lesvos turkish guide 2011

Atina - Selanik - Kavala - Adalar

LesvosTurizm Rehberi

Lesvos

Tur

izm

Reh

ber

i

gazetesi imzasιyla

1LESVOS TURIZM REHBERI


LESVOS TURİZM REHBERİ - www.lesvosgreece.gr

“Empros” Gazetesinin özel baskısı

Metinler: Tzeli HatzidimitriouMetin editörlüğü: Panagiotis Myritzis, Maria Selaha

Türkçeye çeviren: Berin MyisliFotoğraf: Giannis Giannelos, “Empros” arşivi, Belediye Arşivleri

Kapak resmi: Giannis Giannelos Sanat Direktörü: Hristos Paraskevaidis

Maketler: Maria Aristotelous, Hariklia Mantzourani, Myrto Papadelli, Efi MyrmigkouYayın Koordinatörü: Efi Stravoskoufi

Ticari Bölüm Sorumlusu: Nikolas Mageiras Reklam Departmanı: Maria Kordera, Kalliopi Psarianou,

Konstantina Moutzourelli, Efi Stravoskoufi, Lampros Anemas

Prodüksiyon: “EPIKOINONIA LESVOU A.E.” Ciltleme – Baskı: Vivliosynergatiki grafik sanat

Harita: Geopsis“Empros” Gazetesi

Kara Tepe, 81100 Midilli Tel. 22510 41619 Faks 22510 27300

e-mail: [email protected]: http://www.emprosnet.gr

LESVOS TURİZM REHBERİYayıncının yazılı izni olmaksızın rehber materyalinin tamamının veya bir kısmının reprodüksiyonu,

çoğaltılması, kopyalanması ve genel olarak her şekil ve yoldan nakli yasaktır.

çindekiler


5 .............................................. Giriş9 ...............Önemlişehirler ve köyler11 ..........................................Midilli22 ...... Osmanlı Midilli’sinde bir tur26 .........................Midilli Civarında34 .......................................Plomari 38 ........................................ Ayasos40 ................................... Polihnitos44 ........................................ Kalloni48 ............................. Mantamados

50 ...........................Molivos - Petra60 .............................. Eresos - Sigri66 ...................Arkeolojik mekanlar70 ...................................... Müzeler74 .............. Kiliseler ve manastırlar 81 ................................ Gastronomi87 ....................................... Sahiller90 ...................................Şifalı sular92 ............................Yürüyüş Yolları96 .............................Önemli kişiler 98 ............................................Spor99 ................................... Etkinlikler110 ....................................... Harita

çindekiler


Bu turistik rehber Lesvos adasına gelen Türk ziyaretçilerin tatillerinin keyfini çıkarmaları, adayı tanımaları, ada sakinleriyle iletişim kurmala-rı, geçmişten anılar araştırmaları ve genel olarak “kendilerini evlerinde

gibi” hissetmeleri için özenle yazılmıştır. Ancak ilk tanışma için bütün adalar arasından neden Lesvos’u öneriyo-

ruz? Ege adalarının çoğunun güzel olduğu kesin ve ziyaret etmeye gerçek-ten değer. Lesvos’un özelliği, büyüklüğü ve manzara çeşitliliğinden dolayı, ziyaretçiye diğer birçok adaya birçok seyahat gerçekleştirerek görebileceği birçok şeyi tek bir seyahat ile görme fırsatı sunmasıdır. Mutlaka diğer adala-rın da avantajları vardır, ama hiçbirinde Lesvos’taki çeşitlilik yoktur.

Giriş


Bazı yerlerde Yunanistan anakarasını, bazı yerlerde “klasik” bir adayı an-dıran, büyük çam ormanları, uçsuz bucaksız zeytinlik alanları, tekrar çam ağaçları ve bodur çalılık sınırlarında olan bodur bitki örtüleriyle, herkesin memnun kalacağı kesin. Sadece gözünün doğal çevrede görmek istedikle-riyle değil, aynı zamanda ıssız sahillerden veya dağ patikalarından, “tampa tumpa” müzikli sahillere kadar, yerel mezeler sunan pitoresk lokantalardan iyi restoranlara veya lüks kafelere kadar, yüreğinin istediği eğlence şekliyle de memnun kalacaktır.

Tabii, bir de görülecek yerler vardır; gerek doğal anıtlar düzeyinde, gerek-se kültürel anıtlar düzeyinde bol miktarda görülecek yer vardır. Günümüze kadar gelen kalıntılarıyla veya sistemli olarak birçok kaydadeğer müzede ta-nıtıldıkları şekilde, uzun bir tarih ve değişik kültürlerle yüklü büyük bir adada.

Demek ki, her zevke hitap eden bir yer mi? Neden olmasın, ama bazıları için kesin fazlası var. Eşsiz bir şey; bu da Batı Lesvos bölgesindeki fosilleşmiş ormandır. Dünya çapında sadece 2-3 benzer örneği olan eşsiz bir doğal anıt ve bu doğal anıtı destekleyen, mükemmel bir şekilde kurulmuş, işlevsel bir Doğal Tarih Müzesi.

Özel ve ilginç özellikleri mi? Pek çok. Büyük zeytinlik alanı, özellikle uzoya yakışan yerel gastronomi, gerek folklorik, gerekse zarif mimariden olağanüs-tü mimari unsurlar, her adımda farkedilen tarih ve kültür ve sonuç olarak ke-sin olan tek bir şey vardır: Lesvos’ta günlerce de kalsanız, tekrar da gelseniz,

Asomatos Skala Skamias


zor sıkılırsınız.Ancak bu kadar giriş yeter. Lesvos’ta tercih ettiklerinizi bulmanız ve se-

yahatinizi daha iyi organize etmeniz için kullanışlı bir rehber oluşturmaya çalıştık.

Yönünüzü tayin edebilmeniz ve bütün ada hakkında bir fikir edinebilme-niz için “Önemli şehirler ve köyler” hakkında bir bölümle başlıyoruz, görü-lecek yerlere – arkeolojik mekanlar, Müzeler, Tapınaklar ve Manastırlar – ile devam ediyoruz, Osmanlı anıtlarına uğrayıp, gastronomi ve gerekli sahillerle ilerliyoruz. Kaplıcalara özel bir sunum yapıyoruz çünkü eksik değerlendir-meye rağmen çok büyük ilgi toplamaktalar, fazlasını görmeniz için Yürüyüş yollarıyla devam ediyoruz ve önemli şahsiyetlerle bitiriyoruz, çünkü muhte-melen biliyorsunuzdur, yüksek sayıda ve ilginç şahsiyetleri vardır.

Size seyahatinizden sonra Lesvos’u andıracak veya arkadaşlarınıza Lesvos’u tavsiye edecek bazı özel baskılarla kapatırken, aynı zamanda kalı-şınız esnasında başka faaliyetler hakkında çeşitli olanaklar ve kalışınızı daha hoş hale getirmek üzere, ulaşım, konaklama, eğlence, alışveriş vs hakkında bilgi veriyoruz.

İyi eğlenceler

Panagiotis Miritzis

Molivos

Vatera Eresos


Skala Kallonis

Skala Eresos

Mantamados

Molivos


Önemli şehirler ve köyler

Plomari Midilli

Vatera Petra

Ayia Paraskevi

Skala Eresos

Mantamados

Ayasos


• Adada m.ö. 3300’den itibaren Pelasgialılar, Lelegler ve Tirinniler yaşamıştır. Daha sonra Eoloslular ile Akalar gelmiştir.

• M.ö. 7nci – 6ncı yüzyıl. Arkaik çağ Lesvos’un “altın çağıdır”.

• M.ö. 2nci yy – m.s. 4üncü yy. Adaya Romalılar hakim olur.

• 1355-1462: Ada Cenovalı 1inci Francis Gateluzluya Maria

Paleologou ile düğününe istinaden çeyiz olarak verilir.

• 1462: Lesvos’u Fatih Sultan Mehmet ele geçirir.

• 1912: Ada amiral Kountouriotis tarafından özgürlüğüne kavuşturulur.

• 1922-23: Nüfus mübadelesi gerçekleşir.

•1941: Ada Alman ordusuna teslim edilir.

•1944: Alman orduları adadan ayrılır.

Tarihteki önemli anlar


MidilliYunanistan’ın en eski şehirlerinden biri olan Midilli, Amali yarımadasının

doğu kısmında, Türkiye sahillerinin karşısında kuruludur. Antik Midilli bugün kalenin bulunduğu ve o zamanlar karadan meşhur

Evripos ile ayrılan küçük adada inşa edilmiştir. Kuzey ucunda Megas veya Ti-


cari Liman, güneyinde Triirikos – Savaş Gemileri – Limanı bulunan dar bir de-niz geçidi. Evripos kanalı, şehri ölü şehirden ve şehir dışındaki kutsal alan-lardan ayırarak savunma duvarını destekleyen doğal kaleyi oluşturmaktaydı. M.Ö. 2nci yüzyıldan itibaren kanal ile iki liman, karşılıklı, şehrin kültürel, dini ve ekonomik yaşamı ile ilgili en önemli binaların inşa edildiği merkez ekseni oluşturmaktaydı. Bu yolun etrafında günümüze kadar şehrin ekonomik ha-yatı yer almaktadır.

Midilli’deki gezinize bir arkeoloji yürüyüşüyle başlayın; iki liman arasında-ki bölgede agoranın içinden geçerek, Epano Skala kuzey limanına çıkan yol, antik tiyatronun bulunduğu Agia Kiriaki tepesine çıkan sahil yolundan de-vam eder. Geçeceğiniz mahallelerde Midilli’nin öğle saatlerinden akşam geç saatlere kadar açık olan en iyi uzo meyhaneleri bulunmaktadır. Yol boyunca Maloentas limenas olarak da adlandırılan Büyük Limanı göreceksiniz. Bu-rada Atinalılar M.Ö. 428’de başkaldıran Midillilileri kuşatmış ve yenmişlerdir.

Tepeden inerken neoklasik öğeleri ve gül ağaçlarıyla dolu küçük avlu-ları bulunan güzel iki katlı evler bulunan Agios Evdokimos mahallesinden geçeceksiniz. Oradan dar bir yol sizi eski agoranın merkezine götürecektir; burada minaresi bulunmayan müslüman camisi, Yeni Cami bulunmaktadır. Bundan biraz önce kubbeleri boyalı olan, restore edilmiş merkezi hamam Çarşı Hamamı göreceksiniz. Burada Midilli’nin en eski dükkanları, eskiciler, seramik atölyeleri ve çeşitli küçük dükkanlar bulacaksınız.

Camiden yaklaşık 200 metre sonra, Ermou caddesinin sol tarafında bir ara sokakta, şehrin en eski kilisesi olan ve antik çağlardaki görkemli dorik binanın kalıntıları üzerine inşa edilen Aghi Theodori kilisesi bulunmakta-dır. Bugünkü kilise yangında tahrip olan eski bizans kilisesinin bulunduğu

Midilli Antik Tiyatrosu


Midilli Antik Tiyatrosu


yerde 1795 yılında inşa edilmiştir. Biraz ileride, 30 metre yüksekliğinde özel gotik çan kulesi olan Agios Athanasios Metropolit kilisesi vardır; bu kilise size şehirdeki gezmelerinizde referans noktası olarak da yardımcı olacaktır. Kilise çapraz, üç geçitli bazilika tipindedir, kayıtlı kubbesi vardır ve 1706 yı-lından itibaren metropolit olduğu düşünülmektedir. Çan kulesi gibi, bu da Ayvalık’tan Sarmısak taşocağından getirilen kızıl dik dörtgen taşla inşa edil-miştir. 1901 yılında yoğun rönesans etkileri bulunan Lesvoslu ressam Vasili-os Kesanlis tarafından tasvir edilmiştir. Mabedi, Mihrap ve başrahip koltuğu, Lesvos’daki bizans sonrası tahta oymacılığı sanatının en güzel örneklerinden olup, üzerilerinde bitki ve hayvan aleminden görüntülerle başka semboller bulunmaktadır. Kilisedeki çok önemli kutsal bir eşya Bizans yeni şehidi ve şehrin koruyucusu olan Agios Theodoros kalıntılarıdır.

Kilisenin tam önünden geçen yol, Mitropoleos caddesi, Ladadika’ya ve

Ermou


oradan da birçok kafesi olan rıhtıma çıkar, çapraz olarak ise Ermou cadde-si çarşının nispeten daha yeni olan bölümüne doğru devam eder. Çarşının bu kısmının sonunda, yani Ermou caddesinin ucunda, ilginç mimarisi olan ancak bir zamanlar kozmopolit olan şehrin ortamına uyan görkemli Agios Therapontas kilisesini görmemeniz mümkün değil. Ünlü Lesvoslu mimar Argiris Adalis’in eseridir. Sarmısak’tan kızıl yontma taşla inşa edilmiştir ve çin-ko yapraklarla kaplı olan büyük merkezi kubbesi 40 metre yüksekliğe varıp Metropolit kilisenin çan kulesini aşar. Dört köşesini dört tane daha küçük kubbe örtmektedir, bunları destekleyen kalkan duvarlarda ise, çemberler trampetli melek heykelleriyle çevrili görüntülerle süslüdür. Ön cephesinde iyon ve korint ritminde sütun sıraları vardır. Kilisenin içi de aynı şekilde et-kileyicidir. Agios Therapontas’ın avlusunda Midilli Dini Bizans Müzesi (tel. 22510 28916) bulunmaktadır.

Ermou üzerinde şehrin geriye kalan bakkalarını göreceksiniz; burada tuzlu balıktan – Midilli’nin meşhur tuzlu balıkları – çobandan taze peynire, her türden çay türleri ve uzo çeşitlerinden, mevsimi ise kilo ile satılan taze ıhlamura kadar birçok ürün bulabilirsiniz. Rıhtım tarafına doğru Kolonların arka tarafında meyve sebzenizi, sabahları mahallenin en iyi balıkçısından balıklarınızı, nefis yoğurulmuş ve siyah ekmek, en lezzetli yerli sosisleri ve mükemmel pastırma almaya gidebilirsiniz.

Ermou caddesinin güney ucunda gördüğünüz dorik girişe sahip olan muhteşem bina vardır; bu 1890 tarihinde Argiris Adalis tarafından inşa edi-len meşhur Midilli Erkek Ortaokuludur. Karşı tarafta ağaçların gölgesinde dinlenebileceğiniz Aya İrini Parkına doğru mallarını satan ve meydana Şark


pazarı havası katan çeşitli seyyar satıcılar vardır. Adanın köylerine giden şe-hirler arası otobüs garajı da oradadır, ortaokul ile park arasındaki meydan ise hem köylere hem havaalanına doğru gidebileceğiniz kavşak noktadır.

İkinci geziniz Eski Arkeoloji Müzesinden başlar, eski şehrin ortasından, Kioski ve Kulbara semtlerinden devam eder, Yeni Müzede tekrar durur, de-vamla Kaleye çıkar ve Belediye Resim Galerisi’nde son bulur. Kioski sem-tinde büyüleyici bir doğu ve neoklasik mimari karışımına sahip olan, şahane çakıl taşlı zeminli bahçeleri olan ve hepsi de 19uncu yüzyılda zengin tüccar burjuva sınıfının varlığını gösteren muhteşem konaklar keşfedeceksiniz.

8is Noemvriou caddesinde devam ederek sağınızda Midilli kalesine giden taş döşemeli, çam ağaçlarıyla çevrili yolla karşılaşacaksınız, biraz ile-ride bugünkü Ege ve Adalar Politikası Genel Sekreterliğinin konaklandığı,


Osmanlı Ege Denizi vilayeti yönetiminin barındığı ve 1912’de Osmanlı Yöne-ticisinden Yunan Ordusuna Midilli şehrinin teslimatının yapıldığı binayı göre-ceksiniz. Güzel bahçesi ve neoklasik girişi olan, 1891 yılında inşa edilen etki-leyici Mahkemeler binası karşıdadır. Bu bina adanın Müslüman cemaatinin çocukları için kurulan Osmanlı Yarı-Ortaokuludur. Biraz aşağıda, Adramitiou caddesinin köşesinde bugün Midilli Belediye Resim Galerisi’nin barındığı ve “Halim Bey Konağı” olarak bilinen bina bulunmaktadır. Bu yol eski limana ve Epano Skala semtine gider. Deniz tarafında şehrin son tersanesini göre-ceksiniz, ki burada hâla ahşap kayıklar tamir edilmektedir. Kato Kastro’ya gi-rerken de bir yeraltı havuzu içinde Ay Yanni ile Panagia Galatousa kilisesini görürsünüz. Kalenin etrafını tamamlarken Tsamakia adlı küçük ormana ve limana ulaşırsınız.

Rıhtımda, yani Kountouriotou caddesinde Sapfo Meydanında, ki KTEL şehir otobüslerinin (22510 28534) ve taksilerin kalkış yeri de burada bulun-maktadır, büyük şairin, İngiliz şair Ross Macaulay tarafından şehre bağışlanan heykelinin yanısıra, Midilli Belediyesinin Turizm Bürosu da bulunmaktadır. Midilli Folklor Müzesi de (tel. 22510 44 165) aynı mekanda barınmaktadır. Rıhtımın devamında eski otel “Büyük Britanya”yı, eski Belediye Sarayının ne-oklasik binasını, Belediye Tiyatrosunu ve Devlet Sandığını mutlaka hayran-lıkla seyredeceksiniz.

Sapfo Meydan


Osmanlı Midilli’sinde bir turSabah erken saatte veya akşamüstü geç saatte, Midilli yeni arkeoloji Mü-

zesinin girişindeki Kioski meydanıdır. Banka oturun ve 150 yıl geriye se-yahat edin...

Antik çağlarda Afrodit tapınağının bulunduğu bu noktada, Kaptan Paşa, Osmanlı donanmasının kaptan-ı deryası Hasan Paşa Cezayirli, Midilli’yi zi-yaret eden donanmasının mürettebatını konaklatmak için şık bir köşk kur-muştur. İşte böylece eski ismi olan Tavuk Tarlası unutulmuş ve bugüne kadar kullanılan Köşk ismi yerini almıştır.

8is Noemvriou caddesi boyunca yürüyün, Kalenin Orta Kapısına giden yoldan biraz önceki bir araziyi geçin, bu arazinin denize kadar varan badem ağaçlarıyla dolu bir avlusu olan Mevlevi tekkesini barındırdığını hayal edin. Belirli bir noktadan sonra 8is Noemvriou Mikras Asias caddesine dönüşür. Solunuzda, bugün Mahkemeyi barındıran bina vardır. 1891 yılında inşa edi-len bu bina İdadiye olarak bilinen, adadaki tek yedi sınıflı Türk ortaokuluydu. Tam karşısında, bugün Ege ve Adalar Politikası Genel Sekreterliğini barındı-ran, 1893 yılında Midilli Mütesarifi Hıfzı Paşanın inşa ettirdiği Osmanlı Yöne-tim Binası vardır. Önceleri adanın Yönetim Binası olarak faaliyet göstermek-teydi, daha sonra ise 1912’ye kadar Ege Denizi adaları vilayeti oldu.

8is Noemvriou caddesinden aşağı doğru inerken, büyük kırmızı bir kona-ğın, bir zamanlar Halim bey konağı olan Belediye Resim Galerisinin önünden geçeceksiniz. Denize ulaşınca sağa dönün, Sultan Beyazıt’ın harap olmuş bir Bizans kalesinin bir kısmını da tamir ettirerek inşa ettirdiği aşağı Kaleye girin. Aşağı Kalenin içinde çok az sayıdaki Türk evleri kalmıştır; hem burası hem de Bizans kalesi bir zamanlar insan doluydu, ikisi de iki dünya savaşı arasındaki dönemde yıktırılmıştır.

Denize doğru dönün, kuzeye doğru deniz boyunca yürüyün, bir sa-vaş sayesinde inşa edilen ve barış sembolü olan Mikrasyalı Ana heykelinin önünden geçerek Agios Nikolaos kilisesine ulaşın. Mekke’ye doğru bakan tek ortodoks kilisesidir. Bu kilise Viğla Camiidir; 1462 yılında Midilli’yi ele geçirmenin anısına ve özellikle kaleyi Gateluzların savunucularından almak için toplarını yerleştirdiği yerin anısına Fatih Sultan Mehmet tarafından inşa ettirildiği söylenen, Midilli’nin en eski camisidir. Eski cami 1870’deki büyük depremde yıkıldı ve yerine bugünkü bina inşa edildi. 1923’den sonra, 1922 mültecilerinin dini ihtiyaçlarını karşılamak üzere eski xami hristiyan tapınağı-na dönüştürülmüştür.

Viğla Caminin arkasındaki bölgenin sokaklarından güneye doğru dönün. Lesvonaktor sokağını ve oradaki muhteşem Türk Kız okulunu bulmaya çalı-şın. Burada küçük bir hamam ile Kalenin dışında yaşayan, şehrin Türk burjuva sınıfına ait birçok Türk evi bulunmaktadır.

Roma çarşısının büyük arkeoloji alanının bulunduğu sahil yoluna geri dönünce, Roma çarşısının arkasında bulunan park eski büyük Türk mezarlı-ğının bulunduğu yerdir. Osmanı dönemi Midilli Mezarlığı. Zirai ürünler satan


Giriş

bir dükkan ibadet amaçlı olan mekanın kullanımını birbuçuk asırdır gizle-mektedir. Yalı Cami de büyük depremden sonra inşa edilmiştir. Tura devam ederek büyük yokuştan önce sağa dönün ve Dikeli sokağını bulun. Bugün eski Türk hastanesinin binasında Midilli Deneme Ortaokulu barınmaktadır. Sağa dönün, Ermou caddesine çıkın ve güneye doğru yürüyün. Solunuzda Yeni Cami bulunmaktadır. 1825 yılında Midilli’nin büyük nazırı Mustafa Ağa Kulaksız tarafından inşa ettirilmiştir. Karşısındaki dar sokakta yine Mustafa Ağa Kulaksız tarafından inşa edilen Çarşı Hamamı bulunmaktadır. Sola Ad-rmitiou sokağına dönün, yokuş yukarı çıkın ve gezinizi Osmanlı Midilli’sinin merkezinde, Mustafa Ağa Kulaksız’ın torunu Halim Beyin konağına bir ziya-retle tamamlayın. Bugün bu mekanda önemli sanat eserleri ile Belediye Re-sim Galerisi barınmaktadır.

Yorulduysanız sahildeki tavernalara döerek bir uzo için veya öğle ya da akşam yemeğinizi yiyin. Eğer yorgun değilseniz, önemli Osmanlı anıtlarının korunmuş olduğu, aynı zamanda Kale Camiinin harabelerinin bulunduğu Kaleyi ziyaret edin. Bu da bir hristiyan kilisesi üzerine inşa edilmiştir; bu du-run Osmanlı İmparatorluğunun “Altın Adası”nın altınının, adanın çok kültür-lülüğünün olduğuna bir kanıttır.

Yeni Cami

Çarşı Hamamı


Midilli Civarında A. Doğu sahillerini kuzeye doğru takip ederek

Şehrin kuzey çıkışından çıkarak, eski limandan sonra, dar sokaklarında güzel mimarisi ve deniz kenarında, orijinal Lesvos mutfağını tatmanızı bekleyen minik tavernaları olan pitoresk köylere rastlarsınız. Otantik

Afalonas tepeye tırmanmış olup Türkiye sahillerine doğru mükemmel bir manzaraya sahiptir, güzel sanayi tipi binaları olan Panagiouda ise boy-dan boya denize bakar, Pamfila’da ise kulelerle pitoresk sokaklar başlar. Thermi’ye doğru yol alırken Thermi Kulelerine rastlarsınız; burada nefis kule evlerinin yanısıra Panagia Trouloti bizans kilisesini ve denize doğru M.Ö.

Roma Su Kanalizasyonu

Agios Rafail

Pirgi Thermis


3.000’e ait antik yerleşim bölgesini bulacaksınız. Thermi Spa’sının İskele-sinde harika minik tavernalar, eski şifalı hamam binaları, yeni hamam ve bir zamanlar muhteşem bir otel olan Sarlıca otelinin kalıntıları bulunmaktadır. Köye doğru çıkarken civar bölgede kurtarma kazıları bulguları olan arkeolojik mekanı bulacaksınız, pitoresk yerleşim bölgesinin çıkışındaki bir yol ise bir-kaç kilometre sonra Agios Rafail manastırına ulaşır. Bir asfalt yol Thermi’den Pigi ve Komi’ye gider. Burada yapılan Tavros panayırı meşhurdur ve adada yaz dönemi başlarında bulunuyorsanız, bu panayırı kaçırmamanız gerekir.

Sarlıca

Panagia Trouloti


B. Doğu sahillerini güneye doğru takip ederek

Midilli’deyken yapabileceğiniz en yakın gezi, Amali yarımadası turu-dur. Havaalanın da bulunduğu Kratigo’ya kadar olan bölge, 19uncu yüzyılın ikinci yarısından, adanın ekonomik gelişiminin sonunu geti-

ren Mikrasya felaketine kadar Midilli zenginlerinin sayfiye yeriydi. Bugünde aynı şey geçerlidir, zira günümüz Midillilileri eski banliyölere yayılmışlardır ve bunlar artık birbirine bitişik olarak inşa edilen tekdüze mezonetlerden oluşarak başkente başlanmışlardır. İyi ki konaklardan bazıları muhteşem bir şekilde restore edilmiştir. Merkezden gelirken bunları yolun iki kenarında görebilirsiniz. Bu semtin adı Surada’dır, kule evleri ile eklektik ritimdeki bina-lar, şehre ve Midilli kırlarına mükemmel bir manzarası olan Aklidio tepesinin üzerinden sağ taraftan devam ederler.

Aklidio

Kagiani


Güzel bahçeleri ve zeytinlik alanları olan eski banliyö Baria’da Midilli’nin en önemli müzelerinden ikisi, Theofilos Müzesi ve Teriade Müze – Kütüp-hane bulunmaktadır. Müzelerden hemen sonra virajın üzerinde, sağdaki yol Akrotiri yerleşim bölgesine gider, oradan da Hamamlara çıkar. Yokuş yukarı çıkarak Agia Marina ve Kagiani veya Taksiarhis’e ulaşırsınız. Bu bölgenin adı mimari açıdan Agios Therapontas’ı andıran aynı ismi taşıyan kiliseden al-

Theofilos Müzesi

Teriade Müzesi


mıştır ve aynı mimarın, Argiris Adalis’in eseridir. Güzel manzaranın yanısıra, iki köyde harika uzo meyhaneleri bulabilirsiniz. Kagiani’den Loutra’ya giden toprak yolu takip ederek, isterseniz Amali dağında dağ yollarına çıkabilirsi-niz; burada çam ağaçları arasında Panagia Amali’nin kilisesi bulunmaktadır.

Kratigo ve havaalanına giden sahil yolu minik tavernalar ve yüzebilece-ğiniz küçük koylarla doludur. Hamamlara doğru devam ederken, bazen çam ağaçları arasında, bazen de yanık gövdeleri arasında Haramida adlı güzel sahili ve mavi-yeşil sularıyla Agios Erimogenis pitoresk koyunu bulacaksı-

Agios Erimogenis


nız. Pitoresk Loutra’da zeytin ağaçları arasına tırmanmış olarak, Lesvos’un en güzel zeytin baskı fabrikalarından birini göreceksiniz. Skala Loutron anayolun güneyinde, adada görebileceğiniz en yaşlı ve yumrulu gövdeleri olan zeytinlik alanları içinde, ılımlı dağlar arasından ilerleyerek küçük balıkçı köyünde son bulan Yunanistan’ın en güvenli koylarından birinde bulunmak-tadır. Burada, tıpkı yandaki Kountouroudia’da olduğu gibi, adanın en güzel balıkçı tavernalarından bazılarını bulabilirsiniz. Kountouroudia deneyimler çemberini kayıkla karşıdaki Gera kıyısına geçmeniz tamamlar.

Skala Loutron

Skala Loutron

Gera Körfezi


Plomari Plomari’ye giden yol Gera körfezinin deniz hayvanlar aleminden geçer, İp-pios ile zeytinlikler arasındaki muhteşem Sikounta’yı, deniz kenarındaki Dipi’yi aşarak büyük bir çataldan devam eder. Sakin körfez Gera’nın batı sahilini takip ederek, Pigadakia’dan geçer, Gera köyleri sakinlerinin sayfiye evlerinin olduğu Evriaki boyunca devam eder ve Lesvos’un ekonomik zen-ginliğini gösteren sanayi tipi evlerle Türkiye’den gelen göçmenlerin yer evleri ile karışan Perama’ya varır. Zengin körfezin dar girişine ulaşmak için devam ederken Pirgi adında küçük balıkçı köyüne rastlarsınız. Bütün yol boyunca tavernalar kalite, tazelik ve konum açısından birbirileriyle yarışırlar. İç taraftaki yol sizi Paleokipos, Plakados, mükemmel binaları ve Vrana Zey-tin Pres Favrikası Müzesi olan Papados’a götürür, zeytin ağaçları olan tepe-de ise Skopelos ve güzel Zoodohou Pigis kilisesiyle Mesagros bulunmak-tadır; burada, halk ressamı Theofilos tarafından ekmeğin tarihinin anlatıldığı büyük bir duvar resimi ve eski bir fırın olan küçük bir müze vardır. Skopelos meydanında çok çıkışlı mermer çeşmeyi ve lağımı veya kilisenin altında bulunan ve ikonanın bulunmasıyla bağlantılı olan mezarlığı ile meş-hur Agia Magdalini kilisesini görürsünüz. Devam ederseniz Tarti’ye giden

Agios İsidoros


ve zeytin ağaçları dağların üzerinden denize kadar dalgalı bir şekilde inen kavşağı geçerek çınar ağaçları olan ırmağın içinde geçip, Barbagianni aile-sinin Uzo Müzesi’nden ve eski sanayi binalarının kalıntılarından biraz sonra büyük altın renkli Agios İsidoros sahiline ulaşırsınız. Denizci Plomari, bugün gördüğünüz konumda 1843’den sonra, yani bugün-kü Megalohori veya Palio Plomari’yi tahrip eden üç büyük yangından sonra var olmaya başlamıştır. Plomari Lesvos’un en çok fabrikaya sahip şehri haline


gelmiştir, limanının küçük merdivenlerinde ise Marseille ve Mısır’a gitmek üzere yelkenliler, dört kenarlı küçük yelkenliler, çernikiler, küçük ve küçük yelkenliler ile balıkçı tekneleri mal yüklemekteydi. Tersanecilik de ticaret ile sıkı ilişki içinde gelişmiştir. Plomari yerleşim yerinin evleri sanki tepeye tutun-muş gibi bir görünüme sahiptir; çoğu iki ve üç katlı konak evleri olup, Lesvos geleneğine göre güzel renklerle boyanmış büyük pencere ve balkonlara sa-hip. Balkonların demirlikleri, taş oymalar ve ahşap kapılardaki dekoratif de-senler gerçek birer sanat eseridir. Binaların en güzelini rıhtım meydanında göreceksiniz; bu da geleneksel “kili-se kahvehanesi” olarak bilinen Athanasiadio’dur. Büyük ahşap cam kapıları, alınlıkları ve ön cephesinde bağışlayanın parafıyla inşaat tarihini (1900) gö-rebilirsiniz. Platanos’a doğru ilerlerken, çarşı yolunda Sabun fabrikası mü-zesine rastlayacaksınız. Çarşıda kitaptan yerel ürünlere ve hediyelere kadar birçok şey alabilirsiniz, meydanda ise ağaçların serinliğinde nefis tavernalar ve uzo meyhaneleri bulup, Plomari sakinlerinin uzolarını nasıl içtiklerini keş-fedebilirsiniz. Plomari’nin uzonun memleketi olduğu bilinir ve Belediye her yaz buna yönelik, içkinin su gibi aktığı, mezelerin birbirinden lezzetli olduğu şölenler düzenler. Merkezi terk edip Melinta’ya doğru yol aldığınızda, dar sahil yolu sizi yokuş yukarı Plomari’nin çıkışındaki Ammoudeli’ye götürür. Ancak en eski mahal-leyi ve en güzel manzarayı Megalohori’ye doğru yokuş yukarı çıkarken bu-lacaksınız. Burada bir zamanlar korsanlardan gizlenen, evlerin tepenin batı yakasına tutunmuş ve birbirine bitişik olduğu, denize doğru inen rengarenk bir nehire benzeyen Potamos mahallesidir. Plomari’yi terk edince, en az iki seçeneğiniz vardır. İlki Melinta sahilini,

Melida


Krifi Panagia’yı, özgün Paliohori ve son derece güzel restore edilmiş bir zeytin pres fabrikası bulunan izbe Neohori’yi ziyaret etmektir. İkincisi Megalohori’den, yani eski Plomari’den Ayasos’a çıkmaktır. Megalohori’de 1809 yılına ait ağaç oymalı mabedi ve 1819 yılına ait çifte çeşmesi olan, mermer ve trakitten yapılma, bizans yazısıyla yazılmış yazıtlara sahip olan Ay-Yanni Theologos kilisesi vardır. Köyün ana yolunda ilerlerken Mega Horion’dan olan “Lesvoslu bilge Benyamin”in anıtını gösteren bir tabela görürsünüz. Aşağı meydanda Meto-morfoseos tis Sotiros kilisesi (1767) vardır.

Krifi Panagia


Ayasos475 metre yükseklikte zeytin, kestane, elma, ceviz ve büyük çam

ağaçlarından oluşan ormanlar arasında kurulu olan Ayasos ye-şil bir denizin ortasında, koruma altında olan bir dağlık yerleşim bölgesidir. Yunanistan’ın özel güzelliğiyle bilinen 449 bölgesinin arasındadır ve son de-rece zengin florası ile faunası vardır. Bölge aynı zamanda “Lesvos’un İsviçre’si” olarak bilinmektedir ve Ayasos kestane alanına yapacağınız geziden sonra bu tanımlamayı haklı bulacaksınız.

Sciurus anomalous burada yaşamaktadır ve bütün Avrupa’da bu küçük sincaba rastlayabileceğiniz tek nokta burasıdır. Yerlilerin adlandırdığı adıyla “galies” olarak bilinen bu sincaplar bütün adada vardır ancak Ayasos ormanı hem bunların hem de son derece ender olan orta ağaçkakan gibi daha bir-çok hayvanın en çok sevdikleri yerdir. İlkbaharda doğa severler burada yakla-şık 30 ila 35 çeşit vahşi orkide keşfedebilirler!

Ayasos mükemmel mimariye sahip olan orijinal ve geleneksel bir köydür. Olimpos dağının yokuş yukarı yakasında amfiteatrik bir şekilde kurulu olan köy, ön cephesi dar olan avlusuz, çeşitli renklerde boyalı ve ahşap cumba-ları kapalı balkon gibi dışa doğru çıkan üç katlı evleriyle, zamandan etkilen-memiş bir sahneye benziyor. Ayasos varlığı ve tarihi Ortodoks dünyasının en büyük ibadet yerlerinden biri olan Panagia kilisesi ile bölünmez bir şekilde bağlantılıdır; bu kilisede Aziz Zion’dan m.s. 800’de Efesli rahip Agathon’un


adaya getirdiği, 4üncü yüzyıla ait olan Panagia Vrefokratousa’nın mucizevi ikonası bulunmaktadır. 1170 yılında ilk kilise kurulmuş olup, zaman içinde bu kilisenin etrafında köy kurulmuştur. Onbeş Ağustos’da bütün Yunanistan’dan inanırlar buraya akın ederek, köye kadar olan yolun büyük bir kısmını yaya olarak katederek Meryem Ana’yı kutlama gününde onurlandırırlar.

Ayasos seramik sanatı ve tahta oymacılığında gelenek sahibidir. Seramik-çileri ve tahta oymacıları el sanatını gerçek bir sanata dönüştürmüş olup, sizler de bu çalışmaların harika parçalarından satın alabilirsiniz.

Açık alanda yapılan ve birkaç gün süren Ayasos karnavalı da çok meş-hurdur; bir halk etkinliği olan bu panayırda kostümlü insanlar sokaklara ve kahvehanelere dökülürler, her yerde bir şölen havası hakim olur. Köyün giri-şinde Karnaval Müzesini ziyaret edebilirsiniz.

Ayasos’tan Polihnito’ya devam edebilirsiniz ve yol üzerinde Agios Dimitrios’ta Bayan Rini’nin küçük güzel kahvehanesinde bir mola verebilirsi-niz veya önce Asomatos’ta bir mola vererek Midilli’ye dönebilirsiniz.

Asomatos mükemmel mimarisi, taş döşemeli sokaklar ve çarşı meydanın-daki eski kahvehanelerde beş yapraklı sarmaşığın gölgesinde klasik bir dağ köyüdür. Asomatos kilisesi 1796 yılında kurulmuş olup, köyün de adını aldığı Taksiarhis’e adanmıştır (Taksiarhis Asomatos, yani gayri maddi sayılır). Avlu-sunda küçük bir kilise ve folklor müzesi barınmaktadır. Kilisenin dışında Gera bölgesinden başlayıp Olimpos dağına çıkan “Theofrastia geçitleti” hakkın-da bir bilgilendirme tablosu göreceksiniz.

Asomatos’tan yaprak döken ağaçlarla dolu harika Antrigia oluğunaa doğru inebilir ve bir serinlik vahası olan, aynı isimli kilisenin de bulunduğu yemyeşil Aghi Anargiri’ye çıkabilirsiniz. Oradan Sikounta ve Gera körfezine doğru devam edebilirsiniz.

Midilli’ye giden anayol büyük çınar ağaçları ve sularıyla ünlü, ününü bir parça ekmek için resim yaparak burada birkaç gününü geçiren Theofilos’a da borçlu olan meşhur Karini’den geçer. Sadece soluk bir duvar resmi kalmıştır.

Ayrıca nefis bir manzara içinden Asomatos’a, oradan da Ayasos’a doğru çıkan mükemmel taş döşemeli yol “Patomeni” başlamaktadır. Eski yıllarda onbeş Ağustos günü dindarların takip ettiği yol buydu; günümüzde dahi Aya-sos Meryem Ana kilisesine yaya gitmeyi vaad eden insanlarla dolup taşar.


PolihnitosPolihnitos adı yüksek ihtimalle m.s. 15inci yüzyılda birçok küçük şehrin

(polihnes) bulunduğu sahil bölgesi sakinlerince kurulmasından kay-naklanmaktadır; bu şehirler korsan saldırıları esnasında boşalmıştır.

Günümüzde iki bin nüfusa sahip olan büyük köy 20nci yüzyılın başlarında kalkınmıştır ve bu refahın sonuçları yerleşim bölgesindeki fabrikalarda, şa-hane konaklarda ve mağazalarda kendini göstermektedir. Yukarı çarşının etrafındaki mahallede, Yunanistan’daki en güzel taş evlerden bazılarını görebilirsiniz; bunlar şahane oymalı ön cephelere sahiptir ve bir yürüyüş yapmanıza kesinlikle değecektir. Köyde bol miktarda bulunan geleneksel kahvehanelerde dinlenebilir ve kahvenizi, hatta iştahı da açan uzonuzu içe-bilirsiniz. Polihnitos’un kuzey tarafındaki tepenin eteklerinde 1805 yılına ait büyük üç geçitli bazilika tarzındaki Agios Georgios kilisesi bulunmaktadır; bu kiliseyi etkileyici üç katlı çan kulesi ve tahta oymalı mabedi için ziyaret etmeye değer.

Polihnito’dan Vatera’ya doğru devam ederken, köyün eski sanayi binala-rından sonra, Polihnitos Sifali Sulara giden kavşağa varırsınız ve oraya 1.3


km sonra ulaşırsınız. Bir sonraki durağınız şahane evleri ve üç geçitli Zoodo-hou Pigis bazilika tipi kilisesi olan güzel Vriza köyüdür. Buradaki kilise 1803 yılında inşa edilmiş olup, olağanüstü tahta oymalı mabedi ile ünlüdür. Köy adını Dionysos tanrısını büyüten peri kızından almıştır. Burada ayrıca eski kız lisesinin güzel binasında barınan ve paleontolojik fosillere sahip olan Fizik Tarihi koleksiyonunu ziyaret edebilirsiniz.

Sekiz kilometre uzunluğunda ve tamamıyla organize olan Vatera sahi-linin kumu biraz kalın, gri renklidir ve birçok restoran ve kafesi olan sahil yolu boyunca uzanır. Belde turizm amaçlı kurulmuştur ve temel olarak kiralık odalar, oteller ve birçok yeni sayfiye evinden oluşmaktadır. Uçsuz bucaksız sahil – birçok kişiye göre adanın en güzel sahili -, hem yüzüp hem de müzik eşliğinde içkinizi içebileceğiniz güzel barlar ve temiz sular adanın bu ucuna gelmeniz için kesinlikle iyi bir nedendir.

Agios Fokas


Vatera’nın batısında, otantik Agios Fokas’ta m.ö. 1inci yüzyıla ait olan “Dionisou tou Vrisagenous” kilisesi bulunmaktadır. Kilisenin harabeleri üzerine hristiyanlar eski hristiyan bazilikasını inşa etmişlerdir ve bunun mih-rabının temelleri kalmıştır, devamla da bölgeye adını veren Agios Fokas kili-sesini kurmuşlardır.

Vatera sahilinin doğu ucunda asfalt başlar, sonraları düzgün bir toprak yola dönüşür ve bu yoldan küçük köyler Ano Stavros ve Kato Stavros’a ulaşırsınız, devam ederek de Olimpos’un yamacına tırmanan güzel köy Ampeliko’ya ulaşırsınız, sonrasında ise Akrasi’ye varırsınız.

Kalloni körfezinin girişindeki Nifida’da yüzebilir ve leziz uzo mezeleri ta-

Vatera


dabilirsiniz. Küçük limanı balık tekneleriyle dolup taşan Polihnitos İskelesi 20nci yüzyılın başlarında sık uğrak yeri olan limanıyla bir sanayi merkezi ol-muştur. Yol boyunca ve dar sokaklarda o döneme ait boş binalara rastlayabi-lirsiniz. Burada ayrıca tuzlalar vardır, oluşan su yaşam aleminde ise birçok göçmen kuş görebilirsiniz.

Kalloni körfezi boyunca merkeze doğru sahil boyunca ilerledikçe Skam-nioudi veya Lisvori İskelesi, Alikoudi, Vasilika İskelesi ve Agios Pavlos’a rastlayacaksınız. Aziz Pavlos Lesvos’u ziyaret ettiğinde, kendisini getiren ka-yığın buraya yanaştığı söylenir; hristiyanlık dininin yayılması da buradan baş-lamıştır. Bölgede m.ö. 5inci yüzyıldan mezarlar ile bütün dönemlerden demir paralar bulunmuştur, ki bu sürekli olarak ikamet edildiğini göstermektedir.

Körfezin girişinde, Ahladeri’de Plinios’un bahsettiği üzere m.ö. yaklaşık 3üncü yüzyılda batan antik Pirra akropolü bulunmaktadır.

Midilli’ye doğru giden anayol Lisvori ve Vasilika köylerinden geçer, bir yan yol ise sizi Damandri Manastırına ulaştırır. Polihnitos etrafındaki köy-ler mimari gelenekleriyle meşhurdur, göreceğiniz evler veya dükkanlar ise küçük birer taştan sanat eseridir. Lisvori’den yerli, haşlamalık bakliyat, ek-mek satın alabilirsiniz, köyün biraz dışına ise Şifalı Sular bulunmaktadır. Adı “kral köylerinden”, yani Bizans imparatoriçesi Atinalı İrini’nin İkona savaşları esnasında İstanbul’dan kovulduğunda aldığı tazminattan gelen Vasilika’da (kraliyet köyleri) mutlaka çarşıda bir tur atmanız ve köyün kahvehanelerinde oturmanız gerekir.

Vatera

Skala Polichnito

Nifida


Kalloni Kalloni adanın merkezinde yer alır ve uzun mesafeler katetmeden her

yeri görmek isteyenler için çıkış noktası olarak çok elverişlidir. Civar böl-gede antik çağlardan beri yerleşim mevcuttur. Zengin ovanın iç kısmın-

da bulunan tepenin yamacına, Meson kilisesi ile Klopedi arasında kurulan antik Arisvi adanın altı kentinten biriydi, ancak Mithimna’nın hakimiyetine girmiş ve haritadan silinmiştir (m.ö. 7nci-6ncı yy). Bizans Kalloni’si, antik Arisvi ile aynı mekanda kuruluymuş ve imparatorluğun en zengin bölgele-rinden biri, son derece önemli bir kültür ve ticaret merkeziymiş.

Bugünkü Kalloni’de ve civar köylerde dolaşırken göreceğiniz evler şehir evlerinin özelliklerine sahiptir. Genelde iki katlıdır, yola doğru bakan ön cep-heleri vardır ve taştan inşa edilmişlerdir. Küçük alınlıklar, oyma Eolik sütun başları ve sanatsal demirlikler dekoratif öğeler olarak kullanılmıştır. Dikkati-nizi muhakkak “kardeş kaderi”, yani bir ara duvarla ayrılan ikiz evler çekecek-tir; bunlar Kalloni şehrinin özelliklerinden biri olup, ailelerin ilk kızları için bir çeyizdi.

Kalloni’den Molivos’a doğru giderken Mirsiniotissa Manastırına rast-larsınız, Eresos’a giden yolda ise Limonos stavropigiaki Manastırı vardır. Kalloni ile İskelesini, zengin ovayı geçerek ve pitoresk köyler Papiana, Kera-mi ve Argiana’dan geçen dar ve düz bir yol birbirine bağlar, serin bir çam ağaçları geçidi ise yolculuğu son derece hoş hale getirir.

Skala Kallonis


Kalloni İskelesi adanın alan olarak en büyük körfezinin sahilinde bu-lunmaktadır; antik çağlarda Pirreos Evripos olarak bilinen, günümüzde ise Kalloni körfezi olarak adlandırılan bu körfezin kıyılarında adanın ilk yerleşim

Skala Kallonis


bölgeleri kurulmuştur (Kourtir, Makara, Apothika, Halatses). Ovayı verimli hale getiren nehirler körfezin dibini bol gıdayla zenginleştirmişlertir, çıkış noktalarında ise binlerce göçmen kuşa konaklık eden su yaşam alemleri oluşmuştur, aynı şekilde komşu olan tuzlalar da zengin hale gelmiş olup, dağlar tuzdan dolayı ışıldamaktadır. Ne yazık ki, kontrolsüz ve aşırı balık avı ile insanların aç gözlülüğü genel olarak körfezin dibini “kurutmayı” başarmış-tır ve böylece antik dönemde Theofrastos ile öğrencisi Fainias’ın incelediği türlerin birçoğu kaybolmuştur.

Skala’da (İskele) balık yiyebilirsiniz, üstelik sardalye. Sabah tuzlanıp akşa-ma kadar hazır olan, sizi lezzet açısından çıldırtacak olan ve son derece pa-halı olan sushi’nin efsanesini yıkan Kalloni tuzlu sardalyeleri enfes bir me-zedir. Yerlilerin bunu nasıl yediğini izleyerek “sardalye gibi yırtarım” sözünün nereden çıktığını anlayabilirsiniz. Yazları Skala’da sardalye şöleni düzenlenir.

Kalloni yakınlarında ünlü büyük köy Agia Paraskevi vardır; burada muh-teşem taştan konaklar, binalarda oymalı özenle yapılmış ön cepheler, eski zeytin pres fabrikaları, hâla kullanılan ahşap kapı ve penceresi olan dükkan-lar, taştan ana sokaklar ile bol miktarda güzel kahvehaneler görebilirsiniz. Ada önde gelenlerinin uğrak yeri olan, sinemalı, eski “Omonia” Kulübü son derece ilgi çekicidir.

Kalloni Körfezi

Messa


Taş döşemeli bir sokak meydandan başlayıp köyün taştan yapılan enfes kilisesi Taksiarhis’e gider, oradan da mezarlığa devam eder. Burada köye ismini veren Agia Paraskevi mağarası vardır. Taksiarhis kilisesinin yanında kahvehaneleri ve birçok küçük dükkanı olan bir meydan daha bulacaksınız. Agia Paraskevi’nin çarşısındaki tavernalarda bol bol et yiyebilirsiniz, ayrıca peynir ve süt ürünleri alabilirsiniz, çünkü hemen hemen bütün köylüler hay-vancılıkla meşguldür.

Anayol üzerindeki eski zeytin pres fabrikası köyün birçok zeytin pres favbrikasından biri olup, Sınai Zeytincilik Müzesine dönüştürülmüştür, Kal-loni çıkışındaki etkileyici okul binasıyla konaklara dikkatlice bakmaya değer.

Tabii, Agia Paraskevi’nin meşhur olduğu olay Boğa Panayırıdır. Ziraat Derneğinin desteğiyle yapılan Panayırın düzenlenme tarihi “kulbatzi”ye, yani masrafları karşılayan kişiye bağlıdır ve genelde yaz başlarında yapılır. Kesile-cek olan boğanın köyün sokaklarında dolaştırılmasıyla Cuma günü başlar ve üç gün sürer; Agios Haralampos küçük kilisesinde yapılan büyük eğlenceden sonraki at yarışlarıyla sona erer. Panayırın oldukça fazla paganist öğesi vardır, yerliler eğlencenin baş rolünde olan atlarla ilgili bazı şeyleri abartılı yapar-lar ve bu durum çoğu kez hayvansever izleyicilerde çelişki yaratır. Kökenleri antik inançlara dayanan bu panayırda neler olduğunu gerçekten anlamak istiyorsanız, başından itibaren izlemenizi tavsiye ederim (Ziraat Derneğinden bilgi edinebilirsiniz, tel.: 22530-31 670).

Kalloni adanın doğu sahilleri ve Mandamado’ya bir bir asfalt yolla bağla-nır. Bu yolun her iki tarafında, Agia Paraskevi’den sonra Klopedi’de Napaios Apollon tapınağı, Halinado eski hristiyan tapınağı, Agios Dimitrios eski hristiyan tapınağı, Tourloti tepesi, ki burada Eolik sütun başları bulunmuş-tur ve Kremasti asma köprüsü bulunmaktadır. Napi’de bölgedeki kazılar-daki bulguların bulunduğu ilginç bir arkeoloji koleksiyonu bulunmaktadır.

Agia Paraskevi


MantamadosMidilli’den Mantamado’ya doğru giderken, Thermi’den sonra Petalidi,

Ksampelia ve Pedi sahilleriyle sahil beldeleri Skala Mistegnon ile Skala Neon Kidonion’a rastlarsınız. Yamaçta kurulu Mistegna köyü

ilgi çekicidir, Aspropotamos kavşağından ise, aynı ismi taşıyan bizans kilise-sinin bulunduğu seramikçiler köyü Agios Stefanos’u ziyaret edebilirsiniz. Toprak yoldan devam ederek kayaların üzerinde Miken mezarları bulunan ıssız Palio’ya ulaşırsınız. Karava platosunun karşısında gördüğünüz adalar Aspronisia adalarıdır. Lesvos Türkiye sahilleriyle 100 ada grubu Moshonisia ile birleşmekte veya ayrılmaktadır ve Yunan Aspronisia adaları bu grubun bir bölümüdür.

Taştan evleriyle pitoresk Mandamados bu şeklini 19uncu yüzyılın sonla-rından itibaren almıştır. İnsanlar buradaki korunaklı ovaya korsanlardan kur-

Taxiarchis


tulmak için civardaki beldelerden toplanmıştır ve böylece Mantamado’nun ekonomik açıdan zengin kenti oluşmuştur. Mantamadolular, tıpkı Ayasos-lular ve komşu Agia Paraskevililer gibi Lesvos toplumu içinde özel ırklardır, karakterleri ve kültürleri yerel koşullardan dolayı özel bir şekilde oluşmuş olup, diğer Lesvoslulardan farklılardır. Köy evleri tabii ki taştan inşa edilmiş olup, çoğunluğu iki katlıdır ve uyumlu tepelerin içinde kaybolmaktadır; gü-zel avluları ve kavisli pencerelerindeki desenleri vardır, sokakları ise dar ve taş döşemelidir.

Midilli’den girişte, çınarların altında ve büyük viraj üzerinde, mükemmel alçı resimli ürünlerle kumdan ürünlerin girişte sergilendiği seramik atölye-leri bulabilirsiniz. Ayrıca köyün eski zeytin pres fabrikasını görebilirsiniz; burası bir kültür merkezine dönüştürülmüş olup, küçük de bir açıkhava amfi-tiyatrosu vardır. Yaz aylarında bu mekanda Lesvos Seramik Fuarı düzenlen-mektedir. Mandamados meydanında ve az sayıda kalan eski kahvehanelerin bulunduğu sokaklarında yoğurt ve sütlaç yiyebilirsiniz, köy çarşısı ise peynir ürünleri ve kalitesi garanti olan et alabileceğiniz ideal yerdir.

Mandamado’dan Skamnia’ya doğru giderken adanın en önemli adak yeri olan, Lesvos adası ve nüfusunun koruyucusu ve bekçisi olan Başmelek

Agios Stefanos

Tsonia


Mihail’e adanmış Taksiarhis manastırı vardır. Devamla bir yan yol, ilginç mi-marisi olan pitoresk köyler Kapi, Pelopi, İpsilometopo ve Stipsi’ye, oradan da Molivos’a çıkar. Başka bir yan yol sahil beldeleri Tsonia – Skala Klious’a çıkar, ki buradaki kırmızı kumlu sahil sizi çok etkliyecektir; ayrıca balıkçı köyü Neo (Yeni) Limani Skala Kapis’e de çıkar. Anayol muhteşem taş binaları olan Kliou’dan geçer ve koruma altında olan Skamnia beldesine gider. Skamnia edebiyatçı Stratis Mirivilis’in memleketi olan Lepetipos’un yamacına tırma-nır. Skamnia’dan ayrıca, ormanlık ve yanardağ yatağı olan, mükemmel man-zarası olan Lepetimnos’tan Lepetimnos köyüne, Argeno ve güzel taverna-ları olan Vafeio’ya ulaşırsınız, oradan da Molivos’a varırsınız.

Molivos’a giden sahil yolu Kagia sahiline giden yan yoldan geçer ve Ska-la Skamnias’a varır. Kaçak tüccarlar köyü olan eski ve ıssız balıkçı köyü son yıllarda çok moda olmuştur. Limanı bir zamanlar küçüktü, kayıkları ahşap-tan, bir folklorik Meryem Ana, kilisenin içinde balık kuyruğu resimli Panagia Gorgona beyaz kilisesinin bulunduğu kaya, dar bir toprak parçasıyla karaya bağlıydı. Bugün balıkçı tekneleri, gölgeli meydanı ve balık kalıntılarını bekle-yen sayısız kedisiyle pitoresk halinin bir kısmını korumayı başarmıştır. Deniz kenarından geçen rahat bir toprak yol sizi Eftalou ve Molivos’a götürür.

Skala Skamnias


Molivos – Petra Mithimna, adaya ilk yerleşen Makara’nın beş kızından birinin adını

almıştır. Kudretli şehir Bakır çağının sonlarında kurulmuş olup, özellikle m.ö. 8inci yüzyıldan sonra kalkınmıştır; Ege sahillerinde

kolonileri olan şehir daima Midilli şehrinin en büyük rakibi olmuştur. Burada 7nci yüzyılın sonlarında gitarcı Arionas doğmuştur ve liriyle yunusları büyü-


lemiştir. Molivos – Mithimna’nın günümüzde anıldığı adı – yerleşim bölgesi orijinalliğini ve özelliğini 19uncu yüzyıldan beri korumuştur, ki aslında bu özelliğini de 19uncu yüzyıl boyunca oluşturmuştur. Küçük Kaynarca antlaş-masından sonra, Molivos’da kısa sürede güçlü bir borjuva sınıfının oluşumu-na yol açan yoğun bir ticari faaliyet gelişmiştir. Binalarının çoğunluğu iki kat-lıdır, dört katlı çatı ve bizans kiremitlerine sahiptir ve sıvasız toplu taşla inşa edilmiştir. Birinci katlarında ise mekanı büyüten karakteristik ahşap balkon-ları, yani cumbaları vardır. 19uncu yüzyılın ilk yarısından itibaren Molivos’da bir hayli miktarda korunmuş olan ilk neoklasik evler yapılmaya başlanmıştır; bunların demirliklerinde çeşitli desenler vardır, çatı çıtasının aldınta ise dal-galı levha bantları mevcuttur.

Son yıllarda pitoresk belde birçok sanatçının sevdiği bir yer haline gel-miştir, özellikle de ilk yıllarda kendine has yoğun bir yaşamı vardı, tavernaları ise yerlilerle dolup taşardı.


Molivos’da yürüyüş

Ortaçağ kalesi, antik Mithimna akropolünün ve devamla bizans ku-lesinin bulunduğu yerde, yerli gri ve kırmızı trahit taşından inşa edilmiştir. Oradan dar merdivenlerden yokuş aşağı inerek turizmin bozmadığı çiçekler, renkler ve hayat dolu gizli köşeler keşfedebilirsiniz. İlk durağınız Taksiarhis bazilikası olup, bu kilise 1795 yılına inşa edilmiş ve Molivos’un en önemli mimari anıtlarından biridir. Yokuş aşağı inerken Krallis Konağına rastlarsı-nız; burası 1965 yılından beri Güzel Sanatlar Fakültesi şubesine ev sahipliği yapmaktadır ve burada Yunanistan’ın en büyük ressamları ağırlanmış ve ça-lışmıştır. Binanın içinde günlük yaşamdan ve doğadan sahnelerin canlandı-rıldığı eski duvar resimleri ve desenli tavanlar korunmuştur.

Biraz ilerdeki bir dar sokakta üç bölmeli 1844 yılında baş usta Stratis Kare-kos tarafından yapılan Agios Panteleimonas kilisesini görebilirsiniz. Oradan itibaren taş döşemeli ölümsüz, mis kokulu salkımlarla örtülü olan çarşı yolu başlar. Kahvehanelerle eski mağazalar günümüzde özellikle tanıdık turistik eşyalardan satan dükkanlara dönüşmüştür. Belediye park alanına doğru düz devam edince “Agora” adlı bütün yıl boyunca açık olan belediye kahveha-nesine rastlayacaksınız. Köyün yaşlıları burada toplanıp iskambil ve tavla oy-narlar. Çarşının üç yol ağzından sağa dönerek limana doğru ilerlerseniz çok güzel pastaneler ve restonranlar bulabilirsiniz; küçük balkonları olan ve adeta uçurumun ucundan asılı gibi duran bu mekanlarda manzaranın keyfi-ni çıkararak lezzetli bir şeyler yiyebilirsiniz.


Beldenin girişinden organize sahile giden küçük sokaklar vardır; bu sa-hilde insanlar ağaçların ve şemsiyelerin altına sıkışarak kumsalın tadını çı-karırlar. Sahil oldukça dardır, ince çakıl taşı vardır ve denizi genelde dalga-lı değildir, ancak bütün Lesvos’ta olduğu gibi burada da neredeyse daima soğuktur. Deniz kıyısında Molivos’un en turistik barlarıyla restoranlarından bazılarını bulabilirsiniz.

Otantik limana doğru gitmenin en iyi saati, sıcağın azaldığı ve havanın kömürde ahtapot koktuğu saat olan günbatımından biraz öncesidir. Bütün civar bölge unutulmaz akşamlar geçireceğiniz birbirinden güzel barlar ve pi-toresk tavernalarla doludur. Eski zamanlardan hatıra olarak, taş döşeme mey-danın kıyısındaki balıkçı teknelerinin tamir edildiği eski tamirhane vardır.


Molivos’tan Eftalou’ya doğru giderken bütün adadaki tek organize kamp olan Molivos Belediye Kamp’ını ( (tel. 22530 71079 ve 22530 71169) gö-receksiniz. Eftalou’da şifalı sular vardır ve binaları neredeyse denizin üze-rindedir. Oradan itibaren siyah çakıl taşları, tepelerin bittiği yerde aslında beş değişik sahili olan Aghi Anargiri sahili başlamaktadır. Aghi Anargiri ki-lisesinin çakıl taşlı bahçesinde, bir zeytin ağacının altında edebiyatçı Argyris Eftaliotis (1849-1923) ile karısının mezarı bulunmaktadır. Toprak yol oradan Skamnia İskelesine devam eder.

Eftalou


Petra


Petra’ya doğru anayolu takip ederek, tabii herkesin özellikle gün batımın-da durduğu virajda duracaksınız ve kalesi tarafından taçlanarak denizin içine giren pitoresk Molivos beldesini seyredeceksiniz.

Yeşil ovanın ucunda, Molivos’un sol tarafında, eski sanayi binaları ve rıh-tım hattını takip eden konaklarıyla Petra bulunur, bütün bu binaların üstün-de ise köye adını veren meşhur kaya tepesinde, köye adını veren Panagia Glykofilousa kilisesi ile görkemli bir şekilde durur. Sahilin kuzey ucundaki limandan, organize, duşlu, kabinli ve deniz sporları olan büyük geniş kum-sal başlar. Rıhtım boyunca hepsinin de mükemmel deniz manzarası olan restoranlarla barları dizilmiş olarak bulabilirsiniz. Sahil yolu köyün gölgeli meydanına götürür. Oradan turistik mağazalarla dolu olan çarşı yolu başlar. Meydanın arkasında Vareltzidena Konağı vardır; etkileyici bir taş bina olan konağın ahşap cumbaları vardır ve anadolu, neoklasik ve bizans mimarisi-ni kombine edip, Kuzey Yunanistan konaklarını andırır. Tavanlarında ve du-varlarında iki gencin aşk hikayesini anlatan duvar resimleri vardır (Pazartesi dışında hergün açıktır). Diğer koruma altındaki bina Agios Nikolaos kilise-sidir, yine meydanın arkasındadır ve içinde mükemmel duvar resimleri mev-cuttur. Devasa çınarıyla kilisenin bahçesi sıcak öğleler için bir serinlik vaha-sıdır, civar dar sokaklarda ise beldenin en güzel taş konaklarından bazılarını


görebilirsiniz. Petra’nın karşısındaki Agios Giorgis, Glaronisi ve Mirmingi kayalık ada-

lar yaban kuşlar için koruma bölgesi oluşturur ve ziyaret etmek mümkün-dür. Petra Belediyesi Ligona bölgesindeki su değirmenlerini de bakımlı tutmaktadır ve burayı yaya olarak gezebilirsiniz, bir toprak yol ise özgün Lafionas’tan harabe olan Agios Aleksandros manastırına gider, oradan da yine aynı şekilde harabe olan Klapados köyüne çıkar. Bakımlı olan gelenek-sel belde Petri’ye manzarayı ve özellikle gün batımını izlemek için, ayrıca da güzel yemek için çıkabilirsiniz.

Sahil yolu Avlaki’ye doğru devam eder, biraz ileride ise adanın en gü-zel sahillerinden birine sahip olan Anaksos bulunmaktadır. Oradan özgün köyler Skoutaro – Filia – Skalohori – Anemotia’ya devam edebilirsiniz; bu köylerdeki binaların geleneksel mimarisine hayran kalacak ve kahvehane-lerdeki gerçek köy hayatını tanıyacaksınız. Bu köylerin iskeleleri (Mikri Tsih-ranta, Megali Tsihranta, Kalo Limani) kum sahili, güzel küçük tavernaları olan pitoresk koylarda bulunmaktadır ve oldukça iyi durumda olan toprak yollarla köylere bağlanırlar. Devamla yol Eresos-Kalloni eski ana yol şebekesi ile birleşir.

Anaksos


Eresos - SigriAntik Lesvos’un beş polis-devletlerinden biri olan Eresos adını adanın

efsanevi mukimi Makareas’ın oğlu Eresos’tan adını almıştır. Adanın gü-neybatı bölgesinde bulunmaktadır ve başkentten 95 km mesafededir.

Başlangıcı Prehistorik çağın derinliklerinde kaybolur, yanardağ yatağı olan dağlarla garip İncil’den çıkma şekillere sahip kayalıklar arasındaki zengin ova ise antik çağlardan kalan kolonlar ve kolon başlıklarıyla doludur. Büyük bir şöhrete sahip olan şehrin zenginliği ticaret ve denizciliğin kaydettiği büyük gelişime bağlıydı.

Eresos bütün çağların en büyük lirik şairi, Platon’a göre Onuncu İlham Pe-risi olan eşsiz Sapfo’nun – Eolik lehçede Psapfa – memleketidir; şair m.ö. 617-612 dolaylarında Eresos’ta doğmuştur. Yine çağdaş bitki biliminin temellerini atan Theofrastos burada doğmuştur. Antik kentin limanı bugünkü yerinde bulunmaktaydı, antik akropolü ise Vigla tepesindeydi; bugün bu noktada gördüğünüz ise Gateluzların inşa ettiği ortaçağ kalesinin kalıntılarıdır.

Hristiyan Eresos iki eski hristiyan bazilikasının kalıntıları arasında hayat-ta kalmıştır. Agia Anastasia (5inci yy) veya daha çok bilindiği adıyla Agios Andreas bazilikasını beldenin merkezinde yeni Agios Andreas kilisesinin ar-kasında görebilirsiniz. Afentelli eski hristiyan kilisesi sahilin batı ucunda bir tarla içinde bulunmaktadır.

Eresos köyü büyük taş evleri olan büyük bir köydür, volkanik kayalıkları-


nın arasında gömülüdür ve hemen yanından Karasaris nehri akar, nehrin kı-yılarında ise eski su değirmenlerinin kalıntıları vardır. İskelerden ayırt etmek için “köy” olarak anılan Eresos sahilin yaz kalabalığını sevmeyenler için çok iyi bir seçenektir. Dut ağaçlarından oluşan bir yol köyü İskele ile birleştirir. Koyu renk kumlu ve sonsuz gibi gözüken mavi denizi olan uçsuz bucaksız (3 km) güzel sahilin önünde ahşap rıhtımlar beldenin tavernaları ile barlarını ağırlar.

Eresos’tan ayrılıp Kalloni’ye ve et kesimhanelerine doğru giden yeni yolu takip ettiğinizde Pithari Manastırına doğru tabelayı (3 km. X1) göreceksiniz. Kıvrımlı yol adeta İncil’den çıkmış bir manzaranın içinden Mesotopos köyü-ne devam eder. Mesotopos’un iskelesi, güzel tavernaları bulunan Tavari’dir. Süt ve peynir ürünleri alabileceğiniz Agra eski volkanik kalderanın yamacı-na tırmanmış şekilde göze çarpar. Bir sonraki durağınız otantik Apothika’dır; bölgedeki en güvenli limana sahip olan köyde çok az ev ve şahane tavernalar vardır. Ancak buraya antik çağların Lesvos yapılarının nefis bir örneği olan


Kalohtisto veya Rototoiho için de geleceksiniz. Koyu kırmızı taşlarıyla top-rağı tutan, elli metre uzunluğunda ve yaklaşık altı metre yüksekliğinde bir set duvarıydı; bu şekilde oluşturduğu plato üzerinde muhtemelen önemli bir anıt bulunmaktaydı. Taşlar bombeli taraflarıyla birbirilerine tam uymakta-dırlar, asırlar boyunca ise üstlerinde bir tek ot dahi çıkmamıştır. Apothika’nın sağında Miken mezarlarının keşfedildiği ıssız Makara sahili bulunmaktadır.

Zengin Parakoila ovasındaki Parakoila yol dışı gezileri sevenlerin, ender bitki türleri ve ilkbaharda açıp bütün mekanı sarhoş edici kokusuyla saran sarı gül ağacı bulunan Profitis İlias tepesine tırmanabilirler. Yol deniz düze-yinde devam eder ve dokuz kemerli köprüyü geçtikten sonra Kalloni İskele-sine ulaşırsınız.

Eresos’tan Sigri’ye kadar dar ve virajlarla dolu yolu ve çıplak yanardağ ya-tağı olan dağların ortasında mantar gibi beliren garip kaya şekilleriyle dolu 15 km.lik bir mesafe vardır. Ordymnos volkanik koni üzerindeki Ypsilos Ma-nastırına gitmek için Antissa’ya doğru devam eden anayol kavşağını geçer geçmez bir tabela göreceksiniz.

Biraz ileride, büyük tabelalar 4.5 km sonra sizi Lesvos Fosil Ormanı Je-oparkına yönlendirir. Jeoparktan sonra yakın zamana kadar izole olan Sigri beldesine inebilirsiniz. Neredeyse hiç dinmeyen kuzeyden esen rüzgara rağ-men, Sigri’nin güney tarafı, küçük limanları, ahşap rıhtımları ve balıkçı tekne-leriyle sakin durmaktadır. İnce kumlu ve ağaçlı güzel bir koy yüzmeye mü-saittir, ancak denizi sevenler köyün yaklaşık 3 km kuzeyinde bulunan büyük Faneromeni sahilini tercih edeceklerdir. Sigri balıkçı köyünde Lesvos Fosil Parkı Fizik Tarihi Müzesini ve Osmanlı kalesini ziyaret etmeniz şarttır.

Sigri’den Eresos’a çıplak manzara içinden geçen 12 km.lik sığ bir X1 yolu gider.

Eresos’tan anayola dönünce kavşaktan Antissa’ya devam edebilirsiniz. Çınar ağaçlarının serinliğinde, güzel meydanda kısa bir mola vermeye karar

Sigri


verirseniz, uzo meyhaneleri ve kahvehaneler bulabilirsiniz. Antissa’dan çı-kınca kavşaktan sola doğru Gavatha’ya giden yola rastlarsınız. Küçük balıkçı köyündeki sığ ve sıcak deniz Lesvosluların sevdiği bir sahildir, dalgaların vur-duğu noktada biten tavernalar ise taze balıklarıyla meşhurdur. Oradan sahil toprak yolunu takip ederseniz, üç km uzunluğundaki ıssız Kampos sahili’ne ulaşırsınız; yumuşak kum tepeleri, hünnapları ve derinliklerde ağaçları olan son derece enfes güzellikte bir manzaradır. Sahildeki antik Antissa karşınıza çıkacak bir sonraki beldedir; müttefiki Midilli ile Romalılar tarafından işga-le uğradığı m.ö. 167’ye kadar ortak bir tarihi rota çizmiştir. Ortaçağ döne-minde yarımada üzerindeki kale, terkedilmiş olarak göreceğiniz günümüz Ovriokastro’su tekrar kale halini almış ve devamla Gateluzlar tarafından ele geçirilmiştir. Toprak yol oradan Kalo Limani’ye (Skalohori İskelesi) devam eder.

Sahil yolunu takip etmezseniz Kalloni’ye giden anayoldan devam edebi-lirsiniz. Voulgari nehrindeki küçük köprüden sonra solda Perivoli Manastı-rına giden kavşağa rastlarsınız ve yemyeşil, sakin ve serin bir vahaya doğru inersiniz. Perivoli Manastırından sonra Vatousa’daki yanardağ manzarasıyla karşılaşacaksınız. Vatousa köyü, Lesvos’un en etkileyici köylerinden biri olup, güzel taş evleri ve göz alıcı renklerde boyalı kapı pencereleriyle, dağın yama-cına, aslında yanardağ kalderasının göbeğine dalgalı bir şekilde yayılır. Çınar ağaçlarıyla kaplı meydana çıkarken birçok su yolu ve iyon kolon başları bu-lunan etkileyici mermer çeşmeye rastlarsınız, biraz yukarıda ise 1890 yılın-da yapılan ve bugün Vatousa Kültür Merkezi ile Folklor Müzesine konaklık eden Gogos Konağı bulunmaktadır (tel.: 22530-51 110).

Vatousa’nın arkasında ressam Giorgos Iakovidis’in memleketi olan hay-van yetiştiriciliği ile meşhur Hidira köyleri bulunmaktadır; adanın tek şarap üretimi ve şahane Methymnaios şarabının üretildiği şaraphane de burada bulunmaktadır. Yine Vatousa’nın arkasında büyük sanat eseri kolektörü Evri-pidis Koutlidis’in memleketi olan Fterounta bulunmaktadır. Oradan yoğun bir toprak yollar ağı sizleri çam ağaçları ile sarı gül ağaçları arasından Parako-


ila, Agra ve Anemotia’ya götürür. Anayol devam ederek pitoresk Skalohori, güzel şarabı olan Anemotia

ve özgün evleri olan Filia ile karşılaşır; hepsi de uğrayıp birkaç saatinizi ge-çirmeye değer köylerdir.

Faneromeni


Arkeolojik mekanlarMidilli Kalesi

Kale şehrin iki limanı arasında stratejik bir şekilde inşa edilmiş olup, Akdeniz’in en büyük kalelerinden biri olarak bilinir. Sözkonusu alanda en eski çağlardan itibaren yerleşim mevcuttu ve şehrin akropolü de oradaydı. İlk Bizans dö-neminin İoustinianos yıllarında (m.s. 6ncı yüzyıl) olduğu tahmin edilmekte-dir, bugünkü şekli ise Gateluzların (1355-1462) ve özellikle ilk hükümdarları Frangiskos’un ve Osmanlıların eseridir; Osmanlılar 1677 yılında eski binalar-dan ve özellikle antik Tiyatrodan inşaat malzemesi kullanarak kulenin en alt kuzey kısmını inşa etmişlerdir. Çok uzun yıllar boyunca kale içinde şehrin müslüman cemaatinin büyük bir kısmı yaşamaktaydı. 1912’den sonra Yunan Ordusunun kışlası olarak kullanılmış, 1922 yılında mültecilerin gelişiyle de kaleden inşaat malzemesi bu mültecilerin evlerinin inşaatında kullanılmıştır. Bu müslüman cemaatinden kalan çok az sayıda evi bugün de görmeniz mümkündür. Bizans antik yapıları idaresi tarafından restore edilmiştir. Kaleye, 8is Noemvriou caddesinden yukarı doğru çıkarak arkeoloji müzesin-den sonra tabelalar rehberliğinde girebilirsiniz. İdarenin telefonu 22510 27 970Çalışma saatleri: Pazartesi günleri hariç her gün 8:00-14:30 arasında açıktır.

Molivos Kalesi Antik Mithimna akropolünün ve devamla Bizans kulesinin bulunduğu yerde yerli gri ve kızılımsı volkanik taşlarla inşa edilmiştir. Akdeniz’in en iyi koru-nan kalelerinden biri olarak bilinir. Toplam yedi adet kale burcu vardır; dördü dörtköşe, üçü de yarım daire şeklindedir ve nihai şekli Gateluzlarla Osmanlı-


lar tarafından verilmiştir. Edremit körfezine doğru kuzey geçişin kontrolünde kullanılmıştır. Yokuş yukarı olan beldenin tepesinden pitoresk küçük limanı olan koruma altındaki belde ile ovaya doğru enfes bir manzara vardır. İdare telefonu: 22530 71803Çalışma saatleri: Salı ila Pazar arası 08.00-20.00, Pazartesi günleri 13.30-20.00

Sigri KalesiSigri balıkçı köyünde özellikle bölgenin kalker taşından olan kırmızı ve be-yaz taşlardan inşa edilmiş olan Osmanlı kalesi bulunmaktadır. 1757 yılında Gateluzlar kulesinin harabeleri üzerine kurulmuş ve bölgenin korsanlardan korunmasında faydalı olmuştur. Ana kale kapısı şahane bir Arap tekniği ör-neği teşkil eder.

Midilli Antik Tiyatrosu Erken Helenistik çağda inşa edildiği tahmin edilmekte olup, son inşa aşaması olan Son Roma dönemindeki şekli günümüzde korunmuştur. 10.000 seyirci-nin sığdığı tahmin edilmektedir, dairesel orkestrası ise 24.20 m. çapa sahipti. M.ö. 55’de Pompey Midilli’yi ziyaret ettiğinde gördüğü tiyatroyu aynen kop-yalayarak Roma’da, Roma tiyatrolarının sonraki mimarisi açısından bir örnek teşkil edecek olan bir tiyatro inşa ettirmiştir. Akustiği Epidavros tiyatrosunun akustiğine denk olarak değerlendirilir. Bugün bütün mermer yerleri ve yazıt-ları çağdaş kentin kalesi, komşu evleri, kiliseleri ve sokakları için inşaat mal-zemesi oluşturmuşlardır. Arkeoloji müzesinde bilgi için tel.22510 40223Çalışma saatleri: Salı – Pazar arası 08.30-15.00, Pazartesi günleri kapalıdır

Roma Su KanalizasyonuMidilli’nin biraz dışında, Moria’da bulacaksınız. Roma Su Kanalizasyo-


nu, onyedi kemerli, 27 m. yüksekliğinde, 1.70 m. uzunluğunda olup, suyu Olimpos dağından Midilli şehrine ovadan geçerek taşımaktaydı. İmparator Adrianos’un projesi olduğu (m.s. 2nci yy sonları veya 3üncü yy başları) sanıl-maktadır ve mükemmel şekilde korunmaktadır. Ayrıca çam ağaçları orma-nında, Lampou Milous yakınlarında, bir orman yoluna yakın mesafede bir bölümü bulunmaktadır. Arkeoloji müzesinde bilgi edinebilirsiniz tel. 22510 40223

Messa Tapınağı M.ö. 4üncü yüzyıldan itibaren ortak ibadet ve adanın beş antik polis – devle-tinin temas merkezi olmuştur. M.ö. 2nci yüzyılın başlarında Lesvoslular Top-luluğunun, zengin bir federal devletin merkezi olmuştur. Tapınak büyük boyutlarda sekiz kolona sahipti, iyon sütun başlarını destek-leyen beyaz liparitten yapılan yüksek sütunlara sahipti m.ö. 4üncü yüzyılın ikinci yarısına aittir. Lesvos Üçlüsü, yani Zeus Antinaos (İkesios), Eolia Theou Panton Genethla (Eois ırklarının Büyük Annesi, evlilik tanrıçası ve kadınların koruyucusu Tanrıça Hera ile özdeşleşmiştir) ve Zonisos Omistas (Dionisos)’a tapılırdı. Miken ve antik çağ yıllarında ibadet açık alanda yapılıyor ve sunak-larla sınırlı olsa gerekti. Burada “güzellik yarışları” düzenlenmekteydi ve bu yarışlarda Sapfo, Gorgo, Andromeda ve başka kadın şairlerin okullarında eği-tim gören kızlar koşu, dans, şiir ve müzikte yarışmaktaydı. Antik tapınağın mihrabının harabelerinin üzerinde ilk hristiyanlık yıllarında bir mezarlık bazilikası ve daha sonra bir Bizans kilisesi inşa edilmiştir. Tapınak alanı kısa süre önce düzenlenmiştir, girişin sol tarafında ise tapınağın mimari parçalarına ev sahipliği yapan yarı açık bir müze inşa edilmiştir. Yeri Kalloni körfezinde, anayol ekseninden biraz sonradır. Arkeoloji müzesinde bilgi edinebilirsiniz tel. 22510 40223Çalışma saatleri: Salı – Pazar 08.30-15.00, Pazartesi günleri kapalıdır

Klopedi Tapınağı ve daha fazlası... Agia Paraskevi’nin biraz dışında antik Mithimna topraklarına ait olan ve meşhur olan Napaios Apollonas tapınağı vardır. İlk tapınağın m.ö. 8inci yüzyılda inşa edilmiş olması gerekir, ancak nihai şeklini m.ö. 6ncı yüzyılın yaklaşık ortalarında almıştır. Tipik antik çağ ebatlarındadır (37,50 x 16,25), gri


trahit taşından yapılan ve antik çağ inanırına ağaç gövdesi izlenimi veren, pervazsız sütunlara dayanan 46 eolik sütun başına sahip idi. Midilli’nin eski arkeoloji müzerinde ve Napi arkeoloji koleksiyonunda bulacağınız ve adanın sembolü olan eolik sütun başları bundan gelir. Kilisenin yakınında İpsilometopo’ya giden bir toprak yolda Gateluzlar’ın (1355-1462) eseri olan muhteşem, taştan Kremasti asma köprüsü bulun-maktadır. 8.50 metre yüksekliği vardır, enlemesine yerleştirilen bir sıra dik-dörtgn taşlardan inşa edilmiş ince bir kemeri vardır ve Klopedi tapınağının ve komşu eski hristiyan bazilikasının parçaları ile inşa edilmiştir. İpsilometopo’dan biraz önce, ulaşımı oldukça zor olan bir toprak yolda, m.s. 6ncı yüzyılda inşa edilen Agios Dimitrios eski hristiyan bazilikasını bula-bilirsiniz. Yapıdan sadece sütunlar kalmıştır, Orlandos’un 1928’deki kazılar esnasında görüntülediği muhteşem mozaik ise tamamen yok olmuştur. Agia Paraskevi’nin yaklaşık altı kilometre dışında, başka bir toprak yol Hali-nado eski hristiyan kilisesine çıkar; bu kilisenin kızılımsı sütunları muhte-melen 6ncı yüzyıldan olup hala korunmaktır. Bu kilise çitlerle çevrili bir çiftlik içinde, çam ağaçlarının altında çok güzel bir noktada olup, küçük bir gezi için müsaittir.

Eressos’taki Agios Andreas Bazilikası Yüksek sütunlarla bölünen üç bölmeden oluşan, iyon tipi sütun başlarına sahip, ebatları 32,20 x 12,5o m. olan 5inci yüzyıla ait Suriye tipi bu iki katlı bazilikadan çok az şey geriye kalmıştır. Ancak yerdeki, mükemmel karşılıklı tavuz kuşları ve canlı renkleri olan mozaik, üzerinden geçen uzun ve yorucu yıllara rağmen, sizi etkileyecektir. Büyük bazilika muhtemelen Dionisos veya Apollon’a adanan antik tapınağın yerine inşa edilmiştir. Bilgi için Bizans antik eserler idaresiyle temas kurabilirsiniz tel. 22510 40135 και 22510 401356.

Prehistorik Thermi 1935 yılında İngiliz arkeolog W. Lamb İlk Bakır Döneminde gelişen prehis-torik beldeyi gün ışığına çıkarmıştır; bu keşif çok büyük öneme sahiptir zira böylece “Truva Medeniyeti” olarak bilinen medeniyetin sadece yerel bir öne-minin olmadığı, bütün Kuzey Ege’ye yayıldığı kanıtlanmıştır. Birbiri üzerine inşa edilmiş olan ve ömürleri m.ö. 3 binlerin başlarından ortalarına kadar süren beş kentin kalıntıları meydana çıkmıştır, bunların kalıntıları üzerine ku-rulmuş olan bir altıncı kentin kalıntıları ise bu kentin de m.ö. iki binlerin orta-larında kurulduğuna işaret etmektedir. Kısa süre önce restore edilmiş olan ve ziyaretlere müsait olan arkeoloji alanını ziyaret edebilirsiniz. Bilgi için arkeoloji müzesi ile görüşebilirsiniz tel.22510 40223


Müzeler Theofilos Müzesi ile Teriade Modern Sanat Müzesi Midilli’nin bir semtin-

de, Varia’da, küçük bir zeytinlik alan içinde, Stratis Eleftheriadis Teriade’nin evinin önünde bulunmaktadır. Ünlü Lesvoslu mimar Giorgos Gianoulel-lis tarafından büyük sanat eleştirmeninin siparişi üzerine inşa edilmiştir. İnce uzun Theofilos müzesinde (1965), halk ressamının son döneminden (1927-1934), Teriade’ın kendisini himayesi altında aldığı dönemden 86 eser sergilenmektedir. Teriade Modern Sanat Müzesinde, Theofilos’un en güzel eserlerinden bazılarını, Tsarouhis, Kanellis, Kalligiannis’in ve Teriade’ın koleksiyonundan daha birçok çağdaş meşhur Yunanlı sanatçı-nın yağlı boya tablolarını görebilirsiniz; diğer mekanlarda ise, Andre Beau-din, Pierre Bonnard, Marc Chagall, Alberto Giacometti, Henri Matisse, Joan Miro, Pablo Picasso, Le Corbusier, Brack ve çağdaş resim sanatının birçak büyük ismi daha Verve dergisinin sayfalarında sanatlarını sergilemekte-dirler. Büyük Kitaplar birinci katta sergilenmektedir ve bunların arasında mükemmel “Dafnis ve Chloe”, “La Fontaine masalları”, “Sirk” ve Chagall’ın renklendirilmiş Büyük Kitapları “Kitap 1” ve “Kitap 2”, aşık Picasso’nun ola-ğanüstü çizimleri, Giacometti’nin şahane çizimlere sahip “Paris”i ve gör-meye değer daha birçok tablo dikkat çekmektedir.

Theofilos müzesi tel. 22510 41.644 Çalışma saatleri Salı-Pazar 10.00-16.00 Teriade müzesi tel. 22510 23372 Çalışma saatleri Salı-Pazar 09.00-17.00 (Ekim-Mart) 09.00-14.00 ve 17.00-20.00 (Nisan-Eylül) Müzeler Pazartesi günleri kapalıdır, ziyaret etmeden önce bilgi edinmenizi tavsiye ederiz.

Midilli Eski Arkeoloji Müzesi 1912 yılında İzmirli mimar Vafiadis tarafın-dan eklektik ritimde inşa edilen Vournazos ailesi konağında barınmakta-dır. Prehistorik dönemden Roma dönemine kadarki figürinler, seramikler ve mücevherler, mezar taşları, sunaklar, heykeller ve mimari parçalar ser-gilenmektedir. Sergilenen eşyalar arasında Roma yıllarından gelen devasa oturan arslan ve Klopedi tapınağından sütun başları etkileyicidir.

Kioski’deki Yeni Arkeoloji Müzesi eski müzeden sadece 300 metre uzak-lıkta olup, çağdaş müzelerin bütün standartlarına uygun olup, Helenistik ve Roma dönemi Lesvos’tan eşyalar sergilemektedir, aynı zamanda da periyodik sergilere konaklık etmektedir. Burada ziyaretçi Lesvos’un m.ö. 2nci yüzyıldan m.s. 3üncü yüzyıla kadarki günlük yaşamı hakkında bir fikir edinir, zira antik çağ evleri, kullanışlı eşyalar ve heykeller, duvar resimleri ve “Menandros evi”ndekiler gibi mozaikler sunulmaktadır.

Eski bina Arg. Eftalioti 7, Midilli (ticari limanın üzerinde) Tel.22510 28032Yeni bina 8is Noemvriou, Kioski, Midilli Tel.22510-40223Çalışma saatleri Salı-Pazar 8,30-15.00 Pazartesi günleri kapalı

Midilli Belediye Resim Galerisi Lesvoslu Türk burjuva Halim Beyin ko-nağında barınmaktadır. Giorgos Petris Simos’un şehre hediye ettiği ve


meşhur Yunan ressamlarının 101 eserini içeren kaydadeğer Petri Koleksi-yonu burada konuk edilmektedir. Theofilos’un, Giannis Tsarouhis’in, Hro-nis Botsoglou’nun, Hristos Karras’ın, Gounaropoulos’un, Lesvoslu Orestis Kanellis ve Antonis Protopatsis’in, Vaso Katraki’nin, Mitaras, Fasianos ve Sikeliotis’in ve daha birçok ressamın ilginç eserlerini görebilirsiniz. Ayrıca adanın eski haritalarını göreceksiniz.

Tel. 22510 48002Salı-Pazar 10.00-16.00 Pazartesi günleri kapalı

Agios Therapontas kilisesinin bahçesinde Midilli Kilise Bizans Müzesi bulunmaktadır. Müzede taşınır ikonalar, altın işlemeli kıyafetler, 13üncü yüzyıldan kitaplar sergilenmektedir.

Çalışma saatleri: Pazartesi – Cumartesi 9:00 – 13:00. Pazar günleri kapalı Tel. 22510-28.916.

Midilli Folklor Müzesi Midilli rıhtımında, Sapfo meydanında, eski liman başkanlığı binasında barınmaktadır. Koleksiyonda silahlar, Lesvos giysi-leri, el işleri, seramik, tahta oyma kasalar yer almaktadır; bunların hepsini yerliler bağışlamıştır.

Çalışma saatler: Her gün 8:00-15:00 Cumartesi ve Pazar günleri kapalıTel. 22510 44.742

Lesvos Fosil Parkı Fiziki Tarih Müzesi Sigri’de bulunmak olup, 1994 yı-lında kurulmuştur. Müzenin kuruluş amacı sadece fosilleri korumak değil, aynı zamanda özel çevresel, jeolojik ve paleontolojik değere sahip olarak, doğanın korumalı anıtı ilan edilen Ormanın bakımı, etüdü, araştırılması ve sunulmasıdır. 2004 yılından itibaren Unesco’nun Dünya Jeoparklar Ağına dahil edilmiştir. Müzeyi barındıran mimari açıdan olağanüstü olan binaya girdiğinizde karşılaşacağınız ilk salon “Fosil Orman” bitkilerin dünyadaki gelişimini ser-gilemektedir; gezegende 3.5 milyar yıl önce meydana gelen tek hücreli organizmalardan gelişmiş bitkilerin oluşmasına ve fosil ormanın oluşu-muna kadar gelişme görülebilir. İkinci salon “Ege’nin gelişimi” temalı olup, fosil ormanın oluşumuyla bağlantılı olan jeolojik fenomenler ve oluşum-lar ve Ege havzasının son 20 milyon yıllık jeolojik tarihi sergilenmektedir. Ayrıca geniş çevrenin litosferik plakalarının hareketi ve Ege’deki jeolojik

Sigri esvos Fosil Parkı Fiziki Tarih Müzesi


gelişimin diğer etkileyici canlandırmaları sergilenmektedir. Müzenin girişinde, merdivenlerin etrafında Yunan florasının örneklerini ve özellikle aromalı bitkilerle fosilleşmiş ağaçların gövdelerinden örnekler görebilirsiniz. Fosil Orman bölgesinde bulunan bitkilerin çağdaş örnekle-rinin sergilendiği sağa doğru giden bir yol, Sigri Jeoparkına çıkar. Bura-sı müzenin yanında bulunan 20 dönümlük bir mekandır ve burada 343 metrelik dairesel bir yolda kökenleri bozulmamış olan fosilleşmiş kozalaklı ağaçlar (16 adet dik gövde) göreceksiniz.

Çalışma saatleri: Pazartesi-Pazar arası 9.00-18:00, yaz döneminde 1/ 6’dan 30/9’a kadar.Kış döneminde ise Salı-Pazar arası 9.00-17.00 (1/10’den 31/5’e kadar) Pazar-tesi günleri kapalı Tel. 22530-54.434www.lesvosmuseum.gr

Lesvos Fosil Orman Jeoparkına giden yol Sigri’ye doğru giderken karşı-laşacağınız bir yan yoldur. Park Bali Alonia mevkiinde 286 dönümlük koca bir dağ yamacını kapsar. Mekanik araçlarla oluşmamış olan patiskalarda yürürken küçük kümeler oluşturan İlk Çam Ağaçlarından eşsiz manzara-lar, 22 metre uzunluğundaki en büyük uzanan gövdeyi, ayakta duran birçok ilkel sekoya şekilleri ve Avrupa’daki en büyük ayakta duran 7,02 metre boyunda ve 8,58 metre çapında gövdeyi göreceksiniz. Fosil or-man 20 milyon yıl önce Kuzey Ege bölgesindeki yanardağ faaliyeti sonu-cunda oluşmuştur. Orta ve batı Lesvos’u büyük lav ve kül miktarları kapla-mıştır ve bölgedeki her tür yaşam türünü fosil hale getirmiştir. Fosilleşmiş gövdelerin büyük bir kısmı deniz altında, özellikle Sigri’nin karşısındaki Nisiopi adacığında bulunmaktadır; yaz aylarında burası ziyarete müsaittir.

Çalışma saatleri: Pazartesi-Pazar 8.30-19:00 yaz dönemi Ve kış döneminde Pazartesi-Pazar arası 8.30-16.30 Tel.22530-54.434www.petrifiedforest.gr

“Giorgos Iakovidis” Dijital Müzesi. Ressamın memleketi olan Hidira’da sa-natçının eserleriyle teknoloji aracılığıyla temas kurduğunuz, ileri teknolo-jiye ve estetiğe sahip çok ilginç interaktif müze faaliyet göstermektedir.

Çalışma saatleri: 09.00-17.00, Pazartesi hariç her gün.09.00-17.00 Temmuz-AğustosHidira tel.22530 51128www.jakobides-digital-museum.gr

Agia Paraskevi’deki Lesvos Sınai Zeytincilik Müzesi. Eski bir zeytincilik atölyesi olup, mükemmel bir şekilde korunmuş ve modern bir mekana dönüştürülmüştür; burada teknoloji sayesinde ziyaretçi zeytinin işlenme-si ve ticareti hakkındaki her şeyi öğrenme şansına sahiptir. Ayrıca kültürü ile zenginliğinin büyük bir kısmını sahip olduğu 11.000.000 adet zeytin ağacına borçlu olan adanın sosyal yapısı hakkında da birçok bilgi edin-mek mümkündür.

Agia Paraskevi tel. 22530-32 300Çalışma saatleri: Salı hariç her gün sabah 10- akşamüstü 6, 1/3-15/10Ve Salı hariç her gün sabah 10-akşamüstü 5, 16/10-28/2


Varvagianni içki fabrikası Uzo Müzesi Plomari’de bulunmaktadır. Ailenin ilk kazanı (1860) ve şişeleme ile etiketin uzo şişelerine yapış-tırılmasına yarayan aletler ve damıtma işleminde eklenen bitkilerin örnekleri sergilenmektedir.

Plomari tel.: 22520-32 741Çalışma saatleri: 9.00-16.00 Pazartesi-Cuma 1/4- 15/1010.00-14.00 Pazartesi-Cuma 16/10-31/3Haftasonları ve tatil günlerinde ziyaret için iletişim kurun

Plomari Sabun Fabrikası Müzesi Ioannis Poulias’ın (1880) eski sabun fabrikası daha sonra tütün kurutma deposu olarak kullanıldı, şimdi ise Eski Plomari Belediyesinin Kültür Merkezi olarak kullanılmakta-dır. 19uncu yüzyıl ortalarında ve 20nci yüzyılın başlarında Plomari’nin filosunu oluşturan teknelerin çizimlerini, resimlerini ve tarifini, sabu-nun geleneksel imalat şeklini açıklayan resimler ve metinleri ve Pouli-as, Papoutsanis ve bölgenin diğer sabun imalatçılarının özel hayatın-dan eşyalar görebilirsiniz.

Plomari tel.: 2253 50101Çalışma saatleri: Pazartesi-Cuma 8.00-14.00 iletişim kurarak ziyaret ede-bilirsiniz. Haftasonları kapalı

Napi arkeolojik koleksiyonu. Napi ilkokulunun bodrum katında barınmaktadır. Özenli mekanın içinde adanın sembolü olan Klope-di tapınağından Taksiarhis Troulotis kilisesinde bulunan Eolik sütun başları ve bölgeden daha birçok önemli bulgu bulunmaktadır; bütün bunlar bölgenin bugünüyle tarihini birleştirmenize yardımcı olacak-tır.

NapiÇalışma saatleri: Pazartesi hariç her gün, 9:00-16:00

Vrana Zeytinyağı atölyesi Müzesi. Pappados Gera’da, Vrana ailesinin 1887 yılında şait Odysseas Elytis’in dedesi Nikolaos tarafından inşa edilen eski zeytinyağı atölyesi “Arhipelagos” şirketi tarafından restore edilmiştir. Mekanik teçhizatı tamamıyla korunmuştur, mekanlarında ise fabrikanın faaliyet döneminden ender arşiv materyali, resim tab-loları ve eski eşyalar sergilenmektedir.

Papados Gera tel. 22510 82007Çalışma saatleri: 9.00-16.00 kış döneminde ve 9.00-17.00 yaz döneminde

Fizik Tarihi koleksiyonu eski kız lisesinin şahane binasında (1909) barınmaktadır ve 2,5-5 milyon yıllık paleontolojik fosiller sergile-mektedir. Bunlar arasındaki en önemlileri iki fil türü hortum burunlu, yüksek bacaklı atlar, gergedanlardır, hepsinden etkileyici olan ise 2.5 metrelik devasa bir kaplumbağanın fosil kemikleridir!

Çalışma saatleri: her gün 9.30-15.30 Pazartesi-Salı günleri kapalı (Ekim-Nisan) Her gün 9.30-15.30 (Mayıs-Haziran)Her gün 9.30-15.30 ve 16.00-20.00 (Haziran-Eylül)Vrisa tel.: 22520-61.711


Kiliseler ve manastırlar

Koruyucu TaksiarhisMantamado’daki Taksiarhis manastırı (Melek taburlarının Kumandanı) Lesvos’un büyük hac yeridir. Taksiarhis’e ibadet, muhtemelen köylülerin bi-lincinde bütün Lesvos’ta çok geniş olan Apollon ibadetinin yerini alarak ilk Bizans yıllarında başlar. İlk olarak bir kayadaki mağara içinde ibadet edilmek-teydi, daha sonra bir gülhatminde, ta ki efsaneye göre Aziz kendisi ustala-rın aletlerini, kilisesinin inşa edilmesini istediği noktaya taşımıştır. Efsaneye göre, korsanlar manastıra saldırıp 40 rahibin 39’unu öldürmüştür. Kurtulan rahip Taksiarhis’in ikonasını mum ile talihsiz arkadaşlarının kanıyla sulanan topraktan yapmıştır. Kilisede rahibin yaptığı bütün vücudu değil, sedefle süslenmiş bir ahşap kutu içinde sadece kabartmalı kafayı görebilirsiniz. Yıl-lar geçtikçe, mumlarla tütsüler yüzünü tamamen karartmıştır ve gümüşle-rin arkasından görülen görüntü kimileri için hoş, kimileri için ürkütücüdür. Bölgedeki inanca göre, Taksiarhis seni nasıl görüyorsa, sen de onu o şekilde görürmüşsün. Sen vahşi bir şekilde görüyorsan, o da vahşi bir şekilde görür. Sen hoş bir şekilde görüyorsan, o da seni bu şekilde görür. Manastır muhtemelen Bizans döneminden beri vardı ve ada 1462 yılında Osmanlılar tarafından işgal edilince boşaltıldı. Eski bir çeşmedeki bir yazıtta okuduğumuz üzere, 1662 yılında kesin vardı. 18inci yüzyılda, muhtemene manastırın kabul yeri olan küçük kilisesinin yerine daha büyüğü yapılmıştır, 1879 yılıdna ise bugünkü şeklini almıştır; yani, üç bölmeli güzel bir bazilika, Mantamado sakinlerinin hediyesi. Taksiarhis haccı, kilisenin etrafında bulunan hücrelerde, Paskalya’dan iki haf-ta sonra, Mir Taşıyan kadınlar Pazarı panayırına üç günlük konaklama sağ-lar. Manastı panayırı, Limonos manastırının panayırı ile beraber adanın en büyüklerindendir. Boğa kurbanı ve geleneksel “kiskeç” (keşkek) yemeğinin yapımı eşlik eder ve bu yemek devamla hacca gelenlere dağıtılır. İnsanlar genelde adanın çok uzak yerlerinden ve bütün Yunanistan’dan yaya veya süslenmiş atlarla gelirler. Lesvoslular için koruyucu Taksiarhis ile bağlarının derin kökleri vardır ve on-lar için hayatlarının her anında bir dost ve destektir. Manastır telefonu: 22530 61 214

Limonos veya Agios İgnatios Manastırı.Lesvos’un alan olarak en büyük manastırı Kalloni’nin dışında Filia’ya doğru giderken bulunmaktadır. Manastır 1526 yılında inşa edilmiş ve Taksiarhis’e adanmıştır, ancak kutlama günü 14 Ekim’de, kurucusu Aziz İgnatios’un anı-sına yapılmaktadır. Manastırda ana tapınak mekanında, Osmanlı barok tar-zındaki tahta oyma ve altın kaplama ibadet yeri ile şahane aziz ikonalarını sadece erkekler seyredebilir, zira kadınlara giriş yasaktır. Manastır Osmanlılar döneminde önemli eğitim ve kültür merkezi olmuştur. Manastırın müzesinde ender ikonalar, bizans el yazmaları, rahip kıyafetleri,


olağanüstü tahta oymalı kasalar, folklorik eşyalar vs. konuk edilmektedir, kü-tüphanede ise 9uncu yüzyıldan kitaplar vardır. Manastır telefonu 22530 22 289

Myrsiniotissa Manastırı Molivos’a giden yolda, Kalloni’nin biraz dışında Aziz İgnatios’un bir Bizans manastırının kalıntıları üzerine inşa ettiği bu manastır vardır. Adını bölgede çok rastlanan “mersin” veya myrtus adlı bitkiden almıştır. Burada kalan az sayıdaki yaşlı kadınlar manastırı bir sessizlik cennetine dönüştürmüşlerdir; manastırın çiçekli bahçesinde sıcak öğlen saatlerinde dinlenebilirsiniz. Ma-

Taksiarhis


nastırın ana ibadet yerinde Aziz İgnatios’un mezası bulunmaktadır. Osmanlı döneminde manastırda, bölgedeki kızların eğitimine yönelik okul faaliyet göstermekteydi.

Agios Ioannis Theologos veya İpsilos Manastırı Sigri yakınlarında, kule mimarisine sahip, yanardağ kunisinin tepesine ku-rulmuş olan, Lesvos ve açık denize olağanüstü bir manzarası olan bir Bizans manastırıdır. İbadet yeri, söylentilere göre 1101’de inşa edilmiştir. 1832 yılın-da rahipler bizzat yıkmışlar, zira Manastırın ihtiyaçları açısından yetersiz ka-lıyormuş ve Anemotia’lı baş usta Stratigis Karekos’tan yenisini inşa etmesini istemişlerdir. Manastırın kütüphanesi ve müzesi ilgi çekicidir. Manastır telefonu 22530 56 259

Perivoli Manastırı Eski Kalloni-Eressos yolunu takip ederek, Vatousa’dan sonra yemyeşil, sakin ve serin bir vahaya inersiniz. İnşa edildiği tam tarih bilinmese de, manastırın Bizans dönemine ait olduğu düşünülmektedir. Aziz ikonalarının iki aşamada, iki ayrı ressam tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir; bunlardan birinde ortodoks aziz ikonalarının geleneğine aynen uyulmaktadır, diğerinde ise halk tarzı dikkat çekmektedir. Duvar resimleri büyük ilgi çekmektedir ve yük-sek estetik değere sahiptir. Manastır sabah 10’dan öğle 1’e kadar ve akşamüstü 5’den 7’ye kadar açıktır. Manastır telefonu 22530 56249

Agios Rafail Manastırı Geleneğe göre, Karyes tepesinde, Thermi yakınlarında bir kadın manastırı varmış ve korsanlar tarafından 1235’de yıkılmış. 1454 yılında Lesvos’a rahip Rafail ile rahip Nikolaos gelmiş ve keşiş Rouvim’in yaşadığı yarı harabe ma-nastıra sığınmışlardır. Ancak 9 Nisan 1463 akşamı Osmanlılar Manastıra var-mış ve rahiplerle oraya sığınanlar şehit düşmüşlerdir. Yeni Manastır 1963 yılında inanırların hayalleri sayesinde inşa edilmiştir; bun-

Ipsilos Manastiri


lar sabırla belirli noktaları göstermişler, buralarda kazılar yapılmış ve antik manastır ile insanlarının kalıntıları gün ışığına çıkmıştır. Manastır telefonu 22510 71259

Damandri Manastırı Polihnito’dan yaklaşık üç kilometre önce, Midilli’ye doğru gelirken solu-nuzda sizi manastıra görüten bir tabelaya rastlarsınız. Manastır Kimisis tis Theotokou’ya adanmış olan koruma altında bir anıttı ve Bizans döneminden beri faal olduğu düşünülmektedir. Narteks ile ana tapınakta 18inci yüzyıla ait olağanüstü duvar resimleri göreceksiniz. Manastır telefonu 22520 41319

Pithari veya Pammegiston Taksiarhon ManastırıEresos’tan dört kilometre önce toprak bir yol bu manastıra gider. Tam ola-rak ne zaman inşa edildiği bilinmemekle beraber, 1548 yılına ait bir Osmanlı defteri kebirde anılmaktadır. Giderek tenhalaştığından dolayı 1931 yılında komşu olan İpsilo Manastırı ile birleşmiştir. O zamandan beri ve 1964 sonra-sına kadar bir kilise cezaevi olarak kullanılmıştır. Manastır bugün tamamen restore edilmiştir, kule tipindedir ve dağın altında, devasa mavi kayalar altın-da tırmanmışcasına, 2002 yılında barajdan dolayı oluşan yapay gölde, meşe ağaçlarıyla serin olukların arasında bulunmaktadır. Manastır telefonu 22530 53.239

Petra’daki Panagia Glikofilousa Geleneğe göre, 1600 civarında Galaksidi’den bir gemi gelerek fırtınadan korunmak için karşı adalara demir atmıştır. İçinde kendilerini kötülüklerden koruması için Meryem Ana ikonası varmış. Ancak bir akşam ikona kaybolmuş ve ovada yükselen kayanın tepesinde hafif bir ışık belirmiş. Ne olup bittiğini anlamak için oraya tırmandıklarında ikonayı bulmuşlar ve gemiye geri götür-müşler. Ertesi akşam Meryem Ana ikonası yine karçmış ve bu durum birkaç kez tekrarlanmış, ta ki karar vermişler ve ikonayı yeni yerine bırakmışlar ve orada ikonanın barınması için küçük bir kilise kurmuşlar. Sarp kayaya sadece

Pithari


bir insanın sığabildiği çok dar olan 114 basamak kazımışlar. Yeni kilise 1840 yı-lında yetli baş usta Stratigis Karekos tarafından inşa edilmiştir (planları olmaksı-zın!). Kilisenin sol bölmesinde mermer ağızlı bir kuyu vardır ve ayazma olan bu su kayadaki sulardan kaynaklanmaktadır. Çevresini çeviren, mazgal gibi küçük pencereleri olan yüksek duvarlar, hisar izlenimi yaratmaktadır, oradaki manza-ra ise en az etkileyicidir. Onbeş Ağustos’ta büyük bir panayır gerçekleşir.

Ayasos’taki Meryem Ana KilisesiAyasos’un varlığı ve tarihi 4üncü yüzyıla ait olan Panagia Vrefokratousa (Çocuk Tutan Meryem Ana)’nın mucizevi ikonasıyla ayrılmaz bir parçadır. Bu ikonayı m.s. 800’de rahip Efesli Agathon Kutsal Zion’dan getirmiştir. Agathon inziva yerini Karya bölgesindeki güvenli ve ıssız bir yere yapmıştır ve burada 9uncu yüzyıl başlarında, ibadet etmek için gelen mukimler tarafından küçük bir manastır kurulmuştur. 1170 yılında ilk kilise kurulmuş ve sonradan yavaş yavaş etrafında köy kurulmaya başlamıştır.

Ayasos Meryem Anası Ortodoks dünyasının en büyük haclarından biri sayılır ve 15 Ağustos’ta bütün Yunanistan’dan akın akın insan toplar; bu insanlar Mer-yem Ana yortusunun arifesinde Midilli şehrinden veya bulundukları herhangi bir yerden, onu onore etmek için kiliseye yaya giderler. Varolan kilise 1815 yılında inşa edilmiştir ve Lesvos’un en büyük kilisesidir. Ada-nın sonraki bütün kiliseleri için mimari örnek teşkil etmiştir. Üç nişi ve üç kut-sal Trapeza’dan oluşan üç bölmeli bir bazilikadır ve Sultan II Mahmut’un bizzat verdiği izinle inşa edilmiştir; Sultan ikonanın mucizevi etkisinden etkilenmiş ve böylece buranın sakinlerine imtiyazlar vermişti. Bu olay tekstil ile ticaretin ge-lişmesine yol açmıştır.

Bizans kalıntıları Thermi Pirgi’de eski mermer çeşmesi olan küçük meydanda Panagia Trouloti kilisesi bulunmaktadır. Kimisi tis Theotokou’ya (Meryem Ananın ölümü) adan-mıştır, Bizans ritminde, olağanüstü bir tapınağı ve duvar resimleri vardır ve

Limonos


muhtemelen 14üncü yüzyıldan önce inşa edilmiştir. Lesvos’un en eski, mükem-mel bir şekilde korunan kilisesidir ve taş işlemeleri üzerinde antik kabartmalar vardır.

Agios Stefanos Bizans Kilisesi Mantamado’dan önce, aynı ismi taşıyan bel-dede bir zeytin alanının içinde bulunmaktadır. Bir sadelik şaheseridir, adadaki en güzel Bizans mimari örneğidir, ve az sayıdaki ziyaretçisi sayesinde sükunet içinde bırakılmış ve zeytin alanı içinde korunmuştur. 11inci ile 13üncü yüzyıllar arasında yerli kızıl taştan inşa edilmiştir, duvarlarında ise entegre şekilde antik yazıtlarla sütun başları mevcuttur ve bu durum bölgede hristiyanlık önceli yüz-yıllardan beri yaşam olduğuna şahitlik etmektedir.

Midilli kiliselerinde

Midilli şehrinin içindeki kiliseler son derece ilgi çekicidir. Agios Athanasios Metropolit Kilisesi çok uzun gotik tarzındaki çan kulesi saye-sinde şehrin neresinde olursanız olun, görülmektedir. Burada Sultanın ressamı Nikolaos Kesanlis tarafından çizilen sanat eserleri görebilirsiniz, kilisenin içinde ise Midilli’nin koruyucusu olan Agios Theodoros’un kemikleri saklanmaktadır. Kilisenin arkasında, muhtemelen antik olan şehir Rektörlük Binasına sahip açık arkeolojik mekan etkileyicidir. Eski Mitropolis, Evangelistria veya Agion Theodoron Kilisesi, Fatih Sultan Meh-met Midilli’yi 1462’de ele geçirdiğinde şehirde kalmalarına izin verdiği yoksul Midillililer cemaasi ile özdeşleşmiştir. Hayatınızda göreceğiniz en güzel kilise-lerden biri olan bu kilise, antik bir tapınağın mimari parçaları üzerine inşa edil-miş olup, Midillili Müslüman Türk vatandaşlarının da Azizlere yaptıkları adaklar açısından etkileyicidir. Agios Therapondas şehrin simgesidir ve büyük ebatlardaki kubbesiyle şehre hakimdir. 19uncu yüzyılın sonlarında muhtemelen tedavi eden Asklipios’a ada-nan antik bir tapınağın yıkıntıları üzerine inşa edilmiştir. Aradaki yıllarda burada hayırseverlik mekanları vardı ve Osmanlıların Lesvos’taki son yıllarında şehirde bulunan yoksullar ve yabancılar için bir hastane ile küçük bir kilise vardı.


GastronomiLesvos kültürünün bir bölümü de mutfağından oluşur. Damak tadları

karşı sahillerinkilerle neredeyse aynıdır. Yerlilerin rakı dediği, ada ve ada toplumuyla özdeşleşmiş bir ürün

olan uzo ile başlayalım. Damıtma ürünü olan içkiler ilk olarak Bizans’ta ve aynı zamanda Arap

dünyasında ortaya çıkmıştır, ancak teknik bilginin oluşması İzmir ve İskenderiye’de meydana gelmiştir. O bölgelerdeki Lesvoslular memleketle-rine dönünce veya birçok sebepten dolayı kovalanarak buraya varanlar, gü-nümüze kadar bir aile sırrı olarak tuttukları gizli tariflerini beraberlerinde ge-tirmişlerdir. Adada birçok ailenin kendi uzosunu ürettiği bir gerçektir; her bir markanın tamamen farklı özellikleri vardır, bu durum da kullandıkları değişik aromalı bitki karışımından kaynaklanmaktadır.

Uzo bugün artık direk üzümlerin damıtılmasından yapılmamaktadır; “da-mıtma veya ıslatma yoluyla anason tohumları ve muhtemelen rezene ve baş-ka aromalı tohum ve meyvelerle aromalandırılmış olan alkollerin harmanlan-ması ile üretilmektedir”. Uzonun, uzo adını alabilmesi için aromalı alkolün, ürünün alkol oranının en az %20’sini temsil etmesi gerekir ve genelde çoğu içki üreticisi bu oranda kalır. %100 damıtma ürünü olan uzoyu tercih edin (şişede yazması gerekir); biraz “ağır” olabilir ancak sizi baş ağrısı ile mide bo-zukluklarından kurtaracaktır. Ayrıca uçucu yağları dondurarak uzonun tadını bozan, mide yanması ve baş ağrısına yol açan buzdan kaçının.

Uzoyu içip tadını çıkarman için ağır bir tempo, deniz kokusu ve her şey-den önce iyi arkadaşlar gerekir. Lesvos’un size sundukları da tam olarak bunlardır! Sade veya kuruyemiş ile içilmez, ne de tek başına sarhoş olmaya uygundur. Neşe, eğlence, dans gerekir. Yavaş yavaş içmen, damağını yakar-


ken tadına varman, bitkilerin kokularını hissetmen ve küçük bir tabakta me-rakla yapılmış mezelerle zenginleştirmen gerekir. Mezeler yavaş yavaş gelir, kahvecinin keyfine bağlı olarak her defasında farklıdırlar, tadı uyandırmalı ve uzoya yakışmalıdır. Kahvehanelerde yapılan ve küçük tabaklarda meze ola-rak getirilen tencere etleri hariç, Lesvos’ta etle uzo bir arada sunulmaz. En basit durumda domates, zeytin ve meşhur yağlı peynirden tutun da tuzlu, “ince” balıklara, acılı mezelere, deniz mahsulleri ve özellikle Kalloni sardalyesi ve bütün yerli mezelere, örneğin sugania, gözlemeler, kızartma veya pirinçle doldurulmuş kabak çiçekleri, naneli köfteler, taze ve kuru bakla, güveç sub-yeye kadar, liste sonsuzdur. Lesvos’ta uzo genelde yemekten önce mezelerle


birlikte, iştah açıcı olarak içilir, ana yemek değildir; gerçi bazı kahvehanelerde sunacakları meze çeşidi ana yemeğin gayet güzel yerini tutabilir.

Lesvos mutfağı Türkiye sahillerindeki yemeklerin lezzet ve hayalgü-cüne, Anadolu bitki ve baharatlarının aromasına sahiptir, aynı zamanda ise mide için çok ağır olmamaktadır.

Tatlı olarak “gemata” (dolu) denemelisiniz; bu gülsuyu ile yapılan bir ba-


demli türüdür. Ayrıca nişan için yapılan baklava ve elde bükmeli yapılan yuf-kaya ceviz doldurup üstüne tarçın ve karanfil şurubu dökülen ve zor bulunan platsentayı denemelisiniz.

Lesvos’ta kesin olabileceğiniz tek şey, yemek kaygılarınızın tamamen kar-şılanacağıdır; istediğiniz kadar alkol tüketin, yemek konusu çok iyi fiyatlara karşılanacaktır.

Adanın en turistik yerinde bile bulunsanız, aşçı kadının domates salatası-na nane koyacağı ve kendi evinde yaptığı mezelerden birini hazırlayacağı ve böylece sizi büyük restoranların soğuk muamelesinden kurtaracağı bir kah-vehane mutlaka vardır. Lesvos’un yakın tarihinde şarap üretimi geleneğinin olmadığını söylemek gerekir; halbuki antik çağlarda Lesvos şarabı ünlüydü. Ancak son yıllarda adada küçük şarap üreticileri tarafından bir çaba başla-tılmış ve sonuç vermeye başlamıştır. Bulduğunuz yerde Lesvos şaraplarını deneyin. Olgun meyveli tadları hoşunuza gidecek.

Lesvos mutfağının çok önemli bir unsuru, adanın yamaçlarını Gateluzlar döneminden beri kaplayan 11.000.000 adet zeytin ağacından elde edilen zeytinyağıdır. Rengi şeffaf ve altın tonundadır, şeffaftır ve damağa ağır gel-meyen meyveli bir tadı vardır. Salatalara ve bütün zeytinyağlılara şahane bir lezzet katar, ızgara balıkta ise olağanüstüdür. Hatta son dönemlerde adada, son teknolojiye göre kurulan modern zeytin sıkma fabrikalarının kurulumu ile organik zeytin yetiştirme de yayılmıştır. Bu durum gerek kooperatiflere, gerekse küçük bağımsız üreticilere yağın kalitesini ciddi anlamda geliştirme fırsatı vermiştir, ayrıca birçok Avrupa ödülü de kazanma fırsatı vermiştir.

Yağ ve uzonun dışında, Lesvos sadece keçi ve koyun sütünden üretilen peynir ürünleriyle de meşhurdur. Bunların en ünlüsü yağlı peynirdir; yağ-da muhafaza edilen bu yağ artık piyasada üzerine parafin sürülmüş şekilde satılmaktadır. Ayrıca kaşar il graviyer peynirleri, genelde yumuşak olan feta (beyaz peynir), mitzithra ve anthotiro (lor peyniri türü) Midilli balı ile mükem-mel bir lezzet kazanır. Küçük köylerin kahvehanelerinde ailelerin yaptığı ev peynirlerini ve orijinal yağlı peyniri deneyin. Özel bir deneyimdir.

Kaçırmamanız gereken diğer deneyim ünlü Kalloni sardalyesidir; bu sardalyenin ünü bütün Yunanistan’a ve ülke dışına kadar yayılmıştır. Ancak bu balığı layıkıyla yiyebilmeniz için birkaç küçük sır bilmeniz ge-rekir. Mevsimi yazdır, denizden çıkarır çıkarmaz en küçük sardalyeleri seçip bir kapta kalın tuzla bastırırlar. Sözkonusu sardalyeler ince ve tatlı olduğun-dan, beş saat sonra kabuklarını soyup enfes bir meze olarak yiyebilirsiniz. Hiç tuzlu değildir, uzoya olağanüstü bir meze oluşturur ve sanıldığı gibi balık ko-kusuna sahip değildir. Bunları Midilli usulü yemek için çatalla bıçağı unutun ve meşhur Yunanca ifade “seni sardalye gibi yırtarım”ı hatırlayın; yani, sardal-yeyi elinizle kuyruğundan tutup ikiye ayırırsınız. Ayrıca sırtından ağzınızla ısırıp, armonika çalar gibi yiyebilirsiniz veya olduğu gibi ağzınıza atıp sadece kemiğini çıkarabilirsiniz. Tuzda ne kadar uzun süre kalırsa o kadar tuzlu olur ve bilinen tuzlu balıklara benzer.

Lesvos’ta yaklaşık 17 tane Kadın Zirai Turizm Kooperatifi mevcuttur; bunlar hareketsizliklerini ve küçük toplum ön yargılarını sonlandırıp iş haya-tına atılmaya karar veren kadın arkadaş gruplarıdır. Bu şekilde aile bütçesine katkıda bulunmanın yanısıra, Lesvos ziyaretçilerine son derece kaliteli lezzet-ler de sunmaktadırlar. Bunları en küçük köylerde bile bulmanız mümkündür, ürünleri ise Midilli’nin merkezi dükkanlarında da satılmaktadır.


SahillerMidilli başkenti yakınlarında.

Şehirde bulunuyorsanız, taşıt aracınız yoksa ve serinlemek istiyorsanız, lima-nın yanında, kalenin altında bulunan organize plaj “Tsamakia”ya gidebilirsi-niz veya liman kolunun dış tarafında, özgürlük heykelinin bakışlarının altında bulunan blokakia’dan serbest bir dalış yapabilirsiniz. Aksi taktirde, havaalanı-na doğru ilerleyin, Kratigos bölgesinde beğendiğiniz noktada yol boyunca durabilirsiniz. Daha iyi bir kumsal için şehirden daha da çok uzaklaşacaksınız. Amali yarımadasının etrafında Loutra’ya doğru tur atarak kantinleri bulunan Haramida sahilinde veya uzonuzu içebileceğiniz küçük bir tavernası bulunan Agios Ermogenis’in pitoresk kucağında yüzebilirsiniz.

Eftalou


Gera ve Kalloni Körfezi Körfezlerdeki kumsal ve denizin dibi kabuklu mahsuller ve son derece lez-zetli balıklar açısından uygundur ama su sıcak olmasına rağmen yüzmeye uygun değildir. Gera’daki en iyi seçenekleriniz Evriaki kumsalıdır, Kalloni’de ise İskele, Polihnitos’taki kumsal ve genel olarak körfezin girişine daha yakın olan noktalardır.

Doğu kıyılarıMidilli’den Mantamados’a doğru giderken Thermi yakınlarındaki (12 km.), tavernaları ile kafeleri olan organize sahil Kanoni’de yüzebilirsiniz. Devam ederseniz, organize küçük beldeler olan Mystegna İskelesi, Nea Kydonia İske-lesi veya Baltsiki (Balçık) ile daha ıssız sahillere sahip olan ve yine aynı şekilde gölge ve yemek için tavernalarla kantinlere sahip olan Ksampelia, Petalidi ve Pedi’ye rastlarsınız. Mantamados’tan önce Aspropotamos’a doğru saptı-ğınızda yerlilerin sıkça geldiği Agios Stefanos sagilini bulacaksınız. En güzel sahiller Aspropotamos’tan Palio’ya kadardır, ancak yol toprak yoldur ve bazı sahillere ulaşmak için azarilerden geçmeniz gerekecek.

Kuzey kıyıları Kumsal ve deniz açısından burada durum daha iyi olmaya başlar. Mantamados’tan Eftalou’ya doğru, kırmızı kumlu ve mükemmel balık taver-naları olan Tsonia’yı bulacaksınız. Ayrıca, yüzmek için pek değil de, son dere-ce taze yemek için otantik bir limana ulaşmak isterseniz yandaki Kapi İskelesi veya Yeni Limana gelebilirsiniz. Skamnia İskelesine doğru devam ettiğinizde, güzel tavernaları olan çakıl taşlı Kaya sahili vardır. Oradan Eftalou’dan önceki Hrisi Akti’nin (Altın Kumsal) mükemmel, büyük, kumlu sahiline kadar toprak yol boyunca yüzebilirsiniz. Birçok tavernası olan Eftalou’da şifalı sulardaki sı-cak banyo ile genelde soğuk olan denize atlamak arasındaki gelgit bir gele-nektir. Genel olarak, doğu, kuzeydoğu kıyılarındaki sahillerde kalın çakıl taşı mevcuttur, çok az noktada kuma rastlanır.

Anaksos


Kuzey ve batı kıyılarıÇakıl taşlı sahilinde yüzeceğiniz muhteşem Molivos’tan başlayıp, dükkan-ların önündeki Petra’nın büyük kumlu sahiline ilerlersiniz ve muhteşem Anaksos’a, oradan da biraz ıssız olan Ampelia’ya devam edersiniz. Filia İs-kelesi veya diğer bir deyişle Tsihranta güzel deniz ve yemek sunar, ancak Skalohori iskelesi – Kalo Limani’de bulunan iki tavernada özellikle Lesvos yemekleri tatmak için gideceksiniz. Oradan Antik Antissa’nın çakıl taşlı sa-hiline, Kampos büyük kumsalına ve Gavatha’nın ince kumlu sahiline giden düzgün toprak yola gireceksiniz. Bu sahillerde Skalohori-Sigri anayolundan da ulaşabilirsiniz. Bu yolun sonunda uzak ancak mükemmel olan Sigri bulun-maktadır; beldenin içindeki küçücük kumsalı ve Faneromeni’deki büyük ve çoğu kez fırtınalı sahili bulunur.

Batı-güneybatı kıyılarıAdanın güneybatı ucunda büyük, kumlu, birçok barı vr 3.000 yıllık tarihi olan Eresos bulunmaktadır. Midilli’ye doğru giden yolu takip ederek Mesotopo İs-kelesi veya Tavari’ye inersiniz ya da pitoresk Apothika’da dinlenmek ve orada bulunan 50 metrelik bir duvardaki en güzel Lesvos yapısı örneğini görmek isterseniz Makara’ya denize gidersiniz. Burada Miken mezarları ve siyah çakıl taşları bulunur, Lesvos’un en eski yerleşim noktalarından biridir. Ayrıca Hrou-so sahili de çok güzeldir.

Güney kıyıları Gera körfezinin batı tarafında, Kalloni körfezinin batı ucuna kadar ada-nın en güzel sahillerinden bazılarını bulacaksınız. Mükemmel kuma sahip olan Tarti’deki kapalı kucaktan başlayarak, daha büyük, altın kumlu Agios İsidoros’a ve büyük çakıl taşlı ancak daha küçük olan Plomari ve Melinta sa-hillerine devam ederek altı kilometrelik Vatera kumsalında son bulur. Bütün bu yerlerde barlarla tavernalar bulabilirsiniz, ayrıca şemsiye ve şezlong gibi sahil teçhizatı da vardır.

Tarti


Şifalı sularThermi Hamamları

Midilli –Mantamados sahil yolunun 12nci km.dedir.Thermi hamam şehri bölgesi 5.000 yıllık tarihe sahiptir, ancak hamamlar inşa ederek şifalı suları kullanan ve yaygın hale getiren, ayrıca Thermi’li Artemis adına tapınak inşa eden Romalılar döneminde zirveye çıkmıştır. Bunların kalıntısı olan iki kubbe, neredeyse tamamıyla toprağa gömülü olarak Ther-mi köyüne doğru döndüğünüz an sağınızda durmaktadır. Antik mermerden yapılan az sayıdaki basamağı inerek Roma dönemi mermer havuz ile çatı-yı destekleyen sütun başını görürsünüz. Girişinde üzeri yazılı tabanları olan batıdaki küvet erkeklere aitti. Merdivenleri çıkarak kadın küvetine girmek için doğu tarafına ilerlersiniz. Bizans’taki gerilemeden sonra, 1785 yılında, Lesvos’u seven Hasan Paşa Cezayirli, eski havuzların üzerine bugün gördü-ğünüzü kubbetli binaları yaptığı zaman yeniden doğmuşlardır. Bugün 11 adet kişisel küvet vardır. Klor-sodyum-demir içeren kaynak suları, 46,9ο C sıcaklığında olup, kadın hastalıkları ve romatizma hastalıkları için uy-gundur. Haziran’dan Ekim’e kadar açıktır. Telefon 22510 71497Hamamın dışında günümüzde harabe olan, bir zamanların lüks oteli “Sar-litza Pallas” ı görebilirsiniz. Şahsi küvetleri olan bu otel 1909 yılında Hasan Efendi Molla Mustafa tarafından inşa ettirilmiş, ancak otelin hikayesi talihsiz bazı olaylarla bağdaşmıştır. 1930 yılından beri Sağlık Memurları Emeklilik ve Sigorta Sandığına geçmiş ve harabe olak üzere kendi haline terkedilmiştir.

Korfos veya Therma Hamamları Midilli şehrinden sadece 7.5 km uzaktadır. Osmanlı döneminde, 1794 yılında Hasan Paşa Cezayirli erkek kısmında bulunan mermez havuzu inşa ettirmiş ve harabe olan binaları tamir ettirmiştir. Bu hamamlar eskiden beri, arabalar ve kayıklarla gelen ve bunları sakin körfezin ahşap rıhtımına bağlayan baş-kent ile komşu köylerin insanlarını toplardı. Şeffaf mucizevi su 39,7 ο C sıcak-lığında oluğ, günümüze kadar arslan şeklindeki mermer kafalardan tazyikli bir şekilde çıkar ve oradan denize akar. Artrit, romatizma, deri hastalıklarına tavsiye edilir, tüp bebek yapma bilimi gelişmeden önce kadın kısırlığını te-davi etmekle meşhurdu. Burada ayrıca olağanüstü bir masaj yaptırabilirsiniz. Tatil günleri hariç her gün açıktır, kışları 9:00-17:00, yazları 8:00-19:00 tel. 22510 41.503.

Eftalou Hamamları Molivos’tan 3.5 km mesafededir. İnce uzun bombeli kubbesi ile dalgaları an-dıran hamamlar binası Lesvos’un en güzel binasıdır. 17nci yüzyılda nemden korunmayı sağlamak için çimentodan yapılan binanın iç kısmında mistik bir atmosfer yaratan küçük ışıklıklar mevcuttur. Sular radyasyonludur, Τα νερά είναι ραδιενεργά, 46,5º C sıcaklığındadır ve oldukça az bir tazyikle çıkmakta-dır, ancak sürekli yenilenerek denize akarlar. Romatizma, artrit, siyatik, safra taşı, kadın hastalıkları için tavsiye edilir, deri hastalıklarında ise mucizeler ya-ratırlar. Mayıs başlarından Ekim sonlarına kadar açıktır.


Polihnitos Şifalı SularıBeldenin 1.5 km dışındadır. Sular, volkanik birincil ve ikincil taşlar için-den, birçok kaynaktan çıkmaktadır. Suyun derecesi 67ο C ile 92ο C ara-sında değişmektedir ve Avrupa’daki en sıcak sular olduğu düşünülmektedir. Klor-sodyumludur, 15-25 MACHE birimi doğal radyo ışınlarıyla zenginleştiril-miştir ve Almanya’da Wiesbaden’deki sularla eşittir. Havuzların içinde su 42-44ο C sıcaklığındadır ve tortular duvarları kırmızıya boyamaktadır, halbuki normalde su şeffaf ve kokusuzdur. Romatizma ve artrit hastalıkları gibi birçok hastalığın tedavisi için tavsiye edilir. Yaz döneminde, sabahları mekanda ra-hatlatıcı veya tedavi edici masaj amacıyla fizyoterapist bulunur, personel ise banyo yapanları yüksek sıcaklıktan dolayı herhangi bir rahatsızlanma duru-mu için sürekli kontrol eder. 1/ 4’den 31/ 10’a kadar Şifalı Sular her gün 9:00-15:00 ve 16:00-20:00 arası çalışır, kışları ise mesai değişir ve Pazartesi’den Cumartesi’ye kadar 14:00-18:00 Pazarları ise 10:00-19:00 açıktır. Tel. 22520-41.229. Kantin vardır

Lisvori Şifalı SularıLisvori’nin biraz dışındadır. Suların bileşimi ve özellikler Polihnitos sularıyla benzerdir , ancak buradaki suların sıcaklığı 69ο C’ye ulaşmaktadır. Tel.: 22520-71 159


Yürüyüş YollarıSürekli gelişen eko-turizm çerçevesinde ve şimdiye kadar az olan altya-

pıya rağmen, özel ilgili alanları olan iki turist grubu adayı giderek daha büyük sıklıkla yaz dönemi dışında ziyaret etmektedir; kuş gözlemcileri

(bird watchers) ve yürüyüş yapanlar. Kendilerine takılan lakaba göre “kuşçu-lar” kuşların göç ettiği dönemde gelirler ve Kalloni körfezi tuzlalarında, Gera Körfezi Dipi bölgesi ve civar bölgedeki daha küçük su yaşam bölgelerinde dolaşırlar. Kallonik körfezinde ana yol eksenine yakın mesafede iki tane gö-zetim evi vardır, ancak Kalloni İskelesinde nehrin çıkışında, Polihnitos İskelesi tuzlalarında ve Gera körfezi kamışlık alanında da gözlem yapılabilir. Ayrıca Petra’nın karşısındaki Ay Yorgi, Glaronisi ve Mirmingi adacıkları yaban tavuğu koruma bölgesi teşkil ederler.

Lesvos’un bugüne kadar – birkaç bölge dışında – oldukça küçük olan tu-ristik kalkınması, adayı Yunanistan’da çok az sayıda kalan, gelenek ve doğayı hala yaşayabileceğiniz cennet parçaları arasına dahil etmektedir. Lesvos’ta yürüyüş açısından ilgi çekici olan birçok bölge vardır, ancak belirli bir yolu tamamlamanızı sağlayacak işaretli patikalar henüz oldukça azdır. Unutulmuş kaldırımlar, şahane manzaralı küçük kiliseler, turizmin ulaşmadığı bakir köy-ler, nadir yaban çiçeği türleri ve nefes kesen manzaraları keşfederek yürümek istiyorsanız, kendi kendinize plan yapmanız veya size gerekli pratik bilgileri temin edecek uzman bir seyahat acentasına başvurmanız gerekecektir. Son dönemde belediyeler oldukça modernleşmiştir, dolayısıyla internet üzerin-den ve bilgilendirme broşürlerinden adada gerçekleşen ekolojik ilgi alanına giren olaylar hakkında bilgi edinebilirsiniz. Ayrıca, düşük turistik kalkınma-ya sahip pitoresk bölgelerde özenli konuk evleri olan agroturizm birimleri

Olymbos


oluşturulmaya başlanmıştır; böylece Lesvos’taki kalışınızda değişik ve ilginç bir deneyim yaşamış olursunuz. Aynı zamanda, Lesvos’u yılın bütün mevsim-lerinde ve özellikle yazın kalabalığı dışında çekici kılan dağ bisikleti, at bini-ciliği, dalış vs. gibi alternatif turizm şekilleri gelişmektedir. Bu sayede yolcu adanın ve ada sakinlerinin özel niteliklerini derinlemesine tanıma şansına sahip olur.

Lesvos Fosil Ormanı Fiziki Tarih Müzesi (tel. 22530-54.434) ve Kuzey Ege Yönetim Bölgesi Turizm Müdürlüğü tarafından, ilgili belediyelerle işbirliği içinde organize yürüyüş yolları da çizilmiş ve işaretlenmiştir, ancak bakım-ları meşhuldür. En organize çabanın Lesvos Yerel Kalkınma Şirketi (ETAL tel. 22510-29.400) tarafından yapılanın olduğu anlaşılmaktadır. Sözkonusu şirket adanın yürüyüş turizmi için yeni ufuklar açacağa benzeyen, eski patikaların tanınması ve açılması hakkında çok ilginç bir çalışma yapmıştır. Halen pati-kaların çok iyi işaretlenmesi, yolun devamı için sizi aydınlatacak olan haritalar bulabileceğiniz dinlenme noktaları, kuru taşların özenli bakımı ve doğanın korunmasına yönelik iyi çalışmalar içeren ilk geziler gerçekleşmiştir. Patikalar artık belirli kriterlere göre seçilmektedir; örneğin, jeolojik anıtlar, ekolojik ilgiye sahip bölgeler, bölgenin jeotermisi, tarihi ve antik bulgular, mimari geleneği ve dini anıtlar.

Lesvos’ta Jeoturistik Patikalar (Zeytin Patikaları), Lesvos Fosil Orman Fiziki Tarih Müzesinden (tel. 22530-54.434)

Gera zeytin alanında jeoturistik yolculukPapados-Paliokastro – Mesagros – Skopelos, 6 km.Papados – Mana – Paliokastro – Papados, dairesel yolculuk 5 km.Skopelos – Karionas – Skopelos, dairesel yolculuk 7 km.Paleokipos – Paliokastro – Mesagros – Papados, 7 km.

Orta Lesvos’ta jeoturistik yolculuk Krinelia – Agia Paraskevi, 3.4 km.Agia Paraskevi – Gefiri Kremastis – İpsilometopo, 12.3 km.Agia Paraskevi – Gefiri Kremastis – Klopedi, 8.5 km.

Batı Lesvos’ta jeoturistik yolculuk: “Orfeas’ın yolculuğu”Petra – Ligonas – Petri, 5 km.Skalohori – Gavathas, 15 km.Gavathas – Ligeri – Lapsarna, 7.4 km.Lapsarna – Sigri, 14 km.

Lava PatikalarıFosil Orman Parkı – Eresos 6.5 km.Fosil Orman Parkı * Hamandroula Parkı-Tsihliontas-Fiziki Tarih Müzesi 13 km.Sigri-Sigri Parkı-Plaka Parkı-Eresos 15 km.Gavathas – Lapsarna 7 km.Ligeri – Lapsarna 6 km.

Belediye topluluklarının yürüyüş yolları Yaya yolcu olan sarı tabeladan tanırsınız. Bunlardan bazıları aşağıdaki gi-bidir:


Vatera - GeraVatera-Kato ve Ano Stavros – Ampeliko – Megali Limni – Pigi Tsigkou – Agios Dimitris – Ayasos – Megalohori – Plomari – Mesounas – Karionas – Gera

Petra - LapsarnaPetra-Anaksos – Mikri Tsihranta – Megali Tsahranta – Kalos Limenas – Antik Antissa – Kampos Gavatha – Lapsarna

Kapi - SkamniaKapi – Pelopi – İpsilometopo – Stipsi – Vafeios – Argenos – Halikas – Lepe-timnos – Sikamnia

Sigri-Eresos Sigri – Tsihlionta – Eresos

ETAL tarafından gerçekleştirilen yürüyüş yolları

Evergetoula’da Asomatos – Pan. Kamariotissa – Ag. Anargiri Ag. Anargiri – Taksiarhes yan geçidi

Mantamado’daPelopis – Rema Ligiona – Prof. İlia tepesi – Lepetimnos tepesi – Monoplata-nos – Pelopi Mezarlık – Kato Psirados (taş köprücük)

Mithimna’da 1.Sikaminia – Ay İlias – Kria Vrisi – Lepetimnos 2.Lepetimnos Dağı – Halikas – Agia Anna – Krita Ag. Anna – Ag. Konstantinos – Sikaminia

Thermi Hamam ŞehrindePigi – Komi – Tavros deresi – Tavros – Ag. Haralampos – Dentrelli – Komi


Petra’daPetra – Likeia – Moiradelia – Ag. Foteini – Miloi – Piges Leigona – Monastirelia

Kalloni’deParakoila – Anemotia yolculuğu

Polihnitos’da Polihnitos Sıcak Kaynakları – Ag. Georgios Melanta – Damandri Manastırı-Aghi Anargiri – Lisvori Sıcak Kaynakları – Vasilika.

Gera’da 1.Paleokipos – Panagia Krifti – Agkathero – Paleokastro – Manna – Plakados Plakados – Sapouni – Kalikavenas – Manna

Agia Paraskevi’de Ag. Paraskevi – Prini köprüsü – p. Tsiknia – Taksiarhis – Kortsante – Iero Klope-dis – Metohi Taksiarhon – Papa Lakos – Koiti Tsiknia – Stivota – Ag. Paraskevi .Metohi Taksiarhon – Leimonas Manastırı – Kremastes – Ag. Therapon – Kre-masti Taş Köprüsü (Kamara) – Stivota.

Midilli’de Aya Marina – Panagia – Amali

Plomari’de Plomari – Kato Horio – Hristos (Agkatheri) – Kournela – Melinta – Apothame-nes – Logaras – Levres – Kato Horio – Plomari

Ayasos’ta Ayasos (İroo) – Kammeno Aloni – Marmaro – Olympos Ayasos (Apesos) – Patsavoura – Marmaro Ayasos (Sfageio) – Kasteli – Karkavoura – Ag. Dimitris Ayasos (Apesos) – Ag. Giannis – Ag. Konstantinos – Ag. Efstratios – Antik Pen-thili – Panagiouda – Koutsidi – Valanias – Folifi – Ayasos.


Önemli kişiler Lesvos antik çağlardan beri sanatla ve özellikle şiirle sıkı sıkıya bağlıdır,

zira lirik şiir burada doğmuştur. Mitolojiye göre, Orfeas’ın, antik çağın en önemli müzisyeninin liri ve kafası dalgalar tarafından sürüklenerek

adanın kuzeybatı sahillerine, Orfikia denen bölgeye gelmiştir. Dionisos’un ra-hibeleri Mainades, kutlamalarına katılmayı reddediği için onu cezalandırmak istediklerinden dolayı parçaladıktan sonra, uzuvlarını denize atmışlardır. Les-

voslular bunları toplamış ve onurlandırmıştır ve Orfeas onları memnun etmek için adayı hi-mayesi altına almıştır.

Orfeas’ın lirini toplayan Terpandros antik Antissa’da doğmuş olup, “varvitos” adı verilen yedi telli liri keşfeden ve Apollon tanrısı onu-runa ilahileri sunarken temel olarak kullandığı tonlama sistemi “Nomos”u oluşturan kişidir.

Mithimna’lı Arionas tanrılar şerefine koro şarkıları bestelemiş ve Dionisos’un - Aristotelis’e göre trajediye doğru gidişatı şekil-lendiren - ditirampını geliştirmiştir. Bir zaman-lar Sicilya’dan Korinth’e doğru yolculuk ya-

parken korsanlar tarafından yakalanmış ve denize atılmış, ancak Apollon’un kutsal hayvanı olan yunus onun müziğinden büyülenerek köpüklerin üstüne çıkmış ve müzisyeni sahile kadar sağ bir şekilde götürmüş.

Alkaios, aristokrat bir ailenin oğlu olup, Pittakos ile aynı dönemde yaşa-mış ve onun yeminli düşmanı olmuştur; “isyancı” şarkıları, yani mücadele ve ihtilal şarkılarıyla Midilli parti mücadelelerine iki katı karışan Batının ilk şair politikacıdır. Siyasi görüşlerinden dolayı Sapfo ile birlikte sürülmüştür.

Orfeas’ın layık bir torunu olan bütün dönemlerin en büyük kadın şairi, Platon’a göre Onuncu İlham Perisi, Sapfo Lesvos Eresos’ta m.ö. 617 ile m.ö. 612 arasında bir tarihte aristokrat bir ailenin kızı olarak doğmuştur. Sapfo Lesvos Aiolik diyalektiğinde şiirler yazar, aşkın tutkusu ve acısından, bedeni ve aklı felç eden dağıtıcı arzudan bahseder. Dünyada ilk kez “ben” ve günlük tutkular yüceltilmeye değer bulunmaktadır. Diğer çağdaş kadın şairler gibi, tanrılara ibadetle bağlantılı olan kız fakülteleri faaliyet göstermekteydi; bu-rada kızların karakteri müzik sanatlarına göre geliştirilmekteydi. Kızlar Hera tapınağında, Meson tapınağında, tanrıçanın onuruna yapılan yıllık şölene, “güzellik yarışmasına” katılırlardı ve güzelllik ve zarafet, şarkı ve dans, ayrı-ca koşuda yarışırlardı.

M.ö. 4üncü yüzyıldan 3üncü yüzyıla doğru, Gezginci Okulunda Aristotelis’in halefi olan Eresos’lu Theofrastos dikkat çeker. Bu kişi, toplam 240 kitabından geriye kalan iki tanesiyle çağdaş bitki biliminin temellerini atmıştır; “Bitkilerin tarihi hakkında” ve “Bitkilerin sebepleri hakkında”.

Büyük rönesansçı Lesvoslu Benyamin 1812’de Plomari’de doğmuş ve Ayvalık’ta eğitim vermiştir.

Giorgos Iakovidis 1852’de Hidira’da doğmuş, Litra’nın öğrencisi olmuş-tur ve akademik resmin en önemli temsilcilerinden biri olarak dikkat çeker. 1900’de Harilaos Trikoupis tarafından Milli Resim Galerisini düzenlemeye da-


vet edilir ve buranın ilk müdürü olur. Sanat ve edebiyattaki gerçek patlama İzmir Felaketinden sonra gelir ve

Mirivilis’in deyimiyle “Lesvos İlkbaharını” getirir. Dimitrios ve Grigorios Vernardakis, Argiris Eftaliotis, Stratis Mirivilis, İlias Venezis, Stratis Dou-kas, Fotis Kontoğlu, Antonis Protopatsis, Asimakis Panselinos, Kostas Kontos, Giannis Kontos, Orestis Kanellis, Takis Eleftheriadis, Terpand-ros Anastasiadis, Stratis Papanikolas Lesvos’un misafirperver alanına sığı-nan ve Yunanistan’ın aydın yaşamının gelişimine katkıda bulunan 1930 nesli aydınlarından sadece bazılarıdır.

Stratis Eleftheriadis, daha çok bilindiği adıyla Te-riade 1897 yılında Midilli’de doğmuş ve ondokuz ya-şında Paris’e hukuk okumaya gitmiş, ancak kısa bir süre sonra sanat kendisini kazanmıştır. Hemşerisi Christian Zervos, 1925 yılında Cahiers d’Art’ı kurar ve kendisine modern sanat bölümünü emanet eder. Devamla Teria-de modern sanat alanında en büyük yayıncılarla işbirli-ği yapar ve kısa sürede Minotaure, Verve ve 20nci yüz-yılın en önemli ressamlarının litografilerini içeren enfes Büyük Kitaplar dergileriyle dünya çapında meşhur olur. Bütün bunları büyük sanat eleştirmeni Lesvos’a bağışlamıştır; bunlar Vareia’daki baba çiftliğinde inşa ettiği olağanüstü Müze-Kütüphanede ba-rınmaktadır. Burada kurduğu bir diğer müzede ise Theofilos’un eserleri korunmaktadır.

1930’lu yıllarda Stratis Eleftheriadis, Theofilos’u keşfeder. Theofilos 1867 ile 1875

yılları arasında bir yılda Vareia’da doğmuştur. Küçük yaştan itibaren ilginç karakterinden dolayı bütün köyün alay konusuydu. Üzgün bir şekilde onsekiz yaşında İzmir’e gitmiş, orada Yunan Konsolos-luğunda çalışmış ve aynı zamanda resimle ilgilenmeye başlamıştır. Kahramanların dünyası onu tam anlamıyla içine çekti ve “garip” sa-natçının izolasyonuna bir çıkış noktası verdi. Devamla Pilio’ya gide-rek bir parça ekmek be yatacak bir yatak için resim yaptı. Pilio’dan sonra sevgili Lesvos’una döndü, en küçük köylerde, kahvehanelerde ve evlerde, tenekeler ve fırınlarda resim yaptı; “terbiyeli” Lesvoslular tarafın-dan hep hor görüldü, ta ki Teriade tarafından keşfedildi.

Odisseas Elitis (1911-1996) Yunanistan’ın en önemli şairlerinden biri olup, Girit’in İraklio şehrinde Odis-seas Alepoudellis adıyla doğmuştur, ancak kökeni Lesvos adasındandır. Gera Pappados’ta annesinin evi bulunmakta-dır, Vrana ailesinin zeytin fabrikası ise kısa süre önce restore edilmiş ve zeytin üretim müzesine dönüştürül-müştür. Şahir Lesvos ile çok sıkı ilişki içinde olmuştur ve şiirlerinde sık sık ondan bahsetmektedir, zira adanın atmosferi ve ışı-ğı onun için sürekli bir ilham kaynağı olmuş-tur. Şair 1979 yılında Nobel ödülü almıştır.


SporTenis

Tel.: 6944652750 ή 22510 61602Yetkili kişi: Tsakiris Dimitris (Güney Ege Milli Antrenörü)Midilli’de, Neapoli bölgesinde (PIKPA kampları) dört adet cushion life Olim-piyat standartlarında faaliyet gösteren korta sahip modern Tenis merkezi ve üç adet yardımcı green set kortu vardır. Kort ayarlamak için iletişim kurun.

Yelkencilik Midilli limanı, Sağ FenerTel.: 22510 20204, www.oscl.grLesvos Açık Deniz Yelkencilik Kulübü 1993 yılında kurulmuş olup, günümüz-de önemli sayıda deniz sporları teknelerine sahiptir. Her yıl (11-13 Haziran) “Lesvos Turu” yarışı düzenler, ayrıca başka kulüplerin yarışlarına da katılır ve Aegean Regatta’ya yeterli sayıda tekne göndermek-tedir. Ayrıca teori ve pratik ders veren okul faaliyet göstermektedir, ayrıca bu yıl programda çocuklar için de bölümler vardır. Yarışlar ve dersler hakkında daha çok bilgi edinmek için yukarıda verilen te-lefondan iletişim kurabilirsiniz.

Midilli Denizcilik Kulübü Makris Yalos, Midilli Tel.: 69730048721932 yılından beri şehrin en meşhur spor derneğidir. Yunanistan şampiyon-ları ve Olimpiyat şampiyonları ile 40 yıldır 1inci ligde oynayan bir polo takımı tarihinden sadece bazı bölümleridir.


Bugün Kürek Çekme, Su topu – küçük dostlarımız için Polo Akademisi – ve Yüzme bölümleri mevcuttur.

YüzmeMidilli Belediye Havuzu Liman (Özgürlük Heykeli) Tel.: 22510 26477Halka açık olduğu saatler (Ağustos dışında) her gün 12.00 ile 15.30 arazı, Cu-martesi ve Pazar günleri hariç.

Briç Lesvos Briç Yarışması Derneği (SLAM)Denizcilik Kulübü Tesisleri Makris Yalos, Midilli Tel.: 6937374992Pazartesi, Çarşamba ve Cuma günleri sabah 8.30’da çift yarışları.

Etkinlikler Öncelikle şehirde ve adanın köylerinde gerçekleşen birçok kültürel etkinlik-ten birini seçin. Köylerde panayırlar, Midilli ve Molivos kalelerinde konserler, tiyatro ve dans gösterileri ve daha birçok etkinlik vardır.

Midilli Havacılık Kulübü Midilli Devlet Havalimanı Tel.: 22510 38765www.mitiliniairclub.gr


Havacılık Kulübü (kuruluş yılı 1979) orman korumasına ve kayıp kişileri havadan arama ve bulma çalışmalarına katılımının yanısıra, genel havacılık özel uçak Fl-ying inn hizmeti sunmaktadır. Uçakların ikmal ihtiyaçlarını destekleyerek, adada bu tür yakıt bulunmadığın-dan dolayı, kendisine ait olan 100 LL yakıttan sağlar. Bir kişinin Havacılık Kulübüne üye olarak kaydıyla, adanın geniş çevresinde Cess-na 172 uçağı ile alışma ve aşinalık uçuşlara yapma olanağı mevcuttur ve böylece memleketimizin görülecek yerlerini yüksekten seyretme şansını yakalar.

DalışlarDeniz sporlarıLESVOS SCUBA DIVING CENTERwww.lesvosscuba.gr

SinemaCINE ARIONSmyrnis 9, Midilli Tel.: 22510 44456 Günlük gösterimleri olan klimalı salon

YürüyüşAdada yürüyüş düzenleyebilirsiniz, zira çok güzel gezi yolları vardır. Ayrıca bü-tün sene yürüyüş düzenleyen derneklerle iletişime geçebilirsiniz:

“Oreias” Lesvos Dağcılık – Yürüyüş Derneği Çevrenin korunması ve kültürün kurtulması için. Dernek birçok yürüyüş turları ve mağaralara ziyaretler düzenler. Tel.: 6972553505

“Lesvos ve Ekoloji” Derneği Dernek doğada birçok yürüyüş turu ve faaliyetler düzenler. Ayrıca «Lesvos Ad-ventures» ile işbirliği içinde tırmanış, okçuluk, rappel, Mantamado’daki Man’ Kat-sa şelalelerinde flying fox düzenler. E-mail: [email protected]

Zirai Turizm

Milies’te “Toumpa” Ekolojik ÇiftliğiBurada gerçek anlamda doğada yaşayabilirsiniz. Sakin atlar ve çiftlik sorumlusu eşliğinde binicilik yapma olanağı vardır. Bölge ayrıca yürüyüş ve bisiklet sürme için uygundur. Ayrıca konuk evlerinde kalıp, karşılığında çiftliğin mevsimlik işle-rine yardım edebilirsiniz. Tel.: 6932447517 (Kostas Moukas)

Motosiklet

L.A.M.MMidilli Yarış Motosikleti Kulübü Tel.: 6932616675, 22510 29954


Lesvos coğrafi olarak Kuzeydoğu Ege adalar grubuna aittir, idari açıdan ise Lesvos Belediyesini

oluşturur. Midilli idari merkez ve Ae-gean University’nin merkezidir. Alanı 1630 m2’dir, kıyı uzunluğu 370 km ve yaklaşık 80.000 sürekli nüfus vardır. Türkiye’den 5 ila 8 deniz mili uzaklığındadır.

Nasıl gidilir

Midilli Atina ve Selanik ile her gün Olympic Air, Aegean Airlines ve At-hens Airways seferleriyle bağlantı kurar. Bu seferler 40 ila 50 dakika arasında sürer.. Midilli ayrıca Dedeağaç, Limni, Sakız, Sisam, Rodos ve Heraklion ile Sky Express uçak seferleriyle bağlantı kurar. Rezervasyon ve bilgi için şirketlerin merkez ofisleri veya adadaki turizm acentaları ile temas kurun.

Olympic AirMerkez: Tel.: 210-3550500Midilli: HavaalanındaTel. 22510 - 61590

Aegean AirlinesMerkez: Tel. 210 - 6261000 Midilli: HavaalanındaTel. 22510 - 61120

Sky ExpressTel. 2810- 223500/223800

Midilli “Odisseas Elitis” Havalimanı şehrin 8 km güneyinde, sahil yolu üzerindedir. (Tel. 22510 - 38700)

Gemi ilePire’den her gün Midilli limanına se-ferler düzenlenmektedir. Pire Liman Başkanlığı Tel. 210- 4511310-7

Midilli limanı gemi yoluyla Limni, Ay Strati, Kavala, Selanik, Sakız, Sisam ve İkarya ile bağlanır. Batı Lesvos’taki Sigri limanı Selanik, Sisam, Rodos, Sakız, İstanköy, Kilimli ile bağlantılıdır.

Lesvos Denizcilik Şirketi Pire: Tel. 210 4115015Midilli: Tel. 22510 20251, 28690Merkezi Acenta: Tel. 22510 37755


Hellenic SeawaysMerkez: Tel. 210 – 4199000 Midilli: Tel. 22510 – 20716

ANEKMerkez: Tel. 2104197420Midilli: Tel. 22510 - 27000

Türkiye ile bağlantıGemi yoluyla Midilli Ayvalık, Dikili ve Foça ile bağlantılıdır. Turizm acenta-larından bilgi edinebilir ve bilet ke-sebilirsiniz.

Bankalar Midilli şehrinde çoğu Yunan Ban-kasının şubesi mevcuttur ve bun-larda ATM makinaları vardır. Diğer-lerinin yanısıra Alpha Bank (22510 29336), Aspis (22510 24736), Agro-tiki Bank (2251023155), Emporiki Bank (2251054300), Lesvos-Limni Kooperatif Bankası (22510 43333), Eurobank (22510 47691), Bank of Cyprus (22510 48360), Geniki Bank (22510 20971), National Bank of Gre-ece (22510 57103), Millennium Bank (22510 37527), Piraeus Bank (22510 34100) ve Marfin Egnatia Bank (22510 40265).Kalloni’de Alpha Bank, Agrotiki Bank, Emporiki Bank, Lesvos-Limni Koope-ratif Bankası, National Bank ve Pira-eus Bank şubeleri vardır. Plomari’de Agrotiki Bank, Emporiki Bank, National Bank ve Lesvos-Limni Kooperatif Bankası şubeleri vardır. Gera’da National Bank, Agrotiki Bank ve Lesvos-Limni Kooperatif Bankası şubeleri vardır. Ayrıca National Bank’ın Agia Pa-raskevi ve Mithimna’da, Emporiki Bank’ın Polihnito’da şubeleri vardır. Lesvos-Limni Kooperatif Bankası Petra, Eresos, Polihnito, Ayasos, Pa-pado ve Plomari’de kasalar bulun-durur. Son olarak, çoğu banka şubelerinde bulundurdukları ATM makinaları dı-şında, faydalı noktalarda da yeterli

sayıda ATM bulundurur (Liman, ha-valimanı, hastane, kasaba meydan-ları vs.).

Sağlık

Özel doktorlar

DahiliyecilerZerdelis IoannisTel. 22510 - 42874 Smyrnis 7, Midilli KTEL şehirlerarası otobüs garajı kar-şısı

Kalp doktorları Tapanlis N. Efstratios Tel. 22510 - 47788 / 6949696854Kavetsou 5 (zemin kat), Midilli

Mikrobiyolog – Biyopatologlar Korovesi Tapanli Nikoletta Ag. Eirinis 1, 2. Kat, Midilli Tel. 22510 23818 & 6944564159

Vostaneio Hastanesi Midilli Tel. 22510 - 57700

IKA (SSK)Epano Skala, MidilliTel. 22510 - 26155

Sağlık Merkezleri Antissa Tel. 22530 - 56440Kalloni Tel. 22530 - 22410PolihnitoTel. 22520 - 41666Plomari Tel. 22520 350000, 22520 31111,22520 32151

Bölgesel Revirler Thermi 22510 - 71255Mantamado 22530 - 61217Molivos 22530 - 71509


Petra ...............................22530 - 41210(Petra Eczanesi 22530 - 41319)Stipsi ...............................22530 - 91209Skoutaros ......................22530 - 92222Eresos .............................22530 - 53221 Agra ...............................22530 - 95333 Anemotias ....................22530 - 98888 Parakoilon ....................22530 - 94044 Filia ..................................22530 - 98254Ag. Paraskevi 22530 - 31250Ayasos ............................22520 - 22225Ippeio .............................22510 - 93150Kato Tritoi .....................22510 - 93955

Yunanca dersleri

AIOLIS – Yabancılar için Yunanca dersleri Skala Loutron 81100,

Tel: (+30)2251091660, Faks: (+30)2251091661web: www.aeolis.edu.gr, e-mail [email protected]

Faydalı telefonlar

MİDİLLİ Hastane (Vostaneio) 22510 57700Polis ...............................22510 – 41911Belediye .......................22510 - 27777Radyo taksi ...................22510 - 25900Şehirlerarası otobüs garajı KTEL Otobüsleri ...................22510 - 28873Şehir OtobüslerDurağı ..........................22510 – 46436Liman Başkanlığı .......22510 - 24115Gümrük .........................22510 - 28311


•Midilli’nin Bilinmeyen Elitis’i (Dimitris Nikoretzos, Aiolida Yayınları)

•Midilli Lezzetleri (Efi Gialousi – Hatzihristou, Aiolida Yayınları)

•Antonis Protopatsis (Asterias Yayınları)

•Taşın ruhuyla konuşmak. Lesvos’un zirai mimarisi (Tzeli Hatzidimitriou, Girit Üniversite Yayınları)

•Lesvos Çok Ciltli Kitabı. Tarihten, sanattan ve edebiyattan (I.D. Kontis, Aiolida Yayınları)

•Midilli santuri’si. Lesvos melodileri ve dansları. Cd içerir (Dim. Kofteros, Aiolida Yayınları)

•Lesvos. Sapfo’dan Elitis’e (Topio Yayınları)

•Lesvos Fosil Ormanı (Fiziki Tarih Müzesi)

•Kutsal su. Lesvos’un şifalı suları (Tzeli Hatzidimitriou)

•Keşfedilmemiş Lesvos (Tzeli Hatzidimitriou)

•39 kahvehane ve bir berber (Tzeli Hatzidimitriou, Girit Üniversite Yayınları)

Şahane bir hatıra veya temsili bir hediye olarak kullanılabilecek bazı seçkin yayınlar


•Ressam Theofilos H. Mihail. Kişiliği ve çalışmaları. Theofilos müzesi. Teriade kimdi (Giorgos N. Giannoulellis, Vasilopoulos Yayınları)

•Lesvos Leimonos Manastırı Görüntüleri (Georgios Gounaris, University Studio Press)

•Eresos incirleri. İncirli eski ve yeni tarifler (Kiriaki Kotsini)

•Ag. Therapontas Kilisesi. Kilisenin tarihi ve mimarisi (p. Athanasios Giousmas)

•Midilli şiirlerimiz (Yerli şivede şiirler, Argiris Aravanopoulos)

•Midilli kalesi (Pan. Paraskevaidis)

•Plomari. Fotoğraf Yolculuğu (Bambis Petsikos, Aiolida Yayınları)

•Yürüyüş yolları rehberi. Plomari (Apostolos Makaratzis, Aiolida Yayınları)

•Lesvos Takvimi. Edebiyat-Sanat-Kültür. (Dim. Geros resimleriyle, Editör: Pan. Skordas)

•Eski kart-postal koleksiyonları: Midilli rıhtımı, Lesvos Kiliseleri, Midilli’nin kamu ve sanayi binaları, Yüzyıl önce Midilli, Midilli’nin son Osmanlı yılları.


No

tlar

Atina - Selanik - Kavala - Adalar

LesvosTurizm Rehberi

Lesvos

Tur

izm

Reh

ber

i

gazetesi imzasιyla

lesvos turkish guide 2011

Documents