Sfida mjedisore përballje e së tashmes, me të shkuarën dhe të

ardhmen

vlerësim i problematikës mjedisore në këndvështrimin e integrimit evropian

Mihallaq Qirjo, Drejtor për Shqipërinë

mqirjo@rec.org

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Në këtë prezantim …

Rreth REC … Reflektim mbi situatën dhe

problematikën mjedisore të vendit Progresi krahasimor i vendit për

mjedisin (Raporti i BE 2009) Sfidat e së ardhmes

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Sa herë ju ka ndodhur (në muajin e fundit) të keni qenë të dyzuar për të marrë me vete një cantë beze për pazar, që të mos përdorni qeset plastike që ofrohen me zemërgjërësi pa pagesë që nga shitësit ambulantë deri tek dyqanet më luksoze ?

10 herë?GABUAR!

1 herë? GABUAR!

0 herë? ☺ SAKTE!

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Qendra Rajonale e Mjedisit

REC është një organizatë ndërkombëtare që ndihmon në zgjidhjen e problemeve mjedisore

Themeluar në 1990 (SHBA, BE, Hungari) Zyra Qendrore në Hungari 17 vende dhe në Kosovë 190+ staf (nga 30 kombësi) zbaton mbi 300 projekte Buxhet prej 15 million Euro në vit Popullësia e rajonit të REC ~ 200 million

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

REC në Shqipëri

Prej 1993 Dy zyra: Tiranë dhe Shkodër 12 staf Punon në :

Politika dhe legjislacioni mjedisor

Nismat Lokale Shoqerinë civile Edukimin mjedisor Informacionin Mjedisor

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Monet

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Monet

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

London 1952: Ditë smogu

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

“Interpretimi” realist i ndotjes së ajrit

London 1952

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg22 shtator 2009

“Dita (simbolike) pa makina”

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

E Tashmja (1): ndjeshmëri e shtuar

Sot, për MJEDISIN diskutohet më shumë … por, sjellja jonë ndaj tij nuk është ende pjesë

organike e Edukimit/Edukatës qytetare!

Përpjekjet – progres pozitiv, megjithatë:- Institucione ende të dobta dhe nën presionin politik- Presioni ekonomik shumë i fortë- Shkolla: përpjekje jo të integruara- Shoqëria civile: veprime sporadike, ad-hoc, jo-

goditëse,- Media: kryesisht në raste të situatash ekstreme- Ndërgjegjësimi individual shpesh më efektiv si rezultat

i përballjes me problemet mjedisore dhe ndikimit negativ në shëndet, të ardhura, cilësinë e jetës!

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

E tashmja (2): reflektim i së shkuarës

MJEDISI – trajtimi i cështjeve mjedisore, përballet me sfidat të tjera më parësore të karakterit ekonomik dhe social që kalon vendi!

Mungesë tradite: njohurish dhe modelesh për trajtimin e mbetjeve (në aspektin shkencor dhe metodik).

Trajtim/ndjeshmëri e kufizuar vetëm në momente te caktuara. Shkallë e ulët edukate qytetare, reagimit individual dhe kolektiv

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Progresi (krahasimor) i vendit 2008/2009 (marrë nga Raporti i Progresit ”

Tetor.2009)

▼ Ka pasur “limited progress” në fushën e legjislacionit horizontal.

Vlerësohen disa ratifikime protokollesh e konventash, aktivitete të pjesëmarrjes publike për TEC në Porto Romano, faqja e Arhusit e MMPAU

Projekt Ligji i ri për Mbrojtjen e Mjedisit që përbën një hap përpara në përafrimin e legjislacionit kombëtar me atë të BEsë ende nuk është miratuar.

Projekt ligji i VNMsë është ende i pamiratuar.

(marrë nga Raporti i Progresit ” Nëntor.2008)

▲ Shqipëria ka bërë “some progress” në përafrimin e legjislacionit me standartet e BEsë.

Megjithatë, tendenca është fokusimi i perpjekjeve në përgatitjen dhe miratimin e ligjeve të reja, me pasojën që të mbesë pas dore zbatimi i legjislacionit të përafruar deri më tani.

“Some progress” raportohet edhe në fushën e legjislacionit horizontal.

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Progresi (krahasimor) i vendit – legjislacioni horizontal

Tetor 2009▼ Limited progress:

Ratifikimi i protokollit për NOx (Konventa e Gjenevës 1979);

Dëgjesa publike për TECin e Durrësit (përdorimi i internetit dhe gazetave për njoftimet);

Projekt ligji për Mbrojtjen e Mjedisit (përmban dispozita për Direktiva të rëndësishme) nuk është miratuar;

Projekt-ligji për VNM nuk është miratuar ende.

Nëntor 2008▲ Some Progress:

Metodologjia e VNM (pj. 2);

Strategjia Sektoriale për Mjedisin;

Amendime të Ligjit bazë për Mjedisin;

Dekret për PP në vendimmarrjen mjedisore;

Disa përpjekje për CDM; Kërkohet përmirësim i

zbatimit të kuadrit ligjor për VNM;

Disa aktivitete në fushën e mbrojtjes civile.

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Progresi (krahasimor) i vendit –

Cilësia e Ajrit

Tetor 2009▼ ▼ No progress:

Vazhdon monitorimi por pajisjet dhe metodologjia janë pengesë;

Disa masa për zvogëlimin e tregut për karburantin me squfur;

Ndotja e ajrit mbetet e lartë,sidomos PM10

Nuk ka politika afatgjata në këtë drejtim.

Nëntor 2008▼ Limited progress:

Kontrata dhe pajisje për monitorimin;

Ulje e vogël e shkarkimeve nga industria dhe makina;

Mungojnë politikat afatagjata;

Zbatimi i kuadrit ligjor për shkarkimet nga automjetet dhe cilësinë e karburanteve është i dobët;

Shqipëria është në fazat e para të monitorimit të cilësisë së ajrit.

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Cilësia e Ajrit

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Progresi (krahasimor) i vendit - Mbetjet

(Tetor 2009)▲ Ka patur “Some progress” në fushën

e menaxhimit të mbetjeve. Rehabilitimi i pikave të nxehta toksike ka përparuar dhe janë identifikuar 35 pika të nxehta të reja të patrajtuara. Ndërtimi i venddepozitimeve (landfills) të reja është në proces.

Megjithatë, zhvillimet ligjore kanë mbetur pas. Nuk është miratuar ende një strategji për menaxhimin e mbetjeve.

Ende vijon hedhja dhe djegia e pakontrolluar e mbetjeve, që është veçanërisht e mprehtë në zonat rurale. Përpjekje të mëdha kërkohen për të zvogëluar gjenerimin e mbetjeve duke nxitur riciklimin.

( Nëntor 2008)▼Ka pasur “Little progress” në

fushën e menaxhimit të mbetjeve. Hedhja e pakontrolluar dhe djegia e mbetjeve vazhdojnë të përbëjnë rrezik për mjedisin dhe shëndetin.

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Progresi i vendit – Cilësia e Ujërave

Tetor 2009

▲ Some progress: 2 impiante trajtimi

funksionale, një i përfunduar dhe tre në ndërtim;

Shkarkime të pakontrolluara të mbetjeve të ngurta në ujërat sipërfaqësore ;

Nuk është miratuar strategjia kombëtare për furnizimin me ujë dhe ujërat e ndotura;

Kuadri ligjor dhe planet e veprimit për Direktivat evropiane presin ende të miratohen

Nëntor 2009▲ Some progress: Numri i stacioneve të monitorimit të ujit

të pijshëm është rritur; Furnizimi me ujë është përmirësuar

paksa; Ujërat sipërfaqësore preken nga ndotjet

urbane dhe industriale; Sistemet e furnizimit me ujë dhe ato

sanitare mbeten të amortizuara; Ka vetëm një impiant trajtimi të

përfunduar pro jo funksional. Katër të tjerë janë në fazat e fundit të ndërtimit;

Ujërat e plazheve janë problematike në disa pika nga shkarkimet direkte të ndotjeve;

Strategjia kombëtare nuk është miratuar. Përpjekjet për të kanë bërë disi përpara

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Torovicë 2010! Drilon 2009

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Progresi i vendit – Mbrojtja e Natyrës

Tetor 2009▲ Some progress:

ZM kanë arritur 12,58%; Dekret për rrjetin e

inventarizimit dhe monitorimit të biodiversitetit;

Miratuar në 2008 ligji për mbrojtjen e faunës së egër (përafrimi I Direktivës për shpendët e egër), ligji për gjuetine në maj 2009;

Duhen përpjekje për angazhimet për Traktatin e Komunitetit për Energjinë, për të cilin përgatitjet po përparojnë disi.

Nëntor 2008▲ Some progress:

Ka përparuar transpozimi i Direktivës së habitateve dhe është miratuar një ligj për CITES;

ZM janë 11,4 %; Duhet të vijojnë përpjekjet

për Direktivën e shpendëve të ehër dhe habitateve;

Nevojiten kualifikime dhe burime të nevojshme;

Duhen përpjekje për angazhimet për Traktatin e Komunitetit për Energjinë, për të cilin përgatitjet po përparojnë disi.

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Konkurenca në xham! Gryka e Cemit

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Progresi (krahasimor) i vendit – disa fusha

Fusha Tetor 2009 Nëntor 2008

Ndotja industriale dhe menaxhimi i risqeve

▼ ▼ No progress ▲ Some progress: amendimi i Ligjit bazë

Kimikatet dhe OMGJ

▼ ▼ No developments:Kërkohet koordinim ndërministror për monitorim; nuk ka regjistër kombëtar për këto

▼ ▼ No developments

Zhurmat ▼ ▼ No progress ▲ Është miratuar një ligj për vlerësimin e zhurmave dhe nivelet maksimale. Kjo fushë është në hapat fillestare.

Kapacitetet administrative

▼ Kërkohet forcim në të gjitha institucionet. Bashkëpunimi ndërinstitucional mbetet i dobët. Kërkohet rritje kapacitetesh në nivel rajonal.

▼ ▼ Kërkohet forcim në të gjitha institucionet. Bashkëpunimi ndërinstitucional duhet forcuar. NES duhet të miratohet. Duhen përpjekje për ratifikimin dhe zbatimint e dokumenteve ndërkombëtare.

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

2009…krahasuar me 2008

2009 Progresi

Zbatimi Ligjit

Mbetje Uji KimikateIndustri

Natyra Ajri

AL▼

Little(‘09)

Some(‘08)

+/-

PozitivePërfshirjanë docNdërkom

betare+ Arhus

▲

Some(‘09)

▲

Some

(‘09)

▼

▼NO(‘09)

◄►

Some

(’09)

Some

(’08)

▼

▼NO(’09)

Limited

(’08)Limite

d(‘08)

Little(‘08)

Limited

(’08)

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg…krahasuar me vendet e tjera të

BallkanitVende

tProgresi Legjislacioni

horizontalMbetje Uji Kimikat

eIndustri

Natyra Ajri

AL ▼Little

+/- ▲Some

▲Some

▼ ▼NO

◄►Some

▼ ▼NO

BiH Limited (09)Limited (08)

Some progress (09)Problematike (08)

Some progress (09)Limited (08)

Limited (09)Little (08)

No progress (09)Little (08)

No progress (09)Limited (08)

No dev’t(09)NO (08)

KOS Some progress (09)+ (08)

Some progress (09)

Limited/Fragile (08)

No progress

(09)Fragile

(08)

Limited (09)

Fragile (08)

No progress

(09)Fragile (08)

No progress (09)+ (08)

No (09)NO (08)

MK Some Ggod progress (09)

+/- QV e dobët (08)

Some progress (09)Some Progress (08)

Little progress (09)Limited (08)

Little progress (09)Some (08)

Little Progress (09)NO (08)

Some progres (09)Limited(08)

MNE + Progress (09)Progres i mirë në përafrimin dhe strat. Kombëtare (08)

Limited (09)Limited (08)

Limited progress (09)Some (08)

Some/no progress (09)+ (08)

Some progress (09)NO (08)

Little progress (09)++ (08)

SER Good Progress (09)Little (08)

Good progress (09)Admin e dobët dhe e pamjaftueshme (sidomos QV) (08)

Progress (09)+(Little) (08)

Little progress (09)Some (08)

Progress (09)Little (08)

Progress (09)Little (08)

Progress (09)NO (08)

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rgSfida të së ardhmes

- Më shumë profesionalizëm dhe ndjeshmëri- Më shumë ndërlidhje për të nxjerrë ndikimin

negativ të shkatërrimit dhe degradimit mjedisor në mirëqënien sociale, shëndetësore dhe ekonomike të vendit

- Zhvillimi i juristit mjedisor- Reagim per modele të qëndrueshme të

zhvillimit të vendit- Vlerësime (debatues) konkrete të mundësive

të vendit dhe sfidave të vendit

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Botim me ngjyra, 20 faqe. Një Tematikë e vecantë për cdo numër

Shpërndahet falas

Revista: “Mjedisi Sot”

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Faqja: http://albania.rec.org

Paketa ditore e lajmeve “Mjedisi Sot” hidhet cdo ditë në faqen e internetit të REC Shqipëri http://albania.rec.org duke ofruar mundësinë e përdorimit të informacionit nga një grup më i gjerë të interesuarish në fushën e mjedisit.

Revista “Mjedisi Sot” mund të shkarkohet nga të gjithë të interesuarit nga faqja e internetit të REC Shqipëri http://albania.rec.org në versionin PDF.

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Portali i Info-Mjedisor: www.mjedisisot.info

Mundësi kërkimiLajme ditoreRevista on-lineSondazhePublikimeNjoftimeAdresa të faqeve të tjera

Databazë e vetme i informacionit mjedisor në Shqipëri

10 vjet lajme mjedisore

htt

p:/

/alb

an

ia.r

ec.o

rg

Ju faleminderit!