lecciÓn 4 - wordpress.com · lecciÓn 4. vocabulario pista 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha...

7
LECCIÓN 4 VOCABULARIO PISTA 1 áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia bean fem. /b´ӕ:N/ mná /mrɑ:/ mujer cabaire /ka:bər´ə/ cabairí charlatán candáil fem. /ka:ndɑl/ subasta ceann /k´ɑ:N/ ceanna /k´ӕ:Nə/ cabeza, fin, tejado cearc fem. /k´ӕrk/ cearca gallina cláirseach fem. /kLɑ:rs´əx/ cláirseacha arpa coláiste /kuLɑ:s´t´ə/ coláistí colegio Éireannach /e:r´əNəx/ Éireannaí irlandés (persona) feadaíl fem. /f´ӕ:di:l/ silbido fuacht /fu:əxt/ frío Gaeilge fem. /ge:l´g´ə/ irlandés (idioma) Gaeltacht fem. /ge:Ltəxt/ área de habla irlandesa moladh /moLə/ moltaí elogio, sugerencia náisiún /Nɑ:s´u:N/ náisiúin /Nɑ:s´u:n´/ nación póca /po:kə/ pócaí bolsillo pota /potə/ potaí olla sagart /sa:gərt/ sagairt sacerdote scéalaí /s´k´e:Li:/ scéalaithe cuentacuentos, narrador scian fem. /s´k´i:N/ sceana /s´k´ӕ:Nə/ cuchillo scian phóca fem. / s´k´i:N fo:kə/ navaja solas /soLəs/ soilse /sail´s´ə/ luz talamh /ta:Lə/ taltaí /ta:Lti:/ suelo, tierra tír fem. /t´i:r´/ tíreacha patria, tierra Éirinn fem. /e:r´əN´/ Irlanda álainn /ɑ:LəN´/ precioso, bonito aoibhinn /i:w´əN´/ agradable, delicioso beag /b´og/ pequeño breá /b´r´ɑ:/ excelente cinnte /k´i:N´t´ə/ seguro, seguramente, cierto, ciertamente deas /d´ӕ:s/ bonito, simpatico, amable dona /duNə/ malo, enfermo iontach /i:Ntəx/ maravilloso, extraordinario leisciúil /L´es´k´u:l´/ vago, perezoso maith /ma:/ bueno mór /mo:r/ grande olc /olk/ malo, malvado réasúnta /re:su:Ntə/ razonable(mente), justamente, justo a /ə/ (partícula vocativa) an /ə/ el, la (ver lección 5) ar /er´/ sobre, en (prep.) ar aon chaoi /er`’e:xi:/ de cualquier forma, por cualquier medio aríst /ə’r´i:s´t´/ de nuevo b’fhéidir (go/nach) /b´e:d´ər´/ quizás, tal vez bhoil /wel´/ bueno… (muletilla, palabra de pausa)

Upload: others

Post on 17-Aug-2020

3 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: LECCIÓN 4 - WordPress.com · LECCIÓN 4. VOCABULARIO PISTA 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar . báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia ... Tá bean mhór bhreá anseo Hay

LECCIÓN 4 VOCABULARIO PISTA 1 áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia bean fem. /b´ӕ:N/ mná /mrɑ:/ mujer cabaire /ka:bər´ə/ cabairí charlatán candáil fem. /ka:ndɑl/ subasta ceann /k´ɑ:N/ ceanna /k´ӕ:Nə/ cabeza, fin, tejado cearc fem. /k´ӕrk/ cearca gallina cláirseach fem. /kLɑ:rs´əx/ cláirseacha arpa coláiste /kuLɑ:s´t´ə/ coláistí colegio Éireannach /e:r´əNəx/ Éireannaí irlandés (persona) feadaíl fem. /f´ӕ:di:l/ silbido fuacht /fu:əxt/ frío Gaeilge fem. /ge:l´g´ə/ irlandés (idioma) Gaeltacht fem. /ge:Ltəxt/ área de habla irlandesa moladh /moLə/ moltaí elogio, sugerencia náisiún /Nɑ:s´u:N/ náisiúin /Nɑ:s´u:n´/ nación póca /po:kə/ pócaí bolsillo pota /potə/ potaí olla sagart /sa:gərt/ sagairt sacerdote scéalaí /s´k´e:Li:/ scéalaithe cuentacuentos, narrador scian fem. /s´k´i:N/ sceana /s´k´ӕ:Nə/ cuchillo scian phóca fem. / s´k´i:N fo:kə/ navaja solas /soLəs/ soilse /sail´s´ə/ luz talamh /ta:Lə/ taltaí /ta:Lti:/ suelo, tierra tír fem. /t´i:r´/ tíreacha patria, tierra Éirinn fem. /e:r´əN´/ Irlanda álainn /ɑ:LəN´/ precioso, bonito aoibhinn /i:w´əN´/ agradable, delicioso beag /b´og/ pequeño breá /b´r´ɑ:/ excelente cinnte /k´i:N´t´ə/ seguro, seguramente, cierto, ciertamente deas /d´ӕ:s/ bonito, simpatico, amable dona /duNə/ malo, enfermo iontach /i:Ntəx/ maravilloso, extraordinario leisciúil /L´es´k´u:l´/ vago, perezoso maith /ma:/ bueno mór /mo:r/ grande olc /olk/ malo, malvado réasúnta /re:su:Ntə/ razonable(mente), justamente, justo a /ə/ (partícula vocativa) an /ə/ el, la (ver lección 5) ar /er´/ sobre, en (prep.) ar aon chaoi /er`’e:xi:/ de cualquier forma, por cualquier medio aríst /ə’r´i:s´t´/ de nuevo b’fhéidir (go/nach) /b´e:d´ər´/ quizás, tal vez bhoil /wel´/ bueno… (muletilla, palabra de pausa)

Page 2: LECCIÓN 4 - WordPress.com · LECCIÓN 4. VOCABULARIO PISTA 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar . báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia ... Tá bean mhór bhreá anseo Hay

GRAMÁTICA 1. PARTÍCULA VOCATIVA

A Cháit! ¡Cáit! An bhfuil tú ansin, a Bhríd? ¿Estás ahí, Bríd?

La particular vocativa a /ə/, que no se acentúa, provoca lenición en el nombre posterior.

2. GÉNERO En irlandés, un nombre es masculino o femenino. En los vocabularios de cada lección se marcarán (fem.) los nombres femeninos; todos los demás nombres son masculinos. (i) Principios generales No hay una regla fija para determinar el género. Sin embargo, hay algunos principios generales:

(a) Son masculinos todos los nombres que describen a varones (humanos y, cuando existe distinción, animales), por ejemplo Máirtín, uncail “tío”, tarbh “toro”, y las ocupaciones asociadas a varones, por ejemplo sagart “sacerdote”.

(b) Casi todos los nombres que describen a hembras, por ejemplo, Cáit, bean “mujer”, cearc “gallina” y casi todos los nombres de países e idiomas, por ejemplo Éirinn “Irlanda”, Gaeilge “irlandés”, son femeninos.

(c) Aparte de eso, los nombres que terminan en una consonante ancha tienden a ser masculinos: gasúr “niño”, y los que acaban en consonante estrecha, femeninos: muintir “gente”. (ii) Además de estos principios generales: (a) Los nombres con estas terminaciones son sistemáticamente masculinos: -án cupán taza -ín cailín chica -úr gasúr niño -as doras puerta -ar pórtar portero, camarero, mozo -(ái)ste coláiste colegio -óir/eoir múinteor profesor -aire cabaire charlatán -éara feilméara granjero -aí scéalaí narrador -adh moladh alabanza, sugerencia -amh gaineamh arena (con 2 sílabas) -a cóta abrigo (derivado de sustantivo) -ach Éireannach irlandés (persona) (con una sílaba) -cht fuacht frío (b) Los nombres con estas terminaciones son sistemáticamente femeninos: -óig/eoig fuinneoig ventana -áil candáil subasta -aíl feadaíl silbido (más de 2 sílabas) -acht Gaeltacht Gaeltacht (sustantivos incontables) -ach baísteach lluvia -seach cláirseach arpa

Page 3: LECCIÓN 4 - WordPress.com · LECCIÓN 4. VOCABULARIO PISTA 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar . báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia ... Tá bean mhór bhreá anseo Hay

3. ADJETIVOS (i) Uso predicativo Níl Bríd mór Bríd no es grande Tá Cáit agus Páidín sásta Cáit y Páidín están contentos Unos ocho adjetivos que indican juicio subjetivo (cuando no van calificados por un adverbio) usan la partícula átona go. Si el adjetivo comienza por vocal, se prefija una h: Tá sé go maith Es bueno go breá excelente go deas bonito go dona malo go haoibhinn agradable go hiontach maravilloso go hálainn precioso go holc malvado (ii) Modificando y siguiendo directamente a un nombre singular:

Tá gasúr mór ansin Hay un niño grande ahí Tá fuinneoig mhór ansin Hay una ventana grande ahí Tá bean mhór bhreá anseo Hay una excelente mujer grande aquí.

Un adjetivo que sigue a un nombre femenino sufre lenición No se emplea go con los adjetivos de juicio subjetivo en este uso. TEXTO PISTA 2 MAPA EILE ‘A Cháit, an bhfuil mapa ann?’ ‘Tá mapa ann cinnte.’ ‘Tá go leor tíreacha ara n mapa. Tá Meireacá ansin agus tír mhór eile anseo.’ ‘Níl an solas go maith anseo. Níl fuinneoga ar bith ann.’ ‘Tá lampa maith anseo.’ ‘Anois, cá bhfuil Éirinn agus cá bhfuil Conamara?’ ‘Tá Éirinn anseo agus tá Conamara ansin.’ ‘An bhfuil Conamara mór?’ ‘Tá sé réasúnta mór.’ ‘Cá bhfuil Ciarraí? An bhfuil Gaeltacht ansin freisin?’ ‘Tá g olear Gaeilge ansin freisin.’ ‘An bhfuil coláiste ann?’ ‘B’fhéidir go bhfuil ceann ann. Níl mé cinnte. Tá áit dhead eile ansin agus tá Gaeltacht bheag ann freisin.’ PEICTIÚIR Bhoil, tá peictiúir go leor anseo ar aon chaoi. Nach bhfuil said go deas? Tá Cáit agus bean bhreá eile ansin agus tá mná eile anseo. Tá peictiúir deas eile anseo ach tá báisteach ann agus níl an solas go maith. Tá sagart ansin agus bean Pháidín agus Éireannach eile anseo. Tá said go hiontach! Tá ceann iontach eile anseo. Tá rudaí go leor ar an talamh ansin. Tá teach Bhríd anseo agus tá cearc mhór agus pota beag ann. Tá ceann álainn eile ansin agus tá cláirseach mhór agus scian phóca ansin. Tá siad go hálainn!

Page 4: LECCIÓN 4 - WordPress.com · LECCIÓN 4. VOCABULARIO PISTA 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar . báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia ... Tá bean mhór bhreá anseo Hay

TRADUCE 1. Hay muchos países en el mapa 2. Cáit, ¿dónde está Inglaterra? 3. Hay una gran ventana allí y otra ventana bonita aquí. 4. Ahora está bonito. Es precioso. 5. Hay un buen hombre ahí y también una buena mujer. 6. Aquí hay buen irlandés (idioma). No hay ningún colegio. 7. Diarmaid, allí hay una gran habitación y también hay una bonita arpa. 8. Hay una bonita ventana grande aquí. 9. Hay muchos países y naciones. 10. Quizás la mujer de Páidín y el marido de Bríd están aquí. 11. Llueve y hace frío (hay lluvia y frío). 12. Hay una mujer amable y un sacerdote, un granjero grande y otro irlandés alto aquí. 13. Aquí hay una gran Gaeltacht, de cualquier modo. 14. Aquí hay un lugar excelente y quizás hay otro allí. 15. Aquí estamos de nuevo. Es extraordinario. MÁS EJERCICIOS I. CONVERSACIÓN A. Rellena los espacios con palabras apropiadas. Algunos espacios pueden rellenarse de varias

formas, otros solo admiten una opción. 1. Donncha: Dia dhuit, __________, Cháit. Cén __________ a bhfuil __________?

Cáit: Dia’s Muire __________, a __________. Tá mé go __________. Cén __________ a bhfuil __________ ?

Donncha: Tá mise __________ hiontach. Nach __________ an áit go __________ anseo? Cáit: Tá, __________ a tá a bháisteach go __________. 2. Donncha: A Cháit, __________ bhfeiceann tú mo scian phóca áit __________ bith? Níl a

__________ agam cá __________ si ar __________ ar __________. Cáit: Tá rudaí __________ leor ansiúd ara n talamh. B’fhéidir __________ bhfuil do scian

phóca __________. Donncha: Ó tá; feicim anois. Go __________ maith ‘ad. Cáit: Tá fáilte __________. B. Completa los diálogos con una respuesta adecuada. Máirtín: Dia dhuit, a Pheige. Peige: _____________________________________________________________________ Máirtín: Tá mé go maith. Cén chaoi a bhfuil tusa? Peige: _____________________________________________________________________.

Nach bhfuil Éirinn go hálainn? Máirtín: Tá, ach ______________________________________________________________ Peige: Bhoil, ________________________________________________________________ Ç

Page 5: LECCIÓN 4 - WordPress.com · LECCIÓN 4. VOCABULARIO PISTA 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar . báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia ... Tá bean mhór bhreá anseo Hay

II. GÉNERO A. Une las dos oraciones como en el ejemplo. Feicim fear. Tá sé mór → Feicim fear mór Feicim bean. Tá sí mór → Feicim bean mhór 1. Feicim cláirseach. Tá sí go breá 2. Feicim feilméara. Tá sé sásta 3. Feicim scian. Tá sí beag 4. Feicim seomra. Tá sé go deas 5. Feicim bean . Tá sí leisciúil

6. Feicim cearc. Tá sí go maith 7. Feicim bó. Tá sí mór 8. Tá Gaeltacht ann. Tá sí go deas 9. Tá coláiste ann. Tá sé go hiontach 10 Tá fuinneoig ann. Tá sí mór 11. Tá bord ann. Tá sé go maith 12. Tá talamh ann. Tá sé go maith 13. Tá tír ann. Tá sí go hálainn 14. Tá múinteoir ann. Tá sé beag 15. Tá áit ann. Tá sí go haoibhinn

B. Rellena el espacio con cada uno de los nombres, marcando la lenición en el adjetivo cuando sea

necesario. 1. Tá ___________________ beag ann. a. cláirseach b. cailín c. Gaeltacht d. fuinneoig e. coláiste f. tír 2. Tá ___________________ deas ann. a. teach b. feadaíl c. lampa d. scian e. sagart 3. Tá ___________________ mór ann. a. garraí b. báisteach c. doras d. bean e. cearc 4. Tá ___________________ breá ann. a. Gaeilge b. teach c. bád d. tír 5. Tá ___________________ maith ann. a. bean b. cearc c. fuacht d. múinteoir e. áit f. talamh

Page 6: LECCIÓN 4 - WordPress.com · LECCIÓN 4. VOCABULARIO PISTA 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar . báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia ... Tá bean mhór bhreá anseo Hay

RESPUESTAS TEXTOS OTRO MAPA 'Cáit, ¿hay un mapa?' - 'Hay un mapa, ciertamente.' - 'Hay muchos países en el mapa. América está ahí y hay otro país grande aquí.' - 'La luz no es buena aquí. No hay ventanas.' - 'Hay una buena lámpara aquí.' - 'Bien, ¿dónde está Irlanda y dónde está Conamara?' - 'Irlanda está aquí y Conamana está ahí.' - '¿Es grande Conamara?' - 'Es razonablemente grande' - '¿Dónde está Kerry? ¿Hay también un Gaeltacht?' - 'Hay muchos irlandeses allí también.' - '¿Hay un colegio?' - 'Quizás hay uno. No estoy seguro. Hay otro lugar bonito allí y hay también un pequeño gaeltacht.' CUADROS Bien, hay muchos cuadros aquí de cualquier forma. ¿No son bonitos? Cáit y otro mujer preciosa están ahí y aquí hay otras mujeres. Hay otro cuadro bonito aquí pero hay lluvia y la luz no es buena. Hay un cura y la mujer de Páidín y otro irlandés aquí. ¡Son maravillosos! Aquí hay otro sorprendente. Hay muchas cosas en el suelo ahí. Aquí está la casa de Bríd y hay una gallina grande y una cazuela pequeña. Ahí hay otro bonito y hay una gran arpa y una navaja ahí. ¡Son preciosos! TRADUCE 1. Tá go leor tíreacha ar an mapa 2. A Cháit, cá bhfuil Sasana? 3. Tá fuinneoig bhreá ansin agus fuinneoig dheas eile anseo 4. Tá sé go deas anois. Tá se´go hálainn 5. Tá fear maith ansin agus bean mhaith freisin 6. Tá Gaeilge mhaith anseo. Níl coláiste ar bith anseo ar chor ar bith 7. A Dhiarmaid, tá seomra mór ansin agus tá cláirseach bhreá ann freisin 8. Tá fuinneoig mhór bhreá anseo 9. Tá go leor tíreacha agus náisiúin ann 10. B'fhéidir go bhfuil bean Páidín agus fear Bhrís anseo 11. Tá báisteach agus fuacht ann 12.Tá bean dheas ann, agus sagart, feilméara mór agus Éireannach mór eile anseo 13. Tá Gaeltacht mhór anseo ar aon chaoi 14. Tá áit bhreá anseo agus b'fhéidir go bhfuil ceann eile ansin 15. Tá muid anseo aríst. Tá sé go hiontach MÁS EJERCICIOS I. CONVERSACIÓN 1. Donncha: Dia dhuit, *a* Cháit. Cén *chaoi* a bhfuil *tú*

Cáit: Dia’s Muire *dhuit* a *Dhonncha* Tá mé go *maith/hiontach/dona...* Cén *chaoi* a bhfuil *tusa* ?

Donncha: Tá mise *go* hiontach. Nach *bhfuil* an áit go *deas/hálainn/haoibhinn* anseo? Cáit: Tá, *muise/cinnte...* a tá a bháisteach go *dona...* 2. Donncha: A Cháit, *an* bhfeiceann tú mo scian phóca áit *ar* bith? Níl a *fhios* agam cá

*bhfuil* sí ar *chor* ar *bith* Cáit: Tá rudaí *go* leor ansiúd ara n talamh. B’fhéidir *go* bhfuil do scian phóca *ann/ansin/ansiúd* Donncha: Ó tá; feicim anois. Go *raibh* maith ‘ad. Cáit: Tá fáilte *romhat*. II. GÉNERO A. 1. Feicim cláirseach bhreá 2. Feicim felméara sásta 3. Feicim scian bheag 4. Feicim seomra deas 5. Feicim bean leisciúil 6. Feicim cearc mhaith 7. Feicim bó mhór 8. Tá Gaeltacht deas ann 9. Tá coláiste iontach ann 10. Tá fuinneoig mhór ann 11. Tá bord maith ann 12. Tá talamh maith ann 13. Tá tir álainn ann 14. Tá múinteoir beag ann 15. Tá áit aoibhinn ann

Page 7: LECCIÓN 4 - WordPress.com · LECCIÓN 4. VOCABULARIO PISTA 1 . áit fem. /ɑ:t´/ pl. áiteacha lugar . báisteach fem. /bɑ:s´t´əx/ lluvia ... Tá bean mhór bhreá anseo Hay

B. 1. cláiseach bheag, cailín beag, Gaeltacht bheag, fuinneoig bheag, coláiste beag, tír bheagh 2. teach deas, feadail dheas, lampa deas, scian deas, sagart deas 3. garraí mór, báisteach mhór, doras mór, bean mhór, cearc mhór 4. Gaeilge bhreá, teach breá, bád breá, tír bhreá 5. bean mhaith, cearc mhaith, fuchat maith, múinteoir maith, áit mhaith, talamh maith