Teza 1 (Lnda: Kontabiliteti I kosto drejtimit, dega administrim biznesi)

Qershor: 2014 Koha e provimit: 2 or Ushtirmi 1. Kompania Onkron mondon dhe shet dy tipe produktesh elektronike A dhe B. Kompania ka dy departamente montimin dhe shitjen. Shoqria zakonisht i shet produktet duke aplikuar nj arzh fitimi prej 20% mbi koston e produkteve. Shoqria i rndon shpenzimet e prgjithshme t prodhimit midis dy produkteve n baz t orve t puns direkte. Jepet informacini i mposhtn pr muajin e fundi nga departamenti i shprndarjes. (15 pik) Produkti A Produkti B Prodhimi dhe shitja n njsi 3,100 5,600 Kosto e materialeve direkte 120 90 Kosto e puns direkte (tarifa orare 15 euro) 7.5 9 Or makinerie (pr njsi) 2 1 Urdhra blerje materiale direkte 82 64 Nurmi i shprndarjeve t produktit t gatshm 64 80

Kosto mirmbajtje makinerish 420,000 Kosto porosie materialeve direkte 15,000 Kosto e shprndarje produkte t gatshme 145,000 Krkoht: 1. Llogarisni koston e produkteve me metodn tradicionale 2. Llogarisni koston e produkteve me metodn ABC 3. Shpjegoni diferencat mes dy metodave. A do kishte mbivlersime apo nnvlersime t SHPP me metodn ABC?

Zgjidhje: 1. Produktet A B Kosto pr njsi MD 120 90 PD 7.5 9 Shpp:

A: 0.5*118.12 B: 0.6*118.12

59.06

70.872 Kosto totale pr njsi 186.56 169,872

Llogaritje: Koefiienti i rndimit t shpenzimeve t prgjithshme: = = , , = . Shpp-te e planifikuara: Kosto mirmbajtje makinerish 420,000 Kosto porosie materialeve direkte 15,000 Kosto e shprndarje produkte t gatshme 145,000 Totali 580,000

Or pune direkte pr njsi t prodhuar: A: (7.5/15) = 0.5 OPD pr njsi t prodhuar B: (9/15) = 0.6 OPD pr njsi t prodhuar

Or pune direkte t kruara n total: A: 3,100*0.5 1,550 B: 5,600*0.6 3,360 Total 4,910

Produktet A B Kosto pr njsi MD 120 90 PD 7.5 9 Shpp Mirmbajtja A:2OM*35.59 71.18 B: 1OM*35.59 35.59 Porositja A: (82*102.73)/3,100 2.72 B: (64*102.73)/5,600 1.17 Shprndarja A: (64*1,006.94)/3,100 20.79 B: (80*1,006.94)/5,600 14.38 Kosto totale pr njsi 222.19 150.14

Llogaritje: Koefiienti i rndimit t shpenzimeve t prgjithshme:

= = , , + , = , , = . = = , + = , = . = = , + = , = ,.

Diferencat: Metoda ABC shprndan m mir shpp-t, pasi baza e shprndarjes jan aktivitetet (prpjekjet e krkuara pr t prodhuar nj produkt) ndryshe nga metoda tradicionale e cila shprndan produktet n nj baz arbitrare. Kosto pr njsi e produktit A sht m e lart sipas metods ABC sepse produkti A krkon m shum aktivite pr tu prodhuar se produkti B. Pr shembull pr 1,000 njsi t prodhuara nga secli produkt aktivietet e krkuara do ishin: A (1,000 njsi) B (1,000 njsi) Mirembatja

A: 1,000*2 B: 1,000*1

2,000 OM

1,000 OM

Porositja A: (82/3,100)*1,000 B: (64/5,600)*1,000

26.4 porosi bl

11.4 porosi bl

Shprndarja A: (64/3,100)*1,000 B: (80/5,600)*1,000

20.6 shprndarje

14.3 shprndarje

Mbivlersimet/Nnvlersimet: Edhe sipas metods ABC llogaritja e koefientve t rendimit t shpp-ve bazohet n t dhna t parashikuara. Kjo do t thot q srish do ket mbivlersime/nnvlersime t shpp-ve. Ushtrimi 2. Shoqria harrison prodhon dhe shet disa shufra titani q prdoren n pajisjet mjeksore. Kto shufra kan nj gjatsi prej 0.25 m secila. Meqnse shitjet bhen n baz t porosive, shoqria nuk mban inventar t produkteve. M poshte jepet pasqyra e t ardhurave dhe shpenzimeve pr vitin e kaluar: (25 pik)

T ardhura nga shitjet 5,000,000 (pr 200,000 shufra) Kosto e produkteve t shitura 3,000,000 (2,500,000 jan kosto variabl) Marzhi bruto 2,000,000 Shpenzime shitje dhe administrimi 1,750,000 (1,000,000 Jan kosto variabl) Fitimi operativ 250,000

Pr shkak t nj prkeqsimi t kushteve ekonomike n vend pritet q shitjet t bien me vitin e ardhshm. Krkohet tu prgjigjeni pyetjeve t mposhtme n mnyr t pavarur nga njra tjetra: 1. Llogarisni pikn e ekujlibrit n njsi pr shoqrin. A mundet shoqria t prballoj nj rnie prej 30% t

volumit t shitjeve dhe ende t jet fitimprurse? 2. Zakonisht shoqria deklaron dhe paguan dividend n nivelin 25% t fitimit operativ. Nse pronari do t

dshironte t merrte 150,000 uro n vit si dividend, sa t ardhura duhet t realizoj shoqria vitin e ardhshm? 3. Nse pritet q shitjet t bien me 20% vitin q vjen dhe shoqria dshiron t vazhdoj t ket nj fitim operativ

prej 250,000 me far mimmi duhet ti shes ajo shufrat? A do t funksiononte strategjia e rritjes s mimit? 4. Shoqria parashikon nj rnje n mimet e lnds s par gj q do t sjedl uljen e kostove totale variabl n

15 pr shufr pa ndryshuar t ardhurat apo kostot e tjera. So do t ishte pika e ekujlibrit n njsi dhe n vler n kt rast?

Zgjidhje

1. Pika e ekujlibrit n njsi = / = ,,. = ,

Pika e ekujlibrit n vler = % = ,, . = ,, lek

Marzhi i siguris n % = = ,,,, ,, = .% .

Marzhi i siguris sht vetm 16.7%, nse shitjet do t bien me 16.7% jemi n piken kritike.

Llogaritje: 1. Kostot fikse

Shpp fikse 3,000,000 2,500,000 500,000 Shsha fikse 1,750,000 -1,000,000 750,000 Totali i kostove fikse 1,250,000

Kostot variabl Shpp Variabl 2,500,000 Shsha variabl 1,000,000 Totali i kostove variabl 3,500,000 Sasia e shitur 200,000 Kosto variabl pr njsi 17.5 l/njsi

mimi pr njsi: 5,000,000/200,000 = 25 l/njsi

MK pr njsi: 25 17.5 = 7.5 l/njsi

Norma e MK 7.5/25 = 30% 2. Pika e ekujlibrit pr fitimin e synuar = + / = ,,+, . = ,

3. 160,000 (P-17.5) 1,250,000 = 250,000 160,000 P = 2,800,000 + 1,250,000 + 250,000 P = (4,300,000/160,000) = 26.875 lek/njsi

Llogaritje: Shitjet pas rnjes = 200,000 njsi 20%*200,000 = 160,000 njsi

4. Pika e ekujlibrit n njsi = / = ,, = ,

Pika e ekujlibrit n vler = % = ,, . = ,, lek

Llogaritje: Mk mbas ndryshimit ne koston variabl pr njsi = 25-15 = 10 lek/njsi

Norma e marzhit t kontributit pas ndryshimit = (10/25) = 40%

Ushtrimi 3. Dyqani i pajisjeve elektroshtpiake ka 3 departamente t mdha: Lavatriet, sobat dhe frigorifert. Ka koh q departamenti i frigoriferve rezulton me humbje si n pasqyrn e rezultateve mujor n vijim: Lavatriet Sobat Frigorifert Total Shitje 1,950,000 3,120,000 1,560,000 6,630,000 Shpenzimet variabl 1,560,000 2,600,000 1,300,000 5,460,000 Marzhi i kontributit 390,000 520,000 260,000 1,170,000 Shpenzimet fikse 260,000 208,000 325,000 793,000 Fitimi operativ 130,000 312,000 (65,000) 377,000

Drejtimi po shqyrton nj strategji pr t dale nga biznesi i frigoriferve. Nse ndiqet kjo strategji, siprfaqja e dyqanit q aktualisht zihet nga frigorifert do t prdoret pr t zgjeruar hapsirn e ekspozimit t lavatriceve, pasi beesohet q shitjet e lavatrieve do t rriten me 20%. Shpenzimet fikse q mund t shmangen duke eleminuar linjn e frigoriferve prfshijn pagn e nj tekniku dhe koston e nj pajisjese trasporti q merres m par me qira. Kostoja e ktyre dy prbrsve sht 25,000 n muaj. Kostot e tjera fikse ju referohen kostove t pajisjeve dhe disa punonjsve q kan lidhje me shitjen e lavatrieve.

Krkohet: 1. pjes e shpenzimeve fikse t linjs s frigoriferve konsiderohet e rndsishme pr marrjen e ktij vendimi? 2. Vlersoni vendimin e drejtuesve pr heqjen e ktij produkti. A mendoni se sht e mundur q eleminimi i nj

produkti q rezulton me humbje mund t sjell edhe m shum humbje pr shoqrin? 3. A do t ndryshonte vendimi i drejtuesve nse prve shmangies s pagess s nj tekniku dhe kostos s nj

pajisje transporti (prej 25,000 n muaj) do t mund t shmanges dhe nj pjes e shpenzimeve fikse t mirembajtjes prej 10,000 n muaj? (20 pik)

Zgjidhje 1. Shpenzime fikse t rndsishme n marrjen e ktij vendimi jan ato shpenzime q mund t eleminohen nga

shkurtimi t shitjeve t frigoriferve. Kto shpenzime jan 25,000 2. Marzhi i kontributit q humbasim nse shkurtohet segmenti (260,000) Kosto q kursehen 25,000 Marzhi i kontributit q fitohet nga rritja me 20% t shitjeve t lavatriceve 20%*390,000 78,000 Humbja nse segmenti shkurtohet (157,000) Nse do shkurtohet segmenti humbja do t rritet me 157,000 lek. Kjo sepse shumica e kostove nuk sh

3. Vendimi nuk do ndryshonte humba n kt rast esht 157,000-10,000 = 147,000 lek.

Ushtrimi 4. Pr t prodhuar adra plazhi krkohen 4,5 m material doku special q kushton 27 pr metr. sht e nevojshme q teprica n fund e inventarit t jet baraz 10% e nevojave t prodhimit t muajit pasardhs. Shoqria e ka filluar kt periudh duke patur gjendjen e duhur t inventarit n fillim. T gjitha blerjet bhen me kredi, nga t cilat 60% paguhen n muajin e blerjes dhe pjesa tjetr n muajin pasardhs. Keni dhe informacionin n vijim: Shtator Tetor Nntor Dhjetor Prodhimi i buxhetuar 7,500 10,000 12,000 11,000

Krkohet: 1. Sa metra dok krkohet pr prodhimin n muajin nntor? 2. Sa metra material krkohet t blihet n nntor? 3. Sa sht kostoja e buxhetuar pr blerjet e materialit n nntor? 4. Sa sht shuma q do t paguhet n nntor? 5. Sa sht teprica e llogarive t pagueshme me 30 nntor? (15 pik)

Zgjidhje N ushtrim nuk krkohet q ju t ndrtoni Buxhetin e Blerjes s Materialeve megjithat pr ta pasur m t qart ushtrimin dhe pr t br nj zgjidhje m t shpejt ju duhet t ndrtoni nj buxhet blerje materialesh pr muajt Shtator, Tetor, Nntor.

1. 54,000 metra 2. 53,550 metra 3. 1,445,850 uro 4. Pagesa n Nntor Nga blerjet e Tetorit 40%*1,239,300 495,720 Nga blerjet e Nntorit 60%*1,445,850 867,510 1,363,230 5. Llogari t pag. n fund t Nntorit do jn blerjet e nntorit t papaguara: 0.4*1,445,850 = 578,340

Llogaritje:

Buxheti i blerjes s materialeve Shtator Tetor Nntor Dhjetor Prodhimi n njsi 7,500 nj 10,000 nj 12,000 nj 11,000 nj Material i kruar pr njsi 4.5m 4.5 m 4.5 m 4.5 m 4.5 m Material i krkuar pr prodhimin 33,750 m 45,000 m 54,000 m 49,500 Inventari i krkuar n fund 4,500 5,400 4,950 Inventari n fillim (3,375) (4,500) (5,400) Blerjet n metra 34,875 m 45,900 m 53,550 m mimi i blerjes 27/metr 27 27 27 Blerjet n 941,625 1,239,300 1,445,850

Ushtrimi 5. Kompania Derby merret me prodhimin e pijeve feskuese. Procesi i prodhimit pr produktin Fresh Drink kalon n dy reparte, repartin e przierjes dhe repartin e paketimit. N vijim jepet informacioni pr repartin e przierjes pr muajin qershor 2014. Njsi Prfunduar Njsi n prodhim n proces n fillim t periudhs 800 70% MD; 10% KP T hedhura n prodhim ? Njsi t mbetura n procesin e prodhimit n fund t periudhs 400 70% MD; 20% KP

Njsi t prfunduara e t trasferuara n repartin e paketimit 18,400

Informacion n lidhje me kotot jepet n vijim: Llojet e kostove Prodhim in proces n fillim Kostot e periudhs Kosto materialesh 1,736 59,908 Kosto prpunimi 2,288 520,696

Krkohet: 1. Prgatisni Raportin e Prodhimit pr repartin e przierjes pr muajin qershor 2014 sipas metods mesatare. 2. Tregoni se fare shume do t ket llogaria Prodhimi-Reparti i przierjes n fillim dhe n fund t muajit qershor

2014. Tregoni regjistrimet q do t bhen n debi dhe n kredi t ksaj llogarie gjat ktij muaji. (15 pik)

Zgjidhje: Rrjedha Fizike Njsi PPCT1 800 Hedhur n prodhim 18,000 18,800

Prfunduar 18,400 PPCT2 400 18,800

Njsit ekujvalente Njsi Material Prpunimi Prfunduar 18,400 18,400 18,400 PPCT2 400 280(70%*400) 80(20%*400) Totali i njsive ekujvalente 18,680 nj 18,480 nj

Kosto pr njsi ekujvalente Materiali Prpunim i Kosto e PPCT1 1,736 2,288 Kosto periudhe 59,908 520,696 Kosto totale (a) 61,644 lek 522,984 lek Njsi ekujvalente (b) 18,680 nj 18,480 nj Kosto pr njsi ekuj. (a)/(b) 3.3 l/nj 28.3 l/nj

Kosto e produkteve t transferuara n repartin e paketimit dhe kosto e prodhimit n proces n repartin e montimit:

Kosto e produktit t transferuar: Lek MD: 18,400*3.3 60,720 PD: 18,400*28.3 520,720 Kosto totale 581,440

Kosto e PPCT2 Lek MD: 280*3.3 924 PD: 80*28.3 2,264 Kosto totale 3,188