Hoe gaat de PvdA ermee om?

8LOKALE PARTIJEN4

6

Interviews met drie wethouders

NIEUWKOMERS

Cock Kerling-Simons

12OUDE GLORIE

2

Of lopen we weg?

Tips en valkuilen

10GROTE PROJECTEN

ZOMERSTAGEVERRUIMT JE BLIK

LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Jaargang 37 nummer 10Oktober 2013

PARTICIPEREN...

2

Maandblad voor PvdA-politici in gemeente, provincie en waterschap. Verschijnt tien keer per jaar. Lokaal Bestuur is een voortzetting van De Gemeente, opgericht in 1907 door F.M. Wibaut en P.L. Tak.

UITGAVE Centrum voor Lokaal Bestuur van de Partij van de Arbeid, Postbus 1310, 1000 BH Amsterdam. ISSN: 0167-0980

37e jaargang no. 10

Overname van artikelen, delen daaruit of illustraties alleen na toestemming.

REDACTIE Manon Fokke, Ruud Fokkens, Cathrijn Haubrich, Aukelien Jellema, Jacqueline Kalk, Antoine van Lune, Martijn Smit, Ingrid Wolsing, Lobke Zandstra. De redactie werkt op basis van een redactiestatuut.

EINDREDACTIEJan de Roos

SECRETARIAAT Leonie Wildeman Postbus 1310 1000 BH Amsterdam Tel. 020-55 12 205 e-mail: clb@pvda.nl

BASISLAYOUT Stan Wagter / Ronald Koopmans

VORMGEVING Jos B. Koene, Amsterdam

MEDEWERKERS AAN DIT NUMMER Jan Chris de Boer, Aad Burger, Harriët van Domselaar, Jacqueline Kalk (column), Sytze Koopmans, Gert-Jan Leerink (Dilemma), Ton Langenhuyzen (Uit de Kamer), Jan Piebe, Timothy Schelhaas (cartoon), Jurjen Sietsema, Anne Koning (Afgevaardigde), Kirsten Verdel

PRODUCTIE EN DRUKOpmeer Drukkerij, Den Haag

ABONNEMENTEN Gratis voor leden van het Centrum voor Lokaal Bestuur. Voor niet-leden € 30,- per jaargang. Losse nummers (€ 3,50 inclusief verzendkosten) zijn te bestellen bij de PvdA, telefoon 020-55 12 205.

INTERNET Lokaal Bestuur is ook te raad- plegen op Internet: http://www.lokaalbestuur.nl

twitter.com/lokaalbestuur

KOPIJ Reacties en bijdragen naar: jdroos@pvda.nl

LOKAAL BESTUUR

colofon

Hoe gaat de PvdA ermee om?

8LOKALE PARTIJEN4

6

Interviews met drie wethouders

NIEUWKOMERS

Cock Kerling-Simons

12OUDE GLORIE

2

Of lopen we weg?

Tips en valkuilen

10GROTE PROJECTEN

ZOMERSTAGEVERRUIMT JE BLIK

LOKAAL BESTUUR Maandblad van het Centrum voor Lokaal Bestuur van de PvdA

Jaargang 37 nummer 10Oktober 2013

PARTICIPEREN...

Omslagfoto

Bij wijze van zomerstage maakten PvdA’ers op 1 september het strand

schoon in Noord-Holland.

Foto Harriët van Domselaar

Foto Bert Beelen

JACqUELINE KALK secretaris Centrum voor Lokaal Bestuur

Kalk

PARTICIPEREN OF BUITENSPELFoto Novum/WFA

De langdurige zorg houdt de gemoederen bezig. Terecht, want hoe we dit gaan organiseren is voor iedereen belangrijk. Het gaat dan ook om een zeer ingewikkelde kwestie. Een kwalitatief goed bestaan, zo lang mogelijk zelfstandig blijven en zorg zo dicht mogelijk bij huis, zijn belangrijke noties voor ons als partij en voor de decentralisatie van de langdurige zorg naar gemeenten. Niet iedereen is hier blij mee. Er zijn heel veel vragen. Begrijpelijke vragen van mensen die nu al hulp nodig hebben, zoals ‘houd ik mijn zorg?’ Medewerkers zijn bang hun baan te verliezen, instellingen maken zich druk over hun voortbestaan. Er is wantrouwen naar de lokale overheid. Kunnen gemeenten het wel aan, zijn ze wel in staat om een dergelijke grote en omvangrijke taak goed te organiseren? En dan zijn er ook nog de zorgverzekeraars die niet staan te trappelen en het samenwerken met gemeenten maar een lastige opgave vinden. Om het nog maar niet over de kortingen te hebben die worden doorgevoerd en hoe deze kunnen worden opgevangen.Het gaat om meer dan alleen het decentraliseren van een overheidstaak. De veranderingen die we willen zijn niet eenvoudig. Zeker niet in de complexe wereld van de zorg. Belangengroepen staan aan de deur te trappelen om te wijzen op de nadelen, bijvoorbeeld wat betreft de ‘knip’ tussen verpleging en verzorging. Gemeenten wijzen erop dat er altijd een knip is. Afhankelijk van waar je die knip precies plaatst, is er ook altijd een groep die er hinder van ondervindt. Hierover worden heel veel gesprekken gevoerd. Maar worden wel de goede gesprekken gevoerd? En met de juiste deelnemers aan tafel? De laatste zet rond de langdurige zorg kwam voor bijna

iedereen als een donderslag bij heldere hemel. De lobby van de brancheorganisaties bracht vlak voor Prinsjesdag naar buiten dat de overheveling van de persoonlijke verpleging en verzorging naar gemeenten van de baan is. Het lijkt een voldongen feit te zijn, ook al zegt het ministerie dat er nog lang geen besluit genomen is. Ondanks de vele gesprekken die zijn gevoerd was dit een verrassing en veel van onze wethouders voelen zich buitenspel gezet.In ieder geval leidt het tot nog veel meer gesprekken. Uitleggesprekken, herstelgesprekken, gesprekken met wisselende partners in wisselende verbanden. En desondanks zal er ook nu een partij zijn die zich tekort gedaan zal voelen. Daarom is het ook zo vreemd van de VNG om zelf het zorgoverleg op te schorten. Eén ding weet je dan in ieder geval zeker, namelijk dat je niet gehoord wordt. De koning sprak in zijn troonrede over de transitie van onze klassieke verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. ‘Van iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven en omgeving. Wanneer mensen zelf vorm geven aan hun toekomst, voegen zij niet alleen waarde toe aan hun eigen leven, maar ook aan de samenleving als geheel.’ Die lijn wil ik graag doorzetten naar de VNG en naar onze mensen in die organisatie. Neem verantwoordelijkheid, schort het overleg niet op, blijf participeren en bedenk dat je geen ‘recht’ op overleg meer hebt, net zo min als de burger nog ‘recht’ heeft op zorg. We compenseren om te voorkomen dat iemand aan de zijlijn komt te staan. Zet jezelf niet buitenspel, want buiten het spel kan er niet worden gecompenseerd.

3lokaal bestuur / oktober 2013

De eigen bijdrage is nu al mo-gelijk en wij zijn er een voor-stander van. De door Teeuwen en Maas bepleite inkomens- en vermogensgrenzen zijn dat niet (daarvoor zou de WMO gewijzigd moeten worden). Die grenzen, zoals ze helaas door een aan-tal gemeenten zijn toegepast, zijn door de Centrale Raad van Beroep in januari 2012 verboden omdat ze in strijd zijn met de wet. Ze zijn ook asociaal, omdat mensen met een inkomen of ver-mogen dat juist boven zo’n grens komt, evenveel moeten betalen als mensen die er echt warmpjes bij zitten en ook veel meer dan mensen die net onder de grens zitten.

Wij pleiten daarom met kracht voor de glijdende schaal van de eigen bijdrage en tegen de in-komens- en vermogensgrenzen. Gemeenten die (in strijd met de WMO) wel grenzen hebben ge-hanteerd, legden die bovendien niet in de richting van de ‘rijken’ maar bij 110 of 120 procent van het minimumloon. En dat pakt slecht uit voor mensen die niet het volle pond kunnen betalen en financiële ondersteuning beslist nodig hebben. Wij zijn blij dat de gemeente Utrecht het door ons bepleite standpunt van de eigen bijdrage met een glijdende schaal heeft opgepikt en een enkele bepa-ling, waarbij inkomensgrenzen

INKOMENSGRENS VOOR WMO IS JUIST ASOCIAALFoto Hollandse Hoogte

Moet de gemeente ook de traplift bekostigen van mensen met een goedgevulde portemonnee?

Het vorige nummer van Lokaal Bestuur maakte melding van een artikel in dagblad Trouw, waarin de PvdA-wethouders Nicole Teeuwen (Houten) en Theo Maas (Someren) zich namens het WMO-netwerk van het CLB bezorgd toonden over de uitvoering van het zorgakkoord, met name de langdurige

zorg. Zij vinden dat er inkomens- en vermogensgrenzen voor de WMO zouden moeten gelden. De PvdA-werkgroep Zorg & Welzijn Utrecht is het daar niet mee eens. Het hanteren van dergelijke grenzen is volgens haar niet alleen in strijd met de wet, het is ook asociaal.

In het artikel ‘PvdA-wethouders in het nieuws’ lezen we dat het grootste bezwaar van Teeuwen en Maas tegen het zorgakkoord is dat gemeenten te weinig ruim-te wordt geboden om inkomens- en vermogensgrenzen voor zorg te hanteren. ‘Wie zorg nodig heeft, moet zorg krijgen. Maar wie zijn eigen zorg kán betalen, móet het wat ons betreft ook zelf betalen,’ schrijven ze. ‘Als je in een riante villa woont en een goed gevulde portemonnee hebt, vinden wij het onterecht dat de gemeente jouw traplift bekostigt. Wij vragen dus om solidariteit, zodat het systeem houdbaar en betrouwbaar blijft.’ Als leden van de werkgroep Zorg & Welzijn van de PvdA in Utrecht willen wij een tegengeluid laten horen. Hoewel wij uiteraard de roep om solidariteit van harte steunen, zijn we het met een hantering van inkomens- en vermogensgrenzen niet eens. Die houden namelijk geen rekening met de grote verschillen in draagkracht en hebben daardoor vaak een asociaal effect. In de gemeente Utrecht is in de WMO-verordening geregeld dat onder andere voor een traplift een eigen bijdrage verschul-digd is. Die wordt volgens de rijksregeling berekend door het

Centraal Administratiekantoor (CAK) waarbij rekening wordt gehouden met inkomen en vermogen volgens het draag-krachtprincipe. Daarbij wordt een glijdende schaal gehanteerd:

hoe meer men kán betalen, hoe meer men betaalt. De genoemde bewoner van een riante villa plus gevulde beurs betaalt in Utrecht over een periode van drie jaar de hele traplift zelf. Het gevolg is dat sommige mensen in Utrecht zo’n traplift helemaal zelf regelen, wat soms sneller gaat en goedkoper is. Anderen, die ook een grote draagkracht hebben, maar het moeilijk vinden zoiets als een traplift zelf goed te regelen, vra-gen het wel aan bij de gemeente. Die regelt het voor hen, maar daarna betalen zij zelf het hele bedrag via het CAK. Mensen met een middeninkomen (hoog of laag) betalen op basis van draag-kracht een deel zelf. Tot zover de Utrechtse praktijk.

Een glijdende schaal is een veel betere oplossing

Themanummer Werk

Lokaal Bestuur is bezig met de voorbereiding van een themanummer over

werk. We zijn met name geïnteresseerd in lokale en regionale initiatieven

van PvdA’ers om mensen (weer) aan het werk te krijgen. Ken jij een concreet

voorbeeld dat ook anderen kan inspireren? Laat het ons dan weten.

Reacties graag naar eindredacteur Jan de Roos, e-mail jdroos@pvda.nl

werden gehanteerd, uit de WMO-verordening heeft geschrapt. Nu het WMO-netwerk van het CLB nog.

Namens de PvdA-werkgroep Zorg & Welzijn gemeente Utrecht: Aad Burger (lid en tevens lid van de Cliëntenraad WMO-voorzieningen), Sytse Koopmans (gemeente-raadslid) en Jan Piebe Tjepkema (voorzitter)

4

Gedeputeerde Marc Witteman (rechts) sliep op een vlot.

Foto’s strand Harriët van Domselaar

John Hommes (geheel rechts), fractievoorzitter in Castricum, pept de vrijwillige schoonmakers op.

ZONDER PAK EN STROPDAS OP STAGE

Een schoolvoorbeeld in dat verband is Marc Witteman, gedeputeerde van de provincie Flevoland. Zes jaar geleden, toen hij nog wethouder was in Leiden, vulde hij een deel van zijn zomer-reces ook al met een week ‘stage lopen’. Daar heeft hij in zijn huidige functie als gedeputeerde een vervolg aan gegeven. ‘Via mijn weblog roep ik in het voorjaar mensen op om met voorstellen te komen’, vertel hij enthousiast. “In het begin moest men daar wel aan wennen, maar de laatste jaren krijg ik zo veel uitnodigingen dat ik kan kie-zen. Daardoor kan ik een mooie, afwisselende selectie maken. Dat resulteert in een zinvolle invul-ling van mijn zomerstage. Ik leer er veel van. Je krijgt namelijk een betere indruk van wat mensen bezig houdt en hoe bedrijven en instanties te werk gaan. Dat vereenvoudigt het nemen van de juiste besluiten. Je weet natuur-lijk wel het een en ander, maar dat blijft toch vaak beperkt tot de

theorie. Je blijft een buitenstaan-der. Als je daadwerkelijk aan de slag gaat op de werkvloer ontdek je veel meer. Dan voer je andere gesprekken, over andere onder-werpen, met andere mensen. Je gaat beter begrijpen waar het echt om gaat. Het werkt naar twee kanten, want mensen krijgen ook een beter beeld van wie ik ben en van wat ik als gedeputeerde doe. Ook de taken van een provincie komen daarbij ter sprake. Daarover bestaan nog wel wat misverstanden. Die kun je dan ontzenuwen.’

Komkommertijd‘Iedere zomer bepalen inwo-ners en ondernemers ander-halve week van mijn vakantie. Zij bepalen dan als het ware mijn agenda. Ik kan het echt iedere bestuurder of politicus aanraden. We hebben namelijk nogal de neiging om van de maatschap-pij weg te drijven en teveel in papieren te blijven staren. Terwijl het om mensen gaat en om wat

hen bezig houdt. En een bijko-mend voordeel is het tijdstip van de stages: in de zomer is het voor de media komkommertijd en dan krijg je dus relatief veel aandacht van de pers. Daar moet je natuur-lijk wel zelf voor zorgen...’ ‘Over de pers gesproken: ik heb deze zomer onder meer een dag stage gelopen op de regiore-dactie van dagblad De Stentor. Ik was blij met hun uitnodiging, maar eerlijk gezegd ook een beetje verrast. Politiek en journa-listiek hebben immers een nogal gecompliceerde verhouding met elkaar. Aan de ene kant hebben we elkaar hard nodig, maar aan de andere kant hebben we er allebei belang bij om onafhan-kelijk te blijven. Helaas kreeg ik die dag geen goed beeld van de normale gang van zaken op de redactie, want er was lange tijd sprake van – ook daar kunnen zij dus mee te maken krijgen – een computerstoring. Ik werd derhalve op pad gestuurd als razende reporter, ha ha, om een sfeerimpressie te maken van de vakantiespelweek in Dronten. Verder werd me gevraagd om een opiniestuk te schrijven over de kabinetsplannen voor een provinciefusie. Tussen al die activiteiten door had ik gesprek-ken over de journalistiek, de toekomst van de regionale krant en over het samenspel tussen pers en politiek.’

Ogen en oren‘Tijdens mijn eerste zomer-stage dit jaar liep ik mee met de medewerkers van het steunpunt Dronten. Zij vormen de ogen en oren van de provinciale organi-satie die voor de wegen, fietspa-den, bruggen en tunnels zorgt. Zij herstellen verkeersborden, na een aanrijding bijvoorbeeld,

halen aangereden meeuwen van de weg of proberen de daders te achterhalen die resten van een illegale barbecue hebben achter-gelaten in een berm.’ ‘Het beheer van de provinciale infrastructuur is een belang-rijke taak waar bovendien veel gemeenschapsgeld in omgaat. Als portefeuillehouder financiën staan deze kosten tijdens mijn normale werk vaak centraal. Juist daarom is het goed om ook de andere kant eens te zien. Hoe de medewerkers dag en nacht klaar staan om op een verstan-dige en creatieve manier alles veilig en betrouwbaar te houden.

Door pak en stropdas thuis te laten krijg je een ander beeld van wat zich afspeelt in je provincie.’ ‘Als verantwoordelijk gedepu-teerde voor jeugdzorg heb ik op een van mijn stagedagen ook extra praktijkinformatie meege-kregen bij de stichting Welzijn Lelystad. Ik merkte daar met welke gedrevenheid men aan het werk is om de sociale samen-hang in de stad te bevorderen. Zij zorgen ervoor, dat ook de mensen die het wat minder hebben een eerlijke kans krijgen in onze samenleving. Wat ik te horen kreeg over jonge mantel-zorgers maakte ook veel indruk. Evenals het kijkje in de keuken bij Summer ’s Cool: een mooi ini-tiatief waar kinderen waarvan de ouders geen geld hebben om op vakantie te gaan, een hele week allerlei sport- en spelactiviteiten doen.’

Met groot enthousiasme ver-telt Marc verder nog over zijn bezoeken aan het echtpaar Jaap en Aafke Draaijer in Swifterbant (‘Zij willen kinderen interesse bij-brengen voor alles wat groeit en bloeit’), een centrum voor Jong Ondernemerschap in Emme-loord en een bedrijf op Urk, waar ondernemers begeleid worden bij onder meer het aanvragen van subsidies. ‘Een bijzonder bedrijf’, aldus de gedeputeerde. ‘Gebaseerd op een combinatie van goed ondernemerschap, geloofsovertuiging en gemeen-schapszin.’

Overnachten‘Een stage-ervaring die me lang bij zal blijven waren de 24 uur die ik vorig jaar op stap ben ge-weest met een boswachter van Staatsbosbeheer. De goede man zat vol met interessante ideeën over hoe je de natuur dichter bij de mensen kunt brengen. Daarnaast had hij een opvallend creatieve manier om dat te doen tegen lage maatschappelijke kosten. Zo had hij het mogelijk gemaakt om te overnachten op een vlot in het Kuinderbos in de Noordoostpolder. Dat heb ik gedaan, samen met hem. Een heel bijzondere belevenis. De provincies krijgen vanaf 2014 een belangrijke rol op het gebied van natuurbeheer. De ervaring die ik opdeed bij de stage heb ik goed kunnen gebruiken bij de voorbe-reidingen op onze toekomstige rol.’ ‘Ik wil mijn politieke collega’s - en niet alleen die van mijn eigen partij hoor - aanraden en aan-sporen om ook eens zomerstages te gaan doen. Echt, je leert er enorm veel van én het wordt gewaardeerd.’

Je leert er enorm veel van én het wordt gewaardeerd

Zomerstages worden aanbevolen om de samenleving eens van een andere kant te bekijken en mee te maken. Want wat geeft een duidelijker beeld van een situatie, werkwijze of gewoonte dan het ‘meelopen’ met de mensen om wie het gaat?

HARRIËT VAN DOMSELAARFREELANCE JOURNALIST

5lokaal bestuur / oktober 2013

Foto’s strand Harriët van Domselaar

John Hommes (geheel rechts), fractievoorzitter in Castricum, pept de vrijwillige schoonmakers op.

Statenlid Greet Blokker op zoek naar troep.

ZONDER PAK EN STROPDAS OP STAGE

Voor Tjerk Voigt is het zijn eerste periode als Statenlid in Fryslân. Zijn grote interesse ligt (en lag al) bij de Waddenzee. Aangezien er geen portefeuille ‘Wadden’ bestond, heeft hij er zelf een bedacht. Hij had al eer-

der, samen met Lutz Jacobi, een Waddenvisie geschreven. Daar-van verschijnt binnenkort een nieuw puntenplan. Belangrijk, zeker nu het Waddenfonds van het Rijk naar de provincie gaat. ‘Ik begin met dit te benoemen, omdat ik wat betreft zomer-stages regelmatig uitgenodigd ben door mensen die daar mee te maken hebben, maar het is volgens mij verstandiger om de stage-keuze juist op een ander aspect van de samenleving te richten. Vandaar dat ik deze zomer heb gekozen voor Staats-bosbeheer Noord-Nederland. Wel met nadruk op hun werk op de eilanden, waar veel grond in hun bezit is. Op Vlieland is bijvoor-beeld alle grond van Staatsbos-beheer, behalve het dorp.’

Andersom‘We gaan wel ieder jaar op werk-bezoek - ik zeg altijd: hoe vaker op de boot, des te beter - maar dan spreek je meestal alleen met wethouders en lokale fracties. Een hele dag te gast zijn bij één bedrijf of organisatie geeft veel meer verdieping. In dat kader zouden er ook ‘andersom’-stages moeten bestaan. Want ik weet nu wat een boswachter doet, maar weet die ook wat er op het provinciehuis gebeurt? Als je meer van elkaar weet, leidt dat tot meer onderling begrip. Voor elkaars werk en ook voor de persoon.’ ‘De maatschappij verandert. Mensen willen meer betrokken zijn en meer inspraak hebben. Door politiek concreet te maken, of het nou over Thialf gaat of over openbaar vervoer, kom je nader tot elkaar. Bij een werk-bezoek stap je binnen bij de directie, bij een stage spreek je mensen van de werkvloer, met

Eindelijk heb ik Ton Langenhuyzen, de auteur van onze onvolpre-zen rubriek ‘Uit de kamer’, op een foutje kunnen betrappen. Het heeft wel meer dan een decennium geduurd. Eind augustus ontving ik van hem een mailtje met de tekst die u elders in dit nummer leest. In een ps’je schreef hij: ‘Ik zag, toen ik het stukje net opsloeg in het daarvoor gereserveerde mapje op mijn harde schijf, dat ik precies 10 jaar gele-den mijn eerste bijdrage mocht leveren’. Nu houd ik erg van bronnenonderzoek, dus dook ik meteen het archief van Lokaal Bestuur in. Wat blijkt? Tons eerste bijdrage stond al in november 2002 in ons blad. Niet tien maar al elf jaar geleden dus. Tons jubileum vorig jaar bleef onopgemerkt, en dat neem ik mezelf kwalijk. Want auteurs, zeker onbezoldigde, die zich strikt aan deadlines houden, waar vind je die nog? Met ijzeren regelmaat, reces of geen reces, levert Ton tien keer per jaar zijn rubriek in, en zijn informatie is altijd correct en helder verwoord. Als eindredacteur ben ik dus dik tevreden, en daarom zetten we hem bij deze alsnog even in het zonnetje. Niks aan te merken dan? Toch wel. Het zou wel wat smeuïger mogen, wat mij betreft. Ton weet dat ook. Als beleidsmedewerker kent hij natuurlijk alle ins en outs van het politieke bedrijf in Den Haag, zeker wat de PvdA betreft. Hij houdt net als ik van small talk, maar hij is ook erg loyaal, dus is daar in zijn bijdragen aan Lokaal Bestuur niets van terug te vinden. Maar goed ook, eigenlijk. Ton nam in november 2002 in Lokaal Bestuur het stokje over van Michèle Franke. In zijn eerste bijdrage maakte hij ongevraagd gratis reclame voor het CLB, dat het initiatief had genomen om te komen tot aanstelling van politieke consulenten die raadsfracties ondersteunen bij ‘een omslag in de politieke cultuur en de werkwijze’. We zaten toen immers nog in de beginfase van het dualisme. Het CLB-initiatief werd ondersteund door de bestuurdersverenigingen van de andere politieke partijen. Saskia Noorman vroeg in een motie aan de regering om de beurs te trekken voor dit project. De minister, onze eigen Klaas de Vries, ontraadde de motie! Hij werd toch aangenomen… Aan de hand van Tons rubriek krijg je een handig en beknopt over-zicht van veel kwesties die in ‘Den Haag’ spelen en die relevant zijn voor gemeenten, provincies en waterschappen. Dat is ook precies waar ‘Uit de kamer’ voor is bedoeld. Ik vraag wel eens aan Ton of hij reacties krijgt op wat hij schrijft. Dat is zelden het geval. Niet dat hij om werk verlegen zit, maar lokale en provinciale bestuurders zouden hem misschien wat vaker moeten lastigvallen. Ton weet namelijk onnoemelijk veel, en als hij het zelf niet weet kan hij de weg wijzen in het Haagse labyrint. Doe er uw voordeel mee! Intussen danken wij hem op deze plaats voor zijn trouwe diensten en hopen we dat hij die nog lang zal blijven leveren. Persoonlijk hoop ik ook dat hij ooit nog memoires gaat schrijven, want sommige dingen die hij meemaakt zijn te mooi om in de vergetelheid te raken.

Jan de Roos

Ook Statenlid Tjerk Voigt liep deze zomer stage

doorgaans andere, maar ook heel interessante meningen.’

Natuureducatie‘Zo leerde ik deze zomer van de boswachter hoe belangrijk na-tuureducatie is. Op scholen zou daar veel meer aandacht voor moeten zijn. Ken je omgeving. Daar kun je niet vroeg genoeg mee beginnen. Op die manier leert de jeugd ook om zuinig om te springen met de natuur. Onze Statenfractie, met elf mensen veruit de grootste in Friesland, deelt die mening van harte, maar helaas zijn de andere partijen daar verdeeld over. Wat mij be-treft mag daar veel meer nadruk op komen. Ook toerisme is erg belangrijk voor de eilanden. En, wat nog steeds actueel is, het behoud van de vuurtorenwach-ters. Ook de problematiek rond erfpacht op gronden is bij velen onbekend. Ja, ik heb weer veel (bij)geleerd tijdens mijn stage. En nu: er snel mee aan de slag!’

Collectieve stageAlleen al in Noord-Holland is op één dag circa 577 kilo afval van het strand ‘geplukt’. Gewapend met zogeheten opraapstokken en rode vuilniszakken vormden de voornamelijk in rood geklede partijgenoten een strijdbaar (voor)beeld, als aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2014. Bestuurders en politici be-schouwden deze zondag wellicht als een zowel nuttige als gezel-lige zomerstage, maar ook de vele ‘losse’ vrijwilligers maakten met veel inzet de nodige kilome-ters over het mulle zand. Hopelijk was de flinke tegenwind geen voorbode voor de aanstaande politieke strijd… In alle badplaatsen was de zoek-actie vooral gericht op plastic afval, zoals bekertjes, zakjes, roerstokjes, doppen. ‘Maar ook het aantal sigarettenpeuken was schrikbarend groot’, vertelt Sta-tenlid Greet Blokker, een van de initiatiefnemers van de actie. ‘Men denkt dat die snel vergaan, maar dat duurt zeker twee jaar.’ ‘Uiteraard is onze eerste zorg het hardnekkig vuil. Als dit soort afval in zee verdwijnt, kan dat zelfs gezondheidsrisico’s en economische schade met zich meebrengen. De PvdA wil de bewustwording op dit gebied vergroten. We willen dat er ook op het strand gelegenheid komt om je afval te scheiden.’ De opruimactie, oorspronkelijk een initiatief van het Noord-Hol-landse Statenlid Gohdar Mas-som, groeide uit tot een groot-schalige landelijke actie. In totaal gingen 21 lokale afdelingen het strand op en verzamelden daar circa 1200 kilo afval. Greet Blok-ker: “Gesteund door natuur- en milieuorganisaties, de Stichting De Noordzee en de Plastic Soup Foundation, kan dit wellicht een jaarlijkse ‘zomerstage’ worden. Het was ook positief dat er belangstelling was vanuit de Tweede Kamer en dat PvdA-eu-roparlementariër Judith Merkies bij de slotbijeenkomst aanwezig was. Zij is in Europa degene die zich met het hoofdstuk afval bezig houdt.’

Een zomerstage geeft meer verdieping dan een werkbezoek

TON ALSNOg IN hET zONNETJE

Op de laatste dag van augus-tus is in Hillegom een nieuw toekomstbestendig sportpark geopend. Daar zijn ze in deze Zuid-Hollandse bollengemeente erg trots op. ‘Het is een hypermo-dern sportpark, het modernste uit de streek en dat het er gekomen is, is vooral de verdienste van onze wethouder Gerrit Kleijheeg’, laat PvdA-vice-fractievoorzitter Fred van Loenen ons weten. ‘Gerrit heeft zich de afgelopen jaren ook ingespannen om van drie voetbalclubs één te maken en hij zette zich in voor behoud van het middelbaar onderwijs in ons dorp. Hij ondervond veel tegenstand maar het is hem gelukt om een nieuwe school voor vmbo, mavo en havo met direct daarachter het nieuwe sportpark te realiseren. Wij zijn daar als fractie bijzonder trots op.’ Het sportpark werd feestelijk geopend met een klinkende 3-0 overwinning van sv Hillegom op een team van ex-internationals. ‘Zelfs gelouterde ex-profs als Wim Kieft, John van ’t Schip en Rob en Richard Witsche keken hun ogen uit toen ze het hoofdveld betraden. Menig topklasser is ongetwijfeld jaloers op het vernieuwde complex’, aldus de sportverslaggever van het Haarlems Dagblad. Hillegom zal het overigens na de verkiezingen van maart volgend jaar zonder wethouder Kleijheeg moeten doen. Hij zet er na ruim negen jaar een punt achter. ‘Ik doe mijn werk voor de Hillegomse samenle-ving en de regio met veel plezier, maar het is nu tijd voor een nieuw gezicht. In het openbaar bestuur heb je een houdbaarheidsdatum, daar moet je jezelf bewust van zijn. Tot de verkiezingen ga ik nog even door met dezelfde energie en inzet.’ In de resterende maanden wil Kleijheeg onder meer nog de decentralisaties begeleiden en een groenbeleidsplan en honden-beleid voor Hillegom opstellen.

v.l.n.r. vice-fractievoorzitter Fred van Loenen, fractievoorzitter Annemieke van Dijk en wethouder Gerrit Kleijheeg. Foto onder: Het nieuwe sportpark.

SPORTPARK HILLEGOMinitiatief vd maand

6

Hoe is het tot nu toe beval-len?‘Prima. Voor mij was de overgang ook niet zo groot, want ik zat sinds 2006 in de raad van West-land. Ik ken de gemeente en de grote dossiers. Bovendien ben ik hier geboren en getogen. Opval-lend vind ik het gemak waarmee deze coalitie tot samenwerking is gekomen. Alsof we er al jaren zitten.’

Ben je desondanks voor ver-rassingen komen te staan?‘Ik kwam er achter hoe weinig

je als raadslid eigenlijk weet. Je ziet alleen het eindproduct, dus het raadsvoorstel. Als wethouder weet je van alles over wat er achter de schermen is gebeurd. Bovendien is het ook mooi om te zien hoe zo’n eindproduct tot stand komt.’

Maar zeg je nu in feite dat raadsleden onvoldoende wor-den geïnformeerd?‘O nee, beslist niet. Een raads-voorstel bevat alle relevante informatie, alleen niet wat er aan vooraf is gegaan. Daar doel ik op.’

Mohamed el Mokaddemwerd in november vorig jaar wethouder van Westland (102.500 inwoners). Westland Verstandig stapte namelijk uit de coalitie en Progressief Westland (een combinatie van PvdA en GroenLinks) hielp het college weer aan een raadsmeerderheid. El Mokaddem was voor zijn aantreden persvoorlichter van de PvdA-Kamerfractie.

Annegien Wijnandsis sinds april dit jaar wethouder van Nuenen (22.000 inwoners); ze woont in buurgemeente Helmond. Sinds 2007 maakte ze deel uit van de Statenfractie van Noord-Brabant en vanaf 2011 was ze fractievoorzitter. In Nuenen werd een compleet nieuwe coalitie gevormd, die in april aantrad. Alleen de burgemeester bleef zitten.

Het is een tendens de laatste jaren: steeds meer wethouders stappen tussentijds op. De ene gedwongen, de andere vrijwillig. Hoe dan ook, ze moeten allemaal worden vervangen.Lokaal Bestuur legde zijn oor te luisteren bij drie wethouders die tijdens de rit werden benoemd. Ze hebben heel verschillende achtergronden. Maar alle drie blijken ze enthousiast te zijn over hun overstap.

TUSSENTIJDS OP HET PLUCHEFoto gemeente Westland

Mohamed El Mokaddem

Foto gemeente Nuenen

Annegien Wijnands

‘ Ik heb de smaak te pakken’

‘ Het is een heel divers en leuk vak, maar ook heftig’

JAN CHRIS DE BOERFREELANCE JOURNALIST

Heb je meteen een eigen invulling gegeven aan je wet-houderschap?‘Ja. Ik wil denken in mogelijk-heden, niet in onmogelijkheden. Dat heb ik de ambtenaren waar-mee ik te maken heb meteen verteld. Ze moeten bij mij niet aankomen met ‘dat kan niet’. Als iets in eerste instantie niet lijkt te kunnen, dan moeten ze maar oplossingen zoeken zodat het wel kan. Dat vraagt wel om een kentering bij de ambtenaren.’

Kun je je in deze functie ook echt profileren als PvdA’er?‘Absoluut! Doordat je nu onder-deel uitmaakt van de coalitie heb je een directe invloed. Ik ben zelf voortvarend aan de slag gegaan met volkshuisvesting, toch echt een PvdA-onderwerp. Ik vond dat de gemeente daar de laatste jaren veel te weinig aandacht voor heeft gehad. Veel tijd en energie heb ik hierin gestoken met inmiddels goede resulta-ten. Bovendien hebben we ook richting kunnen geven aan de aanstaande decentralisaties van bijvoorbeeld jeugdzorg en AWBZ.’

In de peilingen staat de PvdA er beroerd voor. Hoe kan de PvdA, in dit geval Progressief Westland, volgens jou straks in maart toch een goede score behalen?‘Allereerst goed blijven preste-ren. Daarnaast zullen we ons goed moeten profileren. Duidelijk moeten maken wat we in die korte collegedeelname allemaal voor elkaar hebben gekregen. We moeten voor het voetlicht brengen dat we een meerwaarde hebben, slagvaardig en daad-krachtig zijn. In alle elf dorpsker-nen van onze gemeente moeten we dat nadrukkelijk in beeld brengen.’

En jij wilt graag weer wet-houder worden?‘Deelnemen aan een coalitie betekent dat je een directe bete-kenis hebt voor je gemeente. Dat

je je steentje kunt bijdragen. Ik heb de smaak te pakken en hoop na de verkiezingen mijn werk als wethouder door te kunnen zetten.’

Je zit er nog maar kort, maar toch: wat zijn je ervaringen?‘Zo voelt het niet, dat ik er nog maar kort zit, maar dat is wel zo. Ik had het idee dat ik na twee, drie weken al volledig ingewerkt was. Het is een heel divers en leuk vak, maar ook heftig. Bepaald geen doorsnee baan. ’s Morgens weet je niet of je ’s avonds al dan niet zingend naar huis gaat. Want Nuenen is be-stuurlijk een moeilijke gemeente; de lokale politiek staat er helaas niet goed op bij de bevolking.’

En dat ligt aan de partijen in de raad?‘Nee, zo kun je dat niet stellen. Laat ik het zo zeggen: elke ge-meente heeft een eigen bestuur-lijke cultuur. Nuenen dus ook. De mensen maken de politiek. Ik wist, voordat ik ‘ja’ zei, hoe de Nuenense cultuur in elkaar stak. En culturen verander je niet zo maar. Hier wordt te weinig op grote lijnen en over toekomstper-spectieven gediscussieerd en te veel over kleinigheden. En ik zou het mooi vinden als iedereen wat meer rolvast zou zijn. Dus de rol vervult die bij de functie hoort en dat bijvoorbeeld raadsleden dus niet op de stoel van het college gaan zitten.’

Vooraf vorm je je een beeld van de inhoud van je wet-houderschap, neem ik aan. Waarin verschilde de praktijk nadrukkelijk van dat beeld?‘De enorme moeite die het kost om de begroting op orde te krij-gen. Dat is écht een uitdaging. Het werkt verlammend dat we niet weten hoeveel we moeten bezuinigen omdat alle tegenval-lers nog niet bekend zijn. Zo lijden we enorme verliezen op woningbouwprojecten, maar hoeveel precies? Het is moeilijk om iedereen duidelijk te maken dat we momenteel zelfs voor onze basisvoorzieningen te wei-nig geld hebben. Aan de andere kant is het mooi om te zien dat heel veel mensen, met name ook de inwoners, heel hard werken om iets voor elkaar te krijgen. De mensen zijn erg betrokken bij de toekomst van Nuenen. Ik vind het heel prettig dat ze zo gemotiveerd zijn.’

Op welke manier profileer je je als PvdA’er?‘Daar kies ik niet voor. Ik ben geen verlengstuk van de PvdA, maar van de coalitie en ik handel in het belang van Nuenen. De PvdA heeft vanzelfsprekend zijn invloed gehad op het coalitieak-

7lokaal bestuur / oktober 2013

e vrijstelling voor het verrekenen, het zogeheten salderen, is 5000 kWh voor particulieren. Dat halen deze zonnepanelen niet. Maar hij hoopt rond de 3000 kWh uit te komen. Een gemiddeld huishouden verbruikt meer elektriciteit (3500 kWh).

Maar als je dan bijna alles zelf weet op te wekken doe je het toch goed, zegt hij trots.Op 18 juni ben ik, als opvolger van de onvolprezen Kim Putters, beëdigd als Eerste Kamerlid. Het is mij een eer om vanuit deze positie ons gedachtegoed uit te dragen en daarbij mijn eerder opgedane ervaringen in te zetten. Daarnaast maak ik graag gebruik van tips en input van mensen en organisaties die ik heb leren kennen tijdens eerdere functies.Ik dacht weer aan het gesprek met mijn broer toen ik de aanpassing van de Energiewet bekeek. De wijzingen op deze wet, die nu bij de Eerste Kamer liggen, komen vooral voort uit het energierapport 2011. Voor een completer beeld heb ik contact gezocht met experts op dit gebied. Ik lees onder andere dat de salderingsgrens vervalt. Daar-mee moet het makkelijker worden voor corporaties, flatbewoners en bijvoorbeeld scholen om duurzame energie te produceren. Zij kunnen de zonnepanelen op het gemeenschappelijke dak leggen. Of dit alles met de woningcorporatie afspreken. Of de zonnepanelen op het dak van een nabij gelegen schoolgebouw leggen waar ze lekker veel zon kunnen vangen. Want het is nu niet rendabel en/of mogelijk voor sommige huishoudens om duurzame energie op te wekken en om zonnepanelen op het dak te leggen. Zo wordt het ook voor groepen bewoners een sport om zoveel mogelijk op te wekken. Maar is dat ook echt zo? Na deze wetswijziging wordt er nog steeds verrekend ‘achter de meter’. Dat betekent dat de opbrengst maar met één huishouden of met bijvoorbeeld de aansluiting voor de liften van het flatgebouw kan worden verrekend. Natuurlijk kunnen de bewoners dat wel weer onderling verrekenen, maar het zou makkelijker zijn als de groep eigenaren van de zonnepanelen ook de gemiddelde op-brengst met hun eigen gebruik konden verrekenen. Ik hoop dat dit in de uitwerking van het Energieakkoord 2013 alsnog geregeld wordt. Maar wanneer die bij de Eerste Kamer is, kan ik niet voor-spellen.Ondertussen lijkt er een discussie gestart om op termijn het salderen helemaal te vervangen door iets anders. Volgens minister Kamp krij-gen de particuliere energieproducenten nu wel heel veel voordelen. Hij lijkt te suggereren dat er belasting over de productie betaald moet gaan worden. Dat is raar. Over de groenten uit je eigen moestuin betaal je toch ook geen belasting? En uiteindelijk willen we toch echt toe naar veel meer duurzame energie. Nederland heeft nu maar en-kele procenten duurzaam opgewekte energie. Dat kan en moet beter. Mijn maidenspeech ging overigens over een heel ander onderwerp: het basisnet gevaarlijke stoffen. Het Rijk zal de wegen, spoorlijnen en vaarroutes aanwijzen waarop gevaarlijke stoffen vervoerd mogen worden. Langs die routes worden veiligheidscontouren bepaald. In die gebieden gelden beperkingen voor het bestemmen van de func-ties op die gronden. Zo wordt voorkomen dat bijvoorbeeld scholen of dagopvang dichtbij de route getroffen worden. Omdat die gebieden met risico ook in het bestemmingsplan komen, kan dat lastige discus-sies geven op gemeentelijk niveau. Het Rijk moet daarbij geen ‘grote onbekende’ (of erger: boeman) blijven. Uit eigen ervaring op gemeen-telijk en provinciaal niveau weet ik hoe lastig dat kan zijn. Als wet-houder in Delft was het bestemmingsplan voor de 380kV verbinding zo’n dossier. Gelukkig heeft staatssecretaris Mansveld toegezegd ook aandacht te schenken aan dit aspect.

afgevaardigde

Als ik mijn broer vertel dat ik zijn huis vanuit de trein herken aan de zonnepanelen, barst hij los. Met een app toont hij me de opbrengst van augustus, de gemiddelde weekopbrengst en het totaal in 2013. De zonnepanelen doen goed werk.

zONNEpANELEN

D

ANNE KONING LID EERSTE KAMER

Henk Berendsis sinds mei wethouder van Tynaarlo (32.000 inwoners) als opvolger van Henk Kosmeijer, die benoemd werd als burgemeester van Marum. Politieke ervaring had Berends niet, of zijn lidmaatschap van het afdelingsbestuur moet als zodanig worden aangemerkt. Maar als eigenaar van Berends Support, een adviesbureau dat onder meer voor gemeenten werkt, kwam hij volop in aanraking met het lokale bestuur.

TUSSENTIJDS OP HET PLUCHEFoto gemeente Tynaarlo

Henk Berends

‘ Ik voel me verwend’

koord, maar ik ben wethouder van Nuenen en niet van de PvdA.’

Wat moet, volgens jou, de PvdA in Nuenen doen om sterk uit de verkiezingen van maart volgend jaar te komen?‘Daar bemoei ik me niet mee. Dat is aan de fractie en de afdeling.’

Ben je na de verkiezingen weer beschikbaar als wethou-der van Nuenen?‘Ik heb geen ‘nee’ gezegd en er is me ook niets beloofd. Daar hou ik me ook niet zo mee bezig. Na de verkiezingen hebben we weer een nieuwe werkelijkheid.’

Hoe zijn je eerste ervaringen?‘Heel boeiend en verrassend. Als coalitie hebben we een minimale meerderheid, twaalf van de 23 zetels, dus onze plannen moe-ten doorwrocht zijn. Dat is een mooie uitdaging. Toen ik hier aan de slag ging, lag de focus op een op non-actief gezette ambtenaar. Daar was veel commotie over en de pers zat daar bovenop. Hier-door stond er nogal wat druk op het college. Na zes weken was ik al loco omdat de burgemeester zich ziek had gemeld, mede door deze perikelen. Nu houd ik er wel van om in een niet-gespreid bedje terecht te komen; ik moet iets kunnen presteren. ‘Ben je met de kont in de boter of in de brandnetels gevallen’, werd me gevraagd. Dat geeft de situatie hier aan. Maar ik ben enthousiast begonnen en dat enthousiasme is beslist niet afgenomen.’

Je kent het lokale bestuur. Ben je desondanks voor ver-rassingen komen te staan?

‘Het is me opgevallen dat in de afstemming met onze bewo-ners soms een verkeerde toon wordt aangeslagen. Ik vind: je moet eerst gaan luisteren en pas dan gaan handelen. In plaats daarvan beginnen wij meteen met uitleggen waarom wij voor een bepaalde oplossing heb-ben gekozen. Ik vind dat je een bepaald probleem eerst rustig bij de betrokken inwoners moet neerleggen en dan samen naar oplossingen moet zoeken. Wat er nu gebeurt, is dat inwoners hun gevoel tonen bij bepaalde voorstellen of oplossingen van de gemeente en dat ambtenaren die voorstellen of oplossingen dan op een academische wijze verdedi-gen. Dan ga je langs elkaar heen praten. Bovendien zitten wij veel te vast aan een jargon.’‘Wat me verder is opgevallen, is dat hier niet altijd de vraag is ge-steld: ‘wat willen we en waarvoor zitten we hier’. Die discussie is er niet frequent geweest. Ik vind dat je je moet blijven afvragen

wat je moet doen om je inwoners zich gelukkig, verzorgd en ge-waardeerd te laten voelen. Soms kun je dat met heel kleine dingen bereiken. En je moet je realiseren dat inwoners zich gehoord willen voelen. Aan de andere kant: ik heb inmiddels wel kunnen vast-stellen dat de mensen hier met een enorme passie werken.’

Kun je je nu nog goed als PvdA’er profileren?‘Ik werd in eerste instantie overvallen door de bestuurlijke onrust en er lag een aantal dos-siers die ik tot een goed einde moest brengen, dus van profile-ren kwam niet veel. Maar ik ben PvdA’er in hart en nieren, dus ik hoef er geen moeite voor te doen. Dat profileren komt nog wel. Straks in de aanloop naar de ver-kiezingen, bijvoorbeeld. Ik vind dat we de focus moeten leggen op zorg, jongeren en onderwijs. En we zullen duidelijk moeten maken dat we ons realiseren dat de behoeften dezelfde zijn als vier jaar geleden, maar dat daar nu wel een andere portemonnee bij ligt.’

Het lijkt me duidelijk dat jij graag wethouder wilt blijven.‘Ja! Maar uiteindelijk beslist de kiezer. Ik heb er echt heel veel plezier in, heb een ontzet-tend leuke werkplek, een mooie gemeente en een prima ambte-lijke ondersteuning. Ik voel me verwend.’

8

JURJEN SIETSEMAFREELANCE JOURNALIST

Foto Jurjen Sietsema

Hein Kuiken

‘Het lijkt een gelopen race: lokale partijen boeken een monsteroverwinning op 19 maart.’ Aldus André Krouwel, politicoloog aan de VU en directeur van Kieskompas, eind augustus op de website van VNGMagazine. Hebben PvdA’ers daar een antwoord op? Lokaal Bestuur toog naar Harlingen, Katwijk en Vlissingen. Drie gemeenten aan twee zeeën waar de PvdA in de oppositie zit en waar de lokalo’s een stevige positie hebben. Wat gaan de PvdA-fracties daar doen om hun lokale concurrenten het hoofd te bieden en ervoor te zorgen dat de PvdA weer in het college komt?

‘Frisse Wind had net als wij drie zetels. Er was in 2010 maar een verschil van zo’n 40 stemmen, in ons voordeel. Frisse Wind was een actiepartij die een korte tijd booming is geweest en groot is geworden vanuit het niets. Het was een enorm fanatieke groep, bijna religieus, en sterk over-tuigd van het eigen gelijk. Hun kracht was dat ze de lokale en regionale media op een knappe manier hebben weten te bespe-len. Daar heb ik wel van geleerd. Er verscheen hier bijvoorbeeld in die tijd geen editie van het lokale nieuwsblad zonder dat daar een ingezonden stuk in stond van Frisse Wind. Een nadeel: als ik het woord kreeg in de pers dan was het meestal om weer eens te reageren op één van de schimpscheuten van Frisse Wind. Daardoor is er van het over het voetlicht brengen van de punten die er hier echt toe deden veel minder gekomen dan ik had gewild.’ ‘Toch had hun fanatisme, hoewel

gebaseerd op verkeerde gronden, wel iets. Wat ze deden, deden ze met passie. Toen zij begon-nen, deden ze hun naam zeker eer aan. Ze waren inderdaad een frisse wind. Ik heb me toen, naar aanleiding van acties die zij ontplooiden, weleens afgevraagd: ‘waarom hebben wij daar nooit aan gedacht of dat nooit eerder opgepakt? Dan heb ik het bij-voorbeeld over politieke avonden met muziek gericht op bur-gerparticipatie. Ook de manier waarop ze mensen betrokken bij oordeelsvorming vond ik knap. Ze hebben er uiteindelijk niets van gebakken, maar ze kwamen wel op een bepaalde manier uit de startblokken. Daar hebben de andere partijen, en de PvdA dus ook, met bewondering naar staan kijken.’

VeranderdOndertussen zijn de bijeenkom-sten van de PvdA wel drastisch veranderd. Zonder muziek maar wel meer vanuit ‘het publiek’. Hein Kuiken is zich goed bewust van het verschil tussen Frisse Wind en de PvdA. ‘Wij hebben veel mensen in onze gelederen die bestuurservaring hebben en

die over het algemeen genuan-ceerder naar onderwerpen kij-ken. De PvdA weet uit jarenlange bestuurlijke ervaring dat het leven niet alleen maar zwart of wit is, maar dat is wel de manier waarop lokale partijen als Frisse Wind hun kiezers trekken. Uit-eindelijk is Frisse Wind een wind die is overgewaaid en blijkt aan het eind dat voor het besturen van een gemeente meer nodig is dan goede public relations en oneliners. Zoals gezegd heb ik wel van ze geleerd en dat brengt ons denk ik in 2014 weer terug waar we horen, in het college.’

Nelly SmitsFractievoorzitter in Katwijk

Het PvdA-geluid goed laten horen

Bizar. Zo noemt Hein Kuiken de situatie waar Harlingen, be-stuurlijk gezien, de laatste drie jaar mee is geconfronteerd. De lokale one-issuepartij Frisse Wind (fervente tegenstander van de uitbreiding van de activiteiten van een afvalverwerkingscentrale in de Harlinger haven) zette niet alleen de raadsverkiezingen van 2010 met verve naar zijn hand maar liet het na twee jaar - toen bleek dat het punt dat de partij zijn bestaansrecht verleende niet haalbaar was - net zo gemak-kelijk weer afweten. De drie raadsleden van Frisse Wind

stopten van het ene op het an-dere moment en verschenen niet meer op raadsvergaderingen met alle gevolgen van dien. Het col-lege klapte en Harlingen dreigde af te stevenen op onbestuurbaar-heid. Daar stak onder andere de PvdA een stokje voor door een breed gedragen raadsprogramma (‘Gids voor de toekomst’) op te stellen waaraan bijna alle in de raad vertegenwoordigde partijen zich conformeerden zodat de bestuurbaarheid van Harlingen kon worden gewaarborgd. ‘Eigenlijk zitten wij dus niet in de oppositie’, zegt Hein Kuiken.

Katwijk is van oudsher een pro-testants-christelijke gemeente. CDA en ChristenUnie zijn sterk vertegenwoordigd en vormen, samen met de VVD, de coalitie in deze raadsperiode. Volgens Nelly Smits zit de PvdA al sinds

mensenheugenis in de oppositie in Katwijk. ‘Er schijnt ooit een PvdA-wethouder te zijn geweest, maar dat is al lang geleden.’ De rol van de PvdA is, met 2 van de 33 zetels, echt kritisch zijn. ‘Wij zetten hier vooral in op de sociale

LOKALE PARTIJEN: EEN KRACHT OM REKENING MEE TE HOUDEN

Hein KuikenFractievoorzitter in Harlingen

Veel geleerd van lokalen

Raadsverkiezingen 2014

9lokaal bestuur / oktober 2013

LOKALE PARTIJEN: EEN KRACHT OM REKENING MEE TE HOUDEN

kant van de politiek. Niet dat Katwijk geen sociale gemeente is, maar wij leggen andere accenten. We willen nadruk-kelijk aanwezig zijn in de wijk. Daarom leggen we wijkbezoeken af en bezoeken we regelmatig verenigingen, ondernemers en zorginstellingen. Op die manier laten we zien dat de PvdA er echt staat voor de inwoners van Katwijk en er is voor het verster-ken van de sociale structuren en de zorg.’De samenwerking met de lokale partijen is volgens Nelly Smits goed. Het zijn er twee. Een een-mansfractie en een zeven man sterke fractie Gemeentebelan-gen. Een samensmelting van D66 en verschillende lokale groepen. ‘Het is de tweede partij van Katwijk en niet bepaald een one-issuepartij. Ze hebben mensen in de raad uit alle kernen van de gemeente en ze beschikken over een aantal heel goede specialis-ten. Alleen, wat ze doen is puur lokaal. Daar waar wij kijken naar het grotere verband, dus ook landelijk, hoeven zij zich daar niets van aan te trekken. Een voorbeeld: de Rijn Gouwelijn die Katwijk per spoor moest verbin-den met Leiden en die vorig jaar mei is afgeschoten. Wij vonden die lijn erg belangrijk. Zij hadden daar geen boodschap aan en de VVD is een automobilistenpar-tij. Die blijven net zo lief in de file staan. Dan merk je dat je op sommige punten alleen staat.’

Met een eerste bezuinigings-slag achter de rug, een tweede op komst, en nog een aantal decentralisaties voor de boeg wil de fractie ervoor waken dat door alle bezuinigingsdrift de sociale cohesie gevaar loopt. ‘Daarom laten wij het PvdA geluid goed

horen in de Katwijker raad. Ge-lukkig krijgen we daar alle ruimte voor. Wij zitten niet in de coalitie en kunnen daarom volstrekt onafhankelijk, open en eerlijk opereren.’

DebatavondenIn de aanloop naar de verkiezin-gen verwacht Nelly Smits een heel circus aan debatavonden in scholen, zaaltjes, ondernemers-verenigingen en op de lokale tv en radio. ‘Wij schuiven overal bij aan. Op dit moment zijn wij bezig met ons verkiezingspro-gramma waarin het belangrijkste punt de kracht van de wijken zal zijn. En het zou daarbij fijn zijn als men het ons landelijk in 2014 niet al te moeilijk gaat maken. Want dat zit niet erg mee. Wij

moeten nu wel campagne gaan voeren terwijl mensen niet zo snel meer geloven dat wij als PvdA voor onze standpunten staan. Anders dan een lokale par-tij heb je daar als landelijke partij wel last van. Je wordt namelijk wel degelijk aangesproken op het landelijke beleid. Dan moet ik dat gaan uitleggen, terwijl ik het er niet altijd mee eens ben. Dat wordt nog lastig.’Dus toch maar aansluiten bij een lokale partij? ‘Nee. Daarvoor ben ik te lang lid van de PvdA. Daar ligt mijn hart. Ik zou nooit lid kunnen zijn van een andere partij. Bovendien geeft lid zijn van een landelijke partij een bredere blik die je als lokale partij nooit zult krijgen. Dat is ook wat waard.’

SpOOKRAADSLEDENierre Heijnen en Manon Fokke willen een einde maken aan de praktijk dat iemand voor de gemeenteraad of Provinciale Staten wordt gekozen, daarna niet komt opdagen en toch een vaste vergoeding houdt. Het aantal ‘spookraadsleden’ is gelukkig

op één hand te tellen, maar zelfs dat handjevol kan het vertrouwen in de politiek schaden. Volksvertegenwoordigers die niet of nauwe-lijks aanwezig zijn in de gemeenteraad of Provinciale Staten moeten daarom stevig worden gekort op hun financiële vergoeding. Dit ook in de hoop dat zij dan hun zetel opgeven en plaats maken voor iemand die het werk van volksvertegenwoordiger wel serieus neemt. Op dit moment voorziet de wet erin dat spookraadsleden tot maxi-maal 20 procent op hun vergoeding kunnen worden gekort. Heijnen en Fokke willen dat als een raadslid in een jaar tenminste de helft van de tijd afwezig is, veel meer gekort moet kunnen worden. Tot zelfs zijn hele vergoeding in het geval hij nooit meer komt opdagen. Een derge-lijk besluit mag niet lichtvaardig worden genomen of om een politieke tegenstander een hak te zetten. Daarom moet minstens een 2/3 meer-derheid in raad of Staten achter een dergelijk besluit staan. Dan kan er ook rekening mee worden gehouden dat er goede redenen kunnen zijn, bijvoorbeeld ziekte of andere dwingende persoonlijke omstan-digheden, waarom iemand niet aanwezig kan zijn. Heijnen en Fokke hebben het bovenstaande voorstel verwerkt in een amendement op een wetsvoorstel dat onder andere over bestuurlijke integriteit gaat. Mocht dat amendement worden aangenomen dan kan de eerder inge-diende initiatiefwet over dit onderwerp weer worden ingetrokken.

RAADSLEDEN AANSpRAKELIJK?nlangs kwam in het nieuws dat gebiedsontwikkelaar Chipshol raadsleden van de gemeente Haarlemmermeer hoofdelijk aansprakelijk wil gaan stellen voor de schade die het bedrijf zou lijden als de gemeenteraad een in de ogen van Chipshol

verkeerd besluit zou nemen. Het gaat over een bestemmingsplan dat de aanleg van een weg mogelijk maakt over grond waar Chipshol het kantorenpark Airport City wil gaan aanleggen. De schade die het be-drijf door dit raadsbesluit zegt te gaan lijden, wil het op de raadsleden zelf gaan verhalen.Pierre Heijnen en Jeroen Recourt leek dit al een juridische onmoge-lijkheid, maar voor de zekerheid hebben zij minister Plasterk door middel van schriftelijke vragen om uitsluitsel gevraagd. De minister was in zijn antwoorden erg duidelijk: gekozen volksvertegenwoor-digers kunnen niet financieel aansprakelijk worden gesteld voor de gevolgen van een democratisch genomen besluit. Zij genieten immuniteit voor alles wat zij in vergadering zeggen, besluiten en hoe zijn stemmen. Uiteraard kan degene die kan aantonen schade te lijden door wijziging van een bestemmingsplan wel de gemeente in kwestie voor deze planschade aanspreken. De individuele raadsleden kunnen dus gerust ademhalen en onbelemmerd door dreigingen van een rechtszaak hun besluiten blijven nemen.

BOUwLEgES: ThE CONTINUINg STORy…l jaren speelt de problematiek van de tarieven van de leges voor een omgevingsvergunning. Pierre Heijnen kaartte dit probleem al eerder aan. In een motie uit al weer 2009 vroeg hij de regering om meer transparantie bij de totstandkoming van de hoogte van

de bouwleges en om een bepaalde bandbreedte waarbinnen de tarie-ven moesten blijven. Het heeft echter niet genoeg mogen baten. Bijna traditioneel meldde de Vereniging Eigen Huis (VEH) onlangs weer dat de bouwleges fors gestegen zijn en dat de onderlinge verschillen in bouwleges tussen gemeenten te groot zijn. Manon Fokke, die het grootste deel van zijn portefeuille gaat overnemen, ging verder op het door Heijnen ingezette spoor en stelde schriftelijke Kamervragen. Zij wil onder andere weten of minister Plasterk gehoor gaat geven aan de oproep van de VEH om het kostenmodel van de VNG voor de bereke-ning van de bouwleges verplicht te stellen en of hij een maximum wil gaan stellen aan het jaarlijkse stijgingspercentage. Het is nog wachten op de antwoorden voordat duidelijk wordt of en hoe de minister binnen de grenzen van de gemeentelijke autonomie wil ingrijpen.

uit de kamer

TON LANGENHUYZENBELEIDSMEDEwERKER TwEEDE KAMERFRACTIE TEL. 070-3182792, T.LANgENhUyzEN@TwEEDEKAMER.NLFoto Jan de Roos

Als een Kamerlid met een lange staat van dienst in het binnenlands bestuur afscheid neemt, mag dat ook in deze rubriek niet ongemerkt voorbij gaan. Vandaar de volgende ‘Pierre Heijnen-special’.

pIERRE hEIJNEN

p

O

A

Het zijn roerige tijden in Vlis-singen. CDA-burgemeester Roep trad onlangs af nadat hij van-wege zijn declaratiegedrag onder vuur kwam te liggen. Eerder stapte VVD-wethouder Jacques Damen op. De gemeente balan-ceert op het randje van artikel 12. Ondertussen zit de PvdA in de oppositie. Een ongebruikelijke situatie die halverwege deze raadstermijn is ontstaan nadat PvdA-wethouder Piet Polderman door de raad werd weggestuurd. ‘Ik kan me de tijd niet heugen dat de PvdA niet in het college zat’, verzucht Jan Koopman. ‘Er is zelfs een tijd geweest waarin we de absolute meer-derheid hadden. We hebben daarom nog wat te winnen hier de komende verkiezingen. Er moet weer een vertrouwensbasis komen tussen college, raad en ambtelijk apparaat. Dat wordt wellicht het belangrijkste verkie-zingsthema.’De PvdA in Vlissingen moet het bij de raadsverkiezingen volgend jaar opnemen tegen maar liefst drie lokale partijen die samen twaalf van de 27 zetels bezet-ten. ‘Kikkerbakken’, noemt Jan Koopman ze. ‘Ze springen van links naar rechts. De grootste is de Lokale Partij Vlissingen (LPV). Dan is er de Partij Souburg-Rit-them. Een partij die zich vooral richt op de straten en lantaarn-palen in de twee voormalige zelfstandige stadjes die na een bestuurlijke herindeling aan Vlissingen werden toegevoegd. Derde is de partij Ondernemend Vlissingen. Die werd opgericht door een aantal oud-wethouders die vonden dat ze onterecht niet meer ergens op de lijst stonden en die op deze manier toch nog een zetel wisten te bemachtigen. We kunnen op zich prima met ze opschieten, maar ze zijn wel een vreemde eend in de bijt.’ Van de drie lokale partijen is vooral de LPV een politieke kracht om rekening mee te houden.‘De LPV is duidelijk aanwezig in de raad en vindt dat zij het initiatief moeten nemen. Het is duidelijk een politiek blok en ze laten dat merken op een vrij op-portunistische manier. Ze staan regelmatig aan de wieg van

gekrakeel en gedoe in Vlissingen, en vinden dat ze daar ook recht op hebben als ze van mening zijn dat er iets niet goed gaat en er moet worden ingegrepen. Dat ingrijpen gaat niet altijd even subtiel. Het wisselt per onderwerp, maar toch hebben ze zeker wel ideeën en weten ze hoe processen werken. We hebben daarom een behoorlijk blok tegenover ons waar je goed mee kunt samenwerken op het moment dat je het met elkaar eens bent, maar op het moment dat je ze tegen je hebt, berg je dan maar want dan hebben ze zeker iets in te brengen.’

Aanwezig in de mediaOok in Vlissingen zijn de lokale partijen volop te vinden in de lokale media. ‘Ze kopen vrij permanent advertentieruimte in en zijn ook op andere manieren nogal ‘aanwezig’ in de media. Of dat effect heeft, weet ik trou-wens niet. Ik heb het gevoel dat het gedonder dat er nu is, meer effect heeft. Het publiek reageert meer op politiek gedoe dan op een advertentie.’De campagne voor de raadsver-kiezingen ziet er voor de PvdA in Vlissingen niet anders of nieuwer uit dan in 2010. Doel is weer in het college plaats te nemen. Daarvoor wordt op beperkte schaal gecanvast, wordt een aantal weken voor de verkiezin-gen advertentieruimte ingekocht en schuift de PvdA ook in Vlis-singen aan bij elk debat en elk politiek café. Er zal wel stevig worden ingezet op de belangrijke onderwerpen voor de stad. Mis-schien wel steviger dan ooit. Het speerpunt voor de PvdA is puur lokaal: het braakliggende terrein midden in de stad dat bedoeld was om stadshart te worden. ‘Wij vinden dat de PvdA in het college hoort en het zou me niet eens verbazen als de andere partijen hier in Vlissingen dat eigenlijk ook wel vinden’, zegt Jan Koopman. ‘We hebben een behoorlijke basis hier en daarom is het wat raar dat we nu in de oppositie zitten. Maar daar gaat volgend jaar verandering in komen.’

Jan KoopmanFractievoorzitter in Vlissingen

Werken aan vertrouwensbasis college en raad

REACTIES wELKOM

Wil je reageren op wat je in deze Lokaal Bestuur leest? Laat het ons weten. Zorg ervoor dat je mailtje uiterlijk maandag 7 oktober in ons bezit is, dan kunnen wij het in het novembernummer plaatsen. Alle andere kopij voor dat nummer moet op dinsdag 1 oktober ons bezit zijn. Je kunt je bijdrage sturen naar eindredacteur Jan de Roos, email: jdroos@pvda.nl De sluitingsdatum voor het gecombineerde december-januarinummer is maandag4 november.

Raadsverkiezingen 2014

10

MEGAPROJECTEN IN CRISISTIJD

KIRSTEN VERDELFREELANCE JOURNALIST

Wat maakt dit soort grote projecten ingewikkeld voor de raad?‘Tal van zaken. Er spelen vaak veel emoties mee en dit soort grote projecten zijn zeer complex. Als het mis gaat, kost het met-een veel geld. We hebben al 50 miljoen euro op de grond moeten afboeken in Arnhem, simpelweg omdat niemand had voorzien dat het economisch zo slecht zou kunnen gaan. En in ons geval is er ook veel publieke weerstand. Er is zelfs een correctief referen-dum geweest afgelopen mei.’

Hoe is dat verlopen?‘Ruim 85 procent van de stem-mers was tegen de komst van het Kunstencluster. Maar de opkomst-drempel van 30 procent werd niet gehaald, de opkomst was maar 17,7 procent, dus dat leverde ook weer een probleem op. Het referendum is ongeldig verklaard en het besluit van de meerderheid van de raad wordt gehandhaafd. Dat is dus vóór het cluster.’

Welke lessen zijn er uit dit soort grote projecten te trekken?‘Grote projecten beslaan vaak meerdere bestuursperioden. Je ziet dan dat omstandigheden veranderen, en daarmee stand-punten. Dat is lastig, want het is zelden mogelijk een groot project binnen vier jaar uit te voeren. Knip grote projecten waar mo-gelijk dus in stukjes, en begin zo snel mogelijk na de besluitvor-ming met de daadwerkelijke uit-voering, zodat je daar niet telkens op terug hoeft te komen. Als je een begin maakt, is er geen weg meer terug. Een groot project hoeft niet in één periode af, maar faseer het zo dat je wel direct aan de slag kunt. Hoe eerder hoe beter, want tja... probeer mensen maar eens twaalf jaar enthousi-ast te houden voor een project.’

In Den Haag is discussie over de herinrichting van het Spui-forum. Waarom?‘Vijfentwintig jaar geleden is het Spuiforum gebouwd, pal naast het Haagse stadhuis. Daar zitten het Residentie Orkest en het Ne-derlands Danstheater in. Toen-tertijd was er weinig geld, dus vanaf het begin was duidelijk dat op relatief korte termijn een nieuwe investering zou moeten worden gedaan. Die investering staat bij ons dus relatief los van de economische situatie, want er is geld voor beschikbaar. In to-taal zou het nieuwe gebouw 181 miljoen euro gaan kosten. Geld was op papier geen probleem.’

In de praktijk wel?‘Er zijn toch veel mensen die zich in deze economisch slechte tijd tegen dergelijke hoge uitga-ven keren, zeker als er gelijktijdig sprake is van bezuinigingen. Drie jaar geleden schrapten we veel binnen de cultuursector. Het le-vert spanningen op dat er nu in-eens wel geld beschikbaar is. Dat begrijp ik wel. De schijn bedriegt echter wel een beetje: een grote stad als Den Haag heeft heel vaak grote uitgaven, ze vallen nu alleen meer op. Er staan overi-gens meer projecten onder druk nu, maar dan echt door de crisis: bij Kijkduin en Scheveningen zijn enkele projecten stilgelegd. En er is 200 miljoen euro afgeschreven op grondexploitatie.’

Dat klinkt als ontzettend veel. Is er dan wel voldoende reke-ning gehouden met een slech-

tere economische situatie?‘Niemand heeft zien aankomen dat de crisis zó erg zou zijn. Wij hebben tenminste die verliezen nu al geboekt, bij veel gemeen-ten gebeurt dat pas na de vol-gende verkiezingen, waardoor de verliezen nog verder oplopen.’

Toch lijkt het echt erg veel. Hoe plant Den Haag op nega-tieve scenario’s?‘Er is een structurele jaarlijkse monitor voor grote projecten. Je merkt ook dat iedereen die grote

projecten beoordeelt, voorzich-tiger is geworden. Ook burgers. Die vinden dat er terughou-dend geopereerd moet worden. Vernieuwing kan ook wel wat kleiner, zeggen ze.’

Is die terughoudendheid van burgers een probleem?‘We merken dat we onvoldoende in het creëren van draagvlak hebben geïnvesteerd. 78 pro-cent van de bevolking is tegen. Onze eigen leden zijn tegen. We moeten meer aan het begin van een proces investeren in het meekrijgen van alle belangheb-benden. Dat kan betekenen dat grootschalige projecten nóg langer duren dan nu al het geval is, maar het kan ook veel proble-men en kosten voorkomen. Voor

In Arnhem is sprake van de komst van een Kunstenclus-ter. Wat is dat?‘Het Kunstencluster is onderdeel van het zogeheten Rijnboogpro-ject, waarbij de zuidelijke bin-nenstad van Arnhem opgeknapt zou moeten worden. Daar zijn we een jaar of twaalf geleden mee begonnen. Er zouden winkels, kantoren en woningen worden gebouwd om het gebied te ver-nieuwen. Het Kunstencluster, be-staande uit een nieuwe schouw-burg, een nieuw museum voor moderne kunst en nieuwbouw voor het eveneens al bestaande fi lmhuis, waren ook onderdeel van het plan. Er was zelfs sprake van de komst van een nieuwe haven, maar die werd als eerste afgeschoten.’

Inmiddels is er van de oor-spronkelijke plannen nog veel minder over...‘Ja, dat klopt. In 2010 heeft de SP zich tegen de grootschalige ver-nieuwing gekeerd en daar heb-ben ze toen ook de verkiezingen mee gewonnen. De SP kwam in het college en bijna alle partijen bleken in verkiezingstijd ineens tegen de haven, dus die was snel geschrapt. Dat leverde overigens meteen het probleem op dat het contract in feite was openge-broken, waardoor ontwikkelaars zich makkelijk konden terugtrek-ken uit de woning-, kantoor- en winkelbouw. De twee ontwik-kelaars die hun handtekening

al gezet hadden, trokken zich terug. De vraag naar met name kantoren en winkels is ingestort. Er is geen ontwikkelaar te vinden die nu wil investeren. Alleen het Kunstencluster staat nog op de rol, maar ook dat is niet meer intact: daar is de schouwburg inmiddels ook al uitgehaald.’

Er blijft zo niet veel van het megaplan over. Moet het dan nog wel doorgaan?‘Het hele plan was mede op initiatief van de PvdA. Vier col-leges lang hebben we ook de wethouder Ruimtelijke Ordening geleverd die er over ging. Maar door de veranderde omstandig-heden is de huidige fractie geen voorstander meer.’

Hoe kan het nu dat de plan-nen zo snel gesneuveld zijn? Is er wel voldoende met nega-tieve economische scenario’s gewerkt?‘Dat kun je wel zeggen ja. De huidige crisis was niet voorzien. Er zijn eigenlijk alleen scenario’s gemaakt die uitgingen van groei. Toen het slechter ging viel de kantorenmarkt als eerste om. Maar ja, we vinden nog steeds dat de zuidelijke binnenstad opgeknapt moet worden. Daar is ook al veel vastgoed voor verworven. Het is gewoonweg geen aantrekkelijk gebied dus we zullen er wel iets mee moeten. Maar alléén een Kunstencluster is geen oplossing.’

Er waren eigenlijk alleen scenario’s gemaakt die uitgingen van groei

Het is crisis. Maar dat neemt niet weg dat in tal van gemeenten nog steeds grootse en meeslepende projecten op touw worden gezet waar ettelijke miljoenen voor nodig zijn om ze te realiseren. Neem bijvoorbeeld de Icedome in Almere (183 miljoen euro), het Spuiforum in Den Haag (181 miljoen euro), een nieuwe Kuip in het Rotterdamse stadionpark (380 miljoen euro)

en het Kunstencluster in Arnhem (32 miljoen euro). Het verzet tegen deze volgens sommigen ‘megalomane projecten’ neemt steeds meer toe. Lokaal Bestuur sprak met enkele PvdA’ers die betrokken zijn bij dit soort grote projecten om er achter te komen waarom ze worden voorgesteld, welke dynamiek zich in de onderhandelingen voordoet en welke lessen er zijn te leren.

Cartoon Timothy Schelhaas

Martien LouwersFractievoorzitter in Arnhem

Jos de JongRaadslid in Den Haag

TIEN TIPS BIJ GROTE PROJECTEN1. Houd standaard rekening met (zeer) negatieve

economische scenario’s

2. Knip grote projecten in stukjes

3. Begin na besluitvorming zo snel mogelijk met

uitvoering

4. Werk zo weinig mogelijk met geheime

stukken

5. Neem alle belanghebbenden al vroeg in het

proces mee

6. Durf te investeren

7. Defi nieer wat een groot project precies is

8. Zorg voor structurele tussentijdse updates

9. Regel de fi nanciën aan het begin van een

project

10. Faseer grote projecten

11LOKAAL BESTUUR / OKTOBER 2013

het Cultuurpaleis worden na alle tegenstand nu nieuwe bereke-ningen gemaakt voor renovatie van het bestaande pand in plaats van nieuwbouw. Als we dat in het begin meteen goed hadden gedaan had dat tijd en geld kun-nen schelen.’

Is dat een oplossing, renova-tie van het bestaande ge-bouw?‘We laten de renovatie-optie serieus uitwerken. Er is afge-sproken dat we de beste en goedkoopste optie gaan bouwen. Kijk, als je meer mensen naar de Haagse binnenstad wilt trekken, moet je met de tijd meegaan en toekomstgericht bouwen. We moeten niet in de val van 25 jaar geleden trappen dat we voor een dubbeltje op de eerste rang willen zitten. Dat gaat niet. Alle theaters in Nederland hebben een commerciële gastprogram-mering waarmee ze de exploi-tatie rond krijgen. Dat vereist een modern gebouw met goede voorzieningen.’

Het tijdig meenemen van belanghebbenden is dus een les. Nog andere lessen?‘Wat ik vervelend vind is dat we veel met geheime stukken werken. Dan kun je geen verant-woording afleggen. Ik probeer het liefst zo veel mogelijk in het openbaar te bespreken. Maar soms kon dat niet, omdat de onderhandelingspositie van de gemeente voor aanbestedingen dan ondermijnd zou worden. Een andere les is dat je als gemeen-teraad wel stappen moet durven zetten. Er is momenteel minder draagvlak voor veranderingen. Maar als je niet verandert, kom je ook niet verder. Aan de andere kant: als het draagvlak zó gering is, moet je het gewoon niet doen.’

Waarom plannen voor een nieuwe Kuip?‘Rond 2006 leek het mogelijk om het WK of de Olympische Spelen naar Nederland te halen. Dat is de aanjager geweest voor plannen voor een nieuw stadion, aan de Maas. Het Rijk zou vast wel fors meebetalen, dus de 800 miljoen euro voor een dergelijk project leek haalbaar. Het duurde echter niet lang voor duidelijk werd dat zowel het WK als de OS niet naar Neder-land zouden komen. In combinatie met de economische crisis werden daarom de meest vergaande plan-nen verruild voor een beperkter plan, voor 380 miljoen euro.’

Is een nieuw stadion nu nog wel nodig?‘Feyenoord zegt van wel. Volgens hen loopt het stadion op zijn laatste benen. Dat wordt echter gelogenstraft door een TNO-rap-port dat nota bene in opdracht van de stadiondirectie is opgele-verd. Wil je echter met de grote jongens meedoen, dan dient een stadion veel meer comfort te bie-den dan de huidige Kuip doet.’

Is het financieel wel haalbaar, met alle bezuinigingen die Rotterdam momenteel door-voert?‘In de oorspronkelijke scenario’s is met een optimistisch inves-

teringsplaatje gerekend. Toen duidelijk werd dat de gemeente een achtergestelde lening zou moeten afsluiten voor 180 mil-joen is al snel gezegd dat we dát niet gaan doen. Raadsleden zijn kopschuwer geworden.’

Maar nog steeds is er 360 miljoen nodig voor het nu voorgestelde stadion? ‘Maar dat geven wij niet uit. Dat bedrag wordt door de stadiondi-rectie uit leningen opgebracht en door het aantrekken van eigen vermogen. Daar zit de gemeente niet in. Wij zouden alleen garant moeten staan voor 160 miljoen euro. Bij het worst case scenario moet de gemeente dat bedrag bij de bank lenen. Daar staat dan wel het verkrijgen van het eigendom van de exploitatie tegenover.’

Die exploitatie kan toch ook erg tegenvallen?‘Wel als er maar 20.000 mensen in het stadium zouden zitten die niet één biertje zouden kopen. De praktijk leert echter dat er standaard ongeveer 40.000 men-sen komen die wél iets kopen. Daarnaast levert de garantstel-ling vier miljoen euro per jaar op. Dat is een potje wat zich snel vult. Daarmee wordt het risico ook al weer kleiner. Maar in zijn algemeenheid gaan we er nu wel van uit dat het economisch gezien slecht gaat en dat dat nog wel even zo zal blijven.’ Wat is de meerwaarde van een stadion zonder WK en OS?‘Het levert werkgelegenheid op,

amateursport kan beter gefaci-liteerd worden en de slechtste plaatsen blijven momenteel leeg in de Kuip. Met betere zichtlijnen komen er meer mensen. Er is nog veel marktpotentie, blijkt uit onderzoek.’

Welke lessen zijn er te trekken?‘Als raad hebben we afgesproken dat alles wat 20 miljoen of meer kost een groot project is. Daar krijgen we elke drie maanden een update van. Ook houden we meer rekening met negatieve scenario’s. En het college moet de raad bij langdurige projec-ten wel betrokken houden. De olympische vlam werd bij ons een waakvlammetje. Het was te lang stil rond het project waar-door de buitenwacht eenvoudig een publicitair tegenoffensief kon starten. Een laatste les is geweest om grote projecten te

Petra ’t Hoen, raadslid in Goeree- Overflakkee

Als raadslid ben je in de eerste plaats ook gewoon burger. Als burger voel ik me ver-antwoordelijk voor mijn leefom-geving, ook als ik in het café zit. Dus bij een laaghangende tak, een losliggende stoeptegel of een misstand op een bepaalde plaats kijk ik eerst of ik er zelf iets aan kan doen. In dit geval zou ik de café-eigenaar hierop aanspreken. Kan ik er zelf niets aan verande-ren, dan meld ik dat als burger bij mijn gemeente, de politie of de betrokken instantie.Ik voel me echt niet geroepen om als speurneus iedere misstand in de gaten te houden, maar het is doodnormaal om je verantwoor-delijkheid te nemen. Als blijkt dat er een structureel probleem achter zit, of de zaak niet afdoende opgepakt wordt, dan zal ik als raadslid actie ondernemen. Uit mijn ervaring blijkt overigens dat het schenken aan minderjarigen meestal niet het echte probleem is. De horeca-exploitanten houden zich vrij netjes aan de regels. Maar het indrinken, drank kopen voor jongere vrienden en drank-hokken/keten zijn onderdelen van het alcoholgebruik onder jongeren die moeilijker aan te pakken zijn.

iTrijn Jongman, fractievoorzitter Steenwijkerland

Ik vind dat je het gesprek over alcohol-gebruik altijd moet voeren. Dat doe je als ouder, als betrokkene en ook als raadslid. Als raadslid hoef je niet te controleren en ben je ook geen handhaver, maar is bewustwording en het onder de aandacht brengen van de geva-ren wel je taak. Als je regelmatig in je buurtcafé komt, ken je de eigenaar en kun je makkelijk het gesprek aangaan om hem of haar op de gevaren te wijzen. Als raadslid ben je wel verantwoor-delijk voor de juiste uitvoering van het beleid. Bespreek de leef-tijdsgrenzen in horecaconvenan-ten, maak alle horecabedrijven verantwoordelijk voor hun eigen gedrag en beloon daarbij goed gedrag. Het horecaconvenant kun je bespreken met de eigenaar van het buurtcafé en als hij niet is aangesloten kun je hem naar zijn/haar beweegreden vragen.

Margreeth Spang- Middeljans, fractievoorzitter in Twenterand

Het is inderdaad een dilemma, want je wilt als raadslid

niet de rol van politieagent of handhaver van gemeentelijke regels spelen. Ik vind dat ie-dereen, of je nu burger, raadslid of eigenaar van een buurtkroeg bent, betrokken moet zijn bij het terugdringen van alcohol-gebruik bij jongeren. Ik zal dan ook zeker de eigenaar wijzen op zijn verantwoordelijkheid bij het schenken van alcohol aan jongeren. Hopelijk drinken we dan samen nog een glaasje. Als raadslid heb ik nu de mogelijk-heid om deze overtreding in een breder perspectief te zetten. Ik kan mij voorstellen dat ik het bespreek in de fractie en bij meer signalen contact opneem met de afdeling handhaving om te informeren naar de wijze waarop dit gecontroleerd wordt. Mocht uit de beantwoording blijken dat wij vinden dat de controle on-voldoende is, dan lijkt het mij de juiste weg om dit te agenderen voor een debat.

Belinda van Oosten, raadslid in Hengelo

Als ik dit als vaste bezoeker al eerder en vaak had geconstateerd, dan had ik hierover ook al eerder en vaker met de cafébaas gesproken. Daar heeft mijn raadslidmaatschap niets mee van doen. Wanneer men, nadat ik hiervoor had gesproken, was doorgegaan met het schenken aan minderjarigen, had ik waarschijnlijk een ander café gezocht. Ik zou me er anders aan blijven ergeren. Hoewel mijn raadslidmaatschap in principe niets van doen heeft met het ille-gaal schenken aan minderjarigen door de cafébaas, kan het toch van invloed zijn op de manier waarop tegen mijn integriteit wordt aangekeken. Hierbij is de

schijn van goedkeuring geven door niets te doen mogelijk al schadelijk. In het geval dat ik nog steeds vaste bezoeker van het buurtcafé was, zou ik het dilemma in de fractie hebben besproken om te bepalen wat in dit geval raadzaam is.

Commentaar van Gert-Jan Leerink

‘Als raadslid ben je in de eerste plaats ook gewoon burger’, schrijft Petra ’t Hoen, en zo is het maar net. Actie ondernemen op het moment dat

er dingen gebeuren die niet in de haak zijn is niet voorbehouden aan gemeenteraadsleden. Waar-schijnlijk kun je als vertouwde stamgast de te soepele omgang met leeftijdsgrenzen zelfs beter bespreekbaar maken dan als raadslid. Dat neemt niet weg dat raadsleden en wethouders wel degelijk ook een voorbeeld-functie hebben. Van mensen die regels opstellen wordt meer nog dan van anderen verwacht dat ze ook naar deze regels handelen. Je hoeft als raadslid geen politie-agent te worden, maar laat wel je gezond verstand spreken in situaties waarbij je geloofwaar-digheid in het geding is.

dilemmaElke maand legt Lokaal Bestuur een stelling of dilemma aan je voor. Vorige keer was dat:

BUURTKROEGIn je buurtcafé nemen ze het niet zo nauw met de leeftijdsgrenzen voor alcohol. Als vaste bezoeker heb je dit zelf vaak geconstateerd. Nu ben je raadslid geworden. Onderneem je actie?

Volgende maand een nieuwe stelling:

De maand daarop dit dilemma:

Stuur je reactie (maximaal 150 woorden) en foto naar: jdroos@pvda.nl

Het kabinet doet voldoende om de participatie­maatschappij mogelijk te maken.

De jeugdzorg wordt een verantwoordelijkheid van de gemeente. Een hele operatie. Omdat de nieuwe taken alleen goed kunnen worden uitgevoerd als er wordt samengewerkt met andere gemeenten is regionale samenwerking niet alleen gewenst maar op sommige onderdelen zelfs verplicht. Jullie PvdA­wethouder is daarom samen met bestuurders uit omliggende gemeenten voortvarend aan de slag gegaan. Dit heeft geleid tot een regionaal akkoord dat aan de gemeenteraad wordt voorgelegd. Volgens de wethouder kan het akkoord niet zomaar gewijzigd worden. ‘Ik zal de opmerkingen van de raad meenemen naar ons regio overleg, maar daarin vertegenwoordig ik natuurlijk maar 1 van de 15 stemmen.’ Inhoudelijk vind je dat de wethouder een goede klus geklaard heeft, maar de oppositie voelt zich buitenspel gezet. Geef je de wethouder groen licht?

Tom HarremanRaadslid in Rotterdam

We hebben onvol­doende geïnvesteerd in het creëren van draagvlak

Foto Willem Roon

KOM JE OOK NAAR hET FESTIvAL?Het Centrum voor Lokaal Bestuur nodigt je van harte uit om deel te nemen aan ons jaarlijkse Festival van het Binnenlands Bestuur op zaterdag 23 november a.s. in het Centraal Museum in Utrecht.

Thema is dit keer: hoe onderscheiden we ons bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014? Het Festival duurt van 10.00 uur tot 18.00 uur.

Je kunt je voor het Festival nu al aanmelden via www.lokaalbestuur.nl, zie agenda

Tot ziens op 23 november in Utrecht!

faseren. Zo bouwen we eerst een sportcampus, daarna wordt het stadion pas gebouwd. Of ver-bouwd, want die optie ligt nu ook op tafel, dankzij het actiecomité Red de Kuip. Dat zou volgens hen 117 miljoen kosten.’

Daar zit dus weerstand tegen een nieuwe Kuip. Zit die op meer plaatsen?‘Ja, ook binnen de eigen fractie. Ook D66 heeft vraagtekens en Leefbaar Rotterdam werd de dag voor de raadsvergadering over het stadionpark geconfronteerd met een voorpagina van het AD waarop stond dat 30 procent van de Leefbaar-kiezers zou afhaken als Leefbaar voor een nieuw sta-dion zou stemmen. Het ligt dus erg gevoelig. Want ja, Rotterdam-ser kun je het zowat niet maken, met een nieuw stadion.’

12

de achterkant

Haar werkkamer getuigt van een actief leven. Een vol bureau, her en der kattebelletjes, veel tijdschriften en boeken (vooral over vrouwen) op bijzettafeltjes en een hometrainer. ‘Het lopen gaat niet meer zo goed en ik moet regelmatig op die fiets, maar verder heb ik niets te klagen. Ik heb geboft in het leven, zowel in mijn werk als privé.’ Samen met haar man Karel (89) woont Cock Kerling-Simons, oud-burgemeester van Wormer en daarvoor onder meer raadslid in Leiden, in Diemen-Noord. Vanuit haar appartement op de vijfde verdieping ziet ze de schepen op het Amsterdam-Rijnkanaal langsvaren. ‘We wonen hier nu 21 jaar, zeer tot onze tevredenheid.’

Gereformeerd milieuCock (‘eigenlijk heette ik Corrie, maar ik ging me Cock noemen, dat klonk stoerder’) groeide op in Den Haag in een gereformeerd middenstandsgezin, samen met twee zussen en twee broers. Haar vader was directeur van een broodbakkerij. ‘Voor mijn ouders was het geloof iets vanzelfsprekends, net als het stemmen op de ARP. Maar ik had als kind al de neiging over van alles in discussie te gaan, thuis met mijn ouders en op catechisatie met de dominee. Rond mijn twintigste, ik woonde inmiddels op kamers in Leiden, heb ik het geloof achter me gelaten. Voor mijn ouders was dat natuurlijk niet fijn, mijn vader was nota bene ouderling. Maar de band met de familie bleef in tact. En ik ken nog altijd heel veel Bijbelteksten!’ In 1955 sluit zij zich samen met Karel aan bij de Partij van de Arbeid. ‘Sijtze Roorda heeft ons lid gemaakt. Hij was een bevriende collega van mijn man. Beiden werkten als chemicus aan de Rijksuniversiteit Leiden. Je kreeg in die tijd iemand van de partij op huisbezoek. Die man wilde mij gelijk inschrijven voor de Vrouwenbond van de PvdA, maar dat was nou juist zo’n automatisme wat me tegenstond. Ik wilde opkomen voor rechtvaardigheid voor álle mensen, niet alleen voor vrouwen.’ Cock wordt wel actief in de Fakkeldragers van de PvdA. ‘Daar heb ik veel plezier aan beleefd. In huiskamerbijeenkomsten praatte je met andere partijgenoten over allerlei politieke en maatschappelijke vraagstukken. Je zat bijvoorbeeld samen met een stukadoor en een grofsmid aan tafel. Het gaf je het gevoel dat je samen iets deed voor de maatschappij. Heel waardevol, moesten we nu ook doen!’

In de Leidse gemeenteraadIn 1966 wordt Cock in de gemeenteraad van Leiden gekozen. ‘De PvdA was ook daar een vreselijke mannenpartij en ik was natuurlijk de excuustruus. Op de ledenvergadering waar de lijst werd vastgesteld werd ik tot mijn stomme verbazing als nr. 5 naar voren geschoven omdat op die plek anders iemand zou komen die men juist kwijt wilde. Die man was daar zó boos over dat hij mij na afloop in het gezicht spuugde.’‘De sfeer in die tijd was dat je als raadslid braaf je fractievoorzitter en je eigen wethouder volgde. Er was weinig discussie. Ik had een hekel aan dat voorgekookte gedoe en ben daar tegen gaan rebelleren. Zoals ik ook geen zin had in het automatisme dat je als vrouw tijdens de

vergaderingen wel de koffie zou inschenken. Toen er iemand ‘koffie’ riep, hield ik dan ook mijn armen stijf over elkaar. In de fractie hield ik me vooral bezig met volkshuisvesting. Ik kon me daar helemaal in uitleven en dat werd gewaardeerd, ook buiten de fractie. Ik wilde bijvoorbeeld dat er geen flats meer gebouwd zouden worden zonder lift en diende daarover een motie in. Karel kreeg toen op zijn werk te horen: ‘Dat heeft uw vrouw nou eens goed gezegd’.

Burgemeester van WormerNa twee raadsperioden besluit Cock Kerling er een punt achter te zetten. ‘Ik vond én vind dat je niet langer dan acht jaar raadslid moet zijn. Een wethouderschap had er wel in gezeten, maar dan had Karel zijn baan aan de universiteit moeten opgeven. Dat gaf teveel onzekerheid, vonden wij. Eerlijk gezegd heb ik later wel spijt gehad dat ik toen geen wethouder ben geworden. In de jaren daarna heb ik allerlei onbetaalde banen gehad. In 1982 ben ik burgemeester van Wormer geworden.’ Mensen in haar omgeving vonden dat het burgemeesterschap wel iets voor haar was.

‘Ik wilde het wel, maar dan alleen in een gemeente met een progressieve meerderheid. In Wormer, in de ‘Rode Zaanstreek’, was dat het geval. Wat geholpen heeft, was dat er vanuit de PvdA-Statenfractie in Noord-Holland druk werd uitgeoefend op commissaris van de koningin Roel de Wit om vrouwen te benoemen. Ik zat in die tijd in het partijbestuur en Roel had gezien dat ik op een PvdA-congres een lastige kwestie door het congres wist te loodsen. Hij heeft me voorgedragen bij de minister. Vertrouwenscommissies had je toen nog niet.’‘De beginjaren in Wormer waren politiek gesproken moeilijk voor me. De PvdA was uit het college verdwenen, en in de raad stonden de verhoudingen op scherp. Ik heb me vooral de rol van vredestichter aangemeten. In de tweede raadsperiode, met een college van PvdA en GroenLinks, werd het voor mij wat gemakkelijker. Wat ook hielp was dat ik een prima gemeentesecretaris kreeg in de persoon van Thea Fierens, die later nog Kamerlid voor de PvdA is geweest. Ik heb me ervoor ingezet dat er zoveel mogelijk vrouwen solliciteerden toen de functie gemeentesecretaris vacant was. We publiceerden

een wervende oproep aan vrouwen. Er sollici-teerden 35 vrouwen en 32 mannen. Onze aanpak trok landelijk de aandacht.’ Tijdens het burgemeesterschap van Kerling-Simons wordt het vrouwelijke element ook op andere terreinen binnen de gemeente versterkt. Zo komen er vrouwelijke ambtenaren van de burgerlijke stand en voor het eerst ook een vrouwelijke marktmeester.

MeisjesbriefBijzonder is ook de aandacht voor de economische zelfstandigheid van meisjes. Eind jaren tachtig besluit het kabinet de gezinstoeslag voor kostwinners die werkloos worden, af te schaffen. Kerling stoort zich eraan, dat het ministerie van Sociale Zaken vrijwel niets doet aan voorlichting over de gevolgen van deze maatregel. Vooral jonge vrouwen met een werkloze partner zullen daar de dupe van worden, vreest zij. Ze besluit zelf een brief te schrijven aan alle meisjes van 15 en 16 jaar in haar gemeente, waarin ze uitlegt wat er aan de hand is. Dit schrijven zal de geschiedenis ingaan als ‘de meisjesbrief’. Overal mag de burgemeester van Wormer haar initiatief komen toelichten. In 1991 komt een einde aan het burgemeesterschap van Kerling-Simons als gevolg van een gemeentelijke herindeling. Ze vindt het na een periode van acht jaar ook mooi geweest. Maar stilzitten is er niet bij. Er volgen bestuursfuncties in een reeks organisaties, vooral op het gebied van wonen en vrouwenemancipatie. Ze is onder meer actief in de Vereniging voor Vrouwenbelangen, waar ze op dit moment vooral bezig is met de verkiezingen van 2014 en ‘nieuwkomende’ (allochtone) vrouwen.‘Laatst vroeg een man me na afloop van een conferentie over het VN-Vrouwenverdrag: “U bent burgemeester geweest. En, maakt het verschil of er een vrouw of een man zit?” Dat was me nog nooit gevraagd, mijn mond viel open van verbazing. Natúúrlijk maakt dat verschil. Als vrouwelijke burgemeester ben je voor meisjes een rolmodel. Ik heb een keer van een moeder uit Wormer gehoord dat haar 10-jarige dochter tegen haar broertje zei: “Jij kan geen burgemeester worden”. “Waarom niet?” “Omdat je een jongen bent, burgemeester is een meisjesberoep.” En een directeur van een basisschool zei bij mijn afscheid dat er door mijn aanwezigheid nu acht generaties schoolkinderen waren die niet beter wisten dan dat de burgemeester een vrouw was.’

Cornelia Alida (Cock) Kerling-SimonsGeboren op 24 februari 1929 in Den HaagOpleiding en studie: Christelijke Fröbelschool, Lagere School en HBS Den Haag (1934-1946), studies medicijnen en chemie (kandidaats behaald), Rijksuniversiteit Leiden (1946-1952) Politiek: PvdA in Leiden (1966-1974), lid PB PvdA (1979-1983), burgemeester Wormer (1982-1991)Huidige functies: o.a. coördinator contactgroep Vrouwenbelangen regio Noordwest.Website: www.cosim.demon.nl, Twitter: @Kerco

met mijn ouders en op catechisatie met de dominee.

Fakkeldragers van de PvdA. ‘Daar heb ik veel plezier

COCK KERLING­ SIMONS (84)

Gesprekken met voormalige PvdA-bestuurders uit gemeente en provincie over toen en nu, en met jonge PvdA’ers over politiek en toekomst.

TEKST EN FOTO: JAN DE ROOS

< Oude Glorie Jong Talent >