korniza afatmesme e shpenzimeve 2020-2022 · kosovës dhe be-së, me objektiv kryesor forcimin e...

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve

2020-2022

Prill 2019

Republika e Kosovës

Republika Kosova- Republic of Kosovo

Qeveria- Vlada- Govenrment

Ministria e Financave

Ministarstvo za Finansije

Ministry of Finance

2

Lista e shkurtesave

AAP Arsim dhe Aftësim Profesional

AKKVP Agjencia Kosovare për Krahasim dhe Verifikim të Pronave

AKP Agjencia Kosovare e Privatizimit

AKP Agjencia Kosovare e Pronave

APRK Agjencia për Punësim e Republikës së Kosovës

ASK Agjencia e Statistikave të Kosovës

ATK Administrata Tatimore e Kosovës

BAKT Bruto të Ardhurat Kombëtare të Disponueshme

BB Banka Botërore

BE Bashkimi Evropian

BERZH Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim

BPV Bruto Produkti Vendor

BQK Banka Qendrore e Kosovës

BRE Burimet e Ripërtëritshme të Energjisë

ERA Agjenda për Reforma Evropiane

EUROPOL Agjencia e Bashkimit Evropian për Bashkëpunimin në Zbatimin e Ligjit

FAK Forcat e Armatosura te Kosovës

FMN Fondi Monetar Ndërkombëtar

FSK Forca e Sigurisë së Kosovës

IAL Institucionet e Arsimit të Lartë

IÇK Indeksi i Çmimeve të Konsumit

IFACCA Federata Ndërkombëtare e Këshillave të Artit dhe Agjencive të Kulturës

IFN Institucionet Financiare Ndërkombëtare

IHD Investimet e Huaja Direkte

INTERPOL Organizata Ndërkombëtare e Policisë

IPA Instrumenti për Asistencë Para-Anëtarësimit

IPSHESH Institucionet Jo Përfituese në Shërbim të Ekon. Shtëpiake

KASH Korniza Afatmesme e Shpenzimeve

KfW Kreditanstalt für Wiederaufbau

KTD Korporatat Tjera Depozituese

LFPL Ligji për Financat e Pushtetit Lokal

LMFPP Ligji për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë

MASHT Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë

MF Ministria e Financave

MFSK Ministria e Forcës së Sigurisë së Kosovës

MPMS Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale

MSA Marrëveshja e Stabilizim Asociimit

MSH Ministria e Shëndetësisë

NATO Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior

NP Ndërmarrjet Publike

NVM Ndërmarrjet e Vogla dhe të Mesme

PKRE Programi Kombëtar për Reforma në Ekonomi

PKZMSA Programi Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit

3

PRE Programi i Reformave Ekonomike

RSSS Rishikimi Strategjik i Sektorit të Sigurisë

RTK Radio Televizioni i Kosovës

SISH Sistemi Informativ Shëndetësor

SKZH Strategjia Kombëtare Zhvillimore

SMIA Sistemi i Menaxhimit të Informatave në Arsim

SMIL Sistemi Informativ për Menaxhimin e Lëndëve

SHSKUK Shërbimi Spitalor, Klinik Universitar i Kosovës

TI Teknologjia Informative

TIK Teknologjia e Informacionit dhe Komunikimit

TVSH Tatimi mbi Vlerën e Shtuar

UNESCO Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë

USAID United States Agency for International Development

WEO World Economic Outlook

4

Përmbajtja PJESA E PARË ........................................................................................................................................................... 8

1. DEKLARATA E PRIORITETEVE AFATMESME 2020-2022 ................................................................ 8

1.1. KORNIZA E PËRGJITHSHME FISKALE PËR PRIORITIZIM .............................................................. 9

1.2. PARIMET THEMELORE ....................................................................................................................... 12

1.3. FUSHAT PRIORITARE .......................................................................................................................... 13

1.3.1. ARSIMI, PUNËSIMI DHE SHËNDETËSIA .......................................................................................... 13

1.3.2. QEVERISJA E MIRË DHE SUNDIMI I LIGJIT .................................................................................... 15

1.3.3. INDUSTRITË KONKURRUESE ............................................................................................................ 17

1.3.4. INFRASTRUKTURA DHE MJEDISI ..................................................................................................... 19

1.3.5. INTEGRIMI EVROPIAN, POLITIKA E JASHTME DHE ÇËSHTJET E SIGURISË .......................... 21

PJESA E DYTË ........................................................................................................................................................... 23

2. KORNIZA MAKROEKONOMIKE ........................................................................................................ 23

2.1 AMBIENTI I JASHTËM EKONOMIK ................................................................................................... 24

2.1.1 ZHVILLIMET E FUNDIT EKONOMIKE NË KOSOVË ....................................................................... 25

2.1.2 PARASHIKIMI MAKROEKONOMIK 2020-2022 ................................................................................ 32

2.2. KORNIZA FISKALE 2020-2022 ............................................................................................................. 36

2.2.1. TË HYRAT DHE SHPENZIMET QEVERITARE .................................................................................. 38

2.2.1.1. PARASHIKIMI I TË HYRAVE PËR PERIUDHËN 2020-2022 ............................................................ 38

2.2.1.2. PARASHIKIMI I SHPENZIMEVE PËR PERIUDHËN 2020-2022 ....................................................... 40

2.2.1.3. DEFICITI BUXHETOR DHE RREGULLA FISKALE .......................................................................... 46

2.3. RREZIQET DHE POTENCIALET AFATMESME 2020-2022 .............................................................. 50

2.3.1. POTENCIALET ZHVILLIMORE ........................................................................................................... 51

2.3.2. RREZIQET FISKALE ............................................................................................................................. 51

PJESA E TRETË ......................................................................................................................................................... 58

3. KORNIZA E SHPENZIMEVE SEKTORIALE 2020-2022 – QEVERIA QENDRORE ........................ 58

3.1 QEVERISJA E PËRGJITHSHME PUBLIKE ......................................................................................... 60

3.2 MBROJTJA .............................................................................................................................................. 61

3.3 RENDI, LIGJI DHE SIGURIA PUBLIKE .............................................................................................. 63

3.4 ÇËSHTJET EKONOMIKE ...................................................................................................................... 64

3.5 MBROJTJA E MJEDISIT ........................................................................................................................ 66

3.6 ÇËSHTJET E BANIMIT DHE KOMUNITETIT .................................................................................... 67

3.7 SHËNDETËSIA ....................................................................................................................................... 68

3.8 REKREACIONI, KULTURA, DHE RELIGJIONI ................................................................................. 69

5

3.9 ARSIMI .................................................................................................................................................... 70

3.10 MBROJTJA SOCIALE ............................................................................................................................ 72

PJESA E KATËRT ...................................................................................................................................................... 74

4. NIVELI KOMUNAL ............................................................................................................................... 74

4.1. HYRJE ...................................................................................................................................................... 74

4.2 BURIMET E FINANCIMIT KOMUNAL PËR VITIN 2020 DHE VLERËSIMET PËR VITIN 2021-

2022 .................................................................................................................................................................. 74

4.2.1 GRANTI I PËRGJITHSHËM .................................................................................................................. 74

4.2.2 GRANTI SHTESË PËR FINANCIMIN E KRYEQYTETIT .................................................................. 78

4.2.3 GRANTI SPECIFIK PËR ASIM PARAUNIVERSITAR ....................................................................... 78

4.2.4 GRANTI SPECIFIK PËR SËNDETËSI PRIMARE ................................................................................ 81

4.2.5 FINANCIMI PËR SËNDETËSI SEKONDARE ..................................................................................... 82

4.2.6 FINANCIMI PËR SHËRBIMET REZIDENCIALE ................................................................................ 82

4.2.7 FINANCIMI PËR QENDRËN HISTORIKE TË PRIZRENIT, QENDRËN KULTURORE TË

FSHATIT ZYM DHE KESHILLIN E HOÇËS SË MADHE ..................................................................................... 82

4.2.8 FINANCIMI PËR ZONËN E RREZIKUAR MJEDISORE TË OBILIQIT ............................................ 83

4.2.9 FINANCIMI PËR TEATRO .................................................................................................................... 83

4.2.10 PROJEKSIONET E TË HYRAVE VETANAKE KOMUNALE PËR VITIN 2020 DHE

PARASHIKIMET 2021-2022 ..................................................................................................................................... 83

4.2.11 PËRMBLEDHJE E FINANCIMIT KOMUNAL PËR VITIN 2020 DHE VLERËSIMET PËR VITIN

2021-2022 86

HAPËSIRË INFORMUESE 1. KRAHASIMI I PARASHIKIMEVE MAKROEKONOMIKE NË KASH-ET E

MËHERSHME ME AKTUALET ............................................................................................................................... 30

HAPËSIRË INFORMUESE 2. KRAHASIMI I PARASHIKIMIT MAKROEKONOMIK PËR KASH-IN 2020-2022

ME INSTITUCIONET E TJERA ................................................................................................................................ 35

HAPËSIRË INFORMUESE 3. KRAHASIMI I PARASHIKIMEVE BUXHETORE DHE AKTUALEVE PËR

VITET E FUNDIT....................................................................................................................................................... 37

HAPËSIRË INFORMUESE 4. DEVIJIMET KRYESORE NDËRMJET KASH-VE 2020- 2022 DHE 2019- 2021

PËR VITET 2020 DHE 2021 ...................................................................................................................................... 46

Lista e grafikëve dhe tabelave

Grafiku 1 Rritja ekonomike në vendet e tjera ............................................................................... 24 Grafiku 2 Inflacioni në vendet e tjera ........................................................................................... 25 Grafiku 3 Inflacioni në Kosovë ..................................................................................................... 27 Grafiku 4 Ecuria e bilancit tregtar të mallrave dhe shërbimeve ................................................... 28 Grafiku 5 Diversifikimi i eksporteve ............................................................................................ 28 Grafiku 6 Shkalla e punësimit dhe papunësisë ............................................................................. 29 Grafiku 7 Trendi i normave të interesit, depozitave dhe diferenca në mes tyre te kreditë e reja . 29

6

Grafiku 8 Pjesëmarrja e komponentëve në rritjen e BPV-së ........................................................ 33

Grafiku 9 Struktura e të hyrave në të hyrat e të përgjithshme ..................................................... 38 Grafiku 10 Struktura e shpenzimeve buxhetore............................................................................ 41 Grafiku 11 Bilanci buxhetor, bilanci sipas rregullës fiskale, borxhi i përgjithshëm % e BPV-së 47

Grafiku 12 Stoku i Borxhit të Përgjithshëm dhe si përqindje e BPV-së ....................................... 48

Tabela 1 Indikatorët kryesorë makroekonomikë .......................................................................... 32 Tabela 2 Projeksionet për të hyrat ................................................................................................ 40 Tabela 3 Struktura e shpenzimeve ................................................................................................ 41

Tabela 4 Deficiti i përgjithshëm buxhetor .................................................................................... 47 Tabela 5 Borxhi ndërkombëtar përfshirë edhe borxhin e zotuar e të padisbursuar ...................... 49 Tabela 6 Analiza e ndjeshmërisë se buxhetit ndaj luhatjeve të variablave makroekonomike për

vitin 2020 ...................................................................................................................................... 52 Tabela 7 Pagesat bazuar në vendimet gjyqësore (milion Eur) ...................................................... 56

Tabela 8 Performanca e NP-ve, Fitimi/ Humbje në mln Eur ........................................................ 57

Tabela 9 Subvencionet dhe varshmëria ndaj subvencioneve ........................................................ 57 Tabela 10 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 për Buxhetin

e Përgjithshëm të Kosovës ............................................................................................................ 58 Tabela 11 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 për nivelin

qendror .......................................................................................................................................... 59

Tabela 12 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 61 Tabela 13 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 62 Tabela 14 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 64

Tabela 15 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 65 Tabela 16 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 66

Tabela 17 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 68

Tabela 18 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 69

Tabela 19 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 70 Tabela 20 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 71

Tabela 21 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 ................ 72 Tabela 22 Përcaktimi i vlerës së Grantit të Përgjithshëm për komuna 2020-2022 (mil. Euro) .... 75 Tabela 23 Struktura e Grantit të Përgjithshëm për 2020-2022 sipas LFPL (mil. Euro) ............... 76

Tabela 24 Shpërndarja e Grantit të Përgjithshëm nëpër komuna 2020-2022 ............................... 77 Tabela 25 Shpërndarja e Grantit shtesë për financimin e Kryeqytetit 2020-2022 ........................ 78

Tabela 26 Granti specifik për asim prauniversitar për vitin 2020-2022 ....................................... 80 Tabela 27 Granti specifik për sëndetësi primare për vitin 2020-2022 .......................................... 81 Tabela 28 Financimi për shërbime rezidenciale për vitin 2020 .................................................... 82 Tabela 29 Financimi për Teatro për vitin 2020 ............................................................................ 83 Tabela 30 Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2020-2022 .............................. 85

Tabela 31 Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2020-2022 (mil. euro) ........................... 87 Tabela 32 Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2020 dhe vlerësimet për 2021-2022 ...... 87

ANEKS 1 ...................................................................................................................................... 88

ANEKS 2 ...................................................................................................................................... 93

7

Hyrje

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2020-2022 (KASH 2020-2022) paraqet dokumentin kryesor mbi

bazën e të cilit do të hartohet Buxheti Vjetor për vitin 2020. Qëllimi kryesor i KASH-it është që të

ofrojë një analizë të bazuar të mjedisit makroekonomik në vend, për të vendosur kështu bazën për

planifikimet buxhetore për vitet që vijnë në përputhje me prioritetet strategjike të Qeverisë.

Duke marr parasysh strukturën aktuale ekonomike të Kosovës dhe pengesat e shumta në rritje

ekonomike, është e nevojshme ndërmarrja e reformave ekonomike për të liruar dhe fuqizuar

potencialin ekonomik të vendit. Prioritetet e reformave ekonomike për periudhën afatmesme burojnë

nga Strategjia Kombëtare për Zhvillim dhe Programi për Reforma në Ekonomi 2019-2021, i cili rrjedh

nga procesi i dialogut për qeverisje ekonomike ndërmjet Kosovës dhe BE-së.

Qeveria vazhdon të ketë si objektiv kryesor forcimin e mëtutjeshëm të pozitës së saj fiskale dhe

menaxhimit të përgjegjshëm të financave publike. Në këtë kontekst, planifikimi dhe ekzekutimi i

buxhetit do të bëhet në linjë me rregullën fiskale të vendit që kufizon deficitin buxhetor në 2% të BPV.

Duke pasur parasysh se ky rregull paraqet një kufizim kur konsiderojmë nevojat e Kosovës për projekte

të mëdha zhvillimore, implementimi i ‘Klauzolës për Investime’ i mundëson Qeverisë të financojë

projekte kapitale me interes të gjerë publik, mbi deficitin prej 2% të BPV, me kusht që këto projekte

financohen nga Institucionet Financiare Ndërkombëtare dhe Agjencitë Zhvillimore.

KASH 2020-2022 përmbledh këto prioritete kyçe të qeverisë në Deklaratën e Prioriteteve Afatmesme

dhe pastaj në kapitujt përkatës, që mbulojnë të gjithë sektorët buxhetor, që përshkruan qasjen se si do

të sigurohen fondet për zbatimin e tyre nga buxheti i Kosovës dhe asistenca financiare ose huatë nga

partnerët zhvillimor.

KASH 2020-2022 është e strukturuar në katër pjesë kryesore. Pjesa e parë përmban Deklaratën

Afatmesme të Prioriteteve, e cila ofron një përmbledhje të gjerë të prioriteteve të Qeverisë në

përputhje me Programin Qeverisës, Strategjinë Kombëtare për Zhvillim dhe Programin e Reformave

në Ekonomi. Në pjesën e dytë jepen Projeksionet makro-fiskale bazuar në parametrat e përgjithshëm

të zhvillimit ekonomik. Në pjesën e tretë dhe të katërt janë paraqitur parashikimet fiskale të cilat

përcaktojnë kufijtë e përgjithshëm të shpenzimeve mbi bazën e të cilave përgatitet më vonë Buxheti

Qendror dhe ai Komunal.

8

PJESA E PARË

1. Deklarata e Prioriteteve Afatmesme 2020-2022

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2020-2022 paraqet dokumentin kryesor mbi bazën e të cilit

do të hartohet buxheti vjetor për vitin vijues 2020. Qëllimi kryesor i përcaktimit të prioriteteve

është që të bëhet ndërlidhja bazuar me pritjet e një analize gjithëpërfshirëse të mjedisit

makroekonomik në vend dhe planifikimeve buxhetore për vitet që vijnë me një perspektivë 3(tre)

vjeçare në përputhje me Objektivat Strategjike të Qeverisë.

Objektivat kryesorë të Programit të Qeverisë 2017-2021, janë ndërtimi i një qeverisjeje efektive,

kompetente dhe të përgjegjshme drejt një rritjeje ekonomike të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse,

mirëqenie më të mirë sociale, integrimi euro-atlantik dhe zhvillimi sektorial, në mënyrë që

orientimi i zhvillimit ekonomik të bazohet në prioritete specifike të vendosura në Strategjinë

Kombëtare për Zhvillim 2016-2021 (SKZH) dhe Programin për Reforma në Ekonomi 2019-2021

(PRE). Derisa SKZH përcakton 34 masa të ndara në katër shtylla të cilat përbëjnë prioritetet më të

larta zhvillimore të vendit, PRE rrjedh nga procesi i dialogut për 'qeverisje ekonomike' ndërmjet

Kosovës dhe BE-së, me objektiv kryesor forcimin e mëtutjeshëm të pozitës së saj fiskale dhe

menaxhimit të përgjegjshëm të financave publike.

Ekonomia konkurruese është shtyllë kryesore e çdo zhvillimi dhe krijimit të vendeve të punës.

Duke marr parasysh strukturën aktuale ekonomike të Kosovës dhe pengesat e shumta në rritje

ekonomike, është e nevojshme ndërmarrja e reformave ekonomike për të liruar dhe fuqizuar

potencialin ekonomik të vendit. Prioritetet e reformave ekonomike për periudhën afatmesme, siç

u theksua edhe më lartë, janë paraqitur po ashtu edhe në Programin për Reforma në Ekonomi 2019-

2021, i cili rrjedh nga procesi i dialogut për qeverisje ekonomike ndërmjet Kosovës dhe BE-së.

Përzgjedhja e 20 masave prioritare të reformës kryesisht është bazuar në SKZH, por ato gjithashtu

reflektojnë rekomandimet e dialogut për politika ekonomike ndërmjet Kosovës dhe BE-së.

Politikat fiskale të planifikuara në KASH dhe PRE mbështesin rritjen ekonomike dhe agjendën e

reformave strukturore, duke siguruar që shpenzimet për investime publike shkojnë në mbi 10% të

BPV-së, dhe veç përmirësimit të infrastrukturës në transport, si dhe përfshijnë investime në

institucionet arsimore dhe shëndetësore, bujqësi dhe zhvillim rural, ujitje dhe trajtim të ujërave të

zeza. Buxheti për vitin 2019 përfshin rritje substanciale të financimit për fushat prioritare si:

reformën e gjyqësorit, dhe ngritjen e cilësisë së arsimit dhe shëndetësisë, dhe me projeksionet e

ardhshme synohet që të vazhdohen me mbulimin e këtyre sektorëve.

Procesi i aderimit të Kosovës në Bashkimin Evropian nuk është i rëndësishëm vetëm për zhvillim

ekonomik, por gjithashtu për përmirësimin e qeverisjes dhe institucioneve të vendit, si dhe për

integrimin politik dhe ekonomik ndërkombëtarë dhe sigurinë e vendit. Marrëveshja e Stabilizim-

Asociimit (MSA) ndërmjet Republikës së Kosovës dhe Bashkimit Evropian (BE) është kornizë

kontraktuale e detyrueshme e procesit të aderimit të Kosovës në BE. Në këtë drejtim, Programi

Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit vendos kornizën planifikuese

9

afatmesme për përmbushjen e detyrimeve të MSA-së, ndërsa Agjenda për Reforma Evropiane

(ERA) prioritetet kyçe të reformave për zbatimin e MSA-së të dakorduara ndërmjet palëve

(Kosovës dhe BE-së) në nivelin më të lartë politik.

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2020-2022, përmbledh këto prioritete kyçe të Qeverisë së

Kosovës në Deklaratën e Prioriteteve Afatmesme dhe pastaj në kapitujt përkatës, që mbulojnë të

gjithë sektorët buxhetorë, që përshkruan qasjen se si do të sigurohen fondet për zbatimin e tyre nga

buxheti i Kosovës dhe asistenca financiare ose huat nga partnerët zhvillimorë.

Dy kapitujt e parë të Deklaratës për Prioritetet Afatmesme paraqesin kornizën e përgjithshme

fiskale për tri vitet e ardhshme dhe parimet themelore mbi të cilat bazohet ajo. Kapitulli i tretë

paraqet një përmbledhje të prioriteteve të Qeverisë bazuar në SKZH dhe ndjek strukturën e saj prej

katër shtyllave. Ndërlidhja ndërmjet SKZH-së dhe dokumenteve tjera kryesore strategjike (PRE,

PKZMSA dhe strategjitë sektoriale) janë theksuar për secilën shtyllë. Katër shtyllat e SKZH-së

janë të plotësuara me një shtyllë të pestë prioritare që fokusohet në bashkëpunimin ndërkombëtar,

procesin e integrimit evropian dhe sigurinë nacionale.

Prioritetet kryesore do të udhëzojnë të gjitha organizatat buxhetore në përgatitjen e propozimeve

të tyre buxhetore për vitin 2020. Sipas këtyre prioriteteve, organizatat buxhetore mund të

përfshijnë propozime për finalizimin ose racionalizimin e programeve ekzistuese në mënyrë që të

mundësohen fondet për ato programe që paraqesin prioritet të lartë, duke përfshirë propozimet për

politika të reja. Në raste të veçanta, propozimet mund të përfshijnë kërkesa për financim shtesë

nëse kërkesa të tilla demonstrojnë ndikim të lartë në arritjen potenciale të objektivave dhe

prioriteteve të Qeverisë.

1.1. Korniza e përgjithshme fiskale për prioritizim

Programi i Qeverisë 2017-2021, Strategjia Kombëtare për Zhvillim 2016-2021 dhe Programi për

Reforma në Ekonomi 2019-2021, si dhe Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit ndërmjet Kosovës

dhe BE-së janë dokumentet kryesore që përcaktojnë orientimin dhe zhvillimin e politikave

qeveritare dhe që sigurojnë bazën për përcaktimin e prioriteteve të politikave në Kornizën

Afatmesme të Shpenzimeve 2020-2022.

Qeveria vazhdon të ketë si objektiv kryesor strategjik stabilitetin makroekonomik dhe fiskal të

vendit i cili është parakusht për funksionimin e aktiviteteve qeveritare dhe për krijimin e një klime

më të favorshme për zhvillimin e sektorit privat. Qeveria e Kosovës do të jetë e përkushtuar në

mbarëvajtjen dhe sforcimin e stabilitetit makro-fiskal duke (i) siguruar balancë të nevojshme në

mes arkëtimit të të hyrave dhe shpenzimeve buxhetore, (ii) duke ushtruar disiplinë në zgjerimin

dhe shfrytëzimin e borxhit publik, (iii) duke mbajtur nivel të mjaftueshëm të rezervave buxhetore

për t’i bërë ballë rreziqeve të jashtme dhe të brendshme fiskale si dhe (iv) duke vazhduar reformat

strukturore që adresojnë pengesat kryesore për rritje ekonomike, në mbështetje të zhvillimit të

sektorëve ekonomik konkurrues dhe sigurojnë rritje ekonomike gjithëpërfshirëse dhe mirëqenien

e duhur për qytetarët e vendit.

10

Objektivat kryesore të strategjisë fiskale për periudhën 2020-2022 vazhdojnë të jenë:

Qëndrueshmëria fiskale1 - Qeveria do të ketë në fokus dhe do të siguroj qëndrueshmëri fiskale,

rritje të qëndrueshme ekonomike, duke adresuar prioritetet strategjike dhe nëpërmjet mbështetjes

së mirëqenies sociale, do të siguroj se zhvillimi ekonomik është gjithëpërfshirës. Me qëllim të

ruajtjes së stabilitetit fiskal, Qeveria do të identifikojë opsionet për krijimin e mekanizmave të

mbikëqyrjes efikase fiskale, në linjë me nevojat dhe kërkesat ligjore, duke adresuar prioritetet e

politikave të Qeverisë. Qeveria përkushtohet për bashkëpunim të plotë me Fondin Monetar

Ndërkombëtar, përfshirë këtu edhe informimin dhe konsultimin rreth të gjitha iniciativave fiskale

për vlerësim të rrezikshmërisë ndaj stabilitetit fiskal. Qeveria përkushtohet në vazhdimin e zgjatjes

së maturitetit të borxhit publik vendor dhe të jashtëm, duke zhvilluar më tej tregun vendor të letrave

me vlerë, dhe zhvillimin e tregut të kapitalit. Gjithashtu, do të rris kapacitet për identifikimin,

negocimin, dhe administrimin e projekteve që do të financohen përmes kredive koncesionare të

Institucioneve Financiare Ndërkombëtare me maturitet afat-gjatë. Mbi të gjitha, do të huazohet për

financimin e projekteve kapitale fizibile, me kthim të lartë ekonomik dhe social.

Racionalizimi i shpenzimeve publike2 - Qeveria është e përkushtuar drejt rritjes vjetore të buxhetit

në harmoni me rritjen e përgjithshme të ekonomisë së vendit, dhe me sigurimin e resurseve shtesë

nga ngushtimi i hendekut tatimor. Megjithatë, nevojat për përkrahje financiare buxhetore janë të

mëdha, dhe Qeveria do vendosë kritere të larta për t’u siguruar se burimet e kufizuara u dedikohen

vetëm projekteve dhe politikave që sigurojnë kthimin më të lartë ekonomik dhe social. Për të

implementuar këtë reformë, ndër të tjera, do ndërmerren veprimet në vijim:

o Vendosja e kritereve të larta në përgatitjen, përzgjedhjen, dhe vlerësimin e ndarjeve

buxhetore;

o Buxhetet e viteve paraprake nuk do të jenë më bazë për buxhetin e vitit vijues, si në

operacione ashtu edhe në investime kapitale. Përderisa përkushtohemi që tërë buxhetin ta rrisim

çdo vit në linjë me parimet e mësipërme, ndarjet buxhetore do të vendosen dhe eventualisht sipas

nevojës të rishikohen sipas prioriteteve strategjike të Qeverisë dhe vlerësimit të rezultateve

paraprake financiare;

1 Kjo objektivë është në linjë me konkretizimin e parimeve të grupit “Ekonomia, Bujqësia dhe Energjia” të Parimeve

Programore, gjegjësisht parimit se “Politikat makroekonomike do të jenë në funksion të nxitjes së zhvillimit ekonomik”

si dhe përgjithësisht me konkretizimin i rekomandimeve të konkluzioneve të përbashkëta nga Dialogu Ekonomik dhe

Financiar te Ministrave nga vendet e Ballkanit Perëndimor dhe BE, në Maj 2018, ndërlidhje direkte me Kutia 1 me

pikat 1, “parashikimeve dhe vlerësimeve të ndikimit fiskal,.....koncept letër për mbikëqyrjen fiskale” dhe përgjithësisht

me Kornizën Fiskale, të përshkruar në Kapitullin 3 të PRE., propozimi është i domosdoshëm për implementimin e

masave të SKZH. 2Ky propozim është në linjë me konkretizimin e parimeve të grupit të dytë të parimeve “Buxheti dhe Politikat Fiskale”.

Me PRE, ka ndërlidhje direkte me objektivat fiskale, (te PRE 2018), te Kutia 1 me pikat 2 dhe 5 “ri-klasifikimit me

synim të uljes së kostos së skemës pensioneve,.. forcojë kapacitetet institucionale për planifikimin e investimeve

shumëvjeçare.....si dhe strategjia e re dhe plani i veprimit për të luftuar ekonominë joformale” dhe përgjithësisht te

Parashikimet fiskale për periudhën afatmesme, të përshkruar në Pjesa 3.3 të PRE., Propozimi është i domosdoshëm

për implementimin e masave të SKZH dhe i ndërlidhur direkt me masat e parapara me ERA.

11

o Tek shpenzimet kapitale prioritet do u jepet aktiviteteve që kanë ndikim në zhvillimin

afatgjatë ekonomik, përfshirë këtu infrastrukturën publike dhe investimet me ndikim në zhvillimin

e produktivitetit të sektorit privat;

o Përmirësimi i menaxhimit të projekteve kapitale, me fokus në buxhetimin dhe

implementimin e projekteve shumë-vjeçare për përmirësimin e strukturës ekonomike të vendit;

o Me shpenzimeve rrjedhëse do të prioritizohen aktivitetet për forcimin e sundimit të ligjit

dhe sigurisë, ngritjes së kapitalit njerëzor (përmes aktiviteteve për ngritjen e cilësisë në arsim), dhe

aktivitetet për përmirësimin e shërbimeve shëndetësore;

o Forcimi i rolit të auditimit të brendshëm për ngritjen e performancës dhe adresimin e

vërejtjeve të Zyrës Kombëtare të Auditimit për menaxhim financiar kualitativ.

Prioritizimi i zhvillimit sektorial në bujqësi dhe industri dhe mbështetje sektorëve të drejtësisë,

shëndetësisë dhe arsimit në shpërndarjen e buxhetit operacional3 - zhvillimi (me fokus në

bujqësi dhe energji), si prioritet kryesor i programit qeverisës, mbështetet nga investime të shtuara

kapitale dhe nga masa e efikasitetit në politikën rregullative. Për më shumë, fokusi do të jetë në:

o angazhimin e stafit profesional në funksion të rritjes se cilësisë së arsimit dhe aftësimit

profesional bazuar në kërkesat e tregut të punës;

o përmirësimi i cilësisë dhe rritjes së përfshirjes së fëmijëve në arsimin para-universitar;

o ngritjen e cilësisë së shërbimeve publike nëpërmjet sistemeve të reja të punës;

o ndryshimit strukturor në sektorin e agro-përpunimit dhe rritjes e konkurrueshmërisë në

industrinë prodhuese;

o rritja e qasjes së të rinjve dhe grave në tregun e punës përmes ofrimit të shërbimeve cilësore

të punësimit, masave aktive të tregut të punës dhe ndërmarrësisë.

o rritja e efikasitetit në gjyqësor në zgjidhjen e rasteve, me përmirësimin e efikasitetit të

gjyqësorit në trajtimin e kontesteve ekonomike dhe reforma e përgjithshme e inspektimeve përmes

përmirësimit të koordinimit ndërinstitucional dhe digjitalizimit të procesit të inspektimit.

Rishikimi i politikave dhe ngritja e efikasitetit të administrimit tatimor dhe doganor në

mbështetje të zhvillimit të sektorit privat4- me qëllim që të mbështeten bizneset prodhuese dhe

shërbyese, që stimulojnë eksportin, përmirësojnë bilancin tregtar, dhe krijojnë vende të reja të

punës. Për më tepër thjeshtësimin e sistemit tatimor-doganor, dhe ngritjen e efikasitetit të

administrimit tatimor në mbështetje të zhvillimit të sektorit privat, për të promovuar përmbushjen

vullnetare të detyrimeve tatimore nga ana e të gjithë tatimpaguesve.

o Reformë e plotë e sistemit të kontrollit tatimor;

3 Propozimi ka ndërlidhje direkte me Shtyllën e Kapitalit Human dhe asaj të Sundimit të Ligjit në SKZH. Me PRE,

ka ndërlidhje direkte me Kapitullin II & VI Zhvillimi sektorial, përkatësisht Arsimi dhe shkathtësitë Masa 3 deri 6

dhe 16 deri 18, rritja e cilësisë se arsimit...reformat në arsim, forcimi i sistemit gjyqësor, dhe bashkëpunimi i sektorit

të punës me akademinë. Po ashtu, ndërlidhet direkt me Kapitullin 1 të ERA. 4 Ky propozim është në linjë me konkretizimin e parimeve të grupit të dytë të parimeve “Buxheti dhe Politikat Fiskale”,

dhe në pajtim të plotë me SKZH, ERA, , ndërlidhe edhe me PRE 2019, te Kutia 1. pikat 5 “...hartimi strategjisë së re

dhe plani i veprimit për të luftuar ekonominë joformale” dhe përgjithësisht te Parashikimet fiskale për periudhën

afatmesme, të përshkruar në Pjesa 3.3 të PRE dhe ka ndërlidhje direkte me Masën Nr. 11 Zvogëlim i Eko-joformale.

12

o Mobilizimi i të hyrave duke zgjeruar bazën tatimore në vend të rritjes së normave tatimore

statutore;

o Digjitalizimi i plotë i shërbimeve për tatimpaguesin, duke ngritur dhe vendosur në

përdorim platformën moderne të teknologjisë informative;

o Përmirësim i dukshëm i procesit të kthimeve tatimore;

o Implementimi i plotë i kapitullit të lëvizjes së lirë të mallrave të paraparë me MSA.

Prioritizimi i investimeve të shkallës së gjerë për infrastrukturë moderne dhe atë të energjisë

në buxhetin kapital5 – prioritizimi do të bëhet sipas shkallës së ndikimit në transformimin e

strukturës ekonomike në vend. Infrastruktura energjetike, transporti rrugor dhe ai hekurudhor,

rrjetet e ujësjellësit, ujitjes, trajtimi i ujërave të zeza, do jenë projekte prioritare në shpërndarjen e

buxhetit, përderisa investimet në energji planifikohet të kryhen edhe me involvimin e sektorit

privat përmes reduktimit të kostove të energjisë që do të ndihmojë bizneset dhe do të nxisë

investimet private, pastaj stimulim të masave të efiçiencës së energjisë në amvisëri, ndarje të

granteve për masa të efiçiencës për bizneset e grave, kapacitete të ngrohtoreve me burim të

energjisë me biomasë.

Këto elemente trajtojnë të gjitha organizatat buxhetore në mënyrë të barabartë, prandaj është i

domosdoshëm avancimi i bashkëpunimit në nivel të Qeverisë në mënyre që të mund të përcillet

agjenda e zhvillimit ekonomik të vendit duke ruajtur stabilitetin makro-fiskal.

1.2. Parimet themelore

Procesi i përgatitjes së parashikimit të shpenzimeve për 2020-2022 udhëhiqet nga parimet e

mëposhtme:

o Përputhjen më të madhe me politikat prioritare të Qeverisë të dhëna në Strategjinë

Kombëtare për Zhvillim (SKZH) 2016-2021, Programin e Reformave Ekonomike (PRE) 2019-

2021, Programin Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit dhe Agjendën

për Reforma Evropiane si dokumente për zbatimin e kësaj marrëveshjeje, , si dhe Programin e

Qeverisë 2017-2021. Udhëzimet për prioritetet specifike janë dhënë më poshtë;

o Alokimin e shpenzimeve të cilat janë më efektive në realizimin e objektivave të politikave

të Qeverisë;

o Arritjen e vlerës më të madhe për fondet e shpenzuara duke realizuar synimet specifike

prioritare, nëpërmjet zhvendosjes së fondeve drejt prioriteteve te nivelit të lartë;

o Ndërlidhjen me financimin e jashtëm i ofruar përmes IPA dhe kanaleve të tjera;

5 Ky propozim është pjesë e agjendës connectivity nga BE dhe është pjesë e KASH, PRE, PKZMSA dhe SKZH.

Ndërlidhet në ndërtimin e rrugës Prishtinë-Pejë, Prishtinë-Mitrovicë, Lipjan-Hani i Elezit dhe Besi-Merdare. Ndërsa

tek hekurudhat ndërlidhet me rehabilitimin e linjës kryesore në vend e cila do të ofroj qasje të shpejtë në tregjet

evropiane. Propozimi ndërlidhet edhe me masën ka ndërlidhje direkte me PRE te Kutia 1. pikat 4. Ligji për Efiçiencën

e Energjisë dhe krijimi i Fondit për Efiçiencë të Energjisë. Kapitullin I Reforma e tregut të energjisë dhe transportit

Masa 1 dhe 2 , Kapitullin II Zhvillimet sektoriale – bujqësia, industria dhe shërbimet Masa 3 deri 6 dhe prioritetin

shtyllën e infrastrukturës së SKZH.

13

1.3. Fushat prioritare

Qeveria e Kosovës paraqet deklaratën e mëposhtme të prioriteteve në lidhje me KASH 2020-2022.

Prioritetet janë paraqitur në mënyrë specifike dhe rrjedhin nga Strategjia Kombëtare për Zhvillim,

Programi për Reforma në Ekonomi 2019-2021, si dhe Programi Kombëtar për Zbatimin e MSA-

së. Deklarata është gjithashtu e bazuar në dokumente të tjera strategjike sektoriale, duke iu

mundësuar organizatave buxhetore një masë të fleksibilitetit për të përcaktuar strukturën më të

përshtatshme dhe nivelet më adekuate të financimit për të arritur këto qëllime.

Gjatë përgatitjes dhe dorëzimit të kërkesave të tyre buxhetore për vitin 2019 me parashikimet për

periudhën afatmesme (2020-2022), nga organizatat buxhetore pritet të tregojnë se si plani i tyre

buxhetor i përgjigjet prioriteteve të Qeverisë të paraqitura më poshtë. Kundrejt prioriteteve të

dhëna, organizatat buxhetore inkurajohen që të përmirësojnë efikasitetin në shpenzime përmes

rialokimit brenda kufijve ekzistues.

1.3.1. Arsimi, punësimi dhe shëndetësia

Siç është përcaktuar në Strategjinë Kombëtare për Zhvillim 2017-2021 në Kosovë, fuqia punëtore

është duke u bërë motori kryesor i zhvillimit ekonomik dhe mirëqenies sociale në vend;

prandaj, për të siguruar formimin dhe mbajtjen e fuqisë punëtore të aftë, Qeveria ka përcaktuar

prioritete të qarta për tre vitet e ardhshme në sektorët të cilët kontribuojnë në fushën e zhvillimit

ekonomik.

Me qëllim të adresimit të mangësive të sistemit arsimor, prioritetet e Qeverisë për tre vitet e

ardhshme do të fokusohen si në vazhdim në:

o Rritjen e qasjes në arsim6(me fokus në nivelin parashkollor dhe parafillor) - rritja e

pjesëmarrjes në nivelin parashkollor dhe parafillor gjatë periudhës së ardhshme afatmesme

synohet të arrihet duke vazhduar ndërtimin e kopshteve të reja publike, përmirësimin e kornizës

ligjore për licencimin e institucioneve të reja parashkollore, funksionimin e iniciativave për

zgjerimin e rrjetit të institucioneve private, zbatimin e Kurrikulës Bërthamë për edukim në fëmijëri

të hershme, si dhe adresimi i kapaciteteve të personelit mësimdhënës në këtë nivel. Ky prioritet

gjithashtu është adresuar edhe në Programin e Reformave Ekonomike, Masa 17: ‘Përmirësimi i

cilësisë dhe rritjes së përfshirjes së fëmijëve në arsimin parauniversitar’.

o Përmirësimi i cilësisë së arsimit në të gjitha nivelet: sidomos cilësia e mësimdhënies në

arsimin fillor dhe të mesëm7 synohet të arrihet duke mbështetur procesin e zhvillimit profesional

të mësimdhënësve dhe zbatimin e sistemit të gradimit në përputhje me procesin e licencimit, duke

u fokusuar në arsimin dhe aftësimin profesional dhe rritjen e ndërlidhjes së aftësive të të rinjve me

tregun e punës. Zgjerimi i vazhdueshëm i përdorimit të kurrikulës së re në të gjitha shkollat dhe

rishikimi i teksteve ekzistuese shkollore dhe përgatitja e teksteve të reja, veçanërisht duke u

6 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 1 'Gjithëpërfshirja në arsimin parashkollor dhe parafillor' 7 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 2 'Përmirësimi i cilësisë së mësimdhënies në arsimin

parauniversitar'

14

fokusuar në tekstet bazë të arsimit dhe formimit profesional, do të kontribuojnë në arritjen e

qëllimeve prioritare. Ky prioritet adresohet në PRE, Masa 16: ‘Rritja e cilësisë së arsimit dhe

aftësimit profesional bazuar në kërkesat e tregut të punës’ dhe Masa 1: ‘Reforma në Arsimin

Parauniversitar.’

o Forcimi i mekanizmave të llogaridhënies dhe certifikimit në sistemin arsimor8 - do të

ndihmojë në përmirësimin e cilësisë së arsimit dhe rritjen e llogaridhënies së sistemit arsimor.

Gjithashtu do të mbështesë forcimin dhe zbatimin e një sistemi më të besueshëm të provimit final

për nxënësit, si dhe përmirësimin e provimit final për profesionet e rregulluara. Zgjerimi dhe

përmirësimi i sistemit të inspektimeve në sistemin arsimor edhe aspekteve të vlerësimit të

performancës së mësimdhënësve do të gjejnë mbështetje përmes miratimit të ligjit për

inspektoratin e arsimit, përmirësimit të cilësisë së autonomisë dhe llogaridhënies së institucioneve

të akredituara dhe zhvillimit të sistemit të vlerësimit të mësimdhënies.

o Ndërlidhja më e mirë ndërmjet sistemit arsimor dhe tregut të punës9 - ky prioritet do të

bazohet në procesin e zhvillimit të standardeve profesionale dhe në rritjen e cilësisë së arsimit dhe

aftësimit profesional. Këto do të arrihen duke rritur kapacitetin e Qendrave për Këshillim dhe

Orientim të Karrierës nëpër komuna dhe zbatimin e koncepteve nga Kurrikula Bërthamë; zhvillimi

i kurrikulave të reja dhe rishikimi i të gjitha kurrikulave të AAP-së; përmirësimi i cilësisë së

shërbimeve të trajnimit të ofruara në QAP; zbatimi i sistemit pilot i kombinuar i AAP-së me

elemente të mësimit të dyfishtë. Ky prioritet gjithashtu adresohet edhe në PRE, Masa 16: ‘Rritja e

cilësisë së arsimit dhe aftësimit profesional bazuar në kërkesat e tregut të punës’.

o Optimizimi i shpenzimeve në arsim nëpërmjet sistemeve të të dhënave të gradimit të

mësimdhënësve10 - do të arrihet duke ndërtuar një master plan për rrjetin shkollave të AAP-së;

vazhdimi i zhvillimit të mëtejshëm të Sistemit të Menaxhimit të Informatave në Arsimin e Lartë

(SMIAL) si dhe zhvillimi i mëtutjeshëm i sistemeve të tjera informative lidhur me sistemin

arsimor, optimizimi i financimit përmes rialokimit të fondeve nga programet që kërkohen më pak

në ato që kërkohen më shumë në nivelin e arsimit profesional dhe të lartë. Kjo do të kontribuojë

në përmirësimin e ndërlidhjes me tregun e punës.

o Përmirësimi i qasjes në shërbime shëndetësore - ky prioritet ka për qëllim krijimin dhe

zbatimin e fondit të sigurimeve shëndetësore; realizimin e shërbimeve shëndetësore

kardiokirurgjike; ofrimin e shërbimeve shëndetësore në institucionet parashkollore dhe shkollore;

fillimin e mbledhjes së primeve nga punonjësit në sektorin publik. Në këtë aspekt, parashihet

gjithashtu hartimi i kornizës ligjore dhe operative për fillimin e zbatimit të Testit të Varfërisë së

8 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 4 ‘Forcimi i funksioneve të provimit, inspektimit dhe

akreditimit në sistemin arsimor’ 9 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 3 ‘Ndërlidhja më e mirë ndërmjet sistemit arsimor dhe tregut

të punës’ 10 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 5 ‘Optimizimi i shpenzimeve në arsim nëpërmjet sistemeve të

të dhënave’

15

Kategorive Sociale, për përjashtimin nga pagesat e primeve të sigurimeve shëndetësore. Ky

prioritet adresohet edhe në PRE, Masa 20: ‘Përmirësimi i shërbimeve shëndetësore dhe sociale’

o Rritja e punësimit, sidomos tek të rinjtë dhe gratë 11 - duke u bazuar në prioritetet dhe

obligimet e zhvillimit ekonomik në kuadër të procesit të integrimit evropian, Qeveria do të punojë

drejt adresimit të papunësisë së të rinjve përmes zbatimit të planit strategjik në fuqi për trajtimin e

papunësisë tek të rinjtë. Me qëllim të zbatimit të politikave të punësimit dhe tregut të punës, do të

punohet në reformën dhe modernizimin e shërbimeve publike të punësimit përmes planifikimit,

hartimit, zbatimit efektiv dhe monitorimit të masave aktive të tregut të punës. Ky prioritet

adresohet gjithashtu edhe në PRE, Masa 19: ‘Rritja e qasjes së të rinjve dhe grave në tregun e

punës përmes ofrimit të shërbimeve cilësore të punësimit, masave aktive të punësimit dhe

ndërmarrësisë’

o Forcimi i sistemit të mbrojtjes sociale dhe shërbimeve sociale 12- Në fushën e shërbimeve

sociale, Qeveria do të fokusohet në përcaktimin e një sistemi të qëndrueshëm për financimin e

shërbimeve sociale dhe zbatimin në vazhdimësi të skemave dhe përfitimeve të pensioneve dhe aty

ku është e nevojshme - reformimin e politikave aktuale sociale, reformimin e sistemit të

pensioneve në aspektin legjislativ, organizativ dhe të bashkëpunimit ndërkombëtar. Rëndësi e

veçantë do t'i kushtohet edhe aspektit të forcimit të mekanizmave të bashkëpunimit me partnerët

social. Gjithashtu, sigurimi i të drejtave të kategorive të dala nga lufta, me fokus në zbatimin e

legjislacionit në lidhje me këto kategori, do të jetë një nga prioritetet në këtë fushë.

Siguria dhe shëndeti në punë – përmes të cilit synohet përmirësimi i kushteve të punës dhe

garantimi i standardeve minimale të sigurisë dhe shëndetit në punë, të cilat do të jenë në përputhje

me standardet ndërkombëtare përmes avancimit të kornizës ligjore, duke fuqizuar gjithashtu

kapacitetet e inspektoratit të punës.

Mbështetja e aktiviteteve kulturore dhe sportit - Qeveria e Kosovës do të vazhdojë me

modernizimin e infrastrukturës sportive sipas standardeve ndërkombëtare avancimin e sportit

shkollor dhe rritjen e pjesëmarrjes së grave në sport. Gjithashtu, mbështetja e aktiviteteve

kulturore, përmes formave të ndryshme do të mbetet prioritet për financim gjatë tri viteve të

ardhshme.

1.3.2. Qeverisja e mirë dhe sundimi i ligjit

Qeveria e Republikës së Kosovës është e përkushtuar drejt përmirësimit të sundimit të ligjit dhe

qeverisjes së mirë në Kosovë, me qëllim të thjeshtësimit të legjislacionit dhe krijimit të një sistemi

të vlerësimit të ndikimit rregullator, duke përfshirë zvogëlimin e barrës administrative për bizneset.

Kjo do të zbatohet duke i dhënë prioritet politikave publike në sektorët përkatës si në vazhdim:

11 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 3 ‘Ndërlidhja më e mirë ndërmjet sistemit arsimor dhe tregut

të punës’ 12.Social’ 12 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 7 ‘Adresimi i punësimit joformal dhe krijimi i kushteve të

përshtatshme për punë’

16

o Zbatimi i kornizës strategjike për reformën e administratës publike – zbatimi i pakos së

ligjeve të miratuara nga Kuvendi i Kosovës është prioritet i qeverisë për periudhën e ardhshme

afatmesme. Gjithashtu, fokus i veçantë mbetet plotësimi i treguesve të dakorduar më Komisionin

Evropian për mbështetjen e drejtpërdrejt buxhetore, që kanë për qëllim rritjen e vazhdueshme të

efikasitetit të qeverisjes. Për më tepër, këto reforma pritet të mbështeten përmes miratimit të Ligjit

për qeverinë, përmes të cilit synohet të fuqizohet transparenca, efikasiteti dhe llogaridhënia e

qeverisë.

o Reforma e Menaxhimit të Financave Publike, si pjesë e përpjekjeve të Qeverisë së

Kosovës në kuadër të Reformës së Administratës Publike, do të vazhdoj me fokus të lartë përmes

zbatimit dhe plotësimit të treguesve të dakorduar me Komisionin Evropian në kuadër të programit

të dytë për mbështetje buxhetore. Sigurimi i përdorimit efikas, transparent dhe të drejtë të

fondeve publike si dhe realizimi i parimit kryesor në prokurimin publik “vlera për para” - kjo do

të rrisë transparencën dhe do të siguroj racionalizim më të mirë të shpenzimit të parasë publike

o Përmirësimi i mjedisit të të bërit biznes dhe luftimi i ekonomisë jo-formale do të vazhdojë

përmes miratimit të një Programit për uljen e barrësh administrative13 i cili ka për qëllim

përveç tjerash lehtësimin e te bërit biznes, thjeshtëzimin e procedurave administrative duke ulur

koston e të bërit biznes, si dhe duke forcuar rrjedhimisht sektorin privat, dhe duke mundësuar

rritjen e investimeve dhe rritjen ekonomike (PRE, Masa 7). Krahas kësaj, Qeveria, përmes

vazhdimit të reformës së përgjithshme të inspektimit14, synon të adresoj koordinimin

ndërinstitucional dhe të përmirësoj efikasitetin e inspektimeve. Përveç tjerash, kjo reformë fuqizon

përpjekjet e qeverisë për luftimin e ekonomisë jo-formale dhe korrupsionit (PRE: Masa 10).

Forcimi i përpjekjeve për zvogëlimin e ekonomisë joformale - përmes zbatimit të strategjisë për

luftimin e ekonomisë joformale, Qeveria synon rritjen e konkurrencës dhe kushte të barabarta të

konkurrencës, por edhe rritje të të hyrave të buxhetit publik (PRE:

o Qeveria e Kosovës do të fokusohet në zbatimin e rekomandimeve që rezultojnë nga

rishikimi funksional i sektorit të sundimit të ligjit, që synon vlerësimin e funksionimit të sistemit

aktual gjyqësor dhe tenton të japë përgjigje lidhur me përmirësimet apo ndërhyrjet e mundshme

që duhet të bëhen në sistem, me qëllim të funksionimit më të mirë. Gjithashtu, me qëllim rritjes

së efikasitetit të gjyqësorit15 - synohet të përmirësimi i efikasitetit në adresimin e kontesteve

ekonomike duke zvogëluar numrin e lëndëve të pazgjidhura të grumbulluara përmes rritjes së

kapaciteteve dhe kompetencave të gjykatave, si dhe zbatimin e Sistemit për Menaxhimin

Informativ të Lëndëve. Ky prioritet adresohet edhe në PRE, Masa 9: ‘Rritja e efikasitetit të

gjyqësorit në zgjidhjen e rasteve’.

o Fuqizimi i mëtutjeshëm i sistemit të të drejtave pronësore16 - qeveria synon të adresojë

sigurinë e të drejtave pronësore duke u fokusuar në miratimin dhe zbatimin e legjislacionit i vili

13 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 9 ‘Zvogëlimi i pengesave administrative për licenca dhe leje’ 14 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 10 ‘Përmirësimi i efikasitetit të sistemit të inspektimeve’ 15 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 14 ‘Rritja e efikasitetit të gjyqësorit në zgjidhjen e rasteve’ 16 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 13: ‘Forcimi i sistemit të të drejtave pronësore’

17

rregullon pronën e paluajtshme, shkallën e gjerë të informalitetit në sektorin e pronës së

paluajtshme dhe zbatimi jo-konsistent i të drejtave pronësore, e ka dobësuar sigurinë e të drejtave

pronësore në Kosovë. Ky prioritet gjithashtu, mbështet përpjekjet për përmirësimin e mjedisit të

të bërit biznes dhe adresohet edhe në PRE, Masa 8: ‘Sigurimi i të drejtave pronësore duke adresuar

informalitetin në sektorin e pronës së paluajtshme’.

o Në fushën e rendit, sigurisë dhe mbrojtjes - Qeveria e Kosovës mbetet e përkushtuar të

vazhdoj luftën kundër krimit të organizuar dhe korrupsionit dhe në zbatimin e legjislacionit për

transformimin e Forcave të Sigurisë së Kosovës në Ushtri të Kosovës dhe brenda një periudhe 10

vjeçare planifikohet të përfundojë këtë transformim, pasuar nga ndërhyrje adekuate në ngritjen e

kapaciteteve, infrastrukturë dhe pajisjet e nevojshme.

1.3.3. Industritë konkurruese

Qeveria e Kosovës do të vazhdojë të ofrojë mbështetje për zhvillimin e sektorit privat me qëllim

të rritjes së konkurrueshmërisë së tij, përmirësimit të mjedisit të të bërit biznes dhe lehtësimit të

tregtisë. Masat e ndërmarra në këtë aspekt mbesin kryesisht të harmonizuara me qëllim të

gjenerimit të rritjes së qëndrueshme ekonomike. Në periudhën afatmesme, politikat e qeverisë janë

si në vazhdim:

o Rritja e konkurrueshmërisë në industrinë prodhuese17 - Qeveria e Kosovës synon të rrisë

konkurrencën në industrinë prodhuese duke i kushtuar rëndësi të veçantë mekanizmave që

përmirësojnë bashkëpunimin midis NVM-ve, rritjes së rrjetëzimit, përmirësimit të dialogut

publiko-privat dhe rritjes së cilësisë së prodhimit në sektorët industrialë prodhues. Një mënyrë

tjetër përmes së cilës është vendosur të arrihet një objektiv i tillë është përmes promovimit të IHD-

ve dhe rritjes së rolit të diasporës në zhvillimin ekonomik. Theks vihet edhe në zhvillimin rrjeteve

dhe grupor të NVM-ve. Lehtësimi i grupimeve të tilla do të mundësojë ndërlidhjen mes

ndërmarrjeve të zinxhirit të vlerave dhe pjesëmarrjes më të lartë të sektorit industrial në BPV.

o Theks i veçantë do të vihet në rritjen e investimeve në sektorin e minierave nën kushtin

e shfrytëzimit të duhur të burimeve natyrore. Ristrukturimi dhe rivitalizimi i Trepçës do të

gjenerojë të hyra për buxhetin e shtetit, si dhe do të ketë ndikim pozitiv në shumë industri të tjera

në Kosovë, duke siguruar kështu një nxitje për rritjen ekonomike të vendit dhe ulje të deficitit

tregtar.

o Përmirësimi i mjedisit për ndërmarrësi dhe inovacion - Qeveria e Kosovës synon krijimin

e kornizës së politikave, bazës ligjore dhe kapaciteteve për hulumtime dhe inovacion, rritjen e

nivelit të bashkëpunimit të komunitetit hulumtues dhe industrisë, si dhe rritjen e pjesëmarrjen në

programet dhe projektet evropiane dhe rajonale, dhe mbështetjen e aktiviteteve të inovacionit

17 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 17 ‘Rrjetëzimi dhe zhvillimi i NVM-ve të grupuara, Masa 18:

‘Kalimi i NVM-ve në aktivitete me vlerë më të lartë të shtuar’ Masa 19: ‘Promovimi i investimeve të huaja direkte

(IHD) dhe rritja e rolit të diasporës në zhvillimin ekonomik’ Masa 22: ‘Ristrukturimi dhe rivitalizimi i Trepçës-

Zvogëlimi i pengesave administrative për licenca dhe leje’

18

përmes programeve trajnuese në përgjithësi. Ky prioritet adresohet edhe në PRE, Masa 12:

‘Përmirësimi i mjedisit për ndërmarrësi dhe inovacion’.

o Forcimi i transferimit të njohurive.18 Në fushën e Hulumtimeve, Zhvillimit dhe

Inovacionit (HZHI), Qeveria synon ndërlidhjen e punës kërkimore në universitete me industritë

përmes qasjes së specializimit të mençur dhe investimeve në H&ZH dhe përmirësimit të kornizës

ligjore për inovacion, transferim të njohurive dhe teknologjisë, dhe financimit të aktiviteteve të

kërkimeve shkencore. Ky prioritet adresohet edhe në PRE, Masa 12: ‘Përmirësimi i mjedisit për

ndërmarrësi dhe inovacion’

o Përmirësimi i qasjes në TIK për biznesin dhe qytetarët.19 Qeveria e Kosovës synon

përmirësimin e qasjes në TIK dhe përdorimin e saj përmes zgjerimit të infrastrukturës brezgjerë

në viset e pambuluara, forcimit të kapitalit njerëzor dhe mbështetjes së bizneseve digjitale, si dhe

digjitalizimit të bizneseve tjera. Përdorimi i TIK gjithashtu do të nxisë inovacion në procesin

operacional në sektorin privat, duke e forcuar kështu atë. Ky prioritet adresohet edhe në PRE, Masa

13: ‘Zgjerimi i infrastrukturës së rrjetit dhe shërbimeve relevante të TIK për zhvillim socio-

ekonomik’.

o Lehtësimi i tregtisë ndërkombëtare - Qeveria e Kosovës ka gjithashtu për synim të

avancojë NVM-të në aktivitete me vlerë më të lart, duke synuar rritjen e konkurrueshmërisë së

NVM-ve, duke çuar në ulje të deficitit tregtar, rritjen e të hyrave në ekonomi dhe duke mundësuar

rritje të qëndrueshme ekonomike. Këto politika do të rrisin kapacitetin tregtar të sektorit privat

përmes përmirësimit të kosto-efektivitetit të transaksioneve ndërkombëtare të tregtisë. Ky prioritet

adresohet edhe në PRE, Masa 14: ‘Lehtësimi i tregtisë duke rritur kosto-efektivitetin e

transaksioneve ndërkombëtare të tregtisë’,

Vlen të theksohet se qeveria synon zhvillimin e mëtejshëm të infrastrukturës së cilësisë dhe

fuqizimin e rolit të autoriteteve të mbikëqyrjes së tregut, duke e harmonizuar legjislacionin

kombëtar me Acquis të BE-së, duke e koordinuar sistemin ndërinstitucional me biznesin dhe palët

e tjera të interesit, si dhe anëtarësimin në organizatat evropiane dhe ndërkombëtare (PRE Masa

15).

o Zgjidhja e fragmentimit të tokave bujqësore.20 Konsolidimi i tokës bujqësore do të bëhet

përmes përshtatjes dhe përmirësimit të kornizës ligjore dhe të politikave mbi tokën bujqësore,

përveç zbatimit të projekteve të konsolidimit dhe inventarizimit vullnetar. Kjo do të rezultojë me

një rritje të madhësisë mesatare të fermës dhe të sipërfaqes mesatare të parcelave, si dhe të

prodhimit bujqësor; në rritje të konkurrueshmërisë; zhvillim të tregut të tokës, si një parakusht i

rëndësishëm për ekonominë e lirë të tregut. Ky prioritet adresohet edhe në Programin për Reforma

në Ekonomi, Masa 4: ‘Konsolidimi dhe inventarizimi i tokës bujqësore.’

18 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 3: ‘Ndërlidhja më e mirë ndërmjet sistemit arsimor dhe tregut

të punës’ 19 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 30: ‘Shtrirja e infrastrukturës së teknologjisë informative’ 20 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 20: ‘Rregullimi i tokave bujqësore’

19

o Ngritja e Konkurrueshmërisë në Turizëm. Qeveria e Kosovës synon të promovojë

zhvillimin dhe konkurrueshmërinë në sektorin e turizmit me qëllim të rritjes së vlerës ekonomike

të turizmit, rritjen e punësimit si dhe përmirësimin e cilësisë së shërbimeve. Rritjen e ofertës

turistike nëpërmjet promovimit të produkteve turistike, nxitjes së zhvillimit te produkteve me

qëllim të depërtimit në tregun turistik, bashkëpunimit mes aktorëve relevant, përdorimit të

standardeve turistike dhe hoteliere, njëkohësisht duke përmirësuar infrastrukturën ligjore sipas

praktikave evropiane. Ky prioritet adresohet gjithashtu edhe në PRE, Masa 6: "Ngritja e

Konkurrueshmërisë në Sektorin e Turizmit dhe Hotelerisë'

1.3.4. Infrastruktura dhe mjedisi

Qeveria është zotuar për të ofruar infrastrukturën publike të nevojshme për rritjen dhe zhvillimin

ekonomik. Furnizimi i qëndrueshëm me energji dhe ujë, si dhe lidhja e transportit me korridoret

regjionale dhe evropiane do të krijojnë mjedis më të mirë edhe për sektorin privat. Për bizneset

bashkëkohore infrastruktura teknologjike është e domosdoshme për të rritur produktivitetin dhe

ulur kostot operative. Kjo vlen edhe për sektorin e bujqësisë e cila ka nevojë për infrastrukturë

përcjellëse, siç është ajo e ujitjes. Por të gjitha këto duhet të bëhen në harmoni të plotë dhe duke

shfrytëzuar burimet natyrore në mënyrë sa më racionale, nëpërmjet balancës në mes të nevojave

të menjëhershme ekonomike dhe qëndrueshmërisë mjedisore.

o Sigurimi i furnizimit të qëndrueshëm me energji elektrike dhe shfrytëzimi racional i

burimeve të ripërtëritshme të energjisë elektrike.21 Sigurimi i furnizimit me energji elektrike do

të adresohet duke filluar ndërtimin e TC Kosova e Re pas mbylljes financiare të marrëveshjes me

investitorin privat dhe duke rehabilituar kapacitetet e vjetruara të Kosovës B, ndërsa

dekomisionimi i TC Kosova A do të bëhet në faza kohore deri në funksionalizimin e TC Kosova

e Re. Në të njëjtën kohë, siguria e furnizimit me energji elektrike do të rritet duke krijuar një treg

të hapur dhe konkurrues të energjisë elektrike i cili kërkon finalizimin e kornizës rregullative dhe

integrimin në tregun rajonal, duke përfshirë edhe funksionimin e linjës 400 kV të transmisionit

ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë, në pajtim me zotimet e procesit të Berlinit dhe direktivat e BE-

së në tregun unik të energjisë.

Shfrytëzimi racional i burimeve të ripërtëritshme të energjisë elektrike do të promovohet

përmes rregulloreve të tarifave nxitëse për të gjitha llojet e burimeve të energjisë së ripërtëritshme

dhe nga investimet e vazhdueshme private në impiante solare, të erës dhe hidrocentrale të vogla.

Investimet private do të lehtësohen nëpërmjet krijimit të qendrave për shërbim të qytetarëve të

cilat merren me burimet e ripërtëritshme të energjisë me qëllim të përmirësimit të shërbimeve në

këtë sektor. Ky prioritet adresohet edhe në PRE, Masa 2: ‘Zhvillimi i mëtejshëm i kapaciteteve të

prodhimit të energjisë’.

21 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 25: ‘Ndërtimi i kapaciteteve të reja dhe të qëndrueshme të

prodhimit të energjisë elektrike, Masa 26: ‘Krijimi i një tregu të hapur dhe konkurrues të energjisë elektrike’ dhe

Masa 28: ‘Shfrytëzimi racional i burimeve të ripërtëritshme të energjisë’

20

o Ulja e konsumit të energjisë përmes masave të efiçiencës.22 Qeveria vazhdon të mbështes

investimet në efiçiencën e energjisë në sektorin publik dhe në zbatimin e rrjeteve të ngrohjes

qendrore në qytetet e Kosovës që do të reduktojnë konsumin e energjisë në ndërtesat e banimit për

qëllime të ngrohjes. Korniza rregullative për standardet dhe kërkesat e performancës së energjisë

do të përmirësohet. Masat e efiçiencës do të zbatohen duke u bazuar në ligjin e ri të miratuar për

EE, përkatësisht përmes Fondit për eficiencë që do të përcaktojë kornizën për zbatimin e Fondit

për Efiçiencën e Energjisë për masat e efiçiencës së energjisë në sektorin privat dhe rezidencial

dhe promovimin e përdorimit gjithëpërfshirës të iniciativave ekzistuese si Programi Rajonal për

Efiçiencën e Energjisë, me qëllim të arritjes së objektivit prej 9% të kursimit të energjisë. Ky

prioritet adresohet edhe në PRE, Masa 1: ‘Ulja e konsumit të energjisë përmes masave të efiçiencës

së energjisë’.

o Përmirësimi i parakushtit të lidhshmërisë dhe mobilitetit.23 Qeveria e Republikës së

Kosovës mbetet e përkushtuar në përmirësimin e mëtejshëm të infrastrukturës rrugore dhe

hekurudhore, duke u fokusuar në përfundimin e akseve rrugore kryesore ndërkombëtare dhe

rajonale, si dhe linjën ndërkombëtare hekurudhore për të mundësuar lëvizje më të shpejtë dhe më

të lirë të qytetarëve dhe mallrave, duke zvogëluar kostot dhe distancën e transportit të njerëzve dhe

mallrave në dhe nga Kosova. Kjo do t’u lehtësojë bizneseve të plasojnë mallra në tregjet vendore

dhe ndërkombëtare, kurse modernizimi i rrjetit hekurudhor ndërkombëtar do të ndihmojë sektorin

e eksportit të mallrave minerare dhe bujqësore.

o Përmirësimi i infrastrukturës për agro-biznes.24 Qeveria vazhdon të mbështesë zgjerimin

e mbulimit të sistemit të ujitjes, si dhe aktivitetet e zgjerimit të fermave përmes sigurimit të

ndihmës së drejtpërdrejtë financiare (subvencioneve), ku dhe do të mbështesë rritjen e industrive

përpunuese të industrisë ushqimore, investimet në ndërmarrjet agro-përpunuese, përkatësisht

zgjerimin e kapaciteteve përpunuese dhe futjen e linjave të reja të prodhimit, investimet në higjienë

dhe standardet e cilësisë. Ky prioritet adresohet edhe në PRE, Masa 3: ‘Ndryshimet strukturore në

sektorin e agro-përpunimit’.

o Rritja e efikasitetit të shfrytëzimit të burimeve ujore.25 Shfrytëzimi racional dhe rritja e

kapaciteteve të burimeve ujore do të mbështeten përmes investimeve në rrjetin e ujësjellësit në të

gjitha kompanitë rajonale të ujit, duke adresuar humbjet teknike dhe komerciale të kompanive

rajonale të furnizimit me ujë. Është e rëndësishme të theksohet se me qëllim të ruajtjes së burimeve

ujore dhe shfrytëzimit të tyre racional; fillimisht do të punohet në realizimin e studimeve të

fizibilitetit për lokacionet potenciale për ndërtimin e strukturave akumuluese të ujërave

22Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 27 ‘Ulja e konsumit të energjisë përmes masave të efiçiencës’ 23 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 29 ‘Zhvillimi i mëtejmë i infrastrukturës rrugore dhe

hekurudhore’ 24 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 31 ‘Infrastruktura bujqësore në shërbim të agro-biznesit’ 25 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 32 ‘Shfrytëzimi racional dhe rritja e kapaciteteve të burimeve

ujore’

21

sipërfaqësore. Zbatimi i këtij prioriteti do të rrisë efikasitetin e shfrytëzimit të ujit dhe shkallën e

kontrollit dhe të raportimit mbi sasinë e ujit të shfrytëzuar/konsumuar.

o Sigurimi i shfrytëzimit dhe menaxhimit të qëndrueshëm të pyjeve.26 Ky prioritet synon të

ndalojë ritmin e shpyllëzimit të pyjeve të Kosovës dhe të fillojë rigjenerimin e tyre dhe

shfrytëzimin e qëndrueshëm të tyre, në funksion të konsumatorëve dhe të përdorimit në sektorët

industrial. Përmirësimi i efikasitetit në menaxhimin më të mirë të pyjeve do të mbështesë

industrinë e përpunimit të drurit, duke siguruar çmim të drejtë dhe furnizim të qëndrueshëm me

lëndë të parë.

o Mundësimi i menaxhimit të qëndrueshëm të mbeturinave.27 Në periudhën afatmesme,

Qeveria zbaton këtë prioritet duke aktivizuar reformën e Menaxhimit të Qëndrueshëm të

Mbeturinave, që nënkupton dhënien e kompetencave shtesë komunave për menaxhimin e

mbeturinave në pajtim me Ligjin për Vetëqeverisje Lokale dhe Ligjin për Mbeturinat, prioritet ky

i cili mundëson konsolidimin e kompanive publike të grumbullimit të mbeturinave dhe të

operatorëve ekonomik kontraktues përmes partneriteteve publike-private për menaxhimin e

mbeturinave. Në përgjithësi korniza e politikave për menaxhimin e integruar të mbeturinave do të

vendoset përmes Strategjisë përkatëse, e cila paraqet qasjen e Qeverisë ndaj menaxhimit të

integruar të mbeturinave dhe kontribuon në zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit.

politikat e përafërta sektoriale në fushën e menaxhimit të mbeturinave me ato të BE-së, duke e

përshpejtuar kështu procesin e integrimit evropian.

1.3.5. Integrimi Evropian, politika e jashtme dhe çështjet e sigurisë

Përmbushja e obligimeve që dalin nga procesi i integrimit evropian, forcimi i subjektivitetit

ndërkombëtar të Kosovës, me mision të posaçëm në arritjen e njohjeve të reja, anëtarësimin e plotë

në organizatat ndërkombëtare e rajonale dhe sjelljen e investimeve të huaja direkte në Kosovë,

mbeten ndër prioritetet kyçe.

Qeveria e Kosovës do të investojë në fuqizimin dhe thellimin e partneritetit special me Shtetet e

Bashkuara të Amerikës, si partneri më i rëndësishëm i Kosovës dhe popullit të saj. Bashkëpunimi

strategjik me vendet mike do të shtohet dhe fuqizohet. Gjithashtu, do të thellohet partneriteti

strategjik me Shqipërinë me qëllim të zhvillimit të ngushtë politik, ekonomik dhe kulturor.

Parimi themelor në fushën e bashkëpunimit rajonal është fqinjësia e mirë dhe konstruktive përmes

raporteve bilaterale dhe rajonale. Kështu, Qeveria e Kosovës synon ndërtim të marrëdhënieve

fqinjësore edhe me Serbinë. Mbi bazën e përcaktimit të kornizës kohore dhe zhvillimit të

konsensusit të brendshëm politik e qytetar do ta përmbyllim suksesshëm procesin e dialogut me

Serbinë.

Kosova, pa asnjë dilemë, synon anëtarësimin në NATO. Po ashtu, prania e vazhdueshme e NATO-

s në Kosovë është siguri dhe mundësi shtesë për shtetin dhe qytetarët e Kosovës. Transformimi i

26 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 33‘Shfrytëzimi dhe menaxhimi i qëndrueshëm i pyjeve’ 27 Ky prioritet lidhet drejtpërsëdrejti me SKZH, Masa 34‘Menaxhimi i qëndrueshëm i mbeturinave’

22

FSK-në në FAK, ashtu siç parashihet me kornizën ligjore të miratuar, do të vazhdoj në vitet në

vijim në bashkëpunim të ngushtë me NATO-në, duke siguruar kështu vazhdimin e përkrahjes së

plotë në avancimin e FSK sipas standardeve të NATO-s. Prandaj edhe Qeveria e Republikës së

Kosovës do të vazhdoj me përkrahjen financiare të këtij sektori.

Në fushën e integrimit evropian, Qeveria e Kosovës mbetet e përkushtuar të zbatoj në tërësi

Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit (MSA). Në këtë drejtim, organizatat buxhetore identifikojnë

prioritet veçanërisht veprimet në kuadër të MSA-së të cilat përfshijnë angazhime të rëndësishme

afatshkurtra dhe afatmesme (2018-2020) të vendosura edhe në kuadër të shtyllave të Strategjisë

Kombëtare për Zhvillim, Agjendës Evropiane të Reformave, Programit për Reforma në Ekonomi;

Programit Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshje së Stabilizim Asociimit (PKZMSA) dhe

veprimet që synojnë maksimizimin e përdorimit të fondeve të BE si pjesë e Instrumentit të Para-

Anëtarësimi (IPA), mbështetja buxhetore nga korniza e BE për investime në Ballkanin

Perëndimor, si dhe partnerët e tjerë zhvillimorë.

Prandaj, zbatimi i MSA-së dhe detyrimeve të tjera të procesit të integrimit evropian përbën njërën

nga shtyllat e Programit të Qeverisë 2017-2021. Përmbushja e detyrimeve të MSA-së kërkon

zbatimin e një numri të madh reformash të thella juridike, politike, ekonomike dhe institucionale.

23

PJESA E DYTË

2. KORNIZA MAKROEKONOMIKE

Hyrje

Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2020-2022 është ndërtuar mbi një skenar makroekonomik që

parasheh përshpejtim të rritjes ekonomike në vend, e cila reflekton pritjet më optimiste për rritjen

e eksporteve dhe investimeve, ndërkohë që rritja e konsumit parashihet të ofrojë kontributin

kryesor të rritjes. Brenda periudhës afatmesme, rritja reale ekonomike pritet të ketë një tendencë

rritje drejt 4.6%.

Rritja ekonomike mbështetet në një kombinim të rritjes së kërkesës së brendshme dhe asaj të

jashtme. Investimet më të larta private priten si përgjigje ndaj kushteve më të mira kreditore dhe

përmirësimeve në mjedisin afarist, ndërsa një pako investimesh të larta publike me financim nga

fondet e likuidimit dhe nga huamarrja e jashtme pritet t’i ofrojnë shtytje rritjes ekonomike. Kjo

rritje e aktivitetit investues, së bashku me uljen e kostos kreditore, pritet të mbështesin edhe më

tutje rritjen e konsumit privat.

Çmimet kryesisht si rezultat i zhvillimeve ndërkombëtare pritet të stabilizohen gjatë periudhës

afatmesme, me një mesatare ndryshimi në çmimet e konsumit prej 1.3%. Ndryshimi i

gjithmbarshëm i nivelit të deflatorit të BPV-së pritet të ketë një mesatare prej 1.0% përgjatë

periudhës afatmesme.

Bazuar në parashikimet makroekonomike, korniza fiskale parasheh që të hyrat buxhetore do të

kenë një pjesëmarrje prej 27.4% në BPV.

Bazuar në këto pritje për të hyra, KASH 2020-2022 parasheh një hapësirë për shpenzime me një

mesatare prej 32% të BPV-së në periudhën afatmesme. Përgjatë kësaj periudhe, shpenzimet

rrjedhëse pritet të përcjellin trendin e rritjes nominale të BPV-së, me një pjesëmarrje rreth 21.2%

të BPV-së. Shpenzimet kapitale, në anën tjetër, janë projektuar me pjesëmarrje rreth 10.3 % të

BPV-së përgjatë periudhës afatmesme. Deficiti buxhetor, i kufizuar me rregullën fiskale në 2% të

BPV-së, pritet të jetë rreth 2.0% e BPV-së në vitet 2020 dhe 2021 dhe 1.4% e BPV-së në vitin

2022. Megjithatë, investime kapitale shtesë mbi kufirin prej 2.0% të deficitit priten të financohen

nga huamarrja koncesionare në periudhën afatmesme dhe mjetet nga likuidimi i ndërmarrjeve

shoqërore në vitin 2020.

24

2.1 Ambienti i Jashtëm Ekonomik

Rritja ekonomike botërore në fund të vitit 2018 filloi të ngadalësohet. Ky ngadalësim pritet

edhe në vitin 2019, mirëpo rritja parashihet të stabilizohet në periudhën afatmesme.28 Rritja

ekonomike në nivel botëror është projektuar të ngadalësohet nga 3.6% në vitin 2018 në 3.3% në

2019, e cila është më e ulët për 0.4 pikë të përqindjes krahasuar me parashikimet e muajit tetor

2018. Ky ngadalësim është kryesisht si rrjedhojë e tensioneve të vazhdueshme tregtare dhe rritjes

së pasigurisë në disa fusha siç janë masat mbrojtëse tregtare, dobësitë në Kinë, rezultati

përfundimtar i Brexit dhe rrjedha e politikës ekonomike në Itali. Megjithatë, për vitet 2020-2022,

rritja ekonomike botërore sipas WEO pritet të jetë rreth 3.6%, kryesisht si rezultat i përshpejtimit

në rritjen ekonomike në ekonomitë në zhvillim dhe rritjes së moderuar në ekonomitë e zhvilluara

(Grafiku 1).

Në të njëjtën kohë, rritja në Bashkimin Evropian pritet të ngadalësohet nga 2.1 % në vitin 2018 në

1.6% në 2019 dhe të luhatet rreth një mesatare prej 1.7% gjatë periudhës 2020-2022. Rishikimet

për rritje më të ulët për Bashkimin Evropian pasqyrojnë tensionet e tregtisë dhe pasigurinë në

përgjithësi. Përveç kësaj, vendosja e standardeve të reja për emetime nga karburanti i automjeteve

në Gjermani dhe rreziqet financiare në Itali të cilat ndikojnë në kërkesën e brendshme, kanë luajtur

një rol në këtë ngadalësim ekonomik. Ndërsa, ekonomitë evropiane në zhvillim, që përfshijnë

shumicën e shteteve anëtare të CEFTA-s dhe Turqinë, priten të ngadalësohen nga 3.6% në 2018

në 0.8% në 2019, mirëpo gjatë periudhës afatmesme 2020-2022 priten që të kenë një rritje mesatare

prej rreth 2.9% (nga 2.6% sa ishte parashikimi në tetor 2018).

Grafiku 1 Rritja ekonomike në vendet e tjera

Inflacioni në ekonominë botërore, sipas WEO 2019, pritet të jetë mesatarisht 3.6% në 2019 dhe të

ketë një normë mesatare prej 3.5% për periudhën 2020-2022. Parashikimet e Prillit 2019

parashohin çmime më të ulëta për shkak të rënies së çmimeve të naftës të cilat kanë ulur presionet

28 WEO Prill 2019

0%

1%

2%

3%

4%

5%

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Ekonomia Botërore Ekonomitë Evropiane në Zhvillim Ekonomitë e Zhvilluara Bashkimi Evropian

25

inflacioniste. Për ekonomitë e zhvilluara, inflacioni parashikohet të mbetet gjerësisht në nivelet

aktuale, ndërsa për ekonomitë në zhvillim pritet një rënie në çmime.

Inflacioni i çmimeve të konsumit në eurozonë ra në fund të vitit 2018 për shkak të rënies së

çmimeve të energjisë dhe inflacionit të ulët të çmimeve të ushqimit. Inflacioni i përgjithshëm

(HICP) sipas WEO prill 2019 ka qenë mesatarisht 1.8% në vitin 2018. Pritjet e çmimeve të naftës

për 2019 dhe 2020 tani janë më të ulëta se ato të parashikuara në vjeshtën e 2018-ës, prandaj

inflacioni i Eurozonës parashikohet të ngadalësohet në 1.3% në 2019 për të vazhduar me një rritje

mesatare prej 1.7% gjatë periudhës 2020-2022. Edhe për vendet e Bashkimit Evropian, inflacioni

pritet të shfaqë të njëjtën tendencë si në Eurozonë, duke shënuar vlerën 1.6% gjatë vitit 2019 me

tendencë rritëse drejt 1.8% në periudhën afatmesme (Grafiku 2).

Grafiku 2 Inflacioni në vendet e tjera

2.1.1 Zhvillimet e Fundit Ekonomike në Kosovë

Sipas të dhënave preliminare tremujore nga Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK), BPV-ja

reale gjatë vitit 2018 është rritur me 3.9% krahasuar me vitin paraprak (gjatë vitit 2016 dhe 2017

rritja ekonomike sipas të dhënave tremujore ishte 3.4% dhe 3.7%, respektivisht). Bazuar në

historinë e deritanishme, vlerësimet vjetore të rritjes ekonomike janë zakonisht më të larta se ato

tremujore (si për shembull rritja ekonomike reale në publikimet vjetore të ASK-së u rishikua për

lartë në 4.1% dhe 4.2% në vitin 2016 dhe 2017, respektivisht). Prandaj, duke gjykuar mbi

historikun e rishikimeve të rritjes ekonomike nga ASK-ja dhe mbi perfomancën e burimeve të

financimit të konsumit dhe investimeve, pritet që vlerësimi i rritjes reale përfundimtare për vitin

2018 të jetë më i lartë, rreth vlerës 4.3% (sipas vlerësimeve të Ministrisë së Financave).

Treguesit ekonomikë tregojnë se viti 2018 ka qenë vit i vazhdimësisë së gjallërimit të ekonomisë

si rezultat i përmirësimit të kushteve kredituese, rritjes të të ardhurave nga jashtë (remitancat dhe

kompensimi i punëtorëve) dhe një dinamike më të përshpejtuar të realizimit të investimeve (private

dhe publike).

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Ekonomitë Evropiane në Zhvillim Ekonomia Botërore Ekonomitë e Zhvilluara Eurozona Bashkimi Evropian

26

Konsumi gjatë vitit 2018 vlerësohet të ketë pasur një rritje prej 5.6% në terma realë, si rezultat i

rritjes së konsumit privat me 5.6% dhe atij publik me 5.4%.

Rritja në konsumin privat reflekton rritjen në kreditë e reja për konsum për rreth 10.4 % gjatë 2018

dhe rritjen e importit të mallrave konsumuese për rreth 3.5%. Në të njëjtën kohë, shtytës tjerë në

rritjen e konsumit janë edhe pranimet nga kompensimi i punëtorëve dhe remitancat, të cilat

shënuan rritje prej 11.3% dhe 5.4% respektivisht. Norma mesatare e interesit në kreditë e reja

konsumuese ka vazhduar trendin rënës, duke zbritur nga 7.5% në fund të periudhës 2017 në 6.8%

në fund të vitit 2018.

Ndërsa sa i përket shpenzimeve rrjedhëse të Qeverisë të cilat përfshijnë shpenzimet për mallra dhe

shërbime, paga dhe mëditje, si dhe subvencione dhe transfere, ato janë rritur për 9.2% duke

kontribuar pozitivisht në konsum publik dhe privat.

Investimet gjatë vitit 2018 investimet vlerësohet të kenë qenë rreth 29.7% e BPV-së me një rritje

vjetore prej 9.4% në terma realë, e cila i atribuohet rritjes së investimeve publike (12.7%) dhe atyre

private (8.2%).

Rritja në investimet private reflekton rritjen në kreditë e reja investuese për rreth 21% gjatë 2018-

ës dhe rritjen e importit të mallrave kapitale për rreth 18%. Në të njëjtën kohë, një tjetër shtytës në

rritjen e investimeve është edhe përmirësimi i ambientit të të bërit biznes, i cili reflekton edhe

rezultatet e Raportit të të Bërit Biznes të Bankës Botërore 2019. Sipas të dhënave nga Oda

Ekonomike, klima e biznesit matur nga indeksi i besimit të biznesit gjatë vitit 2018 ka qenë

përgjithësisht pozitive.

Normat e interesit për kreditë investuese po zvogëlohen në mënyrë të vazhdueshme, ku norma

mesatare e kredive të reja për qëllime investuese është ulur nga 6.8% në vitin 2017 në 6.6% në

fund të vitit 2018. Gjithashtu, Anketa e Kreditimit Bankar realizuar nga BQK-ja tregon se për

periudhën mars - gusht 2018, bankat deklaruan që presin lehtësim të mëtutjeshëm të standardeve

kreditore, vazhdim të trendit rënës në normën mesatare të interesit në kredi si dhe rritje të shumës

së kredive të aprovuara dhe rritje të kërkesës për kredi nga ana e NVM-ve edhe nga ndërmarrjet e

mëdha.

Investimet e Huaja Direkte në 2018 shënuan një rënie prej 16.3% në krahasim me vitin 2017, duke

arritur vlerën në 213.7 milionë euro. Kjo rënie e investimeve të huaja direkte vjen si rezultat i

tërheqjes së investimeve në formë dividendi ose kthimit të borxhit tek kompanitë mëmë, ndërkohë

që flukset hyrëse të IHD-ve kanë shënuar rritje me vitin e kaluar. Sipas aktiviteteve ekonomike,

IHD-të në sektorin e patundshmërisë, qiradhënies dhe aktiviteteve banesore treguan rritjen më të

madhe prej 15 milionë euro, pasuar nga energjetika e cila kishte rritje prej 10 milionë euro. Mbi

61% të totalit të IHD-ve gjatë vitit 2018 e kishin origjinën nga Gjermania dhe Zvicra, të cilat

krahasuar me vitin e kaluar shënuan rritje.

Gjatë vitit 2018, çmimet e konsumit janë rritur mesatarisht me 1.1%, me një rritje të theksuar në

muajt e fundit të vitit. Kjo rritje reflekton kryesisht rritjen e çmimeve të transportit me një normë

prej 3.9%, të cilat filluan të ngritën pas rritjes së çmimeve të derivateve në tregjet botërore, rritjes

27

së produkteve ushqimore (dhe pijeve jo-alkoolike) me 1.6%, si dhe rritjes në çmimet e pijeve

alkoolike dhe duhanit me normë 2.4% (Grafiku 3). Ndërsa, inflacioni bazë, i cili përjashton

kategoritë e produkteve ushqimore dhe transportit mesatarisht, luhatet rreth vlerës zero.

Deficiti i llogarisë rrjedhëse vlerësohet të jetë 8.1% e BPV-së për vitin 2018 kurse deficiti

tregtar i mallrave dhe shërbimeve rreth 29.0% e BPV-së.

Eksportet e mallrave dhe shërbimeve në 2018 kanë pasur një rritje prej 3.6% në krahasim me vitin

2017. Eksporti i mallrave gjatë vitit 2018, në krahasim me vitin paraprak, ishte më i ulët për 2.85%,

ndërsa eksporti i shërbimeve shënoi një rritje prej 5.4%.

Importet ishin 10.8% më të larta në 2018 në krahasim me 2017 ku importet e mallrave shënuan

rritje për 9.6% ndërsa ato të shërbimeve shënuan rritje prej 17.7%. Importi i mallrave nga vendet

e BE-së përbën rreth 43% të importeve totale, ku 11.8% të importeve nga BE-ja vijnë nga

Gjermania. Në anën tjetër, importet nga vendet anëtare të CEFTA përbëjnë rreth 25% të totalit të

importeve.

Bilanci i shërbimeve gjatë vitit 2018, është zvogëluar për 2.9% krahasuar me vitin 2017 dhe

shërbimet e udhëtimit vazhdojnë të dominojnë me një pjesëmarrje prej rreth 77% të totalit të

shërbimeve të eksportuara dhe rreth 36% të totalit të shërbimeve të importuara (Grafiku 4).

-2.0%

-1.0%

0.0%

1.0%

2.0%

3.0%

4.0%

5.0%

6.0%

mar

s

qer

sho

r

shta

tor

dhje

tor

mar

s

qer

sho

r

shta

tor

dhje

tor

mar

s

qer

sho

r

shta

tor

dhje

tor

janar

shkurt

mar

s

pri

ll

maj

qer

sho

r

korr

ik

gush

t

shta

tor

teto

r

nën

tor

dhje

tor

2015 2016 2017 2018

IÇK total Ushqimi dhe pijet IÇK baze (perjashtuar ushqimin dhe transportin)

Grafiku 3 Inflacioni në Kosovë

28

Për të paraqitur diversifikimin e eksporteve është përdorur indeksi Herfindal Hirschman sipas katër

dimensioneve të ndryshme (Grafiku 5). Diversifikimi i eksporteve është një mënyrë e mirë për të

siguruar qëndrueshmërinë e eksporteve, duke kontribuar kështu në përmirësimin e bilancit tregtar

të vendit.

Struktura e eksportit të Kosovës aktualisht ende është e përqendruar në eksportin e metaleve bazë

dhe produkteve minerale, të cilat përbëjnë 48.1% të të gjitha eksporteve të mallrave. Megjithatë,

siç mund të shihet në Grafikun 5, përqendrimi i strukturës së eksporteve po zvogëlohet vazhdimisht

(në vitin 2016 dhe 2017, pjesëmarrja e këtyre kategorive në eksportin total të mallrave ishte 56.5%

dhe 55.0%, respektivisht). Sektorë të rëndësishëm me një rritje të qëndrueshme janë sektori i

plastikës dhe gomës si dhe sektori i ushqimeve të përgatitura, të cilat përbëjnë rreth 22.9 % të të

gjitha eksporteve.

Grafiku 5 Diversifikimi i eksporteve

0.00

0.05

0.10

0.15

0.20

0.25

0.30

0.35

0.40

0.45

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Vendi Seksionet Kapitujt KSTN

-40%

-35%

-30%

-25%

-20%

-15%

-10%

-5%

0%

-40%

-20%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

2016 Q1 2016 Q2 2016 Q3 2016 T4 2017 T1 2017 T2 2017 T3 2017 T4 2018 T1 2018 T2 2018 T3 2018 T4

%

e B

PV

v-m

-v,

%

Eksporti i shërbimeve (v-m-v %) Eksporti i mallrave (v-m-v %) Importi i shërbimeve (v-m-v %)Importi i mallrave (v-m-v %) Bilanci Tregtar (% e BPV-së)

Grafiku 4 Ecuria e bilancit tregtar të mallrave dhe shërbimeve

29

Të dhënat e fundit të tregut të punës tregojnë se shkalla e punësimit në fund të vitit 2018 ishte

28.8 %, duke shënuar ulje krahasuar me fundin e vitit 2017 (29.8%). Shkalla e pjesëmarrjes në

fuqinë punëtore është zvogëluar në 40.9% nga 42.8%, sa ishte në fund të vitit 2017. Si rezultat,

shkalla e papunësisë u zvogëlua në 29.6%, përderisa në fund të vitit 2017 ishte 30.5%. Këto

zhvillime i atribuohen kryesisht daljes së popullsisë nga forca e punës (Grafiku 6).

Grafiku 6 Shkalla e punësimit dhe papunësisë

Sektori bankar vazhdon të shënojë rritje të përshpejtuar në kreditim. Në muajin dhjetor 2018,

stoku i kredive arriti vlerën prej rreth 2.7 miliardë Euro (2,755 milion) duke shënuar kështu një

rritje prej 10.9% në krahasim me vitin paraprak. Në të njëjtën kohë, kreditë e ndërmarrjeve janë

rritur me 10.6% ndërsa ato të ekonomive familjare me 11.2%. Në muajin dhjetor 2018 totali i

depozitave arriti vlerën prej rreth 3.4 miliardë Euro, duke shënuar kështu një rritje vjetore prej

9.1%, e cila ka qenë e dominuar kryesisht nga ecuria e depozitave të ndërmarrjeve me 14.3% (v-

m-v), ndërsa ato individuale shënuar rritje vjetore prej 7.1%.

Norma mesatare e interesit të

kredive gjatë vitit 2018 ishte 6.6%,

rreth 0.2 pikë përqindje më e ulët

se në vitin e kaluar. Në anën tjetër,

norma mesatare e interesit në

depozita ishte 1.31%, duke

shënuar një rritje prej 0.28 pikë

përqindje. Rrjedhimisht, hendeku

ndërmjet normës së interesit të

depozitave dhe kredive vazhdon të

ndjekë trendin rënës (Grafiku 7).

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

0

50

100

150

200

250

300

350

400

TM1 TM2 TM3 TM4 TM1 TM2 TM3 TM4 TM1 TM2 TM3 TM4

2016 2017 2018

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

2013 2014 2015 2016 2017 2018

0

2

4

6

8

10

12

14

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

TM

1

TM

2

TM

3

TM

4

2013 2014 2015 2016 2017 2018

Kreditë Depozitat Diferenca

Grafiku 7 Trendi i normave të interesit, depozitave dhe diferenca në

mes tyre te kreditë e reja

30

Hapësirë Informuese 1. Krahasimi i parashikimeve makroekonomike në KASH-et e

mëhershme me aktualet

Figura 1 paraqet krahasimin ndërmjet parashikimeve të treguesve kryesorë makroekonomikë të

paraqitur në KASH-et e mëhershëm dhe performancës së tyre aktuale gjatë periudhës 2014-

201729 dhe ndihmon për të identifikuar nëse ka anim sistematik (qoftë për lartë apo për poshtë)

në projeksione.

Figura 1. Variablat kryesore makroekonomike 2015-2017: Projeksionet për KASH ndaj

realizimit (aktualeve)

Siç është paraqitur në Figurën 1, norma e parashikuar e rritjes së BPV-së nominale për dy vitet

e para (2014 dhe 2015) është më e lartë se të dhënat aktuale për shkak të rritjes më të madhe të

konsumit, eksporteve dhe rritjes më të vogël të importeve; përderisa në vitin 2016 ky dallim

zvogëlohet dukshëm ku BPV e parashikuar ishte shumë afër vlerave aktuale. Në vitin 2017,

parashikimet për BPV-në ishin më konservative duke qenë më të ulëta se sa perfomanca aktuale.

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

2014 2015 2016 2017

y-o-y, % Shkalla e rritjes së BPV nominale

actual projected

-3.00

-2.00

-1.00

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

2014 2015 2016 2017

y-o-y, % Inflacioni

actual projected

0.00

1.00

2.00

3.00

4.00

5.00

6.00

7.00

8.00

9.00

2014 2015 2016 2017

y-o-y, % Shkalla e rritjes nominale të konsumit

actual

-5.00

-3.00

-1.00

1.00

3.00

5.00

7.00

9.00

11.00

13.00

2014 2015 2016 2017

y-o-y, % Shkalla e rritjes nominale të investimeve

actual projected

0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

12.00

14.00

16.00

18.00

20.00

2014 2015 2016 2017

y-o-y, % Shkalla e rritjes nominale të eksporteve

actual projected

0.00

2.00

4.00

6.00

8.00

10.00

2014 2015 2016 2017

y-o-y, % Shkalla e rritjes nominale të importeve

actual projected

31

Shifrat më lartë paraqesin disa çështje me rëndësi për procesin e parashikimit të buxhetit:

Duke qenë se BPV nominale përdoret si variabël makroekonomik kyç që ndikon në të hyrat

buxhetore, vlerat më të ulëta aktuale të BPV-së sesa ato të parashikuara zakonisht30 kanë ndikim

negativ në mbledhjen e të hyrave për ato vite krahasuar me parashikimet, veçanërisht për

kategoritë e tatimeve në të ardhura personale dhe në të ardhura të korporatave;

Edhe pse dallimi (hendeku) në mes të konsumit të parashikuar dha tij aktual është ngushtuar

dukshëm, ai prapë çon në pritje më të larta për të hyrat e mbledhura nga TVSH e brendshme.

Importet, me përjashtim të vitit 2015 janë mbivlerësuar duke çuar në parashikime më të larta

për të hyrat e mbledhura nga TVSH-ja në kufi dhe nga taksat doganore. Megjithatë, kjo

pjesërisht kompensohet nga efekti negativ që ka një mbivlerësim i tillë i importeve në BPV-në

e parashikuar dhe rrjedhimisht në projeksionet për të hyrat e tjera buxhetore.

Këto divergjenca ndërmjet projeksioneve dhe shifrave aktuale të variablave ekonomike mund të

kenë kontribuar në të hyra më të ulëta sesa ato të parashikuara. Sidoqoftë, bilanci buxhetor dhe

bilanci bankar kanë vazhduar të qëndrojnë brenda rregullave fiskale, ku deficiti buxhetor ishte

më pak se 2% e BPV-së dhe bilanci bankar ishte jo më pak se 4.5%31 e BPV-së.

Duke marrë parasysh devijimet ndërmjet parashikimit makroekonomik paraprak dhe atij aktual,

KASH-i aktual (2020-2022) ndjek një qasje të kujdesshme dhe konservative lidhur me sa vijon:

- Supozimi i një shkalle më të ulët të realizimit të shpenzimeve kapitale bazuar në përvojën e

kaluar;

- Duke qenë më konservativ në supozimet sa i përket perfomancës së eksporteve.

29 Nuk është dhënë krahasimi për vitin 2018 për shkak të rishikimit të ndjeshëm të cilit i nënshtrohen të dhënat

tremujore preliminare për BPV-në (siç ka treguar historia e kaluar). Të dhënat vjetore të BPV-së për vitin 2018 do të

publikohen në shtator 2019 nga Agjencia e Statistikave të Kosovës. 30 Në kontekstin e Kosovës, përfitimet nga përmbushja e obligimeve për tatimet direkte dhe TVSH-në e brendshme

mund të mbivendosen (përkojnë) me efektet e variablave makroekonomike që ndikojnë në të hyrat tatimore. 31 Limiti prej 4.5% i bilancit bankar si përqindje e BPV-së aplikohet vetëm në ato vite kur janë përdorur fondet nga

privatizimi i NSH-ve.

32

2.1.2 Parashikimi Makroekonomik 2020-2022

Tabela 1 Indikatorët kryesorë makroekonomikë

Projeksionet Makroekonomike 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Aktuale Vlerësim

Parashikime

Rritja e Konsumit Privat në terma realë 1.8 5.6 3.5 4.3 4.8 4.6

Rritja e Investimeve Totale në terma

realë 5.6 9.4 7.6 4.9 5.0

4.9

Rritja e BPV në terma realë 4.2 4.4 4.7 4.7 4.5 4.6

BPV me çmime aktuale (€ milionë) 6414 6757 7123 7520 7946 8389

Inflacioni 1.5 1.1 1.7 1.3 1.3 1.3

Bilanci i Llogarisë Rrjedhëse (% e BPV) -6.0 -8.0 -7.7 -7.9 -8.2 -8.3

Për periudhën 2019- 2022, bazuar në të dhënat e publikuara për të gjithë indikatorët e ekonomisë

së Kosovës dhe në zhvillimet aktuale apo të pritura në ekonominë e jashtme të publikuara deri më

tani nga organizatat ndërkombëtare, parashikimet e Ministrisë së Financave rezultojnë të jenë

gjegjësisht në linjë me ato të publikuara në Programin për Reforma në Ekonomi 2019-2021, me

disa ndryshime të lehta në strukturën e rritjes së parashikuar ekonomike apo në dinamikën e rritjes

ndër vite.

Për periudhën 2019-2022, rritja reale ekonomike mesatarisht vlerësohet të jetë 4.6%, duke filluar

nga vlerësimi prej 4.7% në vitin 2019 dhe 2020, 4.5% në 2021 dhe 4.6% në 2022. Në periudhën

afatmesme (2020- 2022), rritja ekonomike do të jetë e udhëhequr kryesisht nga konsumi privat dhe

investimet totale, ndërkohë që kontributi i eksporteve pritet të rritet (grafiku 8). Gjatë vitit 2020,

rritja ekonomike në terma realë është më e lartë se projeksionet për dy vitet e ardhshme dhe më e

lartë se projeksionet e fundit të publikuara në Programin për Reforma Ekonomike 2019- 2021,

ndërsa në terma nominalë rritja ekonomike për vitin 2020 vazhdon të luhahet pothuajse rreth të

njëjtit nivel (5.6%). Rritja më e madhe në vitin 2020 (krahasuar me projeksionet e mëparshme)

vjen si rezultat i rritjes së konsumit publik që i atribuohet kryesisht rritjes së kategorisë “mallra

dhe shërbime” dhe “subvencione dhe transfere” dhe si rezultat i një dinamike më të përshpejtuar

të realizimit të investimeve publike gjatë vitit 2020. Gjithashtu, një nivel më i ulët i deflatorit të

BPV-së në vitin 2020 krahasuar me raundin e kaluar të projeksioneve ka kontribuar në një rritje

reale ekonomike me të lartë në këtë vit.

Gjatë periudhës afatmesme (2020- 2022), konsumi privat në terma realë pritet të rritet me rreth

4.6%, si rezultat i pritshmërie më të larta për kredi dhënie, e shtyrë nga një ambient me norma të

ulëta të interesit dhe nga përmirësimi i qasjes në financa. Gjithashtu, të hyrat e disponueshme

private projektohen të rriten si rezultat i rritjes së remitancave, rritjes së transfereve sociale, si dhe

pritjeve për rritjen e punësimit në sektorin privat. Rritjet në shpenzimet për mirëmbajtjen e

infrastrukturës dhe shëndetësisë dhe punësimi më i lartë në sektorë të caktuar publikë gjithashtu

33

priten të rrisin volumin e konsumit publik gjatë periudhës afat mesme me rreth 1.3%. Konsumi

total pritet të rritet me një normë reale prej 4% në 2020 duke vazhduar me një rritje reale të

ngjashme në dy vitet pasuese, duke rezultuar në një kontribut në rritjen reale të BPV-së prej 3.8

pikë të përqindjes në periudhën afatmesme (2020- 2022).

Grafiku 8 Pjesëmarrja e komponentëve në rritjen e BPV-së

Investimet private në terma realë priten të rriten me rreth 4.0% gjatë vitit 2020, duke ndjekur një

ecuri rritëse deri në 5% në vitet pasardhëse (2021 dhe 2022). Përmirësimi i qasjes në financa dhe

ulja e kostos së kredive për sektorin privat, do të ofrojnë një stimul të rëndësishëm në investime.

Në të njëjtën kohë, rritja e kapitalit të Fondit Kosovar për Garanci Kreditore pritet të përmirësojë

edhe më shumë qasjen në financa dhe të mundësojë rritjen e kredi dhënies për investime.

Gjithashtu, masat stimuluese për sektorin e prodhimit duke mundësuar lirime nga tatimet doganore

për lëndën e parë si dhe lirimet nga akciza për burimet e energjisë në prodhim, priten të ofrojnë

shtytje për rritjen e investimeve në periudhën afatmesme duke ulur koston e prodhimit.

Investimet publike nga ana tjetër projektohen të rriten mesatarisht rreth 5.5% në terma realë gjatë

periudhës afatmesme. Në vitin 2020, rreth 30% e investimeve publike priten të financohen nga

klauzola e investimeve dhe nga të hyrat prej likuidimit të aseteve. Ndërkohë në vitet 2021 dhe

2022, struktura e shpenzimeve publike do të konsistojë në rreth 75% nga investime të financuara

nga buxheti i rregullt dhe pjesa tjetër nga klauzola e investimeve, në mungesë të mjeteve të

likuidimit për këto dy vite. Kjo mungesë do të jetë sfiduese për mbajtjen e shpenzimeve publike

në një trend rritës ose në të njëjtin nivel aktual dhe ruajtjen në të njëjtën kohë të deficitit buxhetor

brenda rregullës fiskale, duke patur parasysh që shpenzimet e realizuara me financim të mjeteve

të likuidimit të aseteve përjashtoheshin nga rregulla fiskale.

4.1

4.24.3

4.74.7

4.54.6

3.6

3.8

4.0

4.2

4.4

4.6

4.8

-6.0

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0p.p v-m-v, %

Kontributet e komponentëve kryesorë në rritjen reale të BPV-së

Konsumi Privat Konsumi Publik

Investimet Totale Eksportet (M&SH)

Importet (M&SH) Rritja Reale e BPV-së, boshti djathtas

34

Eksporti i mallrave projektohet të rritet gjatë periudhës afatmesme 2020-2022 me një mesatare

prej 5.9%. Diversifikimi i eksportit të mallrave pritet të rritet në periudhën afatmesme si rezultat i

skemës qeveritare për stimulim të prodhimit, si dhe në vijë me objektivat e reformave qeveritare

për të lehtësuar procedurat administrative dhe duke zvogëluar kostot administrative. Në të njëjtën

kohë, efekti pozitiv i MSA-së (rrija e konkurrueshmërisë së mallrave kosovare në tregun e BE-së)

i shfaqur në dy vitet e fundit pritet intensifikohet më tej si rezultat i implementimit thuajse të plotë

të kësaj marrëveshje. Zhvillimet pozitive në çmimin e nikelit në tregjet ndërkombëtare dhe

stabilizimi i kërkesës në nivel global për nikelin kombinuar me rritjen e kërkesës nga vendet e

Evropës Qendrore-Lindore do të ndikojnë pozitivisht në ecurinë e eksporteve të mallrave.

Eksporti i shërbimeve, i cili përfaqësonte 20.7% të BPV-së në 2018, pritet të rritet me një normë

reale prej 6.4% në periudhën afatmesme. Kjo rritje ndërlidhet me kërkesën për eksporte të

shërbimeve nga vendet e BE, kryesisht për shkak të rritjes së shpenzimeve të pushimeve të

diasporës kosovare dhe rritjes së kërkesës për eksportin e shërbimeve të telekomunikimit.

Si pasojë e rritjes së investimeve dhe konsumit, importi i mallrave dhe shërbimeve pritet të rritet

mesatarisht me 6.5% në vitin 2019 dhe të ngadalësohet në një normë mesatare rritjeje rreth 4.4%

gjatë periudhës 2020- 2022. Gjithashtu, gjatë periudhës afatmesme, importi i shërbimeve pritet të

ulet në vijë me trendët historike, gjë që reflekton uljen e shërbimeve të financuara nga donatorët

si dhe zëvendësimin e shërbimeve të telekomunikimit.

Si rezultat i zhvillimeve të pritura në ecurinë e importeve dhe eksporteve të mallrave dhe

shërbimeve, deficiti tregtar gjatë periudhës së parashikuar 2020-2022 pritet të përbëjë mesatarisht

rreth 30.6% të BPV-së.

Bazuar në parashikimet për çmimet në nivel botëror e në veçanti ato të BE-së, pritet që inflacioni

në vitin 2019 të luhatet rreth vlerës 1.7% mirëpo me një tendencë ngadalësimi në periudhën

afatmesme (2020- 2022) rreth vlerës 1.3%. Çmimet e importit pritet të rriten me një mesatare prej

1.4% gjatë 2020-2022, ndërsa deflatori i përgjithshëm i BPV-së pritet të shënojë rritje mesatare

prej 1.0% në këtë periudhë.

35

Hapësirë Informuese 2. Krahasimi i parashikimit makroekonomik për KASH-in 2020-2022

me institucionet e tjera

Tabelat në vijim paraqesin projeksionet e normës së rritjes së BPV-së reale (ku është në

dispozicion) në mesin e institucioneve të ndryshme32 për periudhën afatmesme. Një krahasim i

tillë mundëson gjykimin se a janë projeksionet makroekonomike të Ministrisë së Financave

gjerësisht në përputhje me ato të institucioneve të tjera (vendore dhe ndërkombëtare).

Siç tregon tabela 1, projeksionet e MF-së për normën e rritjes së BPV-së reale janë më optimiste,

gjë që vjen kryesisht për shkak të supozimeve më të larta për investime dhe eksport. Po ashtu,

supozimet e MF-së që presin një shkallë më të ulët të inflacionit se institucionet e tjera kanë

kontribuar në shkallë më ët lartë të rritjes ekonomike reale për periudhën afatmesme.

Sa i përket BPV-së nominale, projeksionet e Ministrisë së Financave dhe të Fondit Monetar

Ndërkombëtar janë shumë afër njëra tjetrës.

Tabela 1: Projeksionet e rritjes së BPV-së reale në mesin e institucioneve

Viti 201933 2020 2021 2022

MF (Prill 2019) 4.7% 4.7% 4.5% 4.6%

Banka Qendrore e Kosovës (Mars 2019) 4.2% n/a n/a n/a

Banka Botërore (Mars 2019) 4.4% 4.5% n/a n/a

FMN (Prill 2019) 4.2% 4.0% 4.0% 4.0%

BERZH (Nëntor 2018) 4.0% n/a n/a n/a

Mesatarja e të tjerëve 4.2% 4.3% 4.0% 4.0%

Tabela 2. Projeksionet e BPV-së nominale (në mil euro) në mesin e institucioneve34

Viti 2019 2020 2021 2022

MF (Prill 2019) 7,123.0 7,520.4 7,945.7 8,389.2

FMN (Prill 2019) 7,106.0 7,507.0 7,944.0 8,420.0

Tabela 3. Projeksionet e shkallës së inflacionit në mesin e institucioneve

Viti 2019 2020 2021 2022

MF (Prill 2019) 1.70% 1.30% 1.30% 1.3%

Banka Botërore (Mars 2019) 2.60% 1.90% n/a n/a

FMN (Prill 2019) 2.24% 1.35% 1.77% 1.86%

Mesatarja e të tjerëve 2.42% 1.63% 1.77% 1.86%

32 Projeksionet e institucioneve të tjera janë marrë nga përditësimet e tyre të fundit dhe jo të gjitha prej tyre mbulojnë

të njëjtin horizont të parashikimit. Kllapat në tabela paraqesin datën e përditësimit të fundit për secilin institucion. 33 Të dhënat për vitin 2019 janë marrë nga projeksionet e fundit të realizuara në kuadër të KASH-it 2020-2022. 34 BPV-të nominale mund të krahasohen vetëm ndërmjet dy institucioneve (Ministrisë së Financave dhe Fondit

Monetar Ndërkombëtar) pasi që nuk kishte në dispozicion projeksione të publikuara për BPV-në nominale nga

institucionet e tjera.

36

2.2. KORNIZA FISKALE 2020-2022

Qeveria e Republikës së Kosovës është në vazhdimësi e orientuar drejtë stabilitetit makro – fiskal

andaj edhe niveli i deficitit buxhetor vazhdon të jetë i ulët duke siguruar rezerva të mjaftueshme

buxhetore dhe shmangie të akumulimit të tepruar të borxhit publik. Një mjedis i tillë, i

qëndrueshëm makro-fiskal, favorizon rritjen ekonomike që vjen kryesisht si rezultat i aktivitetit të

sektorit privat.

Dokumenti i KASH-it në vazhdimësi është bazuar në ruajtjen dhe zhvillimin e mëtejshëm të

kornizës fiskale të bazuar në rregulla fiskale shumë të rëndësishme, duke përfshirë rregulla që

kërkojnë:

Rishikime buxhetore me ndikim neutral në deficit;

Kufizim të deficitit buxhetor në 2% të BPV-së;

Kërkesën që fatura e pagave publike të ketë pjesëmarrje konstante në raport me BPV-në

nominale;

Kufizim të borxhit prej 40% të BPV-së, gjegjësisht 30% për përjashtimin e investimeve

kapitale nga rregulla e deficitit, sipas “klauzolës së investimeve”.

Përjashtimi nga kufizimi i deficitit për projektet kapitale të financuara nëpërmjet huadhënies

afatgjate dhe koncesionare të donatorëve, ose atyre të financuara nga likuidimi i aseteve të

Ndërmarrjeve Shoqërore, ofron hapësirë të mjaftueshme për të trajtuar nevojat për investime

kapitale brenda një kornize të kujdesshme dhe të shëndoshë fiskale.

Në këtë kontekst strategjik, objektivat fiskale afatmesme të Qeverisë mbështeten në parimet si më

poshtë:

Të mbajë lartë nivelin e investimeve kapitale si pjesë të shpenzimeve të përgjithshme

për të adresuar pengesat strukturore dhe për të rritur konkurrencën përmes përmirësimit

të infrastrukturës publike,

Racionalizimi i shpenzimeve operative dhe krijimi i hapësirës për rritjen e financimit

dhe efektivitetit të institucioneve gjyqësore, shëndetësore dhe arsimore,

Përcaktimi i financimit koncesional të borxhit të jashtëm për projektet strategjike të

investimeve kapitale,

Përmirësimi i efektivitetit të shpenzimeve sociale dhe subvencioneve bujqësore

përmes targetimit më të mirë. Mobilizimi i të hyrave duke zgjeruar bazën tatimore në

vend të rritjes së normave tatimore statutore,

Nxitja e eksporteve dhe zëvendësimi i importeve përmes lirimeve të tatimeve indirekte

për prodhuesit vendor,

Thjeshtëzimi i tarifave administrative dhe zvogëlimi i barrës rregullative.

Bazuar në objektivat e politikave fiskale të lartpërmendura, KASH 2020-2022 reflekton strategjinë

fiskale të filluar me buxhetin e vitit 2019, duke shpërndarë hapësirën fiskale margjinale që rrjedh

nga rritja e parashikuar e të hyrave në: a) rritjen e shpenzimeve kapitale për të trajtuar mangësitë

37

e konkurrencës, dhe b) shpenzime më të larta operative për përmirësimin e ofrimit të shërbimeve

publike në sektorët me prioritet.

Për sa i përket të hyrave, pjesa më e madhe e humbjeve të të hyrave nga zbatimi i Marrëveshjes së

Stabilizim Asociimit (MSA) tashmë është akomoduar, ndërsa pjesa e mbetur është plotësisht e

llogaritur në periudhën afatmesme. Humbjet e limituara nga skemat për stimulimin e prodhimit –

përmes eliminimit të detyrimit doganor dhe akcizës në inpute prodhuese, pjesë rezervë, dhe pajisje

të teknologjisë informative – janë po ashtu të përllogaritura në skenarin afatmesëm.

Hapësirë Informuese 3. Krahasimi i parashikimeve buxhetore dhe aktualeve për vitet e fundit

Tabelat 1 dhe 2 në Aneks 2 mundësojnë krahasimin e performancës së zërave buxhetorë

kryesorë sipas realizimit të tyre, në buxhet dhe KASH (atë fillestare dhe më të fundit) për vitet

2017 dhe 2018.

Sa i përket shpenzimeve, vrojtimi kryesor është se shpenzimet rrjedhëse në KASH dhe buxhet

janë nënvlerësuar për shkak për shkak të rritjes së numrit të përfituesve në skemat pensionale

për veteranët e luftës që është më i lartë se që është pritur dhe për shkak të moszbatimit të

reformës për veteranët e luftës e cila do të mundësonte zvogëlimin e numrit të përfituesve. Në

vitin 2017, shifrat e realizuara (aktuale) për paga dhe mëditje ishin më të ulëta se sa shumat e

planifikuara në KASH dhe në buxhetin vjetor për shkak të vendeve të lira që nuk ishin plotësuar.

në vitin 2018, i njëjti fenomen ishte i vërtetë për KASH-in por shumat për aktualet ishin më të

larta se shumat e ndara në buxhet për shkak të rritjes së pagave për disa kategori të caktuara të

stafit; ndërsa shpenzimet për mallra dhe shërbime janë pak mbi planin.

Shpenzimet kapitale janë nën projeksionet e tyre si në KASH ashtu edhe në Buxhetin vjetor për

të dy vitet për tri arsye kryesore:

1) mos ekzekutimit të klauzolës së investimeve për shkak të vështirësive (fyteve të ngushta)

në vendimmarrje meqë viti 2017 ishte vit zgjedhor (për 2017) dhe për shkak të vonesave të

projekteve (PIU nuk kanë qenë plotësisht funksionale në vitin 2018);

2) vonesave të ndryshimeve të nevojshme ligjore për përdorimin e fondeve të privatizimit

për investime publike (për 2017)

3) mbivlerësimeve të tjera të shpenzimeve kapitale për shkak të vonesave të projekteve;

Disa shembuj për vitin 2017 ishin autostrada M6 Prishtinë-Shkup dhe për vitin 2018 ishin

autostrada Prishtinë-Gjilan-Konçul, autostrada Prishtinë-Mitrovicë dhe Fondi i Mirëbesimit për

Zhvillim.

Në vitin 2017 kishte mospërputhje të konsiderueshme ndërmjet projeksioneve të të hyrave në

KASH-in e fundit (2017-2019) dhe në buxhetin vjetor. Performanca e të hyrave në vitin 2017

në masë të madhe ishte përcaktuar nga ndryshimet në politikat ekzistuese: a) në Ligjin për faljen

e borxheve tatimore; b) rritjen e TVSH-së nga 16% në 18%; c) heqjen e kufizimit për importimin

e veturave të vjetra. Po ashtu ishte mbivlerësuar edhe efekti negativ i Marrëveshjes së

38

2.2.1. TË HYRAT DHE SHPENZIMET QEVERITARE

2.2.1.1. Parashikimi i të hyrave për periudhën 2020-2022

Të hyrat buxhetore janë bazuar në projeksionet makroekonomike, uljen e stokut të borxhit tatimor

dhe efektet e politikave fiskale.

Rrjedhimisht, të hyrat e përgjithshme buxhetore pritet të rriten mesatarisht me 5.3% përgjatë

periudhës afat-mesme. Rritja e parashikuar e të hyrave tatimore pritet të mbështetet kryesisht nga

tatimet indirekte, veçanërisht nga TVSH-ja dhe akciza, përderisa parashihet një stabilizim i të

hyrave nga detyrimet doganore duke marrë parasysh zvogëlimin e efekteve të marrëveshjes për

tregti të lirë me vendet e BE-së (MSA).

Grafiku 9 Struktura e të hyrave në të hyrat e të përgjithshme

Të hyrat nga tatimet indirekte pritet të rriten rreth 5.2% në periudhën afatmesme. TVSH-ja pritet

të rritet mesatarisht me 5.0%, ku TVSH kufitare rritet me 5.5% e shtyrë nga rritja e importeve të

mallrave ndërsa TVSH vendore me 3.8% e shtyrë nga rritja e konsumit të përgjithshëm si dhe

masave fiskale që kanë mundësuar zhvendosjen e TVSH nga kufiri në vend. Gjithashtu, vlen të

theksohet që në rritjen e të hyrave nga TVSH vendore efekt pozitiv kanë edhe eksportet e

shërbimeve të udhëtimit, të cilat kryesisht përfaqësojnë zakonisht konsumin e emigrantëve gjatë

14.5% 14.1% 15.2% 14.8% 15.0% 15.2% 15.2%

76.7% 78.1% 76.5% 76.6% 75.9% 76.4% 76.3%

11.2% 11.2% 11.0% 10.7% 11.0% 10.4% 10.3%

0.0%

20.0%

40.0%

60.0%

80.0%

100.0%

120.0%

2016 2017 2018 2019Buxhet

2020Proj.

2021Proj.

2022Proj.

Tatimet Direkte Tatimet Indirekte Të Hyrat Jo-Tatimore Të tjera

Stabilizimit dhe Asocimit në të hyrat tatimore indirekte. Këto zhvillime pozitive lidhur me

mbledhjen e të hyrave në vitin 2017 pjesërisht ishin rezultat i: a) rimbursimeve më të larta për

kuponët fiskalë sasa që ishte planifikuar për shkak të pjesëmarrjes më të madhe të qytetarëve;

b) nën-performancës së të hyrave jo tatimore, të hyrave të një hershme dhe tatimit në të ardhura

të korporatave.

Në vitin 2018, të hyrat rezultuan të jenë më të ulëta se sa projeksionet, edhe në KASH-in a fundit

dhe - në nivel më të ulët - se sa në buxhetin vjetor. Arsyet kryesore lidhen me mbivlerësimin e

të hyrave në fushat e zvogëlimit të hendekut tatimor dhe në mbledhjen e borxhit tatimor, nën-

performancën e të hyrave nga tatimet indirekte dhe mosrealizimin e të hyrave të një hershme.

Si zakonisht të hyrat jo tatimore ishin më ulëta sesa projeksionet e tyre.

39

qëndrimit të tyre në Kosovë. Të hyrat nga akciza parashihen të rriten mesatarisht me 4.6%, të

shtyra kryesisht nga rritja reale e BPV-së ndërsa detyrimi doganor pritet të rritet mesatarisht me

8.1% në periudhën afatmesme bazuar në rritjen e importeve si dhe zvogëlimin e efektit negativ të

MSA.

Në anën tjetër, të hyrat nga tatimet direkte pritet të rriten mesatarisht rreth 6.4% në periudhën

afatmesme. Kjo rritje është shtyrë kryesisht nga rritja e BPV-së dhe nga rritja e nivelit të

përmbushjes. Shtytës të tjerë të rritjes së tatimeve direkte në periudhën afatmesme përfshijnë

deklarimin e një fitimi më të lartë si rezultat i lirimeve nga Qeveria të detyrimeve doganore dhe

akcizës për inputet e prodhimit dhe pajisjet e teknologjisë informative, rritjen e pagave publike

(sipas ligjit për paga) dhe uljen e borxhit tatimor në kuadër të tatimeve në të ardhura të korporatave

dhe në të ardhura personale.

Të hyrat jo-tatimore parashihet të kenë një rënie në përqindje të BPV-së nga 3.0% në vitin 2019

në 2.8% në fund të periudhës afatmesme. Parashikimi pasqyron qëndrimin e politikave të Qeverisë

për të shmangur mbështetjen në të hyrat jo-tatimore dhe të krijojë stimuj për riorganizimin e

tarifave administrative në përputhje me parimin e bazimit në kosto të shërbimit dhe në pajtim me

reformat e legjislacionit për lejet dhe licencat. Një zbatim më dinamik i procesit të legalizimit të

ndërtimeve pa leje, përmirësimi i përmbushjes së regjistrimit të automjeteve dhe rritja e kërkesës

për licenca për nxjerrjen e rërës dhe zhavorrit pas investimeve të intensifikuara të infrastrukturës

publike mund të kontribuojnë në të hyra më të larta se sa ato të parashikuara për arkëtimin e të

hyrave jo-tatimore.

40

Tabela 2 Projeksionet për të hyrat

Përshkrimi 2017 2018 2019

Buxhet 2020 Proj.

2021 Proj.

2022 Proj.

në milion Euro

1. GJITHSEJ TË HYRAT BUXHETORE 1,684 1,757 1,949 2,060 2,159 2,276

nga te cilat: nga ulja e stokut të borxhit tatimor 27 27 27 27

nga përmirësimi i përmbushjes tatimore 14

1.1 Të Hyra Tatimore 1,496 1,564 1,730 1,824 1,924 2,032

Tatimet Direkte 238 268 288 310 327 347

Tatimi në të ardhurat e korporatave 75 87 91 100 105 110

Tatimi në të ardhura personale 137 153 163 173 182 192

Tatimi në pronë 22 24 30 33 37 41

Të tjera 3 4 4 4 4 4

Tatimet Indirekte 1,315 1,344 1,492 1,564 1,648 1,737

Tatimi mbi Vlerën e Shtuar 756 799 905 941 989 1,048

Vendore: 198 213 258 267 273 288

Kufitare: 558 586 647 675 716 760

Detyrimi Doganor 126 124 120 132 142 152

Akcizë 432 419 465 488 511 533

Të tjera 1 2 2 2 5 5

Të hyrat e njëhershme nga borxhi i NSH 0 0 0 0 0 0

Të hyrat e njëhershme nga borxhi i NP 0 0 0 0 0 0

Rimbursimet tatimore -58 -48 -50 -50 -51 -52

1.2 Të Hyrat Jo-Tatimore 188 193 208 226 224 233

Taksa, ngarkesa dhe të tjera - Niveli Qendror 103 110 103 126 120 127

Taksa, ngarkesa dhe të tjera - Niveli Lokal 43 46 57 50 50 50

Taksa koncesionare 9 9 11 13 17 20

Renta Minerare 31 25 33 33 33 33

Te hyrat nga liberalizimi i tregut te telefonise mobile 0 0 0 0 0

Te hyrat nga dividenda 0 0 0 0 0 0

Të hyrat nga interesi (NP-ve) 3 2.1 4 4 4 3

1.3 Grante për mbështetje buxhetore 0 0 10.5 10.5 10.5 10.5

1.4 Grante e përcaktuara të donatorëve 8.5 12.0 12.0 12.0 12.0

2.2.1.2.Parashikimi i shpenzimeve për periudhën 2020-2022

Përgjatë periudhës afatmesme 2020-2022, shpenzimet parashikohet të mbajnë një pjesëmarrje prej

rreth 32% të BPV-së në mesatare. Prej tyre shpenzimet rrjedhëse pritet të jenë rreth 21.2% të BPV-

së, ndërsa shpenzimet kapitale do të kenë një pjesëmarrje prej 10.3% gjatë periudhës afatmesme

(grafiku 10).

Një pjesë e shpenzimeve kapitale planifikohet të financohet nga huamarrja e jashtme përmes

klauzolës së investimeve e cila mundëson hapësirë shtesë përtej kufirit prej 2% të BPV-së. Kjo

hapësirë e cila ndihmon për të akomoduar nevojat zhvillimore të ekonomisë kosovare, i mundëson

Qeverisë të financojë projekte me interes publik e që ndikojnë në uljen e pengesave zhvillimore

(infrastrukturore) të vendit. Në të njëjtën kohë, rol tjetër rëndësishëm në shpenzimet kapitale gjatë

vitit 2020 pritet të ketë edhe financimi i njëhershëm nga të ardhurat nga likuidimi i ndërmarrjeve

publike.

41

Grafiku 10 Struktura e shpenzimeve buxhetore

Edhe pse gjatë kësaj periudhe është hasur vështirësi për të akomoduar shpenzimet si rezultat i

iniciativave të reja dhe implementimit të Ligjit të Pagave, Ligji për Menaxhimin e Financave

Publike dhe Përgjegjësitë ka ndihmuar në një menaxhim të kujdesshëm të shpenzimeve dhe ka

siguruar qëndrueshmëri fiskale. Si rrjedhojë, shpenzimet publike janë planifikuar të rriten

mesatarisht për 3.1% në periudhën afatmesme, ku shpenzimet kapitale parashihen të rriten

mesatarisht prej 2.4% ndërsa ato rrjedhëse prej 3.4%.

Në tabelën 3 është paraqitur struktura e shpenzimeve të përgjithshme qeveritare përgjatë periudhës

afat-mesme e cila është planifikuar si në vijim:

Tabela 3 Struktura e shpenzimeve

2017 2018 2019

Buxhet 2020 Proj.

2021 Proj.

2022 Proj.

në milion Euro

GJITHSEJ SHPENZIMET BUXHETORE 1,759 1,956 2,378 2,466 2,535 2,603

Shpenzimet Rrjedhëse 1,28 1,404 1,561 1,643 1,682 1,727

Paga dhe mëditje 550 593 620 654 691 730

Mallra dhe Shërbime 226 253 337 353 357 360

Subvencione dhe transfere 506 559 600 631 630 633

Rezerva rrjedhëse 0.0 0.0 4.8 4.8 4.8 4.8

Shpenzimet Kapitale 468 533 789 794 825 846

Financimi nga: Buxheti i rregullt 468 450 515 549 616 647

Klauzola e investimeve 0.0 0.0 123 185 209 199

Fondet e likuidimit (AKP) 0.0 84 151 60.0 0.0 0.0

Interesi për Borxhin Publik 18.7 18.7 28.3 29.0 28.1 30.0

Grantet e Përcaktuara të Donatorëve 11.7 6.9 12.0 12.0 12.0 12.0

32% 31% 30% 26% 27% 27% 28%

12% 13% 13% 14% 14% 14% 14%

28% 29% 29%25% 26% 25% 24%

26% 27% 27% 33% 32% 33% 32%

0%

20%

40%

60%

80%

100%

120%

2016 2017 2018 2019Buxhet

2020Proj.

2021Proj.

2022Proj.

Paga dhe Mëditje Mallra dhe Shërbimeve Subvencione dhe Transfere

Shpenzime Kapitale Pagesa e Interesit

42

Pagat dhe mëditjet - kategoria e shpenzimeve për paga dhe mëditje planifikohet të rritet pas

implementimit të Ligjit për Paga, mirëpo duke respektuar LMFPP që rritja të bëhet konform rritjes

ekonomike nominale35. Rritja në këtë kategori të shpenzimeve është planifikuar të mbajë një

mesatare prej rreth 5.6% përgjatë periudhës së ardhshme afat-mesme, përderisa pjesëmarrja e

përgjithshme e kësaj kategorie në BPV parashikohet të jetë mesatarisht rreth 8.7%, duke ruajtur

trendin e njëjtë të pjesëmarrjes si në vitet paraprake.

Mallra dhe shërbime – kategoria e mallrave dhe shërbimeve pritet të rritet me një mesatare prej

2.2% në periudhën afatmesme. Rritja më e lartë parashihet në vitin 2020, si rrjedhojë e ri

klasifikimit prej shpenzimeve kapitale në këtë kategori. Riklasifikimi përfshin mirëmbajtjen e

pajisjeve medicinale; b) mirëmbajtjen e komplekseve memorialë; c) pajisjet për policinë e

Kosovës, etj. Efekti i këtij riklasifikimi vlerësohet se është rreth 14 mil euro gjatë vitit 2020.

Përkundër këtyre ndryshimeve, shpenzimet për mallra dhe shërbime pritet të jenë mesatarisht 4.5%

në raport me BPV, raport i cili është i ngjashëm me vitet paraprake.

Subvencionet dhe transferet –Pas rritjes së shpenzimeve gjatë vitit 2019 si rezultat i mbulimit të

kostos së rritjes së pensioneve në disa kategori, dhe rritjes së numrit të përfituesve në skemat tjera,

kjo kategori e shpenzimeve pritet të rritet mesatarisht për 2.2% në periudhën afatmesme. Rritja më

e lartë është paraparë në vitin 2020 kryesisht si rezultat i: pagesës së specializantëve në kuadër të

Ministrisë së Shëndetësisë, ligjit për arsimtarët, ri klasifikimit të transfereve për Ndërmarrjet

Publike nga shpenzimet kapitale, fondit të garantimit të kredive, rialokimit të disa shpenzimeve

nga kategoria e shpenzimeve kapitale në këtë kategori dhe funksionalizimit të gjykatës speciale.

Shpenzimet në këtë kategori pritet të jenë 8.4% në raport me BPV-së në vitin 2020 duke vazhduar

me trend rënës gjatë viteve 2021 dhe 2022 me pjesëmarrje prej 8.0% dhe 7.6%, respektivisht.

Shpenzimet kapitale - përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të shpenzimeve të përgjithshme dhe

pritet të përfaqësojnë rreth 32.4% të shpenzimeve totale apo një mesatare prej rreth 10.3% të BPV-

së për periudhën 2020-2022. Gjatë periudhës afatmesme, pritet implementim i projekteve kapitale

bazuar në një listë prioritete që përmban projekte me ndikim në përmirësimin e rrjetit të transportit,

përmirësimin e rrjetit të energjisë elektrike dhe përmirësimin e kushteve në arsim, sistemin social

dhe atë shëndetësor. Kjo kategori e shpenzimeve pritet të rritet me një normë prej 2.4% në

periudhën afatmesme. Pjesa më e madhe e investimeve kapitale gjatë periudhës së ardhshme

afatmesme pritet të jetë nga financimi i buxhetit të rregullt, mirëpo një numër i madh i projekteve

në sektorë të ndryshëm planifikohet të financohet nga huazimi i jashtëm si dhe mjetet nga procesi

i likuidimit të ndërmarrjeve shoqërore (2020).

Përparësi në financim do të kenë projektet që janë në vazhdim si dhe ato të cilat janë në harmoni

të plotë me prioritetet e Qeverisë. Si rrjedhojë, një numër i konsiderueshëm i projekteve është i

bazuar në prioritetet dhe reformat strukturore të paraqitura në Programin për Reforma Ekonomike

dhe një pjesë e tyre është paraqitur në Kutinë 1 më poshtë.

35 Këtu kemi të bëjmë me ndryshimet në LMFPP ku është caktuar tavani i rritjes së pagave të sektorit publik, i

ndërlidhur me rritjen e BPV-së si indikator i produktivitetit të vendit

43

Kutia 1. Klauzola Investive

Si pjesë e programit të atëhershëm me Fondin Monetar Ndërkombëtar (FMN), Parlamenti pati

aprovuar amendamentin e LMFPP-së, përfshirë edhe rregullën fiskale që përcakton lejimet e

përjashtimit nga kufiri i deficitit të projekteve kapitale me financim nga huazimi koncesional i

donatorëve – e ashtuquajtura “klauzolë e investimeve”. Përmes Klauzolës për Investime, deri

tani, janë inkorporuar për negocim dhe implementim 21 projekte kapitale, ndërsa projekte tjera

janë në fazën e konceptimit. Projektet kryesore janë përshkruar shkurtimisht më poshtë:

1. Projekti për Rehabilitimin e Linjës Hekurudhore 10 - institucioni implementues për këtë

projekt është Kompania Publike 'Infrakos', Prishtina. Vlera totale e projektit është vlerësuar

të jetë 195.4 milionë euro. Gjysma e financimit është siguruar përmes granteve investive nga

Bashkimi Evropian (BE) si dhe gjysma tjetër përmes kredive me Bankën Evropiane për

Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) dhe Bankën Evropiane Investive (BEI). Marrëveshjet

financiare me BERZH-in dhe BEI janë nënshkruar dhe ratifikuar dhe pritet të realizohen në

tre faza. Kontrata për segmentin e parë është nënshkruar dhe punimet fillojnë në pranverën

e 2019.

2. Projekti për Rehabilitimin e Kanalit të Ibër-Lepencit – institucion implementues për këtë

projekt është Ndërmarrja Publike "Ibër Lepenci'' dhe vlerësimet për koston totale të projektit

janë 22 milionë euro. Marrëveshja financiare është ratifikuar gjatë vitit 2017 kurse

implementimi ka filluar ne vitin 2018.

3. Projekti për Rehabilitimin e Rrugëve Rajonale – institucioni implementues për këtë

projekt është Ministria e Infrastrukturës. Marrëveshja financiare e nënshkruar me BERZH-

in është ratifikuar nga Kuvendi i Kosovës dhe kapë vlerën prej 29 milionë euro. Shpronësimi

është në proces të përfundimit, ndërsa punimet pritet të fillojnë gjatë vitit 2019.

4. Ndërtimi i Magjistrales N9 Prishtina - Peja (SEETO Rruga 6 A) segmenti Kijevë -

Zahaq – institucioni implementues për këtë projekt është Ministria e Infrastrukturës dhe

projekti kap vlerën prej 193 milionë eurove. Dy marrëveshje financiare janë nënshkruar me

BERZH dhe BEI, dhe janë ratifikuar nga Kuvendi. Punët pritet të fillojnë në gjysmën e dytë

të vitit 2019.

5. Konkurrueshmëria dhe Gatishmëria për Eksport – institucioni kryesor implementues

për këtë projekt është Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI) dhe mund të përfshihen si

përfaqësues edhe nga ana e Zyrës së Kryeministrit dhe Ministrisë së Financave. Projekti

financohet nga Banka Botërore dhe kap vlerën rreth 14.3 milionë euro. Zbatimi i tij ka filluar

në vitin 2018.

6. Financimi Shtesë për Projektin e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural – marrëveshja për këtë

projekt është nënshkruar me Agjencinë Ndërkombëtare për Zhvillim – Bankën Botërore, në

2017, dhe tanimë është ratifikuar nga Kuvendi. Kostoja e paraparë e projektit është 20.8

milion EUR dhe implentimi ka filluar gjate vitit 2018.

7. Ndërtimi i impiantit për trajtimin e ujërave të zeza në Prishtinë – Ministria e Mjedisit

dhe Planifikimit Hapësinor është institucioni implementues për këtë projekt. Financimi i

projektit bëhet përmes Marrëveshjes Kornizë për Bashkëpunim mes Qeverisë së Kosovës

44

dhe Qeverisë Franceze, e ratifikuar në 2017. Bazuar në këtë marrëveshje, projekti vlerësohet

të jetë 66 milionë euro, i cili pritet te filloj implementimin gjate vitit 2019.

8. Projekti për Trajtimin e Ujërave të zeza në komunën e Podujevës – ky projekt do të

implementohet nga Komuna e Podujevës ndërsa financuese është Qeveria Austriake përmes

Marrëveshjes Kornizë për kredi të buta. E gjithë vlera e projektit arrin në 5.3 milionë EUR

marrëveshja për të cilën është nënshkruar me UniCredit Bank Austria AG, dhe është

ratifikuar. Implementimi pritet në gjysmën e parë të vitit 2019

9. Ndërtimi i Skemës për furnizim me ujë në Komunën e Ferizajt - Ky projekt do të

implementohet nga Komuna e Ferizajt, ndërsa financuese është Qeveria Austriake përmes

Marrëveshjes Kornizë për kredi të buta. Projekti ka vlerën e kostos totale prej 5.125 milionë

EUR, marrëveshja për të cilën është nënshkruar me Raiffeisen International dhe është

ratifikuar. Implementimi pritet në gjysmën e parë të vitit 2019.

10. Ndërtimi i Skemës për Furnizim me Ujë në Komunën e Istogut – Komuna e Istogut është

institucioni implementues për këtë projekt, ndërsa fnancuese është Qeveria Austriake

përmes Marrëveshjes Kornizë për kredi të buta. Projekti ka vlerën e kostos totale prej 5.094

milionë EUR, marrëveshja për të cilën është nënshkruar me UniCredit Bank Austria AG dhe

është ratifikuar. Implementimi pritet në gjysmën e parë të vitit 2019.

11. Projekti për Trajtimin e Ujërave të Zeza në Komunën e Shtimes – Komuna e Shtimes

është institucioni implementues për këtë projekt, ndërsa fnancuese është Qeveria Austriake

përmes Marrëveshjes Kornizë për kredi të buta. Projekti ka vlerën e kostos totale prej 2.385

milionë EUR, marrëveshja për të cilën është nënshkruar me UniCredit Bank Austria AG dhe

është ratifikuar. Implementimi pritet në gjysmën e parë të vitit 2019.

12. Ndërtimi i Skemës për Furnizim me Ujë në Komunën e Graçanicës – Komuna e

Graçanicës është institucioni implementues për këtë projekt, ndërsa fnancuese është Qeveria

Austriake përmes Marrëveshjes Kornizë për kredi të buta. Projekti ka vlerën e kostos totale

prej 5.115 milionë EUR, marrëveshja për të cilën është nënshkruar me UniCredit Bank

Austria AG dhe është ratifikuar. Implementimi pritet në gjysmën e parë të vitit 2019.

13. Ndërtimi i Qarkores së Prishtinës – institucioni implementues për këtë projekt është

Komuna e Prishtinës. Projekti është në proces të vlerësimit nga Bankat, BERZH dhe BEI.

Marrëveshja financiare pritet të nënshkruhet në vitin 2019, dhe punët e vrazhda pritet të

fillojnë gjatë tremujorit të fundit të 2019 ose në fillim të 2020.

14. Ndërtimi i Impianteve për Trajtim të Ujërave të Zeza në Mitrovicë dhe Gjilan –

kompanitë rajonale të ujit të Mitrovicës dhe Gjilanit janë institucionet implementuese për

këtë projekt. Marrëveshjet financiare do të nënshkruhen në 2019 me BERZH dhe BEI për

50% të financimit, ndërsa 50% pritet të financohet me grant nga Korniza Investuese e

Ballkanit Perëndimor (WBIF). Pas ratifikimit të marrëveshjeve, implementimi do të fillojë

gjatë tremujorit të fundit të 2019 ose në fillim të 2020.

15. Ekonomia Digjitale e Kosovës (KODE) - qëllim i këtij projekti është zhvillimi i

infrastrukturës ndërlidhëse brezgjerë në viset e pambuluara, forcimin e kapitalit njerëzor dhe

mbështetjen e bizneseve për tu futur në ekonominë digjitale të së ardhmes. Ministria e

45

Zhvillimit Ekonomik është institucioni implementues me financim nga huamarrja me

Bankën Botërore. Marrëveshja është ratifikuar në vitin 2018 dhe vlera totale e projektit kap

shifrën prej 20.7 milionë euro. Projekti pritet të fillojë implementimin në 2019.

16. Projekti i Kadastrës së Patundshmërisë dhe Infrastrukturës Hapësinore (REGIP) -

institucioni zbatues i këtij projekti është Agjencia Kosovare e Kadastrës. Vlerësimi i kostos

totale të projektit është 14.6 milionë euro. Marrëveshja e financimit ndërmjet Qeverisë së

Kosovës dhe Asociacionit Ndërkombëtare për Zhvillim është nënshkruar ne fund te vitit

2018, megjithatë zbatimi i projektit pritet të fillojë gjatë vitit 2019 pas ratifikimit të

marrëveshjes.

17. Projekti i Transportit dhe Sigurisë ne Trafik -Sistemi i Kontrollit do të kryejë detyrat

komplekse të zbatimit të trafikut me Stacionet Zbatuese Fikse, Stacionet e Zbatimit të

Telefonisë Celulare, Pajisjet e Zbatimit të Telefonisë Celulare, Njësitë e Zbatimit të

Telefonisë Celulare dhe Njësitë e Zbatimit të Pajisjeve Lëvizëse. Projekti do të financohet

përmes Marrëveshjes ndërmjet Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Qeverisë së

Hungarisë për Themelimin e Programit Kornizë për Bashkëpunim Financiar. Projekti është

në draftim e sipër nga Ministria e Infrastrukturës si agjenci zbatuese.

18. Ndërrimi i gypave të asbestit në Komunën e Gjakovës - Ndërrimi i linjave të tubave të

furnizimit me ujë të asbestit - çimentos, të cilat janë instaluar 55 vjet më parë, në qytetin e

Gjakovës. Ky investim do të plotësojë nevojën për të mbështetur furnizimin me ujë të

pijshëm nga rubineti për 30 vitet e ardhshme. Agjencia e zbatimit është Komuna e Gjakovës.

Projekti do të financohet përmes Marrëveshjes ndërmjet Qeverisë së Republikës së Kosovës

dhe Qeverisë së Hungarisë për Themelimin e Programit Kornizë për Bashkëpunim

Financiar.

19. Impianti i trajtimit të ujërave të zeza në Komunën e Ferizajt - Projektimi, ndërtimi dhe

mirëmbajtja e sistemeve të grumbullimit (Impianti i Trajtimit të Ujërave të Zeza) në

Komunën e Ferizajt. Ky projekt do të zbatohet nga Komuna e Ferizajt. Projekti do të

financohet përmes Marrëveshjes ndërmjet Qeverisë së Republikës së Kosovës dhe Qeverisë

së Hungarisë për Themelimin e Programit Kornizë për Bashkëpunim Financiar.

20. Sistemi i kanalizimit në Komunën e Deçanit - Zona 1: Sistemi i kanalizimit për fshatin

Strellc. Zona 2: Sistemi i kanalizimit për fshatin Dubovik dhe pjesë e fshatit Isniq. Zona 3:

Kanalizimi i fshatrave Lëbushë, Isniq dhe Prapaqan. Ky projekt do të zbatohet nga Komuna

e Deçanit. Projekti do të financohet përmes Marrëveshjes ndërmjet Qeverisë së Republikës

së Kosovës dhe Qeverisë së Hungarisë për Themelimin e Programit Kornizë për

Bashkëpunim Financiar.

21. Rezervari i ujit të pijshëm në fshatin Verboc / Komuna e Drenasit - Ndërtimi i

ujëmbledhësit për ujë të pijshëm / nga rubineti në fshatin Verboc, i cili do të sigurojë

furnizim me ujë të pijshëm në komunën e Drenasit. Ky projekt do të zbatohet nga Komuna

e Drenasit. Projekti do të financohet përmes Marrëveshjes ndërmjet Qeverisë së Republikës

së Kosovës dhe Qeverisë së Hungarisë për Themelimin e Programit Kornizë për

Bashkëpunim Financiar.

46

2.2.1.3.Bilanci Buxhetor

Për periudhën 2020-2022, pozita e përgjithshme fiskale vlerësohet të mbetet e qëndrueshme, duke

ruajtur bilancin e përgjithshëm buxhetor. Deficiti pritet të financohet nga të hyrat e njëhershme

(fondet e likuidimit në 2020), borxhi i brendshëm dhe nga mbështetja financiare nga institucionet

financiare ndërkombëtare.

Si pjesë e strategjisë së financimit 2020- 2022, Qeveria synon të ruaj nivelin e borxhit të jashtëm

duke u përqendruar në financim dhe ofrim të zotimit/garancionit në disa prej projekteve kyçe,

kryesisht në fushën e infrastrukturës dhe shëndetësisë. Në këtë kontekst, vlera e përgjithshme e

huazimeve të jashtme (përfshirë edhe kreditë me nën-huazim) gjatë viteve 2020-2022 planifikohet

të mos e tejkalojnë vlerën prej rreth 550 milionë Euro, ndërsa parashikimet për huazim të

brendshëm gjatë 2020-2022 vlerësohen të jenë rreth 450 milionë Euro (grafiku 11).

Hapësirë Informuese 4. Devijimet kryesore ndërmjet KASH-ve 2020- 2022 dhe 2019- 2021 për

vitet 2020 dhe 2021

Tabelat 3 dhe 4 në Aneks 2 identifikojnë dhe shpjegojnë ndryshimet në të hyra dhe shpenzime

mes KASH 2019-2021 dhe KASH 2020-2022. Tabela tre paraqet devijimet në parashikimet për

vitin 2020 ndërsa tabela katër paraqet devijimet për vitin 2021.

Sa i përket të hyrave buxhetore, ndryshimi më i madh vërehet në vitin 2020. Devijimi në të hyrat

për këtë vit është rreth 28 milionë Euro dhe vjen kryesisht nga dallimet në parashikimet e të

hyrave nga taksa doganore, akciza dhe ato nga niveli qendror. Në të njëjtën kohë, të hyrat nga

TVSH kanë pësuar ndryshime në strukturë bazuar në ndryshimet e politikave fiskale gjatë 2018

që kanë mundësuar zhvendosjen e pagesës së TVSH nga kufiri në vend. Sa i përket të hyrave në

vitin 2021, ndryshimi është rreth 1.6 milionë Euro në vlerë mirëpo me ndryshime të

konsiderueshme në strukturë.

Shpenzimet buxhetore gjatë 2020 pritet të jenë për 55 milion Euro më të larta se sa ato të

parapara në KASH 2019-2021. Shpenzime shtesë për 2020 parashihen në kategorinë e mallrave

dhe shërbimeve, pagave dhe mëditjeve, si dhe subvencioneve dhe transfereve. Ndërsa shpenzim

më i ulët parashihet në kategorinë e shpenzimeve kapitale kushtëzuar nga respektimi i rregullës

fiskale. Ndryshimet në parashikime përfshijnë edhe ndryshime në strukturë si rrjedhojë e ri

klasifikimit të disa komponentëve nga shpenzimet kapitale në ato rrjedhëse. Ashtu sikurse për

vitin 2020 edhe për vitin 2021, janë paraparë shpenzime shtesë për paga dhe mëditje si rezultat

i ligjit të pagave dhe shpenzimet kapitale më të ulëta se sa ato në KASH 2019-2021.

47

Grafiku 11 Bilanci buxhetor, bilanci sipas rregullës fiskale, borxhi i përgjithshëm % e BPV-së

Nevoja e Qeverisë për financim është bërë mbi bazën e një planifikimi të rregullt për borxhin e

brendshëm dhe atë të jashtëm, duke e mbajtur borxhin e përgjithshëm publik në nivele të

arsyeshme dhe të qëndrueshme.

Tabela 4 Deficiti i përgjithshëm buxhetor

2017 2018

2019

Buxhet 2020 Proj. 2021 Proj. 2022 Proj.

Bilanci buxhetor -75.1 -199.2 -429.2 -405 -376 -328

Shpenzimet e përjashtuara nga kufiri i rr. fiskale: 27.0 111.8 283.7 257 217 208

Shpenzimet nga të pranimet e dedikuara për AKP 9.4 9.0 2.0 2 2 3

Shpenzimet nga të hyrat komunale të bartura 17.5 19.3 8.0 10 6 6

Shpenzimet kapitale nga klauzola investive dhe likuidimi 0 83.6 273.7

245 209 199

BILANCI BUXHETOR, sipas kufirit të rr. Fiskale -48.1 -87.4 -145.5 -148 -159 -119

Nevoja për financim -75.1 -199.2 -429.2 -405 -376 -328

Financimi i jashtëm 101.0 -2.4 151.0 209 162 180

Pranimet nga financimi i drejtpërdrejtë buxhetor (FMN,

BB) 130.0 0.0 0.0 45 0 0

Pranimet nga projekt - kredi të rregullta buxhetore 21.7 11.3 54.3 45 21 13

Pranime nga projekt - kredi sipas klauzoles investive 0.0 0.0 122.7 185 209 199

Pranimet për nën-huazimet e NP (bruto) 7.9 8.3 24.0 32 24 17

Daljet per pagesën e kryegjësë së borxhit të jashtëm 58.6 22.0 50.0 98 92 49

Financimi i Brendshëm 82.8 212.8 297.9 191 125 133

Pranimet nga emetimet e letrave me vlerë 95.3 102.4 135.0 140 130 130

Pranimet nga kthimi i kryegjësë së borxhit të NP

(KEK) 0.0 10.9 10.9 11 11 11

Pranimet nga procesi i likuidimit/privatizimit 86.1 151.0 60 0 0

Pranim i njëhershëm nga Trusti 11.6 0.0 0 0 0

Pranim nga të hyrat e bartura të komunave 0.0 23.0 10 6 6

Pranimet e dedikuara për AKP 9.4 11.0 2.0 2 2 2

Dalje për nën-huazimet e NP 21.9 9.2 24.0 32 24 17

Ndryshimi në bilancin e pashpërndarë bankar 79.4 11.2 20.6 -5 -88 -15

Stoku i bilancit bankar të pashpërndarë 292.2 301.7 340.0 335 247 231

Memo:

Deficiti buxhetor (definicioni I rregullës fiskale si % e BPV-

së -0.7% -1.3% -2.0% -2.0% -2.0% -1.4% Bilanci bankar i shfrytëzueshëm si % e BPV-së 4.6% 4.5% 4.8% 4.5% 3.1% 2.8%

Stoku i borxhit të Brendshëm 574.3 676.7 811.7 951.7 1,081.7 1,211.7 Stoku i borxhit të Jashtëm 466.2 460.2 611.1 820.0 982.5 1,162.1

Borxhi i përgjithshëm si % e BPV-së 16.2% 16.8% 20.0% 23.6% 26.0% 28.3%

Bilanci bankar gjatë vitit 2020 parashihet të jetë 4.5% e BPV-së nominale sipas kritereve të

LMFPP-së dhe duke patur parasysh disponueshmërinë e mjeteve të AKP-së për këtë vit. Ndërsa

48

gjatë viteve 2021 dhe 2022 në mungesë të fondeve të likuidimit, bilanci bankar pritet të jetë 3.1%

dhe 2.7%, respektivisht. Deficiti sipas rregullës fiskale, parashihet të jetë nën 2% të BPV-së në

periudhën afatmesme.

2.2.1.4.Niveli i borxhit shtetëror, zhvillimet dhe perspektiva për vitet në vijim

Historikisht, niveli i Borxhit të Përgjithshëm i Qeverisë së Kosovës ka qenë relativisht i ulët. Por

siç vërehet nga grafiku më poshtë, borxhi i Kosovës ka shënuar një trend rritës gradual. Nga të

dhënat e mëposhtme, mund të vërehet se rritje do të ketë edhe në vitin 2019. Kjo do të ndodhë

kryesisht për shkak të huazimeve nga tregu i brendshëm përmes Letrave me Vlerë dhe të

disbursimit të fondeve përmes klauzolës për investime.

Grafiku 12 Stoku i Borxhit të Përgjithshëm dhe si përqindje e BPV-së

Duke u bazuar në Ligjin e Buxhetit 2019, Borxhi i Përgjithshëm në fund të vitit 2019 parashihet

të jetë 1,371.97 milionë euro ose 19.88%36 e BPV-së. Portofoli i Borxhit të Përgjithshëm deri në

fund të vitit 2018 përbëhet nga Borxhi i Brendshëm dhe Borxhi Ndërkombëtar dhe tre Garanci

Shtetërore. Deri tani, Kosova nuk ka Borxh Komunal dhe as Garanci Komunale të emetuara.

Ndërsa, në vitin 2016 me përkrahjen e Ministrisë së Financave (MF), është nënshkruar vetëm një

marrëveshje në vlerën 2.5 milionë Euro, e cila është nën-huazuar tek katër komuna. Në proces të

negocimit nga MF-ja janë edhe disa marrëveshje për kredi fondet e të cilave planifikohen të

shfrytëzohen nga komunat për realizimin e projekteve të ndryshme. Gjithashtu, portofoli i borxhit

shtetëror të Kosovës përmban tre garanci shtetërore në vlerë 44.00 milionë Euro të emetuara në

vitet 2013 dhe 2016.

Për herë të parë në historikun e portofolit të borxhit, në fund të muajit dhjetor 2015, shuma e

Letrave me Vlerë (LV) të emetuara në tregun e brendshëm si përqindje e borxhit total ka tejkaluar

huazimet nga kreditor të jashtëm për 0.88%. Një trend i tillë rritës në favor të borxhit të brendshëm,

36 Borxhi si % ndaj BPV përfshinë edhe garancitë në vlerë 44 milion Euro (aktuale dhe të parashikuara për vitin

2019).

582.87748.95

852.74996.42 1,092.77

1,371.9710.65%

13.07%14.38%

16.22%17.12%

19.88%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

0.00

200.00

400.00

600.00

800.00

1,000.00

1,200.00

1,400.00

1,600.00

2014 2015 2016 2017 2018 2019

(% e

BP

V)

Mili

on

Euro

Gjithsej Borxhi i Përgjithshëm Gjithsej Borxhi i Përgjithshëm (% e BPV-së)

49

ka vazhduar edhe gjatë viteve vijuese, ku në fund të vitit 2018 raporti i borxhit të brendshëm/borxh

total ishte 61.92%. Kjo pjesë e portofolit së borxhit të Kosovës përbëhet nga instrumente të borxhit

me maturitet prej 6 muaj deri në 10 vite. Ministria e Financave që nga fillimi i emetimit të LV-ve

(viti 2012) është përqendruar në financimin e buxhetit kryesisht nga tregu i brendshëm, duke

kontribuar në zhvillimin e tregut. Përmes letrave me vlerë, Qeveria e Kosovës ka huazuar fonde

me kushte të favorshme si dhe ka kontribuar në zhvillimin e tregut të Letrave me Vlerë. Deri në

fund të vitit 2019, parashihet që borxhi i brendshëm të arrijë në 814.82 milionë euro ose 11.44% e

BPV-së.

Pjesa e mbetur e borxhit shtetëror të Kosovës është borxhi ndërkombëtar i cili përbëhet nga

programi37 me Fondin Monetar Ndërkombëtar (FMN), huazimet nga Banka Botërore (BB), Banka

Gjermane për Rindërtim dhe Zhvillim (KfW), Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim

(BERZH), Banka Evropiane për Investime (BEI) dhe kreditorë tjerë me pjesëmarrje të vogël.

Përjashtuar programin me FMN, të gjitha huazimet tjera janë të lidhura më financimin e projekteve

specifike në sektorë të ndryshëm. Deri në fund të vitit 2019, stoku i borxhit të ndërkombëtar

shtetëror parashihet të arrij në 557.15 milionë euro ose 7.82% e Bruto Produktit Vendor (BPV).

Në vijim është paraqitur gjendja aktuale38 e portofolit të borxhit ndërkombëtar përfshirë edhe

borxhin e zotuar e të padisbursuar (që nënkupton të marrëveshjeve të cilat janë ratifikuar nga

Kuvendi i Kosovës por ende nuk kanë filluar të disbursohen).

Tabela 5 Borxhi ndërkombëtar përfshirë edhe borxhin e zotuar e të padisbursuar

Kreditori

Borxhi i

Ratifikuar

Aktual (A)

Borxhi i

Disbursuar

(B)

Borxhi i Pa-

disbursuar

(C=A-B)

Borxhi i

pakthyer

(D=B-E)

Kthimi i

Borxhit

(E)

Borxhi i pa-

disbursuar si

% e BPV

Borxhi i

disbursuar

(pakthyer)

% e BPV

IBRD 381.21 381.21 0.00 146.98 234.23 0.00% 2.06%

IDA 169.91 50.10 119.64 49.99 0.10 1.68% 0.70%

FMN 287.38 287.38 0.00 157.20 128.44 0.00% 2.21%

KFW 71.00 68.26 2.74 48.91 19.36 0.04% 0.69%

UniCredit Aust. 25.07 7.04 18.03 7.04 0.00 0.00% 0.10%

OFID, IsDB,

SFD39 47.03 3.69 43.34 3.69 0.00 0.61%

0.06%

BERZH 139.90 0.00 139.90 0.00 0.00 1.96% 0.00%

BEI 122.00 0.00 122.00 0.00 0.00 1.71% 0.00%

NATIXIS

Franca 66.00 0.00 66.00 0.00 0.00 0.93%

0.00%

RBKO Austria 5.13 0.00 5.13 0.00 0.00 0.07% 0.00%

Borxhi

Ndërkombëtar 1,314.64 797.68 516.96 413.81 382.13 7.00% 5.81%

Shënime: Borxhi i ratifikuar aktual nënkupton shumën e përgjithshme të të gjitha marrëveshjeve financiare ndërkombëtare për

kredi (përjashtuar kreditë e shlyera/kthyera), të cilat janë të ratifikuara nga Kuvendi i Republikës se Kosovës.

Borxhi ndërkombëtar te kolona ‘D’ në tabelë ndryshon edhe si rrjedhojë e ndryshimit të kursit valutor për kreditë në valutën jo

Euro.

37Stand By Arrangement 2015 38 Të dhënat sipas 28.02.2019 39 Kreditor islamik

50

Për shkak të kushteve të favorshme për huazim, në periudhën afat-mesme, Qeveria synon të

orientohet lehtësisht drejt huamarrjes ndërkombëtare. Në këtë drejtim, do të rritet bashkëpunimi

dhe komunikimi me institucionet financiare ndërkombëtare, në veçanti me ato zhvillimore, për të

prezantuar projektet me prioritet për ekonominë e vendit dhe rrjedhimisht, për ti financuar këto

projekte përmes kredive me kushte preferenciale nga këto institucione.

Gjatë periudhës 2020-2021 parashikohet edhe rritja e kuotës se Republikës së Kosovës ne IBRD

dhe IFC në përputhje me votimin pro rritjes “2018 General Capital Increase” dhe “2018 Selective

Capital Increase”

Për më tepër, Ministria e Financave synon të zhvillojë edhe më tej tregun e brendshëm të Letrave

me Vlerë të Qeverisë së Kosovës duke stimuluar dhe përkrahur zgjerimin e bazës së investitorëve.

Zgjerimi i bazës së investitorëve planifikohet të bëhet duke emetuar instrumente të reja të borxhit

të cilat në disa raste do të targetojnë grupe të reja në treg me potencial të madh investues.

Financimi i deficitit të buxhetit të Kosovës do të bëhet gjithnjë në konsistencë të plotë me nivelin

e deficitit të paraqitur në Ligjin e Buxhetit si dhe nevojën për financimin e bilancit bankar. Në çdo

rast, Ministria e Financave do të sigurohet që shuma e cila huazohet për nevojat e Qeverisë do të

jetë me kosto më të ulët të mundshme dhe gjithnjë brenda kufijve të pranueshëm të ekspozimit

ndaj rreziqeve të tregut. Për të garantuar menaxhim të mirëfilltë dhe strategjik të borxhit, Ministria

e Financave përgatitë çdo vit Programin Afatmesëm të Borxhit Shtetëror i cili dokument është

komplementar dhe në linjë me Kornizën Afatmesme të Shpenzimeve. Për sa i përket borxhit publik

për periudhën që mbulon KASH, janë marrë për bazë huazimet për financimin e projekteve

specifike (të atyre të nënshkruara, por të padibursuara si dhe të atyre që pritet të nënshkruhen). Për

më tepër, skenari i parashikimeve ekonomike e fiskale merr për bazë edhe emetimin e letrave me

vlerë, për financimin e deficitit. Dhe duke i marrë për bazë edhe kthimet për periudhën afatmesme,

pritet një rritje graduale e stokut të borxhit publik, por totali i borxhit në raport me BPV do të

mbetet në nivele të pranuara dhe të qëndrueshme. Megjithatë, në projeksionet e kësaj Kornize nuk

është marrë për bazë mundësia që Qeveria të emetojë ndonjë garancion shtetëror për projektin

Kosova e Re. Në rast se në të ardhmen, Qeveria emeton një garancion të tillë, niveli i borxhit

publik do të arrijë nivele mjaft të larta, e potencialisht, do të arrihet edhe niveli më i lartë i lejuar

me Ligjin nr. 03/L-175 për Borxhet Publike (Ligji). Sipas këtij Ligji, për efekt të llogaritjes së

treguesit Borxh ndaj BPV garancionet shtetërore konsiderohen si borxh i përgjithshëm shtetëror.

Rrjedhimisht, emetimi potencial i garancionit shtetëror për projektin e sipërpërmendur do të rriste

borxhin e përgjithshëm shtetëror të vendit, dhe kjo do të zvogëloj ose pamundësoj në tërësi

huazimet për projekte tjera prioritare dhe zhvillimore, duke pasur parasysh treguesit e stabilitetit

të borxhit publik.

2.3. RREZIQET DHE POTENCIALET AFATMESME 2020-2022

Korniza bazë e paraqitur në KASH përcillet, si çdo vit, me potenciale dhe rreziqe të cilat mund

ta ndryshojnë pasqyrën makro fiskale pozitivisht apo negativisht, varësisht nga probabiliteti i

51

materializimit dhe intensitetit të realizimit të tyre. Duke qenë se KASH-i hartohet në baza vjetore,

nuk ka ndryshime të mëdha në këtë listë nga viti në vit për shkak se kemi të bëjmë me pengesa

strukturore të trashëguara, përveç nëse gjërat janë përmirësuar apo përkeqësuar ose nëse

identifikohen rreziqe/potenciale të reja.

Ngjashëm me vitin e kaluar, një vlerësim i potencialeve zhvillimore dhe rreziqeve fiskale për

periudhën afatmesme përmes skenarëve alternativë është hartuar në janar 2019 si pjesë Programit

për Reforma në Ekonomi 2019-2021, e cila vazhdon të mbetet baza për çdo aspekt të

rrezikshmërisë të paraqitura.

2.3.1. Potencialet zhvillimore

Potencialet Zhvillimore Gjatë horizontit afatmesëm, janë rritur potencialet zhvillimore për rritjen

e investimeve në sektorin privat, si rezultat i:

Përmirësimit të ambientit të të bërit biznes;

Ndërmarrjes së një sërë reformash fiskale nga ana e Ministrisë së Financave, të cilat kanë

ndihmuar në largimin e pengesave ndaj zhvillimit të sektorit privat, lehtësimin e tregtisë dhe rritjen

e efiçencës së Administratës Tatimore. Gjithashtu, implementimi i masave fiskale të filluara gjatë

2018-ës dhe që do të vazhdojë edhe gjatë 2019-ës, pritet të ketë ndikim pozitiv në rritjen e

konkurrueshmërisë dhe në nxitjen e prodhimit dhe investimeve brenda vendit në periudhën

afatmesme.

Realizimi i potencialit që vjen nga investimet strategjike përmes Klauzolës për Investime pritet

të rritet në periudhën afatmesme, si rezultat i implementimit më të përshpejtuar të projekteve gjatë

periudhës 2020- 2022.

Ndërtimi i kapaciteteve të reja energjetike - me një investim të planifikuar përgjatë një periudhe

5 vjeçare, ndërtimi i kapaciteteve të reja gjeneruese do të ndikojë në rritjen e gjithsej investimeve

mbi skenarin bazë, duke rezultuar në një rritje shumë më të lartë të ekonomisë. Gjithashtu, edhe

investimi në përmirësimin e sistemit të transmisionit pritet të rritet.

Efektet ekonomike të Marrëveshjes për Stabilizim dhe Asociim (MSA) priten të gjenerojnë

efektet e tyre pozitive në horizontin afatmesëm, duke qenë se do të vazhdojnë të ulen pengesat dhe

kostot për tregtinë e lirë mes Kosovës dhe shteteve të BE-së.

2.3.2. Rreziqet fiskale

Rreziqet që burojnë nga mjedisi makroekonomik

Ky nën-seksion paraqet efektet që devijimet nga projeksionet në makroekonomike të përdorura

për KASH mund të kenë në agregatet kryesorë të buxhetit. Tabela 6 përshkruan se si devijimet

52

pozitive dhe negative nga projeksionet makroekonomike të përdorura për KASH 2020-2022

ndikojnë në të hyra, shpenzime dhe bilanc buxhetor.40

Kjo analizë e ndjeshmërisë tregon se zhvillimet e variablave makroekonomike përcaktojnë

kryesisht performancën e të hyrave buxhetore e jo të shpenzimeve pasi që në Kosovë pak kategori

të shpenzimeve janë direkt të lidhura me zhvillimet makroekonomike. Një shembull për këtë

ndikim është inflacioni, me të cilin janë të ndërlidhura disa transfere sociale në buxhet.

Ligji Nr. 04/L-131 “Ligji për Skemat Pensionale të Financuara nga Shteti”, neni 5 përcakton se

nëse ndonjë pension i paguar sipas këtij ligji rritet me ndonjë akt tjetër ligjor ose nënligjor, ose me

ndonjë masë tjetër e autorizuar administrative, indeksimi me inflacionin ose me koston e jetesës

do të aplikohet për dy vite kalendarike, duke filluar nga muaji kur rritja ka hyrë në fuqi. Pasi që

në vitin 2019 ka pasur një rritje të pensioneve bazë dhe pensionet kontribut-dhënëse me vendim të

qeverisë, nuk ka shpenzime të shkaktuara nga inflacioni që pritet në vitet 2020 dhe 2021.

Megjithatë, ka edhe fusha të tjera të shpenzimeve në buxhet të cilat nuk janë prekur nga ky vendim

i qeverisë prandaj efekti i inflacionit aplikohet për to në 2020- 2022.

Tabela 6 Analiza e ndjeshmërisë se buxhetit ndaj luhatjeve të variablave makroekonomike për vitin 2020

Variabla Ndryshimi

Të hyrat Shpenzimet Bilanci

buxhetor

ndikimi në

miliona euro

% e të

hyrave të

projektuara

ndikimi në miliona euro

BPV nominale

1 pikë e

përqindjes

devijim

14.54 0.71% 14.54

CPI

1 pikë e

përqindjes

devijim

3.96 0.19% 0.30 3.66

Remitancat 1 për qind

devijim 7.06 0.35% 7.06

Indeksi i “të gjitha

mallrave primare”

10 për qind

devijim 5.56 0.27% 0.13 5.43

Indeksi i çmimit të

nikelit

10 për qind

devijim 0.79 0.04% 0.79

Siç paraqitet në tabelë, në mesin e variablave makroekonomike, BPV-ja nominale dhe remitencat

e kanë ndikimin më të madh në të hyrat buxhetore.

Një ngritje/rënie në shkallën e rritjes së BPV-së nominale reflektohet në kategoritë kryesore të të

hyrave buxhetore dhe për shkak të efekteve të rundit të dytë një devijim i tillë po ashtu

40 Devijimi nga pika e paraparë e referencës mund të jetë ose pozitive ose negative. Të gjitha llogaritjet janë bazuar

në vitin 2020.

53

transmetohet edhe në komponentët e tjerët të BPV-së (siç janë konsumi privat, investimet dhe

importimi i mallrave) të cilat ndikojnë në të hyrat buxhetore.41

Remitencat paraqesin një burim të rëndësishëm të financimit të jashtëm në Kosovë, duke përbërë

rreth 12% të BPV-së gjatë viteve të kaluara. Këto prurje e kanë zbutur në mënyrë të

konsiderueshme deficitin tregtar dhe kryesisht janë përdorur për konsum, duke zbutur kështu

efektet negative të varfërisë dhe papunësisë së lartë në Kosovë. Një rënie/ngritje në këto prurje

transmetohet në të ardhura më të ulëta/më të larta të disponueshme e pastaj në konsum më të

ulët/më të lartë i cili pastaj reflektohet në BPV dhe të hyra buxhetore më të ulëta/më të larta.

Një devijim negativ/pozitiv në shkallën e inflacionit për 1 pikë të përqindjes ka ndikim

negativ/pozitiv në të hyra dhe për shkak të indeksimit të inflacionit për disa transfere të caktuara

sociale ka ndikim negativ/pozitiv edhe në shpenzime.

Meqë Kosova është një ekonomi e hapur, e karakterizuar me një përqindje të lartë të importit në

BPV (rreth 45%, zhvillimet e çmimeve në mallrat primare ndërkombëtare luajnë rol të

rëndësishëm në ekonominë vendore. Një devijim prej 10% në indeksin 42 e “të gjitha mallrave

primare” ka ca efekte në të hyrat buxhetore për shkak të ndikimit të tij në importe dhe ka një

ndikim më të vogël në shpenzime për shkak të presionit të inflacionit që buron nga çmimet më të

larta të mallrave.

Indeksi i çmimit të nikelit është po ashtu një tregues me rëndësi për ekonominë e Kosovës për

shkak të pranisë së mineraleve në strukturën e eksporteve të mallrave; megjithatë efektet e tij në

buxhet janë të vogla.

Rreziqet specifike

1. Rreziqet e sektorit të energjisë

Qeveria synon të zbatojë projektin e termocentralit “Kosova e Re” me kapacitet prej 500 MW.

Kontratat komerciale për projektin e termocentralit “Kosova e Re” përfshijnë zotimet për

përfundimin me sukses të investimit të më shumë se 1 miliardë eurove. Sipas këtyre kontratave,

NKEC43, që është blerës publik me shumicë i energjisë elektrike, do të garantojë blerjen (marrjen)

e tërë energjisë së prodhuar në termocentralin Kosova e Re për 20 vitet e ardhshme, rrjedhimisht

gjatësia e kësaj periudhe paraqet paparashikueshmërinë me rrezik potencial.

Për më tepër, mund të ekziston edhe rreziku për projektin e termocentralit Kosova e Re lidhur me

investimet që kërkohen për (i) hapjen e një miniere të re për prodhimin e mjaftueshëm të thëngjillit

41 Numrat e paraqitur në tabelë i tregojnë të dy efektet (efektet e rundit të parë dhe të dytë). 42 Një devijim prej 10% është devijim i përafërt standard i normave vjetore të rritjes të indeksit të “të gjitha mallrave

primare”, që përfshinë lëndët djegëse (karburantin) dhe mallrat e tjera.

43 Kompania e Re e Energjisë në Kosovë, 100% në pronësi të Qeverisë së Kosovës

54

për termocentralin Kosova e Re (që furnizohet nga KEK44), (ii) sigurimin e furnizimit të duhur me

ujë (Iber- Lepenci)45 dhe (iii) investimin në rrjetin e energjisë elektrike (KOSTT46).

2. Garancitë potenciale të Qeverisë

Garancitë aktuale të qeverisë kapin shumën prej 44 milionë eurosh për dy linja kreditore në Fondin

e Sigurimit të Depozitave të Kosovës dhe për Trafikun Urban në Prishtinë (NP e qeverisë lokale)

Qeveria e konsideron si pak të mundshme që këto garanci të ketë nevojë të kërkohen (rrezik shumë

i ulët kreditor).

Garancia e qeverisë kërkon aprovimin jo vetëm nga vet qeveria por edhe nga parlamenti (për

aprovim kërkohet shumica prej 2/3). Aktualisht, Ministria e Financave nuk ka marrë ndonjë

kërkesë tjetër për garanci shtetërore. Në rast se do ketë ndonjë kërkesë të tillë, mbetet të shihet se

çfarë probabiliteti dhe sa i madh mund të jetë rreziku që buron nga garanci të tilla të mundshme.

3. Nën-ekzekutimi i shpenzimeve kapitale

Një rritje e shpenzimeve kapitale publike për të trajtuar pengesat strukturore është shtyllë e

strategjisë së Qeverisë për të mbështetur një mjedis ekonomik miqësor për rritjen ekonomike. Në

vitet e fundit, pavarësisht përmirësimeve, nën-ekzekutimi i shpenzimeve kapitale tejkalonte 5% të

shumave totale të buxhetuara. Për qëllime të planifikimit të kujdesshëm, korniza 2020-2022

parasheh nivel historik të nën-ekzekutimit për projektet kapitale të financuara nga buxheti i rregullt

ndërsa për projektet e financuara nga huazimi, supozimet janë edhe më konservative.

Megjithatë, nën-ekzekutimi i projekteve kapitale mbi supozimet e skenarit bazë, sidomos për

projektet e huamarrjes, llogaritet si një rrezik i mundshëm për uljen e parashikimeve të rritjes.

Ekzekutimi i projekteve kapitale të financuara nga borxhi koncesionar, pas nënshkrimit të

marrëveshjeve financiare, mbetet ende sfidues për organizatat buxhetore, kryesisht si rezultat i një

vendimmarrje më të nxituar për kredi, pa u siguruar se ekzistojnë të gjitha parakushtet, apo janë

bërë përgatitjet e duhura, studimet dhe analizat e hollësishme (përfshirë analizat e tregut), që të

sigurohet fillimi i menjëhershëm i implementimit të projekteve pas ratifikimit të kredive dhe që

fondet nga kreditë të shfrytëzohen në mënyrë sa më efikase. Faktorë të tjerë janë mos-harmonizimi

i duhur i procedurave të prokurimit me ato të kreditorit në fillimin e procesit, pjesëmarrja jo e

kënaqshme e zyrtarëve të Ministrive të Linjës gjatë procesit të negociimit të kredive, mos

konsolidimi dhe jo stabiliteti i Njësive Implementuese të Projekteve, mungesa e kapaciteteve për

projekte, etj.

Si rekomandim i ZKA-së (Zyra Kombëtare e Auditimit) dhe në bazë të planit të zbatimit të

rekomandimeve të aprovuar nga Qeveria, ka filluar raportimi në Qeveri për nivelin e ekzekutimit

të projekteve të huamarrjes, krahas raportimit te Ministri i Financave dhe raporteve individuale tre

44 Korporata Energjetike e Kosovës, 100% në pronësi të Qeverisë së Kosovës 45 100% në pronësi të qeverisë 46 Operatori i Sistemit, Transmisionit dhe Tregut, SHPK, 100% në pronësi të qeverisë

55

mujore qe pranohen nga Organizatat Buxhetore zbatuese dhe entitetet zbatuese të projekteve sipas

kërkesave të legjislacionit.

4. Presioni për rritjen e shpenzimit për transfere

Siç është paraqitur në këtë version të KASH-it, hapësira fiskale brenda kufirit ligjor të deficitit prej

2 për qind shkon deri në rreth 0.0 për qind të BPV-së (0 milionë euro) në vitin 2020 dhe 2021

dhe 0.6 për qind të BPV-së (50.3 milionë Euro) në vitin 2022. Sipas këtyre projeksioneve, është

e qartë se hapësira fiskale për të akomoduar iniciativa të reja për transfere sociale është mjaft e

limituar. Presioni i ngritur për përdorimin e parasë publike si rishpërndarje, sidomos kur një

rishpërndarje e tillë nuk targeton varfërinë por jepet mbi kritere tjera, paraqet rrezik fiskal për një

strategji fiskale që targeton zhvillim socio-ekonomik.

5. Rreziqet fiskale nga mbledhja e të hyrave

Sipas një studimi të BE-së në vitin 2017, vlera e ekonomisë joformale në Kosovë ishte vlerësuar

të jetë 1,845 milionë euro, që përbën rreth 31.7% të BPV-së. kjo paraqet një rënie të lehtë nga

vlerësimi i mëhershëm në vitin 2015 kur ekonomia joformale ishte rreth 32.7% e BPV-së.

Aktualisht, nuk ka ndonjë në dispozicion ndonjë vlerësim mbi madhësinë e hendekut tatimor që

rrjedh nga shmangia tatimore që bëhet nga ekonomia joformale.

Projeksionet e të hyrave në Buxhetin 2019 si dhe për dy vitet e tjera pasuese përfshijnë një shumë

shtesë prej 14 milionë eurosh në vit për tu mbledhur si rezultat i përpjekjeve të Administratës

Tatimore për zvogëlimin e hendekut tatimor. Megjithatë, kjo nuk paraqet ndonjë rrezik për

bilancin buxhetor pasi që Ligji për Buxhetin 2019 përfshinë një dispozitë (Neni 18) i cili kërkon

shkurtim të shpenzimeve në përputhje me rrethanat në rast se nuk mblidhen këto 14 milionë euro.

Një rrezik i rëndësishëm fiskal i lidhur me të hyrat tatimore është se a mund të mblidhen tatimet e

arkëtueshme apo jo. Sipas raportit vjetor financiar për vitin 2018, llogaritë e arkëtueshme të pa

mbledhura arrinin në 632 milionë euro, 462 prej të cilave lidheshin me nivelin e qeverisë qendrore

dhe 170 me nivelin e qeverisë lokale. Këto 632 milionë euro të llogarive të arkëtueshme të pa

mbledhura paraqesin një rritje të konsiderueshme nga viti 2016 (516 mil euro) dhe 2017 (539 mil

euro). Rritja mesatare vjetore për periudhën 2016-2018 arrin në 10.8%.

6. Detyrimet e papaguara

Neni 39 i Ligjit për MFP përcakton se detyrime të papaguara janë pagesat që kanë kaluar afatin e

pagesës mbi 30 ditë. Aktualisht nuk ka informata që tregojnë se sa është shuma e detyrimeve të

papaguara. Pasqyra financiare përfshinë një aneks për detyrimet e papaguara të cilat përfshijnë

zotimet financiare, llogaritë e pagueshme dhe detyrimet e papaguara, por nuk e bën ndarjen e

shumave për këto kategori të ndryshme. Ministria e Financave planifikon të ndaj këto kategori të

ndryshme në raportin financiar për 2019. Rezultatet përkatëse do të përfshihen në KASH 2021-

2023.

56

7. Rreziqet fiskale nga rastet gjyqësore

Një tregues i rëndësishëm i rreziqeve fiskale nga rastet gjyqësore është zhvillimi i pagesave vjetore

të qeverisë për vendimet e gjykatave. Tabela 7 paraqet pagesat sipas vendimeve të gjykatave gjatë

tri viteve të fundit, si në nivelin qendror ashtu edhe në atë lokal. Në përgjithësi, pagesat për

vendimet gjyqësore nuk përbëjnë më shumë se 1% e shpenzimeve të përgjithshme të buxhetit,

edhe pse tregojnë një tren në rritje përgjatë viteve. Shumica e kostove për rastet gjyqësore në vitin

2017 dhe 2018 rrjedhin nga niveli i pushtetit lokal. Pagesat për vendimet e gjykatave në nivelin

qendror kryesisht i atribuohen Ministrisë së Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor, Ministrisë së

Kulturës, Rinisë dhe Sportit dhe Ministrisë së Punëve të Brendshme. Në vitin 2018, pagesat e

bazuara në vendimet e gjykatave përbënin 0.52% të shpenzimeve aktuale të organizatave

buxhetore në nivelin qendror dhe rreth 2.71% në nivelin lokal, që së bashku përbëjnë 1.05% të

shpenzimeve të përgjithshme buxhetore. Për të pasur një pasqyrë më të plotë të rreziqeve fiskale

që burojnë nga kostot e rasteve gjyqësore, do të duhet të dihet sa janë të mëdha kostot që do të

mund të dalin nga rastet që janë në proces e sipër në gjykatë.47

Tabela 7 Pagesat bazuar në vendimet gjyqësore (milion Eur)

2016 2017 2018

2018/

Shpenzimi i

përgjithshëm i

OB-ve

Qeveria qendrore (mil Eur) 4.11 5.26 7.59 0.52%

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor 51.79% 46.47% 31.25% 6.28%

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve (MKRS) 2.65% 7.19% 13.61% 3.45%

Ministria e Punëve të Brendshme 4.17% 16.98% 3.15% 0.21%

Qeveria lokale (mil Eur) 2.23 6.29 12.67 2.71%

Komuna Ferizaj 7.21% 17.25% 22.86% 9.82%

Komuna Leposaviq 0.00% 3.20% 17.61% 49.29%

Komuna Mitrovicë 6.65% 8.55% 8.31% 5.58%

Komuna Prizren 4.60% 8.82% 7.74% 2.36%

Gjithsej (mil euro) 6.34 11.54 20.26 1.05%

Gjithsej pagesa/gjithsej shpenzime buxhetore, % 0.38% 0.66% 0.97%

8. Rreziqet fiskale që burojnë nga NP-të

Pronësia e NP-ve, të cilat janë të destinuara kryesisht për sigurimin e të mirave publike dhe mund

të veprojnë në bazë të monopoleve natyrore, e ekspozon Qeverinë e Kosovës ndaj rreziqeve të

mëdha përmes nevojës për të garantuar sigurimin e qëndrueshëm të mirave publike. Qeveria e

Republikës së Kosovës në vitin 2017 ka pasur në pronësi 16 ndërmarrje publike. Nëse shohim

sipas sektorëve ku veprojnë këto ndërmarrje, rrezik i mundshëm i tërthortë paraqitet nga

ndërmarrjet në fushën e postës dhe telekomunikimit, të cilat kanë shfaqur rezultat financiar negativ

prej disa vitesh. Ndërkohë, në vitin 2017 vihet re një përmirësim i lehtë i fitimit (nga negative në

47 KASH-i i ardhshëm do të përfshijë informacione më të detajuara për pagesat kryesore për vendimet e gjykatave

dhe do të përpiqet të kuantifikojë madhësinë e kostove që mund të krijohen nga rastet që janë në proces e sipër në

gjykata.

57

pozitive) për kompanitë që operojnë në sektorët e Transportit, Mbeturinave Urbane dhe Furnizimit

me Ujë dhe ulje e fitimit për kompanitë që operojnë në sektorin e sistemit të ujitjes.

Tabela 8 Performanca e NP-ve, Fitimi/ Humbje në mln Eur

NP sipas sektorëve 2013 2014 2015 2016 2017

Energjia 26.89 15.61 11.93 6.60 16.81

Sistemi i ujitjes 0.02 0.02 (0.01) 0.13 0.08

Posta (4.33) (4.45) (3.04) (1.59) (1.94)

Telecom 36.15 16.56 (8.12) (31.31) (13.90)

Transport (1.04) (0.99) (0.16) (2.20) 0.02

Mbeturinat Urbane (0.75) (0.70) (0.66) (0.51) 0.19

Furnizimi me ujë 0.22 1.00 0.28 (0.13) 0.86

Në horizontin afatmesëm, rreziku që vjen nga NP-të ka të bëjë me mungesën e likuiditetit të tyre

dhe nevojën për kontribut të aksionarit në kapitalin punues (subvencionim) përkundër financimeve

afatgjata përmes kredive. Ashtu siç tregon Tabela 9, subvencionet totale të qeverisë ndaj

ndërmarrjeve publike përbëjnë rreth 0.2% të BPV-së në vitin 201748. Ndërmarrjet Publike që

operojnë në sektorin e Hekurudhave paraqesin varshmërinë më të lartë ndaj subvencioneve, të cilat

përbëjnë rreth 23% të të hyrave totale të tyre, për t’u pasuar nga ndërmarrjet publike në sektorin e

furnizimit rajonal me ujë me varshmëri ndaj subvencioneve me rreth 13.6% dhe së fundi nga

ndërmarrjet publike në sektorin e energjisë me varshmëri rreth 3.4%.49

Tabela 9 Subvencionet dhe varshmëria ndaj subvencioneve

Subvencionet 2013 2014 2015 2016 2017

Energjia (Gjenerimi) 16.14 7.91 7.22 6.46 5.92

Hekurudhat 2.73 2.19 3.16 1.58 1.58

Furnizimi Rajonal me Ujë 4.14 4.33 3.04 3.94 5.06

Përqindje e BPV-së 0.43 0.26 0.23 0.20 0.20

Varshmëria ndaj subvenc.

(subvencione/të hyra, %) 2013 2014 2015 2016 2017

Energjia (Gjenerimi) 7.06 4.81 4.66 3.82 3.44

Hekurudhat 29.05 24.50 35.61 26.04 23.05

Furnizimi Rajonal me Ujë 13.11 13.18 9.06 10.95 13.58

Në përgjithësi, përqendrimi më i mirë në vetë qëndrueshmërinë e korporatave në pronësi të

Qeverisë Qendrore përmes menaxhimit të duhur do të evitonte rreziqet me të cilat mund të

përballet buxheti i Republikës së Kosovës në sigurimin e kapitalit punues të korporatave.

48 Të dhënat nga raportimet financiare të ndërmarrjeve publike nuk janë ende të disponueshme për vitin 2018. 49 Subvencionet në rastin e sektorit të energjisë konsistojnë në pagesat e faturave të energjisë elektrike për rastet

sociale.

58

PJESA E TRETË

3. KORNIZA E SHPENZIMEVE SEKTORIALE 2020-2022 – QEVERIA

QENDRORE

Siç mund të shihet, në pjesën e parë të këtij dokumenti janë prezantuar prioritetet qeveritare në

lidhje me KASH 2020-2022, ku është theksuar se prioritetet rrjedhin nga Strategjia Kombëtare për

Zhvillim, Programi për Reforma në Ekonomi 2019-2021, Programi Kombëtar për Zbatimin e

MSA-së, si dhe dokumente tjera strategjike sektoriale. Kurse, në vijim të dokumentit do të

paraqiten objektivat kryesorë sipas sektorëve të nivelit qendror ku janë paraqitur gjithsejtë 1050

sektorë ku secili sektor ka të prezantuar trendin e financimit 2018-2019 dhe vlerësimet buxhetore

për periudhën e ardhshme trevjeçare 2020-2022. Në kuadër të secilit sektor janë të paraqitura edhe

organizatat buxhetore sipas sektorëve përkatës. Tabelat e mëposhtme paraqesin projeksionet për

vitet 2020-2022 për buxhetin e përgjithshëm të Kosovës, në nivel qendror dhe sipas sektorëve. Në

pjesën e katërt të dokumentit është paraqitur financimi komunal.

Në lidhje me projeksionet e shpenzimeve buxhetore për periudhën e ardhshme afatmesme 2020-

2022, janë tri elemente kyçe që organizatat buxhetore duhet të kenë parasysh. E para, që

organizatat buxhetore mund të planifikojnë shpenzime brenda kufijve të dhënë vetëm pasi të

mbulojnë detyrimet kontraktuale, tek pastaj hapësirën e lirë brenda kufijve mund ta shfrytëzojnë

për prioritete tjera. E dyta, kostoja efektive ne kategorinë paga dhe mëditje pritet fillojë të

reflektohet nga viti 2020 e tutje sipas ligjit përkatës te pagave të aprovuar në Kuvend. Për nevoja

të projeksionit të shpenzimeve në kategorinë e pagave dhe mëditjeve për vitin 2020 janë analizuar

dy skenarë: 1) kostoja e vlerësuar në shumë prej 685 milionë euro që merr parasysh edhe koston

eventuale të plotësimit të 30% të pozitave të paplotësuara dhe 2) kostoja e vlerësuar 653.8 milionë

euro që llogarit vetëm koston e pagave për pozitat aktuale. Për të qenë në linjë me rregullin e

pagave, kostoja e kategorisë paga dhe mëditje në tabelat e prezantuara më poshtë merr parasysh

skenarin e dytë, por duke caktuar një kontigjencë për adresimin eventual të kostos shtesë. Ndërkaq,

elementi i tretë ka të bëjë me qëndrueshmërinë e skemës së veteranëve ku institucionet përkatëse

duhet me urgjencë të plotësojnë obligimin ligjor për kategorizimin e veteranëve të luftës çlirimtare.

Tabela 10 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 për Buxhetin e Përgjithshëm të

Kosovës

Buxheti i

Përgjithshëm i

Kosovës

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total

1,955,215,730

2,350,231,811

2,436,530,898

2,506,884,490

2,573,456,547

Nr. i punëtorëve

82,009

85,963

86,360

86,525

86,686

Pagat dhe Mëditjet

599,618,415

619,997,499

653,822,473

691,001,191

729,962,472

50 Sektorët janë paraqitur sipas Klasifikimit të Funksioneve të Qeverisë (COFOG), hartuar nga Organizata për

Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik (OECD).

59

Mallrat dhe

Shërbimet

231,774,909

307,127,316

322,855,900

326,927,695

329,725,556

Shpenzimet

Komunale

23,662,650

29,482,512

29,798,512

29,779,552

29,791,552

Subvencionet dhe

Transferet

555,902,963

600,024,346

631,491,350

629,491,370

633,191,350

Shpenzimet

Kapitale

544,256,792

788,800,138

793,762,663

824,884,682

845,985,617

Rezerva

-

4,800,000

4,800,000

4,800,000

4,800,000

Burimet e

Financimit

Grantet qeveritare

1,763,651,584

1,919,245,509

2,050,630,163

2,175,741,003

2,256,766,219

Të hyrat vetanake

91,930,711

103,959,689

96,694,454

100,840,011

105,013,328

Të hyrat nga AKP-

ja

83,562,097

151,000,000

60,000,000

-

-

Financimet nga

huamarrjet

16,071,338

176,026,613

229,206,281

230,303,476

211,677,000

Financimi nga

deficiti buxhetor

(2%) - 04

16,071,338

53,319,434

44,723,043

21,503,476

12,497,000

Financimi nga

klauzola e

investimeve - 06

-

122,707,179

184,483,238

208,800,000

199,180,000

Grantet nga

donatorët*

1,479,086

2,698,231

2,037,126

2,003,437

1,920,000

Tabela 11 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022 për nivelin qendror

Totali i Sektorëve

të Nivelit Qendror

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 1,463,932,957 1,795,508,603 1,856,788,180 1,919,705,237 1,965,620,702

Numri i punëtorëve 38,131 41,760 42,011 42,176 42,337

Paga dhe mëditje 333,848,496 347,868,979 345,675,473 366,001,191 390,962,472

Mallra dhe

shërbime 173,244,466 236,133,448 245,862,032 249,933,827 252,731,688

Shpenzime

komunale 13,973,750 18,249,365 18,565,365 18,546,405 18,558,405

Subvencione dhe

transfere 547,154,655 587,642,999 618,957,004 616,939,132 620,574,159

Shpenzime kapitale 395,711,590 600,813,812 622,928,306 663,484,682 677,993,978

Rezerva - 4,800,000 4,800,000 4,800,000 4,800,000

Burimet e

financimit

Grantet qeveritare 1,358,246,088 1,479,389,666 1,565,534,022 1,675,697,999 1,740,086,319

Të hyrat vetanake 10,505,712 16,959,689 13,577,877 13,703,762 13,857,383

60

Financimi nga të

hyrat e AKP-së 83,562,097 151,000,000 60,000,000 - -

Financimet nga

huamarrjet 11,619,060 148,159,248 217,676,281 230,303,476 211,677,000

Financimi nga

deficiti buxhetor

(2%) - 04

11,619,060 48,520,423 44,723,043 21,503,476 12,497,000

Financimi nga

Klauzola e

investimeve -06

- 99,638,825 172,953,238 208,800,000 199,180,000

Grantet nga

Donatorët *

1,479,086

2,698,231

2,037,126

2,003,437

1,920,000

Në vijim paraqiten sektorët veç e veç.

3.1 Qeverisja e përgjithshme publike

Synimet kryesore në kuadër të këtij sektori janë qeverisja e mirë, administrata publike profesionale,

zhvillimi socio-ekonomik dhe avancimi i proceseve integruese te vendit. Objektivat kryesorë gjatë

periudhës së ardhshme trevjeçare 2020-2022 ne kuadër te këtij sektori janë:

Sigurimi i njohjeve të reja, forcimi i subjektivitetit ndërkombëtar të Republikës së Kosovës

dhe zbatimi i kritereve në procesin e integrimit në BE dhe institucione ndërkombëtare;

Ruajtja e qëndrueshmërisë makro-fiskale, zhvillimi dhe përsosja e sistemit të vjeljes dhe

administrimit të të hyrave tatimore dhe doganore dhe zvogëlimi i ekonomisë jo formale;

Hartimi dhe zbatimi i akteve nën ligjore lidhur me pakon e reformës së administratës publike;

Standardizimi dhe thjeshtëzimi i procedurave administrative dhe thellimi i luftës kundër

korrupsionit;

Avancimi i sistemit të prokurimit elektronik dhe ngritja e cilësisë së menaxhimit të financave

publike;

Zhvillimi i balancuar dhe rritja e bashkëpunimit ndërkomunal dhe ndërkufitar;

Nxitja e investimeve, sidomos atyre strategjike, me fokus në investimet e Diasporës, por edhe

investimeve tjera të brendshme dhe të jashtme;

Siguria e ushqimit dhe ruajtja e shëndetit publik.

Organizatat buxhetore të cilat e përbëjnë Sektorin e Qeverisë së Përgjithshme Publike janë: Kuvendi

i Republikës së Kosovës, Zyra e Presidentit, Zyra e Kryeministrit, Ministria e Financave, Ministria e

Administratës Publike, Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal, Ministria e Zhvillimit Rajonal,

Ministria e Punëve të Jashtme, Ministria për Integrime Evropiane, Ministria e Diasporës dhe

61

Investimeve Strategjike, Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik, Agjencioni Kundër

Korrupsionit, Organi Shqyrtues i Prokurimit, Paneli Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa,

Agjencioni Shtetëror për Mbrojtjen e të Dhënave Personale, Zyra Kombëtare e Auditimit, Komisioni

Qendror i Zgjedhjeve, Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës, dhe

Shpenzimet e Paparashikuara.

Tabela 12 Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2020-2022

Sektori i Qeverisë së

Përgjithshme Publike

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 124,929,215 209,774,295 223,716,096 229,061,773 197,630,661

Nr. i punëtorëve 3,987 4,403 4,447 4,454 4,454

Pagat dhe Mëditjet 44,089,688 47,388,213 44,520,256 47,138,047 50,352,862

Mallrat dhe Shërbimet 39,880,177 74,627,976 74,189,195 77,037,200 66,456,246

Shpenzimet Komunale 3,415,226 4,736,946 5,060,946 5,060,946 5,060,946

Subvencionet dhe

Transferet 12,990,007 23,440,000 25,027,000 18,609,128 19,544,155

Shpenzimet Kapitale 24,554,117 54,781,160 70,118,699 76,416,452 51,416,452

Rezerva - 4,800,000 4,800,000 4,800,000 4,800,000

Burimet e financimit

Grantet qeveritare 124,628,215 183,757,787 190,018,542 200,719,219 192,288,107

Të hyrat vetanake - 342,554 342,554 342,554 342,554

Të hyrat nga AKP-ja 301,000 15,173,954 6,355,000 - -

Financimet nga

huamarrjet - 10,500,000 27,000,000 28,000,000 5,000,000

Financimi nga deficiti

buxhetor (2%) - 04 - 3,000,000 4,000,000 4,000,000 5,000,000

Financimi nga klauzola e

investimeve - 06 - 7,500,000 23,000,000 24,000,000 -

Grantet nga donatorët* 178,129 2,065,752 1,920,000 1,920,000 1,920,000

3.2 Mbrojtja

Në kuadër të këtij sektori synohet hartimi dhe zbatimi i politikave te përgjithshme shtetërore në

fushën e mbrojtjes sipas legjislacionit në fuqi. Siç dihet është aprovuar pakoja e ligjeve për

Ministrinë e Mbrojtjes, Ligjit për FSK dhe Ligjit për Shërbimin në FSK, ligje këto të cilat zgjerojnë

misionin e FSK-së si forcë ushtarake profesionale me kompetenca dhe detyra për mbrojtjen e

sovranitetit dhe integritetit territorial të Republikës së Kosovës.

Për periudhën afatmesme 2020–2022, objektivat kryesorë të Sektorit të Mbrojtjes janë:

Hartimi, finalizimi, aprovimi dhe zbatimi i dokumenteve strategjike dhe akteve nënligjore

të nevojshme për funksionimin e Ministrisë së Mbrojtjes dhe FSK-së;

62

Implementimi i Planit Gjithëpërfshirës të Tranzicionit dhe planeve tjera mbështetëse më

qëllim ngritjen e njësive dhe arritjen e aftësive operacionale të FSK-së sipas kursit të

veprimit të përcaktuar në planin gjithëpërfshirës të tranzicionit;

Thellimi dhe zgjerimi i vazhdueshëm i bashkëpunimit ndërkombëtar në fushën e mbrojtjes

dhe sigurisë me synim për anëtarësimin në iniciativat rajonale dhe integrimin në NATO;

Avancimi dhe zhvillimi i sistemit të menaxhimit të burimeve njerëzore, materiale,

infrastrukturore, financiare, si dhe vazhdimi i avancimit të standardeve të transparencës,

llogaridhënies, integritetit, kredibilitetit dhe imazhit institucional;

Zhvillimi i kapaciteteve dhe aftësive operacionale të FSK-së për realizimin e operacioneve

të reagimit ndaj krizave, mbrojtjes civile dhe për mbështetjen e autoriteteve civile në

menaxhimin e krizave si dhe ngritja e kapaciteteve dhe aftësive profesionale për

pjesëmarrje në operacionet ndërkombëtare.

Objektivat e paraqitur më lartë do të implementohen përmes veprimeve konkrete, ashtu siç

parashihet edhe me dokumentet strategjike të këtij sektori, si dhe me planet e veprimit do të

ndërmerren një sërë veprimesh specifike, që do të implementohen gjatë tri viteve të ardhshme.

Zgjerimi i bashkëpunimit bilateral me Forcat e Armatosura të Shteteve të Bashkuara te Amerikës,

vendeve të rajonit, NATO-s dhe BE-së – edhe gjatë kësaj periudhe të vazhdohet me sinkronizimin

e të gjitha aktiviteteve me Zyrën e Bashkëpunimit të Mbrojtjes të SHBA-ve (US ODC) dhe Gardën

Kombëtare të IOWA-s për të gjitha fushat si dhe të bëhet vlerësimi dhe identifikimi i kërkesave

për ngritjen e kapaciteteve të reja për këtë periudhë në mënyrë që me kohë të arrihet edhe

koordinimi i mbështetjes nga struktura ushtarake të SHBA-së.

Aktivitet tjetër që ndërlidhet me objektivat e lartë përmendur është edhe vazhdimi i bashkëpunimit

ndërkombëtar me synim për anëtarësimin në iniciativat rajonale dhe integrimin në NATO. Synimi

ynë më i rëndësishëm është anëtarësimi në Programin e Partneritetit për Paqe (PFP) me qëllim të

ngritjes së raporteve formale me NATO-në, për përmbushjen e standardeve që do t’i ndihmojnë

Kosovës në rrugën e anëtarësimit të plotë në NATO. Po ashtu pjesëmarrja aktive dhe kontributi

substancial i FSK-së në ushtrimet, organizatat iniciativat rajonale si dhe në ndërtimin e stabilitetit

dhe bashkëpunimit rajonal do të jetë prioritet i këtij sektori.


Sektori i Mbrojtjes Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 47,061,129 58,688,060 67,331,422 72,468,492 78,817,749


Paga dhe mëditje 21,669,738 23,459,849 24,931,473 26,397,443 28,197,749

Mallra dhe shërbime 10,061,933 12,081,245 12,571,245 13,192,345 13,400,000

63

Shpenzime komunale 671,355 938,000 938,000 988,000 1,000,000

Subvencione dhe transfere




Të hyrat vetanake

Financimi nga të hyrat e

AKP-së 6,000,000

Të hyrat vetanake

Financimet nga huamarrjet - - - - -


buxhetor (2%) - 04

Financimi nga Klauzola e

investimeve -06

Grantet nga Donatorët *

3.3 Rendi, ligji dhe siguria publike

Synimet kryesore në kuadër të këtij sektori janë: lufta kundër krimit të organizuar, korrupsionit

dhe terrorizmit; mbrojtja e sigurisë publike dhe ngritja e sigurisë së dokumenteve, dhe përmirësimi

i shërbimeve ndaj qytetarëve. Kurse, objektivat kryesorë në kuadër të këtij sektori janë:

Përmirësimi i infrastrukturës ligjore dhe institucionale të sistemit të drejtësisë dhe fuqizimi

i kapaciteteve të sistemit prokurorial dhe sistemit gjyqësor;

Lufta kundër krimit të organizuar, korrupsionit, dhe terrorizmit si dhe menaxhimi i efikas

i migrimit dhe kontrollit kufitar;

Mbrojtja dhe respektimi i plotë i lirive dhe të drejtave të njeriut përmes zbatimit të

standardeve më të larta profesionale dhe etike;

Funksionalizimi i Rishikimit Funksional të Sektorit të Sundimit të Ligjit si dhe fillimi i

agjendës “Drejtësia 2020”.

Administrimi më efikas i sistemit të ekzekutimit të sanksioneve penale;

Ruajtja e sigurisë publike dhe përmirësimi i shërbimeve për qytetarët;

Ofrimi i ndihmës juridike falas për grupet e margjinalizuara.

Për arritjen e objektivave më lart institucionet përgjegjëse kryesore do të jenë organizatat buxhetore

të cilat janë pjesë e sektorit të Rendit, Ligjit dhe Sigurisë Publike, si: Ministria e Drejtësisë, Ministria

e Punëve të Brendshme, Këshilli Gjyqësor i Kosovës, Këshilli Prokurorial i Kosovës, Agjencia

Kosovare e Inteligjencës, Gjykata Kushtetuese e Kosovës, Institucioni i Avokatit të Popullit dhe

Agjencia për Ndihmë Juridike Falas.

64


Sektori i Rendit, Ligjit

dhe Sigurisë Publike

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 184,615,998 203,900,779 209,930,463 218,104,737 230,224,938


Paga dhe mëditje 130,027,077 133,381,260 125,608,383 132,994,157 142,064,358


Shpenzime komunale 2,800,278 3,812,599 3,788,599 3,788,599 3,788,599

Subvencione dhe

transfere 3,497,246 4,959,367 15,069,367 15,069,367 15,069,367






AKP-së - 7,341,500 2,000,000 - -

Financimet nga

huamarrjet - - - - -


buxhetor (2%) - 04

Financimi nga Klauzola

e investimeve -06


3.4 Çështjet ekonomike

Në kuadër të këtij sektori synohet që resurset zhvillimore të përdoren në mënyrë efikase dhe

efektive për të siguruar zhvillim socio-ekonomik të qëndrueshëm. Objektivat kryesorë në kuadër

të sektorit në periudhën e ardhshme trevjeçare janë:

Krijimi i kushteve të favorshme për rritjen e produktivitetit të brendshëm dhe konkurrencën

e eksportit, zhvillimi i zonave ekonomike, mbrojtja e pronësisë industriale, sistemi i

infrastrukturës së cilësisë si dhe lehtësimi i qasjes në financa për Ndërmarrjet e Vogla dhe

të Mesme përmes Programit në bashkëpunim me BE-në “Konkurrenca e Ndërmarrjeve dhe

Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme (COSME)(2014-2020)”;

Ndërtimi dhe mirëmbajtja e infrastrukturës rrugore dhe zhvillimi i infrastrukturës

hekurudhore;

Siguria e furnizimit të qëndrueshëm me energji përmes ndërtimit të kapaciteteve te reja

elektro-energjetike bazuar në linjit si dhe në burime të ripërtëritshme, zbatimi i masave të

efiçiencës së energjisë në ndërtesat e sektorit publik, si dhe implementimin e projekteve në

fushën e efiçiencës së energjisë në sektorin e shërbimeve, amvisërisë, industrisë dhe

transportit; zhvillimit të konkurrencës dhe kushteve jo-diskriminuese të qasjes në sistemet

e transmisionit dhe shpërndarjes;

65

Ngritja e nivelit të sigurisë në komunikacion;

Hartimi i politikave strategjike për zhvillim të qëndrueshëm të sektorit minerar dhe

parandalimi dhe ndalimi i ekonomisë jo formale në sektorin e minierave;

Zhvillimi i Teknologjisë Informative dhe Komunikuese (TIK), veçanërisht eksportet e

shërbimeve të Teknologjisë Informative, përmes zhvillimit të infrastrukturës brezgjërë dhe

kapitalit njerëzor, për të siguruar gjithëpërfshirje dhe për të maksimizuar përfitimet e

ekonomisë digjitale në tregun global;

Rritja e zhvillimit të qëndrueshëm të bujqësisë përmes rritjes së produktivitetit bujqësor,

duke përfshirë politikat që ndikojnë në mjedisin e biznesit bujqësor dhe mënyrën e

shfrytëzimit të pasurive natyrore për të mbështetur transformimin strukturor dhe

inovacionin në bujqësi; Rritja e aftësisë konkurruese në bujqësi, veçanërisht në sektorin

agro-ushqimor, promovimi i zhvillimit dhe mundësive të punësimit si dhe përmirësimi i

cilësisë së jetesës në zonat rurale; Rritja e potencialit prodhues të fermave;

Përmirësimi dhe zhvillimi i qëndrueshëm i pyjeve dhe të gjitha funksioneve të tyre;

Inkurajimi i investimeve dhe eksportit, mbikëqyrja e tregut dhe mbrojtja e konsumatorit;

Zhvillimi i konkurrueshmërisë së NVM-ve dhe përgatitja e NVM-ve për eksport;

Normalizimi i plotë i hapësirës ajrore të Kosovës;

Promovimi i inovacionit sipas sektorëve të ekonomisë.

Organizatat buxhetore që e përbëjnë sektorin për çështjet ekonomike janë: Ministria e

Infrastrukturës, Ministria e Zhvillimit Ekonomik, Ministria e Bujqësisë Pylltarisë dhe Zhvillimit

Rural, Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, Ministria e Inovacionit dhe Ndërmarrësisë, Agjencia

Kosovare e Privatizimit, Autoriteti Rregullativ i Komunikimeve Elektronike dhe Postare, Zyra e

Rregullatorit për Energji, Autoriteti Kosovar i Konkurrencës, Autoriteti Rregullativ i

Hekurudhave, Autoriteti i Aviacionit Civil, Agjencia e Shërbimeve të Navigacionit Ajror dhe

Komisioni i Pavarur për Miniera dhe Minerale.


Sektori i Çështjeve

Ekonomike

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 346,558,876 445,899,109 432,898,932

444,918,470 488,622,437

Nr. i punëtorëve 1,717 1,870 1,884

1,884 1,884

Pagat dhe Mëditjet 17,427,754 19,246,044 18,700,931

19,800,545 21,150,942

Mallrat dhe Shërbimet 19,342,467 24,278,721 25,513,721

26,463,721 39,477,291

Shpenzimet Komunale 525,512 991,148 997,148

991,148 991,148

Subvencionet dhe

Transferet 60,113,630 69,254,706 76,129,706

72,529,706 72,529,706

Shpenzimet Kapitale 249,149,512 332,128,490 311,557,426

325,133,350 354,473,350

66


Grantet qeveritare 258,734,988 244,615,836 272,597,771

332,334,262 358,582,751

Të hyrat

vetanake/dedikuara 3,430,585 7,233,305 3,824,880

3,949,565 4,102,686

Të hyrat nga AKP-ja 74,453,332 72,200,500 20,000,000 - -

Financimet nga

huamarrjet 9,939,970 121,849,468 136,476,281

108,634,643 125,937,000


buxhetor (2%) - 04 9,939,970 39,210,643 34,923,043

16,234,643 7,097,000


investimeve - 06 - 82,638,825 101,553,238

92,400,000 118,840,000

Grantet nga donatorët*

3.5 Mbrojtja e mjedisit

Në kuadër të këtij sektori synohet zhvillimi i balancuar dhe i qëndrueshëm duke siguruar mbrojtjen

e mjedisit dhe zhvillimin e planifikimit të mirëfilltë hapësinor përmes monitorimit, informimit dhe

raportimit mjedisor. Objektivat kryesorë të sektorit të mjedisit janë:

Përmirësimi i gjendjes së mjedisit dhe monitorimi i gjendjes së tij;

Krijimi i sistemit administrativ efikas për planifikim hapësinor, ndërtim, banim, efiçiencë

të energjisë në ndërtesa dhe kadastër;

Administrimi dhe menaxhimi më i mirë i resurseve ujore dhe rehabilitimi i shtretërve të

lumenjve dhe menaxhimi i mbeturinave;

Fuqizimi i inspektoriatit mjedisor, ujërave, natyrës, planifikimit hapësinor, banimit dhe

ndërtimit;

Avancimi i politikave tarifore, ngritja e standardeve të shërbimit të ujit dhe zvogëlimi i

humbjeve të ujit.

Organizatat buxhetore të cilat e përbëjnë Sektorin e Mjedisit janë: Ministria e Mjedisit dhe

Planifikimit Hapësinor dhe Autoriteti Rregullator për Shërbimet e Ujit.


Sektori i Mjedisit Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 38,133,163 55,277,773 69,004,130 94,479,324 95,724,479

Nr. i punëtorëve 349 376 376 376 376



67

Shpenzimet Komunale 72,664 89,723 89,723 89,723 89,723

Subvencionet dhe

Transferet - 200,000 200,000 200,000 200,000




Të hyrat vetanake


Financimet nga huamarrjet - 9,800,000 28,800,000 74,800,000 65,740,000


buxhetor (2%) - 04 - 300,000 400,000 400,000 400,000


investimeve - 06 - 9,500,000 28,400,000 74,400,000 65,340,000

Grantet nga donatorët* 504,728 632,479 - - -

3.6 Çështjet e banimit dhe komunitetit

Në kuadër të këtij sektori synohet krijimi i kushteve për kthim të qëndrueshëm të zhvendosurve,

mbrojtja, integrimi dhe zhvillimi i komuniteteve që jetojnë në Kosovë, si dhe zgjidhja e çështjeve

pronësore që lidhet me dokumentet kadastrale origjinale të para qershorit të vitit 1999.

Për sa i përket këtij sektori, objektivat kryesorë për periudhën e ardhshme trevjeçare janë:

Kthimi, riintegrimi në Kosovë dhe ndërtimi i infrastrukturës se nevojshme për

funksionimin normal të të kthyerve;

Stabilizimi i komuniteteve dhe mbyllja e qendrave kolektive në Kosovë;

Pranimi, krahasimi dhe zgjidhja e dallimeve në mes të dokumenteve kadastrale të marra

nga autoritetet e Serbisë dhe dokumenteve aktuale kadastrale në Kosovë për pronën private

komerciale dhe bashkësive fetare;

Zbatimin e vendimeve të Komisionit të Kërkesave Pronësore të Kosovës dhe vendimeve

të Gjykatës Supreme, Kolegjit të Ankesave të AKP-së dhe administrimin e skemës së

qirasë.

Këto objektiva do të arrihen përmes ndërmarrjes së veprimeve konkrete: ndërtimin e shtëpive për

të kthyerit, ndërtimin e ndërtesave banesore kolektive, ndërtimin e shkollave dhe qendrave

shëndetësore, ndërtimin e rrugëve dhe sistemeve të ujitjes e kanalizimit, etj.

Organizatat buxhetore që e përbëjnë sektorin për çështjet e banimit dhe komuniteteve janë:

Ministria për Komunitete dhe Kthim si dhe Agjencia Kosovare për krahasim dhe Verifikim të

Pronave.

68


Sektori i Çështjeve të

Banimit dhe Komunitetit

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuara

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 10,835,385 10,533,859 10,099,284 11,328,028 11,386,134

Numri i punëtorëve 307 362 362 362 362

Paga dhe mëditje 2,000,376 2,124,094 2,189,519 2,318,263 2,476,369


Shpenzime komunale 61,960 105,523 105,523 105,523 105,523

Subvencione dhe transfere 299,925 300,000 300,000 300,000 300,000

Shpenzimet kapitale 7,025,440 6,431,500 5,931,500 7,431,500 7,431,500



Të hyrat vetanake


AKP-së 1,000,000



buxhetor (2%) - 04

Financimi nga Klauzola e

investimeve -06


3.7 Shëndetësia

Në kuadër të këtij sektori synohet ruajtja e shëndetit të popullsisë, promovimi i mënyrave të

shëndetshme të jetesës dhe ofrimi i shërbimeve cilësore dhe të sigurta shëndetësore, me qasje të

lehtë, të barabartë, pa rrezik financiar dhe me kosto-efektive. Në sektorin e shëndetësisë, do të

vazhdohet me implementimin e reformave substanciale, për të arritur objektivat kryesorë të këtij

sektori që janë:

Mbrojtja e shëndetit dhe përmirësimi i cilësisë së shërbimeve të ofruara shëndetësore;

Sigurimi i financimit të qëndrueshëm shëndetësor;

Riorganizimi i sektorit të shëndetësisë.

Për arritjen e këtyre objektivave, do të ndermirën veprime të tilla si ofrimi dhe përmirësimi i

shërbimeve shëndetësore të arritshme dhe të barabarta; zbatimi i planit të veprimit për edukim dhe

promovim shëndetësor, shëndetin e nënës e fëmijës; shëndetin riprodhues; zbatimi i vlerësimit të

ndikimit të mjedisit në shëndet; funksionalizimin e plotë të Fondit të Sigurimeve Shëndetësore;

zbatimi i Pakos themelore të shërbimeve shëndetësore dhe kontraktimi, zhvillimi i sistemit të

69

informimit shëndetësor dhe integrimi i teknologjisë informative në (Harduerë dhe Softuerë) te të

gjitha institucionet shëndetësore, etj.

Organizatat Buxhetore te cilat e përbëjnë këtë sektor janë: Ministria e Shëndetësisë, Shërbimi

Spitalor Klinik Universitar i Kosovës dhe Fondi i Sigurimeve Shëndetësore.


Sektori i

Shëndetësisë

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 143,089,011 169,732,654 195,075,636 190,358,747 197,566,820


Paga dhe mëditje 66,247,088 66,356,913 72,123,825 76,364,706 81,572,779



Subvencione dhe

transfere 11,016,744 8,313,805 9,313,805 9,313,805 9,313,805




Të hyrat vetanake - - - - -

Financimi nga të hyrat

e AKP-së 498,811 14,452,662 9,645,000 - -

Financimet nga

huamarrjet 952,067 2,728,937 22,500,000 18,000,000 15,000,000


buxhetor (2%) - 04 952,067 2,728,937 2,500,000 - -

Financimi nga

Klauzola e

investimeve -06

- - 20,000,000 18,000,000 15,000,000

Grantet nga Donatorët

*

443,875 - - - -

3.8 Rekreacioni, kultura, dhe religjioni

Në kuadër të këtij sektori synohet krijimi dhe zhvillimi i politikave, ambientit dhe mekanizmave të

përshtatshëm për promovimin dhe rritjen e aktiviteteve sportive, kulturore dhe rinore, evidencimin,

vlerësimin, mbrojtjen e trashëgimisë kulturore, si dhe rregullimin, menaxhimin dhe mbikëqyrjen e

spektrit të frekuencave të transmetimit.

Objektivat kryesor të sektorit rekreacioni, kultura dhe religjioni janë:

Mbështetja në ngritjen e kulturës së pavarur, si dhe avancimin e diplomacisë kulturore;

Ruajtja, mbrojtja dhe promovimi i trashëgimisë kulturore dhe fetare dhe përpjekjet për

anëtarësim në UNESCO;

70

Rritja e pjesëmarrjes së të rinjve në proceset e politik bërjes, në vendim-marrje dhe nxitjen e

punësimit përmes trajnimeve dhe mbështetjes së ndërmarrësve të rinj;

Mbështetja, masivizimi, zhvillimi i sportit cilësor dhe ngritja e infrastrukturës sportive;

Rregullimi, menaxhimi dhe mbikëqyrja e spektrit të frekuencave të transmetimit dhe

digjitalizimit të RTK-së, dhe implementimi i transmetimit tokësor televiziv digjital.

Organizatat buxhetore që përbëjnë sektorin e rekreacionit, kulturës dhe religjionit janë: Ministria e

Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Këshilli i Kosovës për Trashëgimi Kulturore, Agjencioni për

Menaxhimin e Komplekseve Memorialë, Komisioni i Pavarur i Mediave dhe Radio Televizioni i

Kosovës.


Sektori i Rekreacionit,

Kulturës dhe Religjionit

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuara

Viti 2020

vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 46,664,417 64,226,688 61,869,673 61,573,755 61,699,290


Paga dhe mëditje 5,040,863 5,788,947 5,893,004 6,239,514 6,665,049



Subvencione dhe transfere 22,134,320 20,216,550 20,516,550 20,516,550 20,216,550

Shpenzimet kapitale 17,032,131 35,771,500 32,447,428 31,815,000 31,815,000



Të hyrat vetanake 70,503 55,390 82,003 83,203 83,703




buxhetor (2%) - 04 - - - - -


investimeve - 06 - - - - -

Grantet nga donatorët* 113,612 - 117,126 83,437 -

3.9 Arsimi

Në kuadër të këtij sektori synohet krijimi i një shoqërie të bazuar në dije dhe shkathtësi konkurruese,

e integruar në rrjedhat evropiane, me mundësi të barabarta për avancimin e secilit individ që të

përgatiten e të kontribuojnë në zhvillimin e qëndrueshëm shoqëror, ekonomik dhe politik në vend.

Objektivat kryesor në kuadër të sektorit të arsimit për periudhën e ardhshme trevjeçare janë:

71

Rritja e përfshirjes dhe parandalimi i braktisjes në arsimin para universitar;

Menaxhimi cilësor dhe efikas i sistemit të arsimit, i bazuar në transparencë dhe në

llogaridhënie;

Zhvillimi i një sistemi funksional për sigurimin e cilësisë, në përputhje me standardet

ndërkombëtare;

Ngritja e cilësisë së mësimdhënies përmes sistemit të qëndrueshëm për përgatitjen dhe

zhvillimin profesional të mësimdhënësve;

Avancimi i të nxënit përmes mësimdhënies cilësore, duke zbatuar kurrikulën e bazuar në

kompetenca dhe me metoda të avancuara;

Arsimi dhe aftësimi profesional në përputhje me kërkesat e tregut të punës në vend dhe më

gjerë;

Ngritja e cilësisë dhe konkurrueshmërisë së arsimit të lartë përmes nxitjes së përsosmërisë

në mësimdhënie, kërkimeve shkencore, inovacionit dhe ndërkombëtarizimit.

Organizatat buxhetore që përbëjnë sektorin e arsimit janë: Ministria e Arsimit, Shkencës dhe

Teknologjisë; Universiteti i Prishtinës; Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës dhe

Akademia e Drejtësisë.


Sektori i Arsimit Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuar

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 80,566,722 110,813,559 111,822,429 114,137,569 117,263,401

Nr. i punëtorëve 4,357 4,441 4,461 4,461 4,466



Shpenzimet Komunale 1,987,499 2,810,959 2,812,959 2,812,959 2,812,959

Subvencionet dhe

Transferet 3,455,858 7,722,498 7,485,929 7,485,929 7,485,929






Financimet nga

huamarrjet 727,023 3,280,843 2,900,000 868,833 -


buxhetor (2%) - 04 727,023 3,280,843 2,900,000 868,833 -


investimeve - 06 - - - - -

Grantet nga donatorët* 238,741 - - - -

72

3.10 Mbrojtja sociale

Në kuadër të sektorit synohet zhvillimi, zbatimi dhe koordinimi i politikave, ligjeve dhe

instrumenteve tjera për të siguruar mbrojtje dhe përfshirje sociale, krijimin e infrastrukturës për

punësim dhe aftësim profesional, shkathtësi dhe mundësinë e ofrimit të shërbimeve për grupet më

të cenueshme të shoqërisë. Çështje urgjente për t’u adresuar është papunësia e të rinjve që përballen

me normë të papunësisë afër dy herë më të lartë sesa popullsia aktive në përgjithësi. Ndërlidhur

me këtë, analizat dhe anketat sugjerojnë shpërputhje të nivelit të shkathtësive të fuqisë punëtore

me kërkesat e tregut të punës.

Objektivat kryesorë për periudhën e ardhshme trevjeçare janë:

Zhvillimi i shkathtësive të punës sipas kërkesave të tregut dhe funksionimi më i mirë i

tregut të punës;

Rritja e mirëqenies sociale përmes zgjerimit dhe ngritjes së cilësisë, ofrimit të shërbimeve

sociale dhe familjare, me fokus të veçantë në grupet në nevojë dhe barazinë gjinore;

Zhvillimi i sistemit të qëndrueshëm pensional dhe ngritjes së kapaciteteve institucionale

për realizimin e të drejtave për përfitime dhe shërbime më të mira për pensionistë;

Përmirësimi i kushteve të punës dhe zvogëlimi i punësimit joformal përmes fuqizimit të

mekanizmave të mbikëqyrjes dhe forcimit të dialogut social.

Organizata e vetme buxhetore e cila e përbën këtë sektor është Ministria e Punës dhe Mirëqenies

Sociale.


Sektori i Çështjeve

Sociale

Viti 2018

Shpenzimi

Viti 2019

Buxhetuara

Viti 2020

Vlerësuar

Viti 2021

Vlerësuar

Viti 2022

Vlerësuar

Total 441,479,041 466,661,828 475,040,115 483,274,342 486,684,794


Paga dhe mëditje 5,085,867 5,319,419 5,684,132 6,018,359 6,428,811



Subvencione dhe

transfere 433,646,925 453,236,073 464,914,647 472,914,647 475,914,647

Shpenzimet kapitale 681,391 5,885,000 2,220,000 2,120,000 2,120,000



Të hyrat vetanake

Të hyrat nga AKP-ja - 700,000 - - -

73

Financimet nga

huamarrjet - - - - -


buxhetor (2%) - 04 - - - - -

Financimi nga klauzola

e investimeve - 06 - - - - -

Grantet nga donatorët* - - - - -

74

PJESA E KATËRT

4. Niveli Komunal

4.1.Hyrje

Me këtë dokument përcaktohen grantet qeveritare për financimin e komunave për vitin 2020 dhe

orientimet për vitet 2021-2022, bazuar në prioritetet strategjike të Qeverisë në fushën e

marrëdhënieve fiskale ndërqeveritare. Po ashtu, ky dokument përcakton nivelin e të hyrave

vetanake të komunave për vitin fiskal 2020 si dhe parashikimin afatmesëm 2021-2022.

Parimet, kriteret dhe formulat e zbatuara për ndarjen e granteve qeveritare për financimin e

komunave për vitin 2020, bazohen në Ligjin për Financat e Pushtetit Lokal (LFPL) dhe Tabelën 1

të projeksioneve makro-fiskale, të përgatitur nga Ministria e Financave siç specifikohet në Ligjin

për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë (LMFPP). Komisioni i Granteve në

takimin e mbajtur me date 23.04.2019 ka aprovuar financimin komunal për vitin 2020 dhe

projeksionet për vitin 2021-2022.

Procesi i buxhetit komunal merr parasysh këto aspekte:

Buxhetimi në nivel të programeve dhe nën-programeve, në përputhje me strukturën

ekzistuese të planit kontabël,

Përmirësimet në qasjen e buxhetimit të orientuar drejt rezultateve dhe performancës,

Zbatimi i konceptit shumëvjeçar mbi planifikimin e projekteve kapitale, si dhe

Përcaktimi i strukturës së shpenzimeve sipas kategorive të shpenzimeve.

Projektet kapitale shumëvjeçare duhet të raportohen në sistemin e Projekteve të Investimeve

Publike (PIP) bazuar në performancë. Si rrjedhojë, nga komunat kërkohet të hartojnë strategjinë

kornizë bazuar në synimet dhe objektivat të orientuara në rezultate.

4.2 Burimet e Financimit Komunal për vitin 2020 dhe vlerësimet për vitin 2021-2022

4.2.1 Granti i Përgjithshëm

Bazuar në Tabelën 1, të paraqitur në vijim, të përgatitur nga Departamenti i Politikave Ekonomike,

Publike dhe Bashkëpunim Ndërkombëtar Financiar të Ministrisë së Financave në përputhje me

LFPL, Granti i Përgjithshëm për komuna për vitin 2020 është aprovuar nga Komisioni i Granteve

në shumë prej 196.3 milion euro.

Kjo ndarje bazohet në formulën e përcaktuar në nenin 24 të LFPL. Sipas këtij neni, 10% e të hyrave

totale të buxhetuara të Qeverisë qendrore ju ndahen komunave, duke përjashtuar: mbështetjen

75

buxhetore dhe grantet, të hyrat nga tatimi në pronë, të hyrat nga interesi si dhe taksat, ngarkesat

dhe të tjera nga qeveria lokale.

Siç paraqitet në tabelën në vijim, bazuar në vlerësimet e Departamenti i Politikave Ekonomike,

Publike dhe Bashkëpunim Ndërkombëtar Financiar, të hyrat e përgjithshme qeveritare për vitin

2020 pritet të jenë 2,060.5 milion euro. Nga kjo shumë, zbriten ato të hyra siç specifikohet në nenin

24 të LFPL dhe vijmë tek baza për ndarjen e grantit të përgjithshëm për komuna, i cili grant për

vitin 2020 është në shumë prej 196.3 milion euro.

Tabela 22 Përcaktimi i vlerës së Grantit të Përgjithshëm për komuna 2020-2022 (mil. Euro)

Përshkrimi Viti 2018 Viti 2019 Viti 2020 Viti 2021 Viti 2022

A. Të hyrat e përgjithshme të Qeverisë 1,896.00 1,920.3 2,060.5 2,171.9 2,298.3

Zbriten:

Të hyrat e dedikuara -50 -9.2

Mbeshtetja buxhetore dhe grante -5 -5 -11 -11 -11

Tatimi në pronë -30 -30 -33 -37 -41

Të hyrat nga dividenda -5

Grantet e percaktuara të donatorëve -12

Taksa ngarkesa dhe të tjera nga Qeveria Lokale -52 -57 -50 -50 -50

Të hyrat e njëhershme nga borxhet -6 -8

Të hyrat nga interesi -4.2 -4 -4 -3

B. Baza për llogaritjen e grantit të përgjithshëm për komuna 1,736 1,806.9 1,962.8 2,070.9 2,193.9

C. Granti i përgjithshëm për komuna (10%) 173.60 180.69 196.28 207.09 219.39

Me qëllim të nivelizimit të kapacitetit të ulët të të hyrave vetanake të komunave më të vogla, bazuar

në LFPL, secila komunë do të pranojë për çdo vit një shumë të përgjithshme fikse prej 140,000

euro, duke zbritur nga 1 euro për kokë banori ose 0 euro për komunat me popullsi të barabartë ose

më të madhe se 140,000 banorë. Pas kësaj, shpërndarja e bërë nëpër komuna bazohet në formulën

për alokimin e grantit të përgjithshëm në komuna sipas LFPL: (i) numri i popullsisë llogaritet me

tetëdhjetë e nëntë përqind (89%); (ii) përmasat gjeografike të komunës me gjashtë përqind (6%);

(iii) numri i popullsisë pakicë në komunë me tre përqind (3%); (iv) komunat ku shumica e

popullsisë së të cilave përbëhet nga pakicat me dy përqind (2%).

76

Tabela 23 Struktura e Grantit të Përgjithshëm për 2020-2022 sipas LFPL (mil. Euro)

Faktorët Viti 2018 Viti 2019 Viti 2020 Viti 2021 Viti 2022

Granti i përgjithshëm 173.6 180.69 196.28 207.09 219.39

Kontigjenca për korrektim të formulës (2.7%) 4.7 4.9

Shuma Fikse 3.6 3.6 3.6 3.6 3.6

Popullsia (banorë) 1,780,021 1,780,021 1,780,021 1,780,021 1,780,021

Buxheti: 89% e shumës agregate 147.1 153.3 171.5 181.1 192.0

Zona komunale (km2) 10,901 10,901 10,901 10,901 10,901


Komunitetet pakicë në komunë 107,926 107,926 107,926 107,926 107,926


Popullsia e komunave pakicë 62,031 62,031 62,031 62,031 62,031

Buxhti: 2% e shumës agregate 3.3 3.4 3.9 4.1 4.3

Tabela 3 në vijim paraqet shpërndarjen e Grantit të Përgjithshëm nëpër komuna sipas formulës të

paraparë në LFPL.

77

Tabela 24 Shpërndarja e Grantit të Përgjithshëm nëpër komuna 2020-2022

78

Financimi i shërbimeve sociale si kompetencë e transferuar nga MPMS në komuna përfshihet në

kuadër të grantit të përgjithshëm të komunës.

Të punësuarit në administratën e Drejtorive Komunale për Arsim parauniversitar dhe Shëndetësi

primare financohen nga granti i përgjithshëm në komuna.

Po ashtu, nga granti i përgjithshëm do të plotësohen edhe grantet specifike për arsim para

universitar dhe shëndetësi primare kur është e nevojshme.

4.2.2 Granti shtesë për financimin e Kryeqytetit

Bazuar në Ligjin Nr. 06/L-012 për Kryeqytetin e Republikës së Kosovës, Prishtinën, neni 19

Kryeqyteti i Republikës së Kosovës Prishtina përfiton një grant shtesë nga niveli qendror, në lartësi

jo më pak se 6% e grantit të përgjithshëm.

Për vitin 2020 Kryeqyteti, Prishtina përfiton grant shtesë në shumë prej 11,777,096 euro, ndërsa

për vitin 2021 përfiton 12,425,296 euro dhe për vitin 2022 përfiton 13,163,280 euro.

Tabela 25 Shpërndarja e Grantit shtesë për financimin e Kryeqytetit 2020-2022


Granti i përgjithshëm për komuna 173.6 180.69 196.28 207.09 219.39

Granti shtesë për financimin e Kryeqytetit (6%) 10.84 11.78 12.43 13.16

4.2.3 Granti specifik për asim parauniversitar

Grantin specifik për arsim parauniversitar për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej 205.5

milion euro, nga të cilat 192.1 milion euro janë paga dhe mëditje, 10.8 milion euro janë mallra dhe

shërbime dhe 2.5 milion euro shpenzime kapitale. Granti Specifik për Arsim sipas LFPL, bazohet

në sistem të hapur të financimit, duke marrë parasysh kriteret në formulën e arsimit parauniversitar

të MASHT për vitin 2020.

Formula trajton nivelin e arsimit parafillor, fillor dhe të mesëm, duke marrë për bazë këto kritere:

a) Numri i nxënësve të regjistruar për vitin 2018/2019;

b) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin fillor dhe të mesëm për nxënësit shumicë 1:21.3

(bazuar në Udhëzimin administrativ nr.22/2013 të MASHT);

c) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin fillor dhe të mesëm për nxënësit pakicë 1:14.2;

d) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin parashkollor 1:12;

e) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin e mesëm profesional për nxënësit shumicë

1:17.2, dhe për nxënësit pakicë 1:11.5;

79

f) Raporti nxënës-mësimdhënës për zonat malore 1:14.2;

g) Kalkulimi për stafin mësimdhënës të gjuhës angleze për klasën I dhe II;

h) Kalkulimi për stafin teknik administrativ për 630 nxënës 1 staf në arsimin parafillor dhe

fillor;

i) Kalkulimi për stafin teknik administrativ për 470 nxënës 1 staf në arsimin e mesëm

j) Kalkulimi për stafin mësimdhënës në lehoni është paraparë 3% (bazë stafi mësimdhënës);

k) Kalkulimi për stafin ndihmës për 170 nxënës 1 staf (pastrues) si dhe 1 staf për shkollë

(roje);

l) Shërbimi profesional;

m) Koordinatorët e cilësisë;

n) Kalkulimi i pagave është bazuar në Ligjin e Pagave;

o) Mallrat dhe shërbimet janë kalkuluar sipas kriterit për nxënës (23 euro për nxënës shumicë

dhe 25 euro për nxënës pakicë) dhe për shkollë (1,500 euro për shkollë parafillore dhe

fillore dhe 3,250 euro për shkollë të mesme);

p) Kapitalet janë kalkuluar sipas kriterit 7 euro për nxënës;

q) Kalkulimi i tri pagave pas pensionimit me kosto prej 1.4 milion euro;

r) Asistent për fëmijë me nevoja të veçanta me kosto prej 0.78 milion euro;

Sipas MASHT është raportuar numri për 11,938 nxënës më pak në arsim parauniversitar krahasuar

me vitin paraprak. Duke u bazuar në zvogëlimin e vazhdueshëm të numrit të nxënësve nga viti në

vit dhe duke marrë për bazë parametrat mësimdhënës/nxënës sipas gjendjes aktuale, MASHT

rekomandon komunat se me rastin e pensionimit të stafit mësimdhënës mos të shpallin konkurs

për pranimin e kuadrit të ri, por të sistemojnë mësimdhënësit të cilët nuk kanë normë ose nuk kanë

normë të plotë.

80

Tabela 26 Granti specifik për asim prauniversitar për vitin 2020-2022

Staf

mësim

dhënës

Staf

adm

inistrativ,

teknik dhe

ndihm

ës

To

tal

Mësim

dh

ën

ës,

staf

ad

min

istrativ

,

tek

nik

dh

e

nd

ihm

ës

Paga p

ër:

mësim

dhënës,

pushim

të lehonis,

zonat m

alore, gjuha

anleze, psiko

log d

he

kord

inatoret e cilsis

Pagat p

ër

perso

nel

adm

inistrativ,

teknik dhe

ndihm

s

Asistent p

ër

fëmijët m

e

nevojat të

veçanta

Tri p

aga pas

pensio

nimit

To

tal paga d

he

med

itje

37

0,1

49

2

1,9

01

5

,10

4

27

,00

5

16

2,2

55

,01

1

27

,67

3,8

94

7

87

,66

2

1,3

75

,10

6

19

2,0

91

,67

2

10

,87

5,1

92

2

,59

1,0

43

2

05

,55

7,9

07

2

06

,58

5,6

97

2

07

,61

8,6

25

1D

eçan5

,77

8

32

2

92

4

13

2

,35

6,9

48

5

19

,29

7

23

,63

0

29

,36

8

2,9

29

,24

2

17

0,9

08

4

0,4

46

3

,14

0,5

96

3

,15

6,2

99

3

,17

2,0

81

2D

ragash4

,11

6

30

3

81

3

84

2

,26

3,4

67

4

25

,04

2

7,8

77

1

9,0

03

2

,71

5,3

89

1

58

,49

0

28

,81

2

2,9

02

,69

1

2,9

17

,20

4

2,9

31

,79

0

3F

erizaj2

4,4

24

1

,44

2

30

5

1,7

47

1

0,7

26

,48

7

1,6

35

,11

8

47

,26

0

98

,46

9

12

,50

7,3

34

6

79

,03

4

17

0,9

68

1

3,3

57

,33

6

13

,42

4,1

23

1

3,4

91

,24

3

4F

ush

ë Koso

vë

9,4

37

5

28

1

08

6

36

3

,87

2,8

63

5

66

,38

6

31

,50

6

22

,45

8

4,4

93

,21

3

25

1,0

01

6

6,0

59

4

,81

0,2

73

4

,83

4,3

24

4

,85

8,4

96

5G

jakovë

18

,01

0

1,0

29

2

54

1

,28

3

7,6

23

,28

9

1,3

88

,14

1

47

,26

0

77

,73

8

9,1

36

,42

8

52

8,5

96

1

26

,07

0

9,7

91

,09

4

9,8

40

,05

0

9,8

89

,25

0

6G

jilan1

8,6

51

1

,14

4

25

4

1,3

97

8

,52

1,3

26

1

,36

9,8

50

3

9,3

83

7

2,5

56

1

0,0

03

,11

4

56

5,9

63

1

30

,55

7

10

,69

9,6

34

1

0,7

53

,13

3

10

,80

6,8

98

7G

llogo

c1

2,6

02

7

66

1

69

9

36

5

,70

4,4

21

9

27

,67

2

23

,63

0

36

,27

8

6,6

92

,00

0

35

0,5

02

8

8,2

14

7

,13

0,7

16

7

,16

6,3

70

7

,20

2,2

02

8H

ani i E

lezit1

,85

4

10

4

24

1

28

7

68

,01

6

12

9,9

46

1

5,7

53

5

,18

3

91

8,8

97

5

3,6

82

1

2,9

78

9

85

,55

7

99

0,4

85

9

95

,43

7

9Isto

g7

,58

3

44

5

11

2

55

7

3,2

93

,71

4

59

7,0

40

2

3,6

30

3

6,2

78

3

,95

0,6

61

2

31

,92

5

53

,08

1

4,2

35

,66

7

4,2

56

,84

6

4,2

78

,13

0

10

Junik

85

3

49

1

0

59

3

58

,95

8

55

,66

9

-

1,7

28

4

16

,35

5

24

,36

9

5,9

71

4

46

,69

5

44

8,9

29

4

51

,17

3

11

Kaçan

ik6

,56

8

38

0

96

4

76

2

,81

1,8

60

5

13

,88

3

23

,63

0

22

,45

8

3,3

71

,83

1

19

7,6

12

4

5,9

76

3

,61

5,4

19

3

,63

3,4

96

3

,65

1,6

64

12

Kam

enicë

4,7

99

3

01

1

01

4

02

2

,24

3,0

98

5

67

,87

9

31

,50

6

32

,82

3

2,8

75

,30

6

18

1,0

07

3

3,5

93

3

,08

9,9

06

3

,10

5,3

56

3

,12

0,8

83

13

Klin

ë8

,26

8

48

6

11

7

60

3

3,6

01

,98

6

63

2,9

83

2

3,6

30

3

8,0

05

4

,29

6,6

04

2

40

,61

4

57

,87

6

4,5

95

,09

4

4,6

18

,07

0

4,6

41

,16

0

14

Lep

osav

iq2

,23

8

13

4

46

1

81

9

77

,61

6

24

9,4

26

-

6

,91

0

1,2

33

,95

2

96

,26

8

15

,66

6

1,3

45

,88

6

1,3

52

,61

5

1,3

59

,37

8

15

Lip

jan1

3,2

24

7

90

1

95

9

85

5

,87

0,0

18

1

,03

8,2

43

2

3,6

30

6

3,9

18

6

,99

5,8

09

4

05

,85

1

92

,56

8

7,4

94

,22

8

7,5

31

,69

9

7,5

69

,35

7

16

Malish

evë

13

,05

2

76

3

18

7

95

0

5,6

63

,33

5

1,0

34

,58

4

23

,63

0

43

,18

8

6,7

64

,73

7

37

3,8

22

9

1,3

64

7

,22

9,9

23

7

,26

6,0

72

7

,30

2,4

03

17

Mam

ush

a 9

46

7

3

13

8

6

53

9,0

96

7

2,1

34

7

,87

7

3,4

55

6

22

,56

2

29

,77

8

6,6

22

6

58

,96

2

66

2,2

57

6

65

,56

8

18

Mitro

vicë

17

,70

7

1,0

38

2

21

1

,25

9

7,6

35

,28

8

1,1

86

,81

8

31

,50

6

82

,92

1

8,9

36

,53

4

48

5,3

55

1

23

,94

9

9,5

45

,83

8

9,5

93

,56

7

9,6

41

,53

5

19

Novo B

ërdë

1,3

94

1

19

4

6

16

5

89

1,1

27

2

51

,08

6

7,8

77

6

,91

0

1,1

56

,99

9

79

,09

2

9,7

58

1

,24

5,8

49

1

,25

2,0

79

1

,25

8,3

39

20

Obiliq

5,0

20

3

20

7

6

39

7

2,3

74

,98

7

41

5,9

41

2

3,6

30

1

5,5

48

2

,83

0,1

05

1

61

,95

2

35

,14

0

3,0

27

,19

7

3,0

42

,33

3

3,0

57

,54

5

21

Pejë

19

,16

9

1,1

01

2

39

1

,34

0

8,1

42

,09

3

1,2

75

,76

2

47

,26

0

74

,28

3

9,5

39

,39

8

53

4,0

75

1

34

,18

3

10

,20

7,6

56

1

0,2

58

,69

4

10

,30

9,9

87

22

Podujev

ë1

8,9

17

1

,10

1

25

4

1,3

56

8

,17

9,0

74

1

,36

3,7

12

3

1,5

06

6

3,9

18

9

,63

8,2

11

5

37

,73

7

13

2,4

19

1

0,3

08

,36

7

10

,35

9,9

09

1

0,4

11

,70

9

23

Prish

tinë

45

,25

8

2,5

31

5

10

3

,04

1

18

,65

2,2

50

2

,69

4,7

21

9

4,5

19

1

39

,92

9

21

,58

1,4

19

1

,19

2,3

08

3

16

,80

6

23

,09

0,5

33

2

3,2

05

,98

6

23

,32

2,0

16

24

Prizren

31

,54

0

1,9

15

3

93

2

,30

8

14

,20

4,7

28

2

,10

6,9

93

3

9,3

83

1

01

,92

4

16

,45

3,0

27

8

99

,99

2

22

0,7

80

1

7,5

73

,79

9

17

,66

1,6

68

1

7,7

49

,97

7

25

Rah

ovec

10

,31

2

60

8

16

0

76

7

4,4

88

,47

7

89

2,2

85

7

,87

7

46

,64

3

5,4

35

,28

2

31

3,5

12

7

2,1

84

5

,82

0,9

78

5

,85

0,0

83

5

,87

9,3

33

26

Shtërp

cë2

,41

1

18

5

45

2

30

1

,37

6,0

44

2

55

,88

0

-

5,1

83

1

,63

7,1

06

8

6,2

75

1

6,8

77

1

,74

0,2

58

1

,74

8,9

59

1

,75

7,7

04

27

Shtim

e5

,97

3

35

3

80

4

33

2

,62

2,2

38

4

21

,84

4

7,8

77

4

1,4

60

3

,09

3,4

19

1

76

,58

5

41

,81

1

3,3

11

,81

5

3,3

28

,37

4

3,3

45

,01

6

28

Sken

deraj

10

,40

2

64

5

15

4

79

8

4,8

10

,95

1

84

4,0

33

2

3,6

30

4

4,9

16

5

,72

3,5

30

3

17

,05

8

72

,81

4

6,1

13

,40

2

6,1

43

,96

9

6,1

74

,68

8

29

Suharek

ë1

1,7

05

7

15

1

71

8

86

5

,32

5,3

87

9

31

,11

5

39

,38

3

44

,91

6

6,3

40

,80

1

34

6,8

45

8

1,9

35

6

,76

9,5

81

6

,80

3,4

29

6

,83

7,4

46

30

Viti

8,9

76

5

07

1

34

6

41

3

,75

1,9

41

7

15

,08

5

15

,75

3

36

,27

8

4,5

19

,05

7

27

4,0

98

6

2,8

32

4

,85

5,9

87

4

,88

0,2

66

4

,90

4,6

68

31

Vush

trri1

4,8

33

8

62

2

14

1

,07

7

6,3

82

,56

3

1,1

76

,39

0

23

,63

0

53

,55

3

7,6

36

,13

6

43

1,4

65

1

03

,83

1

8,1

71

,43

2

8,2

12

,28

9

8,2

53

,35

1

32

Zubin

Poto

k1

,26

3

71

2

2

93

5

26

,77

6

13

2,0

62

-

1

,72

8

66

0,5

66

4

6,5

17

8

,84

1

71

5,9

24

7

19

,50

3

72

3,1

01

33

Zveçan

1,1

52

6

4

24

8

7

47

5,8

62

1

32

,29

2

-

-

60

8,1

54

4

1,8

86

8

,06

4

65

8,1

04

6

61

,39

5

66

4,7

02

34

Kllo

kot

60

0

39

1

6

55

2

87

,95

0

97

,02

5

-

-

38

4,9

75

2

4,8

42

4

,20

0

41

4,0

17

4

16

,08

8

41

8,1

68

35

Mitro

vica v

eriore

4,8

74

2

93

7

2

36

5

2,1

81

,36

6

41

5,5

25

-

-

2

,59

6,8

90

1

54

,17

2

34

,11

8

2,7

85

,18

0

2,7

99

,10

6

2,8

13

,10

2

36

Partesh

1,0

01

5

8

22

8

0

43

2,9

66

1

43

,29

6

-

3,4

55

5

79

,71

7

48

,64

7

7,0

07

6

35

,37

1

63

8,5

48

6

41

,74

1

37

Ran

illug

1,2

03

7

6

22

9

7

55

2,7

80

1

22

,04

4

-

-

67

4,8

24

4

5,1

63

8

,42

1

72

8,4

08

7

32

,05

0

73

5,7

10

38

Graq

anice

4,0

36

2

41

6

4

30

5

1,7

63

,66

5

37

6,6

92

-

1

,72

8

2,1

42

,08

4

13

8,1

94

2

8,2

52

2

,30

8,5

30

2

,32

0,0

73

2

,33

1,6

73

To

tal G

ran

ti për

Arsim

për v

itin

20

21

To

tal G

ran

ti për

Arsim

për v

itin

20

22

Ko

muna

To

tal G

ran

ti

ba

zë p

ër A

rsim

për v

itin 2

02

0

Paga d

he Med

itje

To

tal numri i

nxënësve

TO

TA

L

Shp

enzime

Kap

italeN

rM

allra dhe

Shërb

ime

Stafi

81

4.2.4 Granti specifik për sëndetësi primare

Granti specifik për shëndetësi primare për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej 61.7 milion

euro, nga të cilat 53.4 milion euro janë grant bazë sipas kriterit për kokë banori dhe 8.3 milion euro

kosto shtesë për paga dhe mëditje. Shpërndarja e granti specifik për Shëndetësi bazohet në sistem

të hapur në përputhje me LFPL. Granti specifik për shëndetësi primare për vitin 2020 është

përgatitur sipas kriterit për kokë banori dhe në pajtim me rekomandimet e Komisionit të Granteve

të dala nga raporti vjetor mbi Vlerësimin e Përshtatshmërisë së Sistemit të Financimit Komunal.

Tabela 27 Granti specifik për sëndetësi primare për vitin 2020-2022

M F

Femra të

moshës

riprodhues

e 15-49 vjet

Numri i

fëmijëve 0-

14 vjeç

Numri i

personave të

moshuar -

mbi 65 vjec

Deçan 40,019 20,125 19,894 10,941 10,471 4,084 151 1,351,544 1,405,606.26 1,461,831

Dragash 33,997 17,035 16,962 8,500 10,000 5,000 497 1,117,392 1,162,087.48 1,208,571

Ferizaj 108,610 54,841 53,769 29,300 31,566 6,900 982 3,723,867 3,872,822.19 4,027,735

Fushë Kosovë 34,827 17,621 17,206 14,123 6,585 3,202 233 1,199,054 1,247,016.52 1,296,897

Gjakovë 94,556 47,226 47,330 25,198 25,300 9,329 1,090 3,489,702 3,629,290.12 3,774,462

Gjilan 90,178 45,354 44,824 24,539 23,464 6,554 180 3,036,082 3,157,524.87 3,283,826

Gllogovc 58,531 29,733 28,799 15,996 17,507 3,336 177 1,954,270 2,032,440.83 2,113,738

Hani i Elezit 9,403 4,836 4,567 1,824 2,778 560 84 311,844 324,317.97 337,291

Istog 39,289 19,679 19,610 10,607 10,804 2,976 486 1,362,557 1,417,059.52 1,473,742

Junik 6,084 2,995 3,089 2,020 1,681 450 50 245,286 255,096.99 265,301

Kaçanik 33,409 16,970 16,439 9,054 9,683 1,940 200 1,123,930 1,168,887.21 1,215,643

Kamenicë 36,085 18,559 17,526 23,263 5,389 4,140 242 1,150,672 1,196,698.44 1,244,566

Klinë 38,496 18,960 19,537 10,726 10,915 2,830 260 1,340,163 1,393,769.42 1,449,520

Leposavic 13,773 6,969 6,804 3,443 2,754 965 516,494 537,153.77 558,640

Lipjan 57,605 29,325 28,280 15,355 17,461 7,032 706 2,104,564 2,188,746.13 2,276,296

Malishevë 54,613 25,901 28,713 37,276 20,758 3,500 640 1,784,404 1,855,780.18 1,930,011

Mamushë 5,507 2,672 2,836 2,543 2,670 737 40 185,360 192,774.08 200,485

Mitrovicë 71,909 36,275 35,634 18,624 20,351 5,074 1,200 2,436,697 2,534,164.65 2,635,531

Novobërdë 6,729 3,466 3,264 1,726 1,643 732 41 247,951 257,869.09 268,184

Obiliq 21,549 10,885 10,664 5,636 6,419 1,239 340 817,798 850,509.84 884,530

Pejë 96,450 50,466 45,985 24,817 24,993 7,495 1,411 3,439,186 3,576,753.81 3,719,824

Podujevë 88,499 44,955 43,544 24,042 12,975 2,476 872 2,938,671 3,056,217.33 3,178,466

Prishtinë 198,897 99,355 99,543 55,375 51,884 13,231 1,600 7,527,953 7,829,071.13 8,142,234

Prizren 177,781 89,173 88,608 49,156 49,661 11,524 1,578 5,951,383 6,189,438.63 6,437,016

Rahovec 56,208 28,512 27,696 15,393 16,081 3,352 377 1,889,703 1,965,291.38 2,043,903

Shtërpcë 6,949 3,554 3,395 1,744 1,577 500 47 233,353 242,686.76 252,394

Shtime 27,324 13,850 13,474 5,874 7,877 1,800 253 893,463 929,201.62 966,370

Skenderaj 50,858 25,646 25,212 15,665 14,265 4,241 1,523 1,738,586 1,808,129.39 1,880,455

Suharekë 59,722 29,478 30,244 16,413 17,409 4,104 400 1,947,035 2,024,916.15 2,105,913

Viti 46,987 23,686 23,301 12,343 14,168 6,100 731 1,581,704 1,644,971.73 1,710,771

Vushtrri 69,870 36,004 33,866 18,146 19,634 4,508 750 2,345,275 2,439,086.14 2,536,650

Zubin Potok 6,616 3,408 3,208 1,456 1,588 476 38 205,279 213,489.90 222,029

Zveçan 7,481 3,661 3,821 1,623 1,770 531 18 273,206 284,134.48 295,500

Graçanicë 10,675 5,428 5,248 2,463 2,661 993 81 451,874 469,949.32 488,747

Kllokot 2,556 1,417 1,140 688 670 214 18 92,578 96,281.51 100,133

Mitrovica Veriore 12,326 6272.5 6053.5 2,686 2,931 879 82 386,186 401,633.28 417,699

Partesh 1,787 922 865 477 340 202 0 62,520 65,021.11 67,622

Ranillug 3,866 1,969 1,897 1,012 393 259 0 230,926 240,162.96 249,769

Total 1,780,021 897,179 882,843 520,067 479,076 133,466 17,378 61,688,512 64,156,052 66,722,294

Propozim

Granti për

Shëndetësi

për vitin

2022

Propozim

Granti për

Shëndetësi

për vitin

2020

Propozim

Granti për

Shëndetësi

për vitin

2021

Komuna

Popullsia

Gjinia MoshaNumri i

personave me

nevoja të

veçanta

(raportuar nga

Komunat)

Demografia

82

4.2.5 Financimi për sëndetësi sekondare

Financimi për shëndetësinë sekondare për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej 2,603,077 euro

sipas propozimit nga MSH dhe projeksioneve të KASH për tri komunat minoritare, si vijon:

Komuna e Shtërpcës, në shumë prej 522,371 euro,

Komuna e Mitrovicës së veriut, në shumë prej 989,935 euro, dhe

Komuna e Graçanicës, në shumë prej 1,090,771 euro.

4.2.6 Financimi për Shërbimet rezidenciale

Financimi i shërbimeve rezidenciale për shtëpitë e komunitetit për personat e moshuar dhe shtëpitë

e komunitetit për personat me aftësi të kufizuara për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej

2,040,000 euro.

Për vitin 2020 në kuadër të këtij propozimi është paraparë rritja e stafit prej 22 dhe financimi shtesë

për funksionalizimin e Shërbimeve Rezidenciale për personat e moshuar në Komunën e

Novobërdës dhe funksionalizimi i shërbimeve rezidenciale për personat me aftësi të kufizuara në

komunën e Prizrenit.

Tabela 28 Financimi për shërbime rezidenciale për vitin 2020

KomunatStafi

Shtesë

Paga dhe

Meditje

Mallra dhe

Shërbime

Shpenzimet

Komunale

Shpenzimet

KapitaleTotali

Skenderaj SHKPM 0 85,000 67,000 8,000 20,000 180,000

Graqanice SHKPM/SHKPAK 0 166,000 120,000 14,000 20,000 320,000

Istog SHKPM 0 85,000 67,000 8,000 20,000 180,000

Deqan SHKPAK 0 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Ferizaj SHKPAK 0 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Kamenice SHKPAK 0 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Vushtrri SHKPAK 0 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Shtime SHKPAK 0 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Lipjan SHKPAK 0 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Prizren SHKPAK 11 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Novobërd SHKPM 11 83,000 60,000 7,000 20,000 170,000

Total 22 1,000,000 734,000 86,000 220,000 2,040,000

4.2.7 Financimi për Qendrën historike të Prizrenit, Qendrën kulturore të fshatit Zym dhe

Keshillin e Hoçës së madhe

Me hyrjen në fuqi të Ligjit Nr.04/L-066 për Qendrën Historike të Prizrenit, Ligjit Nr.04/L-196 për

Qendrën Kulturore Historike të Fshatit Zym dhe Ligjit Nr. 04/L-62 për Fshatin Hoçë e Madhe, me

83

planifikimin e buxhetit për vitin 2020 ndahen mjete financiare në shumë prej 69,048 euro, për dy

komunat si vijon:

Komuna e Prizrenit, në shumë prej 44,144 euro, dhe

Komuna e Rahovecit, në shumë prej 24,904 euro.

4.2.8 Financimi për zonën e rrezikuar mjedisore të Obiliqit

Bazuar në Ligjin Nr. 05/L-044 për zonën e rrezikuar mjedisore të Obiliqit dhe rreth tij, neni 9

Obiliqi përfiton nga inkasimi i rentës minerale nga institucioni përkatës, 20% e vlerës

së kësaj rente rialokohet nga Buxheti Qendror për Buxhetin Komunal të Komunës së Obiliqit, e

dedikuar në mënyrë specifike për investime në zhvillimin e komunitetit në lokacionin ku ndodhet

njësia biznesore në fushën e mbrojtjes së mjedisit, infrastrukturës, sportit, shëndetësisë dhe arsimit.

Për vitin 2020 Komuna e Obiliqit bazuar në inkasimin e rentës minerale përfiton financim shtesë

prej 4,175,567 euro.

4.2.9 Financimi për Teatro

Financimi për teatro për vitin 2020 është aprovuar nga Komisioni i Granteve në shumë prej

900,000 euro dhe staf shtesë prej 124 si në vijim.

Tabela 29 Financimi për Teatro për vitin 2020

Komunat Stafi Paga dhe Meditje Subvencione dhe

TransfereTotal

Teatri Profesionist Gjilan 19 100,886 100,886

Teatri Profesionist Gjakovë 14 73,443 42,500 115,943

Teatri Profesionist Prizren 21 111,558 29,750 141,308

Teatri Profesionist Pejë 16 85,639 43,500 129,139

Teatri Profesionist Ferizaj 18 94,788 18,700 113,488

Teatri Profesionist Mitrovicë 19 100,886 68,500 169,386

Teatri Profesionist Prishtinë-Dodona 5 -

Teatri Profesionist Podujevë 12 79,800 50,050 129,850

Totali 124 647,000 253,000 900,000

4.2.10 Projeksionet e të Hyrave Vetanake Komunale për vitin 2020 dhe parashikimet 2021-

2022

Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2020 bazuar, në vlerësimet makro-fiskale,

janë aprovuar në shumë prej 83.1 milion euro. Këto të hyra i shtohen financimit komunal krahas

granteve komunale.

84

Projeksioni i të hyrave vetanake për secilën komunë është bazuar në rekomandimet e komisionit

të granteve, të përfshirë në raportin e Vlerësimit të Përshtatshmërisë së Financimit të Komunave.

Në këto projeksione janë marr parasysh trendet e realizimit të të hyrave jo tatimore gjatë tre viteve

të fundit, të hyrat nga tatimi në pronat e paluajtshme sipas faturimit të tatimit në pronë, duke

përjashtuar nga këto projeksione të hyrat nga gjobat në trafik dhe të hyrat nga gjykatat.

85

Tabela 30 Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2020-2022

1 Deçan 231,131 238,065 245,207 168,674 253,011 337,347 370,461 372,971 375,297 770,266 864,047 957,851

2 Dragash 189,723 195,415 201,278 68,417 102,626 136,835 204,203 205,587 206,869 462,344 503,628 544,981

3 Ferizaj 2,046,768 2,108,171 2,171,416 605,170 907,755 1,210,339 2,363,589 2,379,602 2,394,441 5,015,526 5,395,528 5,776,196

4 Fushë Kosovë 889,907 916,604 944,103 62,196 93,295 124,393 1,857,406 1,869,991 1,881,651 2,809,510 2,879,890 2,950,147

5 Gjakovë 1,612,782 1,661,166 1,711,001 471,803 707,704 943,605 1,637,782 1,648,878 1,659,160 3,722,367 4,017,748 4,313,766

6 Gjilan 1,609,193 1,657,469 1,707,193 426,368 639,551 852,735 2,363,836 2,379,851 2,394,691 4,399,396 4,676,871 4,954,619

7 Gllogoc 482,710 497,192 512,107 72,237 108,355 144,473 835,843 841,506 846,754 1,390,790 1,447,053 1,503,334

8 Hani i Elezit 94,694 97,535 100,461 54,096 81,144 108,192 169,075 170,220 171,282 317,865 348,899 379,935

9 Istog 348,287 358,735 369,498 146,882 220,323 293,764 656,129 660,574 664,693 1,151,298 1,239,633 1,327,955

10 Junik 59,082 60,854 62,680 12,274 18,412 24,549 65,843 66,289 66,703 137,199 145,555 153,931

11 Kaçanik 264,960 272,909 281,096 97,925 146,887 195,850 347,842 350,199 352,382 710,727 769,995 829,328

12 Kamenicë 277,730 286,062 294,643 101,134 151,701 202,268 483,210 486,484 489,518 862,074 924,247 986,430

13 Klinë 352,114 362,677 373,558 77,621 116,432 155,242 485,339 488,627 491,674 915,074 967,736 1,020,474

14 Leposaviq - - - - - - 40,000 45,000 50,000 40,000 45,000 50,000

15 Lipjan 966,897 995,904 1,025,781 74,490 111,735 148,980 1,039,531 1,046,574 1,053,101 2,080,919 2,154,214 2,227,862

16 Malishevë 287,742 296,374 305,265 157,129 235,694 314,259 451,220 454,277 457,109 896,090 986,344 1,076,633

17 Mamusha 26,913 27,720 28,552 5,777 8,666 11,554 30,508 30,714 30,906 63,197 67,100 71,011

18 Mitrovicë 824,329 849,059 874,531 153,059 229,589 306,118 1,522,587 1,532,902 1,542,461 2,499,975 2,611,550 2,723,110

19 Novobërdë 81,743 84,195 86,721 29,807 44,710 59,614 130,930 131,817 132,639 242,479 260,722 278,973

20 Obiliq 402,110 414,173 426,598 49,289 73,934 98,578 571,266 575,137 578,723 1,022,665 1,063,244 1,103,900

21 Pejë 1,959,535 2,018,321 2,078,870 422,217 633,326 844,435 1,967,843 1,981,176 1,993,530 4,349,595 4,632,823 4,916,835

22 Podujevë 370,959 382,088 393,551 137,654 206,482 275,309 907,948 914,099 919,800 1,416,561 1,502,669 1,588,659

23 Prishtinë 8,260,640 8,508,459 8,763,713 879,031 1,318,547 1,758,063 20,118,696 20,255,003 20,381,309 29,258,367 30,082,009 30,903,085

24 Prizren 2,374,871 2,446,117 2,519,500 474,039 711,058 948,077 4,711,386 4,743,306 4,772,884 7,560,295 7,900,481 8,240,462

25 Rahovec 390,333 402,043 414,105 150,840 226,260 301,680 615,668 619,839 623,704 1,156,841 1,248,142 1,339,489

26 Shtërpcë 273,566 281,773 290,226 63,615 95,422 127,229 152,024 153,054 154,008 489,205 530,249 571,464

27 Shtime 143,994 148,314 152,764 135,579 203,368 271,158 350,077 352,449 354,647 629,651 704,132 778,568

28 Skenderaj 191,178 196,913 202,821 63,390 95,085 126,779 1,273,446 1,282,074 1,290,069 1,528,014 1,574,072 1,619,669

29 Suharekë 743,925 766,243 789,230 179,304 268,957 358,609 1,047,427 1,054,523 1,061,099 1,970,656 2,089,723 2,208,938

30 Viti 388,083 399,725 411,717 102,991 154,486 205,981 457,526 460,626 463,498 948,599 1,014,837 1,081,196

31 Vushtrri 688,234 708,881 730,147 119,034 178,551 238,068 1,228,392 1,236,714 1,244,426 2,035,660 2,124,146 2,212,641

32 Zubin Potok - - - - - - 30,000 35,000 40,000 30,000 35,000 40,000

33 Zveçan - - - - - - 35,000 40,000 45,000 35,000 40,000 45,000

34 Gracanicë 566,361 583,352 600,853 77,583 116,375 155,166 1,143,222 1,150,967 1,158,144 1,787,166 1,850,694 1,914,163

35 Kllokot 69,794 71,888 74,044 15,371 23,057 30,742 73,677 74,176 74,638 158,842 169,120 179,425

36 Mitrovica veriore - - - - - 60,000 65,000 70,000 60,000 65,000 70,000

37 Partesh 13,417 13,820 14,234 7,002 10,503 14,004 43,382 43,676 43,948 63,801 67,999 72,187

38 Ranillug 29,730 30,622 31,541 12,224 18,335 24,447 86,610 87,197 87,741 128,564 136,154 143,728

27,513,434 28,338,837 29,189,002 5,674,222 8,511,333 11,348,444 49,928,922 50,286,080 50,618,500 83,116,577 87,136,249 91,155,945

Nr. Komuna

Të hyrat tatimore Të hyrat tatimore

Projeksionet

për vitin 2020

Projeksionet

për vitin 2021

Projeksionet

për vitin 2022 Tatimi në

pronë 2020

Tatimi në

pronë 2021 Viti 2022

TOTAL

Tatimi në

pronë 2022

Tatimi në

tokë 2020

Tatimi në

tokë 2021

Tatimi në

tokë 2022 Viti 2020 Viti 2021

86

4.2.11 Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2020 dhe vlerësimet për vitin 2021-2022

Për ndarjen e granteve qeveritare sipas komunave për vitin 2020 janë zbatuar kriteret dhe formulat

bazë të përcaktuara në Ligjin për Financat e Pushtetit Lokal dhe ligjet e tjera relevante, si dhe

bazuar në projeksionet makro-fiskale dhe të dhënave nga ministritë e linjës:

Granti i Përgjithshëm për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej 196.3 milion euro,

krahasuar me vitin 2019 ka një rritje prej 15.6 milion euro si rezultat i rritjes së të hyrave

të përgjithshme;

Granti specifik për arsim parauniversitar për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej 205.5

milion euro, krahasuar me vitin 2019 ka një rritje prej 20.5 milion euro;

Granti specifik për shëndetësi primare për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej 61.7

milion euro dhe krahasuar me vitin 2019 ka një rritje prej 8.3 milion euro;

Financimi për shëndetësinë sekondare për vitin 2020 është në nivel të njëjtë me vitin

paraprak;

Financimi për shërbimet rezidenciale për vitin 2020 krahasuar me vitin 2019 ka një rritje

prej 0.44 milion euro;

Financimi për Qendrën historike të Prizrenit, Qendrën kulturore historike të fshatit Zym

dhe Këshillin e Hoçës së madhe në Rahovec për vitin 2020 është në shumë prej 69,048

euro;

Granti shtesë për kryeqytetin për vitin 2020 është aprovuar në shumë prej 11.77 milion

euro, krahasuar me vitin 2019 ka një rritje prej 0.9 milion euro;

Financimi për Obiliqin për vitin 2020 është në nivelin e njëjtë me vitin 2019;

Financimi për teatro është aprovuar me kosto prej 0.9 milion euro për vitin 2020;

Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2020 krahasuar me vitin 2019

paraqesin një ulje prej 4 milion euro. Ulja e projeksioneve të THV vjen si rezultat i

planifikimit të të hyrave nga gjykatat dhe dënimet në trafik në nivelin qendror e jo në

nivelin lokal siç janë planifikuar deri me tani;

Investimet sipas klauzolës për investime të parapara për vitin 2020 janë në shumë prej 11.5

milion euro.

87

Tabela 31 Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2020-2022 (mil. euro)


1. Grantet qeveritare 392.4 419.1 463.5 477.8 493.7

1.1 Granti i përgjithshëm 173.6 180.7 196.3 207.1 219.4

Granti i përgjithshëm 168.9 175.8

Kontigjenca për korrektim të formulës 4.7 4.9

1.2 Granti specifik për shëndetësi 48.5 53.4 61.7 64.1 66.7

1.3 Granti specifik për arsim 170.3 185.0 205.6 206.6 207.6

2. Financimi për shëndetësin sekondare 2.6 2.6 2.6 2.6 2.6

3. Shërbimet rezidenciale 1.7 1.6 2.0 2.0 2.0

4. Financimi për QHP, QKHFZ dhe KHM 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1

5. Granti për Kryeqytetin- Prishtinën 10.8 11.8 12.4 13.2

6. Financimi për Obiliqin 5.0 4.2 4.2 4.2

7. Të hyrat vetanake komunale 82.0 87.0 83.1 87.1 91.2

8. Financimi për teatro 0.9 0.9 0.9

9. Financimi nga huamarrja 3.7 4.8 - - -

10. Klauzola e investimeve 23.1 11.5

Total Financimi Komunal 482.41 554.05 579.74 587.18 607.84

Tabela në vijim paraqet burimet e financimit dhe strukturën e shpenzimeve për nivelin Komunal.

Tabela 32 Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2020 dhe vlerësimet për 2021-2022


Struktura e shpenzimeve 482,012,850 554,723,208 579,742,718 587,179,253 607,835,845


Paga dhe mëditje 256,500,000 272,128,520 308,147,000 325,000,000 339,000,000



Subvencione dhe transfere 8,748,307 12,381,347 12,534,346 12,552,238 12,617,191


Burimet e financimit 482,012,850 554,723,208 579,742,718 587,179,253 607,835,845



Financimet nga huamarrjet 3,302,278 4,799,011 - - -

Financimi nga Klauzola e investimeve 23,068,354 11,530,000 - -

88

ANEKS 1 Tabela 1. Projeksionet e të hyrave dhe shpenzimeve: 2020- 2022

Përshkrimi

Shën

ime

2017 2018 2019

Buxhet

2020

Proj.

2021

Proj.

2022

Proj.

1. GJITHSEJ TË HYRAT BUXHETORE 1,684 1,757 1,949 2,060 2,159 2,276

nga te cilat: nga ulja e stokut të borxhit tatimor /1 27 27 27 27

nga përmirësimi i përmbushjes tatimore /2 14

1.1 Të Hyra Tatimore 1,496 1,564 1,730 1,824 1,924 2,032

Tatimet Direkte 238 268 288 310 327 347

Tatimi në të ardhurat e korporatave 75 87 91 100 105 110

Tatimi në të ardhura personale 137 153 163 173 182 192

Tatimi në pronë 22 24 30 33 37 41

Të tjera /3 3 4 4 4 4 4

Tatimet Indirekte 1,315 1,344 1,492 1,564 1,648 1,737

Tatimi mbi Vlerën e Shtuar 756 799 905 941 989 1,048

Detyrimi Doganor 126 124 120 132 142 152

Akcizë 432 419 465 488 511 533Të tjera 1 2 2 2 5 5

Rimbursimet tatimore -58 -48 -50 -50 -51 -52

1.2 Të Hyrat Jo-Tatimore 188 193 208 226 224 233

Taksa, ngarkesa dhe të tjera - Niveli Qendror /4 103 110 103 126 120 127

Taksa, ngarkesa dhe të tjera - Niveli Lokal 43 46 57 50 50 50

Taksa koncesionare 9 9 11 13 17 20

Renta Minerare 31 25 33 33 33 33

Të hyrat nga interesi (NP-ve) /5 3 2.1 4 4 4 3

1.3 Grante për mbështetje buxhetore 0 0 11 11 11 11

2. GITHSEJ SHPENZIMET BUXHETORE /6 1,759 1,956 2,378 2,466 2,535 2,603

2.1 Shpenzimet Rrjedhëse 1,282 1,404 1,561 1,643 1,682 1,727

Paga dhe mëditje 550 593 620 654 691 730

Mallra dhe Shërbime 226 253 337 353 357 360

Subvencione dhe transfere 506 559 600 631 629 633

Rezerva rrjedhëse 0 0 5 5 5 5

2.2 Shpenzimet Kapitale 468 533 789 794 825 846

Financimi nga:Buxheti i rregullt /7 468 449.7 515 549 616 647

Klauzola e investimeve 0 123 185 209 199

Fondet e likuidimit (AKP) 83.6 151 60 0 0

Kredidhënia neto/1 -9 0 0 0 0

2.3 Interesi për Borxhin Publik /8 19 19 28 29 28 30

2.4 Grantet e Përcaktuara të Donatorve 12 6.9 12 12 12 12

3. Bilanci buxhetor (1-2) -75 -199 -429 -405 -376 -328

4. Shpenzimet e përjashtuara nga kufiri i rr. fiskale: 27 112 284 257 217 208

Shpenzimet nga të pranimet e dedikuara për AKP/2 9 9 2 2 2 3

Shpenzimet nga të hyrat komunale të bartura 18 19 8 10 6 6

Shpenzimet kapitale nga klauzola investive dhe likuidimi 0 84 274 245 209 199

5. BILANCI BUXHETOR, sipas kufirit të rr. fiskale (3+4) -48 -87 -146 -148 -159 -119

A. Nevoja për financim -75 -199 -429 -405 -376 -328

B. Financimi i jashtëm 101 -2 151 209 162 180

Pranimet nga financimi i drejtpërdrejtë buxhetor (FMN, BB) 130 0 0 45 0 0

Pranimet nga projket - kredi të rregullta buxhetore 22 11 54 45 21 13

Pranime nga projekt - kredi sipas klauzoles investive 0 0 123 185 209 199

Pranimet për nën-huazimet e NP (bruto) 8 8 24 32 24 17

Daljet per pagesen e kryegjësë së borxhit të jashtëm 59 22 50 98 92 49

C. Financimi i Brendshëm 83 213 298 191 125 133

Praniment nga emetimet e letrave me vlerë /9 95 102 135 140 130 130

Pranimet nga kthimi i kryegjesë së borxhit të NP (KEK) 11 11 11 11 11

Pranimet nga procesi i likuidimit/privatizimit 86 151 60 0 0

Pranim i njëhershëm nga Trusti 12 0 0 0 0

Pranim nga të hyrat e bartura të komunave 0 23 10 6 6

Pranimet e dedikuara për AKP 9 11 2 2 2 2

Dalje për nën-huazimet e NP 22 9 24 32 24 17

D. Ndryshimi në bilancin e pashpërndarë bankar (A+B+C) 79 11 21 -5 -88 -15

E. Stoku i bilancit bankar të pashpërndarë 292 301.69 340 335 247 231

Memo:

Te hyrat e arketuara nga ATK 414 456 516 544 563 594

Te hyrat e arketuara nga Dogana e Kosoves 1,117 1,131 1,234 1,297 1,375 1,449

Pranimet dhe daljet nga Grantet e Percaktuara te Donatoreve /10 12 12 12 12 12

BPV 6,414 6,761 7,123 7,520 7,946 8,389

Deficiti buxhetor (definicioni I rregullës fiskale si % e BPV-së -0.7% -1.3% -2.0% -2.0% -2.0% -1.4%

Bilanci bankar i shfrytezueshem si % e BPV-së 4.6% 4.5% 4.8% 4.5% 3.1% 2.8%

Borxhi i përgjithshëm si % e BPV-së 16.2% 16.8% 20.0% 23.6% 26.0% 28.3%

Shënime:

në miliona Euro

1) Të hyrat nga: TAK dhe TAP 10% nga totali i borxhit për secilën kategori, jo më i vjetër se gjashtë vjet, TVSH 20% nga totali i borxhit në këtë kategori, jo

më I vjetër se gjashtë vjet

2) Përshpejtim i rritjes nga baza tatimore për 1%

3) Pranimet nga borxhet e NP dhe NSH për vitin 2018 janë rradhitur në këtë linjë me qëllim të mundësimit të krahasimit më të mirë buxhetor me vitin 2019, ku

borxhet janë shpërndarë sipas kategorive të tatimeve.

4) Për vitin 2020 janë planifikuar 10 milion Eur shtesë për ARKEP ndërsa në 2022 janë planifkuar 2.5 milion Eur shtesë. për autorizime individuale.

5) Për vitin 2017, është riklasifikuar pranimi nga interesi i kthimit të borxheve të KEK. Pranimet nga kthimi i kryegjësë regjistrohen si financim i deficitit. Ne

kete linje perfshihen edhe te hyrat nga tarifat e garancioneve.

6) Gjithsej shpenzimet përfshijnë edhe shpenzimet e interesit. Në pajtim me standardet ndërkombëtare të raportimit, është larguar definicioni i deficitit primar,

dhe është lënë deficiti i përgjithshëm

7) Janë të përfshira edhe shpenzimet kapitale të financuara nga huamarrja me projekt-kredi që nuk përjashtohen nga deficiti

8) Ky zë nuk përfshin arkëtimin e tarifave të garancioneve shtetërore

9) Parashikimet në këtë zë janë indikative, dhe përcaktohen përfundimisht në baza tremujore sipas dinamikës së rrjedhës së parasë dhe disponueshmërisë së

burimeve tjera të huamarrjes. Në rast të disponueshmërisë së burimeve nga financimi i drejtpërdrejtë buxhetor, parashikimet do ulen për të reflektuar

zëvendësimin me këtë të fundit.

10) Me qëllim të pajtueshmërisë me standardet ndërkomb. të raportimit financiar, pranimet dhe daljet për grantet e donatorëve janë riklasifikuar si njësi për

informim pasiqë për shpenzimet nga këto kategori autorizohen nga vet donatori.

89

Tabela 1.1. Financimi i Bilancit Buxhetor 2020- 2022

Përshkrimi 2017 2018 2019

Buxhet

2020

Proj.

2021

Proj.

2022

Proj.

në miliona Euro

Te Hyrat Buxhetore 1684 1756.6 1949.0 2060.5 2159.2 2275.8

Shpenzimet Buxhetore 1759 1955.8 2378.2 2465.6 2535.0 2603.4

1. NEVOJA PËR FINANCIM -75 -199.2 -429.2 -405.1 -375.8 -327.6

2. Neto financimi nga burimet e jashtme për vitin 72 -2.5 144.7 208.9 162.5 179.6

2.1. Pranimet: 130 19.6 201.0 306.7 254.2 228.8

Financim Direkt Buxhetor - FMN, BB 100 0.0 0.0 45.0 0.0 0.0

Nën-huazimet, bruto pranimet 22 9.2 24.0 32.2 24.1 16.8

Terheqjet nga kreditoret 13.5 1.0 16.0 24.2 16.3 6.0

Pranimet nga subjektet publike huazuese 8.4 8.3 8.0 8.0 7.8 10.8

Projekt-kreditë 8 10.4 177.0 229.5 230.1 212.1

Projekt-kreditë, klauzola e investimeve (fondi 06) 0 0.0 122.7 184.6 208.7 199.2

Projekt-kreditë, trajtim brenda deficiti (fondi 04) 8 10.4 54.3 44.8 21.4 12.9

2.2. Daljet: 59 22.0 56.3 97.8 91.8 49.2

Pagesa e kryegjesë së borxhit 59 22.0 56.3 97.8 91.8 49.2

3. Neto financimi nga burimet e brendshme për vitin 83 212.3 297.9 191.2 124.3 132.6

3.1. Pranimet: 416 541.5 591.4 518.2 449.4 449.4

Emetimet e reja të letrave me vlerë 95 102.4 135.0 140.0 130.0 130.0

Pranimet nga emetimet e letrave me vlerë për qëllime rifinancimi 305 320.0 269.6 294.9 300.0 300.0

Kredidhënia për NP (kryegjëja) 7 10.9 10.9 11.4 11.4 11.4

Financimi i njehereshem nga likuidimi/privatizimi dhe të tjera 0 97.7 151.0 60.0 0.0 0.0

Pranimet e dedikuara për AKP/1 9 10.5 2.0 2.0 2.0 2.0

Pranimet nga stoku i fondeve me qellime specifike (kur FS2 dhe FS3 zvogelohen)0 0.0 23.0 10.0 6.0 6.0

3.2. Daljet: 333 329.2 293.6 327.1 325.1 316.8

Kredidhënia për NP 0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0

Nen-huazimet, bruto daljet 22 9.2 24.0 32.2 24.1 16.8

Daljet nga emetimet e letrave me vlerë për qëllime rifinancimi 305 320.0 269.6 294.9 300.0 300.0

Dalje për rritjen e fondeve me qellime specifike (FS2 dhe FS3 rriten) 6 0.0 0.0 0.0 0.0

4. NDRYSHIMI NË BILANCIN E PASHPËRNDARË BANKAR (1+2+3) 80 11 13 -5 -89 -15

5. NETO BILANCI BANKAR FUNDVIT 292 302 333 328 239 223

Nga te cilat: Fondi për Likuiditet Emergjent 46 46 46 46 46 46

6. FONDET ME QELLIME SPECIFIKE, gjendja e stoqeve/2 66 77 55 45 39 39

FS1: Grantet e përcaktuara nga donatorët 7 8 12 12 12 12

FS2: Të ardhurat vetanake të bartura të komunave 33 39 19 11 8 8

FS3: Fondi zhvillimor në mirëbesim 10 11 8 6 3 3

FS4: Pranimet e dedikuara për bartje 1 2 1 1 1 1

FS5: Të tjera 15 16 15 15 15 15

7. BRUTO BILANCI BANKAR NE FUNDVIT 357 379 388 372 277 262

8. NDRYSHIMI NE BRUTO BILANCIN BANKAR 85 22 11 -15 -95 -15

Memo: Stoku i borxhit të brendshëm 574 677 812 952 1082 1212

Stoku i borxhit të jashtëm 422 417 567 776 939 1118

Garancionet shtetërore 44 44 44 44 44 45

Shpenzimet e interesit si % e BPV-së 0.3% 0.3% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4%

/1 Në vitin 2018 kjo linjë ka përfshirë edhe Agjencionin e Navigimit. Nga viti 2019, në pajtim me FMN pranimet nga ky agjencion

njihen si të ardhura buxhetore.

/2 Pranimet dhe të dalurat nga fonde me qëllime specifike janë të paparashikueshme para fillimit të vitit fiskal. Planifikimi I këtyre

transaksioneve bëhet pas fillimit të vitit fiskal dhe pasqyrohet në pasqyrat financiare.

90

Tabela 1.1.1. Projektet ekzistuese nga procesi buxhetor dhe projektet e reja me zhvillim nga KASH

04 - Brenda

Kufirit të

Deficitit

06 - Klauzola

e

Investimeve

Brenda

Kufirit të

Deficitit

Kaluzola e

Investimeve

Brenda

Kufirit të

Deficitit

Kaluzola e

Investimeve

Brenda

Kufirit të

Deficitit

Kaluzola e

Investimeve

Brenda

Kufirit të

Deficitit

Kaluzola e

Investimeve

PROJEKTET EKZISTUESE 30.4 62.0 54.3 104.70 44.8 105.4 21.4 75.5 12.9 73.2

1 Rehabilitimi i Rrugëve Rajonale Po EIB 10.0 15.0 10.00 8.00 0.00

2 Rehabilitimi i Linjës Hekurudhore 10 Po EIB 10.0 10.0 22.03 4.75 5.22

3 Ndertimi i impiantit per traj. e ujerave te zeza-Prishtinë Pjesërisht Q. Franceze 3.0 0.3 2.5 0.3 2.00 0.3 25.00 0.3 29.00

4 Projekti për Konkurrueshmëri dhe Gatishmëri për Eksport Pjesërisht BB 0.0 1.1 2.0 1.1 2.93 1.1 4.00 0.7 0.98

5 Sigurimi i Ujit dhe Mbrojtja e Kanalit Po BB 0.0 0.3 2.5 0.4 3.20 0.0 2.40 0.0 0.00

6 Rruga Kieve-Zahaq Po EBRD+EIB 37.0 45.0 45.00 24.00 37.00

7 Projekti për Bujqësi dhe Zhvillim Rural Po BB 1.3 0.0 0.0

8 Financimi shtesë pë projektin për Bujqësi dhe Zhvillim Rural Pjesërisht BB 3.7 2.0 3.6 2.2 4.6 2.72 3.9 1.00 1.0 0.00

9 Financimi i Projektit për Rrugën M2 Milloshevë – Mitrovicë Jo OPEC, FS, BZHI 12.0 23.0 18.1 7.0 0.0

10 Projekti i Shëndetësisë Jo BB 3.6 7.0 2.5 0.0 0.0

11 Projekti për Efiçiencën dhe Energjinë e Ripërtëritshme Jo BB 6.4 7.8 6.9 0.0 0.0

12 Projekti për Përmirësimin e Sistemit të Edukimit Jo BB 3.4 3.6 2.9 0.9 0.0

13 Ekonomia Digjitale në Kosovë (KODE) Pjesërisht BB 0.0 0.0 2 0 3.5 2.62 3.8 1.99 5.4 0.62

14 Ndërtimi i Sistemit për mënjanimin e ujërave zeza në Komunën e Podujevës Po UniCredit 0.0 6.0 2.67 0.00 0.00

15 Ndërtimi i Sistemit të Ujësjellësit në Komunën e Istogut Po UniCredit 0.0 5.0 2.55 0.00 0.00

16 Ndërtimi i Sistemit të Ujësjellësit për Komunën e Graçanicë Po UniCredit 0.0 5.0 2.56 0.00 0.00

17 Ndërtimi i Sistemit të Kanalizimit për Komunën e Shtimes Po UniCredit 0.0 2.0 1.19 0.00 0.00

18 Ndërtimi i Sitemit të Ujësjellësit të Ferizajt Po Raiffeisen 0.0 5.0 2.56 0.00 0.00

19 Projekti i Forcimit të Sektorit Financiar Jo BB 5 0.5 4.0 4.0 5.0

20 Projekti i Kadastrit të Patundshmërisë dhe Infr. Gjeohapësinore Po BB 0.0 0 2.0 0.5 3.40 0.5 4.40 0.5 0.34

30.4 62.0 54.3 104.7 44.8 105.4 21.4 75.5 12.9 73.2

PROJEKTET E REJA ME ZHVILLIM NGA KASH 2019-2022 0 0 0 18 0 79 0 133 0 126

1 Dritjarja për Investime Komunale Po EBRD 7.0 23.00 24.00

2 Ndërtimi i Impianteve për Trajtimin e Ujërave të Zeza në Gjilan dhe Mitrovicë Po EBRD+EIB 5.0 15.00 25.00 10.00

3 Nërtimi i Impiantit për Trajtimin e Ujërave të Zeza në Ferizaj Po Q. Hungareze 0.0 7.00 10.00 10.00

6 Dritarja e Zhvillimit të Infarstukturës Publike Po Q. Hungareze 3.0 5.00 2.00

7 Dritarja e Infrastrukturës për Trajtimin e Ujërave të Zeza (MZHE) Po Q.Hungareze 3 7.20 7.20 7.00

8 Përmirësimi i Infrastrukturës Fizike në Institucionet Shëndetësore Sekondare dhe Terciare Po EIB+CEB 0.0 20.00 18.00 15.00

9 Qarkorja e Prishtines Po EBRD 20.00 40.00

10 Perfshirja e te rinjeve dhe ndermarresia BB 1.00 2.00 3.00

11 Projekti per ujerat (blue economy for sust. Transition) BB 1.00 3.00 3.00

12 Rruga Besi - Merdare po EBRD/ EIB 15.00 25.00

13 Ndertimi i impiantit per traj. e ujerave te zeza-Prishtinë po AFD 7.00 13.00

0.0 0.0 0.0 18.0 0.0 79.2 0.0 133.2 0.0 126.0

Total: 30.4 62.0 54.3 122.7 44.8 184.6 21.4 208.7 12.9 199.2

2022

Parashikimi i implementimit

Në miliona Euro

Partneri Zhvillimor Klauzolë

e Investimeve?*

Nën-total:

Nën-total:

Përshkrimi2020 20212018 2019

91

Tabela 2. Indikatorët kryesorë makroekonomikë

Pershkrimi 2016 20172018

Proj.

2019

Proj.

2020

Proj.

2021

Proj.

2022

Proj.

BPV 4.1% 4.2% 4.4% 4.7% 4.7% 4.5% 4.6%

Konsumi 4.7% 1.5% 5.6% 4.3% 4.0% 4.2% 4.1%

Investimet 7.5% 5.6% 9.4% 7.6% 4.9% 5.0% 4.9%

Eksporti 2.4% 16.8% 2.8% 5.7% 6.2% 6.4% 6.3%

Importi 6.4% 5.4% 8.6% 6.2% 4.3% 5.0% 4.8%

IҪK 0.3% 1.5% 1.1% 1.7% 1.3% 1.3% 1.3%

Deflatori 0.5% 1.4% 1.0% 0.8% 0.9% 1.1% 1.0%

Ҫmimet e Importit -1.6% 3.9% 2.7% 2.4% 1.8% 1.2% 1.2%

Të hyrat 26% 26% 26% 27% 27% 27% 27%

prej të cilave:

Të hyrat tatimore 23% 23% 23% 24% 24% 24% 24%

Të hyrat jo-tatimore 3% 3% 3% 3% 3% 3% 3%

Shpenzimet 27% 27% 29% 33% 32% 32% 31%

prej të cilave:

Shpenzimet rrjedhëse 20% 20% 21% 22% 22% 21% 21%

Shpenzimet kapitale dhe neto huamarrja 7% 7% 8% 11% 11% 10% 10%

Pagesat e interesit 0.3% 0.3% 0.3% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4%

Bilanci i përgjithshëm -1.3% -1.2% -2.8% -6.0% -5.4% -4.7% -3.9%

Bilanci i përgjithshëm (sipas rregullës f iskale) -1.0% -0.8% -1.3% -2.0% -2.0% -2.0% -1.4%

Neto të ardhurat parësore nga jashtë 1.2% 2.0% 2.4% 4.5% 4.4% 4.2% 4.4%

Neto të ardhurat dytësore nga jashtë 18.1% 18.1% 18.6% 18.5% 18.3% 18.2% 18.0%

prej të cilave: remitancat 11.4% 11.8% 11.8% 11.8% 11.7% 11.7% 11.6%

Investimet 27.2% 28.4% 29.9% 30.8% 30.8% 30.8% 30.7%

Bilanci i llogarisë rrjedhëse -7.9% -6.0% -8.0% -7.7% -7.9% -8.2% -8.3%

Bilanci tregtar -37.7% -38.4% -40.4% -42.1% -42.2% -42.2% -42.3%

Bruto kursimet kombëtare 19.2% 22.6% 21.8% 23.2% 22.9% 22.5% 22.4%

Kursimet private 13.1% 16.0% 16.0% 17.1% 17.0% 16.1% 15.5%

Bruto Prodhimi Vendor (BPV) 6,070 6,414 6,757 7,123 7,520 7,946 8,389

Bruto te Ardhurat Kombetare në Dispozicion (BAKD) 7,240 7,701 8,177 8,761 9,230 9,727 10,267

BPV per kokë banori (në mil. euro) 3,386 3,596 3,773 3,963 4,169 4,391 4,624

BAKD për kokë banori (në mil. euro) 3,813 4,093 4,309 4,609 4,842 5,090 5,362

Dërgesat e migrantëve 691 759 800 840 883 927 973

Të ardhurat private në dispozicion 5,987 6,394 6,809 7,248 7,651 8,042 8,469

Popullsia (në mijëra) 1,792 1,784 1,791 1,797 1,804 1,809 1,814

Agregatët kryesor(në miliona euro)

Bilanci I kursimeve/Investimeve(në % të BPV-së)

Buxheti qeveritar(në përqindje të BPV-së)

Ndryshimet e çmimeve (në përqindje)

Normat reale te rritjes (ne perqind)

92

Tabela 3. BPV nominale dhe komponentët e tij

Përshkrimi 2016 20172018

Proj.

2019

Proj.

2020

Proj.

2021

Proj.

2022

Proj.

Konsumi 6,072 6,254 6,702 7,111 7,505 7,936 8,388

Konsumi privat 5,194 5,370 5,728 6,027 6,370 6,763 7,168

Konsumi publik 854 863 944 1,055 1,105 1,143 1,188

Qeveria e përgjithshme 730 752 818 926 974 1,009 1,052

Sektori i donatorëve 124 111 126 128 131 133 136

IJPSHESH 24 22 30 30 30 30 31

Investimet 1,650 1,820 2,021 2,195 2,318 2,443 2,573

Investimet private 1,207 1,352 1,488 1,574 1,660 1,764 1,871

Investimet publike 444 468 533 621 659 680 702

Neto eksportet e mallrave dhe shërbimeve -1,652 -1,660 -1,966 -2,183 -2,303 -2,434 -2,571

Eksportet 1,439 1,709 1,778 1,896 2,027 2,167 2,314

Eksportet e mallrave 308 378 376 396 422 450 477

Eksportet e shërbimeve 1,131 1,331 1,402 1,500 1,605 1,717 1,838

Importet 3,091 3,369 3,743 4,079 4,330 4,601 4,885

Importet e mallrave 2,599 2,843 3,115 3,397 3,594 3,805 4,027

Importet e shërbimeve 492 527 628 682 736 795 859

BPV 6,070 6,414 6,757 7,123 7,520 7,946 8,389

BAKD 7,240 7,701 8,177 8,761 9,230 9,727 10,267

Indikatorë tjerë:

Të ardhurat e disponueshme të sektorit privat (në miliona euro) 5,987 6,394 6,809 7,248 7,651 8,042 8,469

Konsumi privat për kokë banori (në euro) 2,898 3,011 3,198 3,353 3,532 3,738 3,951

Konsumi privat në raport me BPV-në 86% 84% 85% 85% 85% 85% 85%

Investimet private në raport me BPV-në 20% 21% 22% 22% 22% 22% 22%

Eksportet në raport me BPV-në 24% 27% 26% 27% 27% 27% 28%

Importet në raport me BPV-në 51% 53% 55% 57% 58% 58% 58%

Në miliona euro

93

ANEKS 2 Tabela 1: Krahasimi i parashikimeve buxhetore në KASH-ët, buxhetet vjetore dhe aktualet e mëhershme, Viti 2017

Aktualet e KASH-it të fundit Buxheti në raport me aktualet

% mil Eur % mil Eur

Shpenzimet e

përgjithshme1,706.0 1,821.0 2,001.0 2,001.0 1,758.5 3% -3.4% -62.52 -12.1% -242.52

nga të cilat rrjedhëse 1,215.0 1,258.0 1,275.0 1,282.0 1,287.4 6% 2.3% 29.38 1.0% 12.38

1) numri i përfituesve në skemat e veteranëve më i lartë se që pritej (rreth 27.8 mil më

shumë);

2) rritja në mallra dhe shërbime (rreth 10.3 mil);

3) pagat dhe mëditjet ishin më të ulëta sesa planifikimi për 9.25 mil për shkak të rreth

4132 pozitave të lira dhe stafit në pushim pa pagesë;

1) numri i përfituesve në skemat pensionale të veteranëve të luftës më i lartë se që pritej

(rreth 27.8 mil më shumë);

2) rritja në mallra dhe shërbime (rreth 3 mil Eur);

3) pagat dhe mëditjet nënperformuan për 21 mil Eur për shkak të rreth 4132 pozitave të lira

dhe stafit në pushim pa pagesë;

nga të cilat kapitale 470.0 558.0 722.0 722.0 471.1 0% -15.6% -86.90 -34.8% -250.90

1) mosekzekutimi i klauzolës së investimeve për shkak të vështirësive në vendimmarrje

pasi që viti 2017 ishte vit zgjedhor (-90 mil Eur);

2) vonesat në ndryshimet e nevojshme ligjore për përdorimin e fondeve të privatizimit

pëpr investime publike (-100 mil Eur);

3) shpenzimet kapitale të financuara me buxhet të rregullt ishin më larta se të

planifikuarat (për 100 mil Eur)

1) mosekzekutimi i klauzolës së investimeve për shkak të vështirësive në vendimmarrje pasi që

viti 2017 ishte vit zgjedhor (-105 mil Eur);

2) vonesat në ndryshimet e nevojshme ligjore për përdorimin e fondeve të privatizimit pëpr

investime publike (-87 mil EUR);

3) mbivlerësime të tjera të shpenzimeve kapitale, p.sh., autostrada Prishtinë-Shkup M6 (nën-

ekzekutim prej 63 mil Eur);

Të hyrat e përgjithshme 1,598.0 1,644.0 1,725.0 1,725.0 1,689.9 6% 2.8% 45.90 -2.0% -35.10

1) ndryshimet e politikave ekzistuese: rritja e të hyrave tatimore indirekte për 82 mil

krahasuar me KASH për shkak të: a) Ligjit për faljen e borxhit tatimor që ishte në fuqi deri

me 31 gusht 2017; b) Rritjes së TVSH-së nga 16% në 18%; c) Heqjes së kufizimit për

importimin e veturave të vjetra);

2) Reimbursimet e kuponëve fiskalë (si mënyrë për zvogëlimin e ekonomisë joformale)

kanë rezultuar më larta se që pritej (për 13.58 mil EUR më shumë, e kështu, më pak të

hyra) për shkak të pjesëmarrjes së madhe të qytetarëve;

3) Nën-performanca e të hyrave jo-tatimore për by 19.1 mln Euro kryesisht për shkak të

mbivlerësimit të tarifave koncesionare dhe tantiemave;

1) Reimbursimet e kuponëve fiskalë (si mënyrë për zvogëlimin e ekonomisë joformale) kanë

rezultuar më larta se që pritej (për 14.6 mil EUR më shumë) për shkak të pjesëmarrjes së

madhe të qytetarëve;

2) Nënperformanca e Tatimit në të Ardhura të Korporatave për 9 mil Eur;

4) Efekti negativ i Marrëveshjes së Stabilizimit dhe Asocimit në të hyrat tatimore indirekte

ishte mbivlerësuar (të hyrat tatimore indirekte 23 mil Eur më të larta se sa projeksioni)

5)Nënperformanca e të hyrave jo-tatimore për 26 mil Euro për shkak të vështirësive të

pushtetit lokal të mbledh pagesat dhe mosmarrjes së dividendave nga Posta dhe Telekomi i

Kosovë (5 mil Eur)

Bilanci primar -108.0 -177.0 -276.0 -276.0 -68.6 -37% -61.3% 108.42 -75.2% 207.42

Pagesa e interesit 23.1 30.0 23.0 23.0 16.4 -29% -45.3% -13.60 -28.7% -6.601) Pritjet për norma më të larta të interesit;

2) SDR / EUR ka rënë më shumë se që pritej;

1) Pritjet për norma më të larta të interesit;

2) SDR / EUR ka rënë më shumë se që pritej;

Bilanci i përgjithshëm -131.1 -207.0 -299.0 -299.0 -85.0 -35% -58.9% 122.02 -71.6% 214.02

Aktualet[4]

Devijimet

Aktualet e KASH-ve të fundit Buxheti në raport me aktualetKASH

fillestar:

Aktualet

KASH më i fundit:

AktualetBuxheti: Aktualet

KASH

fillestar[1]

KASH më i

fundit[2]

Buxheti

vjetor

PRE më e

fundit[3]

94

Tabela 2: Krahasimi i parashikimeve buxhetore në KASH-ët, buxhetet vjetore dhe aktualet e mëhershme, Viti 2018

Aktualet e KASH-it të fundit Buxheti në raport me aktualet

% mil Eur % mil Eur

Të hyrat e

përgjithshme1,757.0 2,192.0 2,092.0 2,092.0 1,937.1 10.3% -11.6% -254.90 -7% -154.90

nga të cilat rrjedhëse 1,274.0 1,345.0 1,386.0 1,386.0 1,403.9 10.2% 4.4% 58.90 1.3% 17.90

1) Moszbatimi i reformës së veteranëve të luftës (rikategorizimit) rezultoi në

mbishpenzim për këtë kategori për më shumë se 40 milionë euro;

2) Disa skema sociale (paraplegjikë dhe tetraplegjikët) u paguan retroaktivisht në vitin

2018 për 2017 (10 mil Eur);

3) numër më i lartë i përfituesve të kualifikuar për pensione kontributdhënese shkaktoi

një shtesë prej 5.6 mln Eur;

4) skema të reja filluan të aplikohen në vitin 2018 (skema pëer viktimat e dhunës

seksuale, pensionet familjare dhe pensionet e invaliditetit në punë - total 6 mil Eur)

5) pagat dhe mëditjet më të ulëta për 2.4 mil eur për shkak të rreth 4204 pozitave të lira;

1) Moszbatimi i reformës së veteranëve të luftës (rikategorizimit) rezultoi në mbishpenzim për

këtë kategori për më shumë se 17 milonë euro;

2) Disa skema sociale (paraplegjikë dhe tetraplegjikët) u paguan retroaktivisht nëv vitin 2018

për 2017 (10 mil Eur);

3) numër më i lartë i përfituesve të kualifikuar për pensione kontributdhënese shkaktoi një

shtesë prej 5.6 mln Eur;

4) skema të reja filluan të aplikohen në vitin 2018 (skema pëer viktimat e dhunës seksuale,

pensionet familjare dhe pensionet e invaliditetit në punë - total 6 mil Eur);

5) aktualet më të ulëta për mallra dhe shërbime për 12 mil Eur për shkak të riklasifikimit; nga

shpenzime rrejdhëse në kapitale;

6) aktualet më të larta për paga dhe mëditje për 2.4 mil Eur për shkak të rritjes së pagave për

pozita të caktuara me vendim të qeverisë (përndryshe pagat dhe mëditjet do të ishin më të

ulëta se projeksionet për shkak të rreth 4204 pozitave të lira)

nga të cilat kapitale 480.0 850.0 694.0 694.0 533.2 11.1% -37.3% -316.80 -23% -160.80

1) mos ekzekutimi i klauzolës së investimeve për shkak të vonesave të projekteve (Njësitë

për Investime Publike jo plotësisht funksionale) - 105 mil EUR;

2) mbivlerësime të tjera të shpenzimeve kapitale (autostrada Prishtinë-Gjilan-Konçull (-4

mil Eur); Prishtinë-Mitrovicë (- 2mln Eur) dhe Fondi i Mirëbesimit për Zhvillim (-4 mil Eur)

dhe disa nën-ekzekutime për autostradën Prishtinë-Shkup M6;

1) mos ekzekutimi i klauzolës së investimeve për shkak të vonesave të projekteve (PIU-të jo

plotësisht funksionale) - 105 mil EUR - 62 mil EUR;

2) mbivlerësime të tjera të shpenzimeve kapitale (autostrada Prishtinë-Gjilan-Konçull (-4 mil

Eur); Prishtinë-Mitrovicë (- 2mln Eur) dhe Fondi i Mirëbesimit për Zhvillim (-4 mil Eur) dhe disa

nën-ekzekutime për autostradën Prishtinë-Shkup M6

Gjithsej të hyra 1,625.0 1,898.0 1,829.0 1,829.0 1,769.0 8.9% -6.8% -129.00 -3% -60.00

1) projeksione më të larta për shkak të zvogëlimit të supozuar të hendekut tatimore dhe

mbledhjes së borxhit tatimor për 86 mil Eur;

2) nënperformancës së të hyrave jotatimore për 10 mln (nga të cilat 5 mln të dividendës

nuk janë marrë nga Posta dhe Telekomi i Kosovës);

3) të hyrat e njëhershme nuk janë mbledhur siç pritej (-8 mil Eur);

4) performancë më e ulët e taksave të kufirit;

1) Për dallim nga KASH, përfitimet e përmbushjes tatimore dhe mbledhja e borxhit tatimor

nuk janë paraparë në Buxhet.

2) nënperformanca në mbledhjen e akcizës për 27 mil Eur kryesisht për shkak të numri të

mbivlerësuar të veturave të vjetra të importuara;

3) aktualet më të ulëta pasi që të hyrat tatimore kanë kaluar nga viti 2018 në 2019 për shkak

të ndryshimit të mbledhjes së TVSH-së nga kufiri në brendësi të vendit;

4) të hyrat e njëhershme nuk janë mbledhur siç pritej (-8 mil Eur);

5) nënperformanca e të hyrave jotatimore për 9.6 mil EUR;

Bilanci primar -132.0 -294.0 -263.0 -263.0 -168.1 27.3% -42.8% 125.90 -36% 94.90

Pagesat e interesit 23.1 31.0 24.0 24.0 18.7 -19.0% -39.7% -12.30 -22% -5.30 1. Pritjet për norma më të larta të interesit 1. Pritjet për norma më të larta të interesit

Bilanci i përgjithshëm -155.1 -325.0 -287.0 -287.0 -186.8 20.4% -42.5% 138.20 -35% 100.20

KASH

fillestar[6]

KASH i

fundit[7]

Buxheti

vjetor

PRE më e

fundit[8]Aktualet[9]

Devijimet

Aktualet e KASH-it të fundit Buxheti në raport me aktualetKASH

fillestar:Aktu

alet

KASH më i fundit:

AktualetBuxheti: Aktualet

95

Tabela 3: Devijimet kryesore ndërmjet KASH-ve 2020- 2022 dhe 2019- 2021 për vitin 2020

% mln Eur

2020 2020

Të Hyrat Totale

Buxhetore2,032.7 2,060.5 1.4% 27.79

nga të cilat: Detyrimi

Doganor100.0 132.0 32.0% 32.00

1) Parashikimet e KASH 2019-2021 kanë paraparë një efekt me të lartë të MSA, mirëpo bazuar në të dhënat e vitit 2018, detyrimi doganor ka arritur vlerën prej 124

milion dhe efekti i MSA është në ulje e sipër.

2) Në të njëjtën kohë, importi i mallrave i cili është indikatori kryesor në të hyrat e detyrimit doganor ka pësuar ndryshime nga KASH 2019-2021 në KASH 2020-

2022. KASH 2020-2022 parasheh importet e mallrave 6.6 % ndërsa ato te parapara në KASH 2019-2021 ishin 4.9%. Kjo rritje në bazën makroekonomike të

detyrimit doganor sjell ndryshime në vlerën e detyrimit doganor në 2020.

nga të cilat: Akciza 512.6 488.2 -4.8% -24.411) Akciza ne KASH 2019-2021 krahasuar me atë të KASH 2020-2022 është reviduar për 24 milion më poshtë. Ky revidim bazohet kryesisht në ndryshimin e bazës

makroekonomike (BPV reale). BPV Reale në KASH 2019-2021 për vitin 2020 ishte paraparë të kishte rritje prej 5.1%, ndërsa KASH 2020-2022 parasheh një rritje

prej 4.7%.

nga të cilat : TVSH në kufi 700.9 674.6 -3.7% -26.25

1) Tatimi mbi vlerën e shtuar ka pësuar ndryshime në strukturë nga KASH 2019-2021 në KASH 2020-2022 si rrjedhojë e ndryshimit të politikave. Devijimi në total

për këtë të hyrë në versionin e fundit të KASH është 3 milion apo 0.4% më pak.

2) Devijimi në TVSH kufitare është 26 milion më pak ku një pjesë është bartur në TVSH vendore.

nga të cilat : TVSH

vendore244.0 266.8 9.4% 22.87

1) Tatimi mbi vlerën e shtuar ka pësuar ndryshime në strukturë nga KASH 2019-2021 në KASH 2020-2022 si rrjedhojë e ndryshimit të politikave. Në të njëjtën kohe,

TVSH vendore ka një devijim pozitiv prej 23 milion që kryesisht reflekton këto ndryshime në politika fiskale dhe supozimeve për zvogëlimin e borxhit tatimor

nga të cilat :

Të hyrat jo-tatimore nga

niveli qendror

103.2 126.2 22.3% 23.00

1) Të hyrat në nivelin qendror në KASH të fundit janë reviduar pozitivisht nga KASH 2019-2021 për 23 milion. Në të njejtën kohë, gjatë vitit 2018 këto të hyra kishin

një performancë më të mirë se sa pritjet (10 milion më shumë) dhe kjo performancë ka ndikuar në parashikimet për vitet vijuese

2) 10 milion shtesë vijnë nga të hyrat e planifikuara të ARKEP për 2020. 7 milion shtesë vijnë si rrjedhojë e një zhvendosjeje nga të hyrat në nivel lokal në atë

qendror.

3)Të hyrat në nivel lokal bazuar në të dhënat historike si dhe parashikime priten që të jenë në nivelin e njejtë sikurse në KASH 2019-2021 përveç vlerës prej 7

milion e cila është zhvendosur në nivelin qendror.

Shpenzimet totale

buxhetore2,410.1 2,465.0 2.3% 54.89

nga të cilat:

Paga dhe Mëditje641.6 653.5 1.9% 11.91

1) Kategoria e shpenzimeve për paga dhe mëditje planifikohet të rritet pas implementimit të ligjit të pagave mirëpo duke respektuar LMFPP që rritja të bëhet

konform rritjes

ekonomike nominale

nga të cilat: Mallra dhe

Shërbime314.2 352.6 12.3% 38.49

1) Ky ndryshim vjen kryesisht si rrjedhojë e riklasifikimit prej shpenzimeve kapitale në këtë kategori qe është bërë në buxhetin 2019. 14 milion shtesë janë si

pjesë e riklasifikimit të a) mirëmbajtjes së pajisjeve medicinale nga MSH dhe SSHKUK; b) mirëmbajtjes së komplekseve memorialë; c) pajisjeve për policinë e

Kosovës, etj.

2) 2 milion Eur shtesë janë ndarë për përgatitjet zgjedhore

3) 1 milion Eur shtesë janë ndarë për këshilltarë në Ministrinë e Zhvillimit Ekonomik për Minierën e Re.

4) 1 milion Eur shtesë janë ndarë për mirëmbajtjen e ndërtesave qeveritare

nga të cilat: Subbvencione

dhe Transfere576.4 635.0 10.2% 58.57

1) Mos implementimi i rikategorizimit dhe mbylljes së listës së veteranëve, rritja e pensioneve bazike dhe kontributdhënëse, si dhe ligji për arsimtarët kanë sjellë

nevojë për shpenzime shtesë në vlerën prej 33 milion Eur

2) pagesat shtesë për specializantët në kuadër të Ministrisë së Shëndetsisë kanë sjellë nevojë për 1 milion Eur shtesë

3) Funksionalizimi i gjykatës speciale ka sjellë 10 milion Eur shtesë

nga të cilat: Shpenzimet

Kapitale853.3 790.1 -7.4% -63.22

1) Shpenzimet kapitale nga buxheti i rregullt janë zvogëluar për rreth 65 milion. NJë nga arsyet e këtij ndryshimi është edhe riklasifikimi i disa komponentëve nga

kjo kategori në mallra dhe shërbime. Në të njëjtën kohë, shpenzimet në këtë kategori janë ulur në mënyrë që të akomodohen shpenzimet totale në hapësirën e

lejuar me rregullën fiskale.

2) Fondet e likuidimit (AKP) janë për 10 milion më të ulëta se sa ato te parapara ne KASH 2019-2021. Ky revidim vjen si rrjedhojë e përditësimit të të dhënave nga

AKP.

3) Klauzola e Investimeve është për 12 milion më e lartë në KASH 2020-2022. Ky ndryshim është si rezultat i rrjedhjes së projekteve që bëjnë pjesë në klauzolë.

Bilanci i përgjithshëm -377.0 -404.5 7.3% -27.52

Devijime

KASH-i i fundit ndaj KASH-it të vjetërKASH-i i fundit ndaj KASH-it të vjetërKASH 2019-

2021

KASH 2020-

2022

96

Tabela 4: Devijimet kryesore ndërmjet KASH-ve 2020- 2022 dhe 2019- 2021 për vitin 2021

% mln Eur

2021 2021

Të Hyrat Totale

Buxhetore2,159.6 2,158.0 -0.1% -1.60

nga të cilat: Detyrimi

Doganor97.0 142.5 46.9% 45.50

1)Parashikimet e KASH 2019-2021 kanë paraparë një efekt më të lartë negativ të MSA,

mirëpo sipas të dhënave aktuale dhe analizave të bëra efekti i MSA është në ulje e

sipër.

nga të cilat: Akciza 549.5 511.0 -7.0% -38.54

1) Akciza ne KASH 2019-2021 krahasuar me atë të KASH 2020-2022 është reviduar për 38

milion më poshtë. Ky revidim bazohet kryesisht në ndryshimin e bazës makroekonomike

(BPV reale). BPV Reale në KASH 2019-2021 për vitin 2021 ishte paraparë të kishte rritje

prej 5.3%, ndërsa KASH 2020-2022 parasheh një rritje prej 4.5%.

nga të cilat : TVSH në

kufi749.9 716.1 -4.5% -33.85

1) Tatimi mbi vlerën e shtuar ka pësuar ndryshime në strukturë nga KASH 2019-2021 në

KASH 2020-2022 si rrjedhojë e ndryshimit të politikave.

2) Devijimi në TVSH kufitare është 33 milion më pak ku një pjesë është bartur në TVSH

vendore mirëpo arsye tjetër është që importet e mallrave në KASH të fundit pritet të

rriten me 5.9% në 2021, kurse KASH i vjetër kishte paraparë një rritje prej 7%.

nga të cilat : TVSH

vendore263.5 272.9 3.6% 9.44

1) Tatimi mbi vlerën e shtuar ka pësuar ndryshime në strukturë nga KASH 2019-2021 në

KASH 2020-2022 si rrjedhojë e ndryshimit të politikave dhe supozimeve për zvogëlimin e

borxhit tatimor

nga të cilat :

Të hyrat jo-tatimore nga

niveli qendror

105.2 120.2 14.3% 15.00

1) Të hyrat në nivelin qendror në KASH të fundit janë reviduar pozitivisht nga KASH 2019-

2021 për 15 milion.

2) 7 milion shtesë vijnë nga të hyrat lokale si rrjedhojë e një zhvendosjeje nga të hyrat

në nivel lokal në atë qendror.

Shpenzimet totale

buxhetore2,501.7 2,534.0 1.3% 32.27

nga të cilat:

Paga dhe Mëditje673.3 690.7 2.6% 17.44

1) Rritja në kategorinë e shpenzimeve për paga dhe mëditje është bërë në mënyrë që

të implementohet ligji i pagave

nga të cilat:

Subbvencione dhe

Transfere

584.1 633.0 8.4% 48.86 1) Ky devijim vjen nga iniciativat dhe ndarjet e bëra në vitin 2020.

nga të cilat: Shpenzimet

Kapitale869.4 824.5 -5.2% -44.90

1) Shpenzimet kapitale nga buxheti i rregullt janë zvogëluar për rreth 45 milion Eur. Ky

ndryshim është bërë në mënyrë që të akomodohen shpenzimet totale në hapësirën e

lejuar me rregullën fiskale.

2) Klauzola Investimeve është për 34 milion më e lartë në KASH 2020-2022. Ky ndryshim

është si rezultat i projekteve të reja dhe rrjedhjes së projekteve që bëjnë pjesë në

klauzolë.

Bilanci i përgjithshëm -342.0 -363.0 6.1% -21.01

KASH-i i fundit ndaj KASH-it të vjetërKASH-i i fundit ndaj KASH-it KASH 2020-

2022

DevijimeKASH 2019-

2021

korniza afatmesme e shpenzimeve 2020-2022 · kosovës dhe be-së, me objektiv kryesor forcimin e...

Documents