krant twentse duurzaamheids agenda
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
“ALS JE DE AMBITIE HEBT OM IN 2020, 20% VAN HET
ENERGIEVERBRUIK DUURZAAM OP TE WEKKEN, DAN
BEREIK JE DAT ALLEEN SAMEN!” WETHOUDER
BEN ENGBERTS VAN DE GEMEENTE TWENTERAND IS
EEN WARM PLEITBEZORGER VAN HET ZOGENAAMDE
VERANKEREN VAN DUURZAAMHEID IN DE
TWENTERANDSE SAMENLEVING. “MET ‘VERANKEREN’
BEDOEL IK DAT DUURZAAMHEID EEN WAY OF LIFE
WORDT. DAAR IS TIJD EN GEDULD VOOR NODIG,
MAAR IK BEN OVERTUIGD VAN HET SUCCES ALS WE
DAAR MET Z’N ALLEN DE SCHOUDERS ONDER ZETTEN.”
Portefeuillehouder Duurzaamheid Regio Twente Roel Cazemier:
“Duurzaamheid biedt Twente kansen.”
Met genoegen bied ik u de Twentse Duurzaamheidkrant aan.
De krant geeft u met korte boeiende onderwerpen, op een
toegankelijke manier, een indruk van de duurzaamheiddrive
en de innovatieve kracht van de Twentse gemeenten.
Sinds de vaststelling van de Twentse DuurzaamheidsAgenda
(TDA) in oktober 2011 is er hard gewerkt aan het beleid
om duurzaamheidkennis en ervaringen binnen de Twentse
gemeenten te delen en verder te brengen. Inmiddels zijn we
met een Uitvoeringsagenda TDA 2013 - 2014 bezig waarvoor
we inmiddels veel ambtelijke en bestuurlijke input hebben
opgehaald en gekregen. Daar zijn we nu mee aan de slag
om in de geest van de TDA met de 4 O’s hergebruik van
grondstoffen en de ontwikkeling van hernieuwbare energie te
stimuleren.
Deze krant wijst u tevens de weg naar de vernieuwde
TDA website: www.regiotwente.nl/duurzaamheid.
Ik wens u veel duurzaam leesgenoegen en inspiratie toe!
Roel Cazemier,
portefeuillehouder duurzaamheid Regio Twente,
burgemeester gemeente Dinkelland
Engberts vervolgt: “Iedereen wil toch dat de volgende gene-
raties prettig kunnen leven?! Rentmeesterschap heet dat
en daar kunnen we nu aan werken.” Engberts doelt daarbij
op een verantwoord gebruik en opwekking van duurzame
energie, maar ook dat afval steeds meer gezien moet worden
als grondstof en dat dus recycling gestimuleerd moet worden.
Van onderopDuurzame initiatieven komen in Twenterand steeds meer
van de grond. Engberts: “Sportclubs zoeken elkaar nu op om
te onderzoeken of zij duurzame energie kunnen opwekken
voor hun accommodaties. Niet in de laatste plaats geïnspi-
reerd door de meeste duurzame sportclub van Nederland,
de VV Den Ham.” De Agrarische Natuurvereniging (ANV)
die samen met boeren lessen gaan geven over duurzaam
natuurbeheer en duurzaam voedsel. We zien ook steeds meer
particulieren die zonnepanelen gebruiken.
Samen naar een Duurzamer TwenterandWethouder Engberts haalt energie uit ambitie
Aan de slag met duurzaamheidOnlangs heeft het college van B&W ingestemd met maatwerk
voor ruimtelijk inpassen van mogelijkheden om lokaal energie
op te wekken. “Dit biedt de Twenterander geweldige mogelijk-
heden,” aldus Engberts “voor kleine vergistinginstallaties,
extra hoogte voor zonnepanelen, een zonnepaneelveld tot
1ha, (kleine) windturbines en hopelijk een lokaal coöperatief
energiebedrijf.”
Een ideeënfestival in de ambtelijke organisatie heeft verras-
sende plannen opgeleverd. Het winnende idee kwam van
de buitendienst: hemelwater inzetten voor o.a. bereiding
van pekelwater voor de gladheidbestrijding en het wassen
van eigen voertuigen. Zij kregen daarvoor de onderscheiding
‘Groenste team Twenterand 2013’.
De rol van de gemeente verandert van initiërend naar faciliterend.
Engberts onderschrijft dat: “Wij proberen andere partijen in
staat te stellen duurzame initiatieven te ontwikkelen, door ze
bij elkaar te brengen en mogelijkheden aan te wijzen. Tijdens
de goed bezochte duurzaamheidsmarkt 2012 zijn er veel
contacten gelegd tussen partijen die wat voor elkaar kunnen
betekenen. Reden om dit najaar opnieuw een dergelijke markt
te organiseren.”
Engberts sluit af: “Werken aan duurzaamheid kan alleen als we er met z’n allen energie in steken.”
Meer informatie op: www.twenterand.nl/duurzaamtwenterand
Voorwoord
De Duurzaamheidsmarkt 2012 in Twenterand werd goed bezocht
Op de Spar in Vriezenveen zijn sinds kort ook zonnepanelen aangebracht
2
Passiefhuis in Wierden, Zenderink
ARMAND EN HENRIETTE SCHROOTEN GAAN IN
DE NIEUWSTE WOONWIJK VAN WIERDEN EEN
PASSIEFHUIS BOUWEN: EEN HUIS DAT ENERGIE
GAAT LEVEREN. HET ULTIEME VOORBEELD VAN EEN
DUURZAME WONING.
De familie Schrooten heeft in 2012 meegedaan aan een
prijsvraag van de gemeente Wierden om de meest duurzame
woning van de nieuwe woonwijk Zenderink in Wierden te
ontwerpen. De prijs was een mooie kavel in Zenderink.
Armand Schrooten: “De gemeente Wierden stelde een
licentie beschikbaar voor het computerprogramma ‘GPR
Gebouw’. Hiermee konden we de duurzaamheid van onze
woning bepalen. Dit programma beoordeelde het ontwerp
op vijf aspecten: energieverbruik, de milieubelasting van de
gebruikte materialen, de gezondheid en gebruikskwaliteit van
de bewoners en de toekomstwaarde van het huis. Een woning
die volgens het huidige bouwbesluit gebouwd wordt, scoort
ongeveer een 6 op een schaal van tien. Ons ontwerp scoorde
een negen en daarmee hebben we de prijsvraag gewonnen!”
PassiefhuisHoe kom je nu op het concept voor een passief huis? Henriette
Schrooten: “We gingen wat rondsurfen op internet en werden
al snel erg enthousiast voor een passiefhuis: een type woning
waarbij het energieverbruik ongeveer een vijfde bedraagt van
een ‘normaal’ huis. Dit wordt bereikt door het toepassen van
een dikke laag isolatie en door te zorgen dat het huis lucht-
dicht wordt gebouwd. Zo worden de buiten muren een halve
meter dik en hebben ramen en deuren een driedubbele kier-
dichting. Door het toepassen van veel glas aan de zuidgevel,
wordt gebruik gemaakt van de passieve zonnewarmte.”
Energieleverend“Het mooiste is misschien nog wel dat ons nieuwe huis zelfs
energie gaat leveren”, aldus Armand Schrooten. “Dit komt
door het lage energieverbruik. De energie wordt opgewekt
door ongeveer twintig zonnepanelen. Daarnaast zorgt een
zonneboiler voor warm water, dat zowel kan worden gebruikt
voor warm tapwater als ook voor de verwarming van het
huis.”
Meer informatieDe gemeente Wierden heeft subsidie gekregen voor de voor-
beeldwoning van de familie Schrooten. De familie ontvangt
deze subsidie, maar er is wel een aantal voorwaarden zoals
dat de woning opengesteld moet worden voor belangstel-
lenden. Henriette: “Het bouwen van een eigen huis is heel
bijzonder. En zeker een passiefhuis. Wij laten andere mensen
tijdens en na de bouw dan ook graag zien, hoe dit in z’n werk
gaat. Hiervoor organiseren wij een aantal open dagen en
hebben we een website van onze nieuwe woning gemaakt:
www.energieleverend.nl. Hier staan de achtergronden van
het ontwerp en kunnen mensen de bouw volgen.”
VerduursamenDe maatschappij verleiden en stimuleren
NET ALS ANDERE OVERHEDEN HEEFT OOK
HENGELO DOELSTELLINGEN OP HET GEBIED VAN
DUURZAAMHEID. OM DEZE OOK WERKELIJK TE
BEREIKEN HEBBEN WE DE MEDEWERKING VAN
BURGERS EN BEDRIJVEN NODIG. GELD, TECHNIEK
EN WETGEVING ALLEEN ZIJN NIET VOLDOENDE.
DUURZAAMHEID GAAT OVER BEWUSTZIJN,
KENNISONTWIKKELING, HOUDING EN HET MAKEN
VAN WELOVERWOGEN KEUZES.
Als gemeente gaan we graag in gesprek met onze inwoners
en bedrijven over duurzaamheid. En we merken dat daar veel
creativiteit en energie zit. Onze duurzaamheidcommunicatie is
erop gericht mensen te motiveren, om zich op een
geïnformeerde en vrijwillige basis in te zetten voor een
duurzame samenleving.
Duurzaamheidcommunicatie in HengeloScholen voor Duurzaamheid is een project dat vorig jaar in
Hengelo heeft gedraaid. Gemeente en bedrijven riepen de hulp
in van VO-leerlingen bij actuele duurzaamheidvraagstukken.
De leerlingen gingen op onderzoek uit en presenteerden
uiteindelijk hun adviezen aan de opdrachtgevers. Met als
resultaat geïnteresseerde en betrokken jongeren en opdracht-
gevers die een oplossing voor hun probleem kregen.
Ook de Wattchers-wedstrijd is een voorbeeld van een commu-
nicatieactie waarbij bewustwording centraal staat. Drie teams
van raadsleden, bewoners en medewerkers van de woning-
bouwcorporatie hebben tegen elkaar gestreden om zoveel
mogelijk energie te besparen. Een speciaal meetapparaatje,
de Wattcher maakte energieverbruik en -besparing inzichtelijk.
Tips en informatie via de mail hielpen de deelnemers op gang
en er ontstond bijna vanzelf een fanatieke wedstrijd, waarbij
tussen de 15% en zelfs ruim 60% energie is bespaard!
Een besparing die is bereikt omdat mensen zelf voor ander,
duurzamer gedrag hebben gekozen.
Duurzaamheidcommunicatie in TwenteDe gemeenten Almelo, Enschede, Hengelo en het Waterschap
Regge & Dinkel hebben samengewerkt in WET (Water Energie
Twente). WET had tot doel om door middel van allerlei
communicatieactiviteiten onze bewoners, jong en oud, te
betrekken bij specifi ek de beleidsthema’s water en energie.
Maar deze vier partijen zijn zeker niet de enige die bezig
zijn met duurzaamheidcommunicatie in Twente. Vertegen-
woordigers van de verschillende O’s hebben recentelijk de
wens uitgesproken om samen te werken. Door onze kennis,
tijd en fi nanciën te bundelen kunnen we straks nog beter
onze burgers bereiken en verleiden om mee te werken aan een
duurzaam Twente.
De familie Schrooten neemt de felicitaties in ontvangst van wethouder Broeze
3
Water uit de Leemslagenplas koelt ZGT
WANNEER JE OP EEN ZOMERDAG IN HET ZIEKENHUIS
LIGT, HEB JE HET LIEFST EEN KOELE KAMER. MAAR
AIRCONDITIONINGSYSTEMEN ZIJN KOSTBAAR EN
BOVENDIEN NIET DUURZAAM. ZGT ALMELO ZOCHT
DAAROM NAAR EEN BETAALBARE OPLOSSING.
ZGT, COGAS EN DE GEMEENTE ALMELO
ONTDEKTEN DAT HET WATER UIT DE NABIJGELEGEN
LEEMSLAGENPLAS GESCHIKT IS OM HET ZIEKENHUIS
TE KOELEN. DE GEMEENTE ZOEKT NU EEN
COMMERCIËLE EXPLOITANT VOOR EEN BETAALBARE
KOUDE- WATERLEVERING AAN ZGT. DANKZIJ HET
WATER UIT EEN VOORMALIGE ZANDWINPUT WORDT
HET ZIEKENHUIS STRAKS KOEL EN NÓG GROENER.
De Leemslagenplas, eigendom van de gemeente Almelo,
heeft een oppervlakte van bijna 25 hectare. In het 30-meter
diepe deel van de plas, waar het water een constante lage
temperatuur van 8 graden heeft, is circa 1,5 miljoen m3 water
beschikbaar om te gebruiken voor het koelen van gebouwen.
De Ziekenhuisgroep Twente (ZGT) wil een vergaande stap
zetten in verduurzaming en effi ciencyverbetering van de
energiehuishouding in het ziekenhuis in Almelo. In 2011
voerden de gemeente, ZGT en energieleverancier Cogas
gezamenlijk een haalbaarheidsonderzoek uit naar het
verduurzamen van het ziekenhuis. De provincie Overijssel
stelde een subsidie beschikbaar.
Uit dit onderzoek bleek dat koude levering een goede maat-
regel is. Zowel uit oogpunt van duurzaamheid als fi nancieel.
De kou van het water wordt met een warmtewisselaar over-
gebracht op het koelsysteem van het ziekenhuis. Dat vergt een
fractie van de oorspronkelijke elektrische energie. In de winter
werkt het systeem omgekeerd. Koude wordt dan met een
warmtepomp opgewerkt tot warmte. Wereldwijd wordt deze
innovatieve technologie nog zeer beperkt toegepast.
Door het ziekenhuis in Almelo te koelen met koude uit de
Leemslagenplas realiseert het ziekenhuis een CO2 besparing
van ongeveer 200 ton per jaar.
De koudevraag van ZGT moet in de zomerperiode in evenwicht
zijn met de koude opnamecapaciteit van de Leemslagenplas in
de winterperiode. Er mag geen onderuitputting zijn.
Dit evenwicht wordt ook wel het regeneratievermogen
genoemd. Het haalbaarheidsonderzoek laat zien dat het
totale regeneratievermogen circa 50 terajoule* per jaar is.
Digitaal energieloket Losser
VIA WWW.LOSSER.NL IS HET DIGITALE ENERGIELOKET
MET ÉÉN DRUK OP DE KNOP TE BEREIKEN. INWONERS
KUNNEN ER TERECHT VOOR ADVIES EN INFORMATIE
OVER MOGELIJKHEDEN EN SUBSIDIEREGELINGEN
OP HET GEBIED VAN DUURZAAM EN ENERGIEZUINIG
WONEN.
Energie besparen is twee keer verdienen
“De mensen hoeven er de deur niet voor uit en er valt geld
te verdienen”, zegt verantwoordelijk wethouder Jan Weierink.
“Voor mensen die hun woning willen isoleren, en dat kan echt
op heel veel manieren, is er een premieregeling. Ze krijgen dus
als het ware een bonus als dank voor hun bijdrage aan een
energiezuinig Losser. Maar er is meer, want voor de aanschaf
van allerlei energiebesparende middelen kunnen mensen
een bijna renteloze lening afsluiten. Denk bijvoorbeeld aan
de aanschaf van een zuinige cv-ketel, het aanbrengen van
dakisolatie, het plaatsen van zonnecollectoren of het isoleren
van gevels, kruipruimtes of muren. Je staat er vaak niet bij stil,
maar er is heel veel mogelijk en daar wordt door de provinciale
overheid fl ink aan meebetaald. Waarom zou je daar dan geen
gebruik van maken?”
“Maar ik snap het wel”, vervolgt de wethouder zijn verhaal.
“Isoleren doe je niet elke dag en een nieuwe cv-ketel schaf je
ook niet zomaar even aan. Ga je er op googlen dan zie je al
snel door de bomen het bos niet meer. Voor ons was dat een
hele belangrijke reden om aan te sluiten bij een initiatief van de
gemeente Enschede dat daar al twee jaar succesvol draait:
Doe groen, dat scheelt. Dat is een verzamelsite waarop heel
veel informatie over energiebesparing te vinden is die specifi ek
van toepassing is op een bepaalde leefomgeving.”
“In ons geval is dat dus Losser. Inwoners kunnen via
www.losser.nl of www.doegroendatscheelt.nl bijvoorbeeld eerst
de thermoscan voor Losser raadplegen. Die geeft informatie
over eventuele energielekken in het huis waar ze wonen of
het bedrijf waar ze werken. Vervolgens kunnen ze kijken welke
maatregelen daarbij passen en wie in Losser of omgeving de
juiste materialen en diensten daarvoor kan leveren. En tot slot
is er dus informatie over de overheidsregelingen die het
fi nancieel zo interessant maken om tot actie over te gaan.
Indien gewenst kan een deskundige medewerker van de bijbe-
horende telefonische helpdesk (053 - 8528005) helpen met een
persoonlijk advies of het invullen van de subsidieaanvraag.”
Wethouder Weierink besluit zijn verhaal met een ferme onder-
streping: “Doe groen, dat scheelt echt! Je bespaart eerst op
je investering en vervolgens op je energierekening. Dat is dus
twee keer verdienen.”
De koudevraag van het
ziekenhuis ‘slechts’ 9 terajoule
per jaar. Er blijft dus voldoende over
voor andere afnemers. Gezien de capaciteit
die resteert, acht de gemeente een lokaal koude
netwerk denkbaar. Daarmee kan grootschalige duurzame
energie worden opgewekt en geleverd aan gebouwen in de
omgeving van de Leemslagenplas. De Leemslagenplas blijkt
een oneindig duurzame energieleverancier.
* 50 terajoule is ongeveer vergelijkbaar met 50 miljoen Kilojoule.
Joule is de eenheid van energie/warmtemeting.
4
Enschede Buurtenergie
EEN BETER MILIEU BEGINT NOG ALTIJD BIJ JEZELF.
EN WE WETEN OOK DAT SAMENWERKEN LEIDT TOT
BETERE RESULTATEN. DAAROM ZET ENSCHEDE ZICH
SAMEN MET WONINGCORPORATIES, BEDRIJVEN
EN BEWONERS IN VOOR DUURZAAMHEID. DE
AMBITIE VAN DE GEMEENTE IS OM 30% MINDER
CO2-UITSTOOT IN 2020 TE REALISEREN. EEN MOOI
VOORBEELD VAN DEZE AMBITIE IS HET PROJECT
ENSCHEDE BUURTENERGIE. DAARMEE HELPT DE
GEMEENTE BEWONERS MET HET VERLAGEN VAN HUN
ENERGIEREKENING.
Buren vinden elkaarOngeveer een jaar geleden hield de gemeente Enschede in
samenwerking met Jurgen van der Heijden van AT Osborne
een bijeenkomst over buurtenergiebedrijven. Dat is een groep
buren die samen investeren in energiebesparing, bijvoorbeeld
door de aanschaf van zonnepanelen. Door samen te kijken
naar een geschikte locatie voor zonnepanelen of door bijvoor-
beeld energie uit mest van boeren te halen, haal je veel meer
rendement uit je omgeving. Buurtbewoners werden die avond
bij elkaar gezet om te kijken wat in hun buurt haalbaar was.
Dat leidde tot de oprichting van een viertal buurtenergie-
bedrijven, waaronder Beien - Bewonersinitiatief Enschede
Noord. Ernst Bergboer is kartrekker van deze club.
Inkoopvoordeel met de buurtDe pijlen van Bergboer en zijn buurtgenoten richtten zich het
afgelopen jaar op twee initiatieven: de vorming van energie-
kringen en de gezamenlijke inkoop van zonnepanelen. “Op dit
moment liggen er drie offertes van lokale duurzame instal-
lateurs. We laten een intekenlijst onder huisbezitters rondgaan
om gezamenlijk inkoopvoordeel te genereren. Tevens proberen
we buurtbewoners bewust te maken van de energievoordelen
die we kunnen behalen. Misschien dat we in de toekomst zelfs
gezamenlijk energie gaan inkopen”, zegt Bergboer.
Bespaar tot wel 50-60%Bij de vorming van energiekringen is het doel met name om
bewustwording over energieverbruik te creëren. Bergboer:
“Tijdens bijeenkomsten praten de buurtgenoten over de
mogelijkheden om op het energieverbruik te besparen.
Een gemiddeld huishouden bespaart door de reductie van
sluipverbruik al snel zo’n 20 tot 30%. Gaan ze een stap verder
door apparaten alleen te gebruiken op het moment dat ze
nodig zijn, dan kan de besparing oplopen tot 40%. En dat nog
zonder te investeren. Maak je die laatste stap wel, dan kun je
resultaten behalen van wel 50 tot 60%. Dat proberen we met
de energiekringen te bewerkstelligen.”
Naast dit buurtenergiebedrijf bloeien er ook mooie samen-
werkingen op bij de andere buurtenergiebedrijven in Enschede,
zoals het Buurtenergiebedrijf Boekelo, het Buurtenergiebedrijf
Centrum en het Buurtenergiebedrijf Enschede-Zuid. Benieuwd
naar deze buurtenergiebedrijven of wilt u zelf een buurt-
energiebedrijf starten? Op www.doegroendatscheelt.nl vindt u
meer informatie. Ga naar het kopje ‘Doe mee’ en klik links in
het menu op Buurtenergie.
Samen energievoordelen behalen
5
Verduurzamen accommodaties met een maatschappelijk doel
Om aan dit voornemen invulling te geven zijn alle kernen
uitgenodigd en uitgedaagd om met concrete plannen te
komen. Dat heeft er in geresulteerd dat er vanuit alle 9 kernen
van de gemeente Tubbergen initiatieven zijn aangedragen.
Deze voorzien bij meerdere accommodaties per kern o.a. in de
volgende energie besparende maatregelen:
• installatie van een complete zonnestroom-installatie
• plaatsen ledverlichting
• zonnepanelen
• dak- en wandisolatie
• vervanging van bestaande torenuurwerk door
LED-verlichtingselementen
• waterbesparende maatregelen
• verwarmingssysteem op basis van een luchtverdeelsysteem
• zonneboilers
DE GEMEENTERAAD VAN DE GEMEENTE TUBBERGEN
HEEFT BESLOTEN OM EEN RESERVE COGASGELDEN
TE CREËREN VOOR DUURZAAMHEIDPROJECTEN.
IN DE BEGROTINGSVERGADERING 2012 HEEFT
DE RAAD EEN AMENDEMENT AANGENOMEN DAT
RICHTING GAF AAN DE BESTEDING VAN DEZE
GELDEN. EEN GEDEELTE VAN DIT GELD DIENT
VOLGENS DE RAAD BESTEED TE WORDEN AAN HET
VERDUURZAMEN VAN ACCOMMODATIES MET EEN
MAATSCHAPPELIJK DOEL. HET DOEL VAN DE SUBSIDIE
IS ENERZIJDS EEN STEENTJE BIJDRAGEN AAN DE
CO2-REDUCTIE, MAAR ZEKER ZO BELANGRIJK IS HET
VERMINDEREN VAN DE ENERGIEKOSTEN IN DE
EXPLOITATIE VAN ACCOMMODATIES.
Door de gemeentelijke bijdrage hebben de verschillende initia-
tiefnemers een sprong voorwaarts gemaakt op het gebied van
Duurzaamheid.
Bijkomend aspect is dat het project Verduurzamen accom-
modaties met een maatschappelijk doel een extra impuls
betekent voor de plaatselijke economie en voor het behoud van
de werkgelegenheid. Uit dit project is tevens gebleken dat de
maatschappij zeer fl exibel en veerkrachtig is en in staat is om
ook zelf projecten op te pakken. Dit past binnen de opzet
Meer Samenleving, minder Overheid.
In het kader van duurzame accommodaties heeft de gemeente
ook op het gemeentehuis in Tubbergen in 2012 reeds
zonnepanelen geplaatst.
Op naar een Duurzaam Noord DeurningenBiogassysteemEind november 2012 heeft de Stichting Duurzaam Noord
Deurningen, hierna te noemen ‘Stichting DND’, Leader
subsidie bij de provincie aangevraagd voor het uitwerken van
een defi nitieve Business Case voor een Biogas systeem in
Noord Deurningen.
De Stichting DND is bijzonder trots dat de Provincie Overijssel
momenteel alles in het werk stelt om de benodigde subsidie
toe te kennen zodat Noord Deurningen hiermee verder aan de
slag kunnen gaan. De doelstelling van het project is het
realiseren van een biogassysteem voor Noord Deurningen.
Het biogassysteem draagt bij aan het realiseren van een
Energieneutraal Noord Deurningen in 2020. Het biogas-
systeem is bovendien een duurzame energievoorziening die
resulteert in het vervangen van fossiele brandstoffen door
hernieuwbare energie. Het biogassysteem moet een collectief
dorpsysteem worden waarin de bewoners en (agrarische)
bedrijven participeren. Door dit collectieve systeem wordt ook
het netwerk, waarin lokale partners hun verantwoordelijkheid
nemen voor het sociaal en economisch vitaal houden van het
platteland, versterkt. Met name de agrarische bedrijven spelen
een belangrijke rol bij het realiseren van het biogassysteem
omdat de vrijkomende mest de basis vormt voor het biogas-
systeem. Op dit moment hebben 21 agrarische ondernemers
aangegeven mogelijk te participeren in het biogassysteem.
Mocht de Leader subsidie defi nitief worden toegekend dan zal
de Stichting DND zich richten op het selecteren van de juiste
partijen die ons gaan ondersteunen bij de uitwerking van onze
plannen. Vervolgens wordt met deze partijen de defi nitieve
Business Case uitgewerkt en opgesteld en zal duidelijk worden
wat haalbaar is en tegen welke condities.
Energie besparen voor particuliere woningbezitters Noord Deurningen In het afgelopen jaar hebben vele inwoners van Noord
Deurningen de huizen van voor 1985, met behulp van
de Stichting DND en het Energieloket van de gemeente
Dinkelland, energiezuiniger gemaakt. Energie prestatie
adviezen, gezamenlijke inkoop, subsidiegelden en actieve
informatievoorziening plus begeleiding hebben hier een zeer
belangrijke rol in gespeeld.
Wegens het grote succes van deze energiebesparende maat-
regelen bij huizen van voor 1985 is door Stichting DND
besloten om ook de bewoners met woningen van na 1985
actief te informeren en begeleiden zodat zij ook tegen aantrek-
kelijke condities de woning energiezuiniger kunnen maken.
Dit zal mede gebeuren met de ondersteuning van het
Energieloket ‘2’, toepasbaar voor huizen na 1985, van de
gemeente Dinkelland. Hoe de Stichting DND dit gaat doen
en welke initiatieven zij nog meer ontplooien zal via de
website www.noord-deurningen.nl/energie-neutraal worden
gecommuniceerd.
6
Samen Werken aan een Duurzaam HellendoornHET COLLEGE VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS
HEEFT IN MEI VAN DIT JAAR DE BELEIDSNOTA
DUURZAAM HELLENDOORN VASTGESTELD.
DE GEMEENTE HELLENDOORN HEEFT VEEL
AMBITIES OP HET GEBIED VAN DUURZAAMHEID.
IN DE AFGELOPEN JAREN IS DUURZAAMHEID OP
VERSCHILLENDE BELEIDSTERREINEN OPGEPAKT.
HET GEMEENTEBESTUUR WIL NU WAT MEER
FOCUS, SAMENHANG EN STURING OP HET THEMA
DUURZAAMHEID. OOK STAAN DE GROTE AMBITIE
EN DE BESCHIKBARE FINANCIËLE MIDDELEN EN
CAPACITEIT OP GESPANNEN VOET MET ELKAAR.
DAAROM MOETEN ER KEUZES WORDEN GEMAAKT.
Brede aanpakIn de beleidsnota Duurzaam Hellendoorn is gekozen voor
een brede aanpak van het thema duurzaamheid en beperken
we ons niet tot energie en klimaat alleen. Het college heeft
besloten de gemeente aan te melden als Millenniumgemeente.
Uit de acht millenniumdoelen is gekozen voor de doelen
7 (er leven meer mensen in een duurzaam leefmilieu) en
8 (er is meer eerlijke handel, schuldverlichting en hulp).
Als Millenniumgemeente werken we vanuit drie dimensies.
De sociale dimensie (People), de ecologische dimensie (planeet)
en de economische dimensie (profi jt). Per dimensie zijn speer-
punten bepaald met doelstellingen. De gemeente Hellendoorn
kiest voor de speerpunten participatie, fairtrade, afval, energie,
klimaat, natuur en landschap en leefomgeving.
EnergiepremieregelingIn de afgelopen jaren is er al een fl inke slag gemaakt in de
bestaande woningen en in de woningbouw. Zo is met een
fi nanciële bijdrage van de provincie Overijssel met groot
succes het project van de Energiepremieregeling in gang gezet:
de energieprestatie van meer dan 700 bestaande particuliere
woningen is structureel verbeterd met één á twee labels. Er is
met subsidie van de provincie een pilot-project energieleverende
woning gebouwd, die model staat voor potentiële woningbouwers,
en er zijn al diverse woningen opgeleverd met een energie-
prestatie die verder reikt dan wat het Bouwbesluit vraagt.
Maar daar blijft het niet bij, er is immers nog veel eer te
behalen. We zullen regelmatig informatieve zaterdagmarkten
blijven organiseren, voor concrete doelgroepen of meer in de
breedte. Zo zal, te beginnen in september 2013, jaarlijks een
brede duurzaamheidsmarkt worden georganiseerd, waar tal
van aspecten van duurzaamheid aan de orde komen. In de
komende jaren zal verder nóg meer ingezet worden op de
bestaande particuliere woningen. Voor deze doelgroep heeft de
provincie een duurzaamheidspremie en duurzaamheidslening
beschikbaar met het doel de energieprestatie van woningen te
verbeteren. De communicatie over dit thema verloopt via het
gemeentelijk energieloket. Vanaf het najaar van 2013 kunnen
inwoners op meerdere plaatsen in de gemeente zich tijdens
speciale avonden laten informeren en adviseren. Daarbij zullen
ook aspecten zoals comfort en het langer kunnen wonen in de
woning aan de orde komen. Voor deze avonden benaderen we
ook de lokale bedrijven in de bouw- en installatiesector.
Het is de bedoeling dat deze sector over enkele jaren de rol
van subsidie en van de lokale overheid heeft overgenomen.
Samen met de samenlevingWethouder ten Have: “De gemeente Hellendoorn kan het
duurzaamheidsbeleid niet alleen tot een goed einde brengen.
We willen dit samen met de samenleving oppakken.” Voorbeelden
daarvan zijn het oprichten van een platform Duurzaam
Hellendoorn en een jaarlijkse dag van de duurzaamheid.
De gemeente Hellendoorn wil de samenleving maar ook haar
eigen medewerkers nog meer bewust laten worden van de nood-
zaak om samen aan duurzaamheid te werken door zichtbaar
aan de slag te gaan en zelf ook het goede voorbeeld te geven.
Energieleverende woning
Op zoek naar het duurzaamste idee voor Borne!
STICHTING BORNE DUURZAAM, HET KULTURHUS
BORNE EN DE GEMEENTE BORNE HEBBEN
DE HANDEN INEENGESLAGEN OM EEN
DUURZAAMHEIDSAGENDA OP TE STELLEN VOOR
DEZE GEMEENTE. DIT IDEE PAST HELEMAAL
IN DE TOEKOMSTVISIE DIE DOOR DE BORNSE
GEMEENSCHAP IS GEMAAKT: MIJNBORNE2030
DYNAMISCHE DORPEN.
In MijnBorne2030 staat duurzaamheid als één van de speer-
punten. Om dit speerpunt concreet te maken, wordt iedereen
opgeroepen om duurzame ideeën en plannen te bedenken en
in te dienen. Tijdens de inspiratiebijeenkomst MijnBorne2030:
Dynamisch en Duurzaam, op 10 juni 2013, kunnen de indieners
hun idee aan een jury en aan het publiek presenteren.
Zowel individuen als groepen, organisaties en bedrijven,
kunnen ideeën aandragen voor een duurzamer Borne.
Duurzame ideeën kunnen allerlei vormen hebben, zoals:
• Samenwerken aan oplossingen voor problemen.
• Besparen van fossiele brandstoffen of grondstoffen.
• Het delen van kennis en middelen om daar samen van te
profi teren.
• Het helpen van mensen die dit nodig hebben.
• Het beter omgaan met natuur en milieu.
Voor de ideeën die door de jury op 10 juni als beste worden
betiteld, is een geldprijs beschikbaar om het idee ook echt
vorm te geven. Dit is mede mogelijk door een sponsor-
bijdrage van de Rabobank. Naast de 3 juryprijzen is er ook een
publieksprijs.
Onder alle aanwezigen worden tijdens de inspiratiesessie
ook duurzame prijzen verloot, beschikbaar gesteld door de
Provincie Overijssel.
Na de inspiratiesessie op 10 juni zal de uit burgers bestaande
stichting Borne Duurzaam! samen met de gemeente, de
woningbouwvereniging en leveranciers op het gebied van
duurzaamheid, alle ideeën gaan toetsen op haalbaarheid.
Tijdens het jaarlijkse toekomstgesprek van MijnBorne2030,
dat aan het eind van het jaar wordt georganiseerd, zullen
de stichting en het Kulturhus alle haalbare voorstellen
presenteren. De gemeente maakt mede op basis daarvan de
uitvoeringsagenda Duurzaamheid.
De organisatie van MijnBorne Dynamisch en Duurzaam
daarover: “Het past helemaal in MijnBorne2030 dat niet
de gemeente bepaalt welke prioriteiten er zijn, maar dat
de gemeenschap volop meedenkt. Ook over wat niet kan.
Vorig jaar is dat met het veiligheidsbeleid gedaan. We
zijn erg benieuwd naar de creativiteit op het gebied van
duurzaamheid!”
Meer informatie is te vinden op www.mijnborne2030.nl
Gemeente en maatschappelijke partners slaan handen ineen
7
Gedeputeerde Rietkerk, wethouders van der Berg en Wagemans
op biomassawerf van cooperatie BiomasSalland
Nieuwe Energie Overijssel
OVERIJSSEL WERKT SAMEN AAN EN MET NIEUWE
ENERGIE. WANT ZOWEL VOOR ONDERNEMER,
INWONER ALS BESTUURDER IS LASTENBEHEERSING
IN TIJDEN VAN BEZUINIGINGEN EN WERKLOOSHEID
BELANGRIJK. NIET LANGER STAAT BEZIT CENTRAAL,
MAAR GEBRUIK. EN DAT LAATSTE IS EEN GEDEELDE
VERANTWOORDELIJKHEID.
Ondernemer, inwoner en overheid slaan de handen ineen
In Overijssel werken we samen aan het slim gebruiken van
energie. Heel dichtbij huis, op het werk, op de sportclub en in
de kerk zijn we steeds bewuster bezig met de energiekosten.
De technieken om energie duurzaam op te wekken en in
panden isolatie en procesverbeteringen door te voeren zijn
ver ontwikkeld en dus betaalbaar geworden. Slim met energie
omgaan is geen luxe meer maar noodzaak. Het wordt straks
net zo vanzelfsprekend als noaberschap en gescheiden afval.
De jeugd heeft de toekomstDe gemeente Hof van Twente wil op termijn een energie-
neutrale gemeente zijn. Dat wil zeggen dat we in onze eigen
energiebehoefte voorzien en dat op een duurzame manier.
De gemeente stimuleert bijvoorbeeld het opzetten van een
energiecoöperatiedie de gezamenlijke inkoop van groene
energie kan regelen en voorlichting geeft over zonnepanelen.
Maar ook bewustwording is een heel belangrijk onderdeel van
het inzetten op duurzaamheid en als het over onze toekomst
gaat dan is het van belang om ook de jeugd erbij te betrekken.
Daarom heeft de Stichting Zwaluwstaarten techniekleskisten
duurzame energie ontwikkeld voor het basisonderwijs en
Overijssel is innovatief ondernemend als het gaat om: • De aanpak in de gebouwde omgeving (energieloketten,
vraag- en aanbodstimulans in samenwerking met alle
25 gemeenten en branche verenigingen Uneto VNI en
Bouwend Nederland).
• Het stimuleren van gemeenschappen (Duurzaam Dorp
Overijssel, Koplopers groep duurzame sportvereniging,
koplopersgroep zon installateurs).
• Het ondersteunen van ondernemers met kennis (BEON, UT
onderzoek naar een bio-energiedorp, pyrolyse gebruik en bio
energie technieken), communicatie en fi nanciën (o.a. Energiefonds
Overijssel en diverse doelgroepgerichte (MKB) subsidies).
• Het inspireren van de jeugd (o.a. Scholen krijgen Energie,
minor Green op Saxion en sponsoring van Green Team
Twente, Solar Team Twente en Solar Boat Windesheim).
In 2020 wil provincie Overijssel 20% Nieuwe Energie uit biomassa,
bodem, wind en zon beschikbaar hebben. Het opwekken,
transporteren en slim gebruiken van groengas, biogas, elektra
en warmte staan centraal in het programma Nieuwe Energie
Overijssel (NEO). Vanaf zomer 2013 vertellen vooruitstrevende
ondernemers waarom en hoe zij hun geloof in een energie onaf-
hankelijke toekomst vorm geven. Schuif aan bij hun koffi etafel.
www.overijssel.nl/nieuweenergie
Ben WolterinkWethouder Gemeente Rijssen-Holten
Ben EngbertsWethouder Gemeente Twenterand
Gerrit OphofWethouder Gemeente Tubbergen
Janneke Oude AlinkWethouder Gemeente Hengelo
Johan AndelaWethouder Gemeente Almelo
Pim KoeglerWethouder Gemeente Dinkelland
Theo de PutterWethouder Gemeente Wierden
Hans van AgterenWethouder Gemeente Enschede
Jan WeierinkWethouder Gemeente Losser
Thea ten HaveWethouder Gemeente Hellendoorn
Josh SijbomWethouder Gemeente Hof van Twente
voortgezet onderwijs. De leskisten,
die ontwikkeld zijn door Willem Bomhof en
Wim Schreurs van de stichting, zijn zeer gewild bij
de scholen. Leerlingen kunnen er zelfstandig mee aan de slag
en worden aangemoedigd om hun talenten te ontwikkelen
op gebied van techniek. Aan de leskisten is nu het duurzaam-
heidsaspect toegevoegd zodat leerlingen kennismaken met
alternatieve energiebronnen. Zo kunnen ze met zonne-energie
water koken in een solarcooker of een propeller van een
vliegtuigje laten draaien. Ook kunnen ze een proef doen met
windenergie of isolatie.
WethoudersDeelnemende Twentse gemeenten
Herman MulderWethouder Gemeente Borne
8
bezoekadres
Nijverheidstraat 307511 JM Enschede
postadres
Postbus 14007500 BK Enschede
contact
053 487 65 43
website
regiotwente.nl/duurzaamheid
Redactie
Communicatieafdelingen deelnemende Twentse gemeenten:
Almelo, Borne, Dinkelland, Enschede, Hellendoorn, Hengelo,
Hof van Twente, Losser, Rijssen-Holten, Tubbergen,
Twenterand, Wierden en provincie Overijssel
Samenstelling en eindredactie
Regio Twente, Marie-José Herik-Jonker, Irma Huiskes,
Harry te Walvaart en Paul Westenbrink.
Opdrachtgever
Roel Cazemier (bestuurlijk opdrachtgever)
Fons Lohuis (ambtelijk opdrachtgever)
Ontwerp en opmaak
Digidee Ontwerpstudio, Enschede
Drukwerk
Drukkerij Verhaag
Oplage: 5000 exemplaren. De krant
is gedrukt op 170 grams houtvrij
offset FSC
Deze krant is een publieksvriendelijke voortgangsrapportage
van de Twentse Duurzaamheidagenda, een project van
Regio Twente, het samenwerkingsverband van de 14 Twentse
gemeenten. Voor meer informatie scan onderstaande QR-code.
www.regiotwente.nl/duurzaamheid
Aan de inhoud kunnen geen rechten worden ontleend.
Tekst mag alleen met toestemming van Regio Twente
worden overgenomen. Druk- en zetfouten voorbehouden.
Colofon
Stimuleren sanering asbestdaken naar duurzaam dak
ASBESTDAKEN VORMEN EEN GEVAAR VOOR
DE OMGEVING, VOORAL BIJ CALAMITEITEN
ZOALS BRAND. DEZE DAKEN ZIJN DAARNAAST
ENERGIEVERSLINDEND.
In 2012 is een pilotproject uitgevoerd bij onder andere de
bedrijven Schuitemaker en Nijhuis, waar de asbestdaken
vervangen zijn door duurzame daken. In totaal is 30.000 m2
asbest verwijderd. Er bevindt zich nu nog ongeveer 70.000 m2
niet geïsoleerd asbesthoudend dak bij circa 40 bedrijven op de
bedrijventerreinen. In de praktijk blijkt dat bedrijven moeilijk
overgaan tot sanering. Om dit te stimuleren is dit project
benoemd. Het gaat hier om het fi nancieel inzichtelijk maken
van de kosten en baten, enthousiasmeren en overtuigen van
bedrijven om de uitvoering aan te pakken. De insteek is om alle
bedrijven met asbest actief te benaderen, met als doel zoveel
mogelijk bedrijven te stimuleren om de sanering aan te pakken.
Wat gaan we hier voor doen?
Prioritering bedrijven De bedrijven worden benaderd door met een helder verhaal
over de kosten en baten van de benodigde maatregelen:
• Grote bedrijven kunnen een grote stap maken in het
verminderen van energieverbruik.
• Kleinere bedrijven zullen de stap vanuit bijvoorbeeld
maatschappelijk verantwoord ondernemen (fi nancieel)
eerder kunnen maken.
Voorlichting en enthousiasmeren bedrijven De bedrijven en/of eigenaren van asbesthoudende bedrijfs-
daken worden afzonderlijk benaderd. E.e.a. gebeurt op basis
van de asbestinventarisatie lijst, die destijds in overleg met de
Kring Werkgevers Rijssen (KWR) is opgesteld. Door middel van
het door Saxion opgestelde rekenmodel wordt de ondernemer
aan de hand meegenomen en zal geprobeerd worden de
ondernemers te overtuigen van de voordelen van asbest-
sanering en isolatie van de daken.
Via collectieve inkoop, fi scale voordelen en subsidie van
overheden zullen bedrijven naar verwachting (voor een deel) te
verleiden zijn om mee te doen. Tenslotte wordt een afsluitend
seminar gehouden.
Planning • Benaderen van de bedrijven vindt
plaats in het tweede en derde kwartaal van 2013
(werkzaamheden consortium).
• Uitvoering daadwerkelijke sanering daken et cetera op zijn
vroegst na medio 2013.
Wie zijn er bij betrokken? Het project wordt uitgevoerd door het consortium, dat ook bij
het pilotproject is betrokken. Dit betekent overigens niet dat de
bedrijven die worden benaderd, verplicht zijn om de werk-
zaamheden door het consortium te laten uitvoeren.
• Consortium: Bouwfund, Zuna advies en RoosdomTijhuis
• Kring Werkgevers Rijssen (KWR)
• Holtense Industrie Groep (HIG)
• Businessclub Bij de Tijd
• Gemeente Rijssen-Holten
Wat kost het? De kosten bedragen 1 48.300,00 excl. BTW. Voor de uitvoerings-
kosten vindt op grond van concrete projecten overleg met
subsidieverlenende instanties plaats.
Naast het hiervoor genoemde project (voor de bedrijven) zal in
het kader van het Deltaplan ook een project worden opgestart
met het doel om te komen tot sanering van het aanwezige
asbest aanwezig bij de agrarische bedrijven binnen onze
gemeente (dit is een aanvulling op het Deltaplan e.e.a. naar
aanleiding van de behandeling door de gemeente raad op
21 maart 2013). De kosten bedragen 1 25.000 excl. BTW.