komunikacja wewnętrzna w polsce 2009
DESCRIPTION
Raport z badania przeprowadzonego przez GFMP Management ConsultantsTRANSCRIPT
„Idziemy, idziemy – jak długo już? To trudno powiedzieć.
Nic nie zmienia się z naszym krokiem, tam jest tak jak tutaj,
przedtem, jak teraz i potem; w niemierzalnej monotonii
przestrzeni topi się czas. Ruch z punktu do punktu
nie jest już żadnym ruchem, jeżeli jednostajność rządzi,
a tam, gdzie ruch nie jest ruchem, nie istnieje czas.”
Tomasz Mann
…wprawiamy w ruch
���� Zarządzanie strategiczne ���� Komunikacja ���� Human Resources
Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
Raport z badania
Październik 2009
Specjalizujemy się
w rozwiązywaniu
złożonych zagadnień
Pomnażamy wartość
rozwiązań poprzez
kumulowanie perspektyw
Wspieramy zarządy
w priorytetowych
działaniach
...wprawiamy w ruch
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
3
1. O badaniu
1.1. Cel badania
Celem badania było określenie:
� Jakie jest miejsce w strukturze oraz znaczenie komunikacji wewnętrznej
w polskich przedsiębiorstwach?
� Jakie rozwiązania w zakresie komunikacji wewnętrznej firmy stosują lub planują
wdrażać?
� Na czym koncentrują się i będą się koncentrować firmy w ramach
komunikacji wewnętrznej?
� Jakie są wyzwania, zadania i potrzeby rozwojowe osób odpowiedzialnych za
komunikację?
1.2. Sposób realizacji
Badanie realizowane było w lipcu 2009 r. za pomocą ankiety elektronicznej umieszczonej
w portalu PRoto.pl. Ankieta skierowana była do osób zajmujących się komunikacją
wewnętrzną i wzięło w niej udział 225 osób.
1.3. Badania GFMP Management Consultants
Badania na temat trendów i wyzwań w obszarze zarządzania, HR i komunikacji
wewnętrznej GFMP Management Consultants prowadzi od 1997 roku. Na podstawie
wyników badań powstają raporty stanowiące bazę do publikacji prasowych i prezentacji na
konferencjach.
Od 2008 roku badania komunikacji wewnętrznej przeprowadzane są we współpracy
z portalem PRoto.pl.
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
4
1.4. Charakterystyka firm biorących udział w badaniu
W tegorocznym badaniu trendów i wyzwań w komunikacji wewnętrznej uczestniczyło 225
firm, które reprezentują szeroki przekrój branż oraz wielkości określanej poprzez liczbę
zatrudnionych pracowników.
Ze względu na znaczny wpływ wielkości firmy (pod względem liczby pracowników) na
funkcjonowanie komunikacji wewnętrznej, wyniki badania prezentowane są w rozbiciu na
firmy małe (zatrudniające do 100 pracowników) oraz firmy duże (liczące ponad 100
pracowników).
W pytaniach, przy których jest to możliwe, prezentujemy również odniesienie wyników
badania uzyskanych w roku 2009 do wyników z 2008 roku. Takie porównanie umożliwia
śledzenie zmieniających się trendów w komunikacji wewnętrznej.
Wykres 1: Wielkość zatrudnienia w firmach uczestniczących w badaniu
do 100 pracowników
30%
100-500 pracowników
29%
500-1000 pracowników
12%
1000-2000 pracowników
9%
powyżej 2000 pracowników
20%
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
5
Wykres 2: Firmy biorące udział w badaniu w podziale branżowym
Finanse12%
FMCG7%
Motoryzacja4%
Budownictwo7%
Telekomunikacja6%
Energetyka i paliwa5%
Farmacja2%Handel, rozrywka, usługi
20%
Komputery i IT6%
Transport i Logistyka5%
Przemysł3%
Inne5%
Edukacja i szkolenia5%
Administracja i kultura8%
Reklama i marketing5%
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
6
2. Wyniki badania
2.1. Miejsce komunikacji wewnętrznej w strukturze firm
Jedynie 9% firm spośród tych, które wzięły udział w badaniu, posiada wyodrębniony,
niezależny od innych funkcji dział odpowiedzialny za komunikację wewnętrzną. W praktyce
dużych firm komunikacją z pracownikami zajmują się głównie pracownicy działu PR
(46,5%), często wskazywane są również HR (19,4%) bądź Marketing (16,8%). W małych
firmach za komunikację z pracownikami znacznie częściej odpowiadają pracownicy
Marketingu (38,6%).
Wykres 3: Umiejscownienie komunikacji wewnętrznej w działach w ramach struktury firmy.
Odpowiedzi Inne wskazywały najczęściej na Biuro Zarządu, jako miejsce, w którym
ulokowana jest odpowiedzialność za komunikację wewnętrzną (częstą praktyką w firmach
jest czynienie asystentki prezesa osobą odpowiedzialną za komunikację) lub odnosiły się
do sytuacji, w której brak jest jednoznacznego przypisania odpowiedzialności za
komunikację wewnętrzną, albo jest ona rozproszona wśród kilku działów. Ta ostatnia
sytuacja niesie ze sobą istotne zagrożenia, chyba że komunikacją zajmuje się w takim
wypadku stały, interdyscyplinarny zespół.
Fakt, że komunikacja wewnętrzna znajduje się w danej firmie w strukturze działów
zajmujących się komunikacją zewnętrzną (PR i Marketing) sam w sobie nie jest
problemem, jeżeli rola komunikacji wewnętrznej jest jasno określona, a pracownicy, jako
specyficzna grupa docelowa dla komunikacji, traktowani są w szczególny sposób.
Jednak w szerszym ujęciu można przyjąć, że w Polsce komunikacja wewnętrzna jest
w dużej mierze zdominowana przez PR. Może to prowadzić w codziennej praktyce
komunikacji wewnętrznej do przenoszenia na grunt wewnętrzny doświadczenia
5,7%
38,6%
8,6%
21,4%
32,9%
9,0%
16,8%
19,4%
19,4%
46,5%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Odrębny dział odpowiedzialnyza komunikację wewnętrzną
Marketing
HR
Inne
Public Relations \ Public Affairs
Małe firmy Duże firmy
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
7
z komunikacji z zewnętrznymi grupami docelowymi (marketingowe podejście, koncentracja
na komunikowaniu a nie dialogu).
Wykres 4: Ile etatów w Pani / Pana firmie dedykowanych jest komunikacji wewnętrznej?
W polskich przedsiębiorstwach komunikacji wewnętrznej najczęściej dedykowany jest
jeden etat, bądź jego część. Tak dzieje się wówczas, gdy np. komunikacją zajmują się
osoby z działów PR bądź HR, które jedynie część swojego czasu poświęcają na działania
komunikacyjne skierowane do pracowników. Część badanych określała tę sytuację
następująco: „PR zajmuje się komunikacją wewnętrzną <przy okazji>”, bądź pracownicy
działu zajmują się komunikacją wewnętrzną „dodatkowo, poza swoimi obowiązkami”.
W takich wypadkach osoba odpowiedzialna za komunikację wewnętrzną może nie być
w stanie zrealizować wszystkich działań, których oczekiwać by można od profesjonalnego,
pełnoetatowego komunikatora. Nawet, gdy wszystkie działania będą właściwie
realizowane, zabraknąć może strategicznego i planowego podejścia, które wymaga
zainwestowania czasu i większego skupienia na obszarze komunikacji wewnętrznej.
Jedynie w największych polskich firmach (zatrudniających powyżej 1000 pracowników)
blisko 55% badanych wskazywało, że zadaniom komunikacyjnym przypisane są 2 etaty lub
więcej.
15,7%
47,1%
20,0%
11,4%5,7%
9,9%
54,9%
24,2%
6,6% 4,4%
17,2%
28,1%
14,1%17,2%
23,4%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
brak 1 etat lub część etatu 2 etaty 3 etaty powyżej 3 etatów
Firmy zatrudniające do 100 pracownikówFirmy zatrudniające od 101 do 1000 pracownikówFirmy zatrudniające powyżej 1000 pracowników
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
8
2.2. Projekty realizowane w odniesieniu
do komunikacji wewnętrznej
Prześledzenie projektów, na których osoby zajmujące się komunikacją wewnętrzną
koncentrowały się w ostatnim czasie oraz projektów, na których planują się skupić
w najbliższej przyszłości pozwala wskazać aktualne trendy w komunikacji wewnętrznej.
Wykres 5: Na jakich projektach Państwa firma koncentrowała się w ostatnim czasie, jeżeli chodzi
o komunikację z pracownikami?
1,4%
28,6%
12,9%
17,1%
35,7%
18,6%
15,7%
4,3%
25,7%
17,1%
15,7%
12,9%
34,3%
38,6%
45,7%
40,0%
41,4%
41,4%
55,7%
3,2%
7,7%
7,7%
10,3%
16,1%
17,4%
17,4%
20,6%
22,6%
23,2%
25,2%
25,8%
34,8%
42,6%
43,9%
48,4%
49,0%
51,6%
67,7%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Inne
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych pracowników
Realizowanie projektów zarządzania wiedzą
Rozwijanie działu komunikacji wewnętrznej
Doskonalenie komunikacji poziomej (operacyjnej)
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych menedżerów
Realizowanie projektów ukierunkowanych na integrowaniepracowników
Komunikacja związana z kryzysem gospodarczym
Doskonalenie komunikacji dół-góra
Realizowanie projektów budowania zaangażowania pracowników
Komunikacja kryzysowa (związana z konkretnym kryzysem w firmie)
Badanie (audyt) komunikacji wewnętrznej / opinii pracowników
Doskonalenie komunikacji góra-dół
Wprowadzenie nowych narzędzi komunikacji
Organizowanie imprez i spotkań firmowych
Komunikowanie strategii / wizji / wartości / marki
Komunikowanie określonego projektu
Doskonalenie istniejących narzędzi komunikacji
Komunikowanie zmian w firmie
Małe firmy Duże firmy
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
9
Wśród projektów realizowanych przez osoby odpowiedzialne za komunikację wewnętrzną
najczęściej wymienianym było informowanie pracowników o zmianach zachodzących
w firmie. Odpowiedz tę wskazało aż 67,7% ankietowanych. Można przypuszczać, iż
znaczny wzrost częstotliwości pojawiania się tej odpowiedzi (o 9,5 punktu procentowego
w porównaniu z rokiem 2008) wynika w dużej mierze z uwarunkowań ekonomicznych,
które zmusiły firmy do szukania nowych sposobów optymalizacji działania i redukcji
kosztów. Podobne wnioski nasuwa częstość wskazywania aktywności komunikowanie
określonego projektu (tu obserwujemy wzrost aż o 15 punktów procentowych w stosunku
do ubiegłego roku).
Odpowiedzi ankietowanych wskazują, iż oprócz komunikacji zmian i projektów skierowanej
do pracowników, ważnym elementem aktywności były działania związane z doskonaleniem
samej komunikacji. Wśród najczęściej wymienianych projektów znajduje się doskonalenie
istniejących narzędzi komunikacji (51,6%), wprowadzanie nowych narzędzi (42,6%) oraz
doskonalenie komunikacji góra-dół (34,8%). Blisko połowa ankietowanych wskazała na
działania związane z komunikowaniem strategii / wizji / wartości / marki.
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
10
Wykres 6: Na jakich projektach Państwa firma koncentrowała się w ostatnim czasie, jeżeli chodzi o
komunikację z pracownikami? (porównanie do ubiegłorocznych rezultatów)
0,0%
10,5%
5,9%
20,9%
19,6%
24,2%
17,0%
0,0%
20,9%
17,6%
0,0%
28,1%
30,1%
43,1%
50,3%
35,9%
34,0%
49,7%
58,2%
3,2%
7,7%
7,7%
10,3%
16,1%
17,4%
17,4%
20,6%
22,6%
23,2%
25,2%
25,8%
34,8%
42,6%
43,9%
48,4%
49,0%
51,6%
67,7%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Inne
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych pracowników
Realizowanie projektów zarządzania wiedzą
Rozwijanie działu komunikacji wewnętrznej
Doskonalenie komunikacji poziomej (operacyjnej)
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych menedżerów
Realizowanie projektów ukierunkowanych na integrowaniepracowników
Komunikacja związana z kryzysem gospodarczym
Doskonalenie komunikacji dół-góra
Realizowanie projektów budowania zaangażowania pracowników
Komunikacja kryzysowa (związana z konkretnym kryzysem w firmie)
Badanie (audyt) komunikacji wewnętrznej / opinii pracowników
Doskonalenie komunikacji góra-dół
Wprowadzenie nowych narzędzi komunikacji
Organizowanie imprez i spotkań firmowych
Komunikowanie strategii / wizji / wartości / marki
Komunikowanie określonego projektu
Doskonalenie istniejących narzędzi komunikacji
Komunikowanie zmian w firmie
Duże firmy 2008 Duże firmy 2009
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
11
Co charakterystyczne, znacznie mniej osób wskazywało na organizowanie imprez i spotkań
firmowych (spadek o 6,5 punktu procentowego w porównaniu do roku 2008) jako jeden ze
swoich głównych projektów. Może to wskazywać na zmniejszenie ilości tego typu działań
związane z tym, że w okresie złej koniunktury gospodarczej, firmy szukają sposobów na
redukcję kosztów, lub rezygnują z wystawnych imprez, aby pokazać dążenie do
oszczędności. Jednak właśnie trudne czasy wymagają większego dialogu z pracownikami.
Niechęć do organizowania dużych spotkań dla pracowników może wynikać z dotychczas
najczęściej jednostronnego wykorzystywania tego instrumentu: jako miejsca do mówienia
wyłącznie o sukcesach i potwierdzania się w dobrym samopoczuciu. Tymczasem spotkania
firmowe powinny być wykorzystywane bardziej produktywnie – do mobilizowania
pracowników ale za pomocą zupełnie innej metodologii tworzenia struktury takiego
spotkania. W takim ujęciu (np. Town meeting), właśnie obecna sytuacja powinna skłaniać
do właściwego wykorzystania spotkań pracowników.
Znacznie mniejszym niż rok temu zainteresowaniem osób odpowiedzialnych za
komunikację cieszyły się projekty związane z usprawnianiem przepływu informacji
w firmie, wśród których wymienić należy doskonalenie komunikacji dół-góra (22,6%),
rozwijanie umiejętności komunikacyjnych menedżerów (17,4%), a przede wszystkim
doskonalenie komunikacji operacyjnej (16,1%). Obszary te mają niezwykle istotne
znaczenie dla efektywności funkcjonowania organizacji i wskazywane były przez badanych
jako źle działające w firmie (por. rozdział 2.5).
Szczególnie istotne w sytuacji polskich przedsiębiorstw wydają się być działania związane
z doskonaleniem komunikacji operacyjnej, to bowiem bariery w komunikacji pomiędzy
działami wskazywane były, jako najczęściej pojawiający się problem komunikacyjny (por.
wykres 17). Z kolei, sprawnie funkcjonująca komunikacja dół-góra przekłada się
bezpośrednio na innowacyjność i sprawność działania firmy. Pomysły płynące
bezpośrednio od pracowników, którzy są najbliżej operacyjnej działalności firmy,
szczególnie w czasach kryzysu powinny być dla zarządzających cennym źródłem informacji
o działaniach, które warto podjąć w celu poprawy efektywności organizacji. Podobnie
rzecz ma się z komunikacją menedżerską, która ma największy wpływ na motywację
i zaangażowanie pracowników.
Fakt zmniejszenia nacisku na działania doskonalące w tych obszarach wskazywać może na
ograniczoną świadomość zarządzających co do korzyści, jakie ich organizacje mogą
odnosić ze sprawnie działającego przepływu informacji we wszystkich kierunkach. Może to
też wskazywać na słabnącą rolę w firmie osób zajmujących się komunikacją lub większe
trudności z podejmowaniem działań wykraczających poza komunikację korporacyjną
w rozumieniu przekazywania informacji pracownikom z góry do dołu. Wszystkie trzy
wymienione aspekty komunikacji, to obszary wymagające bardziej zaawansowanych
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
12
działań, wykraczających poza bezpośrednie wpływy osób zajmujących się komunikacją
pracowniczą.
W tegorocznej ankiecie zadaliśmy dodatkowo pytanie, dotyczące działań komunikacyjnych
skierowanych do pracowników a związanych z kryzysem gospodarczym. Okazuje się, że
tylko w co piątej dużej firmie miały miejsce tego typu działania, natomiast w przypadku
małych firm działo się to zaledwie w 6% organizacji. Tymczasem to właśnie w okresach,
w których firmie nie wiedzie się najlepiej i realna jest groźba zwolnień, pracownicy
oczekują największej ilości informacji i to informacji szczerych. Jak stwierdził Jim Ylisela,
Prezes Ragan Consulting: Przede wszystkim należy pamiętać, że osoby odpowiedzialne za
komunikację dostają pieniądze zwłaszcza za komunikowanie złych wiadomości. Nie jest
sztuką dzielenie się dobrymi wieściami i każdy mógłby to robić. Wszyscy są zadowoleni
i zaangażowani, kiedy wszystko idzie dobrze. Najlepsze firmy wyróżniają się między innymi
właśnie przez swoją zdolność do otwartego radzenia sobie z przeciwnościami, przez
stawianie czoła złym wiadomościom, kiedy tylko się pojawiają i przez uczciwe
odpowiadanie na pytania płynące z każdej strony.1
Wykres 7: Moja firma podjęła dodatkowe działania komunikacyjne skierowane do pracowników
związane z kryzysem gospodarczym.
1 Komunikacyjna odwaga najlepszych, wywiad z Jimem Ylisela, „Personel i Zarządzanie” nr 9/234
z 01.09.2009.
21,1% 22,4%
82,1%
56,6%
6,0%
11,9%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Małe firmy
Duże firmy
zdecydowanie tak / raczej tak trudno powiedzieć raczej nie / zdecydowanie nie
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
13
Badani zostali również zapytani o to, jakie projekty związane z komunikacją wewnętrzną
mają zamiar realizować w najbliższym okresie.
Wykres 8: Jakie projekty w obszarze komunikacji wewnętrznej Państwa firma zamierza realizować
w najbliższym czasie?
1,4%
5,7%
21,4%
17,1%
37,1%
7,1%
20,0%
30,0%
24,3%
27,1%
22,9%
20,0%
34,3%
34,3%
22,9%
40,0%
38,6%
38,6%
35,7%
3,2%
9,7%
14,8%
17,4%
17,4%
18,1%
21,3%
23,2%
25,8%
26,5%
27,7%
31,0%
32,3%
32,9%
35,5%
41,9%
42,6%
44,5%
51,6%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Inne
Komunikacja związana z kryzysem gospodarczym
Realizowanie projektów zarządzania wiedzą
Rozwijanie działu komunikacji wewnętrznej
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych pracowników
Komunikacja kryzysowa (związana z konkretnym kryzysem w firmie)
Realizowanie projektów ukierunkowanych na integrowaniepracowników
Organizowanie imprez i spotkań firmowych
Realizowanie projektów budowania zaangażowania pracowników
Doskonalenie komunikacji poziomej (operacyjnej)
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych menedżerów
Badanie (audyt) komunikacji wewnętrznej / opinii pracowników
Doskonalenie komunikacji dół-góra
Doskonalenie komunikacji góra-dół
Komunikowanie określonego projektu
Komunikowanie strategii / wizji / wartości / marki
Komunikowanie zmian w firmie
Wprowadzenie nowych narzędzi komunikacji
Doskonalenie istniejących narzędzi komunikacji
Małe firmy Duże firmy
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
14
Najczęściej planowane projekty komunikacyjne to:
� Doskonalenie istniejących narzędzi komunikacji
� Wprowadzanie nowych narzędzi komunikacji wewnętrznej
� Komunikowanie zmian w firmie
� Komunikowanie strategii / wizji / wartości / marki
Mimo stosunkowo spłaszczonego rozkładu poszczególnych odpowiedzi, daje się zauważyć
prawidłowość polegającą na tym, że wśród projektów, na których firmy zamierzają
koncentrować się w najbliższym okresie dominuje doskonalenie i wprowadzanie nowych
narzędzi komunikacji. Szczególnie w zakresie wprowadzania nowych instrumentów
obserwujemy znaczący wzrost w porównaniu z rokiem ubiegłym.
Powyższe wyniki można tłumaczyć bardziej pozytywnie: konieczność bardziej intensywnej
komunikacji związanej ze zmianami i nowymi projektami pokazała, że firmy mają zbyt
słabo rozwinięte instrumentarium komunikacyjne, co motywuje firmy do jego rozwoju, lub
negatywnie: doskonalenie komunikacji ogranicza się zbyt często do wprowadzenia
kolejnego narzędzia komunikacji kierując się przekonaniem, że nowe narzędzie rozwiąże
wszystkie problemy komunikacyjne. W obu przypadkach istnieje niebezpieczeństwo
zbytniej koncentracji na formalnych narzędziach komunikacji, przy pominięciu pozostałych
elementów systemu komunikacji wewnętrznej, mających równie istotny, a czasami wręcz
większy wpływ na efektywność funkcjonowanie całego systemu (planowe podejście,
rozwój komunikacji menedżerskiej itp.).
Kolejną grupą projektów wskazywanych jako planowane przez osoby badane, były:
komunikowanie zmian w firmie (42,6%), komunikowanie strategii / wizji / wartości / marki
(41,9%), komunikowanie określonego projektu (35,5%). W tym wypadku, podobnie jak
przy projektach związanych z narzędziami, daje się zauważyć większe nimi
zainteresowanie wśród osób pracujących w dużych firmach. Komunikatorzy z firm małych
częściej wskazywali natomiast na projekty związane z doskonaleniem poszczególnych form
komunikacji, organizowaniem imprez i spotkań firmowych (30%), rozwijaniem
umiejętności komunikacyjnych pracowników (37,1% – była to w tej grupie trzecia,
najczęściej wskazywana odpowiedź) oraz realizowaniem projektów zarządzania wiedzą
(21,4%). Najrzadziej wskazywaną w obu grupach odpowiedzią była komunikacja związana
z kryzysem gospodarczym (planowana odpowiednio przez 9,7% i 5,7% ankietowanych) –
w tym wypadku większość z firm planujących tego typu działania w najbliższym okresie
(68,4%) kontynuuje wcześniej już realizowane projekty w tym zakresie.
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
15
Wykres 9: Jakie projekty w obszarze komunikacji wewnętrznej Państwa firma zamierza realizować
w najbliższym czasie? (porównanie do ubiegłorocznych rezultatów)
1,3%
0,0%
10,5%
22,9%
27,5%
0,0%
15,0%
29,4%
25,5%
28,8%
33,3%
26,8%
35,3%
36,6%
23,5%
32,7%
39,2%
34,6%
53,6%
3,2%
9,7%
14,8%
17,4%
17,4%
18,1%
21,3%
23,2%
25,8%
26,5%
27,7%
31,0%
32,3%
32,9%
35,5%
41,9%
42,6%
44,5%
51,6%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Inne
Komunikacja związana z kryzysem gospodarczym
Realizowanie projektów zarządzania wiedzą
Rozwijanie działu komunikacji wewnętrznej
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych pracowników
Komunikacja kryzysowa (związana z konkretnym kryzysem w firmie)
Realizowanie projektów ukierunkowanych na integrowaniepracowników
Organizowanie imprez i spotkań firmowych
Realizowanie projektów budowania zaangażowania pracowników
Doskonalenie komunikacji poziomej (operacyjnej)
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych menedżerów
Badanie (audyt) komunikacji wewnętrznej / opinii pracowników
Doskonalenie komunikacji dół-góra
Doskonalenie komunikacji góra-dół
Komunikowanie określonego projektu
Komunikowanie strategii / wizji / wartości / marki
Komunikowanie zmian w firmie
Wprowadzenie nowych narzędzi komunikacji
Doskonalenie istniejących narzędzi komunikacji
Duże firmy 2008 Duże firmy 2009
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
16
Wykres 10: Porównanie projektów planowanych w roku 2008 i realizowanych w roku 2009
Ciekawe wnioski przynosi porównanie projektów deklarowanych w badaniu z 2008 roku
jako planowane, do projektów rzeczywiście realizowanych w ostatnim okresie. Pozwala
ono na wyszczególnienie dwóch specyficznych grup projektów, w których widoczna jest
różnica między planami a realizacją.
W pierwszej znajdują się te działania, które realizowane były częściej niż wynikałoby to
z deklarowanych w badaniu z 2008 roku planów:
� Komunikowanie zmian w firmie (+28,5 punktów procentowych)
� Komunikowanie określonego projektu (+25,5 punktów procentowych)
1,3%
27,5%
10,5%
22,9%
28,8%
33,3%
15,0%
0,0%
35,3%
25,5%
0,0%
26,8%
36,6%
34,6%
29,4%
32,7%
23,5%
53,6%
39,2%
3,2%
7,7%
7,7%
10,3%
16,1%
17,4%
17,4%
20,6%
22,6%
23,2%
25,2%
25,8%
34,8%
42,6%
43,9%
48,4%
49,0%
51,6%
67,7%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Inne
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych pracowników
Realizowanie projektów zarządzania wiedzą
Rozwijanie działu komunikacji wewnętrznej
Doskonalenie komunikacji poziomej (operacyjnej)
Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych menedżerów
Realizowanie projektów ukierunkowanych na integrowaniepracowników
Komunikacja związana z kryzysem gospodarczym
Doskonalenie komunikacji dół-góra
Realizowanie projektów budowania zaangażowania pracowników
Komunikacja kryzysowa (związana z konkretnym kryzysem w firmie)
Badanie (audyt) komunikacji wewnętrznej / opinii pracowników
Doskonalenie komunikacji góra-dół
Wprowadzenie nowych narzędzi komunikacji
Organizowanie imprez i spotkań firmowych
Komunikowanie strategii / wizji / wartości / marki
Komunikowanie określonego projektu
Doskonalenie istniejących narzędzi komunikacji
Komunikowanie zmian w firmie
Projekty planowane w roku 2008 Projekty realizowane w roku 2009
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
17
Ta grupa zadań to działania, które „zaskoczyły” osoby odpowiedzialne za komunikację –
skoncentrowały ich uwagę w ostatnim roku, mimo że nie zawsze były przewidywane.
Druga grupa obejmuje te projekty, które komunikatorzy chcieli realizować w większym
stopniu, niż faktycznie się to udało. Projekty, które realizowane były rzadziej niż
oczekiwali tego komunikatorzy, to m.in.:
� Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych pracowników (-19,8 punktów procentowych)
� Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych menedżerów (-15,9 punktów procentowych)
� Doskonalenie komunikacji dół-góra (-12,7 punktów procentowych)
� Doskonalenie komunikacji poziomej (-12,7 punktów procentowych)
� Rozwijanie komunikacji wewnętrznej (-12,6 punktów procentowych)
Są to działania rozwojowe (rozwój umiejętności), wymagające nakładów (np. na realizację
szkoleń lub warsztatów) oraz działania doskonalące komunikację w poszczególnych
aspektach, co zapewne było trudno realizować biorąc pod uwagę konieczność większej
koncentracji na bieżącej komunikacji (zmiany i projekty).
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
18
2.3. Instrumenty komunikacji wewnętrznej
Wykres 11: Czy Państwa firma stosuje następujące instrumenty komunikacji z pracownikami?
Wyniki badania wskazują na istnienie dwóch grup narzędzi komunikacji: wykorzystywanych
przez większość dużych firm, używanych od dawna, dobrze zakorzenionych instrumentów
takich jak intranet, wydawnictwo wewnętrzne, spotkania, plakaty, e-newslettery oraz
grupy instrumentów, które są rzadziej wykorzystywane w związku z dużym nakładem
pracy (filmy wideo, radiowęzeł, telewizja firmowa) lub w związku ze słabym jeszcze
zakorzenieniem w rzeczywistości firmowej (wszelkie media społecznościowe).
W tegorocznym badaniu najczęściej wykorzystywanym narzędziem komunikacji
wewnętrznej jest intranet. W ubiegłorocznym badaniu (wykres 12) narzędzie to
znajdowało się na czwartym miejscu i było wyprzedzane przez tablice informacyjne,
2,9%
1,4%
8,6%
11,4%
0,0%
5,7%
4,3%
4,3%
1,4%
5,7%
2,9%
12,9%
17,1%
32,9%
41,4%
21,4%
17,1%
44,3%
52,9%
65,7%
62,9%
37,1%
0,6%
1,9%
1,9%
3,2%
3,9%
3,9%
5,2%
5,8%
6,5%
11,0%
20,6%
21,3%
44,5%
52,9%
54,2%
56,1%
63,2%
66,5%
67,1%
71,0%
71,0%
77,4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Mikro blog (Twitter)
Telewizja firmowa
RSS
Blog
Podcasting / Videocasting
Portal społecznościowy
Inne
Wiki
Radiowęzeł / Radio firmowe
Czat
Filmy wideo
Forum dyskusyjne
Broszury wydawane okazjonalnie
Wizyty prezesa w poszczególnych lokalizacjach
Elektroniczne newslettery
Plakaty
Wydawnictwo wewnętrzne
Tablice informacyjne
Spotkania i prezentacje dla dużych grup pracowników
Spotkania i prezentacje kierowników dla zespołów
Eventy i imprezy integracyjne
Intranet
Małe firmy Duże firmy
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
19
eventy i spotkania w zespołach. Rosnąca popularność intranetu, szczególnie widoczna
właśnie w większych firmach, jest zjawiskiem całkowicie naturalnym – intranet staje się
coraz bardziej oczywistym rozwiązaniem. Warto jednak zwrócić uwagę również na fakt, że
narzędzie to wykorzystywane jest również przez 37,1% małych, liczących mniej niż 100
osób, firm.
W grupie najpopularniejszych narzędzi w dużych firmach znalazły się także: eventy
i imprezy integracyjne (71% – spadek o 6,8 punktu procentowego), oraz spotkania
i prezentacje kierowników dla zespołów (71%) jak również spotkania i prezentacje dla
dużych grup pracowników (67,1%). Również w tym wypadku mamy do czynienia z dobrze
już znanymi i stosowanymi od lat instrumentami, których biznesowa przydatność nie budzi
większych wątpliwości.
Chętnie wykorzystywanymi narzędziami w dużych firmach są tradycyjne materiały
drukowane, takie jak: wydawnictwa wewnętrzne, tablice informacyjne, broszury wydawane
okazjonalnie, plakaty. Ich popularność nieznacznie się zmniejszyła w porównaniu
z wynikami ubiegłorocznego badania. Mimo swoich wad (czas wydania, wysoki nakład
zasobów) pełnią nadal istotną rolę w organizacjach, bo nadal duża część pracowników nie
ma dostępu do elektronicznych mediów, a także dlatego, że media elektroniczne
charakteryzuje przeładowanie informacyjne i pobieżne zapoznawanie się z treścią.
Najrzadziej wskazywaną przez komunikatorów grupą narzędzi są media społecznościowe,
zbudowane wokół koncepcji Enterprise 2.0. Wśród instrumentów najczęściej
wykorzystywanych w praktyce dużych firm wymienić można fora dyskusyjne (21,3%),
czaty (11%), wiki (5,8%), portale społecznościowe (3,9%), podcasty (3,9%), blogi
(3,2%), RSS (1,9%) oraz mikroblogi (0,6%).
Głównym założeniem narzędzi społecznościowych jest to, że w przeciwieństwie do
tradycyjnych kanałów komunikacji umożliwiających tylko jednokierunkowe przekazywanie
informacji, to sami użytkownicy generują zamieszczane w nich treści, tworząc tym samym
komunikację wielokierunkową. Narzędzia te koncentrują na sobie w ostatnim okresie
uwagę mediów i wielu analityków, wciąż jednak – mimo całego towarzyszącego im szumu,
licznych dyskusji i opracowań – nie znalazły sobie stałego miejsca w praktyce
komunikacyjnej wewnątrz polskich firm. Można jednak przewidywać, że przyszłość należy
właśnie do nich. Media te stwarzają bowiem niespotykane dotąd możliwości budowanie
wzajemnych relacji między pracownikami, wymiany wiedzy i przekazywania informacji, co
z powodzeniem może znaleźć zastosowanie w firmach. Ponadto, na rynek pracy wchodzi
właśnie nowe pokolenie pracowników, które przywykło już do stosowania tego typu
narzędzi, dla którego Facebook, Twitter czy Nasza-klasa nie są jedynie kolejną
technologiczną ciekawostką, lecz naturalnym kanałem wymiany informacji. Rozwiązań
stosowanych poza murami organizacji osoby te oczekiwały będą również wewnątrz swojej
firmy.
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
20
Wykres 12: Czy Państwa firma stosuje następujące instrumenty komunikacji z pracownikami?
(porównanie do ubiegłorocznych rezultatów)
Rozkład procentowy obejmujący narzędzia, które duże firmy planują wdrożyć
w najbliższym okresie (wykres 13) jest dosyć mocno spłaszczony. Dominują elektroniczne
instrumenty komunikacji, takie jak fora dyskusyjne (19,4%), intranet (15,5%),
elektroniczne newslettery (13,5%) oraz czat (12,3%). Najrzadziej firmy planują wdrażać
takie rozwiązania, jak telewizja firmowa (3,2%) oraz radiowęzeł (0,6%). Narzędzia te
wymagają znacznych nakładów finansowych i organizacyjnych, są więc stosowane tylko
w tych rzadkich przypadkach, kiedy specyfika firmy tego wymaga.
0,0%
3,3%
3,9%
3,9%
5,2%
0,0%
6,5%
3,9%
8,5%
7,8%
21,6%
29,4%
50,3%
47,1%
53,6%
58,2%
63,4%
74,5%
61,4%
72,5%
77,8%
71,9%
0,6%
1,9%
1,9%
3,2%
3,9%
3,9%
5,2%
5,8%
6,5%
11,0%
20,6%
21,3%
44,5%
52,9%
54,2%
56,1%
63,2%
66,5%
67,1%
71,0%
71,0%
77,4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Mikro blog (Twitter)
Telewizja firmowa
RSS
Blog
Podcasting / Videocasting
Portal społecznościowy
Inne
Wiki
Radiowęzeł / Radio firmowe
Czat
Filmy wideo
Forum dyskusyjne
Broszury wydawane okazjonalnie
Wizyty prezesa w poszczególnych lokalizacjach
Elektroniczne newslettery
Plakaty
Wydawnictwo wewnętrzne
Tablice informacyjne
Spotkania i prezentacje dla dużych grup pracowników
Spotkania i prezentacje kierowników dla zespołów
Eventy i imprezy integracyjne
Intranet
Duże firmy 2008 Duże firmy 2009
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
21
Wykres 13: Czy Państwa firma planuje wdrożyć następujące instrumenty komunikacji z pracownikami?
1,4%
1,4%
7,1%
1,4%
4,3%
2,9%
2,9%
1,4%
8,6%
4,3%
5,7%
11,4%
2,9%
2,9%
7,1%
4,3%
12,9%
5,7%
17,1%
8,6%
7,1%
0,6%
3,2%
5,2%
5,2%
5,8%
5,8%
6,5%
6,5%
6,5%
6,5%
6,5%
7,1%
7,1%
7,1%
9,7%
9,7%
10,3%
12,3%
13,5%
15,5%
19,4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Radiowęzeł / Radio firmowe
Telewizja firmowa
Tablice informacyjne
Podcasting / Videocasting
Mikro blog (Twitter)
Wiki
Broszury wydawane okazjonalnie
Plakaty
Spotkania i prezentacje kierowników dla zespołów
Filmy wideo
Portal społecznościowy
Spotkania i prezentacje dla dużych grup pracowników
Wizyty prezesa w poszczególnych lokalizacjach
RSS
Blog
Wydawnictwo wewnętrzne
Eventy i imprezy integracyjne
Czat
Elektroniczne newslettery
Intranet
Forum dyskusyjne
Małe firmy Duże firmy
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
22
2.4. Strategiczne podejście do komunikacji wewnętrznej
Na pytanie, o najbardziej interesujące badanych obszary, w których chcieliby rozwijać
swoją wiedzę, trzy odpowiedzi jednoznacznie wyprzedziły pozostałe:
� Budowanie strategii / planu komunikacji wewnętrznej (45%)
� Mierzenie efektywności komunikacji wewnętrznej (42%)
� Budowanie zaangażowania pracowników poprzez komunikację (34%)
Odpowiedzi te wskazują na potrzebę bardziej uporządkowanego, strategicznego podejścia
do komunikacji wewnętrznej. Przejawem takiego podejścia jest planowanie i mierzenie.
Podstawowym elementem strategicznego podejścia do komunikacji wewnętrznej powinno
być oparcie wszelkich działań w tym zakresie na formalnie opracowanej i zatwierdzonej
przez zarząd strategii komunikacji. Jak jednak pokazują wyrażone w badaniu odpowiedzi
ankietowanych, jedynie 28,4% dużych firm (i jeszcze mniej, bo tylko 12,9% firm małych)
posiada formalnie opracowaną strategię komunikacji.
Wykres 14: Czy posiadają Państwo formalnie opracowaną strategię komunikacji wewnętrznej?
28,4%
32,9%
27,7%
54,3%
43,9%
12,9%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Małe firmy
Duże firmy
Tak W przygotowaniu Nie
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
23
W porównaniu z ubiegłorocznym badaniem zmniejszył się zarówno procent firm
posiadających już formalnie opracowaną strategię komunikacji, jak również firm
pracujących nad przygotowaniem takiego dokumentu. Możemy zatem domniemywać, iż
w organizacjach, które w poprzednim badaniu deklarowały, że strategia komunikacji jest
u nich w przygotowaniu, wciąż zachowuje ona ten sam status. Część prób stworzenia
tego, stanowiącego podstawę komunikacji, dokumentu mogła zostać również zarzucona na
skutek natłoku innych obowiązków.
Wykres 15: Czy posiadają Państwo formalnie opracowaną strategię komunikacji wewnętrznej?
Brak formalnie opracowanej strategii komunikacji wewnętrznej wynikać może z wielu
różnorodnych czynników, z których najbardziej prawdopodobnymi wydają się być:
� W wielu firmach komunikatorzy pracują w pojedynkę, czy jedynie część swojego czasu
przeznaczają na zadania komunikacyjne skierowane do pracowników – mają więc
możliwość realizacji jedynie podstawowych zadań komunikacyjnych lub nie odczuwają
potrzeby koordynowania działań.
� Natłok codziennych obowiązków i innych, pilnych zadań nie pozostawia wiele czasu na
pracę nad dokumentem, która nie wydaje się być kwestią priorytetową.
� Brak doświadczenia potrzebnego do przygotowania formalnej strategii komunikacji
wewnętrznej.
28,4%
31,8%
27,7%
35,8%
43,9%
32,5%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Duże firmy 2008
Duże firmy 2009
Tak W przygotowaniu Nie
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
24
Paradoksalnie, to właśnie dokładnie opracowana strategia komunikacji wewnętrznej może
być remedium na brak czasu na działania komunikacyjne i natłok obowiązków. Posiadanie
strategii znacznie ułatwia i przyśpiesza pracę komunikatorów. Dokument ten porządkuje
działania komunikacyjne, jasno określa priorytety, wskazuje z wyprzedzeniem, jakie typy
informacji powinny być przekazywane.
Prawidłowo opracowana strategia komunikacji pomaga usystematyzować prowadzone
działania, m.in. poprzez odpowiedz na pytania:
� Jaki cel chcemy osiągnąć?
� Jakie są potrzeby informacyjne odbiorców komunikacji?
� Jakie kluczowe treści powinien zawierać komunikat?
� Kto będzie najskuteczniejszym nadawcą informacji?
� Jaki kanał komunikacji będzie najskuteczniejszy?
Drugim badanym aspektem planowego podejścia do komunikacji jest opieranie działań na
diagnozie opinii i potrzeb pracowników. Charakterystyczne jest to, że diagnozowanie
potrzeb w dużych firmach nie odbiega od praktyki firm małych. W obu grupach niespełna
1/3 badanych stwierdziła, że ich firma opiera swoje działania na diagnozie opinii
pracowników.
Wykres 16: Działania w obszarze komunikacji wewnętrznej w mojej firmie oparte są na diagnozie opinii
i potrzeb pracowników.
32,2%
28,4%
32,2%
38,8%
35,5%
32,8%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Małe firmy
Duże firmy
zdecydowanie tak / raczej tak trudno powiedzieć raczej nie / zdecydowanie nie
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
25
Bazowanie na przeczuciach a nie faktach może prowadzić do podejmowania działań, które
mijają się z rzeczywistymi potrzebami pracowników. Diagnoza opinii i potrzeb pozwala na
weryfikację wcześniejszych hipotez oraz nadanie właściwego priorytetu projektom, które
w największym stopniu przyczyniają się do poprawy jakości komunikacji z punktu widzenia
pracowników. Pozwala oprzeć działania komunikacyjne na potrzebach odbiorców, co
decyduje często o ich skuteczności. Pokazuje również pracownikom, że komunikacja
wewnętrzna jest działaniem dedykowanym właśnie im, ma ułatwiać ich pracę, a tym
samym warto zaangażować się w jej współtworzenie.
Ważną funkcją badań jest również określenie efektywności podejmowanych działań
komunikacyjnych. Dzięki temu możliwe jest sprawdzanie, co funkcjonuje w oczekiwany
sposób, a co nie i podjęcie odpowiednich działań doskonalących. Czytelne mierniki są
również doskonałym argumentem w rozmowach z decydentami, którzy wymagają
uzasadnienia dla środków wydawanych na komunikację.
Badanie komunikacji nie musi też być działaniem wysokonakładowym. Oczywiście
optymalnym rozwiązaniem jest przeprowadzenie audytu komunikacyjnego, ale istnieją też
rozwiązania pośrednie: praca warsztatowa pracowników reprezentujących różne grupy
docelowe, wywiady z pracownikami, krótkie ankiety podczas spotkań firmowych itp.
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
26
2.5. Wyzwania dla komunikacji wewnętrznej
Największe problemy w komunikacji w polskich firmach, zdaniem badanych, związane są
z przepływem informacji w poziomie – pomiędzy działami. Co więcej, problemy
z przepływem informacji między działami stają się coraz bardziej wyraźne (w tegorocznym
badaniu odpowiedź tę wybrało o 9% więcej osób niż rok wcześniej) – w trudnej sytuacji
rynkowej działy mają tendencję do koncentracji na własnych celach. Paradoksalnie wśród
projektów realizowanych przez osoby odpowiedzialne za komunikację wewnętrzną te,
związane z doskonaleniem komunikacji horyzontalnej, zajmowały bardzo odległą pozycję.
Wykres 17: Jakie problemy w komunikacji wewnętrznej pojawiają się w Państwa firmie?
0,0%
14,3%
18,6%
32,9%
47,1%
34,3%
17,1%
28,6%
30,0%
41,4%
30,0%
32,9%
38,6%
54,3%
30,0%
61,4%
3,2%
15,5%
18,7%
20,6%
23,9%
26,5%
27,1%
29,0%
29,0%
31,6%
40,0%
46,5%
47,1%
51,0%
52,3%
68,4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Inne
Przeładowanie pracowników informacjami
Nieefektywne działanie (wykorzystanie) istniejących narzędzikomunikacji
Brak odpowiednich narzędzi komunikacji
Brak jasnego podziału odpowiedzialności za komunikacjęwewnętrzną
Brak spójności w komunikacji
Niski poziom zaufania pracowników do oficjalnej komunikacji
Niski priorytet nadawany działaniom komunikacyjnym przezzarząd
Ograniczona otwartość w komunikacji
Niedocieranie na czas informacji niezbędnych pracownikom doich codziennej pracy
Blokowanie informacji przez kierowników
Duża rola plotki w firmie
Niska jakość komunikacji kierowniczej
Niedoinformowanie pracowników na ważne z punktu widzeniatematy
Bariery w przepływie informacji z dołu do góry
Bariery w komunikacji między działami
Małe firmy Duże firmy
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
27
Istotnymi problemami są również: przepływ informacji od pracowników do kadry
zarządzającej (bariery w przepływie informacji z dołu do góry), oraz komunikacja
kierownicza (niska jakość komunikacji kierowniczej, blokowanie informacji przez
kierowników). Także w obu tych przypadkach mamy do czynienia z zagadnieniami,
w stosunku do których w ostatnim roku realizowano niewiele projektów. Odwrotna
zależność między ilością realizowanych projektów a istotnością problemów występujących
w firmach staje się szczególnie wyraźna, gdy pod uwagę weźmiemy, że brak lub
nieefektywne działanie narzędzi komunikacji znajdują się wśród najrzadziej wymienianych
problemów, podczas gdy – jak wynika z odpowiedzi ankietowanych – planuje się
poświęcać temu tematowi relatywnie najwięcej czasu (por. wykres 8).
Wykres 18: Jakie problemy w komunikacji wewnętrznej pojawiają się w Państwa firmie? (porównanie
do ubiegłorocznych rezultatów)
1,3%
21,6%
21,6%
20,9%
26,1%
24,2%
25,5%
22,9%
24,2%
36,6%
42,5%
42,5%
43,1%
56,2%
38,6%
59,5%
3,2%
15,5%
18,7%
20,6%
23,9%
26,5%
27,1%
29,0%
29,0%
31,6%
40,0%
46,5%
47,1%
51,0%
52,3%
68,4%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Inne
Przeładowanie pracowników informacjami
Nieefektywne działanie (wykorzystanie) istniejących narzędzikomunikacji
Brak odpowiednich narzędzi komunikacji
Brak jasnego podziału odpowiedzialności za komunikacjęwewnętrzną
Brak spójności w komunikacji
Niski poziom zaufania pracowników do oficjalnej komunikacji
Niski priorytet nadawany działaniom komunikacyjnym przezzarząd
Ograniczona otwartość w komunikacji
Niedocieranie na czas informacji niezbędnych pracownikom doich codziennej pracy
Blokowanie informacji przez kierowników
Duża rola plotki w firmie
Niska jakość komunikacji kierowniczej
Niedoinformowanie pracowników na ważne z punktu widzeniatematy
Bariery w przepływie informacji z dołu do góry
Bariery w komunikacji między działami
Duże firmy 2008 Duże firmy 2009
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
28
2.6. Opinie i potrzeby osób odpowiedzialnych za
komunikację wewnętrzną
W odczuciu osób zajmujących się komunikacją wewnętrzną obszar ten nabiera znaczenia
w firmie, staje się coraz bardziej biznesowo zorientowany, ale jednocześnie wyniki
pokazują, że nie idzie za tym wsparcie (zrozumienie kierownictwa i zasoby). Kierownictwo
wyższego szczebla nie zawsze jest świadome, jak właściwie funkcjonująca komunikacja
wewnętrzna przyczynia się do zwiększania efektywności organizacji, czemu towarzyszy
również niedostateczna ilość środków przeznaczanych na jej realizację.
Wykres 19: W jakim stopniu zgadza się Pani/Pan z poniższymi stwierdzeniami?
37,3%
28,8%
46,3%
48,4%
44,8%
56,6%
17,9%
25,5%
23,9%
24,8%
25,4%
21,1%
68,7%
56,2%
44,8%
45,8%
29,9%
26,8%
29,9%
22,4%
9,0%
21,6%
22,4%
22,2%
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Małefirmy
Dużefirmy
Małefirmy
Dużefirmy
Małefirmy
Dużefirmy
Małefirmy
Dużefirmy
Jestem
zad
owolon
a /
zado
wolon
y ze
środ
ków, jakie moja
firma przeznacza na
komun
ikację
wew
nętrzną.
Wyższa ka
dra
zarząd
zająca m
ojej
orga
nizacji jest
świado
ma znaczenia
komun
ikacji
wew
nętrznej dla
sukcesu firmy.
Kom
unikacja
wew
nętrzna w m
ojej
firmie w
spiera
realizację celów
biznesow
ych
orga
nizacji.
Rola, jak
ą od
gryw
ako
mun
ikacja
wew
nętrzna w m
ojej
firmie, stale się
zwiększa.
zdecydowanie tak / raczej tak trudno powiedzieć raczej nie / zdecydowanie nie
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
29
3. Podsumowanie Wyniki badania oraz obserwacje sytuacji w firmach i w gospodarce umożliwiają
sformułowanie najważniejszych wniosków, dotyczących komunikacji wewnętrznej
w polskich firmach:
� Dziedzina komunikacji wewnętrznej wymaga silniejszego odróżnienia się od
Public Relations.
Komunikacja wewnętrzna w polskich firmach najczęściej realizowana jest w ramach
działów PR, co samo w sobie nie stanowi problemu. Wiele obserwacji wskazuje jednak na
to, że zbyt często doświadczenia z komunikacji zewnętrznej (PR i marketingu) przenoszone
są wprost na grunt wewnętrzny. Może mieć to negatywne konsekwencje: jednostronna
komunikacja z wykorzystaniem typowo reklamowych narzędzi takich jak plakaty
i nastawienie na kreowanie wizerunku firmy w oderwaniu od rzeczywistości sprawiają, że
pracownicy traktują komunikację wewnętrzną jako działania manipulacyjne.
� Rośnie potrzeba wypracowania strategicznego i planowego podejścia do
komunikacji wewnętrznej.
Planowe podejście do komunikacji wewnętrznej oparte jest na sprecyzowanej strategii
określającej priorytetowe cele i sposoby ich osiągnięcia w minimum rocznej perspektywie
oraz na badaniu potrzeb odbiorców i mierzeniu efektów komunikacji. Takie podejście,
realizowane obecnie przez niewielką część firm, staje się coraz ważniejsze ze względu na
rosnącą kompleksowość działań komunikacyjnych (np. komunikowanie zmian), rosnące
oczekiwania pracowników, jak i ze względu na rosnącą konieczność dostarczania
decydentom dowodów na istotność i efektywność podejmowanych działań.
� Zaniedbane pozostają obszary wychodzące poza typowe działania komunikacji
wewnętrznej, mające jednak znaczny wpływ na efektywność funkcjonowania
organizacji oraz identyfikację i zaangażowanie pracowników.
W ramach komunikacji wewnętrznej rzadko podejmuje się próby realizacji projektów
związanych z doskonaleniem takich aspektów komunikacji, jak komunikacja operacyjna,
komunikacja kierownicza, komunikacja dół-góra. Doskonalenie tych obszarów jest trudne
(efekty nie zależą tylko od działań komunikatorów i wymaga to wykroczenia poza obszar
korporacyjnej komunikacji góra-dół), ale jest szczególnie ważne dla pracowników
i efektywności firmy, co daje znakomitą okazję do dodania wartości firmie.
� Najczęstszym problemem występującym w praktyce polskich firm są bariery
w operacyjnej komunikacji między działami. Problemy te mogą narastać
w związku z trudną sytuacją rynkową. Wyzwaniem jest skupienie pracowników
wokół wspólnych celów i przywrócenie ducha zespołowego.
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
30
� Komunikacja kierownicza jest często słabym punktem w systemie komunikacji
firmy, a jest kluczowa dla doinformowania i zaangażowania pracowników. Kadra
kierownicza znajduje się obecnie pod dużą presją ze strony wyższego kierownictwa
i pracowników, dlatego wymaga wsparcia ze strony komunikatorów.
� Dobrze funkcjonująca komunikacja dół-góra, związana z otwartym przepływem
informacji i sugestii od pracowników liniowych do decydentów, może być
remedium dla firm poszukujących sposobów optymalizacji swojej działalności
w szybko zmieniającej się sytuacji rynkowej. Rolą komunikacji powinno być
udrażnianie przepływu informacji w tym aspekcie.
� Zaskakująco mało firm podjęło dodatkowe działania skierowane do
pracowników w związku z kryzysem gospodarczym.
Bardzo niewiele firm zdecydowało się podjąć dodatkowe działania komunikacyjne związane
z kryzysem gospodarczym, mimo że temat ten na przestrzeni ostatniego roku na stałe
zagościł zarówno w mediach jak i w zwykłych, codziennych rozmowach ludzi. Pracownicy
słysząc o pogarszającej się sytuacji gospodarczej i przepowiedniach masowych zwolnień
musieli zadawać pytanie, jak wszystko to wpłynie na kondycję i perspektywy firmy i ich
własne miejsca pracy. Kryzys to znakomita sposobność, by rozpocząć edukację biznesową
pracowników (informacje o rynku, konkurencji, wynikach firmy wzbudzą zainteresowanie
pracowników) oraz rozpocząć dialog z pracownikami na te tematy (jak mogą pomóc
firmie). Szczególnie, że strategia komunikacyjna oparta na chowaniu głowy w piasek może
przynosić bardzo negatywne – gorsze niż przyznanie, że sytuacja jest lub może być trudna
– konsekwencje dla motywacji, a więc i zaangażowania: poczucie, że kierownictwo nie
traktuje pracowników poważnie, albo jest niekompetentne, albo boi się powiedzieć
prawdę.
� Rośnie znaczenie elektronicznych narzędzi komunikacji, ale polskie firmy
bardzo ostrożnie podchodzą do kolejnego etapu rewolucji komunikacyjnej –
mediów społecznościowych.
Media elektroniczne na dobre zagościły w polskich firmach, czego przejawem jest rosnąca
popularność intranetu. Ale w tym czasie media zewnętrzne poszły o krok dalej – media
społecznościowe oparte na zasadzie demokratyzacji produkcji informacji są powszechne
w życiu ludzi, którzy dyskutują na forach i czatach, tworzą blogi lub profile na portalach
społecznościowych, zamieszczają w sieci swoje zdjęcia i filmy, wzajemnie je komentują,
wymieniają się opiniami. Następnie przychodzą do pracy i widzą intranety z innej epoki…
Jeżeli światowe trendy nie ominą Polski, to wkrótce coraz więcej firm będzie wprowadzało
w komunikacji wewnętrznej nowe rozwiązania związane z Enterprise 2.0.
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
31
Wyniki pokazują, że komunikacja wewnętrzna w Polsce, mimo upływu lat, jest ciągle mało
dojrzałą dziedziną. Brak jej wyraźnego odróżnienia od PR, brak strategicznego podejścia
i brak odwagi by działać na szerszej płaszczyźnie w firmie wychodząc poza schemat działu
wysyłającego informacje do pracowników.
Jest to problem, ale jednocześnie duża szansa: wyróżniające działania firmy w zakresie
komunikacji z pracownikami dają szansę na zdobycie olbrzymiej przewagi konkurencyjnej
nad pozostałymi firmami, w których ten obszar jest nadal słabo rozwinięty. Te firmy, które
pierwsze podejmą bardziej zaawansowane działania w komunikacji wewnętrznej będą
miały szansę na ponadprzeciętny wzrost efektywności organizacyjnej oraz na zbudowanie
silnego i trudnego do podrobienia wizerunku nowoczesnej, otwartej i atrakcyjnej
organizacji (wewnątrz i na zewnątrz).
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
32
4. O GFMP Management Consultants GFMP Management Consultants zapewnia Klientom najwyższy poziom
innowacyjności pracowników dzięki komunikacji najwyższej jakości.
Nasze rozwiązania:
� Diagnoza � Audyt komunikacji wewnętrznej
� Diagnoza komunikacji operacyjnej
� Sesje z zespołami ds. komunikacji
� Analiza narzędzi komunikacji wewnętrznej
� Planowanie
� Strategia komunikacji wewnętrznej
� Plan komunikacji w zmianach
� Plan komunikacji kryzysowej
� Sesje decyzyjne / konsultacje
� Projekt doskonalenia komunikacji operacyjnej
� Projekt rewitalizacji intranetu
� Warsztaty action learning dla zespołów ds. komunikacji wewnętrznej
� Wdrażanie
� Projekty komunikacji w zmianach
� Szkolenia dla zespołu ds. komunikacji
� Szkolenia dla redaktorów intranetów / wydawnictw wewnętrznych
� Warsztaty rozwijające umiejętności komunikacyjne kadry kierowniczej
� Doradztwo
� Szkolenia otwarte dla osób odpowiedzialnych za komunikację:
� Jak opracować i wdrożyć plan komunikacji wewnętrznej?
� Jak skutecznie zaangażować menedżerów w komunikację?
� Jak zapewniać wysokiej jakości komunikację zmian i dużych projektów?
� Kompendium wiedzy o narzędziach komunikacji wewnętrznej – Najlepsze rozwiązania
� Rewitalizacja intranetu – Jak zwiększać zainteresowanie intranetem i jego użyteczność
� Rewitalizacja wydawnictw wewnętrznych – Trendy i najlepsze praktyki
Raporty z badań GFMP Management Consultants Komunikacja wewnętrzna w Polsce 2009
© GFMP Management Consultants 2009
33
Dotychczas zrealizowaliśmy następujące projekty w tych obszarach:
� Audyty komunikacyjne
� Diagnozy potrzeb informacyjnych pracowników
� Strategie komunikacji wewnętrznej
� Plany komunikacji wewnętrznej w sytuacji zmian
� Diagnoza i doradztwo w zakresie doskonalenia narzędzia komunikacji
� Warsztaty i sesje doradcze dla zespołów ds. komunikacji wewnętrznej
� Warsztaty rozwijające umiejętności komunikacyjne dla kadry kierowniczej
� Warsztaty rozwijające umiejętności komunikacyjne dla Top Management
� Wdrażanie i doskonalenie intranetu
� Przygotowanie planu komunikacji kryzysowej
� Szkolenia otwarte, w których uczestniczyło ponad 200 menedżerów i specjalistów
odpowiedzialnych za komunikację
Projekty badawcze, doradcze i szkoleniowe realizowaliśmy dla takich klientów,
jak: AXA, Bank BPH, Bank Zachodni WBK, British American Tobacco, Bunge, Commercial
Union, Coty, Danone, Enea, GlaxoSmithKline, Heinz, ING Bank Śląski, ING Usługi
Finansowe, Kompania Piwowarska, Kostrzyn Paper, Kredyt Bank, Lafarge, LUKAS Bank,
Makro Cash and Carry, Millennium Bank, Mostostal Siedlce, Philip Morris Polska, PKN
Orlen, Pliva, Polkomtel, Polska Telefonia Cyfrowa, Provident, PZU, Raiffeisen Bank Polska,
Sanofi Aventis, Servisco/DHL, Scandinavian Tobacco, Telefonia Lokalna, Telewizja Polska,
UPS, Vattenfall, Wyeth..
Kontakt:
GFMP Management Consultants ul. Zwycięzców 28/20 03-938 Warszawa
tel. (22) 672 50 00 fax. (22) 672 50 75 e-mail: [email protected]
Więcej informacji o firmie po adresem: www.gfmp.com.pl