8/2/2019 Kurn ve Kader1962_c1_6_ARALNZ

1/5

DIVAN ETI$LERt B.P.,.$KANLIGIDERGISI

DtNI, AHLAKt, EDEBI, MESLEKI AYLIK DERGt1. CHt , Kasun 1962 6. Sayi

8/2/2019 Kurn ve Kader1962_c1_6_ARALNZ

2/5

KUR' AN VE KADER~I-

Yazan : Nanuk Zeki ARALAllah'dan baska ilah yoktur ve Hazret-i Muhammed Allah'm pey-

gamberidir, diye iman eden; yani bu iki kaziyyeyi kalbiyle tasdikediplisaniyle ikra:f eden herkes Muslumandir. Biz de 0 kimseyi MiisllimantanlmaklamiikeHefiz.Fakat Allah'in birligini ve Hazret-i Muhammed'inpeygaznberligln; tasdik ve ikrar Miisltlmanhgm asgari sartidir ki bunun-'la kalmamn ne Muslilmarum diyen kimseye, ne de mensup oldugu islamcarriiasma bir faydasi vardir. Miislfimanhk amel de Ister : namaz, oruc,$ekat, hac gibi. Mlis:liimanhk imanda daha baska seyler de arar : Miis-Iiimamm, diyen kimse Allah'a iman ettigi kadar, Allah'm meleklerine;kitap1arlna (Kur'an'dan baskaca Tevrat'a, Zebfrr'a, Incil'e) : Hazret-iM uhammed'den ewer gelmis ge~md. peygamberlere ; kiyamet giinUne;kader'e, yani hayir rser her ne olursa hepsinin Allah'dan geldigine dnan-makla miikelleftir.

Biz burada sadece kader meselesi iizerinde duraeagiz. Otekilerle hi~mesgul olmayacagiz, Kader rneselesi nedir? Yalrnz islam dini saliklerinideg i l , f.akat her zamanda ve her rnekanda biittm mUtefekkir insaniyetalemini igal etmis clan bu meselenin kitabirmz Kur'an'da nasil vaz-edilmis olduguna gecmezden mukaddem kader'in dilimizde lfigat manasi-: l11 arastirahm,

Kader'e lilgat : takdir, kismet, baht VB alm yaztsi karsihk-'larmi verir. Ve halk Iisanmda daha ziyade bu son mukabil manasiyle.kullamhr. Online gecemediglmiz, gecemeyecegimiz herhangi bir hadise1'-daha dogrusu kiieuk biiylik herhangi bir felaket veya musibst karsism-da .

-Ne diyelim, ahn yazirmz bu imis ; oturup katlanmaktan baska e1",.den ne gelir? der ve arkasmdan hemen tevekkiil gosteririz.Bizler daha dimyaya gelmezden evvel omrtlmuz boyunca gecirecegi-

miz hayat hakkmda iyi veya kdtii almmiza her ne yazilmis ise ancak ve.ancak onu goriip yasayacagnmza ve ezeldetakdir edilmis oIan bu haya-tm seklini ve seyrini degistirmeye bizim i~in imkan bulunmadigina inan-.mayi ve hu inanma He 0 alm vazisma tevckkiil eylemeyi tazammun edenU yukariki dusimce tarzmm FvanslzcaslFatalisme'dir. Fatalisme mez-hebi biittm hadiseleri tabiat fevkinde bir tek sebebo baglar ve 0 sebebintesiri altmda bir daha degimemek iizere evvelden, ezelden taayylin et-

5

8/2/2019 Kurn ve Kader1962_c1_6_ARALNZ

3/5

-.

nll olduklarma itikad eder, (Fatalisme tabirinin lisanlmlzdaki niukabiH.Cebriyye dir).

Fatalisme denilince garpte bugun dahi evvela akla " islam dint .lie: tMiisliiman milletler gelir ve islam memleketlerinin ileri memleketlere na-zaran bugiinkli perisan halinde fatalism'in de belki en birinci amil oldu-gu diisiinillur. Bu diisiince yalmz garp alemine mahsus olmayip bizzatMlisliiman camiamlzda da islam dininin boyle diisiinmeyi amir oldugunakaail olanlar eksik olmamistir ve bugiin de eksik degildir. Hele kader'meselesi mevzfi-i bahs olurken hayr'm yam basinda serrIn de Allahadiyle taziz ve takdis olunan bir Varhk'dan sudur etmesine, sudur ede-bilmesins hie akil ardirilemez ve akil erdirebilenlere de hayret olunur.

Fatalism insanda cuz'i irade (Libre arbitre) nin viicudunu kabul et-mez. Her eyiomafevkattabla mutlak kudrete, - Miislumanhk mevzu-ibahs oldukea da - Kaadir-i Mutlak Allah'm iradesine, munhasiran buildhi iradeye ba.glar.Her sey hasren tabiat ustiinde bir kuvvetin tssirincveya Allah'in iradesine tabi olup hadiselerde cuz'i iradenin:. insan irade-sinin hiG bir tesiri bulunmadigi esas; kabul ediliuce, insan denilen mah-lfikta rnes'uliyet aramaya da bittabi mahal ve imkan kalmaz ve kalma-mak iktiza eder.

ls1an1'In kitabi Kur'an'dir. Kuran Miislumanlara fatalism'i otekiadiyle cebriyyeyi tebligetmi olmaktan uzaktir. Kur'an'm, hie degilseinsanlara fiillerinden dolayt mes'filiyet tahmil eder bir kitap olmasi bu-nun bash basma bir delili goriUlmek Iazim gelir, denilebilir. Kader mevzfi-unda Kur'an ne dey?

Kur'an gerci kainatta her hadiseyi ilahi Iradeye baglar; leader istebudur. u kadar ki yine Kur'an hadiselerde insan iradesine de muhakkak.ki bir yet' biralnr; ciiz'I irade dedigimlz de iste budur,

ilahl irade He ciiz'i iradeye misaller : "I'uz su icine diistil mii mutlaka.erir, iHihi irade veya kader budur. Bu kaderi biz degitiremeyiz. Fakattuzu su icine atiperitmek veya eritmemek bizim elimizdedir. Cliz'i iradededigimiz de budur, Tuzu suyun icine atmakla veya atmamakla 0Kaderin tesirindsn kendimizi uzak tutmak veya tutmamak da bizim elimizde-dir,

***~imdi yine Kur'ana gelelim.A. - KUil"an'da, :iflahiil'ade veya kader. - Kur'an'da ilahi trade He'

vey:- .kad:r "ileveya At~kdir ile ne kasdedilrnistir? Mtisbet. ilimler bugiin:tabiatte carl veya hakim oIan kanunlardan bahsederken neJcasdediyorsa6

8/2/2019 Kurn ve Kader1962_c1_6_ARALNZ

4/5

Kur'an da tlfl.hi trade He veyaikader He veya takdir ile onu murad eder ...Mesela Yasin sfrresindeki 38 inci U ayet :

: . ..", ~ " 0) O(),;,. \ ,...,.,; ;'" ., ~:, ..-:,M\-_.\\.i~ ~ ; \ l . w . ~ ; . ~'l0: .~.\\, .,,.. VV- / ~ IV,~_';:J. . . . _ , ' ,

_ Elmahh merhum'un tercemesi : Gimes de kendisine mahsus birmustakar igin cereyan ediyor. 0 iste 0 Aziz-i Alim'in .takdiridir.GU ..nesin kendi etrafinda, kendi mihveri etrafmda dondi.igu.nli bildiren bu ayet- giiniin veya musbet ilimlerin ifade tarzma gore - bir tabiat kanfinun ..dan bahsediyorki bu kanun Kur'an'm lisanmda Kaadir-i mutlak ve Alim ..irnutlak alan Allah'm iradesinden, kaderinden, takdirinden baska bir eydegildir. Biz her eyi bir kaderle halkettik, Emrimiz de baska degil, bir-dir, bir goz acrp kapayisi gibidir. - Kamer sfrresi, a1'et 49 ve 50 -. -Allah'in emri kader'dir, kader olmustur. - Ahzab surest, ayet 38.Kanuns larm veya hadise lerin Kur'an'da ada ayet. veya sunnetgibi tabirlerle debeyan olunur. Mesela Rum sfiresinde (20-23) : Allah'.ill insanlari topraktan halketmesi ; insanlarm yeryiizUnde dagihp yayd ..rnasi: kadm ve erkek arasmdaki meyil ve miicaneset ; insanlar arasmdakirneveddet ve merhamet ; goklerin ve yerin yaratilmasi: insanlar arasmdarenk ve lisan f'arkhhgi ; gece ve giindtiz insanlarm uyku uyumasi: insan-Iarrn rizk ve maiset arkasmdan kosmasi.; iste bunlarm hepsi Allah'inayetlerindendir, denilirken frtrata, hilkate ait kanunlardan baska seyler'kasdedilmis degildir. (Yine meseta Casiye sfrresinin uciincuden itibarenbirbirini takib eden ayetlerini okuyunuz).

Kanun tabirini bizler bugiin : Hadiseler arasmda zarfiri rabitalardrr,diye tarn ederek bunlarm degismez bir mahiyeti haiz oldugunu anlatiriz.Kur'an da Allah'in iradesi, emri demek clan bu kanuns lardalci degi3-rnezlig! pek cok yerlerinde soyler ve tekrar eder : Bizim adetimizde degi-~iklik bularnazsm (tsra 77). - Rabbimizin vaadi muhakkak fiil ve siibutsahasme.cikar (ts1ra 108). - Allah'm siinneti deg1.iklikten masundur(Fatrr 43). _:_Allah'm siinneti asIa tebeddiil etmez (Fetih 23.) ~ Allah'insiinneti igm degisiklik yoktur (Ahzab 62). Bu ve emsali ayetler hep AI..Iah'rn sunnetinde, adetmde, emrinde yani kanfmunda, kaderinde deg'i-siklik olmadigini bildirirler. Kur'an'da zikri gecen kanunlarm yalmz insanharicindeki tabiate degil, aym zamanda insana ait oldugu da hatrrdanuzak tutulmamalidir. Kur'an ayetler derken bunlari yaimz afak a, ya~ni insan haricindeki yaya miinhasir tutmaz ; ennis ide, y a m insanmkendini de i.imulii icine aldigmi bildirir (Fussilet53). Kur'an insanmahsen-i takvim- iizere yaratilmis ve U kadar ki sonradan esfel-i safi ...lin e atilrms oldugunu (Tin - 4 ve 5), haber verir. Insaru zaif, yeus,kefftr, zalfrm, keffar, acul, katfrr, .. gibi sifatlarla (z:aYlf,ga-

1

8/2/2019 Kurn ve Kader1962_c1_6_ARALNZ

5/5

buk ye'se kapihr, nankor, zalim, miibalaga ile ka,fir,aceleci, hasis 'gibisiratlarla) tavsif ederek beser frtratimn zayif taraflarim insanlarin g o . . .zli online koyar.

Kur'an'da insanlar arasi miicadeleye dair iaretler vardir (Bakara36 ve 38. - A'raf 24 ve 25). Kur'fin, tabiatte gordUgumliz istifa'dan sa,..,rahatle bahseder (erus 9 ve 10, - Enbiya 11 ve 105. - Nur55). tnsan ..-lar arasmdaki musavatsizlik hakkmda Kur'an'm ayetleri saymakla bit..mez (Bakara 212; 247; 261. ~ Al-i imran 26 ve 27. - En'am 165. -Raad 26. - Nahl 71. - RUm 37). BtitUn bunlar Kur'an'da dile getirilen

,kanunlardir.Iste birtiin kanunlar veya hadiseler iizerine Kur'an insanlarin veya

mu'minlerin dikkatini ~ekerken kanuns larin deg1ffieZ oldugunu ihtar'etmekle beraber msanda cUz'i Iradenin meslubiyetine dalr hie bir seydenbahsetmez. Fiillerinden dolayi onlarrn iizerinden mes'uliyeti asla ref'etmez.

(Devami var)

IEFSiR SAHASINDA iSRAiLiYYATA KISA BiN EAKle-1-

Dr. Ismail CERRAHOGLU.israiliyyat kelimesinin mlifredi israiliyye'dir, Yahudi kelimesi bun-

dan daha umumidir. Bu baknndan her 18rai11,yahudi oldugu halde heryahudi Israili neseb sayilamaz. Biz>bu kelimenin etimolojisi iizerindedurmayip, onun islami'yet'te kullanildigi manayi anlamaya gah-acaglz"israiliyyat deninee, yahudilikten islarna / nakledilen seyler kastedildiglgibi, bu kelimenin muhtevasi icine diger dinlerden nakledilen eyierdegirer, Fakat daha ziyade yahudi haberler tslama girdiginden; bu keli...menin buraya tahsisi uygun dusmustur. (1)

Kur'an-i Kerim; kiiltiir bakimmdan gelismemis, saf ve berrak se...malari gibi saf ve berrak bir zihne sahip clan Araplara nazil oimustu,Onlann zihinleri, killti.ir bakimmdan terakki etmis milletlerin kafalarmrkarrstiran, dint ve felsefi ceryanlardan hicbiriyle karismarrusti. tsteKur'an boyle saf, hatta zihinleri bos diyebileeegimiz bir camiaya n a z r iolmus ve ilk gUnden Itibaren, oldugu gibi kabul; edilmisti, Bu bakimdan

(1.) Es-Seyyid Ahmed Halil, Nes'etu't-Tef'str fi'l-Kutubi'l-Mukaddeseti ve'l ...Kur'an. s. 37. i:skenderiye 1373/1954.B