klas r 171
TRANSCRIPT
T.C.iSTANBUL
CUMHURiYET BASSAVCILICI(CMK'nun 250 Maddesiyle Yetkili Biiliim)
SORUSTURMA NO | 200711536
D i Z i P U S U L A S I
17I NOLU KLASdR
...t.../20n8
(DodU PERiNCEK)
2.
l .
4 .
1 .
5 .
1-84 sayfalarr arasrnda Harp Akademileri Komufanll$ Yaymlanndal Mayrs 1996tarihinde basrlmrq Soluk Sava; Sonrasmda Milletler Arasl ili$kiler isimli kitap oldugu85-102 sayfalarr arasrnda Uluslararasr Lions Qamirk l,ions KtLliibii 2007-2008 QahgmaD6nemi Program ve Biitge TaslaF batLkl dokiiman103-113 sayfalan arasrnda Mulkiyeliler Birligi Vakfl Yonetim AraqtlrmalarlMerkezi (YON-ARA) Segmen Egilimleri araqtrrmasr 2OO7Cumhurba$kanh# SeQimi (Ara Rapor) baghkh dokilman114-143 sayfalan arasrnda Emekli Jandarma Albay Nazmi SEVGEN DogudaKurt Meselesi 1970 baqhkh Harp Akademileri KomutanllElYayrnlaflndan isimli kirap fotokopisi144-157 sayfala arasrnda Ozer Uquran f iLLER \ e Fn\ er ALTAYLI'nrn hir aradabulundulu fbtolrafi ile baqlayan dokiimanlar
6. 158-164 sayfalar arasrnda Ozeleqtiri Raporu ba5lkl Tulgeneral Osman QiTiMibaresi ile biten askeri diunalanlar165. sayfada Yakala Oldiir Em ba$Lkh dokiiman166. sayfada Genel Kurmay BagkanLlmrn 13 Kasrm 1997 tarihli yazrsr167-169 sayfalan arasrnda Ozel Harekat Dairesi E.Ba;kanr ibrahim $AHIN'in elyazrsr ile yazrlmrq yazrsr ile ba$layan doktman
10. 170. sayfada izmir MHP ibaresi ile baqlayan el yazrsr ile yazrlml$ dokiimanI 1. 171- 175 sayfalan arasrnda Belge- 1 I 1 Ocak 1986 Giinlii Yazrh Emir baqhkh askeri
dokiiman12. 176. sayfada Eylernler baglkh el yazrsr ile yazrlmrg dokiiman13. 177-218 sayfalan arasrnda Yalgrn KUQUK'le ilgilidir ibaresi ile baSlayan dokiirnan ve
gazete kupiirleri14.219-229 sayfalatr arastnda el yazrsr i1e yaztlmr5 dokiimanlar15. 230. sayfada bazr asker qahrslann bu|.rndugu fotograf fotokopisi16.231-233 sayfalan arasrnda Deferli Karde$im ibaresi ile baElayp, Hasan YALQIN
ibaresi ile son bulan doktiman17.234-235 sayfalan arasmda Dr. Dogu PERINCEK ibaresi ile baglayan yabancr dilde
yazrlmrq dokiiman18.236-237 sayfalat atasmda Dogu PERINCEK'in ozgegmiqi ba6l*h dokiiman19. 238-239 sayfalan arasrnda Dogu PERINQEK ibaresi ile baqlayan yabancr dilde
yazrlrnrq dokiiman20. 240. sayfatla OzYapam Oykiisn baghkh dokiiman21.241-242 sayfa\at arasrnda PERINqEK Soyadrmn hikayesi baqlkh dokilman
'7.
8 .9 .
22.243-244 sayfalall arasnda DoEu PERINQEK'in dzgeqmiqi batlrkh dokiimar23.245-250 sayfala arasrnda IlNikolay'rn.. . ibaresi ile baqlayan dokiiman24. 251. sayfada Sayrn 6mer OZERTURGUT'un Dikkarine ba$llkh dokilman25.252-257 sayfalan arasinda Aydrnhk Dergisinin 28 Mart 2004 tarihli sayrsrnm
lbtokopisi26.258-259 sayfalatt arasrnda Ogrenci bilginin kullarumr.. .ibaresiyle ba$layan dokiiman27.260-210 sayfalalr arasrnda (l) Alexander G,Dugin... ibaresiyle baglayan dokLiman28.211217 saylalalr arasrnda Rasim Rahatsz etmeyeyim.. .ibaresi ile baSlayan dokiiman29.278-293 sayfalan arasrnda Igindekiler ibaresiyle baqlayan Aydrnhk Dergisinin 28 Mart
2004 tarihli saylsrnrn fotokopisi30. 294-295 sa)falan ansrnda Yaprlandrnlmll Ozet baihkh dokiiman31.296-299 sayfalarr arasrnda Yekta Gi.ingdn Ozden'iN imzasrm gizleyen. . . ibaresi ile
ballayan dokiiman32. 300. sayfada Ulusal Strateii Merkezi Dikkatire balhkh el yazrsr ile yazrlmrg dokiiman33. 301-303 sayfalan arasrnda iqgi Partisi Genel Baqkanr Dolu PERINCEK ibaresiyle
baqlayan dokiiman34. 304. sayfada Ozel Harekat Dairesi E.BaSkam ibrahim gAHN'in el yazrsr i1e yazlmr;
yazrsr ile baqlayan dokiiman35. 305-307 sayfalan arasrnda Istihbantgr l uggeneral Miinir ERTEN'in...ibaresiyle
ba$layan dokiimanJb. 108-309 saylalan arasrnda Dogu PfRi\qLK'in. ( unhurbatkalr
DEMiREL'e. . . ibaresiyle baglayan dokiiman37. 310-315 sayfalan arasrnda yabancr dilde yazrlmls dokiiman38. 316-320 sayfalan arasrnda Sayrn Hu Cintao qiD Komiinist Parlisi Genel Sekreteri
ba$lftL dokiiman39.321-324 sayf^lan arasmda Kiirt Sendromu ibaresiyle batlayan dokiiman40. 325-329 sayfalarr arasrnda TeSekkii.( ibaresiyie bailayan kitap fotokopisi41. 330-333 sayfala arasmda Yakmgag Tiirkiye
'l'arihi baqhkl kitap fotokopisi
42. 334-338 sayfalan arasrnda Hasan Aga ibaresiyle baqlayan soyagacrnrn iemasal gizimiile Ulusal Kanal Dahili Hat Listesi
43. 339-464 sayfalarr axasmda iizerinde Kutlu SAVA$ Susurluk Raporu ibaresi bulunandokiiman
Zabrt Katibi
L 6 Q
1L-tt\un
a
o
nt'*I''T
|u-'A-]'\-N
Lr&
ONSdz
i i ig ikekr rapor , ,Sorusruveyra legiu *p"* j. a.g;i,l;.r!urila"
r3loru olmadrlr gibi fezleke
Girig bi:lLi,rl lnde a,;ri:lancr-ir .i izere Ba::! ani;ginizrn i:i isori.lsfurril rapc iu h::zrrianiasi ic
I r k r . : r . E k : I " { " r . r - } . ; ; . ; ; ! " . : l ' * ' t h : i u " : ; l r r - i . r i : . L, r i r l a \ r sunu tn lu tFJ r .
' " - t t i 31 l i : ' O l l ] I ' d3 bu ce :c l ' : : .G
- Rapor sadece B:sb:k.rnLk }Ial<imrna bilgi sunrnak veo,n..1t l:rde bulunmak itz:ie haj
e\ : ik . ie i sadec: Br j r . "k.* j ; i , r j : ' : * "" . .Dosru u:u. ; : rJrs: : . ,,am: rc* r . r ld i r eCi lece:n:r .
, Teftig Kurullannrn hazri\Jydrnr r3frdr i r ve k:munur 0, , " / :1 'g i -
*1" : ' , ' r gencl ' ik le 'e:2. . '
gc nresi i ie J"""r .a i r i1c i - ' . , r r . , rsrne.accak \ lekanrn izni ' : ur l : rn
k:munun o;tgisin. su;i;us; ;;": ^ i: raporumuz, ilgililerin v!.;a
rr , r rva etmeksiz in doErudan ' t t 'nn- t , t tuf bdylesine bi r dn. i i r i
a;zedilecekir- ve sadece Sayrn Ba,;baks.tia
GIRIS
Bu rrpoi Sayrn Bagbak:-r'rn 1i.03.1997 tarih, TEFTI$.lvl:139 sayrhcn: . la: r : .e is t in lCcn haz; i l :nmrstrr . \ [<zk]r cnald:n da ai laqr l :caet t lzereS r R r r L , . - e l n k . , r , , r l r i i q i l i < ; F , h i r ) T ; n - l , n < n n r r i r w r z, * : l r emi ; le ; i: . jL1-: tsi: :.
Bu kinunun k:,nuo].lqCr _varati:r l.tel,ecan v: ilsinin yamsrra T:litsl-:rruilan acrstlden d.ef erlendtrilnesi dlenr t:;rvac:.-:Li. Qiirkli krmuo; r:i, .Si:,:i luk ka-'-'.:s,'cla'. r air ai:rndr .bilinE:r ve tairsilin konu huk:rk::n bir !::,rt-:,kr::.,:ndan ir:,reni:. Br k-cn,r ia vlsr',a intikal erni,rri: v: r.:rr'.:c:k bi: ir,vi: ' i: .l jrckiatri islci:r kalma:orstrr- O-u''sa kr,rr:o1""t, si)ase:9i-Yi::l i i i Di-li:,si-,(-:,iru Kurulu;iafl i l i;kisi ve ki;isei nenl::t:-,1:rnJr r o- -;rl.--;;"1 ve Diii idl ., irJc nar;r n,.nr:rar we c,i . : . ' l trr lrva donik i l ic.: i l iaal ivetl ;rC,:n rah:tsrzdti.Bu taaliletlerin "terdrle miiclc-=ie ve riike men'-'aait.::i" olarak gosterilnesi vebu peidenin arkasina gi;lemesi ayrr bir rahatstzlLk konusud.ur.
Kanuolunun pavlestrlr bu Eergeve, e:rgekie "Sus'.rrluk Olayr"nrn detcnel gerc:,. csin i olus:ur:rakrci. r.
Cecti;'miz avlarcia Ba;rrkan ERBAKAN' rn gahqtLrdr-ir miilettitlef.Ti.irkiye Bii,vfk lvlillet lvleclisi Ara;trma Kom!syonu da bu gergevede 9ah9mr1ve raporlartnt bu zer^rinde olusturmuslardrr. Beklenti ce bu yrindedir. Sa"vrrBa;bakan'rn temayiilii ve muhtelif kcnu;malr.rdc airrnr gizdi(i geigeve de bukapsamdadrr. Bagkanirirmrz da gdrev alanrnr, bu yaklaqrmrn belxledili birmuhteva iginde diigiinmiig ve gabalannr bu nok:ialara teksifetmigtir-
Bu yaklaqrm doEru ve genel kabul gdren bir gergeveyi olugturdu!u git'iyeni g<irevlendirmelerin de hukuki zeninini tqkil etntektedir. Aksi takdirdeSusurluk olay'r ile irtibatk konulaun hemetr tamxmltrtn vergrye iutikaletmiq olmasl, Bagkauhlrmurn yeniden gdrevlendirilmesini imkinsrzlslacak bir mahiyet arz edecekti.
Sadece Igiqleri Bakanhlr TeftiE Kumlunca 18, Emniyet Genellvftldiirliigif tarafindan 16 adet inceleme-sorugturma yaprlmasr, Susurlukkazasrrun trafik yonii itibariyle bir mahkemede, gete oiulturuinasL ydniiyleDC!l'de, TOPAL cinayetine iligkin davanrn bir bagka mahkemede, konu-vlailgiii bir 9ok davanrn da degi;ik yargr mercilerinde y-iirilmekte olmrsr, lv{tliy e,Adalet ve Turizm Bakanhklarrnca kendilerini ilgilendiren kor'-rlarda inceier:re-sorirgturma yaprlmasr, dolayh konularLn ilgiii kururnlarrnca ei; ahnmr; olmastedzdniinde tutularak, gergekte Susurluk olayrna girmek igin maddi konulartn
LL6l
tiirriiniin ele ahnmrg olmasl sebebi"vle, Bagbakanlk Tefti;
konunun dL$mda brrakrlabilirdi.
Kuru
Ortada olin tek alan 1'r:ka:rda arzediien v: kamuoyrnun da bbklentisine -
cevap olac:k illeeal ili;kilerdi.
Bu noictaCa bir dzel konuya temai etiLleke yarar vardtl'
Susurluk KazasL'nda .veralan h;ile:il kazenin olu; m:rhaiiine keda:
degisik .verie:de-lstanbul, Yel^-'.a, l::r.irr, l-'u;adasr- a:"iL g:;nl'-:de
f iri ikelikie;i, hatta S E.BUC.\]' ' i:. be;r::.rtrri gi':: korurnr' ' polii leri: '- t;<i-r
eCii,l iklerine il is'[n endiseleri nejci':]tle ijnc' i:nir' i ' scua i: ' i iu: :: r';t 'n:
teikerrneve kerar vernelg;i sonucu isl:rnb'":' a u'ilerl3rl{en Sust:ii ':k'ta i '; i l-i i
krzlsr vu!:.rbulmu9 ancck !.iniuoyurun v- riltdlr''anln tepkisi ile i': zenr - ir-'ce:l
sii i- ' ierdek: birlikeiikler ve krz:it:r:..iu;'-i iru onemli rilciide he: yonli-r'Le ele
ilr"arak .vargry" intikal ettilinden raporun'rz':a bu konular, bilinciigi ve tekrar:r
.ve*- veimemek igin ele ahnmanr;tir. Bu koi-uda bir bagka.temel.-dl .iilncernrz'l'S,.:surluk Olayr;' a.| altrndaki kapsamh ve goiunlukla ille-:al ili;l:iler altnt
dikkate getirmek oiCugundan, d:ellikle polisi;ie oiayiar noktasind:
kaybolnadan, Oia;l' r biit-ur0y Ie takdi n e':rektir'
Aslrnda b'r: biifiiniiik iginCe ele ai-rnest ge:eken Susurluk korus"r'
yukartda ki:aca sunuidulu iizere, pargalaie al rrimrg igrn 6zt ve esasr ozellikle
,vargr salhasrnda g6zden kagmritlr.
Nlehmet Ali YAPRAK kagtrrimrg, olay adliyeye intikal etn-':s, Gazia"rte p
Savcrhlr, istanbul Savcrstntn ifadeleri ahp g0ndermesini talep etrt .tir '
ifadeler alrnrrLrg, gdnderilmiE ve takipsizlik karan verilmiS:ir'
Gaziantep Savctsl ise yiizleltim1e kararnt yazmtg ancak, daha sonraki
safhalard.r bu husus ta gergekie;tiri lme m i;:r r'
Nlehmet Ali Y,A.PRAK'rn kagrnldr$r aragta ivlifit SEIvENT'in parmek
izi bulunnu; ama konunun adiiyeye intikal etmemesi saglarunrqtlr' Bir kamu
kurulugunun iist diizel/ yetkilisi devreye ginniqtir. $ubat 1997'de Bagbak:altk
bu konunun ta-kibini Adalet Baka:rhgr'ndan yazr ile talep etmi;, Bakan fevketI(AZAN talimat vermig konu Ceza l;leri Gerel Nliidilrliilii'nde bekleneye
brrakrlmrq. Eyiii l i997'de yazrh talebimizle konu ancak haarlanrnrqtrr' igigleri
Bakanlli kayLp silahlar konusunda soru9turma yapmrg nedense tijm bilei Ie
belgeler toplanmrg oilnasrna kargrhk konu 10 adet Ba-retta ile sLntrh
tutuinu$fur.
7"i i: '\
i{m\,.,r ". ..rojai
igi9leri Baka:rhlr'na yazrlan v: "bil-rilei igin' Danrqtay'a dl$d.14-t!ry-ya"r r),' d.osyalunn
-henilz kendiieire intlkal etmemig olinasrnelffie-n'
iDumgtay'rn LceLenesi salhasindaCu" ibaresi sebebiyle Darxqlay'Lo t:pkisini
t(6L
cetmigtii. (A9krr ki Fezlekenin Ba-kadikia onaytnt ta'kip eden safha Da'rt;tay
incelemesidir.) Neti.cede su9'.1 ve sugLulugu su gofirrfu 5 e;mi,ver mensabu
,vargi;ra sevk ediinig, mii,vonlarca dola-lrk sila-h allnr 'kcnusu ortnda kal:nrs
.ks-k arosrt.ma, hat:,ir delerlencim; ydni.indeki ikez Ba-\anhkga dilC<at:
al:rna:ors. aksine,veli bir lacoria ilk i:r,ir;nanrn dog:ulr-rlu icidia eJilmiSse c:
Danr;tr-v'in oz:l har':k:t neeiuplarr h:l'irndaki su9 Cuytr-su BakaclLgrr eksL\
,o. , : r* r*" . , . . , .dei i l io i l :1ugtur .A- ina,-- r ' ler .Cemi iyonlarcadohrLrksi la i ra lur l
Recorun ii,.ieilerciirne .r,:i:;rsi:lCa bu dnekler 9o-drlecak ve de;lr! '
ecilecekir. Uze;:,-..ie d.'rrulsn f.'rs : . b :i i ' ia rar.rlarr al::lc'-=L f-iqbir r.irirl: l
r -) rc : ;. 5i r no!4y9.1':4$11!3y1!1r
Bi5bakar.hk TeiiiS Kurulu; l'argt
imk3n olCu(u takdirde varzlra yardrnct
sagiamaga ddniik rir gali;rla yapmtgii:.
al:nna gimen:ge ozen gcs;erelek
o . : : : 1 1 d . r h e d . ' . e 1 e : , \ b L o d r t n l J i I
Dcvletin iqleyiginrlen ve Tefti; l iurullertntn 9airymes is ieminder t
haberdar olan herkes, (bu "if'o4!l-SC!ql!k"sorutturmlya" imkAn kelmadr!rDr tes'rit edecekt;r'
igin onemle ka-vdedilrnesi gereken bir diger ydnii, bazt kcnulrnn ancak
polis,vetkisinde o1:n hususlart kapsadrrr ve miifeitigle: eliyle sonuca ulaginanrr
grlcli ik arzenigiJii.
Omer Liitfi i TOPAL'rn evi cinayetten ktsa bir srire solua aranmr;tri '
Arayanlann Seh oldulunu iddia eden ve bariz bir Do-iu Anadolu givesi i le
tonugan Uir kiginin m-evcudiyeti tesbit edilmigtir' Cinayetten uz"inca bir si'ite
sonra evin etrafrnCa herhangi bir gLivenlik tedbiri olmadr!r da iddia edilmigtrr'
Bu konu polisiye bir gahqmayt gerekli kllmaltaydi ElCe edilecek
bilgileri yargrya da iletmek iizere qerekli gahgmalann yaprlmast Emr.iiyet Genel
ivliidi.irliig!i'nden talep edilmiqtir.
Emniyetqe ,vapllan arattlrma haia veya eksiidik olmadr!.r gibi bir sonuc
ver:miqtir. Ancal< aynr yazrmtz iginde yeralan. \tr]' lsi:anbul Bdige
Baskanh-ir'nrn TOPAi cinayeti konusunda Emni-veti nigin ul;ar4ig L ''s ilgl* -
br g"t"p r"l"t *-cladlit iddtas:ntn cer 'tbt ortava glkmamlitlr '
Keza Omer Liitfi TOPA],'n muhasebe vebilgisayarlarur polisi./e usul ve metotlarla arar^nasrGeneMildiirlti$iinden isten::r.igtir.
r i?
r e bulunmasi
Qalqnamrzn 6nemle ka,vdedilnesi gereken bir diler -vonii vardrr.H e m p n h e m e n h F . i a + ; c ; . . - 1 . - -
K'rrui ann Nlitittti;1er kar;rsurda sc:gilecigi tavnn oz:l1iii huiu;uC,-r:-K, . : : : : la r r : Ydr : : : l : i l e r a i3 f : l rm3 yJr , C . I : . : : . : .e - . t . in ]a r . . . . t k . r r5 i e : re l l : r i :z:,1:i: i bir ac.rklLk ve sefieiik igind: l,nrl: i : ir"c. gdlir:, js.i ali:nda eercek::h i : i rv ' re r r s r ' - . tm. . rc - . : r - o ;cnso. : : : . l i . \ . : : . i? t m- . . :3 : . : J . - . . :e1 . , . . : l r :b , : .aiag tenin edil ir, saCece biisi vetx... le cekir.serlik e,jndemc:di;.
_,: Arasirirlan konunun miise bbibi olsriar hali." le c:kinse:c:r.- i i: i l i olmavanlar "bu i;e bulasinama!: l::.,qrsric:dri . _lijrokas:c1:
gizlemlenin bu ta.,.rr elbette normalci;. rabiiCir. Susur.i,.:k olav:nciin . rmal ve tab i id i r .
Kcnuylanar:3:r1anise dah:
Basbakanhk Tefti; Kurulu bu ta.in higbir zanan enselleme, oi:ine clarfkalerlanamr; ve kar;rt bir tedbire ihti_rac d.u1;aramr5tLr. e;nkil bu tr.vir erkr.iizkrlmanrn yolu eerekli sereksiz evrak_rr cikkrtle in.-r,cnek ve ileilii,::iebtkmadan usanmadan sonu gelmez toriigneler yapmak-,.:r.. gegmek:edli." l,irisaatlik bir sohbetin neticesi bazen iki sa;-ia turar nor olmu-:rui. beneliikle[e .ciiisin, bir ili;ki, bir hesap numaiasr, bir gdreviirin olnam:sr sereken birrytrdebulun-riasr. bir telefon numara5r veyr bir bar-rr j:.ibeLr ri\:o ejilc:-ik v-.u l :qr iacak bi r b i lg iye iyaret ermi; r i r .
ifte bu gdrinfii icinde Kamu Kurumlarr Susurluk olayr patlak venncezahiri bir heyecanla iizerlerine diigen gcirevi yapna eryreti iginl girnisie;dir.19\leri Bakanltlr'nrn ve Emdyet Genel iv{tdiirliiEii'ni.in inceleme vesoruiiurmalan bu c0mledendir.
Adalet Bakanhgr ise kendilerine Ocak l997,de akanlan ikr konudanbirini Baka:r !evket KAZAN'rn talimattra raqmen inceletmeniqtir.
Turizm Bakanhgr, Kumarhaneler (Talih Oyunlan Salonlan) ile iigilihususlarr ele almrs rapoi taazim etmi;, Omer Li.irfli TOpAL'a venler vekayrtlann gcizardr ediimesi ile elde edilen sabrkasrzlLk kal.drna dl.,alr i:rhsatiglerinCe Bakanhgt yanlltan ;\^.l.rlet Bakanh!r adli sicil ilgilileri hal<_krncla iglemyaprlmasrnr talep etmiq, ancak Ernperyal $irketinin kanunsuz elde edilnigigletme ruhsatiannr iptal etmevi -g6ri.l;melerden anladr!.rmrz o ki- hatLrlannabile getirnLemi;lerdir. Kasrm 199?,deki uyanmrz da bir sonuc vennemr5trr.
i :
Eximbank, Tiirkmenistan,de iki oteli kedilendiriisiii.anla;rlmrttrr K bu iki oteli Kunarhaneleri ile birlik"e isteiin._fnipe*.-rt ,l1:tPc!.vitl r,:$irketidii ve esas borclu da yine Emoery,ridi;. Eximbenk bu bilgiye ,;gr"";
'
te.,1dir telepl;rini uysun kar;ilamrstri. Kerdilerine Teftisin icrayaka ;mayacagr, ancak mevcut bilsilere rainen Ern;:erial,in kredishi yenideatenCit etmede hassasiyet gdsteimeled harrrlai:lmrstr.
SL:surlL:surluk ola.vr ile alakrlr ve ilgi cekici bir husus Ca krrunlan:r kelcirJrd'r'r rrs a,a!i]11 ve llgr geKlci btf husus da kururnlann ke:1i;k: ' : : l - : . r r ueun:p bi r Cirer : : . : s _: l_: r . r ko:usu:c; i : i i - . : ; - r . r c : r . : : . . ; i : : -C.- .
l : c in l t r - . s : r r - c : se , : i:_:i i
s.:i:k!:di. Oz:li:.:le de'€SlL, iti:aiiLh: k_.:u:r i le C.-It :-iSE!Ei:.in ni,::rl 'e'.,a ;rrsrl c icii:: 'uidii3i:nil alasfritp KanLrol.ur:e Cei ise biie Bi;,0:kanir:aor-, urabilirierdi.
Siyaset de Susurluk kc:tu:unCa taraisrz olnarnrs::. Konunun Tjll::meselesi mi Hiik'iimet meselesi .ii olcuiu siyiaset sahresince anlasriamaz haie,s.rti hriltir.
v- /./Bg-&y.l!_Qgllgl&kqnr "Balbakerrhk Teiis (,uru:i nun, bri kcnudaki
B
birikimine raGrnea kendisin: nii.r'icaat e:meriiesini', teLkii konusu !apmlsiii.. Hein de gazetelere beyanat vererek.
Kendisinin ba.krq acrsrnrr farkh oldugu iki giin souaki bevanatrvla Caryrzll !!nl!lSI, !,1.\ rs.) octaya 9r1$ti1 cevabrli vernek elbette m,jnkilnolamarnrttlr. Ustelik Ba;bakan dahi partisinin ve ;ahsi poLitikasrnln 96zlijgiiniikullanmamrzr teklif etmemig, enpoze etmeye Eahgmamrgken Savrn Bakanrnki ; isel bakrs acrsrnr empoze etmek(n o:Jye ei rmeyecek Uir e; ; i l . .m: is : re in ioxsln ln Saylataf lna antarTnasl , Kurulr . rmuzun cckimser l i i in in hakhl lgtn l odalakoymugtur.
Diger bir husus da gudur; Tefti; Kur,rlunda yrllardan beri gaL;an herlyftn]l C9r1i aldrkan sonra yas.rl iml;.nlar r e calL;acaet kurumlrrh brgba;akalrr. Ilk defa -muhrem<ien de son defa- Se1.Ln Baqb:."ian. kar5ri:Sac.rQrmizheihanei bir giigliili.i agmamLz icin kendisine vaptlgrmlz mtiracaatr anrndakargrlarnrg. do!rudan veya dolavlr olara.li cahpmalarrmrza yerdrrnr doL,unacrkbi le i iere uLagmaniz ig in gerckl i her n i r )L i i l - : i re yarCrmr sai ianrS:rr .
Temmuz ayrnda g6rev verirken; Teftig Kurulu'na hicbir mrjdahaleyaprlmamasr, buna tevessr.il eden olursa ve qer:kirse kendiler::rin devrevegirmesi ve biirokasiden gelebilec:k raharsrzlr,l g:Cernesi remenrimizitereddiitsiiz kabul etmigtir. Sayrn Bagbakan bu garta gereginden fazla ria,vetettili gibi caltgmalann safhalarrnda bilgi dahi istememi5tir. Bu qurum oazr
L5}-
hissedihiigtir.
Kamuol'u Devletieki ''(ete" iitiLatlanna konsa-itre oLmugken bu konu:"'r
d.a klsaca temas elmei-;e falrda varCr:.
qetelerin s:rlece silahlL ve insm dlc-:::r gorinlr' ' i l :r ' '! i1; i l i laktx 'c3;-i
urrrsi:.:ruc.i i i:rreli vaFa:-, gldtli ' i grlaCemg gel:.::eiiiedi: 3 :.karui:r:r- y:: -
G-r'i. in k,;l,r:..,.. :i! i eCe:egi. ci.lnl. 'anln her t:ral;::da mi-.'...: '.-le :'. l i lel, cr::: ':.
9rk:ii r.e he r cii lci Devi.::te hei: cie toplum:al rerksi-von c.:5:l ':sier: tsrlr:si- i r . - ! . , i - L i . ^ . i . h : : - o \ < 1 i i . k p m . r d . c - - ' c k r n u s u i i t i a v r L e e l l . : l e- : : ; I ^ - ! l L U L l " j . - - " , w
gdsreimi;tir; !6ic:kte 'r. d.q;=\3.),."ts!if-a srlgci' ikinc:si silahir i)aliyellenn ve zcr
kil." a,1rn o'ttrc- '-i l-: :;:rinrii. s.i\ qLn kiti lcrden ol:i lan' k3\ xllrl 'r :-:LbL .olarak tarifl enebiiecek grupLa5malarcir'
6mer.LiitFJ TOP,\]-, y-tizlerce rniii 3r iirahk -:eLi: eids etne ir:rkenLra
kavugarak belli bir dijnemde Devlete :'r-:i:ia ve riigvet vererek i$ yapurna
sQviyesinden, kJ-g-cA !: en.Lil verme sevivesiine viikselirken
6ldtiriilmiistiir. flOvlece Cumhuriyet tarihinin; ooiisten, jandamadan, .u-:r.:rcin
@alasma stieci ya.m kalmrqiLr' Bu seviye;;e
ulagan bir bagka grup da Yoktur.
Ustelik "Bitirimhane isleticisi Frndrkzadeli 0mer" bir srire sonra
kumarhanelerini resfiye edip, yaltnnlar ;:pmagr.ba;layan, febrikalrr sa':n-
ala,r v-han.-faorikalar kurq! 6mer bey. olma tercihini net olarak onr)'a
k;musk.n. Drorelerini trhrkklk enirrnc fLrjannl bulaman Lgtt;- \:ne ce= - , - ,etrairndaki hale, koruytcu bulundurmastnt, 3-5 arabayla birlikte sokalaqLkmasmr ve k:ndini korumak igin tedbir almastnt gereksiz krlacak kadar geiiig
ve etkiliydi. Ad:mlaiintn habersizce aldrll tedbiri de farkeni-ii anCf, gok
giddetli reaksiyon gdsremrigtir'
-1, t' tt t-
(..it-tt'lt tL^'tXI"
Bu tercihhertiirlii tedbiri
oldiirtllmesine yol agmaml!tLr. Kendisini 6ldiiren sistem zaterr
gegersiz krlacak ka-d?fgy9|3ygq
Konumuz agrsrndan iizerinde durulan ikirci ve birincisinden gok daha
etkili qete faaLi-veri, bizatihi Devlet giicilniin ve yetkisinin bu ama9la kulanrmtve organize olugudur.
l{$
:
Oraek olrr:k Ba,nk:lar veriLecek- :
Balbak.ur.hk Tcfti; K'.rrulu I k-rru bar-k:srndr bir deieJendini:1:pqrq
x . ,
u" o.u-r. iirkiitiicij bir tablo qtktlstiSlifrbnla.ta dolrln ve millarlarca
Tl.'nil bu bank:lar:t donrisii miimkLin gortlnemei::dii J-,-zun vadeli teninirt'- muhalC<d''trr' Sarkalar kenCi kdrhlkLrnrtir,e kf.rp L3rLrJn na.Kde o,:nu;ece3l
o
ffitrar ::ur ce, e cede-Fffilid-ir;-Elfi.el-;-'.;ir;G;; fi-;lamli-a i*s. an siy:set-bi:okar agrilkh grup fa:live:ler:r:I
isir.:riercliri le:ek yei ver;.ieceiir.
Belii:r:rek gerek-ir ki bur:criki stl grn i:r::ller Bar.i^k:iiar .Knunu't@nug:y'i: :si-,r ve igLe:nler ;-apnrrl:9iri. lCl't ' l*' l-r q jre"' i:3n1 k:p'samrr*i
i::.i i;rc: gi::;rnisLerdi:. Balk:li: ' l: cerel'::: ' l e':rrl D13:':l i l: l parasal ct' l: r'
k:.Lo;u,-inun "susiriluk" olerlk algrladiSr o1;-1iL::r rr:ir 'm:m.. aqacakii J' :
Banka olayiaiim eelel kil lenmelin selebi vevi sonuc''r de-tii hrzlarii::clsi
ot*ut t"outl.*iile isabelsizlik ilna.vac:i-:ra inanrln:akladri Ciirkli
;kirli l i! in hedeil para 1'e pai3run sa!ia-racagr girgrii '
Susuriuk oia,vtnrn gelgevesinin bu clcugu hususunda da itti iak' vardtr'
Bu bdliimde yer almast serekee son bir husu{ta gahsna-vr yiriltex
Baqbakanhk Tefti5 Kurulu ha'kliLncr ir' Calr;ma set;dr':inin,hemen hemen
t,ema*t e"gkanlrgin tercihleri dogiult'rsunda cereyan etniitii lv{uhteva da bu
9.,..u"d" beliri-enmisrir. Zan:^n z:rnaa Kurulun f'lm miifettigleri ve
yardrmcrlan dahi devre.ve girmiglerdir. 0ze1likle Bagkan Yardtmctst Osmrn
,\,1uri ODLNCU nevcut ytkii; bLiylk boiijrnilnil tatrmri' B?;niifettis:er
\ lehmet AKIN ve Ay5e:01 GEN( i ' l r r boyu qahsmr5l : rCr . r ' . \ - inc CJ ta) ln
edici karar ve tercihler Bagkinhkga lapLLdrEr iqin hata ve eksrklrKler:n tamamL
Batkanhga ait oiacaktlr.
Ancak, bu cahgmarun temel idiiasr; bilerek isteyerek ve hatah olduEu
agikdr higbir tercihin yaprlmadr!r noktastndadtr'
Adrgegen miifetii; ler 9a1r;mantn her safhasLnda en srktntrlr ve giig
incelemele-ri ,vtlri;tmiiqler, derleme ve 'j ' ierlenciimreleri i istlenmi5lerdir'
' ,u: ; . - : .1/.!t
Cir i ; bd t i in i lnCe arz ! ( i7 .h F . t .T , . l i ; i i ibiinindijr ve olayia. .in"irirc.n iill*.rcdildili
iizere susurluk olavr bir-
Isranbul'da 6ze,::r Gi.inC,C,-\-.'lzu.,.un- ji;&t;Ji
-iT C'z:tesi'njr. bonc:tLmas:. q..q.-.j. rrl;iiimesi: isranrui,c: r"r,k
),lli;t: '.lt i,-,: rr,,. .".1*i:i.
. cc n : $.:esi; B o dn, ", a " ii r"-'"i''1'..', * . i ;, j.,1.,#*j**i#i.{li }':\PlL\K,rn kacininasi. Barkahr.r':: ti1j, ;;i;;fi,:i g:r;rireA i t - k a r a , d a c e l e 1 a l e j e r o 1 a . . - n n u h i e l . . . u . . i . . l - i . a i l . � � � � � � � � �
s us rRLUlrl,.{ il- Giri GELi$}GLER
T:1.1,),!]]: l=l:, Sn H: :i .\o.-.r,rQ. ,__L .nu: ..Eel or.:*_t::.L l rurL 1r q iL !JLag: lUsar . lr - . . : r Do la - v f , l : sL Lker \ : : I kod . r ' , \ | . ._drsrna crrrr-,.r,*. ,r* ,-" '
" ' : "" ' ' r l--l i l-:(]-! l L bij lSe sll ir lail
:.i:1:"*:T'::1, ..a- ": r,". ". *. r,.,- litii,lJf;,;i1,.i:;3[1Hx;'*:i';:1,iii:i.Y::t::':g';;'il;;-,::l:'f:J'i'iii'illkiSi Ja.rdarna i9 in. l rUI i : , r zar : ; l r i : : : '
n i ^ ; ^ - . : - - ,v r c _ : r r r u : r u l - 1 a l v d l t l t . i c : l l s m : l : t t igin _'"aiarlr deli l 23si1rzrr:rltCtr. Arna avnr
teslim olrnast icin yegil'in aracrliirna basvurnakiadrr.ZCAN isimli gete reisinia
\o?
::*i'#i'#T:ilfj j'ff ll',i;'Lail*ii:T",:;::t.g,;;3il;ijili[1;r;T,*:l..;:o*,brrakirmaka-,vnr,,.r.,,,iuni"uu,gu
Bir iist gcirevli Eylii l 1997'de; ,....yui1dr$rndan geldi ve basrmrza bela
l*r-*#*sma;rYr!ffiSusurluk ola_vmrn baslanercr beiki de zamanrn BaSbakanr Ciller,inb Lfg !9ir!d. giztiair. .ipt<i
eirmizde" d i-vocdu. So*" Cuffiveriyordu? Bozulmanrn burturlnt''ut
ua;ladr' infazlarrn karaniiTrtr-.Ci*t h*rpil;'il;, ;":fii"t'
ve vatan*miilet hesaplarrnrn )erinioruv,", iqt- 6iiyii'.['u"|uf:tii::'t-dt
ve 6vle oldu Bu rapor, Susurluk
C,t\tgtz
DoF . - . . - . . 1 . \ ' . . , , j .
_\r vs uune\ doqu Anadol r.ca zemin cok deha:..ta,"l;: ",.t,,1i . .,". ',t j:.tj",,,... korucular. asirer reisleri z.lr.n karmagrk bir:ycpr o Iustur,,y o-.liiJr.'J' oP1 urusiur uyoflafdl.
;.T,j:, l:"::':,j:,,-slde :-Ltand.arr a-v-irdedecek o"'k bi. ol.,i iu,*-,oSu.urug ! I lave eJ l l l : ' 1 . : : . O bd l - : :de r . r - . r i r j c :!..qr".i.i,i, y"i;; ^* gil,H:i ;:llr:f*;::
iske sokan polis-asker
,"*.,,*::: kiqisel hesaplarin gindene getigi ve ulzsulam;r 96(
rt(
,... .B9lS"C- ,vrilardrr deva:: erle: ri.caiele re FIrT- salcir:ri iri l:.::::'l::.le::.f
.1. &ri 3:r,:sle.;en bir tc;i..i Lr:a:rrk:n^ of .nf ,lr l"i.oui.-,"o"- . . 1 - i : \ : . . : : : o t c l , t - . 1 " . : : u c _ _ : ^ , , - . , _ , _ - - . _ , - . -
ili..i.i,. r",, ^l"e.; "
d;.,,|, :,;,j:':.;,.;ij ::t'::^T. "::_i-::.--:-. '" . , . . .
:_', udzr scct! Caviair i : : tr i i l i cniei:tak ve i la?ui qJn:. j , . :g:I5= !!!i:. Ar. - . , ,-". ,!,r, t..,-ffi, ! , r -qs vc i c : : i n _ {u fun r : i : \ . e ' ; u
k : . : n : t I r p r i . r g . : i J :1 bJZ l o l " \ l - - .i. ;:;; .."*-k " cl,Ji i il.' ;", ;: i',;t:::' i'i? fl ' n.'#di;l:i,.1.n1iare'ya
, -l513ngul'a ve parasal ili;tite:e uz:nan bir-g,j..r"g.r' SU._.trnrlmk'in olacakilr.
E}INiYTT GENTL }Ii]]DtIRIUGU
nokaiarday:iL. Dah: si:in ve 1993 vriL kdklii deEisiklikleri glrniecre
s j I ; rd i \ e te rdr ie rn i j cJc : : - - : ssh l r . le i oe \ r ' l -5 l i l c : '
PKK ile nilcaCele 80'li yrllar bo1'unca Silahlt Kuwetler'e
te;kediini;:i. Si;-lsi tarirln:alarda bile, hiikimerlerin terdr ko:"usunCa bii
teil.iii olnair9r b'u kcnul'u askerlere tezli ve rerlt etiiii terkit oLaral{
5;ry;lene-zelni;-i. Ard:r,fan ve 199i sonlannda iktidar de!i;irlc: tc:o:l:
r', icaieied: esrsa mi::, ':,,i i i lr bir degisinil giinceme geldili scyleoea€z '
.{-rgaride ulrquiarirr,laii t ve gdrilliln:'1: dnenii ':ir fark oril-;a glkl: - r;1tr'
Z:ien l99i urltr:n i:!:in ti:r.:- e:le:r; ::i" lette kacro ie3isr': rki'r ' i,
Currr,\*r.lI..i iie iL::r;ncl:; r ''' czeilir':e c" {i:{giiiqsg'r:;--Grrzeteli:ln ve 'r-.,stnrr: e :. oneni: haberie ri ve hiiki; ':.::in dik.-' ': i :L'
kc-t '
lthreBagbakan terdrle mhadeleyi, on pl:::rdaki
etli. Emnil'et Ger:el \Iiciiiriiigune lvlehme: '\G-\R
yup,lOt, p.fi. terdrle miicadeied. ,lahu u.rif olu"tf
Ozel Hareki.t Timleri cn placr 9ii::l.
iaaliyeti olara.< ta-kdir''geldi ve ciidi i ir teiciibir konur:ra gerir;lcii v:
t
6z: l Hrrekat T i r r . .er in i r le i inCe-a leyhinCe 9ok 5e1 sdy ler ' r ' i5L i r '
,rncarTfrffiiin ?oifri'rG!5 rutin yaztgmalara elilince gok 6nenLi biredriintri 6ncelikie tesbit edilmelcedir. ii Valileri 6zel giivenlik geiekiiren
ier dnemli olayda Ozel Harel<at Timlerinin grirevi devralmasrnt, asgaide
sdrevde olmasrnr ra lep etmek-edir l : : H: t te b i r gok \ ' : l i , t :y in ler seicbi l lc
lksiLen kadrolrnn siiratle doldurulmasrm talep eden 9ok saytda yazl,vr
imzalamrqlardtr.
Ozel Harekat dnceleri Nlerkezde $ube Miid';r)rl$il, A nkara-istanbul-
izmir illerinde Bdlge Grup Amirligi olarak teqkilatlanmrgtr'
Genel N{iidiirliikte Asa-vig Daire Bagkan'h$indaki $ube Mildilrlilgil
daha sonra Tercirle N'Iiicadele ve Harekat Dairesi Ba;kanhlr biinyesinde yer
almrq 26.7.1993 tarihli olup ancak Resmi Gazete'de yaytmlanmcyan
Bakanlar Kurulu Kararr ile Ozel Harekat Daire Ba'skanhlr kur-olmu;tur'
Hafta 12.08.1993 terihinde 1-ayrnlanan Kanun Hiikmiinde Karamarne ile
kanunda de-ii;iklik yaprlarak 0ze1 Harekat Polis Okulu agrlmastna ve tjzel
penonel yetigtirilmesine in]kan \azrrlanm4trr'
l 0
6 ) L
uairenm c.rtlsm3lJr;nL dLizeae\ en ycir:elmc.i.k ..(ok Gtasrrnakadrr. Bu ydnetmeiiie gore Daire do$udan Geneb a$l an mrgtrr.
Ozel llarekat Dairesi "De'..lerj:. ekonoraik, sos.,al, silesi r,: hukukitemel Anayasal iiizenlr l.rkrlrnasr:a, iiikesi ve mil.leti.;le bolilnmezbiia;nltlgrimi bozana;ia ve cunhuri.;erin renel r:iteli-k!erini deiistini.reveyonelik baskr. c:bi.r, 1:ccet, koil.:utna. v:1,irnrra. siirjirine ve;ia tehrlit1dn:enledni i<ulianan tL::tr orsrji l::ti l nes.<':n ve;.,:L k;rsai kesiin,:e eil::slzhale eetii inek. ieiiin alotLl::r ki;i. -r,:rk, arac.;e yerleri k:rralrcari i: in enir,i iClilLle. pust:. k:9if. basiir .. : -,!:ts_i on _v-apmak iizere" k:iultnugi-.:t.i-.::. ,rmania.. tt (lzei Har:ier .. f t:t-,i:ri le it3ni-it iS DeiSonci, aiit:t-..:,. a'. 'e:k;li antil in onayr clin:rksrzr:. .br::r:L drsilda bir hr:.retegalisunlarlanaic:dLr.
Ozel Harekdt Tirnleri ise er. rz l-irni Ozel Hcr:kir persoret,ndeilc l u s n r k t a . s o n : r : l u . u i b . ; : . c - i : : : L l : r : : : F . . i s m : . : ; , 1 : r r r c p o l l sbiilgesi drsrndaki krisal alanlardr:." -r-nc:k poiis so:.jmlului bdleeleridr;inda askeri birimlerin taleai '.: ,:i:;i nrkernlar n sururnluluiundaEorev yapnaktadrlar.
Nievcut evnklarin te:k:ki .,e va:rsii:rlar Ozel Harekit Dairesi'dinar r rcalLk.r dur:nu r e kcnunulu :c:kt r on; . , ko; m.: ! : : rdrr .
Belli bagh probiernlere ise Dair:nin 30.06.1997 rarihli brifinsCos;' asrnda da yer verilmisiir.
Yetigtirilen toplam personel sa..rsr 8.1{l kigidir. 2043 kigi geqirlisebeplerle ayrrlnirstrr.
Timlerin 9ah5ma, dinlenme, -vrihk izin qartlarr genelde 9ok a€rr vezahmetli uygulamalan gereklirir. Bu sebeole cie tazminatlar
'odenmektedir.r
Ozel Hareklt personelinin daerhnirnda krsa siirede ciddi problemlerortaya grkmrgtlr. Siiresini tamamiavan personelin atanmast sonucu I993yrhnda Tiirkiye genelinde ve bdLee drprncie 5C00 personei birikecek, olsaOialaniistii Hal Bdlgesinde sadece i500 personel kalacakrr. Personeitercihleii dikkate ahndrlrnda ise batrda 5 ilde talepler volunla5mahadrr-
: Bir 9ok dnerr l i oF.: i rs)oniagijrevlerdirilen ve bi . l l : rCin l :1 is :n le- , le : l sJql rasr lanr- : r C U{: rteLnektecir. Ayhan 4l!q\ ln CAn,<iN. C r oa.Lai!LV. ziERSOY. Bu isimler Susirlu\ olaylan lgbqbille kanlnl]:.c3 da llrxn'nrsl
ise tok kere Ibrahin $AHN, Ayhan A-{CA ve Celil ERTAS'!rr
l i
zel Hareki(a allnanlann
. : r
i{5 (
Iqie bu durum Ozel Harekdt Dairesi'nin krsa bir donemfon*si' 'onunun Crjira 9:k.itru oft*) I ser:nc.lcedir.
Brifine r:porundr ccrkga "Illerdeki bu dengesiz dairhi::dan dola.ah ; ; m i n ; ? i n a c , l ^ A . - . . , 1 a , , - r , ,
iile:imiz:e bii,viik bir b,rslui3 seber olecair gibi Batr iilerinizde CeDersonel sal,.lsr kebank scruniu $ubei.:r yaraiaca:l gelgeki:: Eunc:r d.tar-lasrirci:ir g;bi yeni h-'lrslai agarek, Dolrdal.:i ihrilacr k...r;ri;i: '::!:m -r:;:L<ijrL oiuvL:r' dbi gdrJhse Ce Bair ii ler:nct;rr-i:i i:::i lrn dnijre :,:, :kn:rlr"<il:t o im:.., :: :l i i i-rr. K:lciLki, veai k.r::l i i:n Ci r:rirnt: oiju,:u ltr..,..Lk;itei oi.:irLkge ;i:ksekir."
tsu ee:c : j ( ; i res. l i r Oz- : H. r re<: r D. r : . -e . : : . :n 2 : : tc vegdz0mlenemeveir problen yoniinii acr,kiiamal:::l i. Ancak br: per-oneLp r o b l c m . n i n b e ; : b e . i n J c e e : r r d i s : r e b i : : . i l _ i l i r : n " L : . : j . . c o i , . :SenCromu ' ifade :r. le r:rifleCi_ii d,rha Cerin ,, e l:i iki-: l. ' ir baska ircblerrvardrr; Giine.vdoiu'cr- silA elde. terorisilerl; cx..lgan, ier;r. .;:rdrn v,.-lataklrk eCen kisile:i ;:igca. kol;de ve meziaia ilkip eier Cz:t i larekircrPolis, bairya geldi!::.icie rine aynr ins;-"-lerr scr',rxekec:r. H::a aiarn;lyaptli i i icr3 kdvi:;: edg etmig insanlenn yeni raqrndrir evi;r bir airsoka-:ii:da ve yinr "|i1 gm6 halinde" ikamet etriklerini g,irince kendisi veaiLesi igin "tedbir' almak zaruretini hissetmektedir.
Bir sijre sorua Ozel Harek6t Tim'leri ana bu d,::a scvunma saiki,vleolugrurulmrhadrr.
Burada kitik bir baska husus vardrr; Ernniyer Mi.idiirieri atandrklarril lere kendi ekipleri i le, sectigi yardrmcrlar ve "Tim"lerle gitmekteCifler.Boylece Giineydogudaki "Tim" Batrda bir iide Ce olugma-ka eskidayanrgma ve "ili;kiler" aynen silrdr,iriilmektedir.
i l iSk i ler in in s t rd i in i lmesinde ik i oneml i unsur rardr r ; B i r inc is ikorunma ve giivenlik, ikincisi Olalanilstri Hal BOlgesi'nin yayetn ve tabiihale gelen kagrmlmazir!a biiriirurLiiq igleri.
Agrkga ifade ve iriraf etmek gerekir; yakalanan veya diii ele gecenPKK'hlarn iizernde silah, mermi, tegLrizat, patlavLcr, telsiz hafiabarrnaklarda guvailarla yiyecek, giyecek buit:nmakla fakat asla para. doviz
.ele gegrnemektedir. Hi9 delilse yakaianan ve kod adr bile re;.*..\JtEGised-Gn--bdlge ve tim sorumlularrnda dahi acil ihtiyaglar igin para-ddvizbulur'amamakadrr.
!.,;: i
T2
"ti6
Bol3.Ce sorev yaomrg ecirevliler ha-kl olaiak PKK'h terdristin can:da nah da Devlete helaldir gdrigiiadedirler.
A:rc:,k Cle sorua barr il lcr::.Ce. do{r:den 969 e:ni; ve polis as-yigsdr : r l i le : i -ce -_ , - . - d . ._"d.k ta . r . . be l i_ i le- l i . r r oLr . . i r . 6 , : l T i r : . i i rheCefi hall'--- srilnekredirler. Ge;cek:en gartr-pr:ar1, rer altr dLinyasnngesidi iaai:;.,-le;rii zorle ele eegiien hic eruplarnr kor.riol ai:.r- rlmak veiilesal kaz:ncranr]a crtali oimak "heiai bi; i5"i tegk:l etrrelceii:.
Oz:llikle Dc!',:drir:i !-,or,tcu r; iiirafcr er'rp,lal srlece:-:leii t-'eliisi:olruiu ., ' in r:.. s n 5,; c:::lt:i..e siirec i:tledirlei. lu i;:::se yegil,ir ,,A.ktl:r
ciun. Yelnrz bi,srnrze I ene'- in. Par iasrn. A.ksi hald: si:e bu kL::ircrvedirmezler. F-usi.:rurlrr' ' anlalr;r cioirultusunda payla;na';r ge::klikrlmaktarirr.
Bd.vLe bir cetelesme siileci sadece Dogu ve G,jneydogu il le:i-vlesrnrrh k:lamazCr. Ve kelr.adr. Bi.viik il lere dolr,r ge:igieneler oldu ven-esse sc,e: i -de. Ie t i r r t ibcdcn l i i rJ r :n 5 i r r : . rc1e bL: ! i :o i i . l
r . l ^ - - i i - . - e : - , - - - . , - r - i - i n r c r d i : i L - i n n u c L ( d r I n F . , . 1 : j : : r ' aa;z etnek qerekir. Eu kirli l ik iginde yer alan errrurlar, rnrnrrklr -ama isbataiiiqkin bir belge oh.raksrzrn- bir srraiarnaya tabi tutulabilir.
Br rkar yL iz k iS iden ibaret o lm. lzr :na r3 : rnen i ; : :a1 ' ; r lar lapt rJr r rI t lbafl ! La bLr nunaradrrlSr-
Korucular 9ok kalabahk ve sayrca 9ok fazla iiiegal faaliyetin sahibiolmalanna kar;rlrk oransal olarak ikinci srrayr alnaktadLilar.
I - ^ i i i . i i
< - r . r . . ^ l : c r . h - . ^ n r r l : I r n r J e - e v c , r - " l . t r , r , ,
Burada hrssas bir nokraya remas ermek gerekir. \[T're SayrnBaSbakan'rn bagkanh-irnda yaprlan toplantrda da agLkga izah edildifi nzere;gdni;tijgiimiiz resmisivil higbir 96revli, sivii ve gahsrnrza itimadraL teviteden higbir kigi, Genelkunaay'a balh -Jandanna drgrndaki-. birliki:rin vekumanda kacemelerinin, bu evlemlerin iginde yer aldrgrna dair herhingi biriJdiavr giindeme eetirrnemiglerdir.
' Ozel HaJek:t Tinlerinin op..3syon1a-'" sevk ewakla.xda "Bir gorevin i&sl" i:3resi kullal1]tlnekra, datusora bir not veya 3qrklalrcL bi iah yarrLmr!]lakta ve "i!{erkeze doniildrjgLi" i::desiyle yerinitln.keiir.
l l
a
e,imiig kcnandolair terhister srrra evile-kd).ine-isine diinmrigfilr.a-i!-'w.i^i,, <:n,1ron,r:rrn dl:ir,l inin halurl olduiu askeri .ve cilze:i:ibii l iklerde or:ay a 9rk:i.r:-,1 t!t einiln:eic:dir.
tsu bolindeki kci:',rmuz is:, krsaca Enlni..,.-l Te:kilaitir:..Ancr;i iaz:L r r r l r - a - r \ : - ; - n +
: . t . ! l j ' ' N . : : l ' J ] r : L . t ' j - Y L '
Poiis teEkilairmrz 150 bin kipicir- !ok iyi yeriqa:i; uzn:rlartn-u-aerndr, fede.ka;ca gah;an ve he: an hevait c:hil me;ie3.ini r,e sele::ii;tir : . , . e , . i n neL i - l e : " . . : ) : " i v i s_c l : naN r c : r j i . r . : : , . I t : j : l - : : k : " - : " : l . : < : : ,
ci ' . jsrjnii lenez. Alcak oolis teskilarra,ja Sr:surluk ola',t ba.:lartrsr vcklurdemel,Se r:.rLrst olr tavrr oLamaz. uiiada-il lnce clzgi: 931:;inrnilzin tull1_ - ; - , - - - - - , - ; - -saftaL:trnda CiL\et.e soz dnundc rur::ru'tur.
Baqbak:n de l i ; ik l i ! inden sonra l9o l l rhnrn ik : r : ; i yar ts tnda Pol is ve (itIstihbaiat e koklii veaJqisit<tikte, olmustur. Daha sonr@#erkileri olan bir mahiyet kazandLir orta) a clkmLSLLr.
Emni-'',et Genel lv{iidi.jrlLilirne parla.k ve atak bir isin sahibi. ; r ^ \ igetirilmittir: \&!rn9!1941 ir[T lvliistegarmn deliptirilmesi gi.indeme
A-G-ttitgelmig ancak bu operasyon yaprlamamrg, )v{ehmet E,vmiir'iin geri donmesi
t:ll'LLL(oek cok kisi_vi hayrete diisiirm0stilr. Qiinkii lvlehmet Eymiii de ada;r gibiparlak ve atak bir kigilikir. Ancak her ikisinin arasr, kapatrlarrayacak kadardennden acrklLr ve yrllar gegince anlaqmazlrlrn derinligi iyice orta,vagrkrxr$tlr.
l 4
t!
B ; l a ' : r ' B ' c r " t r ' ' ' 1 ' -
eski baqk:nialnCan Nuri GL\Di :i B l i ;-\an isti hb rr:t B rgmii; :-iirlilineqeririinis::i ki Nuri Clr]rDES le \leh:rer ElafLE'cr ar3snde iosisni:clnr-r rn bi: teg;rig r:-:JLr.' Ilel-sle: .l,Ci.R ise E;;::tli ,iii /akn i{lsillE . \ ' : :bar K: r - iur E- \5 \ ' i \ ' - r , t ; ] . r - - ; r : r : : r ' : L 'z : l F . , . : - i ' ; : T ' - . . . r : :
. .. ' .----a.--.-.::. --
c = : i , - ' ' s i c l e : : l g . i : : ' . : : : J . = - : - - i : . , . . . ! . 5 \ ' : r i n r . 1 e : L e : c i : ; : . : : . i . ::irev yeri Besbil.::r irl< kii-) ?c1, :: Jisba.:::.itn i:ia.nji! :;::.nei: i?e:,:i i i. parlak is:.nii--,:.-:n r.tr,i i;;:.:kii r 9::c:'. e ,rirign.rusrr!.
\ r T \ l , , i c . : - , c . - - . . . - \ , . r - , -
ci rra tarti lncan eaeell,: iui: : i ir. 0::eil i ..,:i lc r -\:;r i l isk :si s:1 esi:., '-e .. .:l i o-.1-;: l,Ler]-1iet
kuilardrgr rse y a-vgLn bir biig iir.
ibrahinr S.Aiii l i ' in Ozel Ha::kit Daire Baqkanhi::r: -le:iri imesisonucu Kor'.r.x EKEII'in bu .--:,lieC:'.:i ir'.:i:.:zu clageni,rsiii ,i::irrl;ili. l.f :11il'l
$.r.i i l ' i ' i l bli l ' imtne verdig: ielin::. ,-ior!'-t Ei{!\ ' in rs ek.l:; ';rLn <endiialime:r olardi u1.'z'.:1::tmasi' larzircadli. Daha crl .^il:rnli:i Korkut
Ei€N'in Ger,el N[',iCi'rr lv[t;a.;iri o i:-rat gahqacaar dinr ielkiiata \ e iLNfticiiirliiklerine de duvuru lrn:s f.rr.
Bu donende 0ze1 Flarekdt Driresi giigiernis. s3ylca arintt, Coiu ', e
eJne. .Coguda OzeL T i rn ler in b" . . r t ' t re e t l r l r : i er 1- ; ; :k :ok: -1 r
ula;m1ttlr.
\ . i - L i t a g : ' , l l : r i t i r l : L : - : l c i l u
\.ri GLD I3S B i^.; c i-r:iltn e5i C iLLf 'Zl _
a
r. NglG!]rDE$; Batbakann.i6 Agustos 1993 iarihli " 'e bizzat imzaiadrgt.". 'aztile iv[T {sti[6"rat*BaSdaorlmaniEr'i-T 6;Lrniatannasi ve Bagbakanhkagrjrevleldirilmesi taiimatr sonucu. III'| NliisteiarllgnLn alnl brihii ce'lbL ile hematamasl yaprlmli hem de BagbakarJrkta g6reve bafiatllnlttlr. Bu alarneirki siir'ar
ve yazrlardaki ifa<ie, konLurun "Qok ozel" oiC.lgu,lru ispat etse gerelci..
Daha sonra Ba,sba-kanlk; 19.0?.1997 tarihinde Nuri GLNDE$ L'r dur';munttsonnut cevap 2:.02.\99i de yine siir'3tle ama mtur olrrak gdrderih ; ve bu yazl
Bagbakanhk Persooel ka1<lLna 28.02.1997 de girebilmi;t ir.
a Ddnemin Bagbakanhk Teii' K'.{ulu Bagkanr'nr,r Ba5bakania irtibat no}daslnm
da alrr oidulu, BaibaklJla su!ulac.-( onalilarl, Bagbaka.rrn eline tevci etiigi, h3tix
Teftigteki resmi konut telefon numaralanntn bile Bagbakrnm etine ve sekieterrne alt
oldugr.r rqrk bir bilgidir.
( r t t rL
1 i
Genel i\liidiir NIeh:rer RG,A.R. Baqbak:n'rn sagladL-fu ''.desr
emrindeki Tegkilitla gergeklen etkili -zaman zaman biiroFlJl . : d i ; :n- iz t i r : 'ek1ei e ib i - b i r s ' lc : r l "s - 'qr ' . Po l is Tesk: r i r ' r i ;1 i i f t :geneli-c.Ce ki yay3,.n fonksiyonu, bu giic'j olalaniistii boyntlara tagmrltr.
P ^ 1 i q T d q l : " t - j s j F " r . 1 n ; - i ; - 1 " - , l , . * - ' * , - A - " c _ . n e m j i < ; .
l j3toJdan m o:s:Ji ve q'11:ruolr .
F ' ^ ; F ! ; c l . . l m , r ' , .
PI{K liCr': A'cCriL.:1.PI{K liCr': A'cCriL.:.!. OCA]I-.{}i 'n yakrlanmasi l 'eva tjici.i i '. i l iesi. Brjv!:b i r p r o j : ' r r : : - j r l . j - : ; ; i . h : r : - t e - , . ' : . : .
; r - : : N i : is ; 1 : : : ' : ; r g - . i i J l x - i . : : r ! 3 ; t c r t : r . r . : a : : c . r T . n . i L - \ , . 1 : : I r - . . : : . : .Pe., ; i i - : ve f :c i . - rc. ' . c . - t : r rsun K\Rr. ;1c '11 ;z] f l f f i :51 ' - - : r I : : .L-y'"t:.rrucu Ta::ri v. F,tryaii liracatgr Nurel:in Cl-i/EN de aynr eliptecir.)
Bu arnacla"dniil, i 6denek"ten r'on da a.rnlmrstir. NifT L.-,k :vnak lar : r -dr r : l l .5 mi l lon Coi : : , dc ; - t (n E; : : i ; e t Gerc l \ l i . ic , j r l ' : i i i i :
oi:bilece:i igin nicin reritci3i vey: nasrl. veri.lCisi konusu ieta;;eedilme;n !9i:r..; Bu mikar drh: sonn ',: l ine or-iili i i.lenck inkja..rrr'...ranrrrlmrglrr. Iddielar 70 r--.:lyon Col-r:l'k b.r fon ol;5:ur:ldugu sekiic.leys:de Ba5kanLlrrmz bu@ ciacag!kanaatindedir. Bu k3naat ilgililerle yaprl.:n gorugmeler ve elde ediien digerbi ls i ler sonucu ed,ni lmiq: i r .
Silah taciri Ertag TIN.\R'rn Isvigre'de mukim Genel NltiCijnj MaxBretscher'in allatrrnryia "Ertag TINAR 70 milyon dolar civarrnda birfondaa bahsediyor ve bununla Tiirk Hiihimeti'nin temin edemedigi silahve araglarm satm ahnaca$lnl anlattyor" olsa dahi 70 milyon dolanntamamlnln ),uft drgrna grkmadr$r hemen hemen kesin gibidir.
Ertag TNAR, Londra',la yerle;ik Hospro fimrasLnrn sahibi veytineticisidir. Hospro 100 poundluk sennaygye sahip bir tabela qirketidir.Uzun yrllar safl*k sek6ninde faaliyet gcistermiqtir. Tijrk hastanelerine,Istanbul Universitesi saghk kurumlanna milyarlarca lirahk teghizatsatmlgtrr. Edinilen kanaat satln allnan bu cihazLarla hastaneierin ozellikl-:de kalp ve damar cerrahi iinitelerinin cidCi gekilde suistimal edildi$iseklindedir.
1
(tu".tK
c
L K
r:)
il
Ertag Tir'r-AR 199'l yrhne kaCar, Krbns Pasapofu ile ve yabancr
semayeii bir girketin Ttrkiye tensilcisi yabancL personeL s"rfilsrinde
faali-'-ette tulurunugtur. Yabancr Serma're Dairesi -ne hikr:oetse- G'.Y!-_d
dclinlr: bir TLlrk, Krbns pasapcrm ibraz eCince kenriisile yata'rcr
ptisonel ic.n d$tniilir-rl; gah;rna i:nini ve;r,"-ekle r'::zut qrjrner':kredii':!"c"ncr
S.rrnaye Dai::,,inin 9al5na iz:ri de Ennii;et Genel ll i. ldur:!! ince
ac-,.ta otcinaiil{ bir ;elii i i le ikamet iz;rrre dd nii;nei':edir' ' Ne:ic;r':: ' i:r:
v'.-.-.:;'.C:;,.i Er:ac Tl)i.r3-, 'r'lklr'i:ie 9aL:1.'' liabancl persontl :ir'i'i:'J:,e dL;-r'
e,-li inrsrii.
Ef i l ; T ] . ' -1 I 1 : - - r r l r :C ' . - - : lgo j r i t s c- : ' r rJ ' F : -n : ' - ' - re
Iti,ioiiil[':* tr:iltaca:t ederek;[g![!s$!g!Sd!4 beliri:- i: i bu
alep u-v3::n gii..!Lil ' j$ r. Bu araca L; :r9 ihaie- e de kanlmr5trr' l :idtir
itaieleiie thsrt n'i ieni; gbziiy!e prr:ien olmadrir i iade eJileliizs'.ci bu
konu B a;kailrgin.rrzca irdeleru;e:ri;tir. Sadece Enniye: GeneL
\!udiiri i igrni]r, Olag:-nilsli i H:l Biri-ze Valil iginin kuntlmist .s:' l ir:sr:tti lgilendir-er
-i{{ naCceler:ne da-irnnara:i,ihalelelde klasik ir:i:
rnetoclanntn dr;l;ra gr!l '-na, u.vguiarlala:lna son veiilmesi geieiine i:s:'::
e dilec t l: ir.
Ertag TNAR'rn hibe talebi Genel ) l j-idiirl i ikce uygun 3or:iimi\ sil lrh
ve teghizai kolileri 199'1 yrhndan itibaren ii lkeye gebae,ve ba;l' ln.lL;ir: '
(Erta; TNAR bu arada gahsi dosiu Er,rniv-et Genel \!'icilr YarCrmcrsr
irt,-rgr,r-tt OGaN',n tavassutuyla ve henen hemen bir giinde Tiirk pasapor::
da al-mrg ,r" daha sonra Krrnlzl Pasaport tagrmak iizere Kuze;r Krbns Tiirk
Cumhuiiyeti'nin Cenevre f ahr't Temsilcisi olmaya talip olmuqtur')
Emniyet Genel Nliidilrlii-nil kayltlarlna gore; Hospro 82 milyar TL ltk
154 kalem malzemevi hibe etmi;, sadece 10 Baretta ve toqS:ul"
kaybolmugtur. Ertag in{AR"n i5 arkadagr lv{ax Bretscher'e gdre TNAR"nir yrt ;i ina" Divonne'daki evini cjdedi' Versoix'deki apartinantnt aldt'
1.7 milyona ,oeni bir ev, bir 600 lvlersedes, b'rr Crysler Voyaget ve karrstna
bir lvteiseCes ::0 saitn aidt Hepsini bir yrl igincle ve bu 70 mil'vcn Colardan
o
5 Yabalci Se;r4aye Dairesi'nin eroin kagrkgrlanna, Giineydogu.illei'xde Ara?
asrlh kimligi belirsiz ki;ilere de 9ahgma izni ver<li$i ilk deia 1939 tarihli bir
raporumuzda tel1k;r konusu ynpllmlttl'
l 1
:
HrBr I Lq HIZ.\ I vE SIIAHL.{R
Bu konunun il<l brlyrik dzelii_ii vardrr;
l. P:r:sr ciJe;r:r:k ali;an s'l:.1. nuhi:cn:t ve rechiz:.r.
2. is:aii'1e -\lossac'la- kur-ular ::iskiler.
I{er iki k,:.::r: tu:r cii l ,.i cv Hos".ro ir:irasi sahi'ci Eriac T\._ira::;:nd.:r reii;ti. :lr. -irs;r.
' Ii,ri.Dro i::3ri 'cdr sarrn::il i!: siiahlan hibe olarak Ti]rl<i
b
Bu kcnu tze:inde tefer-:uarrvi: du;nak ihtiyacr va:oir.
F iospro ; i r r : :s : in: i l :e:e Ce k- : : l : . ' , : : b, r i im.red s i r : : r i : .
$irketin sanibi vey,'a ortair L-'i:rak gdrin3n Eriag TliAR, Ger.vedolumlu bir Tii;k vatanda;rdrr. K-;:d.isi bilahare KKTC tabiive:lnegirmigtir. T0rkiye'de Hosprc tirnasrnrir tensilcisi olarak Yabancr SermaveDairesi' nden izin alarak gahgmava ba;lamlttrr_
Erteg T|:\-AR, 1993 ;-rhna kaCe; salhk alanrnda faaliyet gosterrni;,Seghk Ba-kanirgr 'na cc; i r i i i rbbi ar .c. : r satnrgrrr .
TiNAR, ista-'rbul Universitesi ReL:torii prolDr.Biilent BERKARDAile IETSA\ ad
'--<'*'''-'-crnaz satrlrnc3 ye: \'e roi almtlflr.
Adrgegen, daha sonra KKTC'nin Cenevre Fa-hri Konsoloslulu,natelip oldugunda relerans olarak Adalet Bakanr Sn.Mehmet AGAR.Tgdstermittir.
Hospro, Ineiltere'de imrulu bir tabela girketidir. Sermayesi 100pound'dur. Ytllardal beri de bu serma,ve yaplsi de!i;memis hisseleryanyarlya Direktdr Ertag Tb*AR ve seketer Nurdan BERGEIV!\N -bilahare TINr'AR- arasrnda b6liiqiiL:iigriir.
')
a ' )
:erket : : :@ gtcr is : j ; .
Ingiliz girketler dairesi Company House'danl i 0 c r \ f e - r h r r l e n d : i L - l m r n l r r t r < k l e d i l e n h i r
- t : l _ i . . i r . ^ - : _ f l , \ j , l t s t ! <
delerlendirilmigt,l.
Cetavh bilcilar.'i -l
faaliyetlei itibanyla
L'z:r : : lar eurubu. 9 i rk, t : r -LC0 pou:.d g ib i k . - r ik b ' r se- : , : i le
'i:ululiu-i':n-r. bu;i-re kaCe: ser:rale:inC: herhrn:i bii ;nuin 7t;,i:r-,:mts^T-"" - " i ,? . : d . r . . . ' - - - i . - , r sLk ce i isnas i r . : . h isse d i i rhn l i r - i : : b i ric:rer:i ve bir sei<ieter arasirdc bdir:;;i inesini, biia:rgoiairn,'^l y:::ir 1anil:rl i).:1e:i. 'r i i-zii i hi9 iri: k:1emi: bul;;r:narnasi::r. bii:rgc lr. sir::-,i vea,:a:r oie:..ja zra:rn )-'t:- alr,rsl r. b,:l;i;:rn :-:;:i ie:rr-id, -. ' ia-:1 :-..,1:,: . : - - - : : : : i 5 : : f : . : ; : . : - : i : : . - r . . ' . ' : r ' , - * . : : ' . i . l : . : .diisirc'.rrd,ig|in'i beli(ei.:.i, C,':rt.,i l, House ur -l uer:r ;r.t;:.a k:y{na:]
9:i.rri1r: ::sneCilecell i l:r. :n:. bulu:,:i lunu, sonracian (-' : i: i i itei:i. lcrl. 1 r . : - . r . - r . . - j . - . . " : : , . . c : - n l . d s n c l i n : l : : n 3 . l n , : t : d : _ - . i : :
i-vnr ciculundan u:uLi bii delelin vapLI;-,:k;: oLc iiunun onrvr ;Lki:itnt.l-. e lir:r.: kred irLe; .
-iirket 199i tiri l i be;ianr;cr. irbbi cihrz ve ekror,rrla:la ilgil iulusl:r:rasr ticrrel \ '?FrliinL aciklan:ktad1r. Ancak ticari i 're1ilreder,b i n l e : c : : o - : r d o i u : l i d : ; : l y i j z L l : : - * . , - , . . r . . : b i . . : r c c d , r : : r h . r a f - - : :
Yine 1991 tarihinde girket TLiikire'de gube .r9nrk anirclyia 70rnil;-.cn Tl.irk bir tutart uzun vadeli s:rinayelie aktarmtgtir. Ve Istanbul'd:t0 ; :u l lon I l . r lc i r rNet tcsrs ed l rmrf ' . r
lluhtelif yrllare ait biLangoLarda qirket faeli.yetlecne iLilkin bi:kaleme rastianma-naktadLr. 3l Arahk 1995 tarihli beyannamede kdr-zaraihesabLnda 70{6 pound gdriinmekie, I .vrl vadeli alacaklart ise 135.4-15.n, n r ' l n l rrrk ve' r lm:t-r : , l r r
- Salhk Bakanhlr'ndan edinilen brlgilere gdre Hcspro'nun Sa-thkSektorn ile iligkisi 1978 yrllanna k:dar gitmektedir. Dr.Nllrfit KORYAKAstrm Hastanesi 1978-198i ddneminde bu firnacian milteaddit keie trbbicihaz almr;tri. D:Sa sorua bu hastane Koguyolu Kaip-Danar Cerahii'ierkezi olunca iliqkile r, DT.KORYAK'rn ba;hekin cldulu srlrece devametnigtir.
Universite Hastaneleri de Hospro ile ili;ki kumug, AktlenizUniversitesi firmada:r Akciger Pompast saitnaimtgtrr. Daha sorLralarr firnair-:iltere'ye hasta gdtfirmeye baglamt;trr.
t 9
Siyemi ER.SEK Kalp Dam.rr Cerahi \terkezir-1Cspro y3 getrt.r rh3{dler \ erTnl;lLI.
L r l
19 88- r.99
Salhk Ba-<erhlr'nur fln iheleleii rrlttrnimamrt sadece lvlerkezdeAlkara'da mevcut kayrrlar bir hel<iim tarafindan inceleninigtir-
Onenli oir,r hus::s guCur; sailk seit:dr.llnC.: faeii;.::r: ci:i:r licsprol99f v:hnr takiben bu sekbrde sininnene<ieCir. Bu tarihten scra fin;rev: Er:ac TiljA-R- Earniliet Gelel Nt.idiirl,liil kaJ-ltll:;:r.,!la ort!!.rgrkmakiaCrr.
ez-:l Huekii Daiie Ba.:kanL Ibrrr.l $Ai-i). l l. l. i j i-.f ia:.:.ri:,j:. '9ok acei:" kavr:t.,,|:i l-:rzl rn::..:::::t gre: I ihti';ac d..:-,,'-.ui..::tu be,:r::::l:. j.ijsa., th Ka;tun Iii: l i i:rde KJr ::rlal.ei:i i.r 3.nail.l:si::cski ni:l: i-. _.,eic::.y'i iarlaaaiik ve pr-uhk usul'ir '.:e g6;aro fjr::.::Lndar rlrnL i-,1 GeleiNliidiir lvleirne. AG.\R:7.2.1t94 rar:iri:de ona-r veimis::r. i igrli Daire-velkili ieri Hos:ro'rr ..e En:; TN.r.R r tr;macrkl.ttnr isimle:in"r:is-kan"c:n veriidi!ini soylemislerdir.
Oiaii-niistil Hal B6lge Velil i_ii 'rin krrrulmasr hakkrnCaki 2g5 sa.v.,rhKanun li,ikmr,-lnde Karllnlme'nir Lrnai.llsi. Valilik tegk:ldtimnkuiulmasrnr ve ka:nu kuru:niarrnrn bu konuciaki talepleri yerine getirn,-sinidilzenlerirextedir. Bu maCienin Emn:;,et Genel N,fiidiirliigii'ne her tirlii drsalrml tek fii-madan, paz:rlrk yoluvla ve uygun edrecekle:: fiattr:ls:trnalmalanna inlidnverdi!i sdylenemez.
Aynca Hospro Limited'in nasrl ve nereden bulundu{u Ca beilideeildir.
Ertesi giinri 28.2.1994 te topla an ihale komisyonu 1_040.8j0 dolarolarak vaprlmrs teklifi %3 indirimle 1.009.000 dolar olara,k had.de layrkbuimus ve sattnalrnm3sna karai verilmi5tir. Karar lvlart i 994 te Genellvliidiir Mehrnet AGAR tarafindan onayhnmr; finne isiail men5eiliteghizatr temin etni;, \Ierkez Bankasr 18.05.1994 de iihalir bedeli olan1.009.000 dolan toplam 32,5 milyar TL. kar;rLr[r olarak transter etmigtir.
Yine aynr tarihte yaprlan bir taiep, yukand*.i seyri ta-kibederek28.2.1994 te bu defa 1211.21,1 dolarhk bir baska alrma konu olmusfdr. Bir
2't' :! i
Bu sahnahnanln bu kudu. r'ii.'uJl" y,-,t i..si tukd' ! . - = - - i - i - - - = - - - - : : - _nrz drs.er Konularda -eoriilememekted ir.
20
diger ahm ise 203 bin dolarhktrr. Her ii9 ahm Hospro firrnasve staodart o/o3 indiime tabi olmugmr.
_ Ihale Komis.,'onu kararlan da 1'50, 151 ve i5l olare-k birbirili-takibeini$ Genel Nliidiir lvlehmet A-GAR her 3 kaian a:/nl tadhieiinzala.imqtu.
Burada dkk:ti gekee tenel husus. Hospro fii;rasrnrn ;niJen der..re.;egrrisiiir. Bir ta'ceii girkerinin Tiirk Enn.;ret Terklli.i:ne crij,varl:ica lL,.-airksilah ve teghrzerr hibe emesi d: ilsi c"-_i:cidir.
E!er hi!e. isr3il Devleri taiaf:rran ,va::h,'l,:.i is": bu si:::i:.Lin dc..lela
l ' , \ \ L
: . ii
cl :-:: kuriiusl:lnca ciusturuimasi c.::ei.:irdi. E:.:r hire cl;:i: qi::sl:ieri) ,;r ir ge:jk!: bu dl:lnu i.r: lt e,te:;rez.
icin dd_lir5mekie de izllh etmek miimkrin olariraz. l.-::llr ki s.ir'arij ahmlacmanrn bir :ck yolu iukanda acll:janCrir uze:e vardii le siir'aile it:lekerc:rnck i:lr:.*' j:: i:.
sil ih ve nalzene^ ' ' ' l ^ * _
u :e t t 1a rek l t D l l tSs i , na , \ . e i : L silahlann kaid,.nl-iu'.r-:drgr -sio i. Bakrm-m i i r r l r " ; F r l " i l r . '
kendilerine tesiim:c rlm:d an-'SOnfa saytm aotlmrs ve bize ''rsledikib.;ila-_Ldy.(!!!sln. u: irr.
Siiahlarla ilgilimiktari belli de,:.ilcir.
Yaprlan sorugtunnalardr- ise konu; Susurluk kazesrnda ortaya grkans.rsturuculu Baretta'.va iligkin kamuoyu basi<rsr sebebille,-10 adel kayrpBaretta ile srmrh tutulmugtur.
Hanei s i ldh lann ve malz=menin le lCi i i de bu g lne kadaravdlnlatrlamamlsltr
Hibe teghizatrn, ternininden kayda ahnmasrna kadar bir seri hata!iglem va"rdrr. E.r:::iyet Genel IvliidtrlUgijniin o dcjnemde iizerinde durduluesas konu is: \iossad'la iligki L:unnaktrr. OCemelerin, Erlac TiN.{R,rnCevrel e eirnesinin, i-srail'e rlan ziyaretlerin esas am3cr,e. Abdullair .OCALAN'a karfr_ yaprlacak oneras].ondur_ Hate hibernalzemelerin eerekgesinil de Ocalan kar;rhgr yaprlan ve yaprlacakijdemelerin kamufle edilnesi amacrna doniik oldugu ifade edilrn:ktedir.Ancak bu nokeda da bir agrkhk vardrr. Odemeler Eltac TiNAR'ayapr)makta hizmet israi l 'den beklenmekredir.
l._ -r
2 l
Bu arada lvlilli istihbarat Tegkiiatr'ndan ahnanTinar halen taisil edemeCiii i0-15 milvon dolana. ' : r ' : r - 5 r : . a i r r . { r - L
A l - - - - r . - L : : , - - _ s . l r m . . .! : - l w l U u w g ! t ' r ! ' ' l
serekmekedii.
Ancek bureda Cr bir proolcnr r :;i r: b'; bask.r ijLkeden Hospro curt :a inat mel , : r . rb .y la e lde ed l lc r : : r :1 . : i . dccne 1:pr ln :Cr i r :c : rs : r i :C i ler ;e :n : ; v - ' : . . : : i . inar ne. : : i - r r . . :e t . r . : . ; l cCi i l . - is ve Enac TN.- ' . t ita::indm riCeamistir.
Deii;en s3r,lar sebeci;..ie Ttii: t3:'..ri i C,lene..: vapnain:kia.vaiarlaina!:-3, paSsr rjCeru-is sil:. '.-:
-.--\ifP-':: :l:::i: k::. :laii ladlr.
\ _ .J Cdemelerin, Israil ' ien eioe .,cilec:k Ces,ek \,{ossec isiihbaratr icin
vaprldrlr idciialan da griveniiiri i, l i l i k:1 c c:;lekteci:.
Buradaki 6nernli nokta. ;olisin rur:c,sr cjnenli bir c,rer3s1-oi-i.rds: . : rmesinde ' " i ie rc ih t i r . 3 j r . : l ' i : r : : ; . . t lapr ldr . :na. kayn:k rahs;eiiiciidine c.ire li irkilmet vetkiirieriri l bu konuda b -rsi ve onavr oimlre:re.tir. Bu tip isler igin NtrT'in de';reier grkanlrnagr r<ir-ki isacetsiziige 11:isaier etirek icab eder. Kaidr ki NIIT i: bu rontre c:crisyon hazrrhgric : rdedi r ve haz: rLrk l r uz. rn l - i r z :m:r r .mrs. ; , r iG: Oc. r ia : r y : - : ,1 :nc cerasyondan sa4 olarak kr-rrtuLnu;f.rr. Suie'deki t.j.lo srrada Ielefbnlr konu5a:. Ocalan rn konusr-:asr yrrrr.: kelmrgs.r c: 1')
' i l ' j ! - . ' ' t ' - . i i _ - - - - - . ' -casrK3Sorua r - 'Ls iT le Konu l iuqu tcsDl t e j r . :nce kunutdu :u o r t f , y l g tkml5 t l r .
Suriye askeri birlikleri operasyon mahaLlini abiukaya almrg, bu"p.r"r) "" S"rty.
Giicii.n ve imkdnlann boliir..sresi, dncelikle
L 1 L \
: J
arrstzhir tevlitetrni$tir. Daha sonralan da her i teqkilat dilerinin gabalarrnr kiigi-imseni;ve bu hal her iki teskilatrn i$birliii imkanlarrnr belki de yok etme noktastnakedar sLntrIamrgtrr.
Nlossad Ba'kam'nrn Emriyet Gerel Miidiirii'nil, keza ClAyggl4ednh-f@jj- !i bir ba;ka olunsuzlulun sebebi olmuqtur.Istihbalat Tegkildtlan arasrnda, gor.uin @B=l\e$-n tarafi4!49_-i&ele,_.91!dQ!1n iddia edilmesi ise, karqrlki:gekigmenil bolr.itlarrnr biiytitmiis ve gorev yaprlmasnr srmrlayan bir unsurhali-ae gelmigtir.
( l t t- & .
A'!!1\ 1'4-
r i L L {-1
22
f i L L?,f)"
Bu aiada Askeri istihbaratrn da rr:nCrsrra acrldiirhalinde s6ytennif,--$[-iiffi-5ii6iii"1Efi^-Jgeligneleril ne k:.dar derur olCueunu ortal/a ko)/nustur.
Bu a.rrrrm, teghzat ve teknl-k -vailnrn va ha:camalarda da tekarlarayol acmrttrr. Bu ta:afia:r a;rr ka'.rn:i isra:l s'jncsme eelmi;, die yaaC,,:.rr ' : : . n l - r r b i : : ' : l < : r j e e r i k - : j n " : - . . . - , . : . . . , ^ i - 1 1 -. . . _ . , i l l \ i : ce!c:- . I lQi i i l - l1 lg:Yl3 l inanr et l leveui15Len1s1erc1f.
is:iirbarat alinrnda dah:r di..\1lT'i:r i i i, jesr.;le "ic--r kru:::sasr: . r ' - i . . : : : - . ] l l - , . - : : . : . r o l i . : - i : . - . . - . t . . . . . oa:l:r,r:.Ca . xilier.i:le r'.r:it.
"\ti-i li:;-r*l,srne yiilei:k ci:::,.: s,:nj-imii::j C.k yaDLianul/qii:fialarc:r: i..i, i:: grki,rl--u. i --L-r .: ;.: i.: i le qlreve ,.,,iL.,-a.ruiukla:na giti oll-t l. irn yanrs;ra i.r,i :nL-,rrl cr,)3./.tl:r: kurban sLrmr desrkca eiiri lneicedir.
S,iz korusu baskilalh Oiir.L Ldl-=esi:.:e ,vciunla;lr3r. baskr veclduiine olr.;l: i intn i99: )-riinda.l i i i ' i.-,iei ti i:t.ianrta gecii-i i, i::tl:T9-9t-:196 ;rllarrndc ciii. i<ati cekec:k dlze_--c; anLir, 1997 -vrlLnd: ise irerrdin
dreraii oranda ciiisri!$'i eozlerunekreCir.
1992 yrhnda-r gilniimiize kadar i -r0'.1y9.: yrllnda-r silniimiize kadar i _r0'i]n ijzerinde NIIT kavnljrquventll( brnm{eitice sor,:uya airnnr;. Creinli bir krsmr qiCdei drhilbril irla tf,bl tur:ulirrus, li ci'"arLnCa k:vr:,1 demaske ecilnis. bunlardan
har cr l : r rnL ke1 bet rn ig t i r . "
Bu ciimielerde Polise ydnelm\ aq..., qfi_!!91g?_y34r. Ayncai;birliginin hangi noktai;;Tadxr gerilenig clduguE o*q"^ a,Gitr"a".
.!rutiiiuS,
le r-eva nmecL l {a15' i bu sebe I Pureic i 50nucunlq, urtmelerian I
\e - , f,. 'u'.),-iiV r i " I :
IvtrT tarafrndan cevaplandrrrlmasi istenen sorulara kar;rhkgdr0qlerini detave eden Te;kilit, N[T-Si.;asetci ili;kisinde ise dncekisayfalardaki ifadelerirnizi teyit eden goriiglere yer vennekteciir.
lvfrT'in, basktlara kendi vcintemleri i1eraimen isterlne.ven mi,idahalelerln olabilci.ii
direndili ancak bu titizligeanlatrldrktan sorua cimek
EKEN'in adr zikredilmektedir.
2l
olarak N{ebmet E\i
Emnivcc Cenel NliidiirlLii ir. si- r.crn re:crhiri ner o]arko] masr ile ]lIT in ijnlnc g-'cm:stir. Tc!:rik cih: Lanmadr bilc Er:m jyeri lgilileri, niistehzi bir eCa ile "blzden dgr;r:diler" "bizden sonre basladriar,'dernektedirler.
1.1,
NIiLLi iSTiHBAR{T TESKJLATI
Susurluk ola;;tnda ldT'i:r de yei aldrlr gdri\ii ve iddiasr Tetkilat ilst
ybnetimini ciddi olarak inci:nekeCir. Te;kildt mensuplan da hakh bir
airnsa..rLk ve iizilni,.i Lzhar e::rekedtiler.
Ancak kanuo-u-''-::tCa bu ,v6rlCe oiu;r'lciddiye aLii;raciilt :i i i lmekeCir. Qurk'i bu
- \ l : ' t t r .
kr.l:iin de \dT tr;:ri-:ld::rkan:-,;in oiu;n;:r se:eci 1ia.
Susu:':uk k:::s;:Car 15 Cakik:L scue T\,: i::in \lrhlne: O:- ' l r"': '
knii-i i;; le ile:] ;i!: '., in -:. 'odullah Ql-lLI olCr:lunu agrk:i:n:^s:, i ' ' l in
vtrdili bir rai.:r' :i;:ax sdf iennis. yr:r1r:r1, k'-rLir:n kula! : :r: ri cai::r:;:ti '
Drha soru:ki gJlisnelerce \[' l ' in ]lelnet oZE.rY',n s::' i.k ht"'i l 'elhi
gck uzun sire.;en beri bildigi ispatb-nrttrr. lxm_T":jj:q1 j:9q!t.
MiT Nliistega.t'ntn bilgisine ancal< Aralk I997'de sunulan Ekfa
1996 tarihli bir gorii;ne notunda, NIT elemanlannCan Duran FIR-{T'rn
Fatih BUCAK'la yaptlgl bir goriilmede, orier Liitfi TOPAL'r polisletin
dlCi i rd i ig i in i jn iddia edi ld i !L key tLrCrr '
Yine Nlehmet E\'l'fliR ve gurubu lvleb-'net Ali YA-PRAr'' t;.t
kagrnhgrnda aragta pannak izi bulunan (Drej Ali gr"rrulundan) )viiiiri
SelugVf in kurtanlmast icin Yaprak gurubuyla gonitmeke hatta \l-:fit
SE]\,ENT N[T' de E]-tvtLrR' [in telefonuyla YAPP3K' rn yetkil i adanr' j' I 3
miizakere ve pazirltk yririitnektedir. Goligrnenin detayr iilk; igin h"':.in
vericidir. YAPR {.}( getesinin yetkilisi, "niriecaviz ve tehditkai bii eJi lil '
EYN'ftiR'e sdz verciikierini polis vs.nin i;i olamayacalrnr, ketrclile::r'::r
sdzlerini tutacaklan, kendi b6lgelerinde sadece kendilerini;t hakirir
olduiunu" belirtir bir tarzda konutmakladrr.
7, 1r"'\i{
N{ehmel E'AILI'tn. hazriLadrlr bi: raporCan : i ici le;in oot aif i ir-. irtr (6ptwL\A;l?;Eii de t:rrli ici)ni:l i i.
f - ine \ Ie r * re r E- . - \ - R ' -n f : . r l *cd e l l r \ l :hnu t \ ' LD l l i \ i l r
,vaptlg1. -s..j.Jlneierie: C.r.TLi'irn bai.senikleri. QATLI'nrn Bevsa
;irt "iinin-yupa.agr "Petroi igi" igin Hadi oZCIX'ta g6ri\ti]!i i, Kcc::ii
getesi olan tiadi OZCAN'In Beledi,ve Ba*a ' dldunneye k '
Emni,vet tvlilitiri: Affan bey'in Hadi OZCAN'rn arttk teslim oi::r:st
gerekri!ini soyledilini ve kargLhkh bilgilendirme igin saytsiz gorJtneler
yaptrklarr bilinmektedii.
lvtrT yetkilileri budinleyen polis ise sesalma-ktadr.
re::Lete klt lannaka, \ ' \"K-\l rn
crkarmamakla bu devlet aYrburrn
lTsil-'in nasri bL kigiLik oldulu; euaflna tcDladrgl itirafgrldrla
harz ye tecal-iiz, l|za le:awiiz. soveha-fac, gasp, haneye leca!.|]lz.,[za Lr-3! u1 :'r' = *'
Cc'.fi;fi=il.5ilft41".:r, [:i : cld i;u Iilini:li:e l ::'r o:ori:: erir'i:'
-r-..n4151-vle i;blil i; i 1:apma;t der rni ernesini izeh elne< 3'ii9le;ne keCir'
NiT Slbi sa1'ern bir kur':lu;un sl;.'-lln oii:r:1::'i ki;il:ri c':
kullanr:rrsrnr anla:;tak i .-ea-. munkundi!: Alcak s:;:i: l i1' e: 're i;birligln:
vaian yaklri l l in iz::irt g::: ' i: i.
) liT'in hr.nzi 1;urtcrsr Pri-'jdefa Fllffiasr irabuL eciie'ciiir niteiik-e bir u}'-lullina olam:z Qilxi
fti-'in 6t.t ir,ihb:iet Dairesiyle iliskrsi Teskilata salgr' korku' boyun
e@r'
OIr- t Bolges i r -Ce A e. ' is Kolor ' iusuru: ' ;c : i ' : : r ' ' i a i -3
eelebilecek her li i lU rezaletin.'-'aptln:st ne k:iar !a'rins-, )"1"-rke7l- kasr Hevkel Subesinde ^{h'net DE}tiR'' r l t iki jnette \ :5 [L l:] Zrrlai b3n
ru :s t de : k rc : r ' * m ' :- ' i r ra ac : : rCrq : I - -esab l : i : J : : )F la r : -
Bu hesabn mevcudi.veti' Devlet
6lrenilmi;tir. Eioin kagakgrlarinrr cehi bu
fl$ii-'in "yalnLz yernemek" nanirit ile birlikre' n :E : ' c on f ;n l lb i r tek suat _q i :meceo l r ; Y t )LL Kr '
Cevap mantrkh u" q.u olo"oktt.; ktndi'
o kimler kolluYor ise...
Argivinceki bilgilerdenhesaba pare -vat!frnail,delerlendiriidiginde aklab, lmier le p3) ls l ryorou.
Antalya'da Nletin GUI\E$ (Sakalh Hacr), 'a"n'kara'da N{elin
ATIvLA.CA, Ahmet DENIIR adryla icrayr taaliyer eden \E$IL hen pclisin
ien VIif in uarltgrnr, faalivetlerini bildi$i bir kigidir' Her iki tarai YE$IL'i
takibeder, telefonlartnr dinlerken, kar;t tarafin iriibatlartm -istenese de-
tesbit etmii oiilakt:.drr. Devietin Giivenlik Telkilitlen olayllrr'
irtibatlart bitmekte, TCK'na gdre su9 tegkil edeu fiilleri tesbit etmelite
ve... susmalitadlr. Susurluk olayr da iqte budur'
Devlet sustugu igin de meydaa getelere terkedilmeldedir'
26
Herqeyden haberiar olan IIIT'e, 1i0 bir kisilik ve, i " '
asa)/isten soruinlur o l i < . e - 1 6 - e - . - - ' - , 1 ' - ' ^ ( i : i r laIrr�s ka lara lap'erklarurinnes3blfll SOITna-( n-.|n'lll*\-n C l-:n ]rC lS il:.
Kurumlar kencilerinigammr;lardir.
inkdi eCerek, sonunda lrir kamyona
C. orrt Lt't''t't^ ?+'l- /ll*"'t'tttt"' lt' ' 'ou'V u"''n* /
21
Jd\DAR\I.\
Do-iu ve Giineydolu A*raCoiu As a.viq Kolord.usunun kcntroliinCeCir.Teriirin askeri m,icadele ydn0 ilgi, bilgi ve .vetki alammrz CLSndadr. A:iaL i t - r . 1 - ^ - - - - . . - . . r - - ^ t . . J ._ r r Ja r .C r r - tC . t r r - . t : , n - r z l - i : se , . i lCe : - :rl:ar:,r mijnicrin oir.:d:!r bir ge:ce ::lr. Susu:luk ol.ri: b:r r:aiik k::asio . : : :d , lL , d ' r - \ : : : r : :e k :z l i b i : d i : i r ,u . :urdu l - ; c : : : : : le k . r r :sLk i r i :n : . . , is:ihacia olduEu L-'il-{L ,vdr:si ve vci3ie buluna:: gorevliie:in ciili<itealtnmamasr ciddi ;rr eksikiik oi'-rcu.
JanCarina Genel i-cnui:-r.irir r:JJ:l:e Ce "til-:-U n varl::runutulebilir bii qerceli ceiil,.i ir.
JliTll Lrl,r' 'rln!!, iash)/e edilnrs, personeli ba;ka birirrlerdee: i re . , ler .d i : : l : r i t . . . :v r : i - . r : : ^ r ! ive s , ' .Ce: ' . : r ' . .s o .a : i l i : . i .ma l lT : \ , | . ' . .
gorev vapan pek 9ok edre',I hayatiadrr. A; :lceiTE-,ii.1n mevcutiil-e:i biikusur da olus;urnama-k:dri. AslLnCa ITE)l bi; ,i.tiv.:crr.r coQmu::,.rr.
Korucular ve ir1iaf9r1:i, PIil<. i1e miicaCelede ilk ddnernde GiivenlikK U r . v e t ' e , : - - L i : \ i . k l t r \ . r . : ' p - . : _ l a r : : : . i e t l . : l : o , , : \ . v a r : . . 1 : - . l t r . i Udur:n Ciiv:niik l..uwe..er::.n seno:;i ;:r.i Jr:t:-.tr<:lr.
Ozel Timlerin krrsal kesimde yetkili, etkili ve serbestc3 hareketedebilmelen giCerek gdrev dr;r dar,ranLSlara yonelmelerini r,c iclerinde suciqieyenleri hoqgorii i le kargrlama elil imlerini anrrmrsiLr.
Ozel Timlerin sevk ve idaresini koordine etmek icin Ja.rrdama icindeJITENI olarak adlandrnlan gurubun faaliyete gegirildi!i goriilmiigair.
JITE\ I bd lgede c tk i l i ca l rsmalr r v lpmrs i r r . Bunlann cogundan C- imahalli Jand";ma birl iklcnnin d.rni hal^eri olmarrsLrr 7.rm.rn i i- ' ..nTEN,{ b@aliyetleri 1irec.:dikkati geker hale gelmigtir. Biinyesinde gok mikarda korucu ve itirafgrbulurunasL sebebivle ferdi su9 oram yiikselnigtir.
Bolgedel z:rman iginde a.vnlan bu unsurla:, faaliyerlerine uyeunortarnlarda de';am etmiglerdir.
Bu guruptan iki ki;i kamu oylnda olaEaniistii tanrnmrgtrr. Birisi,Binbagr A.Cem ERSEITR, dileLi Nlahmut YILDIRIII - Yeqil - ciir
23
I
CEM ERSEITRl jla
Cem EB.SE\TF., kr;:c.-r Jl fE\ [Kcmutanhlrnn Giine.vdo!u AraCoiudakj
\ ; rF - : :< : . " . F i - Ja rC- ! .n r
eanistr.
EISEIER, Giireyciolu An:dclu dl u:':r slren s,ire.,i e:r- srnCaP:,j i i ie yepiian gerii ir v: isti ' ;r 'ci:ei qrir;;:::.r-ri:; i ie t inii irdd ] 'er ainri i::.
S;l.l lr grtrsn:la:; b,iz:-': gli:r.g. l lr: :lr:i:- ,:ieii ydi-retinii. PF.K'ya ka: rrr e : aasel olan ki;i ve g..:: .-rlLaf :r l.:::::l ni+. bua;:ir buniair ii:ir.l', :lk--vie ve (orn:iti:hi:r i :!::udi'.r, :;,3|t cixik )i...:imu.; i-lr.
S u : . - y r : i . ; : r h - : ; r i s - - - : : l u : : . . . i i o : , , l . r i t - f . r : - i : : : . c : ' : . :
iginile buiunn.Lug ya da igerigi hai<rnll'. oi13i se-hioi oinu;:.ri.
E3-SE!ER, <inceleri nciral bi.r i:ndama subay: oi:rak glrev'..,r',-i l ioElll.,lok cnenii ve:k:1erle dcnarrii i it icin ti irn kur'-i luslar':e
r r e C e \ : r : . : i k r n u r . . q : n ' : l : : ! : . . , i . 1 c r s : . . - r : r : : : ; : i i . T l ' . k : : c : : ; : ; . l r
.:iesine Ce tasn:s.. iKiP lideri Brz:ri v: K\ts lideri Talabani arasir.ia
sliekii olara.!.. Barzani ye yal:rn oLrui.. @
Kerkiiklii olmasr sebebiyle Ir:kh T0rknerlerle de yakrn iliqkilerivardrr. Irak Istihbarat Sen'isi ile de inibat icinCe ohnu5tur. Bu iligkini:l
' . . . ' . : : - - . . 1 |
boLgede gorev )'aptlgr 1976 ltl lartndm itibarer bagladr-hnr kendisi de
reddetmemiE, irtibatr PKK ile miicedeleie bagiamr;hr. Srk srk gittigi Kuze,vIrak'ta insiliz ve ABD istihbarai surupi4uyla da irtibatr hepdi.isiinillmiistiir.
Emekli olduktan sonra bir tepki igine girmig. PKK ile milcadeledeaksakhk, eksiklik ve yetersizlik olarak belirirdili hususlard: kamuontolu;turma faaliyetlerine baqlamrqtrr. f :inpo der3isi, Aydrnhk, Terciina-r ve l9lv tttii
D: i lv Ne*s qazercle: i lde roport3 i lan vr aq:k lJmal@.
Bu arada, IKPP nin Ankara Temsilcisi Hayruliah SAliFl'icn partininb0ro olarak kullaldrgr daireyi kiralamrg (veya kullanml;) ve bir siyasi dergicrkarma hazrrl*lanna baglamtq, Ah:ret AIDII: adryla iki kitap yazntlg,Tempo dergisindeki agrklamalart sebebiyle aleyhinde Askeri r'-lahkem:dedava agrlmrgtr- Ersever bdLgeye ve kr-1rt problernine ililkin gegitli gOri!;leri
l anrnda Jandarma Cenel Komutxnlrgl'nrn ve Asayig Kolordu
n 1 r ' r r - r n , l o n T r n r l a . t e f ] : n . l
lsril.Lb arat Biriminin lcu.rucusu veSub+virirr. Nlaft l99i te istifa
kurrnasrnCa elkiii rol ovnamLstLr-
29
Li'i
Konrutanll-ir'run atama, gait;ma tsJzl ve icraatlarnl
elegtiren agtklamalarda bulur-'lu9tur.
gliir,i itrr-
A:rcak geli;me1er bekledili ydnde olrnamr;. destek gdrmemis, Silahir
Kurvetler t.p=',ri gosret-ig. maii ydaCen ve g"ivenlik agrsndan sL'krnttl a
AvCrnhk Derc:si ERSEr'ER'ir d Ld'iri i i l; i lnii k:nci nari:ir igtnc':
ui t : I I i=. -T$lGr e ' ' . i - t : rn I :o: :c , u\ : rs: - : rucr i : - : : - : : : : : f i : : : : :
v. 'tanril
olnrasL sece'oi-vle, i.,i ' ittu Cflll t "
3: ;brr : i :k Pol i : inu; :da soreulei i : " x : r :ca,Lrr \h ' : - : l DEl i : \e
\.!4992-LF,c"9!i i'j+Jou' 5 e ki i nce ac : r' :r:l :I a; l : ; nr i' jc i :
NIIT'in aqlklama!3r1 gergekleiden uz3lili'
Atnttly
N{a rklt ve tutsrh rklarnavt - nedense ![iT'in siifek]i olarek
AVCI, TBI'IVI Susurluk Komis,'-onu'na 4 2 1997 tarihinCe 1a^ot:gragrklainada i' Giimriik ivfildiiril Ali Balka:r NETEL'in ;cftiru ( Jardarna
eiemam) Kemal UZLII'{ER'in evinde Cem'in ar;ivinin muhafaza edilcii5ni'
JandeniLa.mn Kemul'in svind rki malzemeleri, ar;ivi aldrg:, Kerr'rl'le
randevula5an ERSE\ER'i yakalacrgr, eve gelen ivlustafa DENIZ ve Neval
BOZ'u da eie gegirdi!ini" anlatmalcadrr
SoreulamaYt YePr-rlarolduguAAFjgrndrr'
lvliT'te sonunda rnantrkh bir izah yapmakta ve "ERSF'\ER ve
arkatlaslarrrun teroristlerin hareket tarzl konusunda 9ok tecrlbeli k--if i
gwenlikle;i ydnliil.len de 9ok dikkatli olduklan biiinmekte''1ir' D'rn:i
iagnen herhangi bir miicadele emaresi olmadan cinayeti igleyenLerce ele
g.iirit.il olmalarr dikliati geknektedir' Bu durum ERSE\rER ve
30
1,r " =::€r€l: :_
ark:Ca5l:rr-nun ke:rdileri agrsrrJra '-CLre:ilir" s:l Cukirn tigit"i." -o i.1,jJreg?c ^ l l , ' L . T i - i . n r i m r l i r cOurudn: l arJcl- Iql l .C \ :1. \ i1.*J, , . t KU\ Vet
i:zr-rCL::n:k-rdrr." Cemc\redir.
tr"3.
E . r - - i - - - - . - . 1 - - + E l - : . : - : L _ r i , . r i - i : - f i - : ' . - : L i - - . \ r ' " r i " v a n a r u Zl l L . ' u 9 L | 4 v L l G l ! l , G J
k.i-nemal-n, cirryenc ?|l( rh::r:.r.i: i 1o< erme.ce:i:. PI-\'nL,r c.-r* 5<v! . - - F I . : q : r o r i . . 1 . , , - r . . - . f I ; - - " d l d , ; : : : : e : i : . - t , c c c m " z .
Basi i ln . cev le t ig inde b i r 'n : ;ep," , -n l i : : :Lr . : r - : ts ' "Let : r cck e lk i l iecrevie:ie bulunanlar dahi i:r;ur.riri:r.- ve;ra k,:,:yca fectr eti!l
. - ' ' ' : . : 1 . ̂ . . : : 1 \ ' . : . :' - l - r ' : . , - : . - r : : - : i : . : : ' . i i t i - :
i l . - r i , - : : i - i ; . . . , ze l : r l i : . : r - : i f : : i i r , : : l : i i dc r l . r s ; . I
:-.9'r.-.riL39rnr. korku:riic:!:r'rr tr,::,i:.: e:i '. cru';k' ' it i,-iesr;rle c,:,-. r r;:lUlnu;,ardLr.
Gr,ar.rsr:giixriiz Giinruk Te;:r:i:ir ;l6r-i Kenal UZU}iES-, Cern' rne ' , rne ge. i l in i , kapalL va i iz in i a l i : i i iu . d : ie : k isr ler in de er : g : ic ig in i .i..nra siaikierini. anlailr.i<la ve Cen'le villara riavair rliskisini
- : - - - . t r c c i - . . a j : : l i - . : : - . : i : n ( : : r " :r \ r a . : 1 , ' i _ . , r .
arkaol;iar:nrn o saatlerCe ve ei irsr:cl k:lcclmaslr: hicbir acrihkserirer::emekedir.
Ashnria g6riigfiEilmiiz onlarca kigiCen scr,ra olayln cereyan tarzl
giderek devleti ve kurrmlannr hecrI t 'Jt:r!u. i]jtkiler':nia yr:lrg borutununb0) ilciij-iii ve yargl iiniinde bir ceza...r hak en:3i nuhakkaktri. Burada veolayr uzunca anlatarak Sn.Bagbakan;n dili:tine suir,n:k i:teci-:in.Liz temelhusus; bu d6nemde An-kara'da oiugan havanrn gdstergesi olmasr itibanylabu konunun tagrdr!r onemdir.
MiT'in tabiriyle yakala,vanlar Cem'i ve arkada;lanm "iniaz
gurubuna teslim" etmiqlerdi "i1p-g35g[r" ibaresi kanaatirnizce bir gok^+---
olryLn diigiim noktesrdLr. "lnidz qurl:bu"na kim enir ve:ebilirl Bdyle birgurubu kimler kurabilir? Devlette bu yetki olaca-ksa sistem nasrli;leyecekir? Ve harigi amagla bu sistem gahgtrnlacaicrr?
$u husus bilinmektedir.OFI{ Boleesinde bu karar mercttrmcri ernlisi br"i veiki diinkiiBa5can-rgl Komi
rercjrist yarrnki potansilel suclu itirarrlrra kadrr irrnis:ir. 1996 . rlrnd-rKolordu Komutanr'nin her tiJrlii dilzensiziige son veiirek igin har::keteeegmesi bu adam 6ldiimedeki keyfil igi de bir nokta;.,a kadar dnlemi;rir.
l l
{'-l
Qiinlni mah,kemelere kadar gitmiq biredilmiq kigilerin devlet elixdeyk.'n kdfrii i meghL:L olama;racagt a; ikarCtr.
OIAL BdigesinCe bunlar olurkeq Cern ERSE\ER ve arkada5lartrun
Ankare'da faiLi meghul b:r cinayete kurban olnalart arttk kan, yriariria
dr;rada ku'iu zatar teviit eder boyldara gelindilini ispat €ien bir 6ntk
oiu;nrrmakacrr.
j l
}L\H}ILT \'I LDIRI}T (YESIL)
S n.Ba5b aka:r'e higbir aqLklair,e yapmadan, NtrT'in Yegil -\akkLnda'ki
tesbitle::ni. cldugr gibi talidin etnekie fayda gcriLrnii;tiir' BuraCr ler
aini::rar a:lcek der,let kur.rmlarinlzrn iitirtii verici ve mutlak3 tashih
edilniesi g.:re!::e tutumlarrrun delili ola-n frrkll iliskiiere daha ileride tena:
edi iecek i : .
i.sa!1'laki i iadele:in
1.r$iL KOD ll.{}1}1ur YILDizu}t
Ccr. ' : : . \ : i : \ l rhmui \ '1 r -DI3J\ lKoc -:,iiL : .r-:'n1el lElil-\leriet KIR\IZI
i L : : - 5 . 1 - \ J l l : - I e - - : i , i ' i
-S ' l l . l - le :c i o : - :u . B NCOL. Solhan t 95 j do;un lud i 'Lr '
tan::r. ce!i;:rr:lne:::n Ii i i l i Is:rrbarat
sunulr:-.ii'.i::ir.
08.04.19t1 tarihi itibariyle BingdUGen T 1,. - . Janda::la
Komutanhe;l;;f;dan FAalanrlmtstrr' /-ynr tarih
bil-llerin antlan komutanhkga de!erlendirilraesinde
eere iqes i " le te)k i la t rmrza devredi )mi5: i r '
-Anrlan tarihte Tatvanfaydalanrlmaya bat larunlf tlr.
itib:riyLe, verdi!igi.iglLik gekilcii!i
Bblge lvli.idiirli,tgiiniiz tarcfinCan
-Ekim 19?3-Kasrm 1975 tarihleri arastnda askerde olmasl (edenrlle
tdmas kurulmayan acitgegenden askerligi sonrasL Nlilli Gdriis konullrn{g
isrifadc eCilmer e baqla-irlmriLLr. tu"AEUS9 avLq$;rr:tnL991CLr$q.=-.q i r l i kompl iku.uonlar nedeniy le te;k i l j r rmrzla i le is i leniden kcsi lmtstr r '
-Bilahare galus, Tunceli J.Blg Komutam'ntn emirlerivle ve antl:n
komutan@rinde isiihbad bilgiler
toplayara-k, eiivenlik ku\"vetleriyle biriilie uygulamalara kattlmtgttr'
i l
TLliCEii'deki PKK. fa:iryet:ni c::ie :jer A: -il DoG\l i.L:::1 oLariisot ;ur - a lece l .n t . kcnL:s ; : .?C. : r i : i : or - lc - -n i t rCLr : : ' j : ;g - - : eJ i
riz:iine, perscleLir:riz ta;:i:;r,lal', ',"v1: blr eyle:ri ya: ll: l: la:l" .vani:rL4 t-
ikra eoiimistir. 17.t.3.i:))ri irri ihi:r.: i lgii i birin.elii::.2: ' "ril:-.le::n rir
cehimistir. Bu ddnemde Tunceli J.A.K.hlrnda bir personelimizLe ta'u;aaudtg.g.", DiY.{RB AX]R'daki Jandanna Asayii Komutaru'na balh oiaia-kkrrsal alanirda galtgmalar yaptr-funr ii'ade etr itir.
f:atiyEiffiten qa,hrs; ilgili iii':inl person€lllelap"ri bii soiter: '!{art 1992 ayri:da" Tunc;lii Gai"eniik Konutantna balh olank
kuryesi olan E4I4!r--b!-!eYeU uhte \ley4lBQll angaje
kcrr:;l ikasl;oniara r-rllei. oiabiiecr' -.- <i5t oim:.st r.e'.:rrl-' l:. -\I-1{5L -tlma.ra b u-l :;r:asin; az::ri o:::r zos!q1]
-21 ,05.1992 trihinde It{,'$ iiince guvenlik kurvetle:ince yr-krl:i-]a-'t
5 PK-K meisubu, sorgr an:ct,vla 0-. t-l!ry!4l,qJd "t-ggtgJiyylgj--srraslnc3 ad;:::9er t 5lZi-a: l j . : le :Cir .BinsolPi : i : : . imizc: :orev. i2-FrsoneG?=lnn -se9ti-ii oia;-1a ilgiii olarak;28 05.199j iari i AL'net
lT$iL adl, iazast ve "Asayig Koiorcu Konutanhgl G6re" iisi" ibareli bir
yazL buiunma:itadlr.
-Oiay sonrasL gahrsia ilgili olara.k intikal eden bilgilere g6re, aCLge;:n
Bine6l Birimimiz tarafindan, Asayi; Kolordu K.Yric.nrn Ca bulundugr b:r
ort;da, Bingdl il Jand.arma Kori.iutanrnin makam odastnda tanrnn'rl; vi
anrlann (M.tLDIRIIvI) para talebi ilzerine Asa-vi9 Kolordu K Yrdc'
taraflndan para verilmesinin emredildili hususu miigahade edilmiqtir'
-Adrgegen, 05.05.1992 tarihinde Muq Valisi. Emn Nld , Il Jan K ve
Bingdl Blg,Md.niin hazrr bulundugu il Emniyet komisyonu toplantlslna
katrirnrgtrr. Topianfida Bing<il Birimimizden yardtm g6rmedi-vini ifade
etmigtir.
-07.12.1992 tarihinde Elazrg Emn. lvld.tiigii sorgu biirosuni'']
karqrla;rlan qahstn rsrarlt talebi ijzerine yaprlan g6riigmede; i99l ytir
igerisinde lvlU$-Bulamk ilgesi arasrnCe bulunan Jandarnia Karakdlu'naeylem -vapma hazrhgrndalii 3 terdristi Jandarma timleri ile..birli(e 6lii
oiaral: ele gegirdiklerini, yine aynr yrl \'{U$'ta tesbit ettili -A OCAIAN'rn
ed;;( ANKA-R"A' da J i TEI I de e"tC4lqrl-Bblertle
i 4
3
I
j1ry49'ru_$ trglgk. tcskil::imrz ile gah;mdi isredigirj$ahsrn bu te1Cifi kabul edilmeraigtLr.
-27.0 1. I 993 tarihinCe T'.liCELi'ce PI(K'nrn para isteci-:i qahrslaiaiasinda yeralmasr ned.eniyie gozaltn3 alrraa ve bilaha:e se;-rest briekrlanCelal Y-\S,\R- aCh saiustan. PKK rniliianr mask,.:i il: sonde;diii iki adamrvasiresryla pala talebinrlc'ruluanuE|.i.
-16.01.1993 tLr ih inCe Di ; ;ar - rk : rJ1TE\ I G;up Kornute: ' " tk i l i , i le l l il ' : r r r ' : i r i r l e v r r : . r - i : l : . : r .- ' : : _ : " 'istet:igini. .ver,rnce },lU$ -{ian Scrrnl'-:s,-t buiuniiuiunu- Se:'-Lrin 5 ;- :. 1-i , i l j . r : :n : - . i p i i : i l c l iu : l r , : er le :n : : : ; ' : : : IS\ , , .Rf
' !e : : ' : l : : : : : , t iJ i
-0t.C3.i991 tarirrr.le ELA-lii Kr::l 'r;an do i. ':t lrr.r:.: -- tesl::lol:-r PKK rner:ui:u Saiir DE3.vl$ adir ;ahstn iiadesinc:: i:riel:l::K.;.nuiaiii trr3iin.:n ianrf:rii iC:-:! Niai.nL:r Y-ILDiFl],i 'rn'.rlfl 't:
9:::.s:r-QLnr, Gineyiogu Anadoiu S rrui:riulugunu vi.l:Jtii ig'inij, ke atrisirie!:,e rek \[T'e ai]cagin3 sJl' ie.iq:ni 'belinni;tir.
-199- i ; : :1r i t icar iy le Di ; ;ar r r l ' r r f : : ; : , i 'nCe t r . . i tukLu b- lun: r . l luhs inC-aL (Kod adr: Kek:9-Pepe'\ietr'.r. 22.C7.199-+ - 15.03.199'i tarihler;arasrnda Diyarbakrr Cina-r'el tsJro -\n;rLi!i 'nde verdili i iadelerCe AhmetDEN{IR ile ilgili olara:li;
"-116.0.t.199'l terihirde Diy.rrballr $ehitlik ll.rhallesi 75.Soliak31 No'lu adresinden kagtrtlen ve 0i.06.199-t tarihinde )Iardir "volrr 10
Giizlii Kii p rii alindr cesedi b ulu o" o B.3y13L{4I}Titg'2jI3IE!i. landarrna 'd : r g t i rev l i bu lunan- .Ahmet DEi \ l iR ' in Phl lamasry lekagr-ildrgrnt,
o
-Bayram KANAT'rn kag:rtlrgt strasinda Star marka bir ta'la-rca iieUzi marka otomatik bir t:banculn da adrgegenin evinden gasp edildiiini'bu ola,vda Ahmet DElvtiR'in lanrsLra Jandarma'da gorevii Aii ve Kenalkod isimii qatusiann da yeraldrdtnr, kendisinin de (N{uhsin GI,;JL) zamanzarnan Jandarma'mn bazt gorer lerinde 9ah;trlrnr,
-Ankara ElmaCa! i19esi yaku.rlarrnda iildiiriiler Emekli BinbEtAhmet Cem ERSEVFR'i (Yesil kodt Ahmer DElvt l-, itir:f9L (GenereiZinnar kcd) Alaattin I(A'NAT, trlere kodi i.!Ig\im B,\Brf ile Ll.rca kcd(ismi bilinme.ven) AnteP fivesi ile konugan gdzliiklii 35 yailarrnJa' kr':r -bovlu sahrsl:nn <j ld ij rd L.ii.ii n '1,
trSLr Cl
t i
- { " - - 1 _ 1
i . ' ' : - "
. . : '<T f * j - '
. ,, ... - ,-tdsaaz . :;- \ . . : _ 1 , ! t : _ . - _ . . . j' \ - ' j - : r | - i - l ' € . 2 a e 4 r ' r '
. -
Daha son-ra A.C.ERSE\ER'in arkada5r \Iustafa DENIZ v': s"dlF'si' ' '" l"l1
Ne ' r a1BoZ 'undaa ,vn r9ek i l de6 ld i j r i i l r ne1e r r r r im i i t ea . k i p ,a .d rg -e9en1e l i n . . - , " . ' �. - i--n
silahlarnr Alkara AydrnlLkevler semtindeki J ndarma rstmDarallna
-Yesil kod'un her zaman "23,vrl.1r bu iqleri y:'pir!rm, 6id0rC!!ii ve
.6lC'nft',rEii kigil:rin kcu.riinist oldir!'rnu" sillekii olara'k ken<|etine
soyledig;i, bu si:ratle her 6icrlrece!: USiiere koorinist Canigast rt:a:'k'
gevresinde icpl'.:,,ir!r itir:'.;r ve di-1:r 1a,".is1airl belnini ;n'k:dr'hnt,
-A.v:rc:. C.ERSE1,E{ ole:r':..*ie kili:li:nr-k l:ere \lesur
\lEn,ETOaLU '.'e Se:i:r.r OD isirii it irafgri:ln c:r:r' '-nr Sirir:d: u9e'{r
.r"ir,kara'ya gdiiriiiciltil:. ar',iik ad:3eir:.-:c:irj' "c'r ':Liv:'
air:ineyeceklerini" siiylenieieri iiz::ire silahiartnrn alrnr!, g3nye
;onCerildiklerini, br,r biigilerin ugak k3: rllsJinian te,vid eiilebilece!ini'
-Diyarba-krr Jandanna soreu bcitlrrrii:-tden Devlet G'f ieniil:
l''Iaiiltemesine sevkedilen ivlu; Bulanik Hcggelci Koyii muii:'r;ntn'
iST.\\BIrlL'da dobnuqculuk yapan aga'ce,vinin krzt Zevnep BABA iie'
BiTLIS ili TATl'.d\ ilgesinde (babast marengo: uk yapar) $ '-:laur
iv[ZGN'in, ilk sorguldmalannCan solra (ser'reJt brr:rldlmxirlrlnl
mi.iteakip, A.DEIIiR ile ELAZIG'd! ikrmet eden Rezzrk kodun' bu
qahrslarialerak bir miiddet iSkence ve zorls tecaYiiz ettiklerini, $iikren
ilizCiN'i NIU$ giriginde bulunan kiipriiniin altrnda dldiirdiiklerini,
Zeynep B.{BA'ya ise ne yaptrklarrnrn bilinmedilini.)
-.A..DE}IIR iie A.li\N-\T'rn 1q9l \l:n ai I iqindc
DIYARBAKIR'da halk otobiisti Eiikeli kurmak amacryla Yrldrz Yapt
Koop.nde iv{d.tiik . yapan Ahmet I({YA ile aym koooeratifte yetkili
bulunan Musa FiDfu\'dan, girkete iiye yapmak balanesiirie para
aldkiarrnt, bunun yantstra kandrrdrklal kigilerden de toplam 3 lv{ilyar lira
ropladrklarm, Ntrf Dtb.il Baskanr ibrahim ttGtt'in de 600'000 000'-
TL.s'nr a.d,klarti-,-il-ilk-ii61flidr(lrrt bu parantn 600 000 0C0 - Tl ;:r
A.DElvIiR'in Elazrg Ziraat BankasLnd3, A DENtiR adrna kayrth (3001-l-i)
nolu hesabtna yatrrdtkiartnt, adreegenin bu hesabinda trilyonlan bulaa
parasrrun bulundulunu,
-Mart 1994sorumlusu olarak
ayritibariyle@tanrrmaya ba5ladffr bu ddnemde Dilarbakrr,\ft? Il
-1TGIT ile ansrmn bozuldu{un,i. o tarihlerd€ A Uc.\-trK
ile A.I.ANAT'rn i.\'IG1T'i kalrr'akta oldulu turistik oteiden alarak
ffi*isl. gid.."kleri ye;lere gti nd er: - d ix lc rini '
3 6
cildijrmek amacr] la gorilrduklerini. daLa sonreserbest bral:rrllarru, sciz konusu :tket iiel . Y IULl'�de:r bu ieKrlde aidllcJnnr,
- S i - t . - I c r n l r v r F t c v - - c - : , i ; n l - ' - - . - l ' i i - c r J k c d
(Gi.iLtekia SL:f .Ea), irt:icr ism:il \ -$trIlrN r e it::af,,;r lurhan$.\LE' nil tan:k ckju^tlarrlti,
(-8f, rixf, n' i J n :ll - r'ekiii lleirnet SNCAR'r AIar ftin 1.1!\AT,]Iesut kotl -r.\n:ei7DEIIIR.'ia bi;!ik"r': p:.:aieyr;] :1'.r9ljlr!.1jtr bu,:,,a;i:eo :cni5-r,.LI*\AT' rc k:rc-:ird-- saifirrili rnzah krsr oli'.riunu" s5vledi tl;ri.
-A.DE).lil'i in z:raai zarran ke;1cLslsi i\I.GLlL) ve diler a:k:ca;l-A.D-tr-l':r,\i !n 23iraii zeman ke;1eLsl tM.Gl-L) ve dlgef a:i{3ca;1anna' 'T : : : - r ! , : i ; - l - . ' . .n : c . i . : : ; i t . i : ; ' ; . Br r .c i t C . ] - \TL R( ve a . . - r ; : : l J :didiiriji:n iise. ni:' \ c -y. \-N t : t : lLaf l : l t (e:CL: l ; t l : r Fl , . . . \ l : l
I,eaar ,f-yln ve ltusa IXTEA D E \ f f R i r n l r r l r r ' , r r \ , o , r l . ; , i -- - : - - - ' r : ru '
-.{.DElvF' ve A.L\\AT e'ubu:run !$mektuplarr;.'la Di1'aibakrr ve gevie illerJen 9ok mil,tarda prra tahsil
' ] l l l : .03 -\ lel lKtui lT.et L aoc:sl nc i oL:u:l t' . - r ^ ,w - , oc1 : - i . . . - . : , - - " r . 'Cpz . r r : r T i c : : : : Oz D iva r rak r r - f i r a : r - ; :\ r : T ) i , , a r l ak r r i r i - 1aa ' i i - - n "1 " - , i l e "Cev l :n i " sa : - i r - i n ' I ns : - :c i . l . r l - . i ' - e t a h J i , - . L r , - 1 " ' , - ,.-. . . . . l(endls ;. :n (] 1.(J uL) verdl:tnl) l3nslL.lrLn
ise, Mesut NIEIflIETOGIU ve A.KAr\AT taraindan yaprldrlrru,
-1993 yrlrrda PKK davasrndan Di,v*arbakrr E.Tipi Cezaevinde tutuklubulunarr "Sedef Ticaret $irketi" sahibidrr kardesi Abdullienrn AV$AR'tn,irirafcr koguguna ahrunesirl sebep gosteren A.KANAT taraindan, SedefTicaret'ten 1 Miiyar TI. tahsil edildilini, 1994 yrlurda bu talepleriniyinelediklerini, ancak istenilen para verilmeyince, girket ortaklanndairNI.$erif AV$AR'r dldiirdijklerini, bu olayrn bi)irme.u.':n bii nedendenoorayl ofiaya 91K3_fl lorgml,
-Yeqil kod Ahmet DENIIR'in planlamasr do$ultusunda. 10 EKm1993 tarihinde Lokman ZL]HURLI lAbdunaluran ollu I977 Licedogumlu) ve anrcasrnrn o:.lu Zane ZLTruRL i ( I8 yasrnda.T ile PKNmilitam maskesi altrnda irtibat kurulduiunu; adreegen qahrslaln deha soruaVlesut MEII\IETOGLU, Alaattin ICANAT ve sivil kryaietii iki dsker
l ,Za
$ [ , n - i r ", r 0 0 { ' {
:.)
)
' ' ';t;r'.:". ij ' "
tarafrndan kendile:inde bulunan -8l.-31 Ielsiz kod"unu kullanm'i sur -irJ?-
$ehitlik tvlahallesindeki evlerinden almdrgmr, kasa bir :l:flI"-i1-$ehitlik lvlahallesindekl evlernden almdlgml, Kasa D1r sorgurarldua[,5vru d : ?l .
iaqnjar belciesi, Saran Tu$la Fabrlkesnrn Bismii istikamerini 4 kn -
e1l\1fgeatikl:en sonra didtiri.ildiikleini'
-10 Ekin 199i tarihinde .{v.Hrisniye 6Ll,[EZ'in Bi5mil yciuncr
dldiir.llaresi iie ilgili Serdar C'l'\, N1'\E}I\1LTOGLU ve keaci:i''.
A.[.GUL) g:r,',i .',lerlldij!"r, il iri-l'IEZ'in 6ld:iirme eylemirin :i'' :i
i-rcisi gt.t , -Lt l:.::, :;,n e :r ' : i. l-5i:: :--'e;r e;:rrinj aldr;rn: : I '
er leni e:iceii:sti:::reCiiiierni'' , /
-!i"31ra)::: Baro !:;k:m Fe'ni G't^l'ris ile Elaz:3'i'rsrl::lc i:a
L isesnde' g,.lr,:';iendi.rliel d;ieti: :n Surhi KCQ'un -dicil"lii':jsi v'jiill'l':
de talimar ilirgrr.r, ancak her iki e;,'le::,i de gerg:kle;tireme'liideini'
-Bahsekonu olaylarin plarh;ncLsr ve yiiriirlilEe koyrcu:;rtriir
J.isth.da Kedm Binca;r ciarali r:-rrna"r Acdiilkerim !(IRC-\' Aiurer
DElr[R. r e .\-aar-iir L\-\.\ T olJu3 -: r'
-Ulke.vi dc-ha i;;i gilnle:e gdt'iineli ve ter6rd:n tenizleilck :r:ac:1 la
kendisi gibi itirafctian kandrran bu gahtslann, dai:a sonra bu-isleri sarsi
*ru91*i igio yapflCarrnl, kadtn ve krzlara tecavi:z ettiklerini '': e'de
ettikieri para ile iiiks hayat yagal rp miilk edindiklerini iig;.endik'ec sonra'
kendisi iie biriik:ie itiraicrlarda: Adil TINILE TA$, isnail \T$ILIEN'
Burhan $ARE ve SerCar OD'un gmpiaa al nlCi3anru,
-Alcali ge9lm kaynaklan olmadrgr igin gasp ve soygun gibi olaylara
kangtrklannt,
-Her infaz sonrastnda Kerim Binba;r, Yegil ve A LA.NAT tar:finda"r
kendilerine i0.000.000 TL Harghk verildilini, geri kalanlarinrn ise
tegkitata mal edildlginin amlan gahrslalca sdylenildilini,
-Kendisi (M.GLrL), A.DEN'IIR, i.l€$iuvlEN ve B $ARE'ninikamet etmeleri amactyla, "Ofis Gevran Cad' Yenigeri Apt Kat'2 No:6"
adresinde ev tutuldugunu, a1'nt evde bulunan siyah ajanda da l:e$ll'e ait
birgok strlann selih oldugunu'
-ERlra m[htirlii bloknot seklindeki para tahcil makhlzlarrnro is:'- - - - . . - _ . .
i.: y,t-o-c. altt ra'da ugak1a yakalanan bir PKK'hdrn e1e geciriler.r
makbuzlar oldu-qu6u, bu nakbuzlann A*Jisrh' taraftndan i' DE\ill..'e
iniikal eftkildigi;i, amlann da bu koqanlan kendisi ve di-ier arkada-slannLn
vasrtasi.vla ta-rsii ettigni, bu makbuzlarda tehditr.ikartnr, \ ESL. K,L\.\T. \ ']E$L\EN vebeliiiediklerini, i'
- /^e- :er ' :qe kc ru lc iur ' . lnu i r l .s tnr i . \ .D! \ t3 'h kscdis i r in OI .GLL)yanrna g:ierek "Qekoslavak marka 1--'lL siiah konusunu emnil;et
n,icitiiiriluie n:crn sdy leCilid" ve "i :aiin ha'l:kmda bagka neler
si:-r.ieCin"ci-"-e soijulu;:u, kenciisinn is,: i;kerce;.': di,yanlu:recrir i9',n
sir;;ie'dillni be;;ar- :ni;ini,
'cii;;,:,:i3ini. a:rca,k er'elili -r'1be,;/
-i-{31k riobiis'i igi:t -u-arC--ir ecrl:r paia;' L J..LANAT, Yl3S lI- r'c
ibraLlm tiGil'ir aidik1l::nr. 'lu pa'-ern gor3-i 5ahitlerinin ise k::.disi(\i.GiiI-) Daif an ,iY, Hr::;i P.{\IL'ii ve \l':sraia P-\!\ILX.'un oii-:iur.tr-'
-Dal.'"ra -\\-' l! 05.08.i99-{ giitri i srtrrla ,5ld iiri i ldii lnnii."
beyan :::i;:ir.
-Bin-ail Biiinimizde gdrevii bi; perscr-'l aiacth-dr ile 1994 Haziranayr igerishcie geri:dili bir tek1ifte, gssitli A-vrupa iilkelerinde faaliyeti:
bulunan bir g:lbun is:enildili tlkdiide, 1.:t&sni'; bazt eylenieii ta;erir
olaiak gergeide;i:rilmesirin kerdisi OLII-DIRL\D .. aiecthgt i.t
salla.nabilecelini belirtmig, bu konuirun \{ehmet EWILiR'e iletilerek,gori\mesi:rin sa!i':nmasrm taiep etrni;tir. Bunun 0zerine adrgegen ile Eyliil
199.1 a;-rnda ili;ki-ve gegilmiglir.
)
z)
-$"nt,gd:g\*q- tf,. fptlan sorgusunda siirekli olara-k, -ken{i:i{n
^ ,..- '."- Tfffitrmrzla olan iiigkileri, iligkide bulundulu ki;ileiin kinler oldugu,/:'-{-,1 ,.t: / t;A€-il--il.t- neler oldulu, donemin Ankaia Enniyet Miidtu',i orhan
r L' \,v' c t' " T ASi\rLiR tarrirnda;r biizat sorulnugtur. Sorgu srasnda ddtge_.-
@r bi lmek is t :c i i l : ; . T i i :kEmnir-et Te;.lilah'na ait bii birimde' TLirkile'nin gilvenlili ile i1-eiii di5:rL'urulugler hakkrnda sualler ydneltilmesini yadrrgadr-iint iiade elnittir'Balsekcnu sorgu esr:astnda aytrca, gahsrn kendisine ait siiahri Injlianilmasrsuretil ' le bog yere atrg yaprlmtg, bilahare sorgucular, bu atr;lrr srr:rsiadasilahran crkan kova4lann, meydana gelebilecek bir e1-lem souastnCa ola.vmahailine brrakrlabilecegini sdyleverek gahsr tehcit etrniglerdir' $ahstn
3 9
477
t
Adreegenle 30 Kasrm 1996 tar;hden itibaren irtibatrmrz kalmamt;ttr'
NdT'in agrJ<tamalan bunlardrr ve oldukge ketur:r bii anlair:nn haklnt-_-
:qr:geraqsc-Sn,Bagb:k:-n'a bi; husus te':eier- ::z:dilmrr : ir ' -r-gllf,rnala:rn1z
,lrro f'liili". Ja:'.:1afinanra, ,fini "e:'in vel' a Tuii'' : 3ak:ririmr vahut
,-:s:1::--:: te:;kicii ,voiu:ria yiir3lii:lar3n a:'lliiund: '::':kl; Ti:ik hal\:
i..l"ttt" i ie Ssrri:i oLal iroa DevLelin b::t -vanh5 ai:ri tes'cii. e''ri;:r'
;;;;*l ti** ka':ni;nii va -:rliba e'ziir diieun:riiri beidcne:i::ri'' Biziir-
i-".-r-7 o" st.gasba-kan'a iu konuda sadece cicgruy'-veya krbi'iy:riniz
r^;s;::i i.Ce resbir e:ii in'-iz cicgry-r sut-"klr ib:;:: :r'
Yukanda bahsi gec:n ivfa'\mui 1T-DII.-}I':'n takdim ediien 10
sa-viada bahsediimeyen ba;ka illeri de vaidrr'
Etiban-< Teftig Kun:lunca diizenleaen 21 11'I99i tarih' 3/29 sa; Lh
raoora sdre "Yesii kod Nlahmut 1'I]-DIRD|' $ubat 1977 tarihinciel
i"t".".!J" 1997 tarihine kaiar Etibark Elazr! Frrokrcrir Tesislerinde
i99i olarai 9ah9mr9, maaq almt;, emeklilik primi iidennigrir'
Puantcir olara-k 9a1t9an YE$IL, 1981 tarjhinde Elazr$ irtibat
Uii.or,_,rrlu giirevlendirilmigiir. Mesa'i arkada;lan ve amirleri (!). gorevine
*un,-"* gekilde gcldiliLri soyliilor olmalannJ. ragmcn' her tesis
-ol*u.lt",' atandrkian Lsa bir siire sorua Nlaha.Lut YllDlRNl'n
;;.i ';t*. baktr-it, higbir iqiem laprnacan doslal.r iace ettigil fl:,duh"
ou
l"Iaimut Y-ILD]R-Lr'[' tn acutt teiaffu z eimcdltleri bilinmekecir' I ;rer
qrkarma kararr da tebii! edilememigtir'
--.-'--.-=-6 )vrehrner EYMLTR, Iri9le; Brkair tltnl.A'KSE\]:R e va:dr-rr l:I ror: Iff'fiL.j:l*l:::11:: Hai€i
- * u i i i ' t i t " * , . a . * . " \ : 1 ^ ! I E f l n r ] : r \ l L J - ' L o - : s I i 5 { } - L \ P : : t < : r ' i : ] t s l - ' : Y a ' : l
t$lt-{i"':;il;,";;;i-;'i.aiei* A;i-' autgesininde k'niis;ri:1de ii:ilei oLnadtsinr siir;ieiiiini
40
' " ' - : ; x -i - - ' ; - 1 6 3 D q ^, i - : , l : i '1. " . , i, - . . , . . - . . . . : j , .
A*\met DEivIiR adna Zirazt Bankrsr l{e1-k:l Subesi'nde agLnx5 br..r. QZt
o
Ziraat Barkast Tefti; Kuruiu.v:,oh$t bir delerlendirneCe 9uhususlalr tesbit etmi$iir.
"'\irret f :r '. dl1 isiinli gahrs Zrnei Ean-kasr ife;;kel/.\ikara Sub:srre
miiircaai ede::-- ' ie i0 bi:r TL. lail:ara.k bir ltsap ecl:: -r '
-{; c:ni r-te';r,e;'c: ril: l ir:re tsai':::ir:"::r' j: ac;es gc:i:i j:3k ve \-' l i
I i ivi-vel C.j:i:rr i i: 9e:rii i i; iernl:;r ."iTnrj.r. ' '
i j - t . :ba, I i . d. : 9-- l l f , : : h i : . i . : . : : . " - ic:- : , lc:r : Jr.L v3--:n : ' : : : '
\Iustafa !,\''-(- 200 niiyon, -\ia YT-DI7 250 millon, Hurgii iir-\
(uyugnlrucu kagr<9rsr) 250 mil;-cr:. Salih AYTEN 24:1.7 miiyon \-u"-f
i,r^N :tO i:,i11c1. Nleir:.:rer iser iil-ll 559 n:i;;.x, $abal Bi-t-A 1Ll0
nii-r'on. Ai::rd !s;ne E\T-i 3C0 bin DNI ve 50 bin USD, Eiazrg \':;t
K.iedi Bad<esrrCa gi;revli olcuguiu belirten bk gahrs 500 nii"o::,
Diyerbakr $ucesi havaleli v: Dicie Turizm $irkeri tarafindln 110 mii-.'cjl'
Ivlehrrret Isen KLiL 995.6 millcn ve 737 2 rnill on Tl. yatrrmr;lardrr' Yi$iL
bu paralan g3tiili tadiierde ta.hsil etni;iir. Bazea Alkara'dan bazen
eLazrg'aan qJhs;n ve tamamt nakit oinak iiz:ie gekih ;tir. @eyk;l $ubesiHesap No:30 1009-39782-9)
1E$IL'in cebhde milyar Tl ile gezdili dii;iiniiLnelidir' Arkara
Polisi tarafindan gozlern altrna alndrlurda cebinden gkan kartlarda Bosch
Buzdolaplanrun fiatr ve indirimleriyle iLgili notlar da glkmrtt' Iki-ii9
milyon il. igin bu kadar yolun bir mesai vermesi ve milyarhk tahsilitlait
yaptrgr tadhte bu kadar uira;nast tahsiiitLn kendisinde kalmadtitrun
detilidir.
Polis tapfindan gdzlem alina ahndr-irnda tlz9l14e-g9!-rr!+1ef9nnumarasr 9rkmrgtr. MJraeLEwI-jR..@v, i9 u" c{)Iutai*-$afn^- fii,Oto, Oto uzil, Cep, Qaln ve is'tanbui ev), muhtelif il ve i19e jrndrma
komutanlan, Sultan Tekstil Aydrr iPEfLi ve aym numaralard*-M9!*gi
hesapta tehdir, lantaj vercinayet sonucu toPlanan haraglann btie6i.qag;.eialmahadrr.
OZBEY (9.{TLI olarali ilave edilmi;), !rrr S \KlK @v ve biiro), f an-lla
f rp-\dt.tt.t"li A.$ gibi. (\T$IJ-'i-k"ilu"'1r!r 542-2-11 8.9. 82 .n3lu
telefon irtibatlan.- *i;ttttl*t;, NIiT ve Jandarma ile .volrn bir tele fon
itibatl giidilr..1iitiiir. Enu]iyet Genel ]vliidiirlii$ii'niin temizlilini -vapar ER-
TEM firmasr-vla da iligkisi vardtr.
€ a
fiE$IL'ur Arkara, Antal-va. Elazrg, Nltbd- Y" Cep telefon
inibatlar:-,::r cd:.-inrj kaln bk kitaP halhdedir' IESIA'i sadece yukarti:
vedlen :-.,:n'.uadaa ' aravanlarn listesi (Ek:2)'de yer alnaka ve
Sn.Ba5b,r::l;r'ur retkrkiae dzeiii:;1e s':nulmaktaCu'
115:iil'in iize:inCe bafa bel:ele: de varCrr' Iias:n TAIifir-li-"
.;ir,. i:i.li Eel:.::i i.- i9lrs,ieri Ba'lar'l'i:': is;lhbargt Dei::si krr:'-iik krn:
B1 kaaLl isrihbar.ii uznaru sLiaitvia. erekliligi:re kaoar g;g:rii criduiu i:r
kr;"rthdlr. .{1:l:: bog ve B4baian.luk isiil.rbarat Dairesi krr:r c':'
r.iz:lindecir.
A-,-Iralya Enr,.li)'er Miidiiriiigii izl:me birim:irrn*\':-O"t.;gi,::'::;:
i r
Bir tarafta mafl'a ii,veleri, bi,r tarafta karnunun ozeilii
k:rumlanm 6zelli$i olar kiSileri '
!:-.r.us:-..:!-rc.r Y:itL. \lci'-:lel a\\tLR le Dtr'1 Fta--' f-Lr b 'l lri:' '-''--.*
konusnalarnda Fii karnu gbrevIsinin ulmacagr itr 9e:;er:c" <'r-r1;:111,
iffiOprI-'rn tiski Sheraton) otelinin .k:inarianesinde ona<
;ii"ll;.*, \'eli iUCL-il'tln islerine rnani olabileceiini tar:i9nacqdxlai.
r\lilli istihbarat Tegkildtmrz "Adr gecenle 30 Kasrm 1996 tarihinden
iribaren inibatrmrz kalmamrghr" deneLtedir' AsLnda ar;ivindeki i9
taran:cr bilgilere r:$:men bu ki;iyle olan inibatr- -le\eliyle \[T.i:' ' ' :kedir' Jandarma iigtLtlerntn duru:llu lsl
lorgul3nm3sr g€reKJlgl outunulrnr i , . ^ ;T,, ,\ .^ r/^-,* 1oo(
Emniyet Teqkilau, NIiT ve Ja-'rdarma bu kigif i ya'\'ndan t'xlma\1a'
takiUetui"kte, dinlenekte, bilgileri argivlemekte sadece adaml ftenl:yiF'
i -riourl:r"r"i*.,it.lar' Neden? Bu ha-r'Jr sualin en mantrklt c:."abtu
f-f SU-';n ig ve eylenlednin kanu kur''tmlannm genel tercilrlerine aykiir
J-tutt, ters C'jginemesinde buln.rak gerekir' Dolel tsryla Ce:n
inseVli'" karqr airnan tedbirin bir ornelini 1E$iL igin dilgtnmenin br:i
geregi yoktur.
;ffinderenle:i,'1 {-lrIIT'in) 30 !'3sr:n 1996
)ja kad.ar -vaphliL her tiirlir i;!em kontol edih're)'e dejer' Ankara'dan
bS.OZ.tlSO'a" y:"niden pasaport verilmesinden soma lvletrl AT!L{C'{'ntn
gergek kimlilini bilen A-rkara polisinil bu dosyayr bir milyon dos;a
irai'ndu ud"tl kuybetmeshin sebibi de beliidir' Bu Pasapofiu alan NtrT'in
hangi Devlet problemini giizdilgii de ara;hrrlabilh.
, . ' ^ ' . . _ _ . : _
l l0 sefer sayrh ucakla Beyr.rt'a giden ve \E-Bagbakanhk $areiil i€;ugal.; C-'tLtt,t,. '5 B.C.D ve 5 F de otrran bu 4 ki;imn hangi devlet giire\,riri ifa etti3isorusu. h:-kh r e verinCe bir sualCi;.
30 Kasm l997'.ar:;rinde Sn,Ba;bakan'n baql:an-ltirnci:L ve IliT'rev ; : r r l r n r , - r ' 1n r r i , ! h r - . . ' l - r c . , l . i - - ' : , ' ' : 2 , . e \ tT i ' i n s r r : t : i l . - : r : : :
oldulu- 'cu .tic isis;rnden uziiri.i c'.:y'ulci:iu belir:r.ir.,: \lc"rei.:,.,.
S n. Siinne.: KL'r i.S.\L:
"-S:; ) '[ ' i ' in her zer:Li '::Sarur'OrSUn.l:?''
saligr:, ki;ilerle iri g4ii;ttrnr
a
]L'rn l-:.;rmei El}f;:, 'e Babc. Babacririn de;nes;, Kocael:rry
c - L - r ; r J r h i r
Kendii:.ir-- agrli lan:::1'a gair;rl.nr;ir; \-[T ulgun ki;rler3en. o alanLri ': '^- ^' ̂ ^-r.-r-. A:rcak kisiler \'[T'e li iznet etmekl:J l l s i r A i > r r c . e - . L
| r o r r l . l k . 2 , " : . = . ^ . i F j o : L : \ . f i T - , . l r : : l F - : - s o \ i i \ ' 6 : - - : " . r i S C l e r t l : .
= : : - - = ; i - i r i . . i , r : , ( - . , :r J . q r : , r - ! ! y - . . . 1 1 l c c l a l . i j I S e P r o b l e m l n c l c c : e : l n l
isaret etmekedh:
Son yrllari: ortaya 9;kan v: SusurLuk oia-v1 dedigimiz olay d3hrrr|rr R'noa hi loirra rr;nen i i ldf edi lnesi eereken bir kiqinin
s:ionundan ce!ie: ;;reviu; gdnieffi
Konu ve inibatlar saCece YE$IL'le de srmrh degiidir. HaciiOZCe.rYrn bir MT gdrevlisiyle yaptr-ir teieibn gciriigmesinin bir b6l'llmt.bu sahifelerde yazdanlardan daha et'kili oisa gerekir.
...... - Efendim.Hadr - N3s l l su l . . . . . . aD l a
- Aaa H':di hocam senrri.inlHadr - lJenlm aDl..--
I
\/'tD2
4, LL t L ' , l - tuv \ \ ,, - )
l ) , t t r : 1 v 1 1 t f i t , r \ \t l L ' . - ' ' t
Hadi - Abi bir ricam var senden.. . . - , - - SoYle
I{adi - Bu Veli Albay anormal dereced.e yriUeniyor gimdi.K - i i r < : t h r r J i c p l F i i n d a r < o n r : r i i l z J e n i r n r ' l - ) L n ; n ; m ( c , l a r
kurciular h.eraalde. Vc'. a Krirg.rt kendisi one bu 5eyler dedi.Sedarn kaaalyla olmu;tur.
Hadi - Ecife Buna bir.sev. sdyieniremefr i1 iz al-ionunla?
I{edi - Bur.ja abi 30-40 i<rsilriz bL:. Tor:bala d;vas:r:- bL- av icir,ie en a:10 n:ti:: i l:: k:urlCrk. Sidldl i.ri ivlr bun,t. 's-girr sr::l: i.: se:oe--.f oncaia.:r::. e:r.:ti ciu_r,oiier- ...Sinci k:s q.jl l i j. : '] 'ser rnil;,,a veren -10
< i . ' n , l r - - ' : n ' t n r I r i r ^ . - . " - r r ! r - T l i r < e - ; i ' l ; - - . ' ' ': - . . t r l u \ .' r i l - ' ' : ; i l l i : - : ......... - Sen haci,va sdyle. Onun JanCineC; tarrCl:r go-\. Benin i ok valia.! { : c i - l - rs i r 13-1r ' . \u Ve i : \ ' i a r : -u - .
Bu r;leioir konugrna,L S n.\4ilste$ai'Ln sa.'''_rnhk konusundaki sualininCe cevabrdLr.
olrnR r-iirri ropar,
Gegmigini tombalacrlkla saglayan ve kokaini Tiirliye'ye gsttel
adam olara-k tarunar, sonrxi3rl Kurnrhaneler K;ah olan TOPAI' 1973-
1981 yrllannda Belgika'da, 198i-198'1 arasnda ABD'de u]'usturucll
kagakgrhgrndan hapis yaimr;trr. Gecimini kacak kuln3rhanel'ri igletertlt
teEil- eCen ve is:anb I )- Yesii;urt rali kJmara:-'lesiyle tzrxilr:r TLI: r'L
1990 vrh:rCan iii,-ar:l i aCllebr-':l::r BJlri! Ir'.i:i)Li i;l:I. r:. : i"r']:ri'r r ':ri'
B-l tariher, si.c;a isiaii'ii k!.9ilerLe ortai: oh:*k lirk::1er !:'ri::rr"' r'e
Elreryai :i ike ti bijl ';esinde s;r:.i l: .a::nc: 1 i t:,i l- :i- a;r-:ir ', b'i-l
sc;-;eiln sa:.i 'ci haline gelligtii (r:r\r-:i l]](ul \e rni' l '-- I qesi;i:i i ' ' irqllr'
sajri:-ele. Cl)lusu mal vlrhlna ilisi:n i.isie Hesrl Uzi;:alian K'-lr - ur: :-"
belrrlqulislir.)
Top:l, Yr.::i icinde ve di;inda g:zilo i;ieinecrli!i, se-vahar acenraL:1-
s igcr : . . n- : ;J i . : . C: ! : : le i : - :c t l t i r . ddr :z r l r : - i :Lmt . s lda ' e l< ; ; ip : r " '
iniaat ,e sana-vi sekorlerirde taali.vel gisielen gok sa}rda ;irkertn de
kur",r.'osu te sahibidir.T (Sirx:Jere ait lir liste Ek: 5' tecir.)
TOPAL'In t!c:n faali;retleri 90'h -v'.rllar bo,r'uaca iiramlrnaz bir
geli;ne gbst:rnis:ir. Arca,k ulrgr.riucu ticJxetinia deva'rn -ettili de
[itin*.lt"Oit. Hatia 1993-1994 lrllarmda Avrupa Hr"aalarlarrrCa
uplturucu iie yakalanan d.drt Tilrt Hava Yolian Teknisl-eni ($eroL TLE{Q'
Saoit nfm, Siiielman f{d\ll-ci, iv{ustaia AIir\L\}i) verdikleri
ifadelerde Omer Liiifil TOPAT adrna gahgtrklarnt sdylemiglerdir'
Kurye bulmamn zorlulu ve problerni, TOP-{L'r geli;mil bir gdziin
bulmaya sevketmig ve dzellegtirilen Havag'ur %60 hissesi igin en yiksek
teklifi venni;tft.
Ancak Emni,vet Genel Miidiirlii{i'niin Enterpolden ToPAL'm
u1,u;turucu kacakgtsr oldulu geklindeki belgeyi temrn ettiii ve TOPAI'I
engetteaigi iddialan vardrr' Neticede Havag'rn Park Holding biinyesinde
V,iZpfS-'e sattldrg ancali gerekli- paramn bir biiinmiiniln TOPAI
taraindan temin edildi-ii de iddia ediimekedii. (ABD yetkililerinin yaa ve
n.riiracaatlan Ozelleitinne ldaresi dosvalanndadr: )
l Tooal hrmarlrane a9t1a grhiri.r:ie, nuhiti ollr ediili aile ve kililerle gahs€n iliiki krruvor' soslll
.iali],etl€r jfjn ntsatlar v;nyor, pr.a harcLyor, dojjn glnLi e\lenne vrldonLjr'jt:j'de }lk,jesiler -raprl;'r
"" on"Urttu. kl].,ryorrlln Ala.3klanfl aldrl'-r sonft lJ ili:lsini kesivordu r.ue'rhN3rc::r
""o;rrut *r-'tt"l t"la.esi-vl. kitilefe bol mj-karda fil verdirer'k olnallyor, sonLhCn da odrkllklsn
oi. . 'i;n torc c,k r"yordu An, rl!a'da bu sekilce .lC: etd gi bir 5iriele -!3!ri'drgr evlen rrt'rsup ra';]:!
dolar irz:tindex srr.nrr, One. Srlak P'�ialr, E nil;el Modiini ill'te AITAN a ia :,.r "alais er:nlsu'
ssk€r h;sse . ' in i j r derx;r ie.se i n J gtt ter l i l< i tu h- -nts:r '
(,rl'
KUTr--U'dur. A.1lge9en TOPAL'm yakrn ve mutemet y6neticilerinCendir'
)
TOP-{-L'rn <izellikle L-uma,-h:r':l en d n pl::"'dedir' Kurna:harelerh
biri B:,ki'de, dileri Krbns'tr ve T r' ':rLer-isi:r'da tclma-k ijze:: io:lam l7
acehk. A;rce-r. i'jd:r.::nis;::,: irj<i il:imrne adecinin s'ilr'arle aiitlgl dr
i.', ;uir,,".-a,t,.rt*t, srlil-,asln ;a t/na-r a q:tln;;"il A-l':lce iz:]":;' Eskileiii ve
Ai:aa'cia inipe:i:nc liieic: !.lerli"'zieri :nel'cutiur'
Oner Liitit TOP-{L'ie ilgii i o1a;ak ve:ibbilecek cok fezla b:!gi
valLiri. Bura:s sadece konu)'u aydinlatacak hususiiii iizei:rCe d;rulaca'ktLr'
TOPd'rn krnerna.ireLer kair oinast' i99i -vLh sonrasrdr' ilk
krmarhane, Tudzn Bakant iihan,t-{UZLIt'iin Eaka"rllr dc:re;rinCed ji'
AsailCaki iisr" bazr fikirier veri; ve TcpaL kallLlirun geii;irnini gdsterii
n:eh]' erecir.''
Grup sirketled 2i adettir. B'.r sirk:tlerden sadece Eriperyal Turizm
Ticaret A.i. btnvesindeki i;letmeler 2-! adettir' ivlenkul dele;l:rle ugasa;r
3 alrt qirket, her giketin muhtelif yerie:de gubeleri mevcrittui'
s Tltkmenisua daki Ak Altrl kurnarhaneslni Grand Tiiikmen Oteli Kut]arhanesi
daha sonrada di ger k umarlaneler iakibetmi:: ir .
9 TaliholE an saloolannrn agrlmasr, diizerri. kontrolii konusuida sL!: sr'n
ae-s4itfikier ,vaptlnrl, 'saloalarra agrlmasr kolayla;trniritS adela te$vik eCilm(tir'
lfiftJ*." dci*lrt gelire raSren gergek manada oe denelid. ne de vergi inc:lemesi
,,urjrr. n"t"r,l,g* f"n olarak aldrgr birkrc milyai iira ebze balinaka ve taltrilli.akadrr.
irr."rlurr"l.. i" lSt"tenlet devlelin tiim mekanizmalannt et(isizleStirebilmi5lerdir
. -1u" i161 : i j l\ ' .-" :-; i '-
4((
E}IPERYAL OTELCiLiK TLRiZ}I 1T TIC.ARET A.$.TAR*{rL\}l.\ i$LETiLEN TArii{ OYTNLARI SAlONI.{R]:
A-i:nr. S :,,i:rit Ot:liAri:i-r',r S.:i:., Re3::lcy Oieil.nur,il;'ra O ro e)telii-<::',rrul Akgie O:eliA;drn Kuqad.asr Onura OteliAaralya Granci i{aptan Oteliistanbul Polat Ronessence Ot.iiAntal-vr Seven Sees C,teliIstanbul Hl.aa F-egeney Ot:iiNlersin Hiiron Oteii
lv{u-Ela Bodrum Park Resod OteiiIstanbul Eresin Topkapl Oteli
C - r i . i 99 i1 : r . 1 1 . 1 9 : l i2: : ) . i 99?0 l . i J . 1 - r - ' l01 . i 0 . 1 -o i l11 .01.1 v^ 9 i0 . . 1 - . i 9 9 11 ; ' i . 1 9 9 4 - i 3 . 0 1 . 1 9 9 10 . . , , 7 . 199409:03.1991
29.0 8.199514.02. 1996
RE GAr rIrrRiZlM TiCARET ̂{.$. TAR{FINDAN iSLnrinxTA]-IH OYU}iLART SALOIiL.{RI
LEiST,IRX iI'N'TST}'IENTS TURiZM A.S. TAR{FINDANiSLnriLEx rArig oYtrI:LARr SALoNU
Istanbul Ceylan lntercontinantel Oteli 17 .1 1 .1996
'=
)!lt
JJ
t .
'f-ll.ut
=JL!t .
-J)UJt
JJUIF
Il " -
l l - fi l t ri l >
dtlo l
Ezut
ELNca
l-Li
z
>aL!
zuN>alLl
z
ca|--{C'
o
r-! I L.!
5i =Lj- l 'J)
a l c< i
1I
,"1 _,!l |,rCTI C'
Fi "=al a< i <
I, r lI L
tr1?l
cau-.=
LUO
ila / l. = l
f l
> \
IIII
:21f . l: l ii - iN ]' c i
o
tlrFo
Y0a:]FN'oz
YCT:]FN'oz
)l{:]FN,oz
I> lr? \
FN,o
zl-!>'
o
z|r]
,oO
zLll
,o(9
zul
,oq
z!.1
oY
eoUI(_).)
-)<
UJO: ]
xU)
at
OJulFo
=
tzo-trfOcGts
Jt!
:=
.cta!
.E(Eco
ct
dd
i :
OCa
!(!
-!-a
ulF
!ota-,o
LJ-lt-
r3(!
=-o-a
!o
_o-c
ulF
_oCg
=_t'-q
uJF
!(E
=!-o
ult--
.iJ(!
!
LLI
_oG*=
!-o
f
Oa(
co::'co
.lN:]Y
c(g
o)o).:
--:l.-
q)o);O-O)N
q)o)
rr
ccO
(o9)(')
ni
o)
COa_1..
o)0)
aO-aO
q)o)
r--c)-
O
o)Or
O^c!
c\lo)ql
A
c.io
o)o)()
ciO
- lo)ci)
Nc)o)
NN
-..ta
Zlc-eta
ll ' 7
t " .
zozc:
za
zO
I
zL:
ta
z< 1
zq
e
z \< 1u l> i
NLll
,ott
:f,
EJuTN
lrtfu
't"j
o
Kumarhanelerle ilgili olara-L onemli bk geligmefaaliyetierdir. i.
TOPAI'rn israil'li ortagl Ruven ve yardtncrst Bay Elikumarhanelere geien Israiiii ve di3ei vatrnrncrlaln odernelerir.i ',uirdrglndayapmalarru salLamakad.ir. Belii ve u:r:n oima.van bir donemde Ruven'inl7 mily.'on coian toDlairir vs rrLrtdLSrnda kendi hesabna y.'attid;grogreniinigiir-
Hesap Uz.:;ranlan da yij,:-.:i .l:te olduklar gahlrnal:;Ca "B:ll:r.z
L:saplaiincal nr:trn:i,er clc:i'-:nu i:h;:il e:tiSlieiz :ii'..:sla: iiiaiLi.l.nc, i i:zia xdet ve 5ii.,rl,i ::i1,.:;lr:c:l<i n:lr:t prdale taiinlalLa:r,. is::itad,ritceJlCigr. ayrrc;. dog:.rC::: banka h:sapLrr:1la il iskilercirib: -: , el (k:rsahavaiesi geklhc:) ozeil:l{ie 50.0r-r0 L'SD rin altrnda gorJrule--'c.-. i;len}erkaieminden degigik isinLer altind: .,."irC,- r trasferler:nin.,"-':pLlcr::ru" tesbiteliiri; I erciir.
TOP.\L'rn banka hesap herek:tle;iri goste;;r ekstieieriir te.'kikifevkilide i1-zi gekicidl. A-tbar,k'rn bii ;uoesiaCe ve 7 a1'hk cioner:rdel:ioar3 i-rarekiri (;adec: Emperyal $iikeiine ait oimak iizere) 1.3 rrilyon;1. iir.
$irket l eil:i! lerinJen birin,r "tl-.t Kr-tt-'n, iehsj hcs:tr jse 7a-vda 855 milyar TL,dir. Bir diler;ubeCeki hesabt ise S-iC millrar Tl.iLr'
Bir kiginin adrna agrlmrg pek cok hesap, adtna hesap agrlmry pek
9ok kiqi vardtr.
Meseld Ahmet Iidl-A.'run sadece Alibank'ta agllinll T1. hesap
ekstreleri birkag trilyon Tl.-ve ula;maltadrr. Bir cok kiginin T1., dolar ve
mark hesaplarL,mn incelenmesi mriteaddit kredi karilan hesaplarnu'r yine
TI-dolar ve 0:lark olarali t:li.rbi gerekmel.,:redir.
KapsamlL vergi ve diger iglem incelemelerinin yrllarca yaprlmamtgolugu ilgi gekicidir.
Kumarhanelerin gelirini azalrmak i9-in once masrafl ar gdsteriLnemig,yatak, yemek ve diger ikarnlar TOPAL'rn mutemedi kigilere ait kredi
kartlal ile kargrlanmrgtrr- \"ergi v-s. minimize edilerek fukh yerlerdeki
muhasebe kayrtlafryla sistem girketin lehine gaLrgtrrrlmigttr. TurizmBakanhlr'run yaptrgr inceiemelerde bazr'o1un makine ve teghizattmn
Io
,:f {i.:I t
illegal yollardan eldeyapdamamlgtlr.
Fn^eruel ( i r lzet i L- ,hn< r : r,* r'e Azerbaycan,da cia eikili olmuqn:i.
D ^ T ; i : r - , . ^ - + . - l - - l - - - , , l -i,\u1-!(evriitil -u-'::inrrcaki fiisnsnan sdcntlsliizer;ne inga:tn cle.l olerak tamair,ii:uiias1, oiele bitiqik bir lanmarhanevapLlmasr kalrr lasr:rr la::--: i$lc:--nei.::: E:t:pcr.:L tis:i:c::rig:i:. TOp.\_ 'r:.r^ - . i - i ^ l - a \ f ; T . ̂ ^ 1 ^ r - - . ; - - ^ - .P ! ! c l - l r l O . \ t r . ) L J l l u u ' : - . . i : : - ; ; r i t : : L
Brr proj.:.;, i g-::c*1es:iiea Cuniiurbasi.ir;lr:,,n o!1u ilhanA!I!]IV'dir. K::riisinh TO?-li 'a :,!1.{-;iS k'lrr:r boic,.r ve ctelin ei-.ic i : r i l o i ;u : r i ic i : l : : r i - : j ;e : ; i - .1 . : : : . :C: : .
TOP-\I'rn Krbnsratrii kunaiha.revi blilni.Li:ij ve selecekeki rale:il - e ; c , l e n e ! . i ; . - r c h i i r i i L . h i . , , . - - , -. , . - . - ._ , . . : r i : r r i : i . r i f . - _e :d i -mclcsd i r .
Tiirklenistan ise aceta Einperval iarairn,je.r i;eal edilmi; gibidir.+:
Empery a1, Tiirkmenistan'Ca ik adet be; .vilcrzh otel, biil.iik bir i9merkezi ve pollUinik isletmesini isrler:rislu. -\;lie:b:: nierkezindeU besyrldrzh Graad Tiirkmer Oteli onbeg yrlhlina 15 mii_ron ciolar karsrhgrki;ala:.tnrg ve iLk kumarhane acrlmr5:Lr.
.. Akaltrr Oieli yamndaki kumarha,re TOpAL'rn en biiynk rakibi SudiOZIdA}i tarafindaa yaphnlm;sa da, lnevcut mukavelelere ragmen Ozkandrgianmrq, kumarhane 1996 yilrnda 2l mrlyon dolar kargrhQindaF m ^ . - , " 1 ' - c . t , l - , " + , .
Emperyal krsa bir zaman icilde Tiirknenistan'da pek 9ok rs veigletmeye sahibolmu5, Bagbakan Yardrmcrsr Gurbanmurodov,un tabiri.vle"Tiirknenistaarn Sosyal Programmn iciacrst,, dur,.rmuna gehni;tir.
Iigi gekici olan husus; Grand Tiirkmen Otel, Tnrk Eximbank kanahve kedisi ile frnanse edilmig, avrrca Trlrkmenisian,a agrlan 7J nilyondolarlft kredi igerishden 10,6 mil,von dolarhk <jdeme Ak Altrn Ot:lininyaprmrndaki malzemeler igin kulla.rrlmrg ve dolayrsryla Emr,.:iyalfirmasrmn is ve iglemlerini geligtirecek bi: u.vguiamaya konu olmugtur.
Emperyal borcunu Tilrkmenistan'a ddemedili i9in, Tiirkmenrstankredisi de ertelenmif, neticede Eximbank agrkca -ve ancak ara;trnldrgrndaortaya g*aca.k tekilde- Emperyal'i finanse etnistir.
t ' - :
l.tia-r ,:. I . i i : - , i 'ss 'ot i"
" \;:r': -- "':: ';-
; ': i l i i '" ' l - ' i l:
' . . . l t . : - . " . t
T*i'nenis:an'rn e;r ilsr ciLiz:y -rerklileri is::nbul da afLrili-4g.'lki;isel iligkiler kurulmu$, hedi.veler verilnig ve Emneryal Tijrknenistan,aagrkga ve tam olarak yerleqmigtir.
TOP.lI'rn Tiiri(jllenistar'da isletdSi otelledn kreCisini temin edenTijrk Eximcalr Cos-valarlr inceleven ! r Sba.kanluk )Ii:i'eitisi, lcedileinv,:ilig usui'.i ba':::nrndan rnevziiar:i a-v!:llhk tesbit eimemt;tti. ,r;-cdr3. , . : i tarJ . i ) : : : : :s i i -3 i ce i - .c i : : - : . . : :s : i : ,e : i r -e d : \e : \ : : : rekrd i ; .
-'Dikkari gs.:,:a iiler c,: husrs rse. kri.li bo::u ei:clen -. :lrir:/sekiiCir. ILk ei:g.tir]:de. Tuii.:tieli-::an ta;afi;can eeien l.azih bi: rslenbuiuir.ri:make. aii:i:re Billka-.,ln bu .\ or.;: b.i; tcr-:;r,e is;eri:ine ilisk.nmes;'r ler :u: bul:rrnal1:crr.
Ikrnci etelenede ise Tirknenisran'rn sadece 75 miJl-ce Dclarhkbcrlilm ile ilgiii bir vazrh isreni buluen:ka olci., Bantria yonelim ]iurulubu isieni 75 nil,von Doiar:n iizeire l.j nrih on DoiarlLk !.r::i r;rLLranm daekleverek 91 rniir-on Dolar iizerindel ulrgulamqnr.
Diier rarai;:n Ak-Altn O:eii 'nin 199-{ rrh:.rn 10.a!rnda- GrardTiirkmen Oreiinin ise 1995 yrlrrun 6.aynci.a aqrlCrlr itide edilmeklebirlikte, heri-kisinin igletilmesinin de daha sonra Empe4,al Tulzr veOrelcilik A.$.'y- ve:iit i-i i anla:ilmalctadrr... Ayrrca igletmes,izle;meler:nCe i;let;recinin Tiirkmenistan drgna paia grkarinasrkonusulda, malikin sagla,r,acalr kola-vlLk yoniindeki madcieler Ce diktalig ikmisr i r . . {k - .4 , l t rn OreLi r : . r -vonel 'm ve is .e : i lmc, i i ie i l_ : i l i sc iz legn:Je,vera1an, taraflann eiziilili bozmasrrun a-kdin iptal nedeni sayrlmr; oin:rasrda bir o kadar dikkdt gekicidir.
Bijdin bu hususlann drgrnda; Grand Tiirl:inen Oteli,ninrenovasyonunu gergeklegtiien MENSEL W'nin (.\Ietig, Nurol, Yiikselonakllr) !-<inetim Kurulu Lielerinden Griven SAZ,{K ile AbdullahQATLI'nn ofia-�1 olCugu BAYSA $irketi kurucularurdan (},leciis Susurluk-{lagtrnna Koriris,vonu Rapom'nda, B-AYSA $irketinil ku:ucularr,T.Ticaret Siciii Gazetesinir 2.10.1992
'tadh, 3i27 savrh nijshasurda
lavrnla;lan lstanbul l.Ticaret N{atrliemesi'nin lf 9.1991 tarih,E:199213924, K:I992/1574 sayrh karanna gore, Art Giiven SAZAK,Ahmei BAIIDAR, Silva SAZAK, Mine BAYDAR ve Alper BA}:DARoLarak gciriilmektedir.) bazrlarrrun soyadlarmn aynr olmasr da ilgi gekiciDULUrurUSrur.
Yiiksel A.$.'nir oftagr c ldugu AY-SEL $irketinin, .,dECumhuriyetierinde yattrtmlar yaprrlr, Eximbank'tan temn edrien
Ll:Lir](F r
Giiven SAZAK'n gifiiiline gittifine, ilgili bdliirnde
)
gdriilmekledir."
9AILr n1nterras edilecekir.
Burada ilgi gekici bir husus Cara varCir: Otelle:in insaatt veva
.venilenmesi igin kulldr:lan kredi eriele;::eierinde Ei;:;ery.a1 $ir-t::i ieir:; e
gilmis ve Eximbali :r muh.atap olmi:sir::-
. . / - .Yur:Crqrnda it I :Lpan fir Turi t:,n::i:rir;n o
.rke i.le il:iii bir :ionui; r
Tiiik n:ll i3-'nla:r nezdinde tei:i 'cintie b:i ' ' ' : i:h;1ik oldugu idili: ' ej:ier:i::.
Ancak Turkm;l rrrainra 19!-'7 tarii i i "e kabul eciine-;e:: .ve::i e:iel:l: '
mi1racaatrrrdalii iiadeler gergek borgiunu:r Emperyai oidulunu tspr:
elmektedir. (Ek: 3)
Ek: (3 )'iin ildnci sar.iasr. Grand Tiirknen Hctei pio1esinilt"Constructid. bli the Emperial Otelciik ve Tui:zm ve f:carer -{.S "
oiiu-iunu gcstermekt:iir. Doia-vrsr.vla r\ENSEL JV.* ile Emperval ili;kisi
a:a;LLnLnal a d:ger gor.ilrrekeCt.
Bagbakanhk N'Iiifettigi, ertelemelei seb;biyle Galanii Banliast'na -
teminat mekfubu sebebiyle- yapllrir�l odemeLer ve Exirnbanii zararuur
olugn, asr ihtimaLini de giindeme getinnekedlr.
Ak-Altrn Otelini yapan Uggen A.$.'nin bir ingaat miihenCisi ise
tanrdrk bir so; adr ta;tmaktadu: Lnrah TN,A.R.
Devlet Bakanl Ekrerr CEIT{Li}i'un keci igin Exirobank'a taiimat
verdili tarihten itibaren iligkiierin ve beiirlenen bu hususlann kapsarah bir
sorutt'rrma)-a ihtiyag -sdsterdigi dii;nniilmekedir.
0nemli olan husus ;udur: Tijrimenisranprojelerine Emperyal'de miidahil olacali konurrayetkililer vasrtasrvla etkili olmaya baglamrgtt
do-€al gaz ve oetiolgelmi; ve Tiirkmen
Omer Liitfi) TOPAI'rn dldiirijlnesi genig -vani':rlar bulmug iizellikle
Susurluk kazasrndan sonra daha da iinem kazanmlgilr'
5:
9rhlnalenmrz esnasurda kdele renis-.ir. -Aicafi I UP { 13 ugJ,t:.9]F{ :yagrlan bazr ilgi gekici tesbirler vardtr ve bunlarul bu raporda yer almasrmn
z:ruri oldulu diisiiniih'ekeCir.
TOPAL, tonbalac''ltKan !3
Fnr!kzaicli Orner,lak:bndari hanrlmazbesar:a ilgi:rg bL kliliJr'ir.
ulxliurucu kagakgthlmdas',bir giig ve senet sahibi olnaYr
G'jrlnk 3 nii-r'or ecii:: :)ar 1ret g3liline' 6lgiirt ,:i'' zera; veiJiii
cc{ s3:' ri-,j. in:,-::a rai:-,:r iiolul: bul"indui::3}-::I}, ac'iini:u: t:'ta!'nc' 'v
iucbi: ;e!:i;: korun::.;an bir e"'!: ctu-i:ln. c7r.ii sot5r k;ilainar:r""'
ki:rsii:rn ."el;e kandisilin hril:,r:ltg: r:---i-'1'la s':f ir:'t eirn, zrrh11 br a::::ce
bir-trt;-'i reddeden bir kitidi; TOP'r.L. T:ipleks cLr kdgii-evd: cfqrmasrnr ve
di.::-r,ai:,r.r her -veri-u''ie hace;1e9;-,es i;:: rag-nen cv'in cie lek bil iejefon hattr
,:rJir. i;1nin cep teieionunLi iiigaii :;irilJ: kuLler-naCi!i a.:i biliru:reicedit'
irnan: aikahl-la ;ragedrgr geng e5i Hilii ha::rnla 7 ylltrk bi:liite[:i
oi-.iru;or. Sos-r'al hai'.atr, kansLlur kulL:-rdilr bir aragla g;nigi Pazai
I eneileii;r. E9i:ri is ha;-::ina asla soknalrr;, is hayatind:ii zalLmligi'
...,d" k*lrt ve gocuUa.tli,. qa-kaia;:-'r nuds brr insana don'j;meliedir'
Evie siiali bile yotrur. Oii:roi.A"n ksa bir siiie 6nce gelk yeiek ve ) at;li
odasurCai:i dolatrn iizerine gizledi-Ei bir tabanca edinmi;' arcr'k her ikisini
de h.rilanmamtg ve ta;lmamltilr'
Yemeklerini siirekii olarak evi:rde yemi;,ro dldiituldilg
gece' evine
gece)'ansl civarnda dinecek cimasLna r'!:men, masamn hazLr tutulmasrru'
Lcai kuy-.,rulidesinin kencisini bekleme-'-ip yatrnasrn!. ahgrba;:n:t
hazrlatacagl yiyecekleri evinde yiyecelini s6llemistir' Eqinir a'k;aut
:,.G1 "ig""ii"syonunu ise Hilii harum, yaittgl hast're odasmda
i.noil;yr. iiirekli haberleqerek yapnL;tr. ilgi gekici olan husus' Omer
Liirfii iOPAL'm Nlayts aytndan itibaren iginde oldulu stresli durumun
Tenrmuz a.vrnda giderek yolunlasmasr ve 2'7 Temmuzda dolum yapmast
ydturlagmr; egini adcz zorla hastaneve ; attrmasrdr'
TOPAL'ur dldiinilmesinin bii 9ok sebebi otabilir ' Ancak higbir
gerekge irsanla.rrn TOPAL'a kenclisini dldiirmek iizere ya-kla5maii:dna
inkin vermemi:1tir.
1. sadec. Bo,lru:r.da F,tkuret B.{BATA$ n bldiirinc0lu lece Anialya'da h.*esin l9ice or n]ui -\-emek
]i)i.ek i9$ i9mi9r!r'
5 i
La?'(
1
Cinayetten soffa Ankara'da bir Polis y.etkilisini" ""it'* Siu-it;,"tlftg o r '; t
bu onlann ipi" diyerek QATLI ve bir :urup Ozel Harekargryr. h9.*!itqiil ' '
istanbul Ern:riyet Miidiirl i i l i j 'nde gdz:tim altrr:a alrnan Polrslerden blflrlr:l: '
konusma esnasrnCa, ''Bize rar:n irrr heCef gosierCi-er' Sorue bizim
hedeller!miz-le kendileri saionlard: krdeh tok-u;rurdular' Il-k dela kcadi
baqrmrza bk ig laptlk onu da yr-iziirnize gczilmtize bul';trrdrk" dedili vejstanbul Enni:'et lvli:'111r10-iii'niln lviT'ten tel< sayfaLk bir not aldrk':-a
sonra teiefon irti'Carirn iize:rne te:irik bir gah5na y'ptr!: bilgisi ile
birieqtiri ldiginde TOPAL c1a;rna k:;iri bir agrklk getirilecrl i i l i cr:a1':r
qrkira-Krdr;. A;rca-k burlai:n hi9 b::r yargr igin yet::1i i: i j i oirr-'c:rrkr::rr.
r.oli banJ; ' :-'r'lt 5a-:' : $'-:nde C-n'Ti-i'nt;r !tr:lllari lzil]rn 9rii:il3sinira iner k : : - is i r i : : d lL i ; , io f i . . r
' . : r : - : i : . ' : : : r : : - { i - : i '
Saflyer Cunhuli,u-'et Ba:sarclirj:lce kuilenrlan 3.jig:ca-ki tailo,
sanklaln TOP-{-'rn 6liira saatinc::ti i;i'oatlannr ve .ve:ie:;ni belkie;r
kapsainh bir g3iigrilann dzeiiCii @e :af icr Ii: '1 cecrr)
SATISLAR A-CA'LI H c.Y9R!L\1AZ : : nscY la . cAaK i r i
aes::c: 5e!lr haii.!:)
t:ifi',r-13'
A.F-EIR
H,KIRCI(o !.ioPAL1r?ki9.d.,.k Y.tilyud. *FffO.YORULI\I,67Ohyy.!i.Y.iik6y
- - - .Fr 'F r!?
A.9ARKIN
)
Bu konuda istanbul Emriyet Mndijril KenalYAZICIOGLU'nun ser-liledili tavri, Qankaya'da Cumhurbaqka-nt'nrlr.rba;kanhlrnda yaprlan iiderler zirve toplanhstnca en agrk kelimelerle tenkitedilmiStii. Bu sebeple keodisine bu galrgma kapsarrtnda yer veiilineniS:ir'
i4
t . l
Polisler-r sorgulanmadan Genel Nlirdiirliik tarafrnd:n',,Analrrmasr konusuna ise bir istanbul Enni.u''et yerl'ilisi eafiiidai-getirilmit ve -"Polisleri 'Ankara
almadL. Ydneticilerimiz korkiu ve biz
onlan .drkaia istedi diyerek ba5rmLzdan atirk' demigtir. Gergeklen Kemal
Y.TZICIOGLU'nun hesabr sorraCan delisnig, Anl:ara'1a haber verrce
Baka;irli ve Genel Nfiirifrlnk ':olisiei is:emig r'e istanbul Emni-weti bir
Cenen kcr.rlnu;tur. Qiin}:i p,riisi,:: "ali:C la,.:r" sonra Enni-vei r'vliliiriri
\ l.:k:r.r:.t - ::rernjs, geci ::.. . e l. ' l l.ri b'. sc:;r:l .:: t :1 r::: '.:; '
\ l:: l ' i i \ l.ra,::,,:ri de cdrlatritd:,t qrl::::-,ri l lstii. L:.c3 :1.C1-''c.' l ion--:
E::ejret bo;.-:::.,;rLs v: ;:,:i i i ier is:ir:J: --: -- g li l; le;iir. B'.r s:rl::er sonr3 bri .,-,s , : : i r o i - n o . . j t : : : : ' u - . , r \ . 1 . C l u C . i ' . - o r l : r .
JC?.{- rn dldilri i imesr: le il lrl i pc!. c, k iddir tc:c i ?:i:ntr e;r'rdeir
ci:::: cocukiait !{urat ve Eiif in br;lr-lrri lri '. ir:L::.l l 'JnCe:1 en biiytli.varart
sa::r3irkl3 siphesizdir. A:r.: g:il:r kanart TOPAI'Ln 'ccyiesne bir
l - : . - : : . : ko. -1c: :ascdecs j i : . ' r . in ; . ' : : :
P(-K'ye -va;:m eden kjrt i;adan'.iarr listesi olu;rur"rlilulu ve lisreCen
crkabiimek igin ha:a9 6deCigi ancak para konusui:,ia 9L:an arla;nazl:k
sebebi-vle olciiriiliiiilii de iddia eCiir:ri9tir.
TOPAI'n namaz hlan ve oruc r.rr:;r t'i; kj;i oldugu, mazbut bir aile
hai arL bilurtug te Ei-6 r:rnct r : :erd isilc:le i ' l 'rl igi yaorr'adrgL
[fiil ut f il-=i,iit. Bu iddialar giindene eelmi;se de konunun TOJAI'd:'-r'haras alma-k ve kiilliyetLi mu\tarda para sizdtmak anacrna ydreiik olduiu
bilin:neLtedir. Ustelik bii.v':ik haiagiar ddeyen TOPAL'Ln bu sekilde
oldiir0ln.resi tal'uEun kesilmesi anlalna geleceginCen buna ihtiyag
olmadrgr giiphesizdir.
Bir diler iddia, Krbrrs'ta agrlacak gazinol la ilgilidir' QATLI,A.Fevzi BiR ve Sami HO$T.{N Emneryal'in gayri resmi ortalt oimuglar'
ancak Krbrts kumarhanesi icin gerekli finansmaru saglayamamrslardtr'
TOPAI'da kendilerine hisse vermeyi reCdedince bu ortaklar Ozel Tirt
Polisleriyle eyiemi gergekiegtirinigierdir. Ancak bu iddiada tutarh
gdriinmemekle taraflar bu oLrimden.yarar srilavamamaltadrlai'
Inparatorluli r\Iurat ve Eiif TOPAL'a, Hildl hamma intikal etmeLtedir'
Baska iddialar da ileri siiriilme!1edir. Muat ve Elif TOPAL'rn
QATLI'ya 535.000 dolar odedikleri, Empcryal Gazinolartna ait hesaptar ve
6aranti Banliasrna ait 0121j7 nolu qek tanzim edildigi. vaCesinclen bir giin
6nce Q^{TLI'mn bir yaktntna elden ddeme'yaprldrEl da belli olmuqtui .
)
.^- (,t: )
n,.:{-;;:;., /...R ''
*j ,, l_..-.. .,i.\a9l
; . ",:;i:-,:..__ -\-v
::1;.;r'jr-'" JBu rideme cira,v''etin maddi bir arlaSmazh,kta:r rgleniiilinin dqlill'
olarnaz. TOPAI'r cildi.hrenin ta;eronluk ijcreti de olama:. Oirid!eiLjlira;z
sonra yaprlan bu ddemenin bir bagka geiekgesi olmast gerekii.
TOPAI'rn diumiinden sonra e,.'i Hilil hamnc 105 milyor dolarlk
bir borg toplarr gdste;ilcili basrndr da 1e: almrgtrr. (Ek: 5)
Gergeken ba'. tefec;lire da\ b,-'riiai:.|!r ve TOPAI'In
z:rm:n inanllraz 9c!: de nakt para ii l l i is: 9e{:iir, 1995 ytlndm
bu srkrnt:u: a-n::.r, doceied Earl'. i: i::al -lrq alcrit ve
Ki-i\.l,tl ' i:1 k::: ' l i.:].-ri k:ii o.,1uir 5'. :::::et; . : -sodai: 1' :K:_T*f.l, jL' ir k:::,1:.: i.te k3!i i o.,1ugr : .: j :;]eli:r. :. :\oJl:Lai: r/.
zanan zamal Dara s;Ktrlrtstnin ri:rd s:.:'::': a ula:ilil ve TO?-\i'tn
mii-von TL. bLi-ikanaCr;r gi:ni;r'r: r:lcig anlalli;rkacir-
IJznanlaiur-ur aldr-ir ifadeler idcjialarr ie:;it eL::lei:tedt-)
Giinlnk I nil.,-on dolan a;an l:iri; -u.'eai yatrnnilai:, ga1:lnar:-ki1
ahmrna. )'lrr-citure kiiLli.vetli r::e:l::;la:tn kagrtlraastna elben:
verrnemekedir.
Turizn Ba-\anh!f mn menurlaindan basla.van lcncr;rnd3' Aliv"\- e'
N.i-vazov'a ul:::a: bir harac zinciri 9ok geni; bir caniayr kapsama-:cadrr"'
Siyasi irtib?.tlarru geligtinnek icir de 9ok para harcamtgi:r' Hatta bu
i*ibatlar bir siyasi partiye ve liderine cephe aimasma kad:: vaiolrgtir'
TOPAI'I Sipahi Ocalrna e6riiriip ha.Um ve savcrlarla sam.rmi,r'etini de
ispat eden bii nitletvekili adayr, Rize'Ce lvlesut \l[-]vl{Z'r segti:ne\ecei
kadar giiglii olmak igin TOPAL'rn yolun paia destegine mazhar olmugtur'
TOPAL'rn kullandrgt bazl telefon numaralanyla ilgili olarak ve kahn
bir kitap halini alan bir gah,<na yapttrrlmqtr. ilgi gekici sonuglarr gdsterir
cizet qemalar (Ek:6)'tadrr.
TOPAL 1996 yrh iginde DY? Genel Merkezine ait419 23 6i ve'{1?
s7 49- -
ffi ve necense Rize i1 Ba;kenlgna ait464-213 28 Z'7 numaralt telefonlarr da bilnelcte ve kullanrnaktadr'
a
rr Akhgr kedilerin kartrhgnda Demirbr.rrli Ze)'tinbumu $ubesine 145 milyar'
Toorakbanlc Merkez Subesine 100 mil.var, $ekerbank istarbul $tbesi'rre 27C mi);-rr'
Yr-utbant lvterkez $ubesine I trilyon Tl. ga-rrlment<ul ipotegi vereo TOPAL vaTlk
iginde ;-okiu,k gekmektedir.
. 5 K
l
TOPAI'ur en sk gcrildjgii kisi orrgr Sami HO$TA-\'{rW|6J;:Akrrran AK\tREK te a)'nr num.iradan Sami HO$T[\'la irtibatli-dri 1,.] i : '. -
_ _ _ , 1 . , . " " : , - , |
S-g*f-ESlT3+\ incelerel.tek bir telefon numarasrndan 7 a'Aa ';e :lEI\
1996 yrlnda-ft3y-v.I r.'uQE_i atcuttutt 9ATLI ile r;, lirigLik-Korkut ELEN'le 6 kere gdrtigtndgrit
\Iayrs 1995'da lulerttet AGIR'rn .a.d:-lst B rl<uu oltiulu dceemC-e
ani bir habe: cnahgr k:r:liiEr::,,:,r. idci:.,r: : ,= \1-io$_4ia3.T!1-ha-(onda kli :ci: l. ik- i!:, '-3rt.";-,o,rt, u. g.t.: 'Tt, t
0Aan-15I\1.{{ -1,:.i6 t f . t , - - . ' : \ t ,a l . l : , -= -ne a ; : . c : :a : : - l : : -
T'.r- ';e c;i.:.p "bri::1la l: i : i icpefl: l3i 4 gelcii:: ' de-;' i-: i 13s11i3' .!5;a:ri 'r l 'da'oezi,,:,.ii is s:i:ipieriria Enlilrete g:-ii:'iliiD :in:-iJaacasr ii;:ecne ToPA!
T'.r-'; e g;i.:tp '
gibi, bu C:iacl 9or c3ile iisl se''iyele koi.t:"ucula: siarnri:{- Farura rle o- t t
t l l a l: : : 5e : : . l k i ' e . i o l rn l f c . l : l - L P \L : : u rn ' - : l I - t ) - ' \ * "1 - \ : r - : J \ r -
Tl..ri. hec: . t ,zindq:i:;id.:k4EJiJ-Iisollilli i-di ': -hr::nce pa: :"
-"a---; u.,.,r'tas *a .uol agnl;rrr.)
Lo(
TOP.{L'n keno:r,i koruma-k sail:i,vle ilk cnce si.vasi ki;iler; ula;:rai
dosyasrru koirtlol ettrrdi!i ve korl;:;ras:nt gerekirecek bir-husus olmaCr4ra
inarrdrnldrlt anlagrinali,;drr' Ilai.tr bu ar3d3 bazi Ozel Tirn measupla:tyla
gdrigtir-ii-ve o cena-htai:'da u-vgun rea-ksiycnlar aicirlr idciia edilmekedii.
ituys iSSe'd" baglayan teCirginiik aym a,v iginde son b.ulmuq ve e';rafna"adrm listeden gftattr-im" nakletrnittir.Biitirn bu iligkilerin 9ok iiner'li
ba-irs ve 6demeiere yoL agugr da ifade edilmektedir'
Ancak Hzziran aynda tedirghlik avdet etmig ve Temmuz'da
TOPAL'rn gerginlili had saftaya ulaqmrqtu'
Bu araCa Anliara'dan 1? mil-von doiar talebedilmig, TOPAL bu-
paranur toplarlrnasr igin mehil isterli;tir' Olayr nakleden kigi "Karqr tarat'mal
mr vennigti ki siire tamma;''r uygun gonnesin Bu si.ire verildi' para
ddendi ancak PAX-A \aERn'iE i:LA,$r"rut. oDEUtr YAPMr\
rurtI�Trr.,IE'r Ki$tr-ER, 17 I,IiiYON DOLAR iqIN TOPAL'�IOLDti-RNfElT. (AI-AR \lERDifER" deniq ve olayrn bu sekldrde bu
gekilde yorumlanrnakta oldu-Eunu naliletmigtir.
Lc)
)
Omer Liitfli TOPAL ha-kkrnda iiade edilmesi gereken gok dnemli bir
husus vaicli.
Ernni.vet ve IvflT ilgilileri UlkemizCe Ainerikanvari NIaf a Te;kiiin
olnedrgr. bazr kabad,r;',riarn etraflsrma topladrkl:n 10-10--|0-50 kisr ile
certie;tikien, ri9'"'et vererek. zor 's.rilanaral.:, devietin i1g:1i kuirrr-larr:rr
bii;isi dehilirrle pek 9ok karunsr:z ig -vap:rk1air. eikil i bir i, ikiin;:- L'':
ce:i [-ata.!: ve :1]muslu bir mahalli yonelici,-r Ie o bi-ligef i terii :tn:k zoi'-rr i:
kriir":l::lan hususunda he::.r fi,t:rrdirler. Er oneniisi 'tu geteie.1r ilgili oi:rrLr.:
hcr ri.irLii bilgi mevcut olcu$uncaa keaciile::ni rasfiye ermek her zenen i9--
kolaydrr.
,{lcali devlede butiinle5ni;. devletin ilgili krunLanna entes:;
oimu,s, mahalLirde Vaii.vi, Enniyel l\lijdiilini:- lv{eciiste ve hii$;ier-:
.v:terince ii-velri kencisine bagla,ms ve bu kigilere adeta er:-ir versbilir'ri, '- '- ' celmic hir ven,i'.-r." me.i cut CeiiLdt. Bu konuCa ve Curnhurivettariiri boy.rnca en dnemli n:iesafeyi iiatermig ki;i Orner Liirri TOPA-I-'dLr'
Eler dldiiriiimese-vCi iilkenin en elkili ili;kileri iginde, istedi$i yere
ve makarna niiiuz edebiline imkfutn: bulacak ve birkag yrl sonra da ger::.:
minida dokrnulmazhla katr;acakh. Bu noktada iigili her ua:ran f,k!
birli!i igirde g6riimiitiiir.
TOPAI, kirli gegmigine ra-imen bir stiie sonra Kumarhaaeleri tasfil e
etmek ve saygrn bir igadamt obnali igin stratejik bir karar verebilire
becerisili de gostenaig, Tiirkmenistar'l, oradan elde ettigi Diplomati{pasaportun da -etisterdigi gibi rezen iilke olarali segmiE, keadini bL 9ckagrdan gelecele hazrrlayabilmigtir. Sadece kazandrlL pamnm biiyiikliig'.r.
Krbrrs'ta ve Antalya'da agrrladrlr bunca devlet biiyiiliine ve eLin,e-ag&hgLna ragmen kendi sonLrnu getirmesine mani olamamltttr.
Harag vemteLlen neftet etmesine ra-imen, sadece yetkililer delil.
onlarn adamlan- korumalan. adanlann adamlan da TOPAL'rI paralanna
orta-k olmuglarirr. $ayarr qiiknndrr ki geligmeler TOPAI'rn heciefledili
nokla-va uzarurtasrnr engeJlernigtir. Ancak bu durum, devletin getelerle
irtibatr noktasrndalci -iiztintii
vedci tespitleri yok etmeye yetmemiltir.
Zaten iglerin bu karmaglk yaptst, deviet kummiartrun rgqte'.
laubaLilik, gev;eKik ve ciddiyetsizlftten kaynalilarLmakadu S?
solcularrn. siviiin, iinifonnahma, dogruvla egr.nir bu k:Cir ve bir noklada I l
bulugnasimn hiiineti de bir karga;amn yaianLgl verinLi lakat kirli faaliyet
rlar,lannt or:a1 r 9 t karm a s urdlr C Lr'
Bu rokada yetkiller de ola-vlar engeiiemeni; nattategvik e:miltL'
tlte icinoe c:re-,--an ei:ller Si:s'-irir:k k:rzasn: keJar kamuo-r':ndan
e:zlenebiimi;. bu a;ada yr::: Jrgtna aJ:.:Ti:' iar bailanl;i lr '
a
. iVIEFI}IET A],i YAPR.{K !T IL{CIRIL}L{SI
TOPAI.'rr dldlrii lmesi) lc ilgiLi olarrk Prr< Iloldi'n:' H:va; i 'hal<si'
Turgay CiIER'in sen-etirir kalnr-U:::. TOP.{L'rn H:i;L: ihaLesine P:rl:
Hotling alkaslra !:zier:rek ve gizii onak olaral: katLitili ve HoidinS'ir
gizii ve'-l.:irii iglerinie bulLtnduiu idciiaialyla da 9e9it1i yorumlai getili::;1e
9ri:;rlma-,caor.
Ancal: TOPAI-'rn diiiiriimesi iie Gaziart:p'te lvlehr-net 'iii
l--i?R\i, 'rn k:9ri,lnasi1.'ia g:li9en o1a1 iai arastnda inibal vardr'
N{ehmet Ali f--A-PRAtl' bir i9 adarnrdri. Rad-vo ve TV si ve ;irketieri
riardrr. GerceL-'e ise fevkalide giigiii bir gete reisidk'
Yaprak Holding'e ait bilgiier iligi-1ce sunulnakadtr'
Captagon'un dagltlmrrun ise Hidaler Turizrr tarafinda-n yapLldrgl
anlaErI'ma}radrr.
lv{ehmet Ali I'.APRAK gibi gnglii bir reisin kagrrrlmasr kolay ve
herhangi.bir getenil iistesfurden gelebileceli bir i9 delildir'
MiT ve YAPRAK gurubude EwfliR-Haluk KoR {r
Mehmet Ali YAPRAK olayr ile ilgili olarak MiT'in takdimi
agagrdadrr.
"Mehmet Ali YAPRdK 2'{ Aiahk 199: !Ci-19!ia49" ij!g: J9 l< n v } n - i o n r r i i a r t ' . r amrsraflatt olarak \Iehmer A(f t .K a qora\l j t \14 L-r lr :r( rvw L-r! '
30 Kasrm 1997 tarihli toPlantldaiii;kileri:re atrf y.'aprlmtS daha orcegbriiqmeleri nakledilmigti.
}xr Oztt Harekat Daire B:-9kanr- Ib'rahimyardrrnda buiunmus. konu)'u bll(
3ffi1. u i r"rrare al n L l$,sr_a.n _ !00 . m iIl_!'L 3+, -.. l.- +Sfi-AyApRAK Gaziairep'dEIi-TFMK- Hidayet'iurrzniFinnasr'nrn sahibi olup, eias gelirini Suriye ve Suudi Arabistan ballanttlt
u)-u;turucu ticaretinden saglamaf:iadtr.
@
memurlarrnn da aralannda buluncueu bir eri'ce !I.A.YAPRAK'r kagrrtmr;.alayda 6-7 gahrs polis rnaskesiyle sljrev alrn;:ir. NI.A.Y-rPR{K'Ia evr veiqyeri ile ilgili isriabara:. Abdutla\ (.\,ILi'run isreli cr3r: r:-, rnda,. ] a z i a n t c - ' r r h " l ' c , h " ; < l > . . . ' \ f - , ' r \ r ; \ - l D ? l L / ' 1 . ,l q r d L r l L / , t , \ \ - , , \ - - - - . r ; l ; : l T e x
sorunlan bul:rnan Clkiicii e6rise ne::',:a Yairva--.-. a,:11 si::,sa vcri.lel
r ':deo., 'a kavie'j i in.-: i i Dl.: it l tr. i l t lsr': 1,.:r ' l : olr..,,-, rr:.-r r: it le:irs:rc;klesti iea s:ir:!r. ].1 -.\ ' i , ,R-i '- L Siv,:-:;rl; 'e sca.i ir i isi r ' :r i l . Ci,,.rnge lis: intiir:l ini ; ': - :::i:. oily :t isi:ib:::. :J yapan Yai:,..r 1Eie,; aciir;:rsi: '- iarde.ri. pcii: i i:::i lniair C:zial::l 'te q.izalrira airlnt;trr.
Bunun lamsira. stj; kon..rsu ole..la ileiii cierak lleirret EI\'ILRtaraindan:
"Ga.ziar.rep'li ivlehmer Ali !-,\PF-r'K'rn kacrnln:srl1cul sonra,Gaziantep'te ika:net eden Haluk KOR-rI isinli bir temcrlnn ieleionlakendisirti ara-varak, kacrrria,r Gaziar-rr'li zelgin i;acianren yali;l tamdrirolciu:una belirr:r:h . a:drm isL<;ii in:.
Adrgegene (I{.KORAI) "direk bir yardrmlmn olamayacalul, al.rrca' l ' _ c ^ r r r m 'A a ! L r r r 4 : t 4 i . > ) . _ v j c r 5 u \ . q ' u : ' c u .
YAPRA.K'In Abdullah QATLI r:rafrnCan kacnldrgrra d:ir bir duyumahndrlrm, adrgegenin Siverek'e goii.irijLdr.injniin soyle;rdi!,rli. bu nedenleBucak'larl: edriiEmesinh yararlr olabileceEnih' belinildi!:ni.
Bir siire sonra H.KOR{'rn tekr"r kendisini 1\I.E\)1LR,1 arayarak.M.A.YAPRAK'rn serbest brrakrkirgLnl, sdylenerlerin dolru grkttlritbildirdi!ini,
Olaydan bir miiddet soffa Operasyon Bagkanhlrn'dan bir personeliagelerek; "eski elemanlanmtzdan Miifit SEivGNT'in isminin de kagurlmaolayrna kangtrnldr_Erm, Miifit'in bize bilql getirmek igin olay taiihindeGaziratep'e gittigini. olaydr akrif rol eln-:JriLnr bild:rCigii:, A5duliahQATLI'nrn kendisinden O4.SEN{ENT) video kamerasrm ahp Ga:iantep'egslrnesini istedigini. Gaziantep'e gittilinde kagrnlnia oJr,vrmn gidiqindendnce oldugunu ogrendilini. bu nedenle aynr giin ista:.bui a geriddndiiliinii" ifade.enilini,
\._J
. . 1 ' r
i -
vciuEu uuYlr€rur Lcr l druru l3ul r , leuul rvr vr41 _. i , railLlan ;ahsr olayrn igir-e katnamalarrn:n larrrlr olaca3rru soyledi!ini.H.I(ORAI'rn da bunu katiul ettillu,
15.02..1997 tarih:lcie ise peisoneliniz lreni 6grendili hu:uslarla ilgiiiolaral<,vaphfr agr,klamaCl; "lvI.SFI-E-\l in olaya arlanrirnc,l dna fazlagirdilini, Siverek'e gidip I,I:-:,.Y.\Pl{ji'rn sorgulanrrl:st sirasndr. . : : ; . . . - - - . . , r _ - \ . . . \ ' L D r . L \ . . : i ! . i L : : k : . . . : l c : : L r : . i : . .' - ' r r r - r . ' v a i i . a l - S : . \ - r : . , i e ' . . e : ' z ( 0 \ i : . . . , ] . ; n i s
d,jr:nde biigilerircer i::rride ejil: i:ri::).v? Hr,i:.l l A\T-rlS - -i-i 'nun ( . /,/k-gihere'de Nrirz Brl! -,I^NCI igiie .::;:,,r;1 ve eegnis Cone:nc: lvluila'dai : .e ! le : inder is i i : id - . j ' c :1 t dr \ : : : . : .1 : : : . C. : r , . : : : CC ) .8 .1 . : . . i : . r : rgr;ba, r"-l.E!aIJL':in de r;i:': iginde oldugunu sdyiey,eieklvl.,{.YAPRrJi'tan g3sp eCiler pir.'dan na:rna parr aldr!:.-1, ola;;rnpolisler arasrnda da boyle bilindiliri sciyledi!i."
hususlan icdia ecilrristir.
Bu anlatrmda gegitli yanL5lar ve olayr ferkl mecrf,-va gdtiireniiadeler vardrr. Yaprali, I{idayet Tu:izm'in sa:ibi d:_1ildir.
':-...'R*r-K'n
kagnlmasrm Flidayet Turizn ilgililerinin organize etigi. he cfn,Captagon imalaihanesinin yerini d$enmek ve onjinal captagon'un igineilave edilen ve Ha:run mah olaiak Arap al;minde me;hur olanuy.r;turucunun fonniiliinii zorla alna-k oldulu bilinmelledir.
Kagrrma oiayrnr QATLi'run bir gtrup polis)e orgadze ettili,Y.APRAK'tan serbest bratrolma karsrhir 1-2 milyon Nlark alLndrgr, ashndaHidayet Turizm'in 10 milyon \lark odedigi, fakat bu mil:tardankagranlarrn haberdar olmadrll ve pay alamad dan, gergek odemeninmiktannur dlreniinesi-du1'uLmasr iizerine QATLI ve ekibinia Ankara ileiliqkilerinin bozuidugu hatta koptu!u iddia ediimekedir.
Bu durum kargrsnda pptisl..in v" CATLi'tkacrrdrklan. konusturduklan. konusmalarr videova kavdettikleri. ba,rdrn birsuretinin Bucalc'lara, bir suretinin Nlehmet EYNfuR e $lLlfit Sement- -valrtasry la) tesli m edild i gi, oltinal bqqq4 -l!9 A4!3ra' ylJq4raq jggL$sonucu i'nha edildi-Ei de iddialar arasrndadrr.
/,a(
i . : . " . ]qgDD/ .
Haluk KORAL'rn E\MUR'ii aradrlr ve y*d,- irt"diil:Aa].:d;+;'t.,..delildir. EYllLT. lrl i i irr SFIE\T'i k:narin.i-k i-cin de're1e 3i;r:ris.: I
-r,iizlegtinne vaprlmasi, aragta bulunan pa:-ndr i:inin Senent e ait olmasrs,.bcbiyle ol:' Lr kap:nlmasr yoni.inde e,; ret sancr-rli;trr.
Ikirc i k:crrn:a olrvri.L:r. An\:ra'n:r 5i.:rsi ', e t:sr ib i d ; :C: o lm.rs:.polisin sel-l realisi-..-ohunu gekmesi iizt r ine E . n -r, S eme nt rn 3C li -n oria] 3grk:nanasr ig:r Yapra: gumbunun e:kili isimlerinrien l{aiuk K-OR-r'i-'1:rteiiii:r:1 gegin!t:ir.
./Neric: ,j: se', culn '1-iizliti:re k::.,:r :... ur:.rL-:.,--.:r'-:.;, !:ra:iarr.
n l ' r i ' ' . : . - . ' r ' : i t . - l i ! - : . - . 1 , 1 - 1
aizusu tle KaDai;il]tisiu.
* - . . : ; . : . : : : r : . : . . : : : i r J ; - . : ; , - '
B a;ba-ktrl{ Gazianep S a.icrs.' nin isier:.ieri:rdelii eiisiklili -\ial'rlBakanl!;'na Ocai; I997'de bildini; chasn.: ra{rer E;'.i i i l 199; dekira.-ir vezrmrrr r"-:,Ir P.;lr.-rnf i- eski E:.iin Se..ker Ii\Z-{N'rn ttri ineirllr.r . ; r , - . a . - , 1 - . r - o " r r > n i < t i ;
Bu Lse t : , :C: . . Der Icr i lc : ' i r< re: i : l : .c : : i : - - . u ' . r -s:Lruc: : k : : : :n. : .krcal.:rJ:gr, krli p:rarr, Devlelrn t?lribi pah:sna rastl ele aidL}iaa;ugcsts:e:r ilsi 9el-:;i bi: onekir.
Bu arada saygrn bir kuiulug olan NflT Ln eski mensupLerrnrn plif;tSEI,ENT, Hasan AYDOSTI-$ s:ri srh,rslann na:rl bi: i[;ki igindeolciuklan, yine sayen bir L'urulttg olan Emli-vet TegKl6t'mn u]-uEturucuimalatuu Curd- i i ra l : de3i l , d i ; : r u lu: Iuru. u t :c : r ler in in h izmer ine gi rd lg: : igdsteren acr bt 6mek oldugu belirtilmeiidir.
K:g:rar guruplarrn her defasrnda isin icinden srynlabilmeleri anca'kbu iii;kilerle miimkiin olabilirdi.
Her iki kagrma olayrnda envenli biiLge olan Bucaldaimkontioliindeki topraklara gidilmesr. iizerinde durulmasr ger:ken bi;nokr,d rr.
Osmanh d5neminin B:ylerbe;rlili tinvanr kullanrLmryorsa da A;irerbe-vii-d.inil devam ellili. r,e Siverek ldresinin Devletin kontroi{ni,in?GfrE-ter iedi ld ig i aSikardrr .
1/ l
!
Bu vesileyle ve durumun vehametiniparanrez acaiak )-AfRAK ve F[D.qlTTBa,.ba.L-' u ru.OO'nr etmek ihriyacr duyr.l lmu.rur.
Teh:rik olara-k bu bilgilerin ek'te sunulmasr -qerekirse de, yer altrcii:r.r'as:nrn bu kara. kirli ve kanh paraden besLenei.:k nasrl legalize olmayag::.iq::1in deli ii sun::lmak isre:m(i<t<dir
" - ! : . i -r 9 ? i = t =
' : : i a =
q - - i : ! ; : 1 , :
: : = . l , l = 1 j . ; j- = e = = = a a i = ' r +d - + ;
26
l - . "
---> ;'
i:llq i
! l ; ll , t i l
tS l s ttE)
: l i - ---> J e^=
= P - = i <
l'-l-i
l < l ;
I - - z = - = =
. > s
l z> =
rII
r - ii z l1 :t 2l . :
r ? l
'l a '/, =,l= .+ : : s
=
. r - ) i =i ez = y . 9 .t '_ -:n = = =-- : - = : s i : , 1
r*.<l
l" Sll - i t , - . Il ; l < ll L l l - t> l '41' i t i < l< ) t . . ir l t l
] , .1
t r ll )l -l :
F
= :
.;l .=. i-. a> i : -
7 = > a
= = ; =
; _ : l - -
? c, l'
9 >
9 L )F.L!
j r l lA c r l q t l= > < i r r :- < o > a. : c = < := = 1 = *: I = . - I
< < 2 2 <
I --
t5lI l Q lt T ! : l
St i - l, l i - . lI I t-.A-iL I i : l
I l / ^ ll t l r tI I r * l1 | " , I
* r I | < l" t t 1 | = l. - - | | L-< l
- t | < l
--t | :; . 1 |:.1,,:> t i
: l 2* l
I l . : it t . l l z l
i ! : i/ - ; t
'::) ;'
.,,.t =t G i
a
< ^ a -
: : : ? ;: : : r _ ; * =
' ) - ) t - . ' =a : , - - / =
.A :- '-r-- z, v:
.9 S ----+
3
Iz
a
milyo$emanrn asrk izah (Ek: .7)'de sunulmu;rll E.k ,,!i14li1-9i:|f.1:,.i'riarca dolarir]: u)"ulturucu g.lid rugi"l un_ll ,'t "l'o_ni.!€f
- .
ffi -t
fi\
Sistem; N[T'teki ve Emniyetteki bilgilere rag-nen qahina-va devametnjekedir. K:9a1:griann Devlettt:r giglii cleniayaca!t -lelgegi l:::9tsnda,Devletin eiidn kolunui na:J ba-{laricr-t aia;tr:iimaii, soi".i;Lrrulirr:ri1du
].Iel::-.re: --ii Y-l,?Rr-i. oia-vrr.l: ,tr-:.I::ra le isi:nb rl si:dplariat:
ai.:;lmil aglln:sr.nr:e bi; contn lok--,sl .-,14'ig,l idoi:sina v-'r' velilili, ' E '
ar:.agniazLik i>'95 yr!r,..: g'.intoiari;l c;.:irindcn uzl'i:iil,il :.jrnl] -vcr ' '':m'
vei,a -vrni gel:;neler gr-::, lpiarra esk: it,t: i :neli g:lt;malarirt zelen oardail
krldllr:ir;ri. Dokser.r aiir yrL QAiLi :::- ii::eirni=<i kcruixcu drr'r:in
ircelmeye caslairgl, OEAL B-l-'s ' -,li 1--:-',iboslug',rn da kon:.' it
al:i.na-va cah;rlorlr. keza omer Ltiirli T'rP-\l'1n teiirglnligrnin iirttlgr bir
c.':c:n.: ir
\fehmel AGA*i. r:: \liilewek;li Se;i1:::::i. iaSa aviei cinces;ri: bu
hususun bilini.vor olnasr. re kadar mii'iz sai:i:i olursa oisun Vatan-!!1let
igin yap an iglerh koordiiias;.'onunun zeCelenmesirl.e yol agmtgur'
Topal'rn dL<iiinilcinli d6nem de i;re 'ou olu;uma resdanlgtlr.
6 1
r.r.l'r. 2rl-$81-!i i1 :41 l.nflittI ! 0 i l l , 1i5 rT0
'17 \i ; , 0 t
AZERBAYCAN'DA DARBE
'oy{ oln:ak iizere, tahrik etmigt;r.\#
MT'in AzerbaYcan'dakiDube Gi:igimi baghkh not'u ,rzun oldug;
^?^> , l)a.
+-v
s': , , ." . , \at-.- -: c,f
igin Ek: (3) ola:ok guaui:1..$l!u.
Bu not'un terkik:nden gdriileceli iDere ve iizetie darb=:"Azerbaycan'm kangrkllrrdan kaynalJanmrg,.. Ayvaz GOI{DEMIR'i:
aroni destegi saganatak, A*ar OLAI'I, Kamil FJCEOR'{L'rn Tiitkiye<ie-'
katkisr ile - Azerbaycan eski Curnhurba;karu Ayaz Munaiibov' esi;:
Bagbakan Suret Htiseyioov ve Omon birlilderi kumandan Ri:gen Cevadovve Elcibey'in iEtirakiyie yapriacak ihtil5l. Azerbaycan'daki Tii:ilgorevliierinden, Wf gatc:i ten:silcisi !:'rgrul GUlEN'in' T11-A gdrevlis:iermAf llF,w"mKf)I ,'trn vc Din liisnretlcri f"fir;e" iri At''r]ulkarll'-
SEZGhliu ihnali, kusu:u veya tertibi ile olugmu$ur.
l'*a', T r"*, \ql6r.f!sqt,tlg4;!_ geligmeleij haber almre, SnCumhurbagkai:r
I ffir' vasrtasr."ia Ha,r'car AIIl:\"i ikaz etniq:i: "
I lo'P" .E^.i . .-r, ;1r,r6 vrnri 'aBu not .10 Kasrm i997'<ie Say:n Ba;bakaur'rn'Bagkanhliado yaptia:-'
topla:rtrdaki gdri$mslerc. i :p1l3n a91kl3:a2:ata iers diigflrekieill
f=lun kime 'r:-il oidulu sualii::j?? c:"'aoe:
il eiemal rl.i:i:tu ie,vii e::nifli!.
Sn,BaSbakan' a uraf:ml zda;r aq) kiama yaF liclls r' = k:sata haz:-:ala:l
:a::ede T'i*--ra4a!uL ca .vsr aldlgrn ' C:t aCo'' ve =:afteria:t:::= . - = - - - + i , . - - r n = r : _ . . - - , - . - - ; . - - . \ , - . i
;:: i ive'ddn Cesreli go:l]!:*n- )J - 1i l=:s:;a tr"- .--
,4!gg$, 6zel iiare?'i: mersuFlal:::i,---i;z-e:"uv:ll':--.Iu"t""t\orqe lc : rnoeguruararaegrurn 'erd i i in i , is t la) ' rc l les i labtaSrCl i t l : ' - r : ' : '
cdl$
i , d n n - . o r - l , ! r L r 1 [ n l ( n I l 0 i l : : t ; ! L T 0 rr. ltl!
sevi beiirleoKlennr rar*rr ui.../v i"ra aJ*.yi.-"t"p sdzd; Alfq:y:i rliz.'
farkettiktcrini ve ctmhtxb"ika'T"1'1,":.li:' :jj.)ii- l* -ii.rwv'in
ttitJ'i-rr*ue..'r,r*.'*f,18'H,ffi 'r3i1"f ;,l;'j"fi #i'Jrlo"'*
ii-}q$=hli#tiJ{rruit4'$igggp'*i
;ilglletrileincsi.til di{riaie ar4iiili oaiilElr gos'!ereme??1'-,i"-
;l;ii^ frilJe-e9r1 a1ac"rc.ltileri tamsrP -bir I1","":::ke:disinin de Cuntruroa$Karu '-d.Ttt:i :913*i' .T::#ff;i:l;ff #i":fu6''1-{ ql1 *, Y.*:lS*: ;#Xi
ve 5i iie i::f,31 jeIl!"-' -::* '' :,i;i;;i:rCe cerel.aa ettiSni a;:ldamamrzTu:liiye aFsmdan Tt
:;;:n":' sadece ..komedi" 11aoesm,. itirazda
iizeiite S S6n'Eoez sur\sA!
Aorkca ortaYa 91kml9tr kil Tiirkiye dost bf iilkede ihtilai
liffi '^ii--li"nr.'rvii':"ily,p,_:1,:,*1i:11'-"illii;
' l"r,t 99 A-f cl19 q: _i - t I
ii--u;,n+,.. 6
o
buiunfiuth!
oraviar s@ras'1- I:nT "fffi::'H# #*#,tlTi
?#,ry-"-ffi x*.ff*ff *n#":*1's#,#:Te./:.jrdo sakiad:g ' /-liyev yonet
;;;"k tgtt il",ia :steci[ini fff-ffi5ffffif,*gn*:i$il;.i;,. dAa Bakii ye giinder'digin:is"so#* rory,i- 'y1fl: *+j;Hrff#"?*ff*1, fn':Yaieur bey" "15.+ :'*lt-tl3., Tf,;?T## ffiAirdi;u-rii*,iy"' y." zivararak kendisini ikna etuKrege:irdiidcrinj" s6zd€ 4ada$1 *u'ian A''aff''iose feda edilip mahkxu:'
:t#ffft;yt" Ba'sbakan'a aym toplanilda anlalmak firsatl oknuiflE'
o kl-fir11ffi1i."iil'* e.'#iai vJ"trc" telkinde bulLqunca kpndisineseri bir tepki. gostermiqt!' 'K.arargaila-liigi uutmtden u" onaylm almadai"
."iir"i".i "iplOii," e*"kqesini agrJslamaktaCu'
C'tllulea oysa Bakii'det+ politii<avr D-rttt::i,:3:-:fkelei vnriitmei<te<iir'
;;;k (,r,;iij1,:1,il*;: lir:i.'W/ , t(q' \ iiir1iiiildu-a{ini] de g0s:e:mek1s:::'",='
I Konunun. cu:rhurba9ka.nrm'"., d:1:l,l]-grniltt",i,tflt1n,l"iiad*rr{HTfrrf;,Sli'T:*'fr A"ffiTi:}-'^ry"urjn?*d"
{ i-#x . ' [F*,fe ^'J 6)
.
. ,I t l \Ovo
. \ \ 9l � \ \ '
Meseia Ariyev rilrk Bitvuf ielsilli :l{1.,::f:llitri:nTlMesera Arlye" I wN rsJ e^-'-'--',i, telefonunu kestircim. Siz onu
CEVnDOV'un suYmu, el3-\:fi19$'tsen CEVAIJ\J v s sui.l
nasrl konugabiliyorEun:z l'
oMIT' in temin €ttiEi "t 1,1.::r' HIJj;:T'"il ::ffi:t'ffi :'*#
eie geqiriliili ve halen . Attye''r"-i.li" tin*oa ccvaplanabiie::kir'
Bir sorusrurma .1lli:i,*ff1s;l'ir.r,!l?j;'ffit,-.Sn.Basbakar'rn bilgisise sunumtemas etmek gerekir'
ErvJ:ereir:i: . T'ri-L^,.Y ::1t';.tt'i"==1g3jljXFU*fikcnularda ci:9ir'1'?ierin t"t:tj:"...,].;
d;l;';z ez":pe,c?"-Mhevet kurul:nu9r'r' Bu orgartza';*
;;:,;;;;;'"f;:;.;Gn::at''i;Fru',4biin"esine alii i ir ':ssa da va(tln :
I
l
1' ' r
'-1// \-l-Li
/ . \g^ , ie-rxt "Y] othabS r-1
Y,OiL4,:vt^(l-*'
'ioJaor ' \l fr\ ' ; " '
i : - : ' l ' \ i
B!- rorlantrda Res B'iftkeigisi iie Zekat i:od'!c Fena*Uiliri$ittf l K**rJ. rotry*u, hatre kaiga i itulo: Rns B$1'titelgsi, AfifEVt' I F
Sakti'c' YaYn laFa:: l:S 1""''
szlonundan g)kl? u;aga 5-r'i'i'rj \:-T ve
: i) 1nla!1n33 g33ie-;::!*'
a[qfu-le$rn:-igtt+g: cereyafl eden ola).:a:da 200 kigi dlni$''"r;i6d" be-yrz balYak olmasma ragmen a'u:- -:nutnt' SiLiil4e
-*:tl-;- i -;i;'ii_di1'A * i. J'r
r r . l ! T - , : t l1L :4 I l i r : i r l t L0 l0212 iL l i i i o "W,e
6iirr4plq 56
F.tEI!4hKGi . Siz F-'.:s ie3il 3ii:c'isi!:'.l€. il.:gke R':s olsaycmz l \
tsusln siz G':irci! olduluua igin Rusiara kqadinlzi i; i gdstumek igia 55'vi e | * -.daiznyorsunuz, Tibkiye'de bir sdz vardq "K.raldar' gok kaicrsrruz" SL I O\
i'irK""i .n" Tirkiye'yi siieyei e*li$tir. Bu tatrqn'adar: iki cilale eynen I iagagyaalttn:Ftlr'
l{
'le $i'lc. ./ / n
tstntKEi,qi - Siz i9 yi:ziirn':lzii $ir1di g6slerdi:':z QilnH! siz be:den f '-
gok saldlrgansn!!2. Siz. ses. , grkarr:radan t19]te3ry3 -B::_ an::tmle
Iiiri'u* f;uia* Cok kalcl oldu$urnu bunun igia sd:'ieyemezsinjz'
Toplanalar: A.ragtrn::a Merkezi BaSkarr ierrnan DElvfiRKOLytlr8tnekteydi.
:Aliy€v r$uhaliff gitgler, Cavadov efaftnda ve 5u melkezde bh arayageliyotlardr.
(Ferman DEMjxXOL'un N€hc1vafl'a Elgibey'le rnura-3akat
saglanaya gidigiaden sonra konu Tiirkiyg'$e millii'etgi kimlikie ,tannanUa].r dsilere de duyun:tmuqtur. Az€rbaycan'i; alacn gidzegah
deligtireceli s6yleoin0e -Direksiyonda kim oiacak? suaii sonlmu$tur'J
yev
Btiyikel;iiik Iv{rjgavrien A.lt.ksa'Ya teiglafle du--tnt;
I *iu,Jq,' r.#---PozIRA9!-:- I korunaya alu'::as:' =.I:::ra!i -?eL::1.:sse c3, Fi\:illu:aliroata'.:yma:rf; taeiagrlmaka.ir.
J.r-;.3n ,Elvuxjt(Jl llJ: v 5
KCE':dt :efakathdc olcugur'u
o
-"tt"e,.eApl i
"i*s
7 l
"3,t t
Ermeni asrlLr Behget CA-\Tl,EK'iin gegni;iyle ilgiii krsa istihbaratbii;isi a;,r;rdaJn-
Re: i:-H:Frn oilu, 19i0 Di y-.ARBAKiR/ Lice do-iunlu cls-a
BEIIqET C{\Ti, RK
adrgecer:i:r:" lC.L l . i9- -< : - : : :Lr ie L ic : c : :s : rc .c : . rc) C: re
sJc:a. ; : : .J Ce. ie t :ny ' re .e r . : r : : ; . : : - : .n 1 : rnactgrnr i le i;va!:l:i :ri-.n:) r c:,lr;-:r i. ir:.:- 5.his.:rc,: o1... ,,r.
sir:rek. h::ll::
-19S1 y'rir itibel),id ;LRllT'de bulunan AS,{IAiS"{lA ner:suplan ilt srkr
. iliglgler i9:risinde buluni: -:u,
- 1 6.06. 1 933 taiiirinde ISTd\tsLil_,4(apahgargr,da eergelJestiiiienErmeni terdr evlenini org:-eize ecien sahtslardan oldu_{u,
-Tenmuz 198-{ iarl|j itibariyle soreulanan sahsrn: urr:sLrrucu madde, ----:-----==- ^ =- - :---
teglrygl]S1gDDKL (T Ji:jye Kircista:r Denoi<rat Pa,::isinin yan h:rulu;u)org[Bi namLna )aoti-:l.l vs bu ot tltitn ii,esi oldugunu iriraf eni;lirr.-.
-1 98,1 sonunda ulusturucu madcie kacakcrlilsucundan tutukla-ndtErve 1985 vrhnda beraai ;ftiAi.
- 1990 1'rhnda bazr Kiirt avdullarr)'la birieqerek "Liiusal Piatiorin" adlrbir birlik olu;turdulJan, bilahare Mezopotamya A.S. acih bir sirketikurduklan ve ivlezoootamya isimli bir-gaz;;tdnlamk i\zere giri;i,ndebulunduklan,
-.1991 yrh iribariy)e PKX'ya akanlna_k itzere 7ulx$turucukagakc arfrdan para toplanmasna aracrhk yaptrgr,
-Nisan 1992 tarihinde TitRKllT'ye pAKiSTAN,dan 6 ton bazmorhn , 5 ton esrar setirdisi ve bu u).utturuculann Savag BUI_D.\N, Hurgit[IA]i , Adnan llLDIRiM, Cahit KOCA(AYA, Eyiip KOCAKAYA.Ferda SE\EN isimii gahrslar tarafrndan satrn ahndrqr. B.CANTURK'i1ny'ry_!}Ltopladr!r,
)'ld
-1992 tadhi itibariyle Ozgijr \razeresl nln Ilnafsooldulu...
Bu ozet bilgi adrgegenin kimli!i haliliurda yeteri kadar aydrnlatrcrdir.
Kim oldu4u ve ne vaptL6 asikar olmasma raimen Devlet, Ca::firk,lebageCenemi;tir. l-asal yollar yetrnemi; ne:iceCe ..62:,:i; Grindem gazetesrplastik patlavrc llarla hava:r,3 ugui-,rirrrui,,--a-ntlrk'ii* i"iGFEIi.t-ilh.' l i.eni::icn a,C -:ec:nin r,:;i h:: 1..:is ki..cr-:i i i:cr= harek::( :-:.,:ieir,iz.-,tre,-Tiirk E.,:,il et T.5 m,: u"ka::r: inlaz edih:r:rii."
./
BrJylece 1C0 ki;iye yal.:rn oldtiu iesbii ediler v:"P.i{ fila:sor-i is aCamlarnr
zsrnamn /111;2l . i - - - - - - - - . - i - \ ' , u l - 1 , , \ _
elce olar /\ a : h . L - . - " n , i ; - - . ; . . - ; ^ l
l ist:si"nder bir kisi eksilnisir..
Behget CA:\TI,B.K'iin ijldiii,{mesirrl doErulueu vanhshir vev:rgerekli olup, oimadrgr t:nisrnasr.li sj:ikeen:s:ir -qr..at z:r".i bazriualle- isormali gerekr. Ca:triirk'iin cilc'irjlnesi eiri: kim ven:ristii? E_u lerkikiin tarafindan. rarllamlabilir? Ve l:'.ll3i aioutcie t"ila"rtaUitF nm t.r:"kar;t sorumluCur? Sistem ncs caltsiiiah sc:.lmiuluk nastl navlasrlmahdrr?
"Hulork derletinde bu surllerin r :ri olamaz '
gegerli delildir ve realiteye uyeun diismez_ Buiiliielerinde olduquna gore bizde Ce clacak;;Ba;bakana ters qeise de) Hukuk Devleti krallartaiuracak ve Devler ciddil eti f@bgacakr.
Yoksa IE$IL ve benzerlerinin Tijrk Ordusumrn bir subayrrr (CemERStt6p olayL) sorgulamasr ve cildiirdriliinii etrafa soylemesi, Tank1.,\,[T gibi eerceke karanhk bir kagaJicrun ,,falancayr aldrk, sorgulayrp,cjldiirdiik" gibi bayagr ve kenCini adam yerine koymalarrm sa$layrirgirkirrliklerini, Abduliah QATLI gibi devletin emrinde gahqan bir kiginin,kagakcrlk yaplp etafa korku salmasrru ve bundan istifade ed.ioba;kalanmn da harag'tan pa,v aimasm temin eden_g@gft4[( basitlik, geiikalmrg bir iilkenin ciddiyetten uzak operaSvonlarrna izin veren bir yapr.iilkemizin gergeken hatrietmedi_ii bir durumdur.
Bu davraru;lara izin veren aniayrg bir gurup insanrn -sivil ve t<amugorevlilerinin- krsa s0rede gizgiyi agrp vatan-millet hizmetinden kisiselmenfaatr dcjnmelerine yol acmrtLlr.
1
itirazr da kanaatimizceuyguiai-na tiin diiry-aArna (c[rnlE-SZy'rn
isinde bu tio kararlar
i ; :
BaqrbogLuk, neric;de ve Susurluk kazasrrun bardalr toy.-o.iiyla:..jgiu" -yayrlmrg ve devlet srrl olaeak konular gazete ma-kalelerinin ve haberlerininana konusu haline gelmigtir.
Her geyin bu kr.dar kolay ortaya grkmasr ve duyrlmasr ise gevlet. adrna ;-aprlan i,slerdeki ciCdiyetsruiiiin en onemli gdstergesidir.
Ilesela Iznit-Adapeza;l-Bolu el<seninCe me1.-:,-ir:: 9elea cina-veilelin
Ll-vgula-vrcil;:. bu Ei.:ssnl delisti;nek ihtivacrl dahi di:1i:lnrslar,( r r "n " ra l i rk i i - ' : o l - e : : - i r Cel i i i o lnc: . . . - r r .
Sdz konus'-r evienle:de olCtniier ;ahrslarin dzellikleri dikkaieahncirgrnia; OtI.j- bolgesirde olci:'iler KLE-TqL' sahrslar iL: dii:rlerinir.Lfarkrmn elonomk bakrmCan arze:riklen fina.nsnan gfcil oldusu ofia,vagikrnakacr.
Yukarrda ifade edilen hususlann benzer konularda mesel6 SavasBLiLD,r'rY m dldiirilnesi igin de gegerii oldulunu iiade edebiiiriz. Actgegen kagakgrhgr, PKK -r anhsr boliicii evlemieri ile tescilli bii ga.:tsttl.Nledet Serhat ]-OS, M:tin C.A.r\, VeCat AlDIirl igin de ayrrt hususiarg.., ".tl?ir. @nLn birlilne. btir.:nlli!;ne-y(rn eylem rq!!p!i! jgElircezayr haketmi;Lerdir. Yaprlanlarla aramrzdaki tek ihtildf uygulamanurseNllne ve neLLceLeiLne r[sK]ndir.
gergek etki!4|,_gggligl ve 6ldiiriilme kararrnrnsSylenmeked::. (-\dr'.cgenlcr he':l<rnda bilei Ek: 9 rad r.)
Nitekim l"lusa A-\TER'in dldiiri.ilmesindenedenlerin dahi- pisna,, olCr:!_!g$tj s!!.$1.
hatah olciugu
Oidiiriilen baska gazeteciler de rrardrr.
i i0 : i i !1 i5 i i0
6ii'd
s.. �r i
1i:)
H{'#d#ftt'w;'**"**g*u*o
?KK r:rensuou' -i,-- ,o*uru^ , r ^ r E
Bunl3nn :a$'a'n1. v--r'-- {f::f::fr [#:*tuii**".*,,€i""T'T"ff ffit;#f*;';;;il*eivieesrlmi*ir'...-
Oldlirule*$abrslarBorukbzelliklenbelhgiabirkirnli!:sahipohalalldl!.
aianda mticadcio c+en
tO," Y-"- PK5l"1PKK karqru faaliVct' i1$ ffi
#ffiffix"r"==oil "r1,3"1""::.",*,*Yf,H* ::.itr":,f ',?l#"#i"
il:$:'%li#:'#lil#hllx;i"i-*i"ioi*'r'*a'\'ebvleciea
.. q't\4 21 i
]n 7.r^"\ $ " i \ "nk .
,tr1erw Ir)
!u-l'-
- r
olmuqtur.
itira&rrarda.t r,ry1fl lff m#,#fl HJ,ITffi ;ffi]iTtjili#f 't#:::H#"r;ffi;i;'
]:ggr:.,r*.iu,tT.X.o."^:-j,::YJ#ilil'H:i*:,ffi#i
\l'-_-"rt$'+'{'i;#l'11-;'::i;J;""*"i*,;i*":hu::r"'1rs"l
KOKSAi-
)
giivenerek Diyarbakrr'a gittim. Bu arada IITEN{ gai1sr altma; ilieLl:r!";;:ir"G"'gtdtftJoi'-iitr''" q.t;.il^PKK it" iti;Liu Stoigiiphelendilimiz henen: herkesi infaz etme yetkimiz vardt. Bu insanlerryakalayrp sugu vaisa tesbit edilip, adalete tesiim etn:ek yerine faili meghul
bir gekilde dldi,irneyi bir ydntem olarak benimsemi;ti-k. BizCen ist:nen
buydu bu t:rzda tallrrat aL;- orduk. Bo grup igersinde esU itirailrlr;dall Aii
OZAI\SOY, Hiise-vin T["Ki, Abculkadir A\-GAN, Ha,vrenir ' ToLA,
Recep TIFjZ, Adil TLlvfL'lJA$ ve eskj t;kkocu Faiih adrldr''.' i kigiier
vard.i. Alial,vada dfliit t:laiindan olClri:ien Nulire1 kod ( r':iC'i'::rn
Cr)RGLLL]- aoi:rdqll H;; biz:m g::bu;r:::i'..rn istihba:algrs;;'i: r. L'- :i:
i i:.,kii i,: ir ta:zurc:/bi.:: g,rstefdigi r.e g;ii i.: igi ki;i lerh ht.:sil i c -.
,. ':i.,:nen ve z:nc:arda ilfaz :ttik. Bisiril, l: be:zlrci Tala:. l 'rya:: :
E:suui yo1 kar';a!:irtJ.a i.i; vatarda9t al l 3':r,.::eie;l; ::l: lz etrrk 3:li l:: ' ir '
i i<i kigiri biiid eviniien, dilelni evin Jecr,len a;ra-k Ba::::l S::r'r '
a.iiinda inie enik. Yi,re liazio'C:i bir vatardas hfaz eciidi. Bu ;ali;;iai:r:: a1' s0rdi:. Yine o Coirende Si:.;i,hanin GoRGLLL verdigr isrii-c:r:-'
irir.riirsun,ia bk ;ahLs Ceiii kod -\]1skit OZEL binba5tyla Abdiilkaciir
-\YG-{-\ birlii<te gidip inf;u e;rler.''... (Ek: 1 0)
l2 irirafcr ibrahrrn B'{BAT, kendisjne 7 yll ceza alacagr vaadire r3$oen i7 -lrl'am3hla.!r1 ciunca lstar'cul DGM Ba'savcrhgr'na ve Ba;bakanhk Teili'i :<u$lu'na ji'ade
vermek icin dilekqe ile mii.acaat etmitiii- Miitlettiglerin kendisiyle gi-riltmeslcclen once
(lg.l2);9T de Kuklareli isrihDarat $ube Miidiirii ile Ja;rdar,aa Alay Komurant
i.BABAT" - 2i1,"."t 6dip "hatrnil sorup, gegmii olsun" derken "dill\arii cj:rlristnt'
devlete zxrar vermenesioi, davann Yargllay saflrasrada oldug'rnu" da s'i)1emek
ihtiyacuu dul'muglardu.
t;B?
tr\'$J
o
'76
[utr, i0-!ET-.rrN L1 :4i ltri[]fil tr L \ ' L l ( i L l , i l
r c l x / /
"k"""
' € / -
ijk gdrtit$ede, gdls'r' e-1rle.darak, @[8ge olarak kabui eiioe*.eysce€! sci.!!::'.:g r,3liap',,:l ei::ss; l;ei:e soi€ve si sk ecl1|r,igtir.
Ermeni hcdeflere yiirelJk olarak planlaral;
'r 05(05) ARALIK 1983, FransaParis, Aia TOIdAi.fyAIi'rnotosuaa ildnci bombarua konulmasr,
r 17 Iv{ART t 984, FransaMarsilya, Erme:ri Genglik Org.*tbinasr*n bombalanmasr,
r 01 ITIAYIS 1984, Fra.'rsaearis, H€r:ri pA*D.lZyAN'tn otosuiiannEtnt kn '1r t l -nrc! I hA$ha narrasr / ; r i
\vv^^lvE ygu4uAur/'
,#, -r,*,llf o 04 \4AYIS 1984, Fransa/Alfonviile Eriaeai Amtr. Ermeri1.?/": Wag\ Gcnglik Orgiiiri binasr, spor sa[onr:, karakoi iie itfaiye aracn::
ABDULLAS EATLI
F.ai*n<iaki bL bucrk ya sl aynen
":..iil.i r'. - ,:t-t--- -', -:. .. -.^.r-. *.rg*ii.:na)&. konui* gaLgma:ar;e:9eves',.::se, 2i iII'i i983 :a--1":nie F;a.:saFeris te remas" g"gilrnigt",
bombal*tmasr,
0 3JaA,!.rr
?'S*"$$k*tY
ar 24 I{AZIRA-N 1984, FralsaParis, Er.racni .i=enqlik yrrdu'nu:_
bombalanmasr, :
eyle:nicii:: ri: ekit oia*k gahgr_ii sa-hlslaiia 'oeta'rer -Ee:-fekies:irnistir.
24 EKb4 1984 tarihinde Fransa?aris'te;5:-J;-:J.t jd:a.ai,a;"a: :i:;!i,;!'rrrajln!ai, OOra\':
i:esii::.is:i:.
r:.tsiurucu ticare:::::6fun::le iriiba.-:
,{;
-:---/
. llrj
?f-
_U-. :B- l , ) l ; :1. - r . . , tn i . J I - -1"11- l
*mn;ttt*m'*ff ^3if 1"?#;**ffi "HIt'?rJru'1"'r'oei ti' o'E'
a
L-14 K{SII\4 1982: I{olia'rdalu-trecht' Nubar Yf''LtrrdYA-N'1n
6iciilrc!|r]esi'
?'' 22 I'{ART i983: Ira::sa'Paris: Ara TORA}IY}S'm o;:suna
u"'t" t"-'i'ii"'i otto" o"T:-iq. Ara rord^l'yAr.n balaily
:- 03 rEMvruz -18:,tff:ffi$:' ilJ*b""--0",*,::r, E:llr€oiemlak Ciil{kgn'na -
bo:loa A!
Kitabeti'nin borobalarEasl'
: + ol TEMN'ruz 1983: Holtandailirngelo surlz' Erme:ri Kahvesi'nin
branrasr.
5- 08 TEIvf,vruZ i9E3: Holianda Egsohede' Errneni Genglik Org'tii
ve ioj nanlarurn kundallannasl'
6' 27 TEIvfivIUZ 1983 Fransa/Aifott'/i11e' Emeni Kiiltiirevi ve
Sl,ie"itn ULr" btrcs'mun bombalanmast'
7' 28 TElvfivIUZ i983; Fransa/Pa:is' Eroleni Kiiltiireli' Radyoevt ve
basrn biirosunun bombelanrnast'
3- 06 ARA.LiK 1983: Fransa'?a:is' Ala TOMNY T-N'n otosuna
""qlk1;9,itil*i9tit'"
. E14,EMLiSTESI
ikinci boobanrn konuitnasr' -
9- 17 I4ART i98a:
binx:*n boi:rcaiaorsxl'
aFtansa.4v,Iarsiiya' Eimcni Geaglik Orgiitii
Hen:,\' PAP.{21' lN'1'' otosunao- 01 :'IP'YIS -38d: F:zr:sa'�fPa:i: '
oor..'.. iott"l='"tt lb::-'ia pa:'-a-':a<i: "
-+-x{ ( J
L,r.r1 JU-Jb r_l1t i L . . l l r r n l n L u
r,-..,.,* i:1 1ir ""::. tiffli'i:Tl';dri;-Genqfik Orglltii binasr' spor D
bombalasmag,
12. ,24 IAAZ:RAII- 1984: Fra'asa1?ads' Emaeni Genglik Yurdu'$un
bonbalanmas.
13- 25 ILASIM 1984; lra;sa/Salie Pleyei' 15 Ermeni 6rg0dini:n
topfar; yaptrgi ionsal saisnua'rB bi;abala-:asr '
14- 05 ARiLIK i985: Erme:rr bir $ahstn dldiirllmesi'
li- 15 AIALIK i985: Fi-d"^sa/Lvo8' I{ayk DEGfit\jFNcioGLU
ifade ctmbtir.
Bu ciurieden soffa qATLi ile alakgir bilgiler Sayrn Bagbakan'a
grafimlzdar agaSdaki 6ze+" takdito ile sunuimugttlf'
*Enneni terdriine karqr 1: Evliil'del rly.--Tl5i*,$i:i:io tarihte iiili' &as'- nlii u"c QerLl uatut,-115'9t -l:.j::"y;gtu,hte Cumhurbagkanltlt6r*tu*tu*Jl$ffii*l*i,u;ffi
fakai nrul",emelG men'ti bir geligme otmast
,afiffi fr :ffi;riie.a"vrer,iimi;::.:_JIIT"'l.11;,,"1-Til'fi ::ff fiiffi 't;;A ie;11i s'�-cilaiii'., 1T*g*t1g*ililI'llei':i*'' t ..ill*l-g';*";'g*:' Kaid: kj CAri. ve
'let Baskan:' lvlilli Cii''€:rllk Kcnse"-i vei: O iarihi-'rde Sr:.K?ian EvR:li De\
-r--)
/ r l l , - i ' - . t i - ! : ; , r : , . l N l l r L L l ' : l ' t j , L ! I l } r l i i . ' l
arkadaslaanrn hayati tei ike.?uedon bu giigvi.
;;;;;-f*tu"vi-t- kabullerinden fa:kh kisi
iosiledir)
ASA.LA
brl
fiFishenPtFr y|tmrtt1t-
rLi, 1984MT]
liapishaneden nas{ kaqugr v?ia kaglaidrEr'as'o11 fY=ilto"t*iiolmake'r- sknal4edu. ttaisnanj*js ir#*?i''aoanei fi*ctffi;
ffim *ffin1";a kcndisine Yaidr=
durdufumuz husus, Devletin selgiledigi'T T irkrvnnq:im Mabkemel*inin ve
etiyle
aclmaslzAnkara
bu hiznete
/,p\ ̂5"-*f"
,1
soru::u idivse nrcio J-4 sengye Inaru'ull'l;'Jruy "
irls*;;A h"t "a diiadtiriili.ip iesaiize edllFqqi? rudakendisini b';
gakilde is #ti, p-di"h'';nigin temin ediidi?
Bu suall*ia basit bir cevab* ardrr;/":{g599icgpryi-9l aitrn:a
ir"r*i,ritir" jtl'--"tJlrigitto"!'-iL"*J*;k-birsiia'-'oiarak$i6ek
arzusundaydr."
9�r\o.-r
verilmez, yargrya teslim edilebilirdi."
- -. J -r.... --...r;IU. CATLI Ar-k:ra''. a g:lci; l:.: 1e e:lj-1'eni Bakanlarla, lvlillerekrlleriyle b:ra'ier oh'ciliyor, NI;clis k.:Jisnde ca1'
t : . o L : : . . a - t . . ̂ . - - E . - r - r - . - . ̂. . . j . - . . ; 4 . ' 1 u : . l n c .
havaya iki el ates elince karakclda: i :r -:tl is. hrkk,nda hc- 'n yr ll rs:lemr ' : r r r :11a-r . p : r : : r : i i : : : i ' . : : k : . : : ' , : - : . : . ncz: ' re : l iac , : a : . ; l : . : - i : : .F i : " i " r - , . r - l - i r r i . " i , : > c i - '_ - : : ' r o u ; i . i : : l $ s x c l n . r : : _ . . . _ _ - . , . .r : lan iak zc: C: i : . :1 . Der j . : jn ; . . . " r . h . ' - . . : i b i r - r an-r . t r :q : i r .k : , i . ; l lher poiis v-: i.ar:,kcl dahi kenCisr icin pcta-.]siyei brr tsi;,:.-:i, D:vlsiirzin'eieri iie iitibatianinr; 'cir ki;i bu gei-.-,irler wumalr icinde nc i a:rralvdr,ne 1ap:bilircii?
Giiven S.AZAK'in ciftiigine git:iginde A-hmet BAYD,{R'Ia, DrejAli'yle, Hazine M0sr:qan Osmar.' LNSi.|-'ia birllkte clabiliyor, SedatBUCAK'rn yazlhanesinde si.vasilerle bir a;.r: qeLivor ama BOT-{$ Borunl:11 teml:lrgl 19:x Ih3le)r s::ia.:,i L-.--':c Htrdt UZtA\ ltr lrnansm:irpr rblemini konugmak zor:nda kalr;. ,idu.r'
Susurluk olayrnur pek gok gclriintiisinde Abduliah QATLI vardrr.Ama QATLI'run net resminin zemini, Ankara'mn silueti iletan"iamlanmakadrr.
TOPAI cina-vetinde QATLI'mn parinak izi ortaya gftmrttrr. AxraQATLI'nn ailesine bra-Lhlr toplam para,rrn 2 milyon DM. oldulu dikkateaimrsa, sadece TOPAL'da:r srzdrnlan milvonlarca dolurn akibetinisomak gerekir..(Bri rmrza deiil QATLI sempatizam bazi
QATLI'nur doq,asr veniden agrlmahdrr. Tiim iiigkileri, irtibatiarrbiiinrnelledir. Isvigre'den Tiirkiye'ye nasrl geldili araftlrrlmah,eorevlendirilmeleriy'le ilgili tiim bilgiler derlenmeli, TOPAL'r QATLI'mnve polislerin dldurdiilii bilgisini MT'in nasrl elde enioini ve IstanbulEn'niyet Nlijdtirihii tek sayfahk bir not'la nasll uyardrgrnr, nigin bu sonuce
rJ5 i
'- Boru Hattrii.irki_petrol ar"r$r 20 bin tod gdkeltiyi tonuIskeodenm Demir Qelik FabrikaLarura tonu 250 dolaraorganizas_vonun boyutlanm da dilliinmek gerekir.
10 dolara thaleyle alii..
..FS-.
f(
vardrklaruu, hilviyeti hdld sisler iginde kalan\tehmet OZBAY- f ATLI ili;kishin det:11.ur
Hane Abdull:h (ATLI'nir kullandr€r ll ayrr hri\ ivet, p3s3Don.niuhtenelen siiriicii beigesi vs.nin nasrl elde eCildili de onaya glkanlmeh.
Q-\TLI'nrl hangi txrihien itibaren, kmleriu emrinde b,ugi iglerdebulundugu tesbit ediimelidir.
Bdylece k:::ruc;'lrnun (IAILI LatkrnJ.r c'jek:ii bi: kerare vamas:ve derlet k'.:n:n-u:r:ein i-Latl ', : ser.a;-',1rJ1.via -aa.vc.ircl ciilai:izl:t- I ii.:::i
-
eil::-rr.rsr ..1i.l-:;z] r Jr:.
Q.{TLI'd:r balsede;ken, kam'-royu niLr, -:isini 9.--:r:eni5 oir konti,r'aiii;kin tesbitler @k; 1 i) de'Sn.Baqbakan'Ln dihi-r,iine sunuinu;t'rr.
Ek: 11lde yer alan konu, hu!ruk sisteininil i:bii bir sonucu olaraiiof,aya grkmr;, sa! ve sol teidristlei, e-vlemciler veya gur.rplar iginkavdadeger bl. farklrlk I aratmr;trr.
Bir Ceza Hul:ukr Profesdrilmin ve bir Yiiksek Yargrcur katkrsrylahazrrianan not'un Adaiet Baka:r-tirnca delerlendirilmesi terr:;rniedilecektir-
t - !E?
SEDAT BUCAK }'IE, BUCAK .A,$iRETi
BUC,A.K A;ireti ha-Lkurdalii bilgiler a;alrda takdin edilnekr:dir'Alcak bu bilgileri rapor hrline geriren kr:lu gcrevLii:ririr,9r::l ::L{<atii r''-it::rah bii i,islup kull:ndikian diklkatier uzak tur:lmanaltdrr.
Konen ola:ari Di aA3ts"\Kli'ir ci:ir Bl, CdK'lar, i00 yi i:dr:oa.3 DiY,l3-e-':.13,':a.a Si;e::i'e g:irrille:iir' Ci:niude;iakl:uiu;uirdan son:i. gelh Sait isyanL sirastnc-I, Cun'u-,i;i 'rel'ter yalla i3\f1r
aLnr; ve is,. ancilar: kargt sava;mt;iardtr'
Buca.fi ' l:r tc kez (ATATt J.. z',r::.ntnd:. i n:O\t ::rrr:nda ve
17 \'1a) ls'tan sonra) siiriilineken h.u:ulamamrqlardir. 'a^rcd<,isv aruijan bu r ana Der Icrin r a: tnd: r'eraln::siarcti.
27 Ma,vrs'tan sol:ra aglreti;e iideri Celal BUCAK ve Sedat
BUCAK'rn babasr Haklc BUCAK, YassiaCa?da bir siire tuluklu
kaL'nalarura ra$men Siverek'deki iltidarlanru muhafaza eimiglerilr'
$.LrRFA./S iverek ilgesiride 1980 yrh bncesinde de :giretler arasi
gattqmaiann ya;andr$ bilinmekedir. Dclayrsryla Siverek, PK,K ve KLiI*
gibi iki kiirtgii 6rg'ltiin agirctleri yanlaina alarak oiaylan trmandlnxayar : 1 , < r r k l r n h i r w ^ r e d i r
Bucak aSireti "Zaza'' ohtp. DemokratTBtrl\f-nde temsiici bulundurmahadn
Sedat BUCAK amcast lvlehmet Celal BUCAK'In oliimiinden sonra,Bucak Agireti reisi olmugtui.
S.Urfa Nlilletvekili Sedat Edip pUCAK'rn liderlifi.ni vaptt!l"BUCAK ASiRETi", Siverek ve Hiivan ilgelerine biif iik tllgiide hakim
olup, agiret igerisinde kayda de-ler bir ayrrLrk4rizip buLunnamaktadrr'
PKK'nrn $.UR-FA/S iverek' e verdigi 6nem ve bu alanda hakimiyetsa$lama ara,vL-"larina paralel olarak 1993.Eyliil ayrndan itibaien BUCAKasiretinin de 3i0-400 civannda mensubunu silahlandlrdr$ bilinmektedir'
Jvl
PKK'ya karqr siirdiir0len m[cadelede Eliil 1993 avndaa iribarea-t:rnarnen Devlet yalrnda l eralan a::rctn. Sir ere
JtrU kad:ur Devlettenmrag alan "Gegici Kiiy Korucusu" strti isiinCedir.
Qoluniu":ta oian ve l)evleiin iz:r.i ile sil.tb tiy:,'rp. grjrev yap:]lkc:ucqlar is.r. "Cii-l l !.l l i i i{i iy F.rrucusu" olal':,l.: sru:ll i ic:::irna-kediiie:.A--,r:ca, al:ietin ij.::l kci'ur:r oiarul< e'jl: inCtr:ir:l s'.irh-li r:ensupir:l irbuiii lmrk:ril i. OZ:i kol;na v: goniii i ictucrier tle"lelel n:;,.;alman:-\.:acl;: c:.:5
SeCat BL-C.L\,i;r 19cl Eyliil ay.'r...ier iii'rar':n Siverek'e bag,rL , i i . i - j r e t - i i . . . . . . F - - 1 . p R r - ^ ' - - - : 1 - ^ F " - - - . - " - i ' . - r ' ' . z j : j : : t - : .
btlunCufu, ;,6r::i ieki ikiaci bi-r.,-ik ;; ';:r ola: IZOL a;i:.:in;a c.:Bi iCAK'larrn karaiinr beninse',erek siiahlar:drkir:r mevcut bilgile:Jend.ii.
BUCATK agiieti liderli$nde ba;lat:i:r bahsekonu gahgnaia:. bol3ehalL.,nl: eci:.r rar.rr l :nn,r give:i :1.: k;r., , et le: i i i ia koltoi i i i tgrr ia
hareket edebiieceii endi;esin.i do iur.-: u,;1,:r. Bazt eski sugiu ve ilsizleinBUCAK gr,rbuna srzdrQr iddialan, z3nan zarnai bazr mahailere gereksi:
.vere are; agrlrrasr, halk iizerinde kork:u ve panik yaratm];tlr.
S.BUCAK Devlet Giivenlik Giigleri ile yakrn iqbirlili igerishdeagiretini silal-rlardrrmr,q, muhtelif tarihLerde Siver:k'teiri evinde ,vetkililerletoplantrlar gergeklegtir.ni;tir.
Arahk 1993 aytnda yine Siverek'teki evde yaprlan bir toplanttda;
S.BUCAK. Korkur EKIN'9 krsa b.ir brifi nq vererek. .Devlc'ren -cize'likle
roketatar ue bcnzer i g t iqr : s i la l r is t :d : - : ,n i d i le ger i r . r iSr i r . Kezr S.BLCA-L.I1 J.A.K.Alb.SeraL SARAL'dan ria Jand btjlsesinCe "il legal adanr
ci';arrsd:l korucusu bulunmalta olul. bullarian
il*" vetkisi'], -!!l!El!i5!i!. Antlan, ayrtca PKI(' faaLiyetlerinie
OE-a,RBeXWQermik'te yogunlagtrlr, Qennik'e de miida-hale etmek
i:led'l.leri, anc'r[ Qglq{ J.Blq.K.IIgrnrn BUCA< lard zorluk c&:rdrQ:nI.
bcnzei olumsuziuklarur Viran;ehir I1S" J.El.K.l$l-i&- i" -ygig! gu,belirtmittir. Br:nun iizerire-@ v e K E.'EN- bu olumsuzluklarrnstirrtle halii igin girigindc buiunacaklartnr tdlhhiid stmrtLercrr'
li Y6rede uzua ylilar gah;ilrg bir hukuk;tr BUCAKLAR ra emrindeki lorucularn
sayrsrnm 20 bi l oldulunu, adrlobagr l0 mil lon ddense bu krlnagrn ne'elen geldigi ' i r l
sorulmasr gereline i5aret etnleliedir.
8-i
5+
3
darbeler ruruhnugiur. ,Ancak biilgede nahelti giivenlik giglerininoperasvonlan tamrEeu BUCAX a;iretiae deyretme $limiae girc.Lesi,operasvonlanl agiret ileri geleulerince planlanmasr ve uygulurorsr.biilgede Devlet koniroliiniil z;rvrilamalita oldulumr da orre;-akovmustur.
actkn:sr. 5:zr s.r,r : -...n t e'. . :n. :' : : - :. :r;i{[g!il1!1;-..-g!g:-Ii!:a11p, sorcui.r-:-af;r, l9.l1.19. i t:rLr'nde Siveiek'de b:, r is."4lc;ii.rirB:JCAK'lllar r;rai' incer t:rarrna:. 07.I:.I993 giiiri Si.ierei: vatirlrrirni:2 terdrisrin ajiii ele S??ti!i oia'.,.r ', akeiena:.i .,e yer 9ils:rn:;e:i e:r:\eaHatun T-{SLAY-A. :J.l milish. ?L:C.A.a'hh.nn otosl:rJl- trai-ik k-.::rsonucu i a,ir:r mer:subu iie bi:like dir::si, BLiCAf( as:':::inh biiisei.ri:iKIRV.{R. K{RAX:qIfl eitri rsiretleri de hakiniy.e:i ahnr alm;giri;imleri, BUC$i a;iretinin kon:: ! dr;r reliqimir.i onava kovaimrli_'-eteCir.
A;ireria Siverek Bdlgesin.Ce PKI va karsr etkin olrl:lasr. asir:te bazra-vncairklan:r taJmnasrni bela'ceiirde eetirrnigrir- Kagrkg:h$a adrkarrganlara miisamahah davranrka4", silah talepleri biil.iik i;lgiide-verine getirilniig, hatta h:rvaya attry ederek yaptrklarr giivde gdsterilerihoqgd rii ile kargllanmrptrr.
Keza, Bucak-Devlet iligkileri mahalii ilst diizey temaslarla srnrrhkalmamr5. zlmanln Emn.Gnl.IId. llehmet AGAR ve OELAJ- ValisiUnal ERIid\ ile gok samimi iligkiler geligtirilmigtir. (Aqiret reisininsiyasi iligkileri nedense zikredilmemektedir.)
Diier taraftan, agiiet mensuplamdan uy.rqturucu ve silahkagakcrhlrna a& karrqanlaun saytsal olarak fazlah!r dikkat gekmektedir.
D6.nem igerisinde, Bucak a5ireti'nin korucu baglanndan ACilA,KPIRSIC adh qahsn, $.IIRF"A. Emn.Md.liilii Narkotik gb.ekip.lerincey'ili.lii mil-tard.a eroinle yakslandrgr 6grenilmigtir- (17.11.i 997 Radikal)
.\nca[:. rijm yrkalanrralarda konu agiretten uzak rurulmaka, bire; se.faaliyet olaral: yansrtrlmaktadrr. E:asen bu tavnn dlirna, atiret yaprsiitibarivle. 9:krak miimkiin olmamakr.lrr.
9r
1j:+
9c
; ",",-;;51$ft6j{I i I t . ! - -" i1 i : ]o:est ;
Ariret ile PIiK arasrnda hi111:, d"g.*ril,fif".F^l-: I :,,qrkmasrntn, ideolojik olmakteu zir ade, Pt'X'otn asiret dbkus'tou Soirr - l
iarzd, p.opog.ndava yiiuelmesi \e aSiretten 'Vergi- adf altn'l: '
yiiksek mililarlarda para trlep efsresinden kaynaHandtit
belirti lebilecekrir.
Bucak a;ireti koruculan, 1993 son dor"errri itibariyle pciis re.'a
jandannn ile pusu fa:.L,"'elle;ire k:i.iraya i-'a9laml;irr' A-r:ica asr-'::
L"nrupla.r kendi anL::nCa h:beri--;r: .''vi s:--rlanrrii rr:arcrl l"' nerkezi
Seart f Oip eUC.t'5;;'' i' i olnali iz:ir i::siz sisleni ol":;i::nt.ir':' 'ar:-ir'
"gu"1i 1r.;ireti !-on.rcuba5r B.1:r \:CiTB-\Y'm C::i: 199? arr
itibari"'1e 9:r'iesinle .va-li lgr korl;n;-i:rr:a '-Buc::klar DevlcL:jr' Dellet
onlara hlcbirgey y.lPaml,iior, :rsiretin hi;neyesie'Je :ii 2 kiti
SivereV('y:"rbai'-sos'tt 18tii"9 i)9-72) kdYiiBde b'rlunmakiadtr'
Devlet sonigrurmasr d: bir ge"r laprnaez" qel':linde be-va:da bulundugu
yolunda du1 :mLa; a i tnmt5: l :
Ayrrca Siver:k'tehi KEJA\ a;i5eri'nii reisi Ahmet !,${-\''
rn'
Bahgelievler k:L-.lianr ve Top;ri cna.v:::ire adt k"rs.an Halu'k KIRCI'n:I
i"a.l gUCAli'. evinde iaklandririu ve kendisine yeni bir kimlik
hazrlandrlrm ac i]amast (2i.10.199; P-scikal) iizerine, elinin.bir bijlilmii
DYP S iveiet Betediye'since yrknlinr;tr;- (0i l1'1997 i\lilliyet)
6XJ'{\ agirdtinin LaR|AR a;ireti, Ahmet KIRA;\'rn da Ahmet
KIRVAR oldulu de[er]endirilmektedir')
Bu durum, a;uette ye: alan gahtslaln kendilerini ayrrcalilil
gdrdiiklerinin bir gdstergesi oLarak belirtilebilecektir'
Ote yaodan, BUCAK agirerr ileri eelenlerinin Devlettel..topLu ve'va
ayhk fara aldftlan haKlnda bir belirlernemiz mevc rl degildir' Gdniill[
korr',"utar da agir"tten para a)drklairnr kesinlikle beyan etmeme]<tedirler.
Anctk, a5iret gelirlerinin 6zel ve Giiniil l i i koruculartn
istihdamrlda kullanrldr!r bir vakrariti Bagka bir deyi5le rSircl'
;;.bgt;, ve yaPrsrm muiafaze icin PKK ile yaptrlr silahh miicrdeki i
D"vtit" 9ok iyi pizarlayabilmig, yasadrgr davrant5lannt da bu sayed':
0rtebilmigtir.
gL
Susurluk olayor miiteakiptilciide sarsrlan Bucak carniasrsiird0ri.iidii-iii g6zlenmektedir.
Burun yarrrsua, Giineydogu Anacolu Projesi (G,\D)'nin devre;, egrraresi ile birliice topra.k aEahgrnda! vazsecir.rek ist:ven bolgedeki a;iretreislei, artik sana;;i tesislei kurma yangri,a ain:iisieiclii.
GAP, bol_::deki asir:tlerir tcplum:r',I rolijri i d. de!:s-.r::.re.:b:;iailr;. :l i iretler ve reisleii ri i]k sahi:i oidukl:rir ki;v :-r|j lsl v.lri:rzil.:ri;:r;r biiyii\ingii i le de[!1, kuriu]r.lan sa*r)i te:ris; s::frsr iity rLr rgr r d u rumu gelc i r is lc rd i r .
BL;C--\j,. asireti reisi ve Dlir $aeLu;ir luliliet,,ekiii S.rdipBLTCAK'n kardegi llurat BLIC-{li da. iizelleqtirile:r bil. terekelabriksslnr srtltr alarak sana-vicilife bagl'rrnrgtrr.
Bu dui''-.rm. ttzvrliardri b6lsece bircen fbzla kdve ve onbi:iiercedOntim aiazi-"-'e sahii oiara,k bilinen-bgL l:::r rei,inin. 1 air:rnlar nec:ni iiekoll:rini teri ede;ek, "Aiahklarla" son verip, geqitii ne:::ezleieyerlegmelerile neCen olmugtur.
Sonuc ol:=k. bcileesel niteLL^'ie de olse as:re-in ve srla.li lrmensuplaniln'lDevlet iginde Devlet" giiri inimilacien siiratl.uzalilagturlmalal a:rcak, iyilegtLrme giri:imieri mlid,lerince g,5niilliikoruculari dagltma veya silahlarrnr krsa zamanda toplana gibi a;.retiPKK'ya yakrnJast rncr rad lka l u ;eu lan- lardan kagrnLlnasLrun i : .ar l roiacagl mtitalaa edilmektedir.
Yukandali satrrlarda; "Devletten maa5 alan 350-400 Gegici KtiyKorucusu, Devletin izni ile silah taqrya,r Gdniillii Kdy Korucusu, ayrrcaa;iretin ozei koruma olarak adlandrrrlan silahh mensuplan ibareleri ile"Sedat BUCAK Il Jandanna Alay Komutanr Albav SeraL SAI'-Al'danJandarrna Bdigesinde "illegal adam alma yetkisi'; isterriqtir ciimlesi,bcilgede gii..'enlik giiglerinin operasyonlan tamamen Bucak agiretinedewetrre e$ilimine girmesi, operasyonihnn a5iret ileri gelenlerlrcepiinJalmast ve uygulanmast, Bucrt agiretinin bdlgedeki Krwar, Kar::kegiligrbi a;iretleri de hakimiyeti altma alma girigimieri, kagakgrLtl acrkrl;allara miisamahah davranrlmasr, sili*h teieplerinin bufk 619fdcverine getirilmesi, Agket mensuplarmdan uyugf.riucu ve silah kagaligrhlrnaadr karrganlann sarrsal olarak fazialr-ir, Korucubagr Adil AKPIRNQ'in
)vtyi.ikli i mL\rarda eroinle vahalanm:sr" eibi if,adeler Bdurumunu vansrtmakadrr.
"Agiret ile PKK i.iasrnda husumet dc-imasr ve gatrgma crknasrnrn,ideolojik oln.raktan ziyade, PKK'mn asiret dokusunu bozar tarzdapro:aea:rday: lonelmesi ve '\erq! ' aCr arrndc ltiksek mik::i.--Ca pa:at:le: etmesinden k:'.:rrklr-rdr9r":<rJincel, Cese:.e;cir:nc cjzelli. i: SavrnBasbe;en in dik<:tine s-rnul;ta-re:i.
B i . . r : s 5 3 ' : _ : , : i I , \ ' r i l l - j : i . \ . . \ 3 : . _ i . . 1 r t t : : : . . . _ : i c . l : P _ . ' - { i 1 : , . g 9 ; 1 . 1si la.hl i n:,:r: ieie'; i D;vlete cc: i . . ' pc:- r ' , ,rLi ir i . , )as3c:;r c.., . ;r-: : isl : l i rjJ cL sa:. : je J.-::c LlmtSl i : .-- r oru:ru ci l , : : , tc u<_:er bir i i -C.i ir .
Sonuc olar:'< ta atiretin ve silahlr nensu::lacntn "Deriet ic:;:,leDel'let" goriimim::icen s',.irai1e uzrl:asir;rlt::tlari arrc::: a:iit:; PKi'var aliniastrrcr iacital uyeulanalardan kagnrLrasr ger.-iirili a;i,kiriLr.
A rir:t:n 2sirer !^ip!;.i lerida devletle il iskileriti; l sdzcene:;iriimesi, r asadlsr F-tm is ve islenleriniir cizel bir gahg;'ra-via oc:;;aronmasr ser- ;i i i di.:9iin Lilme kre J i:.
'it 3 3
Kamuol.u'nun giindemine gelen cegitli geteler olugmusur. Bunlarda:rKocaeli Qe:esi (F{adi OZC$I. Srjvle mczle: f eresi ve \-iLttkor: (ete:iClKJi3I len 9oK IaZla 9eKLjShr.
. Afeanistan ve Ira;l ,izerinden r.u:l:r giren ve Adapa:al-Bo1u-Istanbul iiggeninCe islendi:.en sorua manul oiarak Avruoava s:jrderilee
Her iig gete. blugririr: da yarelra intkal etrristir. ]-rrcali ojavlarbirmemigtir. Ha,ii OZC{\x1 i'tr!5Jkl xtr.s1 ve ce.? re:.i ,rlCu,:u idciiaii-ir ve;-alLien vavrnh: l-:.:lCisini:l dnc;iriri ona.. a c*armis. lierisilane:le r,ill,.Lsrbile haber qiit:Ceiii a ar::lari vei::s.. i.- har:c. tcpirinr.nL \.: ,y:.;.]i:.:...:QAKICI _qib.:lciin,i arnln'itasi er.,:.:..:l:ei!:sli i. Hadi Cri_C_$i .iL, .,. ,,,v c h a s t f r u h . l : : r L ; i : : i r u d u r u : . - . . . : . : . r s : i l s i c : k i c i c i r . i : . n . . : - , - . . . - i .iu11 ten .L,l _\IUK Surun-n,,rn ea. jandannanrn da adr gecenle ili,rl;.ils;i,irtibadarr vardr. K;tcaeii Einiyet lvlitJrir \{uavini Cemal SENC-$I'r-,rdos,vasr incelend:i:n,je oiry lan:i kamurlc e,ji ln.resi icn Cemal SENC.!\'rnkurban segildili onava grkacakrr.
Yabancr pasaportluverdili izinle Tiirkiye'de
qETELER
olmalan sebebiyle Yabancr Sennaye Dairesi'ningairqan ve faili meghul bir cinayete kurba.r giden
37a
ftur;p"Esiia t it
&
uy-Lgturucu trafigi:ce gegis r,okasr olan Kocaeii'ayrLca a Alay Kon:utarr Veli KUCtJf,. EmnireL -,ldd..:i i \ i jra:CA.\{ADAN ve Affar KE@'nin adiarnrn g.egitli olayla:r karr.qlnlmr;olmasr, yorum ve sp"-kiilisl'onlan ar',rnnr;, bOlgefrffilidl!!fi" olaral:adlarLd:.rrlmasrna sebep olmustur.
Biilgeyle ilgili olarak kapsarn! delerlendiranelere ba5rtrrulnramasr,adr gegitli iddialara kangtrrrimrg gciievliler hakkrnda tatminkaragrldamalann ve sorugtunnalann yaprlmamasr, Qete'nin varh-iurm vedevamrnur en biiyiik delili olarak algrlanmasrna yol a9mlgtlr.
Asgar Smitko ve LazemAsgal .sr.nrtko \ e Lezent Esmrcili nin durumu da gesiLli isiiSramiara lolacmahadLr.
Her ikisi, kurnrhaneden grhp gece 3.40'da 3.1 RZU 47 noluMersedes'e binmiglerciir. Atakdy'Ce tepe lambasr yana:r bir polis otosutarafrndan durdurulmus, kontrol edilmig, arag yegillurt demiryolu kc;prLisi.ialtrncia bog olaral bulunmusrur
'9C1
Adr gegenlerin l9S9 dan ber: urrsrurucu ,,.*.,, ""tj';ijr,pasapoft diizenlemeken yakalandrklan,' Emniyetge -iit*iCii]*Utili;;- .[lkeden gr,kanlma-!: isrendikleri, her defasrnd.r NtrT in mi.idalalesiy]S ii.ikametlerinin uzat drii, aym ailey e mensup AJniad Esmaeili'nin"u).uttumcu kagekgrhlrm iisr dijze) Ce !.jrijten kjSilerle birlii::: old.reu" vevatand:.jL,::r alnmasimn sxrncah bulrriduiu Emniyet ddsyaienndan eldeeni$ in : iz S i ls : lerd i j . H: r :L : is : r : : kavbnimrs: : .dar : . . r ra f rk i roldi.iniLmeierindea 6nce aiienin 1lS_0-'e harac dde,iiii Cc hatr:: -irimahcirr.
Asgar Sll11KO. Eri:r.ly'e: ::-..b..:-irnrn yazrlar:;ia ve te.ci:lerneo, i ro : . : - . . \ t - \ . r - \ . r , - . . : - ! : . - .1^ . . . . . . . . . , . . . : . . - .n . .a t l r_ fE\ ] \ ,1 p . : r l \ [ . : r_cno 3:nin garilanna_{or: ::ok bi ir ' i n.:ri3q ile gok rni.::rrda sileh aln:s.i;:.-. :ui Ca\: r:-' in: ;. ..,:1. .r:: . -:: C-izJi S -.:-. isir:: h:be: r -..e.: .oidlrtnJtiiir. Bu bi1_l;ier tizeiine. En:iiyer, adrt:c:n kgiyi b.:.rlun.:ri::) e rce n de:hal stnlrclsi .-l in:k istemi;. i jn vaiil iklere cek:}en faksla bu enirh r | c i r j ] r i . o i . - " q I - , ' . . . ' ' \ f i : \ l ' ] < . ' ' - l , F ' � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
isri.'ade edildigi gerekge::'i,yig. 5-5 1r.1 Ce.. ;ir^| ) f,zitmal.:i,r ergel ollu;n5arna Ocak 199i':: kacinlnasr vc 6idir.j lmesine kirnse engel olmamrs ver:olaman.I�gilI.
Bu tesbitler Sn.Basbakal'a y'onimsuz sunulacatr< kadr acrk:u.
Soylemezier getesi:/le ilgili geliqmeler daha ilgi gekicidir.Stiylemezler ve r\,{.Sena So\'LEN.I:Z, Bucak a;ireti ileri gelenle:incienOsman BUCAK'r 61<iiimek amacrr'la, beraberlerinde Siirt Il JandarrnaKomutanlrimda sore\ li Usteimer Can KOKS{ ve retikgi Fevzi $tr141'oldu$u halde Mersin'e giderken 1 i. 06.1996'da Adana-Pozantr mevkiinde,Istanbul ve Adana Emniyet lv{iidiirliikleri ekipleriyle girdikleri silalLhgatrSma sonucunda yahaianrrr;lardrr.
S6ylemezlerle ilgili tahkikat genisletiiirken aralarmda 3'ii Emnilet7'si TSK mensubu 20 kigi <iaha yalialar,rrugtrr.
Neticede So1-lemez kardeSlerin biiltik bir organize su9 gebekesiolugturduklarr, gebeke iginde istihbarat, siidh ve korunina sagtamak i9i:rbazi Emniyet ve TSK mensuplarrm maddi menfaat kargrligr istiirdar;rettikieri, yasadrgr yollardan kazandrkian kara parayr aklamak amacri la.gayri menkul ahmma vdneldikleri belirlenmis, muhtelif davalarbi r le5t i r i lerek Istanbul Devlet Gt i r enl ik \ lah-keme: i ne inr ikal eni i ln i i ; r i r .
iv 'L
igbirli-ii ve korunmalrn boyrtlanru a9rk9a gosterdili a;r1a;rlacaktrr. Veboylesiae bir gurubun ilgiii tiin binmleria bilgisilden ve ilgisindenkagrfllarak teqeicktl e*irilebildiline Lnar'-ma-k igh higbii m:rli rl sebea)'okt:i. 9eteletme siireci griver:.iik birimLerir'-je gozi'rriden kacmrs iseDevlctin ti lm ig gulenlik sistemi.ri r:r i:e e: - rj: i.:-i-!-.acr onal a grknrsCernektir- Bu srirec: 96z l,uinulrruS i:e revi:ron ri:i i le:r Crha f,rrk! ai:adaha liiksek bol..r,tii:.' ,:: olmnk gerekir.
Yriksekova Ceresi Giineydo!,.r'da cere',an eden olal iarur en soniuiorneiiri olu;r.rrmu;iur.
Ola-vlarrn gelisimi krsaca asagrdaki aibiciir.
Fl\KL\Rv]':.lksekova da odakla,ar ol:r larrn rrn:-:r..r.a :l:.iozellikle PKK mensu'ou ll:var kod Kahranan BII-GiQ'in 1994 yrlntlr ilka.vlarlnda g0venlik giiglerine tesii:n ola;a.k iuiefgr siadisi.ince .Yi|kseiova
Da! Komando Tabur Komutanlllr ve Srn:r Tabur Konuranhir ile biriikePKK'ya yonelik operasyonlara kal:lmasryla ba;lan$iir. .
Adrgegen DNARBAKIR DC-V IarafinCan airnan ifadesinde;"Yiiksekova Stmr Tabur Komutanr Kanber OGLIR'un kendisrne bir ekipkurarak PKK adura para toplama teklifini getirdigini fak:t kabuletmedigini, devamurda Yiiksekova'ya gelerek Da-i ve KomaadoKomutanhlr ile birlil:ie PKK'ya ytlnelik operasyonlara katrldrgrnr ve buoperasyonlar esnasrnda taflgtlEl bazr GKK'lar tarafindan aynt paraleide birteklift e bulunuldugunu" dile getirrni;tir.
\ t ; - - . r . - , : f . r - , - ( L A I ^ - r - D I , I , ^ , 1 , " 1 . - r ^ - . - . i O p ] a t n rr ! \ q s r e r { r ' s q y 4 q !
faaliy:tlerinin yi.iriitiildiigii, u)r;turucu kagzkgrhgrna yonelikoperasyonJarda gaisi gkar kargrl[rn(a karunsuz ul gulamalarrnyaprldrEurr. btllgenin ileri gelen aile rriJnsuplairnin kacrnlarak fidyeistendi-qi, K.RAK'tan TL:RKllT'ye yonelik olarak mengei bc'ili olmayankilgttkba5 ha;wan kagakgrhgr gergeklegtirildiii ve bu faalil etierin bizzatYiiksekova Tugay Komutanhgr eski Kurmay Bagkam Albay liaaiciiPO\T.AZ, Yliksekova Srnr Tabur Kourutaru Yarbay Kanber OGLIR veDa$ Komando eski'Tabur Komutanl M.Emin 1'{-TRDAKL-L'un bilsisidahilinde cerevan ettiii" belirtilmektedir.
) 1 1
:i.{i3:-\Ri. CIf eski tr.Ii tlervekiir Esat CAN.{N, rn _v"g "ni.o: ir"Jut ia:'' 'r$ril 'J'rl, 17 .0\.1996 tadhilde Yijksrl.:or.a'dan ji,\-ri l lARi'ye eiderkenl:ai,bol:r:,-:;i, 21.C1.1996 tarihinde oe Yijks.l,iova Leknlanilda di0 qLarai(b'.:{ur,:-l-rasr iie bii-like CA}iAl\' ailesinin r: b;,:e halknLn .{bduilahCA-N-IN'rn riliiniin<ien Bin'oasr IvLEnir YaB.D_:li-UI_,u sorun.rluLltmasim m..rieakip olaylar karnuol.trna yans;naya baslamLgtu.
-r.nri:r ddnemde b.nle:Ce s6rev yacan -\sl.Sr.Kd.B;9v;. i{iisel inOGUZ'ur ii'5a-rdr oldulu Tahii g.\S.{iN isir:rii gahsrn, El.liil l99dtariirinde Yiiksekova Suur Ja:tCama Tabur Komutalhir,na selerek"Yik: .ko\'r qeteii 'ne
iJil lcr i:rbarda b"tun*; il; ;;i:k., iBiAiSusurluk Komisvonu'na ifacie veren H'jser.iir OGI.Z ve DiY-dRBAK_RDC\I tarafind:n scrqula.nan itirafcr PKii nensubu Havar kod KairramanB':GiQ'in iiadeleiyle ola,vlar resnil..et kazanarak i,arery a indkal ermi5tir.
I^atr- kod K.'.l-:ama: BLClq in ifadcl--r do_i-uln:s:rnda;DII-ARB{iL\- Emnil',-.i Nftidiirlu_tii N:r<otil $ubesi ra:afirdan1ll.0-:.1997 tarihinCe Il.-: -l,a3.j,f i-!ks:kcr : da g:;c:klestirilen opelasyonrericesincie, ismet Ol-lvl:z, Kernal OLNEZ, Hasar OZfLNQ, Abauttu.t,OIIIEZ isimli gahslar gelitli 9ap ve nark:ciaki krsa ve uzun narnlulusiiiLhlarla ele g:9iriimi9tir.
Biiahare alrla:rlarla ilrisakh ve IIY? F-Ai^K{Rl Millen,ekili\Itstafa ZEl:DAN'rn yeieni Yiksekova 3eledi_ve laskarlr .1,.1i iluanZE\DAN, Esendere BeleCii,e Baska-u Tillir AIIAi'-SU ve Et-BahkK,-truniu N{jc'iri i Falre:t:.r .r.,LARSU 0,1.0j.1997. Blnbasr \1-!nrn\arRil. U(LrL 1 i.03..1 9 97, .{lbay, Hamdi PO\?.AZ 1 8.0,1. 1 9 97 tarihlerindeyaprirn uy_euiamalarla grizlern alttr:a a.lnrnrslaidu.
Bu galuslardar Ali ihsan ZEIIDAN'rn 1993 yrhna kadar EBK'dagairgtrlr maddi duruinunun iyi clrn:dr3r, Bei:cj_r'e Beskanr se;il i i ikensonra durumunun hrzla dilzeldigi, Beledil.e, Koy Hizmetleri, Tanm\lUdiirl0lii ve PTT araglan ile uy-rgturucu ser,kiyatr yaptrgr tesbited i lmipt i r .
Bu geteyle ilgili olarak yaprlan operasyonda ele gegen silah vemalzemelerin listesi, giivenlik kuwetlerinin gozii dntinde neleryaprlabildilinin garprcr bir dmeEidir.
9 l
O?ER\SYONID.{ ELE GECEN SiLAH !T }I-{LZE}IELER : :,' .
- 4 adet i'.rhsath Kalesnikci pi-""ade tiifeli.- I ader ,-{ubi rna::r: :-rhs::]. s: .- L / i . r : r . - h , i r . l , ( r - i . i r
- l:{60 a..',.:l kalegnitiof rnen-,';i.- i adet g:;:i l i 9ap r,e narkri...:f, ta'ca:rca iie i adet laaoril,\,i i i
aCel rneiiiri:ri. '/
- 2 aJel ua:r.. lamluiu silahiar: aii c-rbi]r,- I adet PKi-'mn k:ilanr.,s oiiugu el teisizi.- 2 adet Rus yaprsr,oa:qa tes:li :i 'oonbasr.
- ] l J F i F r i c c n n n : r ! . - r c e r t . , i a i '' - _ _ . _ t r L '
L ' . r . 1 O T \ f E 7 ' i n i l - r m e r o r L n l
- 3 adet Kalegnikof pivade iifegi (oiri ruhsatsz), i5 adet ;a{orj ve1040 adet mennisi ile biriikte,
- 4 adet gelitli gap ve markalarda ruhs3ih tabanca ile 7 fa{cri veeI I adet mernisi,
- : adet \l.K.E. y.'aprmr parga tesirli el bombasr.- 1 adetEricson marka cep telefon,
Abduliah OLNIEZ'in ikame:ealxnda:
- 1 adet Kaleqnikof piyaCe tiifegi, 4 adet garjdrii ve 120 adetmermisi,
L emal ULt\LtZ rn rKametqamnoa:
- 4 adet Kaleqnikof marka piyade dife-ii (ikisi ruhsatsrz), 18 adetgarjdrii ve 500 adet mermisi ile birlikte,
- I aCet larv sihlu,
Hasen OZTl-rl 'IC'un ikametqahLnCa:
- 5 adet Kaleqnikof piyacie tiifeli (dordii ruhsatslz), 18 adet,sarjciriive 167i adet mermisi,
- 1 adet Kubi marka silah,
q7r. :/ t v
)
a
a
j ( l
2 adet gefitli 9ap ve markalarda ruhsath tabanca, 2adet mermisi,1 adet el teisizi,I e r l c t te lc iz car i L r r t rc l
I e , - l - r - ^ h ; t f F I F f ^ .
3 Gram afcn sa-krzr,
Al i Lhsan ZE1D,{\' rn ikt.el-qrrr tCr:
- l l :J - r K: l :gnkof r . : : l : - . .C: r . . . ' . : : . 8 lCeT sar ]c i l v : l {5 ' )3..1!a n:rem-tgi,1 a.ierG-3 marka pi;;:rde tlie-li.3 :;:r rokelaiar.I I , , . - r r n L , r : t r . r e " r i < :
i adet b o i]lilr:rt:r,1 adet St:Li rcarkr ta,:alca.I e.i.t L'zl r:-e:'tu:r,. lt i ;re:i :aba:ce r c 6 ldet ;arjorl.
- 1 eder av tiritgi,- I adet deli;ik 9ap r,e mar;aLarda tabanca, 5 adet laijcri ve 21
adet ne;ni.si,2 adet Thomson narka silsl ve 50 adet mernisi, . .i 1 O a l : t h e < r e n i < i
1 adet diirbiin.I adet kama,1 adet se;1ar dipgik,
2 aCet ;:{iri l ve 3-i acci me::risi,
oA.i.ZEYDAN' ln korumasr Omer AGIRBAS' m ikametqahlnda:
- I adet Kalegnikofmarka lliiek,
A.i.ZEl'Ddv rn sofbrii Oiuz B.{YGLL.'rES' in ikametsa}unda:
- 1 adet 14'lii tabanca,- 14 adet mermi,
ele gegirilmiqtir.
Boylesine bir geli;menin miinferit bir olay oldulunu ifade etmek
milrnliiin degildir.
94
.:, .l.:',IffiurOnceki bohimlerde bazr relefon numaralanvla il-qili olar'ak:;[rin;i:i ': ' ' ,
bilgileri gergevesinde tesbitl:r yaptrrrldrir hususu nakledilmjii i jB u " r.
')6{
u1r_Yusrr vcrYEvci JayLl r rursr l lqJq)u ua! i rsuuuj l , : ]1 : ,Du " r , .
tesbitlerde yargr igin delil plmasa dahi, tedbir almaya ve ceteleri daqltmava -
kararh bir idare igin yeteri kadar rgrk vardrr.
Omer L iitf,.i TOPAI T: en fazla araCLir ikir:ci kili. or:air Ali Fev::BE'dir. A.f .BIR ise f;olisler Oluz YOTLULIL{Z, lvlustafa ALTLNOK veAbduilah QATLI ile inibatLdr.
TOPAI'rn iesni islerir:i t:.iibelen bir kis:- \tai;.": B:.r,iisL'iilBrka:i ozal nuiirarasrndan qalL dogru her kac.en-i le ::n rsi;cir. ,/
S- : : - .1 F: : i r -K:mcl eun: : . . . i : . S .su: :ur dc: j r . ak ia g: i<:1 : ier i ies: .iiiib atr goriinnekredir,
Ntehmet EI}ILE. telefonu ile Merai A-KSENER'i. DYP Genei\ I:rk:zini, Gez:teci Nur;an At(t') r. Tolga SeHr aTK i. Oze:Cil-LER'i. \l:irm:t AC.r"1'r, AJil O\GE\i aramakadr;.
Sedat PEKER, (!{erni9 TA!1ir,Q U adrna kayrth) 5i2-143 61 11nolu telelbnu ile Ja*qdaiina istiirbara:rna ka-ylth rumaralan a:rycr. AiillLDIZ adrna kayrtl 5il-264 21 0l ve 762 83 14 numarali teleionlardanSedat PEKER ararul'or.
Sedat PEKE4Lygli $UQ!IK:.ii pek 9ok kere anyor. Telefon ayrrnitfaturalanrun toplamrnm ise, bu kipilerin le,eai gelirierini a;trgL gdriileceklir.
\'d, hr{,ii
YE$IL Ankara'dal Jalidarma istihbaratul, JITEM komutamNurettin ATA'yr aradrlr gibi aym numaradarr Macaristan'da Sn.Yrlmaz'asaldLraalarr da anyor.
Bir diger konu, pek gok kiqi;,e verilen polis kimlilidir. Anlaraemniyetinden verilen ehliyetiere ve pasapofiiara da araqtrrma kapsamndabd:mak gerektipi iddia edilmektedir. Sonralan Cemil SERIIATLI'nInbunlan toplattrlr da dnemli bir iddiadrr. Talk UMIT'e verilen yegilpaiaportlarr adreegeriin sahiplerine dairtttEl da bir tanrlrn anlatrn.rrdrr
,-,.r-,Y"'i! .. ', '. . ,
{ ' . , . ,
tJ""', i :
- - - l ; " l i{ r . '
lncelemeleri siirdiiriince Sedat PEKER, Sami HO$TAN, AbdullahQATLI. gercek Mehmet OZBAY ve TOPAL'a ait gazino telefonlarr, Hadi6ZCAN ve daha pek gok telefonun !T$IL'e ait 5.+l-?14 50 li ' i aradr-ironaya grkryor.
i - r '\ ) '
Macaristan'da Sn.Bagbakar.L'a vaki saldrnda kullarql:xi .dnumaralanl la irtibach ve yogun bir r:lefon n-afidine iligki:r biirtlE
f
disketi Baskanllrmrzdadr. Yaptlacak bir ara5rrrinamn, gagrrtrcr inibatlanonaya grkar:cair d iig tinii lrne k e dir.
Biinin bu cete faaliyetlerini Susurluk olayr ad:_r'la vasrflandrmaz vetopleL'ijn rslah projeleri ele almmazse, mahaili gsttierii: ve kabaJs-yrlannde',l:ie dikleneceklei zamanrn 9ok uz:}::a olma<irlrm -.dyien.:k k:hanerSli; l,nla-v-acakr.
Qe-,:lerdeii .ijz edilirken Susurlul.:ia raclantisi hic k::iulnq u bir.cig.r konuc]n, Cer: denenese ii le bir guiurjasinaden bahsetnteke zaruretva!clI.
Bas::nberi zikrcCiler olaylar. kisiler ve faaiiyerled m'istakil vela birL.i:irci.en br.rirmsrz isier oiara-k algrlamak scn derece ,va.nriiiclciir.
Taria:rn bir k,j-resilde beliren .vabani ot'ur diier k.i;edeki l aba:..iot'la cins ve nir benzeiLiqi olmayabilir. Qirtginin tariasrm krtrilayan l abairiot'lan gdnip bunlarr,'r nigin belirdigine gasrnnasr yedne tar)asuu bakrms:zbrrakrE:ru kat ullennresi gcrekir. L1JJi:Je cerel an eden ola1 ..rnncie.Girne,vdcluc;uii gartlardan etkilenip, L-.r,;-r yoncrimindeki terci-hlerdenbeslendili a;ikirCu.
Bu tercihlerin miigahhas bir omegi kamu bankalarrndagonilmektedir.
$ekerbank mengeili bir gurup bilroket 1991 ve sonrasrncia kamubanlialarrnda yonetici olarak cahgmrglardrr. Bu gurup 199)-1996d<ineminde bir aile Holdinginde g6dlebilecek bir gekilde Ba.qkadanbankaya doLagtLnlmr glardrr.
I
'\)6(
SEIGRB.{N1(1- Aycur -'\YA1'Dn{2- Cihan PAQACIi- Nuretrin $ENOZLLi1- Cihan S.r.l{c.RYA5- Levent e AX-E-6- l'letin TLNQSU7-,aicii i lnekli)3- Nleh.1.i -lA\.rAs9' E:sar i;'iii\L\-r\li- 3iiser .r,j]KEi-
v \Kl!lr{\xl]f,;;:Vl-':DN (Gn Md.)l- NL!-::i.1 SE\oZLU (Go,\Id Yrd ),1- Cihr' SAL{RY-\ (Gn ),ld YrC )j- Leve:lr qAiS (Gl lvld YrC )l0- B.rsen AIGR (Ca.Nld Yro )
ffi^t*t,u.r3- Nurettin SENOZLU (Gn Md Yrd )4- Cihrn SAIaARYA (Cm.lv1d.Yrd )10- Birsel AKIR (Gn Md Ytd'
9- Ersan GOKMEN (Cn Md Ytd )
r -o * t'3- Nurettjn SENoZLU 6;t.vta.;Hahii NciTNEz (Biiro ivld )
97
t
--'-t ---o
ETJBTJI1- CLi.an ?AQ.\CI (Cm l'ad )
Y
EA.LI{BA.NIi ,
2- Cihan PAQACI (Gn I'ld )6- Metin TINQSU (G lld Yrd )3- Mehn])er SAVA$ (Cn1 \lC Yrd )
IIY
ZiRdAT BANLA.SIl- Cihan PAqACI (GrI ud )6- lvletin TUI'{QSU (C'o.IvId Yrd )7- Akif Oliidiir)8- lvlehrnet SAVA$ (GnMd Yrd')
IBASBAKAT\LIK YLiKSEKDEI\:CTL E} TE KTTR]JL! .i- Nurettin SENOZLtJ (L:'e )
Haluk jNCiTN{EZ (Baldenetgi)
Bu tablo ilk nazarda sadece ilgi geliicidir. Ve fatla yo.uriiim.kan vermez. Ancaki' Nurenin SENdZLU'niin yasaiann inkin
)
verrnemesine ralmen Yiiksek Denetleme Ku:uluna 6nce tlye, sonra da
Baskan .vaprlrLa-va te!ebbiis edilnlsi ilgi cekicirlil. Halkban\. Z-i::r't
B;:n!:asr. Vatri-ibanli ve Emlakbanli, Yiiksek Denetleme Kurulu ta: Liii:li.l;
deletlenmeke dii. Bc,r'lece igienler ve denetleme, a,vrrt eKoh : r'ae
re,.k;dilmi5 oi:icakt. Bankacrl:k i;ienlerinde son b:q -vrlila irirerrli
pi,;blenler onal:r gtk:na:lt9 :". bu bi::Jkatik taserr':flan ka;' gl il:
c.-ieilenc:inek u';q':;.: oLnaz::i. Gerg:!:: ise son -vrlierda. Kll ' 'r
B ::}:alarurca kll .-etlvcici geLi::leie: oin.:14*. iir.n.iu Bankaiiir b;lirli
3.::uplara v,: Hcl.ling1:r:, i i:na.:ra ci-:y eb r lecekl:.-ind:n c-;'k daha l:r': l:r
l:eCiler agmr;, l i;:rit ic:in z: :l. ir-: 'r ', ls r :r-den: geli:rce ofi-srrore Ernliaii:
kreciilerdirmel e deva;n etr',:5. cir 9ok tirmaya leasing i;)em1;;:i yaprlnr;'
bu <ia yetmenig ve )Lfldrtl c'riaiihk olan i'ukalardan kreiiier agrlmL5trr'
Bazr bank:lar, beili sa1'riaki firnarrrn banl<asr gririiniimii ah:r5'
pldsmanlar az sr;-rda i:ri:ra iizedrde toplarlmr;, banka ris!': arii:rilrtt;
oLnakadrr.
- Banka liicitlerinin zorlaamast bir di-ier i;lemi giindeine gerinni;;ir'
Tiirk Bankalarr^rn verdili temitat nektuPlan ile ;'urtdrgr kedilere
miiracaat ediirais ve oruniiyonlar,:a dolarhk krediler krulla:rrlrrr;tr: Vadesi
geidi-iinde teminat rnek-arplannrn gok biiyiik krsmr bankalaica ddenecekiir"
Firma bazrnda verilecek saytsiz omek vaidlr.,. t'rlesel6 Valitflar
B-lpkasr plasmanlannrn bii;r0k bohirniinii az salvrdakJ. finnal':L tahsi;
etmrStlr.
Eml6kbank, zararda olmasna. yiiksek maliyetii konutlannt
pazarlzryamamastna ragmen konut iiretimine devam etmi|, Banl'-a zaiart
pahasrna fimalar kirianm siirdiirmii;lerdir. Halkbanlt kiigiik ve orta oigekli
igLetmeler yerine yine belli firmalara y6nelmiq, saytsrz ve bankacthkLa telif
edilmeyecek islem -'"apmrslardrr.
Ban.kalardan kamunu.n kaybrnin ne oldugu belli bile delildir' Kamu
bankasrndan ddviz oiarak alman ked;, piyasa rayicinin iizerindeki bir
orandan yine aym bankrya Tl.mevdua:r olaraL yatrrllmrt, banka her iki
nokladan zarara u$atrhiken finna avartajrna bilerek sebep olunmugtur'
oVallfban\tan libo*2 ile kedi kullanan bir gurup, kendi bankasrnda
d6vizi liborT ile satmalladrr'
a
@
a
9 3
EmiaKbarl{'ar arsasi salaa ve garasnl ajan bir
l<enCisin-r avaataj sagl3yan bir sistellie iisricfidgiii'
I
-a.'r:ca -f':l-ti)e l{allqnlna tsani<asrr'da neier oidu-Au' esii Ger'ei
lr{udiir;;il-;*;iv.t"" i"i .q* .u.ecin de incelendesi, Erol EVCIL'I:]
;;;ff;;itk- doicu' ca"'l va?r191'- i$ .B?r*'sl'run EZE
;;'ilb;'df.lK;;qyasnda 15.7 i99?'de ?6 r::!ivon dolara' T"irk rlcatel
;ffit;fr-"t1u Jirrte 61 milyon dotata ulaqan borcu nas-rl olutttrduklan
ffiF^;ffiil"1d;:-ii'ii tio'*t Bankasr'run rasil lgbe girdisiafaStnlmahda.
Brirokcatlarrn bu derece gdalkam oldufu dii5tini memelidir' Ihale ve
k"dt ;;ikile;t ki$nio UilaiEi gekilde ve Ankara'da vaprJraaktadu
Balkaiarkoauslndakapsarrl:'ve..organizesug''.nitcligindepolisiye*otoaiuri" vWttilen bir soruqturma agiimah ve kong Asliye Ceza
ffiffi;;il;-td* nsurtu tireai dosvast olarak d:9il'..t* bir olavnffi;i;il;ilerak -gerekirse DGM kaltrnunda dsEilikiik vapllarak-nJ"iiCtrl.*X UahkemJsi'nin inceiemesine sevkedilmeiidir'
34
( r r c r r . 1 " t ^ 1 . . , . , - d r . - l , { "- ' jqe:lc:. :Lrmesl, 5lk: i l : ! I cren Di: gorunu:: l
arzetm elJe dir.
B ir ta;.:ft a Olavler. surUpla q-: .l rr k abad.'vr l :.- k:rnr rrsr:r lta::lcl:-ir : r ' i s a : l : s r i . i e : s i r . r - . : 1 . - . : - : . . : . r . i ; - r i i . r d : k r u k r : r : c . . , : . L - - : ;
t r-. , l .- ' r ' rni. ,- ' . ,-r i .- inr: T;ir 'L-; i :- j . .1;::r ve l : . :r: l . , inetjsjt j l i r . : zl, , . t i1' ' ' r r ' ' - ' ] 'h. : :s; ; . .du::u. e: . ;s: ; 'z:1 bi : t -r : . is: : . r : k. au . , . : . - '1e gr i : . : : ; ' r . . r . I SK :v-v'etlel n:vculi'.:;.
DECERIENDiR\,{E 16
; \ , ,Once bu -<o[:]a acrl:iuk setin:.:de isrbc: ol:c:':r dilsinri.mirSrir.
Susurluk olalr ile SilAi:h K':-u-r etlerin inibatr nereden dognalca'irr?
geliSmis veki;i ve gumplarr biinlresine ahia-k gem.i+mi;tir. NeticeC. 9ok l jnlii vederinliline bir iligkiler yumaii oiusmu;, devlet la:rumlan ve ydneticilerbilerek bilmeyerek devrede cimugiardr. Bu olay devlet L:urumlan veyi.tneticileile ilgiii ohnasa, sadece dnerrli bir polisiye hadise haline gelec:k,basrun 3-5 gnnliik iigisinin drgrnda sansasyonel bir etkisi olmayacaktr.
Si16hh Kur,wetler'in, ozellikle Jardarma'tun admn srk stk gecm:siilgiyi ve kamuol.rnun tereddurlerini yoirnJa;rrmak.:drr.
Jandarmamn yanrnda Ozel Harp Dairesi ve kamuoyunca gokbilinmese Ce Ozel K'lverler Konu:a:lr{i rar:rsrlLr olmustur.
Bu konul.u krsaca degerlendinneyediiqiiniilmektedir.
almah gerekigi
Susurluil. An-ka:a'd aki tercihlerd.en kavnaklanmr;, Oll\l bcigesilde (t ;Ll (('
r6 Geliqmeier bdliicriinde kigiler ve olaylar tesbitedildidnden -tekarlard3n sakrimak iizere Degerlendirme6nemii hususla snrrh turuLrnustul-
ve yorurllarla tlka ielbdliiflii krsa ve birkag
1 0 0
OZEL II\RP
Askei Istihbaretta enir-konuta zinciri. srkr a:lieri hire.:i:; iciedehiqb i r zan: : : kopr : : : : : : r : : . Dol r rLs l r . : - r . j : , : i : I - : i : , , )ara! . Jar :1 : r r : , iJa,Pclij le h.lrr -zan:-Jl zj:.:::. .\f.T :c :.:u.::it.:e edilel i lorr",l d:;l c1i!.rrr v.:f e r I ! r a r | . r r l r r z r e i r r r ' ; - r , r . m , r : r r
Gzel Harp Daire-:i.. zana:r i. '.-.:: 6l: {l:-.1eliir i ic nur::tlLg,cierak- . : < n : c d , L . , - . " r t . : : o r , . : . - : . . , i : l l q . : : . n q , r l c i c . : t i o r : r . :c . 1 r n l : o . - : c - - I - . 1 i - . i - l - i r . , - - t h i "- - : . - . .
. ' : : r c o i i - 2 , 1 - . _ < . . . ; : , i / c r i - : . . . . . . r .
Bu vanr:rn. rir,:l re:i uiisu:iail: desteklen-'nesi ciheiiae deo : : _ g r i s
JA\ID.\R\I.{
Jani:rma isrihbar:tr cecmi.-c. cok kiicLL\. e'icsiiz hatra L.lerC:kiasayig istihbaratr menebesinde;" di. Eg]g1__Eyql Pa;a'mr:Kurmayba;kanhlr ddneminde JITEM geligtirilmigtir. lvlahalli irsanlenkonuqan insanlarla talc,/iye edilmi; ve yava; yava9 giiglennigtir. Amahigbir zaman MT veya Askeri Istbbarat seviyeshe ulagamamrttr. Zatenbuna ihtiyag da yoLtu. PKK'run 80'li yrllarda yaratti-ir silahh miicadeieodxmr. Jandama Istihba--rtr'n rn k3vna-ir olrnustur. Dolayrsryla JTTI\fbii)'rik digiide varl* sebebi olan Giire-vdo-iu probiemine balh oiarak bir
Ancak JITEM'e alrran itirafgriar ve mahaili unsurlar zaman igindebagrbog ve serbest kalmca, baqh bagrna b'jr b0yiik problemin kaynairruolugrunnuglardrr.
Sadece mahalli unsurlar delil istihbaratta galitanlar da askerihiyeraiginin drgrnda kalmrglardrr. Binba;t Cem ERSE\T,R, datra -r,i.iksekr0tbelilerin bulundulu bir ortamda mristaliilen hareket edebilmiptir.
j-s
{at
,,. i) t 0 1
j ^ r
:'..,;)!is.r6t1;: .,;Mahalli unsurlarnr ve itiralgrlartlr te$kil ettigi srnplar ise, fuli@f,g4{iil:2L
tarafind.an her zaman kullamlmrgia:drr. ",lte9i maqayta tutmak" hiRh ?e'{ '-
yerinde bir davranrg olsa da, olusan hava iginde itirafgr guruplan zainelr-
3
ighde ser'oest ve baqrboq kahor;Lardr:. Alaattir llA*\-AT bu g:r,rptanr a r r n m r s F i r i - t - " t t - r / t r F n n ' . . . - ' i c e z " ' i r l i 6 i v p o / i i r r l ' t ; j L : s r . n
sryrsurrr fazlal:i:. ilc ter urar \lehmur \lLDlLl\1.\E:l]-'Cir. ll3$- SaliKrirrii:. Bu gurup, Alevi Kiirtleri en biiyr.- hasrm ol::a,k g,5rJr '.e kabulerler. QocuiJulunda:.r beri tenefi,is ettiii b.: heva 1iE$[,'i .{ler': K,ir:leieI r < , < e / . . - r - n a , ' h r r , . . r ; < L - . . - , . r . I . i i '' - . ( 3 v - ' - . a : : \ l a C - - - l l . C I r - l r n o ! : . 1 : J l O i
eti<isi:ade asnir-kiare'. oneltinitti;.
'/Jandarna isrinbr:r.tr'nca calsar personel, subal le asts.t:l-- i:.:
Gunerdo ;u , : : ^ . r : i - r r - - : r 1 - so - . - " o . - , - . 1 - :d ; - j , 1 : : . - l - - - , : , - : - : : : - - . .d- : : : l i i e le : r : . r ; i , :1 : e- . . .p1- . :nr \ . er .ek l i o lcu.cs sor : l Ca : . : - - i - . : rsiirc'irme aiq.:urir!r iginde oin:u;1arCrr.r7
Dikl;ati c:ken husJs, Girneydogu'da savapan de_iii dz:iiikle is',ihoarat-vapan unsurla:rn. dg:eadiklerini daha sonraki -vrllariia '"e yataiiiixindakuliar:r or o L::ala:rdr: ' '
Kull:rulan a:r9l:nn sertlili ve PKK'nrn ba;ru:julu n.retodianaacu:nasrzhEr, mtcadele.,-i liinitenierin bazrlanrun daha sonra da benzeimetodlan krrllan-qtalarna sebebiyet vermekedir.
l " p^ , r - . - . \ ' ^ : . - E \ c \ f i (Hotel'in sahibi Ah.net Nedim BA,5IISEII ilearkadaiL Vasfi All,.det KOSEOGLU arasmdaki ihtilaf, Jalldarroa Subay ve Astsubaylarile itirafgr ve maf,a arasrnda gdztimienn'rig, aluan gekler tahsil eriilmigti!. Qrl(an iliilafieitirafgr lbra}rim BABAT arkaia$lann llrmuttui.
lbralim BABAT Ba;balianL.k Teftiq Kuuiu'na ba$lurmui ve 7 ,vrl iiekuiulac?€uur kendisine garanti edildigini. ancak i7 yrla maift-.m o|.inca kcnugmalakarar verdilini anlarmrttu. Bagbakanhk N{iifetti;leri kendisinin bilgisiae baivunaad:urdnce En]dyet Il Isrihbarar $ube N{iidiirii ile Jandanaa Alay Komutenl ziyar:t :rnit !eBABAT'a "heyecana kaprhp yaoh; bir qey yapmamasuu: gereksiz konugma.'nasrnn"6liirlem\terdir.(!)
rs Aiarttin KA.NAT Polise verdigi ifadede (26.03.199.1) "gegmi; ya;aotimdmtemdtirm ve kendiierinin eroin kagakgrh!r iglerine bula5trklarurr bildiiin Abdi.ilkadirAKBIYtr( ve S:nai ER isinli Giineydogu k6kenli ki5ilerden onli)n ko;kutrrc.k par:srzdrrinal iiltirdiim. Eroin kagakgrsr olarak tanman iinlii kiSilerden (dldil.ilen) 5.hge!CAr\TORK, Sava; BLII-DAN gibi ki;iledn de isimleri:ri vererek kork,..tabiiec:limrdiitihelek tetebbiise gegtim." "Nlii5tekiye ettigim telefonlarda ba;ka isim i:.:llar::n:m vekendimi konirgirilla.'olariik tarltmam tamarnen onlarr korkutabilmey': natuiiur''demistir.
3
r02
a
r Ur1, ?0-iET- r! l l :{ l l HllilL 0 -1r0 212:15i1T0
',*"ui*-jiJ;'oi;;;;19;1t**,,f :li'";h[ff];:i',ilffi tl;'H'l'ldtr"il:'i:ir.il}:*j*;iff if,T:*lT.::i:..8'n:u'6'ni:3fi ::#nj"*j*",;:rl'r;',':ff q.:J'r.Tgnmnr"rulii-tr":ffi i*1;ncl*:*nt--g&il;;;' bdlgeve geriren,.ve t":ffi"f ;i&--ulreerierine ..gozaagt;,i;krJ y.{L11 t:t*:"t'J'1*.k;' :akia--. ": y-+- i:-:_-_-:--.,r.1-; rnzr.ln]aria 3:;ruiLE q:sy'*-_,
iiakka-_- ve M:.., +- ll.
ffi;r*- o lrllatda,b- f;:1.; "iii k$6 bir sr:re r;enisqe $mmi;'lfrll^tfi ff-"i"giui'G' ui' 't'" ieci::rde sc:a
stdililni$ir"'
,;m;r;gfuwgmimgw
rer6tle miicade:e{" i' -fPi.,l*;:#t};ffii56pla:rnda
tero!
I
verile4
- \ , e , { -
i'>Y,p,(.-1 -r'
. t "--4\ ;,%i.fi ;A'taTr1li:,!ffi -r..ffi Tt:u='-
-ailm**if'ffi*il$iil;r"'r;e:q$l:l::-':Yl*:i::,f,,;'*,:li:?11i:Sli:::s',r"'h*l?"s:iili;;i;;
i / )1 \Q3
,"",":i-:tr,!$ifllr*"-*,::?ffiL#iffif"-*#fi$*".:n.riy* edre'iiiln-ij: -<a:il':-
;;;*iltrr;,' Mi:se51 .': -*-';:
':u :'.r:n i?.!!;az:u"z j-:- ]'ii-..;-io jncellii:ecei Jl.uai
i.-iilf Ll
, Pl{K'run-ParlaYtcr
\qg_ecejry-9=!rE>::=-r.1 : cak i:rzCa yu: Jt.IIE1c> I ! r-"
velanlrglrklrra ycf arrrre'- *- , - --/r 'e yanll9l i l t :{c . - '
---
-./\ ""
*le:i icin iilegal faaliyerlerde :uluffreslY,z* alkenin ktcc i l"*.li!J "fi , r.,r.
-g** a". -uy g"lffi tiil
,*lt';;3ffi $A.�.q'*1i"":* ;:;-fi i#":::l ol' ; "" 0''
a
r : . i: ::"'..iil:iff '"'"ii-1;'.''i[*;n.l,, jcceriti, :ece: da:k
X.i;5'fi.i;i[{::.f:::'*,Tffi f "5X'"1-1"""i11;,li'-k:r.eila:: lc;!! ana:rk' 9a[9r-na'rarq3 "1:-:
Konuyla jlgili bazr haberle:ia gazelelerie y'er "
ali'aasl iizenne
.tisorli'ili'i/" E"*u** faaliyetlerine son verilntrltr.'
8. . . :*1!TlY::,-i:::nX'Ji'ff * l;'3lrih" iffJi'ffir -;},tlF:"sqffi$,ffi ft,';']HTjj "i*'u* Harcn avnr
1-.- - - ' - .^^ 'a^" ; ' i t i lerekornradaf l t t rz :yakrnakuzercEge^' rel ?
#offi$r' \Tf#ffi'-Xi.A;liil "vii*ril; nvf. H* ;#;$8St \ ffiffiffi;;tkvellerinde de Parlanaiar mevoana
' Bu ddnemde Ygs?++a:\ B+e?*T.;:'ffi#;ff;tt'5::
*- , "0 afu'J' t l L i - 1 .
+,: '*
( ) { a q rcq
Ozellikle Gilneydo!'.r' cia bu ilr celg;:ltn ;cirje yer ahe bazrgcrevlilerin ve iti:r,--;iian-n b,ilyiik neikezlere kayrnaian, madci nienfaatediisiip ,vozlagnala-n iie iligf li .tlmugrui.
Yukariia 6ze:1:nen seijsmeler. 1993 v.- sc.uasirr bzeil:y:n bchii:..: : . lE : i i . : \ - ' l : ' . i : : r r I : ' - e i ' c * . . e : : - r . : : ; r : 1 . - : : - i i ac . ' i r i o - - : . . r r : . i r . c l r . . . .da olsa a.:senine.L:ter,.-.
A-..lnda giziiniis olan 9e19e-. e ve kimu kurumirrnn i;birii-irni' : _ ' _ s I ; l : as -a i t :
T:rdrde bas,rr;l ir sailandiqt, PKK'run ee:i cekiineve basladrir vePKi i i ' : ie zcr . - : - - ic rn s : ld i i t as . rorJ . r . Br ner ic : r : in ro-o5: i i j r : b i :r ; ^ . r , l r \ l - i - , ; : . , 1 ̂ ) , - r , i , , - i .. - r - ! - u i L c - r ! c I ' r r . . r - r u . - n u u s u ) _ f , i l e i i Z ; l r
A-rca.i< daha dnbeki boliirnde ta-kdin eiil:r ola) \e seli;melerlebirleqtirildilinde ciCdi farkhl ilaim orta) 3 c-trir r,e kamu kurumlarrarasrnda belli tavrilarrn gelistili ve kamplasmalar oldulu biiimekedir.
Temel soru ;udur; Folisin, JanCumanur h3tt3 MlT in dftr.iliifaaliyetlerle iigili gahgmalan, basta Emrivet olmak iizere bu lc,rumlankamuoyr'nun 6mine sermi;, hatta gahgmalarrm engelle)'ecek durumagetinrriStir.
Giivenlj,kle ilgili L'un:mlarda ise itici ve yonlendirici g,j9 SiLalilKuweilerdir. O:ei Harp Kuwe:Leri ise Ozel Harcki Timleriyie orrli. idiler etkili gal5rnalan yiiriitmii;lerdir. Fatriat maddi menfaate y6nelLk iqlere(Senar ER ola-vri:da Nafiz LAR{C,{\ gibi omekler herr.9) askerlerkanqmamr;tr. Kanqaniar da tasfiye edilmigtir. Farkliirk herhalde.vdnetimde, yonetende ve anlayrgtadrr.
' :
Konunun sadece disiplinle izah edilebilece-li diigihiilebilirse deJaadamann nigin diger askeri birliklere delil de polise yakrn olclugunuizair etn.rek gerekir.
;/
1 0 5
IIIegal Faaliyetlerin kaynaklanndan, sebep, geligme ve netibahsederken ifade edilen temel tesbit; illegal- faaliyetleria .ffi"i6';;.1'' '
miicadele ba-ilamrnda geiiqme gdsrefdigidir. PKK tehdidinin kontr& ilirna+'t:ahnabilmesi igia dncelikle D."l"t y*I,.r ol .ny.gglelrrB_I9lgg_&!445, Piqmanlrk Yasasr gergevesinde itirafgrlar veGegici Kdy Koruculan sistemi de Pl{K'y--a kargr miicadele unsuria.n haliaeoetiriIn:i;:ii.
Suga yarkn kamu gdrer liLerir- r de..reye g:rne:i re ki;ise).9rkarI:rLr, m,:;ke:i terciLJerle baiCa,rarasr iie bug,ll "cete" olarak. . ^ ^ . J - - r . - r - , ,! f5:-Ja:J/n l I i . ]s 1 _\l tatmli t . : t i \ l l . : i cr i . : .r * c:.. : : : . ' .r : :
'Dclu ve Gilneydouu'da feodal -r:pr;rin mevcuciil. 'e:i, asiieliei a:asrceii;kiler, GKK sisteininin ozrirLn1!oCal ye:r_..a chl a:-rasr. agirerirri,.rL- . rn r . : l iu : : .v I rakta uzr : . r : iar :n . : r -u l - : ,n : . : , bd l j i J iJnoFi i i : - t i1^ - ^ - i " , - , - L , , . , ^ - ^ L ^ - . ^a-Yt_-r t ' ! " '
sei<iliennesi gibi unsurlar da il legaL faalil: l l:re key'nr-: I ar,::iaia eikiliolmugtur.
OIIAL B6lgesinde illeeal f:rli..:rle: icr.rCe ,u..:r a-la-n g:hislaim veitirafcrlam C:sihe olmal:n, gii.;elllk k:',ve:lerinin ker.idiler;ndenistifadeden vazg--:meleri veva kencilEffc sj: \ verenlerin Earr l-ierineatanrnalan halinde bu gahrsiann da biiyiik tehirlere kaydrklangciriiimekedir. Krsa bir ddnemde mevcutlara ilaveten .veni ve ilieealolugumlar meydara gl](ma-va baqlamr;tr. Emniyet ve Adlire ka;atlanndabu konuda 9ok sayrda bilgi ve dosya nevcunur."
Yaprlacak iq bu noktada gekillenmektedir. nlevcut ve halendevam eden il legal faaliyet ve olugumlara engel olmak, bu amagla dakonulann iizerine cesaret ve kararl rlda gitmek.
Ancair cince koordinasyonu saglamak veya yeniden tesis etmekgereklidir. Uzmanlar 6ncelikle istihbarat alanrndaki koordine noksanirirnai;aret etmekledirler. Bu alandaki sorunian l.Kaynaklarla, 2.Ortak gair;ma1'rgerektiren konularla, 3.Teknik gah;maiarla ilsili olanlan ayrr a,yrr tasnifederek incelemeltedider. Fakat bu sorunlai: Polis-Jandarnra re r\IiTarasruda icra karmagasr olarak da yaganmaktadrr. Dolaytsryla dnceliklihedef, -vetki-sorumluluk srrurlanmn netlegti$i koordinasyo;r olmalLdr.
i j1C6
: j '
T-YIL-$T1,'RT-CL' L{C.A.KqI L IGI
Qetelerden bahscCerken Liyt;iurucu Madde Kaca-kcrirEr'ndarrnutlaka s6z et:lek ee;ekir. Bu sellcrde inr.mlmaz klil cradafi vardr.Kaqa!:giiar a;t:-k kaz:ncla::m al:ia:il:k ve toolur;t<la sa1-'g.r;r kigiler olma
lcJurci: da olcu\:a :r:csale al:r:5lercirr.
Bu kor::d:. uznarlu taraiLniai :r:ri l: im5 d.', ar a-nd;n kisa birb J i i i m a . . : : r : : i - l n r i : . i J r : .
"Ull:enizce r,reyd.:.ia _?e1-J:r u:. r.ii:.-.rc,r :ir:iie .":k:ian:.ian iie ilgilicl:ra-k m.;cul
'cri:i: l:r:; deierlcli::i: le:i :ol,icu: vakaiai--al 5ahrslarn
1'ekn akaba olii; -::;:. alalar,ida orui i balrmn bululiuEu vc a;'u -u-einnilirsur3 kavrli.- Liul--l::r ci.l*ati ge-kris;ii. E:r qahrslanir o;-s::r;ize bir- . . " 1 i . , . r i r e - : : i n - - . J i ' - l r - ; o l - i t l - l e r ' n r r l < l r r ; - . : L i r i r - e r n T r . l ,: - r ' . _ ' ! r r Y ! . . J , i ' \
'r ':!- '-. o-.^ --' -.qraizil nl:r kurrre< su::tivl-. t-:-' l l i lt<tero! orgi:iler:rir iina.ns ka-u''ragrnr olu;i;rari .\ile Orea-nizasyonlafl halinialdr^ilarr anla;ilnrsrr r.
I ' l k . ' n : - i r e F a r ' i \ ' , . o d q r . - - . O - . : 2 . < \ o a l r - . i h i i r i i L . c 4 g u n l u 6 - L r
Giineydo-iu ve Dolu Anadoiu Bolgi-:i kdkenlidirler. Eskiden kiictjkmiktarlarda esrar kacakcrlrQr ile i;e :rsl;vari gmplrr [9a0 li rrl lardariribaren eiohe telebin artmasr ve kdnnrn y)ksek ohnasr sebebiyle orglniz-:olarali kagaligr)rk faaliv:ller',ri bu i dne kal crrmrql:rdtr.
Genel olarak ule.qturucu madde orgadzasyonlarr ele ahndrlrnda;
a) Organizasr. onlann igice faaiilet gdsterdikleri ve diger su9or3anizas; on la : t i le in icr t l r o lCuklan a:Ja5;Lmak. I r r . Bu org: : r izas lon iarbirbirleri arasrnda giigbirli*ni yapmak ve giiveni pekigtirmek diiqtncesiylekrz ahp vermek suretiyle atrirabahk ba-ir olugtun:ra veF mevcut olan bagtdaha da giiglendirme cihetine gitmekedi:ler. Ayrrca organizasyonla:arasndaki iliqkileri saglayan diler bir unsu5 ise organizasyonlar igerisind:cikliati ceken kilit isimlerdir. Bu kigiler orgdnizas,vonlar arasmda baglanti)1sallayrp faaliyete gegmede rjnernli rol oynamaktadrrlar.
b) OrgarLizasyonlar kendi aralarmda g6rev dalrhmt yapma elilimineg:mrigler, boyrlece faaliyetlerinin risk orarum azaltarak uyrqtui-ucu maddeka9ali1rlrgLnr dahe eiivenli lekilde ytiniLmehedirler.
l t2c.(
)
irnalatmda kullamlan asetikasitanhidrit maddesini temin edenTagrmacrlar (u),ugturucu maddeyi yr.rrrigi ve prtdrgrna ""kfni fafa3 1 1i..ga.hslar), -{ractlar (uy-rlStuucu madde olu5turulduktan sonra satma<amacryla paz:rlar arayan, alrcr ile satrcrrun ternasLnt sadlayan galuslar),Temin Edici.ler (u,,xqturucu rnaCde in:alinde kullmrle-r hamnaddeleitemin eden gailslar), Karaplr:r .{ldrl:crhr seklirde sektoriesr.:reveyoneliikleri ve birbtleriyle igbiriili icerisine girdikleri goriiLnekedir.
Or:aniz:s,von1ar rjncelr:i u-,.r:stu;ucu maC,le k:cC<cihiinr !ti:,:srrrrlan icerisraCe vapmaliir, Lt:rr sciualan kar' m::-j I.a--;m an,rr_,- i..a:tacl.;ia prtdrgnda*/ (Iran, Irr-k. Aisnisi::;r, !::r1_r.e'r te:ljn e: i..r..b::zn,-rrfi,rleri keac:leri eroine dcr.rsli]r::.ik elc,: ettiLieri L.;u-i:ur!..;maddeleri Av;uoa piyasalani:e p.::ariamalanvla. ulu.irui,icukagakgrirgtr'.rn ihetirn, taqrmacrlrk ve daqtun bol.uft_ru ele air:rglarCrr.
DL:ra'da laaliver s;ster:i1 rerJr oreiitl::hin, urus: rrcu maci:k:cakgthgrru en e,nemli g:iir ka.vnair olarC< kullandrkian bilinnekeiii.Ozellikle Te;cir Orgritii PKX'nrn; iiikemizd.e siLe-hir eylenlere ba;ladrgrl:13-l yrLurda:r itibaren artarl miiitan kadioLl';i:rra silah ve lc;rstxihtiyaglanm kargrlan.ra"k anacryia Oitaiic.itu, Tiirl-jye ve Avrupa l.,.'.-:icr.or,sanize bir uyusturucu ticaretite ydnelcili gdziemigtir. Bi: farLli;.i:ilc::yririiren organizasyonlann kangnrg olduklan uy.rgturucu madde kag:"kgrhirola\ lan incelendi-qjnde; B.{\?_\Si_r. e.\tT-!-rt. K-\S-rit. A\ \: ., v v l":t I t-rtl Urgaruzes] onlarLn rn Teror Gr jrj pKK ile il ig..i igeri,inc:olduklarr ve Oreiire maddi d-_ste@
Orgaaizasyonlar, bulunduklarr b6lge igerisinde hem giiglerinipekiqtirmek hem de liiriitecekieri illegal i;leri devlet kademesi tizerindenresmi bir vasrfla takip ettirmek amacryia, aile mensubu ola:r ve si1.a:iplatform iizerinde s6z sahibi olacak kisileii beLirleyip, f i iri irmiiq oldukla:ifaaliyeilerden elde ettikleri paralan gesitli yoli:uL a\:layarak i;adan:rgodintrisii kazatnalan sonucu toplum t:.;afindan saygryla kar:grlanmak:iolup, o-v potansiyeli sallayarak devletin iist diizeylerine kadar sokmakgabasr gdstennekedirier. Ayrrca kendi ciganizasyonlan dr;rndan sil,asiplatformda ve devletin idari yaprsLn<ia yetkili olarr kigiJeiorganizasyonlarrna kazanarak amaclan cioirulnrsunda lc.rllanmadiigiincesindedirler."
Kagakgrhk organizas.vodan geligir, milli ve milletlerarasrgeliqrnelere ayak uydururken iiikeniz hAld iller 6lcedinde riiriidjieamiicadele ; aprsryla eerilerde k-alrnava h3511n-1,r1lr.
. . 1
)
r0s
' Esas gairgmalar il Emniyer \ l-cdriilk::inde 1 a:rJmakracrr. ilt . ]- lr ikrt, r, . /-:e,--r{. et l . ' i l i w- - - ' - 5r:krl :r- v d l : - v u r ' ' r r J l
r.i icadelevi ne dlgfide ycinlenCiriyor ve',a deliti:ri k::.i:Lvcr. bunu takipclebiLrr:;i: vr}:: oiler::cni: m.:iLi..:1 mi:l I. F r'.:: ..r \ i i:ci:rl i l3ri. . - - - . ^ L : - : ^ : ^ r ^ , ^ i - ̂ - , 1 . r . r . r ^ ^-.r.^.-. .6yie.vel::iir,-n ki.
'cu :r'.-ic: .1: i.:vi ia'iizsiz
v.lrn menui. i:r:':' v:ya Il \Iiidurii _€r.:re.. l.:1 :i,j.rnllvor- ,veril , i::.iiler:rev':.::a b,ii l i:r-.;::jse dl -veai. geleli::r, ,l i".-i:-- it :r: g,ilci !::;;rSri..le sjleli:rleer, .sizl:-:: ',: ir or. Eerce De",let b!: . rK:aiir ;]i icacrLel..i ead]iigzi.leb:, lry1i. Sr.,:r ta-hllkatr bc:r vepa.:,.r:i l oi',:lei- oia).n avrrntil: ',1:l:r/c.:-ia:;rlarnlt 6i:enih:resi istent;e ce .;,i l;ri lro: v:!a u', us;urucu r:: '- kiaaor..:i. Uzavan ciavada cieliLlel :'.:-Uilln c:,ilne kar:rirg oiarak g:liyci,ne::oeCe su9 sacece kurye iizeiirde kairy;or- Siyre"s:r K;i,vi sire'.'d:naidin_r,or ve.va nicadeleci bir kadro olul;:asi:n e;rseilivor, idare bdt:inbunJnra se;,'iici kaliycr.
Fiukrik diizeni d.e idarenin iste:i4ini r a.rrr-:srr:, sr',r:nma yapac:k
;eKlde caLrgn::.rra im,k6.n veriycr. Nleseli Sus:riul: Jald:ma bdieesinlebir trafik kr;:sr degil mi? Bu sor,ri nna vrprlnr; gorev yerinegetirlmistir. Gk: 13)
lkida:l:ra baih olmar an. bu k:til huku..i I aprl a e. olara.kt : \C i r lenn ger i rd ig i hukrk i d i iz - r i goz dn i ln : a ldr lmrzca. l rsa c i rs ioiayiarla niicadelenin giiglegtigini gorii-voruz. Meseld Anariiur-Bo4razrarasr 10 Km.dir. Anamur korunr:asLz bir hudut kaprsrdr ama Bo4vazrIlgesinde de hudut kaprsr aErlmiftlr. Tagucu, Seka Iskelesi 5 lln.dir.Tagucu yol eegen hanr geklinde hudut kapLsrdrr ama Seka Iskelesi de hudutkaprsr yaprlnak istenmekedir. Kaprrun g:cekondu oLdugu biirne biline
,vasadrsr iglere zayrf,.veni mekdr lar agrlmasL acabe bir korur'ra. kollama,bezrlanna yasadrgr igler igin fusat yaraima degil nidir?... Bu durummeuL,arda bozulmann 6nemli bir sebebidir. Idare bunu biii:iez mi?...
:Gegmigte hakimiyeilerine darbe vurulan agiretlerin, si,vasetgt veya
der'let yanhsr korucu olarak yonetime ortal: olmalan ayrr bir Cevlet kusuiuolaiak belirtilmelidir. Giineydoludaki bu kadar silahrn uy.rliuldlu giri; y. ioiarak bilinen Va-a 6zeliikle I'Ia&kari Illerinizdeki n.rilcadelen',izin etkisizkalnasr o bcilgedeki ,v6neticilerir l jqisel zafliveti mi yol';a devlelgeyaratrlan bir qdz yumma mt? Bence solsr.rlarunasr gereken cinentii birhusustur...
' ' .
r_ - !* tJr.4 . . . - ; , :
.11 1t {6"3se. 1.: ; p ;eqiYt4t-:-.' /'Aqagrda bu nolcadakj gdroglerini vazar bir diier kamu id;rff!:.i,:': : ,J '(
raporumuzrln- ana gercevesine ula5makta ve tec.iibelerini na-lilermene kii -: -',
109
Sistemdeki bu arsa ve aksakhklann kisisel miicadele aigeliltirdigini diigiiniiyorum. Devlerini, N4illetiai diigiinen btrokat,ozel 9:kar yollan bulsun bulnastn keldi dojrularrnr u.veulamaya bagiryor.Bence bu sebeple, Askerler. N.[T ve Emr,il etiir al rt Cog;ulan var vec:trgma bu yiizden. A,na giderek Cevler iqin yaprla::lal karakerCeiistirerek, ki;isel ve; a si', asi gikarlar igin yapri;naya ba;laru,vor."
i - i ^ . r . , - , . . L : - 1 . . * , . ^ A - c r t ; . : " ; . - . . , , r < i : , . - > i 1 ; < L . i n h o i r : : s l e r! 5 ! u L l = - . u . l i J " . u Y \ r ' . . t " - . - _ = ' _ r ' ' . '
acl 1:akrrnal:::. i.:sn1er Liii:iisrzliii h;ta ba:r c;jedenCirne h3t:laiinli l:::r, a erse d: :...srirgr perspclnii dcia-vrsiyLa Sn.Ba;baka:r'a arzedilmeve
,/ Ce3erbuii:unl;l.ur.
3s')
1 1 0
TEKLIFLER
Onceki bolijmlerde sunulan ve detve eCiien hususlar; kigisel kalaai
ve bilgilere deliL biiytik iligr.icie ilgili ve yetkiiilerh allaii1klaxma, 3rsiv
bilgilerine ve kun:mlardaa -vazrL olaiC< gelea re5mi kayrilara
ie-va.ildirikntgtri..
Bir sons:uri.-ia rai,',:'l ha:t;lei:,r r::ii'i)2. varliya tevc: eCilec:'i:
Cclcjma:rlan -:t: ir;tLnek gt;i ien.i ' lr l revi::l iz oi::.iadr!l- c:.-in iesb i
c,-3:-"r bii.gi h"- :.:dri gtij.l;ili:-!,liz i.' . . lii-z'e S:-'. rn B:gcak:rr" r tutrri ve
e:ryeiileri sul:iLr bir tiokjitan haz::i::r:r va teibiiiei tjnern:: hedefi esrs'
aludLgrndan, :rrnaii iginiie sL:rri:r bcl:r;:-ierin cia-hi. hangi kar:'i kururlri i
air olluiunu teiinnek g;b: ::r--r\ ' ir r:i i:: la:s;:rlt oi ::n:rmt;l::.
Giris bdliimtinde asecridigi gibi kanu k-,r.:riiart bilgi ver"r^reie
is:ekli ve arzulu oLmamt;la;c::. Bu ciiieng. d,.iler ve yelkiiiie:le )'aprl:nuzun ve saedei siiren, dcsiane l'e gii"'en ve:en gciru;melerle a;tLrr--9i:r'
Kendilerini veya dostla:Lnt suglana he'leirnden 9ol:, olay ve gergek-Lei
tesbit hedefinin 6n planda tutrldugu hususu helkese aniatrlmr;tlr.
KamuolT:nun realisiyon gosterdigl, aacak MT ve Emniyer g:oi
k.rruluglann itibarianyla ba;anlL olabilecskleii ve itibarrn iade edilmesi igin
k:nuoyunca da bu hususun kabuLii ger;kili konugulmug, taitigrlmLq ve
arlatrlrnrstlIl.
Bu anlaytg, kargrl* bulmug ve mesafe kaydedilmi;tir' Raporun
tamaml bu anla-"-lq gergevesinde yazrlmrg, teklifler ancak bu giivenli
gergevenin salladr!r veriler r;rgrnda geligtirilmiqtir.
Teklif :1
Sayrn .Bqbalian'a arzedileceL birinci teklii +Ermiyet Genel
Miidiirliiiii'niln gete oluqumlarr:ra karqr genel bir miicadeleye
3evkedilmesidir.
Bu konuda kesin karar alnmait ve eeLigmeler Bagbakanlkga
periyodik olarak iz,lenmeii- Tegkilitrn bu konuda.ki acil, giindelik ve 90!uhemen karqrlanabilir ihtiyaglarr giderilmelidir.
1 l t
3
Bu amagla;
Emni.vet Genel lliidiiriii!'il'nde ozei vebir gurup gcirevlendirilmeli, Genel lvliidiir. ; - t - : r m . t . 1 > , ' _ . ; L . i ' a n l n L \ r "
._ Jt.:::t3s\ 0nuedilmelidirler.
hatta Bakal adrn.a hareketsallama konusunda teghiz
il Asry-is, ls:ihbarat ve Tero:l; lv{'iicarlele $ube IvIidiirlerinde--'gaLr,:::!lai1 u.iu-.1 sallava;,:.va::1,": cerhal r: i ay sur':1.i: -l',i;.r: i'da
_, :r.L::- :zde 9:.,r;:rr:in::,11, yericrhe s.jzu:ciien gu:ubun uys,:l g,: -rcrli gtrng- , e s;. r.-siz ksiier dore';iendirilebilmeliciir.
En: : i1e: Cer: l \ t ld ; r lugl i L- : ydnet imine r e: i l : -c . i z : . : r : ; ::ablosur:ia bagan suresi de sadece 3 av olnahdrr.
Ciddi ve ka-.nuo,v"'rnu :--.rmia e:eceli 5elignelerh olmadrgrmn resbiiiialinde Genel ivli.idiirL'Jk iist ydnetirnini-n bi.i1.'iik 619iide de-:isiinleceli ifade\ e u\ sull 5eHlde k:.'nuoluna kersr t:a-\hu t ediim:iidir.
Ba;k:nlrgrnrzLn yaz:,b talebi dg.,r,, ba;layan T..k heni:z. sonuglanrnarmq olan Emperyal $ irketiy le -ilgili tesbit galtgtrasr da Poiis
Te gkiliturca tamamianmahdr.
Teklif : ?
Emniyet Genel lvliiddrlfigii merkezli caLqmalann, ba;an igin NIIT intiirn imtridnlanyla desteklenmesini saElamak iizere ciddi ve Bagbakaahkgagozetilen ve kontrol edilen bir koordinasyon ka:ralt da agtlmahdr.
Bunun igin;
Bagbatrianir$rn da temsil edildili bir koordinasyon konitesikurulmair, onaya gdlan kopukiuk ve problem, yaztya dokiilmedeng0riiimelerle arrnda g6ziilmelidir.
Koor,linasyondaki kopuklugun her iki kuruluga da mes'uliyetsetirecegi hususu ke.;in bir karar olmahdrr.
Genelkurmay istihbarat Bagkanlrgrndan bilgi akrgr da sa!la:rmahcirr.
'3t
Tekl i f :3
Poiisil'e gahgmalar geteleri ve 3lruplan bir siireA-ncak onad: olan. ve bilir:en finansn:en ka.o''naklartrunhesabrm sorulmasr icabeder.
Poii:i.ve galr;nalarn iv{rli LraStfrnalsrla ti1]3i-ve ediinesige;eki:re\redir.
,/Basba-kanJr-irn vaurlt isteii ile b:Slitrlan ve, Orner Liitij TCPAI,'rr
r;- r:rk:rl:nnin in,r.i, '"r-, i c3l i inf.i:.r ct:risielilerek ne:icelenii;l lmeLI ve! , r i . r - - . r , : , r ' l _ . . . : , . n e , i c i : .
Bu amaqla;
Koord,naslonu sa-i1a.v::!t meiirez gulr.rbunun tale:le;i, lv{aliyeBal<anlL3r, Gi-irn:-jk Nlrlste;arliQr, Sarrf i ve Ticeret Ba!.:nh!r bagta'olmakiizeie dim denetiin biriiel<i tarai:rJa:r brcellkle ele ahnmahdrr. Ba.lialla;Kurulu'nun bu 3 konul'u karara. 'L:iranast ve bu kaiann ilgiii Bakanlartaraindan tamim edilmesi gereknekteiiir.
TelJiJ: 4
Susuriuk merkezli, gete ve illegal kazangiarla ilgili srmrh bir itirafyasast grkartlmah,
Ancak;
Giineydoluda problemlere yol agan itiraf yasasr tecriibesinden
fai dalarulmahdu.
TelJ i f :5
Ilgili bOltimde 0ze1 Harekat Dairesi galtgmaLarr takdim ediimiq,
somr ara atlf yaprlml;tl.
Bu sebeple Ozel HarekAt..Dairesi sadece plldl bdlgesiyie srnLrh
kalacak gekilde daraltrln.ralt, Ozel Harekdt Personeli sr'dece Oll{-
bdlgesinde bu stfatr ta;r1'abilmeli, bdlge drqrndaki tiim Czel Harekdt
biriileri lalvedilerek, Polis Teqkildtrna eiriegre olmalan sa$lanmaLidLr'
1sa
sessizliie itecek:dr.da yok eCiln.resi ve
l l l
r1Iik uygulamalar
de!iqikli!e gidiinelidir.sr!ianmahdrr.
t e ! : i l i : o
kararlarla yap mah, eerekiyorsa yasaluye,:lrmanrn Anraiya'da eercelJe5mesi
!dariIIK
0n celild e;
Yukarcia sunt.an :exliiin reaii:as.ronu Geaelk'.lnay, \1iTEniiii-'-.ei Ge;rei \.1id!i1ii!'j'niin gi-jsle:r dogr,:ltusund: h._rrlan-:caliGeneL_ee ile saglani-nah. eereicivorsa ;;asal c'.izenlemeve eidil:relidir.
-L er i l l l : /
Nlilli Giivenlik Kuiulu Genel Sekieteri tarairndan birkag .vrl dncehazrrlanmrg olan '!I(arnu Guvenliii Kurumu" Kanun taslaiL. in.-eLenmeli venui-lrne n cez::lencrfinesu:c sunuin3ltdt:.
Kamu Giivenlii i Kurumu Ba;bakanJrga bagh. il lerde re5;dl;lrolmayan, sulrlt sal,rda kadrolu ancak operasyonel yetkilerlqtechi4gdrimii.devletin trim birimleriyle iliskili ve tafru-ii-izenffisayrgi v-genlt ahla-kibozucu, yer altl-yeriistii 9etelere, olugumlara ycinelecek bir Tegkildt olarakdi.istniilmelidir.
$imdilik;
Ideri bir karar olarak bu reskilarrri niives: Ir[iT':e olu;Luruiabilir.
VC
orr
Siir'atli bir incelerne ve MGK'nun dncedenrgrgrnda kisa siirede yasal gerceve clu;turularak buvannak miimkr-irr olabilir.
yaprLmrg hazrrltklarrkonuda nihai karara
i l 4
z/ 0{,_{ o
/).
T eklif: 8
L:y',rstuiucu kagakg rgr ile milcaCele. Enin.il et Genel \fticJrlii_iii'niiilrurn fa:ii; etle;:ldel bjri olrrk de!i1. e;rc;iitii ve ac;l kolulannd.rn endi:de eeieai olai:k ele aiurcrahdr.
Eu cai:;nrlar s iirdii l i irk:r ni:cad,:l:i i:, i l d1.:elincre ii ikeser ' , ss ; : r - : e . : : : ; i . ' ! ines inh. , as" l ' : :c . - -<{ : : t . - . : '<L: : , : : : : : . , : ; ; .
Bu seeepier
Qesitli sailderle Ernniyet Gene ' )i.;J.'Jri':i!.r Kac:.1:9rift ve O::rniz:Suglar Daiirsinde v: il 5ube !{tLri.. j!:1:;inCe istirdair edilen pe:sonei-serekij olc',ui'.i 6i9!de derhal ve sii;':.i;; cieji;:iriir:r:ii. ii-:karli ve i;inair birsegin.rle ;,-eni kei:olar olugr.uulmaLd rr.
Sonra ia bu Dairenin g:ir:nar,rrL, iL\ '.i; teklif 9:rg:vesindeeenislclilerek s ;:d ii ni Lrrelid ir.
Tek l i f :9
Ur.usiurucu kagakgrh! konusu, ozelligi olal bii miicadele alam
3 olarak slcilmeli ve mali arastrmalarla birlilae ki;i ve eileieri hedef alanQzeL bir galr5maya oncelikle baglanaalrdrr.
Arqivlerde yeteri kadar bilsi vardrr. Koordineli bir gaiLgmayiabilgiler kr-sa sirrede biriestirilmeli re si:r'atle harekere eegmek ilzereuygulama p16.nL hazuianmahdir.
Tekl i f :10
Devlet Arfivierilde gegitli kaga-figrirk ve ii lcsai fe:liyetlerin bilgisihata semalan vardrr.
Bu iilegal cahgmalann devaiir edebilmesi ba;k baqLna bir problemdir.Bu konuda devletin ilgili birimleri (\4aliye, \{T, Emiyet, Giinriik,TeSr'ik-Hazine) isbirligini geliptinnek zorundadrrlar. Bu igbi: i i$lin esaslarrtesbit edilmelidir.
bubir
1 t 5
J
I el iur: r I
Jandarma Genel Komuta:rir-ir'iun, l,IiT' in vebilgileri koordineLi bir ;dkilcie delerlendirilerek; herve Bat bdlselerinCe de illegal iligki ve clugunlarakrsa siir:de lxfiye ediirneliciir.
iig TeEkilatta mevcltdah.il olmuq personel
Li:-: 1'asas: bir k rnud.rki .ze.i: . :;. i h Lz l:.:r.1:r:ca-krr. Z:::n i c:-.:ik ' - - : ; b i l - . : r : : .LLr . B. t b i ls : ic rn tc . l l -nr . r rc rc : i i - ; i prot '1e: . r i c ,znc. .cl,elerliCir.
,/- Ct:.::eiikie Eir:-ri;el G:rel I lfCilrlii'j'min ve tr.flT'i:r ketCi ic
blnvelr:r;ne dijne::k bu .;air:"r:-Jr -. .,: i.:.ir prcblemin cdzu::ii l le henteliiildilan c:rore edecek hen ie siir'a: kazandrracaktrr.
I eHtrr: I i
itirafgr kullamlma:r siir'atl: sri,l;ie.rdLi:lnaLr, itirefgriairn sinrrlrsaytde ve sadece belli konularda kulla:rriabilnesine izin venlneli. her i:Valisi:rden ve OII{L Bolge Valisir;1en mevcut dur'rm. alr:an tedbii.vaprh:r ur eulain.:i."r hakkr-nCa taisiidi| bir rapor istenerek bu.konu 15 gl.n
' iginde kesln bi;:ka.:ra icniii::iiirilmeliiir.
itirailrnur eski bil suglu oldLLiu, kontrol drgura grklrlrnda grkaria:rdo€rult-.rsunda inisil atif k-ullanacaft ve kuilandrklan unutulmanahdr. Esebeple itirafcrlann spekiilasvoniara yoi agabilecek galgmalara dahiledil nrcmesi gerekrrrekedir.
Teklif:13
Mevcut GIiK kacirolan sayr olarak dondurulmah, bog veya bo;alanliadr:olar ipral eciilneiidir.
GKK dan ist:ven ve d'-rrumu uvqun olanlalrn Ozel Giivenlil<Gorevlisi olarak gahgtrrrlmaian saglanmalriirr.
Ek-irn 1956 rarihli Gegici Kciy Koruculan Ydnetmel;Ei'nin gdreve:on vermeyi diizenle_ven 22.rnaddesiain u,vgulannrasrnCa hassi:iiyei-Ecisteriln-resi sagian-.nirh. azami yag srrun 65 ten 45 e indirilmeli, 45 ;,a;r:tijzerindekjlere 2+.n'raddede yer alan tazmiRatrn iki katr ddenerck 2 a,v iginC:ayrrimalafl saiianniah, nvgun olanlarn i;9i statiisiincie kamu ku:un]la.r rnilr
9::li;tu rlnalal cjzcntiiriir,re lidrr.
t I 6
]
".1lieo.': '1t'3Biilgede mevcut yan-feodal yaprnrlr daia da giigienmesinbi$-e$_dp ..'. '.-. Iolan, aqiretlere daralr GKK sisr,.mi scbebiyle bolgeJe as:ret y3pj!11ii-.i.1a;iretlere daralr GKK sisr,.mi s.bebivle bolgeJe as:ret yapccjziiimesi durmug hatr Caha tesirli hrlc -eei:risrir. Agir:t be.. i.:i ie aii.-reisleri sallanan bu gelirle daha da grlclenmigler ve farkh sug ve tet6rcr-zmiz:syottlan ort.ri a gll-.nrgtrr.
Bol -zede yer lc5k be l i i a i le r : - r - . i r : : .<r lq s i . , : : r : i :k i e :k : i l i3 i r jkrinak ge:eklidir-
| \ 2 : l3 t rJ . t t rd L f l r . i r ts -nC-1 oJ: lar - - rL : : on: : : .e-e l - i r .
Telilif: i 1
I . rnzn Bak: ; r l r f r ' : rLr I : ; : r Oy: : i - . r S- :cr - l ; r1 ia i l - : i . i r ; lcn le- ik::;:.n:ir bi: sc . :j i-:::nJv: lior.u olm:l:jr,.
Bakarlr': kumarhaneler: han:i :r'rse;i.;le izin rennigiir? izin re:ilenk;;ilerin kiniikleri kemu adna utanc rcricidr. E'iriln kumarhaneierde iiq:.h i , _ : , _ r ; i : h . l i r i - z r l - , - . - - r . ' - - i . . . . - r . r . - - - - " . . - r n -..-.- -.:1lrTrai. ;o.L1c : f l c ui, gas:l su9 ran ) :- -r) 31 . . . - i n r i L : l c r r i < : l r Q . r l r n l ' i - . , - . : . - - l ; ; : l r ! . / e - - , a. ( J - : . , c . l l r ! l - . I l ' J . . L c r ! t C I : : l : l
k:lc gr bir kurn:.: Saneler z-ncirnde nc r api::L onq 3 g rk:: .:--:l lu
TeJJif: 15
Krrma.h ; - : i s lc t i c i le ' i r ' r ' - . la r : da! c ] . 9 | \ : l l ] u l | d \ g u c N d ] L t
incelenmelidir.
TOPAI iK nolu istanbul DGM'ye 1991/.+12 sayrh dosyada 1989itibarr-vla nal varh-irir agr,klamt;trr. Digerle;i igin de br.r billiler vardrr.Bueiine kadar clu;an trilyonl;urn dur,rmu ancak bu.volle agrklanabilece|:tir.
Teli.lif:16
TBMM Susurluk Arattrrma Komisyonu'nin lugu ve sorutturma.vLbelirle',,cn tesbirleri Ba5ba-\anhkca ilgili riierciiere duyurulmah ve geregitakibedilmeiidir.
Srrsurluk Komisvonu raporunda neticesi ortada kalan pek gok tesbitve drLeri vardrr. Bunlann gereii onem ragrdrlr cihetle ele alrnmalartgeiekeceklii.
(-. ii I 7
I -; i"ri": 1'Teklift 17 ,rl "i*:"rt
fii*>Teklift 17 .fi,{- " i\,:-. ',,,: ., YEm:riyet Genel N10dlirliigilntn hibe silaltarr konusunda, d^.1---
NliC-rhike r': C in:rill \tLi.re.a:..s.nCe mevcui \.rir.a5;k bi_ei 1.r: runraydrnlaii::a-k t::erd kapsanlr bir ircelene-Ceieiiendirae yaptlm"i,f ,..
. prilii ddeneker 1a_orl:rr; ai:analar hajc tut:lsa bilj m,:i.:teiiir ' : . 3 : . : J I . 1 : t l : f L : s a - i . . : : - j j : f . i . ; : r . l v r ' � l : r a : : : . F : - : . . i : . . : r . : : . - .ha:caa;la :,:i i i i i--ri Cegtlse bije iucuta r e:le;:nin netle,,;...,si:-e :.i:_-,e"v3. i i t i .
-{lna:r -hibe olan-drienek de sereitl ici:.
s;trhiat !ciusunun slekii ld:i i anacl: istisna:Lnr
_ - A-vnca raporun muhielii sar. i:-lal.1da acrklanxn ola;.r ve ki;iie;ie ile,iotSraK:
18- Abdullah CATLI,run Curumukapsa-.n.ncia ele airnm:rhCr. QATLI,n i:;
ve konunu birvarsa- 80'ii yrllar
scrullrrmacrcesi ve
scnrasr iiiglileri ar:;trrh:rahdti
19- .\zerba) can'da Darbe Gir:;i-;rl ve Tiirk rarafirun tunrmu 3\ ir b::sonlgf,rrmava konu olmal.-lrr.
kt"rn*Z''ta'n bat'ltst
20- Korucularla, yaprlan 6demeler ve bu <idemelerin ydneldigi ki9i,a5iret ve aileler detaye edilneli..ve aksaklftlar kapsaml tir gaLqirayladejerlendirilmeli, eerekrrse ydre Chiversitelerinden y^ararlanrlmahdLr.
21- Talih Olunlal Salonlannr i-sletenlerie ileili kapsamh bir selir_ter3i ar:qtrmrasr kooriineli bir sekilde b.rslarrlma'ir. kara para isieirleriMali Polis'in de Cestelinde takibedilmeLidir.
22- Meb.rtret Aii YA}RAII ve kacirrlmasr olavr_tekat ve \IaliAragtrrnaiaila birli1l:te yiiriifiilmek,.zeie soru5turu Imr I r. Capta son rrcaigirve imalatr konusu <jzel b i r pol is eki r :nce ele a l r ru le l rdrr .
?3- Nesim MALKI ve Yener Ii_AyA,nrn oldiinilnesi olavlarr maliaragirrmalarla birlilcte tekrar soru5turu jmilr. adrqccen t:fecilerjn alaca.!
1 l s
' . i , , ; , , 1 - ; - i ' . - 4 - . l r r - ; . ^ F r < ^ n i c n l f r . . , 1 F m , l ;v L u u Y u N t r
t : : n c e m , n a r l , r m r l r r l ' r
24- Yeteri kadu biLgi toplaran ve itirafcr Ibrahim B,A.BAT'Inag*lr:maian-vla da or',a-va 9ftan bilgiler gerEevesinde, Bodnn Sur Cluboial.' l in ve .rl bin dclar'n haiac oloril: 3 rri:r-': !: Pa\ i;;ro1r i.:ciaian ileilkilet F-.r"3ATA$ cinaye:i,veniden soitjlr,iiihrtehcrr.
l7- Enr*aierla iicili scr-:;:r:i:ii:la.tn sotlucu
i aprlrnasr husu,.: k!r:ra baglanmahdrr.
a
0tt
1 1 9
Ft 'tf?fi t< .,S vfl t\T fJtLc
Srl'1ir \ luitrt ir Sooil]azNolra D,:13is,Ge. lc i \ a . - rn \ ' { , i lc l I I )c t l l
Konu 1ll0/100.1/l j SallL Dcrginii l i ' s3\lasl
-f*n" /( L-
H-AKA}]T{ iRK
9t ' l t
FROI' : AKALEI"II TI.) 1ITAI.]EUL-TUFTEY Fi:] t]I' :
Nokta Dcrgisi yrl ler<J,rn beri z:vkle ,rluLiurrr \e )Jfl l- ir .or3;i l lr l lal 'r
l i lkdir ettigirrl.bir
O.rliOit. V,ito.t,1o beliftigirll siy-lnr7,h rse l'err'rti itL:urluL Lrt'rrenri v' Korkut llkelt
fimiir': actt, k:tapiannrcla yrllar duc'.siddc'n bugljnc ka'l8r kull:rndrfrnr brlgelerdcl bir
tauesiui ArL.[a q.kli lr vrnt huln].:.sur'z qil- i:.rLrcI r,ptltnl 'ttr '
istihbarat. SLrsurlLrk tonusu' 'l iirk V'rn'rrr' KoLrrclelriarLn Diirllrtsl re- ienzeri konulalda
uzman oldrgurn ve bu konuyu kapsavau erl sotr +s kitabrm olal] '\lalltin takcl Kimdit?
Kiiabrm Qaircr yat atandrktari 5 hrrft: i,rrua 11) asay3 qrkr' Derginiz'leki haberden dola]: bed
atr', hirkae -eazctcci arl-adas habcr yapr .rii iqin atdl Hatta )'npscillan h:rbere ii)erilden
birisi ;i:.vic b-ir baqhk brlmultu: " Noka Dcrgisi kcorji kendini vurdu ",i'akat bel Sayn )iida
Ergenq'in eiicsini 30 yrldan beri tarrdrirmdau diin sizirlle godlsmcl isledirr' -iltut n" yut,t ki sizc ulaianllni halbuki ben Tiir*iye Curnhurilrcti Devletinin yetki
Iilerinden iiikemizi Yijnelen her kesirnden insanlara cok rthat ulaiabiliyorurn. Dernek ki
burada size ula$amlrnirmro ncdeni benden ka-vaaklanntyor. Egtr Nolla Delgisillin a$avinc
g;rers",,iz 6-iO Flariran 2001 urihli Nokra DergisiniD 22 vc 2l sayfdlannda beuirnle ilgi1i
hnb€ri giJrebiliISiniz.Yukait<la belirttilirn konulaiLo ilgili gcd9 gazeteci atksdailanhrz bir llabcr ydPuradan iince
lonurrun uzEa J3I1 kimselerle gi,rijinreleri daha i1't olmlz m]? Bcni rydlulatmak diiiiin-
cosivle baDa d6nccck 0lursaniz sevinirin. (all ixl l laflr irzdl h3)cnlJnntzln dc'\amlnt djlerint.
Tc]. : iJ 5ll4J8 00 55Te l . : 0 5 j i 600 l1 91
Kitaplarirntn bir krsmr:kuUi4"y,t"r'n Oiinyasr / Mill i istihbarat Teskilatr / Abdullah.Qath Kimdir? /
eaUatirin D(inyasl / Kim Bu Ye9il? / Tiirkiye Ateq Qemberinde / Susutluk
Labirenti / Koriut Eken Kimdir? / Karanhklar Prensi / Amerikan lmparatorlu$u /
ieaef titfe Torkiye / R. Tayyip Erdodan Kimdir? | Ankara Wash-ington Hatl' I
Airep ite Yrlan / {umuz nmerika / Biiit lk Ovun i Biiyiik Komplo./ Alaaftin gaklcl
Kimciir? / Amerikantn Hedeiindeki Ul-keler i Asrrn Operasyonu / Ttirkiye de Kim
Mafya? I Mafya imparatorlugu / R. Tayyip Erdoian & G' Bush
)#vr'w. I',a!s2aht r k' co*'
,-u.dt/t1,,,::rr 4-f'14-.
-.j4--?**iJ-.
tF:ol bEq- g|? l )1: : lril Xtll /.1)t!|I-tngfltlL5t a[ i,,]lrf,B]ij : ![]dl
I
.Bucakln mahker.neyesundr.rfu'olay gantadaki'srr qiizilijFor, larlrrdangrkau illt I'elge, Qath'nrn
pasafottuyli ilgili.
ANKARA ECROSUrDkitLllmktad$!i51,.0dl.!r
Y.P S, rlLulx eslj nlilLivcki-li Sedrrt Sucrk'rn lstanb,.rlAgrr Cezlt ]{Lthi(cfncsi'nf
"qar|\u:r irritasrodan tkan,;rzlj bel.
ge1er" di.rerek verdiii zirln Liu)dekiilk bclge si,n,trlna pln. bu belsrnin,q,tth' rt ll(hJ!(t Oz.ia,v kjdtAi iieTr,irkr) ehir Londri ltrtlonsoloslLriu-rra bqvurnr:rk p$itolt ialcbini l(EFdiEi itkeoiLdi. Ab,lullah (:atlr, Iisllre'Lc'dc korun ticrrcJ y-':prn frnlruLfrIge4ck,\L!nct Ozbrl ' ln kirnl i i inebiirilDr:l)iis, soffr1 dr \{ehrttet Ozbav.rrlna Yetil iugiliz re norrurl rltrtnrlng
Ancak iru pasaponhrdrl l.tcivtrtrenkli ol.u :tornrll prsip()d lk lrrtdr,su; lrka.kcn, rskerTik tolxrrtr ir.de'rritle polis lrr lasaportr tl lo)r;ru)ru.C,ia!lt dr ingiliz I-',ts3poftir rlr rr'rl Llr!J.na 9:km,9 vL Londr.r'vr grdfice rlelli$kdrsoloi (g.r LtyLrt,t k ki!,crtr taJ. l i nrrnr. : j prsirF!r i f . i l :b: l lxek;rnrircrile t,:lepte L.uLLuruLryr. o
z5 Er; f l r Fooz !B ]) l f : ].1 xrlll 7
\f>tJft-L-_ll1]f ltllS i r)L I ftll-ill,.]
'21,c
lYr"IYAT ]!SEl_i a1r )jr'litl:?r,
Isni l"ltr gtitr tii,thlrr
et:[ I ta!; gE I)3 : tll.t ),ltl_j . r .3 tdt l - ]1d t1l5t ,11 r l l=nH J : l r - l l l
sdt oiaLi Ft7,gori clzri
xi tisn Sqtr
'orklF'nm oti !9?enndhr ,e liuel ikaf,ar,.r )€\rndan0gG.oEn, ,tahiFtj 'COK GlzLl' ionurn.ar d I X irlhece tzllratsutn.(en tnntaq fafnd6 Kqrlanifilsi( r.ee. zafreit, tn.tletGenel Viiadd sn. MEHMETAGAah talif,atye EK l de eiri vedrklanai ndlrilii€. sri?nler lA.llrsdan rearfi a!.d'tt
ailgi.ie gor€ daha lsl inakamrern i3r'.r3,r dahliidegeE€(leiJr]|nek ien€n bir 9€r9fladi, nul€met vasrasLr4r xllker? sevtenilen 3llahladen EK 2d4 clns !e rnrriiij:r bei"tilenle,een alrnrp ade €dilft i$lr.
Ancar:361ko.ut! crS llieOeK Ear yel a:anraafd; /.F',o!$lrK !!tunladal1 dol€y, hulef4l $hrsla bn data rruDal ri!.rr3{vE naoer arrek tunr t3o.ai3a r?gfiren olanknn olitdlr.dan EK-3Ce!€r0en 04ll srraFr
neilr g8n at Dres m eslLensmrtl. 5u*nLsra iocr xllina geJrelieir ceraF elraekie or!t. :6,a!elolan4rgr 6k0,rae abhbr leslirn :lnrp rig'r: bakema aie
KORKUi Ei('tL
EKLEFI
EX,1 ipsrimAlrsi rll6lreme Crns ve l4Lk
E| l ' l res r f t !o re . l var . j iec .sve l l kEr l
:K-3 -(Si! KaLan NlaitetE 'l nsve:r'i xlrl
iof 6r l l . l
Kurl; i t t Efun tt Ltt l tHr Iutnl j , lJJr
ZF:E' iE' ]Z EE ' I )Jf : r l'l :tl l ,l.lildlu--lilrlNbl5 I ii Illld'N>lll : l^lD!-l
:
a
:
'iliiiifi*iii
iirit*iiiiiriF:iiiii$i:iiiiiiiiitiiii*
z
6tEii:
I
o
tril
il!ila: t n
l t q
=.z
! J F
l ztrlll 3l.l|
l=
rcz
I
) l (l l l
llfi l ;l :,1,
t;t3t !i-
m=
Pts
z12gP.
IFt o l
te>1
l l) t < l: tc!ttzl' l-l I
iJ=lilxl
t c l
ItD
rl
J>Itr
lsi3
lq'IPlg
l !lrtoloIFj3l3lElCllv
ler
lvlmlt-t>
l<l3lc,l9IFlc',
l;lot9.l9r
lzl3total-lo,
l z
l itn
r l or t o
t>t.<lolz
=
l z
trlll ll='o".t
za
o
m
l @
to
2
n3
Tzd
=
@
=
E
gl
l o
l !
tgl -
m lF l= J
1EE
:
z l
FI
IF=
F
t ! lz )
mz )o lc)lEI
3
E]lrtl
3z
l =
z
a9.z6)
L
2
z-.1
zc
F
o
To
PIxl
o
@
f,r-t@
{I
@
i iIEl 3lev l
=ial
l @I Tl =t i -
t=le/
@ lft
, l
3=
g
oa1! l= l9 l
t @tp
< l9
zo
3
t >
l =l rz )gl= l> l
9 i
FI
a'
l o
t=f
o l o t )o i r / !c l > t :
z ; 1 !r l d l Fti9ls- t l
i t l^;l i;tF/;!i;1iElsl:ISIFl U g
/1-l li l
1 Zrlx
l 3Itr
I
z
zo
! l;
fll<i:
l a
i l i lFlRrlil=lEr d l J l ; l x
s/4El;l l l rl t i t
1R]fl;lrlSt=! l z t . i
E]FIEFI:I6]l l ' lt l l
t - t ()g))l<i>
IH1ll l
/
i
l !1'o-
I ; I131c
2
z
3maz
t ol .=
o
! l
i5
;lf;tit
=
=
3
oz3
/6\I -:1
\, ,i"l:.
i.:**iititiiHii:iiif g*:*iii!;ii::iiE5!;3 i3
1 6
.cF3
> -
p r
5 . sd P,6
F A P
c $ -? 9 : I
a s t FE E i -
6
-3a -
a
; t r P< b i ?
ril t
-s
5FEE
n
gI
xi r:> + ^
t z 4
.c 3*< : ;
'i!Et 5 i
/.1 ,1 ,)) ) )
l1'L
lilettisi, Turkiye nin bugiinkr bagml, ge!i durununu hazmedemeved !e bi'
iimle Sergeklerin ernrettiEi devirm yolunu luima yiirekliligini gijsteren kirnse'
di!. UlusQuluk devrimci enlelnasyonalizn ile getiWn bir kavranl degildir, ama
kozmopolitizm ile bagdagmaz. Kijrt sorununa gelince: $eyh Sait isyanr ulusg!
bir isyan deBil, Menenen isyanr gibi Naktibendi tarikalrorn k4krrtlrF bir ha'
rekettn. T!rklerle Kurtler arastn d aki birlik ve kardellik, tarih srnavmdan ge9'
mi!tir. Turkleltirlrle (asin]ilasvon) siyaseti Doguoun geriligine ve emPetyalist .fesal planlar j?ir elverisli bir alao haline gelmcsine yol aghaktadri Sivas !
Koqgresi ve Lozan daki dutuma geli dijn0Lmelidjr. "DoEu meselesi' ancak'
Kurll€re k.ndi sna dillerini kuLtanma hak*rnrn, mclkczl, larjk cumhutiyct
maarifi dcnetimindi tanlmakla vc alnl zsmanda mil1l demokratik dcvrimin
left Do!ud!, hem b0tln Tutklyc aalhrnda bllton dcrinlGitle gcrteklc{tiril'
me!iylc adzi.lme baglanabilir. G. 282-309)Belli'nin din konusundEki gdrul[tre Selince. Gergek d€v.imci, helkrt di'
Eine kaDl gtkltlaz, din d0fmarltgl e!.!iez A$a aqlkga getici nilcliBc boronenbk din 6nlayrqrna, diniD rdnilrll.t ,rlif€t lElat;dsn devrime kart idcolojikbi! arsg olarsk k!llemlrnaslna ksr$ g .rlttlhdlr (3 310=21)
Do[u Pennqek /d. 1942);
Gaz,Bnlep'Le doAdL. Ank€!! HLkJk FakLll le3tnden m€zun oldu (1964)
Fikir Kulupleri Federlsyonu genel baqk.nr seCrrdi (1968) Onee, 1968 dcnb ailAyar6k .4ydtnlt dergilifij qtksrtr&en Maocu srkada attyla Prclel.r Dcv'/ in'ci A)drn/r l detgrsrni (19?0r./{fr-Ao}lu Ssz.tesrni (1969) grkarrnala basle'
dr. 12 Maft 19?1 darbesj 0zcritc t0tuklBndr !c 20 yrl hapso mahkorn oldu'19?4 atfrrdan sonra Tilrkiye ltgi K6yi0 Partlsi'ni (TIKP) kurdu ve gencl ba9-kanr oldr] (1978). ciinilk 4)drni( glror€sini qrkardl va beqya?arlrBrnr yaPr(197S-80).12 Eylul1980 dsrbesiuzcdne tekrar y argLlanrP mahkonl oldu. Ser
besr kahnca (1985) haftal* 2000'e Dogru dergisinil genol yaym ybnemcnli'
r , . , \ . ' , . n 1 , ) a b d . a d r l o { 8 ' P e l n q e k d a h ' " o n t a S o s \ " ' \ L ̂ k n : a r r t ' ' l '
! ' l ' : ' rL , : i n ,n genelbaskanr o lmu$u'' p",*""i X""'^1,.*i" devrjmci bir hareket o)duEu' Ttrkjve de builLiva
aenot<ratrl dewlmi temsil etriEi goruiiindedir' Devrioci Kemalizln kendr'1
den 6nceki devletlerin srntfsal sdmuriic! ve baskrcr niteliklerini gormu9' bu:
n!nla brrlikle kDrdu6u devletin bu srnrf (elismelerini q"zdnELlnn dul'inmul-
tnr.'Devlimci K€m;lizl4. devleli otoiireyi ve ilaati vijcelh ezi sivil toPlu'na'
0, r . , , , . r s i , '1 ,^" ' . g . , . r r rErnde drren e hrkktna k?ddr v ' ran b i I o?gt j r l i ik
0""" r ' * ** ' i f ,^" Bugln Ata l i r lkqulLk rdd ' " ty la d€\ ler ' \e i l 'aL i )n_
""u". rtt"*fguot*, X"-alLst deEerler-hiverarEisini basaSagr qivlrm$lerdjt '
it i"lui"urt i,"u'tnui"Eu s aptrrmDl;r, lersine Qevirmillerdir' 12 Evlnlciire'
;i;;'*"" ^;Jt "! .ttaturleri 'vgutamatarr da eleetrren solcu ve sivil
t"" i" 'r .rut n.. "*t ye haksrz br! i t )aPmrt oluvollar ' hem de vanll1 tak'
t ,k suduvorlar ' Cunkij bo)lel i ' ( l€ sol olrn Kemsltmr sagc ldra b raRnrrt oru-
,", i l .6i" *".tot. emperlaiz'n 'e orralag rle oevnnci bir mucadele
icrnde brcrmlenmhLr'' ' " ' ' i " tJ, , r . t* ' t tO", loplumun )cni leime isregrne kaltr Araturkeulugu
u.u*r.""" .J '""" t ." ladiklan olqtrde grrgide dinc aanlmqlardt l k ir lc lc-
tt r#i,il'ii]' ""t"t- bn idcol;jik agr; iqinde tutmak statirko aqrsrndan
daha uysulanabih, v! daha sslsntrli sdrsluvor'' Bufi':,Tii::ffi,'iH;:!tlrl1jk. Divaia ekonomi3l, rckabet !e sivil toPll
i lffi;;1;;;il;;dut qurlk{r Marot:qoru'sr\oBolsvle!.nrn da sb!'ffi ;ii;:fi;;;l;;;io:itiiaer rrze'ine t<'rrT trnurrur onJnrr !orJmruruk'
isiglru "e orcrtt,li. e5dlrn,r drtsrsD ri!j) toprufi uzlrtsmsz
Dcurimci setmitrne raBrnen At!rurksulu!'dn iler;:f[:il: li l l lJI;
vi kalnamr!tlr' Dcvrinrei AJa!d!k90le! iktidst
i"Cr; irki i '*EJ,t i", ecki lmrl letdir ' .A16turlcJl0k "Bolyt l irreidcn" yok3un
goiuoryu, * irn,trgnr. dclg66rnrn rdeolojhi olms ora16grnr yrnrmiElir 'De
Eiliu ". v.ifc". iit.ytnlet artrk rcryrliznin "m6nyetik 6l4nr" iqindedirlcr
fsdeal, rY 23 12'1985.. 32-3)'_'_'p"rin,al ult aLar, ' t i yBzl6lnd6 ' lepoden inme' l6vromlnl cle el lyor vc
,u*i"t, ; I".ut a,"t i" i" mudahtlesi olmsdln lonuna kadar'kcndiie gelr l '
rirJtiyr"' *tii*.t q.gaellalmrl bir loplum var nldn?' Her topiudsdl degi'
ii*, ili. ""i.'*.ia"i uir dcvrime vol rgmaktt ve sivil toplumdaki esas
iurtt a.g,1irn dc siyasal devrimdcn lonra gcrfeklclmektcdrl .Dolayrsrylar.iur,roi
'"orun*,i.. lrladccrlik) dcEildir gtas irad€crler evrinrn sonuna
i.ii, t#"r"i ". a.*tmin de bu silreci "seyred€rel{" taJih tBhnesine tlk'
*at"i_""tg.i.*i.f aifeyen sivil topiunrculardr' Perinqek'o gdre KemalLz'
i
r l
:i il llTiiftil'i";nx l Tihr r:ii*'i, li;$iffi ir' "
i",i"..i". *".,4rl" * tam demokralih bi' cunhurivet olr:ra s'r'cinivaJa-
;:;';i;"#;i;;:',""'in sor ieerise sahip 'rrdugunu berrrtivor' Anu bu r;
1.,*. Orn at'uott*in iirlisirdivao eFpervalizmle daha b nr iinteitiren 12
ir,ir" ", ."O"od.*n'|gr )aslanan sbzunona liberaliztrr deEildir' Turki
i nin eerset riueralen telseielerivle topll,'sal.pr*'^' l::l]i.l"]::::::-
i::ili:I:.::r*:::;l :::;H'"x"ri," ;T,li ;i*r :di*"" U"',a, O"^"Ot^t * "zAurllitlerj savuoa liberal bir akma rastlanmryor
LJ"io.tiy" eiUl U; "rlcdc dclrimci Atllnrkqiiliik solur iainde savrl]nallrrr
. - . . ' . " . ' " ^ " . 1 " - ? , 8 u . , , . d . , C . l a L B d l a t v € a l k a d a s r a n n n l o 2 r A n ' ) d -
, ] ' , ' , ; , ; . " t i l , - ' ; ' h ' k r ' r ' n ' k ' b u k o d ' a k b e ' n s e d i k r e . n r a m a o n u n
::l:l-";;;,"i '"'r'qiojik arran' na karer ordukrannr beri ivor (sv 32'
n"nT;.',.'r'.1 " r0,. ,^',rl:, i-': :,"1:': :':]f;lf ii"*1,:;liTi::,:iH:olar3k degil. rdeolojik-Liil(ijrci bir devrim ola
"i"i"t" *'".0"*i "*"nrod!asr klrrlacak orraqag dijSiincesinden kurtulotul
iili'm'- i'iri*.:'.:li{l;'.*;.:;rriiidl;;;;;;.", i""', ", .'" r;,kr,k,e'*'::_fi:,iil: "li::il";L#;mrlkrdlu turoj;,:'
n:l "lJ.i"?;i'1.'"'l';,;;.,iu,,r,'"*.,, go,,r*'-',
"*\-j;l tlr::,,,:, : r"ll";: J,:.i1,1 i T:,:"10",'l*u, *"u"'"'* *:l-T"lxit ,: :"t*ll ;i::t,1ru:l :l +*t'::1T".1"::1TJir:;:"m;'l;:'":::.i:l:i.lLTili:i,:t*:#T;,J,ffidr. Sol'€zildikte "toprakt^n brn vnhk ideoloj
lil JJfi';:'"::ff ";"ll; l"iT.li,l,1Yjj"ii,]:;:'"iil",':jJ:"lJ :;""'J;^'i;::t;?"'#l
sosyarizmin r Dnnva sava ndan sonra siirekr;
g*:;"m;nnrru.:l'llill-'1J,iJ:i;'llii:"Jni:lli:l::I294
i
ya iaprnda bir sala kayr! soz konus!ydu. Bu yLlzden sosyl l izmin saf laf lnda dabozgun havasr gitriilijyordu. Kirnilcri kuranra inanf gjbisarrhrken ashnda ku-raLnr toptao reddeder olmuslardr. Ya da devrinci uygulamalan loptan redde-djp saflrurrnri sariaDj'r varch. Anrr biiyiik alrlrmlann oldug'r ijlkelenn hrq-biri dev,nm oncesiDe donmii\ deijldi..Sorur 9ok kez yeni insanr' yararama-nak, ki t le ler iD setkirr lcr l r r l inc gel i r j lcrrcmesinden k"ynakianryordu. Kit le le-riD eskiyi yrkan yonleri k?drr eskiyi koruyrn yonleri de vardr. Ornek olarakdev mci Pazrrc'k kijylillcrtriD it dijnii,\ij, Lendileiiyle qahtmr! olan kanlaflnaayaklarlnr yrkrlLrkl!r1D anl.tryor. Anrr krtitaiizm ve SSCB'nin rensil ettigidevlct Lapilulizmi kifl. toplum grkarlafl (nrsanlarve qevre) arasrndakt gelit'kiniD ustesinqlen gelecck gibi gorijnmijyollar. q6zi1m gelse gelse sosyalizm-dcn gclecekrir (sy.24. t /1986, s 23-9).
Tnrkiyc iljn Peringek bir sqsyalis{ parljgerektiEini, dnce demokrasi. son-rasosyalizm dJtnncesinin yanhiolduguru sdylijyor. Ciinkr en1ekgilerigin de-ftoi(r3sii de eri€k9il€ri! piriisi oi:tn sosyalisr partj geti.ebiljr. B! parljyj itqjs$rfrmn segkinlerille devri ci aydlnlar kui;caklardr. Partinin balka pa ilerden bagrmsrz oLmasr gerektiEi, Sovyel karir! bn plogranLn yanh olacagrama €le9lirel bir tulun buluDabileceEi one surulrnektedir. Peringek, Cinrik$pya konusunda, gegmiite hatal taurtar "olmutsa' bunlan samimiyetle ka-bul etliEini sdylemektedir. Zira qin ile Tii'kiye farkh ijlkelerdir. 1950 de Tijr'k,)e dr I2.000 rakror va'ken. 1949 da q.n de rek bir uakl6r )okmut. Alnc",kurul:rcak parlinio kanatlari olBalL ve 'goritfrahathF" iginde fark! dutnnce'
O Iet e yer olnal 'd,r . ama parrr i ( ind€ pari , olmamak kayd, l la Aynca pdrt i seS-- mi i l ) ozele$rnsi ya da br lan{osunu yapmahdu (sy 29. b/148o. s 15 21lG40).
Krirt sorununda Peringek'in gdrogri toyl€ dtelletebilir] Tr;rklel !e X!rt-ler kardeltir. Yalnr?ca askeri dnlenlcre dayanan bir Siyaset, gozijm getirmez.
Denok!asi ve ozgrillijk isriyorsak Kijrtlerin haklarlna sahip grkmalylz.
295
. ;.:: ,':1- t 6 l t
+
E .
; qe.1 1;ii\€l r;t$E:i, -^ 7Ei-=€g:E;:FJ?i.
t iii€ti\fl{i?Ht ;i:gi1lE[i$ -i*i'l'i|{=:tH*; i?E P. i :€EE;t \g1-
@aii*i*ni*ii1iit?i?:€iie!ili:2=1uii,'z;;?!?1iEtii r i := ig ; i 5EFE- i l ; ' = '
+i*=itiilii?iil1e;: btF? Yb+,'2"* *ea-' a:
- : +-E + ;'[
',f ;-S t =*r. -f.z,i,
t€:?ii ;i;;iii;t.iii:??aiitiis;ii*#ixil**tl' ; lii al ,: ti::,ii:,;
= iiei ii'*r:**iiN ilE? i,i,iiElq**:
i t r ? :*li; +:e l! *.1u,i'
[lilft**i''mt
, !.?
. : ] !
. 4 , E
. - i
a
t iffill ?+nE*t;l* ilE *?' *a =:
Hl?i e; i ;tffi - i l+ii? ?*l* *llii
11**11 lffi 1?1*l*1iE?111*r.- -.r*li'ise'iq
i;i].]:::i :';rr;i"' .!::'i'-::!tr r" '
??? aEaiT ;:F l; a; i+ 1 lF i iii ii ii;E ! + i i l q ;5E i i r " -= ; r i e lE : : } q i 3z ; : i i r _ ! i t t i = ; + ; E ; ; + r ; r ; 1 r i I: q t : ; 1 ? : i i + i ? i i i g 4 E s p , E F i s t rFq:9t [+ in i i ; i . * + i : e +++i ? iE: : "; 3 i t iE ! : ; l ? * i : : * i a i e 1 *E a f f i i iai i tq ; i?i i i i : ; ; ; i l?e*: i l ; ; l rI i i 6 ' : i i * ? i t i : ; i i r i i a e q i : * i li t ; : * I : . ; : f + t i z t C i ? € ; 3 : ; i x X ; ll i? +? i : q T i i3. i i l i ' : E*t ; lF i i ' " ; ; t?** i i5T5 ; :F : *+ ; reE ipe i ssE i? . +
- i+ t ! h "
: - " 6 ic ^ = + i
u 5 - ? r
: p i .s q F!J'!. J-
'v6
"ei ii iiF?t f i iE € i?311;l?:bl!l:l:E; 'il EirltE:i;i r i:ti;lE€Flafl;Ffi *a€itiiii ai i* :::]: idd$iH:!E 5,;i;tf ; i i ir-; $:"lr,r: it?tEEisEtiiErE€ i i i?i r i c;;7ii:;l; j; iflE Eliljl?E: lT?€: tj i i: :::: : H:i';lillil;ld il:€ i e^;5 i ; ; iF -,; ; ! i F'el; !iqi,it llil $;li;t ia; 5i3! r ! is r.= ;:; a€l?F:'*f:q::
H f f i f f ifi rl r*llliHt ilr*ffig'iiffi+
a--.
\ ! .
E?lH***tiGif+i?q?a???i*"'*g*+;*a****Ft**+#l
- . r - - " , . . . , , . ' , t , . , , . . ; ; . , . : i . . . - , . , . : - . . . , . , . , . . . - r , -s : f i , : r . i . ' : i 1 f , i i ! , , i i l , , r : i r j l l l i . * l
p.6E
o
P
c,
> :_'t r >z > _
N
O
B .
3
P I i i g r : g
E o - P i i r u5 F i t r < -- p 1 1 , o 4 . <
;"4 "- o! P ."
t r l D ! : o * ^N F X E - b Y
: ' : ^ : t a : .E E n - ' - :, , ! = N 1 =
7 - E - C , c aF g l ' E A- i r = 2 3 .n - z q t : AO D ! r - t s N
. < 3 ( ! = a ! =l S i i : . x '
1s?siq; FFE ..IE B l t : r [ n E i i iiEg;ai iF€I-LiF ; : T : T $ * F } E !gF?r q 3, ; X:F; gCi? I?s ; l : i r , ca* : t i ; ; *e l i4 : ? 3 t r " - C i 6 f
i?e:?Ii: r+E: A : . 8 d o 3 -
B E H f' g e g g ' B - t i 5 F E +
5lL.
Kiirt Sendromu
DING YING (Beiiing Review)
Tiirk ordusunun Kiirdistan i99i Partisi'ne saldrmak igin srnrn geqmeye
hazrrlanmasryla lrak'a baslolar artlyor'
DING YING
Tiirk hiikiimetiyle Kiirdistan 199i Partisi (PKK) arasmda eskiden beri var- olan gerilimler son
.yuri"-erit"rult* riitt-rir.t iitut t, grtupt"'rnm bu lu n d ugu l( u zey .lrak'a. askeri saldrrlarda
bulunmava karar \ermesi) le anlr ' l i j rk i i i l t imeti lrd hnli imeti 'nin i j lke, iqindeki PKK
pliclerivle mijcadele etmedeki lerersizl iginr elelt irdi l ten'onr' ' bu )ola baSwruu
l7 Ekim'de Tiirk Parlamentosu smlr otesi askeri har€kat igin bir ii'erge tabul. etti Ayrn
.""J." l"gnr i*t -a"su lrak'a sirdi ve PKK.il" I:s,tk 9-"{" !i::Tava girdi $imdi' Tiirk
liaor,, * FKi<'nrn oqrk segik uk sivasrn esiginae olduEu gorii)meldedir
Kitt sorununun patlamaya hazlr Orta Dogu daki Setj(lj i'ilkeleri iqin€ alan uzun.bir taihi
vardr- DrF politika uzmanlarr bu sorunun c;?ellikle trat'tati karr;rt bolgesel vaziyeti daha da
dlzensi/ hale getirecegini dii$iiniiyorlar'
Gegmige kitk salm4 birsorun
Buetin. Kiirtler ddrt iilkeye - Turkiye, lrak, imn ve suriye - yayllml$tardr' Her bir iilkenin
nifisunun ooI0 i la"o20 sini meydana ge(irmelledirler'
dzgil;lerme harekeli devresindeki frrsarlar degirl(ndiriise)dr'
-:il':,Ti::iiilffi;'ii';'*. *;;;;"0;""'" '*'".r.'"9i'' 'pi'"lid" lrk"l:L1'i'I1*lmevcut smrrlar kabul edildiginden, bugiin Kiirt Halkmn r9rn
Waae td\le sitvlemekledif Mevcul durum birqok i i lke lqin sorun )aratlr '
kere-boiuldugunda, sonrn gitgide bLlr)en bir qapla gelrteceRtrr bu
Ktirtlerin bagr-msrz)rk ralebi lrak'rn parqalanmasm telvik edecektir"'
Cin Sosval Bilimler Akademisi'ne bagll Batr Asya ve Afrlka Araitrmalarr
i,c"*ti bi. u.uet,*u"', ylgllSilg $ijvte s:.*.T:5:j11""ry#r#ou"i" s""uii."nrt, ttimur€Aili-=-.ju qeg! qri
tdziimsiiz kaldl
Savastan sonra, Itilaf devletleri - Inglltere, Fransa- Rus)a italla,ve ABD,--Yenik osmanh
i*""',r,o,,"u",i f" l920.de Serres q.;rlalma,r'nr imzalairlar. Anllalma imparatorluArun Ki,.t
il'!:;;:; .%i'iii' i."-'a-i'1""'iJ"'i'i t''rl* selecegini taahhnt edi)ordu ,Bu uahhiit inlar
edildi re Kfft bolgesi osnunlt lmpairtorlugu';un gelri kalan pargasryla bnlikte'l!!gli-lgL[-
;-ld;;;;.;;;;Hu;,ililt Bu ii[<eterin ionunda bagrmsrz olmala na katsrn Kiirt sorunu
Enstitiisii'ndenkbkeni Birinci
giinku diizen birkosullar altrnda,
4
---,.=-1 -. V ?1.4\- \ \
t (1-0
2.003'te baslaya&IriEl3f3l43! sonra $iiler' Siinniler ve Kiirtler Inkta iktida 'e$it
$ekilde
Davlastrlar. ftak Kijrt niifusu ozerk orr roare aiimda yagamalftadf Tiirkiye'de yaFyan Kiirtler'
#liii;i" PKii ;fi ii,ur.Kunreri'vre blel*'' b;6''" biedclendirmltleroLr'
Tffkiye iqin PKK'nm bagrmsdrk hedefi kabul edilemez ilk olarak' bu' ulkeyi
#;i;Ji.i'r.ii;iliu,ut,'rt'tivt'a'ti rii( bdleesi genig do gal kavnaklara sahiptir'
Tiirkhnkftneti,IIakhiikiimetindenlrak'taPKK,yayooelikdaha'fazlab^askn'dijzenlemesini,$ fi. ;;i;i
-t"nai ,n"'"l"t"tin" 'aplinmr' ve giiteli )erin€ getiremevecek bir
i.^f,Lajrl S;-;"d""l", Tiirk parlamentosu lrali a girme \e s,nlr btesi baskrnlarda bulunma
dnerge.ini gecirdi
Savatm yarathEr kantrldrklar
1 dnlemenin bu lgedeid) hiikifnetlerin otuk bir tarlhPl yal<-le$.i!1.1lsrnrr flesr baskrnlar don
I'iil'?:llii':1ffi,i.i"i;;:';"'v"p''i r''," '*ir g'i*pl*l-':l *,0:i::1,"1::'*i::X:-TI-Hil;i,;;; ;;;; ;;;;;'i *':T'i,t:; *yi,l*li:,:',*'::."'311i l[T "11i,?ililri.'l'li'l'lii'l',""i Hrl-'llilj{i :lT:,:';,}fl:i.l3'"" "''{,1*;@D
destegi altndadr'"
E)ki iran Biiyi ikehisi Hua LimiDg hblge'el durumun lraL 'aralrndan sonta daha I 'arma)rh
--Fare-FTdEfi f Stf em eIre?'rl
oldriEunubtjlgelerleIrak Kiitt
bolgesine girmeyeceklerini sd) lemiStir 'Ht*:Hl:JiH''.;"zui:hiii:{;#*:$^!';'i'r?:.':i:l.#Hua Kiifi sorununun Ametikallar igin de bir bai agnsr oldugunu ifade
:lt"-O::111^lt" **
belirtti: .,Sorun 9u ki, Irak Kiirtleri agatevrerin" Fiul .11"t*"J'^f1Y "*"1::*',""tol:;f#:
k,$n#-i:fr Srl.i$f-ti*ij,***1iiil#l'i#n*'1r'il';Ancak TiirkiYe, Orta Dotu'jgu,ti!+rk-!4]g i ggD'nin lroL'tuti askeri teqhizar-uo?=:? o I ni, akaryak*rn ",o3 0' unu' w
NATO iiyesi devleti olarak ABD i 6zeI iik 6nemehava
ua'ya g6re,
{in orta Dogu strat4isi,iizellikie de Irak Plantkiye'yl
igin oldukga k6tii olacaktr. ,
iki uzman ABD'nin bu zor ilurumda goK iinemli bir rol oynadrglnl kabul etrnektedir'-Ilqqgr--
t#il;;6;;e ;o-rg" iein tavi'g' onemi "1'F.li9:11,":?'f:*'f:iii:.l"lf*':i.'.|$fl i.''ffi
'*1"'ui"iiii'""*'.il"ti;u;';ft ';;
olarak
Hua, iu gekilde konu$tu: "'ABD'nin.h€m Tilrki,ve'yihem Irak'l rahat ettirmesi gerekiyor'"
Savaifndaki loplu miicadelelerinisoykrlm
Tnrk Hiik[meh akladt ve
la s1k srk gah$1- l i yrl lardr
Kiirt lerHakknda
#,H#ffiffit#*3Jffi"lH[
"ABD'nin. bir yandan, Irak hlikifiEtmrrkKls ya oana rr
yandan, Tiirkiye'yi Irak'ta biiyiik gaph bt operasyona
l91n
konusuDda ikna etmesr
7etkrsi yaratacaktlr'
PKK H.kkrnda
PKl(" loTa yrLnda'l i i r l i le'de Lurulan bir geri l la brgir 'niqdr' Amacr
S*iya_*^'nC" bulunan ve Kijnlerin yaladlgl aldnda baglm lT 0lI
kurmaktr.
Tiirkile, Iran, Irak veKiirdistan Cumhuf iY€ti
l istelerine aldrlar '
Bugiin, pKK'nn 6 binden fazra medsut! l19ll "e.,"5,1,:5:1".:f.:T?"1'"I":ll,r'Ti"::
::iii#,i'f,;",""":';ttil ;l::,"J:'l-t\"Jil-L,T iil;]]i r i"i#"" "i e"r"*ateikesi sona edireceEini soyleoi sonraoan t'"e-o'"itittt a" bu yrldan jtrbaren' PKJ< silahll
kuwetleri Irak-Tiirkiye smrnfl gegmrs u" fiittiy"'nin dbEu ve giineydogusunda qetitli
saldrrtarda bulunmu$tu.
Tiirk ordus!:, PKK saldrrrlarrnt dnlemeK ve sorunu gozmek fin, KY:1-lral:-1.,baskDlat
duzenleverek PKK'vi Qevleleme ve yoK "#yi pi"tfit -}ftttt,Parlarnentosu' Irak'a giretek
iiifv'"t.t" tofitl. ijngoren hiikiimet tezkeresini l7 Ekim'de onayladr.
f J.xl;i"lx'ifi fi f i'l'.u,J5fr lH:ytx;ff ffi ffi Jffi '*qi#
*x$:"?'siLl''Hx,T::Tli:ff ,,1i?fl lilli:i'l'lli;":Txli-'il:I:?l:.';'?:'i'i;d:;;;fi;;; i"1 hlit' i.an'ta rutrus'r' I
fl:iffidlf:l'J.ili]ruHl::iTJ,:fi:i::i}ffi','ifr *'ilffii1Ti: ii,,H:#i:;'.temektedir,er
gerekmektedir."
@-a:-l ).LJ
Kiirtler Kuzey Irak'ta yaklal* 80 bin kn karelik, velimli tanm iiriinled ve
onemli bir cogali atanda ya$maktadular' 1975 martmda, birgok miizakere
sonra, Kurtler ie Ink htikiimeti lrak'ln kuzeyinde iiq dzerk Ktirt eyaletini kapsa)acak
ijzerk bir bitlge kurmak igit aralannda bir antla$ma imzaladrlar'
Kiirt bdlsesinin iki temel silahh siyasal orgiitii olan Kiirdistan Demokatik. Partisi ve
[Jrdistan" Yurrseverler Bdrgi baEiJmsrz bir devlet igin mucadeie etmektedir' lrak hiikiimgti
"" tu iti.ifufrft giig arasmd;ki g;t4malar nedeniyle 1980'lein sonlannda birgok Kiin lran
ve Tiirkiye kaqtr'
1992'de hak Kiirtleri sggimleri kazandrlar ve \erel bir Parlamento kurdular. 200) ekiminde,
ui, fii.t unuyu.u.t turutiadtlar ve bagkentlermi seEtiler' Irak sava$rndan sonra Kdrt bdlgesi
daha baEmsrz bir hale geldi
(Kaynak Xinhua Haber AjansD
: ,
/.\:!:
l:!r 6l
l r \\<^/,.
Sayln Hu Cintaoqin Komtinist Partisi Gen€l Seket€rl
l. Bizler ne kadir baftsEl oluJsak olalrm ne valrk ki' diinyxnln ijniinde-savaslarrn sok
aufru UiiyiitG*jf".i iqine qetetileceEi bir siueq bulunuyor' Dirnya tarihinden bilivoruz
ti, i";qJc"9t" uit uu'',i de,rtet, dtinya d"ng"lerinin banggr yoldan degi$mesini kolay kolay
kabul ekniyor.
2. ABD'nin diinyanlo tek afendisi olma hedefLvle ba$lartrEr girilimle kr4t kargtya
g.l"t L;';;;;. li;;. TiiLrkiye' Kuzev xrurrs tiirk cLrmhuriveri surive kak' Iran'
ifganistan bugtin dn cepheyi oluqrunnakadrr'
3. Qin Halk Cumhuriyeti, bugiin cephe gerisinde gibi gozjlimekt€dit' Ancak
ABD'nin hedefr, Orta Asya'yr denetrn alina ainak' Rusya ile Qin'in arasrnatrir kama gibi
nirt"t "" ,ou,.iit ft"def'olarak belirledili Qin Halk Cumhuriyeti'ni hem d$ hatlardan' hem
:: t. ilililil;il"ille,iio:"1" Cii'i" t''h f-iikseiisini barrssr loldan l^abulleneceEini;ki;;^b;;;i ;"ii"ki eo,lik-".;Lredir' Niekim bugiin "Dogx.Tiirkistan" a&vla
kukla hiikiimet kuulmasl ve telol eylemleri, qin.e karil iq hatialdan bir cep}e aQlldlgull
;.;;;;;;;t;. Irak'n ve Afganisiao"n i;gaii vumnaa' ottadogu-ve orta Asva'daki enerJi
ffi;;ffi;;#;.rtt* "itn,no" eit'ii'nrnin bnde gelen hedetleri arasrnda Cin'in
bulundugu bilinmektedil .
4. ABD, Tiirkiye'ye "Kriz bdlgelerine mtdahale misyonu''nu dayatmal'ta&r' ABD
belgelednde Ttirkiye'ni.r -taufrut" gor";iyapmas Uettenen tolgeler agrk-ga belirlenmigti:
Balkanlar, Ka{kaslar, Ortadolu ve t-lrta AsyuiegO'nin tiittiy"'yeiu roliitabul ettirmesi
ffi;ffiailk;;;;rn', i".-, s*iv" u"'nusva ile defil' Qin ile d1\:a.r1kar$'vag"Lrilr$ "i*"t ti. ,GD' :lDo[u Tiirkistan diye adland]rdlg1 kukla biikiilneti kwarken ve
8in tooriff*,nau uvtrhkgr terora orgiitlerlerl iiirkiye'nio tepesin€ oturttugu illidar
##;tJ;;;i;a gav,eti ieilnd"di' Bovlece Tiirkive'vi kiz bdlselerine sirme
plamna y<inelik adrmlar atrlmaktadr.
5. KeDalist DelTim'le gerqekleten bagmsrz Ttrkiye'nin leniden, kurulmasr' bugun
ari"y" i.,lt t" gii*tliEi iginiilit somndur' tiinku ancak bagmsf" I:'ilyt' -1::-i1:5tboleelerine miidahale misyonunu reddeder' Tiirkiye' bu konudaki kilik karanfl verecagr
il;i,ffi;;i;ffi;;ii,jii'. erin, ru*iv"'vi bu karara zoriamak itin' hem dN hatlardan
i"i"i*1 ",hern a" iE hatlardan Drq hatlallankutatma' Ege' Kuzey KIbrN ve Kuzey Irak
iizerindendir. I9 hatlara* togut-uou tiilan'tan aragiar isel ekonomik yrkcrhktr' KiinqiiLiik
"ar*',"1-.i""i,t pff etnik ieroriidilr ve dinci ifiicadu Tiirkiye'ninmilli gi4lerinin bu
kulatmayl yarmasr ve yenideo i.enlatist Devrim rotasDa gilmesi' Tlirkiye iqin bir hayat
memat meselesi olma n otesinde, diinya gtivenlif,i ve QiJin giivenlili iqin de fevkaldde
6nemlidir.
6. Tiirkiye'nin "adai iiyelik" aidatmacasryla AB kaprsma ba-glarunasr' bir ABD
,iv"r"tiair-.?Lt'nin yuy-ludGt zozo:t"'ln Diinyasr Raporu'nda' Turkile nrn g0mimrt
(e-,,,t1
diinyasndaki sereek erkarlanrun Rusva' iran ': q*ll.".bn1:jlL9,l-'--"p, jilT:*i1,:Kii.[l$n
tr$T;::;*'JJl";ilr"x$nru,*l":#:;:*11":1i'$jn[:i*f*Jg.lTfl lfrl[itift l'].,ufi il:*:$ff ;[ryi,iiii*$'n":w "' .'' 'a' ABD nin
uiiu,nu' E:o.iirtiru uu)mug ve AB ye kabul enifmi$tir. Tiirkiye-n'" l?:iiiT,,^., "^.r^,a,-'dsr evz@!4ru v '- -l'"'
tt"a"out t" oldufunu AB yoneticiieri agrkga '
istegiyie AB'ye ada) uye yaprlmasrnrn (
betinmekEdirler. Ilirklye, bdytece ArJ kaptsrnda garmrha grcrilmigtir. Atlantik cephesinden
i"ttii.lv"Y" a"y""f"t ,aieplere bakrmz, hepsi de Tiirkiye'niir direncinin.krnlmasrna'
"*"ui"n-urr*. tiic,ittulerek tam kontrollltrna alumasma ve "L'iz b6lgele ne miidahale
ilr';;;;:;;,1";.k zomnda braktlmasrna vdnelikrir Bu sirreq' son tahlilde Batr
Avruoa'nn da zaraflna igleniektedir; ancak oncelikle bdlge filketennln ve Lln rn
;#;;;' ffi;;"iiedir. Bu nedenle uiltttn diinva anlamahdrr ki' Tnrkive'nin AB
i."o,."*l"gf;".; fiirkiye'yi ABD denetiminden kurtaracak bir 96ziim dedil' fakat
iuilir" *"?l.a"ti aBD deneiirnini agrrlaitran bir planu 6nemli.hamlesidir' Tiirkiye ile
ii", ii".^ it* "" os arasrndaki iligLlerin geligmJsi' Tiirkiye'nin adrm adun ABD
deoetiminden kurtulmasrna-baElldr'
7. ABD tehdidinin 6n cephesinde yer alan veya kendisini cephe gerisirlde gdren
iiffea"rin, i"nAlal ti$irlerine ciio ederekit siire igin sarugturacaklarrm sanmalan' qok krsa
""a"fi,-"y- ""t*0" herkes igin gok tehlikeli boyutiar igeren bir politikadlr' Bu politika'
eiinii kurtarmak agnrnda! da Setersizdir' Tehrlide ufirayan iiikelerin ABD karqrsrnda yainz
;iltil;;l il6;;"" k-azandrrmrg delildirl tersine ABD'vi azgmlaitmalda ve
i"ira-ioi otiyi*"tt"clr. Yugoslarya'mn i-urban verilrnesinden sor[a Afganistan ve rrak da'
,"r", ifJi"" [.rU"" "dilmittir. gimdi Ukayna aym tehlike ile karsr kartryadrr. Tiukive'
;;il;;;;il "gzrndadu 'Gelinen
noiilada ABD'vi dizginlevecek ortak bir direnme
ir"or t"iofJt t", t" ta:rihi aymazhfrn bedelini herkes ddeyecektir' Zaman kazanma
p"iiiit^iu" riul t"eullarda'sadecJzaman fi^*' qditlki:l{l:'i.:1]l':-ll-o-"*u'' *Dolitika viii inden nazen zaman razanrlmadrgrnr' lersine lehdidin giincelleyrrildifini
il;i; 'il;
;t;;drracak biricik polirika. ABD nin bugtn da) andrgr hatlarda
J*Cu-irn"tt ;9in..tak glivenlik kaviam ve uygulamasrmn olugturulmasldu
8, Tiirkiye, Ukayna'daki giritimd€n sonm diloya banirmn ve gwenliEhiu atei-hatt1
fr"fi"" e"f"""i;titr'h; bugirnden-geimiftn .Qij*ii ABD'nin Iran veya Suriye'vi hedef
oiluir,i..i iqit, iitttlye'nir milli kuweilerini ve ordusunu hizaya getirmesi ve bu biiyiik
i".ri" a"lrii "ri""ri gerekiyor. ABD, gelip dayandlEr noldada Titkiyesiz bir $ey vapanaz o
""4."r" l'i6s ytlt"a" cunLn'un aa ultirnlgi eiui, itirkilt aslu kuprsto agmada anahtar
,iit. t rr^".,'ara". gush,u ABD'nin baqria-getiren Dick Chenel savat klrgi, bu stratejik
,ui#uu, ur*uf".uftadr' Tiirkiye'nin iizerine bu kadar yiiklenmesrnin nedeni de budur
i#ililiX;* ;r'v'J,o-ulit''n oldugu dosrudur' Ancak unutm-amak gerekir ki'
"."ftiL f"*t io* a";ki[tler de Tiirk iyeinin Asya kaprsrnr dinya efendrligi giri$imledne
il;;"^.;:yil; Tutiive'nin degil, brinin a'v" ntn' Autp"'o'n ue biitiln dtnvanm ortak
sorunudur.
9. Dogu Akdeniz'de Kuzey Krbrrs'tan Kuzey lrak'a kadar uzanan hat' hem Tiirkiye
iqi", rr.i d"?i*y" tqin, bu arada Rusva, ir- l".qT-ig1 * bi:
9n cephe- haline gelmigtir'
ig;'; fur"yi.ut'ta "Klirdislat- ;dr alfinda bir Kukla Devlet kurrnug olmasr' yani Irak'r'toGJ
"" "t"v" y.lelmesi, yalnE Ttrkiye, iran ve SrLriye igir tehdit olutturnakla
fbarr5 da, bu gergek temelinde olugmugtur. Kuzey Krbns Tiirk Cumhuriyeti'ninkurulmaslndan sorua adaya barr$ ve istilsar gelrnittir.
- i - . = * ' , * ' .
12. Ta: /an, Qin Halk cudluriyeti igin ne ise, Krbns da Titkiye iein odur Cg$refro3 ! 62 i
olarak, uzun jeolojik yer harekelleri sonucu Anadolu karasr ile Krbns arasnda bir dq1i2
olug*o9nrr uL ftbtt, ttalA Anadolu'nun bumunun dibindeki bir uzantrsr, bir pargasrdti:- " ';r1 '
Tarihsel olarak bakarsanz, Ktbns tarihin higbir ddneminde Yunanistan'n olmamigtr; hep -
Anadolu'nun bakimiyeti altmdad[ ve en son 15?1-1877 arasmda ii9 yiizyrl Osmanh dev]eti
topraftdu. ilsan unsuru agrsrndan bakarsamz, orada dnemli oranda bir Tiuk-niifusb;lu;aktadr Siyasal agtdan bakarsamz, Klbns'rn Tiirk topulumu, Kuzey Krbns'ta bir
devlet kurmugtur.'Bu nedenlerle Tayvan'r hakh olarak Qin topra[r ilan eden Qin Halk
Cumhwiyeti';in Ktbrrs meselesini herkesten daha iyi anla4rasr gerekir' Kuzey KrbrK Tiirk
Cumhuriyeti'nin varhgnl kabul etmek ve tammak, aynca bu nede! e de iizednde
dt\iiniilmesi gereken iarihsel bir siiregtir' Qin Halk Cumhuriyeti, Kozey Krb s Tiirk
Cumhlriyettii ekonomik ambargolarla, siyasal kuSatmalarla bo$ma1a kalkrgan ABD
planlarr kargrsrnda inisiyatifsiz kaimamah, Qin in guvenliSi ve Klbns gergekleri agrsrndan
meseleyi yeaiden ele alarak gerqekEi gilziimler gelittirmeli, bugi.ia en azrndan KKTC'yi
diinyadan koparmaya (izolasyon) y6neiik uygulamalan kaldtrmay€ hizmet eden bir aqrlm
oianagmr degerlendirmelidir. Yakict hale gelen biiyle biraqrlrm. hem qln rn nem
Tijrkiye'nin, hem de biittin diinya giivenliEinin yaranna olacaktu.
13. Ttukiye'nin biittinliifii, bugiin Irak'rn' iian'n, Rusya'mn ve Qin'in.biitiinliiEiidemektir. Tiirkiye'de istikrar, Almanya'da, Fransa'da, Rusya'da ve Qin'de istikar demektir'
$urasr bir gergeitir: Qin'in savunmasr da. trplo iran, Suriye ve Rusya'mn savurunasr gibi'
tiirtiye"rin .uvunt ttnasmdan baglamaktadrr. Bu nedenle Qin Halk Cumhuriyeti'nin
Tiirkiye'nin toprak biitiinlufDnn, milli birligiri ve ekonomil baltmsrz)rfltm ve gelilmesini
destekleyen poiitikalanm, d-aha cesur, dahiaktif ve daha rerimli boyutlarda Lrygulamasr'
hepimizrl onak glkannadlr.
Sayrn Genel Sekreter.Qin Komirnist Partisi'nin ve Partiniz tjnderligindeki qin hnkiimetinin bu iletiyle
sundufum tahlil ve qoziimleri, dikkatle ilceleyip deEerlendireceEinden eminim Paitile miz
arasrnda 30 yh bulan iligkiler bolunca, Qil Komiinist Partisi'nin eiit ve.saygrh davranma
konusunda her zaman dmek altnacak bt duyarlll* gdsterdigine tanlk oldum Yine QmKomtinist Partisi, kardet paitil€rin gdnb v€ gdzxmle'ir,i,het zarnan gergegi olgularda arama
felsefesiyle ele alm$ ve 6nyargrsrz olarak inceleyerek deferlendirmi$tir' Bu kez de 6y1e
olacalrndan kuqkurn yoltur.
Qin ve Tiirk halklan, bugiinkii dirnya kogullannda yeniden komgu halinegelmiglerdir. Karprlaqtrgrmz oriak tehdit ve bilyiik milletlerimizin balrmsrz ve bagr dik
yaqama kararLLklarr, birbirine uzak gibi gorunen tilkelerimizi birbirine yaklaEtrm4 ve
utttndu to.S, yup^i;trr. Qin'in Krbns vi lra,k'tan bailayan giivenligi ve-Ttitkiye'nin
aslnda Qin srurlanndan ballayan giivenliBi. iki iilkenin gelecegini srm-srkr birbirine
ba$amritrr. Asya'mn buyiit itnparitortutiar gelenegini ve AsJ'a'nrn l0 ln.rzy:ldaki biiytik
deirimlerinin mirasgrsr olan Ttnkiye Cumhurieti v; CinHalk Cumhuriyeti, hem eski
gaglar, hem de yaktn gag tadhi aglsmdaD ortak bir kiittit minsl iizeinde varclmutlardr'
biryanu tiigillaiigii to$utlarda, bu ortak geleneEin bugiin bliyiik deger kazanan en dnemli
,@itvkalmryor, Avrupa ve qin dahil, helkesin geleceEini ilgilefldlriyor.-Tut\ Old":],1"" r _ t c l lii;;iJ';- ;'i.;' '" udum" 'lirteqik Krums" adr altDda bir AB? ":* c:.T"1':-*Jo"oitiitU."ti a", "n az Kuzey Lak'ta olusrurulan Kr.rkla Der let O"O1l
ld'[19:-Iddniisriiriilmesi de, en az Kuzey Irak ta olusturulan Kukla De\ let kaddr terulKellolr' YEFf..a'
bu batmal an ugak gemis i. AB D urafrndan, bdlgeye ve biiRin diintaya karsr ntr tenF{ usJuJ : " -
o
i*" "" gli"t y"t , * de imkanlart. Avrupa, alrrr Yugoslavya'nln ve-Irak'rn pargalamnast - '
oiuut*n?uti siUi "n ronunda ABD'ye yarayan bir senaryonun igine diilmiittiir' Herkes' -
iird* r.t"f.iini tin.e kendi giir enlifli ve diinya bartgr agrsndan iyi anlamahdlr' sonradan
pigman olmamn bir faydasr olmayacaKrr'
10, Ktbrrs meselesi, ger$ekler aglsrndan da iyi anla;rlmaLdrr' Krbrrsh diye bir millet '
voktur. Krbrrs Rumlan ve flbls Tiirkleri iki a)l toplumdur' Higbir Rum ve Tilk' Klbns'ta
i,"rAirl"i; ftUt tilfeti"nden hissetm€z ve "Krbns milleti'nden kabul etmez Tdrih
Uoy.,n"a, frtnt roill"ti olmam$tlr. Krbrrsh olan, yalmz ve yalnE diinyacaiinili "Klbns
eseii"dil. Tek bir millet olugfumuyan Klbls TLirkii ve Krbrrs Rumunu, ABD dahil, higbil
ei;?k Uir mlttet t iatine geti iemez Bunu yapmala Birle5mil Mil leLlerin giici i de )ermez
i-r^n pf""' ( i irt irden AED parenrlr kagrt lomarlartyld bir mil ler t ireli lemez Bil indi!r gibi
milletler, tarihsel siireglerde, )'tizy lar, hatta btnyrllar iginde oluSur' zorLamayla ve yapay
oiu.t ot,oqto tutur. -Bir
Krbrrs milleti olmadrfr igin, birle;ik bir Krbns devl€ti olmasr da'
,orturnuOti; yupuvdo. 1878y lnda Ttukiye (Osmanlt devleti)Krbns'r Ingiltere'ye gegici
oiuruii t.iJi. iigilor", Birinci Diinya Savatr'mn bagrnda Krbns't ilhak ettigini ilan etti'
ir"*,i"r..i a*#, Iteiiiz stlmiugeciiiginin kalnbsldr. 1959-60'ta iK siiper devlet arasnda
Oo"gu ekdeniz'de otulan denge nedeniyle yapay bir Krbrrs devleti k|.!Iulmu-$tu Ama yapay
old"ugu igin, bu devlet yiiriimemigtir- Ka.ldr ki, o devlet de iki tophmlu idi' Ytuiittilemeyen
nitl"'gikkO"t't Uogiirr yine yapay olank kurmak isteyeq, ABD'dir' "Birle$ik Klbns"'
numtartn airleq;k ilbns'r olmal'acaktrr, ,A-BD'oin BirleqikKrbrrs'l olacaktlr' Ve qok
Oni.fiait' Si.filiL Krbrrs, bdliinmii$ Tiirkiye, biiliinmiit Rusya' bdliiolnn$.han' bdliinmii$
Swive proielerinin Qok kuvvetli bir haml€sidir' Bu nedenle ABD, Krbns'r kendi askeri
igguii uit,niu Ui,t"grirerek. Do[u Akdeniz, Ortadogu, Ka{kaslar, B+anla] v-: Orta
,iivu:auti tttur"jif f,"deflerine ilerleme planl igindedir'-Bu agrdan BirlegikXrbns' aynt
ruti1-Oo qin top.utitl igindeki etnik bdlncilliig0n ve dinsel bdliiciilnEiin de nssii haline
g"i"""f,ritl ,cv""u Si,leSik Krbrrs' Krbns'r da birle$tiremeyecek, adada eskid€n oldugu Sibi
Etnit uog"rtuprnutu.tn ve istikrarsrzhfrn arenasr oluituracaktu .Klbrts'ta bogazlalma'
ta"rnttmiz otatak f*kiye ile Yunaniitan arasrnda 9a1t9ma demektir' O nedeole kilgilciik bir
adayr birleqtirme iddiaslylaodaya at an ABD, aslnda adadan baglayarak diinyanln her
yerine uzayacak gatr;ma ve istikarsrzhklann zeminini yaratmtq olur'
11. Yukarrdaki tahlil llrlrnda, tamamen yapay olan KLbns devletini' diEer dtinya
devletleri gibi deferlendirmei,-gerqekgi degi]dir; yanh$r' Eger birlegme olacaksa' dofal
oLm frUr"u fiirde.inin Titkiy; ile Klbns Rumlarmn da ef,er istiyorlarsa Yunanistan ile
biitegrneteri ve riittintepmeleridir' Oniinde sonunda gergeklegecek olan birlegme gift
ytioli,+,it; Uua"t. Olada iki ayrl toplum vard[ ve o toplumlar da, iki ayrr milletin' Tiirk ve
?unan m-iltetle.inin parqastdir' Dogu ekdeniz'de dyle kiigticiik bh adamn ayrr bir devlet
ofu*f. "up"tu" *iitf,in degildir. Anadolu'nun parqasr olan Krbrts'tan' Titkiye'yi glkanp
atnak da mlimkiin defildir. Ttuk-Yunar dostluEunu gerqekleltirecek zonu u gdzitn'
iJis,,n iki iirk" aras-rnda taksim edilmesidir. Tiirkiye ile yunanistan arasrnda devletleri ve
milletleri ayrran srnrr. Trakya'dan baqlal rp Ege den geqer ve Klbrls rrt onaslnda de\ am
eder. Gerpek budur ve bunun hulqrken de kabultl ka9rnrlmazdrr' Krbrrs'ta 30 yidr siiren
zelginligi, Asya'nn rrkg rEa ve bijliiciiluEe hayat hakkr tantmayan birlikte ya$ama
kliltiirtidtir.
nr( t" , ' ' 7 . :g:!- l Gl I
Gezegedmiz, 500 yilhk Atlantik gaEmn sonuna gelmistir. insanhk, arhk ilzelgrkarc rkla ve bireysel miilkiyetle gdzemeyecegi sorunlarla lijz yiizedit. Bilyirkdewirncilerimiz Mustafa Kemal Atatiirk ve Mao Zedung'un dnderlilinde baqartlan Tiirk ve
Qin devrimlerinin, devlet bagimszllgma, toplum g&arrna, halkqrhga, kamu hian€ti vekamu millkiyetine ijncelik veren programlan, bugiin yeniden insanh$n giindeminegirmektedir.
Asya'dan yiikselen yeni uygarhk, elbette afitk mafyalagan ve giirtiyen kapitalistsistemin devamr olmayacak, emperyalist-kapiralizmin gdkiiinad payla5rnayacak reinsanhlrn uftunu kamu grkan ile agacaktrr.
Bizim biiliik devrimci ajDderimiz AtatitK 1933 yrlnda gelecegin diinyaslyla ilgiliolarak $u 6ng0riide bulurmu$tu:
' "DoBudan timdi do[acak olan giiLnege bakrnrzr Bugih giil1lin agardrgrnr nas
gdriiyorsan, uzaktan, biitiin Dogu milletlerinin de uyaru$rnl dyle gdniyo.um (. )Miistemlekecilik ve emperyalizm yeryiiziinden yok olacak ve yerle ni milletler arasndahigbir renk, dil ve rrk farkr gdzetmeyen yeni bir 6henk ve \birlifi 9a[t alacakhr."
qin ve Tijlk milletleri, Asya'mn iki kadim ve bii)trk milletled olarak, Asya'mnytikselen yeni uygarhfrna, giinegin yeniden Dofu'dan dofmasrna, insalll$n biiyiikgelecegine, hi9 ku$kusuz el ele vererek biiytik katktlarda bulunacaklardf.
qin KomnnistPartisi ve Tiirkiye i99i Partisi arasndaki karde$lik ve dayantgma. buyeni ufuklarn e9ifinde, milletlerimiz arasndaki igbirlilinin hrzla yiiksehresinden kuwet
alarak daha da sallamlatacak ve b€.eketli iiriinler vereceldir.
Sayn Ganel Seketer Hu Cintao,
Bu iletiyi size 17 Aratlk 2004 giinii qin Komiinist Partisi Dl$ iliikiler BakanLgr ilegoriigecek olan ipgi lartisi Heyeti Batkalr Saym Datar KaBdaE eliyle sunuyorum
Yitekten arkada$llk duygulan v€ saygtlanmla.
Dogu Peringek
$91 Panlsl uenel tJa$Kanr
WORKERgPARTY-(n16)
Comrade Hu JiII-tao
Secrctary General
Communist PatY ofChina
l. However peace-loving we might be unfonunalely .a phase lies befot: *-":1:,:.nt"
lhe bell igerenl powers wilt get tar.brgger i"- '* ' i" i"ft ia in this process Knouledge of
world history has shown o, ,*, o o""n"t"i lg power does not wilfully accept a peacetul
chango ofworld Powet balance'
2. Ukaine. Russia. Turkey. The I urki5h Republic of Nonhem cnrut :) ri1 II1.'.
.l,fit uni.aun, *fto it"u" come face to face rr irh the attack lhe USA has started' in orqer to
;T#;il :;i" ;;,; ofthe world, constitute the furtherrnost front at presefl'
3. The People's Republic ofchina appears to be behind the lines at the rnomenL 'i l i l".;. i l uii; '*s to control ihe cenLral Asia to plunge ben{een Russia and
iii"" ril. " i"tg", -o to encompa<s Lhe People s Republic ofChina-lt:T bgtlt tn"
outer anal the inoer lines lt does not seen] \ ery rea)islic to us thal the.U!} i9I::-""0'
il"l.i,liiy'in. .pi.ol; .i.e o f ctr ina lnfact the formation ofapuppet government'under
the name of -East Tulkislan and (he terrori't activities show $at a ne:v fiont ha:,!een
;;"##;; ;h" o";;c lne' lt is commor k'o{ledge that alonsside:h: llT:" "t
i iuo *ioigttu""rn. china is also-among lhe US targets ofconroll ing the energy
resiurces iricenral Asia and fte Middle Edsr'
4. The USA is forcing on Turkey the mission of"intervening in crisis areas" The regions
j t )
The Message of Dogu Perincekchairman Workers' Party (Turkey) to
i.ti"o-" ilili"-t",i secretary General communist Party of china'
Dec. 16,2004
/ I O/\__->'
Turkey is expected io act as an i"t"rv:rlt::,Tl":^Ti"-^t:"1;:iTlil:HJi, :lf$:'.4.::i"? fl.lH:,"#'il e:i:i"', ry i+:ii"ij': l',*il#": *'ffiH:"i:,Ji:,f 'l':il:,'*"'lfi lHll,.l:':ffJ{i:11""::1TJi{}lll:Tiif :1'lti[3:"';ll'i";'$i,"ii;l] i;'li:' ;ff :;ffi ffi "::Tli:{if3"T *; ,'11 :iill,}ff l:,ii,lil':J:l'Hi#':#.ililii."3"!Li "; lf i;,;-t11::?;*:";1;:Eastem lulKrsran ano u " ir.f.* *flo were placed there by the
in an effort of making use of those in po! --. .^ rL- ^1an \,hirh .ims arUSA itself. ln this way, steps are belng
' i . i* ";".|,".i*e ro rhe plan which aims ar
pushing Turkey into crisis areas'
:.,5i:,,i.-"i'ri"ii: :t"Iif "i"*,'::* id:ftiiii;lt'.{i'{j,,;;lffifi:f#i:x'Jili7;xxi"ll"ii.i1"#'i'iil';;;;:;u*","*r'"'" 'i'" w,r.have.,to. rnake a
l,*ii: t".:':"ni,:x l*ilt:ttl':**":'::l "'4i:i'i:::"!xil."i"$f"itlit""l"'ru**i:,ri,lt'r:nl.T:1i"i'*::i"ii!ii{:"T,[:;;ii'Tl::lxxin:*rul:llitl"*ll *il*L'i,"1'j, :l:"J"''i;ft * j[: :f :tTli.r""i".. i".u";rt;;rld securiry and rhe "ecurrtv ofchina
6. rr is a US poricy {har rurke) ^ *:rj l,s::*r.;ii:t:ili:'i$ YiT"t*::,["H";i
ffi lll,,*'46r:,;,;'1,!i::"t#il$"Jli.Tsll;:;lu::!*lilf":l'11*-#f :?"1#5,:"'"','":H:l*:"1;""tTljilf ]';:1U"",:nU:'ii:is one of the main points of resistance agi
l'uffiirnrJ'tri*T'Jx'.,'*i;;*l****riS:,*#ir*Tgffi,Tli'TTili:.''i:i1!{lli[,*::'.,,*"*:l+1,*i,i";: i*:l;f,* *th(eshold of the EU. Look at the requrrer
:*:nn:l*ri*'"rln{*t;:tmili$i:i"';l'iH'iH*.,,",ffi t'ili:::"J':'nJ:l HlT#i#""i"",lli"X"X,lfii;;; iilnu r- tri' -u*" * *!:l:.*o"offi'ffi"dililiili"'pi"g r*t"v o"'tr" tkesbold of the EU is P]1,111t"
'
llit#:tTi$::i:r*xgi * rlr""ro*:;"':li.l rl H*"ff:ll:l-:;Hil;il;;; f''tev's graauat u*atins arvav from the us'
7, ll is a ver) short term policy and al)o a \ery dangerols one'for lhose counwies $hich
il:$*f nii:Til{:i+''',lli*llilr':':l'**l?:m:""'l*l*:t:l
i>
llt#*i lr,y:,*.;i#;*ii. H#'*E"i*i.3tli:i-ly,i{'ff# r;e z 'L'i?ll'Ll i":i iilf,"'liT#J,i:il.]1'"',fi :ililil i;i; "+',.r9"tTT:,:li *":,-fl :iiiil:;".'il."l,*.li.:;i.""" '- u" "'iiii"r"+ 'ni o'l::1:1,'nl:-1':':"::"1]:fl: - 'I'l"'i"i""-ii'illi?ii'l"iii i"i'.iJ ';;*"lilq:.":1:1.:::1.::1*ll:J'*lllly.i;ill,i":'';::#;ffi: J;ffi ;i ;;''; tl": :^t'Il,: l;1:i,'iliil;:",il:.5;il": lii:."Iffilff ;"il"..t ffi.*"'il in' *n"o''l:Lll:1,:l'l#il1:: f:ffi;:':iiiJ:ilti:'i:H;;;;;;;Jp'actice oisecuritv to stop the us on the
lines it is presedtlY standing an'
The danger is not postponed, if a countr'/ !nd:' jy:1 ':,1*-"1"1;:,*;1";:fi
8. ,After the attempt in Ukaine' Turkey will become the firing line of world peace and
securit). if il ha' nor already ottolnt to fo' the US has to control the national and
n:#,':in::*tlliil'l*"n:,'u':l,l,t' J: ;lt"l"': il,i'iill il;l'f'cl;';"";i;;" ';i";n-i:,j:', ,: t *l ,..i"['*:"r:::^"t:r:i:'r':*1i,\1;"'"1i"""i',XChaney lvar_c)ique who canreo u w DU
#:*h[iilti:;g:itnnl';';.9"1#i:i:Yi'i{il"-1"ff Ir"";:;;*";; i^' i ;) not only unlocks but.alo locks Thar Turlev \ i l l lock $e. d-oor to
Asia leaving out all th€ att"mpts ar *o"o heg"mony is a oonmon matter involving the
*iote esialle *llot. turope and the whole \rorld
l;.'i:.':l'."J,::;[fi ,1:,,11[Ti:l;i)'Ti;T*i,il i:"1':1il'$::i::!ilT"ilIT[#t';:, T fr :"H*:j,''iJ*: ylri ::*," q,'i:i-':",: ;ll.;t.,]iil.':ifi .iLl'ffi l*il""',:;r1i:'*l:'i.:'ll.:ruff l'^":','ili,ft 1'H::!ril'i-'::mrrur,*m"tni-*;t"'i:',lm:f-il'5Ti:""i":fi [:';'iT:l*itrrtri*:'ffi jitl"*u:ux;:;1,"":l$:J"l':-.'*{:t,+:J::i"'*" i",ipi r.",' i"il; -::,_*.. l:t.:lilt.ji TJi[::i*j;:,:,H ilX;'i:.;ii:lii'i"::,'l;:"'J: trltll,l'" ItTitij?H "'::i: [:il"$: ti:[i,ll*'r "*"securiry and \ orld peace in general lt wj
l3 ;f fitiJl'i'J:Ji$:nJ:$i:J?,,*'il,''ll'' s'tq!:$:illi]:":l::i$li:in;:*;l't,ll,::lT;il1:';):"f'[:I':L'[ l"]}.i']"'iil,:,:i":::]tr*fiii*,*iu:li;itxlr.:*:H"ilil'iJiiil:11 ::?iff:*:
' - . . ' r - : - - ' : " r ' r i
force in the world, be it that of the Us can lum the Greek and lhe Turkrsh ar*el\6 o16t9? '1 /
CvDrus in toas ing lena t i on .E ren theL l rdoe"no lposses ' t h i spo \ \e r ' l t l sno tpoS6 lD lgto..enre, nrrior-out ofrol l ' ofpaper l icensed by lhe US suchatthe Aiman rldn As ls
L.t.,]",-i"* """ft" withio hist&ic processes, ir hundreds or even thousands ofy-ears -
and cannot be created adificially, by force Because there is no such nahonas a L '?ttls
nationit isart i f icialandforcedtocreateaunif iedc'prusstate.Turkey.(Theottomani.oir"t i".por".llr rented cyprus to Britain in 18?8 The present situation is the
*.'ri* "iiiii,i.r, itl"nialism in I q-'8 an anific ial crprus srate was eslablished due to
a balance in the Mediterranean bgtlveen the t$o superpowers' but because' lt^was
artinciallv constructed, it did not survive. Whai is more, that staE also conslsled 01 t1{o
""*-".i"* ""a t*" ttates. lt is again the US who wants to re-establish the aftiflcjal;iinii"o cfe-s' *fti"h could not thin survive. That will not be rhe United Cyprus of the
Ct""l, t i"lif lr" the United C1'prus of the US At this point is very imporiant: The
Unitei Cyprus is a very strong move of rhe projects of a d]-u]q"d T."tl?t u !]]-td"d
Russia, a dlvided lran and a divided Syria For this reason, the US is undedaklng plans ro
unite iyprus under its own hilitary occupation to proceed to 'jt: :ttu,ttiit !:lq:!:, il tn"
Cuu"urui, th" gutt-, and the Central Asi:r' Con:equentll. the United C)?rus will at the
.uln.li-" U""o." " t"se for the efhnic and religtous separaiists on Chjnese territory' on
ttr" ott.i t -a, it *itt not be able to unite the islind and it will again become an arcna fol
ethnic bloodshed and instability Bloodshed in Cyprus will inelitabl)- mean a
confrontation between Greece and Turkey. For this reason the US \^ho xnderlaxes to
unite a small island *ill open the way to ctashes and iostability which will extend to all
parts ofthe world.
11 . With the point of view stateal above' it is not realistic to evaluate the Cyprus State as
Itre other states in ihe worlrt, ii is misleading. [f there rs going to b. a unification. it is
".fV "":trJ,ft"i tft" furkish CFriots shoulJ unite with TurLe) and lhe Greek C)Triots
shJuld unite with Gr€ece, if they want to. The unification which will ultimately take
"f""" *iit" this double-sided unification.. There are two sepaEte-comrnunities there'
i"Jil.y'i. p".ii.ftft" Turkish and $e Greek nations lt is not possible for such a small
island ; liv; independently as a separate state. in Eastem Meddlterran€anjl is nol also
po,.ift" to ,ttro\lr'ou, futkey fiom Clprus *hrch rs a part ?I L""t"1:"^l:.1""t]]t"bl"
iolution which will lead io Turkish_Greel friendship is the div;sjon ol ctprus benveen
the lvo countries. The border diliding the two natioos and the two states starts from
Thrace and passes fiom the Aegean Sea and continues with the border line in the niddle
oiCro^r. ili. is thp realiry ;d i! is inevitable that it is legally accepted The peace
;;i"1;;";;; irtiia fo, tilttv y.u" has been realized on this basis There.has been
p"ac" an"a stutifiry on tfte island afier the Turkish Repubiic of Cl?rus was founded'
12. The Turkish Republic ofc)?rus holds the same place for Turkey as Taiwan holds for
the Peoole's Repubiic oiChina- Geographrcally folloving long geological mo!ements' a
""uro,"b"t*""nth"Attatol ianmainlandandCyprusandClprussl i l l l lesverycloseroAnatolia as an extension. Historically, it has never belonged to Groece'.b(rt has^always
been under the soler€ignty of Anatolia and its latest status was that 11 was- uloman
i"rritory tor rtu"e ttunatJd years, between 1 5? I -1 877 On the other hand' ft orn the aspect
of the'composition of ths population' we see that there is a considerable number of
IrT,:'J'f "'j'"i'lHi,#:':i;"#"il$i*liT#f *'J.'lilnffi ;-r
i'11",'tT:J':'ffi'#il#;#';; il'; ""on' ioo' to'u"""pt.and-rec;gnii! tLe ' ' 'Turkish Republic of cypru, ". u ,ou"'"t*
''iit'" ii"'i'""pri'it n"p"i'ric of Chiia should I l '
noil"main'lmpartiaf to the issue, choosing not to take any initiative at-the face-of the
;;r.;,; i ;;: i";..: " hen the lLrrkish Republic ol cvprus is facing us plans ofbeing
i,f i. l '" i i i .."""rf; .mbargos and politkal pressure. ihe People's Republic ofChrna
should reconsider the issue fiom the pont of view ofher o$,n seiurity and the realities of
il;' ; ;;i;6 new solutions' Todav, to do the least should be evaluating a
o,ijrliiri,y "i i"'i ia"ins lhe practices aiming at isolaring *: t*l'I-l:l:l: t
i io*. f iot,t '" t..t of thi world Such an anituJe \ i l l be advantageous lorlhe sec$rry
oiLoth Turkey, China and the whole world
13. The lerritorial integrity of Turkey means the tenitorial integrity of lraql Iran'Russia
-a'Ci'J".-ii"-u'lty ilr;kev means stabilitv in Germanv' France' Russia.*!.:l]11 u
i'" f"a ,f1"i Cfti.J'. a"fence, .just like the defence of lran' Syria imd Russia' statts rom
ff;;;;-Ji;,'6- io. ri,i'."u'on, it is for our common interest that the People's
ir*r-li" "i cit." p"l lnto practice poiicres that support the territorial integlity'-nationrrl,uifi ft';;il; 'nd.iJ''aenc' if t.''t"v, *ith'more active' more courageous and
more productive means
Comrade Secreiar) CenerJ.
lamceltainthatthecommunistPaftyofchinaandthechinesegovemment' 'under"*i *"1J"""1, *lf *refully evaluate the political analyses and solutions that lfiave
i;;;;; ;;;;' ;;is .e,sage Th'ougho"t the rslations between our two-parties
$;"l.'iu'ulJilil;ir.inv "v"*''
i Li"" witnes;ed that the communist Pair of
Chinahasah"r'aysshownanexamplarysensitivityforanequallndlespeotful.attitude.i*"i", ii"'c"i'rrn..r., Pany of bhina has alwa)'s taken up the aiews and solutions
"'f i#'t"i", t"*i", *i h the principle tnat realiq lies in facis' and has consideted and
"uu-f*t"i tftl* *itft*t preiudice l have no doubt that such will be the cas€ in this
nstance rco.
The peoples of China and Turkey hale once more become neighbours under the
pi"r"lti ioria "onoitions. The common threat that we are facing and the decisiveness
ii"t.'n",ion. to'live independently and proudly has brought orlr -countries which
"oo*r," i" ai."" a one another, together and has made "".]^ f?tL.l,:lgY*
ih:-;;;it oi biiina wrricir starts from cvprus an'l the securitv of rurkev whioh
;; f;'th" Chinese border, in futt, titt ittt t*o countries closely together' The
i"ooutlc offurt"y ond the People's Republic of china who ha\e inlerited th€ Aslan
ffi;;;;;;;;;;ires and the g"oi A'lun tevolutions of the 20th.cen1wv are
.t"JG oi i *^t"":" cultural heridge both from.the Point of view ol:1"i1"" *
oiJ^"*"i -a toa"' rtistory' The graiest value this'tradition has come to bear today
is ifr"'"ultute of"o"*i,tence which does nor Ieave ncism and separatromsm any room
to exist- It is vitally impo.tant iot om countties to disable on Asian tenitory' ethnic
**
3 t c
separatism, rcligious reaction and divisronrsm;and
minipulated f iom the other side ofthe Atlan(ic
Our planet has come lo tne eno or Inr ALa,, ' rL : ' :
: ' -
=. _: , ,
face with problems that cannol be solled !'ilh persondl interest and pn\ate properry' '
ish and Chrnese Revoldtion. under $eThe programs put foruard by the Turkr""a"irhri' "iL! c.*, revo)utionaries' Mustafa Kemal Atiti'k ""d,Y":,1t"::.1'll:which attach priiary importance to public interest' public sewice and public
property is again appearing on the agenda of humanlty
The new civit izal ion \r hich is r ising from Asia wil l certainly nol te a continuation ol
rhe roning. mafioso caPital ist slstem and wil l not share the collapse or me
-p"i"ri#""pit"li.t tystim, and will open the horizon of humanity to public intercst
Our revolutionary leader Atatuk made this prediciion in I 933 ' about the future of the
world:
_Look ar $e sun rising from Lhe ta\l As cledrly as Isee-the dd)break . l see in the
clistdflce, lhe arakening of rhe Easrem counlr ies t ) Colonial ism ano lmpenallsm
;i l l ; ; ;p;;"t frorn rhl uorld and ui l l be repldced bv a new age,of hamony and
.oop..urion among the nations. wii(h doe< not lake into account tne ql l lerences or
race, language and colour among the nations "
' lhe Chinese and furki>h nations. as two ancient and great narions of Asia \ l l l -no
doubt, greatly contribute, hand in hand' to the ne$ cililization risrng In Asla' 1o lne
,irir,goith" ,.,n, on"" aore from the East and the great future of humanlty'
On the threshold of these new horizons. the brotherhood and solidaxity between the
il..""iri pany ;fchina and the workers' Party (Turkey)-will get stronger lvrth
Ih" ,p."ay .i." oi cooperation betlveen our two nations and will prove fruitful
Comrade SecretaD Ceneral Hu Jin-tdo.
lam pfesenring !o )ou this message^lhrough Dasar Karadag fte Head of the
Deleeation of l i temaiional RelaLion( oflhe \ iorkers Parr) uho\t i l l be in contacl
*ittritt" tr,lini,t,v oiforeign Relations ofthe Communist Patt] of China'
With h€art-felt feelings of friendship and respect,
Dogu Perincek
Chairman
workers' Party (Turkey)
Doeu PERiNCEK'iN, cuNtHunn.{$I(4NI DEMiREL'ESiNCiAN.UYGUR PROVOKASYONU KONUSUNDAKIZiYARETI VE MEKTUBU*
* isgi Partisi Genel Baskant Dogu Perinqek, CumhurbaskantDemirel'i 18 Ekin 1996 g|inii Qanksya Kc)Sk'nde ziyaret ederek Sincian-Uygu7provoLasyonunu sbzlli olqrak anlattr ve bu mehubu sundu.
Sayrn Siileyman DemirelCumhurbaskant
Giivenilir kaynaklardan aldrlrrnrz bilgilere g6re, devlet kurumlan iginemevzilenmiq bazr yasadrgt giigler, Tiirkiye'nin giivenlifine ve geleceEhe aErr zararlarverecek bazr yeni tertipler igine girmektedir. Daha vahimi, bu tertipler, Azerbaycandarbe girigiminde, Qegenistan'daki provokasyonlarda, Kuzey Imk'taki karanlkfaaliyette, iran ve iilkemiz arasrnda gatlgma grkarmaya yonelik komplolarda oldugugibi. ABD'nin denetimi altrndadLr.
Bilgi, ozetle qiiyledir: Ankara'da bulunan JiTEM karargahrndaki baztgdrevliler, bir yarbayrn komutast altnda, Qin Hak Cumluriyeti'nin Sincian-UygurOzerk Bolgesi'nde kargagahk yaratmak igin, ABD'nin yiiflittiigu bazt operasyonlarakatkrda bulunacak hazrrhklara giriqmiglerdir. Bu yasadrgt faaliyetin, Orta Asya'yaaskeri epitim verecek, sabotajlar yapacak elemanlar g<indermeyi igerdilibiidirilmeLtedir. Asked egitim verecek elemanlar, "Tiiiklslam sentezini" sa\unan blryasal partinin genglik iirgiitii iginden segilmektedir. 15 kigilik bir ekibin yaktnda bu
amagla Afganistan rlzerinden bdlgeye gijnderilece[i olrenilmigtir. Bu ekibinhazrlanmasna aracr olan 6ahsm adr bilinmektedir. Tiirkiye'den gdnderilecekelemanlar, Uygur bcilgesindeki yasadrgr islam Partisi kanaltyla operasyonlarrnuygulanacagr bcilgeye sevk edilecektir. Bu ekibin eylem bOlgesi olarak saptananLopnar ile Borag 96l1eri arasrndaki alana, Afganistan\n Ozbek btilgesi lideri RaqitDostum'un yardrmryla sokulacaft da gelen bilgiler arasrndadr. Bblgedeki baztni.ikleer tesislerin de sabotaj ve saldn hedefleri arasnda oldulu belirtilmektedir.Bu bilgileri dlrendilimiz suad4 gazetelerin yazdlgna gOre, Afganistan'rn Ozbekbdlgesindeki Mezan $erif gehrine bir Krzrlay ekibinin gdnderilmesi dikkatimizigekmigtir.1 Bu konuda bilgi sahibi deliliz, ancak bu tiir ekiplerin Kuzey lrak'tayasadrgr amaglarla kuilamldrlrm bildilimiz i9iI1 alrrca aragtrrllnasl gereken bir konuoldugu di4iincesinde) iz.
1 Radikal, 16 Ekim 1996.
Bu faaliyet kargrhsnda ABD'den olaganiistii biiyiik milcarlarda para alnacaglda belirtitmektedir. Yine bu faaliyetin uluslararast uyu$turucu kagakg rpryla i9 igeoldulu da bildirilmiqtir.
Bu tertip ve krgkrtmalara paralel olarak, Qin Halk Cumhuriyeti'ni hedef alanbir psikolojik savag faaliyetinin haarlkiart da yapllmaktadu. Gazetelere vetelevizyonlara verilmek
-ijzere, ein kar$ltr yazl gdriintti ve fotopraflar
w)t"uhazrrlanmaktadr. Qin'in niikleer denemeleri sonucu yaralandlgr siiylenen
i"ag*i"-t" -'tfO'*
kasetlednin, ABD istihbarat drgiitlerince s
belirtilmektedir. 1i .S9r\ : t . " r i . '
Sayrn CumhurbaqkanL -- ^+^.l^;,.,da .i,i"tiklerir:'bu, tiir
?#,!tl;j:ff;r;'ll;1il'x"..:H',H,x...i'3:11':{i"-i':fif tui':'tu'�ur:'
#:itrg /", ;;;it;J ir" torni"ltt -"*Ja gergirlikler varatmakta ve ulkemizi "kiz
rrof netlri"gmuauhae giicu" olmaya zorlamaldadr'
Bu sidi5, son derece Lehlikelidir' Bu tenipler' ti lkemizi ABD !'kitl i l- '91:1u"r,
"^".?',al';,."r,i*ti. i ". ri iruy. "in giir enlil i i le bagrmsrllrgr iizerrn€ yenr
iDotekler getirir'6, ,.nipfit. O.*tuf ve kesin bir tar rrla durdurulmaltdtr'
Devlet icinde yer alan higbir or-.1 ili* o-r**, higbir gorevli bu tertiplefin aleti
olamaz. Buna izin verilemezBu konuy.r, sizin ve Tiirk Silahh Kuvvetled komutanlarmn vatanseverlik bilincine'
duyarhltfirna ve sorumluluSuna sunuyorum '
Sayg anmla.Do[u PeringekiEqi Partisi Genel Baqkant
AYdrnhk, l8 lk im lo96
* peringek,in cumhurbagkanr'nr ''IT",il,l:r| -li: iJ--so.nra ^AldrnLk dergisr'
c.""!-;;J;i;;; noig"tino"ki ottiui durdurdugonu vazdr'-Haber $iivle:"Genelkurmay Baskant o,g'n"'t it-uii Hakkr Kari=dayr' ITEM'in Dogu Tiirkistan
Birirni'nin, Qinin uvgur o""'k ;;i;;'L;;loTLk,,tel-b11,:uldurdu. orgeneral
Karadayr, Aydrnhk'ta grkan nai"r'ilzerine Genelkurma)'da kendisine brifrng
verilmesini istedi. Genelkumay e"ii*i bt f-flv"tin delhal durdurulmastnt istedi
i.J#iuo'Jo", JirEM ilEu il;kistan Birimi masa dii1ev,t11.inliildi' ,a.vdrntrk. i lc hafra once, JITL M'i; ?i;;;";tidtimilnde (in.Halk Cumhurileti 'nde
r^lT,-;f , fi -#ilil illTilT'J;llT!ii:l:#:''ff#l#:f kan,rgr gorev, ir erince
uil""ti"'t.*"'p otg*lt"i r*tJ"t ' it verildi Genelkurmay Ba5kanr' (in'e resmt
ziyaret yapn$ br donemde cltiiiln'tll P{ib" lulr:k^l:.l-* gosterdi lstihbarat
Bagkanr, Harckat BuqL*t u" u'*tii uiuSelerin koordirLasyonundan sorumlu generalin
derhal kendisine bir u"iing ""*"'i'i"it"oikaradayl brifinge Af-dtnhk'rn habednin
biiyiik bitliimiinii qir.iq or*ur ;"idi 'Naul boyli bir. gey yapabilirsiniz? Basna
vansrvor. benim hab"ri^ ot.uyor:d.di. Karadayr, 'Efendim, sol basm yazdr' yanrtrna'''#''.iJ-;iii; 1""t'"'n" v"'ir*laq'rrel;i ::Try:^:l:::'
Kimse masa
ba;mdan bdyle bt senaryo u'"t"'n!' Si' b"ni- ilt't' tt oyuyottunuz? Derhal bu
faaliYeti durdurun dedi."Karadayt'nrn kesin talimatr iizerine proje *k'y: "Jl"9l- G:l-:lk'urmav Bagkanirun
'kapatn' talimattna t"'r' ' Lrieft,t'i" Dogu TiiLrLisran Birimi masa dlizevtne
indriLai." t,q,ya'nttt. I 7 Kasrm 1996' sal r 4a I )
istihbaratgr Tufgeneral Miinir Erten'in Youtube'daki ses kaY-d-q;;;6 2 i t 1skandah bitmeden yenisi patladr. $amil Tayyar'rn giindeme \,.1:,.-,' '':'i " :.
getirctifi "esrarengt iinlii kiqinin'; ses xayai aa vout"te'a dii*tiiigte o ses ve ses kayrtlarr!..
htto ://wu.w.youtube.cor/warch
htto ://wrllv.youtube.con/watch?v:m 1 BLryqtBy4
istihbaratgr Tulgeneral Miinir Erten'in Youtube'daki ses kaydtskandah bitmeden yenisi patladr.
Gazeteci $amil Tayyar'rn giindeme getirdifi 'lesrarengiz iinlii kiginin"ses kaydr da Youtube'a dii$tti.
Tayyar yazrsrnda gu sozlerle Giil'e suikast imasl yaptldrlmlaktarryordu:
"O bildiri orada duruyor, agrp okuyun onu. Tank yiiriitmeye liizum varmr? Hadi bakahm Qankaya'ya, birini bindirsin arabaya da yerninettirip gdndermeye kalksrn. Yolda kaza olur, eleLlrik kesilir, nelerolur. Olmaz, (e-muhtrra) olmayacafimt gdsteriyor. Yani yapamazstnhunu.. ."
Yine aynca e-muhtuayla ilgili esrarengiz kiqinin duydufumemnuniyeti gu sdzlerle aktanyordu:
'Bir gey kesmez bizi, yi.iLzde 40 yiizde 70, grksm isterse. Qrkabildi misanki yukanya? Oylamadan bir giin 6nce Genelkurmay iki satrr yazdr.Ohhh!. O akgam oh demeyen var mr? Telefonlar susmadt, bu gecerahat bir uyku uyuyaca[rz hocam diye. Vallahi ben de gekildimoturdum. Nastl gergindim biliyor musun..Oh!.. (27 Nisan) Biraz birqeyler var onlara bakarken bir son dakika, alttan krrmrzr gerit geqiyor.
Genelkurmay agrklamasr deyince, oturdum. Sonra ooooo telefonlarbaEladr. Saat 2,5 -3'e geliyordu, gektim fiqini telefonun kapattlm.'Oooh!' dedim yatttm.'
-3'e geliyordu, gektim fi9ini telefonun kapattrm. 'Oooh!' dedim yaEffi
E-muhtrrantn yayrnlandrlr 27 Nisan gecesi rahat bir uyku gekti[iriisdyleyen bu gahrs, bir itirafta daha bulunuyor. Iddiasrna gdre, CIIP'ye367 dnerisini gdti.iren kendisiymiq.
Anlatryor: ' Hukukgulan gelir g6riigtiriiz. Ben 367 de, konulu anlatttmkavradt. 'Yabana atmaym, bu kurtancl bir madde. 102'nci maddeyesarrlmazsantz tepe taklak olursunuz, parti de gider' dedim. 2-3 defahukukgularr geldi gitti... Ben yoklamayr yapanm diyor, yaptln neoldu? Ytiziine gilziine bulagtrdrn.'
'Bu igin hi9 qakasr yok'
Sohbet ilerledikqe $ahsln iyice sinirlendifine tamk oluyoruz. Devamediyor: 'En badireli zamanda ulus devleti kurduk. Bu miras bizeboquna mr kaldr? Bir akqam Basm Kuliibi.i'nde Hikmet Bila,'Genelkurmaytn bildirisi, agrklamast orda duruyor... bu mijsameredepil' dedi. Yani bindirir kapatrr, herkesin a[zrm. Hig gakasr yok buiqin. '
Dansoz s.lDl aoam
Bu Ozel sohbette, Erkari Mumcu'nun Cumhutbaqkanh[r segimsiirecinde izledi[i politikadan muhtemel seqim sonuglanna kadargeniq yelpazede deferlendirme de yaprhyor.
Meghut zat konu;uyor: 'Bu Frkan Mumcu'nun ne yapacagmlbilemezsin, b06dyle dansdz kerata. Kayar boyuna, bak kaydr kendi dekaydr gitti sonunda... AKP, CHP, MHP, onun drqrndakilere gansvermiyorum ben, balrmstzlara oy ver falan diyorlar, bagrmslzaverilecek oy AKP'ye verilecek oy demektir.'
Hayriinnisa Hamm'a hakaret
Giil'iin krzrnrn Bilkent Universitesi'ndeki diploma tdreni de giindemegeliyor. Alrr hakaretler, birbirini izliyor.
Devam edelim: ' Tedirgin oldum ondan, amma sen hiikiimete de-
kadar yalakahk yapmazstn.. Vaktf iiniversitesisin. Bir devlet \.t:.1;;i;ilil; ;f,"
-ui, " i"r,to.ri" canrna okuruz. ondan sonra tibi" " -
'
baba Do[ramacr iiziiliiyor ediyor falan. Elini dptiiri.iyorsun ya maskara -
karr. Cumhurbaqkam adaytrun meydan okumasrna aracr olma.'
'Asker validen 6nce size saygl gostenr'
Sohbetin bu krsmrndan, toplantrya katrlanlann rektdrler oldugunuanhyoruz. $u sOzler dikkat gekici: 'Kolordu komutanmr zlyaretegittifim zaman fiqek gibi gdzleri. Hig taviz vermiyorlar, hig!.Rektdrlerniye rahat ediyor? Onlarla ba[lantrlarr hep sa!hkh...Ve siz bir gey
konugtulunuz zamal hemen saygl gdsterirler. En dncelikli, saygtgdsterdikleri, validen 6nce sizsiniz.'
'PKK'hlan doldurur'
Oniine gelen herkesi stvayan bu gahtstan, indnii Universitesi Rektdrii
Prof. Dr. Fatih Hilmioplu da nasibini ahyor: ' O relddriin orda neyapacafir belli olmaz. Onun igin oraya kadro vermedik' PKK'hlartdoldurur sonra. Mardinli kendisi, karrsl da Mardin'li' Pek gaktrrmtyor
ama kolluyor, ftrsatrnt kolluyor.'
Egini bilmiyorum ama Hilmioflu Kahramanmarag\n Elbistanniifusuna kayrth. Samyorum burada bir yanhg bilgilenme scjzkonusu'
28 $ubat't hatrrlattt
Bu $ahstn, Genelkurmay Baqkanr Orgeneral Yaqar Biiyiikamt'la ilgili
sOzleri de var: ' Biiyiikamt 6yle bir adam defil, o ne yapar taban onu
biliyor musunuz, tabant h.rtmak orda gok zor olur. Yiizbagrsr, binbagrsrgrktverir tanklarrna Allah korusun, daha biiyiik badire olur' Onun iginqrkmamast da en iyisidir. Ama glkabilmek geyi.. diigiincesi de yeter
bunlara. 28 $ubat'r biliyorsunuz.'
'Nah alrrsrmz, terbiyesiz'
Sohbefien ahntrlar yapmaya devam. Konugtukga aqrhyor: 'Geqen giin
.otr',
Ozel Harekit Dairesi E. Baqkanribrahim $ahin'in elyazrsr (2006 sonu)
Do[u Peringek'e 1998 Yrhndakisuikastin arkasrndaki adam
o
o
7 (tn^'t'
tseit p\ili i","t saskant Dop,u Perincek busun^t 24,o::,1 l?.?!'^'..'^:1,!,!!A"krr:l;; ;;'C;;i u",i"i:"a"' f'wrp Erdo[an\n Paut wotfuwitz'e vottadtlt."irp konurundo bir bastn toplanttst d zenledi
Perinqek. i)zerle Sunlan belin ri
LL€V| LL(Dr..Paul WolfovitzSalurma Bakan VekiliPentagonWashington DC, 20301Ford
'/ tt1" ('
o
4 Kasrm 2002
o
3if;,i;?1,Y:lmk tarihser ortakrft ve dostrugun serecekte de srintresifmiai., puyfuq-uL iqin. bu mesajrml ortak dostlar aracrhfryla doprudan size
ula5tumak isterim.
Segim sonuglanmn bizim genell:urmay saflannda biraz rahatslzhk yaratmrq
olabilecelinden, resmi kolumurmz gere!i' hig kuqk:usuz haberdarsrmzdtr'
eil.ttri;Ltt* ti, onlann Tiirkive'"ii muretfit'' setctiler (9agda$) ve bidnci
i*tr',"tf"f"gr*n gur'enilir brr tiyesi olmasr iimitlerini panim r e ben de
#i;';;;;:V"';"thete hie oh;dl$ kadu birleemie olan iilkemrzin erkarlan
ii; .i'1"" "'r# 5'.t,ia. ttirint qali5abilece!imiz kanaatindevm'
Bu amagla, Org. dzkiik ile mumkun oldugu kadar krsa.siirede mahrem' dzel
Uit t"pr""u lii"iii-"vi iimit ediyonrm Ozel cep numaram qudur: 0533 7 '
Bu yardtm ve iilkeme gegmrgte gosterdiliniz doitluk igin gok tegekkiirler'
Sizinle kigisel olarak gdrtismey sabrrsrzhkla bekliyorum'
SamimiYetle sizin olan,
Recep TaYiP ErdofanGenel Ba$kan
kanunlarrndan bagka her 5ey vardtr'
"TURKi\T,T'I vER KURTIJL' PROJESiNiN BELGELERiNDEN
Bu mektup, Ttirkiye'yi ver kurtul projesinin belgelerinden biri olarak
it an.tl", taritlin. gegeqekti;. "Krbns'r uer kurtul" dayatmasl' aslmda "Tiirkiye'yi
t.t -t
*ii pto: "tinin ifadesidir' Her gi'rn bu projenin hangi tertiplerle ve
"iii[tW" i"it*rdi.ilriniin yeni bir iamtryli karqrlagryoruz Bu kadar biiviik ve
v"g"r fi. iti'-.,, ruriiv. t.ihittin h4bir doneminde bukid, T-$:L" '**"
,itistr.rl-u.rstt. rfainllr o kadar arsrz ki, ellerinden gelse ihanet sdzciigiinu
Tiirk ge sozltikten Qtkaracakl ar'^ - ' $u mektup iiirkiye devletinin dagllmakta oldugunul so]l.l1Tltlanndan
biridir. Eler Ttirkiye Cumhuriyeti diye-bir devlet varsa' o devle,:r1:1ec1isi varsa' o
o.o't"tin i.gt orgurrtarr varsa, hig olmazsa 9u mektuptan sonra varolduklanm
sostermelidirler'"'"'-- Vot." ft"fn* baska bize ait higbir kurum kalmamrq mrdrr?
j 0 (
i r , 1 r , r t i i r q 9 : 5 ! ! [ - r ] l l r l " l l l' - ' _ -
! - , i - ' ^ ___
' ^ " ' ' Y'ur ir lr 'r 'srSl'r" uuttr'a u*-
r'l!:Ilqi :Air-:lTEr'jt'l
,,:lll.'ill:l -' :,::ll;'1":". , , - . , ' . , ' r ' ;1 " ' ' i - - J - r r ' '
t j 'it. '.
i:t
ilirirt - ,
oi itiirii:l
i
ii
fltH
!ctl(!,9,i)l'i
- - r - . r ' ! l' , , i a : , ! i :g r ; . : . t ; ' '
4 Kasliil Ztjvz
:-;eiBlii tr' rr'''rii'riri":
' ' ( r t 1 L r ' ' r i t 1 ' r l i t "
ui*eierttlu, ^--,.* earrr'::icereiey.r." :1,.:i :-;,,t,', '"" '
ijil,l-^li,'i."-".- i: i i\ r'ru ri'
, , . r : . , : r , ' c L r " l - c i " " i
h:1ii":;i-:J:i*#rJ*'r.'f t':;^;:1;""'-'"''-, . - - . . .
. i J : - :
uiiiertir: '-'1!t-' '
J i l r r ! ; ' . r . i i t : . l i
::ii\ Eii'ii:iri'i'1'
n€,tiF T.ii'-' !i, i "i':'iiii-'
i lo i i r , ' i r in l r r l l t ' :
r ri,i. i<r;<isr't-: "-'r '
5 1,,., i t.j r 1t4 a ; fa i 2 r' l.l {,;ii''7i!t-t,'
r i r ' ) ) t t . r l , . t t . l t " " f u r t ( / ) t L r I l t - [ l t n c 7 '
r r t l l , , t ) L ! t : ) ' t ' Y
t L n ' d ' ' # '
t r t l r l r r ,a r l t 1 t t 1 ) t l { n t t t L f t
/ n ; ? i / l
'
" n ' \ ' ' ' l ' ' , ' ) ' n , t " t
' , , ' . " , ' r , , , ' " ' : ' ; '
' ( L(r u-
L u , I i ' ' , . " ' l ' i
a , . , " ' \ ' , t J ' ' I '
t t ' l
Dl i li n cl L/ (:: ') '" ', ,,,1r,''
',1 ,lir',, il'\ ('i
( . 1 , L / ) i " ' ' ' ' , : " ' : ; r " r , , . r ' ' , ' r ) ,
i t ' B, .,,,, ., .
j, ")'
, , , ',,
,l) ,7,,r lt, 't ,,
n \ ' t t ( 1 / , , , r , , , , ; l r , t ' t ( i l
| | 1 6 , . ' i l " - ' r
P t a t ( t t ^ l " - / ^ i , l ' ' t r r t ' ' ) o o l
. 1 , ' / . $ o ' r - t { ' 1 ' 1 1 u '
i A " " l ' " ' " / ' ' ( ' i ' ' ! ' ' "
| ( t ' � t t l 4 k I ' l i " 2 /
' f L t i ! ' ' ' A I L t ' ' / L '
, ' t l /\ , r ' v ' \
\ r t . ' " '
1 1 l t , : a l
/) , .t . ' ' r Ltt 'L t
, , , - n , l , k ( '' J ' ' � '
IW l i ' v 0 t l
I t ' n1 ;
J t ' . ' , t r l t ' r i t t
| i 1 ' .1 lo tn l L 'e
J' e, u t 1/l /)r' at
J t r l ' P { , } n r
C t t l l t r r ' A l )
5 i f c . r ! ( r i r > i t ' t
i ,n t ' t o l o ' D 3
c 1 6 f t ' Y t 1 ' 1 r t 2
a
: , " ' . ( 9!.!,.(.,, lp li tt#l$d;.ti'',. r -w-"
/ ' : 3: ' - f c l .E.ryx-
^ - ttVtZqSrvi r 9iz)qpa '1,!trlu1"-bv'-L'!**i-{i '
\ri-tr". [tr("' r ^ ' ,.:i :ro: i:iul. [;;i76:ffi;;
-- -- .-:- ---:. ,. ,:, i zj-rt,: i-.1-rr l - i,;.: i i |r i;1-i l. l lcnim d.e
'Di.l 'd ik1c*s1 iq in. Anl. r ' t u-Li :-L j -1.r : raq i t (
r-rr ver. | r ' t 3ci : 'e l j l cr t) i ] ] 1 i lo5?rl11l : : ' ' ' r ' rv j i ' j : r j ' i l : r ' ' r ' l i iJ!r- !_Laxl 3i- t : '1exe Jrnz1--
yor,-rn.On;r . la nolttoLi l i ' ici-rt jan' i- l :r lr l ' ;1:I Lf 'r .^l i 'Ltta ! 'c i is!:e l ik bcndal iralng
sr.nr isjte_' i1. i l l l i l dlr] ] l ' , : :ar ' irr ' ] jolnL:":. ] l r i i l t : i - l i : : l ' i :a bi l l i t l rrr bahllas siz yg
l,ay lsj, I l , r i l ' : '
'1 ' :"
:
t ,cn,l !) l : ! ! . .1i | : : l :r ] .r l i : ! l -r l j i 'J-;1j1.!: l l ' i l rr:rr ' l : i ;r '1ir]r i i r ' rn i):r '" : ' rn.] i t i ini iron-
cl isinc sir in olrrari i i l i . t j i i7'e-r j-r i41tr ' i : i : i ' i i - ' r l{ : ; ' r i i i i : i l l lJi i l ' i 'or inQcL bcni ta}r -
nj-n ccl c]:i 1-'r,r. Cnlrn llurra:i1 .!lr.ir.':r\rn ]la*Uil--L"lr!i!l'!j- aa39-1'llll)1a reiita Ciin-
. i lr j jer, l-c 1"' .rrd, l i rr i ' : , , i -r; l t ia - ' :- '11 i ." ' :rr ' ' r ! ' ( i i r l ' l i l l l$r di: yrr}:rnl lrr:rda i 'd-irn"
!__-:-Dlri" i inl: i i dclrf idl: yirzl- l ia7'1 o' l ' -J1111ci:r r i ' : i i lcl ' in'J' i :rr '_1-lr l : ' i l l sizlor: i 'Ti" Ay-
di-dlr-k i l i i l leri lde 11ilr: l l i q3l- l- j l . ]- ida 1nl- t- ' ' la: l : l - ' i r i ! l1l)a:u eitt i l r l-9ri11i iyi
blLir irr, . - ' i zi i ,1: ' ; . :z ol. ' : ' rn- -Ll i :a!.L l ! . i l - ! ! I t l" " i i ) i i : i : ! l r l i i : ' r ' i r :L1f ' l ' '1 ir ie::ei-! d}
' : - . . . : : L : . - c l i c -i i i l ' , ; t"t vc r- i j- : i : i r .1i i i j 'n: i i i i f i l l rcc?ii : i3+'r ' d' i i i rorl ir i : 4r-:r.-1rr{
,r; f f i 1.,1. a,., , ' t . l i in cle brr a:at: j ' - ' t 'c: i ; i i - ' rr i j1,! joof ir r l ; : alr- i ir trrai ' l icnc-l lai i ' -a-
c].-bnanana lr o r, f i j r : le i irr i i i : i ; ' r l"4rel ' r jrr i ' i r_rrr f lol. i l in' in:: irol i ] l1l-! 5a?3-r__Lr' l lane-
- . . , . i 1 ^ ^ ' , ( : . i : . . . i : 1 d j " 1 ?
1. 1)i i ' r) i . . : i r j ' lq. l l i ' i l i l .r : i i ' iav bir i : l l i l : I j : ' : i l t i i " l :11' l i1^1' i o slv r: lrniq ' I" j !
Qi.rel bi. f l ' :o-r ' , i i ] .-Ll 'r-f :r. yoi lr l1:1'0ocl1cx:i l l i i : : ' i i l i rci- l- :r clr l is ' l ' rnl-r:r lJof-u '-
nur r joi l l . j rrr ix ' l i i !r :r l ' r 1-" kirr-; i : ' : :1l l :-r 'r ,cr ' i ' -7i- l ' i iq" 'r i t1:r"r!tr i i 'at- ' ' i )r) l l ( i l t1 arg
ca : l - r - i : a i ' l - ! v . j . ( o l : r i i l ' l - r : ca rco l : r r l ) r l : 1 la l c r j ' - 1 : ; 1 " o ' - l : l ' r i ' i } r l i : ) op l c "Neg
dcyr;c cl i , , l '1. i ; ' - '6:r 'or:. ' " '1": ir; ' r l i l l 1"^vj ' ' rr j l ' eitei: : i lDl i(- ' "
dlc:r j l l i l i ld ' i l i ei i-
b i t Ar:ii:.:t oris 3 q1 -1ilj::1'l
"ll "'"' "'j''l':'
2. i l i ra: i-!1. i igr ' ' i - i l : i ,1 ( l- ir i i :r f i l i : i l : : ! ' tr lred. n t ' i t i i l l ; l l inceLoncye be{lco-
r,redcr : i ,nc c l . e, ' i : i l i 1i i ' :r i)1.!: lo;r i :L t j ' r f i i r 'n v9 i l(>r! ' : i r ido r i i lort i i r j in isieri : inCen
haber al- l-n$oi1 i ; lreri l le ki ibi i yazr' i ' | t : ; 'a:::r:-: '1"!cr ' l iaLsl 'heu i i ;vci-el vc
rLri ihi icir: ' ) iqj-n.Dirtrr ' ]{ ' r ]-rdj l ' r 'ei i l i ' l r ! : i l ' r ' ) i l r lci i j i l i l ionucn siz i i ihn:j 'nle an'"
nt"i i" u., i tu.- l ' sr)qLa-' a-L:r: i r .J i t1 i r. i : ' !nca i jzi :r 'mii : : '0ntol- i l ' clcl j- l da vor-
rr ic:r i-r;e i : t : i-z.Gl:rQc:' : I tcri i l tgl;c?:i b')-Lir lJj_1:i): i1.r: l_' ! ;1r;11; ' : : ] ] i i l r"0ir l luna ara
varial i l i ,ndc ql 'Li r:arl l- : ;r i ! . ;r l ] l : l ;r ; ' : : l i i r : ! l i : tr '3rr": i 'zoteci o1' lr l i : '1n' l1r sonia
s;iJ. l-e;:err l) i l l : i1i l lal l : l - lr( ' l i i '11(l i l . : ;1.y,L' ' Io "; i t" i" ' l r "" za;i :n 're:: c o el<s iniz? t '
d-iyo i ;or '"I lq.0 ala " i i '3|:-r- 'La l-r, .r cl irr Yc 'ba' jJe ol i l i i t ' !al-:L: ' i r i ' ne zcnan bi
terso o , i :r,1i i11 l :r i , , ' : f ' , 'cr j- l : l .rr l lci- j . ok'raz " d': j "t ' iol:r 'r g' lr ioi;ec1:lc nex-
del o1r. lr,) ' :rrn:r 1re i ' t jxir l :oi lr ,r i ' ; . ! : i - t j-n ' lcx': i( i ' l :r ' cl ' '1:t i i l lLrj l l ol i l rci ' l i l lcc rr i lcl i l
l i i , t : ! ' i rr v:-. ' : i1.r i : t di" ' , : ) i : :r l- , ; :()r:r iLl l l rr, r i cir de N i i : l ( l j l , l9 z::rr:r ' ' r ve:; i locels diy€
zoxr Ji '-)rtst i&rlz. l ; iLi:r l i i t '1a-') : l i ' : esl ' :cr ' i 'cl i ' : ?t ' l : j : i i l c 'el i ' r i i ' le r l i l 'n]: i i l10-rrz'
i j : i r dc sj- i . j i tr ,Jalt l i :)aoC:i- Jratr ' : ;01' ir ' : l i?' ' ; i i ' t :ec t l : i )rr i ; i cf: : l t l" t i iqin toni inist t
r.U"t r l , l i i idi- i ' ; i i otr ' :al: gerrrr ir"r. l- i . l i" """: l"t" ' i (oir j i r l i i r i t dc' l t i i l l i ' le 'b6-
l- i lci i do . loi i : i - l- iz. l l l t f l rr1p ' l-r ' r ' ' l - ' r tr olr 'n'o1' ' i t j : ' izci) ' ro a.r '1i l ;r :rzca l iazrl 'ar '
leuj--3.l , t :dr bu,Li)..r.rtar qo oi 'rr, ,1;1r,1., i : : t)r: l :- . j . l i : i - : i l t 'Ltxi! ! t_l_Gr:1' 'r i '1' l i i l tGa29
liecinin el- i . ide tcJ/l viu[]1:-r. l l Ll.rr ' l - al i l i r l j l i lo1 a)l: i fr j l i t ' l jakal ir ' cldui: 'un-
d{n d.l 1; i ' ' la ' lal. l f t rsrl i i l i ) ] r-cJ:i-n: i " i ' l l r) ( le t i)nal l l : : l i la5' l i ' :va aqt:Lanrza gi i lg
l - ^1 . l i r r . , 1 l . 1 l i ' r eu : , r i i . : t i r l i : r l : o t i r rn ' rL ' i : t ab r ' r i - r ; t r i i ' j - 1 l j - ' r : l ' r don in i r l i o r ' l l l s l i i ? ' l i r r 1
tui l-enl.cr hlt i .r l l . i '1urrr ' j l q' ' i r :c:L' l crr ' Icl; ' :Ji l i iolr i 1i i ' i : i ' : ' r i l r lax ' lc ' l i ' ' l ' indi si
I . ; er!r ' . r .J l . | ' raj r ia ioi l : ! in3rnlur ; ' r r l l i !n l i i ; r i c: l re;1 eI ' ' i ! l r i l_ j l : l i j l r l -n
i i i ) rs,- , i j , . j e! .- i r al- i : r r l r 'az. i . . : . , r 'a: :r l i - t r . ' . r ' i r i2 j r j i i l i " ia i j : i ' : i iz z2l
d c r i i r v - : r T i z l i ' : o 1 - : . , " . i r ' i r ' 1 . . ' " ' : J I l - i - ' "
oenral va) rrJr l r ' . i ur 1-- : .1__,_w-1alr1- l l : : - -- : , : : : - - --=-: L ' - - ' - --- I -- ' """"- . .
.-y-9-,91L\i-t- g1llEfii..]t 'i:-o 1g!':-",!grr rgligr'l 'll{'!lii}}l lr -rlE'1q:r ryl! ien -
clir; i i t l l :r l,: l ' v':r ' i l ' , :r ' :.:1n;r-, Lrrlr: ' i"to l "ittui- soL'l l lnall j :r: i1 nii?:evf itprc sa{
z,c sor1r.; o!'l'ir:l irrrd! "-rj::o,!1. ,i -j-l-':.'i-t'' l-I' jf]L:-iglrt$glnrz'li c 21-
lcrInt ;,ani ;ri o lrrl d'. l i :ru a? tJr l i l l ' t 'cn"t ' ' i l1';"v:i : e l: ' t i ' : cc i i ' j-"Ydi '1e cii idi
r : i l i i j t i i o. l -du, i lstal l1 i e. l ' : . r i i i 'L i ' l i l l r i ' - i t r i i r i '1 l iat l r l - ol ' i i l ; ' r r i : l "1 o i iy)- i iy or ' - {na
yrrsa vi- ' y: tsalar]- i i ' ,1r j r i r - ' l i i : ' r1- i - ' r , ) l i "" i ' l l i [ ] ' r ' l - l j ' i i : mi ' t :a_r i ' ' t l ' 1 'etccek?
. : - . - . n i t : j . . . , : j o r . c ?
J. ji,,jr.r]'Lr(r.:rl.j-i::ro;-eli-jrccr-il'.llLl4!!\i.-q{'I-"r-"j--!}g-:!-99!.;911:
f . in. j l i ; ]r '1c l ici irr le-l .ar j ]or ' i i t l '1r1lor 'rt l ' ie l-ecci: l idl-: i- i le de lnrLi i innoti l 'q' i ' i j tap
o l te<1a . i : r r l nL r r ) r r i i : r - i l : l t - l i r i r l i : " c l r r l t i i i r : r Jc r l r j r ' sa t " t l ' r r r ' be l " f i b i r yaz l '
, ,ori i .ot.oi i : i r , t t t l ' , i : .y*"Lr:r ' f i ' i " ' r i ' ' j or borl a ' i ' )rr ir l i ) 'c,|k-i- 'Grzeito l i ' l al lq
1c!.r j . 0(n:,1' i ' . i . .Gi:- ' ] . i 'c . ir l l : l l l |-e7.: i ' ' | : ' ' i le ' ' i : , : ' . . ' . ' l Vc ' ' j j l l i i . . /er raze.resi i ; Ie ay-
nr g:i . ' ,r iyc; r l i i : : : : ,r lr ; : i inl iz.19?1- oi l" ' '1 i t ; i l i l t ;"J-l-( i '0 zi j i ) i i i i ' i : i l r :- s;1i l v ' sg
1un qab;.Li:11 .rr ir ir iJ ' l_() l i ' r i l - t :r-r: :L cl ') ' lci i l i r ' i ' ! :gl i t ia darbedoa yang d'ofi lni$'
i i i tcl i i -) i t l i i ) i1lrci i i Jl l Ia: i ](1a di: i l )r i l r i ! ' l r : iLi jJ or ' ! : !nl) dc " 2':7 I '1'rya5 bi l dcv:r].r l
idi. ' r ci i :yc1'. i2 l l ; , ' l - i i l - 'al ln ro:rtra .vl: l '11i1;;rr ol ' i ' -et l : : '1ir ' ! ly1lr l ta 1rt:1ryrn
dil ,c .]r l : .1!qo ! j i l .yl i ; 'or.u't :r.r lrrr i leri ! ! yarC:a vr i-rr lal-eie iayJ' iL si iJl lcr j-nin
altanl- Qizi i j- j : l t i bri . l1l lr : ir i i ul/ r]uri :r l '15: 1: l ' -"t l1nd() Li11:q6uil lalr diJe'3ir l ' i :qi ik
ctl{ i d. l .111.: ' l1ri . J: j-r t l ' :r dc iFlt ' l ' i ' i )r i i : ' r-1cr' j : j j ' r ' 1'r l( te15r'\ i dR <;eincniq 'nl
r lc i irre.: j i i . i i rbir i ,r j-r t .1:: eade( J?cir j ' l :r t ;r l ' rci ' indc)yr' : ' -Li] : : i 'ndcrr dol ' : f lr ' : l -El i$l i l r t
il\.Tcn r'i,\ ir "v 1l;: i-:'1 ,r-r'- i- celiIi .r1l'tl:'ir::- iirl'irai'OJ'.l-oJsc C-cr'lill:i tL tlii- roaj-!l-
1c! vc arrl : , i i ;anl.J' :r i ' :r+ oltr. ior?
j),rf ir ' cdi iei!rr ' : i :0j l t i j tcl : 1961 Cr::L r lcl i i : i r " 'rr"" l1l '- l ;L q 3 f rgl l t l-g " I l t l : t
oi! . i l i rrrad-. i i l i i ;r ol 'r lr ic ' Iai- 'r i i t ;u1-c t l l t f i - ' l l l l ' i i j i i l :Lqi: te -.Jrhan lrdoll$ut y!
zi in(l i i i ] -barrt16!l i l i i i . ia ct " iS vi) ir ' l :cari-Li;r: ! !-! 1e 'r: I1; i"-ae l iadaxr gLinaqllq o
Cii lr onu bir Ji)t i ' $etir i l ' : :r i l i . / i1l i : i i ' l t t l ] i l r i l ' lai jsl ' ] ,cy o:tLl ini-verr: i ioye af
<h::nEg "l ieni i to'da da be'. ' gr:r 'r lrr ln oyl irr""1-a ' i inrJr:s:: i i ' i ' j i r l" ' {):rrt t juo :eqi- lni-q'
I ioni in j-zrr., t l i i" : ' :c,bi j1;.:ci l i ; ; i i ;e hDlr l l i i raif laarq 1 q1lnu9'i lr Caa ho"i lar 'nayal-
fair onu lr:) l t i i : l -orlcrl l is.I iyo]. ' . i t i "v:;t t ' ' ' i i : trr locarl y ol ' i1i? r t ai i :-n{l akine t i i j re
$o1do,.. jo1,lrrcIf i l ' : i i i : ' ; i i i rrc sal;r iaJl ir t cics' iol irr i bi ldi i : iL' l l r-oldaIr '1' c: ixcvine ve
h1;ir1l.-. ' , b.Li-- l .ai i l r .". i ie i t i , l ;41in?Jir! 'o :-r 'r-r l l inj la i l i i ,)rx i ' l i i r e'7i-n i ; iel i j raq') i Gil-r l :Ln
l iur.. :1u,t, i :r 1i,)ral ' .Ll i_l l} , j- i :a ! ' ,at i l- i31 $o1c:l l l : i i : l - : : ; j i !el i l i l j rr: i ' r t ; 'o:r l-2rtn 6y1e t3l1u
dail1ntt i iyi . t rr i : !11d1 i:- l- : tr ' : l iqrir l i ioi)dini 'c : lcr i-cj dei ' i - l- ' i j i ini c.n:l '6t i '1i 'Uj l
t f- ' -Li l i i i^1it qc1' inL j-qin <J-c I r icr i i :rr;r i t " g':q1 '1 ' i : :rc! 'n b:1l ir ' l : : ialr:-: ; 'h' l tLi
b i l i : r ' a C i l l l . t n . j . : , i r , i o r i l . i i - o r , . i l . ' r ' i - : . \ l l l l c : r : r oc . ' l ' r ! 1 ' l ' r l - ' r ' I ' i ' i i : L i 1
i16rl f B
l loi io'L1rk tel i l i l ini Oeri qc'r ir, i i . . j in i t iL-i-citvo|,: i l - j ve sonaLdr
hiq ist,: 'r i ,:,1i.rlni,nor':1e[ine bail]11 oldji iaun! oi1iyorll i i ' i ' lO4!9I!-
i:endisi dcfiiL , tji;f evrll-!-L-{}jtli].!r{}--9-l-qL,t-e1:9{ui!,}-q=+-ii?''.s19!l
f,*t#+ iG.'.* r"*s. Kaynak olsun 'Liye 7az1lnras 'G;)nfiirL aq1lr d
l e r inde b i r qe : r ' varsa , !e$ i r h i i ] : i i r l i i i se yazr ia i l :Lz ya 'D i io r k i
l l i ir l i i i , q erlrc zi, 1o zL aJ rri l am. !,na cnlar i8 in brrn-L ar drErndalri ler
1-i i lnj-g gibi yaza,/orlar."G.rl iba bi lyle yr. i :LJ orsuulz.Xiir 1'-1ex iQin l iarar
vereceii ki ir . ler- l in ki ir t ni j of i l iasr l izen?(i i :ut g1r' l 'd1i"1ol- t irJ/ l 'c|]csi t i ] Iaf -
; r - z l . r : t n n m i rn i n - i ?'
Dynir Gii l i i f le blr Lr:1erl i :re , ' i r . I . j l i tr ta'n 1rr di izr;nlediir i a1i9an ye -
rteir: inc,bir ;rargacln divcbi i izeri-, :c vc 1sI 'a, 'ra. i i2erinc Cii tniqten erkeil de
c l ialkrrrg.or<la i t iusret DeDiraf i de radren I-qneb Sol t l i '1o l iel; i j l Uncu]-sr
ze r baqka la r r e :Le lhe y i ' l z1 yaz : rL$1a l l - l i e $ i i l : o l i l l i - j l l g r i sbcc l l 1 ' r i ba l r i c tne
)yun oy r lan ] . i r ne . l e i q l r i i g i n iS .Sah ic l cn i eL r l t a l l oy i e l i i vc s iga r ' : i ' nc3 '
' ' / . L a . l a n , . , , : . " . , " 1 . . ) L l e z . j c l i i 4 r ' , ' : J u y a - j 1 ' ' ' J l c l - j ; r r - i k l 1 r 1 -
gi)ti. ir i i1 geiirniS bir.
Scn]]a ki 'aEeye yalvartrayan bir a'leii i( l lr '3u l j i , �zi i i iz s'rhidel1 alal '
Oylc .olsa yaltrr lard.L.i t : i l i r j . iJl i evlnerl lahl ici io: io dc qef' : ]- lr i ' rn:-si ' l i rr;ok ba-
s rn top t i n t i i : ' , vc r i i po r i ; e i r l t ab iL eU : ' : e r r i r i . I $ i ' a r i i ze r l ne M i f l i - t e t ' den
.oner 3i icoy -ve
Giini iycl:-r: ' c1rn Giit ' :r jel !ol.at ' la evi ie girr: i i ;rni i6' i lu, ' lar 'ya]r1n
:.;.rnn1Q "Giino.i t tcu i ! : ir lurr. i t l3r. i Iasl, i l yaiarken evc F:el i l i sordui ' l_'r l 'na bi ldi-
t i cloi jrularr. ,saif, Ierl i f . i i iqi) ir nesleltbati lna da l i i i i i i l eri err iq ; Bunl"rr ' l lerqek
1.r,. . .r o lrra l i '11y ( lu-Jl ip l . lydurrlp Zarran f^azc'[ i i i ] i y;rzn1E 'Hiqbll : solcuyu cla evi-
o ve ir: . , 'cr:: irre caajarn Ll i l : i . i l rnler faimse ve ne:i leye \4ail l l rmlqgc ?i;Li( laJanlz
: i biz de bi l . .Lir j ,Aldatrl :LJoroalt uy eirai l-111. l l ai i : ve i : iol irJLrnadan i:czetele
in.mutiakl,,1r1:frr ier qi l i iyoLqi. oi.Ll i iunu l le' t t j i i r i l l l t j i lJlo(I i l l iui anl 'at i1o
l l i x d e 0 g h i t K i i : i e b i , o n i u l a 1 ' J i 1 i - ! r - r i i a n d a n y a l ' 1 n d o 5 t r r ' A y n : L y e l : d e
frl l* i ie,utttr 1:Lstrclr olrrr.r ' l r t q lar. Cab j-t l jo)- de onu i-$tedi ' i l j aain ?jdi i l i i ona
.:r,f, ir,n j g1 er.]]rotokol,lali i ye-i. de 1)ell i .
I41 vc I42.norll l .1{, 'r i-n i l l i oJ'la f:riauda ilLl r '11:l]nad1:l l-n! ' o t ja' an uJe
lmad1f r-nr,.toora .ls j-11'i karardell i ' J:cIo'ltgr: ve Analrese ail l-aJL'i l- Pleref' l
. ').unu irullencll irna,hrq PlQnan oli iadlall-or- {r; jyl i jyor'16i i in l ialhnasanr da
ine sa l ianc i i l f bLr i t r . yor .G ' : r i iq lu re saygr 'oya sayg l deno l r IoL i r : ] i k le re ; i
rRil mi?3iz yar[ i1Q],ar List i i i ,de beij ' l i l - l iul: l lal ' .qi ibirsalda t i i ixi ini iyor t iul ' l u z '
j -Jise Yeli ta leyiD seqir i l inden i jncc 1ol] ine yaul yazna(i l- 'Kj-qe clel l iol irai oldu
'rr,n s6y1,ert i , , : vc yalv':rnLSga yaz]razt:: ;r! ]-7' siz jJi j ixa'r1 olul:: !1nu l ' !enolrat
ian lLia0se br.rmr isDartl i l i raJ;L f l i rer rai?.Adaiirn i4 ya' l-1]-k qalalmalalr l- or-ba-
r.i ignra yalnl-z onun otuyla na oluyon ' onu."1 oJu j:":,".:?y" i '-l i l"n-d"fY--!-9:
1f 1-,u- nr'r" r-s s "' :l:"gryW? Dc::r o'" : a siyi lorrb orrianln
,1""1l-61,r.r, t f . . ]""t , ;dyteriten,tarbaleri l si jJ ' le: l iJor'-e ktr i ' ' l l anntr, l Cbii l : cj im-
)lerini, i)of i irnlcrrni ni: ,e ye zi ' iJorsui '-uz? C ya!ri t l ' j ien sizl 'or nerdeydiniz?
r.Ll! seviyor' 'alrryor,sa,lr; .or,0i1.;] ' ] cI \-xiyorrl11.. i ci1 dc l ] i ] ' ](r iccj.] .oI vi} i i -
: vcrsite senabof ar r. i l i :- i l :- i ,Q in ue y ap.] c:,- i '1:1-a n;lJici: ' i - :{o3' ' f r:^crr '1i-z' i i j 'n-
d i s i ' - i . ' . r - - i . r . , r L i ( , n : r . : J r , , r a r i - i i ' , - . r n . r - ; : - . L ' r . t i. t i ^ r . ;
' . l r ' - r , , - 1 , , 1 . : 1 i : , . : l i . l r l r . i , , l i l , � 1 , . 1 . . _ i . l : f l 1
y ' z f l q j f f , r t l .Sa ;?^ : r f l . . kJ r ' L , J - : : " ( ' , : ' r - , r ' l l i i i )u. t I r) Ia 1iol1lr I -€1.1, n e' ' r 1
^ r ' ! 1 r ' ! l , i . . l _ r i : ^ / . l i h ju r J ( . 1 r , J : , u J - . .
i . . i r r : . ^ - , . . . . 1 r . , r . d
i t . . , h h , 1 r . 1 ' 1 r ' 1 1 - i v 6 ? r - j- - - . - J ' c d . v j , j : L e f o n S . ^ y o t ' , ? ! . i s c v t v r n C h k c n eb i r . : .1 , r - i r re i r ' i b . , ,1 ' " r? i iu : i r l e r i r , ' l . r - 1 . . . r? l -o r r r ' . ' l : - l r r? - , i rb i r ' - r ' r ' i ne
s i i z n i i ver r i s le r?Red. l i . ha i i : i i c t l - l . r r i . r i i de r . r . Idac l i l r l i i l i r i s iz . l r :n- - - ' - . - " - " - " * " *
i jgxer-1i"vorun. O halde djyece r.r,r- j .1)i i nei l ir?: ir lci i cl inizd.eki. deL:i l leri
Iay anla r j t ' r-rr z ya.
G e n . ' r t - L 1 c r c L . . l t o f : i - ' , s : J 1 c r " . L r 1 r ) ' , I r . | l C 1 . - a . 1 v e f c rgek olnayrnga bu!1r1 yazanau neie baa:;11 oldrr. i i inr:r $ortal: [ ,ex e ]- ir? l l3nBi
. . a n l L ; a $ s , h . . r r - . . i a h L J k a , l - ? n i . i n a t u s c " l D o r r i e l i . 1 r k ' i r d : r - i n i i . l 1 r . 3 1 a -r r -na v^ ka - i r s -Lnd , r i : 1 hoJJ l l c :e r , 1 i?
| \ ' L t J . L ! L s . ' . J J
h iq g ; z i i o l )nad r - i i r - Je r . l - e r i t i j ndcL i i c L leb : r i e re l : l lEbc l l i . ' i r : i n a ks ine onu
y i - d l l c J , . c i . - i . r c i L : . v - . . j . ; i . : i . : a L d c b 4 : r ' , ' ' i f i b i r q o k i : j : r i . . r -
- ^ ' i ' h " r ' ^ , r l r : . r " , r c b i : - . v , l a o l a c c : 1 " , , : 1 1 " r e . K t u b n u b i r a zl a h , , , , , , , , i : . . i i / i n ] l ' i r ^ l ) r n l . , f l 1 m . m r c -
: u r v t r ; . , v - u r r .
sanr- z, br yazd]. i t l ar!1Da l lerhalCe an1 or ajEn]- z'- - l t i i lalstnrz. .
i.
, loha rnc . , : , . r1 . cd_Jor . . r : r . )z .S i . :_ i ,1 .1 . r1 ; c r ec i . r t : t1_ ;J : f j :gg :d . l ] l i r? r r -- J . a I L r . 6 r r \ r r i r u r t t -
n-6/_::--z
l ;141c/ \
2.1. YAPILANDIRILITfl S OZET
Crk$ roldns'
Illif,litu' **u' o*gulara vrp ab ecek i;zgrn katkr
*$ru*$$gm*m*6:****$rncisll "" nusya neterrslontr r'ri$rcrrJ[I.iitlllif,,$*fri1i:",ffiiiil];[;l;,rmi,,rffiTl;']r]ri:'i!rn]?"H]rr*."i'"irL'";r'ir*l'""'^.X',Tru f# :Ii:|lJJ:* :ilffi :*il"11."i$'fr";Hiiffi :;llH"T"::ffi *.n"raDmxm$trr. oysa ki bu arlivler Tiirkiye''ul"n-i*
r"rn^^t*' *t"*ttrecoL dnemrlerlir ve dzellikle''.
llrt ive ne"'i'ni'nin rliitrJr iilgeEindeki i;nemini
* Atdiirk'iir biiyiik devrimci l'igiligini'
: j::T*:*::lffillJl j::il::::Iff lllll""-'*'"'^u"''"' ""r Kii( islantrnnrD gerici karrklennr
iifit{:-}l:iL"t:ri'.de Ermeni Meselesine" ve bu arti}rerrleki enll$milanma dair iirnekler sunurmu$ur'
2.2. Anaht^r Kelimeler: Ermeni Meselesr' Alrliilk' Mi[i Kurtulq Savaqrl So"y"t At$itl"ti' TiitL-So"f"t Ililkil"'
2.3. Proj€ Konusunun Alanf
r.)3)
2)
atl larrnveterli oln"lrgr durunhrda size
. BA? wri s.yf.sndaki.qollil.'ljljlj"""'""'" :durunlarda 5ize en lqqq$I'tr4i--
3. PROJE GERxKsiNiMLERi (Alnntll ddkimulLi aFrca ekte veri z) :
3.1. Proj€ haYCamalrrr :
1.1.1. Alet lTechr?at (500-600):
Dilit^l fotograf m*inasr
Sitm alma $ekliAdeti
Birim liYntr
500 Dolar
lg9'
:].1.2. Malzeme ve krrtasiye almllrrr (100):
Tiirii Satrn dma geldi Birim fiyatr Adeti
(l 3.1.3. Hizmet almlayr, Kiralama, Tailma, Ulatm (300): Arliv belgelerinin s^Elanmr$ ve fotokoDisi igin ylp an
harcamalar .]000 Dolrr
3.1.4. Bakh, Onanm (300):
3.1.5. Sey rt giderleri (200): MosLovr-istAnbul, istanbul-IUoskova gidig-diiniis utak bileii 100 Dolar
3.1.6. Projenin gerektirdiEi giderlerin y lara giire d^Erlmr:
1 . Y 2. Y'l
Alet Techizat
Malzeme
Uiznef kirr/tatlmr/ulaf lm
BAlilm/onlrrm
Seyahat
500 Dolar
J000 Dolar
400 Dolir
C ropn'"
GENEL TOPLAM 3900 Dolar
SAPAK " ..
'YA CUI,IHURIYETI YIMCAKLAR, YA OA CUMHI]FIYET ONLM]YIUCAK'ldica Edlingi4
6ENELKI]8MAY LK1NCI SA9KANI ORGENERAL ITKTR BA$8UG"Model deiilk, l ||tnh lslam olnau" I
CEMIT CIQEK, TI]RKIYEN]I.I KAP]LAR] GILEN'EAq K
tethullah'rn diinmesi iair remii hantlanrvot! 19
28 SUBAT'A AqLKTAN MUHALEFETYAP L]YOflAXP'oin 0iyan€fleli ictaatlat' 1z
EROOGAN UNIVERSITELERE SALDIRIIAYA DEVAI"4 EDIYOR:Iayyit'ten iinivetsilelere: tdepsiller! 1d
D0RrLLl KERIS G0RU$I'/ELERI FIYASKoIrdlgaore 0iil'iin AB livasXosu 16
STUTIGARTTA Al,rlERlKA KIBFISIAN tLlNEQtK' l'IlTlNGlMilli uyantt Avrupa'Ya srQradr 1E
Ei/EKLI SUEAYLAFDAN A(P'YE UYAR MITINGI'84 yrllrk Cuniutiyet'c sahip grIrv0tur' 22
TMT KI]RUCUSU ALBAY IANSU'NUN CAGRIS]:'sihnba$ vapat gibi 0entla!1n ettaftnda ten€tlenin!' 28
SEYIR IIEfTTBI 26
LASII( I5 GENEL BAsKA"\I AEOUILAH KARACAN:Itijtiimet, AnrFsa $qu i9litff 3B
sEQl]\4 ONCES 5I5]BIIEN 8AION, FOS ' (TI ' HORTUMCI]YA YENI KIYAK
Bor! 'iidememe' anlalnasr! 32
YASANC] RANT YE 2OO3IE YUZDE 80 NET KAR ETTISrcat para luzrgr 34
AKP HUKUMETI DONEI\4INDE IST HDAI.]]20 milyon i$irinir olacak 3t
VAEDIYA 38
FILISTINL TIDER SEYH YAS]N SEHII ED]LDITayyip'e cesalet, $eyi Yasin'8 lehadsl! 40
SIYONIZM TERORIZMOIR, NKEILLKTIR ETN]K TEMIZLLKTLRArti-sehitimin katna0r Siyoninndir 42
PAflIS (olrluNu 133 YA$LNDATarihe dets teten 72 giin...5!
ATATURK li/lt)NTN0 ANDLA$[IASINI NASIL K]]TLADI?Muslala'nrr Xemal'i imtihafl 5?
8E$ KrTA0All 48
NAIIM H IKI.TIEI HAYRAN] ABJANTINLI SAIR EDUARDO MAZO'Bir giin yalnrrca a$kavrrm vaPatak 54
FETHI GI]flCAN IN YASAIVI 40 YIL SONBA (ITAP OLDU'lhrilalin slvadsi'56
Miizl( 58OLI'SAL XAIIAI 59EiEl / oocf,u 68
VE FAIII] IERIM IN I(NCL GALATASARAY DONEMISONA EsDI
I'npatato/un adrndan... 62
00GU PERINSIK. HaqL Ienlikeyle hesapla$aya dooru3
EIfCET 0LCAYIU ' Selmen ohuk. 15
HUSEYIN YUSUF l"lAClT ' Bijvilk Tiirk M Leli 21
PFOI DN OKTAY SINANOGLU ' IKi KiIAP Z3
FoRUM. Ti l rk is '0n Lsya dr ?4
FIKBET OfiAM . DeEll Clmhuriyellec
[TieLRa bile lahammiji edenreyen kalaLar ?5
$uLE PERIN0EK. Bij?qarsillij 28
YILIfAZ GRU0A . K?rcke 29
YtL0lRllr/ K00 . Yar nlarda buoiifliln k(ihini ya:mak 33
ARSLAN 8A9EN r'AFAOtLlJ . ljcri. ddviz b€Es 3l
oICAN BUZE . Siiyiik 0dad0gu Prolesi nds iJk perds aqrLrrken 47
vuRAL SAVA$ ' Go?dm kaqmafiasr qerekenler 54
ABDULKADLF ELEIOGTU
'-l
koyuyorlard" ' rakar Gi i len,1960'larda SnPerN.\TO YaPlLanmasr olarak kurulan Kornunizm-le Mncadele Dernegi'nin lzmtr ve
er?urunl aubelerinin kurLrcusu ol
du:unu unurnul sozukuyor Gu'
l"n;in hay.t'n' anlaran ve kertdl
rsmiyle farLtet gbsteren interneisinsrnde iol le denrtrYor: '1q61
vr|nrn Man annda askerliginihmamlad,. Askedik sonrasr Er'
zurum'3 sidelek bir silr€ buradaailesinin yanrnda kaldr ve Mevla-na ile ilgili bir konterans verd''Komnnizmle Mucadele Derne
ii'nin kurulugunda bulundu ""s; a, f"rt"" var: Komuniznle
Miicadele Deroegi'ni ilk lubesiZon*Lrldak\a kuruldu lkinci 9u'be is; Lni!'de Ferhullah Gulen'Iznir sub.si'nin de kurucuiann-d,n. Komiinizmle MncadeleDernegi Erzurum lubesi kurucu'
v 19-20 tlisan 2004tarihlerinde, John HoPkins
tinive$itesi'ndekitoDlantrYla ilgili Gazetocilel
ve Yazarlal Vakfi Ba$kanYaldrmcrsl Cemal IJS$akgiiyle konu$u: "Allr Yllhkbilikirni, giiglii ili$kilerinkurulduiu funerika ve Batl
metkezleriIe lallmakistedik. a
cek soyle konuqmugtu: " Fethul'tt' clit"n';n eu an TurkiYe'Yegelmesinde hisbir hukuki engelvok. Ancak o kanun sadece Gu-ien iein de$il. Bir af kanunu deiilbu. Sarrla sal,verme ve eneremek,nunu. Fethullah Gulen rle ilgiliTnrkiye'de herhansi bir hukukisrktnn yok Kendisi ilelmLyorsakimseyi de zorLa getirtemeYizTurkiye'nin kaPtLarL aqrk "
ABANT TOPLANTISI NEDIN
AM9RIXA'DA IAIILIYOR?
Fethullah Gnlen'in Onulsal
Baqkanr oldugu Gazereciler re
Yazarlar Vakfr, Abanr roPlantLla
rLnm yedincisini Amerika'da Ya-p,yor. Toplantr, 19-20 Nisan !a-
r ih le! inde Alner ika 'nrn M2rY
land eyaletinin Bahimore lehrin-de ge!Ceklqtililecek ToPlantrv"
Zaman sazetesi \vashingto. ien-
silcisi Al'i Aslan ile Brooking Ens
o'fJ*;i';f J::1..*"'*Tarikatlara Yakrn isimler' Yazt
dizisinin arkasrndaki anacr govle
agrkhyorlar: "Zernin hazrlanr
vor Hocaefendi'nin me5ru ot'ru-
iu imajl vdiliyor Tabii bir de,
Amerika'nrn Polirikal!!rna enyakrn mrikar onlar'" AKP Huku-meri'nin Adalet Bakanr Cemil Qrcek'in Temmuz 20031e yaPng'
b; aqklanaya dikkar sekiliyo!Hdrrileain internet siresinde, 12Terunuz 2003\e Serdar Dev mkities; iein yaPo$ IbPotrajda q;
trtn'de gi,revli OnerTalP$ar 6r-
- Gazetecile e Yazarlar Vak{r
1996'dan bu yana "Abanr ToP-
lanflLa '' dnzenLiyor Toplanola-
nn ana konusu dinlelarasr diya-
los. Abanr ToPiaotrlarfntn Ye.li;cisi bu kez Tulkiye'de degil
Amerika'da YaPrlacak.19 20 Nisan 2004 tarihlerin'
de, Anerika'nrn MarYland eYale
rinin Baltimore aehlinde JobnHopkins Universitesi'nde gerrek'
lertirilecek loPlannvla ilsili G!-
zreciler ve Yazarlar VakfL Bal-
kan Yardlmc,s, CemaL Urtak' AY'
d,n l1k 'n 'Abant ToPlanular i ' t
nedor Amerika'da YaPrYorsunuz?" sorusuna 9u Yan'r' ver,r':"Aln vrllLk birikimi, guglu il(kr
lerin [uruldugu Amerika ve Baa
merkezlerine tairmak ;stedik En
son yap,lan Abant ToPlanfisr'nln
deEerlendirme b6Lumnnde Yedtnci ioplannn'n Amerika'da YaPrl-masrnr kararlaltrrmgtrk. Toplan-
tlva kalllacak isimlert John HoP-
kins Universrtesi belirliyor"
, Anterika'da YaP acak toPlan'
rva cadolL olan isimler;n baztlaft
sorl., i'lD l,9i!1..i Bak"n Yar-i,-.s, Marc Grossnan, ABDSavunma Bakan YaIdLmcr! Paul\0olfowirj, ABD eski Ankara Bn-yukellileli Mark ?arris ve Mor-ron Abramowirz, DrEiqleri Baka-nr Abdullah Gul, Adalet BakantCemil Qiqek, BasbakanlLk Danrtmanr Prof. Dr' Abned Davutof'
l FethullahGiikn:A!rulaBlrl i0lnegirme mevzuunoaoftya koydloupeiormansl 9anssntakdrr ediyorum.Yaprlmasrg€reKlolan bir ieyiYaPYor.
28 MAST 2004 ' A
1 " ) c
28$UBAT'AAEIKTANMUHALEFETYAPILIY0R . ffi
AKP'nin Diyanetteki icraatlarl' """
at!Aup F-\.,re in,n Qi,eve s€Ln,s, D yanor | ,u Bar. ,'';X,;H,'xllx
:*ii,Ilsgl;l'li;:lSubalsilt€clnde !Lkarllan hiEbir karun-u uyq\rlar.r y0
i.o"r,o ro', o: 'ar ,a' m-;el n,n D vdnele de""o n'si e'ge're" ' /0- l ir H'Likr ve hLikmr :dhr' lrr rr '
lilirrai,ilii,itp n"t,rt "n lalimatlarL hasrr all edilivor' lmam Hatipli rarLndan vapLldr[L halde izinri ve'
ya da llahryalgL d\rnda hrqb | Okul merunu urvar t tt (e qi'emivor i1'fi'];'":5ii:
':""':fi'ltJT;
an once devrarLnmasn, is':9tr " i::l-f,::l::j:.".,'i,ilT,i.:::' l ! r L B ' L U I A r d r n l l d e r g : ' i n r n e d r n d r s ' B a ' U n | ! r n ' d e \ r e o r i r r I ' u \ ' r L u
Kf Hukumerinin r"*L a.i *" ' | l* : 'ki ' l1:DJ": BrR Dt MULTCYFTN FL{zlNL'rr
A}}tlfill1ft'l;i *li::la;41iii. D!\dsoRUNUvAi
:i::1',,?:1"1 ;::i*:** fui'l.;;lilx,Tiii':dl }j;f# i#i[#ityF dutumd *iiltru*rl;:::'"xl *;:';Hli::'ili$:":i:$: *fi*,'l'iilil'l*::::.:1.;o *H$;",1i:,"'r r",*:,!**r"t'll:,1-xl:;:i:*':h mi *.it i,i*";:iirr; t'il*., t*ii"!"[,,:'i' iM I ffil',i;i tl':m ilJpif ffi
:l':I)ljJ':::iJ;li::;ia' e" i:" "u^ -,-' ""mu '�emrrarrar'l";i:ii:":: :,il.;;; ;;;'- U,il::"::.J l;,li"lfl"i:'"',i:', i:;"" reL. b r me'heo "":'iT'l'J;ililt'"if:,; . , " c ,karr lm:m,: t ' Kanun'unS' ) rnF o
ii*ir, i:t:ii;i:,';::,tnul*:""n1il"r'i:j'j:'",ll*"ri:'l*:ilr ;::'"'"'"'i;ll *il:";:tli*:..i-,.*.'r.,' L"ll,l,""'i.'#"TJ9""jl*fti:
ILGILI KANLNaAR v! .uaa".ir" g0.", camioin. mnlki
rs lLrBA_r SrIRrcl-. yerini Hazine adLna tesc etnest
".if . i:%: n;'r';1;ir ry't;;1':;{:"; "ii :',,::r. '1, B")i"nr s, nd d{, 'n'" 'q: : '"".:;";;;;,r*.,. u,r. ,,*
il*.';1j."1,ii"::; i ;: Ji i :[:"", ],;* ;:i:l;*fli,:| :lr*i;*:ililt-^,, i::,:::t'l;ll" Y' da (ar r ' rma.rna b,e ge.e l . yo l ru (unku
Ay ' { r f ! .U ' \1NrF lNurLr lYoR'
i::::"[:i''Ji'i;''?,:ii:il' B";hranr'' rarrp x'rru'"g,l i l"o',-l!;"" o" ' �ht 'a(' runun Bi'ran'� :rrrrvrr MsLe'
Flili*,llit* ";';l; i'; 3:il'.J:trr',1'iJ;ilil,I.:i,.,i:i., .; ;;'"u ",.11- f:,1.t'1,""., *?:",T::'*l ,1'":r"r"'li'; i:;',''i""'Ti*i []:i',:lllrl"ljlllmadr w,drder ,v . ' te ' in i_ ' - " l i l l t l . ' j , i , . i , , , ,bu gore , ib r r r r*l,,Hll:iJ.lll"ll;'"qr" *iil'.r"*:"a,,ek, ekio v,.e
12 ' Aydrnhk ' 28 lrrlAflT Zrl04
2 U ) d b , r r u r c l , , l " , : . " : . a - L , D r ) a n e r r . k r . t i p y i a e, r k " , ' 1 . . 4 l - o s r Y r r I J n L n o a
'tt '/
Seqmen olmak.. . ," " "
)Awe9�*!a&. rLirklve b(l Partln (llP) 1e5s se nun'buse(imlerdekendi'l:::"tlTj:*:1*::?i?;:li:rq|., ".iJl#: ;1'ff#'i.il:1.,' q i:,!: t"! tqili:i:::::,y;*:",;;t*::";; ,fil l? f ',T::!1"",:':1*'�.:i*ti::l*i!i;!::{i:*#"".ifl i:i,:ill"r;"*'.",;ll;',:et:i?'lT fil; l'i,l:ii ll:11ii:lii'!i ;h'Ji,x ;il;;#"; '6;;" e",s",t:ii':, -":" ,:"'un n
:::.tji]]] JilIf ,:i*h;* r*!*r J."'.',:'J. i',;T:L ::hT."l""fi"?"':"',:: "?lff;'q'"dr'k e"'t.li"l"i 1e63 v;1e64 Y"h.".'tanllTll:li.!:..:::'""*iilltjl;3lf':fi::l"rilil.
,Mcr'tonu *:[*'}I]*:rJ"'"] .; ru:lnft,;Fiffi"]!il1[r,i**,"11;,fuiFil*li!!:'r"i f'pitrtri-f;$:',', i3hi1ftr':$ff1;l"i':;;:;rlpi[:4ft.frB"ffi #fjfil'trt'iffi ftH,jil;:i{ffi hl,]ffi"!*r-tr
O l:,1:"1::i:;::ft1"#:::' . -", \L.do, 7 ,z qr-nedeo-e-,,oa1"j::,,..i:i:11;,, "in,.o"
i'1,f iii+,""'".*-ii$""rs"rof;ti:l'fi ,,iii'iTe.,,;'i*i;i.,t*::"'mii*i:l lxifr :',,lffiffi :;i"'d;{ii*i*t[if, {l*1ll** ;*x- "qiiil'H:*'ffi: :i':;*i it$hi"",#i+ul;t${**-"".,""1i# ;:[T,"J:t*,tr:i L$-**,]:+t tl]f
. i: :i :;'ffi ,"*";.##' ri f*t ":' rx. "ir":: i:t"ii:f :fl:$il :";ii'n
*[is;f l*$*n**tnlu*:rln:rru*t*#+*t*,.*:l,,l*:'Ml++*ffifi$il**$ffiiltpffi rn*fitffi*trffifttfr:',-,''*s*iil{l,3t}"i:'1ilfi':',,i} ;:,:il*':",:','iHm?s?t{n'"d;:rqtild*:1*mak sovle durun, bunu dogal s?Ymq
C!c'en hafla bir a*ada:im; ilniversilede okuyan (oclrqu_
E.r:"; ' i ' " : ;" : : ; ; :" ' l i l "- ," , : ; ; :""": ; ; i " i : ' : l : r" ; i : l '^ l : : ' :"-": i . ."J,"1
28 MART2004' Aydrnl lk ' 15
Milli uyaruq AvruPa'Ya slEradlSTUTIGART'TA
"AN/ERIKA KIBRIS,TAN ELiNI QEK' IVliTINGi
q l z s b
lundugu dsneline lelefon ederekbu eylene kallmalarrnr soyleme'sine olunlu Yanrt alanaYmcatepkisini anrnda dile georerer:"HrsrzLrk, ipsizlik, komPlo de'nince hemen korarstntz ama,Tilrk'iin bu hakLr davasmda Yoksunuz" diyerek tePkisini dile ge-
11nyo.Eylernden iki gnn bnce bann
13 [,4a i ld S'.l lqarll lrr "Arer,\a KrO sldnE''Iel Vlng AId0ddd
v;sd /a" !L r l tasL ln r r s0 ' l vJ 'o 'dage ' r+ e , 'dJ ' r r 'nL 'es ' e ]
roilrr,r,; n,r "q 0 0,r Avluoa oas'nrrda' gi 0r' ' l ' l lng' f ledeh'
f,oloi q neO/avra l; ry' b' sus'(un u' 'a '{dr! 'o d Ge(er rola
dultlo'qr,ruzn lt 'gre i 'g'riaytl l ' dla 0liJ\ ' ' lr lda y- /e lYoluz
MURATINCEEYIEM nrLEtlR! ULA$IYoR
i i: j:'r :';j:,i:*lli" ;:;, .'j:ll5i'i.'.ffi ;'#iffi ::*ilFiiTlit::iixnxfi*;;;;;; '" se.1i rr* " ",,r "ili",,,"r,J:fili:? ,;;T:;,t'ff;,ff:"'""" "":'"Tli:g'*,:a,'i';:ii-A[ :',$:::i,,t'**'"*'-- Haztrr,rrai cuma akeai''::Tji:fliis1lilH:tru.
.",*,x':rr: ix,-,illf; !,0'liLi'it'n*'' ve eksikrikrer
i,."i.,,,q,r,,.*.,abetrekr ukucu *Til:i"yj::fft* yuRuyueBAsuyoRs."r k" i 'nr."zd' l !brr l ikrr ve derneklerr,
*Ilili+r,r':L*i.t'q- ::,1i,:i".r#d;f ilr*i*: *;" .,*,;*r[]*r,i*;f'[uffiiH:i: r::{*#il#[ihl :i"r.n*'"*i::r[:":Ji::,']J:tr[X"i':tr5: ii'?i:."1?;.ii::i""1'ili ii,' ::..n:,*;:"lll"';""K1]t:
ULUSAL KANA!-N (ATKsr v Avrupa'nt I her yanl ndan :e De,ne8i b 'r orobusle yoner;ci
r"":'.'#:i:,?i:ii"':'-:d1[ Tll,li;lill,J" [l[,i+d;Xl1i*j"i*itio,'ill 11-f :T::'�;::'1":"::' vatanda$lannE sel sibi i,';r;:i,; Y ̂ ;iF' Pa,,,(i F'�anr''
:i;:i:Ii:1",i;.j;:';;i:;ri;;" suttsad'a aktrrar' Yiiliivii! arr,remsrr''�ris:oc b'r doru oro-
salLanmas iein m,vi monuru' laerangre aranr riirk :i.TJY":'il1:'ff.f1T.%l Km"l oldusuni \e, bun-LnrJ bayraktan ve KKTO i:.a"i, y.;r. , ,", , : lo,rar Herro-
::'i:ilil:::iil;i';;?"'" "'
lavnttanvta doldu' Bu mirli ro'n ADD' Paris ADD' rsviEre
qru:rl{iniln y,ry,1il l: uyun,siiiuslung,r,yd'* i:t"}l,J""Tl1r}J'll","l:i::*'^i:fi:l1"TJ'Iiil.: devanrselecekti'a''""r'rL*t"*tandalLarmrzseL
H,"i:diil':l?'".'Jl;;*:: a:l ;:*;::litll.tli;5: ill:d-li:i;lii';'rJiiii:i:::.:i iG;;.a"Ji;,,"tJ, ";"i";vr"-'"i;i""'"'"v'P" ve KKrc b'vrakranvra dordu
l;.::itti*":i**** ::'i*; Jii:l*:,,.'.., " ::,ri[,"J-il:il lairan gcrvd
im:-l*tx*#*l; ru,',:.':ll.;ll;:*l.iiilT,li::'.;ry;';;'i"i:i;:i,,,iil.ly"iil'
" -*_- *t'.pvii'r'i*"' 1""' "i'"'* n'- Almre" marlvla baeLadr'
"llrhulr*m:ll's*ii:uJli:::;'f':i:liilLi!:iffluittr'tij;:*l'."Jt"t1'ffi"'','1.:]: ::'li::*li;lii*i';i:i"i';:lr i:,il'J:":i'}.,:ijHl*;':il:y,i"-",,., i,gr";n, -tlir '" .," s-.i" 'vr'ili
I'"'l.'i:' ;iiil"1[::liii_"1il,:TH;'ji:i':'.1'1:::;ff:li;i:,1i"il. l'illi';,.;.;'z donndrk,arnr i1"-:'m,:if.ai,lme'FriTi'l'r,rriye,r"ndi,ni.ya,.,1-:". ?',-::,iljXli;":lfll;Ji: ,:ili,..:;i:tJU,*'?d$:llli::ffi:;;;"f,:i::i:1l::: ii;Tii. J;:ili';';;;.i; ;; "i..r.". co Ho.e" "D'van
18 ' Aydrtl'k ' 28 ilABI2004
Biiytik Ttirk MilletiAnado u nun baorndankoPmu5, srz
Anadol! 'dakl kardesler mizin ve m!ka_vemetciK bnsTrlrk h; lkrnrn blr bireyLo "
maktan gurur duyan bijsjolarak, Krbn5ulu5a davarn zda qelinen noktada bazlhayati konLrlan slzlefe paylasmak ihti-yac nr duymaKlaylm.
Bild qinlz ve yak ndan rbretle izledrg nrz uzere, emperyalist BatL ve onuni(imrzdekl l5brllkeileri yrllard r AnavatanTLjrklye rirerlne s nsi planlar yapmakta,Anavatan Turkiye Cumhuriyeti devleti-nin h0r, baqrmez, bblLi nem ez ijniter yaprsrn! ykarak, ulu dnder Atati-lrk'Llnkurdugu ve hepiml?ln korumak ve Ytj
Cumhurbagkanl Denktal, Kibn5Tlrkti'don olliazsaolrnaz_ru-," nrnr'v,]""" it iLitl ii"l narn kabul edil;es nin:inilm'kan o madrdrnln tespit ni bugLln yapfrri deqrldlr' BLr tesptr,
60' l rv laf inia5 annda. daha birkaE yr l once kurulmut ortakLrk
devleiini. Krbn;Cumhuriyeli'ni ve KLbns Ttj.klj nu orladan k'l-
drrmava ybnel lk Akr i tas Plsnfnrn o(aya (rkmasndan hernen
sonra yapmrstrr CLlmhurbagkanr DenktaS, bugiin olanlarr 40
yl dnce soylemii ve ilgil larallan uyarmrilrrBLIV!k Turk Mi leU.SrzAnadolu daki karde5 eimiz her zaman K br s TUrkLr 'nLjn
haklr davasrnda onun arkaslnda olmus ve ma rnrz, kanlnlz, ca
nrn z oahasrna bizere deslek verdin z Bugonlere omuz omuza
mrjcadele ederek qeld k Ye gururumuz, devletirnrz Kuzey K b'
n5 TLrrk Cumhuriyeti ni kurdukf,4asa ba: nda oynanan oyunlara Krbns T0rk Halkr karsrerk-
r o. la !e o_uI 'u m-Lddale-r1r re ma' ted'r 'l . o . q i o e l " l i ' r r " r o r " l e r i e \ r ' - d ' r , t e l m " L l e d l h a
r 4 A r a l ^ ) 0 0 l l d ' . h r o " C - n . J u " r M e - l l r e e ( l ' o r ^ l l " t
veklllerinin bir kErnLAnayasa yr, hr.rkukun LietiinlLlga ilkes nlveyapt klar kutsal yemin erin {iqneyerek tanhte gdnrlmemiS b I
lek lde emperyalisllerin hazrrladiklarr sure.e katkr koynakla
KKTC Meclisi, mev(lrt Anayasa'rn zr (igneyerek, bir Eyalet
Anayasasr h.zrrlamrg ve tlm hLrkukiduzenimiz es geeilerck Re_
ferand!m Yasas'nl Meds'ten apar topar gec rrn $lr'Cumh!rba:kanr Denktai, onune gelen Eya et Anayasasrna
itbar etmemlstir Referandum Yasasr'n da |\,4ecls'e iade etme-
si bekenmektedir KKTC'ninveAoayasal di lzenrn konrnma!rn-
da CunrhurbaSkanr Denkra! !e KKTC MeclisL nde 18 milletve-
k line sah p Ulusal Sirllk Pa(isi, Uzerlerine duten gotevL yap_
maktadrrlarK bris'ta Ulusal davamrzdan, h.lilanm|zdan verilecek he'-
hanoLbir Odrjn, sadece orada ya5ayan Krbrrt TtlrkLj'nu o'tadan
kaldirmaka kalmayacak, Anavatan Ttirklye'nin de bolilnmes
siirecinln dniino alacaktrr KLbrrltan sonra Ege de, GLlneydo'aru'da tavrzler vermemiz lstene.ek, Ermeni Sorunu Ruhban
it<ulu. rt<L,mentt, Pontus mese esi ve bir(ok gorun 6nLl'n!ze
konup Tiirkiye CumhuriyetL'nin temellen tahnp edrlmeye eal
t taaart IB L r e o " 1 e ' F o L ! L d d a l d t e o c g o l d u g L . . r z , r ' e _ I l
m ll€t ne, Anadolu halkrna ve bizi soykrrrmdan ku(ararak Du_gunlere gemernrzi saqlayan kahraman Tiirk silahlr Klwelle-
Ozqrjrluqilne ve bagrmsrz|qrna dii5ktln bir miletin par(asr
o arak bizi d-Avlelimrz.len, 6zqar ve baqlmtz olarak yaiamak_
lan mahrum elmeye CallFn emperya Lst Bat'ya kary Kuvayl
Mi live ruhu le avak an n, emperyalistlerin oitaya koyduqu ve
Turkiir yok etmeyiamallayan Ha([ planlar na hep beraber kar-
iLkoyalrm.B; topraklar kolay kazanrlmadr: ko ayvatan yaprlmadr' Tur
klye Cumhuiyeti ve Kuzey Krbr5 Ttlrk Cunrhirryeti kolay ku'
rulmad Cumhuriyetlerlmizin ebediyen yasamatr, gon0erdeKr
bawaklarLm zrn ilelebet dalgalananatr ve ezan seslerinin kulak_
lar,m zda sonsuza kadar yankrlanmag dn mucadele edelis?
Gereklrse tehadet menebesine ulaFlrm.Ya lsliklal, Ya Olum.Ne MullLr Turk 0m Diyene .
hyusuf@superonl ne com
2,6t-
H[StYiN I'lA(iIYU!UF
celtrnekle sorumlu oldugumuz Cumhuriyefimizi Cokertmeye(aLr!maktadrr lar
Anavatan Ttrkiye'nin ekonomlk olarak gel i5memes, kaL'krnmamae, gerekli CaOda: boyulLara !la5maman, d 5a baqLm-ll, drt tonlara r.lhlae bir ekonomik dllzen n yapriasmas vekdklelmesi iq n elleinden geleni planlayan emperya ist Bal vebiziyoneten 5bLrlk! rk l idadar, aqa babalanndan aldlkLaa emrrve telk iner le slz Anadolu'nun el lekeS insanlannr i ( lnden trkr 'mas oldukca girc kosu Larla yLlz yLize b rakmrslardrr
l5( i , kdyln, memur, emek i ,gen!, yal lLAnavatanrmrn bdyukhalkr yllardLr sdmrlrillmelite lken, bir krsrm azrn[k ise, bu to_mrlrrl duzen nde AnavatanLmLn kaynaklannr ful!rsuca harca-makta, bankalarrn kasalarrnl bosaltmakta. toprakLan, orman a_at parsellenanekie, aze lelt rme adr a llnda degerleamrz yaban_ciLara peske! Cekilmekte ve butijn bunlaf cezasrz, yapanrn ya-nrna k:r kalmahadrr.
Anavatan T0rkiye ekonomik, sosyal, kult0r€l ve siyasa a! _
lardan bir lrkmaza doqru siirtlklen rken, ge(im ve yaSam mLr_cadele! verrnek zorLrnda brrakLlan tz Anadolu daki karde:len'miz el iniz kolunuz baq anm: ve sessiz kalmanLz i l in baski altLnda krvranmaktas nlz
Her trjrlil giiciinrj Anavalanr Ta*iye'den alan brz Krbrr5lrTijrk karde5lerniz, bu durumdan kahro maktayz
Yavruvatan Krbnsta ve irak'Ln kuzeyinde de T0rkiye'nrn
^ rjniter yapErnrn 6nLjnu aqacak planlar dev.eye sokulmuttur
t K brs sorununa adiL ve kel lcr laztm bulmak i( in Blr leimi5l,/lilletler Genel sekrctei iyi nryet mrsyonulereevetndeempecyal ist Ban'nrn hazrr ladr0r ve KKTC'ni onadan kaldrr p adanrnbir Yunan adag olmastnrn 0nunt i acacak pLanrn 0nane adlnrda ekleyerek, Annan Planr oarak igleme koymuslur Tuzaklarladolu bu plan aylard r tanrsrlmakladrr ve yillardrr adada varolusmiicadelesi vererek baormsLzl g nL629ilr iradesl i e onaya koya-rak kendL devletlni kuran Krbrr5 Ti.lrkLr'nl topyek0n ortadanka drmayL hedefled qr, gtin geltrkce daha berrak brr 5ekildeortaya erkmanaorr
Anava'tan T0ri<iye'ye yaprlan batkr ve telkrnler lle iktidarrnieslimiyet(iliq L ve bas rets z[OLnetrcesinde, s ri Anavatan Tarkrye nin Avrupa Eirlloi'ne glrit slrrecrne 9019e dr:lSiirmemeK vekatkrsaglamak i ! in NewYork'a glderek Lefkoia'da yeni bir su-ree batlatan Cumh!rbaskanr Denklat; bu sllreqie de R!m'Yu_nan ikilisinin tuiumunun deqi5med qLnilesplt ederek, ha krnrnve AnavaEn Tiirkye'n n (lkarlarrnln korunmagnln artlk mucizelere kalmLS olduqu lsviere surectne Kat lmam Strr
28 |VART 2004 . Ayduhk' 21
EMEKLI SUBAYLARDAN AKPYE UYARI [lITINGI
'84 yrlhk Cumhuriyet'e sahip qftrytiryhmiideki srbay ve astsubay dernekleri, "84 yrl|k karanlrga sondlyerek C u m h u liyel yrk c I Lorna soyu nan AKP'yi uyarmak am acrylamlting dijzeni€di. Milingde 20'ye yakrn qeneral de hazrr bulundul,4iling alahfda, Ankala da dijzenlenen Devlim Paneli sonundayayrnlanan "Ulusal ljyanrQ Bildiflsi' de br]t0n subaylara elden dagrtrldl
HAYAT1OZCANh m I
V AKPii|) l l lLrk[ailqesinde propagandayapan mLn bijsiiniizerinde "lkudarla
eee ,84y r l kkatanlrg sort" yazrsryer armr9,0rayUzerine LJlukl aCumhuriyetBa9savcr r0r Lnce emebaglalmDtr
f zmi idekr iubay ve asaub:y
I Dernekler i .2l M:rt Sal, su-Inu, seqim mrnrbusunde "84
y, l l1k karanl,ga son" yazarakCunhuiyet yktc,L,E,na soyunanAKP hnkiimedn€ kartl uya! mitingi d,izenledi. AKP'nin Ulukrg-La ilgesinde propaganda yapannlinibiisnn nzerinde "lkridarla
elele, 84 yrlLk karanl$ son" Yazrsr yer alnrg, olay ijzerine Ultktrla Cumhudyer Baqsavcrl,EL i^-celeme batlatmr:tt. Subaylarnetieriyle birlikr€ karrldrgl mrting-re,20'ye yakrn emekli general dehazu bulundu. Alsancak Cun-huriyei Meydanlnda dnzenlenenve yaklaqk 500 kitin;n katlldtt,
nitingte, once Atatiirk anrnnagelenk konuldu, ardrndan Kunulug Savagr'nda sehit dngenler iqinsaygL durugLlnda bulunuldu.
ATATUR( E BACLIU(
Subaylar adtna konutanEmekli Tulgeneral NizanerrinPasin, eylemin amacrnr "84 yil&Cumhuriyete sahip 9rk,ldr$mt ,s'padanak" olarak ozededi. t.Org. Pasin, "Bugnnkn ortamdaAtatiirk'e olan saygr ba$n,k veona inancrmrn gasrergesi ola-rak burada toplandrk" dedi. EYleme katrlan emekli generaller,Ulusal Kanal nuhabir ine"A(P'yi .uyarmak igin burada'
Eylene, ltqi Parrisi Izmir iiBaikanr Ali Kart ayan ve B,i-yiksehir Belediye Bagkanr Adayr
Subaylar ad na konusan EmekllTu0general Nizanettin Pasin, eylemrnarDonr"84 yr[k Cumhuriyete sahiplkldL!rnr ispatlamak' olarak ii?el ed
Hasan Atitla Turkoz ile lok say!da partili de kaflld,.
suBArrRA'uLUsAr uiA.Nr$BlrDIRlsI" DAcTTLDI
Midns alantnda, Ankala daduzenlenen Devrin Paneli so-nunda yayrnlanan "Uiusal Uya'nr; BiLdirisi" de bntun subaylaraelden dagrtndr. Ankara'daki panelde Tnik Silahl, KuwerLeri'ninkomuta kademesi de tan tekm;lhazr bulunmugtu. Devrin Pane'li'nde okunan bildiride 9u iiadrlere yer veriLm\ti, "UlusalMura'
bakat gay
milli igbirlikgi poirtikalaln Trirkiye'yi hangi nokeya
sorurdugii serreg;nden hareker-le, emperyalizm krskacLndar reonun yurrieindeki igbirl;ksilerin-den kunulmayr, fendisine vazge-gilnesiya da rerk edilmesi mnmkii! oimayan taribsel bn sorum'luluk ve hedef olarak belrlem$
Maf mara Univecitesi Yi!l,.sek LisansOOrenci klmliOini ve istanbu Baros!kiml ami kayben m Hiikijmsazdir.
Nurcan Bing6ltekin
22. AydDhk ' 28 MAST 2004
iki kitap$|fffi1! i ' .163662i:
I I
i.,:l::;:.: rJ ^ e . i n o m . e r e \ n \ ( " ! d r , " , ^ , r 1 . t " ' . l i t o u o ' ; i ' " " '
o r m € , n , r o o i , m " n . c 1 o d ' . d o o L r a l r a a r ' . p r ' . e q o a d . r ' b a g I r ' r t r _ '
. a e " a i o ' i r * , e , c p n ( o : 1 . \ ' o q e ' o d g e ' " o / o ' 9 ' t r o ' o . b L ' o r ' 1 t | q l t r r ! ' � r r _ a s d d : r a z ' r I
; ; ; ; ; " . ; ; ; ; . " " : ; : ; , " . " i ; i - , a , r r ' e . o ^ . . 0 r ' a o r ' o a o o D 4 ' r d ' t ' L - 0 0 r 6
ern rtazyey, (soyrr cebrE hendese, rLlige - Easkr 5!ba12004)lropoL,i1,'.' sly,iai tu,".,. cebn'el hend;se. I kGbn br eisq var Meselen '
.rd r hcelnl rerrrr€n.va:ar,-Dr sinqh'
Cul"n!"* i " . . . lder i . inemeelekla letqan'eekYLr isn 'danbatryorama'oradmhemeiAviupaya1600l€reat lvorlalanna koymalarna, boye dalarda ev;en_ Blvorsunuz EsL! runanda nruhretem btr hendele (geomev ) br lmi vadr
keol ve 5at;arastrfma k!r;riLarmrda ozgiin, (kion!n da kdk€ninde sLjrJrerer b!lLrnabLlr-) ama. c€bi, i.stediLmemrtlr.
o p L n d o ' e o e - 9 " o d o ' r a B ' t ' o l e 1 € 9 D G 1 \ o z c r o f u T 9 0 0 _ l \ 0 0
, ; ' ( : . . e ; ' . , ' - ; . o e ' " r , , . - . . " . o a s . ' 6 - q o - o , r . . o ! . ' 1 9 ' - d a o d 1 e o . d 0 - z ' t l i : , - . " . 1 . ' . 1 " 1 ' "
pRot 0R. "*"r "qii, ""i, r. ji,",i ruirj" oL."iVu .,"ar'p s;nra da-seeuk rijrkeftnd€n {krm€i de End! lrten) B;trvi
oxilv'iir'raioeLu m'*jrt*;" ::;:Ultlru:f'*: f:n*;nH*:Ip,",1;1',"":il:i,iltJ[iii:li]llli'iE.s,, or".i naa.ajra.,, *eninos ,a.d,rardsn ba. "" "oiJ*:il$j$";,iiJi;ji:xl:iifJjHi:l
l! net site5ini. o bd ijmijne 6akmalarir€vsye ederim lYoksa, bldlq n z o an 5 nqh. oralar belrqin brr !gib. ezberc er Tarzan? dzenenler yaOanc'rara ve)/a \]e,l, 'ib, 1+.lr. tJ gt_ """ r SSO rt rda- a''raban 2 Eabnr han'dair'rn HL'fte vapnrd qr (lakriv
i 'ezeiyet . f r .e l renor"veql l " ' i .y . t . ruUl" ,y"nou" i " 'g l . " r . " "y . . "g" .o+.4Oo|Us!r r ]L |br jy !k ta ih i€se� � � � � � � � � � � �n � � � � � � � � � � � �baicd;Lre;b,bLjroracakkada,rus "'u'"'Enriur,p"a;biLecekia- rar;nervtvkrm-{1.0"t1"'l"l;iii"ri;lf!"lllT,id,-[:tf;fff"';dat ay.ca. ditdeGlernde iy, oqreifp ulusLaratat blri !e!re ve orlamlan qugbl Hinfle de halen ktkl
ite de etkrte, m ko ayca saEhnacak.l ;iiia.lLq "dan singh de ke.dini kurtarafiamE anLa5 l.n.l Bay s nghh
o ,",:r:lrm"lttilh*9ffi,""",:*"'ii",i:11"1ff:trJ:: li:i:'fl9i"iilj'::"1'"',1[""[::]*:$:"."Lflffllli,i*"":?fl]1et desreqile yet$irihesr laydahdr Rryaziede en lei ii keer olao esk lar mr berrnrvorlm
So"1"rr"i"" r.*.'1" fL"nui"" tColo"yat "" ra"ca,sl" Oa r""Ltava L ktap E rm Yollnda Havar" {Chrttran de Dwe' "Lfe E!ol!ng
d',T,'r'#'F!ffll' ::ut;::t:;u;l;*:g",m'Tj H:l::iiil51,il1'H"',,:,i":,'i'""fij",ll?";,i?l#t?;l';{ii[0"sJr y,t"ydajnabttr ormce, retnilte ctoo uu ii,Lm yapmas totay td a deg .de o (€nelrl L._ nce er ileol!6a),olq!l ara5ndak baqLntlai.
rui"ol. arl - l, orru oi,- y"p ro io-rLtr" l.u,r io*r", . n'"iak ,onrad;n lslrjnd; duru madro, bn rarz Halbuki.ei lkeltek hucreliden Inena kadar
b;zkok,ije!,eikenre.m,zb"uon'.a,,,",,-,i.ii+ui""nT* *:;n,;:;:;:*:l':J.ildlllill,""',,?T},?,1,,fi1l*"::::tnrke.. o deqerll ki: Ler dd.id,Lar; yerer.e ise
[';ii:*;:,:::ru r*tn:rh';;rir$;!t l,;;1i:"H-qifliil+T:i+"$1,":i::ii:ih?;li#f;+pi:;fiii:l5iliil'.j;:,ieii:il,:H"*tri",t1$:]l'1,':"";fl" ffli*i'i.1ilflF"1'r,.jflf,11]#l#X*[lS,:ty:lnr
Bl{aq yLl dnce. lk T;rk Dunyas! (Arasy.) Rlvazve Kutulav nd. br avdrn Muslnman ve mut:!?
so!ryeiryaziy€.r t , jeran:.n6im(od"r i j ,kkoke;t ;6.h; i i ; ; l r renye-r i roo'ayrra,aal i jy l raaimmizErz!rum\rNakkr 'nnevnmklramrnrDa'
ili[;r1rj+jrtJl'1"il:j41";;:#',il;*9"["'#:: li"t:"l;::::i:;lr:::':;]pifi"#i'ffijrf]Ifi.ff;niadr drli bll; adanL kibirl omazebel ge'lermtre sunulmasrbzrm
Lrlkye'nrnee!deosa"dide.kserya:ambiim(moek!erbivorori) 'aundaiBaninr' te- '* '": i t"11ff:: ' j#:?i l ' i*, ,u^"rn,*,dal,na diyik emesi E.m. 1 960 lrrda oriaya gkp hrla m! azz.m b ' t€k- Deoeni billm adamr v€ vaikbilgeyo alzn bu daL, insan,,q" p",. t"*"y0.[' tiiL".rr"lul"tuL out' ui'*'t* oe Lourai de' kendiad verilm]5 nnr\ure'iin (F!'r€ Pato-
h bri kte, nenl,qin soiunu ee, "uu"** *ro*n,, cl'""d"i"r,';", Ls t,' n)r b,l o!, batr an 'q,n, vap,p b" f"d* 1? l* l"ll]lf i":f:l*
o ll,irnnltx'*n"lgi$,:;'H,""#::ff"1*ffi["1i]* ;1""ff:H1;;:piqii1:ii':ii:'frli;ff$J"?:":::tillire,rv:zyeos,,n."moer<iieru,y""j'or,""J""<r.".i."ooyie;a ,m,eb,r, ,"dernb,-*'il]iJfi#il'1,fi:T[:j,1T:,:::"J";:ii
arn'neyxan. nissetmet"'l azm ki oOaltara merar sarsnlar ['Pop'top' yn]ei'i (ilabnda' dlnvaorutkli[qundan d.ha ivL deqL -nr. " "'", ,ii "i"u"i ""i;"t..i"i"ii- i'q;" r 'ol"k'rL€rden (ozdecikLe'den) baslavarak h3vatn adrm adrm nanr
mtzde ara'1fma.roLmaya yonernnl€r gei1,gtn,, insana taoar,nas vardoln, blndai tonra iejerin uilkla beir-
5 mo i'ze onerecegim r n"re""' ''"q ';" i::H:,""::::n:::, *:jl $:ii ;:,fifl: ei.i:il'::i.fiTlilij l"J"lj"J"1"1',S:":l:nup aiL,:tlab i larzda yaahli, ama ,ksi de derqltl eri sili nvazteye, cige. ";.l"ki,re, b v"r"jlv: [ik;; k,r;k ]'Lsmen lark €d vor,lnu-z Yazr dini ina'clar (Kato ik' Lolvain Evr€nkenil
EEe, Tnrkce'ye !e!. rmed, ers€ h** * " * ;;il;;;;;,; 'ne lan oel'tatot't erenl€ntr)oran br !ah!s olmakla bnllkt€ d' e biLimibilbni-
""[lxl;"1:,ruru*"ru::l,fm":xl" ltmiru] ::J.:'Jilt",T;li.ia;J"*"ftr[tgr*fi'*fii**it[&Co N Y 1997) rk'rn vobazrq n' sapmami5
BUki iapta 'y lkandadedjo im2gbj ' t i jmbi imer] .d i ioa.veeiazk! lanack 'yarat ]ml tn. leo|d!q!nun,nasI i ' |ed iq jnnayr ln l l | ra l lnce|e.
til&lsi[il*li::knl*llil""""lT:"#::]dfi lxi#3'',li!:li#hilliilliS"!ll:li*iil[x';ili"'J:i::'i;,i.:[;1'""jiliiGffil::Hil1,i:,T:i::ifi."fli::;iii:""l"oi::!-
'''iJ*",""n,.icevazdqmrfo.rn!,!m.z.harrryo'�uz:"&m+Go
rna yazmri, ama dlanitinden eonra da o spatil! vaz lmDi bul! namam $ '!r" '
5av, nihiyei lggo'Larrn oriairrnda a wrL€s iarafrndan, en az y€dlyr su 23 [/art 2004
r€n gtli qal :mas ndan soi.a Bpananri yay ilaidr' ftapla bovle bir ca\ os nanoq lr@avdlnlik com tr
28l r IAnT2004' Aydrnhk ' 2 l
w
Deg il CumhuriYet'lere,marttna bile tahammlil r
Hl! arna hic taharnmulli / tahamrnul eri yok laik Tlrk ye
CumhuayetL'ne, hatla aynr ad tasyan gazeleye bre / Nrlusta
fa Kemaive yandaslarnrn kurduqu bu cumhuryet in namLrsl !
/ valansrz / dolans z prr p nl k6kilne ve bu cumhurryetrn r(er_
d;n v€ dr5ardan en aleak oyun ve sald nlaf n raqmlna neden
h6l: yrkr lmadrgrnalBa5 n am, .e,rr L or r tn" la ,nol f€ l ' asaol ,o / or o '
r a n l o r t " . l / o o r i e g e l e ^ " ( d r ' . o ' l a l , e L . I r r o t / I r a o d ldevmis 6mrunn biiirne adam 5 insanlara lmam hatip ktiltii_
ravle akrl veriyor halla tehdlt ediyor; her leyi sall o blliyor, de
O 5 n6orO, ,a deq,!-e/e de n /etr o 'ndd g I F' I o r lo"1 oe'
O" oat n.'n. 'r-o t" r go/ "11 _ \ _F b. d oal d deo s- m
6 o 6 . , . 6 ' , ' , e 1 a r . " . l a o o g L , u o l e { o ' A U ' f / ' \ ' l ' 5 1 o l '
duoLr rmam hat iplerde ve geici l iO n sembol0 t0rbandal Her '
kesi , her kesimi karS6rna alyor hatta Turk 5lahLr Kuweuen'nL
del Genelkurmay, bede li asker|k lorununa olumlu 0aKrnryor,
ama i.nam hazret selrnenlere bu i! i(in askerlik 5ubelea ne bas
vuru yaprn da d yorl Evet her ieye her :eye hele hele curnhunvet;. onun nlmetlerine hakaret ediyor / tald nyor / alaya al-y;r o c!mhuryet in g02el l ik ler ini akt l a maz basar ar n simge-i€ven 10 YLI N,4ar:r'na bile tahammul gdsterrnLyorl
"Onunc! Yrl Mar5l okumakla T(jrkiye rayla.a donanmryorBu i5ler la l la olmuyor. Mar5roku, demlr ag ar la or Neyl ordi ln
YAIiU nevi? Ama b.k, blz oruyoruz, breceqlz intallah Daha
da devam edecegiz" diyor s ki madanl Bu katay a, lalk Tiirk ye
cumhuryeli nln baSrna puskLill! bel: / be€lar 6rdiiklerini ore_
cekler ni de rtrraf ediyor, Kaslnrpatal ya her yerde d ayr anryor l
Klmi insanlar vardrq kendilerini b0yuk g6rmek / gosterme(,
bazl duyulafinr tatmin i(rn yiceLere / yuc€liklere (atarlar daha
a\r. .a ' | \dI ' o i \ rr r 'd l te bo.ba' ar n \aolrg dd bL B '
ao.n a r" ta.o.f " ' n"."r la b", n -rLi- . r ' l ' ' r1e d' l I ar ed i
ve 29 lvlart 2004'ten sonrak sozlerlni / halini tavr nr d kkatle
iz eyin z ve qecnri: tarlhlere donLjnilz ve onba5L Hitler.i dij5il-nini jz / "s iz i iersenlz hia{el i bre qel i r l6 iniz" diyenler i ve akr-
bellerinl!Adam, Alaturk v€ yandaslannrn kurdugu cumhuryette
dodmus ama onLr sevrnem 5l On yr l i ( inde o c6nrm insanlarrn
, a , i r O r m r , r e " ' t ' , , m q i \ " n a m d - \ o J U r d o u 6 \ 0 l
O o l r o . u r q d o l . n a r d a d ' d a _ , . r - 1 o ' r b r l F z b r e 1 0lemefirit / sovletmemi5ler (rklgrokulda, gururla, oviln(le hay
k mamrs can'r ylrrekten, inanarakl Ol nedenle aiaqi ryot ala
) a a r \ o ' v - L e l t ' / o L e n o r l , d a / l a ' l r \ o , c o J ' l v a s ' 1 r 5 e i o o '
talOa, neden lasma[ 'YAHIJ?"
YAKIN 'ULAN' YAKJN!
Bu c3nLm cumhurLyetin k!rucus! Mustala KemalAtalllrk e
karsr qelmeler, hayLnhklat aleak[k]ar aldr yLirudil' neden 5aln1"i,?'Brtsa'n,n merkez YLldrrrm Belediyesi'nce Ahmai Taner
Nts o , A'anr 1: a r ol AtdT lz,noe,rz r"zr l a 'a L;rr oo a|
1 ' - , q oe, ' ; - ' e lre \aL l - s \" , ' b" r ' - r lm6 .d a be '
l l "k im lksiz / k l t i lkslz l '
BeLediye Baskanr Ramazan Aknoz "Atatilrk re'im1ne la
hanrmrrl edemeyenlerln N,4ecllste eoounluk oLduqu brr o(am
da bu tur saldrrLlafl beklemek mtnrk0n2 diyot baska ne de
sin)Eqer, Mustafa Kemal ve onun yuftlever ordusu olmasayor
ve 8!rsa'yr da drjSrnandan ku.tar'...-.'masaycl adan bel l i o lacaktr, diy e m Y o r g o d y e m H r i s t o r N -neler i , anaar, bacr lan, halalar, leyze er i namlt arnr l \4ustafa Kemal ve yandalLan sayesinde kurtardrla. N J/e kuturdrndlye krzryorlarsa Mustafa Kemal'eyerden goqe kadar haklar var Yak'makta ve s fal lannra( k Yorum:
"Veled
i z i n a l a r ! "
TAYY P HAZRETLERININEL ZI ANII OLMU:I
Neden olmasrn? Adarn, L[m]| s]amrn ' ' i '
balrr Samtun un Cariamba r l (e, q narrBeL_ :de,. too Lj ter rde \azretn ' r , ' bLlura- ( '
nar Ant ' ldrenle aErlmql Belde BatkanrAKP'hNlhat SogLrk tar i fndan Samsunlu heykeltrra5Gokhan ierllkaya ya yaptrnlan 4 5 metre yijksekligindek
anitrn acr lsrnda ba5kan bl lgi vermi: , "Sayrn BaSbakan mrz
Samsun'a geidig nde elnin ka|brfL (rka(mr:trk, Cok gUzel b I
anrt oldu dund;n sonra eli her zaman uzerlmlzde olacak" de'
mr5lKebe'de Hacer etved var ise, einarl be]des nde de Taryrp
El i var, haydi din karde! ler im i lk hedef iniz C nar fdi t i ler i i i l l
BA5BAKAN N NEREDEYSENAMUs 5OZU GORECE6IZ!
Siyn 8albakan Talyip Erdogan, Ankara'dan zmir'e "07e1
u(aq ila" giderken FLlrrlyet 6ene Yay n Ybnetmeni Ozkok'e
d e m 5 L' u e o q , ' a a \ F L r \ " 1 l 2 l v a n 2 0 0 4 D o r a r l e - : 8 - - r ^
rar,n Ba.ba.d troogd-r LLr"efe o" r5- 5"Ci1 I I al-
, , q , , 1 6 , " p i i ' l u r " , i q a L , a o " r ' , r r r r o d l L l " t t " l - e d
bLnr ona obre vaPsrn, " - - i . ' i t , n . o . r , r . o d e h i - . h b o l o r o L r u b r \ o ' z
belediye balkan]|Orndan, birlikte gdreceoiz Bi de ne demi!'
oe^ , . . r mar _"1'p "r ' or J.L' da hFt e o o' - drr ' r dd de'q r r e e ' l o r " r ' " \ " d - o d e ! T o _ : c b a b ' - r o ' a , r n l "
t lp mam""oGRETMENh,4I BASTAN CIKARDIM"
8ir qazeteden makas:" imam Hatio te tecavilz davatr'nda iok gelitme yasandr
Samsundaki duruSmada 17ya5rndakLimam hat lpoqrencsi S
i , fetsete oqretmlni e. A'nrn kendlslne tec?v'z enigi iddi
;srndan vazqe(i. lfad€sini degiSt ren S. C , 'ben oqretmen mL
bastan crkardrm Ondan hol lanryordum, karsrsnoa soyunup
onr rahrik enlm Uzer ml (rkardrm ama i l i * i o lmadL Nagl ha'
mie kaldLm, b lni iyotum "
Gbz zlnasr desek olmaz / soyunm!5 / sevism:ler / ama illt
k i ler iolmamrs ve 5asryor, nanl hamile kaldrgrna!Ne var F:acak? sen as teselttjrii uygulayacak yen aclk 0 _
rakm ssan adam n aPSln?.Attalya 25 Marl 2004
f olyam@aydinIk'corn tr
28 |"4ART2004' Aydrnhk' 25
AdaletUg hafta onceki Aydrnhk'ta,
"Kanal
Adliyesi'nde ilgine bir dava" habsr
vardr. lki yrl boyunca sahre avukan
savcrlann, yarg,qlann degil de, kalent
sairevlisin'n orraya (lkardrBrna dair. .
O davada ilgirg geligmeler devam
ediyor.Pendik AdLiyesi'ndeki kalen sbrev'
lisi, sahte avuka! ortaya srkard' ama,
Y,ldr.m Turar isimli sahre avukat du-
rL'snalara girmeye devam eni. Hani,
bir keresinde sahre avukat, ?endik Sav
c,s,na ifade verdigi, sahle avukat|kyapfig,n' kabul etlgi gun! la'c'l'kEfl
crkro. van ralaftaki lalonda avukar$la
i,yl" iurur-aya kxnd' Bu sahte avu
kat o kadar qansl ki: AKP iktidarnda
lsranbul DGM B3$savcrllgna a.anan
Abdulkadir llhan, sahte avukat tarafrn-
dan yaprlan iglemleri 2002/1658 sav'lt
dosyada arad,E, halde sdremedi ve sah'
te ankatrn lehinde zabrt drizenlemek"zorunda" kaldr' Oysa, bu grjn dava
dosyasrnda bulunan ba5ka b; belgevegore, 2002/1558 saytL dosyada, sdhre
avukatla ilgiLi deg\ik tarihli sekiz iilern
vardr. Bollece sahre avukat' ihbann vapJmasrndan sonraki nq ay iEersinde de'
elinrkoiunu sallayarak, "icral' ta31'vet-
leri"ne devan etli Kalen gorevlisi ise;
ihba nda rsrar ettiEi igin olsa gerek,
aniden Erzurum 'a tayin edildi
Aydrnl,k, bu olaYlann tanr$r defil
ama, gord i jgunJz grbr . kesrn r fadeler le
habet iver iyoc (unku, b, iddrabra i l i l '
kin resni belgelerin tumu AvdLnlkin
eLind€. Adalet Bakanl,gt, bu olav' 'me
rak" edere, AydrnLkrn ulasrl$ belsele
re ulaqabilt. Aydrnlk, belgeler;s adresr
nide veriyor: Kartal l Agr Ceza Mah
kenesi'nin 2004/127 esas sayrlt dosva-
lndaki belgeler, bu iddtalaflmrzr kantt-
Lyor. Bakatl,g,n "adalec'i, bizim sapra'
d,irmrzdan daha fazla ise, bu iddialart"bi zabmet" gecikneden ''adalef' mu-
fettislerine ha"ale edivenin Yoksa, Ka'
m! Yijneiini Yasasr iLe reftig kurullart
ortadan kaldrnlacatr i!in, i9r solutrura
cak makam kalmaYacakAratnnlacak konu, adlive ile de sF
( \
l s l ! 81
nrrl, dec,l Y,ldrrrm\rurfr ; irdi , ,bk'auukat. br:ka rner de iaprvor 'M+etaavLrkat, baeka igler d9
Sanko Sigona'nrn Kad&bt'de.. actdtal'
f1ru alna. Sanko Sigorra adma kaza'
nakliyar, yang'n Poll!ei€rL' zevtrname'e'
ri ve tecdimameleri diizenlevip' imzala-
vabiliyor. Acaba Sanko Sigorta A $ ,v'ld'om Turan\n sahteciliSinden ha
berdar oldu mu? Aym tehlike Anadolu
Sigorta i{in de sozkonus! Qrinkn sahre
avukar, onlann da acentslg':! vaP'vor'Aydni,k, Cunhuliyer SavcrlElnn bu
durunu respit eitigini aacak; mali poli
se bu konuda sdrev rerrDediglni ve bu
snketieri uyarmadr!rnr saPtad' Avd'n-
irk, adr gesen tirketleri de bovlec€ ha-
berdar ediyorI Karm 2003 rat ih inden berr . r i leF
meye agmak Lizere yolsuzluk damadao
arayanlara, mNri idalarq'lanna, tunst
gemi le. r LtLetenlere "e br l -unum hor
rumcu ra i fesrne de duYurulur k ' br
adet sahte avukar kadlosu ile iki adet
acentaltk bosaimak iizetedii
Bakanh!r'nrn "adalet"ine kadar :- !."+4!r sa
',- 1
{o:!
r. .!
Tiyatro seYirci5iyetitt iremedik!
27 Marr Dnnya Tiyaro Grinn dolavsrvIa. Turk ryarrosunun du;venl*tnden Muh-
! in Errur lul , Zrncidrkuvu Mez:rIgr 'ndakikabl bai ,nda an' ld, Dunvr Tr latro Gunu
Ulusal Biid;isi de Hnna) GuldaB tarztudan
Torenin ardrndan TODIR Balkanr
Gbksel (o!tay, tiyatrovu bir grin hanrla'nanlll degil, omur bovu hartrlamann veyasarman'n onoii olduBunu vurgurava-
ra[, "Ana b" gibi gunler, bdki inenlarda
tiyatroya kargt merak uvand'rmaya yor
Konal, Dirnva Trvaffo Grinu ne, Turk
liyatrosunun tenel dreli ve pek 9ok udn
ivaffo sanaqsnn hoos olan Muhsin !r
turrul'u anarak ba5lamak isrediklerini de an-
latarak, qunlan kaydeni "-Iiirkive'de tiat-
ro, son zananl:rda maalesef Pek tvrve g'tmL
yor llsigiderek azaLlyor' $u anki sevrcr orta
va! kusa$.dan o lu luyor-Genci rk hrc vok Bu da benr gelecek i r in
qok endqelendLr iyor Lark demokrrk Tur
krve mn b ' r brrev, , donantmlr ve bt r r l ' iml r o l
-,k zorundadrr' O zaman rivatro da, bu bi-
rikim ae dommm isi$ en onenJi gere{Lelden
b f ld t r qok iv i genq t , ) r i io !narqraf i v{ ' ! 'yo. Ama maalesef onlar iz le lecek rz lev lcr le
ri yetistiremedik" dedi
28 MART 2004 ' Aydrnlk ' 2/
2 8 L
Anket bereketiTarhan Erden'in yaptrSL ve c;zeilikle Dofan grubunun vavrn
organlainda manqete ta|nan uE buguk ilin seqim anketi. bazrlafl
nrn ku9nnn doldurnuta benzryorO"itl;tt" arp kulislerinden vansrvan bilgilere gore, anketin
acrklanmas,ndan sonra Askara ve lstanbul'da AKP'li adavlann"iasa"larLna yaprlan ba$19 miktan rnilvonlarca dolara ulaamrg.
BagLi lan k,mlel m, yapryormut)Beied,yeler in erraf.r d" oelol l , rmrs rrurcrhhrt ' r
Bir kor. b€s bin al hesabr'l 5 ' r , l g n 9 i : n r . l , p r L n b J g r l a r l a v d a l u l d : d a g r r n r l o r
." : r , ' - 'na," bat l" !drdk bu paralar hep si- n .eb;r 'zoer ' ! '
Bilmem farkrnda mxtntz .
"Nev-ivcad!"Eqer ez nl6 artr l te5' :Lederm\,
'Krrk k Bryrkl ' biilbiilqr ' n, tyaset t? lirhirnlze. atn hadlerle geEecek olanbir eylem ni Payla:mazsam, qnzlerima(k qider Ozel ike, eY dLgerPartiLer, iyi dLn eyinl EyLemrn aSama-lan tunlar: 1) earq Y!kl ! lF-damlarnln lltle5ini erkar Jrorunl2) Sad.azam n saE kolunun k6:kan-de. hazrdakipadybneliciLerisayrsLnca.diyelm.dodvuvar_Li .as" r,azil t,olsun l :) badarnlarrnr qagrr p bu masaLa
4 'or _rc o o!s_o od br o, :1 'ono' i i I
\ . t s - u n u n d p , e r d l d 9 , F n e a g e ' a o e r L e l o - F o i 1
t no.- nosacJr oat ' ;o ' pan"n fe '19 b lo_ '1"
desrek lstediO zetin veleneklerini .nlahayar 2 nolldakr,
be.€rlenni: inoludakr, vapacaklannr; 4noludakisadrazam
Ne ileinc rasrlanndr ki, olavdan henen son'a YOK, AKI ikiida
O,,yr , , i , ' . , . e ' .g;" , ̂(e\ r l \e agl ' b t e. . - -1a-1kilde suglayarak pro
:
ip Ee! ,d, dn,vers, re lerden seur [ :d ,k ler i og(ncr ler de t imdi zor du-
runda... bnhn, bundan sonra katrla'
cr lLL, e) lFr l ' f l oogrd oegertendrreb lmelet :
, :qr rnoac. ! r , ivuz o lar" l Br l im Utopvr d ' rSsin i -
Mart say,sLtu okumalarrn' dnerryoruz-
Bu gruplar her za-man oldulu sibi karltsafta yer aldr ve YOK'ekary AKP ile birlikte sa
Ayi ,ca K,z, lay 'dakimringe, izioli diye kand!
YOK'e kar5r kimin saftnda?BirtakLm "bagrbozuk" gruplar YoK'ii protesto etmek iqin Anka
ra'nrn Kizllay semtinin ahrnL nstnne getirdiLer Camlan, lerseveleflindirdiler.
oo oL oegroo rao,d.a do oD i e r d aI o e" i Ie
d - d d n a \ B J d n l ; t r " r l " n i - . d 1 0 o " u r r 1 '
o " . ? o o , a , b - z J ( a ' r o r J o d l : - e ? o ' " c ' ; d F r _
na, oo . . l n " " ,4 g" ' ,o o , o raneL re le PL e ' be_
e . ' o e . " I l " r , n , . d p a ' " l l a r ( . t o d d l l a ' n r a s a d ' a n
ar oer ' r te r r , tO. , r ' , a " t ' o 'd r " o -a ' l " r e r b 7 r l
s " . e 0 , . m _ " u o ' : r ' - a d o a h d L a o d ' u r u r o l [ ' " b i i
ii. ozei kte raclrazamrn anLatiman sonunda da, i:adamlan-nrn'Ol ley! ler kogki- l sal lyor l 5D nez,man bu krrkrk bLyk_Iar eyem'niuygL] laB nlz bLLmem amd, noi alrn onaroan
Baska? Baska?: , ' r r ' r r r , ' . o .6ulg 'qder 'po:L o_bdt
"d1ah
Allahl" avazeeaYle. Cumhurvet'e llitkin ne va6a'ayrlniF
va onnriloru nr !' saldrrLp duruvor ! Biz de doEa olarak, du r-
iruian llluyorrzl 5rmd de. eqer gnlecekverniz ki'ldivta
, - <. .dr , a d. outunr B" b- o I .e o( ,a. ' , rd-andab")
o; , ' o"1- a . oo5q" r o. "L o" " n dr cd I bL l " L0
, L M d f 5 - " " 1 r , ' t " ' ' p . d , e r ' r " / L d r d " n ; q ' " r G o
.lilk delller Hanl n€ ordilnu. Laftan baika) Ama bak brz
or . rorr ' ore agl r ,a ' ra_ ' 'urLo ' t 1ar i n 'ma o-_
f- r ' -zerroe o 'oer" p- aou )d odrr o ' too: l d b{
kuvurncu. bLr lelka
gibi 5ehit kanLarrvla slmle 0rdil erL"
dem€den; sorunbakalm:senneordi ln , oaqacakondurul
d u q l o . 3 - b J " b _ ' " . t " n e o d r ' r o s a l F r a ' o
c t o n o e s t e . , o i r a , o . t u . o " o a . l . ' 5 e - n e O d n b " '
s , r i ,ua adO .e og (a "o.1o"1(u.d i d" 'or5Ld'ho E er '
;drijnilyot daha nelef oreceksin balka ba:k3!
Fr kra !Gelln de "E pet yani l" demevnl Kirkrk bLyikl bulb0lgI
iktidarnrn Laf oyle akyor tablll- craan kart6rnda 56zl!k-rer a ldro- o ' . dor _rrer " !5 o l .1s d. rmdorPoet r r :_
o J b . r b e , , , o r i o " - ' . . e 5 t a _ 1 , s e n d r d a l n _ l ' Io , e . t e r r m e r r p . e r . ; h ^ I ' i q - . q g ' d \ 6 n d o l r r ' 6 _ p r- e . 1 d i '
r T ' d ' r , b u g r e / l q - ' a s r L r ' " ( a v b . d a o n r n
n , ' u " . r " 1 , " . ' " s ' n q L r 4 _ , q r n l e r 9 6 \ d e n e
o-.€nr '^ 'ern r -dea o la^ o" "a o" h" q 'dr 'o l f i le '
;e l - , , , '?r , rq " ' r ' - . r 'or ' ootr l a 'cr ' r e l " oune
o e s , e , . a r , , o r : v ' r o _ " l " r d l , o . - ' u , o r a d o d l " L 1 .
L - n . i O ' o u e r e , " m e . " e n L . o ! r o - l e B ' 1 4
o r n r z o e o . . 1 ' B d r , o e b ( L " a 1 N a r e o o n r o a _ h -; . , , , " - t , : r t " , " . . o , o l a a r d o n r o r o o r " e l l ' B :
I . o r - T \ a o , c a ' . , p d - r r J o . d f L " " o r ' - d r e '
c ;kr in izr H3kl !sn z l Bu krrkk brvkI lann her b l r icrdal . ken-
28 f,rANT 2004 ' aydrnlrk ' -'9
- . - ' t s r, - l c i
rr5-lr '- ' ! GF\tL BAgl^Alrl ABDUrlArl \ARdCAN
Adalet Bakanr Cemil Qiqek, $ilecam a jlifkrn kafaa aqrklarKen'"0t0m0tiv sekldr0 krize girmesjn" diye bu karan aldrklallnL ve bunun"ilk erleleme 0lmadrOrnl agrkEa s0yLemittl Lastik grevlerini bilyabancr girketin baskrsryla yasakladrklannr da, Ba$bakanErdooan itiral elli.
Htikiimet, Anayasa suEu iqliYor
/ l KP Hukumeti . ! i lecaml\ sre' ;n n ardrndan laqik
1 \rxr ler lnrn grertnr "mrl l i
snvenliti bozucu nitelikre'' oldugu gerekqesiyLe, 50 gnn snreYle"eneledi". Bunun fiilen bir Ya-sakLama oldugunu, herkes bili
Y 'ios"koy B"tdesind.kl Good'
year ve Brisa Lastik fabrikalannda talrran itgiler, greve gkacak-lan 22 Marr gnn'i sabah erkensaad*de toplanarak, D-100 ka-rayolundan Tiirk Ptrelli lastikfabrikasrn,n dnnne Yarnduler'Burada, binlerce i99i "TaYYiP bugarkr burada bitnez", "Huk'i-
met htifa", "Gev hakkmlz en'
selleneme?" sloganLart ararakkaravolunu itsal ertiier- lqsilerkarayolunu bir sure trafige ka'
Iscrler, fabrikalarrna doner-
ken, "En bny,ik aske. bizim ae
ker!" sloganrfll atolar' EYlem st
raenda askerlede ittilerin kay'
nagmat da dikkat gekiciYdi
Mll n*rl! ro BN I(SI (AT1!DI
24 Mar! gilnn de lastik ig9ile-
ri, Kocaeli'de 10 bin kisin;n ka-
uldLgt bir nriringle eYlenlerini
surdurduler Es ve EocuklartYlab;l;kre Merkez Bankasr onLinde
toplanan iggiler, AKP Il binar
irnnne kadarki 1 kilometrelik Yo-lu "Hnkuner Isiifa", "Grev hak-
krntz engellennez" sloganLarLvlaynr tduler AKP binasrna 100
metre kala is(ilenn onLi kesildi
Zaten buraya sLganayaca( ta'
dar kalabaLk olan iggiler, bulun-
duklan Pergembe Pazarlnda mF
rng yapr larl re l l , Cood Year \e Br6sa
iigilerinin orgnrh oldugu DISK e
bagl' Lastikl$ Sendikas,'nm dnderliginde sercek\tirilen mirin'ge, yine DISK'e ballt BirleeikMetal-\ ve Tnrk \'e balh Krts-tal'lq nyeleri de kalrld1. MitinseKocael i Sendikalar Bir l i I i 'ndeyer alan sendikacrlar da destekverdi. Mning€ kanlanlar arastn-da, Kocaelispor Taraftarlar Der-n€gi dlkkat qekti.
KARACA"\' llvrRENE wRllMiSBIR SOZ VAXDI
Lasrik l! sendikas, C€nelBaskanr Abdultah Karacan, AKPHnkiimeti'nin atrkga ilv€rendeoyana taraf oldu[unu ve Yasalardan kaynaklanan yetkilerini k<i-
ye kullanarak Anayasa sueu 1l-ledidini s6ytedi. Karacan, lastik;skolunda gereeklesririlecek grev'lerin nliLli guvenlik gelekeesiyleelteienemeyecegi konusunda Da-nrgtay'ca ahnmrg yargr karal oi'duluna da dikkat gekti.
Ne iigecam ne de lastik i!ko-lundaki grev "senel satll$ leramilli guvenLigi' bozucu nilelikte.Adalet Bakanr Cemil Qigek, $ileCam grevlerinin yasaklanmaY
30' Aydr. l rk ' 28MARI20M
1yckadar cebinden tek kurug gtkalp da <ide'
me yapan olmad,gn, belirrlyorlar Tahs'
Lat diye aErklanan paralar, ei koyml srr!-
srnda kasada olup da mecburen el konu
lanlar l
TED,INATLAR AqIKTANLJ,ADI
Yine TMSF, hitbir anla!man,n SaranrLsini aclklamadl. BL, pa.alar 6denrnezse,
AKP H[klineti ne yapacak? Gerqekten
hortumcuyu odemeye ,orlayacak bir temi
nat gdsrerildi mi? Bu sorular yamts,z kal'-yor. Bunlaon yasal olarak bilinen varl,kla
lnrn, honumladLklan paralal kargtlaata
y3 ).etmedigi de biliniyor.Die Bilsin'le yapLlan anlaiman'n aetk'
lanan hnkumleri, odeneden kesna iqin
aq& kap,lar bmkryor. Agklamaya gore,
Turgay Ciner'e knaLanan Sabah ve
AIV'nin seltrleryle bortlar dden€cek. Ci
ner'in "ner kirmn yuzde 55 i veya nei cf
rosunun yrizde 5 s, esas alnarak bu oran-lara tekabnl eden turarlardan hangisi taz-
ld ise o tuiar iizerinden Fon'a 6deme yaPr
iacak". Ciner zarar gosterrrse? Yrllk en az
10 milyon dolar odeyecek Dirs Bilgit. Fa
izin faizi bile degil! TMSF'nin aqrklan'asr-
na grjre, "Medya Grubu'na ait bir girkerinyuzde J0 hisses;, aynca gruba air bir klsllrgayrinenkullerin, takyidetsrz (haciz vb.
ialdrrlarak) olarak Fon raraf,ndan bel;-le.ecek degener uzerinden, srubun bo!9'
lanna mahsuben TMSF ye devredilecek "
Ancak 500 milyon liral* malm 750
m;lyon gosterilmesi de sok mumknnl
YA9ARGURUBU.HAI(.TII]I(IJK VARSA DIZEIIRI-II
Yap,lan anlaimal3. arannda da bnyukugurum var Bayrndrr, Snrmeli ve Ceytan'auygulanan faiz iibor+2.s Selguk Yatalauygulanan faiz libor+4.5, Ding Bilgin'e uy-gulanan faiz ise libor+0.5.
Selguk Yasar'a uy8ulanan faiz, DineBilgin'e uysulanan faizin 9 katr, vade iseyansr. Yaiar Grubu'nun lcra Kurulu Ba1kam Hasan Denizkurdu, "TMSF bizimlesdzleeme inzalarken, ba5ka kimseye bu-nun ahrnda faiz u)-gulanayacag'n sbznverniqti. Hak, hukuk varsa bunu dnzeltir-
Yaear Grubu, prorokoh imzaladlkiansonra bagka borg 6deme anlaimalafln'ndaha diignk faizlerle yaptldtg,n, 6gleninceBDDK'ya grtm\ler Denizkurdu, 'Oniar layaptrE,n,z s6rngne sonrasrnda Srnai kal'krnma Bankasr'ndan 60 kil;lik bir heyetgelip Yagar Grubu'nu denetledi Botqlan'n1lzr odene konusunda ne kadar suqh ol-dugumuzu sordnler. Ancak buna ragmenhiqbn ley yaprlrnadl' dedi
Demek ki, yazrh anlarmauo arkasrndabagka anlagmalar, sdzlegmeler var o
diqer krsilerin eog!ndan {ark m, ogrenmeye ve}azmayacai i r c r ." oci 1,roc d". o: r / -a- l ola at \er dlI ' ldm_8 rg i ' r re ' ie oe la, f o 'o 'rgu. lda. omri _ " \ -
ve ola naklar m e verirse, b ugij nlerl nasr yazacaorm?TimLjyle akademisyen okayd m, buginleri yazrnak
daha kolayd Buqun yaianan kavgada taral olmayan bl'anin dezavantalr, dlnamkleri yeternce kavrayarnarnssro.o I a L"L a/anrd.. r p (aoa, o r 'abr ,orsd ldrdlsz rordr l ' Ben teraftz deqrl im. T0rkiye de bugun y.ta-nan milllci - gayrimillici saflalmatnda Cok a(rk brr bF
Yarrnlarda
YltLDrR [,r (0e
ermde birin.r taraftaJ/rn'r'l 0 J O J r . o n d b L q L . L b g r o l T . s t e r e r F r < e r o d 3 ' n ( a 5 - 6 r " o o r l a n
d . r ' e , a s l o o r o , r r d ' o . t " " r o a t . l " n d e o . o u l e ' d e q i b ! i T o i b l
r r . a r t | n ' , " , d , a , 1 0 _ ! d 5 - a d r 1 o \ a c a B L o L l L n d r " l r r d r l 9 - 4 _
1986don;mlndeTURKIS Genelsekr€t€r ig in nstenmSolan Sadrk5ideyi , 22 '
1 3 , o l . p . . l r l e r . . . , " - r o " r d p r ' d g l a r , l i " d o ' d d q t d a a t a \ a z d r d t ' t
o d a d ' o g ' r k , . " \ e o e E . q o . , . C i e , l I B a . n v r a n s c l d l r d r n n q a e o e _
6 , . ^ s . , - " - " . ' z " r . . , . b 1 . o ' 5 . 0 1 . ' d e b u ' " d " - r l e d p b L q a n ) ( r l o o t r 't rar na kat amLvor; bLJ a.nda o(aya q kamyo.
YasadroLrlrrz surpc konusunda qornslerimi bugnn de y'z yorum Ancak tar h
kirab! ayn-b r o ay Krsmel olursa, ornriim, ak[m ve olanaklarrm elverirse, yann
bLr qnn, bugunLerin taflhinl eok kapsamh ve aqk yazacaqrm
*",.t ., '"tu.u.'n.tv a r a ' , , " 0 " r , . r ' . t " r r , " r ' b " t r ' . " ' _ d ) " 1 r r .
j 1 l n ' l , i p r I e b o r '
. r r " r n l .ndrd ar , rod, lpn .e n, r1r l mrz oL,u l ldr r d ' "5a 1 en tar 'h n orL '
muze koyduqu b0yuk ve hayati gorevler yapmaktan korkarak (evres ndekiler n
ufak telek ;rLrnlar nLn qozamijnde kendlsinin kulanrlmasrna rin veren er ' de
6irmeni 3e oolJrijrken iapr tokrnaqrnr kul1armaya eah5anlan yazacaqrm
l L r ! . , e , o d . d d ' a d l a , " h r " n e - p " , d { l e r , r o r d L r r l L d ' t r d e n " 7 l l
ed,p. ,,, - .""d"_ lo L r , ( ;1 ' r bL 'o -_ L ' J l " , l e ' 0 , " ( re srre l l i o ldr 'L hatr ' ld l ' l t ror ' 0"_
ha kapsamL bir brcrmde !e belqeleriyle yazacaormr tdr(" i , - , ' g 1 . " . . r 1o cr lLgL' a a_kr l " r nda,r ' " ' l " r d I tdr \on a
p. po Jd .< ' g - \ e ' ' i , , " . t o , lLr l .J" \L \er ' ' ' !o f ederr e1 F ' r r ( r (41
m a L L a 4 ! e . e \ | o p - d e - p l d o r a a c l ' " l r a r l o l d . a / r / d d 0 r ' 4 > u o a r
2004 gLlnu Denkta5 Ankara ' ia geld lqLnde karS lam;da o lan arr ve o lmayanlar
haurlaiacag mf m o e r , " r L c , j e . r " m u r o - l a r l ' T e P ' l a r r 1 L - d < a r . r i l " T n t i e r J r r
, " - r r i ' " n . _ ; , r , '2 , lo , - " ,e . " ' t r " " r . r f " r ' " re l 'e 'do a la 1e d I o 'L L d '
La, meydanlardan uzak duranlan hdtrrlatacagrmLali cumh!nyeti yok etmeye e.ltan g!!let, emperyalistlerle i5b rliqihalnde
.aran.m za " o : r ' t o ' r ' . rn r1 Di e_1r rc I -e)er^ val 1 | ' r ' ; / dnnLq ' rd"
z o r L \ e r . o , l o r ' o r e ' e L l " a o a ' l d , / o l J C a E r ' d r a L o g a d r d l l n d a t e n e '
t i tavunanlara r lSk in gozlem er mr anlatacao m.Yazr| ve sozlt ba;n bnynk s€rmayenln ve hijkLlmetin denel mine girerken,
c!mhuriyel gazetes acrkei tehdlt ed lirken, ulusal Kanal hukukd 5r bir bl! mde
tablo yayn ndan e kani rken a(rkbi rbaek yonet mine doEru adrm adrm gid i [F
len. sesrn crlarnia,/anlafl Vazacaqrm5 0 ' , a l o e ' e L , o r " d r ' r ' e n " o 7 e ' l e - r " l " r n ' " n a r a l ' r ' d L r u I l e " ' t
k l iorqanlarda kend a ldrk la/L kara lara sahrp e kamayan an yazacaqrm
Vaiantnlrz lark !e demokratik sosy al hukuk devleti saldrL aLtlndayken ," srya'
r t c v r d r n o . r i ( f d e e l ' 4 . 4 ' a . e ' r " q ' o r o r ' g o r e l . e l l p r s r r e r e ' " r d r ' g d r ' '
loroo, l ,d ' ]o ( ,4_ td " ldr 'a r . l erd c 1r l - l ond|a1ld r 'o <aldrrgcnld ' a acrr t
b i r l ig i i ( inde o lan a. yazacaqrmdunlan V*drLm foe yazsa ne olur, yazmasa ne olur? Dert miyanr?
Dert deOLl belk i ; ama ben yazacagrm' yazarken ve yay mLarken de hem b0-
yrik bir keyii alacaqim, hem de benden sonraki kuSaklara kar:r ulusaLve srnrrsa
gdrevimi y€rine getird qLme rnanacaq m . yt dtrimkoc@aydrnLrK corn rr
s lr c0rliiGii
28 MART 200a ' Ayd'rhk ' 33
'z'qL!
AhP HUKUIVEII DONEI\IiNOE iSTiHDAI\I
LEVENT AK
o
v Ekonomik Sosyal(onsey n haarladrolrap0roa, vaT0rankogullafn siirmesrha inde Tijrkiyedekiits zLerin sayrsrn nallryrl jQlnde ikikatnatLkaca0Lnadikkal9ekild.
T Ttzh niifus arnsryla bera-H ber kamu ve 6zel sektrir
I Iyatrnmianndaki azalma,Tiirkiye'n;n kanayan yarasr igsizligin baglLca !edenleri. TnrkLytde itsizLitin bugiini! ve gele'cekte ulalacagr boyuru mercekalnna alan Ekonomik SosyalKonsey'in hau 'rlad,g raporda,varolan kogullarm snrmesi halinde Tnrkiye'deki itsizlerin sayts,nrn atr yrl irinde iki kaflna trka-cairna dikkar gekildi.
zo milvon issizimiz olacakJ '
Ekonomldeki geliqmeflln en belifleyici qdstetqesi istihdamrn yukse meslEkonomik ve Sosyzl Konsey ve Delletlstalistlk Enstiliisii raporlan, y!llardlrgerileyen lstihdamrn AKP iktidarrdanemlnde de s0fdtjoijnLi ortaya k0yuyotEk0nomide izlenen p0lilikalar b6yle devam ederse, t0k deoil alt yr sOnra20 nrilyon insanrmrz iQsiziik kabusuyla savaqmak zorlrnda kalacak
ISSIZLIGN TEK N!D!MrtUK'MlT POIM(AIARI
TnrkiYe itsizlik sorxnuyla Y '
lardan beri niicadele ediYor SLk
srk ya!anan ekonomik krizLe!
ozellegrirme adr akrnda yilrutu-
len ve isqi kLyrn'na da neden
olan pegke! operasyonlan, Yefltyaonmcr la n onnne 9tkanlaDengeiler, EaLlma saaderioin arn'
nlnasr, yasadqr YoLlarla gocuk
is!i 9al19tlrma Turkiye'deki igsiz-
lik sorununa zenin hazrrhYor
Huknneclerin 50 Ytldtr izlediBiekononi polirikalao bu lorunian gidernek b;r yana sorunu Pe-kilrtren bi! hal ald,.
V Resmi i$sizlik rakamlatliizerindeI YaPllanara$t[naYa giile
Sehirlerdeki bir nilYon400 bin igsizin bir milYonu
etkek, Yine aynlara$ttrmada bugiin 20'54yat grubu iCinde Yer alan
Sahqabilil d|t]umdakiniilusun toplan niilusa
oranrnrn yiizde 44 olduqukaydediliYor.
NUFUS ARTIYoR,ISTIHDAM AZALIYOR
1996 yll,nda TiirkiYe'nin is-
rihdam kapasitesi 20 milYon kr
9jtdi. Yanj, bundan sekiz Yrl on
ce 20 milyon insanrmrzrn ekmek
kapLsr vardr. Ancak bugnne gel-
diginizde bu .akamtn 19 nilYon
k;riye ger;ledigini sornYoruz. Ya'
ni br! milyon kigiye '9 saBlaYan
istihdan alanr kapannrg Daha
da ilginci, bu sllre iEiflde Tnfki
ye'nin toplam nufusuna 5 rnilYon
kisi daha eklennig. Yani 8 Yrlda
7 nilyon yeniilsiz ortaya gkmrq.
GIRCEKTEr o MILYON ltsizll{Z vAR
Dngen ist ihdama kargt l tk,Tilrkiye'de tahgabiln durundaoLan igsizlerin say$t, Devlet lsta-ristik Enstiriisii rakamlarn. gdreiki buguk milyona Y,ikseldi. Ancak konunun uzmanlarl gtrrekissizlerin sayrmo on milyon kt
liy€ ulasflg,nr kaydediyor Ekonomik Sosyal Konsey'in aratnr-mas,na g6re Tnrkiye'deki ilsizle-rin say$r 2010 yrhnda iki karnaulagacrk. Bu bailamda gizli veagrk i;sizlerin roplam saYstntnda 20 milyona ula9acagl ortaya
KN"TS ISSIZU(TIER(E( ON! QI(YOR
Bir baska arasoranysa, erkek-lerdeki itsizlik oran,n,n sabrr oldugunu ortaya s*artrken, kadln-la.n ia d,inyasrnda daha fazia YerbuLabildigine dikkat !ekiliYoLResmi rlsizlik rakanlal n?erin-den yaptlan aragtrmaYa gore 9ehirlerdeki birnilyon 400 bin ils;zin bu milyonu erkek. Yine aYntaragtrmada bugun 20-J4 Yatg.ubu irinde yer alan salttabilirdurumdaki nnfusun toPlan nuiusa olann1n ynzde 44 oLdudu kaydediliyor. Ancak 2010 Yrlda buoranda briyuk b;r a!!s gergekleqe'rek ynzde s2'ye ulagacairna dik'kat gekiliyo.. Bu ikinci raPor daEkonomik Sosyal Konsey'in sap'tanalannl dogruiar nitelike
UN'NERS1_iE MEzuNarHER u9 (lsIDEN EIRI ISSIZ
tkononik Sosyal Ko.sel'inraporunda bugiinku igsizligin nireliklerine iligkin de Earpto sonuq-iara yer verilnig. Rapora gore hetu! kadmdan iktri itgncii kaPsarnrdenda. Yine rapora gdre her uqelrdmli gengren biri igsiz \sizle-rin buyiik bit bolumnnnn egrt'm-siz v€ nesleksiz olduEuna dikkat
lekilen raporda, kayrr d4r ekono-mi ve kayrrdtir istihdanrn kalkn'may, enselleyen boyudara ulatdg'da kayded;liyor .
36' Aydrnlk ' 28 MART 200a
Ucuz doviz belAstBlLindigi gibi 2003 yrhnda gerek d0
lar i€ gerekse euro cjn5inden doviz i_yatlan du5mektedl. Eunun TLirk eko-nomisl uzerinde Ce5itli olLlmlu ama (o6u olumsuz sonuelarr oLmultut Bu 50-iuelan, braz da Sayrn (orkut Eora'tav'rn 24 N4an gr inlu CumhurYet ' leyayrmlanan yaltndan da esin aLarakincelemekte yarai buldurn
1) Dovizlein dtl:mesi beraberindeithal mallafi fiyatannrn dLisiisUnu degetLrdiginden gerek TEFE ve gerekreTUFE liyar endekllerindeki ynkselr5 tamamen kesi lmemit br le (5Lrnu hat r la_
,d(aa o ob ' " b, r o, n oF' roe,e o" l r B 7 i - oStamrl r . ] dq o 'o_
la uyannia qegei I s aycJ denqeye gelmesL, a1n dlgi:nenaurimls olma derdinden k!r tu mu5 olmat qefekirdi Hal; degenni ioruyan arz ve ta ep yasas nLn gereql bLlydu As Inda yine
arz ve talep ya5as b! olmuyor Kri t ik nokia 5udur: 1990'ar_dan beri doviz alz ve taleblni krsa surelerde bellrleyen sadecetcaret, daha genis deyimle cari lsiem er denqesi degiLdl. Yrl
cinde her .lkeye, drsl caret gelir ve glderleri dr5 nda ve onla'nn {ok Lizerlnde krsa vadeli paralar girip eikmaktadrr Dunyad6 l l (aret hacml 7 tr iyon dolan aSmaz lken bu trp sermayeakrmlannrn tutr 100 trLyonlaia olqi lmektedrr Bu t ip akm-larda da ddvizia5rn gil( tl goriilen iilke€re borl verip alma a5 _
n derecede k6r[drr. lite bu ger(ek doviz giris ve CrkE hesapla'nnr, yan dbvize duyu an talep i le doviz arz ta epler inln hacmr-nideqi! tLrmekiedlr
Burida Korkut Soratav'rn hesaplar na gecerek, "Enflasyo
nun vuzde l0_15 civannda seyrett gl 2003'te TC Hazinesryijzde 4!.3 b le5ik falze bor( lanmrstrr lnceledlqimiz danemln bas nda brn dolar bozdurup olarLhtekrddvlz k\rr !na gdre- 1 63;llvar ra|k bir y I vadeli Hazlne Bonosu alan bir rantiye du:0_na; Vade sonunda bononLrn deqeri 2 !7 mi ly.r lLraya Crkmrsolacaktr. 2004 5ubat rndaki (1 dolar: '1 32 milyon TL) doviz^1, 11, qorP bL bo.o /o5 oolara .e r eLeL " 8L (r 'aL oa'd_1 oold; old d\ y. l I q" ' i1- ' / iToe 80 e urat^ or 'ao I Furo o
.!o.dn ben/e- b'r , . rpr i g" i Lr ' c vr. /de 5l d rr m p r i - L a l a n i , . t q o n " o ; d l r ' - . L m a d P - l o l a '
iklrdanm z, "paradan para kazenma"da 2003 Tu*iyesrnlmuhtemelen dLjnya bir nclsi yapmrinr
Demek o uvor kr blr kez a5 11 deqerlenen para d!rumunadLllen b r para, 0lkeye akan spekirlatlf srcak para akrmr nede_nrvle asla belinl dooruhamaz Spekalalorlerin "yuksek ka'ldr ( , . a,r ̂v" qe;. {col pard d ld n a at - t dd o'1 .d o (
66,.n -r" , d"rq+:" -e loda. oo(r jL"r 'en. o" oL!_LgL^lzb! tuzaktan ku(ulamazsrn z otitin€llm kr Tc Merkez Sanka'
s n n sekrz mllyar dolar galn aLarak miidahale eimeseydi dolar 1 I mi lyon srnrnnda bi le tutuian-razdr ' T0rk l l rae r izer indeklsoeculatof baskrsr bu derecede yiiksekiir' s|cak para ak mlar _
ni h€laba katrnca yan(r aranan bir lok sorlnun da dogru kar'
. l . r _ e , d d n o ( \ m d r r a d r - J l o d r r ' r b - l d d a r d . I ' _ ' " 1
\ e _ d r r ! 1 . _ A o e n q a ' r c . ' g ' - r a L d l t _ \ J a t e o p r , l o ' - ' l l L
runa dogru a5agya nmemesl, odemeler denqesrndekl 52
milvarhk ne! hata noksan ner€den ge iyor sorulaflnrn yan tr
buiadad r Bu konuva qele'ek hafta da devam edeceqiz 'abkaf aoglu@aydlnlik com.v
Dederli arkadagtmrz ve ilge yoneticimizRi..lgtil Tagkoyan'rn annesi
Hayriye TaSkoyan I kaybetr,k.Acrsrnl paylagrr, ailesine ve yaklnlarlna
bagsaolrgr dileriz.
i$ai Partisi KarQryaka ll Orgiiti i
776
ARSIIN EASMIOFAOGTU
ta rm ki Turkrye hala enflasyonun ytksek olduou lilkeler ara_
slndan erkmrg deoildlr) tempo olarak yavaslam[trr Oze lik e
doda olarak thal mallarnda ya da (aLrlmalarrnda yiiksek rhal
mai ku lanan sanayilerin il jnlerlnde bu yavatama daha Cokolmu!, hatta negatile ddnm0sitjr Ne var ki nofusun bLlyuk. '_m r,r yaio- ' r Aa iL\a ' ra u 'a n ' az old rar ldar b_
e ^ l a s \ o n o . . m " r o n r a r d \ a l a n r r ' o ' a r l d m a r l n r T d r r : '
nrs l | r A.Ldl bol lc ,o_ Lca' 'ndh toojam dr d. bLJat o -de
dr i ro.q ' \ 'n bLnld ' - oo ' c5dn 9e( r !L (ef lpo) ' dd " '
vatlamrltrr.2) Ancak bu o lumlu etkene kar l r lk i tha l mal ucuzlamaLa
rnrn bir karsr|ql olnrak TLlrk sanay ve tanm nrn rnracar yap-
masr zorLasmrstrr Aynr ihracat drlzeylnl tulturmak i(in sanayts
. ler )a I d( . t \ ' (dr t Jro \ " 'q er 'e S5r p ' i l l ' ' nd" | (L
rs a,7 r .q m"t ryc 'sr r -L r7 ldr1 a )o ' fd I Imi ' " dr ' d dd
rmala id ,nc j " /F1. qr 'd v"r , re lha, g ro, lL l lanmd /o lu ' l l ( " ,_
m , s e d . s , r d e c e o i o r o r / . o . - , d Q ' d r ' n o e d 6 0 , . I l a .
n i r b e L " n q n r o l . r . r J ' d , I o L 5 l ' ' e I o r ' _ e l ( / o 1 : a n a , d o
de lnrk jpijor yerine ithal lplik, Tilrk pamuqu yenne rmar pa'
rruk kullanrlarak (eride fiyatlar yijkseLirken dbliz tiyatLar nrn
oLr j lJr oo.1 rnerdard c d1 ( r le qa d I ap ' L :pal -D /oLLnu
lur-J lo 'dr Tol rnoo (e -Lr l r . " td hrrde I o ld 'a l b i iv I
mrktarlarda mErr (5eker pancan yer ne seker iiretmek lqin) :e_ker pancart, pamuk ve margarin yaqrnrn hammiddel€n thal
olunmuSrur3) kinci bentte an atlrklarrmrz T0rk paratnrn degerrnrn
vuksek tuilrlmasrnrn tllke ekonom sinr' taam ve taniyrni ne ol
;tde hrpaladrq nr o(aya koymaktadrr Ama !rmd anlalacaklanm z'n vanrnda bu zarar lar bl le 6nemsi? kaIr ' Paras sure( I
olarak yiiksek lululan bk Ulkenin pararr bildi4imizarz ve talep
"sevgili anneannemiz, gilzel insan
HiisniYe Ozkargtn''(1918-17 Mart 2004) annemlz ve daylmrzrn
yanrna uOurladrk. O gimdi Frrat'rn kryrslnda, huzuriQinde... Rahat uyu, r9r!rn bol olsun... Derin
acrmrzr paylagan t0m dosilara teqekkilr ederiz'Torunlarl
Av Hasan Basri ozbeyc0l$en ozbey qandar
28 MAFT2004' Ayd'nl 'k ' 37
' 1l:trNiiiiri&I,,
i\\l
siiisF i i, f,iFi rii*i 3iiigggi
s tiiliicis g iiiii i$*iiiisi9ii
1+(
is i*Fi5i fii iriis sijjiif s i itisgif$ff iS;=iiiii i5ffjifi fa$ €ff si#ii i, siif ssiir # j# f ffggg
gg
gffiil
,*,*ffi*ffi
-LT'
T E E : d E ==qegEgg
ii ;$:j ,=j'i fu i ii ,=';ijiii;iiiij rs i,idi fiii iii#i;E i ; ii iffE i iiff :lFf;
E l
' : 6 , 1
; i - x E
E c = .
i 3 3 i .= ; ; e s .' - i " e . E i; r - . ,- : ^ c ; : o i . '
i i i . * E ,z z E E : : € + BE - - E - . ! = _ v E : i t s r ;i t : E t = l g i E i , E c i : = : : * ? j , i € * E i s tg j i l € ! i ; E i g , ' f z i : ! . i 3 i v ' " E - = i r +
i = ; i i ; ; ! x ! i l : r ; i F - ; ; s F e - r r i , t i s ri s ; ; r t i i 5 i iE :5 s : f i i i i ; g + j ! ; i 5 ;: - t i t d - , t j i ; E : 1 i i r , 9 t E . ; i - l ; E t - t ; t s t F
P : ! r c ' o " i - " - = = g
1'7-L\
1-l
' i 1
6
a
. *
Z lz t
z r
::i g
. <
, i
\ , *3
E3
€
q
; i
i : r s i r * = 5 5 5 . ; F = - r ' r: + 5 ' f r = i ; g 4 ; l ! E R i t i : ; l i l l E ; s : s ^ l ;t i S E i ; ; E E i ; E i l r i i = ^ ; : i ' - ' a ; i 1 1 r ' '
; igF${ i ; ;v$; .SFi i i i i i ; 5{ iE $ii i € ; F t i E F i P u s 9 + g * j i , r 5 i ; ; : 4 ; ag i i $ : f i i s i i l F e l . i s i i + ! s - + i ;
-+lFE i i g ' i { t i ; jF i i? i Ei i f i i: $ i i $ r ;E ; i Fs i j : i s ! i i i g y f ,+ ? i ! € i , 3 ' ; i S 4 r i i s ; i t r i r T si g i ; i $ 9 F i q a r i ; i i ; i i ; i i ln ; iE , . . - f , i , - ; i ; ; +q i t i ' j : i f i
eFi*e+w#iiii*iiiffiiij' ii ii'isiryii s'
.+iiii*T
l=".'u,
.t{t
i*=i Ei F g EiEi EilFiF;il::' : : i?:i+ is:;fis;iFiiii i ii ii i,i;iii+ F iu; iiii il : i ? " E * l i Z 1 i E i * ; i ! s ; i ; i i ; e i l i +
iE€: i"ii ' i i ; iii iei;+ ;i=; sfg-i != ' € ; i i i" ii; *; i $i;?icF;fi:;' FieigFi; rii;;, ; ; i iE : i! F si i i i gE iFr l isiFii;, i ; i ; i i ; ii i ' iF::$i iii;iii i i ';;,. iiii i ii iiis€i :Sii ;iii :i iisil li i ' l : r i ; ; i€ + i i i 3 ' FF i? i
z
lFi
*
i
:.
a6
t
l _ \
tr
i?T
i€ i1; i;3 i:igi i;; i i; i i i: ;;;;;: sc iiiiiiEi:F i iE ii iii€i iiiiii'iiiT€ ifi#iiiii iiii:iiiii i; i:;;i+3riii;i siti; f+:i i€ ii ' i i i
= s - . 8 =# F i ; f d ; i g H ' s E i l l - r 5 i : i . E ? i . , - + % . . [ , * =
iE i i i i iEi i i i t is F i i is;; ! i iEf: i i l ;isF iE llii;i i:i;; iiiglsi;iEiEE+i e" i + l r i i i + ; i+ : * ; i q l f t i i ; t i * { f i ; r ;i f E i + ; r ; ; j : i i ? f E € i + i + i i i i i i i g li i i a i i i i t i a i$ t i ; : i ; i €g i€ i f i i i ;i j I + F T : € ? r t a 5 i : € ; l : : j t l l i q g i e {i i ? t i i . i + 1 i - 3 l t ? ? i i i i c + i a i + i Y i i ii i ; *F i? i s e a€+.g rq t i i i : F i ; i i i I i ,
@ E2 6p 6
' 6 q
o
(. - -1
- t t .
H"d E 4
1 E 3
P q : :
Y . a 6
3 i 6
; : ; c u I i i F i I i i i i i I E ; { = r ! i r r F + € *= ii g i { s t 5 ; 5 ; l F f I i s s + I r : - } E i t i 5 i s i _ +e : : J ; r : ; * : { r € ; . ! g l s : i i I s I l l g: ; g l i ! ] i I T € E S ; i i 3 q e = 5 + i i B $ e i' ; A + + 5 i $ - i : g ; 1 i : l d i H r E i s l f F l
i l : ; i t i j : - i j i + . l i = i E i , - i ? p s = 9 5
i i i E ; : i 'g t 56 i l r i { r : i : i i i? ! 3 i + H i r - < - ! < s ! ' l i t - - l t - E I < "i i ; ? + r + ; E ? ; ? ; i ; a * 4 i t + * i €' 1 r i - f i f i : i FF ;e ;T i : i , i i
F iissgisiiiii r#iiiiiiiF'€iiiigi;iiiii'iui'
ed $ f E E : s 5$ts : i+€Aa € + 3 s s g ;; f ; ? t l 3 iF 1 - " " - i i ' " e
i1tr,
(1) Alexander G. Dugin, Teori, Arahk 200.1, s. 48Ttirk Kaynaklarrnda Sovyet Talepleri *
Turk kaynaklannda bu iddialar konusunda genig bir gOrUSbirli$i soz konusudur. Buna iki istisna, yalqrn Kiietk ile busatlrlarrn yazandrr.**Once, tarihsel olaylan antmsatarak egemen g6riiqii aqahm:19.14 . yrhnda, yani Savagrn Almaiya'mn
- yenttgisi ile
sonuglanacagrmn belirginlegmesl iizerineBanS_ arayrglarr htzlamr. Savaprn iki buyiik galibi sava;rnmaddi (mali, reknoloiik. arac-gerec) vtrktnii Ciken ABD ile1:qt++llaxt:_rei{not9Ux, amc-gerec) vUkUnU Ceken ABD ileDegefl (lU mll),'on $ehit) yr"ikijnii geken Sovyetler Birligi'dir.Sovyet D4igleri Bakanr Molotov, Sowet hiikijmetininTi.irkiye ile Sovyetler Birligi arasrnda 17 Arahk 1925'telmzalanan ve siiresi 7 Kasrm 19,+5,te bitecek olan Tiirk_SowetDostluk ve Saldirmazhk Antla$masl,ntn ikincl Diinya Savagrsrrasinda meydana gelen "derin deIigiklikler',den dolayr feshiarzusunu 19 Mafi 19215'te Tiirkiye,nin Moskova biiyiikelqisiSelim Sarper'e duyurur.Tiirk hukiimeti, 4 Nisanda Ankara,daki Sovyet elqisineverdigi yanrtta Sovyet hirkiimetinin ne gibi Onerilerioldu$unu sorar ve her iki tarafin da grkarlarira uygun birbagka-paktrn yaprlabilece$ini bildirir.(2) Buraya kadar sorunyok. Boyle bir kararr beklediii adagrlan ttiiktye hiikiimetitela$a kapllmaz, Soq,etler'den onerilerini sorar.Nisan baqr ile ile Haziran baqr arasrnda Tiirkiye'de bulunanMoskova, eleisi Sarper ile Sovyetlerin Ankara elqisiVinogradov arasmda Ankara,da ve Mayrs ayrnda BagbakanHasan Saka ile Molotov arasrnda San Fransisco,da bu konudagOrirfmeler yaprhr. Buraya kadar da somn yoktur.Sorun ve geligkili bilgiler 7 Haziran 19,+5'te Moskova'dagerqekle$enMoloto.v-Sarper gorti$mesinde baghyor. Bu gOrlismeyiSarper'in isredigini hem Amerikan hem de Tijrk ftavnaklanbelirtiyorlar. ( 3 ) Sarper'in bildirdigine g6re So\yer brgigleriBakanr Molotov, 1921 Antlatmasf run Sovyetier,in zayrfoldugu bir anda aktedilmig olduiunu, 6nce bu meseleyiduzeltmek gerektigini soyler. Sarpei buna, ,,Tiirkiye,de bunuhig bir hirkirmer kabul etmez, berrde bunu Ttrrk hiikiimetine
't (,
iletemem. Kaldr ki Sovvert,nurusa irrtiyici';;i.'.t:'r:''" ne bu arariye ne de b
LXt.Ti3:l,i*';,Jt16i:"",'"i',qi"kHi*i,1l,fjl;;*{'
1(9
o
I:lif ,::,''iffi ',;t:li:r:#:i[i,3i1,p":litf ::""#5:?j,y'iifi :.'Jil;ml*'J,::r"ry-*.i;i1ff ;Jli'J:i*:S#,,?:' ;t,l[ "6.{; { _'r'" T"T#fl s3g;;e
*3 i n t o mx LB;i'"iiT";$",i"JIfu ""u"'^?"T,?Tlif.'{""#lr,nni:lgi*f* Yaiqrn Kiicuk. Tiirkil
;',9"'";"'"*qi3,-,,;i1l'-gai",i;il,lli'?ili.",r,lr%%1",
rurk Dre polirikasl, F. A;;d", 20. ynzyrtsiyasal
;:frtf9.i,'lirli:k-sovvet Iriqk'eri, s. 283; FRUS, conr. or
l-ffiti,11ffi -?;;,ix,'.l�'T,t'i!:I:ft ;[:,iiio #it''*HJ"$,''";i,l: Tii?'?:r
"3oift1o"'"i1"Tl,ruurrr,rr*"rr,
TC ile SB tarafindan ortakla$a_ ili""til"o"rozresmesi hakkrndak defisiklikter
^ Turkiye ile So,
gll++*t*l'f,,';l*Ffr:Ttli+ *rtrt", " - -,lT";"'i, -? TJft ,'-mr "tl r:4, 1 x ! nl,"r1"J' ulke vav I m I a n a;5* Hi "'"Hn:lr..1ilt ,t, alif;i :l I s #i: m: l: #r
C9
I{,l*i!tsi',f iqff '}:i,',1, "1"#H"ffi;i,"::,m?X]::l::r.aneqs_ueieeigi"i-'a*r"tr""',,i.iif iYil'. jYrrl;ff+uragtrgr.sonuqlan kagrda d6kiryor:- Tirrk elqisine utasan niigilerin kaynagl belli degildir( dezenformasyon).
r*,1*i1r.#,.'"'jo',?i#oX#"'"s[l,i"iili,[fr :'1g.1'#ilMololov'un davranrqrnr tutarlr . dostga ve samimi buldu$unu,harekerlerinde bir korri niyer ya oj i"itry"'rii.iilo. t"rt,1113^1ti.a e8itimi _ yansrran
. en kiieirk tir' i, -
U',ri-aargrrrr,,washingron'a bi ldir iyor.( 5 )
;"Tffi|]'o"* '+Bo elsisine (steinhard) g6re SB'nin yaptrgr
b^ir- rahatsrzhfir ifade etmekten ibarettir. SB toprakrstemiyor.(6)
ffifiillt$Il"fD issuderi Porter de 28 Nisan tarihinde
::3efte yaptrgr gorugmeden sonra Washington,a gonderdigiIXll.1":
"Sar- per,in Moskova,nrn #.G;;;]k rsregi 6ne
iy:t?i"",i1"il'"'**losi,ili_*ffi ':S;:;ll""tx.'i).t'ilyapacagrna ihtimat verdigini,,'beiir,iy"..iii
^- -'-
; L f1e,ut, hakh olarak, o slrada diinyanrn d6rr bir yamndaki
iiltt'i#,#i3i T,* Jfl iiita ;T ;f*:f i$,1", .il}x1 ?^d1 s'1", yaprrdrgr gunler). o r,."1";;;U;;i;;il;, yayrlmafl::ii:",";�,1fr3ir,i:'.. azrh sovyer diiqminr churchiir dahil
l . f J:rgl Erkin. Tijrk_Sovyer it iskiteri.
i#,a Drgigleri Bakanhgr, ikin;i
-D;;ya Savasr yrllan (1939_
l:1".L",Li:1:o ]Hfl:.,,u'erine rezrer' s' 2s2t Kusuk
lffitj i l: l ' '" raporunun crimlecigini ingilizceden aynen
"Molotov's attitude was c(rhere,was,,o i,,ti_"tio,-, Jf'fi : ?jil ii:?fi: #$#l:",i:.il$
itlj:..ll"e or any rendency to bring p.u;;";;;;"i;;i..y"(6) Y. Ktiqi ik. age, s.293
(7) Y. Kuguk, age, s. 296
itj :,u-ri :?1';l :"11f : j ::u.::t:l -B.trllql i1e riirkiye c,, -rlt iii'. ij.''1::,:Y :xrjir.:rlTry- "" ver diaurry ;t; H ;iil.i#'*"tT.,:-o':tll91]a1, sSrrer riirkye'de ;fi fi""cffi#'l;lTlil"T- soruqmeterde- o.tuyu ir* .iJLei'^i"irii;;;#:3:9j-
u" 7 Haziran'da r,,roirovi,aa u"i"i3",n'birarayageliyor.
I
Yalgn . -Kiigiik yukarda aktardr$tm, kaynak olarakkullandrirmrz Sarper telgrafindin '
qrf; "?'
Hazlran?+'i:Tx"Gtel#f iiri:i,#o,x?o".,"111*1?f; i:,,jlir."?"Hlniteliyor.(B) Y. Kuquk "t3l!lCl v{giyr bir ."riG-ir" kagrda.$otr119r:
"Sovyetler eirligi'nin fiitiye aen --t^oprak
ve tisistedigi masah Ankara,da- ve Digiqleri Blkanlrgr,ndayaziryor."(9) Bu Qarprcl ifa{e barra nim gtni !"1iyu., "-"Sarper'den. gelen telfraf da Drqigteii B;il"T,g,j"!;;rablndaduruyor. A. Dugin'den mi rica etmeli? Nasrletmeli de Rus belgelerine ulagmah?(gereksiz, Gtksrn!!! -MU) -
l:!,9,",kt kaynaklar, ornegin basrn bize bir fikir verebilir mi?Sovyet basmtnln o srralarda (7945 yaz-) fiirtJye,ye serti1.::,rl:]lg.i. -y"iettmeye bagladrgi s0rirruyor.
- Iu.-'eregtiriler
rurKlye nln Savd$ srraslnda Alman savas gemiler ininBog,azl ar'dan secisi ne kavrl sr z ka I rp r nok rasr nor- v"?,iiiils,v"..Benzer. serr tifre ereetiriier Bdr rL;i;.r-l;-;;iJtirifi .. an.rrSovyetler'in bu propagandasrna ahgrk olan
-Batlhlarrn,
*:1191:,1_:i!llc:loen teraia raprrmao*ilii aniaiir,r,lr. q,,nr.ui'l:'Xf:"ff lll"f i*"'$iT'X,ef ?;#hi?H"i',i'i"ll5;:y#r4H,,itn.??,'fi ,i:il:,i'[::,'"1iili.,TJTl??iJ?1,1,*:jfazla gerginlik duyumsanmryor.$u agrkga belirtilmeli: Solyet hiikumetinin Tiirkiye,nin
il1;ixii:'f,l,'ffi l3lgtliffi i:,:?:Hif i":,"jxiffi'1T'i:{J'iit"[i':H:'i{;""1;:il1"L'.?t,iltl'l_iT:"T.,Xibtitiin Karadeniz iahilinin Gurcistan',a
'uii - oiJ,rgrrr.r, ,r"Sovyetler'e iade edilmesi gerektigini One siir"yo.fa.ar.
o
C>.',.. ' '*.-W,,,
i:i-f c]jJ!ll, ---
Mektup Sor.yet basrrunda da yer almr$tr.(10)v4 j /ur druu?rr, \ J-\r / , . . s5.35;, ! : . I i
Ii$,:-..,lillirnizde bir donum noktai,' otan Tan rr{ar.rr4as1 ,, r!,11krnr ble.bu oraydan ;;;j; (ilffi'k is?ir. fii, i;i;ffi]:i3lyl, !T-b,'i -rerriprj Saldr.ya "dut;-s;;il ;"i;;;'l:I g I o srrada Sovyer lerle dosti u gu :r;u; ry";;;, ;,n; ii da ;
\
JY , '
Batr rarzr bir demokrasi yanlrsrydi.r l l .1reKr rl(l Gurcii profesortrn yazdrgr bir metin SB hitkiimetiniDaglar m1,Moskova'yr ilzam eder mi? Soguk Savag,rn 6nde gelenpropaganda malzemeleri arasmd; yer alan tu tonu loyteyorumlaruyordu: O dOnemde SB Stalin,in .p."Suil altlnd.a,,idi.- Totaliter bir sistem egemendi. Her geyAer,
't aberi olan
l:i]il:'l q otl{ul da haberti olmamasr -ti-rii, degilcli.rurK-sovyet. iligkilerini yrl1ar ylh bozan iiigkiierindayanaklan bunlardrr.
(8) Y. Ktigiik, age, s.302(9) Y.Kuquk, age. s. 3071191 .C. lkfl 'r. Sosuk Sava;. ABD_Titrkiye, s. le8{ r [ ) Htfzr I opuz, Ti jrk Basrn Tarihi. s. l gI
I::.f:S:p-.1 iliskileri, Barl-So\yer iligkiterindeki k6tijresmeyeKo$u-t olarak geriler. Batr-Sovyet ili$kilerinin o donemdekioonum noktast, 5 Mart 1946'da Churchill,in, Truman,rn
l"-:]T ?9]9.:i Misso.uri eyaletinin e"rton raia6aii.,aa, sasrar,. i I lT{l i"I:,
I)rsit leri BaJ.anr Brynes'in onunde yaprrgr i. jnluuemlrperoe. konugmasrdrr. Bu konugma ..Soguk Savag,rnresmen i1aru" olarak kabul edilir. Dogu_Batr, Churchill,insdzleriyle "Baltlk Denizi,ndeki StettinYae" aOiivatif.,a"f.tTrieste'ye kadar uzanan hartLn'. iki vu"r"oiiio""ilirr.Turk Sovyet i l iSkilerine gelince. vrfq," irf"i.f iore Turk_AmenKan l l I$ki lerindeki donum noktasl Sovyet le; Birl igi,nihedef gOsteren 15 Agustos 1946 tarihli Amerikanmemosuclur (???). ,.Soguk Savag'n bilinen nakar aU 1946Agustosunda ABD'nin re\mi polit jkasr haline gelir" diye yazarY. Kuquk (12)
1946'daki Sovyet notalarl
!9!6 yth eski mirnefiklerin yani ABD-ingiltere ile Sovyetleriniliqkilerinin hrzla kotiile$tiii yrllardrr. ?tin O"rif^i diisman
olur. zate.n muteveffa Tiirr. ^r^i.: - i i;t n ",u: :th:ft ::LT: ^lF " ".::i,J,. xi ::;, .,Tffifr:ff ",,i.d1ilrr,:,tr,$*ii+,"i*1,r,*ffiiiffiFifl H:il.:; Llil T; [ ; ;;l,i' i'Tfrf " il1 ",,Yi i, ;i:'.?tarallndan yonetilir.(13)
-----" 'ruJJUtru rKr yrl igguderSo,vfler hdktjmetinin 1 946s e q i t r i n o t ar a n' i"i o u ;; J%i: 3.f ri, :;,i:rjl.;: J.:sy lTg;"',";';,y;:,"i'f t*i;* i"t 19 1, ; ;; i'3,i j.ln IT',".,0, n uJ: :".1;i' k;l; ; ;"'' ; ;""kiti i. ;:i iii Iil :ii l';".i';3;1r, ffior_"jr,
UoA"rt* tiim ticaret gemilerinin gegipine siirekli aerk
g"gigi.re Bogazlar Karadeniz devletlerinin sava$ gemilerinin
surekli agrk olmah,
*"r,i.rffiluouniz'cle sah ili bulunmayan devletlere alr sava;
drg,rrd"uog-l*'dan gegmesi 6zel olarak belirtilen durumiar
yasakrrr,
,ur.if Ou,r?"otyliilir rejiminin resisi Turkiye,nin ve Karadeniz
yetkjsinde olmahdlr.- Bogazlar'da ti,nogarraiinlui""r#iii"t sevr{isefer serbestlisini ve
_:|l,ffii j,*:Trnda en fazta itgili ve bunu uysuramaya
,^"""_:,lillul1t#.kiy. ve sovyerter Birligi Bogazrarlnaraela-rla temin etmelidirler.
l l i l Iils," Kiiqiik. ase. s. J7,+'^:: lamuran Gurtin, age, s. 3OSAIJU _Jotryet notastnr 1"g
vanrttar.u4) Turkive'nin *:1ll^.'".ttqfl945 olabitirl!) datari h ini t a s r d r g r i trii"' -,
r,li ".. "^lfjr,j 9": "(
t t^.J. rtfl
li:ttffi :Tjit',li -gordtikten sonra repki verdigi sonucuna
(rD1.(u-
ABD huktimeti adr gegenDulunmamakta. 4. noktaiilkeler rejimi diizenlesin)TC ile SB tarafindansdylemektedir:
notanln i lk r iq noktasrnfiotanrn ilk rtq noktasrnaffi,il;(sadece Karadeniz'de kr,r,l. oiin-(sa(rece Karadeniz,de kr\,ln_ -"bl?n ,r I
ve, 5. nokra (Bogazlar'rn giiv'eniigl 'saglanstn) hakkinda ise' punlair
-, Bo$azlar rejimi sadece.. Karadeniz devletlerini degil, ABDdahil lr im ulkeleri i lgi lendiren Ui. so.unOui. '"" '^ ' '
- r urKlye bogazlar savunmaslnln baghca sorumlusu kalmayrsrirdrirmeridir. Bir sardrrr a,r..r-r.ria itui c"r.n . Konseyinarekete gecer.Devletler Hukuku otoritesi prof. Seha L. Meray,a gorel1n:.ikul notasl ingiliz ve Fransrz
-goii,Jierini deyansltmaktadrr. ( 15 )
Ttirk hirkiimeti Sovyet notaslnr 22 AAustos 1946 tarihli nota"t"", Ji":,]::: ]-.r 6 ) Ankara r" nouaai o nie lirile
" sivye trer.in
:Ui"'lr:1"'f.*'#i'".'*i'11:ry'ug#i".,'i:f -il]Truleyolundaki suqtamalarr reddeder; T";i;dkil;i ..8engeti birbelge" olan Montro sozte$mesi,nin o.t;d;; i;ldrrrl_u., igrnPL ::9"1 g6rmedigini kaydeder, bununta birtikre
511,:E!!!?,'o'#1i;il"'":J#;""",if ,\li,:.J:ffi lf *ijtgerektigi"ni teslim eder.Ilrmlr bir diller kaleme ahnmr; olan nota, Bolazlar r.izerindekiyetkili devlet rarrr$masl ile' itgih ;l;;;k""6;..kj ievtetlerteyaprlmrg bir sozlesmenin yirriiriirkten i;lar.;h";rr;rn,,,otekig:vletJgrln srkarlanna zaiar vermesi,, ;i;il!;;;;aret eder.Turk hrikrimeti Sovyet notastmn 5. noktasrnr ise kesin bir9jller reddeder: .,BrL Sovyet
. onerisi, TC,nin higbir bigimdeI eragar edemeyecegi egemenr i r. rr"r.rr nni iyi, r,alii'Tirrk hiikirmeti, BoAallar
n*,lg:y]G,"."#'.1#i#;:lll11t1.:':1t3:",,.T51ffiu'slararasl t.plum bakrmrndan da qok ciddi itiraztarr oavet:9::-"-gl li vurgutayarak, "r"srariiisi- io!Lr*,ri"o".r"gi.,iafama yoluna gider.Ti-rrk i l e 'n in Sovyet nolaslnt qer i cevirmpqi krr<tr , ,coranrdrrverraruiarr.--il?�����,f ?:ki.?T,L":l#::Xit',,t;trokrusu ve rhmhlrirdr.. B", s'ot;ir"i:iiiiici:;. diyalogusurdurme niyet inin bir gosl ergesidir.AsrJ notast Bogazlar,a miidahale tartt$mastru Sovyetinisiyatifinden grliarrp ulusrararasr toplumun alamna cekme
qabasr bakrmrndan dikkat cekicidir.\ L r \ r \ r u r l
Tyll:'"il^.I11tqdp yakla$,k .bir ay ,or,.", z4t,iii,lf' .'v4 q i r ov r r14 , .T l l r y l1 r l : :
1]19 9"1, )gyo hukumeti riirkiye,ye ikinci uip .rio"ta,
verir.( 1 7) Moskova, eski gorirSlerini yi""f""r."i"-i.d;;l;;il'notadaki tafir$mah 4 ve 5. noktala, tir".i"O" yog""i"grr.
{J1] lttr larihi. s t5J, Agusros 1946, c.t,s. 74_:�5.( r i ) sena L. Meray. Dev le t ler Hukuku, s .45 ' l .(]!) ayn Tarihi. s. i5i, Agusros 1946, s. 76_83.(17) AynTar ih i . sayr 154, Ey l t j l 1946, s .46_51.
Solyet hiklimeti 4. noktadaki gorii$rinir ,,Karadeniz kapalrdgni.z " . savlna _ dayandrnr. Rusya' ve oteki :-karaoeniz
tilkelerinin grkarlannrn oncellk tagrOrgrni vurgular.Bogazlar'n gtivenliginin ortaklara saurrnrrim"ai_a iligkin 5.noktaya. gelince Moskova bu. kon,da ..Sor,yetiei Birligi,ninBoiazlar'rn savunmaslna dogrudan kadm;;; geregininulkenin. lagamsal grkarlaflndan kaynaklandrfr.,na dikkatqeker. Ve Tiirk notasrndaki dosttuk sozierine doiunourmadabulunur:"SB'nin guvenliginin ayrimaz bir parqasl olan bu dnemlisorunu Sovyet hiikiimeti ile birtikte incelemeyi reddederkenbir yandan da. Sovyerler Birligi i1e OosUJt irirutmasrnrsavunmak, geligkiye dir$mektir." ( 1g ) .Rusya, notadan sonra Konferans toplanmasrndan once ikihiiktimet arasrnda miizakereler yaprl-as, o""iiii", o.tuyaattr. Bu 6neri hiikiimet iqinde yanti b,rtdu. nagtatan tecepPeker ve kimi bakanlar oneriye kargr qrk;;kdTili bakanlarli111,f::."]T'..ygul1 qq:dyiei.z,t gibi gorirnen Lu iti sorii$,lnonu nun mudahalesj i le bagdagrrrrldr.{{P ": ingiltere Sovyet norasrm g Ekim 1946,da yanrrladrlar.ABD Bogazlar sorununun qok taraflr gor"q_eiei yoluylaqozilmlenmesinde rsrar ediyor, l,toniio'sozlesmesl,naedegigiklik yapmak Uzere toplanacak bir-
--klnferansa
katrlaca$rm belirtiyor ve Boiazla_r,a yaprtacat< Ulr salirrryr eUGrivenlik Konseyi'ne gorurecegini duyuruyorOu. ineittere aeDenzer goru$leri di le getirdi.Tirkiye'nin ikinci kargr-notasl 1g Ekim 19zt6,da, yani ABD-Ingiliz notalanndan yaklagrk 10 gun sonra verit,ai. iu notadaAgusros notasrnda belirtilen gfuu$ler yineleniyor, Bogazlar,mSovyetler'le Bao dtinyasrni Ut-firini uafifayan Ji. f,ult u
/ t n y
#ftffi[{"i#"'::i:l1r" s',il."ffif;tffi;::*:{::rtr*'iii,i,,ol"u'lijg,,'?|ji",,",1Tffi liiffi ,'5#:l:ilifl?rdf +iT!li|,f,!?*}['.,,?,,x1r;,ii:H;',,ru1*li"i'iJ'Jl,iiio''e1liH"l,?;**?::l',H"f :'-:',*tiii:,3;']-'..*i,T1l5'',i,ffi r"iilff$#il'.:*lt,,jlli,i::?lmry_anfrna olumlu yanrthr.Nltekim Soq,et hrikumetjI11?1uT"',rir;il;i.;;ir1'J,}fi1T.il:",,".:"#fr:J3l?[1?n'Ji?ft:ili,'Jil,,1i.#t"o etmez. Bunun soriu'cu orarakruraya kadar anlal r lanla rdan, iSi.karr5rk hale gel irentn TUrktaralr oldugu soylenebili:
:ry*"ffi f ";iiil:?|.;fl:if ,l1?liffi ,*"?,Hl%",,j;,X:
l iSl f;l;#nh?;Illil?i llit** s 4s4
l.{+}:{";"ffi li,:l'"ti ji!t'1t,,.,?:.",;'*T#,",,,,*t j j:3;,1$:ig'iiiil-:g5:ff *$,".,.'";g!i,,',"#Tl l l:911,toprat'ioiiai,-'"*:l l, ' i{if i ' i":,*1tj
6;k xru:{#:i' ;.''x ntl' $.;, l;*l lJi-#ru:bu,.
. tersinden okundr
Psr**'*-t$T*tlii##h*.*Hl*
16(qeligkil i gibi). Sol),erler' in bu geri adrmr bile kiff i ;Xit-iiy.fl'::l .)/ere;i , ku91. ,;,k 6;1,;;;;:
^K;*'llj,T' 'j/lLErr ^4u4r aliK Durunmaz. Khgtur*nGiirun'un yorumu gudur: .,Rusya yaptrgr hitavi d;t;fi;iistiyordu. Ancak deklarasyondi toir.it "taluUir,'in
haksrz tiriddia oldugu belirtiimemiSti.,(21f An.rk i;;il hU<umeti(Demokrat Pa-rri iktidan) Morotov,un aqrttamiimrn oiumluI9-Lily,9". glklrrna.rr yegter;,,Tiirkiye hukrimeti, it,rywetre.]Jr.nlgr nrn _ r urkiye'ye karqt higbir toprak iddiasrnda.Dulu.nlnaqJglnl beyan eden beyanrnr memnuniyetlerkaydeder."(22)Prof- Seha L. Meray ise olap, 30 Mayrs 1953 tarihti SovyetDeklarasyonu'nda SB'nin
-Turkiye'den lir- iop.af tateUiolmadr$rnr bildirdi$ini,,Docurnentatio" f.a"i"i.",,in fOTemmuz 195,+ tarihli belgesine OayanOrnr,- fiiltqisi raitHiiseyin Hozar'rn Molotov,u dahj sonra' zlyarei ettiginlkaydeder.( 23 ) 0vlevse
ln lgl<lar.1slonn'naa ge-gen ,,toprak talebimiz yoktur,, ifadesigenet Drr rrade midir. yoksa 1945 Haziranr'na mr gondermedeDutunuluyorl Kanlm sudur: Igine gelen olayr igine geldigigekllde yorumluyor.So\,yet notaslmn uluslararasr boyutuna geqmeden, yani ADugin'in"Amerika bu i$i ustacaYalgrn KiiEirk'tiLn
kullandt" ifadesine donmeden Once,
bir Sovyet. kaynagrna dayanarak verdigi Ttirk Solu,nunl_onuy? i l i$kin repkisini .ekiemek yararir olacikrrr: . .gefikHiisnu'nun bagrnda bulundugu TUrkiyeSosyalist Emekgi ve Koylt i part isi tarafrndan grkarr lan SesL-Iazeresr. lb tkim l946 tarihl i sdyrslnda Sunlarr yazmrSrr:Sovyet notalannda endige ve huzuisuzluk tayna[i otabifecekne sava$ tehdidi ne toprak talebi vardtr.{24)
(20) Kamuran Gtrun, age, s. 310(2I t Kamuran Gurtrn, age, s. S. 3IO(22 t 66g1-at1 Gtirtin, a[e, s. 3l J(23 ) Seha L.Meray. Deviet ler Hukuku, s. 457!1)_. 4.F. , Muller, Turrsiya, prolema prolikov, Moskva,I917'den aktaran y. Kueirk, age, s.375.
.-, |!P27,af:'PrFEl.
Sovyet notalartnln ABD,deki vankrlan
Sov)-et hUkiimetinin 7 Agustos 7946, da Tiirkiye,ye verdigi1:lt1- -AB?'yi . redirgin eder. O tarihe kadar Turk_Sovy6tanla$mazllgr konusunda sessiz kalmayt tercih eden ABD,flllll-rufeltrleye \arq verir. Daha dogrusu adr gesensovyet notasl Sor,yetler Birligi,ni uluslararisr alanda hedefgostermek iEin firsat kollayan ABD,deki kimi qevreleriharekete gegirir. gahinlerin bagmr E"t"rrlerden DonanmaBakam Forrrestal, Amerika'nrn bir yol uyn--i glfaigini onelYigl.l 2.5] Beyaz. Saray'da 1 5 Agustos 1946' daBagf,an Truman,ur$lglerr Bakau D. Acheson, Donanma Bakam Forrestal, SavaSB_akan1 Patterson, Genelkurmay Bagkam Eisenhower veKuwet komutanlarrmn katrldrir
'toplantrda Acheson
Tiirkiye'nin kaderi ile ba$ ba$a Srrakrlamayacagrm s6yler.(2b) Amerikan kamuoyu Sovyer ler,e tnr5, r iutr ionusundanenuz bocalryor olsa da $ahinler harekete geqmeylkararlagtrrmrgtr bile. Truman da o saftaydr. 15 Hiztran 1.gq6Memosunu, Amiral Leahy'nin 23 Agustos tS+6 tarihtim€mosu izler. Y. Ki iguk, Sovyer ler Bir l igirni hedeI qosteren I 5Agustos 19.16 memosunu Ttirk_Amirikan i l i$:ki ler indekidonum nokras.r olarak goslerirken. kanrmca hakhdrr.r )^Agusto toptantlslnda yaprlan (espit ler gunlardrr:_ ̂ t^iyl_$ son_rasr Ingiltere'nin uluslararasr alanda brraktrgrDo$rugu doldurmak zorunludur.- SB'nin artrk dii$man oldugunu kamuoyuna anlatmakgerekir.
O yrllarda geli$en Mac Carthycilik, kamuoyunu bu yondelLtzla"bilingiendirir".
SonuE
1921'de Sovyetler Birli$i'nin Ankara hiiktimetini tarumasr ilebaflayan, Kurtulug Savagr yiliannda geligen, 1925 Dostluk vesaldlrmazhk
-{ntlagmasr ile doruga ulagan Tiirk-sovyetclostlugunun 19.15'te bir krize suruklendigi aqrktrr. Bu sureerekabaharl i kimdir?Bagtan beri aqrklanmaya qali$tldl. Tiirklye'yi rahatsrz eden
? \ 1
\ , 'r 9.n:e rAFASTIRAN vE soRGuLAyAN OGRENcI Tlpl ilff.".-;;-
'
. M e v c u ! e d i t i m s i 5 t e n i , 6 q r e n c i y i b i ] q i y e v e a r a 5 t f r r n a v a � � � � � � � �::::::lr.::1.,f":. Akrir esitin i"9g i, oo."i,.ir".i;;;.;il,.:. "," .r"i,I i i i l l i : iTi: kuru harine qeren dei.l; arirt..",, t";"..;,:-;;;;"."y..,Drrrmsel di j i i tnen insantar hat ihe eerir iyor. Oq.." . i l " * .-"r1"-"sr.r .s isteninin nesnesi deqit , oznesi ofuvor.' l B . : T . " q a r r $ m a , , q e r e e v e s i n o - , o : L . u r L a r d a b e . r ! . e n - n q e i r E - lo q r e l m e h e d e f l e r r n r a r a s t r r m a k losrencirer karereryarardan d'" . : : '^ : : i : l :11t"
sdrewj- Dider i in iversi tererdek*aplar rarlarda ;;;i;;;;;;;-;:*:lT;iff ".;i":::1.:::'ifTl;ii:3:i),""_,kut i iphane ih l iyaca cevap vermekte zor l ;nrvo
KOLEKTIF OGqEN]VIE
^,- ._, T: ' .1"1 model i eqir imin en.onemri ayaktarandan bir is i o]an eanegrasr srsteoinin rBa0rt nor srsreni) yarart lqr yatnaz ve l i reycr o6rencicrprnrn aksine, akt i f edir im model inde- korekr i f ; ; ; ; ; ; " ;"" ; ; ; i . , . " ,y. , .::: :?'r"r sisreminde orlaramaya sore .ot ar,norsi ;oil l i i . . i i i i". ouuurnot a lmasa d ider ter in i sevindi r ien qeri duzeydeki,**.,..il
ii::; :l::'.:fl:HL':*lT3;.:$i X::l;i;",sonra yarcrrtn ediyor, bos zamanrarlnda a"," ".r. . ,v",. -?J"i l- ; ; ; . .
". ,I-.:lli:-!t1.. *.r karmair. senaryo rr".r.v.*.v.".ii-i,i;";;,;;"n...:::::i::i"::l ;:ifi ':.":**liT:in
ba,arlsr ve s.$un rap"rr.rslnl t ta okuyan yl iz e11i seklz oJl l j l l ,s"t tni*" i 'qret in valrnda bir incir:yrukrur srnr*l ;"i;.;,:-;;p'J;:i::i;l"Tli:: :;::T:ll-j:;,li::I.1" o"n.::1. il:1. 11. yakan'iFkiye s.qiiaisi rqr,'".k"a.ui,r-ii;r;;i::,i, '.,"gerrFmesinde 6nent i b i r e lkeh -
ddoETlM u: Esl ocpEN.. i i L Isr rs I. .B i l insel danr$rc, , sr i rec i ,nde. i j i lenc i ler eks ik kafdrkLar l y .n lex idgret im i :ye ler ine danrsavo!1a. .
.;v""i.4"'oqi"ii. ;;;i:;i";;;;,::T.::: l: i-o. oturunrar'" iFrevi, rarzlo'^"qin_u','as-"f;;'";".; ":,;:,:l;l: '";::;:,:i;-13;,"ii i i i"l i J;il; ,*.,,es ,L rm moder .nde okuyan b j . : oe ren . r o r j p o rm.d ,q i , , - l i . r " i " i l i i " . , , * , "a ra ra ! , nc ro qdy ra r r sene .n : k . t e oo reL rm, i " t . , , o6 , " " . 1 i . . : - , ; ; ; ; i , , " . .oq rec rm i r ye te r r y I e oq renc i re r " i " . , " " . r , . " r r : i r L - - v " i " , , . " ' i " " ,I r ,uhaf azakar oqtet in i jyeter1 rararrnoan yadrrganryor .
UYGVIAMA]I,I EdITiM VE TTAIKA HIZMET RUHUAkt i f edi t im modet inde cumhur iyet Devr imi tar ih in in en b i iyukkazanrn- lar lndan b i r is i o fan K6vuysuf amalr "t;;fi -;;"* ;;,;';:.:T::::':ii,;':;l.il.i:I:iJ:"";i'il"?i,'
rsmini- alnadan dnceki adl .Fasan A1i "u""r egir i i-p."s;;^,;- ioi. ,-00""..r,"rbecer i ler , , ve . .Uyqu1ama,, dal - Iar
f ::: i:,*::ni=";:;;.,":::'i;it:;i."i,t;:::i;"":t;:"f i;it.il:h:::i"Alan ga] l tmasa (yei inde g i j lme), , bar t i imi inde ise kenar nahat te lerde veyoks ' r l_ semrterdek.r saql rk ocaktaranda enekgi hafka h iz f tet ruhuyta Eedavioqreniriyo!. Brr qok oqrencl .,"r1:IJ. y.r""r rois.i";kr-.i,]i l i i" u".._,.,,v e r h a l k r n d u r u m J n u g o r i r n c e g o k e t K i l e n o r k ] e r ] " i t . f r . . i u . . .
- - . . - '
?i::: : l l . :1. barelnln kulranrnu, sorqufama ve kerai kenoine t i frenm$1 r e t r i r n 9 j b i < o n u t . r d a d e d e ! t e n j _ r L y o r .
, . tkrir eqitin moderini *r"1"T";i1:11T"*r1".T."#." *r" Arrc1,n1nrektiir ornaslyra birrikre Dokut -Eyr,r
u"i""."lt."i; "i; ;;* ;u.x.i.t"r.,r,o.bu model in hayata segi r i tmesi g l indene a l rndr . Bunun i1k adana otarak Dokuz
6D\:,/
, , , - . ' , ; , : ' . . .
f :L l G l l
Eyl. i l L lniverslresi Hukuk Fakl i l resi ,ode oirel in r iyeler iyte lu t""" : f f isalr inlalaIr baqLatrtda. qaraimala!a l i , , i t , . r . toi de kat i ldr. oqie"rrdj ! .1Fe:. .g o ! - . H L k u k F a { i i l t e s r . d k E r r e g r t i m r o o - I r n e o - q i i r n I p r a k i t l t e s L , n d e n s ; r r r Er)as.|ayacaqr i lk fakir l te. HLrk{rk Faki i f tesi Dekana prof.Dr. sutu" p"r. [ai : - i i r - , , ,de prog.! :an Hukuk Fakl i t tesi ni j f reda!]na uyarlandrklan ve alr yaprsr , . : ,1: ,haz] ! tandrktan . . . . " ryg,r .^"y i segecekter in i bet i r r iyor . sendne;qal t imafErry la brr l . ikLe ogret im uyele l in in i tqrenci rer in derse karr ]nala11konusundaki is tek ler in in arhasr da yapElqam.rz qozfemlexden b i r is i .
Akt i f ed i t in model i bazr i in lvers i refer taraf rndan da inceleniyo! .Ege Uniwers i tes i . Panukkate Uniwers i tes i , Eacetrepe ! , .n ivers i tes i , MarmaraUnrvers i tes i , Uludad i in lvers i resr , Karaefmas Univers i res i ve Kr l rkkateuntvers i tes i yonet imLer i Dokuz EyI i i I Unrvers i tes i Trp Faki i l res i .ndekimodet le i lg i ] i incelenelerde butunnakra, harra bu modet i j .nceleyen veuygulamayr d i i r i inen bazr t ise ler b i le war.
DoGRU pRocFAM Do6RU y6NTEMAkt i f e i l t rm nodet in in mal iyet in in y i iksek or lnasr . aqar oturu, aka
haf lada b i r shavrn i tdrenci le ! i sakmasr s ib i bazr eks ik ter i o t rnasry lab . r ! l i I L e ; e n o n e n ' 1 u n s u ! J d o d r u b _ J F d r r r n p r o q r a n _ q e r q e v 6 s _ n o euygurandlqr zamn en y i rksek verrn in a l lnabi tmesi . Doqru prograndan kasl t
l : . . 1 " * " r r , b i t i m s e t v e t a i k e g i r i m . y o k s a p a r a r r " q i t i . y u p " " w e e e l a c 1egrt rm velen b l r i in ivers i lede bu s is temin uygutanmasln ln a amr kalnaz.
Akl i f eq l t in rnodef ine bar ldaki node.L lerden esinrenerex bai tandaql rgrnbaza eIe€t ix i l ,e . r yapr labi lme kredi r . Ancak ger i b l rakt r r l . tnu; i i lk ; Ie ldeqenig genql ik k i t les in in b i l insel we eteqr i re l b i r akra sahip otmasremperyal izn in ve iFbix l ikq i ler in in h igbi r zaman i5 ine gelnez. Bunun ig indrrk i i i lkemizde ra l ikar okul farr , iman hal ip f iseter i q ib_i kuruntara r a c l l r i r y l a - k u I . m a n t r i l n a s a h i p s e n g l e x y e l i F r i r i t n e y e g a t l s r ] r y o r .
o l |arak, uygulanan bu e l i r in model i genqler i pot i r ize edecek veonlar ln u lke sorunta! ry ta i tg j - lenmesin i sadtavacakrar .
T I P
Soru 1: Trp Faki i l tes i , ndedli9riniiyorsunuz?
1. srn l f . jdrencis i dzgi i r :egi l ime tabi tu tu lduk. Bucliitonliyordun. Fakat DokuzLrgradrm.
EAKULTESi ddRENciLERiyLE RdPoRTAJLAR
uygufanan bu model hakkanda neler
E g i t i m h a y a E r t u z b o y - n c d y r t l c r c a e z b e r e d a y a I Ianlay lq ln i in ivers i te ya€anl lnda da devan edecedin j "E y . l i i ] U 1 ] v e r s i - e s i , n d - ' H a y a t k r r r k I r . g r n a , ,
3,srnrf olrencj .s i qabdaq: Brr eqir in modetj .nin doqrur,uiu prat ikre belt io l u r . B e n b u n u q e q e n v r I y a i a d r m . B , , r . o m s r L r J n r u q , l k , , i n r n l " q " , r " u. 4 . . * . . ' " 1 " 9 * : . r . . n r n d d y a p t ! g . r m m i d a h d e y _ e n e r e s a t m a s r n . k o t a y r d i L , r o r n .ve ouiunun ben daha i jqUncLi s lnrf o6rencisiy in. Eqer anatomi attasrma bakapta mi idahale etneyi di iq l inseydim qok geq olablt i rdi . I r te prat iqinfaydalai ] .
solu 2 : Oqret in uyeter iyte i l iqki ler iniz De durunda?
3. slnrf i tqrencisi Ganze: Diger i jn iversi teterdeki oqrenciter 6i ieEini iyeler inin ismini bi lmez, oiret in i iyeler i ise t i l renci ter i i y i izter ini bi fehalrr lamaz, Bizim fakulrede s]nrf tar yedi t iq i l ik. oorayrsryta oqrer imi iyeler iy le- qok yakan i l iFki ler iqer is indeyiz. nedenen yikrn o]ani. , , """"de yakln olur. Hatta de.s]e! daha qok sohber havaslnda gegiyor, orurumabaFlamadan 6nce herkes brrbir ine bagandan gegen konik oiaylan talan
r - t 6 l 4
-1 'f
r
Trai l , Fr l ,sr in halk,nrn ondeI selen l ider leinden Seyi Ah
-rmed Y,r in; !ehrr eir i Jsrai lhelikoprerlerinin duzentediii sald,rrda, Hamas ruhan; lide;i d,_grnda yedi kisi daha i;idn. SeyhYasin'in cenaze Cazze'de ki rorenine onbinler ak,n eni. geyh ya-sin, Gazze'deki "Seh,rter MezartrF"nda .opraga verild;. SeyhAhmed Yasin'in 6ldrjrnlm;s;nedijnyanm her kdlesinden terkitergeldi. Turki)-e, tran, Rusy;, Kuveyt, Urdun, Lnbnan, Japo,ya,Avustralya, BM, Arap B;.liAi salduryr krnad&lannr aqrkladrtar
Fihiin halkr ve yonerjd ise,
ayaga kalkd. Filisdn lide.i yaserArafar, ola)da! so.ra ,,Kardesi_nizi oldrire.ler kan tohumia.ekryor" ded'. Iitistin kab;nesi-Seyh Ahm.d Yasin,in otdiirnlm.eyle rLt$ krrl11lzt sizgilelin ailldfgn' soytedr ve n( giintiik yas ilanetr i . Lrar l , mrr Ieme endi les iy tebrr l )ena ve Grzz( 5end, ndenIsrail e gegilter; liihnyte yasakla,d!. Oh)-dan hemen soora Nab,rusda, 15 b in k i t jn in kauldrg!pioteno eyleminde inrikam ye-lninleri editdi. Cenin'de onbioier,ce F;lisrinli gosreri yaparken. ElHalil de gozyaFrtrcr gaz aran ls-ran askerierine Fjtisrinliter rarlacevap verdi. Batt Seria da okultarkapandl ve senet grev ilan edjldi.Arap aleni ve Mnsluman coiJaf_yada mfn)e neden olan cinalerinsard,! emrini, israil Baibaka.rArid geon'uD krdigj ve saldfr_yr b'zzar ),onettig;ni belirtitdi.
SIYOMST!rRNERDoCAN'A oDUrrj
. F i l is r in l i /erk i l i ter Sa.on,un
bu ka.annm aikasrnda Aneri_kan Yahudi sern3yesi but,iDdu_gunu asrk ladr .
, Yahudi \ermayesrnin Amef l .
k$ ronelm, tz€r indekr erks,bjtrnjyor Bush'un ..Buyitk
Onaddgu Proiesl,, (Bop)'nun arkas'ndaki kuwer de bu 9evre.
Merkezi Vashingron'da olanAn€rikan Yahudi Konsresi Bas,bakan Tayyip Erdogan:a . caaret ddirln" vermigd. Anerika'dagok.erkin olan bu orgiider iktida,rr ehnde ruran Bush ekibin;n debuyuk desr€k9isi. Bush ve ekibi! ,pk, I5ra, l BJrbakan, Anet fa longrbr !anl sr ld , f l la f la ,yakra du-ruyor. Irak ve Fitistin hatkrna ro_ketlea helkopterlea Lrgaklar veag silahlafta s,ldtran AmerF
TEOMANALILI
kan-lsra;l ortaklg, satd,njardansonra rerore kary savagalklalrn' d.e siirLtyonar.,, Seyh yasin,inold!rulmesinden sonrr Aap Btrr ,gr nden ),aprhn aqrklamada rselsrail ve siyonizm;n ..devler rerdrn uyguladrgl', vurgutand,.
l$T! Buyli( oRTADoeu pRojlst
$imdi Erdogan,a dLin Erdogan'a "Buyuk Orradogu projesr--ne verdigi desrek nedeniv,le"cesarer odiitu,, verenler. Fitr,rin Halkn,o liderlerinden Seyh
FiLtsTtNLi LIDER$EyHyAsiN$EHirEDlLDi ffi#t r -
o I r z l ' trayyrp'e cesaret, )eyh yasin'e sehadefbrarl,ASD 1 n deyeg,yre l ,rsrinri J.dp )e,,1 anr .t yas.n ie"n,r elrr.Upe'd5v0nU )0-eren Sd 0n Un C.rd\"1 lJ.d In.n 0dldnag, BU(h rnCeiaes,nde\. vdfudi l l ior. B, el b n e" et! f l orqdr . Aire.,!an tdrudil::9':-"! i\lul r.g BrtgaLan Lrdoso- a ,Cesaier Qo . _" ,e,n !r,.
"YaS.n n 0idu'ulnesine 0-n!a ,n fe .O)eS nd- tep/,,.,ger0i
Y Fi/ isl in kabtnes,Seyh Ahmed Yasin indldrlrrjimesiyle t0mlrrmizrCrz0 ier na9rrdr0mr s0ytedi veut !ijnlijk yas itanetl
40. Aydrnhk.2g IVABT 2004
Yasin'i sabah namazndan ddnn,sunde rokerlelte eehn errite.
Bush'un s6zcdle.i ve Amerlkancr kalemler. Bop'un llrr]l, ts_lam'rn egemeo krhnmasr voluvlabdlgede demokrarik .efornLrlhedefledigini iteri suriiyor Baz!lan ,se feyh Yasin cinayednin bl]
vereceEj uyansrn,yap,yoltar Oysa Seyh yasin ci,nayeri BOP'un hayara seEirilmesioperasyonun kendisit
Saldrilla birljkre ABD drrn-drki bdrun sLya(ai gnqte( otayrnoorgevr krn golune Eev,receg,nden endrte etrigini arrktadr. Fitis-rinli liderlerden S€yh yasin'in dfdilrnhesi Amef ikan yoDetiminin(aos prolesrn'n son halkas,Ame.ikan
_yomrmrn n Iruk I r t_gar,yre br i tayan !u!e! bu ulkenrnb,t l tnmesm, heLJefteyen ge!rc1rden yasanrn kabuluyte devamedryor Amerika bolgemizde sehir devlederi kurmk iain hatkiar birbirine dlgiiren fatiyetter yn-
12 Marita Suriye'de Amerikan o'n yonlendlrdigi bazr Kiirrgruplaon ohrikiyle, maE sonrastrkan olayiar sonrasnda 24 Su.i,yeli hayairnr kaybetmilri Suriyeydnetimi olaym rtkede bir karf.'rHrk grkarrmak icin krskrnrtdrEm. belirtm;tri. Harta prrjame!,ro b'nasL onundeki eytemdensonra rutuktanantar arasrndatunerikan Bnyukeleiligi 2. karibi
de bulunuyo.du. ce.ri 20 Mar!talhlnd€ Suriye'de K!rrle.in bn-ynk cogunlugu nlkenin butnntu,gt leljnde bryuk birgosre.irap_nlaf ama Amerikan ydnerrmininl(r9Krrmalafl siiriiyor.
CURcISTAN
Sur iye 'den sonra Kalkas-lar'da da gerginlik grkrr ve Ameflka n'. desregiyle iklidara setencurc js ian Devler Baekan; Sa,3(a:etr, Aca.sran Ozerk Boiges ' ne anba.go koydu. Acar is ,ran'la curcisran arashda atevLe_nen gerg'nlik Rusla nln mndahares' ve brskrsjyla sjderitdi. AncakAnerikal So.os,un fonladlg, birayaklanma ile kokuEa oturan Sakaarvili iilke icin bi; rehdir nede,ni olarak tanmlamyor
YucosrNyAYaklaian NATO zi.vesi bnce_
srnde Amelika'nrn Avrupa'dakier brlyuk askei tssiin.in butunduEu Kosova,da da gersin gunlerya9amyoi Anerika'nn destekle-digi Alnavur ayltrkqrlarla asrrrnilliletEi Srrp geteleri arasrndaeangmalar ya!and1. Gerginlik du_ruls : da Arnarurh. . : - . r " ( , .^lar k , l , .e lerde e" ,a. g" .* . ,d . ,yaPLyor l r ren p; ramp:rqa o]anuJkede Srrbd|an fop.a& ot.rnKosova'daki Feri,aj rissu rahar de_nedensin diye bir kez daha avrrLk hareketleri korikleniyo.
fucAN'tsrAN
20 MarCra Afganisran,dameydara gelen olayla.da ;se100'den farja krei dldn. Olenterarasrnda Afganistan Havacrirk veTurizm Bakanr da vardr. Bu otayrn da nlkedeki gcrgin havayragtrta!llrdrgl beliriiliyor
5on ol,rak Anerika,nm sadrkn.itcefik talon'un ydnedmindeFllisd. halknm liderleriaden SeyhYasin dldnrnldn. \te ,tmerit<ansald'frsmn bdlgemizdeki yansma,$ b6rle. Usrelik bu reldir doiiudan ulkemizi de hedef al,yor. TnFkiye'yi kugatan bu kaos ortan nlkemiz errafindaki uslerte pereinleniyor Bulgarisran, Kosova, Ro-nanya, Ma(edon,,a, Cuney Kr6!,sRun Kesini, Irak',n kuzeyi veGiircislan'daki Amerikan nsteri ii-keniz igin endige leriyor o
-l ltabius dr,15 bin k! inlnkalrldd prolesloeyl€m nde inl kamyenrinJeri ed ldi
28 I , IARI2004. Aydrnl . l . 4 ]
J 'S]Yl]NiZIVI TER0R Z]VDiR, IRKOITIKTIB, EINiK TEfuI ZLiKTiR gi,-f
v $aron un pato ojikbrr kaliloldogunuan aruk iqii yagaml00yunca yaplkta ngiizdef qe9irmekyeler.
i ' . l w r \ . f f i :Antt-semttlzmln kaVna$r Siyoni2lff tlir'lsrail lOplumuna frimden egemen 0lan ye Likud pa(isi faraltndan lemsil -" *I'lro --.0" 0"r,,, o*,edl€r'fevlry0nislsiyonistlerln" ruh hall srmdan valanda$ ara siray€l u"'t,t. yit"t"a.,,-,** g"-€trneye ballafilt$lr. lsrailli yazar David Grossman r0manh;nda tirenremisrir. cenin kampmdaklb i re / le ' l ' bu 0 la rda ( i e r i lo . l r€ r . I a \mo d I Ie re f ted i 'dza t r2 r r r . r ' r AnDn,n ,oruv , Ie yap-is ' : , avnarc,-oehasrabrr00r.- -" ,-€!p0.qi-d" .orcra.aor l , , |J i : ,5: l : t1": ' i l : l r :
,Errr,^s ancakdavakran.inrad,J, ""' lii,,i":1.;;t,:t;":,;i*TLond€ i""- j9 i " : . . : " -bLi ,msel- d€gcr bani sorn,metein,n baslayama_
:l : l . i : " : " , , : " ' " , f , , . r s jyo yaogrn,. , kamuo",na aqrkrayan
/^ \ rmp Dr 'd e" , " , - " r . , ; L l " . l j ,X ' /n inds"babArora ae" iu ' ' r "J ' r 'u" " r - . L" i '
L : : ;f :f i.:;;ll,i,":: i!l"i:::.;1r:i! i #r:ii: i;:i,:, :tT,j::: ;r*'fjri:..e, ","s1,,.,,,,,,,,1""ti, i1;,,'.";;,;,u;;,.j;:Ji",,Ji:; l:ii::j,:i:'ijx;;:.*.na'"ri:n !,r yerk,l aro,a.tis,. -,,,,,"' i! i1." I' l"i'";" ond. serenr".n ._0"'1",1 ,fr"
' " , i"' j;:J: 11,.ili;:d.l.nll1;,j,t i.;
::1;Xili,'J;:T;.'.Tj3:HT"i :l;: 1ryr1r,.' "ru,arak bu bo,' ';;i:;;; ;;-"1l* ;h/ .:i:::l::liui Firiifii; ;;i:,,,""-gp1*,;::ib";,"l :lllm:f*.i:::t* l;aynen toyre otmutru: .z i) ,anr
israr ldenr)yok,,iefre, e15inler, ysrer k, bi, ;:i;# i.*ffi1,!.i!:-1'"" i?i,i*tr,ff::r:,.:1",#,;*",:.,.jj:"1il. u ".. ."".,..," -^.*:,1:t1",,1n::la?*td y ,an"."ii,"'iji"aliji,,,,,r.,;"
i::ire;^',:'rl1ii;i,:,T'iqi ;l:i::JrffiU.iiil:1tt il;,"t$n:r:u:l;ilii:ili::il::,i::l"i:i*T: n::1"m,:.".:ru,:: ;".r*u::iru;,,._,, .",,:: i_. "ill'l
;x' "'_ il::,r..:i"t*:f;i,",ffi",: ruxm::lh:jxj:,
t i t a . r r r n , q o l , b u y u t
b r h a t a o l . r n r b . t m r t e . d i r t - a r . . r r i " r o n . udl6rn- r rb l r - rn Je bunu! rum durd r rn " ( o andk deg tdf .oftt-Dog,u halkhrd,n yahudi, Ruh halinin gosrergeleri
"onun
l e , d d r f e r e i r " . i n c v o t , . r 8 r - N d / r h - d e n b . l e d r h d c . d d r b ,n r b . r r f l | L \ r r r n ) i m o n r e r e , r r " h l i t e o t d r g u n u , r n r r l a n r ! ( d -"libdal" biri sanmarn. Onun dtr. Naziler ianr bn etnik iemjz-d, : Ar"o l : r 'dar r ,e f r " r r en a ra t rk ryg- tar .p r1. brr i rmet lem 1r o
- I r d z L t u \ n d J r . K e n d r i r - 5 a r o n u n r v t , i , . u r k t i e r n r kl ' b u D r d c . v a n r I
. - d . t . n " - o l e r n i t h k r r . o r o n : n r a . a m r e J r -medemyer goriir€n kurnk ulke,, dirl
d , ) e propaganda5 nrn yaDr ldrErI ' t t , ' i . "yg']"-.u" i , . ' . ", ," '
( lroMTM
k r ' | e . " . r m . r ( r l r l - a r r u e r m e c d M w l l " l ( l A U F l n Y o R
projesinin mimaldL. Kendi pro g:ron, tsrail,i ydnerenler ara,pagrrdr . 'nr kanan lere_ . rmdi . rnd" !ek o-ne, ' oes: t . lsrdr t rooi ,galn nr t . r ,k_ nederrvte -col . tumun; tumden .s ;_." " , " ; .,
i ! . r r - " " . " .6r" r i ,n . unur . Lr lu , l na
. i rarr r rndan ,em,rr u k l r I n d , n d " L ! ) d k n - n r t r J d , r e d . t e n - r e v i z v o n
i y o n F , t " r j n .k ,5nh \ r . ,n .n l , r ' j , "m, . ronay. bu ruh t , t : , , , "a,n , " " "a, , i , *rad,grn i dr r ( | rdm' t r r s rayer ermeve od tamrrr , r Lrr l -
PAToLoJtK xAnL li yazar David Groxnan ronartannda bireylerin bu ortamda
, , i J , o n u ' , p d r o l o i , r b r k a n t i s ; n e , - , r d L t ; r r r a , m , t r , , \ t e -o r d J g u n J " n l r m r k 4
- v a v m . m e i r e d r y r z - l q , r l . 1 n " ! m r 'mv-1(r rdpr l |J l , r go/d 'n ge- ;c .nde \ r (Ld b, r roptLm h" Ine\ , , rmer. )erer ov lp kr . en ,onun- S. td i tsrnoer korkmrkt ldrr0 a b . t . , t , r b r e I t b n d n d r y o r 4 . l , r a r l r . l i n d e b r l u n d u g : d ursL r r rd ' r l d .erne .oru i rur- rumJ' l a t , . d , o""" . ,1 i . U, ,
42. Aydrnlrk .28 MAFT200a
toplum olu9u yanyor. (Bkz: ..TheFounding Myths of Israel,', ZeevSremhell, Pinceton, 1998, *TheBir!h of Israel:Myths 3od Realiri,es", Simha Flapan, Pantheon,1987). Eski baebakanlardan Me,nah€m Begin, bunLr oziu bieimdedile getirmiiri: "Bizler ordan bu,radan derlenmig kigilerin otutrur-dugu bi toplun)uz. O nedenlebirbi!inizi bogazlamanak irinbir d,t rehdide ihdyac,n,? var.',
Siyonisr hareket var olma ko-tulunun emperraLizml€ isbirliEiold,-riunu daha en bapran gornueolup hep onun icazerjni almaya9al9m19rr. Dnnyaya lngiliz en,peryal'zni egeneoken bu icaze,tin sahibi Londra idi. O nedente,asimile olmug Ingil; yahudileri,ntn Lrtrazrna ragmen, SiyonndefBagbakan Balfo\r'dan Filisrin'egitme izni alabildiler. Ancak Bat-tour bunu Yahudi dosduEundandeEil, raln aksine anri ;edniktavnndar dolayr yapLyordu. yaniYahudileri basmdan savmak ;tiyordu. Nirekim snrgnn bolgeleriaraenda Usanda bile vardr_
lSRA[n{ DU$MA]\ltARt
Naziler de Yahudileri Filisdn'e snrnp anri-semirizmlerinegare bulmak istemigter ve buarnagla daha sonra Israll tarafrndan idarn edile. Enrichmanl, gi-drp aratursn diye Filistin'e ednderm;glerdir Oyie antaElvoi kiSiyonisder Filistin topraklannda
:rykr [urmr pro je le i inr se(ek
re!r , rmek :macr) t r a nr j semrr ikgugler le y :prrk l : t r r tbrrLg,n i g ?lemek 'E 'n Holocausr o la) Inad6rr €lle sanln{lar ve bunu bazr
tTl.:Tx':iftt'1';:,','d',::;sonra "endlisrri" halile eerirmislerdjr lsrar l rn .s. . .n n"a.. iYahudi ler i konnol arr-al , , , --gilmek igin 6u aoti-semitizm kor-kusunu devanlL ota.ak besle_mektedirler. Bunu 9imdi, eskidenoldugu sibi ayrtm yapmadanrun Htrisriyanl,ga Dal ermekren,se, s€emece olarak kendisine diii-'lan gordugij kesiotere karqrkullanarak yapoaktadrrlar. Budu!manlarn batlnda bugiin {tnceA.aplar, Filisrintiler ve arkasrn-dan MnslnrDan nufusun giltikeearrng' Av.upa gelnekred;r. Siyo,nrder "yeni anfsemlri?m,, diyeb'r rdd'ay' orraya aurak erkisi
g,ftikfe azalmakra olao orjinalHrisriyan antisemirizmi.e stieLnatit ararnaktadrrlar. Bu amagtapoftik karakrerli anri emperva-lrt bir tavr olan anri siyoniznisahre bjr tekilde dini ve rrkar birravr. olan zno semllizme erirleyerek yapmakradrr la . 19 80.1 iyrllarda, Siyonisderin yahudilerizorla Fil,srin'e surnek igin Nazi-ler gibi anti,semirik gevrelerle ir-birljgl yaphgr !eklind€ bn iddiaylorraya atan bi. riyatro oyunuLo.dra nrn merkezrnde acr I r ee.f t5 i S iyon,n ler in i lg" t ' " .d"" ,y t .
DuvAln{ ARKASbTA SA(ANMA(
Ik inc i Di inya Savar l 'ndansonra yen' emperyal's. giie ola_rak ortaya 9'kan ABD, Siyonisr,r€nn yenr pat .onu o lmusrur ,Hem onun BM'de olraya ko;drgu manevralar la kurutnaursagtam{, hen de dala sonraNew York'un Brooklyn semrindeyeiisti.digi miliran Si)-oDisrterlFilisiin'in ;9gal edilmir roprakla-lna gtige tegvik ederek rigal ordusunu olu9rurmu$ur Israil dev,letinin BM'de hangi manev(alar-la kuruldugu 50 y,l sonra ortaya) eni ! ,kan beleeler ;n r5,erndtrBBc T.l.",.yon; "*r'"i," r...nuya sunuln\ ve bu belgelerdaha sonra ayoca klrap olarakda yay'mnlan'n1inr (..The FrfryYears war: hrael a.d Arabs",Ahron Bregmaq ve Iihan Et-Tah-ri, ?enguin Books, 1998) ABDyalnrzca Israil'in kurulmas,n,empoze etnekle kalmang, onungnnnrnnzdeki qekli ile revizyonisrsiyonBdenn 6ngoldugn 9ek;tde'rkq ehik remi?lik remeli ij7.ri.-de ynks€lmesine de y6n vermrgtir
DWAR flXt] }TN DECI
Buenn $aron'un djkrigi veABD taraindan desrekh..; dr-var brzzar revizyonisr Siyonizm;nkururcNu Ze'ev Jabollnsky raralndan 1920lerde dngornlmus-tilr (Bkz. "The kon Vall: Israeland the Arab Y/orld,,, Avi Shla-i!rl, Pensuin Books, 2000). Herne kadar Jaborinsky duvar keli-mesini militarizn i!;n bir meta-tor olarak kullandtysa de IsraitABD'den sonra en bunik askeribiftgesine raBmen iggale karl di-renigi kramad,g,ndan duvaflnarkasrna saklanmakran baska aa-
re kalnadrFnr anlamlerr Digertarahan Israil BOP sayesindetum Orra-Dogu'ya egemen ol
TOFIAN TZOIASYON
Gorutdngn gibi bugun dnnya-n'n seieceg, irin qok ciddi birreblike ha line lsraij olay, ya1n,?caant,-emperyalisi ve anri kotonyalisr bn yaklatmla goz,ilecek Sibidegildir Nazizn ve rkg ciineyAfrika rejinlerinde otdugu sibi,niicadelenin psikolo jik boyurlanda Cok 6nen tagrmakradr. Filis-lin halkna oldugu gibi Yahudile-re de dnnyayr zehir eden bu in-san|k drgr rahgeti durdurabilmekve ona son lelebilm€k iein bu ikihalkrn onciiliignnd€ tnln dnnya-nln, Siyonisileri toptan izole er-mesi rek gLkar yoldur Bu izolas-yon so.ucunda dafrlmak durumunda kalacak elebaglaflnrn dauluslararasr mahkenelerde yar,gllanarak en agr cezalara garp* lmasr vaht€rin bi! daha rekrar,ranmamas' r9rn larftlr .
l. hrail'ii egemen!ijllerjYahudilprjK0ntrolal tnditulabllmek i0in buanl-semit i rmkoakusunu devamll0larakbeslemgkted rlgL
281',1AFT2004. AydLnhl . 43
't t\ABD NIN POLiTiK ARENAYA OBTAYA ATIIGI 'BUYUK ORTADOGU PROJESI'NDEN 0N
V G oba lesrienin0rumsuzyan!aflnrnyoOr.rn !ek ldeya9an0r0rbu 0enrgc00nrl,?oaol!gurulacak SedestBo ge uygulamasry a,bolge nillsununbijyak brr bdliimiina0lu9luGn !en0lereislihdamalanryaramcak yalrrmlarhedellgniyor
ll:y' j:l"Y re l(u'�ev Ati- n"r.,nv,-r-.* ;uti,i";n ba rilmiqeeklinden iaska bir eey ae-k, d,n barkania l a k :da! uz& ! , . , qekugj Avrupa,mn, kendi 9r g i l . Usre l ik Amer ikahlann BOp,unan gen't cugrarYava kel,men,o kelan geregi .,rer6riznte mnca, gibi, bolgeye isgaller ve kanl sa,F m a n r a m , y r a r e r r k e r g e r ' r e . + r d e t e - r e D \ - , . n i r e r k e r m e ! d . c o . v d ) t d g e o r e c . t o t m r r n n b , e , ; r -
mumkln ku:irn nedenlerind€n bii. Sov de, dimiiyle belirsiz bi! plan da
i : ,^- , * iY o i ae,rEa or lad, : )edei B,r l ,g i 'n i r daB, i r lmasrndan deSi tbu. Onemi;kdr€ B9laf l be l -^ou n,n N pran' oelreye soka- sonra. dunya ABD,ni,l liderliEin, li, hatra bu tallau bazJart do
b,r of l rm d" guzd gu/et ,enraen d:?ayn- i "nd. br le :soz,konusu degi l . Daha tukrn "a; t ; ,1 .n, r . " t r " A,rup" ;n," Dikkar €dih in; F;cher , in , .ce_'tsrxn'n D'rkat ay onces,nden de\re dir katnas' 4leri bozmus, nigletilmig Orradogu projesi',nigerimeren Konrrorunden.I,{::"" - A!rupa. bzellikle son bir yll ortaya aimarndan sonra geldi
n dun- iq nde ABD'nin gndiimijnden ABD,nin ..B!ty!k Oltadogu pro-ya (ap,nd, " ik imi bahann, va ku(u lna yolunda buyuk nesafe jes i . Ulus la;aras, g6zt ;mci le !jl/c', o,rma^sr ":9'.''1.
.8,/if araraK. kendi snvenjigini ve ABD'nin proieyi bu e-et liyl. "p".lavrbr_ 'dun).a
bafltr"nr on planda tur- ropar ortaya a!mL| olmau! Av-r e c e r a e s p g c ( i r , p b L r u n m u ) o ' . m , j r a b a , t " d , B J n u n d a o r e q j r r r p " n r n O f l d d o g u a ( d g r l b r j -
nt kesme/e yitoelik bir na,er.aolarak degerlendiriyorlar
BtRrE9nRtLEcE( sllRlqrER
Avrupa'nrn "Geniglet i lmig
Oftadogu Plan," butnn bolserleilgili ohrak hem siyasi hem deekonomik tedbirle(i ireriyor, bol,gedeki "devler ve roplumlarla if,b;1igi" remeline dayandrrrhyor.Fischer'in asklad,EL plan siyasiolarak, "NAIO'nun bolge nlke-leriyle sel,sr;digi Barr! llin libir-ligi tnisiFrifi" iie Arrupa Birlrgi'!lin {AB) gerEekleltirdigi "Bar,celona Siireci"nin bnlea&ilmesi-nr dneriyor NATO uzerindenAneriken menleili olan snreq ileAB kokenl; "Barcelona Snreci",britiln Orradogu'yu, Kuz€y Afri-ka y,, Masrip ulkelerini, israil veFilisr;n Ozerk Ybnerimi'ni kaps,-yor Adr gegen bolge nlkel€riyleyaprl:cak bir "gergeve anrlagma"ile bu cogra,!ya n?erinde 2010 y,tma kadar "Serbesr Bolge" inlaa
( ( ') ' l -)
Avrupa'nrn'Geniq Ortadoguffiffit-
: .Almanya Drqi$leri BakanrJoschka Fischer'jn ilk kez geEen $ubalaf de, ABD-Av.upa ilitkilernm k,,balrnda Miinih'te lerQeklegtlri len
"Glvenlik K0nferansr"nda aerkladror oLma nol.r,:sr ol,n o.radogu ile'Gefl6leliimi!
Odadogu Proiesi" ashnda, Al6anya'nrn son bLriaq ilsili olarak bi! "AvruP: plan,''yi ldir 0rladoqu'ya yonelik aldrqr "acil i inlemler"ln blr olan hatine
oa mevcut'
getlrilm i! $eklinden ba9ka bir ley deg I l. "BELr[Ll" BiR PLAN
- Atmanya Drsisler i Bakan,
M EHMEr SALTH CEV|hER AiD arnk, Ikinci Dnnya Sava, Joschka Fischefin itk kez geeen
w,roidri- '
:,-ndan sonra oldugu sibi ..dz_
Subat ay, baqrnda Miinihte ser_gijr uk savunucusu" olarak g6_ !€klerrriilen "c,ivenlik Konfe,rJln,u'or T"m rer(,ne s,ka,rdf l rr . r . idr r . ,k lrd.g, -Cen,t ter, .
: Y i ^ r l ' l * r i a ' 1 ! r ' z i \ ' n \ r l d n d o l d n l a o a o l 5 a , a v a , . r , . o , r d d o g u P r o l * i - . . l r r o , ,
j :^-3 f"T'* l 'b ' I" lk l , ,c,k" ' - ,y 'eo?ealanvedu.ya Almanyab,n son birkac r ldrn ::; ' : : : l- i , l , l ,-*raIrK iarr 'kalmayrgdzeaianvedu.ya Atmanyabrn son birkae yldr
'.1,:11 o^::1a"en&i Ka{kasva op ro'u1uror. onremrer"m bir pran hanne se!,
44'Aydrnhk. 2SMART2004
edil<ek. Gen\ bi bolse tahliliy.pan rrsche., , .Clobal le$neninorumsuz ya'lannln yogun iekilde )rrand'9, bu gen,, cograryadaoruyurur:.3k Se.berr Bolse uv_gulamaryla, bolge nrfusununbnynk bir bdtumnnd otusu.angenflere istihdam alan yarata-cak yatrnmta!,' hedefjiyo. Fede-ral Drqr'gJeri Bat(anr bn.Lin buprojerin ge!!ektegebitDesi iginulusrararasr alanda uzlarma.rnonumirzdeki aytrrda yrp, l rcaku-6 zrvesr nde rarrr !r lmarnr.Hazira! aytld.? tsranbut da r.leekleiriiilecek NArO lia"it..Znvesi'nde de karar altrna aln-nas'n' dneriyo. Ongdrnten buphnda, "gen\tef i
mD guvenl;k. . ,
, qevre0srn korulrn,re.,. ,irop-
runiann korunman'' gibi kav_ranrar gozoniine aindrElnda.ABD'nin Eimdiye kadar i;lediE;''ay!'rnrma"
polirikasrndan nedenl i farkl , l ,k ar ta:rdrgr I ,oiavoBdruleb l i r -F, iche., 6 Mrrr r i "h_li Frankfufter Allgemeine Ze_'tung a verdigidemegte ..Badn,nyenrden nlann,, talep edivorBundm kasrt , r imdiye kadrounyantn Avmpa'ya, dolayrs,vlada Almanya'),a biedEi ..Ame!;kagolgesindeki nlke', konLrmundankurtulmak. Fischer bu soytesisin_de, Alnanya l'e eSn u.";,na"
ve irak hn s0i[a"hrorisr ilaoeltidilran Suriyegbiiilkelere savagIetrdilleri ya!drmfAB0 ye karglonemlr bit"ideolojik rnevri'Kazan0rrtyor
"et i r i l , tk i " ratebrnL yeni teyerek,- -bunun mekanrzmala.nrn o lus-
luJulns, Serek;,' diyor. AylcaAimanya gecen ay yenrden, Bj r_l e i m i ! M r l e r t e . , d e c u v e o l i kKonseyi'ne daini riye oimak istediEini dile geiin4 bulunuyor.
ALMANYA TAIIRA\I HA-ITI
a,,:il:iTll:i,:;li-xli :li::terorizmi.e" kargr Avrupa iteABD arasrnda ;tbirligi igermesineragm€n, Almanya'nrn bir suredirtat ot ' isr i jne koydugu yapr uze-r,rde DrErDteriyo.
Bu yaptnn dnemli unsurlarmrFyle ozetlenek mnmknn:ABD'nn izledigi lran,,n bolsedeYarnlma! ve gereginde askeri ola,rak t{tke.ril'nerj potjrik:srnrn rer,siDe, " tran r te ehtnretdi fr tog,, poLr krr . . ABD i le l rr . ararnda birsnre 6nce yagnan arom programrrrtrnde. Avrdpa devreye g,rerek.ranran a uzr:9ma1a v:rablm:: re\(ashngton'un .,Irak krizrni yay-ma por'nkalnr engellemird_ At-
V Alnanya,nln"Geni$tetitmi$ 0rtadoiuPlanf,, ABD,nin,,Biiyiik0rtadoS! projesi','|irl
telsine mesale altnmt, bi,dizi uygulamantn,
-gergeve aIuatmastyla,,dizenreDmesini ii'|giirerek,
ABD'nin bu zenineqekilmesini igeriyor.
marya, hlail ite lran desrekti Hiz-bullah olsntu araenda rarihin endremli uzlagmasrna arabutuculukyapm4, Onadotu'da yaqanan enbnyiik mahku'n takasrn gergek-re9ttrmrgh_ Ayica ABD,nin 9ar$zdes.egini alan Israil ronerininekr.5r Almanya. Ll is.n ,^"- - - ,"c,1"" a.'"t r.y.*1. i,,;,i:,;1957'd€ irgat ettigi bojgeteri rerkermenn' latep ediyor B1r Avruoapoljrkai, haline seriritmi, otan ilmanya'n'n bu ad1nlar1, Ortado,Eu'da Israil'i Araplara kar9, iaftsE
destekleyen ve Iraklan sonra ,.te,(insr" ilan etriEi lran, Suriye gibiuikelere savrt rehdirlea yrAdranABD've karrL onemt, brr .rdeolo-Jlk mevzi" kazandnyot
ASD fii\ ALTn\rI OYI!4,{r(
Almanya'nr. . .Genisler i lmisOtrrdogu Planr" sorutduau e,h,ABDhin "Buyqkbrrado;u
i ,olesi".in rersine mesafe ahnmrsbi! diz; uruulamanrn, ..9erCeveandatmasryla'' dijz€nlenmesiniongorerek, Avrula i9jn ar6k birrehdir oluarurdugu he! f,rsarradile geririlen ABD'nin de bu ze,rnine s€kilmesioi ieeriyor Bu enarndan Avrupa nrn artrk ABD'le srcak bi! reirlasr gdze alabite,cegi zamana kadar devan ede-cek Aynntr gi6i gozuken bu turproFlerm,. Avrupa ile ABD aras,ndakr rekabetre, ABD'nin oi-yrllardr dnnya !aplnda kurmaya9ahrrE, hakimiyerin alrran alraovulmasr anlamrna ge ecegrnrD zDr urradogu orneginde ranrt
28 MART 2004 . AtdrnLL . 45
E t r 5 9 1 I Z Z 6 t + : r l O , 1 t i 3 5 r . l t s l d u eod6 (tr:/?7 rno 29:25:.!
I Z ; E I t 6 - Z t - t a
'75 |
t .yrn Om.r 6ze'ru.8,Jr ' !a dlkkaltn. , . ,
f,1htrilifl iti.;.,1,r,ii'r.;nriilff #TiT,n*:nr--ii;,t ( . t ro).( lddts ! lnrr .k t . r(rrrhb[k.
li1itiig{"ft .":j.Iff i:'gi#:',,:,,i'l{,"r.ruiir*ir*"i*r:jrix :".i:..",]j;iii:ii*:rni::i m'il'-"llil:'r,ffrrT:;;;;Hi "':T:lj'.1,1'Jn,;.T;,*::1:: jl""1T"T, *;ru1 I lllt;1ll
,.,jffi l,ill{iiii,f,ffi illi},x4llff lj;i,l'i,lrd',;:l; i:::f :fril##j;rffi fr {l}ffil;ffi r,.ix,};*lr,r"ilfi{"lfr }.{ffi il1,:'i,ii''",",;,,t"l;l,it,ffi jffi l;:,_lft ;;vtKan Dtr htrrrdrr . Zat4n b.nl ln blr ,oy yrt
ifr'lllttil1i.*�#':t:i''j:,1#**:#":i*ji$ortar'kr. sszrnhokr.dt'. Bu otly r€r(.krerrnc fia-, "aur.s. "",.,. i.ri;.ifi.!,".r.vorsrm, guv.ndtEttn bt. lnr.ndr A
RD.,, ,nrdom.buhn'o(. -crddr
bh ;;;,;; ;:;;".'l:"j,:.i:,ljo, re5'diir." k,rt,r.rryoru' v€
d. y{din6 r,r. b,km.rya-r,.. v","i' j,;,il#fi,,,.::i,,_ilil:'Ii;;: ;j;i:f "*.
E,'"'"";;,;."3.{i..;:.1fdi,',ffi i-;;;f,i;f$r|i'j,ffi;",tT,l;f,''J!ttr'rtfl lii,T'"m.;u;:"a*rjiu:,r: j::i*y.rhe roym.drih,2 ,rrrnb.|n .Iejfitnde,! ,
*;-[n*,rr*#il#f ifr fiilfr il,i:;"t"'lll*:l;l*[_. . . ,
Jon ob'rk. , . t .970'dcn bortdovrtmcl Igj;,fl 5*Ji*i*Htf #ir:ri;ffi ,--TUm ark.Jrthr. r . tetntar. , .
l 6
a4ti, *i'tr, r,"*Ant*,i,ht 1i I i
atn aksurygn115!,tga n larr-hJh ne
verdigi rapordaki,,Rusrra'rrn ""."..,, i---i'^;.::::::-'. Tiirklerle'K,'rr'..,," g;;#f'^%ilu r_ I te_r le Kur l ler i le b i . / im Tatar lar drrrao€sl tJor) an l dogrulama ktacl lr. t I j I r
_tffi.ffi:ffi,durur- Boryan, Ta$naksuryun,un r.-."i irii"L.i;;;;ft4;ii#:;kurtulmak iqin Carhk ordusuna Ermenilerin maddi ve fizikj olarakyardtm etmesi ve aktif olarak Aatrlmasr gu."f.,igi lifi".ini yaratttgltespirini yapar ve bu temelde Ermeni goiiillti b;;id;i;r" .t.iirkterekar$r Ermenistan,rn,,kurtulugu,, iqin Qarhk ordusunda sava$tlklarlnrbel i r t i r . Ar t lk car ln savas- j prensipleri, Ta$naksutyun partisi,ninpr<urr!,rcrr olmufrur. tasnaklar, .,vandal,, Almanlara ve .,baqrbozuk,,Tiirklere karqr Avrupa'nrn "krilriirrri . r"tr".i"i":;l""tirrnoa oraugupropagandasrnr yapmaya
. ba$lar. sozler ;ii#,il. Ermen'er,'ozgi i r luk ' .mucddele\ inde yalnrz degi l terdi r . ( | | / r .- Borv.ln, belgererre orneklendirerek raqnaklann, ne Ermeni halkr adna,ne de Ermeni roplumu iqin hareker "ttigt.ri, tn_u-".r-quiiri nrrry"rr,.rrnaram roliinde davrandrir s
ir:,rijffi ;i;ili:;::11;:iiJili:,i;],i,:i::T:"t"ff ,ff :
Tarih dokioru D. 3. t;;rf,.;;"it'u."*u",.,,., Kuzeydosu vilal.,erleri,ninYakrn Tarihine Dair,, adh eierinde ingiltere,nin tr:anst<aitasya,OaXi:me1le.ri. dogrulrusunda f"t",ut
,f ..liif .ur,ril
elinde politik bir dalavere silahr olarak tatmrg, anlt bu sefer::Y:,f .faitt a9git,_13$nak_provokatorler aracllsryra sovyer::i:"i:1"-:^"^S_"lyerler Birlisi,ne karqr kullamlmrqrrr. ( 1 4);
-
etmektir."
i4qir.Kolqakt"D"nikirr,irr-kli-i-ofr ii*af _--di
Erm€nistan SSC Bilimler akaoemisi raiih a"i,,,"ri'og.;i;, [yesi olan S.1 vTjliv,3l i': lisi't' !tnt-"u r.i""' auv"vu."tti.=#Sg!1"_O9u!i.. Kolqak ve Denikin,in Krtil O;a;-6;E;A;::l:T :::l:iTasrnrn
ardrndan vransel,e yonelen raenaktarrn,Vrangel ordularrnrn da imha "al-u.i"o"*', J""ru-i;rr_;,ffi i'iiliotu..ip:i giiglere dayanma umudu Urmar. fafnu["ir'r, "rtrt y"rrisahipleri Amerikan, ingiliz ve Franstz emperyalistleri olacakttr. ( 15 )1sy:TiiJ,?* 1i:ii"::151,1'n-1^ a^ r"i""i',tv"" i"iitlt"t" ̂;"nre':e .h1llige devam ettigine "" +., I u.f j, s"r"s,' u,rlrr"o, i"i;j-i:i::;3:gtTnla kaTe+da ve !eker.(16),6s-q/eder'in onemli ilk donern tarihliri-ndEi}lErko-Krya;rn ae bufl::r"""s]-::f:1Tl:,
ve _rritaf. Devletteri,nin Ermenil"it vur.,.,'oog,.,,ouri
):.1:l:t ti'^q.r.r. kle;drme k iqin kullandrklar,",,f"d" ;;l;;;"i;i;lr\,)dJr'. ryz) y'rnda yaylmlanan .yaktn Dogu ve Devletler,, adh
" ,
' * ; . : t ,
sli,"ibiliminden sonra cihazlarn yeni bir projede kutlamlmak iizere ba$ka bir biimebulunduEu yerde, ba$ka proje yiiriitiiciilerinin kullanrmlna agrlmaslru isteyebilir
Ahm ItlenleriPrqe ile ilgili ahm i$lemlen Bilinsel Ara$trma Proieleri Birimi taraindan yiiriitiiliir ozel durumlardl; aiilann
bazrlann gergekleitirmek uzere ilgili Fakiilte Dekanl*lar ve/veya Enstlrii, Yt*sekokul ve M€rkez Miidiirliikleritaraindan gorevlendirilen nutemedere avans ve kr€di verilebilir.
D.i .
o
2. Sahr alnan alet ve malzeme Biiimsel Ara*rfma Proi€leri Birimi larafindan tayin edilinif bulunan ayniyat inemiruhuzurunda proje yiiriitticiisii ve ilgili Fakiilte Dekanl*lan ve/veya Enstitu. Yitl(sekokul ve Merkez Mridiirlirkleriaynryalglsl taralinalan teslim alnrr ve diiz€nlenen belge Bitnsel Aragrma projeleri Birimi'ne gonderitir.
E. Proienin Izlenmesi ve sonlandrrrlmastL Rektorlijk onaynrn yijriitiiciiye bildirildigi tarih projenin baslargrg tarihidir. Ongdnilen tadhierde raporlarr
gdnderilme,en, geliimesi yetersiz bulunan projeler Bilimsel Ara$trrma Projeleri Birimi'nce i$lemden kaldtnlabilir2. Proje ydneticisi projenin 'uriirlirge Sirnesinden itibaren her air ayda bir gelitme raporlan Bilinsel Ara$Lnna Projeleri
Bidmi'ne sunmak zorundadr. Geli$neruporlan, o giine kadar toplamD vetileri, Bilifts€l Arattrma Projeleri Birinri'nindederlendirmesine in*an verccek nesnellik ve yahnl*ta sunmahdr. Raporda a).nca, ilgili donemde yaprlar qalsmalarnproj€ dnerislnde verilen gairfma tatvimi ve harcanu aktryla uJrlmlu ohp olmadrgl ayflnhl olarak aflklanmaltdrr
3. Proje siiresi, yijlcek lisans tezlerinde I y , trpta uzmanl* ve dokron tezlerind€ 2 y drr projeler, 9ok ozel durun arda 6d\ JTduldbrl i r ! e).r dondurulabi l rr
4 Geligme raporlart, Bilimsel AIa$1Ima Projelefl Brrmr'n l web sa)fdsrndan temrn edLlecek fonnlara uygun olarrthazd2n[. Projenin kesin {aporu, haarlanan tez olacakllr
5 Devam etmekte olanveya tamlnrlanmri projelerle dgili olaral( yaprlacakyayrnlarda, bu aralurmanLn Isr.lobul Utu!ers(esrBllimsel AraStmd Projelei Birimi taraindan desrektendrgimn agaErdatd gibr betirtilmesi zorunludur
TJrLce vdvr.r ve b ldrf l lerde''Bu
tal$ma, Istanbul Universitesi Bilimsel Ara$trma Prqeleri Birimi taraflndan destektenmi$iir proje 1.-o: .. . ..
Yabancr dtldeki yayln ye bildirilerde:"The present work was supported by the Research Fund of Istanbul Universiw. project No .. . '.
Istanbul Universitesi Bilimsel Am5tlIma ProJelerjBirimi, Hoihor Cad. Kavalall Sok. 5/4, 34260 Fatih -Isianbul.E-posra: bi l imap@Btanbul edu rr TeI.02i263180:4/02125311646, Dahi l i 25610-34tFaks 02126314646
'?.i*g
turden degil, talan edici ve a;agrlaytcrydr ve Nahcivan,t atepekrhqtan geqirme tehdidiyle bidyordu.', 3zl3a
\ i , ' , ' ' . , ,Sovyet arihqilerinin eserlerinde cle Taqnaklann komplocu lr" t"ro.iriozelliklei net bir Sekilde o.rtaya konur. Sravrovski, ,,Ekim SonraslTranskafkasya" adh eser inde Tarnaklar ln b i iy i rk Ermenikapitalistlerinden Santaj yoluyla elde etiikleri paralarla Turt< ve RusburokraLlarlna karEr bireysel terOr eylemleri gerqekle$tirdikleriniDerrr t l r . Dolavrsry la Stavrovski , Sul tan Tnrkiyesi ,n in ve CarhkRusyasr'nrn Tagnaksutyun partisi'ni Ermenileri devlet rejimine kargrmricadeleye eaglran brgiitlii bir giig olarak gordiigiiniin altrnr qizer.Tarnakla'n' Transkafkasya'dati t'riisl.imaila.u
"ouyit bir nefret
duyduiunu yazan Stavrovski, Ta$nak hiikiimetinin govenizme ve kinedayanan politikalannrn bir sonucu olarak Giircistan;a ve Azerbaycan,ada sava$ aqtrgrna dikkat qeker. 35 isvartanyan da Ta$nak iktidarrnrn rii$vetgilere, ,antaJCrlara veyagmacrlara dayandrgrnt belirtir. Aynca toprak talepleri uzerindensiyaset yapan Tagnaklar, Sovyet Azerbaycanl,nl dii$man olarakgomiisler ve ona kargr srmr provokasl,onlannda da bulunmu$lardrr. 36
vartanyan'rn dikkat qektigi diger bir nokta ise Iagnaklann kendihalkrna ve Ermenistan,daki ur+trit".u yuptrg, fuiligJil-ffitmrSlarcltr.
?.1 " By sebeplerle Rusya Komiinisr partisi (bol$evik) T;flis Komiresi,'Ta!nat vahgiligini', sert bir $ekilde protesto eniiini Uitoirmiq, parri,nin
yetkililerinden A. Miftoyan da Tagnaklann ,,t ainl, cinal,etterine,, sonverilmesi iqin bntiin onlemlerin allnacaglnl belirimigtir. 3 g :eTaqnaklarrn Istanbul'da kendilerinden farkh diigtinen Ermenilere kar$lda ferdr eylemlerine giri$tigi, ayrlca kamu gorevi yapan tum Ermenimemurlart tehdit ettigi Osmanh belgelerine de yansrmrgtr. 39 3e9-9l!A:Kry4j-ig ise Ta;naktarln niiytik Errnenistan hayali igin ,,ntfustemizligine" giri$tigini belirterek gunlarr yazar:
"Kars- ve Erivan bolgesindeki biitiin Miislitman niifus ya yok edildi yada cebren-Tiirk ve ya iran topraklanna gOnderildi. guiagel, tcaglzman,Karakurt, Sankamr$, Surmali ydreleri yaktp yrkrldr, onbinjerce rnsan isecan havliyle kaq6.,, 46 no
Zavrilev de Gurko-Kryajin gibi Ta;naklann, 1920 yllmda emperyatist5atr nrn yardlmlyla Turklere kargr savaq baglatarak kendi topraklaflmTatar ve Kiirtlerden temizlemek ve saf milli bir devlet kurmak amaclndaolduiunu yazar. Zayriyev, Tagnaklartn, bu amaq iqin de soylendler
'2\.+
Yine Soryet Krzrl ordu komutantarrndan Frunze, 23 Kasrm r ry*.!l"dq1,t i t
Batum' dan Lenin' e yolladrgr $if reli telgrfFal-AZErbaycan Tnrki&tnden",,'"Biz Tatar diye biliyorduk, oysa onlar iyi halkmrg,, dedikten sofia,"Ermeniler ise rek s dzc,4k-lg___! rpre.ka rdl4u rl e r', yargrsrndabulunmaktadrr. 3030Azerbaycan Komtinist Partisi Genel Sekreieri Neriman Nerimanov,Sovyet Rusya'nrn Transkafkasl a temsjlcisi Mdivani gibi iist diizeySo\yet yetkililerinin imzasrnt ugryan Drqiqler Romiseri Qiqerin'eyazllan 19 Haziran 1920 tarihli rapordaki ifadeler Frunze,nin yarglsrnrdogrulamaktadrr:
"On kadar kOy Tagnaklar tarafrndan yakrhp yrkrldr, Taqnaklar,lvl'iisluman. koyliileri kitlesel olarak ve diizenli bir $ekilde klhqtangeqirdiler. lkibinden fazla Ermeni Azerbaycan,da bannacak yer buldu..Geri kalam ise daflarda saklantyor. Culfin ve Nahcivan bolgelerin<iekiMiisluman topraklarl Ta$naklar tarafindan ifgal edildi, bir senedenfazla sirredir oralarla baglantr kopuk. yerel halk, Ta$nak hiikiimetinekargr qrkarak kendi gnciyle kendislni savunuyor. Bu sava$ta sadecekendi giiqlerine ve TUrk ordusuna girveniyorlar. Ordulanmrz butopraklarr kurtardrktan sonra, sadece Azerbaycan ile birlelirler_,, 3131
Azerbaycan Devr im Komitesi 'n in 1 Agusros 1920 guni i Ta$nakhiikiimetine gonderdifi mektup, yukandaki raporu tamamlamaktadlr:
"Kahpe, gaddar Tagnaklara kar;t sava$ devam edecektir. Ta$naklar,silah zorul'la Nahcivan halklna boyun egdirmeye qah$trlar. SonuqtaTapnak Ermenileri ve Nahcivan halkl arasrnda kanL garprgmalarmeydana geldi ve halkrn kanr dokiildii." 32 3,
Ylne Mdivani, Giimrii'den Stalin'e yolladl tel rafta krnrnkendi teiine--7rifm?rmli-Trmeni IeF gok kurban verdiAindenkarpr
ef.Krzrl Ordu kumandanlarrndan ise yazdlgl anrlartndaTagnaklarrn Miisliiman halka yaptr{i?ulmu gu}kilde aktarrr:
"Cagra'ya ulaShglmda, gerillalann izricii durumlannl ve istisnasrzbiittln Miisllman halktn $arur ve Nahcivan kazalanndan kaqlrklarlnrogrendim. Ermenilerin zaferi, cinsiyet, yag ayrlml yapmadan tiim halklnyok edilmesi tehlikesi yarattyordu. (... )"Erivan'dan d0nen parlamenterler, Ermeni komutanlartn gerillalaraonerdigi iiltimatom _iartlarrnr ilan ettiler. gartlar, yerine getirilecek
V. Tarhov
,-,r,,."u;.@Ta$nakldr . .g iz l i an lagmalara g j r i l or lar . huk i rmet a i . rn lJn l la
n;iF_rnli 1a44'�i
(,
dru .1) r r rd rd ,a g lJ lyonar . nu l<umel a t . rn lJn l la T l I iRgAg; r . ;Karc r sdvd) la r rnda i5b i r l ig i yapryor la rdr . . . l5 _5 \ . '
. " - : ' -1 r ' ' , " ,
D.iger- taraftan Ansiklopedi,nin ,,Ermeni Meselesi,, maaOesi djl .
Ta$naklarrn NIiislUman halka kargr giri$tikleri $iddet eylemlerine yerverir:
"Fransrzlar Ermeniler'e i$gal ettikleri topraklarda devlet kurdurmak
vaaqrnde bulunmu$lardr. Bu vaatle Ermeniler, Kilikya,da yagayanNftisiUman nrifusa karsl h@trmeni sorunu Transkafkasya'da yogunlaqtr. .yine de Tagnaklargovenist-Ilkqrpotirikalanmsurdi jrii,yorlardr.(...)T;snma;Tu-rAtrin
@deniyle Ankara Hiikiimeti,nekar$r. ha,rekete geetiler. Eyliil 192O'de Karabag,da ve Nahqrvan.da gerillaharekedne bagladrlar. Bununla birlikte Errieniler ingiiizlerden silahg\IYrs'ta="" E.i"tn'da
Kemalist harekedn, Ta$nak planlanna bu1,iiL ,"nO., olu$turdugunu ver alnaK hukumetinjn ise somur olarak itilaf destegiyle Kemalistlere kargrpolitika yiiriittngiinii belirleyen Ansiklopedi, 1920 sonbahartndaErmeni-Tiirk savaq.rnr da Trqnak.lann qrkardtgrm tespit eder. 27 ,,rJuyuK 5oq/et Ansiklopedisi'nin bu respitlerine, yine ilk olarak So\yetdevlet.adamlarrnln gorii$leriyle destekleyerek devam edelirn. SovyetRusya'nrn Dlqi$leri Halk Komiseri (Sakanr]-G. V. Cieerln,
.I.BMMhilkiimeti Hariciye Vekli Ahmer rr4uhLar Beytl6ndfdigi=ib ;;;i,k1920 tarihli notada Sovyet hiikitmetinin ,,T-aqnak h"Ukurnetinin
erur, Daralagdz, Kafrzman, Surmanh, KarakrrrtlEJi
2626ini vok edecek Oeietrle yaX:p y*,rlU n'.-.
trmenls tan srn&llda_lurk kuman ak,t ve zuliim hareketlerine goz yumduiunu kabul,, eitiiini yazar. 2S
Drpigleri Halk KomiserliiiPolitbilrosu'na verilen 16-baghkh
raporda-aa5naklarqekictdiF--
hakkrnda y . rp l lan deger lendi rme de d ikkdt
tarafindan Rusya Komirnist partisi,ninTemmuz 1921 tarihli "Ermeni Sorunu,,
' lAf . .konusu, TaSnaksutyun'un megru hale get i r i lmesi ve onlar laKoalsyon yapllmasr meselesini Riga gorii$melerinden ve tamamen yerel$a r t l a rdan ha reke t l e dege r l end i rmek ge rek i r . ( . . . ) E rmen iKomunrs erinin goriitlerini de (ki bunlar heniiLz elimize ula;mamtgttr)
'? ci)
::erinde Fransrzlann, Kilikya,yr iqgal ederek Ermeni gdnilllij b fiyy,:1iTT1,1." karsr siddet eylemlerinde gorevrenairdlkil?ifibel i r r i r . ( I7)1-Tarihqi Y. A. Bagirov, Tagnaklarrn Amerikahlann en sadrk u;aklarioldu$unu vurgularken( 18)Ls, So\yet kaynaklarl iizerinde qall$an DoguAlman yazar Johannes Glasneck ise, ,,burjuva_miltiyeiqisi
TaqnikPart is i 'n in egemenl ig i a l t rnda bulunan,; Ermeni i tan,rn . i t i la femperyalistlerinin gubesi olarak krgkrrtmalarda" bulundugunu orrayakoyar.(19)1, Sovyet kaynaklan, ayrrca emperyalist
"devletlerin
Ta$naklara yaptlgl askeri ve maddi yardrrnlarr'da gozler Oninesermektedir.(20)roTagnaklar , emperyal is t devlet ler in b i r ta$eronu olarakdeg€rlendirilirken, diger hraftan yunanllarla olan benzerligine dedikkat eekilir. Kendisi de bir subay olan askeri tarihqi prof. N. G.
.59S.UdSCn'nin Savunma Halk Komiserligi (Bakanhir) tur"fyrlrnda bastlan '.yunan-Tiirk
Savaqr 1919-19i2;, aair� esenndeTaSnaksuryun ikmran,la birlikreTiirkiye ve Kafkasya'da itilaf Devletleri,nin, ozellikle de ingilizlerin, bii1lahl ve ajanl gorevi gordijklerinin altrm gizer.(21)r'Taqn"ak hiikiimedDrgiqleri Bakanr'nrn Tiflis'teki temsilcisine gonderdigi teigraf, nu bairndaha iyi anla$tlmasrnt saglayacaktlr:
"Cephedeki durum qok aglr. Bir an once Luck ve Corbeille,e( 2 2 )r,ba$vurarak, Tiirk birliklerinin ilerledigi konusunda hiikiimetlerinetelgraf qekmelerini ve gerekli tiim onremrerin ahnmasrnr istemelerinisaglamak mutlaka zoruntu (...) yunan temsilcisind.en de, hiikumetinehemen bir telgraf lekerek her Feyi bildirmesini ve yunan birliklerininbir saldrrrya geqerek Tiirk hareketini giiesiiz dii$iirmelerinin olanakholup olmadlgtnl ogrenmesini isteyin-,,(23 )x
Batum'daki Yunan temsilcisi de yunanistan,rn Ta$nak Ermenrstant,nayardrma hazrr oldugunu beyan eder. Ayrlca Atina basrm, Ermenilericesare endirerek krgkrrtan bir karnpanya ba$latr.(24)ra
Terorist-komplocu bir grup olarak Ta$naklar
lSl"gg$$rkl"p"d Tagnaklarrn ernperyalistler rarafrndanlurKrye ye kar$L kullanlldrgrnl tespit ederken ba$vurduklarl y6nteminise terdr ve komplo eylemleri oldugunun altrnr gizer:
Jar"e\1q!,_lsl94qt-komplocu bir grup r4qlClndeyli. Terorizm,f o.ra yol ugtr,
DoGu pERiNeEK'iN ozcEQMi$i ,
17 Haziran 1942 giinii Gaziantep'te dof,du.Ankara Sarar Ilkokulu, Atatdrk Lisesi ve BahEelievler Deneme Lisesi'nde ilk veorta dgrenim gbrdti.Haziran 1964 : Ankara Universitesi Hukuk Fakiiltesi'ni bitirdi ve Kamu Hukuku(Devlet Teorisi ve Kamu Htilriyetleri) kUrsiisiine asistan olarak girdi.Mart 1l968 : Hukuk doktoru. Doktora tezinin konusu ve ilk kitabr, Ttirkiye'deSiyasi Partilertn [g Dlizent ye Yasaklanmax Rejtmi.
Dclrt yrl Uluslararasr Siyasi ilimler Dernepi Tiirkiye BdliimU yoneticiligi, d.jrtyrl Ttirk Hukuk Kurumu yajneticiligi yaprl.
Hf,len lgqr Partisi Genel Baqkam ve Uluslararasr Avrasya Hareketi Yiir[tmeKurulu Uyesi.
Yaklagrk kLrk yrldrr, Kamu Hukuku, Devlet Teorisi, Tiirk uygarhk tarihi veKemalist Devrim iizerine gahgryor. 40'a yakrn kitabr ve binlerce yazrsrbulunuyor. Kitap ve yazrlanna uluslararasr bilim alarunda gok sayrda gcindermeyaprldr.
Kitaplanndan bazrlartTnrkiye'de Siyasi Partilerin i9 Diizeni ve Yasaklanmasr Rejimi (A.U.H.FYayrnr, 1968)
Bozkurt Efsaneleri ve Gergek/Orta Asya Kavimlerinin Tarihsel Geligmeleri(Aydrnlrk ve Kaynak Yayrnlarr, beg basrm 1976, 1978, 1980, 1997,2003)
Orta Asya Uygarhfr, (Kaynak Yayrnlan, basrma verildi, Nisan ayrnda qrkryor) )
Osmanh'dan Bugiine Toplum ve Devlet (Kaynak Yayrnlarr, iki basrm 1986,198 - )
Kemalist Devrim-l Teodk qergeve (Aydrnhk ve Kaynak Yayrnlan, tig basrm.1977 , 1979, \994)
Kemalist Devrim-2 Dinve Allah, (Kaynak Yayrnlan, ah basrm, 1994-1998)
Kemalist Devrim-3 Alh Ok (Kaynak Yayrnlan, iiE basrm, 1999)
- - G,=i,'. 's-ilii z ll
Kemalist Devrin-4 Kuftulug Savagr'nda Kiirt Politikasl (Kaynak Yayr glgl5jbasrm, Kasrm 1999)
Anayasa ve Partiler Rejimi (Kaynak Yayrnlan, ikinci ve iigtlncii Uasrrn, li{ayi-. '-, '
Kas rm 19851
Stalin'den Gorbagov'a (Kaynak Yal'rnlarr, iiq basrm, Ocak 1990, $ubat 1990,A!ustos 1991)
Parti ve Sanat (Kaynak Yayrnlan, iki basrm, lggZ, \gg5)Tiirk Sorunu (Kaynak Yayrnlarr, 1993)
AydLn ve Kiiltiir (Kaynak Yaynlan, iki basrm, Nisan 1996, Mart 2002)
Avrasya Segeneli (Kaynak Yayrnlan, iki basrm, 1996, 1999)
Bil Devlet Operasyonu (Kaynak Yayrnlan, 1999)
28 $ubat ve Ordu (Kaynak Yayrnlan, 2000)
Egcinsellik ve Yabancrlagma (Kaynak Yayrnlart, 2000)
Karen Fogg(un Epostallarr (Kaynak Yayrnlarr beq basrm, 2002)
Matyokrasi, (Kaynak Yayrnlan, 2004)
21
PTRINCEK SOYADIN IN H IKA \ ESJ
Size Peringek soyadrnrn hikayesini yazryorum: Biz Erzincan ili Kemaliye(E[in) ilgesi Apgafa kijyiindeniz. Ailemizin lakabr Hacr Sadrkgil. SoyadrKanunu crktrfr zaman, babam Sadrk perinqek ri[renci. Daha sonraYargrtay Bafsavcr Yardrmcrltfr, 16 fil Erzincan milletvekilligi ve AdaletPardsi Genel Bagkan Yardrmcrh[r gdrevlerinde bulundu.
O zaman soyadt cinerisi olarak yayrnlanan sozliife bakryor ve Sadrksozciigiiniin kartlhgmda Peringek sdzciilinii buluyor, Babasr, benimbtiyiikbabam M. Cemal Peringek'e aile adrmrz olan Sadrkgil,in kargrhgrolarak Peringek soyadrm almamrzr cineriyor. pTT Miidiirii olanbiiyukbabam da benim:r1 or.
Peringek, sadft ve fedakar anlaurLna geliyor. SdzcUgiin kcjkii "vermek".Verici anlamtnda. Tiirtmencede hili. kullanrldrirm Rusva'da bazrT i i rkoioglar dan esim ogrenmis. :001 Jr l r i8 Har i ran ganu qin H.r tkCurnludyeti'nin ili-Kazak Ozerk bblgesine ziyarete gittilimrzde, Kazakpartr ydneticileri, kendi dillerinde bermek kcikiinden gelen, beringeksdzciigiiniin bulundufunu scil'lediler.
Peringek sdzciifiiniin dilbilimsel kdkenini ara$tlrdrm. Vermek kdkitndengeiiyor. Ka;garh'nm Divanl Liigatit Tiirk'iinde "bermek', vermekkargrhfr, berildi, berdi diye gegiyor 1c. II. s. l]1, .343. c. iII, s. 1801. Bsesi Tiirkqenin bazr lehgelerinde v'ye dcinmiig ve bazrlarrnda p'yedciniigmiig. \/ermek= bermek=barmak=parmak'ta oldugu gibi.
Krrgrzca sdzliige baktrm, "berilgendik' sadakat anlamrna geliyor."Beriliiii" verilmek ve aynl zamanda sadtk olmak anlamrna geliyor(Nurettin Aksu-Ayfer Igk, Tiirkiye TiirkqcjsU-Klrgrz Turkqdstj Sdzdirgu,MEB Yay in r . l > ranbu l 1997 , s . 4 l , .
Trirkqede -nce ve -ng ekiyle sdzcrik triretiliyor. ornefin eglence, gtivence,inanE, grilUnE, sevinE, erinq, krvang, giiveng, direnq, bilinE, bulunq gibi.
BerinE veya vering de bermek (vermek) ki)kiinden verici olma, sadrkolma, fedakar olma anlamrna geliyor. Bering'in sonuna eklenen "ek,, d@de-r.:J"i.Li ̂r*. er Aynr e'l sirn I tr n 'rla da knl'am fyet, DiYanr r tjgatitTiirk're hiringek; feri rEek gibi ek ekiyls yaptl III; b-eulde- lar (e, tr,s.5 l0LBlgijnkii Tiirkqcrli", le de e)'rn.,k merdiven karirl lEr ayakgak
Z'a L{ I
eki de srfat eki oluyor. Aynr ek isim yapmakta da kullanthyor.Liigatit Ttirk'te, bilingek, teringek gibi "ek" ekiyte yaprlmr; sdvar (c. i, s. 510). Bugtinkii Tiirkgemizde de oyuncak, merdiven it,.'.-' '
kargrhfir ayakgak (Tunceli Pertek'te kullamhyor) ve btiriimcek sibi - :cek ve -gek ekiyle riiretilmi$ sozciikler tiulunuyor.
Fakat daha ilginci, Rusgadaki sadrk anlamtna gelen "vernry',
sozcii[iiniin kcikiiniin Tiirkqe olmasr. TiirkEedeki "vermek,' eylemrninkdk sdzciigii olan ver'e Ruslar kendi dillerindeki srfat eki olan ,,nry,,r
eklemrgler. Bciylece verici scizcriltinti TiirkEeden alarakRusgalagtrrmrSlar ve sadrk kargrlt$rnda hdlA kullanryorlar. Bununlagurur duydum. Demek ki, Ruslar, vericilifii kendi dillerine Tiirk]erden"lnu 5lar.
Tar ihte bermek-vermek sozcUf l i inden t i r r er i len is imlere gel inceAbbasi Sultanr Harun Regid'in iinlii Tiirk veziri Cafer Bermeki,nrnaile adr olan Bermeki sozciifiiniin kokenini aragtrrmadrm ama Ttirkgebir yer adt olatrilir veya bermek=vermek kokiinden gelen b[ cizel isimolabilir.
P r i s kL r>a gd re i s k r t bo l l anndan b i r i n i n ad r ' Ve r rh rBe r i h r i d i .Bulgarlarrn "Virag" adh htikiimdan var. Ve Tatarlarda ',Verig', adrbulunuyor (Nurihan Fattah, Tanrrlarrn ve Firavunlann Dili, gev.Ahsen Batur, Selenge Yayrnlarr, istanbul 2004, s. 254). Bunlarmvermek (bermek) kdkeninden tliretildili ve verici, sadrk, fedakaranlamlarina geldigi rarrl$llabilir.
Sayrn Gtirsoy-Nafilgh,Size Orta Asya Tiirk toplumlannrn geligme siirecini inceleyen"Bozkurt
Efsaneleri ve Gerqek", "Osmanl'dan Bugiine Toplum veDevlet" ve "Aydrn ve Kiiltiir" baghkh kitaplanmr gdnderiyorum.Ilgilendifinizi bildifim konular.
Verimli gahgmalar diler, saygrlar sunanm (Verimli de vermekkokeninden tiiretilen bir bagka srizciik ve gegitli Tiirk lehqelerindeyakrn anlamlarda kullamhyor).
Do[u Peringeklqgi Partisi Genel Bagkam
q,4-
V'' 6*^ ?t'
'Ll^Ar-f t
;Egi€i;;al:*;iriiatiass,igFii?ittiieiii+?: * ii' :l1zlriEEzc a? i2 ! i i 51 EE .Y ; :=
, E F E ; i i ; i i 3 F t
F ; 5 ; 3 ' = ! f r ? 6 6
; iA i re , ; i# ;3 i i * :q :A?€ ;Fa ; r : - :Es€ i1 i : ' l +g'+iis*isca:erc;+;;'Ei=1i i=i ;E;+€i E ?
; 3 ; i a ; - ; i E = s E = ?i ; F g E t s 3 u : ; Ei ; l i i s ; ' : ? i +
IK Uc(4t rt"v1 ) '1\ ' � )
http:// tr ' . \ ikipediLofg/wiki/Dot C4709Fu peripTdC3f,,A.7ek
Do[u Perinqek
Un{lctg.{9 wi!!p,,(ai,", llencyclpp€4is !i!rc,
Il a 6tl denxand.i de yirifier cet article, a cause d.'un problime Ii6 soit A laforme d.e I'article (style,orthographe. .), soi aufond de I'article fualiditi des informations, neLltralit....). Voir Wikipddiu: payes tj vlriliePour PIus de d6tails.
DoEu Peringek, nd le i7 juin I942 i! CaziantcD (Turquie) est un honme pelliglq Utg.
Ouvrier pendant 10 mois en Allemnsne en 1962 et 1963, il6tudie le droit e I'universit6 d'Ankara et obtienr sondoctorat en I963. ann6e oi il fonde la revue .&_dttL( (Clart6).
En 1969 il ionde le t iirki!'e jhlilal!i isci K(il-lli Prrtisi (Pdrti auvrier et pa)isan riyalutionnaire tle Turquie).Il erecherch6 aprds le coup d'6tat militaire du 12 mars !2Z1et arrot6 en mai l9Z. condamn6 i 20 ans de Drison. ilest lib6r€ lors de I'amnistie g6n6rale de mai !?Z!.
Aprds le coup d'6tat du l2 seOlq&blq -!9!! il est arret6 et condamn6 ir 8 ans de prison, puLS hbere en mars l-lt!.
En _L!9q i] est 6lu p{esident gdn6ral au 2" congrds du Scsvalist Pafli (pa i socialiste) drssous en iuiller j99l parCor f -on . r i tu t ionne l le T l e . r d lo ls e lu p res tdent genera l de l i> r r l ,a r t i . i .par ! td?sDd\a i l leur , ,
En -199! ii est placd. en garde d vue et accus6 d'dide au Il{{ sous forme d'argent ef d'armes. II est alors condanrpour de. propo. renu. en _!l L a la tdlevi.ion a l4 mojj de pr i\on er r e.re en pr i.on ;,rsqu en oout -!!!f.Recolvrant ses droits civiques i la faveur d'une loi sur 1es d6lits de presse, il est de nouvea\r 6lu pr6sident g6n6rde l ' l fei Partisi.
O La Turquie a dt6 condamnde deux iois par la (biu cut.opicnnc iics Dfoits dr t,homnr( dans des atlaifesconcernant DoEu Peringek :
. par un arr6t du 25 niai 199! au sujet de la dissolurion du SosJ alitl&Ij ;
. par un arret du 21 juin ?9Q5 au sujet de sa condamnation en L298.
Inodii ier]
Liens externes
ir l tp/W!]!.eqb!!eq.in/Fr/Press/2005/iui.AnetsdeChambre2l0605.hhnAfferdelacoureurop6ennedrDroits de I'Homme dans I'affaire Perincek c. Turquie (no 46669/99).I!4 htlp-/&94q4!1qlqii=!qddosu-perinceV Biographie
I
( I S ' L )\-/
!,$6P"'z'tsR6cupdree de < hlto://ti.wikiDedia.org/wiki/Do?lC4%9Fu Perinq.C3%A7ek )
Cat6qories: Pi|qe i v€dfler I Pelsonnalitd uolitiqlg turque
Isci Partisi
Un article deWikip6dig t'en9y-clop6die libre.
Cet article est une ibaLu:he A romplitrr concernant la politiELe. \)ous pouvez partager vosconnaisstrnces en Ie ntodifiant.
L'Ifqi Partisi (( Parti des travailleurs >) est un parti politique d'extreme gauche nationaliste de "l\rquic qui n'a
iamais dt6 reDrdsent6 au Parlement. et donc ies scores dlectoraux sont minimes.
La positron du pafii par rapport au poids polifique de I'armde sur la vie politique er Tulqr.rie est que lapr6selvation du kdmalismc, de la b&{q et de l'U.{iSi{IS 19!!&!4lg justifie ce poids. Dans une certaine mesure,s'agit d'une position similaire d celle des i|aclicrlc rs en A1s6rie.
Sur les questions de ebyltq, des relations avec la gqlg et I AIE!19, de la negation du Ednooic{e arrnipien, Iespositions de I'I$Qi Partisi ne diffCrent pas de celles du Parti d'iLction nirtio aliste (MHP). Ceci est d'ailleurs traspefceptible dans la diaspora, oi ces deux organisations, sous leu$ parapluies associatifs, collaborent trdsactiveDent, par exemple pour demarder le d6maDtdlement des monumelts commdmolant le g6nocide afm6nienen Beigique, en France, en Allemagne ou aux Pays-Bas.
Imoditle|l
Quelques citations
' ( La social d6mocratie est l'aile gauche deI'imp6rialisme " lll
. < Le k6malisme 6tait la r6volie de la nationopprimie Les si\ [)eches l leq t;r prin, t leJd Ardtrt) sont la syothdse entre les princip(de la R6volution frangaise, Nationaljsme,R6publique et Laicitd et ceux de laRevo lu t ron d o . tob re . Popu l r 'me e t E t r r r ' nLa Rdvolution est le point commun entfe ledeux. , I2l
. << Les grands €tats occideniaux prdtendenfs'int€resser au probldme kurde au nom des"Droits de l'Homme", comme A, chaque foiquand rl s'agit du Monde des Opplim6s. Ila ld un grand mensonge. (.. .) La cause desimp6iialistes est de fortifier et d'61argir leurchamp d'influence. " lll
. << La Turquie est asiatique ' lll
\ , l \ ' { "0 .{ .tv
i
tlr'ztl, t<- f tt't
Tiirkiye dizisi (5 kitap), ODPhin
Aynca yayrmlanmrl kitap gevirileri. imzah veve klsa yazrsr bulunmaktadrr.
, I i / ^ |
L t Y ( : { L l v - , . 'r -
i t ,_t ct i
DOGU PERiNCEK iN OZGECMT$I
)7 Hdziran 1912: C^zran\ep'te doEdu. Babasr Sadrk Peringek. eski Yarglray BaQsavclYardrmclsr, ddrt d6nem milletvekiti Arnesi Lebibe Peringek, lise ctErenimli.
Ankara Sarar llkokulu, Atatiirk Lisesi \re BahQelievler Deneme Lisesi'nde ilk ve orta oArenlmgdrdii. ll do .i, t, ^,& (-tr-l^-r'rr l€'r^c1-t- trila". {'k;"{ '/ -'!-i'i -
Universite yrllannda 1962 ve 1963'te toplam 10 ay Almanya'da igqilik yap! ve Almaocadgrendi.
Haziran 1961: Ankara Universitesi Hukuk Fakiiltesi'ni bitirdi ve Kamu Hukuku (Devlet Te,onsi ve Karnu Hljrriyetleri) kiirsijsiine asistan olarak girdi.
Marl l9d8r Hukuk doktoru. Doktora tezinin konusu ve ilk kitabr, ?rJ'kiye'de Siyasi Partilerini5 Dlrn, re Yosal ' lannast ReltmL.
1964 yrhnda diinya gdrugu oLarak BilirDsel Sosyalizmi benimsedi.Mart J968r Fikir Kuliipleri Federasyonu (Dev Geng) cenel Bagkam- 1968 yrLnda Tiirkiye
tarihinin en kitlese] genElik eylemleri sraenda, devrimci genglik hareketinin genel balka .Dort ! Silasi Ilimler DemeEi Tirrkile Bdln]nn yijneticiliEi. ddrt yrl Tiirk Hukut Kurumu_ __
ydneticiligi yaph. r- r* L--zvr^.ckra I -i cr/-F_..:-:4
Kasm 1968; Arkeda$Ianylabdlkte Arllr1Lk dergrsinilkurdu ve yayrmlamaya ba$ladr12 Mart 1971-1974 doneminde, TCK 141. madde nedeniyle 20 y hapse mahhm edildi. iki
buguk yi kadar tutuklu kaldr. 1974 Temmuz'unda genel afla serbest.28 Ocak 1978:'ftturye ilti Kdyhi Partisi Genei Balkanr.2r l"{at 1978i Ciir,liik,i};brlil gazeieiiiin kuruiu$uua ve yayrntna ijnderiik erti, bagtazar.12Eylrl 1980 darbesinden sonra tutuk] andl. 8 y hapse mahk0m edildi. 1985 Martlnda ser-
be\ l
Ocak 1987: Haftdlrk 2000'e Dofra dergisinin Genel Yayrn Yijnetmeni ve baqyazan.l0 Nisan 1990. ';Sansrir Srirgrjn Ka.arnamesi"rin €rkanlmaslyla, Diyarbekrr Cezaeyi'nde iig
ay tutuklu.1991 yimda TCK 141. maddesinin kaldrrlmasryla siyasal haklanna kavuqtu ve Temmuz
ayrnda Sosyalist Parri ikinciBiiyiik Kongresinde Genel Baikan seEildi.l0 Temmuz 1992: Sosyalist Pa i'nin Anayasa Mahkemesi nce kapahlmasr iizerine kurulan
I$gi Paftisi Genel Ba$kanl.Iyi Almanca ve o a derecede Ingilizce bilirSiyasal Bilgiler Fakliltesi mezunu, gazeteci $ule Peringek ile evli. Ddrt EocuELr var: Zeynep
Peringek (ODTU Enddsrri Taseflm neznnu ). Kiaz Per|nqek (Bogrzr!r UnilersrtFsr SosyolojiBdliimii dErencisi). Mehmet Perinqek (Hukuk Fakiiltesi dErencisi), Can Perintek (4,5 ya$rnda).
Yayrmlanmr! kitaplarmdan bazrlanBozkurt Efsaneleri ve GerQek Ona Asya Kavimlednin Tarihsel Gelilmeleri : Osmanh'dan
Bugiine Toplum ve Devlet; Kemalist Devllm I ve II; Anayasa ve Paitiler Rejimi; DoEru EylemNedir?; Klbns Meselesi; Tiirkiye'de Siyasi Partilefln [t Diizenr !e Yasaklanmasr Relimi; Aydnve KiihLir; Parti ve Sanat; Lenin Stalin Mao'nun Tiirkiye Yaz an; Stalin'den GorbaQov'a; Av-
---F
rasya Segenegi; Tiirk Sorunu: eiller Ozel Orgiitii, /Komuni* Enternasyonal Belgelerindev/t &-f /j ll
rz qok sayrda kriap!rgr, )dzlerce uzun
I)1"n"^c [rn-*G't- ,)z t..v4\1 a
u9
r$Ei
^ lit":d.Plg_1:r_Fakiilresi mezunu, gazeteci gule peingek ile evli. Ddrt gocuEu var Z.ynepPerincek (ODTU Enddstn Tasanm mezunu), Kiraz peringek [Bolazigi Universitesi SosyolojiBdliimu dErencisi), Mehmet Peringek (Hukuk Fakiiltesi dErencisi), Can perinqek 13,5 ya$rnda).
Yaylmlanmrg kitaplanndan bazllan: Bozkurt Efsaneleri ve Gergek _Orta Asya Kavintednin Ta_rihsel Geligmeleri Uzedne-; Osmanll'dao Bugijne Topium ve Devlet; Kemaiist Devdm I ve II;Anayasa ye Partiler RejiDi; DoEru Eylem Nedir; Krbls Meselesj; Trirkiye,de Siyasi partilerin 19Diizeni ve Yasaklanmasr Rejimil Aydln ve Kijliiir; parti ve Sanat; Lenin Stalin Mao,nun TiirkiyeYaz an; Stalin'den corbagov'a; Avrasya SegeneEi; Ti.irk Sorunu, Qiller Ozel Ggiitii, Komiinist En_ternasyonal Belgelerinde Tiirkiye dizisi (5 kitap).
Aynca yaylrDlanmt$ kitap gevidleri, imzah ve imzasrz gok sayrda kitapglEl, vijzlerce uzun vekrsa yazrsl bulunmaktadr. '
ANALizBAs|[,lYAY|NlAsAR|MUYGL]LAMAtro,$i9k|a|cod'';@
2? @^a 1e<(,8AS]M YAY N I,'j,AOM LIYGUTAMA ITD.STI
h4" 3"fn*-
DOGU PERINqEK'IN OzCEQMi$i
_-17 Hazian 1912: Gazi^ntep,te doldu. Babasr Sad* peringek, eski yargrray BagsavclYardrmcrsr, ddrt ddnem millervekili. Annesi Lebibe perinqek, lise 6E;enimli.
Ankara Satar Ilkokulu, Ataturk Lisesi ve Bahgelievler Deneme Lisesi,nde ilk ve orta dgrenimgordii.
Universite y larlnda, 1962 ve l963,te toplam l0 ay Almanya,da i$Eilik yaptl ve AlmancabErendi.
HaTiran 1964: Ankara universitesi Hukuk Fakt tesi'ni bitirdi ve Kamu Hukuku (Devlet Teo si .ve Kanu Hiiniyederi) kiirstisilne asistan olarak girdi.
Maft 1968: Hukuk doktoru. Doktora tezinin konusu ve rlkkitabr, Tiirkire,d.e Stya:i partilerin igD[izeni ve YasaklanmasL Reiimi.
196.1 y mda diinya gdnitii olarak Bilimsel Sosyalizmi benimsedi...y?" 121!,Fikir Kultipleri Federasyonu rDev-GengrceneL Ba)kanr. 1968 y mda Tiirkiye ra-
dhinin en kitlesel genglik eyleniei slrasmda. devrimci genglik hareketinin genel ba]kam.Ddrt._y_rl Siyasi Ilimler DerneEi Tilrkiye Bdlijmii ydneticiliEi, ddrt yri Tiirk Hukuk Kurumu
yitneticiligi yaptr.Kasrm 1968: ArkadaQtarlyla birlikte AldrDftft dergisini kurdu ve yayrnlamaya baqladr_12 Mafi 19'71-79'14 ddneminde, TCK l4l. madde nedeniyle 20 yrl hapse mahk0m edildi- lki
buguk y kadar tutuklu kaldr_ 19?4 Tenunuz'unda senel afla setbest.28 Ocak 1978. Tntyr\e ipqi Kdytit parrisi Cenei Baykanr.
?0^ yart 197!: Gnn]|l;k Aldrul gazetesinin kurulu$una ve yaymma tjnderlik elh, baqyazar.12 Eyliil 1980 darbesirden sonla tutuldandr, 8 y hapse mahkom edildi. 1985 Martlnda serbesr.Ocak 1987: H^fta\k2000'e Dolru d,ergis]J'rin Genel yayrn ydnetmeni ve bagyazarr.l0 \tisan l99O; 'Sansiir Strgitn Kara.naftesi'ni]1 grkarrlllrasr,,la Diyarbakri Cezaevi,nde r.ig ay
tutuklu.1991 yrhnda TCK 141. maddesinin kaldurlmasryla siyasal haklanna kavu$tu ve Temmuz
aymda Sosyalist Parti 2. Biiyiik Kongresi'nde Genei Ba$kan segildi.l0 Temmuz 1992: Sosyalist Parti'nill Anayasa Mabkemesi'nce kapatrlmasr iizeine kurulan
Partisi Genel Ba$kan1.Iyi Almanca ve orta derecede ingilizce bilir.
/ . \t-l
-15 '
DR- DOCU PERINCEKVorsitzeuder der Aibeiter Part€i \
'- t 9i
DoEu Perincek, geboren am 17 .6-1942 it GazianteplTiirkei, Politiker undSchriftsteller- Er ist verheiratet und hat vier Kinder- Seine Frau $ule Peringekhat aikonoEie studiert und ist Marxist-Leninistin seit 1970-
Nach der Beendigung seiner Schulzeit hat Dogu Perioqek an der UniversititAnkaB sein Jurastudium absolviert. Nach seinem Studium hat er an der gleichenUnive$itat ak Assistent ftu itffentliches Recht gearbeitet- In dieser Zeit walPedncek auch Mitglied im wissenschaftsat der ArbeiteDartei der Tiirkei (TIP)-
Um seiqe wissenschaftlichen Arbeiten fortsetzen zu konnen, kam er 1967 nachBerlin, wo er den "Verein der tii*ischeD SozialisteD" (Tifk Toplumcular OcaEDoitbegdiLndet hat- Pe ncek hat bei der Herausgabe der Zeitschrift "Forum"
mitgearbeitet und 1968 seine Doktorarbeit fiir Jura abgegeben.
Nachdem er in die Tftkei zuiickgekehrt wat, wurde er irn Merz 1968 zumVorsitzenden des "Vereines der rcvolutioneren Jugend' (Dev GenQ) gewahlt-Wefuend der 68er Bewegung in der Tihkei war Dogu Peringek anerkannterFiiher dieser Bewegung und Organisator einer lirken Opposition. Perincek wareine der einlluBreichsten Personen, die die These der National DemokntischenRevolution innerhalb der Redaktion der Zeitschrilt "Tii*ische Linke" (Ttrk Solu)Yerteidigt haben-
Nachdem eine Abspaltung stattgefunden hatte, haben Perincek uhd seine Freundedamit begonnen, die Zeitschilt "Aydrnlft " herauszugeben. Unte6chiedlicheAuffassungen, die in einem Artikel 1969 in Aydinlik zum Ausdruck kamen,fiihrten anr Spaltung der Gruppe. Am 1.1-1970 brachten Pedncek und seineF eunde die Zeitschrift "f\oletarische Revoiutionare Aydrnl r" (PDA=ProleterDe\.rioci Aydnl|k) heraus, die sich an den Ideen Mao Tse Tungs orientierte-\ach 1969 schrieb er Leitartikel iit die l5tegige Zeitung "Arbeiter - Bauem"(l$ai - Kdylt).
Nach dem Militirputsch am lz-Marz 1971 wurde er wegen.des Prczesses gegen die"Tiirkische Revolutiondre Arbeiter- und Bauem Partei" (TIIKP) 1972 verhaftet-Wegen diese Prozesses wurde er zu einer 2ojebdgen Gefengnisstrafe verurteilt.1974 wude Pednqek anlaglich einer Amnestie entlassen.
,Im Herbst 1974 begann er wieder damit, die Wochenzeitschrift "Aydmld{"
herauszugeben. Da die Arbeiten an der Zeitschdft "Aydunrk"in Februar 1975eingestellt wuden, brachte er "Die Stimme des Volkes" (Halkm Sesi) heraus.Diese wurde wegen eines Artikels iiber die Besatzung Zypems durch dietiirkische Armee verboten- Im Oktober 1975 wurde die Mooatszeitsch lt"Aydrnllk" wieder heEusgegeben.
Pe nqek hat am L9-l.Lg7a die "Arbeiter- und Bauern Partei der Tihkei" GiKP)mitgegiindet und wude zum ersteo Vorsitzenden geY/5hlt- Von MaIz 1978 biszum Jahre 1980 scbrieb er for die Tageszeitung "Aydml(" Leitartikel. Nach demMittaDutsch am 12.9-1980 v/urde er verhaftet und zu einer l2-jAhrigenGefangnisstrafe veruteilt- Davon hat er 5 Jahre als politischer Gefangenerabgesessen. 1985, nach seiner Entlassung aus dem Gefangnis, wurden seinepolitischen Artikel in der Monatszeitschdft "Saqak" veriiffentlicht. Von 1987 bis1994 war er Herausgeber der wochenzeitschrift "In Richtung 2000" (2000'e DoEru)und schrieb die Leibrtikel.Wegen seiner Reden und Slhdften y/uden gegen ihn zahlreiche Pxozesseeingeleitet. Aufgxund einds Artikels zul "Kurdenfmge" wurde Pedncek am27.a-1990 verhaftet und saB drci Monate im Gefengnis in Diyarbakf ein, weil ergegen das "Zensurgesetzt" der Regierung yerstooen hat-
verboten. Nach dem Verbot ertlndete er mit seinen Frcunden die "ArbeiterPartei" (isci Paftisi)- Seit dem dritten ParteikongeB am 16-10-1994 ist PedngekVoBitzender dieser Partei.Wegen sekrer Rede vor den Parliamentswahlen 1991 im tiirkischen Fernsehenwabrend einer Diskussion mit anderen Parteivorsitzenden wurde er zu dreiJafuen Haft verurteilt, nreil er angeblich gegen das TerorbekeEpfungsgesetzvelstogen hatte- Das Gerichtsurteil wurde am 3.10-1994 von SaatssicherheitsGedcht bestAtigt und in Kraft gesetzt-
Seine Werke sind:
Die innere Ordoung ulld das Verboqegime der politischen Parteien in der Tii[kei(1968) (Tiirhiye'de siyasi Partilerin I9 Diizeni ve Yasaklanmasl Rejimi); Kdtik derKlviclEhs Bitgerlichen Armee und Staatstheorie (1975) (Krv clmll'nln BurjuvaDevlet ve Ordu Teodsinin Elesti si): Geschichte der Grauen Witlle und dieWatuheit (1976) (Bozkurt Efsanele ve Getgekler); KeEalistische Revolution I(1977) (Kemalist Dewim); was ist richtige Aktion? (1977) (DoFu Eylem nedir?);Der Weg der Revolution der T\irkei (1979) (Tiirkiye Devriminin Yolu); Vefassungund Parteiensystem (1985) (Aaayasa ve Partiler Reji.Ei); Gesellschaft und Staatvon der Osmanischen Zeit bis heute (1986) (Osmanh'dan Bugiine Devlet veToplum); Von Stalin bis Gorbatschov (1989) (Stalin'den Gorbagov'a); DieTiirkenlrage (Tfuk Sorunu); Partei und Kurst (Sanat ve Parti); TiiLrkeischiftenyon Lenin, Stalin und Mao (Lenin, Stalin ve Mao'nun Tilkiye Yaztlarl);Kemalistische Revolution II (1994) (Kemalist Devrim II)
a t 3
\:.
1 0 M a y r s 1 9 9 9
Degerl i Kardegim,
SGB toplanttstnt yaptrk. Kati l rm istanbul ve Ankaradr$rnda zayrftr. izmir yq ek qelen olmadr. Hasan F-
nel ve Fikri Sailar_kaldmadL_A$agr yukarr sana verdioimtasla$a yakrn brr bi ldir i -fTrrl ig[, le kabul editdi. isminin"Ulusai SGB:' oimasr ybnOnde konugmaiar yaptidt. Biz karglQrktrk. Oylama yaprlmadan eski Sekl iyle kaldr. i ler ide bumesele gene gundeme geiecek ve sonbaharda yaprimasrdUgU Lilen biiyUk kurultayda oyl anmasr diigiinilltryor.
S. GL.irsoytrak, dikkat qekici bir konugma yaptr. qozumunusana yol layacaQrz. Esasr, bizim "ulusal" demektenkaqtndr$rmrz, i i te zaten bu yUzderi oy alamadrQrmrz;kendisinin gerQekQi oldugu, pol i t ikanrn gUq meselesi oldu$u,bizim hayali pembe tablolanmtztn gUQ yaratmadr{rnrng oru I dti 0 U ; s oka klarr, gehi t a n a laruLMHBls_hraklgrmrz;_halkrn girven aradrgr, 6lnF?a MHp'de buldugu; ip'nin ulkenin vemilletin boliinmez butunluoune yeteri kadar sahip qrkrnedlgl,Mustafa Kemal demekle bir l ikte Atatlrrk demekten kaqrndrSr;kendisinin iht i lalci arkadaglannrn seQimlere, iP'ye gUvenduymadrkiarr iqin SGB iie katrimadrkian vb. i iginE bir gey de
Ordu'da giderek agrr|rk kazandr!r anla$rlan ABD'ye teslimiyetiqinde konuguyor, oralarrn egil imini yansrttr.-Bizim az oy -lmq-olmamrz boyle ko@ndisiyle ba$bagabir konugaca$rm, hem KUrt meselesi konusundaki tavtrlannlelegtirmeyi, ki konugmast esas olarak bu noktadan hareketleyaprlmrgtrr, hem de niyetlerini tam olarak oorenmeyidUiUndUm.
Notlar konugtugumuz gibi, dehget verici. TUrkiye'nin dnirqok karanlrk gOrUnuyor. Ttirkiye herhalde bir- iki sene iQinde
) t _
: ' \
+ , : '
n . :
_Li. l*
r-l
sOylemilt i . Sana yoladr$rmrz notlar qerqevesinde, yani
-rl
l rak'fa Qatlgmalara girecek ve lzal 'n yapamadrgrnr bunlaryapacaklar. Ayrrca irt ica ve bolUcUlUk de ataoa geQebilecek.Malatya olaylanyla,bir guQ denemesine girdi ler, bagkakentlere de yayabil ir ler. Ocatan'rn yargrlanma sUreci ayrtolaylan gundeme getirebil ir. Bu konlarda parti 'nin iziemesigereken taktikleri netleft irmemiz qok 6nemli. Ben, partiyeEeki dUzen vermemiz, sallamlagtrrrp mevzilenmeyi esasalmamrz, ihtiyath bir gizgi izlememiz, gUqlerimizi israfetmeden ve mijttefikler kazanarak i lerlememiz gerektigeinidu$Onuyorum. Geqen gori jFmemizde tartrgmrgtrk bunu. BbyleduS0nmek yetmez elbette, bunun Onlemlerini planlamakg e r e k i r .
CHP konusunda bizden bagka umutlu olan yok. Senindedigin gibi, bunlara tam cepheden mucadele edelim ve AltrOk'u savunan herkesi partiye qaQrrahm (Altt Ok brogurUnU l.selQuk yayrnlayacak, ya ek olarak, ya dizi. BugUn bell i olacaknasrl yapacaklarr).
Partiyi yUzU topluma donUk, bulunduQu bolgenin ve kentinsorunlarrnr kavrayrp Q6zUmler Uretecek onderleri oneqrkaracak Sekilde dUzenleyelim. B6yle insanlar kazanorr,bunlan yonetimlere getirel im. yenileyeljm. Burada hatayapmaktan korkmayalrm. Bence parti 'nin IaECuEtEtmaeOnernti OtqUde buna, yani l ierlerde degigikl iklei yiprryaba0h. Liderl iklerde bo@takdirde yenil ik ve aqrlma lafta kalrr. Bundan dolayr bazrgevgemeler olur mu? Sanmryorum, ama bu da g6ze alrnabil ir,almahyrz. Sadece Parti Lyeleriy!e dulup kalkan, drgrmrzdaninsanf arla yarrm saat sikrlm-?an Tonug amayan ve bir an once9tlliLKgndl liRad4]enrun rahat ortamma dnnmeyt dusi.rnen
rz. Qankaya ilgergUtUmUzr seEim gairgmasrna katrian t jyeleriyie yemek
dUzenledi ve adaylarr qaQrrmadr. Bunu 6lrenen adaylartmrzkrflldrlar. tsu nlar arasrndaTPTE- oiTKtnroltar. buntar araslnda tp'yelitnneR-nze rg olan ddgerliinsanlar var. Bagkari H.B.Ozbey'e bunu soyleyince, ,,dlz bire biroturailm diye driQ0ndirk" yalt{nr verdi. Hem de e(t iazia &Saagrk dedgimiz arkadagtrr H.€.$ebey. Bizim krrmdrhrz gereksrkabuoun adt iste budur kantn*a, "Biz bize'-. Benimle seqim
kampanyasr boyunca gel dediOimiz yere gelerek qahsanlf: ' . ' r ' . ,insanlar bu "biz bizenin" iqine giremiyor. Kafa bu. Buradaki Isorun ideoloj ik. Bir jej let igme tarzr ve bir ikimi Zaten anca\"biz bizenin' iQinde rahat edebilen l iderlerimiz var, bunlarrnkiy-erlerinde iEgll; baE(a tur qalgmal-nn iQinde olmalartdtre[il-ilmftortm biraz fazla mt elestiriyorum arkadaglarr?
SGB toplantrsrnt Nusret de sana anlatlr nastl olsa.Katrlanlarrn l istesini Dolan'rn notlanndan fotokopi yaparakyolluyoruz. DSP'nin SGB'ye gelmek ihti lmali bulunmadt$tnagore ve CHP'nin ise en azrndan gimdil ik gelmeyeceoinidusunursek gimdi yaprlacak i9,.,her yerde UGM'leri orgutlemek.bu yonde karar akndr. Parti leri i t i f uaka Eekmek amacrylaousturduoumuz kurullar, bu i9 mumkiin olmaylnca bir baklmaigsiz kaldrlar. Dolayrsryla ne yapahm sorusuna, Parti kuraltm,dernek kurahm, iP'ye giden iP'ye gitsin, CHP'ye giden CHP'yegibi yanrtlar veri l iyor. Ha$met Atahan ise bunun bir ulusaliephiye aonuEtuiulmesffi@vabr yok. Kurul gimdil ikbdyle gidecek, biz Part i 'ye daha bUyirk bir agrr lrk vererekgeligmeleri takip edecegiz.
Seval ve sevgi ler.
Hasan YalQln
' ,/ats.r_t 6lBto
€:y-'JSt"sj'T*{ i * R {r . i * - S - f
-5*-l\ii-,r tl j
N ! {
r q . i J $: * r$s J.i .l a\
: s r . . { l su $s"d $Y "s , t -d r . ^ \ tr ,i_i _J -$\t-: ! il:t\s
- { s\ tln,4"\ .r+
. , - . ; , ,
\ : ' N ''tS:^\ \l$\ I '. ) s ."t\ *: i \ r- .,.\ -d. : 5 \
\ \ v;$\..:} N{ . s. S \i.* \* s - $
\ R' -C(J
9-* *\ iV\s$ {. t-l$ $ !ir{$i \ i"\s $i.l iSr\$i\ Q I i * \ i t i i t)s ir'oNj i ii }l*'\ : $ i t$ : l u l . \ '- d - l : S v , : t { €{ }r $:.i R$ i'i:::J't': $r*; \5i it l .r{r $}t i r i .r \ l \x-* i -"- ' l -s r*^ i
{ \ : " r ; , r . , . { \ ' o
i |* t t t t \ is i r r* li itst-i\s.ti
/ .L1sj$ rnriiii\1il\t'l Si'i '.\ s s i l t l ,I x.f {L*l 'jlijl{,I $\sJl:i+t\\:
sir*\ + rluilSirt$[, i i f.\ld- j${ -{l
$ !
$*wN$$hN
$*$il$ *l
i-3
I;
s!\
+
$lili6\c
t q
: 1 .- l :
r It l *;.1;rc] \
il1$l .' l { n: f l i
. 5 ;: I , i
-il ir;/l
i ' : -
t pl r ,\ :
I $ -
' N i' r'.. i
: > :
' 4 .
i.-
i : i
$ - i
!-^i
\ -
s 'i.
II:
t . 4 Q
++
f l l - : '
-E
a
.r :;it;;: gliii€€ii;?i ;E;il:::ii:5 ;is*i:i?rE ; ;i = i ;! : : ; : i E ; s: i il ; i i' i: ; ; iE ii 1 E ;i iii E EgE Ea;E4iE;€ iiiiiEisiFli :;: i;!!!iiA'= -'-,fr i i;*:; i:i ;i:E::;E!!:* j;i:it#;;iig;:f iil;;i;i;:li€i{:
lfiiEiiiiiisiii1e; i - i ; i I ;€*: ;si;F*c;g!;Ei;;;;E;: i 9: ; i ; ; : : ; Ei ; ; irE;;5!:*;$i
+"
JFooo
Iootor < t
E F \6.
(tt()4
o)o)
o
c):=
:c),(u;o)q)Ec)
E(grti<
t=(!
(g
+(g
E(si<(gcY
\-"ry',f | / q"#T ^.^^^,yi\ 9liwltut I uil u-+)+t : ^T t/-'-4'14 wJ''J Yf -/VrlYL/ra\
/ l
zyta'oi t -*y)'y 5q
1,) ;*-'r''1 v) Q'utY'-'W d-1
(
h, ")
" ^ \ \
tr-ya() t Y/1'm2 1\ )' / ' /
t , / uLr.nA(yC+ch::+I?
\/^-^""4-tPC J I
\_,1/n \-^,V'Vt I. I
0/ \ -^,aIt
I ^ " n - )
(a71't \/v-?.}'tt 'r t (-I f
- r \
(_-.: \a, nT )l - , * . * :^
\x,zrnr-n \ rV\.'/\../ || 1. ln l
T4"rr\ -\/\4v1,-a4'l <*T"-( Jt
)-x1w^{)\-&-
-/.7.u 9I / . f ^ l - - -
WLdwY{-lir\^\A >1 ) _L
p\4-,144,,14 l" ": V4 \/\''Ya'A-4 -
a{
t.t -tt4,4 O17v\ !
,)-) t ' uw ' n4 g+ \-l41-4\-
.,"5/ "--.-,l\Cr h/\, a '
-44,-/) y17
'-r1L t c+'t1l ' - l :1,1
'--^/tt^\
H @s
YT-H
-^ _r-I*d
-rfm\
\-.4r1') \ \-// t- t
--.\./1 \ <-.)
"14 . ,o
- " - L ^ " L b l
) '
: ,
e( ) '
; E
il
a 9
-
. -
s i
d i .
F , i
.s.
, :5
l z
= > .
z z
- *
; a -
+ c - di i€ E
c 6 _ 9
; E :
* E "3 . e i
> t a
r . . o " -
? = .
E = >! ^ ' c
'.! !a:
; >
! ii: E ; !f : a e=1! 5!t;: :,;1* -=!1rl:; i *i1;:* l* ; i Fi i : :;;;'ir I : ;:a;fi:i5;:;I;:liZ;;ir1:41i;i7;=-:t',uj i s ;F; i :Et i i ; ; i ;5 , : ; ; rr i l \
I J- . \ \.-5) \ \
b ,
z!#*==z\ia ft=:
)b0
V
kz
5:JY
S\
r c : . g
: 7 !N i =
v t - + .
.= a -^ bt)
* : - E >
' a u l . =
I : :."" ;
: a ? !
; - - C
= : ; - o
= F x i
tr ii: i^*
t , ' - 6 FO 3 c I- a F _ 6
o ' \ ; W =
> F h ?
Ee-sg
-
L-bY
-t-l-
-. U
>)-bU
-qlatl\a!
-Ys-l
egaI
- -
. --\at-lo\FI
i = E * !
1 o : o :
( {:.
. \
, ' . . . ' r t ; , ; : '
L
lzoz
6002
eo't
LOL
8L 6L9L 'L
7L €L/L OL 8 999 89
,9'o9
L 9 9s 99
a
n-,A.-r.1 / ""'g-r"rt ulwz(f.1 -
'-(,."'ZreZ t (z' vl, --+
o,@v114.e I l-'T-''^'1 *1.r^^"il
' u5,7-o-,,11 -nr'l:O ,t.ov\A'l /
w-u","v*1) (u
y-,'-..1 ,i,*l S 1llDrv1,'v1 \4/'o "{-1 €
, ^o..v14 o\
l -
0v}-lr\ ,-14 c"\.2
, W )'",'irY'nu'-oq_ V U , ?lr4; ruVl- 5 \
l b t " t ^ v ' s 2 C \ l
t (
I}"WVffi-V'K,&iVWsd.{,Ii lvu30ud zzvf lsvuv 00'0r-fl0'6r'tlul,t.dsu'rrd {.dFr
*- ctlloa o"I0ttfi,tilt:,l],J nxJ ittilltil,'flui liHios(,flJntr@til#7cilV "r,/Avfi6UfiVtt /,{ "ffSV s7^tOrsm,?saff.iilu,fim
Af \.t),r7tt ".ff ?AMssly fiii:il .t4/ tf v,2 vlsgv/l{f ,Ji;glxt psn,nA{/nil/r/7'?,97/IW,)'Sfs,y] {970r "dtl ffi o t;ti ly 64 5116tiltt,2 (tnu,tr,{\.,f,fr,?\rifrfr A{,'f,J i/l^tyng) om.[a{9r19r rtfij{iJisaoNl ilrNmf,N tlitr'Iq(itffi A{@txtr{ "Nil.It '�ilffNttil\v$t otK.s "(nN{frto)Ma?7,fl@ ffl .[.3a{Lgil\' (alt NI{il r\f i{ll "rttyo .xalci'rtM,c7 "N\r1ffy os l:ttiitQ+ll ou7\F.t)[.wA{
" fin{ mli:J)'JLfuIA{NiJigtfiA)up',{J$IWil,titI[IA fiiS n,gl^t\V', u nilfrntDfitutfip)':,lik{vlitiilriv A{@st/7ff7,r[,!t,uil "A{o;s/fitrimr ,flkltiyt.},\aTrl
TVRW}K TKZg}KIt\rvlI{T)Oud xJol{ NftrvT.lIA I-I,01, ISVUV 00.UU-00.IU
IsiilJ,uvzvd UIII{ gfi N,tr]IZVgO tt O^fi VU 6.10I
$)
l \
ii{
.f
\
I
, {r F
x$' s
rNc t \
. 9
{ .t ' i
{\ g{ .
\r-. i 1
q i
L3- ' -i l a l S'-4&.
:a,:Y
, {{
. \
s'{$\
N}
g-t\ \ -\
$
n\I
(
$
* '\
s
.J
v
V
\
\
\\
a"
, 1' , N
5 ' s . �
\ ' . i
. t
i \
t o
1 . \i \ }
[:,
. i \
-\
<x
.?-
\E'
lfr\
J' t...s.\' . )
.!
\i
N
\F
\
\ts
\ g . l '
* . i
1; ,i
' { -
. J -
:
-..' i
,t cf\
ll.^ S= \ ' \ $3 $ i $t ' , f ;[ \ \ ' s
t ' r " i(sr "t - d) - / ' :
. i - E
, f i $r-\ i
* l' t ' n ' -E. l : :
J s" '++r- - { ' il- 'i
-,, u--r'-'--,:-u-4 ^X-\/ - l
sN=I
Yi
' s , ji
\ {
\ ss - d$.\-'\t
t r Y Ss .
- f ) * tI ! ! ' ' Si S ' y ' , 't i ' J . \ : {
t ^ ! " 1'" t \ rl. ,\a , -
! n t \ E
\ . } \ j i. 3 \ \ $- r , . t . s y
J . !d \
q J ! - , { i, { , . J I S
J \ J r r . l . i{ J J . E \ " IJ a 5 " ^ , - i
\ r - ' ' r ' S q. d - s . i '' v \
' o t . ' ) s: . i s d . , : . i s{ 9 , } ; . i i\ i S i . d r J
J '
\ \ ; E -- < . .
;
Ir j
s d *) " J \ r
p $: $
\" ;i' i i q\ , 5
..'| \: \ - -
9 r . 1
.Ls.t
{
d
. 5
AJd . r \
\: .fl. , " , h {. i ' i I r $: , \ ) i\ t i e- \ 9 {
-$ - \J O . . n $
, , N ' \ S\ e l
\ ! v
e L J* .S s . \
.: .,!
\ \ {
i " t(S ,.S) s : \. e i : \- ; \ " \\ J - i t -
- t i .; c \ ' $t G q
\
\.\|
t\l
s
I
J
{
\r'1," a,-;-s-zz*
$F
&T
I
i\).fl
d
.l)-<
v! -e\-Rt -h,
( i l
F N* \ r
$
' \ ' a\ '
c
h \$.
F\
aR'"
N ie . F
N
.>
F\
D
"S-
t-
N
\c
9-'1
o.- -
i 1 4
$'r-,
^ i \ t rr . o
c\ .
: , I I
.<c ^l d \\ t -. Y
$
I
$o
.\
\i
t
$
.a;S : tt!n
1, 1r ,t '
t
Yzai"'
N,
ai\
!
{F
\5
I
/
,ql-
I
d't
,";r!
:
;.
s l
N
\
F-
-!
.a
. t ]d
. \
Er.ss-
*
nFS
F..-{
5 '
.{\
..|'f.(!
}s.
|.
..>.s{i
*:
j
s
<'$ -
s
tnF*
\
\ '\ o
I
$Cr
$j,-(.
l ,
c\ssF.
r\{ ,
o
dt
II
\
\:
\
i1F:{"
s ,
\$\
s
s
A.-
IF{
N
T\\ .
,j^
\
-\
NsI
- !
.s
l.F
sF
A
\ :
i i "
i \ dst
sQIi
\ . \" RA'Ts..Ns{x\P
\ s' sc\
qg
$\ i ,
T '
r:-rsss
a(\.{ '
oT . \5 : S
F
r \ X ': , -. { r
\ t
$ r
, f l
{ " ,t i 'n $I T
\.J
I N
f , v r 2 . ' ) ' L l
11 "2 L--,_-.....-,_----<)
WYot -v 1 \ , Y
e . y l ' � ?'unw b"n 1*)
*, c)1/VV)
*? ry't)
I
o
t tr'yatWt-lt I
'*?rfu 1 l4 *1.{
L1,.t1r11 Vl-I t,1A V" ,! '
( t
' t l t - - / t l r , , t - . 1 , \ .
' _,1o | -q2 4 !:
/'t/ U rYlzLl+x41 n2-a,a 1J:u/izUzt/ s , ^
-4.'-rlf u1l
/
,''tzl '?r"{ , ;;1:yl */,e1',
: ' "-n'4' ' t t ,?r,. r , ,
. 1 : - l - . ; l n\ l i : . n ' n y
,' l,/.tu(4.01^,1 \-Y 1r' t L'
) "14.?J l
^r.t a,r-l]'' ya'te-?1 )T4) '7'?') 77?
3'94-n1'>t11tL
a I ,4 "t L4 ?-^0+1 l ̂' ' q D
r ' t
\4'qn/'v.tuW
' , , a n ' t / 1 1 1L4' 'f V vW t't u" t/t
)E5NN!ld nto(
"L"l r
\ . .
' t i " '
' . : ; ; : : i l
, , i . i . t t -
' : \
r i 1 1 ; i , ' " : : - : ' { i i " ; r l : : : l n ' 1 e llIIII
i , r ' ! :1 . : t i :? ! r in i . . r l 1r i ! , i .1 i - ; : L- l r ! - ' : , : o L i i l E ; / Z T l Z t r
I <-- '''1.-a-4.'2-r^4- .-! -,12. " p. / of.-v
)v,.4-,r.1-X4 Wt o k).1n! "1^-
L', xnn1 -,-*tr-, - ' t '1'+"1>q/"dn-nv t
vl hr.tt -4?V Tr" ;hjz,"^'r*--7anffi-z-> t-t1"r-L \4.'w7-ry?1.)tV*t -J:", "l*^--l O
? t o
''t'a1wrz-rW? fiJ 4v) t^*1""' t'-t-'t $
).,1,- :Q ' V*2"^^f)Y "-Y/-'L ')"
0--"U"4'\ ' ' \^/v" '^A/?-)c:r ^ '&{Yfl
' | u
\,a / ua ,t t.1ryV \4.ry 4/4try ^Yn'VW'7 4t1,-
)-n"ttrh-? 1r''7a-'4'.vtry r'rn/y2
^ -, 5lra.qa-a 1\ -u.v)-\/r'm
. t 14 , . ta / t1 _ t 4 4 W, l - ' 7 , t / , 0 - ,-/!
€*, l-, "7nt , i-1 '-"A'r*vL vy.," :+zVn + k''4 (l
-,'- "-'., a-1-17--\? 1.y4-yy/ ^-r?'-L-!yL ' tZ 2-1'
ALa ^.'t--..t'zt -t"*-/n/ +'?-1 I4 "-?"
a , . . ^ ' P ̂- : o - ' % a-v'".r, f*^.'r1oo1 o?d a:_-qtl '-tY
J)+C,w,t-5/
' . r* l - n,a. t -a n?la u,r l '4
t - r - 0 - - r -
7 4l" ae'\a J wY 4nY rilnnl4 o/
,l +on*1
L*L , b.n<) n4rll*---7
h,"^zt-tt^t'a la l z ' t
' 4d1 h ,ro t / t '
/ t1. I t '4 u2/ t ' ) . ,w" ' '
f '7
. n,
od \ '4 \- / \ --vt
' ,-^"'r..1^t(:l ',n
vrn "'n !+a ' t-4)/)1'2' ?.+YVT'S,""..,.tn o \r1a'> ,"-)z--r-O
0 n *I/'t o t\v r/z ., v')?-,/ ' /
J n'^'M'y"^A'4n/ >1"v-)a4w) 4:* y""f/
\'l
*n"yrtl t"w'v a'Y-{ -'+'''a7 &'v^t-'\ 't"v ( -u/n't o /
I,t'i r\
I(
.(
s
sLFl '
\
F.
F '\
1^,
fa,
6l s t
I ) .' \s
F ^5 , -
S , N: F
S ,.tJ
\
^- l ,a' ,'4.r7, 'tl,"z^<t '*a7z1 u t 2
"to)"t1-t",, ""Y I !'lttj' -,14-)4\.,^ ,r.o 1 | ^t'ra'ojz
\'t/a< Y'-t?'
' -%-.1n--r-7 '-*^&vy il/G'/'% 'l d I
'*o/ -, i.--0 -'-r^)t-rt4-{Y{f / Ve
w?-r, ,2 .u, -u1.1'L :1--t"-tt .'"t"t -"n--9
\ 1/,^,vra-v--n ..-v^p(-/ yu ,r4.b | )< ro-u
. L/ ] ' -L,t t 4-Ly-u\ ^"-YL', a/ I c-a|{w14-a. n?M r fuy\-"?:)_
"-,.1-..t/ c'-1/'/a-rn12't? Vry*,
1,t t-{,-'t,J '>zf : W -1\, 1"14Y-A .Lz, t--wry,'u w(,7 v4L\/^4'vU f :'- -L1^tv'\"/t '
! ' ' I
r
" ^ , , , \ , , 4 f f i 1 l l i u / t ( q^atnr<q.vtA ..fr?q/ ' \'^/17'vW 1
Ih...Y7 Lz'r-tzfvyunytlu47: J// "^t-ll
S=s i t
' '-n'+a^2,-'t.l ).r/1.44.y1 1-r1/ ,-^r,-4.-l+-rr{:
I"vwt"\'<,.'r-t-1
I _).rn1,,A/y) 2112 .u,,L.n-l-a-,y1 l+""unrX
T $'".%, aLa-g 7.L*/' ln ?" b h14"/,-p | 1\
q,D /-o --'rVt^Q4-o -/1.Y-ulA fl*
@)
7 q
Li )A} - r
Asi(\.
c ,h--.l "/
(\JN
-4!
N
s5\
rNF-K}s
nt'(- 'a\
' ^ N\\
oc.?C
:
--s: l--P
>\
:-ri rL5t
J.-' t
i ,S
jpe r\
i.t-.{
s
7 ( g
Y " l q , ^ i ! r l i J i , :
Sayin Ertugrul Ozkijk,
Hiiniyet Gazetesi Genel Yayln Ydnetmeni
Yalein Hoca, Ankara'da Avukau Dursun Ermi$ arkadasrmlz araclhglyla gbriiimek is-tediginizi duymu$tur. Ne yazlk, Yatgln H€a'ru$ gazete ve telelizyonlara demeg veya.miilakaf vermeme ilkesi vafdlr. Zaman zl']:.an bu ilkesinden laviz vermekle beraber,ilkesi geqerlidir ve 6ziir dilemektedir.
Yatqrn Hoca'run, iilkemiz aydrn ve sol hatekedyle Politik ve bilimsel gelitmeler iize-rinde zaman zaman basln aqklamalan ve dzer yazllarl olmaktadlr. Bur ardan en yaklnzamana ai! olanlar "Sicil", "Tarihge", "Eakr$" kimpcrklaflnda yer almr$trr. Bur arrooiimiizdeK hafta sdrruza posta,layaca$m. AyBca "Yiiriiyii$" Ktapglglndaki uzun gi(itdnemlidir.
Yalqln Hoca, gegen yaz bir basrn aqtklam!$yla Refab Partisi'nin kapallmaslru istemi:ve avuka! Dursun Ermi$ aracrlglyla yugrya bagvurmugtur. Aynca Ecevil'in sol adlrukullanmasrtun sol adrna gok yaolltlcl old0gunu dii$iinerek ddva aqml'tlr. Her iki davaflngeli$irni Avuka! Dursun Ermi$1edir.
YalErn Hoca, Milli Gilvenlit Kurulu'nun 28 ;ubat toplantlslndin bnce imam hrtjpokullantun kapatrlmastru Onermi! ve yargl savclllk, yaJglgllk, emniyet' kaymakamhk'valilik ve dgretim iiyeliEi gorevindeki inao hatip grkr$hlafln mutlaka tasviye edilmesigerektigini ileri surmii$tti(. Bu iilkemizi ilkd zananlardan milada gelirmekigin attlmaslgereken adimlardan birisidir.
Yalqln Hoca, Tgn'nin b;r taika! telev;zyonu ve lha'Iun polis kameralarlndar ibaret birdevlet kuruluiu oldulunu lok sngeden haber lermi$tir' Seryar vaiz vc $imdi larikaqlisadamr Fethullah'a taprnan, i$yerinde eski arkadaflrn da olan aydrnlafl ve bu aradr'"Cumhuriyet Cazetesi'nin soytarsl'olarak niteledigi Toktamlf Alef i yazryla azada'mlsttt.
Yalgrn Hoca, Eyliit 1980 tarihinde darbeden bir hafta once 9lkan "Bir Yeni Cumhuriyet
lgid" adl kitabrndi "Generaller i$bat$a gelecek, Erbakan'r hapse atacak ve Erba-kan'dan {tihr qok Erbakancrlrk yapacak' h,rbedrd bu sozlelle telmi$til. Bu nede$lesekiz yrla mahkum olmustur ve kitap hala yasakll.. Ancak $imdi Tiirk ordusu'nun birdokftin degitikligiyle bu politikaslndan vazgeqmesini ve yobazllga ka!$r sava$ aEmasmrmemnuniyetle ksrttlamaktadrr. Yattuz Ordtr'yu su anda giigsiiz bulmaktadlr. Son bri-finglerle Ordu, Yalgln Hoca'run daha dnce isarel ettigi gibi adalet ve emniteFidaremekanizmala na sdziinii geqiremedigini k$ul etmi$!ir.
Yatgrn Hoca'ya gore bu guqsiizliig0 dev3$ ederse, lstanbul, Ko$ya' Urta, Erzur\rm,Diyarbaklr gibi yerlerde srkryonedm giinde$e gelebilecektit.
Ydqrn Hoca, btt0n bu geli$meler iginde &lep ve Hadep Qizgisini aymaz ve i$birlikgibulmaktadlr. odep'i olufturxn Tkp ve De\'-Yol igiDde her zaman hiikiirnede i$birliEiyolunda gii9lii egilimler ol!$turmLrl!u.. Bunlir, insan akllna ve Tiirkiye soluna Siiven'meyen anafor akrmlardrr. 0dep, Tiirkiye solunu lemsil elmeyen, biiyilk devletlerle on-li.rln medyaltrun bir deanegidir. Hadep ise- tli( parti ollrmemrs ve Re(oh ile imam h{-tipleri savunarak, Tiirk Sericiligine goz krpan ikjnci bir "insan hlklarf'dernegineddnii$mii$tiir. "Ne Refahyol, ne hazr.ol" I$anbul biLrh.rndan grkmrs, hiEbir anlamr ol-mayan iki g6zii 9a5! tfr sdzdijr.
( n9o n' l"
- ! . ( ,
L t c 1
o
|".''.'" "'
Yalgrn Hoca, bunlan eleftirmeye ve bu yanl4 ve ikiyiizlii yollut da durdurmaya tall$-maktadrr. Bu ydnde yazrlarlru her ayrn ortaslnda grkan "Heplleri" dergisine gonder-mektedir. Derginin son sayrslnda yayrr anan"Paradigmaru0 Sefaleti", kemalizmin koyltive abartmacr ele$drmenlerine bir ders nitele$Ddedir. Size gdnderecegirniz posta igeri-sinde ]er almaktrdrr.
Bunlann aynnllan brsrn agrklama ve yazrlaoo tarihleriyle birlikte gonderecegimiz K-tap$klalda yer almrtor. Kiitiiphaneniz i9io gonderiyo.uz. Hoca'nn 0ziiriinii tekarlFyonlz.
Bir de ricasr var, bu aia yogun Ealltrnls nedeniyle basin dgrkianra$ yapamryor; yobazKazan'rn brifinge kaolan savq ve yargrglarla ilgili olarak, kendisini yetkili gosrcren vemecliste okudugu madde, yobaan her sozii omeEi dogru degildir. Bbyle bir maddebiitiin kamu gdrevlileri igin gegerlidir. Bir ve€riner veya bir orman miihendisi de. brrseminere, bir konferansa, bir kursa katrtmak iqin ilgili amirden, bakandan izin alm*durumundadlr. Bu he( memur ve iiniveAite meosubu igin gegerlidir. Ancak bakanlnokudugu madde, 'qaftlma yerini terketne'uzun siireli programlar igindir. Yasalatdabunun iicredi veya iicretsiz olacag! da belirtil mistir. Bunun tehir igiade bir brifinge veyakonferansa veya bir lartrlmaya katrlmakla hiFi. ilgisi yolitur. Ozellikle savcr ve yar-grelor igin bdyledir. Ciinkii Tiirk sisteminde osmanlr'da oldugu gibi savcl ve yargrglarda ilmiye slnlfindan sayll[lar. Osmanh'da miiderris ve kadr'r n haklan ay dl(. Buboyle oldugu igin Tiirkiye'de 9ok zorunlu olmazsa dglenden sonro hiqbir dava gdriil-mez. Aytu $ekilde, iiniversitelerde ogleden soffa ders olmaz. Bu bgleden sonralarrn il-miye srmfi igin ara5urma ve tetkike ayrlmasr4dandrr. Bu 6yle oldugu igin Tiirkiye'dede temyiz genel kurulunun karallnnna "iqtihaf'veya "doklrtn" denmektedrr. Savcl veyarglglann kendilerinin uygrn gdrecegi bir brifinge gitmeleri, ilmiye srrufirun kiitiip'haneye gitmeleriyle aynrdlr. Bir yargrg kiitiiphaneye giderken bakandan izin a]maz.Ay[ca Genelkurmayln bunu bildigi ardasrlmrktadr. Savcr ve yugrg brifinginin saatonaltiya allnmasr, ilke olamk bu tarihte savcr ye yargrqlafln sadece telkik ve a.a$!rmaile me$gul olma geregiyle uyumludur.
Yalgln Hoca, kendisinin adrna referans yapdmadan bunun arattr0labilecegi ve dogrubulundugu lakdirde kanuya duyurulabilecegi, gd.iif iiqdedir.
Musrafa Gokoy
Tel: (0212) 576 06 80
Fax: f0212) 501 46 88
1 1 6l
t
Prol. Dr.
Yalern KUQ0K
P A R A D T G M A N N S E F A L E T i
Dinya da riski en az aydrn oyunu ne olabilil? Ta9 olup bir ye.e gakLlmak lar; harekelsizligjo riskison derecede azdrr. Ancak hem harekellj gdrUnip ve hem de ta9 rjski ile,e$amanln da yollaa ol'maldrr; SoOuk Savaqln en srcak zamanlnda, Ttirkiye ttjrtj emperyalizmin ileli karakolu iglevioi kablletrnjS bir toprak ta anti-sovyetik olmak, yerine gakrh la$ kadar tehlikesizdir. Tiitn anti-sovyetikler vebsnlarh bastnda trostkistlet, bu ttlr aydtn oyununun oyuncusu old!lar.
Ne yazrk, larihin ilk b0yuk sosyalist denernesi. insanoOlunun btyuk garksr Ekim Devriminin kur-dugu d0zen ait|k tarih olmusttir. Ama yine de, tlkemizin, sayrlafl 9ok az trostKstle.inden biisiolanDoktor Fikret Baqkaya'nrn henrlz kininin dinme d iOini gdrtyolUz: lvlt kiyeli'er Bi{fi6i'nde yaprlan T0rkiyelarihi0zeine tan$msl birloplantrda. sozleine, mesela Sovyet Sosyalist Cua*ruriyetler Bi igidenili_yo{, ama o ada ne sovyeller, ne sosyalizmle ne de cumhu yetle ilgiliolmayan bir ydnetid olabili'
t€r"(1) diye ba9lyor. Herhatde eski ahgkanlgrdrr, fakai benim. dnce kurucuso olduoLrm 0zg0r l]ni_versiie'ye dgretim tlyesi olarak davel ettigim ve daha son.a da rektdrligtnd brraktrglm DoktorBaSkaya nrn, ho$landrol bu yeni sosyal eylemlilik d6neminde, kendisine yeni korunaklar bulmaktagecikmedl0ini g6niyoruz. Doktor BaSkaya, "modernlesme, cumhuriyet, gagdaglaSma vesaite deniliyor" sdzleriyle, bir feddlye yazryor ve bunu kan lamak iqin de kikanf ileri si,r]yor; bunlardan biris'nia}yorum. qok kzmt$,:aktaayorum: 'Anayasa N4ahkemesi bagk6nr ge9enlerde bif gazeteye demegvermig: 'Refahf i mi l letveki l ler i hakkmda i ler iger ikonusuyofmug, onlara cevapvermeyi dahrdus0nm!:yorum. Qljnko her havlayana bagmr gevi.i.sem sokakta yddyemem diyo{." (2) Bagkayann, 0!kdmizde yobazlann hedellerinden birisiolan Anayasa Mahkemesj Ba!kanfna 9lk$mayr ve savcrlarave polise komuta eden Relahh g0ruhun lakdklerini kazanmayr bir aydrn oyunu olarak kesieftioinig6r0yoruz. Gerei ben, Anayasa Mahkemesi Ea9kanr ile ilgili b6yle bt. gdrdermenin kendisindenbaska i9 saygrn profesdrrj n kalrldror bdyle bir tart$mada yerini gdrem€d im. ancak boyle bi. erk L;lnBaskaya'nrn qok geC bir zamanda hatr.ladrgr K0rt Davasr'na olan ilgisinin riskletana azaltacaonr an-layabillyorum.
SoOuk Savasin ilerikarakolunda Sovyet dLjgmanhgr ile "solculuk'yapmak!e Refah rn hLjktmelin'de, kemallzme karsr biitiln elesti leri azmsayan jnkarq ve aynr zamanda. (hyanaksrz]|q, ve olqusrlzluotjyle. bui0n saglam elegtirilere kugku gagrran ve bunun yanLnda, Relah yobazlarrna yonelik hertrlrlii h0cuma, fetigik b[ demokrasi edebiyatLyla gdoUs gerrnek Doklot Baikaya nln soyullanmas]nrboyle yapma zorunluluou vat. l\lafiin, somutLrn zengrnlloinde soyutlama onemesi. tiretkenlioini bu_.ada bir kez daha gosteriyor. Bu a9dan, ben, Baikaya'nrn bu yobazlara do*tin|lgtjntj, Ozg0r Uni'versite ile ba$layan Kiirt fldrlinun risklerini azaltrcr bir tedbuLilik olalak gdrme eoilimindeyimi Tdrkiye,lerici hareketine bir zaran olacaarnt sanmtyorum. gijnkt Bagkaya nrn Turkiye ilerici hareketinde biragrr|or bulunmuyort ancak, ben rjlkedeo ayrldLktan sonra K0rt Davasr'oa, toyle veya bdyle. omuzveren veya vermek ist€yen, aydrnlafln bLjyik eoounluounun Retah yobazlatria kucak kucaga olma-srnrn Krin Davaslna yarardan daha 9ok zarar geliecegini drlgrinrjyorum.
Once iki noktayr aerklamak istiyo.umi bizim ig;n onem| oian b]l KUd Yikeli$idir Bizim qdrL]91-mtze gore, aydrnlanmrg, srlrekli haklaflnr arayan, enre kqi. 029 rjnUkqn bjr Ktd GerCekl gi , Kti rt halk Lnlnkendisr bir yana, iilkemlz ve bdlgemizigin b0yrjk bir zenginliktir ve son on yrllarda bu yolda gck 0nemlladrmla. alrlms bulunuyor. Yakrn zamanla.da, Tri.k te evizyonlarrnrn birisinde gorduglm. efkek kar-deginin PKK gerillalan taralndao oldij.Lild00rjne inanr drgr igin rnuhtemelen serf brr PKK katalamaslyapacaor beklentasiyle 9agfil9n bagr beyaz yernenrslyle ortUhj Kart kad,ornn. barr9 Qaonlaflnr en
I
inandrflcl bir bigimde diilendirdikten so.xa. bir de kendjsini reddetmesi istenince, ololerini anlFb4aJl .:': r:'kaglan gozlerini oynalan, her c0fidesine bir grll!9 baglayan bizim yeni soysuzlaltmea his b!nze-meksizin,'ne istiyorsunuz, babom, biz dkilerimizi duvar diplerinden topluyoruz, ot yiyoruz. hapisha- " ' .neye yaknlanmE ziya,ete her gittik9e dayak yiyoruz. dilimizikestiniz, yeler artrk" sozierini dizmesi;bu ydnde kat edilen mesalenin Co|( deOerli drneklerinden sadece birisidir. Bu ydnde Tirk aydlnokatkrsr &|emli ve onurludur: ancak bu katkrnrn. ko$ulsuz olmasr dtigtjnUlemez ve d6sunLjh0qtnnsanmryorum. Ko$!lu, tanmrndadrt.
Tanrnunr ise 96yle an|yorumiben,9u andaTrlrk Devleti n in dnemli solunu olan. rned-lv nrn pek gokyaytnrna katrldm ve yayrn da ydnettim. Bizim katkrda bulunma ytlkUmhllog moz varr ancak. bir zamangelda, bi yandan Hasan Mezars,ve (fi6er yandan Mahir Kaynak. rned-tv nin basyorum$$r halinegeldiler. Hasan l,4ezarcr, 9evkiYrlmaz veya Hasan Htseyin Ceylan ya da Sevket Kazan benzefi bnmantrk erimesiyle, ileriye d6nuk tim yrlzlerimize kufrediyordu;eninde-sonunda, bizim devrimcilerimi_zingilvenini kazaoan ve onlarla birlilde" solcu ve devrimci gdrtntm0 vererek, komitelerkumug dahasonra daonlafi ispiyonlamrg birisioian Mahir Kayoakla aynrkanalda gdr0nmek onuruma dokunuyor-du. i$ eq?klaflm arasrnda kopyala( rar. bunlafl veblillarn olduou yayinlara katrlmayacaoml yaaylabildirdim; kalkmE higbir zaman kendinrzi reddetmemiz anlamrfla gelmiyor.
Bir kez yazd&mr sanryo.um; ama yine de dzelliyorum. insana en gok yakrFn insanlft halifingrllme oldtrguna ananryotum; g0lebilen insanr gok 9ozel buluyorum ve yazlanmla konugmalarmdag0l nq Ooeleri de sergilemey€ dzenitorum. Londra'da bdy{e bir kon usmad an sonra, d in leyicilerimd enbilisi Qrkh ve 'blz Yalga K[90k'n defiokat bir aydrn sanryorduk, Nasrettin Hoca'ymr9' deyiverdi:aklnca azOlq0de dvdrlkten soora boyDkblcude bana hakaret etmig oloyurdu. Nasretiin l_loca diyefekbana hakaret ettiOini sanryordu; bdlgemizin btyrlk lilozodur ve ben, Naslettin in yanrnda. sadece birzavalh anlatrcr durumundaym. "Dermkrat" derkeo de, benidvd00tin0 sanryordui ben bana demok_rat" denmesini 6nce bir hakaret ve lsrar edilmesi halinde ise bir k{rfir sayryolum. Bu nedenle banademok!at demede tsrar edenleai, uyaidd,nan sonra, en garesiz kalnca, 'bak ben de sana dernokratderim" sdziyle susturuyorum. Kird;stan Demokrat Partisi bagkanr Eazaninin. Clinton'!n, Kohl un.Mesut Ydmazln, Fr dak Floca Erbakan'n. Madam Qiller'in, Cem Boyner'in. demokrat oldugu bid0nyadaben kesinlikle demokral degiliin. 'Demokrat" dizc0g0 kirle nmigtir. artrk pistit; takat, bu kadaldeqil, aslndateorik dLjzeyde kusurludurve f,4arx ileLenin'jn bu sOzc0ge ba0|lkalmalair bizim iginhepzo uk kaynaordrr. Boyle oldlqu i9in, "demokrat" olan bk parliye girmem ve adt'demotrat" olan birgazetey€ yazmam, ostelik bdyle bir gazetenin krinyesinde birtakm eski-yeni refahl'd va6a, higyazmam; bu gdr!$le m de yeni dBEKan uzaktir. Daha 6nce yazrlmDtr, ve i9 evraklanm arastndakayrtlan bulunuyor.
He n0z ikinci noktaya gelmedjn; ined-tv dek i haber prog ramlafinda, K0d Konleransr haberlerinde,Akrn Bi(dal1n bir keaannda, Refahh Fethullah Erba9l ve dioer taratrnda Doktor Ba9kayayt gijrmeyea|l$mr9 bllunuyo.um- Ancak i9 huzuru agsndan atrgtrglmr sdyleyemem; yedrrgryotum. K0rtler. Bitdal,Ba9kaya. bu Fethullah Erbagia ne buldula.: kafam yoruyorum ve bir t0rl0 grkaramryorum. Genelkur_may, yobazlOr, yeni doktr]nleri gereginee. PKK ile kargriagtrflnca, bu Fethullah, " halkffilz PKK'dantiksiniyor ve igts bu yozden generaller, halkrmrzn islamdan iiksinmesi iQin islam ile Pkkyryan yanakoyuyoi d'yebiliyor. B6yle bir insann mantrkll d(jginebilme yetisi olduOuoa inanabilmek 9ok zor'
Bu nokta ayll bir dneme sahip gdnjnayor: dnemi, imam-hatip oku,larrnr dooru degedendime im_kanr saglamasrndan kaynaklanryor. Herhalde biliniyordur: ancak ben yine de yazma gieteoioi dL.i-yuyorum, ben, Relah, hikometi kurar l{{rmaz hem bi basrn aQrklamasryla, Refah rn hukuken kapa'|lmast gereklioini savundum ve hem de, avlkalrm aracr|6ryla cumhurryet savcrirorna dava aQrlmasligin dilekee verdim. ikincisi, 28 Subat 1997 larihindeki [4i1li Grjvenlik Kurulu karattndan 6nce de,imam-hatip okullaflnn kapatrlma$ gerektiOini yazdrmi bunlar bana bir Onemli rahallk saohyor. Kim-senin beni. Genel Kurmay In arkasrna ta,( makla eleilirme imkanr bulunmuyori ben de, iki prograg-ramatik istegimin, rist rilbeli subaylar tara,rndan benimsenmesinden hiQbr. rahats|zltk duymuyorumDaha 9ok benirns?melerini islemek durumundayrm. Biz emekqi ve ortak9r 3ydrn|lk yljrlly09Lim0zde.arkamrzdadaha 9ok k!rum ve k0tleler gomek istiyoruz.
Ancak benim, imam-hatipler jle ilgili programalik isteojm, bu medres?letin kapatrlfiasryla srnlrlrkalmryor: daha dtesi var. 9uclsr: bunlar, as|nda okul deojl, sadece ve sad ece reiah padisine kadro
a
\ . ' l !6 : 've seminerci yeti$iiren labti{alard rr. Devlet bir fabrikalarl, bizim yukselen aydrnvesol harek:lilzltl:arkasrndan g;le; Knrt y0kseli$ini durdurabilmek iCin agmr$ ve igLetmigtir' Bu nokia dnemlidii:anoak ..asrl daha 6nemlinoktakari$ndaihmal edilebilir' Bu daluduri imam'hatipmedreseleri aslnda lnsan -
ak|nr bozma makinalartdrr. Euradan gll(an insanlalln dtgtjnme ve manlk ylnlme kabiliyetlen bu-
lunmuyor; bu mantrklan da$hknig imam-hatip medreselerinden gkanlar ise daha genig kutlelenn
mantrilannr krrmak iqln seliber oluyorlar. Bu nedenle, ben Milli Gilvenlik KuIUlu nun 28 gubal laihli
toplantlsndan Once, sadece bu medreselerin kapatrlmas Inl deoil aynr zamanda savolrk ve yarglQllk
mesleOi, igislerinde, kaym*aml* ve valilik gdrevleinde dgretim uyelikletinde. imam-hatip medle-
selerinden grkanlarln tastiye edlmesini istiyordum selket Kazan. Tayyip E'dogan. Hasan H0seylo
Ceylan, Ha;an Mezarcl, SelldylLnaz, bu medreselerde aktllan parqalanmlg mantlklar kl'llmlgzavallr
drnekleridir; bunlarrn. d0z0&t afil$iinmeleri mrimkun gdttilmnyor- Aynl istegimi s0rd0royofum Bu, bi_
zim y6nelimizde, ilk anda yapacagrmz rgler arasrndadll.gimdi ikinci noktaya gelebitiorumi T0rk aydrn hareketimiz iginde, Doklor Bagkayanln bugon
sergiledioi a9(ilklai, daha &Oru deyi$e sapkrnlrklar' yena deoildir. Biz "TL'l(kiye lSCi Partisi Ekol0 "
Oenim sosyat pratiEe gii$im Tip in kurulusundan 6nce olmakla birlikte burada bu yaklaglma 'Tip
Ekolu" demekte higbir saknca gormuyorum, hem kemalizmi elettirmekten geri kalmadrk ve hem de
Kemal PaSa nn kisiligi e sayg$zve yaPtiklannln tarihselrolilne kalgl sapkln gklglara hepKa(g qlKtLK
Once "Emek Grubu; olaak ve 'Emek Dergisi" gergevesinde Mulkiyeliler Birligi tartrlmasrnda yer
alanla.dan Profesdr Taner Timulu da burada hatflyorum, ideolo]ik v6 orgiltsel hazlrllklarla, Turkiye
i99i Partisinin d6rdnncn bilrytk kongresini hazlrladlkve bulada Cumhuiyet larihinde ilk kez " Tilrkr-
yrde Krirt halkrnrn va.ltolnfbi. polilik belgeye gegkdik Bu K0.tta.ihinde gok dnemlibir ddnemeqtrri
6yle oldu!unu da, Kort SormLt {zerinde yazrlan btit0n soOukkanll ve tara'sz kitap ve makalelerde
gormek mtimk0n oluyor.
Ancak dogru eninde_soounda dl90d0r. Bilim eninde_sonunda ta(rdrr' Sav ve egilimleti dlc0-
s0nden gkarm;k. gertekligh qe{itlidgelelinitartamamak koyl0lerin igidiri buna agrrr|k diyoruz Bizjm''Tip Ekol0" dleolu olmayavetaatllt degerlendirmelere dzen gdstermigtir;ancak, a!4(nlar da grkryoldu
Bunlardan bi.;i, simdi aramudan gd;tik Profesdr idtis KUgtjkdmeadir; Avc|oglu'nun "Ttirkiye Dizeni"
ve belki de Doktor BeSikci'nin "Anadolu'nun Dtizenj" gahQmalarrnln yaratllql ilgiyle, Qlkafdl0l Dtjzenin
Yabancrlasmasl adl gah$t[asnda. hef lurh] koyl0 aSr.rlglnln en u9 drneklerinisergiljyordul nere_
deyse, KemalPaSa ve Chp ils sorunu olan btittjn kurum ve ki$ileri g6klere grkarryor ve bunlara blr
ileiicilik bileti ve(iyo(du. Kiqrkdme(, itiihaterla( ge.ici v€ itilafqrlatl ilerici ya da ak duzeninden yana
olanlarr saocr ve yoba?lan solcu olarak resmediyordu. Ben o slrada ingillete de sovyeloioii ile uora_
gryordum, zam6nin etkili deqiletinden Anl'a gdnderdiOim uzun incelemelerle Profesfi KuQLikomeiin
lerici gizgisini agktanraya. alige e{mek igini iistlendigini hat(hyorum Pro{es6r Kwtlk6me(, bu elettl-
rilerin de etkisiyle, b2den Laaki:astrysa da, Ecevit-Erbakan araslndakj ilk koaliston htiktjmetnrn loz
dumanrnda yeniden ugmayabagladl, bunu yenibir cumh ur iyet ola.ak ni teledive M!stata Kemalide'''ingiliz Casus!" kolluOuna clurnu. Kar9r gktrk. kbylii sapklnl&nh allnl gizdik: sonla ruhsal saohorflr
yitirdive yalnrzlk iQinde bu dlnyamEdan gekildi.
Kemal PaSdnrn ingiliz dengelerine 9ok dnem verdiojkesindir. Bu on sekiz vedzellikJe on doku_
?uncu yiizyrlda. hep yenilgigotrnog, Dogu imparatofluklarrnin ydneten kadtolannda genel bir e0rlim-
dir. Ancak bu zayrf retormabrbtin buy0k devletle. dengesini g6zetmelerjne baklp da bunlan Ingiliz
Casusu olarak nitelemek biiyrik bir insatslzilklrr. Buna da kdylrj insafszlror diyoruz'
Balkaya, bana P.olesd ([f[kdmel i hatrrlairyor: ikisi de, Erbakana g0z k|lprp odal]grloz duman
etmeye 9al$ryoflar. Her ikisnde de, sosyal pratikte geq kalmrgl Oro i9 rahatsrzl6r seziliyor' Ancak Fu
sun Erbulakln nedec geQ kalditn' yazrla(ndaki iEenlioioden uzak gd(rinuyorlar'
B!nlar baglangrE oluyo.i Nldlkiyeliler BirliEi ndeki lartrsmada Doktor Ba9kaya nrn kalkllar nr Pro_
fesd. Ktlg0kdrneiin basdlsnereri dlgtjs0nde sapkrn bLr uyorum kLsaca deginmek durumundayrm
Yalnrz once bir alanda dahe a9idlk getirmek lstiorum:bu Til iye aydrnlal rnrn bllbitletinj kolillemesi
rjzerinedir. Tr:irk aydrnr ba.bi{in;, en qok birbiriyle yaplgl polemeklerl genellikle "kigisel olarak nilele_
yerek kdluljyor; hep sdylenen, a(amlzda hig dUiLrnce latl/9masr olmadtgr ve tartr9malar]n tamamrnrn
drj9ilnsel giysili kigisel kavgalar oldugudur. TLrrk aydlnr bunlarr leklarlayarak bana gore, en eokkendisinive en kdtu bir biCimde karalamr9 ollyor.
GerQeklen dyle mi, gereekten biz Tlirk aydrnlarr hep kigisel kavgalar mr yaplyoruz? BilemiyorLrm:
biflikte, hiq kilisel kavga yapmamrg olmamdan gelr'rcr: bunu bilmiyorum. o iadar bilmiyordia ii-b;i ' , -
'
zan kigisel kavga yapm?k istiyo(um .,re bilmedigim iin de beceremiyorum. Oyie sanryorum. aydmla: :flmrz a.asrnda kigisel olarak damgaladrgrmrz ta(,9malaan 9o0u dogrlnseldir ve bjz, tembellik edipdus0nsel temell€rine inn€yerek "kigisei damgasr y6p€trrmanrn kolaycrIgrnr 9eCiyo.uz.
Eenim Doktor Bagkaya nrn bu sapkrn gd.uglerineyaklagrmrmda kigjsel higbir yan bulunmuyor; in-sanidir, fakat. olumsuz bk kigisellik tagrrnryor. Bunun 9ok agrk kanrtlar vari ooklor Bagkaya. adrnda'p&adigma s6zc0E0 olan bir kitap Clkaimis, belki i[{ ve tek kitabldrr, bdmiyorum. brz o zamaniarToplumsal Kurtul!9 ddnemindeydik ve bana da eks* etmeniig, agza a|nma$ zor hakaretler yaodr-ml9;okumadlgm igin bilmjyorum. Kurtulu$cular Cokallnmrtlar, bana Sdylediler; benim. benimle ilgiliolarak yazrlanlafl okumarmk ve beni gdsteren iilmle(i seyretmemek t0ronden bir zarim var- Ce'"?pvermem€lerini salk vermigim; verilip verilmedidini de halrrlamryorum.
Ozg]( loivelalte yi kudugumuzda. birden bie admrzl, " Kilrt Univetsitesi" yaptrlar;gok gaip, Kirtdgrencilefimiz oldu, ama, karyerast Ktrt aydrn ve hocalarrndan higbirisini ders vermeye ikna edeme'dik. Aklma Doktor Ba$kaya geldi. adnr duyurmak jstedigini ve bu yr:jzdeo Ozg0r Universite'de iig-retrnenligikabuledeceginidrigLln[yordlm; eksik olmasln, geldiler. HaIa tesekk0r duyuyorum.
Eeniokuyuculafim nasl lanflar, bilemiyorun: lakat fakindan tanryanlar, tazla dLlr0st buluyorlarEenim yargrlama ki$isellik kalmamak tgrondefl bir tan|omrghorm vai belki boyle deoildir, ama ne-dense, 6yle tanrnryorum. Bu ayr ve tartrgmahdrj bun{inla birlikle, gitligimiz her yeri yegerttig imiz tactrqmasEdrr. Planlama'dan sonra gegti0im Odin ldariEilimler Fakrjltesi'ni. altmrgl yrlla n ikinci yaflsn-da, bir bilim v6 ta.trgma odagr haline gelirebilmi$tik her hatta Ankara nrn saygrn dd9unenleri veyriksek b{lrokratlar geliyorlar ve Fak0lte bir d090nce at,5lyesioluyordu. Gelenler arasnda bi. y0ksekbrirokratvardri dqfencilerim geldiler, mezun olmusla(, Maliye Bakanlroioa gkmek istiyorlar, bu yBksekb0rokrat, 'imtihan mimtihan yok diorm!9, "Yalgrn Klgik ten iyi hal kaordr getirenler ahnrr" diye ekli-yomu9, ger9ekten de pek 9ok Ogrencim, benim tanfna yazmla, onemli gd/evlere bagladrlar. Amaheyhat, 12 Man geldi, bu ytksek biirokfatmz, but94i dengelerken. bunun rlzerine ciddj kurul Ca-htma$ yapa*en, ikide bir ve belki kendisi de larknda olmaksrz/n. 'sma canrm gok komrjnisl' ya da"9ok htrcrn, arnan allahrm, uzak kalsrn' ve benzeri. Yalgn K0q0k e herkesin ve bu alada Tkp'lileinyrllardrr s6yleyegeldikleri sdatr srrahyormug; korkuyc{. benim referansrmla memur aldrgrnr herkesinbildig ini san ryor. Ogrencilerim, b0yrik uzintuyle banahaber veriyordu; benim bunlafl bildigimihi9brrzaman bilmedi. Sonra Ecevil donemi geldi. bahan oldrL ben yazar ve gazeteciydim, ginde 19 kezteleionla anyordu ve kafl koca gok yakn dost oldlk Yalnrz bazan bagbakan Ecevit bana krzardr,kri$kusuz ben krzdrgrnr dogrudan bilmezdim ve o srrdarda elgrlik resepsiyonlarnda g0z gdze geldi-ojmizde bile beni gdrmezdii ben de gdrmeyjnce, Ecevitln yine bir yazma klzdrornr aolardrrn. Sonrakzgrn|k gegince, g0rmeye baglyordu.
Aydrnlat arasrndakj tartlmalann kisisel olmadrgr kerine agrklamalarm srrashda buiaya geldimlipin u9unu kagrrdrgm san ,'nama||dr, Doktor B agkay? tipolojisin e yaklagryorum. Doktor Bagkaya da,yeni kaset yaptrran gecekondu klzlarmzrn 9ok kulland&lafl sdzlerle. 'gohreti yakalamasrnda' her-halde benjfi.olim olduou iCin, ben nlkeden aynld <iao sonra, her konutmasrnda bana kdttliklerya0drrmaya ba9|yor; insanlar benisevenle.in saysrnrn beni gagrrtlcak kadar fazla oldugu konusundahep yan ryorlar. Bea trsnlan yapmamasrnr ve Ozgtlr iloiveisite yide sivilioplumcu soysuzlarapeske$qekmernesa icin, sevecen bir meklupla uyardrm; uyanrnektub!m kitaplar/mrn bjrisinde yayrnlanmig-lr,
Bir taoesi ise, bizim bakanrn halini hatrrlatryori Fikret Hocanrlzr Avrupa ya eagr.mlslar ve bjr kon-feransrna doyamayrp bir de akgam yemegjvermigler, fbcamrz hep yenjtarih kilab I yazacagrndan sdzedryor. Yalnlz sadece sdz etmryoii her cilmlenin son$da, bir kez "ama Yalgn Ktq:k gibi yazrlmaz,6yle yazJnayaca]tm diyof; bunu nakarat biliyor ve lekarlyor. 8en yemekle bulunanlafin Hocamz av€rdlkle dersi lekrarlamak isteniyorumi bu gergeklen, kisiseldir. Kitjsel olmayaD yanr ise gudur;bana yersiz salaqma ve hLjcumlafln hieb irrs i kigtse I deoild;., hepsi, sag ave sagcrbirdgvlete yaranmaamacrna vonelivoa.
B0t0n buolao yazdlklaffnrn higbir kigisel yanrnla crradrOrnr. hala sevencenlikle yazdrgrmr, ancakasrJ, ft,40lkiyeliler Birligj Dergisinde yeralan sapkrnlkla
gdrmez|kten geJdigimde, ki$jsel davranmrg
a t L
olacaOtmrd0g0nd0g0miqantekrarlryorum.AylcaOzg0roniversiteyeCagrrdrgrmigindehic!; |9Fib63662'degil imisadecebenTroslkyigokdnemsemekvetrostskist lerihigbegenmedeklebir l ikte'tro{l i isl le'_--olacaOtmr d090nd0g0m iqin tekrarlyorum. Ayrrca Ozg0r oniversite ye gaglrdlgrm igin de hie'lplq E g t r r , > d u v ! € l q , e s r y I v e ^ u , i g , , , . c , , ' s ^ r s - . - , . - - . . . . ' ' . - 1 : , - r ' - . , . . i -
ilkeli aydnlar olarak baliyordum, gimdi pek yantldromr tigreniyotum olsun. 60renmenin slnl.r'tpkttci i.jbu arada, Bilar'r Ertugrul K0rk9uye, Ozgur Universiteyi Fikret Eagkaya ya hediye etligimi de belirli- : ; '
yor!n. Regeteleribizdedir;ddndrjgumuzde daha iyilerini k uracaglmlza Lnanlyorum
incelemem igin girigi tamamlamri bulunuyorumt gimdi lMSlkiyeliler Bidi0i Dergisinde tadr9manrn
bazr yanlannr ele a[iak istjyorum- iktisat doktoru FikIet Hocam[dan baqka toplantlya kalrlanlann
dioer 0Q0 daha Cok tarih9i kimlikle yle lanrnryorla[ P.olesor ilb€. Ortayh ile Profes6l Sin a Ak tin k &
sanlikle tarih9idir. Pofesdr Taner Timur ise anayasa hukukunda bagladror kariyerini izleyebildioirn
kadatryla, tarihqi olarak srlrdirUyor; ancak, ben burada bu rlq profesdrtln tallrima kalkllan ozerinde
durmak istemiyorufi! Nedenlerivari Profesdr Oriayfi. iartllmalata hi9 girmek istemiyor ve kenannda
ka|yor. ben rllkeden ayrrlmadan 6oce yahudiler ilizerinde ata9tirmalar yapryordu ve gimdi belki de
yobazlann tepkisini gekmemek iqin yobaz klrulugiatlnrn dddllerini loplamayl lercih ediyor' Tam b'
kemalist arsgtrmad otan Prolesdl Akgin in galrynalanndan, kemalisl egilmlerinden aylklanablldig
dl90de, her zaman yalarianryorum: yalnrz, eyltiljst darbe slrasrnda, Pariste bil mahkemede, Ermerijenosidi tzerine tart$malarda, cunlanLn bilim adatnr olatak bilim dlgl bir tutlm almaslnr bugtjn deyadrgryorum- Ancak Fikret Baqkaya, bu tartrgmada dylesine 6l9il drgr ve koyl abartmaclllqt i9ndeki, dahadnce de degindim, her kemalisti, haklt glkaatabiliyor ve her kemalistin 6n0nde mahclp olmak
zorunda kalrydr. Proles6r Akginden aktarryofuri: _Fikrel Baskaya'nrn bir gikayeti var: Cumhuriyetdarbeyle geldi, diyor. Darbeyie gelmeyip nasrlgelecekti? Yanj millet cumhuriyel istiyor!z diye so-
kaklara dokulecekti de zorla mr cumh!riyeti kurduracaklardl?" (3) Gerqeklen de bu yeni zemanlann
Sehveili demokratr Rkrel HocamE'a sormak gerekilNori Fransrzlar, Cumhuriyete halk oyu ya da yok-
Iamasrylamr i lan ett i ler. BlsyadaearlLk seCimle mi ykr ldt ve hiCbegenmedioi cumhuiyet ler bir l iga
seeimle mikuruldu? MGrlda KralFaruk, iran daSah t!4uhammed, seqimle midevrildi? Flkret Hoca-
mz rn gdn[in0 yapabilmek igin devrimsiz'darbesiz g€len cumhuriet i nerede b!labilecegimizi bile-
miyorum.Piotesof Tanet Timul a gelince, gdruglerini gekiRgen bir bigimde dillendi.meyi burada da stird0_
r0yor; bu nedenle d€rulaa da, bana yanhi gelen 6nermeleti de. pek belirsiz kalryor' Fakat Doktor
Bagkaya'nrn bu tartr$rnaya katkrlatr konuslnda, 'zaman zaman acaba gaka mr yaplyor'(4) diye d'l-
S0nmekten gerikalmad€rfl da kaydediyor; dogrusobuna pek q0ld0mve haklldrr' 8ir de Ba9kaya nrn
bLiyrik bir inkarcrlkla ilk kez kendisi tarafrndan ke9fediliyor edasryla ileri sDrdU00 gordslerin 9ogutluda. "daha 6nce de soylendi, o kadar orijinal deEit_ de0erlendirmesi yapryor ve bunda da hakl|dIBa;kaya, Dooan Avcoolunun, Yatqn Krigijk tln ve dioerlerinin yazdrklarrndan bazr ilgjnq noktalarla
Trjftiye gericiliOinin kullana kullana biti.emedigi, 'milli gel ya da'ebedi gef l0rll bir ddneml deoer-lendirirken tazla abartlrnamasr ge.eken abarimalardan bir bulama9 yapryori hepsio kadar'
Devam etmeden 6nce tzerinde durulabilecek br nokta var; latt6macrlat tarih yazmrnrn niteliklerikonusunda bir 9dr09 al9-vetigiyapryorlar. ben buna gimek istetniyorum Ancak burada beni daha
eok ilgilendiren, hem Ooktor Bagkayayrve hem de Mnlkiyeliler Bitlig i tadrgmasrol 9ok alan lllr soruyu
o,taya atmak istiyorumi "ta.ihei" kimdlr? Artrk TUtkiye aydrn ha.eketi. btyiik selgoze9llerden sonra,bir olgunluk ddhemin egigine giriyor ve bu soruy!, gok krsaca. otlaya koymak gerekiyor' Bu soruy3cevap ararken,dnumlze ilk Qrkan yaprlardan birisa, 'd -larih nileleme sid r] bulad a da cumhuriyelteyaprlanlafln hepsinikoltlemeyi bir yana brrakarak. tarihgi meslegiaQrslrdan "dil'tafih ba$langrclnlnson derece yerinde olduounu kabul ehek dufumundayrz. Tarihgitik mesleoi. baslnda bir "dil bilmeigidir. Tarihqi igin dilbilmek ise, ilgi alanrnrn metinlerini okuyabllmek deoildiri ilgili alanrn diin, tarihigeligmeleriyle, bitmek ve buna ek olarak "kar$rla9tlrmah liloloji" d€nilen alanda dnemli birikim sahibrolmak anlamrndadt.
HatrtlanacaOlnr umuyofrm. ydk ik k!rulduguoda, profes6rltk ledileri igin merkezi dil srnavr yapFyorduve bu srnavlafln ikinde, OrlaDoou Teknik oniversitesinin dogentler nrn 9o0u, doklora yaphklafl
ve yrllardrr ders verdikleri Ingilizce dilinden srnrlla kallyordui gazeteler. bunu. gerici ydk in yeni kl-yrmlaandan birisi olatak g6sterdiler. Yok'ln getict otdugu kesindiri ancak ben o zaman bunun dooruolmadrgrnr agrkladromr halrrlyorumi grjnku, hem dllle( seven ve hem de aynt tiniversitede 60retimLjyeligiyapmrg birisiolafak, OdiU oOretim rjyelerinrn" baSta derecelerin i Af 9lo_Amer kan tiniversitele
rinde alanlar olmak [zere 9og-unlugunun ing]lizce brlmedikletinj biliyord!m Bakkaldan peynir almak
veya Odti ya da Booazigi nde, muhendasljk ya da iktisat okuhak ingilizce b,rrn"x "nr".'n" !."1mfu6"1'-q':l1t'bunlafln ka|br vardr,. Bizim, gimdi aramzdan gd9uk Behice Hanmin kocasr, yine aramrzddng0Qilk
sevgili dostumuz Nevzal Ha&o. sadece Elence biilyordu ve ancak on dilden ticari belge qeutebili '
vordu. Dille.in ka[brvardrr ve dilbilimini soysuzlagtrtan F.saussure'den beridillerin sadece bir "kalP'
oldugunu drl90noyoruz.Dil bllmek ve as|nda 'bilrnek' ayrrdrr. Ben daha dnceleri en iinemli solunlarlmzdan bitisinin 'bil'
mei bilmek" oldugunu yazmr$mi yazdlklarm afasnda, Madam qiller'in de ingilizce bilmedioi yera_
l|yor. Bun un zamanla genel k abul gdrd0g0nll sanlyorum; ancak 6num0zdeki tatihgi taftlgmaslyla il
gill bir yanr var, buna gelmek istiyorum. Bu Madam qlllet. T0rkiye nin 9ok kritik bar zamand a chp-snp
Cizgisinin bagrna, mohlemeleo Washinglon un senaryosuyla oturtulan Erdallndno nijn allk giysislyle
gizlemeye gahstrgrblydk ihatetiyle. yenikurulan UIusal Akademi'ye goounluou Ame(ikaya bagll './e
t;k dilli ogretim oyelerini, "akad€misyen olarak yerleltirmig bulunuyor. Daha krsaca yaznak istiyo'
rum: T0rkie nin yeni kurulan Ulusal Akademisi, amelikan gocuklarnrn ve cahillerin iggali altrndadr'
Bunlann bir bdlimi de 'tarihgi'slfatrnrtagryorlari son derece yanlgtir'
Daha da somut yazabilirim: bu akademiye yerlegtilildikleini duyduoum, yrllat 6nce dzelsekldrun
dzel 0niversitesi olarak niteledigim BoEazigiden gevket Pamuk ya da Qaglat Keydet yada htt za'
manlar drlzenleyen akhna b0y0k deoerler bigtigim ancak gimdi ba9ta habitat her tairl0 gerrc'
show'lafln aririgoluouna dzenen ilhan Tekeli till, ne tarih9idir ve nede iktisatcri bunlar hayvaolat
al€mind e tek h Ucrelileri hatrrlatan tek dil li oluyo ar- Qok daha net yazabitirim i emperyalizmin konso-
losluk arsivlerinden iki pamuk ftyatr dizisi grkadarak veyaTekeli'nin yaptrgl tlirden yaql toplumsal fi-
g0rlerin 6l0min0 gdzleyip evrakj mekukesi'ni yayrntayarak tarihqi olunmuyo. Tarihgilik ba$ka brr
istrr ve bu alanda yapacaklanmrz Coklur.Tek dil li frankolonlara g e lince. sdyleyeceklerim daha eskidirl bun larrn bitbdlnmuyle ilgili 9ok daha
eskiden kayrt d09ml9 bulunuyorum. Gazi oniversitesinin ienoz Ticari ilimler Akademisioldu0u ve
halk arasrnda "bakkalmektebi" dendioi bir zamanda, benim "Se9me Teknlk qallgmalar" bagllkll kita_
brm yayrnlanmrstri burada, ekonometri, matemalik istalislkve diger teknik 9a|gmalarrm yer allyor. Bu
kitabm igin yazdigm onsdzde. bakkal mektebinde verilen doktora de.ecelein bir bolumtlnijn F afl_
sadan alnan doktoralardan Qok daha dege i olduOunu yazdolml hatlrllyorum; o zamanlat Fransz
bilim dunyasnr tanrmryordum, yaln12, gerek Ba$bakanIktave gerekse 0niveIsitele.de kar;rmza gelen'Fransrz dol. o'lan- b:liyordum.
girndi daha net yazabiljyorum; Flansa da lenglsiik, bizantoloji, arkeolojr. muhternelen hlkuk t0ri
belli alanlar drgrnda, sosyal bilimle.i gok zayrf saymak ve iktisat ile sosyoloiiyi lse yok saymak
mlmkund[r Dile gelince, Fransa'da ve dzelikle Pariste 0nive6ile sisteminir konumu nedeniyle |]ni_
ve6iteyiTnrkiye de bitiren birkimsenin Fran srzcayl dorerunesr de. imkansrz degilse de qok zordur'
Tarihgilik, sosyal bilimler iginde en materyalist olan insan uoragrdrri tarihgi maddi kanrtlafln ya-
ratrc| bir lutkunudur. Bu, en gok bizim ilkemizde ve belki de, 'Tork Tatihqiligi Paradoksu diyebile'
ceOimiz bir olg uyla ortaya 9rkryor- 9unu g6r0yoruzi latt$rlabiljt, ancak pek Eoklarrna ve bu arada bana
g6re, T0rk larihgillolnin tepelerinde Cevdet Pala, Kdprtlizade Fuat ve Halil lnalclk yer alryorlar
Bunlan d! renerek ve en azlndan ilk ikisinj zaman zarnan hay.anhkla ok uyoruz; ancak bunlaftn he.09i
de $on derece saOcrdrrlar Cevdet PaSa, b0yuk bi( kinle. reto.mat6r lvithat PaSa nln andanda bo-gulmasrnrsaglayanadamdrrveF!atKdpr0l t i ,YusulZiyaOdaElngUzel im Portreler" k i tapEgrnda, br
biiyrjk bilim adam ve bir k09ik adam dedigigericidir. Hala yasayan ve bit 19 Asya gdqmenl olan
inalck, ,4'nerka ya bao rnt birtutucuduri ama yazd rklarrnm yetioe konacak "matksist' tarih ijnlnlerine
sahio bulunmuvoruz.Kanrtmr?9u anda b0y0k elCi Ce nk Dualepe, yakrnzamana kadar Ttirk Devleti'nin KUrdistan Masasl
Sel i . benrm ai le yakrnrmdrr: birdayrsrvardt, gal iba Aslan, uzun yr l lar Paris ' te yagryo.du Birzamanlar
Cenk e sormustum, yrllar oluyor. Aslan DayGt nLn Pariste ne yapl glnr ve nasrl gegindi0ini merak el
miSljm; Cenkin. "doktola yaayof' diye cevap verdigini habtliyorum Bilmez ttjkenmez tlir doktorayazrtrdlr, Onieyemedigim rneraklllgmla pegini brrakmadrm ve sonradan. Aslan Daylnrn, kendi dok_
torasrnr beceremediO ni. ancak Fransrzca dOtendiOini ve Paris kahvelerinde. Ttjrkler'in doktora tezlnjyazarak rahat bir hayal srirdurdugunn, hayretier iginde, dgtendim. Ancak'hayret benim iqin hep
6orenmefin ve yeni solulann batlangrcrdrrr Paris e hlctelimle birLikle tiniversite gevresindeki dokto-
raya gelen Ortadooulularl €Ozlemeye bagladrm Qogunlu0u doklorasinrn yazml a9amasrnda brl
Fraosrzsekreler ile evleniyotlat.sonra? Tarihgilik, maddi kan ara tulKunluk oiduou kadaf geriye-ileriye gidig-geligrrr:,ldnlril' '.,, .
^,r.-"^i[ni-.i; qi,]^.al Billliler Fakrjltesi asistanr Neiat Er' : i 'Fransadan doktorah ilk lanldgrm insan. dorenciligimde Siyasal Bilgler FakUltesi asistanl NecalEI': :
de/dir. Bltmez ltrkenmez merakmPla, oorencilik ylllarmrzda Doktct E delin doktola srrasrnda blr
FransE kadtnla evtendigini ve doktorasryta Tllrkiyeye ddnerken Franstz kadrnl Parisle brraktrgrnl
dglenmigtik. Doktor Ba9-kaya mr? Esli-doktora m egsiz'doktora mr. oeyaptlglnr bu yenive pek iddiall
tarihgimize sormak durumundaylz.Bir noktayl daha agrklamam lazm; btitln bu yazdrklarmdan bir noktanln yanls anlaslknasrnr rs-
temiyorum. 6otun buniara bakarak. benim bir 'tarihgi' iddiam oldugu s'anrlablliri boyle bir sant ke_
sinliile yanltgtrr. Bilmiyo.duk. ama go9mesinden onceki zamanda. sevgili dostum kemalizmrn a9krn
dil90n0;[, d;vrimci_demokrat, Dooan Avc1oolu ils neledeyse ayrknaz olmuitlki ikimiz de' sayla
sairsr agrsrndan belki de TDrk tarihi 0zerine en 9ok yazmig iki kigiydik ik;'nizin de bir "talihqi" iddiasl
buiunmriyordu. Bana gore bililn sosyal bilimlerin en heyecan veiclsidlr'' ama, "ta(ihgilik" oe'ede ben
neredeyirf "Ta.ih9i olmak 9ok guzel igtir;ben bundan gok uzagm. hazltllk yapryorum' umuyorum
ile.de t;rih9i olabilirim. Bunun igin dille. Bzerincle 9ok galrgryorun, ozellkle pek sevdiolm Ttjrk9e ile
ilgilibilimsel 9al$malar yaplyorum, bir zamanlar dgrendrOrm Bulgarcayr canland/rrnayt drlStln0yor!m
K]r."n", u" $r"ni bir yana, bazrlan konusma duzeyrnde olmaK tiuete ingrlrzce Fransrzca Rusga
ve FarsQa ile gahgma yapabiliyorum, gelecek yll ddndti€llmde daha da itellelmis olmayr planllyoruml
belki bu;dan sonra tarihqi olmava cesaret edebilecegimi sanlyoruo $u anda "higbir sey" olmadrgF
mrn bilincine varmanln ruhsal rahalllonl ya9ryolum.
Doklor Ba$kaya'ya da, belli bir tevazu ile yazyorum; bu hevesleri a'tk brrakmalldr' arlrk zamanqok gectir. Profesdr Timur'a. "zaman zaman gaka ft yaplYoi detirten bu hevesinden va9gecmelidlr:
ne tarifr yazmrmrzrn ue ne de kemali/n elegtirisinin Eagkaya HocamErn kaiklslna muhia9 olduounu
sanmryoium. Yazlanlanve bu arada benimyazd larrmsogukkanl *iaoklmasr' hazmelye gah9mast'
sag|kir bir kemalizm elegtirisi igin yelerlidirl buhun drgrnda iktisatr ilerletmesini lavsjye ediyorum'
Daha kolay ve oaaa verimliolacagr hesindir 'Fikret HocamE 9u konuda bizi bilgilendifiyor: 'Turkiyede 9ok kdklS bk Avrupa merkezli yaoancr_
lagma var. Bu Avrupa merkezli yabanclla$rna bizi kendi cogialyam'za. kendi toplumumuza Kendl
inianrmrza ve kendimize yabancllagtrtmrslr." (5) Gtizel ancak Proiesbr Timur'!n' bu daha once de
soylendi, o kadar orijinal deoil t6marklnl, Hocamzln her aoznl agtro zaman ve burada da lekfat'
lamak duflrmundayz. Ayrrca, Hocamtzn bu lekellemesi6z0nde dogrudr" Yalnlz bilimde ve tatrhle'
butnn dogrular. dogrLituk yumagr iginde ve tartl| olarak velilmek dutumundadlr; aksi halde dogru'
luklaandan dnemli 6lCr.lde kaybediyodar."Avrlpa merkezli yabancrlaqma" dnetmesinde' bizT0rklerin ve genellikle dogu halklarnln tlm i9
deoerlendimeleinde gdrtjlen ve istatik9ilerin "sistematik hala' adlr'{ veldikleri bir garprtma var'
Bunda Ootto, Ba9kaya nln bir kusuru sdz konusu degildir; yenitmeye allgrnrg halklatrn psikolojiye
yenen emperyalistlerin k0stah kay(lan. bu garprtmanln nedenleriolatak ortaya 9rkryor' Onsekizincive Ondokuzuncu y0zyllda, kolonyalislemperyalist Batr grjqleri karssoda slrekli yenilmeyi bir yazgl
halinegetirendogUhaIkIanveoze|| ikleyonetenleri ' t j |keIel indehigbirdegjgik|]kdaIgaslnIn.BalIetklsiolmadan ortaya gtkabilecegini kabule yanagamlyorlar' Ote yandan ozellikle on dokuzuncu ytizyrldan
itibaren Dogu'da. Osmanlt ve iran imparatorluklalr'nda gorev yapan Avtupal dlplomatlar' anr ve ra-porlarnda, iendilerini bir tur DoOu nun brlyiik hakimlerjolarak gormekten geri kalmlyorlari 'sad'azam
geldi. dedim ki" ya da "vezi_iaz-am geldi buyurdum ki'trrll yazmlar 9ok yaygrnd( Bu aqrdan Tan
zjmat D6nemi, istanbul daki Bnytk Bfitanya b0ynkelgisinin anrlan gok iipjktir; bu zaval Lord un an'
latrmrna bakrhrsa, bizim Bny0k Resl PaSave arkadaglarr, bu ingilizin kaPrkuludur ve her grln b0yd'
kelqiden leform re9eteleri alp uyguluyorlar. Bu iki yanl aba.ha tarih a'layrglmlzda bi garprlnavayol;gmritrri kolonyalist diplomatlarrn keociilerine, detache ve despot plancr ro10n0 seQtiklerini ihmal
etmemiz. bu Carprtmada onemli bir role sahip g6rtnljyor'
0lkemizde Tanzimatl deger endirmecle bu sendromu tam olarak gorEyoruz ve ben kitap ve i'azr_la' lmda'bun!dl]zeltmeyeqallst lolmlha$'NoIUm.Bil:Tanzimaflnted€|' tzgaf|alh!Avlupadaflde.Oil, Ntsrl dan aldrgrnr inandrncr bir bigimde gOsterdigjmi sanryor{rm Doou-lrun btjyLjk yenilikQr errnden
birisi olan Mehmet Ali PaSa nLn, gok krsa zamanda [4rslf da yaptrklarl 96? kama9tfrcrdr: lstanbuL!n
K ahire deki venilikle re d uvalslz kalabilecegin i dtlgtl nmek b0y r'ik b ir y3n lLg r oluyot 9imdi yanrlmak ve
P.,t _ f 6 1 r
" 1 6 3 6 6 2yanrllmak istemiyorum; notlarm ve kaynaklanm anrmda bulru"nLryor. belli bi. teredd0t ile ydzlyoruni -',
Hidiv Mehmel Ali nin 9a0da9r ve alnl olglde btiyuk relo.rnatot Mahmut'un Vakaa_yi Hayriye le luucur ' ' o | v l v . c | u I ' e t A t r | | n | 9 a 9 a a ) | v e d y | | | u | 9 u u g p U y u � � y � � � � � � � [ � �yenigerigdruhunutopatuttuktansonlacesel ler ibtynkbirkinles€yrederkenbaglndaf irsr ibirserput: 'oldugunu biliyoruz. Ayflca, reforhe olmug firtst. kuvvetlerinifl, Anadolu nun hi9 sava$madan a9trolkaprlardan gegerek istanbul Onrjne getmesi, Tanzimatln ateileyicisidit. Yalnlz biz. isler solda olalmve isterse saoda, kendimizden veya dogumuzdan etkilenmeyi oriu r umuza laylk bLllmuyoruz
iki: Sol dus0ncemizi, basilliklerden. halifliklerden temizlernek durumundayrz. Solculuk. 6y,e tek
baSrna maaksisizn veya tek baqna leninizm degildir; bunlardrr, ancak bunla( oldugun! sdyleyetek
zaman zaman mistifiye ediyoruz. Solculuk. eninde-sonunda insantn su rek li ytlkse lmesidir ve bu insanaklrnn s0rekli geligmesi anlamrnr da igeriyor. Solyel sisteminin, ekonomik nedenleds degil, buyik6lqtde b! gergevede ]4krld6nr,
'Sowetlel Billioinde SoEalzmin q6zir)090 9ah$mamda gdsterd!gimi sanryorum; haiiflik ve feti$izrB solculu0un drlgmanrdrr.
Bizbunu altmrslryrllann ikinciyaflsrnda, gdrkemlibir yikselilide icerenbu ganh g0nlerde bolbolyaptk; bir ingiliz br:lyiikelgisinin el6ik anrlaflnrn Sdyle rlst[nkdt0 bir okunmasryla, tarihimizin eo yalnlz
relo.rncu rigl0srl olan. Tanzimat Drktatd.leri, Relit, Alive FuatPa$alafl, bijytk bir insafsrzhkla ing/hzajanr yapabildik. Bunu en gok, aslFda Yeoenbey Vergi Dairesinde tahakklk iel yardmcrsr olacak'ken, cumhuriyet'e frkrayazafi yapdan ilhan Selguk ile hel zamari _oe" oldugunu anlayamadrglm Aydn€ngin yaptrlari bu luluatgr, o zamanlar baglaltlOr kabafelerde, ReSit Pa$a'nrn nasrl bir emperyalistusaOr olduO!nun nakaralnr sdyldlordu ve Selguk da, kurdugricunialarda yeni pa9 alara yaranmak iQrnbu yalnrz yenilikcileri kotUltyordu. Bugln her ikisinio tekrat Cumhuriyet Gazetesinde bll!9malarl v0
okunmaz ol,nalan ilahi brr durumdur.
Qal|9malaflmda, bu rjg Tanzimat diktatdr0 nu rehabilile ettjgim igin mennunum; halksrz bir yenilik
hareketinde, buyrlk devletlerin biytkelgiletini kullanmaya 9al6mak, dogutl talihsiz yenilikqilerin kdrtarihidir. Ancak bunu yapari(en, sadece kigisel borg odemedim; bana g6re, bdtan Tanlmat kargilsngericidir. Trirkiye dekiTanzimat kargrllrornda, ark6srndan gelen GenQ Osmanhlar'da daha az ve bunuizleyen Jdn-Trirkler'de daha qok, dinsel gerrcilioe bir dd0n vardr, TUftiye de sol g6.Llnip dinsel ge'
ricilige goz krrpmak veya yanagmak isteyenlerin elil cLlz0. Tanzimat d0gmanlrgdrr.Kemal Paga ve arkadaglan da Tanzimatd0smanlOrna, bfu yandan Yunus EmIe ile mistisizmi davet
enikleri ve diger yandan Necip Fazl Krsakurek tljr0 dincilei. restni yayrnlannln iQine aldrklan, otuzluyrllarn ikinca yafisrndan sonra baglyorlar; hem. bir imajkavga$ v€ hem de dinci geicilige yanasma
Ne yazrk, Doktor Bagkaya da dtbunu g6riyoruz. Ben. yobaz yayrnlarrn. Doktor Balkaya ve k0qtkgrubunu "igte T0rk aydlnr b{jnlardd" diye alkrglamasrni, bu yaranrna ve yanagmalanna baglamak egFlimdeyim- Umuyorum, bu yazrmdan sonla vazge9me akrllllErnt g6gterirler; diliyorum.
Buradan asil noktaya gelmek durumundayrmi bu bi. Aviupa merkezli yabancrlagma var" dner'mesi, TUlk]0k ile yabancrla$mayr anlalma sdz konusu oldugunda, dogrunun son derece ktjqtik birparqasrdrr ve bu nedenle yahn olarak soylediginde son derece yantLtrcrdrl� Dooru n0n l0mlj ve bunedenle dogru'oun kendrsi, TUrkh* Un Avtupa merkezii bjr yabancrlagma kadai ve ondan gtjglii ve .
uzun s0reli olarak bir islam-arap yabancrlagmanrn etkisinde kalfIlastdtr. Tirkiye gericileti ve DoktorBagkaya ile k090k aydrn grubu gunu gok iyi anlamahdrr: TlrklEk'ti kdklerinden koparan, Avtuparizgalr ve kemalizmden dnce, iglam-arap yayrlmacrlgr ve arap-aslmilasyoncu boyundurugudur.Araplar, islam bayraor ile grttikleriher yerde insanlan tarihlerandelr ve kdklerinden koparmlslafionlarasadece islamrn grkrsryla baglayan bk islam'arap tarihi b{akrft9la,rdrf.
oyle mi? Once kendimizi b||a*rp 9u larihin pek parlak kavmi Siriyak lara, Suriyelilere, bakahm:bunld gimdi hepsi. kendi 0strin taihlerini bi. kenafa ata.ak kendilerini 'atap sayryotlar. Arap yan-madasrorn dibrnde bir kavim olanAraplaln b0y0k Surye de ne ilgisi olabilir; ama Arap asimrlasydncupol'tikasr. Siriyaklan bitnmis ve tadhten silmigtir. As|nda islan}araP yayrlmacrlan gittikleri her yerde.sadece iraniler hari9, btjtln halklafl kendLlerinden yabancrlagtrm$ ve tarihinden kesmigtir Buna kls-men dayanabrlen rjstln bir tarihe ye taih biincine sahip olan iranjle.dir; ama kesin olan, Ttjrkiye'de
9ok kdkl0 bir Awupa mefkezli yabancia$rna var" soz0non, d€ru olablhesi i9in, "T!.kiye de 9okgiqlU bir Arabistan merkezli yabancrla$ma var" dnermesiyle dgzaltmek gerekiyor Her rkisi de yabancrla9madrr; birisidin kisv,esive dioeri mode.nzasyon dalgasryla gelryona..
, : ,10.1e 9:Bizim konumumuz. her ikisini de.eddetmektir. Aytlca bizim burada. artlk' kematizmuei-fuiene-: --
ceklerimizde yoktur: kemalizm, TijrldOB. larihsel kdkle.inden kopaolken sadece, islam_ardi,kblon- ,,:yalistlerin izleyicisi olmustur. Her zananyazryorum ve yine tektarllyorum kemalizm Ttl*lik'0n uzuri : '
tarihinde bir nefes alp-verme kadarhsadrr.Devam ediyorom; kemalist sOylsnd€n 'yurtta sulh. cihanda sulh' solganlntn, "cihanda sulh b6'
lim0n0. Tnrklnk in kdkleriyle politik Qiyi kesme vaadi olatak anlamak durumundaylz Bon!n EnverPaga'da kisilik kazanan Jdn-Ttirk heleslerinden vazge9me ve ernperyalist me*ezlere bir grlvenceolduoundan kusku duymLryorumi "yuila sulh' yanl ise bir sermaye diklatdtl0g0n&anlatlyoa. 8u haliyleher jkisl de baoa uzak dtglyor.
Ancak devam etmeden 6nce bir parafiteze ihtiyacrrn val larih tjze nde meraklm ve izin verilirseher zaman bende olan "6grenci c0rdinrf. beni, iarihimizi yeniden peryodlara b6lme denemelerinegoti]rryor. Buniarnn ayrr 9al$malann*onusu oldugu kesindir; ancak bu.ada kEaca. benim iqin' blnsekiz y0z otuzlarn, bin sekiz yiz seksmlerin, bin dokuz yrlzyilmi altrn n, bin dokuz yLjz altmlt alh veyayedinin ve bin dokuzyiz doksan beg teya alhnln.larihimizin, yeniddneme9 noktalarl oldugunu kay-detmek istiyorum. Ornek olsun, benimtar&]e bakrgmda, ondokuzveya elliveya altrnl9 dahaazaylncldorlyor; cumhudyet d5nemi ise, 192g1926 kesiiinde hagllyo.. Bonda Musul'dan vazgegilmesi ittr_hatcrtarn lemizlenmesive kemalist rebrrnlara baglanrnast yena aE{llkiardrr; ben, Musul'dan vazgeg-menin. kemalist yoneticilerin planlarna uygun oldugunu dogLjnmeye bagfiyorum. Ktlrtle.in asll bd-l0nmeled bu ladhtediri bunun, hem kern€list Tdrkjye ve hem de emperyalizm igin Onemli ydnetmekolaylrklan getirdi0ina d090nuyorum-
Hocamz, biza bir yerde daha aydnldrlken, gunlan s6yliyo.: "Dolayrsryla ortada antl-emperyalrstbir micad€le falan yok. Bunlar sonradan uydurma leylerdir. Halkrn da 6yle gdnLjll0 bir kalrlml yokistiklal sa!€sfna insanlar daha 9ok zorlar sok!huglardd.'(6) Hocafizrn bu kesifleri karsrslnda, Pro-fesdrTimu/un. "bu daha dnce de soylend" veya "Trlrkiye'de bu gok tadrgllmEtlr" dediqini duyuyo. um;olabilir, biryazanmrzrn, her sdyledi6inh kendi bulgusu olmasl gerekmiyor. Ancak bdyle bi. yazanmrzda, gaipten gelip biittln bilgisizligimizi crtadan kaldrrrna gdrDntiistjnden kesinljkle uzak durmaldrriFikret Hocamrz- beni af{etsinle.. benim kiaolarlmda. Ljnlti lstiklal Mahkerneleranin esastnda kurtulu9savagrndan kagan dskerlera cezalandmak igin kuruldu u ve ve,ilmek islenen isimler arasrnda 'terdr
mahkameleri' al$ragrglnln da bulundugu, gok yaz mlgtrr. llocamrz. ne sdyliyo!?
B unun 6nemi nedjr? Sevinerek gdrq/oflm, benim Ozgtr 0nive6ite de eagrrmamdan sonra DoktorB askaya'nn krj rtluk ile ilgisinin adtrgnrsevinerek gdrtiyorum. Sik srk Kalrt Konleranslan'na gadnldrgrntda, med-tv'nin haber b0ltenlerjnden dnnyorumi ama. biraz da ktjtt m0cadelesini9ak9masl zorunlu_dua. l-locamlz, PK('nin de bir askerlik yasasl oldugunu ve bunun K0rt arlelere, bi( "yasa" ciddiyetindeuygLrlandronr. askere aLndrklannr bilnek durumundadr. Hc€amlz, bu a.ada, sonradan kitapgrklar
halinde yaynlanan gonl0k yazrlarfi da, lahmet bLryuratak. okumaldlr:PKK. uzun zaman bir kllllesizharekettir. PKK. ancak bin dokuzyrizcl'(san birden sonfa k0lleselleSmigtk ve zorunlu "askerlik yasas'da bir ihtitag olmaktan 9kmr9t[. Hocanz, bi.az zahmel etmeli. benim Qok sevdigim Yakup Kadrr nrnYabanln ve benim pek sevmedioim. KernalTahir'in Yorgun Sava$glslnl. birolgUde begendiglmyjneKemal Tahir'in Kurt Kanunu nu okunslldrr; bunlatl okumadan lafihqiiik 9ok zo.dur. Hocamlzln bumothit ke$ifleri, bu romanlar da, gtjzelgtrzel anlatrlryor.
Hocarxz. gaormlzrn brjyrik devriftrcisi Che Guevarah'n, halksrzlk y0zijnden kalledildioinidg.en_melidir. Hocamrz, yenilik tarihimizde t* bdyuk 9rkr9 olan TiCin ilk zamanlarrnda. halka gideo geng_lerimizin, halk tarafindan ddvuldtjklerhi dgrenmelidir. Hocamiz, tarihciolmak igin bilim adamr olmayoluna gimeli ve halk dalkavuklugunu brakmahdrr. Bunlan tevazuyla ve yardrmcl olmak igrn yazryo-rum
Bk 6z€t yapmam gerekiyort burayakadar, Doklor Baikayanrn, yabancdaima kavlamnr bilfiedi-gini, cumhuriyet kavramrnr anlamadrgnr, halk hareketlerjni hiq tanrmadrgrnr goslermig bulunuyorum.Son bi aklarma yapryor|Jm: 'Kudulu9Savagl. Rumluk ve Emenlige kat$r bir harekei olarak ortayaQrkryor. Oddnemin kadrolaa emperye&zrrde pek gatrgmaya gilmek isiemlyor. Fakat retorikdyle degilYed i dtivele kar$ savas deniliyor, anta esas ola rak Rumluk ve Ermen lig e karsrdrr. T0 rkjye de n teh ciryoluyla ka9an Rumlarve daha sonraErr enilerin 9e ri gelme ihtjmali var. " (7) Qok guzel ve gok s evindirici buluyorum; yalnrz hi9 yaprknadrgrnr iddia edelek. "once resmjlarihin radikal bir ele;tifisrniyapmak misyonuyla ortaya fkan Detsrli Hocamrz, bu b0yuk ke$iflerini, hangiyenia$iv gallsmasryla
veya y6ni belgeyr bularak, ortaya koyuyor. Dunu melak etme hakkmrz oldugrn, ArrunOra;*1-l-81,6 6 2 '
merakrm karsrsnda da, Prctesdr Timur'un, 'b u d aha dnce de sdylend i, o kadar oriiinal de! il' dyaflptRr -
duyuyo Jm; pek iddial l'iocamrzrn, yazrlmr$ olanlall gdyle bia okuyup, b[yok bir kompleksle sunma- .. r'stnr 9ok yadrrgalrct bulq/orLrd. SolculuOa yak$mryo. ve igin itging yanr bunlan da hep br kLsm sdL -
cumuz yaplyor; utan6(c!dr.
AlcoOIu'n!n 9al$nalafinda ve benim kitaplarlmda. Ermeni kargfl|0ron. kurtulus savatlnrn 6nenitr
krvrlcmlaf r olduqu 9ok yazr||dtr. K0 larihi ilzerine kitaplanmlzda da, Ktd a$iretleri ile kurulan Ha-
midiye Ataylan nrn esas olarak, zengin Ermenile taciz misyonuyla yijklI oldug!nu kaydeimig bulu_
nuyoruz: bugiln Kid ve T0.k ya da Krjd Antep zenginlerinin zenqinliklednin kaynagt dld0rllen veyagoQerlileft E menj zengirlle dir; bunlat bilinior ve lalihimizin aylplall olaiak hep tektatlryoruz
Ancak sorun sadece bir ayrp kaydr sorunu degildi.i daha dtesinde ve tarih toplumsal ve drg[tsdl
d0zeyde yazrlmasndave bu yazrmn bozukluklarrndadr. Buradaki bozukluklarrn bir bohlminti, Dok_tor Bagkaya nrn omuda(l]n rizerinden. Cok klsa bir bieimde ve Doktor Ba9kaya'nln da yutabilecedr
haplar bigiminde yaznak durumundaym.Bi:T0rkler'in ryo dan Ermeniyurdunagirdigi. on biinciy0zyrlda, Rornalmparatolu Ermenilele
yeniyurtolarak, Kayseti'riin g0neyinden Urfa yakadar uzanantopraklaa veriyot Klikya da denilen blj
topraklar, tarihte! K090k Ermenistan olarak da biliniyor ve burada, bir Ermeni kontlugu kuruluyor'
iki; Buradaki Ermeni )4,oounlugu ve HaQh Sefelleri sr.aslnda kurulan Aniakya ve Urla Lalin devlet_leri, ashnda, tarihselaqrdhn, bizimle, Araplar araslnda bh insan duvan orryorlar ve halklmrtln. Arap
baskrsmdan uzak kalmagtu sa0lyorlar.U9: Trifkiye'nin KutLdug MLlcadelesinifl bagladrOr zamanda da, bu bdlgelerde, bily0k Ernlerii
yoOunluoLr bulunuyor- Ben. Anadolu. Klrdislan ve Ermenislao da Ermeni n0lus yogtrnllgu olan yeF
leri, tarihsel kapsam &inde gdrebilmek igin bazt keslirmeler dneiyorum; bunlann en onemlisi, Arn€-
rjkan misyoner laali'€tletive okullarryla hastshanelelidir. Merziton da bi. Amerikan krz koeji KaFseri de bir Amerikan Koleji, Ta.sus'ta bir Atrnetiken koleii, l\,4arasla iki Amerikan Hastahanesi Antep't€0nl bir Ame.ikan hdtahanesi ve Urfada Amerikah misyoner tesislelinin bulunduounu biliyoruzBuralara gelen Amerilaa misyonerleri, m0slumanlardao daha gok, Ermenileri ortodoksluktan gevir'
mek iqindir- Amerikai misyoner haritaslyla Ermeniyoounlugu arasrnda bit parallellik kurabiliyoruz
Bunlar,6rnek olsun, Siyasal Bilgiler Fakrlltesi eski asistanlanndan Haluk Getger'in de soyadrolan"Gerge/ lriril yerlegim yerleri tomriyle Ermenj yogunllklu olmu9tu.. Adr Hititqe den gelen Adana ya
bdgh Pozantr. Inmuyle Ermenikasabasrd r
Ddd:Ba$kaya Hocardz, iyi anlamamq veya lnulmus olabilitiKu !luq Sava$ nedeniyle' sonradaokendile.ine "Kahraman", "Gazi ve "Sanh' srlallatr verilen. [,4a.as, Antep ve U a da hem biyok bihalk micadelesi ve hern de limdi yazdklarrmla birlikle burada bit E meni ktiltllr0 ve kurumlarl oldu-
Ounu. saptryoruz. Antep'ln oatasrnda ve girndi ogretmenevi olan ve tjzeinde kuriun delikled halabu lunao Ermeni k ilisesi qok gdrkemlidjr ve Mara$ln, ku.tulus savaflnd an 6nce. Erme n i ve m sltmanolmak Uzere ikimahalleden ol!glugLrnu biliyoruz Eurada bdyik savaslar olmu$tur ve bu sava$lar'.s6zc00in tam anlamda halk savaglafldrr.
Altmrqh yrliarda bar kapitalizm glLzellemesi vardrl 'ga(pk kapitalizcn" diyorla(dr ve beo 9ok karq
Crkmakla birlkte etkjli olamryordum. SolculuOumuz. bizimkine "9a.prk kapilalizm diyerek, 9arprk ol_mayan bir kapilalizm olacagrna inanryordu; dLizeltemedim. 9imdl de halk savaslaftnt ideallze eimeddnemine geldik; halk savaglatrn n, prna.lar kadat temiz olduOu, sadece aptallatrn bir du$0ncesidilHer halk savagrnda. halk olduOu i9in. gdrmek, iyilik ve sevlnq in yanlnda, !tan9, aclmaslz|k ve de.inrlz0nt0 de vardrr. Bizimki de dyledi(.
$imdi bir dnermemi tekrarlryorum: Buralarda 9ok ciddi bir halk savagr ve gok gdrkemli egermodern sdzcrjg0 kullanacak olursak. bir gerilla mijcadelesi vatdrr. Ustelak halkqrdrr. Ustelik sadeceburada deOilt ba9ka),€rlerde de bululruyor. Proiesfi $eraieilin Turan In yayrnladrgr BalrAnadolu dakl
bazr bilynk gerilla drgtt,trinin t!ziklerison de.ece dg.eticidir. Benim Adana mllcahitle.inin anrlarrnrtaraya(ak kitapla.rna alcbgm Adana ve Hatay bdlgesi ge(ilta tarrhi bugun bile heyecan vericidir:bug0n bi. kasaba adr olan "Saim Beyli" bir gerilla liderinin adrdrr Klikya bdlgesi ge.illalarrnrn, rtjtbe-lerini bile kurgunla anialrnalafl bende hep eginlili bir gLilimseme yaratmrgtlf 8u arada bu ger]lla ha-reketle iginde en 9d( bitinenlerden Qerkes Elhem partizanlafl ile llgili olatak Profesor Timur'lrn Et.
!t ,P,,,a41
hem in liderlik nit€li{erinin yeterli olmadrorft soyledikten sonra bu harekeli kiigilmseme$ '!abgt' -"
edilebilir bir yah rlgt deg ild ir; halk hareketlerine lideie rinin kalibresi agrsrndan bakmryoruz Tdkrye de '-
ilk kez hajn oha;rom; o aya grkatdrorm Ethem' ben de hep. bl. Deniz Gezmig havasr uyard'irrpr; - 1"ikisini de'iyi'insanlar olarak alglllyorum, lider yetenekleriniben de eksik buluyorum'
Be9: Hocamz. bu dnemli dersinde, "Tirkiye den tehcir yoluyla kaqan Rumlar ve daha sonra Er'
menilerin geri geline ihtimalivar" diyoi daha 6nce aktamrqtrm, tekrarltyorum- Hcrcarnlz' yazd*lanmE
arasrna, b-unuia okumuti ancak hen0z, hazmedememig bu da anlalllryor' Bunun, bizim tarihimiz
agrsndan ve 6n aandan benim sunduolm biglminde' ayn bir onemi bulLlnuyor- Benim igln de 6zel
bir yeri var; bu yiEden ara9trrmalarmr b!raya dogru ozellikle ydnelttigimi saklamryorum E'iyr:k blr
ihtirnalb, qerkes Ethem t0r0 Telkilab Mahsusa dan olan ve pek sevdioim bir sdzc0kle sdz konugs
zamanlatda isteaderun gevresinde "qete Reisi" olan Osman Dedemden ve sevgili klzr Ann€rn dengok dinledigim bir dyktd0ri Annem, bizi. "digman basar' babamln terkisinde o maEaradan dbitiine
iicerten oltun- aiye ttyrjtiyordu. Sd)'ledikleri. bugtn Payas-Ddrtyol olarak bjlin€n bdlgedi adnt
ia soytlyoiCu, "tcrngumuzun oolu, F ansE onlormasryla grkrp geldi diyorla'dl Ermeni taddklan
lsgalci Fransz Ondusu subayl veya askeri olarak. bu bolgeye dbnr'fordu Bunun b0yllk bt kvtlctrn
olduou kesind4 i$ie "ilk kutlun bdyle atrlryor
Altt: Doklor Ba€kaya, m0tevazi olmayl dgrenrnelidili bn igbirlikqi garip insan olan. HasanTahsinkod adh insaNntafl, ilkkursunla higbir ilgisiyoktur. ilk kurgLJn. kemalist tarih yaamrn tahrifetlioiozere.mays 1919 tarhinde "Ga;u(" izm;'de;egil, Kasm 1918larihinde, iskendelun gewesinde a&rrgtr'
Nerede alrtdqnl kesin olarak bilemiyoruz; ancak Payas-Dorlyot gevlesrnd€ ve muhlemelen de gcF
guklugumda talan sayiiye yerj olalak kullandrgrmrz $rmdr fa$ist yaraor' lskenderun a bag! BeleoAeldesi ndedir- Wan Avcloolu'nun yazmr ve benlm yaamrm bu yondenditi daha da t'remlisi
Genelkumay Balkanlor Harp Ta.ihinin yaarnrda aynly6ndedir. Genelkurmay Harp tarihi 'lktlu'9un'
Kasm 1918 tidihiinde alrldionr kaydediyor.Buaradageee{ken,altrkye{imkalmadlo,iqin.sadecedzetolarak'tal ih"ya2mayahev€sliDoldor
Bagkaya'ya h-alrlatmayr yarafh buluyorum; "lvlogollarrn GizliTarihi" dmegi her r'llkenin bir'halk" tarihi
ve tir de "gizli'taihi vardr. T0rk Genelkumayl tarafrndan yazdrrrtan dagllmayan ve Akademiler'deders kiiabr olaral{ okutulan tarih ciltieri, 9ok iazladlr, Ba$kaya nrn bjldigi popiler tarihe gore dahagergekgidir. Okur€hdrr.
$imdi sonuca yaklastyorum: bu sdylediklelimizden ne glkryor. bu soruya geliyolum 9*an ki bc!yutluduli iki boyutunun de 620 aynrdlf. Bir: Kemalizm trit yanryla ezilmis ve hep yenilmig ha*iarda'iendisini abartna egilamidir. Bu haliyle qok geneldirl biz iran da da. bugtn Ku le' araslndada' bu
anlamde bilimseLk€tnalist egilimler g610yoruz-(8) Tifk kemalizmi bu genelkemalist gizg'denldidara
ulagabilenidir. iki: Kemalizm, drgBlsel planda da bir genellige sahip gdr(jntjyori Kemal P€a veKadiosu, kurtdus, mrlcadelesine sonradao girenleidir' Bunun iki uzantrsr olm!9tu'i gllclendikce' dn_ceden girenledtasfiye ediyorlar ve ikincisi. tarihi de olmadrklafr yelletiyok sayarak yazdfryoihr' Ay'
nca kemaliznin.bs org0lsel send.om!. bugtjn KSrl Hateketjn de de goroyotuz
iste buladatarih yazrmrmrzrn onemli ve acrk|| paladokslarrndan birisiyle karsrlailyotlJz: Doktol8alkaya d(ne$, sdzde kemalizme karsl qlkan ve kllLq sallayan yefii'lerimiz, Tilk ku(uluS m0cadele'
sinin halksz oldugunu stjyle(ken, igte bu kemalist tahtifala dayanryorlar' qukurova da Hatatda ve
Dogu ya giderkeq tam bir T0rk_Kort halk bilegimiyle Marag ta. Antepte Uda daki halk mtcadelesiniiq sava$r ve hak savagrnl inkar ediyorlar- Eaqkaya nln yaptror' bil0n bu yazlanlardan sonra, tam birinkarcdktrr.
Devam ediyorum; artrk Doktor Ba9kaya nln bu gtjldrrmeyen gakaslndan aktarmo yapmd( duru-
munda olmad€rrt sanryorum. Bu incelememi, kendi btjtunl0gtjne kavugturarak bitirmek istitcrurnBuflun iqin. benirn, sosyal eylemliliOimdeki iki ilkeyi yazmam gerekiyor' Baskalatryls birlikte, sosyalm0cadelede yi.0.ken, iki ilkeyi hep 962 OnLinde tuluyorlmi girndibunlalr yazyorLlm
Bir: Trl.k il€rici6gi ile KUttilericiliginin berabe.ligini saqlamak.iki: Tu* gettciliEi ile KUrt gericiliginin rltifakrnr bozrnak ve baglaanr krrmak
ikincisinin hriDcrsj kadar dnemli olduouna i$aret elmek durumundaym; bu dnemle Kurtdrg l'1!_
cadelesi'nin b?grtrdakihep olumlu gdtijlen. Turk_K0rt Birlioi'ni ele almak istiyorum Krsacalodir: Ke_
rnal Pasa. en kibar sozclkle-sadrazam Damat Ferit ile ingiliz iigal kowetletini latmin edetd! Sam
7 a t
sun'aveoradanHavza'yaginiktensorva,Erzurumadavetedil iyd.Buradadnemliolan.tarihlednle',Ermeniler'in, sonra Klrtle/in ve bir s{]re de T0rkler'in siyaset ve k0llit me,kezi olan ve I imdi gddcrh ginErmenilel in, sonra Klrtler'in ve bif s{]re de T0rkler'ln gyaset ve ku|trlr me,Kez olan ve 9 mol geficrr gtrr . 1
penQesinde inleyen Erzu.Lrm, KemalPaga dan 6nce de har€ketlidi ve dewimci galkantrlar igindedir' - : '
Burada, genq ijniversite mezunu ve ogreocilik ylllanmda tanlnEk imkad buldugum' sosyalizan
devrimci'demokrat Cevat Dursunoglu'nun aktil olduOunu biliyoruz Cevat Bey, Kemal Paga'yl Kong'
re ye kendi yerine delege yapan devrimcidir. Bu bir baglangtCtlri bgtrln ya9amrnda, e9ratla rligki kur-
mayr bir ya9am bigimi yapan Kemal Pa9a. &zurum'daki ilk temadaldan son(a. K(rt 9eyhleri ve bi{
bdldm0, Hamidiye duzeninden albaylkya da pa9alrk r0tbesialm6, KErt a$iret reisleiyle bulusmaktagecikmior. ikinci Mahmutun Kirt feodaliiesini ezmesinden sonr4 geyh ve a9iret .eisleri Ktlrdrstanydnetic j tabakalannr lemsil ediyo.lar.
Kemal Paga ve ekibioin, Krlrt mtitegallibesi ile yaptrgr iltifak eaytgnda, baz gevreler, yazrlr bir
sonuQ belgesi anyorlar: b€n bunun yersizoldugunu dtlg0ntiyorum. Bir kez. Osman['nrn son ddnemgenerallerinin, son oiuz yrldrr Cumhuriyet generalle.i 6rnegi oldukca politize olmug olduklarrnr hatrr-
lamak durumundayrz; KenalPa9a'nrn bunlar arasrnda, ayr,ca, en teinkinlilerden birisiolarak biliyo'
ruz. Diuer yandan, Kemal Paqa'ntn a rk bir koalisyonlat 0stadl olduEu kesindir; PaSa' gereklio i an d a
koalisyon kurmada boylk oslalk sergilemigtir. B!nun takdire deoe. ve hatla haylanlrk uyandrracaKbir nitelik oldugunda kutku bulunmuyor; ancak, ben, KemalPaSarxn, ihtiyacr kalmadrgl zaman koa_
lisyonlan yrkarken se€iledigi acrmaszlftlan hep irkiliyorum. Butun bunlaila bjrlikte Kemal Pa9a nmKtd mniegalllbesinibir ortak m0cadeteye ikna etmede 9ok zorlannBdrqrnr di$0nebiliriz
Pekine ollyor? 96yle dogiinmeyi denemek zorundayz: Kemal PaSa nrn gerici K0rt miitegalllbe'siyle kurduou ittifak. mr.icadeleye sonladan katrlan ve lidetlioi elim alan KemalPaga ve arkadagla'nnrn. saga kaymasrna jmkan vermigtir. Kemal Paga ve alkadaglanfln, sosyalizan Qe.kes Elhem ge-
rillala ile Rusya'dan ddnen Suphi komrlnistlerini tasliye etmesi. ige, lam bu ittifakrn arkasrna denkd!$0yor. Daha aqrk olarak sdylenebiliri Kemal PaSa ve arkadasldl,milcadelenin halkQr katmanlannr'Kud mljtegallibesinden aldrklan destekle d egigtirebiliyoflar, bu son derece dnemlibir operasyonclur'
Dooru mu? Oaha ayflnt r b ir larlrgma igin yeni Sallgmalanmln kiaplar haline d0nLj90n0 beklemekdurumundayz. Bu arada "gevirnsel tarih" kod adryla haz(ladlglm ve Turkiye larihini gevre halklattaihiyle i9 i9e gdztmlemeye galqlrgm bir kitapta gdsterecegimi umuyorum: benzer' gelismele.i.
hemen hemen aynr larihte ve benzer senaryolarla iranda da gdritgruz. kanda ilerde lam Musulanlasmasrna denk bi tarihte. egemen Tijrkmen KaQar dinaslisin:i devire.€k kendisine, sadece eskrbir lran di|j demek olan "Pehlevi" adrnr alan. Kemal Pasa'n|n 'Atauilk_ adlna benzel bit suregtir' vekendisini 9ah" ilan eden Albay Rrza, 1921 yr|nda bir darbeyle b0tBn gllco elinde topluyor ve benzerdizenlemeler yapryor. Sovyetle/le Ankara'nn imzaladrgr Marl192l Anlla9masinrn benzeri. Tahran-l"4oskova arashda da gerceklegtiriliyor; emperyalizm, bu tarihten soffa, bolsevizmin Katkasyadana$agrya Inerneyeceginden emin oluyor. Profesor Timuaun deOindqi E meniler'in yeni yakla$rmt bu'nunla ve uluslararas slabilizasyonla ilgilidir. 9aresizdirle..
TUrk ve Krj ge.iciljgin ittilakr, Torkiye halk iqin her zaman b$y8k bir lalihsizligin habercisidiribugrin de bilnu yagyoruz. Unulmayahm, eylulist darbe a rgI Anaph hdktimeten uzaklaslrnldrgi 1991
tarihinden berj, T!.kiye de baskr rejimi. Hikmet 9etin veya Necmetin Cevhe t[ri, adlarl dnernli ol-mayan. Kl:rl gericilerinden 909 alyor.1960 dncesinde olduou gibib{gtn deTorkiye Kirdistanl basklrelimlerinin oy deposu konumLrndadrr.
Bu noktanrn, Kort politikad dostlarmz teratrndan ihmal edildigid g6r0yoruz; Relah Partisi'nin ka-patrlmasr ile ilgiliolafak Anayasa Mahkemesinde dava agrlmasrndafl sonrabazr K irt poliiikacrlarln In.
bu arada. Hadep yOnelicisi Sedat Yurlag ile Feridun Yazar'rn aglklanElarl, pek umut krncrdr.. Her ikiside, Refahln kapalrlmasrna karsr grkan bir lulum i9'ndedrrlet ben. T0rkiye halklyla birlik istedikler, veTri*iye ilerjcilerinin Kurt davasinr desieklemele.ini talep ettikleii sotece, bdyle bir tutum aimayahaklafl olmadrklafl nr diiion\lyotum.
ikisi de hukukcuduri llkedo gecerli yasalar aQrsLndan. Re,ahin k apat lmasrna kargl grkan bir hu-kukcunun hukuk bilgisinden ciddiolafak kugku duymak zorundaym- Retah, brr parti degil, agrk veyagizlibir tarikattr. Aynca. ben ba$savcrl6rn harekete 9egmesandenqok aoce. avukatm Dursun Ermigaracrhgryla, savcdro a verdio im dilekgede, baska ned en le. b if yana. bir i0ktmelin bir llyes inin, " kadrgecesi oldugu igin cezaevindeki 6lum o.u9lafinr durd!racak karan aldm demesjni, bir partinin ka
batrlmasr iqin yeterli neden sayabiliyorum. Biz,gok sevgili genglai.'nizln canl da sdz konusu olsa.
12
eq7
kamu qalar lantr i dini lemel lere davandrr ' Imasrnr teddelmek ve Fsaklamak durumundeylz
Ayrca bizin sosyal p(atioimiz, partikapatma istemlerinini de igeiyoriyetmigliyrllarrny09leri, hep,'fagist [4hp kapallsrn" sloganlaryla inlemiltir: bu dogru bir istek ve slogandr' Bizim :T!rkiyernizde faEist ve $erialo partilele yer yoktur; Ktrt dostlarlmzln, hem Kdrdistan da ve hem de
T!fiiye de yodetim dtzenlerini belirleme haklarr bulunduqunu sanmlyorum Ben, Refah vs irnam-
hatipte ilgili gtr09lerimi, dozenliyazdrOrm, Awupa'da yayrnlanan 0zgdr Politika da dillendirdoimden
oldukga uzun bir zaman son.a. bunlal Mjlli GSvenlik Kurulu nda benimsenince Avrupa dak'bir takrm
Tiilkiyeli Kart po&likacrlar hakarette bitlikle, imam'hatlpletin az bile oldugunLr savunmays bagladllar'
Yazmay du.drbanrn 61esinde, bunlara yazdrom son yazlarr bi.az degigtirerek T0.kiyedeki Kod
kdkenli doslldm|za gunlallsd,lem€k durumundayrm: "saddam Halep9e'yi kimyasal silahlarla yak_
mD !e ktnnlte gevlmigtii gok ilzilld0k, Bilge3u run halepqe' aO rnr dinleyip htztnlendik Ancak
qimdi hal€pQe, Sbyh Osman adnda bir Erbakanciorn egemenliEinde daha da kdmti esmekledi ve
oraya gagda$hig$ir K0( giremiyor. Relahl, Erbakanl ve imam-hatipleti bu kadar seviyorsanE blJy-
run aln, Seyh Osman rn yanna g6t0nio. Biz zamanlgelince, gelip stziorada kurtafinz Kalrt dostlar!
miz kendi dzgilfltlklerini kutsalsayarken bizi ksranJroa zo amak hakklna sahip buunmuyor. bundan
fazlas!, fazlaalr.Bazr KBrt poltikacrlafl jle sdzde Kod Dostu" ve krymellerikendilerinden nenkul Refahrn -igle
T[.k aydnlar;n_. utangaq veyautaomaz bk biqimde refaha ve inram_haiiplere siper olmalaft gizgi_
lerinden kesiriB(le ddnmeleri getektig ini d uS 0nnyorum. Bu bizim rsimizdirve bizler' K!ldler'e sevgimiz
nedeniyle, keo.li drlnyamrzlkatartmaylz. Aytlca bitun Kti lel in ingiliz casusu ded lklerj bir zamandageyh Sait in, ficbir zaman casus olmayan, tutucu bir Knd milliyettisi oldu0u0u o.taya 9fiartan da
benimi saygya davet ediyorum.Refahl birLez. Hadep Ba9kanvekili Ahmet Tirk'ri n de katrldr$ ve s6yledlklerime de kairHrqr bn
med-tv panellde gdz0ml€fiillimi Refah, bizim aydrnlLk ytriytjsllmLlze ve daha sonra geien KLlrt
Yrikse ligi'ne kary devleti0 bit al€tidir- Bir: Refah ln bdl0n pani kadrolann', aynl anlama gelnek Llzere
imam-hatip n*znnlannr, devlet yetisliriyor. Refah, bunun falklnda: imam'haliplerin kapatrlmastyla
he rhang i bir d(ul sistemin in degil. Relah Partisl nin parli kadros u okullarrn ro, 9ok aglkqasr Refah Partisi
okullannrn, kapalhtacaornr gdr Uyor- Bun! gdremeyen, sadece bazrKdrl dostalrrrmlz Kurtdostlanmzrndosllarr ve bii de. kululdug! zamao beflim bi basrn agrklamasryla, "damat Felitqi" olarak niteledioim,
dd eklerdi.. iki Refahln, tak'pletini, Tutk siyasa Polisi ve polisio gUcU yetmedioi zamat De!'lel Gtj'
venlik Mahkeflele.i. tastiye ediyorr siyasi polisin, 9ok dnemli dlQ0de refahlrla9tdrldigrnr anlanEk igin
ben im kadar olnasa bile, en az r old ukla.l zaman, bir s 0re s iyasi polisin h 0crelerini ziyaret elmi$ ol-
maK gereKryot,
Daha ne isteniior? B u ndan dahakolay parlicilikolur mu?Bu yeteneksiz gUrtih kargrsnda Totkiye
aydrnr. hdk0rY€t olur olmaz beceriksizliklerini gorerek rahallamlglt;6rgiitsel d0zeyde de rahatlamakgerekiyor. Burda n drgritll devlettiri devlet ayaklannrn altrndan gekfldiqi zaman, bitun drg0l'eriyrkr'
lacak ve birenortk0tleolarak kalacaklardrr, biliyorlar.U9: Son o*ta olarak Avrupada drgLjtlerine bskryorum; dndmde, "L'islam 9n Europe'adftbkki'
tap9lk vat, La do€umentalion Franqaise tarairndan yayrnlanmasl. igindekiiere ay'l bir gtivenilirlik ve'
riyot. 8u kitapqk. Avrupa dakiMilli Gdrd$ tjn dogrudan doq.uya Erbakan abaoirolduounu -T0d(iye
de
seriata dayalt bir devlet d0zenl kurmayr eQLkCa ilan ettik erinikaydediyo. (9) Aynrkitap9rk. Avtupa dagerialgrla.rn. @n*et ve benzei ibadet yerle fi olarak OrgUtlendi0ini, bLrnlann Ankara dakiDiyanet lsleri
Bagkanhgtna ba6l b!lundugunu,1989 yrllnda sayllannrn 63 bin olduounu. her yli 1500 yeni$nin ek_
lendigina.1989 y r itibariyle, 80 bin personeli old ug Lr n!, bun u n zlo binin imam-h atip'ecole i mezunu
olduOunu ekliFr. Alman uaan Hans Voking in bu incelemesine gdre, hepsinin ydnetimj Tllrkiye
BnyUkelgiligirilq etindedi. ve aynca tinld Suudu kurulu$u Rabrla tatafrndan da beslenmekledir' (10)
Bs sr(ada, Al6anya daki bnynkebi Onu( Oyrnen dk ve Oy.t\en in. Av(upayr re{ahlagtr(mada her &(lt
dlgl.inrin dtesjrde gayretj olmu9t!rgimdi General qevik 8ir, lvtste$ar Sdnrnez KOksal jle birlikte Onur Oymen in bif icta kornilesi
olarak, devlet iqinde yeni bir paltilegrne gab3latr iginde tol almasrnrn ne anlaft vaf Bir anlamr tu-dur:Trjrk ydnetenreri icin ideoloj;, her zaman b I eylem p anroln krlfidir 19 Asya dan beri Ttjtk y6neli_
cilerinin birOz€lliEi, inanQ dizeylerinin ve belli bir inanca baglanma kapasilelerinin son de'ece zayrf
olmasrdrr- Sifixli botrjn yapmsk astedikleri, otuz yrldrr artan bi doz4la yapirklannrn tefsidli bu belkide
.
benim igin bi. coklanndan daha a9,ktr. \'',, ].lf:"Neden mi? Yetmitli yrllar|n sonla.rnda gkardrgrrnrz Sosyalist iklidar Dergisi'nde qok a9fi,:olarakl ' .
-yaknda askerler i9 ba9rna gelecek Erbakan! hapse atacak ve Erbakan'dan gok etbakanc lk yapa' J
cak' demigtim; bunu, 1980 Eylul ayrnrn ilk hattasrnda yayrnlanan, "Bir Yeoj Cumhu riyet igin adllkita_bma a|p yeniden yayrnladm. Bana, sekiz y ftk mahkumiyet, tutuklama ve bir de askeri mahkemekaraflyla, '$eytana pabugunu ters giydifecek kadar zekiolduoum hukm0ni; getirdii hi9 sanrYuyorum.Ancak askerirejim ne yapttgrnr gok iyi biliyordu ve srrlaflnr aqrkladrgrm igil beni mahkum ediyordu:ben sekizyd yatmadrm, takat kitap hala yasakhd(.
Bu kitabm Selimiye de Birinci Ordu Komltanhglnda yayrnlanuken, getltli asamadaki savunma-la(mr hafilryoium; galiba 1982 yrlrydr. lstanbui Koprist nde, takkeli ve cnbbeli bir baba ile 0Q'd6rtya9rnda takkeli-cibbelioglu Karakdy'de yDrdyordu. Bu o zamanlar o kadareoder bir gdolnlt olmalLdra; 9rinko Milliyet Gazetesi, bunu bi.inci salasrndan yayrn|yordut bunu, Askei lvlahkemeye sun-dudumu hatrdryorum. Beni yargrlayan subaylar aracrOryla generallere, izledilderi yolln 9ok karanhkoldugunu anlatrnaya galgyordum. Nafilel
Bizi buraya getiren lirk gericiligidir.T0rk generalleri. bizim aydrnIk yii(jy09r:lmrizi dirrdurabilmek i9in, ulkemizien koyukaranllgrn '9ane
alrnaktan Qekinmediler.9imdi kuyunun bagrnda trkriyorlar.Bizim programrzrn arkasrna diziliyorlar.NOIUR
1. Mtlkiyeliler Birligi Dergisi, gubat 1997, 'Cumhutiyet Tarihi' tarn9mas. s. 132. tbid.. s.153. ibid., s.284. tbtd., s 195. ibid., s.136. tbid., 157. ibid.,s.l4
8. Ktd aslh HaNad I an|titct Dt. Mehtdad lzadyln, bi ara, Mura! blge-Ahmel Altanln 'ver
kunul' kanpanyaiarina kaynakhk eden Qahgmast. kdrdalaji de en ekaltsl bi a@ek dutumundadu.M R. Izady, The Kurds: A Cancise Handba&, Taylot and Fzncis. 19929. 'C'esl paut celte raisan que ses mer.bers rcclament la rcstaraualion dun EIat tskmique
en Turqui pat Ia vaie democralique'Jaceiyne Cesari (ed.,), L'islam en Eurcpe, La Dacumenlalon F|€,nia$e.mars 1995, p.52
10. 'En 1989. le Diyanel controle 63 0A0 fibsquees el coslru,l chaqte arnee, 1500 nauveauxlieux de culle: il emplate environ 8A A0A persorfies. da 4A A0A sant imam qui ant suivi I'enseigne-ment dans Un imam-hattp-ecale'
'Ce cenle est sous la lutelle del'ambassade de la Republique tutque, et beneficie de l'aidefinanciete delalique tslamiqe mondiaie tatabila). ibid., s.52
- - T , , . -n; ?? JDE 15;A: EKIX SIGOPJF
i
RR. HIZ. LT[. STI 521 46 AA
a,?a\
Pmt D|,Yolarn K0dlk
Pirir
Sovglll
rlztn ciudi$i iz
Parir, 22 Ocal, B.Y.
da ka
bu ! rornul
K$FcR"Yoni
Trn, K n
i!lk dckiTt*iyr
b. Blgorii)'orun.
0p0)pnln,lcockllll edllo,r||n.Bk tillyorurntrllyrtlli" oluni! ydllde bir edrrdrr, Intlyhllf k8fllk gi,r{lit'ot,luutl gerckiyor. Bllrnchtc ]{rarr,{r; iliitxlil i(iiLde y.r 6hq Altdtl
yaptllIafl r!fld8, bonl lBn Blt)tlk Kplulitt" llan cd.nk, beDitn Medinorerni Eiddetle elqlin g, dulnr$l0m. Apo da bjr ptugrhrndi,
bnniarE, klpauhn$)s lgdir sil Mql'li tlrkrndH bilc &[ildittiz luitt ve*orkrkl[rr i
EUnuntUdlndcn,Foridun Yvar, Olurnhr6dnmD'onnr $t,lo olrnl[ ]dnd9dh.
rm iudor a. h.plcn hndep'€ gcl.n glrSl artll bltnti$lir Nc K0nlefeya$rlnr til(ctrnlltlr, b.ancitk ortn! nplltnlat alndrgrntiz letjmli
dr!ln!ig!
a,ntdonlc bukAlebilcccAidir/anlr olrtbi
n vo C'iigdrf 60)lenlli olrmsrno k8rfllr, l(,cls tofshll r !c botr, tcrirll,lzct$lhdc )ardlgrfi flr$d{ brrn{ klrfl crkl{rnt illtiyotdun], B.n dr,
kihrl rturycn r0tldilnEnlarl. Itbl lglnc ta4r oldutNlu Ist!u sradr,lqlorlrdo, yrhunJ, J!'d6!.dn
"dllt f.rinlct M!'i|rord6l.r, Kut Krrd0tlodtrll/ltn dollu "Alrom[tlf' Br\rbclFrDnn ]'Iedle
6Ader€ ve fadecer Tllrk ssdr !o isl€mcrlailJlil bjrliklc ohnilslnl
glltn cnv.p vtrdl IJ[nlnt da \'6r.a, bx aglllnxn iqi le, ssl' R0r! nilolgri, at'rlcr, ('irlip Ytldlflrxtii*i)c sohrndn gQthr)t$ b€^iril glvondilin K0t1 polititnqrlsfl ya
roldau gelrrrcnrcllc blrllkh ki6iicl ,J0ndn gilvdndlftm ieinl.rr. Bon hadepin baFxfr&i kligiD 0u €9d,,Ddal lrcsr\u{ olscaAr
lir. c. do,a)lrl)h, dcarlmci Tilrki,€ 6olu ilg bi ili te birliltclrrsyar sgrlxular, tqlin agrtrdan, fada llgi)'c dcg.cl dcgiller.
I polulsrltr vc rirflnlrtr lnrnndrnrz Bunu 6ncnrll bulworum. tsua,.rlrrirlarr. Dolu'riurr te Scr,ir'
-fiil[iliI-Ji7il.rn-i=6- srnrrl
drha dnetnllll fuduri Avrupa'dikl billlln yayo.latda, iilkqd.do,vc l\irl D.rs licsrEli. oldilrrr$lcr \f poliril qpr lla ctzqyx{n sqqltilD or. Beninr ffio-criri[ifric)A};;J[ITomiiioldogq rc lkhrcjsi i6c bJD' I
3on0{n, yol
YlrlbtE0 ilk brradiki ilk gdrilflor|ni l/dlcnlck isLiyo/um. Kuikusuz,
hunlnfl, rll vc cn ges br yr!It9\E!t!!t4Erl!!! nt8\'l uItullu
btz,l eok Fr* h$
di,rlttotun. "
ladaf,ditthaS!r{rlulhkiln,(irL kntllkoDue,h4dr.c,kar,n$lrI.
AIori(
1{$lo
\c dnrkrruPnl' b(l)'lc
\'nyrlma.klt&a
mi;
iyc $ilasll I'irprtnrrl lc gidcnreygce{i y8rSrsr
. , t 1= tB4t l
EKII .4 SIGDRTR AR. HIZ. LTD, STl 83
krbnla07(inr
bu hblo-lllu$!!,bqtq !_ltil*aYtrtlrlruLitlUllnllldir Ofllck olcun, tr,l Lord Avebut'i
linralrrrl, bon gnt. Cok ssvimli bit l aanal*r; 5linaiirlolnnun Kiih h*qr, Sjzi'r \c bi.,jrn birh mkdln farktr det'ldir
Dlr'lrst'na rlBi drry,rII1y,11 ,ogrt. bir 50rpriz g(tlihabihi,( scvindiren bir goTlonrrdlt.
BUr i l
A!rupa'da
cdalrnoycrlElni
Gdzl€dni
zl0, bu {0r0kl k herkes ttritfl alil
. kdnfi(rnrm. bilabarorlarpek
g. At dltutnu isq ayndlr,llnsloratl$ ll
YalouWashinglon,
Idcn rgllln]il
ondn oz0fhDirCMr|!tnllr
Kenal P{ta,
bitrnittlr.Bamlshrl, \9!^rmlanr! nmgrndr{ gaglrmcli
Biz yelkerii, ni*iyo
b l0nrDttul, ilstrnl buguDllt $nlllllr igi,ldc ad?tlmtlino, Tlrrlivc YeK nrnr. onorlu vi bldlkll
Bdyle br! lklldru olm:rsr lr,rlirdc, ralratsrz ed€D T{rk l!donUlorr0 $.B'Byrblliriz, Ahrr8
I W
brrfil.lc, Avruno'rutr sn itndr. Rcfah rln hFk[ il]n birbihnc rcsidlr. a!r.n rrltit(L1. A\rupad, bir 0nivffslh'd!
bi' Er k9' t:!r!tilgrl!{iu!!4:irys!i!r4..Ltl, tre\n,ncilcrr, Ktltdhlttfi lrolu, rjmudu tOlr.]t y0k0lat ti
' B c vc b€nin bu gokildeeiliyorun vo ndUrccotim. Ancirk
sirlcnrlnda,lok
mltdlA,dl ti78ide. h€r Jerdo. lnlldalElerllnudu tekrlr yrki adrgxnl4, g!$aktct
ayn rablilzhr lsrna srzdrgr krd ftth, {ulhr Rlpor, Vcll Ktlellk, hrgi.
Soluhun tok
Sd, konusu
b. "G0/.1 hlltklt,bir )nz!,r, l€ri'deince)e n dipno tn. Bir darai-
riyi lttmrlypr. fu&fk bir 'tcftig
rapo.rll olm$l 0fltmdsrr, Titrkidir. Demirol vo Dqnlr E$ykal b$ql blllyoflrt !. bLn€dcntc avil
\
'\r[ * ,
1c ,:
. z . ' , '
fsr-f 9
9 l, :. -i o3g\. ,-,,.'".,. . ,. , : -
s n . D € " F € K i N g € (
Bir Ornegini g0nderdigimiz mektup, Yalqrn Kiigiik'iin HUrriyet Gazetesi Genel YayrnYonetmeni Ertulrul Ozkbk ile NTV Cenel Yayrn Yunelmeni Nuri Colakoglu adrna ya-zllmt$ut-
Bu arada Yalgrn Hoca run size selamlafl var, bu nedenle mektubun bir ornegini bilgi'lenmeniz iqin size de gbnderiyoruz. Ancak Yalfln Hoca siitiinunuzda adlrun Segidlme-sini istemedigini de belirtrnittir.
Saygrlar.
Mustafa Cdksoy
Telefon: (0212) 576 06 80
Fa* (0212) 501 46 83
BLz*to^'l-^ . cLt {''yt-t'r'""'-oG,
(1 ' \
/en hukukive fiili srnrlan tlldrrmaklenel g{vanelerle donarndD bir uv"
9 9 t . v . . .
t ) l t
Yalgrn Kiigiik ve Yeni Tanzimatgl*
Salih Ural
Atdn Ozetile Tezlet', ye:afl Yalqn KUgUk'e g0r.,"Tiirk dolilncesinde bir doncm€t"lir. Onrdz,lerdeki id-dialara bdktus!. donenct yeine. dut nce ttihmzin Mi-/adldenek dahadoEru olacak. ;ezl€r'in UcdDc! kirabrn' yalanlad6 T€hmuz 1985'. sdre. neredeyse,.,T€zlerrdcn Onct-Tczler'deo soffa" diye tarih ddtm09, bu ka-da! iddial.
Birinci kitapta lalrynanm amaq, biraz Turk fitmt€ri-nin fragnanlannr hatrrlatar. tu s(zl..le ac lao'yo.:"Ttirl alt|lntru senfonik bir b0rqrdqk iqind€, y.l!n4u ozenSaisrerdin. Ulllutorum, okurk€n bu ra& alacaksnE. Se-v€cck sevin.cek, 0zUle.€k d[silner€ksidz. okurkm ken-dinizi elertirip kEndinjri bulacaLsnr. Okurk.n k€ndinizive g€gmiginizi belen€ceksiniz. Titrk aydnn burrin igin
. Fanuk istedirn." (1,7)Bu oldukqa d[tevazi v€ samparik amac, ikinci kilabm
hemen bagrnda, yerini, iddiah bir t*$a brakmrq; ..Tez-ler'in t$sr0 tama$Iandtmd. Tlhk dlgnc$inde bir d{tEm?ciya9am6olacaFm...T.zler tama,nlandlgmda. Irl,(dqtancesinde ,i,ndire kodar siroh ola" bundan borle be.laz olacdk-" (ab9lll,8)
UgiincU kitapt!, CrJDr.anrn tanamlanmasr beklenme.den, aUvcnle, sotrue ilan editniti "T€zLri yaarlatr henUtbnamlayamadun. Anc:k tamamlaran bu kitapla birlik-&, TArk aldtnan kendisi ve toplun Azerine bilgisini d&EiJtirdig ni diit$nqonrn. Brndan bale Tu* atdwntnbilgisi, tezle. ancesinden la.khdi; Iarkl! olacaktr."(abc, I,,
Knaphnn kapaklanda bn Felirimi yansrUr sibidir. Bi.rinct Kirap'rn kapatrndakiisler iginde yanan qra birimin-del,l talern, ikinci Xrrap ra mumdan daha parlat )anatbir tajeme, 0cuncii Kirap ta bi.8az lambrsn'n fiLiline,dordlnco kirapra ise ptrrl ptr|lamp0lun ittne yerte$iril.mit bir lalene ddnuliryor. Oyle anla''lyor tiy. Kucijk,son lKitap't iL ordnlonmot tananlamtsrr.
Onsoz'lerin otunmasr bile, Tezter,in ay.hnlara kendi,Ierini ve gecmitlerinj sevdirmenir Cok dr€sinde iddialartg
. At'dD t)wiE T."''lnS;nct KiGbr Aludd tg84. lrincr &rab An.rrr 193{. (J.hcu *'@b' r zdhu' i935,Erdrdrd /ir.br Md t9B6 ta.riblFini r.oyd- Tddur Ul3 s!,f.. B{ iEcLRr.d. hffi Taler, dl-,'$ tnrph"n. drf,€Dld'&nd. anh.iKtup, tknci K4op vb. dt!..Dlrelx,. Iah.t.n ,!plLc!t .tnnhr, ndin 4ind. cjtr e. eyfr s.d! ld{sils.t [email protected].
yzE d8fi gt$erftek edir.!'Y. KU90k, Tszl€r'i ile dilliin-'.e hayanm]fA^ bi( defiim yapt& i,ldiarmdadr: "/olrrn. . ,ttze ne bileileli deEblirdin " aqkladasm ba.ika tiirlu an-lamak mumk0n deEildir.
Y, KOqUk, "Teztefin yrpmak ilredikleri 9ok, sayn*- ''.la bitmez" diyor (I,474). Cercekten de, Teder'de olma- . .yan yok. Y. Ku9uk, bir acrklamasFda; "Fizik ve trp ha- .ric bir konuda yaz iyorum" dlye belirtmis' Alcaksonull0- , 'luk sdsteriyor, T€d€r'de bu konularda da yazmri. $imdi 'lerde ise tek barrna yazddr anlas an bir ansiklopedi i,tze-.rinde ealtryormuq. Y. Kiit0k'iin, Tezlcr'le badatttb ay-. . ,dmlarnayransiklopedi l ic i l ikt !s i i rdi i rec€gigO.Ul0yor. '
Uq(a bir redaktor$n dinde rahrdrtla t\ )iiz sa)'faya in-dirilebil.cek. Y. Kueok'tn elind€, tjmdilik. ddri titabr (€uc bin sayfayr bulan T€zi€r'dc. saymakla bim€? anacla-ra ratsh.n, bizc€, ilk sa[rdan son ratua kadar damSa$orvuran oir arlayD, amag bir buluDrnaktadr., :'
.. T.zlsld sdzLrlc b.sbrrj"T0r*iF d. T0r* aydfr vrj$n dde .id-diy. al,DDq tldtir. T0rt daltndlnrn, Td.k aydrilD .iddjr al- , . :m.@r, sf tir.s.&l* koDtnLkili dr!r.Ir.&4da4s4rr*&.nF ,lekin. Itr* degldn. Bit eta s, bn n.r|ie n, bit d.azt\ w. B!-r.dr bu )&tn.Ikdtr.' rAbc.t. r.!J Br okF ro $ztd.Lr bir e',fa Msu a9rkld.hrl. te! ar{rcj _T0r* avddr;,- ru.unu d@in j ttlr.r"t?rzln roFq kta D| @dd.*r d:nern h.tr &r." tAbc,r. ta):"T{rrl a)dnr, ftrt Eihjnio. .arfl* *,/r4r qNtudr, lAb.,Ltti' 'Cor bplumun rrdn bdrdiriDdq yor.rnddri rOr !yd@D 6.rrp'igr rdrrqft. \a*,t, tn !r hih.F!, I uk rldD,.. hdu, ri! .lini !. biljmin' buldldl. rr,nrz. &q.nt to(; bbh| ttt4y* d6t.4-,tz v,.. -(Abc.l,l6)
llinci KIrp 6,e. Turl ayd'nLnr,n ibog,z/dFno *adtu @grhk dune qk&" orD'ndrkler $yhn'rcr (t.Zlr. Bm-L" okudul'.h qnr. 'nr. rakr'jn .ydn|g. rmdiknnj r. s.9ni!tc-
Dj $dnn.k ml yol$ rm rfti bir M.rle m yEld'b kdbunda
I !o*ro, ll Hairb tc36i.5l2 rqrs, ftuDndrki cidd,){r.izt'Fn ljarr|ll bnr|d blhmnd4 !r
lnnt!vn.i.fta. Afra Az.nh. ral.. rn &h.Deli rikplen.da rur^9 ordulsm bnrmm (lv,-6ldttblijorz3nmd ?dp r*dr(led b.*n,/Dibil.. l.rEr. t.k'e(i.trrrltr -Tald d.ti k*_'eldh ult!| & DoJaru bir ck r.li rsr ror ld itad. <n.Lt. rcit ttltr.e,tul* bo}t .d€ olrud D.r€ls' hLiniid. alrdla. Insil,,R. Fmrk. r. Rq. tulhrr dxll.T0rt{t y. (.vrilnir, ys ye csnh.k3er.li tL dunlnfrE alhlld. bultk bir sishrizli*, yalldLt ld-de.\ b6l0n a. Y. Kt9.l yum roDNndrii eL*inlc: &dn 'za'rrrrnde FrdnoLnn olr.Jd' *ItplMm d.ha M'ti, diha t ieinuc'k.r.,i" dir. cs aD vmi{. \Ndtu4 ayrr y.dc) Boyl. bir mds.C l!-buldnrln0mkond.El, aynca, Y, t(09ut y.b' lonutudda oldu&8ibi, ralftini ilad. eh.kc deciddr r !id.d.lil. Bir r.!& ".crkl@'
ole.r lqo ifril.,. k/" diy. .t'f vaDebiln[. Yffi. ni "aolh.
nr", n ,/i _NDok', !.yi "srrc.*to te" olq.I6yldyor, xdiru*
r!9 (I,I19,2?3.649).
' . . . . . .
: . ' ,
: 4 . ] . , .Y. K0c0k, Tezter'de "aidrn eylemsi! olma?" diyc dtF ctldt topluhun de$Etuilnetinin anohh haline SAi;n y.
ne done ya.an{g. Aydrnlafi bilgisiz, bilirddz, teorisiz. id e. Kacak, Tezlcr'i ile yni bh Tonzinat 7 satuffiokto, bu-
:l1j:y":Plh"l:',:ill?1""i"'ITi?f"ll**ll11""ll: t!:.,:it:::t::i:,k::^d:,:-*:f: x*:[199:r:s:"11111:dar onaya grkan yanl\h* lann bu eksikliklerden kaynak- \an rz, bizce, Eeriye talan ' e bur iin iddialaB dam:8a5int vu-landtrn sdyliiyor. Y. KUfok, T€der'i ile bir d0t0ncc ran e$\ anlayA budur. Basta bir delirl€, Tezler'in esas''devrim"i yapar ue toplum Uztrin€ bilgileri "deligtirir-
ana.l aydtnt^i yeni Tonzlrrarflirk yoluna Cekebilmektir.ten", ayDr zamlnda, T0rkiye roluna "do!ru'' bU anla- Trzler'dr tarihin /p/s_.!r? editdili idyleniyor. Siyah olanyq,nuna Da8ll ohrak _oogru otr efrem yoru. x$aca,/?- beyaz, hya? olan si]ahyapltarak, toLrilrrlr'y. (ircokni, harre rpteni $t bir " devrim" onermcltedn.ii, naLn r-pyeni tisr t;r;devr " one'nckiedir.
' :;il1ilil;iliiirli i?iiir.ii"jie;,ti"" il iiyi;;
Tanzimat, lez|'r'inear'a1ncr noklasmr olun uart"or. Y, ,ndr h., (eri $s\rlizm dive ahladdk oe.ekiv.r 'K4talTanzinot, tezl€r'in ear. ancr noklasrDr olufl uartor. Y. drgr hcr seri sos) alizm diye anlaflak gerckiyor . 'KuttalK09Uk, II. Mah
ufu ve devamuda Tarzimal l tarhtflt, bitddt A liSetet, pt ltol * r/rrrr4k ( I I I , I I ) gercekren. her tey
:jr:clar Frarms v€ bu o)urumlan. rarihimlin domk nok- drr ui editmirrir. B! air-iisr.edrlmii ralihjen, b]rs0lJ€rgiagi"i oti"t."il il;i#;;!;;.;;ili; ;'uia..ri Lfiiiiu iii,ii.ii"i r,r, r., . :
Teder'c 8ore. bir tek Tanzin|.at 'Carc etleni" olabil- Tanzimarcrhl olduEu sonucu Srkmakradrr. Daha dogru-mittir; tarihin_zo.lanlaladnr k,rarak.lopJumun Onone yF \u y. Xlcuii. btrijD |arihi._bu iddias'nr kanrtlayacak.bi-ni bir g€lecek koyabilmittir. ODu izleyen bnt0n harek€t- (rmd€. I endi ifadesiyle ) €nide n '?rmrt 'birce. akr! v€leri Metruliyedei, Cumhuriy€t ve hatta Sosyalizm - tabii minll snrrlaDnrn bik esinde carprlm$ ve sap$rhr$rr.Y. K0$ilk Tczler'l yuana ve h€r$yi deEisrirene kadar - Y. Kut0k, sosyatisl aydrntaln oniin€ orne* aydn ota-bunu basatamanqlai. al , elb€ne, kendirini loymur. Tipini, benzerlerinden. enbunu basaramanqlai. raL, elb€ne, kendirini toymur. Tipini, benzerlerinden, en
Y. X09iil'0r rcorisjrde Tarzin t ile ay(lln birbiri4 sil'. net qizgilerle ayrnrD. X artrm'a ornek sosyalist dite, her -lrhkJ brgf', sU nk0. Tanzimat. daha dotsusu brtdn tdn h, $! te6ine gevitici-lconrra positoner),, balBrallahaya qok I;;;6i;d;;;;""-i.
- - ;;*J p,'i;'; cll"*i"io tii"p,'ti;;n;" *i"ii'ii- -
Teder'de aydrtrlar. toplumsal smrllanD !€ slniflatma- nror. Y. t(Uctik. tsrarla w ina(la. ata kara,larayial"lar'tr romiiyl€ dDrnda, "kafala yla ve nadlo yla toplu- diyor. o tadar konrra ti...AdrnrzYatcmK0crt m0" d!nu deqlrnn.k isin nacadde eden harva " (1.16\,yuri ye sorsanrz...Hayrr, Krgnk yatpn.. aiye cevip verecck.'jy].."lli l"tlTl*.9lq"S31;'vli!ii '3Tl"ll1l."YI l rezrer: ..rdrr avd basvra vonivor ve aval vra dr.dnehli siyasi sahsivcrleri. Y. Kucuk un kaleninden. "ar-dtn'bta.ak biciml;nri.it; 1€,bt but0n one'rti slyasaj ol"- f.!'llv9l:l .l:1"1i Iersrne eevrrrneve oasnorm comresr*.r,. a. u,-::*,ii,i,.,"r; .d"";:i"i;'.;i.; ile barl'yor (r.7). dyle anlardryo' kiY. Kti5ok, Markslni,inadtarunn" urEnt;hn ..ov.tn horcketteti otmus. ousunce ala noa yapugr oevnnr aqlrar|(m Heger,'o lel.
rnandmq$ zorama..rrr. s€r,n, r Mahm_urreodar,bir Sli?llll"1l#Tie,i,;i,ilT,ll,ll*fi:,'jilliI:i1",;i',:;?ll#i#gsl,i*iJ',jil.;5iiffi*,fl i'Hi it}i:rrtiq!''' s+iiilirr'r4!!l!ir:iai;F.4;
YGrl T!trd6rl91tlm (rrlhsel r9*lanrsr:: . Xoknzliit Teoriii
' Tal|zimat konusunu cok irdeleyen y. Kdciik, bii!0n la-rihi, loplumu degi$irffek isteyentere Tanzimatq olmak-
,r. I . . tan batka 9ar€ brakmayacak bicimd. yeniden yazm$trr.'.. . Tezler'€ a6rb, T0rk toplumu, roplumsal gelitne ve de-
Eirneyi zorlayacak maddi iricilere sahip degildir 'z da bun-lar yererinc€ g0clii deBildir. Aynr zsnanda, ropllnsatde-Sitdcyi haarlayacrk bir kUltonj, bir binkimi, bir nrihid. yokttr, hic olnsnqtt.
Barka bir deirle. T0rk toplumunda delirmenin serek-tirdili alt ve U$ yapr ol8unla5mamrtur, otsunlaFna!' daY. K0S0k't n CizdiEj certevede mdmk0n gornnmemekle.
' dir.Y. KUClik, Tilrkl€rin gElitmeye ge9 batlamD, dolaysryla
geligememit bir toplduk olarak larjh sahnesine qrktrkla,
, lnr belirliyor (1I,62). Celirned€ ser kalnanm bedeli,T[rkl€r i9ih, Anadolu Selguklularr kurana kadar, co*uzurr y lar slircn '*l.reL&" oluyor. {Ill,33-37)..
incleri, hatta onlara karF olmatan ger€tmekt€dir.Y, l(iiCtk qok atrk yaeDti "Tork aydfi! y€nilikgi ha-
iek€tin ba$nda halk ire k{r9r karyya gddi." (I,184). Tek-' rar l€krar yazmD; "Tork aydm tarihi, yeniliklere dilirnan halkr y€nilikgi yapma niicad€les'dir." (1,369) "Tiirk
. aydn tarihi, y€nilikl€re karfl olan kitleleri yenilikei yap-tDa mucadel€sinini tarihidir. Ali, blnun @k balmda oFtay. qkryor. Ali halka kar$ olan bir yenilikridir. Olabil'di!i_ 6ktde.,, (1,400)urgr uryusE. \r,u,
Y. Ko90k, tarihimizin en elitist, en mrrk€ziyecti €yle-nii olarak nitchdigi Tanzimafin "son deree saf' v€ "bu-
' la!* olmayan" ydne.icisi Ali Para'nm halka karylhlml'€rerli buldruyor. Yeni Tanzimat daha da elitist, daha datcpden inneci, daha da merkeiyetci ohahdrr. Kultu-suz, taklit €dil€cek .nodel, bu kez, Bab olmayacakr,r.
n ditlilerine takJnal oluyor.Y. Kuriik'on yeniden "kurdugu" tariht€, "k6kUzl0t'
:rirkler i9in strekli kendisiti besleyen ve aarih iCinale ye-rjden yararan bir kaFak durum'rndadrr, tsni bir ya"gr.llr, Taklrtrilik esas oldulu icin, teorik birikin sallana-nryor, bu yUzden Tiirtl€rin tarihin koltor hazin€sine tat-.lfarf hep minimaloluyor. St'.el(li "dtt loko.e a,n at-tde dq,t " bir halde bulunuyorlar-(I,6?2). Her taklit kok-odtBlin daha da de.inlcaeret surm€sine yol aqyor ve yeniaklit'eri kaqm maz krfryoq "K6l:stihlk hep af sonu-r i u(r i r . r " {11.5')
Bu tarihsel atrklanaya gore, Tanzima$Lk, "toplumudegig(irmek hteyenlerin", devrirncilcrin kaghamayacak'ldfl yaz8rlan ollnaltadtr.
Hrll$/ devrlmrilik
lerler'e sdre, kijlrnrlirz, bilimsiz, bilgisiz, g€lcneksiz!eeorisiz bir toplumda, €n g€ri, ay zamanda en insiyalif-
Tezler'e gdre Osnanh toplumunda halk, b0!,rik dleud€.snaf demekrir. Esnaf, sermaye kesini oldulundar, ta-)iatr icabr, gedcidir. Koyluler, don de bugon de toplumun:n geri, en lrkaret, en dargor0glt, en elyamcr kesimialirlll,!52,. Daha yalrn zamanlarda boy 8(!6kren burjuva-,i, qlz, korkak , ka'"aktr; varhlryla yokl'rlu belli delil-lir. Bugiinlerde iwi srr'lfl...Slnlfla sendilay bnbirine ka-1lttran Y. K(iciik toyle ya.makLadtrt "ltii sntl nt? ItCin0, btmktntz otldukuzuna tilzlthn ikia.i tarcndakitu*ile li ltminci rtizr t^ ikinci yansndo sendikal at-*lonllo nali otdon pk euckndikle.i bb zannh.ta.bile,ekilikci ardnlon sahip gtknqdt' (r,259t
Y. I(ricuki 'drgnt(uz hatka hic Buven olrrlar', diyor1.200). Bn "gdven sorunu ola'ak konmasr dogru de.lil, f:ka1 6rg0ts0z halhn hakim smrflatu rahakkUm velenerimi ldflsrnda zarloldugu senel bir doErudur. An-.+, !+, flz.ler'de yaal+Er sibi,. tariht€n geletr bb seri-ig€, insiyatifsizliEe mahknnsa, biraz erkinlik kazamnca,jehaleliyuztnden. alrrh!'nr Sericilil yononde toyup !€-rilikfileri yaltuz brrakryorsa. "o itCisrn'fr m' brratrruz"leniyorsa, daha da Onemlisi, ekonomiklaDl smrflann ner-etm€sirfi, dolalsryla snrflann qka.lan dolrultusunda ha-€ket. serjrilmeleritu. )ani srnrf mucad€lAini sagayamr.orua, boylesin€ geri va Sekilsiz bir toplumda hdkm Or-jUtlenmesi v€ tarih sahn€siae !*mas! ill}kn$z olacskt$.]u y0uden "OrgursUz hallr hic gdven olmaz" gdrlij0no1. Kociik ren okuduE'rnuz ?irrlan "holka hi| t venttn4z" diy€ anlamak gerelmektedir.
Y. Kiigiik, i9 dinamikl€re dayaftn, ataldan yulanya,ir devrim yolunu Tiirkiye icin kapahattsdrr.
Y. KUfUk, bu mant*la, kar;mra 6rnek aydln ve dev-im.i ola$k Narodniklei 9 kanyor. Narodizm, yazann.alenindm, "toplumsal marangoz aydrn her.kerinin enplitnit di.ti""modefi gAgar,r' tant benh6hwAa-,etili atdn harcketi"r. Natodnikler de "yalnE toplumuleEildrmeye ve ymiden diizcnlemeye yonclik aydmlar"laline gelmekredir (I,218). Bu nitelem€, Y. Xut0k'0n ay-lrn kntmtna, yani lafai ve inadryla toplumu delirtir-rlrek iqin mucadele eden" insan tanmlamasrna bire birlenk durmelledir.
Halkcrhktan (popiilirm), tarihimizde olunlu v€ ilericiroll€r oymdrF donemler de dahil, her zaman ve her ko-iulda nef.ete varan bir kar$hkla s6z €d€n Y. K09Uk, nc(adar eariprir ki, popiilizmin Rosya'daki tensilcileri olan
Tezlele gdrc uzun y lar kdle olaEk !"tayan T0rkler, ken-dilerine 6zgn bir kiiuiir, larih ve gelenek yaratamamElar-
, drr. Kdlelik 'lldlstrlri!, " doEurmusrur. Bu 0st yapda'ki botukrur.
-. IirT,:.9,":i3l'1"6.::\P::'�-g:'�lTA, t-:T*::: ::nucu, Tiirklerde toplum, ekonomik ililkiler temelinde ol-gunfasamryor, bn yuzder r Mlar daha saf biqinle,iyle to-
. nhin sahnesinde bo! gttstercnlto4 yak]n':,za'r,�anlatdabazl'
crnffel rrr,(n,l,r n. ver* hilc axr'.natat hilL<"hithro ' lmtfsal ayngmalar 19 \en bile, slrttmalat netleteniyor,sml'|a. iiice, bkbkletiee b{{a5* otarak vatolabiliyorlar(I,385): Bu da alt yapdaki bosl'rktur,
' Tezler'e sor€, Tiirtler, uzun 'ikdlelik" tarihleri boyunca. ken.lilerine 6zgii pek bi. 9ey vararamamDlar, ancal( ba*a-
lannr taklit etmel ve kolayllla beninlemeyr. laflhrn Cokerken devirlcrinde Cok iyi dtsenmitler, bu s9daD "pek itn-de bir yerde" hftrnuyorlar. Islamiy.ri kabul edincs Aratrlarrn €rkisine giriyorlar. l slamlaStlr mal polilitan. Ttrk-ls'in icind€, 'boven" Araplar raratrDdan insaflrz birAruplatttrmallabtrlikte yuliit0lilyor. (II,33-38). Anado-
. lu'ya g€eince, br kez, 'Aotmdan dottura" le 'liimit,€'tsizans etkisim giriyorlar (1I,47).
' Kttk z Tn*" zeprettilj rop.aklardaki uySarhgr, "ye-nilmin yenenin kurumlann bir model olarak secn€si bir*r.a/ iken" (1,72) Satn's v€ "fukatuc, bt rliteqsizlikte"(II,462)ayner b€nimsiyorlarve bdylece Y. X[ciil nn ku-ralmr bozuyorlar.
Tiirkrer i$in rarih, Tezler'de bu kadar basir ve kohy-drr. Ortada bh model var ve zalen itliyor. Tirrklerin yap.ldr biitiin i!. kendildrinden hic bir tey katmadan, mode-
1 7
19Narodnikkr'i drebilmcktedi.. Dahae, Narodimi. sonur-tt^ nastt btr komptoculuk teorl re e/?n i haline seldilinide unuiarak bu har€keti "€n hysh ve dzverili aydmharekel," diye nit ley€bilmektedir.
Y. Klitiik'nr kokstzliik t€orisi d€vrimcileri, sonuqta,Narodi?me Ozendiriyor. It dina4iklere dayah ve emek9iinsiyaiifine dayanan devnm yolunun redddilmeri, sonug-ta, *omploculuk kaprsD zorlamaktadrr.
Tesinc ear en t.rih
Tezler'de, Tanzimat hari9. biltnh tarih, srra&n, sivrilikle.iohayan bir bigimin sokulmus. Eh sivri nokta; en''net" v€ "radikal" harekel oldulu igin Tanzimat, Tez-lcr'ir nircnginoktatr haline gelnis; "Her a*tm yerini Tan'zimal'a gdre bekliyof' (l I.98). I 50 yrl dncede kalnD bi-ri hareke! doruk haline g€tirilince onara gergekten ilgintbir larih ac,klainan crkmDrtr. Tezler'detarih, TanzimatLran sonrai(i her olusumla, Tanzima! radikaiizminin ve ge-nel olarak radikaliz'lin b;az daha krsalmasr bieimind€,bi ^nlamda te\ike et lnetr€dir. (cvoluaion reeressive).
Yeni Osnanua\ Te2lele gdre, Islancrirt akmmrn"ideolojik babala.r", '.rohuh arrc arf'4rr. (I,341)_ Buyiizd€n, "astn ijlciide laik" Taozimai!n saEna diiiiiyoFlat le "buha,IsoEuta4 koprl. rolunu oynuyorlar (l.llq)Y. K{igiik'q gdre, Yeni Osnanl ann halkg rEr, neEruli-yetsiliEi, liberaiiikieri, hep Tanzimat'm radikajliEindenve-r i lmi l tav iz lerd i r .
Tezler'e gOre, Jitn Tiirkler ve Megrutiyet aydhlad, Ye-niOsnanllann zaanaflm gok daha kotij bicimdetagryoElcr . Is lamc' l l on lann doneminde rac lanryor" (1, ]41, ."yoEunlat l r " l ,yor" ( l ,a t8r . Tanzim.r .ydhr , onlara so-rc daha "saf ve kest tn"dtr. (1I,558). D€vammda. ltriha!Terakki'nin prosramrnda lslamc rk en dneftlimadde olu-.yor. Bu ytjzdrr, ltiiar rs Tdakk; bu ter ciuyo, , ana,Tanzinat Sibi net ve rudiful olantlot (111,284,292).
Cumhuriyer ve KenElizm konusunda Y. Kiieiik.On hijkmii 9ok aefk: "Tanzinat, tdtih Einde, Kematizne gdrccok daha kdktenci bb atitndh" (lll,4l8)
Y. I(iigiik'e gorq "Kenal'it .li4iiteltrinin coEu, aa-nanna te Tnrkite'deki diEet teniliklerc gArc de seridir_
"(1,534). Y. Kiitiik, bu 'ddiasryla, inandmasr gerteklen zorana, KeF.algiz''iil,, lI. Mahmul, TanziDat. Yeri OslDan-Irlar, Jdn Tiir*ler ve ittiharclzt? 96rc en geti .tttnncetesahip olduklannl ileri surmektedir.
Soryalinlere 8elince... Tezler'e sdre. Sosyalisrler. bu-giine kadar Oz olarak sosyalizrnin oldukta uzagnda bu-lunurorlar (lll,3l2); "T0rki]€ solu, dzeljikle E €n tEjra.er eski iirgiitiiyl€, Kemalizmin sol kanadr olmaktan pekileriy€" sideiniyor (I,158). Kemalistlerin 1930 kdy10cul0-!n, devletqilli, Il. Abdulharnii't€n rniras bagmslz du po-litika anlayDr, 1960'da sosyalist bir kNey€ biirnniiyor; ba-Ehsrd* ve demokrasi, sosyalizm diye savunuluyor.
Bu kurgu icirde Sosyalisr hareket, Y. K0eiik tarafrn,dan, Tanzimal'a en uak nokiaya y€rlertirilnekredir. Tan-zihafa en uzak olmak, Y, Kiicnk'nn dilinde, ilericiliEi enzayrf olmak demektir.
Yakm tarihimizin boyle ya5anmrE olma$, Y. K09Uk'egbre, tne kdlsuzlitlr bjr solucudur. Neds, d/drrla-nn bilgisizli4i, teorisizliEi te hota ak s&h$tdt.
Buna sdre, Yeni Osmanllar, bilsisiz, reorisiz oldukla-nndan, Tanzimat'rn yapxklanm anlayamt{orlar. Tanzi-
1 8
dalln itzellikle terdiLeriri de dflayan eiiljst tulumu lar-rrsmda hayal krrkl{ma ulrayrp, muhalcfe! barlatryorlar.Bir s,rrrak anyorlar. SEmak, halk ve yrEblar oluyo.{ll.l82). Caresiz olanda, kendisine bile bir hayn ollnayan-da, yani halkta, gare anyorlar (Ill,l3l).Kiillelegiyorlar,halkm doEal ideolojisi Isla'nclltk olduBu irin /s/arncr o/r-torlat.
\e l ro.manI la ' rnba' larr ,B,bu cdre ' iz l , l , Tr /er 'egd-r€, daha sonrati olurumla.da, arlarat sLirmnStiir. Hal*adoElu he. yijnelii, hep ilericiliklen daha cok tavizler ve-rilmesi)1e sonuclannt$tr. Bir rek Tanzimat bunun drirn-da kalabilmirrir. Bunun da esas nedeni Tanztnafa hal-k'n bulasnaml$ olmasdri, Tan?imatcrlann elitizmidir.
EEe! rarih baJyle yaiandrysa, diin de busiin de. er dog-rir olanln Tanzimatcrl'k olduEu sdriiliiyor- Y. (iicnk'iinTezler'inde biitnn yollar yeni Tozimatgrhga crkmakBdr-"Dr! Dsyarsk"
Y. Kngiik'e sdr€i 'Turk aydtnr hap eksik tarnamlama
., .q/ / t r t " la ! rmrf t r r , eks jk ramamlamak "segmit teyasamak" demekln ( l , , l3 l ) .
Yenilik Nizaml Cedit ile barlyor, ancak IIr. Selim ol-diiruliiyor, IL Mahmut onun eksigini tamamhyor. Tan-zinat Il. Mahmut'tan,1856 hlahar Fermanr (ya da Ali !eFuad Pasalar) 1839 Tanzihat Fermanrnrn (ya da MlstafaRetit PaJanrn) eksigjni tanarnl'yor. Birinci MEruriyer, ay-m, Tanzimafl ramaBLyor. Ikinci Me!ruIyer, adr ilzerin-de, bjrincisiri yeniden yur0rlote koyrnak isriyor (rrr,l3t).lltihatq rk Merruliyelin €ksikteriyle ugratryor. Curnhuri-yel in Meclis'ine "Utiincii M€grutiyef, deniyorGII,B2).2? May$, Kemalizmi lamamlana* iddiasnda. 12 Marr,27 MayN" &mamlama gabaler icinde onaya 9*ryor0I,3r9).
Sosyalisrler d€ "eksik lalnanlana" egihnindedir. Ilksosyalistler, Kemalizmin€ksiEinitamelamapelindeter.Ikinci Diinya Savaq $ra$nda, sosyalistl€r, burjuva de.mokrasisini tamanlamak isreliyle yeliniyorlar. t960 son-ra inda TIP. Ik inc i Mi lU Ko UIU! Savarn, i lan edivor .NrhayeL Mill' Demokraril Devrirn, burjuv. demokrffrsn.den eksik kalanlar tamamlamayr program haline ceriri-yor (UI,l33).
Tarihin boyle yatanmasnda, yani, topiumsal 8€tigminatamalarla olu9masnda, Y. Knciik'iin ifadesiyle h€r iteriharekernl kendisinden oncekilerin elsik braktrbnr lamam-lama{nda, lar r l .ca l b i . tev yokrur . O ada }antr t doSndiy€ raflrr'lacak bir sorun deAjl, bir nesnellik vardrr. y.Kneiik bu nesnellikren qikayertidir. Kutkusuz yanlD olanlairhin sercekligi degil, Y. Kutuk un anlayrtll roptumsatllelremenrn )dralannln dyd'nlatn b^zt hara\ eEitinten \o-nucu olusruEunu sanmasrdr.
Eger r&rh. aydrnlann 6flg,st.ligt.ba hara]| pEihnt n.!a/eraftle.r. burun Carelenn r0tendrElne harhata.,, a-Baiye rut olnalan (11,5\6) sonucu boyle olugmu$a v€bu olurum beEenilmiyor!a. rarihsel setirini re rersine ce.vi neL m umt und ur. C n k ir. seLigimin aas belDtryriri in.san, hatla a./dl|t olmaktadrr.
Nitekim Y. Kiitiik de, tarihin determinizmine kargr ar-rirltn znhna bi)rt)nerck tarihj tam ,ersine gevinn€'m yalunu, Yeni Tannmaqhk'la, gosrermektedir.
Y. Kiiqiik'nn mod€li, i! dinamiEin roliinii d\Lyor. Ta-r'hte Tanzinat, higbir i9 dinamiBe dayaninadan teihin ge
1 \ (
t ' . .I J
. lezledan'qnda_Turklerin kdlelili \ebvadanurettipl kdk-iu zl tt k, ea {sal b? | hsi zli k iddialan belirler ici onemdedir.Yakrn tarilimizl€ ildU hemen butun tezler bu iddialaradayaddlr mattadr. Bu bakmdan dncelikle "KOksUzT[ik'J iddia$ nzerind€ durnak gerekiyor.
Y. Kilriik gul.[rla kiitecniSi blrblrirc kln*rr|tr5Turi:lerin tarihinde ldletilik diye bir ;rama, yani Ro-
ma lnparatorlulunda oldifu g,ui, esas o6rat, iote-"-e-Ein€ dayanan bir kark i /p!im hnt hii bi zzm3J. otma-m$0r. Y. KUStk, h€men bltirn ilk vr orra fag roplumla-nnda st'ruten lahsi vr rophlmsal bagtmhl* i$)kiterinin',kd-/"./i* olduEunu sanmalradri dbiyer )a da gulamlUa.. . /e.i/rt oldugunq sasmaktadr; tabiyet ya da Sulaml*takoleci Or€tim taran birbirine kar$trrmaktadr.
Y. K0c[k, Torklenn tarih 6ahnesiue bnaz gec akrrkla-dnr, bunun sonucunun ire, Anadolu Selcuklulari ku'ula-
' na, yani I I . yityrla kadar s0ren bn ,tdle/ik oldulunu ile-ri silruyordu. Dogru, Ttlrkler tarih sahnesine bkaz g€9 9Fkiyorlar, ancak, bu crk$ nc Y- Kuguk'un sdylediEi kadarga ne de bundan onceai. kolelik iddiatanna en uiak bi'lan|sma payi brakmayacak dlgride, karanhklad,r'
Y. (u9uk, Ttlrkl€rin s€cikm6inin nedenled t!2erinde hi9. durmsnrt. Tarihi birzz inc€lemit olanlar iyi bilirler ki,
Tlirklerin tarih sahnesine Ee9 9*malatlnm, ay anlaBag€lmek ozere d.vleili bir ioplum haline gelneler:nin ge-likm€sinin a*asmda, 9ok uzun Fllar yatanm$ tdleli& de-gif, sot uzun )rlar s0ren *"rile toplunutzlmaradr. Barka bir dey'Ele Tsrklerin (arihrelgecikseri kabile toplu-mund4n smrft toplumatki bin y kadar suren uzun vedalsalar halindeki secigin €hlilivl ilidir' Tiirklerinilk dorem tarihlerinde, k.tlelik degil, kabile dur.ninin d.-adr aoplum! vardr..
Turklerin isinde, Tezler'de sdylendigi sibi, kol€ olarakbarkalartra hizmet eder� \e bu nilelikleriyle DoEu'da lu-rulmug devletlerde cok ynksek Sorevl€re trmananlar, ya-oi gulamlar (11,30) elbette olmu|tn, an ak, Trt.ktet taih-le ade hiC bi zatud k leci bir tretim ta4 tatamamq-lotdlt. Bu, Ta.k brihinin en n4nn yahlanndan biisidirve tarihe bir goz armak bile bunu gdrmeye yeler.
1 9
P'.::: . . . '
-* t.gt *- *"a*.tr*t*..qtjl4rk!r,(&?.y.9zy'l)-sonraKarahanlar(9-13.yuzy), in sefidilj, taklitcilik ,etenedi say€sind€ d€!il, csa. ota- l
lar O r.l l. y,UzII), bu ddtr.rhde. c€rirli Turk roplulukla- maddi ve k0h0r.t k;suXann dsrrrirjre sahiD oi,biidikr._
i$'i[fir"":,fl'ff;#t"#f,f"0::ijffff"'ffir*''' riisin, dqnyaran desis,irebirtnjrrcrdir. Bir;ysarr'snr._a.- b,il';;;ffi;i6iil, ;.'"ii,irii'r-,i'iliiiii*a"k- trna seeip.onu vonetmek bk-vana' o uvsarhsa kat abir'
lan CdktUrk fed€rrsyonu, kabile ilitkilerinin vc smrflat- mex$nl)||er asgan ou uvgffE5ma ger€xnou ranfin ger-tan Cttiurr reAirasvonu. k;biG ilskilerinin vc smrflas_ mek isin bite, assart bt uy$rlatma ger€kldt. Tarihin ger-rhr n 90* b0yuk otcudc olguntagguir gdarcrmehadn. Ni- sek l€rindcn bir sonus grkar acaksa, ancak bu soylencbi.leklln, Dolan Avoollu, rrI.*I"/i,| ra.irihde kolelik yo- lir.
smlflas_ nGK r9n o€; 68s or uygarE mag@ooneji. Ni- cekl€rindcn bir sonuc crkar acaksa, ancak;--" _ i:-
' t ' \ " ' ' " " ' i t l - -
' '' / : ! ' i i " ' ' i ' r : r ' : r r ' l
kon de$ldir.- Buyok Selgultulardan ba5ka. doguds once T0rller, Terer'de soylendili gibi, uzuD kolcliiyrlafliUvgurlar (8-9. yirzy ) sonra Karahanfilar (9. I 3. yuznl), n'n s€tirdiBi, /air1c'7,k )rr?rpgi say€sind€ d€!il, csa. ota-guncydc CatneUler (10-12. )l.jzyll), kuzeyde Harzemtah- rak. dnlcrindeki uycarlA .lakti!'. edebitrnek icin lerckrilar (u.l l. yOzII), bu ddtr.rhde. ceritli Turk roplulukla- maddi ve ktih0r.l k;sdienn Bcz,irjtr. s.hin oLhii.rikr._
lexrm, DoSan Avclogru, /r.tr?/r,| ;raflft_noe kotelk ro- "r.lundaki iddialardan dikkarle sakrnrrten. Turtlerin rarih Tarib, T0rkteris uyaa rk d0nyasrd a&n armasrndansabnertne daha 6. r{zy'lda Gokturk dsvle/i il. Fkr'klannr once ve ronra. onlarla benzer s.filvenleri tatayan, uy8ar-il.fl surebilmext€dir. ftk d0nyasrnm €n iglerine kadar rokuhay bataran bar.-TUrkler,lygsrLldonya$nah.rke68ibisronarabdl0- barve got€be kavimlerin oyk0tcriylc doludur. Bu tavim-ftrek Crtdlar. Anadolu S.lctik'uian n kuruclrlan kol. de- lerden pek tolu, bir dalea sibi geri 9€kildiklerinde, srka-tii;.Ki;f#;;;;;;'.;oileiiienritirari*or<ra. ,,ndakend,rennd€nbir!.y;i;#;iffil;;;;;sidir. Bu aristokrari, Sasant Imparatorlugunun mirasn hk ddnyasrna deglde kendi€ski kabilc donyalanna don-dzomsey.r€k feodalletecek bir olg nlu8a ulatmD!. mutl€rdir. Kugkusu bunun bdyl€ olma$nm bir9ok nedeni
y. Kueuk'rh rrirkr€rin lsramrarma le birri*te, ,!oven', :1j:lf:"* jtTT"TlT:T**.Il:.$dS":1, :lljf":t"- aY K0euk'lh rrirkl€rin lslamlarma ile birli*te, '!oven" :T*i-f:"*itTT-:llTlr0rkler kadar ivi taklitci ola-
fi1'd;;fi','"+#jir*rgrt 'g-"tl'l,t*l; :ruh ilriift';ffil:il1*jl.xij,:ffi ffi "- oir.tiirii".r..,r,",,"e*pw'il;J;c;i;;";,; y#3jl;i::ylilT,f,::',Ll:51":*""'S11"'j'"1ji:;'cbirrikrc. kuekusuz.Araprarnvedahada,cokrarasr,e,r,l trJ,i#ili:,i,.#:?,f,:f*}:li]T*",'iilXX""J:i:::;sinrft ioplum kullur0nsn ?r*iriire gin' ro,k",r"i;;i;ii;i,,ild;;i;;;U;i"r""il: ]:j,j-T-!llilyl,_"-l:l'ljlllMlli:.i,i:i' | wK an$orras$ rsr,un c daha uf la Asya da oluSar kcn. : , . _. . ; _---- ' , ' : : : -_:-1--: . ---- dj celcn€klgi ararnda bir so(u vaarmrsrlr. Bu. hrlk ku, su? na|e Serrrmemtur. r am Ler$m. r urxrer 8o9eD€ ounya-toru jdn rl€ 8€cerlidir. Horalan kavnaki Torklestirilmis lrndan.I€odaltn d otnvasma belll orr $nrllatma lem€_tasalat I hareketi ve Batrnl akmr bu aodan zendn bir sdz: 'rDo€ 8vm)tier' DU trn' t4'vravr. seflll'Exrecer ve Drarcrlem talnaldr. Feodar irk erin derinremesin; ba&;h- :::i:11.:'.1:r':f::I.LllY*.vc
rutnrcfl alnrrrai! uvsarr'hrar natk arasrnda muhatir k*"r".a" ti, i"*,",iir*;_ donyalmda, ..r aklircilik "le ii€ baslam$ olsatar bile. td*-cesidcyaygrnIa9mi9'rar ikatq[k 'el i9mist i r 'Hakimie.." , !olY^i i : , ' , . . ,^. ' " � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �d;ii;liitiili,til:iiili,iffi;;";;#l';ifi ,)l;ft:!!,,!x:fi;;i:l#,f,:i';r:,*:i;fr"#i#"1rarak alrDrrrardrr- Hakin srnrflar donrunnr hezbep iqi* i,-iiiiiiiLiiriiil.-i. ilii'ril:0" r,i r.*a, **ai, "r*_(1e en 8cn$Eurior5 ola nr, rrkrh ve keftrm,ln yanNrar iL dllmr bilmiloruz.
dar su'runar bir€. snnnfli8i beili kurrma vc.serrez-r€.r^e_u!F, ,"|,;iiiiiiil,iiii,i;Ht7';il'iili"ffiff;i"irarak alrDrrrardrr- Hakin srnrflar donrunnr hezbep iqi* i,-iiiiiiiLiiriiil.-i. ilii'ril:on uo ru,ur, n...a* "r*_(1e en 8cn$Eurior5 ola nr, rrkrh ve keftrm,ln yanNrar ir- dllmt bilerniyoruz.v3'5'., orfv€ adet daFnan mezhep icinde en az doSma- Tarih. uyaartrk d0nvar'nr askert aqdan tetheden bar-:::-::T.,91'lT:1,::ll,i3lIT.?:,'*:.llll,:f'T-*.� baraki'lrann,rerhe ikreriuysarrkraray€nirdiuerine,daha
n oyDrue, ve rryasa roeozr- dogrusu uysartbn sosyo_€konomik iliskileri vc k0l!0rte_nrm. yoruyta yaJgya varnars) yer \€ren, t a|ln orf tr ade- ri raEfmdan ferhpditdikl.rin. d6n€ ddne sahm otnusrur.G, uysulambilidi& bak rna$u k6bul der Hr.ncfilili b€- Bu fethedilme bile €tb€{e ic ditlsmikte bclli bir let;smcBu fdhedilme bile €tb€tte ie dillsmikte b.lli bir gelitrnc
temclindedir.
-,T,glH*T:""i1ti,?,0*::l*:f :,:,.,.v"]i.l1s-
au x.uu ws, naE,re c- Bu fethedilme b'le €tb€tte ic djtl3mikte b.lli bii lelismcnim$rniglerdir. Aff k, boyle.ine bir Blnjrlik ictndc TL'rk rem.lindedir.sisrotrasisinin E lenckleri il€ bdlsedeki uy8arlktardan aI. Tilrkle n kcnditeriBden daha il€ri otaD uv!fftHardannaa teodal krralicr klsni bir ideoloji icind€ kaynaslrF dkitmrr€l€ri, ontan .laHir,' €rm€leri o kada;-..rr*rric,i" -labilmistl. D€ha soffa. Osmanl .''da $er'l hukukun ya|u bhotaydegildir. Y. Kil9uk, Turtterin lstaniyd ya da B! -sra toprak hululunu da kapsayan oldukca genit bir Orli zaff'dan .tkilenmesini "0rk0tUc0 bir dir€nFidik" diy.s|ll topra* hululunu da kapsayan oldukca genit bir orn zaff'dan .tkileruDeslni "tltk0tUc0 bir dr€n9sl?-lik" diy.' hukul ortaya crkmE ve ciderck uycul6ma alaru redsle- nitclcrken, ashnda barbarl{rn direDoni talcp ediyor: ay- .mi ir. Hanen[gi benimsemjtl€rdir. ru tamanda' k€ndi dnerdi8i dz0.taklitfilil olaD Yeni TaD_
Y. kocuk'on Ycni ran matsn&na dayanak yaptF k(ts "T."tgl'-g.* *1:* "ouT1.I'llv9" . .lclik jddia$ tam bir hurafcdjr. Bdyleline bir iddiatl bir r . rru9ui(, lannlcn. laxnlcrllx -oersr$ gkaflr ve sos-faratiyc olarak bile ciddivc almak mUmkitr d€tildir. vauzm aflalrtrn Iarulcrrgm m ssn narne Setmrken la-
nur.rsrr. Doyremc or rqqayr Drr i. ---,i-, --.":.::. i.,::..-.- --:.-:;",,-.:1. ..- --'faratiyc olarak bile ciddivc almak mUmkitr d€tildir. vauzm aflalrtrn Iarulcrrgm m ssn narne Setmrken la-
. y. Koe'k -Do'urmak ya,ur'"urr,., y","mur-i". uy- t':i?,Sil.Iffi,S#fiT&3il';ffiLtil$li"lij:ili*''iJ,"l?lii,,iri,ffijt5i"#li"1Hltli ;;,*;TtrI;*gg.Hl.;ffi:;"j;ffi11,,iffii"i:kaplsmr icindc dclcrlcndiril$clidir' roprumrar ararrnaar e*iresiriie'*1,#,r*** oo"r.tr4ilt'1 o rrd$ bsdr mr? 9llll j,,1fj_:tli 3!:,!*:ll,:.tltl:911,'*:9,i. "- 15,*T:li:liF"'#ffiffiJ,1H11,1,ilil?i#f'T:'"J- iff"x"3,ih'"Tn,q,fl"iilifJf,li"llt!,x1,::;:ii::csk bu:'taklil". Ter€!'de vaaldr}l cibi. barit. kolav. m!- ra sahp olabrlm$rdt.kanik ve kcndiliEinden seriekleJ€; biJ otcu delildir. As- B$tk Franstz D€lritti, &abilc dtizcni ya da feodaliz-[nd. taklir kavramr, olq'l aflklamad. yc!.rsiz i€ bira? da min karanlk ddnyasltda yatayan Fk s.t toplum iqlD rsk-yanl$!r. lit bile editdneyccel Ol9rrde yabanc' kaluken, A!,rupa.da
1.-',::""':Pr-!tle]-t!"?4Lryl"".Illf lb'y* ;;t;;;;;;F;;;;;'fi;"tklffi;,i';i
, i , , ,
kapilalizmin iyice olgunlarlr4 toplumlan oncelikieve gok.gil9lu, buna karttlk feodal fitziilme surecini yagayan ve
kabitalist selignenin 'lk itaretl€fini veren Rusya Osman-h,lran ve Cin sibi bnyijk imparatorluklan daha sonra vedaha az klwetle etkilemiltir. Avusruralla'de ilk faE ha-}?t yarayan kabilelerin, demokratik devrinin serirdigi ku,rum ve ili$kileri raklit edebilmesi dahi mumkon deEildir.
Bu ballamda, etkilerimjn sonucunun kurum ve anla,tttlartn arnen nakli (tftnsplanksyoR)olmadrF da e6r!l-mektedir. Alnan kurumlara, o kurl]mlanzaten yegerhe-nin €tilinde olan roplum, kendi ozell'klerinden lok reyverecektir. Alan toplum aqsrndrn bn kendis'nel]]}]drnru(adapbtion) sozkonusudrr.
Bazr kurum v€ anlayrslar batiangrqla al;rn6 olsa bile,loplumun b0nyesine uyarken bazr degignnler gecirerek ah-nanla alanm bir rilerimi (terkip) haline gelmek, yani birkabul edilne stnecinden Eetmel, zorundadf l aii, rop.lumlafln €tkile$mleri basit bir nakii ola)mrn dtesjnde, uy-garhklann birbirinin iginde erimesi anlanrnda bir karraf-ma (fusion) olayrdrr.
Eler bdyle olmasaydr, Y. Kiicnk'iin ileri siirdnln eibibasil bir taklitgilik ve al(larmac * soz korusu olrayd, in-sanhk igin her qey rok dahabasit olurdu ve Franrz ditgii.nur0 Gabriel d€ Tarde'nin yiiz sene 6nce ileri snrdiiEiii"Toplumsal olaylann insarlann bilindi ya da bitincsi!.la-rak birbirlerini rakiT edff€t tebarlanala )la olu:stuE\"yolundaki idealirl teorisi deell boyiik Sergekiik haline Be-
DoErus!, asagrda eleldrecegimiz Selglklulann Bizans'rtaklit ederek siirdtrdogeri iddia$ karltsmda, Y. Kiitnk'iinT€zler'iyte bunu da basardErnr, Tarde'a yeniden trayau-yel kazandrdrEmr diitnnmek miinkijn.
Tezler'l tiiriibn tmrkY. Kdgtlk "kole ve koksuz" Turklerin Anadolu']asel-
dikrenson'ira'l?ogrudan doEtura" \e "tum !le" Bizans'netkisine sirip, onlan taklit ederek devlet kurduklan iddi-alrna Fuat KoprUl0'y'J tanrk olarak gosteriyor. Daha agtk'Casr, iddialanna, !|l3r Kdp'irlir'ntn Edrdtlerinj r*'ine ce.virerek kant yaratm$lr.
Fuat KODriilU. "Bizans Mtlesseseletinin Osnanh M -esseselefine Tesin Hakk'hda Baa Mrhhazalar" basttkt\rnonografisinir Osmanh lnparatorlugunun, ancak is-lanbul'un fethedilmesinden sonra, Bi?.ans kurumlarnu rl'nen tsklit edilnesille kuruldlrgunu, daha dncesinin ise il-kel ve Asyal bir tetkilatlanma oldu6lnu 6ne stlren bazrAvrupah larihtilere tart, yazdrEmr, cal$manrn batrndauzun uzun acrklamiakradr.4
F. (OprUln, bu eal[masrnda, "yiizydlarca siiren bir ha-yata ftalik kuvvelli Bizans meftrjyetinin, o imparalollu-lun y€rin€ gecen Osmanhlafn medeniyeti ozarinde dr-estir olmamasrna imkan yokrur,,r demekle birlikle kklirve ikrihar {aynen aimr) iddjalar,ra ihriyada y!tla5,, h^p-rtl0. belli bir dk,knncJl Iabdl ermeklcd|l.. Daha ]c,n-
3 MonosafiriD 6lr: Trrk trkr* ve lktt@ Tcrihi trteotut, C.t , ls.tanbul, 193t, s.l6rll3 d. yayrnlah6$ur. lkinci yalrnirJr"s Mr.etwleinin Otn6h Mk**|etz. Irrti G.yrolayanr Dr. OfhanF.Kbprulu, Oluk.n Yaylnlan, lsranbdl, l93l), Yum'daki ahD.larl93l bann'nd.D vaD acotlr,
4 a3.. s.6.3
ra, Bila$'tan aynen almdi& ileri s0r0leo kurumlan tek!€k in.eleyen F. Kopriilu, bunlann lstanbul,un felh€dil-mesinden 9ok once, Selguklulardan, hatta BizanJtan Ab-basi \€ Emevile.e, onlardan Selguklulara, onlajdan da Os-manhlara geltiEini gosFrmektedir. Bunlara dayanarak Os-man! Imparatorlugulun kurulutundan iaibaren bir dey-1er oldugunu savonmaktadr.
Simdi Y. Ko9uk aqrsndan kritik olan gor0gter€ 8€liyo-ruz. Fuar Kdprirlir, Sifans elkisinin rJ. ydzrlda degjr, da_hacok ll. ve 12. ylzy larda aranmasr gerekrilini bclirt_ln€l,lc_ve ioyle yarmakradrti "Tufklerin doBtudan doE-z), Bians nuluu !hrnca kaldrklan en m0him dcvir. su;_h' : i r , 4ncJolJ lu 'Lhannr tal ip eden i lk asrr lardrr.nT(abql -
Y. K{tnk, bu paragrafr Tezler'e alrnD ve tu yorumuyapnnt; "Kopr0lU, Anadoiu')u Bizans'ian alan ftrkler'int0rnriyle Bizans etkisi ahna girdiklerini aekca yaayo.. "ot .47)
Y. Ki,;irl, tuaL Kdprulli'n0n ealtma nda hi9 bir yo--Lma yer bratmayacak bigimd€ belrfldEiuzer€, Turkle-rin, Bizarsla Sasaniler, Abbariler yada Edevil€r yoluyladolaylr olarak dcgil, Anadolu'ya sirdikten sonra dogrudany':izyiize geldikierini alrklamak icin kullandr8'?olrrdardoErula" :ozct9nn$, akl almaz bir sorumsuzlukla,"rlrrl?" haline getirebilmiqdr. F. KOptOlU'nUn aCrtfabdy.e yaldrgrnr da iLri surebilmirtir.
Tiirkler rrmrlk Biuans'rn etkisine girinc€, Selcuklula-rln ve Osmanlrlann tamamen taklidl devl€rler oldug! id"diasr da kanrtlanmE oltnakradr. Y. Kiiguk, Fua| KOprU'l!'nnn ds adrnda boyle dirsiindiiliinU, ancak "lGmal,isrrejin? larunmak i|in", Rizans"n elkisini ll. yuzyrld ke-dar geri gdtiirdilEUntl ve mazur gdsrermey€ gahttrlmr, bU-tnnuyle spekulasyon yaparak yazabilmektedir (11,47).
Fuat KitpriiiU'den Y. KUgtk'Un iddialannl dest€kleye-cek en kneiik bir kamt crkarabilmek momkUn deEildir.Cok Ozetle belirtmek gerekirsei Fua! (dprlllU, aynlmasrnda, lslam medeniy€linin, hcr medeniyet 8ibi, arala-nBda Bizansln da bulundugu grgitli kaynakladan selmcmijlecanis (tftrd€9) olmayan unsurlarn yeni tartlar altm-da viicu& getirdikleri bir ter*ip (bilegim) oldulunu sdy-lnyo..3 Biiyiik Selguklg devletinin islanf lran nedeniy€riesaslan ile Tiirk idari gelenekleti,^in karnath nasudandoEmut bir imparalorluk oldugunu, Tiirklerin Sasanilerarac rgryla Abbasi ve Emevi kiiltiirUntn! dolayNyla Bi-zaoJrr erkkindr kaldklarm belirtiyorlar., Anadolu Sel-cuklulanrun, B0y0k Selguklulara gdre gdtebe aJireU€rdenolusan ve eocebe ananelerine balh, hlaml rndeniyetle detam unsjyct (ahqkanlk) eltnerig oldulunu a$kiyor. Yo:lun, Hrristilan kitlelerin iginde yatayan Anadolu Selcuk.lrtsrln'n Bizans\n kuwetli &rid alnnda.kslmalannrn pekrdrii oldlEunu, ancak Suriye, l.ak v€ lran'la s'kr ilirki-lerde bulunan A adolu Ttirkleri'nde yedettik{e ve gehirhayan geli$ikge lslain medeniyetinin e*'!inin andbn\ gi-derek. Birans erkisinin izleriri biisbUtun ortadan l(aldr-madan iyice kulvetlendiBini, hakim hde geldigini
Fr!a! Kdprult, Osmanh arihini, Anadolu Beylitled iiebirlikte Anadolu Selguklulaflrun bir devam olarak ele atm-masr, Anadolu Selquklulannn ise BilyUk Selcuklularm Dulubesi halinde jncelermesi ge.ektilini, bdylcce en erti dO-
21
- : ' : . - i
1J(
"yotrtem" ola.ak seq€nler, iddia'annrn kendilenne ku,racaklart tuaklara ve siirprizlere de hazr olmahdylar.
Y. Kiiqiik,iin f€odatizm itzerine bir kal€male ilen surdugd id,lialardati mant ksat rurar$zlktar birt?na.sened iI t t i fak i le Masna Ca a arasmdaki ben/e!mr ve bu ben.^Lmeden Crtan sonucld, lm Ki{ut'in bdrr feodat/miko-nurunda en I emel bilgjler den yolJun otdugunu sdrd ner.
Mrgna Cana ve Sened-i hdfak esilrir f€cdatizn mil
. Onceliklc bcli elim ki, feodal ge,itne ac,s,ndr. Ban iteIngilrere. hq bn Xkilde t,irbkin- Eirtrrme? t.4-AnaCanasrdece Insilrerc Jr ilgilendirir v€ bu belscdeD, Aa
Ond.ragr dnrenler i i ( inde dusi jn i ' teb i te.et F;ansa; lLatya, Almanya vb. r9 in en kUCUk bi . sonuc crkadlamaT
Kua Arrupa'smh Rona tmpa! . ror lugu na dah. t rop-'ak l r i rnda , !odal ' i rer im i l i lk i ler i . torehEin yf r inr to tonlL,gun a lha\a baiamasr b ic in inde. dah, M.S Z. yur) r tda t i l i / l rnmi . r r r . Daha sonra cermen isr i ta la, rv la f iaDtl r i j , . ld) l td i r l rnden sern;ge i I inc ' b t r geci t ba)so\ lermr! ,boyr€ce daha e. )uzlrlda Karoleni tra rgmda BaI| Avru-Pa reooaldrnrn raraRrernr ik cehre. i o dya ! r lmtr ,
Fransz tarihqileritrce, feodal sistemin Balr AvruDa.vaoi8, ed,ece adem-i merkoiyerci siyd\rl nst)aprryla ve bu-na denk dnsen senydr l i j l ha l lanvta b i r t i t re , o isun . l r .rar yerlermes' elam'na .ceorses Duby nin dqrmDte- bir' ' revolur ion imdale r teodalde\r i rnJ ]a da _pojy i te Bo.urnazel indeyimir le .b i r ' murar ion feodate t teoddtdunir l i im), en gec, l / . vr . i ) ' r ra batadna rer tcs r i tmelr€di r .
Ins i l rere d( feodal j?m, Kr ia AvruDa! na t rvar ta oLrazeeci tmel i br , ,e \ i lde. ra"ar gene de Masna Cdrra ddnr l2 l<) cok. qok once, Anclo-Sat .on tcodat i /mi \e No.man feodalizmi diye adlandntabilecek ikj dalaa halihdeevr i lml tn. Adalr M.S.5. y i rzyr t or ratarrDdan i rbaren is-r i la eden Angl lar \e Sak(on tar ,6. y i rzy j t rn r l t ya: .qndacet i r l iyore lerde lendi ku lL j I bar l .ar krd lh l , tan .nrurdya IrkarmDlar; bi. ka9 yiiz yrl srren bir ..Kahramantrx(agr" ( rngek in a\ ler i denorra! \ i ' yasamr) lar ve Be.l$ im i ( inde Iendi kabi le rabanlardaki hur koylu a i te re-is ler in i adrm adm bagrml la!nf l , r ' tard[ . Ni t iy" , , : . , .10. yiizyrlarda, baghIlaJUnlrn\ [dytuterden lJerflerdenJrrs' anstorrasrye dogru arlr irrirnun paytatrm'n'n bir f.tcfdag' r 'm ! r i temj aracrhBryta kura l tarLrntma! batamrrhr .Bunun ilzerine I l� y0zy da sorece daha ileri Norman fe_odalizminin istila$ eelmir v€ No,man seryd.teri eski ln-giliz kdyhsiiniin tepesine oturmustur,
BurLln Ingi l t ranhcr ler i , Norms; t rat t rEr i t r b i r t r r . re jn .g i l r€ !e de teodald€r ler in Iurutu lunun ta da devler in teo.dal le 'mesin jn. Icodal izmin nyyaprr terhedi r rnrn ramarnland! ! rnda btr le)mel ledi r . 8E nokra. ayru /amanda, \ !d-I 'n (merke.r i i l r 'dar in j . f iyef daE, rgr ba,ontara \e drek ivdssal lak l 'ar r r . onla i rn orer t termesin i r rente j rc i . rehi ller .n ve mera ure l imin in gel i rmei inden eu! a lan mucadc-les in in de bat lansrcr resk i t €decekr i r .
Sonut olarak, asi baronlar'n l2ls,de Kral yurt zJohn a labule i rdrk ler i \ ' lagra Cdf ld. veni b i r rat rm ye.re l haklann kazanr lma5'nr , dolarr ! ! ta L KUcir \ .un j "D..dr!r sibi feodalizmin barlanztan deEit, eskiden nev.utyerel haklann merkezi iktidar rarafhdan kcmirilneye kat,.k . ) , lmayacagrnrn b€l I b i r B ivenceye baAlanmat isrenme.
Y. Kngaik, Tarihi Mareryalizme uban raban? zrbir se-\ilde. adenn nc+..t!eriJ?odahth itc o.dcttes!nnc\ )o-a,ada. Ona(aE rar ih in,n b! en tarat rer i j r i t c i ;sr lenni h, r -
24
meden co* rdd'alj rezler ileri tijrmustor.Bir de Sened-i ltrifak ile Vagna Cana UenzerrncrinOda-yandral o'manllarda t€odalizn saplanas'auf Btl6k_rada kanirklk icinden crk'lmaz bn hel ahDftr
Y. Xnciik un arh.iddiacill' ile bu rezterif,kamlaflnm"nar'lolsa kimse tarkermez manrr6l ile Dptanmas,nda-ri raharl't aras,ndaki borirk bir qelitme'var. y. Krjcitk,berhangi bir Ban iinivqsilesinde kalkD da,,Bah,da feo-dal ih l :15 ' reMagnaCarra i ledoEdu' dese.6pr iyapb-E' sanrlaral tebessdmle karslanrd,.Peki Bizans ne?
\ . K i \ ! l n rez ler in in nercs inden tur(atu2, j \a , r ,nrarcni b ' r ruraFrz lk , 'enr br b i ls / l ik crkryor . As|nda buson derecedoEal. 9inkri, Y. Kiigijk, esaa olarak olgulafi'\ezmeye" gahttrEr s6ylenekte ve .,Sezeisel sonuglarL
n dogru olduluna inanttorum" diyebilmekredk(IV,265). So.un,Y. Kiigiik'0n bir Sezgici olmanm orcsn-d€, sezgilerinin sonuclarmr, ciddive bilinsel terler olarakortaya atacak ve daha$ sezgilerine "inarmayan', aydln"larr bilgisizlik ve €hillikle suclayacak kadar da cellrdur.
Y. (ii9!k, Tiirk tarihinin tahlilinde Bizans,a gonder_me yaparak sorunlan gitzdiigunu sarryor. Ama coziim okadar basit midir? EEer Seleuftlu ve Osmant arda n. one b'r" bi. loplumsal yapr ,.ne va. ne yok,,bir shrflagmaondya crkIy5a bu bel i ! ( iz l i l , lenn de BizanJ(an ge9mi5ol -man se'ekmekr.dir. Cdnk! l ijrkter Bizan\ kurumlaflnrraklit ederek almrsla.dr.
Gdriiliryor ki, Tnrkleri 11. yrizyrtda kolelikten crkanp,19. ytzyrlda leodalizmin etidine gelirmek tarihin sorun-larnr ttjaetrektedir. Y. Kngnk'iin manhgmr bizzat ilc-' ,y . " sorurere l , Bkans ' ra ne zamu kotec i t r t ratadjgrnrccrr ramadrEr i l in , Tnt l ler b i r yana, burun yatrndogl ur_sar lk laa. ne-ede)se orraya f 'kut tar gunden 19. y iuyr laradar . rnr f lasma)r , feoJal i rm d?ama.rna aetmeyi bekte.mit olnaktadnlar. Tarih, maddi erk€nden ve manttktebu kadar,oruLlanrnca. her |ey sezeitere !e sezgilete inan-hara ra l , r . Y. Ki rcuk. (zs ic i o lmat ic in kendi \ux ,Eraedecek kadar zorlamaktadn. (I.9)
Sezgiler bir yana brak rp olguiea bak rrsa, tunlaf !dy,lenebr l r . Kolecr nrer im laranrn Sel i tme ve hur kdylutntnv,kxna uEralmd derec€si bdrrmrndan. DoCu Roma (Bi_zant herzaman Bab Roma,dan se.ide olsa da. biltiin Bi-zans tarihgilerinin orak gorigii, Bizans\n M.S.6. yUzy,lor ta lanna kdda! ld lec i Roma uygrr t rBn'n r ip ik ceh,esrDir/ .ol' loruduEu. JLsrinyen ;n 'alanat'nrn bu mnarn sonsorkemr donem i o ld ugu doEruhrsundadrr . Ayn! \ek i lde,. vUzyr lda pat la* veren buhr.n ve Herat l jus r€formlan
ile Bizan, rn bir bunye deEisik ligi ge(ird igi deo'tinmet e-du ondya ! r tan b ' jn lenin nar l nrreteneregi . Lar ihc i le ,drasrnda |ar t rsmahdt .
Feodalizmi, adem-i merkeziyet, rrsi fiyefler ve kdylii-niin yerel beylere bafln rlilr diye anlayan Mzr aragrrma-cr la! . B i /anr ' 'n 7. -9. J i izyrUar aras 'nda o luran yap,sndabu nlar I gijlem eyince, gorecegu(lu merkeziyere, rrsiolma-yan askeri fiyeflere. HaziDenin arr-fuiin€ vergi aracrlgrylael koymayna ba*arak, Bizandr feodal saymryorlar. gun-Iardan bazlan Bizans\n An(ik ti.elim ta.zndan AUT,€ge9liEini one siirnyor. Buna karrrhk, feodalizmi brr ans-rn l , ra. i . le her rur lL Lergr rannn adr ta)nagr otan koytu)uka'sr karrya Bel ' ren b i r !nr f anrasonr/marr o la 'ak dedeFlendner Ma,ksr . r arar Imacr lar . B ian\ feodal izminr 7.y0zyrlda ba!laoyorlar.
Bununla birlikte, heriki yorum, 9. yiizytdan ilibarenaskeri fiyell..in rsi ntlkle.e ddniirmeye, raim ansror-
, gr.i ar#-ilet't .{ 2?< AJ._+r-it4r6\jtg..,
, : , .rbtE6z ;\ ,,.'- ' . i ' : i '
letirilmit bi{iminde, loplutnda srnrflann v€ somiil.unun ler'de hi9 sdzii cdilm€diginden,I -�:.
. . ' t"qiiril*ir Uici.a*, .o*.0" ***" v€ som0runrin t.r'a. n9 ro,u .Aim.algina*, ttt.t t..u;--"l iopr"i;' '. ,. lfglll-ElfeJliriy-or..Ancak. sipahi e reayan,n uretim t,llii !:* .gfll:lil9:..I1TI 9Jl"!ldl.: -r ]�.
:i::,::':ji-i:+l'-'l::i.:.1':lll,:,1"1::.eq,"-i ,".i*::,1::il:.""19:l:T:".:::':""T,:ti::T"*'if::;;;;E,e'il;iili;;;ilnil;;;1fi ;ffii #i;il;;;"', ;;ili;;-6;Fi,i*r!ir!3i'iirlantagoniznanm fazla keskinlcemem€ri d€nrek oldutu sa- i de gec yat'yorlar 0,285). lL Mahmul'un la$adaki ayrnvunuluyor. Buradan, osmanl' sisreminde. remet s;rflar v€ d.rebeyleri ile im.zrladIb "sened-i lt$ak",'le et'ear!s|ndaki9an!man|ndeEi| 'sadec€hakirDsmIf ic ind€kigor€;. .ozg0rl0khteyenyurt ta ' lanlba9kald[smIde! i I , � �$
,.i,. i fraksiyon kavgalaflnm ('iiDi€r-clasJ'lceitii"reiiJii" i?ciknit i lek.ti.jicndi setbnenb bi, leodatitenin ;a,-conflicl"in) irici s0c olabileceBi dnemesin. scraruyor (Bt hEnq itoreI olutot." (1,165)tikir. Y. Kufuk'0n birazdan de8inecefimiz, Osmant"da Buna gorej Turkler teodalizmi. ancak 19. yitzyrlda. oer k in srn' flann olma mas'ndan | oretriEi siyaral m tcadcti- da yeterli 0:90de gelitmernit ol^ftk ta$Ii1.a'!a bathyo.laL
r. . . ni0 yalNz saraydaki teSitli "pad'br, 'rakiD 'l€r ar$Dda Bu )aT$)r rersinden okucqk; Ttirller, 19. y0zy a kadar -i
, s'nrflararasrnda 9ar'gmanrn !e roplu;u ilert€rcn bir ic di- r€ osmanh toplumu esas oldal feodal bir toplun degil-namign olmadrEr sonucu crkantyor. Buradan da. renet dir.olarak. AUT e dayat toplumlaln ancak drf erkeDl; ta- L Kijsuk, "bilimsel
t€ma'krndan ve "bililr|3elydnt€.
*i''0"" u"t"i* i,riii 'iyti;'""i'"" i"*ii'iiiiililrj-" m"inden hie sapmryor. Bunrara gore, Barr, trnrrr,ilasaari. AUT U ancal bir d'r dinamiBin cozebit€ceEi vdgrs' rij- Carrtile..yani,l2l5 )al'nd-a..,.ynmi b$ Insiliz baronununi.iiriyor. tyani Y. Kt4irk un ozsiirldf ,sreyen yitat""^- ii6t ^i ..8u nokrada, Yare',Kusi,k'un rur erir rarihindc dD L'lT -b.: l9pj_.l!I:.l,tllll,Sli,l,.^11.l1._1"-'$-l'111. !ar;'iil;nr;iJr'eiillii;,*iii,i,ir'.,,,ri. )irji:ii''!il l*:::l*E:iii'll**,_l_.lly.l4l*,'iE:,:.-g:
-i";;;i:";;;;i.;;fii;iril'li'il1#l'"'*' * *" r aenerim artiaj rirarlec.ir#ni iu6,,r-ar.a*ioiidu-
KuskusLrz bu ya-nrn arnacr. AUT drtulnn hcrhami bi t vu* Attt" ile, Ieodalt.n? adm altto.. "r fikile'de b'r Ee'elettiririne sirm.k degildir. Su an icir, rezlerinin oriiinal- litmenin ,erzet li. Etirh lE08 de imzalanan S€ned-iligi ile ovunen ve herteyi rers-yiiz €derek ..d0arjnce lttifak 'oldulundan. Y. l(oqiil'e90rc. T0rkler de bu ta-d€lrimi" yaplr&nr sanan Y. Kiiciik'irn. Osmarlt roDlumu- r'hte feodaliae dolru bclli belnsiz bir adrm atm\ olu-na ilitkin gorutleriyl€ orij inat olmak royle durs'in, AOT'- yorlar' Bdylc olmasr eerekiyor, crink0 Sened.i lttifak,culuBnn yeni bir ver siyon unu imale iBini belinnckte ye. Magna CarLa kadar. Lafia teodalerinin 8ucUno du,urmu-iniyoruz. yor.
Bir roplumda yetr i $nr flann onara q|kma$, roDlumuo Tnrk ler Ekim I 808 de. feodalizne b.lfi belirsiz olsa da,eni stnrflatmalar dolrultusunda yeniden bicim[€nmesi, adtm alabilivorlar mr? Tezler'deti aqllMava ve mantr'sidcrek sr flano birbirinden dahaner cizrilerle avntarak ga g6re atamyorlar. 9[nl.ii, Il. Mabmut, Haziranbi nrhsms6' bir anda ve kend'l indei otan bir'selisne 1826 da. yani hodal'zm sdrltDeye baflsnd*lao tam .l?dedldir. Ymi srmflar, col uun Ji[e eski roolumin ib n- yl4 ay softa.6ncf, yeniceril€ri onadan kald'Ilyor, 4drn-deve 6ki srnrnarh icice sekiuanmekre. cid;ek sclismek- dan ayen ve derebeylerini €ziyor, S€tr€d-i lttifak't y.nrpre ve ol8un hale ucak, yeni ilisliler eRmen duiu; !et- atryor. Tezl€r'e 8ore, ilerde uze nd€ daha genit ele ala-dikrcn sonra ularnakradtrt . Y. Kquk'un isredili ;et- .aEt-mtz-kapilaliznt Batt'da yapuEm yaparal merk€flik@ ve sqll*ta statnal anrursa. korka.rlz. bu sBnd Ba. oevleu rurmava ballrvor.tr'ds bulmak da bhaz zor olacakr. ce.!i Tezler'dm lI. Mahmut'un kurdugu.dfzenin ne
Y. Kireuk lsuihde olan incelemivor..Osmant roDiumun- oldlgunu anlayamtyoruz, ancak tariflerdcn Tiriklerin yi-da srnrflar var lnr yok mu, bu soniyu somur orsulan ince- ne beli b€lirsiz bir kapirali2mi ya{amaya baslad*lamrtemcdm, ..hem var hem yok.. rnrt bir ceva; verilivor. lOylemek m0mk0n. Buna gorc. Tezler'den qkan sonu9.Eler rarih€ bdyl! yaklarti';sa. hic bir orunu ayarnhrin ak I$tklct 14 y 1 att'elli beiirsi2 bir reodalizm yarad'kran -mi'mk0n deEildir. Nitekim. birazdar sdrece8iz. y. K0- $rra,.yin€ bJli b€lirsi, blr kapilaliani yatama atamasF Itciik'0n bir crprda cdzdu[nu sard!| tarihlel rcrc€klikl€ na Sdrvorrar.ciddi sorunlan vardr. lnanrlmasr g0c ama, Tezlcr'dc yenid€n "kurulaD" ral
. rih budur. (Jst€lik'bu acrklama "bilimtel lcma"va tamt800 seneltL g.citme birrz f|zk degn d? Lamua uydurulmul oluyor. Aftk tims€niD irira? elrb.ye
I yabrn fucrik tovl€ vazrxg: 'Ne boflk drarnt Osman- ha*tr ola$azl.| t .daveayanlahagelmek0z€reTurkiye'dc, ' f t .zgrJF. i |n. '91.o'1.^z.oa$aenyeoon.nrn.IuJi{ |ef I l . 'yuzy|oa"
b$riit atamalan vari valnrz. c€ciknb olar3l( !.- J€4ux'u|arla-rorerrr€n qiovor-larol'!'veum xr oovrc or-lilor... C€cikmis getmek. c rzsclncidcm.k:.. i€li5;c- huS sonm lv -vtlzvrlda l€odalan'n bal'an$9-no*rastra
. oiir or,out , "". iri" ,r.'.i",,i ,a .r'n'".iii;i;; seliyorlar, au.da bd-yl. obu. Pctj,. aradaki 800 senedeeeliyor." (abc,l,l62) ne omu9l -nrub-ser tcma va 8or.' bu surese nang, a5a-
.:Bitinl;t#;;,fin dra.atannr bitiyoruz: itkel tom0_ ma ya$[ryor? Kol€ci d6€niz kdleci d€gil, reodaldeseniznal toplum. kdleci toplum, feodal toptunr, kapitalist top- r'oofl ocar'lun ve sosyalist toplum. Y. K0Crik, T0rk toplumunun bil- Y. Kuciik'irtr k urgusuna gore, T0rll.r larn 8m sene fe-liin bu aFrnalan F ad&-!l sdrldiSin€ gdrs SetqrHulara t€- odalimi bekliyorlar. Bu tad{ araletrm sonra, feodal a5e-
I dar yasean atarida '?d/€ci dlrnd" olmaltadr. (Bu narl | 4 ldda gegirreki hu isc iffartn batrru ddndur0yor.aqk lama Y. K0dlk'Un gulamht ve bag nl rk ilirkil.riylc 8u kua s0re sanki, Y. Klqtk'ih tcmas r tamamlamal€sas.larak kdle eneBinin sdm0r0lrn€sioc dayanan eko- iqin yaiaruyor.
I nomik ve loplumsal yapyr birbirinc [as lanrbrd&m bir Bilirn bir "tema", bilimel yontem analoji diizeyiDc in-t' kere daha ve 9ok agtk gostcdyor.) dirilince, o karm:tkannk tarih bir anda bacill€siwnn€kte
1 Kolc.iligin gok uzul| !0r4og0 b-lirtildilindcn vc Tez- vc aok kolay agklanabib €kt€dir. Anca&. keyfiliBi br
lI
"Ziya B€y"in gevresi Avrupa'yr iyi, hcn de eok iyi bil-lnesi ici. yeteri kadar Avrupa'hdrr. Bu suada diler faknl-telerde l0 yabanq profesor daha taltmaktadr. Bu pro-flsdrler, Ziya Gdkalp'in, universite dzerkliEini savundu-;u l9l8 yrLda da Dar0lfunuD'da bulunuyorlar. Dahal9t 5 rhrda, Tiirkiy€'de itzerkliEe doBru ilk ciddi adrm a1'-lryor. Darulfunun'da bilimsel ozerklli savunan ve univer-site senalosunun kurulmasmr, Reis'in segiinle itbatma ge-tirilmesini isteyen bir "mazbaia" haa rlanryor. Bu maz-batada ozerklik, nnivebitelerin "hayatr alemde", yani Osrnanl arda delil b0t0ndunyada -bunu o yrllarda ban di-ye anlamak gerekiyoF varlknedeni olarak savunuhyor."Mazbata"mn altwta Ziya Gokalp'b bnlikt€, Bersstra-esser, G. Jakobi, Lehmann Haupt vb. sibi yabanc' pro-fcsorlerin de imzalan bulunuyor. "Mazraba" rart'9mala-nn sonunda hazrrla yor. l9l9 y nda, profesdrlerin is'tckleri dolrullusunda Darirlfhun'a dzerklik tanrn)yor.
lbncilk merkedyetfirik ded€k ni?
Y. Kligiik'nn Ta.ih'irde, tarih larknm Tnrklerin he-mcn hi9 bir katkrsr olmadan adaa, kendiliqindn dAnme-si bir yazer olmaktadtr. Ilk kez IL Mahmut, bu yazgryrkt ran l is i o larat orLaya crkmat,ad,r .
IL Mahmut un dncesinde lll. Selm vardtr. Ancal,.Ill.lelim, her ne kadar, FranM ihtilaline hep dosrca bakan(I . l l9) . fogulcu ve demokrar 'k anlayr t tara \ahip, sa i r vebeslekar b; "aydrn" is€ de,Jok onemli bir zaaflar eksikli-dir; "yumurak bir kilil'Ee" sahiptir (I,142). Bu yuzdengerici ayaklanma kartrsmda hayan yitiriyor !e T0rki-ye nin "ynz yrl kaybemesine" neden oluyor.
ll. Mahmut,llL Selim'in sonundan ders aLyor; 'ac.
nastz ve toptana" olmas,n iiBreniyor, bdylece tarihin sev-rini tek baqm. degirtirebiiiyor. Bu nitelikleriyle, Y. Xn-ciik'iin kaleminden, bugunlare Ornek olabilecek bir"aydrn" haline selebiliyor
Y. Kucuk. ll. Mahnufun ve devamrnda Tanzimat\nilericiliEine, yakln tarihin "en radikat" harekederi olmasriddialsina, elas ola.ak, olsulan inceleyer€k degjl, baz, kls'kslardan hareket ederek ulatmaktadii.
"lezler'e E&et
"yenilik, bit netkai otorit. sorunudur...Iqnnknl Kapitali$ nerkezi otoriteti ,e a! anlana sel-nek ii&rc noden derletiJeodoliteti ezerck" k.ulntl)lt.ur(Ab9,I,8l ). Buna eo.e, II. Mahmul merkezi otoriteyi kur-mak ist€digi ve Tanzimar "merkezi otorite dDrnda hi9 birgii9 brrakmamayr" amatladr& igin, tarihimizdeki en ile-rici eylemler oldugu sibi, merkezi otorneyi kurmak, ,flkorrHa ilericilik olnaktadrr.
Y. Kiiqiik'ii!, tarihten grkard*r sonuca gore, ,n€rteirtettilik, ileicilik v. defi nciliktia aden-i merkezir.tri-/ik Y. Kutuk'ih manlrF icinde he*ezitet kartnhEt de-mek daha dodru) 8elkil* w karyrdevtindlikln.
Aynr anlayrlla, Batr'da FransE devrimindeki Jatoben-lere bak^rak, demoknsi ile d/tiardrltl* aras'nda bir iliskikurmakta (I,384-386), tl Mahmut'un nerkezi otoriteyikurmak igin diktaldrliik uyguladrgrndan soz ederek iari-himizdeki ilk ve tek jakobetr olduguna karar vermekte'dk. Tanimat da, benzer bir mannkla, tarihimizin "en.a.likal" v€ "demokrat" harek€ti ilan €dilmektedir.
IL Malmut ve Tannmat'tan crkar an. Jakobeoliklebenzeltirilerek genellesririlen bu sonuca gdre, il€riciler, Y.Kiiq0k'e gore "ilerici aydrnlar',, ne kadar 9ok diklator-,lok uygulayabilirlers€ o kadar cok demokrat olabitirl€r.
Y. Kiiciik'iin dnemli yanrlgtsr, tarihin inotorri otarak,iirerimi! gelirmesinin belli atamalarma denkAilten $mf-sal gelitmeleri degil de, burdan soyul olarak merkez-merkezkag gelitrnesini kabul elmesidir.
Tarihten, eEer bilinsei olunacaksa, m€rkeziyetgilik il€-r'lik, merkez kararlr$ ya da adem-i merkeziyetgilik seri-liktir sibi sonuglar frkarmak mijmkiin deEildir. Merkezi-yelqiligin de merkeziyet karlnlr&n)n da olumlu ve olum,suz roller oynadrllan tarihi ddnenler vardlr. Bunun itinbazr t ! ! ra . lara balmak, benzethmeler yapmal yer ine.merkeziyettilik ve merkez kartnlEmm nas bir toplum-da, hangi srtufiarn elinde, hangi kotullarda ortaya crktr,Emr aralltrmak; nasl uygulanryor, ne sonualara yol a9r'yor sorularrn sormak; loplumsal eiiclerin karfdlkh ilit-kileri itinde ve tarihsel bn gorecelik anlayry gevr€sinde elealmak gerekmekiedt. Yoksa, timdi goreceliz, insan "tur
fanda miineccim " misali, kolayhkla tuzaklara direbilir.
Osmanl arda nerkezi otoiteli, ay anlarna gbl'mek l)zere ne*ezt derleti 11. Mahmut ya da TaEimat kur-nar!!tr. Bu niive daha kurutuita va.drr ve feodal ilitki-lerir-derinlesmesi, merkezi feodnllerin guglenmesine baE-I olarak Y drnm Beyazn di,neminde iyice bigimlennrE veOsmanhnerkezi feodal devleti Fatih zrma.tnda er olSunnoklasrna ulasm$tr,
Merk€zi devle!, Tezler'e gdre kapitalizmin v€ moderndevlerin €r anlamhcr oluyorsa, bundan, Y dnm\tt ya daFatih'in kapjlalizmin temsilcileri olarak modern devleti,daha lJ. ynzyrlda, Avrupa'dan tok Once kurmq olnala-
Tarihi olgulara bakrlrrsa eok genel olarak tunlan soy-leyebjliriz: Osmanh lnparalorlugu kurulurken, merkezi,yelgilik elilimi, 9ok Onenili ve olumlu bir rol oynamDhr.Bu elilim feodal 0re.in ilitkil€rini derinl€rtirmistir. Bu-nun sonucu merkeziyet9ilik eEilini giiglii bir feodal d€v-let orlaya qkm{nr. Baqlanstcta olunlu bir rol oynayanmerk€ziyetcilik, da.hasonra, toplumun gelilrnesirinOniinde ayak bagr olmaya baglamri, merkezi devler kijy,Itinlin yeniden Uredm kolulla
lorlattlran bir roi oyna-m$nr. Bir zananlai kurulutun ve gotlemenin notoru olanmerkezi feodalite, bir zaman gelmi!, toplumun freni ha-line gelmigtir. Feodaliznin sdzntnesin€ baEt olarak lnpa-ratorluk yeni bn ddneme girmi!, bu kez feodalmerket-yelgilige kartr giitler olumlu roller oynamaya bata,-nutaFdr. Osmanh loplumunda burjuva eEilirnlerin ve ilitkile-rin en dnce ortaya qkhEr ve en fazla eeli$1igi Av.upa ke-!nni, giderek, toplununetr i]€ri v€ en seliqmir kesimiha-line gelmigtir.
BilindiEi gibi, Jdn Tiirkler ve itdhat{ ar Selanik eibi,ticard baknnndan gelilmit, kiiltUrel bakmdan Avrupa')aen aerk bA tagra kenliBde kdkletebiliyorlar ve buiadan fe'odal merkeziyetcijiEe kargr miicadel€ edilorlar. Bu aqda.,di!€rlerinden farkh olarak "adem.i nerkeziy€t" oncrenPlens Sabahatlin degil, aynr zamanda ltlihattrlar, dahasonra K€malistler de feodal merke.iJete karytdnlaLB\-na karq rk burjuaazjnin me.keziyelgiligrnden ve egemen-lilinden yanadrlar. Prens Sabahattin'i o korullarda sen-ci yapan, Y. Kngiik'iin safldrlr gibi, merkeziyet tartrtl*rya dabalka korullarda p€kala demokratik bir 9dz0m ola-bilecek ad€m-i merkeziyetisavunmasrdeEil, yan{irmijrgebir toplumda gerek ic ve g€rekse dD liorullar acsrndanenp€rFlizme kart' milli Qelignenin 6ne grklrb bn onam-da, sonunda *endisiri vahdettincilikle Sirle$i.ecek biryola sirnii olrnasmda, karr cephede kalmasrndadrr.
ittihatf ardan da 6nce, Yeni Osnanhlardan baitaye,rak, metrutiye. istegi feodal murlakiyettil;le ka.rt muca-delenin rnotoru olmugur. Yeni Osmanhlar, padjsanjannnudakiyetf il jEine, Tanzimat patalarmn repeden ilmecLligine karF mucadelelerinde, daha ileri rnrflafin renNtsc i ler io larak of la la Cr l l rk la ndan i ler ic i b i r lo loynan, llardr . Bunun sonucu, rar ih , Y. Kucuk un iddia e ' r ig ig -bi. Tanzimaftan son.a siireklj kr arak ve eiderek yuntu-laya.ak deEil,hm lersine.her ahlmda toplumun .lana uaderinlerinder kabaran yeni bjr dalsayla daha da gelirerckbu anlamda sid€rek daha da :fadik^t\eterck ile enutu,.
Y. KuSuk'un bulun reaine cef i rme Cdb" la i r ra .aenen.acrktrr ki II. Meruriyer I. Mefruriyetren daha ilerj. dahakoklu bA adrmdtr. 15C yrlirft micadeleyi arkarna aranCunhuriyet, "?,
Aeri" olan deEil en i/"/i otandrr Cun-hur i ler ' le ya l 'n ra ' jhrmrz in p, *o, t / , do| l r , i imn ger{e l
Ozet ola.ak, "me.keziyerigilik ilericilikdr, II. Manmurve Tazimat merkezi devl€ri kurnak istediBi icjn iterjcid;.,'liirnnden bjr manhk yiillrmenin hit bi. ciddi temeli yok
l l . M a h m t r l u n " J r k o b e n l i g i '
Y. Kilgiik d.ha da ileri eidiyo.; Fransr devrimindekiJakobenlerle kari agfiarak Il.llf'ahmur'n ,,en demokrat',
FransE D€vrimi n€dir, Jakobeoler kimdir; hansi slrrf-lar ne iqin savarmakia&r? II. Maqmut kimdir. ne icin mii-cadel€ effi€ktedir? Y. Kiigiik igin bdyle sorulann hic bironeminin o lmadrgr anlarr lyor lDUn i ! .n . td tobcntennde II. Vahmuf'rn da di -r4ld. otnaiar, vclilor. Bu ben-zerlikle, Y. Kuqnk, BiiyUk FransE Devrininin ,afer IacLtr!, II. Mahmut'un bagrrE takabiliyor.
Y. Kngiik, Jekoben kartdlan Jakob€nligi nas tanrm-lyo^a oylece kabuleLmiv. KurkL,suz Jatobentik bir arucsegkinin tepeden inmeciliBi ve bu anlamda dikratOrliiEUdelildir. Jakobenizm, Frai sflDe\timinde ataEktan rukd-rra derrimcililin tezahiir0dtir. D€vrimi, kendi smrfsal cr-tarlannrn oresitre clkarmal isremeyen burjuvazinin sadcrLesimi Jirondctr f are kart *itCt:i A b u tjuw zini n h atl tnttyatifinden yararlararak, gerici snrflann siddetinin dev-rimci bir giddetle alt edip devrimin daha ileriye gOrilriil-nesi, daha koklertirilmeci isreEi ve mtcadel€sidir. Jako-benf€r, FransE burjularisinh €n devinci ee en cumhu-rie4 padsidir. Dik.arorliik ya da giddet yanhsr oldnk,laflndd deEil. bu nilelillerinedeniyle. aynr zamande, e,.adikalve en denokrol Enc0 (emsilermirlerdr. Radila-lizm, alagrdan J,ukanya devrimcilikle celigmez. lam refsi-ne bu olmadan radikalizm oiana.
o leyands. IL Mannur. neiddiaedi td ig i s ib i b i r . .a)-d in- , ne b i r k0f0k bur juva ya da bur ju\a. ne devr ima,re de cumhuriycl9idir. Y. Ko9ijk ne kada. liljkteirjr:n€-ye galr$rsa qalDsn, tt. Mah$ur'un knakrerjni beii.l€veoijrelim sistemind€ki ve toplumsal plandaki konumudur.Bu bakmdan ll. Mahmur. hi9 kurkdsuzbir fiodatdi,, hflnde m.Tkezr feodal 3inrfrn. egem€n sntth bat,d,r : paJi|h-nr. Ne de\rrmci ne de cumluriyer(idtr: ancak b.r/eod,/
Jakobenizn ile II. Mahmut arasmda ne smfsalolarak,de ideotojik olarak bir baElanh kurslabih, benze$inneyoluyla bile bir ililki kufabilmek mu'nkiin degiidir. II.Mahmul'a radikalizm, demokrallk vb. bir yana jironden-lik bile yuklenehez; bir benzeh€ yap mak serekirse an-
28
cak kralc ara b€rzelilebilir.lI. Mahmut'un bir radikal ve denokrat delil de bir fe-
odal'slahalrr olmasr onon bir ser;ci oldugunu nu g(ate-rir? Il. Mahnut'un ideolojisi, eylem !e davranrtlafl hak-krnda bir deEerlendirme, ancak, karr$ndaki srnrflarla ilir-ki igindelalternatifleriyle karrrrlagtu arak yapdabilh.
Cok senel ola.ak sdylemek serekirs€; Osmanh lmpa-rabrluEunun gerilemesine v€ feoddimin furunesine baElrolarak, daha 17. yiizrddan itibaren merk€"i feodalite igindela.k\ eEilimler gdriilmeye batlanm$lr. 18. yUzy a gelin-diginde, Ban'ya yon€l€n refo.mcu bireglim giderek su9-leni.kcn, bunL,n karrrtr olarrksjderek katrlasanveenufakbir yenilige bile di.enen muhafazakar bir eEilin gekillen-migiir. Tarihi olarak heniiz yeni sDrflann gdriilrnediEi, )€-d yeni v€ daha devrimci alternatiflerin olmadr& bu ko-fullarda, .iirn,ven feodalizmi 6lah erme eEilimi kartnrnaga'fe taribi bir olunlullgu ifade edebilir. ll. Mahmufabir "ileri.ilik" izafeedilecekse, JakobenlerebenzertAib-rek deiil. bu kosullarln qajziin]leDmesiyle yaprltnaldr ve
Feodal refornculuBun en ileri t€.nsilcisi lII. Selim Y.K,r9ul'un iddia erliEi gibi "Fransrz D€vrinine s€mpatiy-Ie bakan" aydm bir "demokraf' deEil, feodal devleti d.r-ne dokunnadan $\ah etmeye ve yukardan alaBrya gu9-lendkmeye cal$an bk padiEahnr. Bu yonoyle, Osmanh fe-odal reiormcuiuED Fransz Devrimi bh yana, Pftsya lipidOrijqiimle bile kryaslanamaz. Buna raEmen, IIL Selim,o siinlerin ilterna!'fleri ilinde olumlu olandu. Bundan ilenher nileleme sDekulaiiitir, iemekizdir.
ll. Mahnut'un feodal reiormculuguna yiiklenebilecekolumluiuk, IIL Selim'e sdre biraz daha golselidir. II. Mah-mut'un karqNrnda. halefi oldulu Vl. Mustafa'nn yobaz-I'F veen seri feodal s'niflarm gidef€k liddetl€ren muha-lefeti vardrr. lL Mahmut, bunlara karlr harckele gegeFken vesericiliEi krsrken, kuekusuz, olumtu bir rol oyna-mDllr. Ancak, biiliin buniafl yaparken, 'deolojisi ve prog-.amt merkezi teodal devleti gUglendirmektir. Bunun kaFgrsmda ise, a.nk daha ileri tarihi allernalifler boy atmayabarlam$trr Balkarladaki ulusalcr seliimel€ri emertaltan,kendisinden daha yiiksek bir retomoluEu temsil eden Ka-valait yr eFgeuemek breyen de ll. \,rahmurlur. Dununlabilikte feodalitenin kort gerici kanadn ezerken, kutku-\ur bilmeJen. daha ileri raflhi alrernariflerin geljimes;nitzeminini de haarlamDhr. lI. Mahmufa da bundan 6tedebir "ilericilik" izafe etmek temelsiz olur.
Y. Kn9iik'on kat€gorik ve analojik manhgr itinde allaaDiaramadlgr, her ilericiligin mutlak deEil, belli tarihi rsn-lann ii.un$ oldugudur. Hem ideolojisi hem de smrfsal ko-numuyla qok ac*nr ki Ii. Abdiilhamit. II. Mahhut'tanelli y sonrasmrn, arrrk rarihin daha ileri altsnaaifi olanYeni Osmarhlalm o.taya erkrr& kotullanr U- Mrhmut'-ldur ve arl* hic bir olumluluk las'tnamakradr.
Bu.ada dnemli olan, elli ''rl ijn.e, belli bir',ilericilik"yilkle.ebilec.k bir dn9onc€ veya eylenjn, elti yrl sorrakikosullarda tek.arlanmasrtun gericilit olabileceginin kav-janma.rdr . A l , . ihd ld- , ) . Xurut
yaprb g ib i , l l . Man-mu. u ileric ljk le dzdetlet r(n \e drnel halesetiren bir ar-laltt kaq'nrlmaz olarak, Il. Abdiilhamir,i de onun yanmasetirir. Nitekim, Teder'de Abdtlhamit,'ralkrr"kimligytellIll,392r,
"btriik bir Osnunh relomdad" gl,5ri) ola"rakortaya crkmakradrr. Y. Xngijk, bu iddiayr, sanki yenisoylenirormut eibi, i,giine.ek ve putlarr nas krdrEmrnd.neli olarak ilan etmektedir.
( 1 L
,11.t""Tezler'de bu tLlrden iddralaDn Cok uzun ahnrlqrlalnnlanmasr". uain kirap lisreleriyl€ desreklenmeii kimse,yiyanthanahdtr. Ay.r kitaplalda. yap acak bii,iki Da-yi yanthanahdtr. Ay.r kitaplalda. yap acakyr yan,uraurarur. Ay.r Krrapraroa. yapxacax Drr,lK| pa_ragraflrk alnnlarla, 9ok koiay bir Fkilde, Y. Knciik'Uniddjalainn tam zrddrn) hem de Y. Kugilk,iin srktayaplr-h gibi carpltmalara bile gerek kalmadan kanirlamak da
F. K(tpriilii'niin gdriisnniin lersine gevrilmesinden son-ra bir ornek daha verelim:1. Kiiciik,iin It. Mahmut ko-nusundaki iddialalnda dayandlb kaynaklarda, II. Mah-mur ve Mevlevil;k hakkrnda da agrklamala. vardr. Oyleanlalrlyor ki, Y. Kiiltik kitaplardan it'n€ yarayacak"kanrllan" segmektedir.Il. M.hmrt bugnn€ iirnek ohbilir mi?
Y. Kiltuk, hernekada., ilericiiigi merkezjye!9ilix ve re-peden inmecilige indirgese ve larihten bu tiirden"ilericililin" en s€rkin tahsiyeti olamk Il. Mahmut,u bu-lup karrBrza crkarsada, devrimcilerin Il. Mahmut'u dFnek rbp ijErenecekleribir rey yoktur. EEer IL Mahinuf:tan bir ders atkarmak gerekirse, onun Osmanh tiiru feo-dal F laharcr lArnrn Y. ( , i f r i l nn idJ ia e ' r ig i g 'b i qaredeEil o tarihi korullarda bile ram birraresizlik oldugudur.
lI. Mahmut Bah'da kapitalizmin Sanari Dev.ini yap-trF ve kollannr uzaklara dogru uzahaya barladrF bir diid-yada, topraklanndaki ceritli uluiann burjuvazileririnFransz Deviimitrin riizgarlanyla ve g€nqliklerind€n gelenbii dirilik !e coikuyla ataEa kalkmaya batadrB' bn top,lumda, iyice !nr0mil! bir feodal imparatorluEu aiakta ru!maya qahgnrt, acr ve anansz yazgsr balian Cizilmig birt.agedya kahrama sibi, kara biryazgrya karrr etrpmm$-
(artxndaki gnrbri ezdikten sonra, iktidann) ve de!-lerini gngl€ndirmek isleyen, koyu bh mutlakiyeleilikle veufa i d i r /c l rmerer le kendi ' in€ coh a. i b i r son harr la)anrar ihe l ,a fa rurmayd Calr ran i l . MahmuL, ram bj r ik da! .srzlk ieinde Olm09tur. Kavalah'nn ordulan Kilahya dn-ierindedir,kapitali$ Bah Osnanftlara karidr v€ htanbul,,da hanedan degrikliBinden soz edjlmektedir. Cdderini Os,inanl{ara ve Baltanlara diknit Rusya yardrrna talnlmri-hr. HalL buyrik srkt'| rqindedh ve salranara kargr tepkidoludur. Cijglendirilmek isten€n derletin bali periEandr.
EE€r Y. Kociik'�iin k4legorft nanirF ile hareket edilir-se, boyle birtablodan, pekala. merkezjyelriliBin sihirli bir9are deEil tam retrine earesiztik sonucu qkat abilir.
-Iarihi bir pespektifle ru sOylerebilir: Car.,Deli', per-
' o - n u n b [ J i i 4 r l r n c e R u \ ] a d a ] a p 8 . n r . t s . y u 4 , t d u n _)arnda. O'ma nl'lar da .ek I ar lamanrn maddi koru an arr,l\odadan kalkmrrnr. Bu bakmdan, Trirkiye'nin ,ansr, yuzelli s€re once bir IL Mahmut,u yaratabitmis olmasr ae_; i l . e5s o lara l . care{z leodal rs laharcr lga kdrr . ara l r -oan seren. ymr \e buJuta demokrar eBilim teri ra.lD u euf_I rJ i : Y€nr O,manhlan, Jon I drkter i . Meru ' i )e i l i te . i l i -l rna cr jaa.ve Kemal isr ler ; o f la !d Ct larabi lmr otmarnda
Y. Xiiciik'nn Trnrinat ef$nesiTan/ inar l ta h imrz in en rer" . en demokrai , en"radiiai" ellemi haline .!eti.en Y Kiiqnk, bu haEkeri, iize
.nrdekilekeicrden an.C,rlnak i9in, doErusu epelce !Era9-
Y. Knclk. Tanzimar'rn 'Av^lpa merkezlerinde haztr-landLEr"yoll]ndaki decerlendirmelere ka!!r, uzun acrkla-
tarikatleri baskr altnda turulu.ken, Bekta*lik sibr evcit,lettirilmig Baxni ta.ika.l€r, Sijnii kokenli lrrikallerin hepsi, metru kabul€dilmi$ir. Devlet ,, esru" tarika e. ara,s'nda bir lercih yapmsmNtr.Tarikatlerden birisinin dev-Ielin gayn resmi bir diuel kurumu haline gedrilmesinintar3fsrl'k politika$nrn terkedilmesi. arnamna geleeEi, bLlbaElamda d€vreain Sunni rarikarle. :cinde de tarai rulnas n devletin dinsel anlay$lannda bir daralmanm ve baE-nallasmanrn mqdana selmeri olarat degertendirilehil;.ceEi, ciddi olarak ileri siiriilebilir.
Aynr$ki lde, Rum Pdrr iB inrn anlmasroiay, da, y . Ku.c ik- i ln idd ia eI iS i &b, curer l i b i r i le j ic ' t ig j d€Ei t . rar tersne. osman! iop lumu iq jnde e i4 lenen re rar ih iorara[ eriyi remsil.eden ,/rrdlc,lgd tarfr f@dalizmin galab,nr. a)_nr zmanda rar ih icrkmdrnr eosrereb; l i r . Bu ge,)et ten, cu.r r r l r ea1ap. aocak O\manl nrn feodct . ,hor !or r , i i . nund|'l_sona €rd,ginin ifddesi olabit[. Cr,nku oteoddr. hq.gdr t - . I9 . yuzyr l !n ddnyasrnda, anrk rcDtumu bi r araCaru|ma fonksiyonunu yerine seliremene\redir. Bu baaJamda. I l . Mahmur 'un sahynda. tark brr k i r j l ;k b i r ycn; , brrd'nser toleranshn bils fazlaca soz ed;l€me7
Tarjhsel oleulanr biraz irdelenmesi. mezjr ra$ krmaktaIaik olunamayacaBmsitstermekredir. Eger, buolabjlseydi,T0rk hrihinin en boyiik laiki It. Mahmut deiil yavuz Suftan Selim olurd!;qiinkii, omea. rasr krmtd,. canl1AI.,vi kitleleri krrp gecAdi.
Osmenllarda. bu ddnmde, hAseditmeye basranan rebal.ra etir da\ranma pgr'1rni, y. Ktcl.k Jn I,ddesjrte lt.Mahmut un demok'a l ve la ik anl .yr r t rb i rayd.notmd n.d a n v a d a l e o d a l i r m e t a r ' b u r i u v d e g i t i m t e r i r e r , i t e r m esinden deEil, toplumun,ozellikle aantrklann bunu zo a-yacat roplumsalEel i tme rc i re Bimis otnatanndan taJ
Y. Kiig{k daha da ilerigitmir, It. Mahmufun .,hiklik"iile Kemabmin laikligini kartllaqnrmrs ve ,,her iki hareket de hic b zanan teoik bi Azettik kazandwldL tt-nntle prutik tepkite. cl zeyinded!rd,?, sonucuna rarns-t ' r ( I l ,<61) .
Biiyle bir iddiayr, bir liitabrn sayialarlnda ciddj ciddiileri silrebilnek itin Cumhu.jyet urihiniD kaynaktanna h,memi9 olmak gerekir.
Y. Kiicrik, Il. Mahmufun gahsrnda ribtojik bir laikyarahaya kalklSrken ve kuqkusuz laikliEi savunlrken,bu iddia$ ile, yakrr larihimitr €n bryijli kazanrmtam-dan birisi olaD ve bueiin hala geicilik kartNrnda bir du-var olu$uran Cumhu.iy€r'in laikijk ilkesini, uygularnasrnl ve bunun arkasrndaki Franszdevrimi kokenti /,r/,y,denoknt ideolojili nemsizlettirn€kre ve srradanlarft -maktadrr. Y- Kilgiik'on.,laikljk', teorisj. Drarikte laiklikkartrilEna giig vermekledir. Oneln]i oian d;, y. Kndt'[nne kadar siislii, ne kadar uzun yazdrEr, ne kadar .,kandtar,'gbsrerdigi deEil, budur: prarikreki etkisidir.
Atatnrk t rn ls lu iyet tonu\undal i mareryah, \b i a-! rmr, Kemal isr lq in Mecl ; I i r^ i rsunden yapt ;k lan; d in le.in "Aletini bitirn6, va.leleti liil?nnit )enidcn ,/, i)clv. halatryct butonqa4 nJerre\"/p, oldugr yorund"tracrk lamalan.r5 Medeni Kanunun, LatnD ve Un\anla lnKaldrn lmasna Da| , Kanunun MeJien Gbut e, r ig ; ee,e lre ler i , Anayaralar \ edahd Del .or orne\ onao"dn
t5 TBMM Zabn Cddsi, c.16, d4 '. V, s.r9.ir. a{arNrtt,rn keiaL.trs.zrlafl ile soriJr$i rgin btz. .',fa,{, jay,:26
50
ll. Mshmut 'termlye"re lrryl
Y. KUgttk, arada durarak ya"d*lann ve iddialan g0r,dengegi.nek ye.ine, soluk almadan gihekle Nrar etmek,tedir. lI-Mahmu!'unmudak ilericiligini kanrrlayabilmekiein, apaq'k spekijlasyonlara ba urmul; onu.\*6ave.'-ye karfl kavsa etthmit.
Tezler'egdre, yenigelilik bailbaflna siLahh bir gtig de-Eil, "zamanlna sdre bir r€rmrle ter'idil v€ sernMye ke-silinin silah kullaran bolnmudiir." (abq,l,l8) Y. Kit90kbu iddiayr biiynk bir kerifvetarihin rahlilindecok onem,li bir anahrar olarak, b,kttrrcr bir bieimde, delalarca vedefalarca lekrarlryor.
Y. Kiituk'e edre; "setnare geicidir" \1,18). Maank
ae'kltk kazamyori sernaye gerici okluBun&n, sermaye ke,sim' olan yenicerilik de seri.iliEjn balr oimakladr. Tez-ler'de IL Mahmul yenigeriligi ortadan kaldtrtrken gerjci-ligin kaynagrna, semayeye kargr mncad€lc enitinden dev-rimcilerin de hasr olarak temayuz ediyor.
Uzun tad$malara girmeden kesirlikle belirtel'm ki, Ye'n icer i le .b i r ' \ermayekesi r i " deEi ld i r ;ordud!r .En DozuFduklan donemde bile, sokakta sahcrhk yapnalafl, uiaklefek ticaretle, tefecilikle ugragn an onla bu niteligi-ni deEittirmemirtir. Yenicerilerh reformlara direnmelefl'trin esas nedeni sermaye sahibi olmalaflnda deEil, tam ter'sine serma,ve sahibi (tapilalist) olamamalannda, qoken fe'odal dijzenin er qiir*r0t gucu olmalannda ve biiliir trkarlannrn erki diizenin aynen s0rn€sin€ baEh olmasrndaarannahdr. Yeniceriler sermay. sahibi kesin olnak biryana, 96kUi€ baEh olarak gid€rek feodal diiz€nin en aln-na itilen. giderek yozlagah, benzetne yerindeyse feodaliz'min lumpenlerine dijniisen, deEitiminbar hedefi haline cElen birgn9tiir. Bunun bi)yle olduEDnu Y. Knctk'nn kita'btnaaldtlr ve yeniaerileri, sermayesah'bi olduklannr ka-nrilamak i9in kuliandrb uzun ainulardan da anlanak
Feodali/min to/ulmesine ve k'.pitali-rnin Srlitme.inebaEh olarak, ekononideki irlevini siderek yitn€n ve buy$zden selismeye dire'rcn smlflar" esnaf ve zenaalkarlarsibi, kugkusuz olmustur.
. osmadr lmparalorlLrBunda 19. )'iizldda esnafin reform-lara kart direnmesir.in n3d€ni de. kulkusuz, "sernlaye"sahibi olmasr deEildjr. Hatta tam tersine, Osmanh Impa-ratorlugunun en bijyiikso.unu, re.Dale sahibi srnrfm ol-mamasrdrr. Sermayenin gergeklen ilerici bir ro:oynaya-rak feodalizmi lozdiigii koqullarda, feodal lonca sisteninin dire n6ine bakarak, buradan 'termaye gericidir" 1i'rilnden bir genellemey€ ulatabilmek ancak Y. Kncnk'iinbatarabileceii bir mxcizc gibi gijrnnijyor.
Eg€r serrnaye sericjise, Ban'da kapitalizne olunlu birrol ynklemek de hi9 bir zaman miinkiin olamaz. Oysa Y.Kiigiik, kapitalizmin feodalizmi ezm$'nden ileri.ililin kri-terlerini tiiretiyordu. Kaleso.ik mantrk, bir adlm dncesdyleneni, bir adrm sonra farkma vamadan reddetdrjyor.
lI. Mahmut, 19. ynzrdrn Osmanh roplumunda, eEer sei-mayeye kary mocad€le ediyorsa, hi9 kugkusuz, gericj bhrol oynamakladn- Y. KU9Uk,It. Manmur'un itericitiBirikannlamak isterk€n onu rarihi olErak g€ricj konumrna dU-
ll. Manno(' r "triktigi"
Y. Kiielk iddialarr kan amak uBrunatarihi, gercek-len, alt-ijst 4nektedir. Tezler'de, demokratl* tantrma-
$ndan hareketre. ll. Mahm'dl"'\tn toihinizin en ilei laik/drerairt olduBu ileri siir0lmektedir. . Mahntut o ko-dar laiktir ki, Atotiirk'iin.t)e Kemnlis ein laikliEi bile onuntannda gdleede kalnaktadtr.
Y. Kngiik agrkqa ve defalarca yzmlt; lI. Mahmut ye-niceriliEi otudan kaldrrtrken, Yeniterilerin ladta! olanBektasiliA€ de savat aqyor, tekkeleri kapauyor, y*rnyor,hrrr n I alamayrp Bektag meza.lann rahrip ettiriyor (I, t 44).Y. Kiitlik de hlzr alamayrp, iki kitap sonra, IL Mah-mur'a yalnrz Bekrari tekk€lerini deEil biiiiin tekkeleri ka-p^.ttr6ts; "Mahmut btjttin tekkelei kspatL" llll,507)IL l rahmur. aynr /amanda, Rum Patr ig in i \e onde eelenbir cok Fererli din adamrnr. Patrikhane'nin i\nnnde asr-yor. Y. Kiigiik'e gore bu T0rkiye'nin bir daha cesaret ede-meyecegi bir ciiret oluyo!.
Bu olayla., Y- Kiicnk'iin hiiknm vermesin€ yetmis;"MustaJd Kenat'in dine teptisi, Mahmolun tepkisinebenremekle birlikte, Marn ut'a Earc son dercce hafrf kaldi.Kemalizn, din kutununa deEil, dinin bazt kurunla.na*'l"fiXl;,
f::l?i;'J""r 'e, raikrik, din, din kurumu Osibi kavrdlad iQerik deEitikliline lEratmakladrr; Tezler'-dc ld i t l i l d in!e l l ik . d in(e l l ik ne la ik l ik o lmutrur .
Behar i l is i ezerer , Parr ig ia,a 'at dur kurumuna cephealdrh soylencn IL Mahmxr, ijlme kadar teokalik bir dev"letin ba$rndadr, ayn zamafi^bi Merleidit. Y^ti ditkurununun karsrsrrda deEil, iginde, halta bairnda&r.
U. Mahmut'un Mevlevilidi basir bir inaog rn€selesi de-Eil, bk devlet polilikasr sonucudur.IL Mahmlr, Bektasi-lisi ezerken, MevleviliEi, derletin Eayri ft\ni, taikatt ha-
Bilindigi gibi, Yenigerilerin tadkah olan Bektasilik hi9birzanan Mevlevilik sibi bir devle! tariliah haline gelm€-njtt'r. Hatta tam ft.si bir gelirim sajz konusudur; koktleski Bami anlays)ara, Babailik'e dayanan B€klatiliEin Os,manh padilahlan iarafrndan kendi ordulainm resini ta,rikatr haline getirilmesinin arkasrnda, haik kiilelennin ferodalizme kar!' yumutatrlmasr, gajf€be Tnrk kidelerin is-yanct karakterinin krr masr ve fetihtilik igin onlarm di-namianleiin; devletin yan)naaimasr gibi mallar sO2 ko-nusidur. Bunun otesinde, Osmult Fadirahlafl, esar ola-rak, s0nni karakterlerini h€p korumustur; hic birisi Bek-la$i tarikaom kat mamDtr.
IL Mahmut'tan sonra Mevlerilik bir devlet dresi hali,ne selmirtn, Cumhuriyet'e kadar paditahlar,biiyiik pa|a,lar bu devlet larikatm,r katrlmrlrlardr. Aydc.r, II. Mah-mu!, "bii.iin tekkeleri" kapatmamDtr. Fetfaya dayara-rak vc tarikat teyhlerinin de olu.unu alarat kaldrdrb B€k-teriterin tekkelelini, barta Meviev;ier ve Nak$ibendiler ol-mak iizere oleki tarikatlara baE$lamDtrr.
Rum Patrigi ve Fenerli din adamlar ise, bir din kuru-munun batmdaolduklafl ya da dtrerbir kalk$mai9iDdebulunduklartndan, degil, esas olarak, Yunan BagmsphkSa\^rn desteklediklii t9in, asrln$krdr. Il- Mahmut, bueyleni ile Yunar halkrna, Balkanxlnslanna ve Avrupa'-ya gozdagr vermek istemi$tir.
Bu.leulara bakrlnca,II. Mahmutun laik bn ydnericiotduE\, din kurununa c.phe aldrg' asls soylenemeyereligibi, trm rersine. devlerin dinsei tutnmlnda bi..laralma-
ll- Mahmuf: kadar Osmanh padigahlefl esas olarak,larikade nstii kalm$lardrr. Alev'lik ve Bartrf kokenli halk
29
Y. KOtUk, aydlrn eyleminin 0iiinii olarak ele alddrnr,bmunla da yetinmedigini, aydmm kav€asnr kendi$nin be-lirleyicisi duzeyine 'lkardGrtu, 'ani kavgqr iislyapdan 9Fkararak belirlcyici "alt yapr"ya soktulunu srk srk belin-nekt€dir (lI,7). Belki yapnltnn farkma varnayanlar var-dr diy€, bunun Teori'ye bir ketkr oldugunu , defalarcayazmak ihtiyao da dnymaktadr. Y. Kiignk, kuikusuzTeori'ye bir "tatkr"da bulunmugur. Bu katt*tyla ayak-larrnrn riz€rinde duran Marksizini de baslnrn nzerindedik-migt.
Y. Koctrk icin alt yaprnm, daha doFnsn ekononik ,o',/rfi behdeyiciligizaten tarihin ilk donemle'inden ilibaien "tdlelik reoriti ile geqersl kalnrtr '. Buna bagl ola_rak lopluinsal yap da belrsid€9iyordu. Bu, Y. K0t0k igincok yahn zananlar igin de gelerli bjr anlayD; Atatork'iitanrsrken "Srtri/ veya smrflara dayah parli /o3rc lider6n€ln kazanryor" diye yaayoi (abc,llI,435).
Y. Kiicuk'iin "kavea" gibi bir insan evlehini "altva_
p"ya daha dogruiu €,toronr* !ap,/a nastl dahilermek-tedir- anlamak cok zordur. Ancak sutalr acrkrtr ti, e;er"kavga" da olmasa Y. Kiigiik'Un "ah vapfb tiimuvle
Bu noktada, "alt yapt nedir, Y Kiiglik ne anlamaha-dr". turUnden leo.ik hnrimalara sirmed€n bir soru sor_mat la yet inecel iz : Kabuledel im k iaydrn, ey leminin ' j runiidiir, peki o eylenler neyin tirijnndiitl
Y. Kutuk'un Tarih'inden qkan aydmlan h&ekete ge_cirici etkenleri sralayalm; "ieciidu",'lezci", "rutk'i","iyilik-kdiuliik", "rn0cahit ruhu", "ataErlk duvgusu',.'lepki", "kin", "hayal krnkhgf', "iktidar hrsf', "ve-
nilik arkf', "devlet seygisi", "doButtan imparatorculuk","kurtancrtk hrsl'.
Tezler'e sdre; Osmanhla.da halklarr, "jnanclan d€Eili9 grdqlefi h^.ekete ge9$iyor." (abc,1,252)
Tezler'egore; lI. Mahmut'u ne srnrfsal9tkart, ne bt'n-ci, "fenilik atkr" ve '?tr,t " harekete gecirm€kt€dir,'i"?g/eri" de kendisin€ yol gdsteimektedir.
Y. Ki rcnk rdy leyayor ; 'Mahmut un,16r , , b i lmet se 'rekiror. Oyle anlaillryo e ben arle sezivorun kt Stltan\4ahmur, yeni l iE in b i r me'kezi ikr ida ' sorunu o lduEunuseziyo.... Ben dyle s??iou,n ki. /"niiit ,t/<t Mahmul rabi r rnerkezi i l t idar r t i r tA l rd donut lJor ' ' 'ahc l . l - l l
Devam ediyor: Mahmul, "devleti igin co{i?n ,tt sev-sij duimanlan icin ,ftter tukenmez bit kin" d$vtrtot.''bu avrmla iri te ldu iqin bir ,rrli? olutor {l.l4E)
Y. Ku9uk, Yeni Osmanllar'da, "Tnrk aydrn'nrn rllloner espisini, daha Osmanh dey;tle,nttcahit tuhunu"buluyor (I,120)
Y. K0cuk egdre; Turk aydtatntn kakrndcbn nislo'net ruhu \e bi iktidar htst var. Tiirk avdt doEltto,inpanrc uk fudut,btr \ nzden ku anct btr hlrso sahip 'r i ' (cbc. l , l0) . Bu i t i . i ler in er l i ' rv le l i r t l Jvd 'n ' vu/e l l iy r ld t r , aztz b ' ld iSivaranr . lop lumu \e halk ' ic in barkatdrryor . Bu bn, i (srdrspl batkaldndtr . ' rdb. l 16)
Daha 'aktn zamariiara gelincei mjlliyeigilik, Torkciihk
sibi akmlann, Tezler'e gore, ne burjuvaziyle n€*apita'liznle ideolojik ve smrfsdl olarak bir ilsisi vardri bu ak m-la. ve ideolojiler, lonuyl€ bi atoE hk dur$ nun ofl-
Y. Kiiciik tdyle yazryor; ':Kdksiiz Tiirkler"in taklil.cilik konusundaki "rahatllllntn birikmjt zanandan bahl-drb zaman belli bir 4!ag,tt drl8r$ doluflnasmtrarnanak" s€rekiyor ( ,51). Tiirkl€r iistonlok duygulunasahip olduklan zaman T0rk olduklarr bilniyorlar, ata-Erhk duygusu iginde "agptanna kadar gorniild0klcrizaman" Tork olduklarN bilmeye batlryorlar. Dolaysry-l^i "Ttirkgrltk, Tuklet iein, bi. otaEthk durSuflndaa ga-rcsiz w kagt naz bir ka|rt olufor." \ab9,11,23)
Tezler'de Cumhuriyet'in kur\tlr9$ "MustaJa Kenal'inkis$et otoridesini kurnak" isleginin bir Ezahij.0 olarak oFtaya grkryor (111,403,423)- Resmi larihgiligi kiqi feliqizmiyaptrF igin cok ridderl€ suglayan Y. KUcUk, n€ yazrk ki, ,larihi kitilerin dtflnda a9rklamryor.
Y. XUcnk'iin ,'urla/ Sibi ele avuca srEmaz iticilcri va_nnda tarihin agllanmasnda "ataEILk duySusu"na bu de_rece orem vernesi kartrmda, Avusturyatr ruh bilimci Alf_red Adler'i hatrlamamak eld€ degil. FreDd'a karqi insandavranrtlannn "aqaE rk duygusutun" ur0nu oludulu_nu savunan. daha sonra bu iddiasm daha da genell€tti.-rek, ln.anhl rarihiata&hk dursusunu Siderm€k iftn y3-prlan diivlanDlann iaribidir" diyen ve boyl€ce insann ev_riminin itici eiiciin0n bu duygu oldugunu ileri suren Ad-ler, yaz,k ki, Y. Kiiluk'ten 9ok dnce yatamDlt. Adler Ko_rant, bilim dlinyasrnda ilibar gornemit, literatiirde bu_sun pel hanrlanmayan ya da eletlililmek icin haurlananbir farazire olarak kalmrntr. C0nku
'bilim adamalan"ne kadar ba9 ataFya gevirmeye galDrrsa talDsm havata)akla ' rarn u\ lunde durmakra ve yuromel(kdi r .
lddialan okudukran sonra, Y. K$9iik'un tarih anla-yr!' idealisnir diymiroruz, idearinin 'kni dunyalsda do_la\mallad'r. ldealist (atihcilikte bile, rarihi vapan insan,hata daha cok insddr. Bu tor tatihcilik subjektif 4kcnrc,yani insanrn bilingli v€ iradi eylemleriyt€ yiiklodor ve bubelkleyicidk, t*ihin yaDrcrsrdrr. Y. Kligiik'un Tarih'i bu-nln da diesinde ruhlar diinyasrnda olutuyor. Y. Kuc0k,tarihi insanlann giidiilerin€, ruhlanna yapam{ken, Tarih'_ine bir larsal/,k kaandtrmakladr.
Sor$, laribin ecinn'lere kurdurulnaJyla kalsa p€konemli degildir. Ancak, Y. Kilgok, Kutsal Tarih'inden q-kardrh Yeni Tanzimatcrhk teo siyle selecelimizi de ruh-lara ve giidoler€ l€dim elmemizi istemektedir. Biz Y. Kli-ciik'e inansak bile, hayah ona inanmar mltnk0n gorUn-
Y. Kugiik, sezsilerine, akhna bir de polisiye maoh&na(son kitabmda b$ konuya bir boloin ayrmrr) 9ok fadagilveniyor. Tezler'de nered.yse bEttnercki "yazltklannr
birdaho okunulodn... daktilo dtzelmen igin bile yaa-.ttktaim okunak bana zol s"/ior" deinektedir (I,10).Zananda.. nekandan v€ hatadan mijnezzeh yaiar kav-ramtyia ilk kez karrrlagmryoruz.
32
a:..' dulunu sdyleyen Y. Knciik, y;b rir €lriliki;rlf ilifki s6zkonuau olunca, "Tauimat diktatory.tt. iktidonnn Cok
- b y k bn bahnii^ii dtS dinanikten alryor" demekredir.
1,."?k11t-t'"9":il*.:.*":L::,i'fl t1{i'.*:.1 11:(1.691). Daha$, bunun o sijnl,n rardannda "normal birolay olarak" karf andgrnr. sdylediBin. gdre, haua buolaydan, "Turkiye'de ilericilik ancak drr dinamiklenthttlndiir" sonucunu FkantBrna 8ore, Tarzimat'm t0-
'. . muyle dem€slk de 'r9ok btyUk" d{ dinamiklcrin trihuolduBunu ifade etmb otEaltad'r.
Y. Kuci ik 'Un ta ' ih!€l kureusuna gi j re. lanzimal Batrmerkezlerinde hazrrlanmryor, bir avuc Tanzimalq Pata,Tanzimat r neredeyr€ zorla Bao ya labul euiriyorlarTanzimat r neredeyr€ zorta Bao ya labut euiriyorlar{I.196). Y. kiictl'tn "ic dinamiEi nin bir avuc Tanzi.malgl Para, hafta tek batrna Mustafa R.{it Pata olduEu
' anlai'liyor. Boyle olunc! Tanzima!'r i $r, iiy le ic dinamik-lere dayamanrn bir mahzuru olmuyor: "ic dinamik-d$dinamik" Te?l€r'de yerliyerine oturuyor, orlal*ta "ya-
bano elgiliklere dayanar" bn pasa ile yabancr elgilikler-iiii"'iil'iii'irilitrfr"i;i;f i: iili:i;ffiii-lerd.n, maddi ve top:umsal bir zeminde ortaya Fkan el-kenleri d€Iili, yaln'zca tiaral ko4joaktudt ̂ nl^makradr.
Y. Kncuk, Tanzimarl 1838 Insilizo$nann Tbare. An-lasmas'nrn gdle€sinden de kunarmak icin .p€yre uE at-n$. Y. KiiC0k'egdr€, 1838 Anla5masrnh sonlclart ab^r-t maktadr. bu Anlaelna, Osmanhlarda sanayi nboltg'yapmam4tr, 9i'nkii, Osmanllarda y*'lacak bir sanayi za-rcn yokiur. (1,138)
Avrupa'nm yeni SaDayi Devrimi yaFrb g0nlerde, 8er-ti. Y. Klrquk III. S€lim'€ Ba!'yla z4naodal bir leksril dev-
:
ci. Y. Klrquk III. S€lim'€ Batr'yla zznaodal bir leksril dev' irimi yagiffirr olsa da, luqkusuz Osolatrl arda Balr kapi- :tstizr niD )rka.a& ciddr bii lorali yoktur.
Bununla bir$kre lngiliz vc genetolarak Balr kapitaliz-mi 1838 ficrrel Anlarmasr sonrai, ostnanlt paznna cok Ielvcrisli koruttarda gimis ve burun sonucu it pazann ih-tiyacrnrn onemli bir bohmiind l&1rlayan. sanayiletme-
.. nin de potansiyelini tatyan yaygn kngiik €snaf v€ zena-atker i9le.m€leri retabet edemeyerek gokmnqbrdir.
Bu bir faraziy. delil, ekononik dou yde v€rildl€ aq*-lanan bir olsudur. Y. (iieuk isc bu konudaki iddiasrru,ciddi aqrklanalara ragmen, sergekten, bir faraziye olarakil.riye s$rmekt€dir.
mizmin orun0 oldulunu savunmaktadu (I ,194).Tal'zj|lnat\ finayk dE dinonirin 0r0nu olarak Soren
dctcrlcodirmelcre kadrtrak nasrl m0mktn d.Bike, Y. Ku-9ul'0n bunun tam kart,srtra qtkardtb tunayle if dinanik
., . iddi.smatatrlnak da rolnkon delitdir.
' bo)utlulul kazaDmaktadr. Kutkusuz her olgu itni, onunkarakterini v. bicimini belirl€yen €tkenler. onlann icinde
I dc bir rek elten bulunabiln v€ lardr. Y. Kdf0t Tanzi-I mal konusunda ,'.17lerriola' iqdinamikl€rd;r demit ol-I saydr, bu iddiarun bk ranrsma degeri olurdu. Arcat, Ba.[ tl kapitslizminin d0nya siyasederi olurturna]€ barladr8rI v. bu siyisellerin ilk uysulama alarunm Osmanllar oldu-I lu toSuleda, dnlrle ic dilumiklcr€ b€kleyicilik }1rkj
31
':6a\
\y' Y. K0t0k, Tezler'de "aydrn eylemsiz olmaz" diye dO-n€ doneyazmD. Aydrnlan bileisiz, bilimsiz. teorisiz. ide-olojisiz olmakta elettiriyor ve €ylem plannda buelne s-dar odaya qlkan yanl$lrklann bu eksikliklerden kaynak,landrErnr soyliiyo.. Y. KU9uk, Tezler,i ile bir d0s0nce"devrin"i yapar ve loplutn uzerine bilgileri "delittirir,ken", aynl zamanda, Tiirkiye soluna "do!ru" bir anla,yrt, buna baEholarak "doEru" bireylemyolu, kMca, /s,ni. hana lepreni fit bn delrim onflmekredir.
Tanziral, Tedetin can ahcl roktas$r olugruruyo.. Y-KUgqk; IL Mahmufu ve devammda Tanzimai\ raru$'nD,sonudar 9'karm'9 v€ bu olurumlan, rarihiBizin dorux !oK-
Tezl€r'e gdre, bir tek Tanzimar "Care etleni" olabll-mir r i r : ra i rh in zor lamalannr k ' rarak roplumun onune ye-ni bir gelecek toyabilmitor. Onu izleyen burun hareler.ler; Mesrutiyetler, Cumhuriyet ve haua Sosyatizm - tabiiY. Kiignk Tezler'i yazana ve heDeyi degittiren€ kadarbun'r basaramamr$lar.
Y. Kiicirt dn teonrinde TanzimaL ile aydhbjjbinne rrmskr bagh, ciinkii, Tanzimat, daha dogrulu ttlrn raz,rr,bn avuc atdtnm eseri,
Tezler'de aydnla., toplumsal srnrllann ve sDrflatma-lann lumuyle dDrnda, "kafalanrla w inadldttlh toplu-nu de4ittirmek icin mr.adele eden halvan tl,rtrt,,anlirto, diy€ tan'mlandrArndan. rakrn raihimiz'n burLrnonemli siyasi gahsiyetleri, Y. l(ti9iik'iin kaleminden, ..ar-/tfr"olarak bigimlenmit; tabii bnrii, Onemli siyasal olu,rurn lar da bu "aydrnla l |n m0cadele ler in in \e"inadlannm" iiriinii olan "atdn harcketleri"olm!6.
lnan masr zor ana, lII. selin,II. Mahmur feodal birtopllmdapadttdn deEil "aydn", hem de €sa$ aydtnlar;davranDlart ve anlayDlan tophmsal konunladmn degilde aydrn kitiliklerinin UrUnU. Tanzimatg' Pagalar oa ar-nk soluEu tokenen merk€zi ieodaliteninprfalaa degil ,,ay-dtn", hem de aydn tnriiDUn Selitmir drnekleri olabillyo.
Y, Kiigiik, Ycni Osmanldan, JOn T0rkleri, lltiharlrB-rI, Kemalistleri, haua sosyalistleri, Osmadr paditah ve pa-,a\arryla ^yn toplunsal kateaorile sokmaktadrr.Y. K0-giik'nn kitaplanndaki gahsiyetler, bir sD la beraberlik biryana, bplumun bir kesimi ile iliskileri bile olrnadan"aydm" kinlikleri ile kendilcrine yer bulabiliyorlar, bu-nunla yetiDmeyip tarihi de yapryorlar.
Ta n i n a t 1 d&A doEt wlullr'l edel' de ac*lanan Ta nzi n a t -
grlLEt toptunun de.Lttitilnetinin anahta hqline ee,iren y.Kiicnk, Tezler'i ile yeni bit Tdnzinot\ savunnakta. bu-nun teo*ini kumaktad i. Tezler'dek i kalabahlr ayrklar,san1z, bizc€, geriye kalan ve biitiin iddialara damgaeDr t'u-ran esas anlayrr budur. Batka bir deyitl€, Tezlel'n esas^m ct ̂ ydnl^i Yeni Ton.inalCrl,* yoluna gekebilmektir.
Tezler'de tarihi. re.r-/rz adildiEi sdyleniyor. Siyan obnbeyaz, beyaz olan siyah yaptlarak, 3olcrlrErr'Y. KU90ksolculuEu sosyalisllikle ozdeslerlirdiAinden sol diye yaz-dr-Er her seyi sosyalizm diye anlamak gerekiyor. fr6albildiii kliteler, putlat krnlo.at (lll,1I) serqektcn, ner leyah-osl edilmisri.. Bu al!iist edilmir tarihlen, bugihl€reders olarak d€vrimcilerin drundeki rek doBru yolun YeniTanzimatgrhk olduEu sonucu grkmaktadtr. Daba dogru-su Y. Kiicnk, biitiin larihi, bu iddiasnr kantllayacak bi-rimde, kendi iladesiyle y€niden "k!/nrr "bizce, akrl vemanrk sntrla.rnur Lrile dlesinde Carprtm$ ve sapifmri!r,
Y. Kl.t9ijk, sosyalisl aydrnlann oniine ornek ayo,a ota-rak, elbette, kendisini koyrnu!. Tipini, benzerlerinden, ennet gizgilerle ayrm'9. Karrrmza (trf,ek sosyalist diye, herteyi l^ine cerinci Go n posiliortr), balta sallamaF cokheyesli puikrrc' (icorccla$) bir lip, bir ultra solcu crka-nyor. Y. Kiiqiik, Nrarla ve inatla, "aka lara, laraya ak"diyor. O kadar kontra ki, "Adnz Yalgn Krigitk mii" di-yesorsanrz, "Hayrr, Kiienk Yalgln" diye cevap verccek.
Tezler; "Tiirk aydrnr bagryla yijrityor v€ ayagyla dU-lnniiyordu. Tersli; tersine 9elnm€ye bagladm" c[mtesiile bathyor (1,7). Oyle anlag ryor kiY. KiieUk, Marks,mdiirunce ajamnda yaptr& delrimi agrklarken Hesel,in fet-sefesi igio soyledigi, "bqrnrn ostond€ duran' ayaklannmiistnne oturtmak" ijnlii deyitinder, kendi diyalekrili ileHeeel'in diyalekliti arasrndaki fark anlatlrken kullandr-g' "taban tabana zrt" ifadesinden ilhan almrq ve Mark-sizmi, devrimciligi, Marks'a ralmen, b6it bir ters-yuz c!-me anla)r t rna indi r geyFermis. Te/ ler ' i o luyunca. rnsan,irin doErusunu bulmak bu kadar kolaymr!, ncden buSii-ne kadar hjc kimse -bunaY. K0c0kdedahil" akrl edemc-mi9 diye hayrflannadan edemiyor:
Bu inelemenide, Aydn Ozerine Tezle.'i,setidiEi "ya-niTaninatc tk" pto$an ekseni gevresinde deEerlendi-receEiz. Once Y. KU90k'iin tarihtcn crkardrF Tanzinat-erhEm ana clzeilerini belirlemeye eahracagz, bundan sonratarjhin bu doEr$huda nasrl ah-iid edildilini inccteJ€rek,TanzinatgrlEm "gare" olup olamayacaEm! tart,racaBtz.
denokrot olabitmitlet (1,384-397), bu yUzder, yakrn lari-himizin ilericil!onde /ek rdre
" erlemini ya.atabilmjil€r-di.- (11.981.
Eu acrliama renlen okunuba, care taklit edilecek mo-delin en saf bieimde tansplantasyonudur, bu da ancakson derece eljtist bir hakimiyet sistemiyle !e ancak mur-Iak merkezi bir ororitenjn tepeden inme €ylemi ile gergek-lettkilebiln, sonuca larmak m0mk0ndor. Bu anlayt!, Y.K0tu}'iin T?nzimaltan grkanrrEr, aynr zamanda Y.niTannnatgrhEm ana gizgilerini veren, her zaman ve her ko,)ulda gecerli teorik sonu(lar olmatrad'r.
Neden elirisl !e tep€dcn inmeci olmak gerekiyor? Y. K[-enk'un bu soflrya verdigi cevap tok krai 90nkn, rrli S€-ncidn, Fnilikler. w ileicilerc drtnrrd,/, Yeniliktilerinhalklao deslet bulmalafl bn yana, onlarla mitcadel€ €t-
L Yeni Tanzimatgrhlrn Teorisi: Elitizm ve Tepeden InmecilikTezler'e gdre; "Tanzinal, bir suhanrn biravuc biirok-
rarryla Jiirrj ugir /pppden rnrp bir yenilit. hajekendir(I.3lE'. 'Son derece ell6/ rrr. (t,3ltJ. ,.Rzdr*a/ b,r bi-tlm degigtirme siririnidir" gnr.kt, ,,nerk€ti otorxe uFttarlo hr br Stir bwknondrr "amaqtamakradI
rt.384r.' lanzimsr ' la Avrupa turum ve rara lannrn O"man,r rop-
t\Illnna toBptantaronu gercettesrirjtmek Bren'vo,
. . . Y. Klc i r l , bunlara dayanarat , Tanzimar ' rn Tur k ]en, .ti\ ratihtnin ?n net ve ruta t, a\ zunanda eh kdkten.!programrna sahip oldulun! ileri s0rnekkdir (1,384),
Balka bir deyigle, Tanzimatfrlar, teped.n inneci !€ eli-l i ! t o lduklar lnd.n, arnr u manda, A\ rupa r l Eodel otatar dty:, ?n tafbiCtmde tokh! etn?y amactadtkl^tlf.lldan(Il.t02t "atn dlcucle la* (t,lJt), o oteude,(otr€rc, re
1 6
' :.':].
Yalgrn Kiigiik ve Yeni Tanzimatgrhk
Salih Ural
Afdn 0z"rine T.zler., yazut Yzlg,t Ko9trk'e gdre,"Turk dtlilncc$nde bir don€mec'\ir. Onsoz,tcrd€ki id.diahm bakrlrsa, ddnen€g y€nn . ditttlnce tunhinirjn Mi"/adl demek daha dolru olacak. iezl€r'in uctncti kitabr-m y.ymlsdg Temmuz 1985'egore, n6€deyse,..Tezle' -dcn Onc€-Tezl.lden Sonra" diyc tarih dotmot, bu ka-da! iddiah.
Birinci kitapta lalDmanrn amacr, biraz Tllrk filrnleri-nin fragnanlaflni haorlaun, tu sozterlc ac*lanjyor;"T[rk aydmur s€nfonik bir b0rddrrk icinde ,"zna]" ozcDgost€rdim. Umuyorum, okurk€n bu tad dacak$nr. Sc-v€c.ek sevtnec€k, Uztl€cek dutUneceksiniz, okurken ken-dinizi cLrftip kcndinizi bulacak$nr. Okurken k€ndiniziv€ gcarnirinizi b€&neceksiniz. T0rt aydmm buDiin iginyaanak inedim." ( l.?)
Bu olduk{a m0t€vazi ve semparik arhaq, ikinci lhabmhemen barnda. yeriri. iddjal bjr Trl\a ollakmtti ..Tez-lc/in t0m0 tamamlandr&nda Tiirk dtit0nc€sinde bir da!,|€rnaciyat&Dt olacatm.-.Tcder tamamlandllnda, Trrtdagncp.shde tindire kado, n ah olan bundan bqle be-yaz olocaX." (abgll,8)
UqUncU kitapta, g"Itnanrn tamamlanslali b€klenme-den, govcdle, sonuc ilan dilmit; "Tezleri yazmay h€niiztamanilay8nadrm. Anclk tamanlanan bu kitapla birlik-r.. T .k ardntnn kenditi ve toplun azetine bileitini de-EittirdiEini du$an rorun. Bundan bork Tatk aNnM nbilgbi, tdle. oncesinden !$kldr; fa.kh olacaktr."
Kitaplann kapatl,an da bugetitimi Fnnrrrsibidir. Bi-rinciKirapln kapagrndaki 'ster icinde yaDan C,ra biqihin-deki kalen, ikinci Xnapla mumdan daha partak yananbir lsleme. iicuncu Xilap'ta bir gaz lambalrnrn frriline,d6rdunct kirapra he prrd pFI amF0trr icine y€rtetiiril-mi9 bir kalem€ ddnitt0yo., Oyte antafrbyor kiy. NU9Uk,son Kir^p't ile aldnlonma y ramamtam$hr.
Orsdz'lcrin okunin r bjle, Tezletin aydDlara kendi-l€rini a€ eefmiglerini sevdirmenin cok Orcsinde iddialarta
' lN Otti* I..k,\nBhnetXjrab A!BrG t9Ba,Itdrci Xi@b, Ara-hr l$4. uc.Go Kir.b' Tmnuz rc3r, Dordthol.Jrsbr Md 1936r.-rihLrini 6ryd. Toptmr 2333 syfr B! [email protected]. k|s frla, iL-Iisik *naddrna.hf y.p drl d. Biritci Kihp, Jtirci Xiteptb. d;tEe .crlh. Ial..t.n r.p .c.l .l'nrte, ndin i9ind. cilr v. syf. e-nr !6.rsile/.t b.ltiiL4*.ti
yaz'ld'g'nr gos(€rmekkdir."Y. KUCuk, Tcder'i ite ditton- ^ce hayatrmrzda bir d?vrn yapflg i.tdia$ndadul ".optun It,zerine btlgile,i deEi irdin " ac*lamashr b4ka turl0 an.lamak miimkun delildir.
Y. I(09uk, "Tcder'in yapmak isredikleri 9ok, saymak-la bitm€z" diyor (I,474). cergekr€n de, Tczler'd€ olrna-yan yok. y. KuC0k, bir agrrlamasrnda: "Fizik !e Lrp ha-ric bn lonuda yaiyorum 'diye bclinmitr Alfakgdntilld-Ink sdsteriyor, Tezler'de bu konulardada yazm$. gimdi-lerde ise r€k batrna yddrh anlalrlan bir ansikloperlirrze.rinde lal$ryormug- Y. KiitUk'0n, Tezler'l€ baglattth ay- , .drnlanmalansiklopediliciliktesiirdUreceEigoriilUyor. .,
Usta bir redaktdrtin eliDdc raharl*la U9 $z sayfaya in-dirilebilecek. Y. KoqUk'0n€[nde, tirdilik, don kir.{br v€iic bin sayfayr b'rlar Tczl€r'd., iaynakla birm€, anagla,ra ralhen, bizce, ilk sltrdan son satra kadar dimca$llvuran bir anlayrt, ama9 bi! bulunmakaadrr.2.- r'l. :
" Tekr !u !azr.rt. b.Jtrld : l u*'yr'd. Tul rydr wron .Lr4 cjd-d'F d'nmd ls.rn. Tr* rrrrh&rrrD, TEl rydiD oddivc *nM. td bir q!|.trl't lopnHtioi !!6v. fttk otdat @tthk a@pIelde Wk .Ltttdt. Bn eg. j, bn n.^*tb.\t. b,t ddttu\ ro, B!.r.l'r bu yelndda.l|r,- rAbc.r. B) ,u orpyK r.zlsdn bn sta learu agklen8r'L *nrrlar{rrcr: . r ur r}dll:m. , NMu d.@hL bjFr"D.r@ru ropr@ r.b4 piyl$nd.t' d.qmrn, haurtdr.- rabc,I,I o;
:11"1,:1flft l:i,i.:ftliHuffi,i ff,tff1+tf*;tii.l;iii: a4.dtti rdnlttt- \AV,t,tru.nih.yd. "T0,k.rd,d... hhtu kirili.
-
ainj h biljnini buLnrd!, r."j4. D.st@,or; bbt.^ ,Lvcak ddih-taz ve,'l^bs,l,l6,lUici KEp r ix, T0rk .ydntd,.,n .,ro!bt ,-y kaqtas&tt dutse aind.. (dpudtl4djknilq (fiJi). BlFbn okudukbn roDa iMn 1.zlq.h ayddhE k.ndlcnni v. s.,6itc
ill.Trffiill.^*'- *' b' mrcb E vurd!' Ion!,udaI Nokb, u B.ttd rc'tf�,..sl2 T.zld. ya4rnda$ oddilqiidilin uh516bolrtar b.Lro@ !r
inntnslo. ydt, "Atdn O@d la&.lo d!h. dneh liDphtr-da 16" oldulusu rur.orun" ( ,?OdiFtilior.zrhm4.dirya" .dr*lmra batdyoi biL. T.Itu,1.lqs v. ELidlr. -T.d6'dch 1.L- IrdLn! !1l'1$ boyD.u bir &k t.kd r6tu0 ifldr..m.kt. &iz k{lr, .
'
erf.Lr bdya !0d oku@ psCar bigininde a!rtd4. Inrilize, Fid- :Ma v. Rui{. yulns 6atL l0rl9r'r Fv. niJ, rq F cvrjlm.k .scrcli biL duydnaD almulfu, bnttk hn si{dizlik, yaldkr *.-dr.k bdlonle. Y. x0rDI yum konumn.*i €l6liild; ..Bain rqillcr& y.rdndlsm dsyd litarl@ dlna 6z.nt, dana e n{imlia,kddl' dirr s.0 v.dir. (lvo*rr, .yir F.d.) B6yl. bir ft@rci !.- :bul dD.k B0nkon d.lil. Aync., Y, xnc0t yem. *onn$ndr oldul!8ibi, relFini itad. ch.kr. dr ciddi r lnir ddjl, Bir y.rd. ".sklqha'ohr* B.!d if.d.rr "@ ' diyr {rf y.p.bilhii. Y.e, n.yi "acih,8.", r.yi "hipor.z", n.yl 'icr!.k.n d" obrl sayltyor, tdim.*s!r<1,159,n4,$9t .
, . . . ,
Narodnikler'i ovebilmekledi.. Dahasr, Narodiznin sonun,da na\tl bit kohplocutuk ko, v? e.r/eui hatine getdiEinide unularak bu hareker i '€n hrrs l \e dzver i t i aydrnhar€ke!." diye nit:leyebilmektedir.
Y. Krcnk {in kOksuzluk reorli d€vrimcileri, sonuqta,Narodine ozendiriyor. jc dinamiktere dayah ve emeksiinsiyarifine daJanan devrim yotunun reddedrtme\i. \unur-ta, komploculuk kaprsrnr zorlamakiadtr.
TeBine evdlen lsrlh' lerer 'de.
Tan/ imar har i f . br j r i jn rar ih , r radrn, qvr . .likleriolmayan bir bigimin sokulmui. En sivrinokta; en''ner" ve "radikal" hareker oldugu igin Tanzimai, Tez,ler ' in n i rensinoktasrhal inegelmi t : , .Herakmyer in iTan-zi6at'a s6te bdirl)yor" {1L 98). ,50 y, drcede }atmrl b;' i hare l f l doru l hal in€ cetra l 'nce or taya ge(ekren r tern!b i r rJr ih a l rk ldmar ntmrrr r . Tel ter 'de rar ih , Ian/rmal
,1an sonrak i her ol\umla. Tanzimai radikalizminii vc ecncl olarak radikalizmin biraz daha k$almasr biciminde,bn anlanda tetsine eyritne*redir. (evoludon resre$ile).
yeni Osnahhta\ Tezler'€ s(jre, istanc rk aknlr,i,nl"ideolojik babalarf',.1ohum atrc arf'ctr. (I,341)_ Buyozden, "a$trr oltode laik., Tanzimaf In salmadriNyor-lat \e "buhan soEutat kopak,,roliinii oynuyorlar (I.339).Y. Kiitiik'e gdre, Yeni Osmantrlann halkrrhlr, meq.uti-yelciliEj, liberallikleri, hep Tanzimaf ,n radikaliliDden ve-r i lmis tav iz lerd i r_
Tezler 'e gdre, JonTdrkter ve Merrudyer ayd,n lan, ye-n' u5manrrrann zaaUannr cok daha kdru bicimde Lasryo-lar . h lmolk onlann doneminde. . rac laniyor" 1t . tar1." loEln la) t rnhJot
{1.418r . Tanzimal aJdrn ' , onta iJ sd'eddha l r l ,a te l i ' r 'd t r . r .558) . D;vamhda, hr ih3rIeralki njn programrnda l\tamc,trk en dnemti madde otu-)or . Bu yu/den. l r r ihar ve Terakki her )ey o lu lo, , am.,Tohztdat sibi net ve rudtAot otantror \I|.2E4,2921.
( unhJnle \ f Kcmal i /m lonu'unda Y. Kuquk uo hLt-mn cok aqlki "Tonzimat, to.ih i|inde, Kenati.ne gdrccok daha kaktenci bn d hndr." (rrr,4t8)
Y. Kijgilk'e gdr€; ,'Kemat'in dtttncetetinin gotu, zanantna ee Tiirkire'deki diE$ yenitikterc gArc de sqidit.
"(I,534). Y. Kijtiik, bu iddiasryla, inan ma$ gereeken m,ama, Kemalizmin, II. Mahrnut, Tanzimat, yeni Osman_lrlar, Jon Tiirller \e tftihaKiatiE&e ?n eeti diirtncererabjp olduklarirr ilerj srj8re&ledi!_
Sosyalisilere gelince__. Tezler,e g6re, Sosr?listler, ou-sune ladar oz olardk sosyalizmin oldukca uzagrnda bu-runu\or lar r l l l .3 l ) r : .Tur t iye ,oh. o7f l t , * le re en brr ra.en eski 6rs01iiyle, Kematizmin sot kanadr o)makran pekileriye" eideniyor (1,158). Kemalistt€rin 1930 kdyliiciiln-gli. devl€1ciligi,ll. Abdnlhanit,reo miras babms|z drt po-hika anlarTr, 1960'da sosyalist bir hsveye biiriiniiyor; ba-E hezltk ve denokrasi, sosyalizm diyc savunuluyor.
Bu kurgu icirde Sosyalist harek.r, Y. Kiiciik larafm-dan, Tanzimafa en uzak roktrya yerterdrilnektedir. Tan-zimal'a en uzak olmak, y. Kiicnk'iin diti.de, ilericitigienzayrf olmak denekrir.
Yak'n larihimizin b(jyle yatanmtE otmasr, y. Kiigiik'esd!e, yioe kdksnzliig0n bjr sonucudur. Ned€n, rya,ra-nn bitsisiztiEi, t.orinzliEi w ho a aktstztEtdt.
Buna sijre, Yeni Osnantiar, bilshiz, teori.jz oldukta-nndan, Tanzim{t'D yapb klaflff antayamrlorlar. Tanzi-
1 8
matln ozellille keBdilerini de dDlayan €titist tutum'u kar-9$mda hayal knkhgrna ugraytp, n\halefer ballaryorlar.Bir rg'nat anyorlar. Srgnak, halk ve y*rnlar oluyor(ll,l82). Caresiz ohrda, kendisnte bile bir bayfl olnuyan,da. lanr hal t td . qare adyor ldr { t l l . ls t l .K r le tet iyor l ; r ,halkrn doEal ideolojisi lslanc rk oldugu iqin.ls/zmo or!-
YcniOsnanhlann batail'b bu''caresizlik''Tezler'e g6-re, daba sonraki olufumlarda. anarak snrmijgtni. HalkadoEru her yijnelis, hep ilericilikten daha Cok lavizl€r !e-rilrnesiyle sonuclanmrtr'r. Bi! lek Tanzimal b!nun drEm-da kalabilnrjgln. Bunun da esas nedeni Tanzimat'a hal-krn bulatmanrg,oln:srdt!, Tanzimalcrlann elitizmidir.
Eger larih bdyleya$ndrysa, di,n de bugun de, en dog-r! olanrn Tanzimarqtik oldugu sarnlrlo.. y. Xrcijl'ijtTezlefinde biirijn yollar yeni Tanzina!9riBa Ekmakladr."Drt Dardak"
Y. Kiiqbk'e g<jrei Tiirk aydlnr hep €Lsik lamamlamaci i lnr i " tasrn 'sr ' r , eks ik ramamlamak "gecni i teyasamak ' demekt i r (1, ,1I I ) .
Yenilik Niranj Cedit ite barhyor, ancak III. Setim 6l'd i ru l i lJor . I l . Vabmur onun ek\ iB inr tamamhlor . Tan-zimat lI- MahmuCtar, lE56 Islahal Ferma (yadaAliveFuad PaJalar) 1839 TMimat Fermanrrn (ya da MurrafaRerit Pa$nrn) eksjgini lamamlyor. Birinci MeFuriycL, ay-nr . tan/ imar ' r 'amarnl )or . l l inc i Me)rut i )€r . adr i izer in-de, birincisini yenider yiiriirliige koymak isriyor (IU,l3l).Itljhargthk Mesrutiyetin elsikleriyle uEraqryor. Cunhuriyef in Meclis'ine "Ugijncii Megruriyet" deniyor (III,l32).27 Mayrs, Kemalizmi ramamlamak iddiashda. t2 Maa,2? MayN'r tananlama tabalafl. iginde ortaya qkryor(rr,319).
Sosyalisder de "eksik tamamlama" egitimindedn. llk3or)ali\rle!. Kemalizmin el,siEini rmamtama p€sindeter.lkirci Dnnva Savaq irarnda. sosyatisll€r, burjuva d€-molrasisini tamamlamak inegiyleyerinryorlar. t960son-rasrnda TIP, Ikinci MiUi Kurrulut Savar ilan ediyor.Njhayet Milli Demokratik Devrim, burjuva demokra!$h-den eksik kalanlan ramamlamay' program haline gerir!yor (III,l33).
farihrn bdJ le yaranmarnda, ) aDi, toptumsat Sehtimhalamalarla olugmasrnda, Y. Kiigik'0n iladesiyle her ite.iharel<erii, lerdiiinder drceljlerj, elsil b'rattrlD taman,lama$nda, tatrlacak bir qey yoktur. Onada yanlD dogrudiye lartrrrlacak bir sorun degil, bir nelnellik vardrr. y.Kiiciik bu nesnellikten tikayetgidi. Kutkusuzyanlt olanrar ih in gf r fet lg i de&l . Y. Kutuk un antayr ! r i roplunsall le l lemer i r \deldnn n d\d ' r la t n bat I hatdh et t ln teh.o.nucu o luStuEunu sanmasrdrr ,
Eger tarih, aydmlaln D/gJsa liii, bazt har^tt etitinten.Crrffkl,^/cfi. burun farelenn rukendigine rr4rud144, ae.Sattte nzt otmolah (II,5l6) sonucu bd)le otuimutsa \ebu olu9um beEe.ilniyorsa, tarihsel getiiimi ram Gnine qc-virmel monrlundur. qdnlii. eeli,imin e5as ,€tllprr.nr ,n.san, hatla aldlr olmakradtr.
Nitekim Y. Ko9iik de, raribin determinizmine kar ar-/ryrzr 4rhrna b!riinerek rarihi rarn re'sine g€qmenin 'o-lunu, Yeni Tanzimatqlk'la, gosrermektedir.
Y. Kngitk'iin modeli, iC dinamigin rotiinU d4lyor. Ta-rjhte Tanzimai, bigbir i9 dinarniEe dayaDmadan rarihjn ge-
. Y. Kugitk 9ok a9* yazm6; "Tiirk aydrm, yenilik9i ha-ieketin bajlnda halk ile kary kar$ya geldi." (I,184). Tek-i€kelm baSrnda hau( rle kar$ kartryag€ldi." (I,13,4). Tek-rar rckrar yazmrti "Tiirk aydrn larihi, yenilikl€re d0t-man halkr yenilikqi yapma m0cadelesidir. " (I.369) ,.Tiirk
n dittil€rine lakrlmak oluyor. . . .Y. KUcUk'0n yeniden 'rkudugu" tarihre, 'rkolsiizlttt"
:Urkler ic'n slir€kli k€ndisini b$letq ve tarih ifind€ ye-ridcn yarahn bir kaynaL duruBundadrr. yani bir yazgr-Irr. Taklrrgitik esas oldu8u ifin, teorik biritin sallana-
yor, bu ylizden T0rklerin larihin kUlttr hazinesin€ kal-:dan hep mininal ofuyor, Suekti "dE faktote a$n 4l-,de dq,t" bir halde bulunuyorlar-ll;672). Her takli. kok-Uzlogfin daha da d€rirl4erek slirmedne yol agyor va y€niaklitleri kacn'lmaz krlryori "Kol;stizlak hep ayn soar-:u yerilor" lII,s7).
Bu tarih!€l ag*lamays gore, Tanzimattrlk, "toplumu
Tezleaesore, ktltors0r, biliinsiz,bilsisiz,8;b ksitve:eorisiz bir loplumda, en geri, aynr amanda €n insiyatif-"1::i:l.t$['3,--',,."rumunda
hark,.buyrk obudq a:sMf demekrn. Esnaf, sermaye tesimi olduEundan, la-)iatl icabr, gericidir. Kdyliiler. ddn d€ bugiin de toplumun'n geri, €n qkargr, en dargoriillU, €n €i?amo kesimidirlIL352). Daha yak'n amanlarda boy sosi€ren burjuva-i, c1llz, korkak, kaypakhr; varlrgryla yoklulu b€lli delil-lir. Busonlerde ini smrfr...Smrfla serdikayr birbiriie ka-rttran y. Ku9[k tdyle yaz\ld'ktadtr: "ltii sn$ nt? ItCi;ntft, b'rck u otldtuuz{n u rtj4 tn ikinci yansndakirarkile'li lnninci titgln ikinci yansnda se dikal ay-tktanlta nati aqdan qok eilhnqkbli qt! zrnq'dq hik'enilikci aydnhrc sahip ctknadt',' 11,259, . :.
Y. Kr.rc0li "Orsnlsuz harka hig ciiven ohnaz" dii;r1.200). Bn "giiven" sorlnu olarak konmasr dogru di-lil, fakar orgiitsuz halkm h4kim slrrllann tahakk0m ve .
'leftrimi kar$rinda zryrf oldugu seDel bir dolrudu. An-:ak. hall, Tezler'de ya/ldrF sibi,larihten selen bir s€ri-iBe. in(iyaril'i/liEe mahk0msa. biraz ertinlik tazdDca,i€haleti yiz0oden, a&rl&nr gericilik yon0nde korlp ye-rilikcilcri yalruz brrakryorsa. "o irqi srnrfr m b'raklnu "leniyorsa, daha da onernliti, ekonomik yapr sllnfllnn net-ctmesini, dolatlsrta $nrfhnn skarlan doBrultu$nda ha-eLcle sefirilmelerini, yari srnrf mocadetnini sallayamr- -
iifl:;,fllYJlitriLii.lilllllHl,lilill1i,HliT-,11: olu yOzden "itrgutsiiz halka hig gilv€n oloaz" a6rqtSn0/. K0C0lIen o*udugunuz zaman "halka hf grven'araz 'diye adamat serekmell€dir.
Y. Kuc0k, ic dimmiklere dayanan, ataBdan yukanya'ir devrim yolunu Turkiye ifin kapatmak adr.
Y. Kiigii}, bu mant*la, kar mlzs drnek.aydm v€ dcv-imci olarak Narodntkle C*aflyor. Narodizm, yazann.aleminden, '\oplumsal narango2 aydrtr hareketinin ezelbnit tiv '-'l')odera CAElann tamd*r.en /|rst r€ da-'.tili otdn hareketi'\eNrodnikler de "yahE roplumuleligtirm€y€ ve yeniden duzenl€meye yonelik aydmlar"raline gelrnektedir (I.218). Bu nitelcme. Y. K0cuk'Un ay'l|n rarumrna, yani 'kafa$ ve inadryla roplumu degi{rir-|nek icin m0cad.le ed€n" in5an tannilama$na bne bir ..
rn0cadelesidir. " (I,369) "Tiirk, aydrn tarilii, yeniliile;e karlr otan kirleleri yeoitikci yap
ma mocadclesinini tarihidir. AIi, bunun fol batrnda oFtaya t*ryor, Ali halka kar$ olan bir yenilikcidir. Olabil-dili olrude." 0,a{0)
Y. KUC0k, larihimizin en eliti$, en merk€iye{.r eyemi olarak ni!€lediBi Tanznnafm 'ton der€ce saf' ve ,.bu,latrk olnayan" ydo€!icili Ali Para nrn halla Lar)rrlgrn'yd€rli bulmryor. Yeni Tannnal daha Ca eliri$, dlhtdatcteden inmeci, daha da nerkeziyetgi olmaldr. Kurku-suz, laklit edilecek lt\odel, bu kez, Banblnayacarur.
Y.d Trdl'rrtfdrgm r|rih*l r$klsmrsr:r6hiiuliik T€ofsi
Tanzimar Lonusunu cok irdeleyen y. Kiicirk, biiriin ra-rihi. roplumu de8itrhmek isteyentere Tanzimirqt olmak-tan ba$ka gare brrakmayacak bicimd€ yeniden yazmDnr.
Tezler'.gdr€. T(irk roplumu. roplutnsat sethme!e de-g4meyi zorlaracak maddi iticilere ehip d€gitdir !" da bun-lar tqerinc€ gl4ld degildir. Aytu zamanda. oDtL:msal de-gitmeyi hazrrlayacat bir k0lturo, bir bnitimi. bir rarihide yokrw, hic olnanqtt.. B?|ka bir deyiile, Ttrk roplumunda degi n€nin gerek-
tirdi$ alr ve 0{ yapr olsunlarmamrsur, oluntanis aaY. Kuciil'0n cizdiri Tere€vedc miimkdn gdriinmemekLs
Y. Kuclk, Tilrklerin geltDeye geq baitam$. dotay'sryta8€liFm€mit bi. loplulul olarak rarih lahnesine otrjkta-r'tr| treliniyor (II,62). Celirmede ser kalmern bedeli,Tittler i9in, Anadolu Selcutlulannr kurara kadar. cokuzun y lai sliren '?terit' oluyor. (III,33-3?).
Tezler'e gdrc uzun yrllar kdle olaml yaqayan Tiirkler, ken-dilerin€d280 bir kirhur. larih vegeleneL yaraamamtglaFdtr. Kitlelil, ?o&rr.ir8r" doEurmusrur. Bu i!\r yaprda-ki bot lukrur.
Rzler'e Siht kijieUgin ba&m$z gelgmeyi engellemsi so-nucu, Ttrklerde loplum, ekonornik iliskiler lemelinde ol-gunfa$mryor, bu y0zden s/\tfiat daha MI bilnleiyle to-tihn sahnesinde bo! t xtercnryo yal|n zamanlarda bazsfnrfsaIaynr alar uc verse bile. at wslat n?tletenirot,nNIa, icir, bnbnktine b&/q't olara* varolabiliyorla.(l,l8S). Bu da alt raprdaki boslu*lur.
T€21cr'. 80r., Tiirkler, uzul '*Oletit" radtderi borucalendilnineozg0 pe( bir rey vararanamrrl.r, anc{r bagka-lannr lallit cimey ve kolay[tta benimsemeyr, lanhin qokerken devirlerinde rok ii otsenmiJcr. bu aq'dan ,.pek on-de bir yerde" bulunuyorlar. hlaniy€ti kabul cdin; AraD-Iann ctkisine giriyorlar. lslamlathrmak polirikarr, Turi(-ler'in iqinde, "roven" Araplar rarathdan insatsz birAnplatnrnaylo bitlikre yirUrdt0yor. (t It33-38). Arado-fu'ya s€sinc€, bu kez, "doEtudon doErura" \e lan t/?'tsizrns erusine giriyorlar ( lI.4?)...'Kdksa T .k" ?,pltrlnb bpratlardaki uysartrB,,.)r.
nncnrn yencnrn kururhlan bn mod€t olarak secmej birk ra, ik€n" O,?2) rarrto ve "Ukut^cri bir dirat1siztikte"(II,462)aytr€n beniruiyorlar ve bOylece y. Ktrquk'0n ku-rahd boarvorlar.
Tdrkler igin rsrih, Tezler''re bu kadar bastt ve kotay-drr.Onada bir nod€l var ve raten illiyor. Turherin yai-rlr biirUn is, tendilerind€n hiC bir rey katmadan, mode.
lenk d0tm€ktedi...HalkcrlrktaD (popiilizm),
:oll€r oynaddt donemler de dahil, h€r zaman vc her ko-iulda nefrete varan bir kartrd*la sdz ed€n Y. KiicUk, nc.Gdar gariptir ki, popiilizmin Rurya"daki Gmsilcileri olatl
1 7
knn degildir.- Buyuk Selfuklular&n barka, doguda dnceUysurlar (8-9. yilzy ) sonra Karahanhlar (9-13. ynzy ),suneyde GzzDelil€r (lGl2. ynzFl), kuzeyde Harzemtah-lar (1113. yuzy ), bu donemde, getitliTurk toplulukla-nL'n kabrle konfederasyonundan devlele srgrama Eiri':m]€ridir. Hatta Karahanl ar icin devlet den€bilir.
Daha serilere sidilirs€, 6. yiizyrlda Tii.klerin ku.duk-lan Gokturk fed€rasyonu, kabile ilirkilerinin v€ slmflat-manrn 9ok buyiik oltiide olgunlatrb gostermekt€dir. Ni-lekin, DoEan Avdoglu, 1', *letin Tatihi'nde lr'leltk yo-lurdaki iddialardtn dikkatle saknrken, Tiirklerin tarihsahresine daha 6.yiizy,lda Goktnrk d€vktj ile grkt*larmrileri surebilmektedir.
Turklea, uyearlrk dunyasma hertes sibi smrflarabdlu-nerek c*trlar. Anadolu Sel{utlulannm kuruculan }dle de-Eildir. Kole olmak bir yana, sogebe kokenlj bir arisrokra'\idir. Bu aristokrasj. Saqni Impararorlugunun mira.rnroziimseyerek feodalleFcek bir olsunluga ulaqmLqn.
Y. Ktigtik'uu Tiirklerin lslamlatma ile birlikte, "qoven"
A.laplat tar^f\ndat\ Ataplatt r/r/d*latr iddiasmn da geFgekligi yoklur, Tiirller, lslamlagma ve On Asya'ya qkDile birlikte, kurkusuz, Araplain ve daha de rokFarslannsllnft toplum kultliritnnn "rtitir€ girniglerdir. AncakTurk ari$okrasisi lslam ile da}la Orta Asya'da olusan ken-di gelen€kleri a.asurda bir sentez yarahDtrr. Bu, halk tul'turo igin de gegerlidir. Horasan kaynakl TiirklegtirilmiEtasaavuf hareketi ve Batni akrm! bu aqdan zengin bir gdz-lsm kaynaErdrr. Feodal il'tkilerin derinlein€sin€ balh ola-rak halk arasrnda muhlif ka.akterde bir tasalvuf diisiin-cesi de yaygmla5m$, tarikalgrhk geliiinittir. Hakin feo-dal s,mflar bil€, siinnlliEt belli knlna v€ senlezlere u!ra,|arak alm$lardr. Hakirn sDlflar d6rt sijnni mezhep icin-dc en genirleailnig olanmr, frkrh ve ketamln yanNra, kr'yas'a, drl ve adet€ dayanan mezh€p iqinde en az dogma-tik olarr, gdztlecek corunlar karglsrnda fikh ve kelamlnyam srra i€ma'ya (bilsinlerin oybirliEi) ve kryasa ftenzer,tirme yoluyla yargrya vamaya) yer veren, halra 6rf v€ ade-t€, uygulanabilirlile bak rnasm kabul edeo Hanefiligi be-nimsemitlerdir. Ancak, boylesioe bir genitlik i9inde Turkarislokralisinin gelenekleri ilebdlsedeki uyearl*lardan al-nan feodal liarakter hlami bir ideoloji itinde kayna*rr-labilmi$ir. Daha sonm, OsmBnhle''da $er'i hukuknn yan,srraioprak hukukunr da kapsayaR oldukgagenir bir drllhukuk onaya grkmD ve giderek uySulana alanr genirle-miitir. Hanefiligi benimsemirlerdir.
Y. Kugiik'un Yeni Tadinatq Ena dayanak yaplrb k0-lelik iddiasr tan bir huraiedir. B0yl€s'ne bir iddialr birfaraziye olarak bile ciddiye alnak mijnkiin degildir.
Y. Ki icuk; DoEurmak )a iatmal l r r , yararmal i \e uy-durmat. Dugnnm€k doAurmaklr, aym zamandauydurmak" diyor. tII,1l) Kolelik iddialad, bu ae*lamakapsam iginde degerlendirilmelidi..
"Trklitfillk" o lrdar basit l'i?
Kutkusuz, geri kalnDtoplumlann ilerj gitmiq loplum-lar "taklit" etmek dlrumunda kaldrklarr olmustur, A.."cak bu "taklit", Tezltr'de yaztldF sibi, tlasit, kolay, me-kanik ve keDdiliEinden gereeklegen bir olgu deEildir. As-Loda taklit kavramr, olayr acrklamada yeteniz !e biraz dayann9ur.
20
Tiirller. fezler'de sdllendiEi gibi, uzun kdlelik trtlan-, Eertdi4i, taklitsilik leteneri sayesinde degil, esa. ola-
rak, dnlenndeki uysarh&'laklir" €debitmek igio eere*limaddi ve kiiltiirel kogullarrn assrliri',€ sahip olabiidikle-ri igin, drinyalan degitdrebilrnirlerdir. Bir uysarlEln ba-rna gegip onu ydnetmek bir yarla. o uy8arlla katdabil-mek igin bile, assari bir uygadarma sereklidir. Tarihin 8er-ceklerind€n bir sonuc lrkar acaksa, ancak bu soylenebi-
Tarih, Tiirkleiin uygarhk dunyasna adrln atmasrndanOnce ve sonra, oniarla benzer serUvenleri yaiayan, uygaFllk dunyasrnrn en iglerine kadar sokulmayr baqaran bar-bar v€ soqebe kavimlerin oyktleriyle doludur. Bu lavirn-lerden p.k fogu, bir dalsa gibi seri gekildiklerirde, arka-lannda kendilerind€, bir iey brakmadrklan sibi, uysaFhk dijnyasna deBild€ kendi eski kabile dunyatarma don-miite.dir. Xurkusuz bulun bdyle olmasmm birgok nedenivardr, arcak, kimse onlann Tnrkler kadar iyi takliryi ola-mad*lan iain urgadaianadrklann ileri srjrenez.
Tijrklerin deviet kurmalan ve aym zarBrda klamlasma-lar, Tezler'de soylendigi sibi,
"kolayca arrlanan bir ulus"olmalanyla (I,674) acrklaramaz. Bu geligme esa! olarakit dinamiBin uruniidur. Bu olugum Tiirkle.i daha da kok"siiz hale eernln€nittir. TaIn iersine, Tiirkl€r gijg€be dunya-sndan feodaliznin diinyasma hlli bir srmflBtma teme-linde sirmisler, bu smrflarmalr d€rinlettirecet ve 0reticigiltleri gelitlirecek kurum ve ilitkileri alhlllar, uygarltk
' diinyasmda, "taklirqilik"le iqe tajlarn$ olsalar bile, kdk-
Y. Kiigiik'on il€risurduE0 8ibi,tatihten "lenile in!e'
nenrn kwo ann benimsen€sl" diye bir kural crkarnakmumtiin deEildir. Y. Kilgtik'un bu kurah nereden grkar-drbnr bileniyoruz.
Tarih, uygarhk diinya$nl askeri agrdan felheden bar-barakrnlarm, felheaikl€riuysarlklarayenildillerine,dana.dolrusu uygarlgr sosyo-etonornik ilitkileri ve koltilrle-ri larafmdan fethedildiklerine done done sahne oln'rstur.Bu f€thedilme bile elbetk ir dinamikle belli bir selirmelemelindedir.
Turklerin kendilerinde. daha ile.i olan uygarh*lardanetkilenn€l€ri, onla "raklit" etmelerjok dar "tlrklltrcr"
bir olay deEildir. Y. K09nk, Turklerin hlamiyet ya da Bizans'dan e*ilenmesini "urkurtcii bir direntsizlik" diyenflelerl(en, ailhda barbarhErn direncin' ralep edi)o!: ay-nl zamanda, kendj Onerdigi 6zii taklitgili* olanYeniTan-zimatcrLb da kabul edilemez k ryor.
Y. Kiignk, larihten'taklilgilik" dersini qkan. v€ sos-yalizm anlayrqrtr taklilciligin en safr haline gelirirken ta-rihin gercelle.ine daya.mamaktadr. eiinku
"tallit"le debelijJleyici olz1l dts dinanik .leEil ic clinqmikln.Dahailetiolan "!aklir" edebjlm€k bji€ o sosyo'ekonontk ya da kol-tiirel ilitkileri almaya hazrr olmayr gelekti.ir.
Toplunlar arasmdaki elkileqimde bir lalrlitciliklen de-Eil bir "dlna"dan, daha Senel Ceyisle bir "karrl'?en (re'
' cepdon) soz etmek serekir. lliqkide belirleyici olan, etki-lenen toplunun r/rbt resldiri alabilmeye uygun kotulla-ra sahip olabilnesidir.
Biiynk FransE Devrimi, kabile diizeni ya da feodaliz-min karanlk donyasmda yatayan pek Qok toplum igin lak-lil bile edilemeyecek dlgiide yabancr kalrtei, Avrupa'da
lilimin,n ta|n tersine gevrilebilecegini gOsl€rmirln. Tan-zimal tarihe kafa tutarak, Osmanhlan B3tr kapitalinindi rnyal rna nasr lsokmuDa, Y. Knci l de Yeni Tanzimar-grhk'la sosyalizmin kaprsrnr agmak istemektedir.
Y. Kii9ok sosyalizminin ' leoti"si, " 1961) r lannda da -/ada ve Tllrkile'de Marksiznin rchabilitasronu ile leni'den doEmur" olzrak\ard'l (Il.8l). ArTlr amanda, bu "te,
ori", arnanarak, gerekli dijzeltmeler yaprlarak salafr,d-n$, diriltilnit, biittinsellettbllnittir. (t1,26,
Y. KU90k, sosyalizm teorishin errensiliginden hareke!,le, sosyalizmh biit0nsel bir sjstem oldugunu, ,.Tijrkiyelye dzgiilijk", "baErr,sp sosyalizm" gibi ..Tecij,,ye ay,ktfi orjinallikler p€rirde ko$riadan, elrensel otarak va-rolam, trpkt Tanzimatc ann Ban ka. srada yaptrklar dbi,en saf bicimiyle almak eerekrigini duyurmal:adr.
Kulkusuz, Y. Kii9ok'un "!eori"sinin iiriinii, yani:rez-lefdeki ifade ediliri ile "model"i, Sosldlirt Si$er? ola-rak somutlarm$ durumdadr. Yani bu koruda da kegfe-
dilecek p€k bir tey yoktur. Yap acak it, TanzimargrlartnBab kurumve anlayrtla tmrsplarre €ttikleri yani baq"ka lopraklardan gelirip diktikleri gibi. Soqa/itr.l,rten 1D kurum ve anlalrqlannln t/oruplantasyonunu gereeklet-
Y. Kitguk'iin 1960'I y larda "rehabiliie" edildiEini sdy-lcdigl " leor, ddnyada Srrtth fBencalik Teorisi diye ̂ tiryo!. Bu Teo.i'nin iceriEi ile Tezltr'de 6ne.ilen Yeni Tan-zimatglk, doBrusu, laorcak$m$t'r. Y. K!9nk, buteori-mn eylem'olan Cekoslovakya nndahalesi iqin; "ae,
Ce-koslorakra'ra ,liidohalefin Soyte er BnliEi w dllnla sos-raliziii icit olutthJ old.aEtnt dliriindilor, o.o'han da bu-sun d? sorutle-in dpgrtr,miyotun" demekr.dit.
1. Ktgtrk'un, elitisl, tepedon inmeci, it tenelleri olma-yan "sal" sosyaliz'n reoris', iq€rde hiq bir zaman bula-mayacaEr itici gicii drtardt aramakta ve dD "dinarnikli"bir "devrim" modeline olurmakiadlr.
Y. Kiiqiik'nn Yeni Tanzimatfrblrnrn ana aizgilerini ta-dhsel ve toplumsal dayanaklann bdyle ozetleyebiliriz.
II. Yeni Tanzimatgrhlrn ElegtirisiYukardaki ozedem€mizin gijslerdigi gibi, Y. Kiitiik'iin
tezle.i arasmda T0rklqiB kOlert ve buradan riirctriEi kiik,stzlu k, stntfsal belisizlik iddialad behlevicl onemdedir.Yakrn tarihiinizle ilgili hemen biitijn lezi;r bu iddidaradayandr maktadtr. Bu baktmdan dncelikle "KijksnzTUrk" iddiasr iizerinde durmak gerekiyor.
Y, Ko9iit strlrnla kdleciligi birbnine kan*rn's
Tiirklerin ta.ihinde kd1p.t/,t diye bir asana, yani Ro-Ina ImparatorluEunda oldulu eibi, sas olarak, koleeme,Eine daya\an bit kaleci iirel,ir ra.? hic bir zaman.olma-mr9nr. Y. Ko9iik, hemen biitiin ilk ve ofta 9aE toplumla-nnda gOrulen iahsi ve toplumsal baBmll* iligkilerinin ki!leclit olduEunu sanmalradr; tabiyel ya da gulani*la,kitleci nretirn tarrnr birbirine kansl)rmakradr.
Y. Kiigiik, Tiirtl€rin urih sahnesine biraz ge9tikirkla-rlnl, bununsonucunun ise, Anadolu Selqu*lulan kurula'na, yani I I . yozyrla kadar siiren bir title/tlr oldulunu ile'ri snruyordu. Do:ru, Tn.kl€r tarih sahnesine bi.e eeg 9Fkryorla., ancak, bufrkrt neY. Kugnk'on soyledigi kadargec ne de bundan 6ncesi, kdlelik iddialanna en ufak birrartrima payr brdknayacak 6l9ude. I'aranllladrr.
Y. Kucuk, Tiirklerir gecikmesinin n€denbn uzefinde hitdurman$. Tarihi biraz incelemir olanla! iyi bilirler ki,TUrkl€ris.tarih sahnesin€ ge9 gtkmalannm, aynr anlamaselmek ilzere devletli bir toplum halir€ selmel€rinrn se-cikmesinin arkaMda, gok uzun y lar yalanm$ /<o/e/t* de'Eil, cok uzun yrflar sijren ka bile toplumu yatma*lzdr. Bat-ka bir d€yi9l€ Torklerin tarihsel gecikmeli kabile toplu"mundan srnrflr topluma iki bin y kadar siiret uzun vedalgalar halindeki gegitin iahliliyl ilidir. Tijrklerinilk doDem larihlerinde, kdt€lik deEil, kabil€ dozeninin o?
Tiirkl€rin i9inde, Tezler'd€ soylendigi gibi, kOle olarakbatkalarna ,izn€t €den ve bu nnelkleriyle Dogu'da ku-rulmu! devlellerde 9ok yiiksck go.s,ler€ lrmananiar, ya-nieulamlar (11,30) elbeite olmu$u. ancak, ?rrlr/e,. rari-terinde hic bi zaman kdleci bir arctim taru .ya;anan+larclh Bu, Tii.k talihini, e bzgtn lanlarndan biisidirve rar ihe b i r gol armat b i le bunu sormrve veler .
Y. Kiiciik, Ona Asya'da bir 8d9eb€ aristokrasinin do,luruyia birlikc ortaya 9*an hizrnetgilere, ,alrnl lrt ilit,kilerine ve YakndoEu'da srlanlara bakarak, ak almazbir keyiilikle, TUrklerin IL yiizyrla kadar siirentarihlerifia kotelik dtanast old.d{u^u ilen snrebilmektedir (I,162).Bu iddiay, onaya alarkenhigbir bulgu ve belSeye dayan-mryor. Dayanmasr & nijmknn deEildir. Y. Kiituk,0n,rki(aynab, Dogan AvcroEiu'Nn Tl,ktetin Tarihi klrapla-n. "Kdlelik"le ilsili alrnnlan bu k;rapladan yapm40r.33-37).
Ttrklerin Ta hi'fienkbblik dyknlerini, eetitli baEm-hlrk olaylannr uzul allnhla.la aklarlyor. Bunlan yorum-layalak, iddiasrm "katrrtlyor". Aha Y. Kugtik, DoEanAvcroElu'nu da anlanamDnr. Oyle ki, Tezler'de k6lelik-le ilgili b6lnmu v€ segilen "kolelik" almnlannr okuyan-lar, rahathkla, Do&n AvooElu'nu da kolelik tezini sa-vunduBuDu ssabilirler. Y. Kuruk, AvqoElu'nun boyle birsdrllt olmadr&nr. hatre kiraplaflnda tam reBi gdruSle.iSavundugu halde, okura bdyle bir izlenin vermekten ce-kinmem'rtir. Bnazdan gdrecegiz, Fuat XttpriilU'ye de ay-nr keyiilikle yaklagmaktadr. Y. Kitgijk tarafindan kay-nak olaral kulhnrlma$ yazarlar igin bt talihsizlik olu-vor'
Tarih sdsleriyor ki, Tiirkler, Tezler'de iddia edild;li sibi,I l. yiizy da Anadolu'ra g€lip Biz.nJr "takli!" ederekdevlet kur adan eok onc€, Bah'ya dogru ytir$yup Ma-wnnnnehfi getliklerinde, "nehin €si"ndeki ulaaiik don-\a'rna. \rnrflarnan'n Dice bo' atr'&, Butlu bi' akeriaris-tokrasinin olu$ugu, feodal ilitkiieri hir geldrdek olarakbagrrlarnda banndrran ve kabit! denokrasisini asrnakraolan lopluluklar ola.ak katrhyorlar.
Aydca arkalannda. Terer'de ileri s$riildiiEii sibi, "k0l-tiirsndiik ve geleneksizlik'' deEil, binlerce y lk goeebe ya-gam'nrn ve bu yalamr cajmekle olan askeridemokr:.tikiliiki ve gel€n€klerj bulunmatiadtr.
9. ve 10. yilzyrllar, Tiirk topluluktannm devlea€ dogrusrcrama olguluduna ulattrklan ve bunud sancrlannr ya-gadtklan dijnemdir..Anadolu Selcuklulanndan orce B0-yilk Selglrklu Devl€ti kurulu''or. -Y. Kilc0k'tn Tiirklerindevl€lt€rnesixiAnadolu Se'guklulanna kadar eqil€1i.ken,Biiyiik Selquklula hic hatr'larnamamr ac*lamak num-
'19
nemlere kadar inilebilecelini, bunun ,orunlu oldugu-nu s6ylemektedir. F. K6prnlii, Osmanh devl€tini k$gijLatiretten grkaran ve asbnda Y. Kntok'Un Anadolu'dabir-den varoluveren "kdle" ve "kOksoz" T0rkle.e raklirgi-likle devl€t k'rrdurnasrndan daha ciddi sayrlabilecek,buanlaytacok hakl] olarak, Olmanh vakanovistlerinin an-laylt rara diyor ve bll anlarTla hic bir teyin tahlil edile-miyecelini vurguluyor. ' I
Fuar Kdpriilii, yonIem olarak, her kurumun i9 selirme,.sirin incelenmesini csas almay!. na.uz kalman d,, c,K!lerin ve iktibas olurnn (aynen ahran) yaband kurumlarrnic biiny.de aldr& nahi_vetin, tarihi bir s0r€llilik icirde de,terlendirilrnesini dne.me*ledir.,2 Bu ydntem ve anlayrtm,Y. fneiik'ijfl d$ dinamile, taklide ve ra.ihset kurgularadayanan anlay$rna gore cok dahaolgun !e bilimsel oldu,Eu apac* onadadrr.
Yi Kiieiik, Kdpruln'yii "Tirk biliminin harika qoculu"(1I,46) diye kutiinseyecegi yerde, onur a}lll calDmada yeralana "dtt
eddniirteki bi*ac ben.erliEe dolanurak, on-lann torihf ,Aktalam ne derece ulabilec.Eini hic dtttih-neden unrni hitkiinlertkamak,8la ilni bit harck€t.t4-vrln4z',3 l]yarrsrnr d kkate alsa, belki de, bu kadar bj-lim ve a€rcek drir noktalara savrulmazdr.
"Xdksnz" mii kitklii tnn?
Yalgm KUqiik, Tnrk tarjhjnin en Capiarrk donemlerin-den birisini, devledi toplumla. haline gelme alamasrnr, ik!iic kitap&n iki-ijp almtiyr yeniden yo.umlayarak, kolay-.l kla ve cer{ckten zabmetsizce "edziivermit',. Ancak, bi2-zat k€ndi manir& ve yazdrllan, bdylesine Onemlive ciddi\orunlznn bir talem o)natr)la qoz i!mlenemeyec egin i go -Grmektedir.
Kabul edelim ki l urkls toleft k(en qkrp Anadolu ya se.l ip B 'zan( r rak l i r ederek bn de\ ier turdular . l Kr i !d t ,bundan. " ' Iu i k ler ko layca aelanan b i r u lu. o luyor" dr)eg€nel bir sonug qrkan!or. Ancak, knltorsuz, selenelsizTnrkbr, b0tiin koksilzlUklerine raBmen, sekiz yijz y bo-yunca sistemi 4letiyorlar, istermekle kalnayrp, edken Bi,zantrn y€rine bilyuk bir r/tr.ya.'irkrt kuruyorlar. Bu da-da Tanzimat'a kadar da yeni bir ,,arr,, yok.
Bugelitimin Y. Kiigiik'iin 'rkoksijz Tijrk" lezire aykLflllbortadad'r. Ancak Y. Kilguk, her geyi oldugu sibi, bu,nu da hemencecik aqrklayrvetiyott ,,Tljlklet, kotalca att/ r ran b i r u lu5 o luvor . De\amrndan bI k€z af r tanrnca yuz)r l ldr bo)unca arPra rar l r {4 dnla i rhyor . . (abq. l ,o t4,
Y. KngUl'iin manngr icinde, "kolayca a$lanrlal' jle''aEmrn lutmast' birbiriyle gelilnekledir. T0rkler, kotaycaarrlarabjliyor vEdD fakldr€ hep atn algrde aC*,,bi hat-de bulunuyorlarsa, atrnn o kadar kolay tutnamas' laam,dri Tersinden gidenek, eger a9l rutuyor, hem de yiizlllarboyu tutuyorsa. o kadar kolay yenid€n aqrlanabiliyor ormamalal Se'e\ i r . Ik ione' me de.r€k (€ l dogru.a)nrza-manda. i l i r ' d . -b j rarada. )anhr : ram bi r mannkqt pa
Y. K09iik, manrksal tutarsrzhklan bir yana, antuluyor" dediEi zaman, "koksnz" Tiirlleri tarihte kdk-le$irdiEinin farkrnda degildir. Bu noktadab sonra, Y. Kli-cuk lendi te lerrn i kendi lanrry la qrrurmekredi r .
r? acc. s.30rr aynr yerde
22
Y. Kiieiik'iin larih tezlerinin arkasmda ciddi bir araq-xrma ve inceleme aramak botuna olduEu gibi, iddialar a.a-srnda asgari bir mantksa) baF kurabilnek de miimkiindefildir. eiinkU, her seferi.de, rarihi, rezini kamtlayacakbigimde yeniden "kurmaktadr". Tezle.ini ta.ihsr orsu-lardan cllarmryor, larjhsel olgularl rezle.ine uyduruyor.
Yenib i r Tanzimar onenr ken, de\r imi organ nakl i hat i_nr ger i r i r ken. rar ih !en. Selcuklu lar aman'nda Roma arr_s'n'n, I9. ve 20. yiizyrllarda ise Ban kurumtannm rraneplanrasyonunu hiibir ciddi repkiyte ka')rta)mad,gr (II,a62)t iJrnnden lan ' r lar | ko lay l r r la Crtan\crmis. yeni Tanzj_mafrn, ka9rnrlnazolarak elilist, tepeden inneci !e halkakarrr olmasr gerekligini ileri sn.€rken ise, aynl tarihren,bu ke1 halhn nasr lger ic i o ldueu. i ler temeye nasr t dnen-dig i . )ani r ransplanrd lvonla
narr l reddef i rdr yotunda ka.nnlaf l bu lu\er iyor .
Srnrflar "ne Ylr ne yok"nu?
Y. Ku9ok'tin, kdlelik iddiasndan turertiEive Yetri Tar-zimat9rh& eko.omik yapr diizeyinde dayanak yaprrgr sr,nrnarrna ile ilsili iddialarr 0zerinde d€ kraca durnak se,rekiyor.
Uzun ld le l | l vr l la rnrn l [ ' l lerde nnrnatmayr gecikr i r -d jEin i . o lsunlat l | lmadrgrnr ve ner leai rmedUrni i ler i surenY. Kligiik, Seleuklular gibi gitrece erken donemlerieinde-gil, Osnanl'lann en olgun ditnemleri icin bile snrilaimaazerine soru irareti koymakadtr. Sdyleyazm$i
"O$nar,dttz.eninin stnfsrz olduEu sdri4qnde batlatarok, birden-bire ekononik Ctkatlon dola!$tlla, son derece giiglii veet kin stnilatn vafiEtna stgnnak igin lazlo aceleti otna-nok serekiror.
" (11,460)Y. Kngiik, Osmanh'ya 'bmf$zhk" yiikleyen Asya Ure'
tim Tarzr (AUT) iezine bdyle karrr gtkryor. BunagOre; Os-ma.l toplunu, ne tam stn'fli nelamsrn,fsp. Ancak stt-Iti ve etkin stnfldr !ok, bu anlaErhyor.
Y. Kiiciik, lezler'de AUT'9iilUle batrndan itibaren ve/k karrr erkamn kendisi oldulunu, dgiinerek, slk srk b€-lirtmit. Y. Kiitiik'Un bu konudakj oncUl0d0 kendi uydur-masr olduBu sibi, AUT'9ul0l€ karrr grkrp qknadrF dadolrlrsu, su eoturiir. Oyie anlat ryor ki, Y. Kiiciik, AUT'-ailliig0 buAiin bile hala anlayamam $ttr ve kendisi. ATU'-Culijk ile aytu ipte oynadrlrnrn farknda bile degildir.
Y. Kugnk'iin AUT'cUIiik ile aralrna koymaya galrttr&)apay sntra, ya da AUT'9010!il ilk kez kendisinin eleitirdili vr{nriittufo yolundaki iddia$na ralmen, O;na,,h dtizeninde tntlann cok jo.la billtrlatman$ ya da."netlesmemrr" o/d!l! yolundati r€ziyle birlilre, bu reIJeste l leyen \ e bu re lden rurer i l<n sdru! lennin, Ldmam€nAUT'cit bi kankter tagtdlglru belirtneliyiz.
HerFyden dnce, AUT'cn tezin Osmanhlarda srnrfsrh-gr savunduEunu diiriinmek, ona fazlasryla ve deliqik bjri9erik yiiklemek anlamrna geliyo.
Ozellikle giinumiiz AuT'9nligii, hiporerik "Asya Ure-lim Tarzr" kavrammr olsun, bunun en azrndan dozeltil-lnir bir biqimine uydugu one sii.nlen "Osmanl toplun mo-deli'ni olsun, nztl4t bir stn{ez\k hali teklinde ofiay^ro lnonoktodt t t t 4Ulcnlngun Osmanh' . rn.n ' i . rem'
1.4 Bura'lakj dzslcn., eesolarak, qagbi K.gr Huriciha! ttamollu,. osnanr'Ta'ihi Narl Yaz'tdan? Bn bftrit, bsstrktr i1.. qaltf Key-
dfrin.lnsirizced.ijinarr j976 rarjhi hr\^n , Asto UkIih fdn.rhqrrrlrrrr" bad'kl' ral'smaendan yaprla.rkfu He' iki narat. jiin deBkz: Q?tlar xcyder, Taptun6ol tatih c,r/r,ar,rJ,1Don
kapitaliznin iyice olgunlat!& toplumlan dncelikle ve lok. gOtl0, buna karqrhk feodal 4iizijlme sijrecjni latayan ve
kapnalst gelirmenin ilk iEarerlerini veren Rusya. Osrnan-h,lran veEin sibi b0yuk imparatorluklar daha sonra vedaha az kuvvede €lkilemiilir. Alusturalya'da ilk gaE ha-yax yajayan kabilelerin, demokratik devrinin gelirdigi ku-run ve iliqkileri taklil edebilmesi dahimurnknn deEildir.
Bu baglamda, etkilegimin sonucuntrn kulDm ve anla-yttlaxtn atnen nakli \tansplantasyor)olmadrg da gbr{l-mekt€dir. Alman kururnlara, o kurumlanzalen yegertme-nin .liEinde olar toplum, kendi ozelliklerirden 9ok feyverecektir. Alan lophm a9lsrndan bir kendisine odrfna(adaptalion) sdzkonusudur.
Bazt kurum ve d,la)$lar baglangl'la ararrt olsa bile.topluhur bUnyesire uyarken ba, degitiml.r eegirerek aI,nanla alanm bir Dr'l€rt n i (rerkip) haline selmek, yani birkabul edilne sinecinder, Aegmek zorundadr. Yani, top-lun ann etkiletimled basil bir nakilolalrnm tjiesinde, ily,sarhklann birbirinin icinde eriinesi anlammda bir ta]rrr-na (fusion) olayrdrr.
Eler bdyle olmasaydr, Y. K09nk'nn ileri siirdijgil gibitasit bir taklilgilik ve ak(armaqlk sdzkonusu ol:ayd, in,sanhk ifin her )e) col daha basir olurdu re Fran{i? dutu-nUrO Cabriel de Tarde'nin yUz sene Once ileri surdiiEii;"Toplumlal olaylann insanlann biliryli ya da bilingsiz ola-tak birbirlert takli| ede.ek tekrsrlnmola lla olwrtEtr'"yolundaki id€alist teorisi de en bijyUk ger9eklik halinege,lirdi.
Dogrusu, aragrda elesrirecegimiz Selsuklularm Bizans'rtaklit €derek sordnrdnHeri iddiasr liartlsinda, Y. Kijciik,linTezler'iyle bunu da batardrgrnr, Tarde'a yeniden hayari-yelkazandrrdrEr dUlunmekmiimkun.
Tezl.r'l giiriiaen trnrkY. Ku9iik "kole v€ k6ksUz" Tilrklerin Anadolu'yagel'
diktenso ^ "doqru.lan .|o4ru!a" ve '1nnnlle " Ri,5l ttetkisine girip, onlao taklit ederek devlet kurduklan iddiasrna Fual Kopriilu'yij tanlk olarak g6steriyor. Dahaatrk'casr, iddialanna, fuar KoFulii'niln sdruilerini te,jine te-virer€k kamt yararmtlllr.
Fuat Kdpriilu, "Biiahs Mitesseselefinin osmaIh Mtl-esseselerite Tesiti Hakktnda Bazt MdlAhazalar" bas\kllmonogransini3 Osmanh lmparatorlusunur, ancak ls-tanbul'un fetledilmetinden sonia, Bizans kurumlannm a/-nen tak lit edilmeitle krruldulunu, dahaoffesinin ile il-kel ve Asyah bir leskilallanna olduEunu one suran baaAvrupab tarihgilere kar' yazdrEmr, calgmamn ba ndauzun uzun acltlamakhdf.4
F. Koprtlii, bu cahrlnasFda, "ynzyrllarca snren bir ha-'yata halik kuweiii Bizans medeniyetinin, o inparab.lu-Eun yerine ge9etr OsmanltLarln medeqiyeti tzerinde rr-esst olmamasrna imkan yoklur"t demekle birtikte taklirve iktibas (aynen alma) iddialanna ihtiyatla yaklatr. KOp-ttlti, belli bl etkilenneti kabul e.mektedir.6 Daha so;-
3 Monosr.fioir 6hi 7rr* ,9 r,* vlklitut Tanhi M..duas, C.t,ls.ranbul, l9ll, r.165 313'derayrnlanm4rr. Ikinci yaythrj ,,.a4 Mr,6.yl.,irin Osntuh MBfeleti,. Ieria (Yay'nlayan: Dr. OrhanF.Xdpr.lli, ol0kcn Yavnrlar. kra.bul. 193r). Yulmlzdakl !hnolatl93l batn,nd.n y.r,hcak!r.
ra, Bizans'tan aynen alndrF ileri s0rolcn kurumlafl tektek inceleren F. Kijp.iilii, bunlarm Isranbul'un fethcdil-mesinden 9ok ijnce, Selguklulardan, harb Bianslan Ab-basj v€ Emevilere, onlardan S€lcuklulara. onlardan da Os-nanl ara gegligini gdstermektedir. Bunlara dayanarak Oemanlr Inparatorlugunun kuruturundan i.ibaren bir dey-&i o ldugunL sa\unmal tadl l .
Simj Y. I(n{uk a{'srndan kririk otan gdr0gere Seliyo-ruz. FuaL Kdprulu. Bi/d! erk'rinin t5. yozy a deBit,;ta.ha (ok I I. ve 12. ydlr'rllarda aranmasr g€nkriEini bclirr_metre re toyle yazmaktad$;',T$tkbtilr dolrudan dot-.ryc Bizans niiluzu alnnda kaldrktan en muhir! devir, tuihesiz, Anadolu iiit0hatm rakip eden ilk asrrlardlr."t(30c)
1 . Kdfuk. bu parasrah Telleae alrnrg ve 9u yorumuyapmr!; " K6pr0lu, Anadolu'yu BtanJtan dan Tiirkl€r'inlljm0yle Bizars el kisi altma gjrdiklerini a9rkgayazryor."ltl,r'1)
Y. Kirlnk, fuar Kdprijlii niin cahtmasrnda hi9 bir yo-ruma yer btrakBayacak bi9imde belirttili li"!r€, T0rkle-dn, Bizaffla Sasaniler, Abbasiler ya da Emevil€r yoluyladclay! olarak deBil, Anadolu'ya girdikten sonra dogrudanyiizyiizeseldiklerini arrklamak igin kulland& "doyr.dandoErufa" sbzcngi\nn, ak alna2 bir sorumsudukla,"rtnr_yk" haliDe gelirebilmitrir. F. Koprulu'nun rq&,ubu) le yald 'P:nr da i ler i rurebi lmhtr r .
Tdrller rrarf /p Bizans'in erkbine girinlt, S€lgukhila-in ve osnanl a.rD tamamen raklidl devleiler oldutu id-dia$da ksnrlla.m$ olmakradr. Y. KUqUk, Fuat KdprU-tii'nnn de aslmda bdyle dutUnd0lUnU, allcak 'rkmalirtrejine lnrunnsk iin", BizandD etkisini Il� yuzy aka-dar geri gotordiiElinii ve mazur gostermey€ taltntnt, bU-tiinrjyle spekiilaryon )aparak yazabilmektedir (II,47).
Fuat Kop.Ul0'd€n Y. K$9Uk'iln iddialanm d6teuey+cek en Lucok brr kanl Crlarab'lmek mt'rnkun dcgndr.Cok dzerle behflmet serekksei Fuar Kopr0l0. almrmasrnda, l.lam rnedeniJeLinin, hcr ncdeaiyd sibi, arala-rnda Bizans'rn da bulundulu regitli kaynaklardan selm€mutecanis (liirdet olnayan unslrlanD ycli Fnlar slbn- .da \ucuda seLrrdil,leri bir l?rk'p {bilcrin) olduSuDu bdy-luyor.i Bil)ul Selqul,lu de!l€tinin blarni lran mcdcniyeticsaslan ile Tnrk idari geleneklerinin\ ksyath. ,fiaflntlandogmue bir inparatorluk olduEunu, T0rkl€rin Sasanil€rarac rBryla Abbasi ve Emevi k0!11irun0n, dolalrstyla Bi-zansln elkisindJ kaldrklannr beliniyorlar., Anadolu Sel-I'rklulaflnrn, Buytl* Selguklulara gdre g(Debeagiretlerde[oluian ve geebe ananelerine balt, Islami medeniyetlc delam unsiyet (altkanhk) eh€mit oldugunu a9*[yor. YGEun, Huisdyan kitlel€rin iginde yarayan Anadolu Sctluk-lularmm Bizansln kuw€tli a?.rd alhnda kallnalartnm Dck/ab'i oldusunu, ancak Suriy€. Irak v€ lran la srkr i[;ki-lerde bulunan Anadolu Turkleri'nde y€rleitikge v€ rehirhayah geligtikte hlam mederiyetinin 4kisinin arttdmr, gi-derek, Bizans etkisinin izlerini bUsbl.itun ortadan kaldtr-madan iyice tuwetlendigini, hakin hale seldilini
Fuaa Kdpr0ln, Osmanh tarihini, Anadolu B€yliklcri ilcbi.likte Anadolu Selcuklularnm bir devam olarak €le aln-masr, Anadolu Selauklulannm he B0/jk Sclcuklularm biriub€si haiinde i celenmesi serekriEini, boyl€ce en eski d(F
i0 a3e. s.225 226
\La.' ..
' le$irilmit biqimind€, roplumda imrflann ve somurunonvaroldugu b€liniliyor. Ancat, sipahiite reaFnrn urerimsiir€ci icinde degil, irrelin s0recinden sonr6, vergi roptan-ma3r uln&nda larfl karyrya gcldikkn, buluo da srnrtsrl
ler'de hi9 sozo edilnedilinde!, "ilkel kom0nal topium"tarihin rok geril€rinde kalnD olmrldr.
Peki, T0rkler feodalian atamasma ne zaman eeliyor-lar? T€der'e 80rc, her Seyi 8e9 yalayan Ttrklq feodalii;yi dc gcf yatryorlar {1,285). lI. Mahmua un tatradaki ayanve der€beyleri ile im?ilad'Et "Sened-i huak", 'fe7let'Egdre; "Ozg0rlUk ilteym lrrtta'lann bajkaldloslltl d€!il,gecikmitve yele i Algrde gelitnenit bileodalitenin yar-hEna itqrct oluyor." (1,165)
Buna gore, Tiirkler f.odalizni, ancak 19. )'{zydda, oda]Et€rli dlqlide geligmerniS olarakya{e'maya batlryo ar.Bu yargryr tersinden okursak; Turklcr, 19. yUzyrla kadarfeodalizini yatamamDlardr, dennektedir. Y. KUC0I'e gaFre Osmanh bplumu csas olarak f€odal bir toplum degil-
Y. Kirc0k, bilimseltema"srndan ve 'bitmsel ydnie-m"inden hi9 sapmryor. Bunlara 80re, Ban, iinlii MdaraCo a .le, yar,i l2l5 ytlmda, yirmi be9 lngiliz baronunun(yani Y- Kiicuk'on 6zg0rluk if31'3yen runtotlannn d*il.yirmi bee reodal beyin) kral Yunsuz John'a, zorla, arala-nrda rirm ulkeyi pay ertiklerini. kendi ra&lanna gore kra-h denetim alhda tutabilec€klerini kabul enirdikleri "Bii-ytk A'rt" i'tr; Jeodaliane ad'n arlor. Turkiye'de bu ge-litn€nin ,erzerrgi, Ekin 1808'de im"alanan "Sen€d-iItrifak" oldulundan, Y. Kijgiik'eBdre, titrkler de bu ta-rihre feodaline dogru bellj belirsiz bir adm armu olu-yorlar. Bdytc otma$ Serekiyor, t0nkir Sened.i hrifat,MagM Cana kadar, latra feodallerinin eticiinil duyurmu-
ma3r uln&nda larsr karyrya gcldikkn, buluo da s,nrfsrl_ anlaSoniinarun fazta keskint.tmelnesi d€mek otdugu sa-I vunuluyor. Buradan, Osmanh sisreminde, rehel s;rfla,J aresrndaki gat$manrn deBit. sadec€ hakim srnrf iqindcki, fr+iyglkavsalannrn(..inter-class"legir,.imera{lars
conflicl,'in) irici €nf ohbitec€Ei onernesine s$rairyor (Bul-ilir. Y. Xiicirk'{ln birazdan degn,eceEimiz. Osmanh da
, etRrn srnrrlann ohamasrndan rilre igi siyasot mucsdet+' n'n yalny saraydali Sesitti ..pani't€r,..rakip.'ter dasrndaseflig' yolrlndali iddiasryta kottota gi,n€tr€dir.) TemetinrtIar aras'nd? farrtmanrn ve loptumu itartelen bir ie di-namiEin olnadrgj sonucu frtantyor. Buradan da. senelolarat, AUT'e dayzl toptuDLarjn ancak d|' etkenl; la_ratrrdan binlerce yrlhk uykusurdan urandrr abrtecekteri. AUT n ancak bi' drt dinamigin goabireceAi varg$r rir_rennyor.
Bu nottada, Yalg'n l(ncn*'Un T0rllerir rarihinde drtdinamigin belirleliciliFne ilitkin red€riyle, AoT'cu rez-ler cok carpn bh paralellik Sosr€rilor.
Kuikusuzbu ya.an'n alr|ao. AUT qtiltiliin herhansi birelesririsine Birme k deEildir.9u an iqin, rezterinin orijinal-liEi ile dvtrn€n \e herteyi rers-yriz ederet.'d0tuncedevrimi ' yaphghr saran Y. Kdgut'ih, Osmanh topturu-na ili$kin gdrtislenyle orijinal olnak eoyte dursun, AUT'-$liigiin yeni bir v€rsiyotrunu imal erti8ini belrrlm.kl. ye.rn,yoruz.
Bir I oplumda yeni n'uflann orrayaqrkmasr, toplumunyeni srDrnaimalar dogrulrusunda yeniden bigjmlenmesi.siderek luuflans birbidnd€n daha ner qizsilerle ayllarakbill0rlarmasr bir anda ve tendili,linden olan bn gelrmcdegildir. Yeni $nrflar, 9ot uzu $iire eski roplurnun isin-de ve eski sor flarla ic;c€ $€kiltcom€kre. gid€ret gelitm€k-r€ ve olgun haleancak, y€ni ilirkiter egemen duru,ra get_diktcn sonra ulatmalkdrrlar. Y. Kr9iik un isredili nrr-Iikte\e sqfltkn s$nar a'a sa, korkanz, bu smflan Ba-r'da bulmak da biraz zor olacalrrr.
Y. Kofnk krihde otanr incel€mivor. Osmantr roDtumuD.dasrnrflarvarru yokmu. bu soruyu somur otgutin incc-lemed.n, "hem var hem yok" rurt bir c.vap ve.jUyor.E&r tanhe boyle yaklasttrsa, hisbn soruDu aydrnlalrnakmiimk0n deBiidir, Nitekim, birE"na' 8dr€ceEiz, y. K0-tuk'un bire'rpda 9dzd0!0n0 eand& tarihsct g€rcektikleciddi sorunlan vard'r.
dir.
calJlmtz kopitaliznin Bati da yapt{n yapa€k m€rkezldevleti kumaya batlryor.
vor.Turkler Ekim 1808'de. feodalizme b€lli belirsiz olsa da
adm atabrUyorlar mr? Telc.'deli a9'klamaya ve manx.ga g6re alamryorlar. eUnkU, ll. Mahmut, Haaran1826'da, yani feodalizm gOriilm€ye ba5landrktan tam 14-d , ry sonrs, onc€ ye'igerileri ortadan kaldnyor, ardln-dan ayan ve d€reb€yl€rini eziyor, Sened-i luifak\ y^r[paltyor. Tezler'€ gore, ilerde $terinde dafia genit el€ ala-
Yalqrn KU90k ldyle yazmDi "N€ bu!.lik draml Oeman-lr'da ve aym anlama 8€lm€k tzere Tilrkiy€'dc ,t/iare, fe-,n arn, butUn asanaler var: yalnE. gecikmh olara* ge-liyor... C€dkmir eelmek, c lz selmek denek... setgmc-mb olmat. var olan aynmlarm, net olmamalr artamrnagetiyor... (abc,I,t62)
''Bilihsel gema"nrnatamalantu bityoruz;ilket kom0-na] toplum. koleci toplun, lI'dal !op-lum, kapiralisr rop-
8oO !€rclt gecitmc blrrz rld.r d.g
nt?
hm G sosyali3r loplum. V. xuoi,iir'i ti'pt:ii"*'" ul-ton Du a5ainal41 hedram, vrvhdirim o^F (.rdrr.r,r.E 6-ton Uu a5anulan yisaorgru xryr.aigio gti,., S.lruktut"'a ku,dar yasaran aSama "kAleci a$ana" olr'iaktad$. tBt)
. ae'kla$a Y. Ku90k'0n sularnlk vc bagunhhk iligkileriyl€' esas olarak kdle emelinin sun[rUtnesine dayanan €ko-nomik ve toplurntal yapr birbirine nasrl karynrdF birlere alaha ve tok aerl gosrcriyor.)
cerci Tczlc;'den il: Manmut'un kurduBu duz€nin n€olduEunu anlayamryoruz, ancak tari8erden Ttirklerin yi"ne belli b€lirsiz bir kapiaalizmi yatamaya b4ladrklannl$ylem€k mUmktn. Buna g6re, Tezler'deD grtan sonuf,"lfiAet
U ! 4 arbelli belirsiz bir feodaiizm yaSadrkransonra. yine b.lli bel'rsiz bir kapitalizmiyarama ararnastsna geliyorlar.'
lnan ma$ siic ama, T€zl€r'd€ ymiden '*ui{lan't ta-rih budur. Usklik,bu atrklama "bilimsel
!€na"ya tamrlatn|na uydurulrnut oluyor. Arnk kinsenin iairaz€trtreyc .hakkr otamaz!
Sindi biraz dahag€ny€ddnclin. Tiirtl€r Il. yilzy da,S€lguklularla holelikten 9*ryorlardl diyelin ki b6yle ol-'Inu9. Sonra 19. yiizlrlda Jeodalizrnin baSlang4 noktas&igeliyorlar, bu da boyl€ olsun: Peki, aradaki 800 scnd€ne olmut ? "Bilims€l
tema"ya gdre, b! siircde hangi a!a- .ma yaranyor? Kdteci d.seniz koleci degil, f€odal d€lenizleodal deEil.
Y. Koc0k'un kurgusuna gore,Tiirkler taln 80d sen€ fe-odali,Ini hkliyorlar. Bu kadar aialetten soffa, feodal a|a- .may' l4 y'ldascqirteki h'z ise insanrnbasrn' ddndurtyor.Bu k'sa snrc sanU, Y. Kuqlik'on !€malux lamamlamak
Bilid bir'lerba", bilimsel ydntsn analojidozelne ir.dirilinc€, okarmakan$ktarih birandabasitlerivenn€kte.v€ gok kolay aqklanabihektedir. Ancak, kcyfiliEi hrKdleciliBin cok |lzur s0rCiiBo b-lidildignd€tr v€ T!z'
"yontem" olarak sec€nler, iddialannn kendil€rine ku-racakla. tuzaklara ve siirprizlere de haar otmalldrlff.
Y. Xuciit'0n tsdalizm uzerine bn kalemde ileri"iiFdugii id,lialddaki rnanrksal tularsE|klar hir Fna. S€ned-iIalifak ile Masna Carta arasndaki benzetme ve bu ber-zetneden qkan sonuglar, Y. Kucnk'ijn batr feodalizmi ko-nusunda en temel bilsile.den yoksun oldugunu gonerfrek-
MaSD! Csrta r€ S€red-i lt$frk eriitir feodslizm ni?
Oncel'kle belirteliF Li. ieod.l celime ar, nrdan Bdt| ileInsjllerc, hic bn relilde bi:brFne 6illenemer. Vasna C.flasadece lngiltere'yi ilgilendirir !e bu belgeden, Baar Ona-9aE diizenleri iginde diiiUnulebil€cek lransa, ltalya, Al,manya vb. i9h en kiigok bir sonug qkar anraz.
Krta Avrupa'smm Roma lmparatorluEu'na dahil toprc l la ihda leodal urer im iL) l i ler i , td le lErn )er inr l (o lon.luEun almaya batlamasr biqiminde, daha M.S.2. yiizy -da filizlenmittir. Daha sonra Cermer 'stilalanyle Frankhii' koylolUEund€n serfliEe ikinci bir g€cit batgiistermit,boylece daha 9. yrizyrlda (arolenj krall*rnda Bau Avru-pa leodalizdinin karakterislik tebreli orraya trkmDrr.
F.ansz larihailerinc€, feodal sistemin Ban Avrupa'yaa,28, go.ec€ adem-i nerkeziyelgi siyasal iislyapNryla ve bu-na dent( di\€n senydrl0k haklanyla birlikte, oleun ola'rak yerletmesi anlamma -Ceorges Duby'nin deriniyle- bir"revolution feodale" (feodal devfim) ya da -Poly ile Bo-u.nazel'in deyimiyle- bir "mutadon feodale" (feodal dd-nutum), en g€9 J1.lr4rrln baglanna yerlestirilmektedi!.
lngiltere'de feodalizn, Klra Avrupa$'na kryasla birazgecikm€li bir gekilde, fakat sene de Magna cela'dan{1215) 9ok, qok once, Alglo'Sakson feodalizmive NoFman feodalizni diye adlandrrlabilecek iki dalsa halindeevdlmi t r i r . Adayr M.5.5. )u4r lorra ld,ndan r t ibaren is-fila eden Angl'lar ve Sakson']a.,6. yiizyrlm ilk yairsDdageqitli yorelerde kendi kiiank "barbar k.allklan" ona-ya Irkarm$lari bir kag yiiz )r! snren bir "Kahramanhk
eaff'(Engels'in "askeri denokrasi'\i) yalam"la. !e ge-
liqin icinde kendi kabile rabanlardaki hiir ki,yln aile re-illerini ad'm adrm bag'nllalrnr\lardrr. NihayeL, 9. ve10. yuz}1llarda, babmlllastnlmD kityliile.den (sernerden)lrsi aristokrasiye do&u arttsijlunijn payla mmm bjr fiyefdagnrm sisteini arac rhyla kurallagndlmasr bailaml'tr.Bunun 0zerine 11� yiizy da 96r* daha ileri Nornan fe-odalizminin htilasr gelmt ve No,man senydrleri eski ln-giliz kdyliisnnirn tepesioe oturmuttur.
Biirih Ingiliz rarjhcileri, Norman trall& rle birlikre In-eillere'de feodal devlelin kurulutunon ya dadevletin feo-daleimesirin, feodalzmin usiyaptrl feth€dilinin tamam-landrE nda birl€trnektedir. B{ nokta, aynr zamanda, kra-I'n (herk€zi iktidann), fiyef daErttrF baronlara ve 6lekiyasalla.a kar , onlann dzerkleinesini frenleyici, rehir-lerin ve meta tireiiminin gelilmesinden snc alan hiicade-lesinin de batangrcrnr retkil edecekrir.
Sonuc o lara l . as i ba:onlanD l2 l5 de Kral YuniuzJohn'a kabul e(ifdikle.i MagnaCana, yeni bir lakrn ye-rel haklanr kazandma!'nr, dolayrsryla Y. Ko9iik'0n san-d'E gibi feodalizmin batlarytc]nl.l de4jl, eskiden ne\,cutyerel hakla n merkezi iktidal tarafrndan kemirilmeye kal-'k't'lmayacagrnrn b€lii bir sovenceye baElannak istenme-sini ifade etmektedir.
Y. Kngijk, Tarihi Maleryalizme laban tabana zlt t'ir te-kllde, aden-i netkezileti Ieodalixn ile dzdetlettirnek ,o-nmda, Or.acaE tarihinin bu en karakFrislik gizsilerinj bil-
24
meden cok iddidr rezler il€ri siirmqrtilr.Bir de Sened.i krifak rle Masna Cana ben?aqliin$da-ymarak Osmanlluda feodalin sap'da$ vait:Uf 0ok-lada kan$khk icinden crk maz bir hal alrElltr.
Y. Kucuk'un aeFiddiacrl8r ile b'r rederifkanrfaflnm''narlolsa kimse farketm.?" manrg il€ tttplanma'nda.kr raharl'k ararndaki biiyrik br gelttme'var. Y. K09uk,herhansi bir Bab universitesinde kalkrp da "Batr'da feo-dalizm l2l5'te Magna Carta ile dogdu" dese, espri yaptr-!r sanrlarak l€b€ssiimle ka$ amrdl.
Y, Kilcak'iin tezl€rinin neresinden rulsanE, kargDtzayeni bir tu.arszl*, yeni bir bilcisizlik 9*1yor. Aslhda buson derece dogal. eiinkii, Y. Kiigiik, €sas olarak olgulan"sezmeye" galgirFr! sdylemekte ve "Sezgisel sonuflan-mrn doE.u olduEuna insnttotum" diyebilmek.edir(1v,265). Sorun,Y. Kornk'un bir Sssici olmanm dtesin-de, sezsilerinin sonurlan , ciddi ve bilimsel lezler olarakortaya ahcak ve dahasr sezsilerine "inanmayan" aydm"la,, bilgisizlik ve cahillikle sutlayacak kadar da celrdur.
Y. Kijqnk, Tnrk tarihinin tahlilinde Birans'a gonder-me yaparak sorunlan qdzdugunn samyor. Ama goziim okadar basit midir? EEer Selcuklu ve Osmanl arda "ne onebu" bir toplumsal yapr "ne var ne yok" birsmtflatmaortaya grkhysa bu belirsizliklerin de Bizandtan getmit ol-nasr ger€kmektedir. 9nnki Tii.kler Bizans kurumlannrlaklir ederek almrslardr.
Cdrul[yor ki, Tiirkleri I l. t0zyrlda kdlelikten qkerp,19. yiizy da feodalizmin erigine Celirmek tarihin so.un-lann gdzmemektedir. Y. Kiigilk'iin nanngm bizzat ile-riye gdliirerek, BjzanJta ne zaman kdl€cilik yatadtlmlagrklanadr& igin, Tiirkler biryaru, bdtiin YakDdog
uy-garhklarr, neredeyse ortaya glktrklan gijnden 19. yuzy akadar snrflagmayr, feodalizn asamaena gelmeyi bekle-mis olmakiadrrla.. Tarih. maddi etkenden ve mantlktanbu kadar soyulianrnca, her qey sezgilere ve sez8ilere inan-naya kahr. Y. Knenk, sezsici olnak igin kendisini hastredecek kadar zorlamaktadr. (I,9)
Sezgiler bir yana brak rp olgulara bak rsa, tunlar sdy-lenebilir. Kdleci ur€tim taranrn g€li9me !e hnr koylUlugUrkrma u&aha derecesi bahnmdan, Dolu Roma (Bi-zant her zaman Batr Roma'dan gerid€ olsa da, bntun Bi-zans .arihgile.inin ortak gdriisij, Bians"n M.S.6. yozlrlorlalanna kadar kdleci Romauysarl'lnh lipik gehresiniaz-cok korudugu, Justinyen'in saltanatr.rn bu nirann sonsorkeml' ddnemi oldugu doErultusundadr. Ar' iekilde,7. yuzyrlda pallak veren buhran ve Heraklius reformlarrile Biz?nsln bir b0nye d€gigiklili gegirdiBi debilinmekte-dir. Orlaya grkan bliryenin nasrl telenecegi, (arihcil€rarasmda brr{malttr.
Feodaljhi, adem'i merkeziyet, rrd fiyefler ve k0yl0-nnn yerel beylere baEmt ib diye anlayan baa araJtrma-ctlar, Bizanjrn 7.-9. ynzyrllar arasnda olugan yapNrndabunla gdremeyince, go!€ce gnllii m€rkeziyeF, lsi olma-yan askeri fiyefl€re, Hazinenin artr-0tijne vergi arac gylaelkoymasma bakarak, Bizantr feodal saymtyorla. Bun-lardan b3z an Bizanjrn Antik iretim larzhdan AUT'€segtiEini ajne siiriiyor. Buna karflhk, feodalifri bn aris-tokrasi ileher lnrl0 verg'-rantm asli kaynagr olan koyliiyiikarEr karlrya getien bir smrf antagonizmasr olarak d€!er-le.di.en Marksist aras$rmacllar. Bizans {eodatizlnini l.ylizyr)da baElaiyorlar.
Bununla birlikle, her iki yorum, 9. yiizy dan itibaretrask€ri fiyeilerin rrsl mtlklere .l(jniirmeye, taqra aristok-
naahklanna kartn, Osnanh ditze4inde baEnazhbn tanp-jonlo paditahlar olnadt: ulena, bilSinlet en baEnazl!'dL CrckCe bilen ve fe.nanld n Oekge lazon Fatih nekadar laik bi yaneticitdi." (1,192)
Bir daha tekrarlryor; "Gergeklen de Osmanh fatihleri,bu arada paditahlar ve bunlann en gelilmit torii olan /tinctMehnet, cok tanrhct bir loik davrcnq costqitot-"(abc, l25l )
Feodal bir €konomik yapt, feodal bir toplum, dine da-yah bir devlet ve iktidarnrn megruiyet kaynagttr dindeng,karan bir padigah onadayken, Grekte bilm€k, Grek9efennanlar'azmak, hristiyanlara "hotgdrulu" davranmakya da ulema kadar miilliiman olmamak, Y. Kugiik itin/ait olmaya yetebilmektedir.
Y. K0enk, laiklilin hrristiyan annelerin kromozomlanyotuylat .v4. t te l r ig i idd iasry la kendi Ia ik l ik l€z in icurnr_rn lunnn fark 'nda b i le degt ld i t . EBe, Osmanh padi5shlanannelen htrisrildn oldugu ictn lail datranrtld cd'terivorsa.ulemamn ortodoks mildiiman deEil, paditahran daha la'ik olmas' gerckiyor. 9rinlii, ul€mann kaynaF Enderun,yani C€vlirmeliklir. Yani, lrlenann hen annesi hen .!ebabost htristitandtr.
Y. Kijgiik'0n "taklitgi" T0rkleri ar$mdan Fatih sibibkisinir grkmasr, g€rtekt.n, tatrrhctdr. Bdyle bir siirp-riz, maddi etkenlerin bulunmadrEr Aydrn Tarihi'nde, an-cak. Y. Ko9uk'iin yaptdr gibi kromozomlann etkisiyleagrklanabilir. Ancak bu acrklama da botluk{adu. e0nk0,kromozomsal elkryt 'kuEkusuz kabul edilemez, ama- kabuletsek bile, hrristiyan annelerin geldiBi saraylarda laiklikyoktur. O saraylarda da feodalizmin d0nyan yaganmak-tadrr.Y. Klietrk'Un kanrtr, ancak. hrisiiyan annelerin do-i,srar laik olduklarmrn kabulu halinde bir anlam ifad€;debiln.
Oyle anlaj ryor ki, Fanh, Tiirk babadan taklilciliEin Ole'sinde pek birtey alamazken, yabancr ve hdtiiyan bi. an-neden "9arrtrcf'bir yaratrc rk kapmrgtrr. Bu noktada,kadim gelenekgi Prof. Mehnet Kaplan\n, Tevfik Fikrelitin yaptB ve salo clvrelddc aok revag bulan kronozoin-sal gdziimlemeyi haurlamamak m0dkiin degildir. Prof.Kaplan, Y. KUt0k'ren gok dn@leri ayrr nantF ynriite,rek Tevfik Fikrelin bn "mnhtedi" olan annesinin kali-lmsal e*isiyle dinsiz olduEunu "kanxlam,!1r". Ancak,Prof. (aplan, Tevlik Fikrefin iistUn yanlarnrn, Turk veinanmD bir miidiiman olan babarmdan gegtilini jbn sii-.uyordu.
Teder'e gdre, Osmanh padigal annm Islami hatrlama'lan, cdk0siro tohumlannrn ahldr& Yavuz Selin ve Kanu-ni Sijleyman ddnemlerine rdllanakladr. Bu padiEahlarhaliielige eok dnem veriyorlar, ama, "Halifelerin iermao-lan. Osmanl hnkijmdafl icin, tebaalao iiz€rinde, blr tiirmelruiyet kayna&, bir tiir egemenlik hakkr" yeatmak ittnkullan ryor, yoksa "onodoks mud0man " olduklanndandeEil (II,63).
Bu iddiaya gdre, Osmanl arda devlet ile din arasmda_ki iligkiye aldanmamak gerekmektedir. Dinin 0n plana gec'mesi, sislemin degil, toknqnn, siyasi ihtiyaglann vb. ge'refidir. Yoksa, "model"in kendi i9 rnan1$ paditahlafllaik olmaya zorladg gibi, annelerind€n Selen tevarus delaiklik igin gerekli ve yeterli "maddi" zemini yaratmak-
Sistem ya da " devl€t gelenegi " padiqahlad laik olnayazorlarken, nasrl olur da, bunun lam aersi bir siyaal !e ideolojik ihriyag dogabil;ri o la;k paditahlar lslanci 8o.
run€br | | ! ler ' Ya da. padi )ah roplum t r nJek ' edemeFlik hakkmr lslami ideolojiye dayand'nrken, nas olur da,devtet geleneg' onlafl laik olmaya zodayabilir?
Y. Kiieiik, bizden, Olmanh toplunu feodal bir diizen-de -hadi Y. Kiiriik tabuletmedia igin Ortagal'da diyelim-ve bunun sonucu dini ideolojilerle cevrili bir dihya.la ya-Frken, padisahrn, dolay$'yla onun bawda bulundugudevledn, loplumdan bagrnsz olarak ve aynr zamanda la'iklil' zorlayen kendi icsel yaplsl il€ lar olabileceBini ka-buletmemizi istemektediii bu miirnkih delildir. EBer bumihkiin olursa, siyasel ve ideoloji il€ :oplum ve devletarasndaki b iin ilitkileri reddetmek gerek@ektir.
Osm.nhlrrdin mirls "aizerklik"
Y. Kuctlk'iin Osmanllk konusunda bir ten daha varIi bu rer henuz Ormanlrcrla' tarafrndan keifedrlem€tni'-tn. Y. Kiirilk'e gdre, Tilrkiye, iiniversne dzerkliEinidol'ruda. Osmanhlara, Osmanhlann bedlese ve ulema dil'?enine, dalay,sryla geri anlayDrna borg)udur.
Y. K09uk, unilersile ozerkliEine kari) olan iktidarlann,Turkiye'dekine b€nzer bir ozeikliEin Batr'da bile bulun'lnadrErn sdyledikl€rini belirtiyor !e "b0yuk dltUde hakholdukladtu kabul etmek serekiyor" diyor. Tiirkiye'nin Ba-tr'dan daha ileri b; (jzerkliEe sahip olrnasm ise, doEru-dan. Osmanh diizeninde ulemava venedreselere aamnanayncahklardan kaynaklandrgr ileri siirnyor (II,449). Y.Knciik yazmamrs ama biz ekleyelim, OsmanLlar bu ko-nudaki anlay,tlannr da terare dayandrtyorlar.
Y. Kiicijk bu iddiasmi Ziya Gdkalp'in birtiirindeki birdizqi yorumlayarak "kanrilanakladtr." Buna gore,,4r'frpd'dati durumu biimeyen, bilmesi mumk0n olmayanziya G6kalp, siirinde iiniversne dzekliEiri savunurken, Os-manhlardaki egitin sistemini ornek alh\nr. Bu kadan,Y, Koriik'0n gdriitii igin h0k0m vermeye yetebilmekte-d i r .
Ziya Gokalp, Y Kiiguk'iin ahfLyapamk lorumladEr ikisiiri ("Halife ve Miifiij" ile "Darnlf0nun') I98l )rlnd4Dariilfthun'da itgreimenlik yeParken yazmDltr' Z. CaFkalp, bu liirlednde, bilimin iinivesiGde serbest olmasmrve univeAir<nin yonetrrledni kendilerinin r.rmes'ni s.-
Y. Kiiciik,kendisinden 9ok emin ola.akj"bir kez,ZiyaAlrupa'I bu dlgudebilmez" diye yazryor (11,449). Y. Kii'tilt bunu nereden grkarmrt, atrllamamD. Oyle anlag r-yor ki, kurguyagdre, bdyleolnasr gerekiyor. Ancakger-'gekler 6yle delil-
Y. Kiigtil'iin bu konudaki gdsterebileceEi tek kanrtr, !a-nwz, Ziya Cdkdp'in Avrupa'ya Sitmemi! olmasdtr. Y.Kn9nk, bundan, Ziya Cdkalp'in Avrupa'yr bilemey@eEi,dolayDryk nniveBite dzerkliEini d€ ancak mdrese siste'mine baka.ak savundugu sonuotru gkarmaktadrr; ciddibrr tez olarak ileriye siirmektedir.
Ziya Gitkalp kitap okumuyormul Otuyor, hata, Av'rupa'daki fikir harekealedni kitaplardan izl€yerek ddre-niyor. htanbul'a selmeden once S€laniklc bulunuyor. Se-lanik, o donemde, Osmanl lnparatorlutunutr Avrupas,degil midir? Bunlar bile Ziya Gdkalp'in, dzerklil konu-sundacahil olmaddmr Sostermeye yetebilir- Ancak, bun-lardan daha arrk olguldr da va.d'r.
Ziya Gdkalp'in l9l3 y rnda "lcdmaiyyat Miiderrisi"olarak girdiEi Edebiyar Fakollesine, 1915 yrlrnda selmiltaD l0 Alman, I Avusluryah profesdr 9al$ryordu. Yani
26
rasi3inin ciislenmeye batladdlru belinivor' MerL.z ile tairaarasmdati mocadele riddetl€ruvor, Bizan3 devleli ic sava5-. aE$ndaki m0cadele liddetl€niyor, BizanC devled iq savallarla s3rsfu hale 8€liyor. Marksist vorumcular bu olavr
. d€vlet feodalizninin ozel feodalizm haline gelmesi olarakreletkeiln, bqitn yo nculsr Bizr s\n l0 ve ll. vtlztl'
Tezler'e core. Osmanhlann devl€ti vOnelmek iein vap-r'klan b0ri; is, "rakipteri birbirine knrsr kullanmak"trr(1,35?). Osmanh sarayrnda Bizans'u oldulu sibi b-zr''Daflil€r", 'rakipler" !ardr (ll,26l). "Parnh. UslU Pa-disaha d05€n. bu rakipleri bn birlerine karA kulanar ak car'kr ddnd0rmektir.Y. K0gtkst na5matan bulandrrd8 -kendi ifadesiyle br'
birine "brlattrdlb'L itin, b0tUn bu "Parlil€r",'tatiDlcr" toDlulnsal bir zcminc oturmavan, Bizac la tt-le olduEu igin Osmanhlalda da olmus sruplatmalar hali-n€ aelmeki€dir, Smrflar bir kenara brakllsa bil€ Osmanhd€v:l€tinin ieindeki kalsalar bir kenara brak am.vacaFn'dan, is, Bizada havale edilerek loziilmek bieniyor.
Bir kere daha sornak gerekiyori Osmanldarda devletbdyle diyelim, Bizans'taki "padilea', 'rakipler" de migdtr€n zembille inm\ Hklidi yaralrkluds?
Y. KucJk, Osrnanh devlelini, kendisi iqin pek kolaya(rklanrr, takat baJkalan igin "pek anla'lmaz ' bir halegeririrken. shrflann usr0ne, dolayrstlla toplumun ve ta-
Hlll(srr aerth
trp,"Don
Y. Kngiil'ter Osmmlrc 40"I,!ik O$nlnl !r"
rihir dDDa grkarmakiadr.
| 'i;;:;iil
iiiii"f"ii r:iiti.,'o*, "e riirrrsin Ana-i dolu'ya ayak bastrklafl ll. yo?)rldaortaya glan bu lab-i lo, Bizantrn sosyal ilitkilerinin aynen raklidi vc El(iarr
rezi ile Osmanr fmdalizmini t 9 v0zvrla tatrvan lezin bir-birine ekl€nmelinde boytlk bir problem oldulunu onavakovmaktadrr.
edruld0!! sibi, eger Y. Kutfik'!n 'ddia eLtig' sibi. Bj-zansln Torkler tarafrndan sordurolm$i sdz konusu tse
' T0rklerin de strf bu npdenle bile, feodal bi. toPlum ol-I
't nalan g€rekiyor. Bu bile samnzY. Kufuk"in bu konu-: . daki but0n iddialan , yorumla.,nr, "kannlan"nt hava-
da brraknakladrr.
Yr{ngti}'nl bllme krtl|sr. _., ..
: ve onlann selfi durunundaki koylule.in varhlm olmaz-sa olmaz yapan yorumcula. bile. I I . yozyrlda Bizans top-lumunu n ,€rsiledtti manzara k art$'nda, hi9 tekinneden.feodalizm niielemesi yapabilmektdirler.
loda leodol bi. yaptyo <ahip oldugundan sn{cetitnete'ritin cok keskintettiqinde henlikndi et.
bu o kadar ac*tu ki, f€odalizn itin birevsel bevl€rin
"Pek ;ollatrmry!tr devl€f (iirii
;rn b€firieyiciiili sdlBelenirse, el*,n simflar ortailan vokedilirs€, loplunun ydn€lilmesi de kolay olmalrdr.
1 r q
fttihaictlardan da once, Yeni Osmanl ardan baslaya-rak, melrutiyet isteli feodal rnutlakiyetgijige karyr miica-delenin motoru olmugur. YeniOsmanl ar, padjFblannmudakiyetqililine, Tanzinat paralannh tepeden nmecLliline karq rnocadelelerinde, daha ilerl smflann tems[cileri olarak ortaya 9tkirkladndan ilerici bir rol oynamrilardtr. Bunun sonucu, tarih, Y. Kiiguk'iin iddia €rliEi gi-bi, Tauimat'lan sonrasiirekli *lnlarak vegider€k yumu-sayarak deEil,lam tersin€,her d mdatoplumun daha daderinlerinden kabaran yeni bir dalgayla daha daseliFrekbu adlamda giderek daha da ladikalletetek ile emiitit.
Y. KU!0k'0n bijtnn lersine tevirme sabalarma ragnrr,agrkhr ki lL Meqrutiyet l. Metartiyetien daha ileri, dahak6kli!, bn adrmdr. 15C )llhk miicadeleyi arlastna alanCumhuriyet, "en
8e.i" olan degil.x t/e/t olandr; cunhu.iyefte yakrn &rihinizin en kdklr ddnnsnm! eerqek-lestirilmhtir.
Ozet olarak, "d€rkeziyeligilik ilericililtir, Il. Mahmulve Tauimat merkezi devleti kurnak isredigi iein ilericidir"tiirunden birmannk yiirurmenh hi9 bir ciddi temeliyok,
I I . Mrhmui 'un "Jr lobenl tEi"
Y. Kiiciik diba da ileri gidiyori FranrE devdrnindekiJakobenlerle karrlatttrarak Il. Mahmttr'\\ "en denokral"
FransE Devrini nedir, Jakobenler kimdir; hansi s!mr'lai ne icin savatmaltadr? lI. Manmut idmdir, ne igin mii-cadele eimektedir? Y. Kn9iik igin boyle sorulau hi9 bironeminin olmadEr anlarrlyor. Onun icin, Jakoberlerinde ll. Mahmufun da "ditrardr" olma.lan ydiyoi. Bu ben'zerlikle, Y. Kiigirk, Biiyiik Franss Devrininin zafer taclnr, Il. Mahmut'un ba$na lakabiliyor.
Y. Ku9ok, Jakob€n karrrtlan JakobenliEi nas tatuin-hyoma oyl.cc kabul ehir. Kuqkusuz Jakobenlik bir avuqsegkinin tep€dcn inrneciligi v€ bu anlamda aliktatorlnEiidegildir. Jakobenizm, Fran$zDe\timi,rde ataEdan tuka'rra deddcitlin t€zahurudiir. Devrimi, kendi smrfsal r!karlannln otesine crkarmak isteneyen burjuvazinin sagcrkesini Jiroden'f€re karrr krcttk burjuvazinin hilk i^si-yatifinden yararlanarak, gerici srnrflar)n qiddetinir dev-rimci bir tiddetle alt edip devrimin daha il€riye gajtnrill-mesi, daha koklqtirilmesi ist€gi ve mucadelesjdir. Jako-b€nler. FransE burjuvazisi(in en dewinci\e en cunhu-,.ierqr partisidir. Diktatorliik ya da iiddel yanlNr olduk'lannd.n d€Eil, bu nitelikleri nedeniyle, aym zamanda, e,,adikal !. .n demokrat gncu krnsil etmitlerdir. Radika-lizm, arahdan yukanya devrimcilikle geliFez, tam tersi'ne bu olmsdan radikalizn olamaz-
Ote yandem, II. Mahmur, ne iddia edildiAi sibi bir "ay-drn", n€ bir kueok burjuva ya da burjuva, ne devrincj,ne de cumhuriyer9idir. Y. KU90k ne kadar silikletrnnre,ye talDrsa 9alDsrr, Il.lMahmut'un karakrerini belirle..en
' 0retiln sist€mindeki vc loplumsal plandaki konumudur.Bu bakundan ll. Mahrnut, hi9 kuekusuz bir fmdaldir, hemde nerkezi feodal snrfrn, eg€mer $Nfn baqrdtr; Fdirah-tlr. Nc devrimci ne .le cumhuriyetgidir; ancak bir /eodal
Jakobenizt! ile II. Mahmutarasmda nesmrfsal olarak,n€ ideolojik olarak bir baElann kurulabilir, benzeftirmeyoluyla bil€ bir iligki kurabilmek momkor degildir. II.Mahmufa radikalian, demokrathl vb. bn yanaiironden-lik bile ltklenenez; bir benzetme yap,lmak gerekirse an_
2A
cak kralcrlara benzetilebiliIl. Mahmut'un bir radikal ve demokrat degil de bir fe-
odal $lahatq olmasr onul bir gerici oldugunu mu sosle'rir? IL Matunufun ideolojisi, eylem ve davranDlan hak-kmda bir dege.lendirme, ancak, karflsndaki !tuflarla ilit-ki igindelalternatiflerjyle kantllaqtr arak vapdabilir.
Eok sen€l olarak s.jylen€k gerekirs€; Osmanh lmpa-ratorluEunun serilenesine ve feodalimin 9iirun6ine ba&olarak,daha 17.yijzy dan ilibaren merk€zi feodalite igindclarkh egilimler eorulmeye batanmDhr. 18. ylizy a gelin-diginde, Barr'ya ydnelen reforrncu bir eEilin siderek su9-(nI Len. bulln t "Ltrr olarar srderek Latrla.an \e en ufak
bir yenilige bile dire;en muhaiazakar bir egilim rekillen-nltlir. Tarihi olarak heniiz yeni srrunann gdriilmedigi, }a-ni yeni !e daha devrinci allernaliflerin olmadt& bu ko-sullarda, cLiruyen feodalizmirslah elme eAilin' kart(haedrc r:rihi 6r olumlulug! ifade edebilir' Il Mahnul'a .bir "ileficilik' izafeedilecekse, Jakoborlerebenzegtjrile-fek degil, bu kotullann cd?irmlenmesiyle yap'halrdr ve
Feodal reformculuEun en ileri temsilcisi lII. S€lim Y.Kucul t r i rddia et r ig i s ibr
"Fran( t De\r im'ne *mpat iv-le bat.n a).lrn bi' demol'rat degil, reodald€vl$i dz!-rc dokunnodan :-slah etmeye ve yukardan atalrva gut-lendirmeye 9al{an bif paditahtr. Bu )roriivle' Osman} fe-ddal reformculupu Flansrz D€vrimi birvana, Prusva tipiddniisomle bile iryaslanamaz- Buna ragnen, III Selim'o srinierin alternatifleri itinde olunlu olafldtr. Bundan ileriher niteleme spekiilatiflit, temekizdir-
ll- Mahnuf un feodal reformculuEuns yukletebilecekolumluluk, IIl. S€lim'e sore biraz daha sdlselidii ll Mah-mul'un tarsrsnda, halefi olduBu vI. Mustafa'nnvobaz-hb ve en geri feodal smflann siderek gidd€tl€nen nuha'lefeti vardrr. II. Mahnul, bunlara karqr harekete gec.Fken vesericiiiBi krarketr, kuikusuz, olurdu bir rol oyna'nDtr. Ancak. bUtiin bunlan yaparken, ideolojisi ve proS-ranr merkezi feodal devleli eiiclendilmektir' Bunun kar-vsnda ise. artrk daha il€ri tarihi alternadfler bov atmavabaslanrsir Balkanlardaki ulusalo eeliweleri emeveqaltlm,kendisinden daha yiiksek bir reformculuEu temsil €den r.a_valah'yr engellemek isleyen de Il. Mahmut'tur. Bununlabirfikte feodalitenin koyu 86jci kanadm ezerken, kuth-suz bilmeden. daha ileri larihi ahernatiflerin gelitmesininzenjnini de haarlam$tlr. lI. Mahmufada bundan 6ted€bir "ilericilik" izafe etmek temelsiz olut.
Y. Kugnk'iin kategorik ve analojik manng' i9inde aslaanlayarnadrb, her ilericiliEin nutlak de8il, belli larihi gart-lann iiriinn oiduludur. Hen ideolojisi hdn de smrfsal ko-numurla 9ok allkt[ ki 11. Abdiilhamit, 11. Mahmut'tanelli y sonrasrnrn, arnk hrihin daha ileri altematifi olanYeni Osmanhlaih onaya a*lrF koqullafln IL Mahmuf-udur te artrk hic bir olumluluk rasrmamattadtr
Burada rtnemli olan. ellj yrl drce, belli bir "ilericilik"yiiklenebilecek bi. dijriince veya eylemin, elli y'l lonratikorullarda tekradanmasrnrn gericilik olabileceginin kar-rannasrdrr- Aksi halde, Y. Ku9'lk'un yaprrgr sibi,II. Mah-nut'u iler'c'lik i€ ozdejegtiren ve ornel hale Setiren bil an-IayD kagmrlrnaz ola.ak, IL Abdiilhamir'i de onun yanmagelirir. Nitekin, Tezlelde Abdiilhanit "rdtfr"kinliliyle(111,392|, "biirtik bi. Osnanh rcJomatb t" (ll,5l3) ola-rak Drtaya rrkmakt3dr. Y. Kn9nk, bu iddiayr, eanki yenisdyleniyormu! sibi, dEiinerek ve purlan nasrl ktrdrE mtri,rneli olarak ilan etnek$dir.
"Ziya Bey"in 9€vr€si Atrupa'y iyi, hem de tok iyi bil- Y K]'l9uk'un onemli yin elsr,€rihin motofl olatak,- ncsi iqin yeleri kaddr Avrupa'ldr. Bu flrada di!€r fakul- iir€timin gelitm$inin b€lli a$analarma denk dilgcn $ t-
telcrde l0 yabanq profesor daha galDmaktadrr- Bu pro- sal 9€lirmeleri degil de, bundar lolut olarak merkez-' r.r?t'Ift 7iw, al?tkrl^,in ririveii. ?ir.rtlitini .rurndn- merkezkac celismesini kabul €tmesidn.lesdrl€r, Ziya Cokalp in, onjv.nire dzc.klilini 3avundu- merkeztac celitmesini kabul €tmesidn.,u l9l8 y nda da Daritlfunun da bulunuyorlar. Daha Tarihren. et€r bilins€l olunacakla. merkezivetcilik ile-l9l5y rnah, Ttlrkiye de 62crldiledoFu r' ciddi adm atr' rilik, mertez karsuhh va da adem-i m€rkeziviciiitr !cri.[yor. Dadlfitnun'da bilim!€l oz€rklilj latunar ve univcr- titrir cibi sonucdr s-ka;nat miinkun deiitd-ir. M€r[ezi.[yor. Dadlfitnun'da bilim!€l oz€rkigj latunar re univcr- tirrii gibi sonuclir ei"inii .ii"rr," i.liia'i'.'Miiiu.srr. scnaroslnun xunumasrn, xeNT s€gmle Eoarrna 8€- yereit'Ein de merleziyet karythlmrn da olumlu ve otum.lrntmesrtlr rsteyen br '-mazoata nanrnnryor' l'u maz- soz roller oynadrllan larihidonemler vardrr. Bunun icinbatada Ozerklik, Univ€rsirelerin "hayah alemde", yariOs- ba4 ki\rastara bakmak. benzerlirmeter vaDmak ved;e.manhlarda d€lil b0tun d0nyada -bunu o yrllarda bau d! merkeziyetcilik ve merkez ka'srrlqmrn n;sil bir r6Dlun.yc rnlaqial( ser.k iyor. varhk ned€ni olarak savu_nuluyor. da, hansi sinr flann elinde. ha;si k;rullarda onaya crhr-:'.li:P'tyi"i"Ifi'J: f ilill'"f 'i111*,i!*flilill- i':t rriTki'"'tl :tctlr!ll,-r.q"s':r":lt r"'l-"M6zb3E-' n altrnda Ziya Gdkalp l€ blrlikle, Aergstra- Em arattrmak; nas uygulailyor, nc sonuqtara yol agr_cssar, U, Ja'(oDl, Lenmann Haup( vo. gl yaoano pro- 'or sorulannr sormakl toDlurnsal silclenn kar$hlh ilis-fc5orlcrin de imalan bulunuyor. " Maztaba" tan'tmala- kilsi icinde ve trrihs€t bir sdreetk;bnrr e€vresinde eienn sonunda hazrlutyor. l9l9 yrhnda. profesdrl€rin is- almak se.ekmekredir. yokse. si'di sor;eAi;. insan ,lur-lckleri dogrul!usunda Dar0lf0nun'a dzerUik ratun'yor. fanda;!neccim" misali. kolaytrkra ruzaklara dutebilir.
lhdcltll n|treif.edrrtcllik d.D.f dl Osmanl'larda ne*ezi. ototneti, avn' aTtamaea-
Y. KUtlik'Un Tarih'inde, tlrih garkrnu T0rklerin he- mam'sl|r. Bu nlvedaha kurutusla vard'r ve feoda] iliski. ^6lllen hjf bir kaf k $f olmadan adels, kenditiqinden dutlJ,e- brin-derint€smeli, m€rken teodale'in g0gtenneline ba!. asi bir yazgr olrnakradtr. llk kez II. Mahmul, bu yazSryr L olarak Y'ldrnm Beyaz't don€minde iyic€ biqimlenmit v€ -
I kian -Liriolarak
ortaya rrkmak{adr. osmantt merkezi feoital devl€ri Farih ;;anr;da €n ot;unlI. ltghmut'un dftesinde IlI. S€lim var&r. Ancak, lll. noktasma ulatmrttr'
, J€lim, h€r nc tada!, FiansE ihtilatine h€p dostga bakan Merkezi devler, Tezter'e sor€ kapiralizmin ve fl;d€m_tI,rte),eolurcuve;emokratra"tavurarirsJii,saii;i a*i.ii""i",ir"iii"';tu"#;ilil;;:V;il;';;;;;besrekar bir "aydtn" ised€, cok 6n€m[ bn zaanar eksikli- Farih'in kaoiulizmin rm.itcit.ri nr'r;! hn'tcrn d;hibesrekar bir "aydtn" ise d€. fok 6n€m[ bn zaanar eksikli- Farih'in kapiraliznh re;sitcileri okr;k modern dei,l€tii.diri "yunurak bir kiriliBe" sahiprir (l, 142). Bu yuzd€n daha 15. yuzyrLta, Avrupa'dan rok dnce kurmul otmati-,g:*:"r.*lTT:Ir:::ghysgm-yiririy^o-rverurki. "E:TII"-",!1"!-..;: . ..:..,::,liriyor ve Turki- fl g€rekmekledir.
tuyor. Tarihi olgulara bak'lrrsa tok senet olarak tuntarr soy-ders alryor; .?cr- lev_ebiliriz:osinadrlmparatorluEuku.ulurk€n, merk€zi-
. y€'nin ")02 y kayb€tmesine" neden oluyor.ll. Mahmut, I. Selim'in sonundan ders al
.;;,;;;;;;;;,"t,;;X:"ii,iii''iiiJi iii":ilrilr";:i- vdsirit.esitihi eokdnemtiv€otumr!bir.rorovnam$ir'rini ret baina delisrirebilivor. Bu niretikterivle. y. K0- bu eg'nm reooar urerm rngxr|ennr oenntErrrmDrtr. Bu_ci*.un raisnindiri. buldnhre ornek ora6it;cek bir nun sonucu rnerke.ayerci tik €gi[mi suftu bir reoda] alev_.,avdu.. halirc lelebitivor |.r onaya gxmrtrrr. Ea{anSrFa orumlu bE rol oynayan
; _,.'.,- .. -,._._:--,..,
-.-,--.-_--,- ----,_--,_- m€rtrcz'y.l9itik, daha sonra, loplumun setilmesinindntinde ayak baF olnaya batlam$, nerkezi devlet k(ry-Itntn yenider 0reaim kotullanm zorlagtrln btu rol oyna-lrn$r. Bir amanlar kurulotun ve git9lemenin moro.u olan -mertezi fcodalit€, bk zamaD g€lmi5, toplumur freni ha-line g€lmi$ir. F€odalizmin qdziilmesine batl' olarak lmpa-ratorluk yeni bir ddneme girmi!, bu kez feodal merk€zi- iyeqiliBe kary gilql€r olurnlu roller oynamala baslamDlar- _
:,x f 'iffi :H'."#ilil$*11",:il*i$fldxtif'JJ: osimi. giderck, loplumun m ileri ve en ge[imi5 kesimi ha-Iin€ gelmigdr.
Bilindigi sibi; Jdn Ttrrktei vi lttihatqlar Seladk sibi, Iticaret bakmniian gclirnit, tultiirel bakundan Arrupa'ya.-enacrk birtarrakdrindekoklet€biliyorlarv€buradan fe-.' .odal rncrkcziietgilEe karfl m$cadele €diyoilar. Bo a9dan,diEerlerindcn ftkh olarak ':adem-i mer*€ziy€t'l dn rcnPrens Sabahattin detil, almr zamanda itlihatr ar, daha .sonra K€malistler de feod^l me*eailete karttdrlaiBlu.-n. kar;rl* burjuvazinin merkeziye4iliginden ve eselnen- :liBinden yanadrlar. Prens $bahat in'i o kosullada seri-ciyapan, Y. K0f0k 0n sandrF gibi, merkrnyd karfrdtrya da barka kogullarda p€lala demokradk bir c6z0m ola-bilecek adem-i nerkcziyeli 3avunmasr degil. yafl-sdmurgebir oplumda serck ic ve s€rek$€ dl9 korullar aqs'ndan
bcn cslirilerek ScnelEdrilen bu roDu.a gore, ilcricilcr, Y: cmpcryalizmc kart mili getitmenin dne q*hb bir ortam- . .Xoc0k'e 80r€ "il€rici aydrnlar", ne kadar gok diktaror- da. sonunda kendisini Vahdertincilikle birlelrirecek birlok uygulayabilirlcrse o kadar cot demokrat olabilirler. yola girmig olmasnda,. karqr epbede katma5rndadrr.
II. Mshltlul 'termsye"ye ksrsrl
Y. Kiitiik, arada durarak ya?drklan ve iddialan goz-den gegirnek yerine, soluk almadangirmekr€ lsrarermej(-tedh. II. Mahmut'unmutlakitericiliBini kannlayabitmeki9in, apatrk spekiilasyonlara bawurmuli onu.,sermavr..-ye kartr kavga erthmig.
Tezler 'e sore. ]eniqer i l ik batrbas 'na s j lah l bt r eu9 de-lil.
"/aman'na lore bir refnrrc kerir,idf ve sermaye kesi t in in s i lah kul lanan bdl i im0dir . " (ab9, t , l8) Y. Kngukbu lddiayr buyiik bir kesif ve tarihin rahliljnde cok oren-li bi. anahtar olarak, brkrrflo bn biCjmde. defalarca !edefalarca tekrarllor.
Y. Kijqnk'e gdre; "semare geticidit" lt,tt). Mantlkaqkhk kazamyo.; lermaye ger'ci oldulundan, sermaye ke,\ in i o lan ren 'cer i l i I de Ber icr l8 in br?r o lmalrad
tez.le ide lL Mat 'mut )enicer i l i6 i o(adan la ldrnr ten sr ! icr .liEin kaynalna, sermayeye karlt m0cadele €..iginden dev,rimcilerin .le hasr olarak temayiiz ediyor.
Uzun tart$malda girmeden kesjnlikle belirielim kj, Y€-niceriler bir 'termaye kesitj" degildiri ordudur.En bozuldukla donemde bile, sokakta ralrctl* yapmala , ufaklefek ticaretle, tefecilikle ugrarn rlan o'laln bu lneligi,ni deEiitirmemirti.. Yenicerilerin reformlara direnmeleri-nin esas nedeoi sernaye sahibi oimalannda delil, tam !er-sine sennaye sahibi (kapilalist) olamanalannda, cijken re-odal diizen(n en $lijLmit! EiicijL Dlmalarrr,da re bnlnn 9r-karlanntn €skildiizcnin, aynen sijrmes'ne baEL olmasrndaaranmaldrt. Yenieeriler sernave sabibi kesim olrnak biryana, fokute bagh olaraksiderek feodal dozenin en alrlna itilen, giderek yozlagan, benzetme yerirdeyse feodaliz,min lumpenlerine donuten, degitimin bai hedefj halne e.-len bir gotr0r. Bunun bdyle olduEunu Y. K0tiik'0n kita,bma aldrh veyenigerilerir s€rmaye sahibi olduklanm ka-nrtlamak ieh kullandlgl uzun alht'lardan da anramax
Feodalizmin cozulne\ine ve kqi!eli-min eeli)me.inebaglr olarak, ekonomideki irlevini giderek yitiren ve buyozden eelitmey€ dnenen srnrflar, esnaf ve zenaarka.largibi, kuEkusuz olnuttur.
Osmanh lmparalorluBunda 19. yiiz', da €snafm retorm-lara kartr direnmesinin nedeni de, kuiklsuz,'termaye"sahibi olmasr delildir. Halta tam lersjne, Osmarh lmpa-ratorluEuun en buyuk so.unu, s€rnare sahibi smrfr. oi,mamasrdrr. Scrmayenin gergekten ilerici bir rol oynaya-ral f€odalizmi gszdnEii kotullarda, feodal lonca sisteni-nin direnmesine bakarak, buradan 'termaye gericidir" !ii-rtnden bir 8en€Iemqe u)atabilmek aDcak Y. Xijgik'linbaqarabileceAi bi. mucize eibi goriinljyor.
Eger sermaye gerici ise, Bab'da kapitalj?me olumlu birro ly0klemekdehigbi rzamanmi imkt tnolamd. Oysay.KttCuI, kapnalzmin leodalizmi ezmesinden ilericil|gin trLIe.lerini tiiretiyordu. Kateeorik manrrk, bir adm onces(tylmeni, bir adm son.a farkna varmade reddetr,lor.
II. Mahmut, 19. yiiztllh Osmanl bpl'inunda, 6Ee. ser-may€ye kar't miicadele ediyo6a, hitkuqkusuz, serici birrol oynamaktadr. Y. Kiitilk, II_ Manmut'unilericiligini\anllanah i$erk€n onu urihi olaral gerici konurum dU-
II. Mnnul'un "lrikligi"
Y. Kncnk iddialarlr kanrtlamak ulrura tarihj, gergek-ten, ah-nst €tmekledir. T€zler'de, dernokratLk iafirgma-
lrndan hareketl€, I I . Mahm \t'\tn tatihimizii en ileri laik-rdxerr.isi oldugu ileri siiriillr,],ekredix. II. Mahnut o ka,dot laiktit ki, Atdtiirk'itn ve Kemalistlqin la*liqi bib onunta tnda ctlsede kalnak|adh
Y. Kijciik a{*Ca ve defalarca yazmE; II. Mahmut ye-nigeriliEi orladan kald'fl .ken, Yenigerilerin rarika! olanBel(lasiliE€ de sava; agryor, rckkeleri kapadyor, yrktrryor,hr.l'nr alanrayrp Bektali mezarlanm rahrip erti.iyor (I,144).Y. KiitUk de hrzr alamayrp, iki kitap sonra, IL Mah.mu!'a JalnE Bektati tekkelerini deEil bitiin rekkelcri ka-patrlrrntti "Mahmut biitiin tekkelefi kapotr." l\1,507)ll.ltahmut, aynr zamanda, Rum PatriEirive dnde gelenbir 9ok Fenerli din adamrnr, Palrikhane'nin dniinde asr-yor. Y. Kiigijk'egdre bu Turkiye'rin bir daha cesarq @e-meyeceAi bir cijrel oluyor.
9u olaylar, Y- Kugiik'iin hiiklm verm€sine yermig;"Mustala Kenafin dD? tepti% Mahmufun t€pkisinebenzenekle birlikte, Marnut'a sarc sotl detee hotf kaldLKenalizn, din kuru,nuna deqil, dinin bazt kurunla nncephe atclt. " (abc,l1,56l)
Y. Kli9iik, bu ac*iama$ iie, iaiklik, din, din kurunusibj kavramlan iqedk deEigikliline uEratmaktadr4 Teder!de la i lUt d insel l ik . d in ie l l ik ke la ik l ik o lmustur .
Bektarililiezerek, Patrili asarak dir kurumuna cepheald,& sdyl€n€n IL Maimut, dlene kadar teokratik bir dcv.)etir balrnddr, arn amanda bt M$,.vidir. Yani dinkurumunun karrrsnda degil, ieinde, hatta batrndadtr.
II. Mahmut'Lrn M€ll€viliEi basit bn inanc meselej d€-Eil, bn devlet politikasr sonucltdur. iL Mahmur, Bekhgi-lili ezerker, MevleviliEi, d?rtetin Ba]ni tesml taika! na.
BilindiEi sibi, Yenigerilerin tarikatr olan Bektarilik hiqbir zanan Mevlevilik gibi bn devlet tarikalr haline geln€,miitir. Hatta tam te.!i bir gelitn sdz konusudur; kdkUeski Batlni anla$lara, Babailik'e dayanan Bekt4iligin Os-ma$lt ladiFhlarl larafndan kendi ordulanDn resmi ta-rika! haline getirilmesinin arkasmda, halk kitlelerinin fe"odahzme kartt yumu)aulmarr, gogebe Tiirl knlelerin is-yanc' karakterinin knlmasr ve felihfilik igin onlarm di-na.rizmleaini devletin yamna elmasr gibi amaglar soz ko-nusudur. Bunun 6.esind€, Osmarh paditahlad, esas ola-rak, sunni karaklerlerini hep korumurlur; hic birisi Bek-tasi tarikanna katrlmam$nr.
ll. Mahmut'tan sonra Mevlevilik bir devlet toresi hali-ne gelnirtir, Cumhuriyet'e kadar padiiahlar,bUytk para-La! bu devtet tarikatnl kat mtglardr. A!'nc\ lI. Mah'nu1, "bolth tekkeleri" kapatmamDtrr. Fetfaya dayana,rak ve larikat geyhl€rinin de olurunu atalak kaldrdlb B€k-laiilerin t€kkelerini, baqta Mevieviler ve Nakribendiler ol-mak uzerc dtcki tarikatlara baE$lam{ltr.
Rum Pa.rigi ve Fenerli din adamla. ise, bir din kuru-munun bagrnda olduklan yada di,?se/ bir kalhlmaigindebulunduklanndan, degil, esal olarak, Yunan BagmsEhkSata ntdest kledikleii9in, astmdardrr. II. Malmut, bueylemi ile Yuran halkrna, Balkan uluslanna ve Avrupalya gdzdaF vermek istemiltir.
Bu rlsulara bakrlnca,ll. Mahmul'un laik b; yonetj€ioldt4!, din kurununo cephe aldrEr arla soyleftneyecegisibi, tam tersine, devletin dinsrl tutumunda bir daralma-
IL Mahmufa kadar Osnanl padigahlan esar olarak,larikd!]ar iistii kalm$lardr. Alevilik ve Bannl kdker i halk
29
hrikarleri baskr alr'nda turulLrrken, Bekla)ilithrikarleri baskr alr'nda turulLrrken, Bekla)ilit g'br evsl-lcitirilnjt Batltlt rarikatler. Sonni kokenli larikarlcdnhep-
:i:r.l} lSlti' -"9i9i'i:. ?.111 ;:T:l'l'j'r,:9,:11 1:': $nda bir tercih-yapnam6rr. Tarikarlerd€n birisinin dev-' lelin gayn resmi bir dins€I kurumu haline getirilrnesinin. : rarafrrlk ftttiikr$n'n tertedilmesi. anlamrra lelecEi. bu. taraf$zlfi politikasmm terkedilmesi, antamrra gelecegi, bu .. baglan{ta d€vbrin Sitni iarikatler irinde d€ taraf tulma-
su n devldin dinsel anlayrslannda bir dardlmarro ve ba!-nazlasmafln me)dana selmesi.olarak degerlendirilebile'ci8i, ciddi olara'k ileri atr0l€bilir.
Ayn' rekilde. Rum Parrilinin asrlmllr olayrda, Y. K0-' c0k'h iddia €ttiEi libi ciir*li bir ilericiliti delil. lam ts-Tok'0n iddia eLriEi gibi ciirfli bir ilericilili deEil,lam ter-!ine, Osmar& loplunu icinde giiclenen ve (a'it'i olarak il+riyi t€r$il eder !1tiraLlr,ga kary feodalizmin gazabrnr, ay-n zantanda ra'nu .lkl|,l,aa Sdrlerebiiir. Bu gerqet,en, ct.retli8azap. ancak Osmanl' nrn teodat ,.hoi8orijsu..nnnamk sona erdiBinin ifad€si olabilir. qunk[ o feodal.,hor-gdru", 19. yUzILn donyasroda, amk toplumu bir aradatulma tonlsiyonunu y€rine geLirsnemekredir. Bu baElam-da, ll. Mallnur'un Fh$nda, lai* bir kirilik bir yana, birdinsel ioler{nstan b'le fa?laca soz edilemez.
' ' - 'Irarihsel olgubno biraz irdetenmesi, meiar ratr kumaklalail olumrnayacaFm Bosr€rmektedjr. hger, bu olabilseydi.Tork tarihinin en b0yuk laiki ll. Mannut deEil Yava2 Sul-Tiirl nrihinin en b0yLlk jaiki IL Mannut degil Yava2 Sul-tan S€lim olurdui Cttnku. o mezar ta$ krmad'. can! Ale-
bir dirrlk ve co:luyla ayaEa kalkmaya barladrEr bir toPIumda, iyice ciiriimur bk leodal imparalorluEu alakla lul-maya qalrmr), acr !e amanez yazerr bastan cil;lmit birru agedya tahramant gibi, kata bir yalArya lary qlrprnm$-Ilkarrrsrnaafi
eucleri ezdikten sonra, iktidsn ve dev-
;;il r"ffi ;fi ;;;k';J;;, ;i;ii;';i;;1 :yi;elli lene dnce bi. ll. Mahm'I'u )ara(abilmit olmasr d€-gil, esa! olarak, 9a.€siz feoilal$lahote rla kart, a5a!r-, . :
ro nr:n bir yrizrrl once Rulya'a'a yaprrgrnritg. yuzy'tdun-;;;G;;ili#; ;;k#r",iiii'iiilili ii,iin#i iiii
dan gel€n, yeni ve burjuva denokralkri; Yeni Osmanl an, Jdn TurkleriJon rurrhr:,-nrerrutiyi;iiii ii
.sid.r rul,fu ioe-trnarolan ve Kemalistl€n ortaya f'k{tabilmit olmarnda
Tanzl
nal6rle. bu har€kdin ,rnl.,/ie bir iq gelitmenin, iC dtn4-nal6rle. bu har€kerin ,rnl.,/ie bir iq gelitmenin, iC dtna- 19 pazafln gO*mcsi ve daha fazla drr fiapitatisiK ac -'':::-::l:l_.::d,l::i:_-:l-TT::::1ii ll'l:t rni:i].:":]i.H:,f i:rr;::**lii*f:r3-|19Tra2i;r,ar't tttnttyk rq dina,nigr, $'tiru olani gdrco *apiralsr gclilinini:n, avni ".t"d fi;:iG;;t;dcFrlcndirncl.re kadfiak nas nuokundegibe. Y. Kt letmesntn.nE lknmefi olmu$ur.q0t'0n bunun t3m karg$un 9/,�kaldtb t mt jle ic tliaantl? Kuskusuz, Tanzimat ne Ban'la zorla kabul elririlmis-iddialrna kahlrnak da mUmtih delildir. tir ne dc Ban. bu progxamr, srf Osmanb $lalEtAlaflni
.'T0m[yte" dcndiE 4man, otgu. kaenrrmaz otarat tek vardmo ol'nak Bibi,masul bir niy.tlc dest.kl€miflir. Tan-.,T0m[yte" dcnditj aman, otsu. kaqnrtmaz olarak tek yardmo olrnak Bibi masuF bir ni]qlc dest.kl€miflir. Tan-' boyurlutui tarjnmarLadr. Krslusuz her olcu ioli. onun zimar konusun& ciddi bt deEnlcndirme Fpdacaka, 1838
. karatrerini ve bicimini Detirteven erlentcr. o;la;m icinde Anlatmagnr rarihlen siUneden, rabalcr ebilikleii, dahadc bir rek erken bulunabitir v. rardtr. y. Rtcuk rlnzi. dolrusu yabaftr kapitatizrni maiu&larhrmadan ve birmar konusunda ,€/irkyiciolan icdinamiklerdi; dens ol_ Tanzimar cfsan$r yararmadan yaprtmaldrr. Tanzimat.'raydr, bu iddiann bir iarr$ma dcleri olurdu. Ancak. Ba- IL Mahmu! gibi. s'n'tsal v€ loplumsal planda alternatifi-
. tr kapitalizminin d0Dya siyalerteri olu$urnaya ba5lad'F leriyle birlike ele.alarak dtttotuuar aellmdan kapiraliz-v. bu siyrr€tlerjn ilk uyculamr alan'fin Osmanllar oldu- mln nenuz sanayl uevrm ll tamamlaylp doI.ya)a yald-!u totgllard.. tirt lrliaiq diDami*lcre belirleyicitik yuk- mava batlad& bird0nernd€ va{anldFru unutmadan. d€'lemdleoril dilzeyde tnuml(0n olnadB| gibi, roBur du- Seflenslrme!( 8€rexme(Gaai
. ruma da uygun d.lildir, (Aslmda " kolelik" rezi ile Ttrk- Buna 8dre. tarihin daha ileri bir alt.harifi olaral Yenilere $DfsulF !€ koftiirsiid{!tr. rani i9 dinarnjksizlEi daha Osmanlla r ortaya crkuktan sonra Osmanh feodal Elahat.' orcc bir yazgr olarak bicenLY. K [90k icin, Tanzimar'rn ic \ ll'grna hic b;r olLrmlu r ol izal. edilemez. Tannmarcrlardinamikl.re dayandrnlrnasr aynca ikioci bir atma2 yarat- I | . Mahmu t ran daha ileri olmak " Aydrnlanmao M u I la-
1 naktadrr) liyercils 'e b€nzcmezlerama, benzerilseler biie, rx.JlvaNirekim. Tanzimalln imrjyt€ is dinarniEin oriiqii ot- denokrutlaron^ytgtk|-lklan sonratarihinamkgeridebr- . lNirekim, Tanzimalln im{yt€ ic dinamiAin uriinii oL denokrutlato a\actlttktan sonraratihin atuk gedde br-
dugunu soyley€n Y. Kucol,. yat r;r ekilikt;rh ilirki ,oz t al'r 'E'. dolavstvlit art'* bi' lozum olmakBn crtedrgi birkonusu olunca. "TarEirnar diktatotyast, iktidannn cot arrefnar'r ourumuna outb t k hir bdliinUna d6 dinatn r*r€z atvor' d€nekrcdir _ oan son ra r a nz'marci rr{ o egrr. esas orarax asagrdan 8€-
9,.-!?tP-1lptblyL",r*un Fnrarinda-,.normarbir l:ll*:.,"""r:.":T:l,j,lll?.,,.jilll,"tT-1,1i::J."1.11-olay olaral - karsrtandrli', "oyi"aiei"i io*, i"l; iii qii* e yanl4 selse d€. biI bir lerini tamam layar.k 8elirme-olaydar, "T0rkiye'de iicricilik ancak dls dinamikle nrn tplennr ellerrne Seorm$krdtr.mltrnkthd0r" sonuolnu glantrg$a gore, Tanzirnafu tiF Y. X0q0k. Tanzimat\ Bau kurum ve adaltlannrn ay-fitoyl. dedcsel de '9ok b0'tk" dU dinamiklerin Uronir nen transplankryonunu anacladtF -kutku3uz boyleoldugunu ifade ehi! olmakLadrr. de*ildh. icin Ovmekte ve dmeklerlimekredir. Bu aodatr
Y, Kiicirk'on rarihsel kurguuna gore, Ianzimar Bar' bakrldtFrda Ba$ kurum ve ar arslanrui ba!n, parlamen-oldugunu ifade elmh olmakLadrr. de*ildh. icin Ovmekte ve dmektet*mekredir. Bu aqdatr
Y. Kiicirk'on rarihsel kurguuna gore, Ianzimar Bar' bakrldtFrda Ba$ kurum ve ar arslanrui ba!n, parlamen-m€rkezlerinde haz'rlann'yor, bir aluf Tanzimattr Para. to'l.l, secihi, atlayasarl, modern d€vleti,laik ediaimi, bur-
. TanzimatS n€redeyse zorla Bau ya .Iabut eliriyorlar jula ideoloiisini Osmart dihya$m sokan ve toplumlall..196). Y, Kic0k un "ic dinamjgi"nin bir avur Tanzi- talnerrran. €sas olaral- a|a8dao gelen harek€rler ol.
. di mjk" Terer'dc y€rli yerine oturuyor, onsfikra "ya- rak burjuva karakrerdcdir vc felsefi olarak da Bekanikbanct elgiliklere dayanan 'bir pala ile yabancr elcililler- materyalisrrir. Tinzirnarcrlaf ise, teodat ve melafizikrir.den batka bir dinamik kalmrlor. Y. Kijcnk, ic dinamik- yrton xn.litr.. .tiE mrF.rin trnnd,l.n.
- _ : tere aayardinrmik"
mahzuru olmuyor: iT dinamik-dlr rinedebirn,
{.ri,y"J.,l::jylil:l.n"rr k 'a "ya- rak burjlwolmuyor i iTdinamik-drr r inedebirn; t harck€ti, smfsal ola,.'
lii:"':"":iLiT*ili::Tlll'.:I:-I:l'i:.:lirT:l r.,or
;;. t. iuciiih&;;i838;i;;;;i;il";;(;;i;4- E_i:::.y:t'!!.!;.4!:'-b,a't/a v't(r?' !? ?!!i!rto dt-r,l;ak,udn: bu ;;i"i;;, orr"i,r,u,a" .*"yilil-r,gt tttnlyorctu. r..sti; 'e$in? cevirmete wadn" di,ot.l,1t' t maktidr, bu Anlatm4, Osmaol arda sanayi y*tctl]d€t 'utu'vyu teNt; ts"ne w'wmete oa$@tm. orvor'(r'/r'yapman$lr, Ciinlii. Osma$Llar da ,ltrlacat bir samyi za- Tercr'e gore, iydrnlanmE d0tttrc€i h.p bir sos v€ ralrLn yoll ur. I I, M) olarak sordukle.l icin. cylem ile d0t0ncc aralmdaki kim-
yalaj bilerimi bir dlrt0 kuramyorlar (t, t4). Tr|Ikiyc.(lc pra-AwuDa nm veni sanavi Dcvrimi vaDua sonlerde. !tr- vaMi biletimi bir- dlrll
:l;YJ::*Ii,*':T'""lsr:*3f":***j*j1','* ilj ['dli'#lJ.lxci. Y. Klcdk III. Selim'e Bati'yla zamanda5 bir reksril dev, I::j:'-:::::rimiyaphrm$ ots€ da, kuskusuz Osmanl arda Bao tapi jll_'Yflj^l,ltaliirinin yrkacaB riddi bir sdzali yoktur. 'r. "pradk tcorinin y€rini ' dtut 0,3O).
Tarihin ayd,nlatln dlt0nc$izliEi, bilcisizliE !E vanrE eei-;;;ffi ';i,,tfi ;;;;.'.,ii "i"iiili,"" r "pi,"ri,-mi 1838 ficarer Arlatma$ sonrast, Osmanl pa4nna tok
... qg'lyolu bi+ktc InsiIz ve senel ot;ak Batr kapiraliz- -. Tarihin rydmlantl d[gnc$izlili, bkiisiztiEi ; yail$ eBi- .mi ! 838 ficarer tul6Lsma$ sonrast, Osmantr pa4nna rok lihlerinin sonucu olu$uluru sanar y. Kucok'un f,linh-eh€ri$i tosufla'da sirmb ve bunun ,onucu i9 pa2afln ih" b ka$tsnlda. aydnlanmrz dtEaneyi bir s s otamk 2or-riyaonrn oncmli bir bolumnnii kartrlayrn. sanalilerrhe- nesele., taih Wo bir sern izk!.r n diye dr.J{ir;eknin de porsiyelini rat'yan Fyg'n lircuk etnaf ve rena. mtimt0nd0r.atklr iSletheleri rekabet qdemeyerek qokllu:lerdir. Tarih €Ber diiq0rcesiztiEjn ijrunt ise, dkihcenin 0rO_
Au bir faraziyc d€lil, ckonomik d0zeyd€ vcrilerle a9lk- nii ol6n bir tarihialine ddnotr0rol€bitr- tabii €ler idea-lanan bir ol$dur. Y. Kocilk ise bu konudaki iddja$ru, lizmin iki y0z yrt dnceki donyasrnda ve Y. K0c0k.0n cokciddt aqrklamalara ragmen. 8ercck ten, bir farazrye olaral Lucumseyerel rdr enigi pozirivisrlerin arasrda yatryor-il€riye siirnckt dir.
r N l\9/
Y. KoC0k, aydml eylemirin iiiiinii olarak ele aldtmr,bunu a da yetinrnediEini, aydmm kavsasn kedisinin b+lirleyicisi dilzeyine qkardrE|ru, yani kavgatl nsryaprdd cLkararak b€lirleyici "alt yapl'ya sokluEunu srk srk belirt-rn€ktedir (tI,?). Belki yaplEmm farkna vannayanlar var-dr diye, bunun Teori'ye bir kalk oldugunu , defalarcayazmak ihliyaclnr da duymakladr. Y. KU90k, kutkusuzTeori'y€ bir "katkl'da bulunmultur. Bu katkNryla ayak-lannn nzerinde duran Marksizmide ba-$rnrn tzerindedik-mislir,
Y. Kii9ok igin ahyaprm, dahado$ns\t ekononik ra-prrrn belirleyicilili zaten tarihin ilk donemlerinden itiba-ren "kolelik" teorisi ile gegersizkalmDtr. BuDa balh ola-rak toplumsal yapl da b€lirsid€qiyordu. Bu, Y. Kiigiik icin9ok yakm ?rnanlar igin de gegedi bir anlayD; Ata(iirk'ntanrqtrken "Sra/veya srn lara dayah pani /olsa liderOnem kazamyor" diye yaayor (abc,ltl,435).
Y. Kiigiik'iin "kavga" gibi bi. insan eylemini "alt ya-p/'ya daha dogrusu ekonorrtt rprya nas dahil etmek-tedir, anlamak tok zordur. Ancak gu.a$ agrktrr ki, eg€r"kavga" da olmasa Y. Kijliik'un "ah yapl\r lum0ylebo9 hal€ gelecektir.
Bu noktada, "alt yapr nedi., Y. Kiiguk ne anlamakta-dr'', ttlr0nden teorik tanrrmalara girn€den bir soru sor-makla yetin€ceEiz: Kabul edelim ki aydm, eyleminin tro-n0d0r, peki o eylemler neyin iiriiniidnr'l
Y. Kiitiik'lin Tarth'inden 9*an aydmlan harekele ge-girici etkenleri sralayalft ; "icsndii",'tezSi", "tutt$","iyilik-kotuluk", "mucahit ruhu", "a9a&hk duysusu",'1epki", "kin", "hayal krnklB", "iktidar hrrsf', "yc-
nilik a!kr", "devl4 sevsisi", "do!u$an imparatorculuk","kurterohk hrs".
Tezl€r'e sore; OsEarl arda halklafl, "inanclaD delilig g dt)leri h{ekere seciiyor." (abc,I,252)
Tezler'eao.e; lL Mahmut'un€sn salglkan, n€ b rn-ci, "renilik ath" ve 'hrr" harekele ge,iirmektedir,'3ez8tk i" de kendisine yol gdsteimekredir-
Y. Kuguk toyle yaayor; "Mahmut'un /rlrjn, bilmek ge-rekiyor. Oyle anlatllryor ve ben alle sezilot rr1 ki S'rlranMahnu!, yeniligin bir m€rkezi iklidar lorunu oldugunuvzi!oi... Ben Oyle seitotum ki, /€nili* oI*/ Mahmuftabir ncrkezi iktidar trtt,rflna ddnUtUyor." {abc,l,l7l)
Devam €diyor; Manmut, "devleti igia cotkun bir ser-gi dutmanlafl igin blme? fikennez bn kin" dttyttyot,"bu ayrmla i/l ve kdr, icin bir tll*tr oluyo. (1,148)
Y. Kutul. Yeni Osmanllar'da, Turk aydrnrn'n /.air-tone, esprisini, d$a Osma,.lt dey;$le, mrcahit ruhuna,'buluyor (t,120)
Y. KUful< e gore::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::::"Tnr[ aydfntn kt)kunde bir nis!o-ner ruhu ve bi iktidar hr$ var. Tiirk aydrn doturlcninwrato ukcudur,bt y$zden kutta.'d bh hrca sahi,p" -tir {abc,l,20). Bu ilicilerin etkisiyle, "Tnrk aydr.l . vozelli ytldr, dz[ bildiEi lalanr, toplumu ve halkr igin bat-kald!flyor. Bu bir tqSrdrt€i bagkaldrrdr. " (abc,l, l6)
Dabayakrnzamaniara g€lince, milliyetrilik, Tiirkciilik
eibi aknnlarm, Tezler'€ gore, ne burjuvaziyle ne kapiia-lizmle ideolojik ve smfsrl olarak bir ilstui vardr; b! skm-lar v€ ideolojiter, t0mriyle bit ato.thk dulgusunun l'Jnlt-n0dtir.
Y. Kncnk royle yazryor; "K,oksnz Tii.kler"in raklitgilik konusufldaki 'taialll!|run biriknit amandan bahl-dlBl zanan belli bir arrgrft drrl€rljI! dohrmasuurajinamak" 8er€kiyor (lI,5l). T0rkler iistilnlUk dut€usunasahip olduklan zatnan T$rk olduklannl bilmiyo.lar, ara-Erhk duysusu irinde "aEplanna kadar somulduklerizaman" Tiirk olduklaflor bilmeye bagliyorlar. Dolaysry-la; "Tiirkcnlik, Tnrkler i?in, bit o$oEthk durguflndnn 90-resiz |e ka|tntlnoz bir kogtt oluyor." (ahc,lt,23l
Tezler'de Cumhudyet'in k$Ulugu "Mustaja Kenal'inki$isel otolidesini kwnok" isteBinin bir rez.hur0 otamx oFtaya r*ryor (1II,403,423). Resmi tarihgiligi kiri fe.ieianiyapub igin tok tiddetle sutlayan Y. K0tuk, ne yar'k ki,brihi kitilerin dDmda agrklarnryor.
Y. Kucok'un rurtal gibi €le avuca s{inaz iticileri ya-nncla tarihin ac*ldmasnlda "aa6n* duygnsu"na bu de-rece itnem verm$i kare$nda, Avusluryal ruh bilimci Alf-,ed Adler'i harrrlammal elde degil. Fleud a kartr insandavran$larnn "ataBrl* duygusunun" Urono oluduEu-tru savunan, daha sonra bu iddia$ daha da genellcatire-rek, "lnsanhk tarihi atagdrk duysusunu gidemek igin ya-p an da!.an\lann larihidk" diyen ve boylec€ insann .v-.imi ir itici snciindn bu duysu oldugunu ileri suren Ad-le., yaak ki, Y. Kiiciik'ten tok once ya!am$n. Adler Ku-ramr, bilim d0nyalroda idbar gdrmemit, lneratord€ bu-g0n pek hatr.lanmayan ya da eleltirilmek igin hatdananbir faraziye olarak kalmrllr- 9iinko
"bilim adanalad"ne kadar baq alaErya tevirheye qahtrsa tal$sn hayaaayaklannrn iisliinde durmakta ve y0rom.kiedir.
lddialannr okuduktan sonra. Y. K0c0k'un tarih anla-y,sr idelisttir diyemiyoruz, idealizmin rlat, dtin)"smda do-Iatmalradtr. ldealisr tanh{itikte bile, tdhi yapan intan,hata daha cok insardtr. Bu tiir tariheilik subjekdf akcnle,yani insann bilintli ve iradi eylemleriyle yiikliidur ve bub€lirleyicidir, tarihin yaprcrsrdr. Y. Kii90k'b Tarih'i bu-nun da otesinde ruhlar dirnyasmda olutuyor. Y. Kiigiik,tarihi insanlannsudiilerine, ruhlannayaptnrken' Tarih'.ine bir krlialrrt kaandrrmaktadr.
Sorun, iarihin ecinnilere ku.durulnaryl, taJ5a pelonemtidegildir. Ancak, Y. KUt0k, Kutsal Tarih'inden 9r-kard& Yeni Tanzimat{'l* teorisiyle selec€gimizide ruh-lara ve gtldolere teslim ehemizi istemektedir. Biz Y. KU-9dk'e inansak bile, ha)€hn ona inanma$ mumktn gdrih-
Y. Kiiqnk, s€rgile.ine, akhna bir d€ polisiye nanrrErna(son kitabrnda bu kontrya bir boliim ayrmD) cok fazlagtlveniyor. Te?ler'de ne.€deyse 0qfu\ercki " yazeltklanmlbbdaha okumuyorum... daktilod zeltnesi igin bik,az-dtkhnm okunak bano zot 8diof" denekt€dir (I,10).Zamandan. mekandar ve haladan miinezzch yazar kav-ramryla i'k k€z kartrlagmryoruz.
32
t3L
Lf
{elilmelerini kendi icinda cdzer€k retrar solyaliz'! ,a}tsna sirme olanatlannr yirirmi$e. o zaman loDlum!r rcn-gini. deBirliginden vebir geri dijnttiin g€rcelletriEiDdensOz edilebilir. lltidar sorunu, dalga dalga toplumun biriin hn$elerine kadar niifrz eden bir emekcidemo^ras,-\ i , b izzar devr im( i qn, f laan f .ndi . inr deB ) | | ren br- \ - teins iyat i t i . !en i roplunun luru lmrqndr l , t
onemdedi .Kutkuruz uzun bir tarihsel dOnemde, bazen €kononrnrninsar', bazen solyalist demokrasinin iniasr. halu bazenideolojik ve k 0hiirel dijniirom (yeniinsanrn infasr) dn pta,na gecebih. Ama sosyalizmin kuruluglnu iceren btitijnbir tarihsel donem esas ahnnsa, emekcilerin ikridan darnedone, yaygrn ve derirlemesine iethetmeleri (sosyatisl de-molra.it belrle)ri on"mdedrr ya,rnan \o.rali/m deney-ler i . cok az.ey icd/mu' \e orunu/dr l r \ u4 r l r yer . ,o \ -ra l i /m dalga.rna col ,orun bxalmrt [ . Ama 5ojydl { ay-drn, ancak yeni b; srnrfin dlulmasr, ikridan gaspetmesi!e bir sdrniird-tahalltmsi(emi kurmas' etjlim ve dene-nelerine karir mt, larar)r bir ideoloji\ rau alabildiEi dl,eijde, sosyalizme larkda bulunabilir.
Sosyal izmin intasr .a i l i rk insorunlannMer ihsezeg€ni ,ne a i r or{ juEunu d i iv i rnnel . yd da 'o<Jal i lmden ger i do-nu\o lgulaan' " lo l I In l t r
)en ic inde rava i leemetrr t i r -l€terden gizles€k. asknda bt program aqr\tamnsdrriemek
ci insiynrifine dayanmayan bir..sosyalizm" mad€lininharetidir. Bdyleleri, CiincelliAi o derece hafif bir rartrla!urgul\ryorlar ki,sonuc olarak herkesi dijzen ici secenck-Ierin dar dlhyasrna harsehek islilorlnr !e cehaldren me-del umlltorlar. Tophmt tartrtmziun dtgrnda turmak vebaz' sergekleri halkkn giremek, gel€cegin solyalj?m de,neyi lonusunda busihder olumsuz bir ra$! ifade eder.Cilnkii son tahlilde sosyaliznin ba!aflsrnr emekCi kirtele-.in bilinci ve eylemi bclir'eyecekrir. ,a?! e.rfetlei b'lmehakkrnr yalnrz kendine tanryan ve dihyrnrn r! veya bume.eler ihrkLrnda b i le i \ahib io lmiy emelc i tere Cot eo-renler , bu ra\ r la f lnda r ( rar eai l re. izaman, i t te s ! .nunda'sosyalizm ' adtna bn lahakkih rejimin;n kadrolannroluqrururhr. Ama tarih r€keftUr erniyorve irsanl'k ge(-mirtenders ala.ak. her d€neyde bir dncekiniatarak ilcrti-
lurk i re.o\yal i /mi d€. an.a, . ve i 'cak $syat izmrn s; .runlannr araliran ve ta.triaf,, eskidenellerin deldfi'qmrra.rnr benioseyen, ara onlaf l 1 !ma nrhura cah;D h i r ide-o lo j i l ydnel i ( i le kDrulabi lec. r t i r . So.v. l i /m denc\ tc ' in inrartrrlrnan v€ delerl€ndrrilmelinde ce$rr b; taur;btray-d'n'n somilru sjsremlcri karnsrndaki ve isci s,nr fi saf!nda-ki yerini belhleyer dcnek tagrdr. Dilnyadak; !e l Urkiye.-deki so1lali\t .orqa+M srnavr b[pon buradad'r
L&viq,
GENQ SANATQILARA, YAZINCILARA QA6nt:
e0xvUziiuUz QiQETENSiNYAZINSAL iKTiDAR VE GENQLTKKonur Ertop, Emre Kongar, Hilmi Yawz,CEM KARACA ILE 6 YIL SONRA"Ulkemiir kimsenin tapulu mah de$I. Bir giin heplmizddnece$iz."'ONIVERSITETERDEN polis QEKltslN"Deniz Nencan'a saldrn ve 'kimsesizlikten bizlile'GERiCi SALDIRILAR YOGUNLASIYORGazi Universitesi, inontt Universiteii, SelQuk Universitesi,Aydrn Turizm Y.O.SOSYALiST PART! VE GENCLIKLISELILER VE U.S.Y.M.
6DY
$irin rrrrrni
' -4'lf ir-l8.l
--_< h:!\{;#1J 6 3 6 6 1 ' : f
\ ' . , , - - 1ai , , ' . : y '
Ali $ahin'ytikseldikge ytikseliyor!a m u o ) u Y u z b a r r \ A l i S a h i n
"AtattirKe lhakarpt"ten ]adrn,. derelmen Srddik Bildn',
lq i i ler i Bakanr Aksu, Canver ' insoru onergesine verdigi yanr a AliSahin'in ceza almadrgrnr. halta yaFgrlanmadigrnr belirtiyor. "Nericede
birrok iddian)n hilafr hakikai oldr-Eu lespit edilmiilir" diyor. OysaMuEla'daki rrza resaddi davasrndaAli 9ahnr ile Onbasr Enver Ke5kin'
r lI
l l
hkl yazr ha,kkBda Atarilik'ii
9in? Nerenin s;bebi, Bah diinyasr:.nrn, kendi emperyalist gizgisinde '
Ju.iy"y" r'a*i,i-r'iiil' i.E it"'i,kendi i r lkesinde \e bir r i rprda g€r-cekleir i ren lngiLiz ajanr nal lan di*-tili icindir) O al9ak ki. .. nalan dik-t i l i sen€.. ."'t""i*'.rn.
n"rr""o" ir"rt .o',."sucun yasal unsurlanmn olutmadr-Er belirtildi.
Haberi ve(en "lslamq miliian :Haberi ve(en "Lsl.amcr miliian . .-dergi",4k-doguJ ise "Kanunlan na-srl germek? sorusuna nefis bir mi- , lsal v€ren gdniildaElarmzn bu hr.r-.u9 hareketini, lnkrlap mihrakrnnneresi oldugunu gostermeye de ve-\le olmasr bakrmndan dosta ve ,:d\mana sururla ilan eder!" yoru- .,mubu yaplyor. Imuhu yapryor.
FK(ye Dev-Geng'e ,ceza\F g:i :s:f ,',ii"*r,::'iii ;:
Y€di Cor]ir\un S'rbar 87 rari!.lisaJ rsrnda yera la\ "Mucadele Cun-lusufden: r965\,)7r FKF Dev-Gen\" bat| l ' )azNa, 5ur olan i i -i l i o \ r n e k ' ! u s u n u n \ ! l e n d i s j n e r a -rar !€r i ld i . Is tanbul \ Asl iye CezaMahkemesi, dersinin \azarian AliY, lJ i , in !e suar Celeb\n in
'ee{-
MUE-in i9k€nceyle oldiirLilmesila 'daki b i . " r rza ge9me" ' , , 'oeraal l
Qon Karar dersisinin Kasrm l,Jy'988 sa! rsrnda yayrmlanan bir" y4, lsianbul2. Asliye Ceza Mah-Smesi'nde beraar etti. ''Birgun'' ',
dan Sok iyi lanryor. YiizbatL!imdi neredel
AliSahin, dnce Binbair , sonra dGnlercinlik Jandarma AstsubayOkulu'nda olrcrmen oldu. OErer-menliei bncesinde Mamak N4uhabe-re Okulu'nda Li9 ay kurs gordr i .
AdaDa Milletvekili Ciineyt Can-rer, durumu igi$leri Bakanr Abdiil,kadir Aksu' \ 'a sordu. Aksu'nDn i in-1Li Binbarr'yla ilsili degerlendi.me,si loyle: "Ali
'ahin, ietkilatla mem-lek€tse!e.liEi. durii5!ltigii, talikan-hEr ile iyi isim yapmD, JandarmaCenel Komuranhgr legkilaundakiher liirlii g(jrevde liyakalla istihdamedilebiLecek bir subaydrr."
Ali 9ahin'in ilk -qdrevi. 1979'daPervari Merkez Jandarma KarakolKomuranlgr. Yerel seeim cjncesi,Pe afj Dogan Kasabasr JandarmaAslsubayr ZekiOzsen'€ selen iki k;ti, Ali Sahin hakkrnda su9 duyuru-sunda bulundular: Ali gahin'jn,kendi elyaasryla bolgenin erkin ki-tilerine pusula yolla!1p, segimdeMSP aday Ernin Ozcan\n desrek-lennesinl isredisini iddia ediyorlar-dr- Sorutlurmayr y|riilen kayma-kam Ankara'ya gorevli girtiEi srra-da ilgili dosya kayrplara karglr.
Al iSahi! , aynr yrhn l9 Nisanln,da iki oEr€nciyi, dgrermenleri Bir,gLil Senyuva aleyhinde ifadeye zor-ladr. K€nditerini askef lere "diizdrir-nek"le re]rdir e|li. l9 Mayls ratren-lerinde Biliis halk oyunlan ekibinigdzal!rnaaldl. "Kryafellerjylebdlil
Ancal Srkryoner im Mahleme!r , A l i5ah n in iddia(|nr "mesnerqz 'Pul,
du. Tavinl Mugla )a (r l rnca 41i 5a,hin hakkrndal i r i lsyer ler q/ealdr.Per\ar i Merlez SaEl,k o(4, hem-5iresi Sunay Akdeniz, ,9]{ Sahin'in"mUleaddil defalaf" s€a saatlerde
u 7.5 'ar ay hapjs ve ?.5 'ar ay damuri)€ll€n men cezasL aLdllar.
Yalgra. daon,) ladL Son in laz ya-\as ' )1? ceza, parrya Cevr i ld i .
en Srddrk Bilgin dav
Ealo|n Yazr lKoruma (anunu'na muhal€fettendava a9rlmrgn. Yaada idyle de- . ]myoroul
"10 Kasrm'lar, beni hem neieden ..;]vehem de iiziinttiden gUldijriir. Ni- l
kara 2. AErr Ceza'
"iyi isim yapmr
uf
r r e le\ i - ,ondaf i Hodf t Meydan! r i rosramL i le rekrar unl€nen
UEur Dnndar Babral i 'n in s i ipert ransi€r ine konu o ldu. Di lndar ,Hodri Meydan ekibiyle bjrlikre Sa-bah Aazeresine ge?ti. Htiiiret ile Sa-bah Eazeresi arasrndaki gekisnestrasttda .Ssbth UEur Dijndar'rmantetten asparagas yapmakla su9-lam'irr. Ugur Dandar Hrriel ea-zer€sinin sahip oidulu Siipe. Kanalad)na Hodri Me)dan programrnrhazrr l ryordu. Di jndaf ' la Hodr jMcydan ekib jn in b i r l jk te t ransfer01nas, .S.r ra, g.ubunun dzel te le-v i ryon ic in yaprrgr b i r arak o larak
'bah'a gegtiza daha a ldr l
Dtindar
ciil0k pJopaSandasr " yapnrilarq.
Iojman kaprsrna seldiEini soyledi.Heml i re, "Bana
r j rk in tek l j f lerdebuLunuyordu" diye ifad€ verdi. P€r-varj Cumhurjyet Savosr A})nel Ka-ray jg j ! , " r rza lesaddi" dava! aCn.Ancal< hemt i re Sunay Akdeniz, layini Kastamonu'ya Crkrnca davadan
mirLel i durumlaf l ve suc\ leme egi -limleri"ni de dikkate alarah cezann
Genc iyazmanrn bedeli, 108 blh TL
errelenmemesini karara bagl\d. Ce-za. prra\a ce\r i ld i . FKF v\De\-
aEu para cezasr olarakYarsrr Sef ik N4u! lL karaf l !
ken, Prof.Dr. Duygun Yarsuvat'ttrbilirkiri faDoruna dayandr. B .
2B . iK iB iNE ooGFU . i7 AFALTK i9B9
C E M A L S U R E Y A
Siiperilpgr emeklilgrzordu'rumda simdi.
- S0per emekl i l ikdiye bir qey olur mu
dlnyada? Olmaz bence. Baglndanyanlg bir 9€y bu. Ha_yat sigorlaslvaparcrn, olur bi lsr ' Yadaonun gl_bi brr 9ey. Silper emeklilik trpklTurgut Ozalln cumhurbagkanr or_masr gibi bir 9eY.
- Ona bakalsan, Bao-Kuremekli|gi de o anlamda. VehbiKoc'a emekli hakkl tanlyorsun. 5a-krD Saband'va-'. K0Qiik esnafi birvdna toyalm, bily0k tLlccara nreinemekli maair versin devlet?
- Veriyor i9t6 Az da olsa veri-
' - Sermayeye emeklilik hakkr''.- Evet, bu da emekqilerin
omekli hakkrnr iyice krsrtllyor' Hiedeoilse asaor yukan aynr dilzeyegel i r iyor. KoQ, Sabancr, nryeemekli savllsln kil Paralarl 9ok on-larln. Ben;e BaO-Kor ilzerinde birk6z daha dilgilnmeli. Tabii, kiiQilkesnafr parantsz iQinde tutha xay-oryra.
- KoQ em€kli aylEryla Saqal su'yu iqecek., ,
- Sabancr kendi argosun! ge'ligtirscek.
- Halrt Nann baorrma gilctlnajgeligtirmeye Sallgtlracak .
- Banka 62€l sandrklan Qalr9a'cak.
- Bina Vergisi'ni de artttrmakistiyoiaamrS,,
- Bu 9u demekl kirala. daha birsorun olacak. Artacak kiralar'
- Oysa Bina Vorgisi d€vlet ge'I i r ler i !9inde 9ok az oranda yer ru-lan bir vergi. Servel vergisi ml. lratvergisi mi oldu0u 9ok tantStlrnr9lrr.Bana sorarsan, kaldtnlmal ldlr buv6r9i. Gelir vergisi dldiiriilurken,bina vergisrne agrr)zam son dere-ce anlamsrz, En azhdan gidipVu-lal Ankan'a sorsu nlar, O bu konll-da d6rin bilgi sahibi.
- Do6an Akin de 61d0. Arkada-gryd1.
- Evren dldiirdli onu. Ozal clanaastnr yrkadr-
- Ne i6miz adamlar gitti.- Ne kazlar varl
l l
- Kaz uzaya bula9inca kuou ni'teli€i de kazanfi.
- Bunu baska bir Yerde de sdy-lemi9t in. . .
- Evet Ziihln Milritoglu'nunSergisi igin yazdrorn ya2rda. 9dy-le demigtrn: Onun heykel le nigGren her kaz kugu olmahakkrkaza-nrr. Asagr yukan bbyle dsmiqtinBu arada Barbara Houlton u daunutmoyofilm elb€t, Ay|oa kazlar'dan korkarsrn, hal Gdsterig9i vesantajcr bir tavtr vardlr kazlarda.Tlssss! diye iistiine gelirler.
- Tos$s! diyo gelenler de varama,
- Onlardan korkmam. Banabenzerler,,.
- Devlst Oenelleme Kurulu var'Basbakanlrk Teftig Kurulu var..
- Bence CumhuriYet ddnemiyasalar botun0 iqinde asrr dlQtideve isin acele tarafrna geiirilmig ku-rulJslar bunlar. KLlrulur larkenTiirkiye'nin yasal baolamr arastlnfmamrstrr. S6zgelimi Ba9bakanlrkm0fettigi ne yapacak? Belli degilMaliye Milfelliginin 96revi elindenmi alnacak? Devlet Den€lleme Ku'rulu elemanr neyapacak? HiQ dii'gUnLitmeden, elektdk milhendisle'rinin saoduyusuna gdre dUzenlen-mts vasa clrizenlemel€d bunlar' 8irai da subay d0zenlemeleri. Dev-let D6netlem6 Kurulu diye bir teyoiur fiu? EaSbakan| k Teftis Kutu-
lu olurmu? Yanibu baglamdaolur :mu? HiC incelemeden, Yasalara.hi9 bakmadan...
- KDV bu kadar 6n€ getirilirmi? :
- Kog ve Sabanq'ya v€rgi ia-. .:desi olur mu? : '
- G€r9ekt€n, ama ger9ekten,Tiirkiye gibi bir 0lkede S0PerEmeklilik diye bir 9€Y olur mu?
- Bir de kryak emeklilik vdr. .- Ama, olur mu?
,rr,, l-"'5' s""aiu"' n**'
- AZ|Z t'ey ayrp elmlg, ..- Hasan Celal GUzel, Ozal ln
mal b€yanrnda bulunmaslnt iste_mis.. .
- ozelestii diye birseyvar. Bu- .nun birinci iiqesi devlet"hayatlndamalbeyanr. Mal beyantnda bulun-mayan ya c,abulunmak igtemeYenkigiyitam yufta9 olarak goremiycrum. Niye bulunmasrn Ki. novar krlMal b€yanr kimlik ciizdanlnl "ib_ '
raz" etmek gibi bir 9ey. Ben inalbeyanrnda bulunmayabilhim. 80n'kU 9u anda sade yurttaglm. Amabir semt komiseri bile o beyandabulunmak zorunda. Elbot, sorum'lu yer€ gelmi9 her kigi de...
- Halk oyunlan?- Halk oyunlanry ele at|4p'.$e- .
leyorek Tiirkiye toplumunq aOkla-ma qabam var, Bir bk ele alarak.halk oyunlatnr, , .
I
lKiBiNE Do6BU . 17 ARALIK 1989 . 2?
47 cj
\ \---_----s
\\ - \
\ \
Y_'
=
-_1- = )
o
O''\!^,^-.:(.,y e- \1 ,1.-''\^-,.v4'' t S | 'a :t"t^'1v'l c (l
, . ) - . . - t ^ " t l-,--,.,1--,t. ) 1-a- fi"' t '
'-'lf.
j.-1 -',rw,,l !,,rt'S: r\rf
oKfr-ls.labanin. K a ciFan.-frn&-_t{'df,-*'l'c S;Rnn, KriMchmd, Kea! M.hnici. Kud.-
,-'-7 t r-,-,nt I f-O/ I I t l l \ _ \ _ t e
I t l } t f ce . 'Lc
74;' /Lta'a'"r
rAt r-'(.e \'vu, " n'
Bnvt l , rz" . oa11t ' ^ lc i11
(rr'4-r^4
kzt-t, r ,^|"'rtn'<- f fl ,17 t
' ' uf Ve l*"v, ;i_lt rt m'rt j' I
*trt ulzn''
r'->A1 fe '
t\r" (,.*or Q14"44n-i.r^ " ^ 'v-*'t r u'' t ̂ uv t
f k-"'17 <'
L , ^ - t t t
T ,r'i,lruvr V-.uc't-t
V'wAnr € | ''or'-t" 0
a
P - \ i) n , " t
I )A r '^I u ' u . t \' a
c ,-/'r\1v1/^
1 rUtLUVa''t
o
t ;NL r : 1117 rL i C *1 i ' { ' u tKOPYA NO t
o]-duk].art lsti!'!bar edj-1n19t1r.
f,en ltibare;r. . . .. .. ,4.4e... /11.4/11. .H. . . , . . . . . . b i j lges lnde ke. - l f ve pr : su faa-
l l ye t l l c ra edccek t l : .
3. tcRA :
1 5 c L L r < - ' l- 4 4 a c , t r c 1 1 6 t
MITDAHA,E l,lnr.l,o , 56 .. snr{.r.np.t&#+€<-.,(PUSU coF.EvLxFI lqll:)
,...i6i6az :
].. DURIJM T
E1d.e eduen lstlhbarata ve sorgul-ana sonucu el-de edllen bl1gllere giire;
TUNCEI,I bitlgeslnde faalets? gijsteren bdl-iicii ve y1k1ct sl1ah11 orgiit elemarF
::arrr:l[_ .. f,Q+i.{dq.€t. . , .'zzettstlkanetlnl v€ yo11ar18 kul-lanarak /<"'84/ ^'
"A)4f" "" " u6YI€lE , , API /t/bii]'gesine 8€qig vaptlklarL "'t!-zt-'
nezra veya k6n1er1'bdlgeslnde dolaitLkfar1 ve blr eyl€E hazlrl1E1 lglnde
2. !4@---3T uNcB],l Slll-ydnelirB Koncutan Yardr'nca].ldli bbliicii Te ylklc1 drgiit elenan-
Iqr nln faallye'cIerl-nl tesbl-t ve taklp etnekt tirBiit €lemanlarL iizelindek{
a;;; "iit i ior"x, yur.":-", Ye ii ldiinnek' neksadlvlai': l 'AC(lk"'1986'
a. Harekat !4€4ILe1 :
Btili]c'l Y€ yakr-e iirgut el€nan]-ar1nl yakalatnak re ijldilnttek naksaditia\
.Lt('9!,1 ,qA rery. . sii:elt ke$1f ve pusu faa1-lvetl lcra edllecektir' tcre edl-
lecek pusu hareilatl- igln; ...ii;.--i-r... 1 nc1 Jandarsa Konando Taburundan
teskl l l lL ed1len , . . . . , . r . t : ; : : ; . . , , . b6tgesindet 2 nci ' Jandarma l (onando labr ' -
rundan tesl(11 edilen .....?iT.I ..... biilseslnde, 3-l$ {t'l9"fi",ngt"9?"}-oY.--171 . . , . , . bijlse slnde ' +*-*eddafit-Ea:rxsnh; tanl t -rundan te .sk i i ed l len . . . . . .grnaan te.sHr ecrllen . . . .l . ?-J
'tO.. . . ttol,gestnd€ kerlf ve pusu faatlyetl lcra
|1ecetrtlr.Pusu 96 evinde burunacak tlr'1er . . //.,.r-tC.4.t:.r.. 1984fi te kendi k1q-
Lalanndan haret le . . . ; ; ; ; . ' i . ; . . . . b i j lge ler lne notor lu o lar&k in t lka l ede-
cek araqlar rn- . - karakola ve1 'a " " " " " " ' ' ; ' b i r l lE bua-
tracat yava olarak 1 !:.3i Jandanf,a Konando tluri ""r btjlgeslno'
2 ncl,Iandarra Konando Taburu tljnl .... ' "" bdlgesliee '3 nltlJandarna'r' ' bii lgeslndet il Jandarna Alay KonrtanllEa-
K o n a n d o T a b u ] ' u t l n l . . . o o l 8 e s l ' n s e t r r u 4 _ . 1 . ) J J
nrr:tn veya ...... l lge Jandaraa BblEijniin tl.ml ' ' l J &' ' ' JJJ'/" ' ' " '
bdlseslne lnij,]ral ederek pusu etacaklardrr'
b. Ko9rdlnasyon 3(1) Pusu tlE]-eli-nln Eraksadadygun hareket edtp etnedlklerl rutlaka ta-
klp edlle cekt i-r
(2) Tlnlerin gairer, 'bijLgelerine sevklnde nii l t l i inse slvt]. araqlardan lst1-
fade edllecel< veya- askerl arag1arla hecel b6lgeslne y?'kan' bij l i ici i ve yl 'k1ca
brg:L elenanlarrnln cj-kkatlni qehxeyen nolttalara kadar gldllecek' bll-ahere
ya)ra olarah pusu bij lSesine ] 'ak1a qalacr'kt1r'
_ l -
(3) Pusu,]trl:: -' l lgnt -be11:1J yo]. ve patikalarln
kl drtijsii ve ai3zi.'1:pls1 bakrnurdan ll-erleneye trJtan
* yu:.nn, terijr:i-sil ' r'1n yfy"6-qt teriln. edebllecekl€rl
tutulnas]'vermeyenr
btrkag handul{" ve+€'-
Sir-r yerlerl ci1-arla' L terclh edilecektlr'r t e a r e r v o . + 4
(4) ses"'.zr*-;e l-gr-k distpltnlne buyiik ot"" """:1:::::::'
ili ili;; l'*'l''-."i"""" *. ".iu'-:"1 :illiiL:: :.i::i";-'-*n.*':1';];;" ot,, i-lii"it":ek serekll verlerle koordlnasvon vapllarak
5. KoY,l4A rrd li' .,4.Eli --:
4.. Kofluta :
?usu tin: r': in g5nel se r ve
yapalacaktalr.
1'l L\
n"* *i:;"tJ:''iil 'Hlil" z'nanlarda e'sre "::3.o"va vo1lar1na vakrn
ha-ssas olarak .]c6er,'-rdlrrlen ]r61ge1erde se!slz11k lqince sevk ve ldare
ed.ilecekr koor'l:r-nasi.- !.I ilzerindi: hassasiyetle durulacak ' triiesstf bir olayln
neydana gell]ler!:re r ::sat vertl-i:riTdcek t pusu yerlerlnden ayrllarken herhangi
blr enara b1r.j.r.L0i,j., -*, ";;;;.-;i;;., Lo-r"v.""El gekl1d.e hareket edllecek-
-O -
1.rr' ,t*s1 . 96 : r:, re sevk ec1]-]-lrkeni hedef b61ge Yeya qahrslar l1e b111-
nlyorsa kars11'':l-r)e ' ' ool1""uo biilucii- v€ yrk1c1 6rgti! nensubu nlktarr be-
ltrtllecekr bu bol-gr' 't ta.* on nereden lntlkal edecekLerl Yeya yaklalecak-
1ar:- agrkca bj ; -1rl ' : tektir;
( 8 ) 1!n1'::', t r;;iln saat :o 'oo kadar pusu sorlllqlallnr' t ulast rl-arr erF
'son nolrtalar:. -:.., pu.. ': att:Jr1ar]. yerlerl Yeya b6}ge]et kca kltabana g6|e kod-
layarak (kod ki;abr' -/oksa ya].n1z halrlta koordlnatlrl') bl1d1recek1erd1r'
(9) 1i'n13r g6-":?e -"io "u'Lt"ut" 6nce harekat tarzl' veya 91krs bllflrF
g1 aake! a!azi:-r ve;]- nuAiuu" vertlecekt enrln anlaslldl-Ea tLn Eornltanlarl-
taraf uds.n tek '1r e . Iecekt l r '
(10) Pus. tlnr-r ':tntn'6rg;! e].enan].ar]. lt€ karqfasFalar:- halinde ne
sekjfda hareke'- "0" "tr"":', t''o.' l-1 lrtlbatlarr-n1 1::t
"ttt"uteklerl nereden
ir- *"tf tal<vi;; ) ku: .'t lsteyeieklerl lzah edllecektll '' (11) T1n: lonu.:i!r Ktavuzun! dakl esaslala ve ldidahaLe planl'ndakl hlisus--
lara rlave! "r',r"" " t""o'ttl;-;t;t;;a enre l-leatsizlikte rstar suqundan !s-
1eo Yaprlacskt I :.
4. iDAFs vE LC,^ i!,g!", -,
a. ..11n1et g'j reve j j d-etken I:i i'l Kol'luT^llr klt?'br'rda belLrtllen s1lah ntililrl-
nat ve nalzeme:- 'rt :: '-:a'berincle gdfiirecektlr'
b. -Frsu tillr.)r1 -r-- giin]-i i{ konanyayL yanlarl-na alacaklardlr'
- 2 -
b. llulabele :
if) zusu t!-n].eri gevrfune tesblt edllecek telslz Qagrt-katrlacaktrr. -?eLr iz lzoD t o , , p o _ f f -
(2) I1n Koruf,anlart- taraftnCan telstz esgari sekl].de kullanllacakp1l tasarrufrrDa rlayet edllecek b telsl zln en gerel(lL olCudu zanan ku11a-nrlnasr saElanacaktrr.
D!(IE ollscE rttl!.rrr D troaEL lrrlr! f \/ r
'1"\oaE! ! | I ' l I ! / \ / i i \
g rtruiaffn:oordi rlsllr ttr ra6rnrtu,&trE. rr str y I ,) ' *" ,
Itgtm_doitrt rlsllr ttr faurnaru l..i.|r; rr str :. \/ I lgfd=d.ffi'ru:**iauuponr oqfir.nlrtr nnrrr mhtdihrrlDi t rL-orEll lt l ,t l lc.[!� l .
- J.Kornd.hrgay l{.ve
r) ltr IC(Irtr ao*t !{t0p lttrr't ff !|t lr.o I fr l sy]:T .K.yardr.Ectstq*Ellrt loErri, int.tr! utqlr oi.|&r( mtitnc.lrlErr-ordrdrrroorrt dttli uua mucl n-Inon'iliil-ictrrorrr Err olrcc !&ec,lldl y! e:!rJr,,rE r r!ilt"
lfta. jg€grf:!]E�!f; uEDEriirr *rq.s @cqlt|i:) rlrrc u*rt ru,ftra Cnrimlr oajrrs'r-timm r rirc--n rsrrz rnmlt !l*tr!!:I1r_"l5rrl.dtror,ruDrrr rrn ?drtr ast;;rffiE,i ro. ̂ rn Drt n' ra,8tzrE rrsr EIR nr9)&dmrroorrr rqHlq r;r; ;6{A ;Eiit rr r roriurg--::Tf .lnylr|!.arlrllcirrnrl n&!sr ,(trrt rsr;Ia niibg.nu r,iiso} rfi-mrqrIot f[lrDlr rlrlt ErEr-rnrsr rallrr olrnrr oom;trEcr n|Dlrt rd. rr$m|
-Etlurcll!Iti
) :1&!t rr*rD.! grrgurllrrooEr ry@ERtrr v^rrfirrrrtroort !d.oE RtrDEr rryurrututrFLEntrl tr f,rFlru vrirgurrri vt lrltcl mrr.f onia rr Dinullrr aEE ,lr rt'Lrh
syj1ruffirl:'ffi{%Y*x,rox ffiEDBnI !lzz! ciJrETr sr[ a*I rt lyar !L!rrrR' rsir.rrg qaqrcoRE rERLErlrs v.t g. ]T rr$Larr Dnfir9l,qfit {,[tP mcmta.) rItLE roRE r r[rr rB?ci[Lu orTag.a.r*rJrrr A xr,E ,rB, drr .tE w.rn3o-2&{yr/n.ER.!.(M2) sl''lr Entrlr c< griu.mrirrt .a{,{i;#j-r'gn EorLEcEr ," l*rrr. rxsrl Rorurrt olr.ir u Llrurll imrsr.1n qi,Evr.i;iiiGdrrr.) 'dBEv rh[.Ed '{Jl*rlrrtzzir tr,otrt rali tt:trurs'.,r-lrnr"G-.' urzn&lracrtr vr! rt',,'JORAn uror.D fitEltr rI rlrll.trgT!. pmsord, sBqtd! &E.r-fi-i DlEr.E lOtLSC[rOoEVrl
P""q lvr?rnrtfrrd, grFLrEr ir! arrprr ojnerlr &!,,Llrl,rRlrl' rsErtill.1l s.' +r,ll9:TTrrs9stznrrit E(t (E,I@ rrriraurrEcrlronl(rtSrrli rir.sst! rp rrn$rsr,
'_PlEU,rrrxll,EFFltn^ill|n Ltailt 7N |nlr|rdr rr.ntr,cso oddr r ltDrnldrr cu&uff. t.t) ut vt tFtrut mtt.Billr !qr'_t'r tLotr,ltEr rxrf ron rcs vr�,lrq,; ;;;r"r$r,*3_try&tlrlt rorllnor&nrtrstur r,r.r,err rsrt mtrprnol^ rr rqls* xo![,rRD,DlD{rrt !D rar& stres Br,t&,ina Ddr got sir FrIrE d;r-rr rgrrLrrl tAlll.�qs],l?,ir' vrntlD*ru' sor'r loi xcrrrur xhuii ruilfriro rornu"rg 8ldortr*.,rn.
u.)'t1-
. t ? (
:;' . : .,: .]
1 1 t '
(z.e'( s " i t t t ,
\:-/
o
lb{vi'z -
o
O-,c-4- \+t1Ev"\ \ v*'*''
l l | \ " { 1 a . , t\ v4zvv''-"""- ( t'v
. .t5d1,1
U"
z , / t t t t l v l f - 7 / _ /
tflusc,wp JErvF o/ ",on,
r ), ' Kuof,.L n'-b)n"4 /
Luurt,,"-;c'( tr ol*ut"
i,>\'
4 t"'l
6zel Harekit Dairesi E' Bagkanr
ibrahim $ahin'in ely'azrsl (2006 sonu)
Do[u Perinqek'e L998 Yrhndakisiikastin arkasrndaki adam
o
, 'o rm lr /1,/t/F
oLlScL
l
,4/i T ,a KoJ.r/* <z/eazol / '
lh:,..",i z _
| L t @
Ozel Harekflt Dairesi E. Bagkantibrahim $ahin'in elyazrsr (2006 sonu)
o
Do[u Peringek'e 1998 Yrhndakisuikastin arkasrndaki adam
,br"
o
L, L'�/ <_,
(G : { :
6zel Harekflt Dairesi E. Baqkantibrahim $ahin'in elyazrsr (2006 sonu)
Do[u Peringek'e L998 Yrhndakisuikastin arkasrndaki adam
o
o (lus*zwp Jervl'/',o/r,
r ), ' ,rL./^.,/,a u'-Lnz'.4
'$At'-i1 (
T. C.G D;\-Ei:UX li.J Y B-{$i-A-\LlCl
A N I i A R A
4(z J?/:rsl.1l&.] ( 5z ) /3 r}.su 1937
!clr.t!(ao?l' {, ba1-s D-6tr't)
$<(
Er.4deltrc A))Erllclttr!'
I. 0crc:11t! t L'rrE t]-strt, 'CldL:r'
huiLbcn djcllja' &l1].6tr'
g.lJTI!gs=lr-*--?0C0'e iPdrc D;C141'Do
tei!!16$ blr ercin Yeuj!''El
I
oca: gLLTctc:
CDbs.atk.i ,Cl*. l t6r ' :ra
__!:1}1c. xt&q4llrllll l a{
ALJ,,
.- ge\.11ev^ tn (, V' I a-lt v1(
V = itnT'rr c't CLi?- )u
b a (
1,,,,
( L",**tlr*n'*o1 G'r5\'+'' ' i ' -?'' ut' u''
CE:iSEJ(
xo\.u
2ooo'E ')elu DEiGrS l ' I iD
lr.lt t. el]orr blrJ Dr-s1'r'Elll 2r :ftr' 19tl tr:i!f,l :acasr'
lk1 yltr 0t yed3l !441c'lsg gtd'1'r3 iE cI',.ct &'' 4:5r:! ldltocgtrt
2. !o:u Ys OtEife.odu lltd4tu'ds lcra o3tldo le gutcslLL oPcv'c.s-
;;"#i;"1'c*; Iii i'r"lrtr*" do' hr vorde ltr Gsl.r Ys!tr5Er"{-
t t f .I I r .
l. tlr:;lEc:! C*rcJL! lrnwt: tlcrtaln b&16! bc-ffdr'an 8llA lcuu-a$:--
it.::;;i;i iJ.ffi t;u'n*: str! orr--''r' bcrt'.:tr^r4t5'
4. Dr&i r'.dlilt sor6!ta?:- F;:* l: 5{:i::*f^:"f:"m"i*:d;:-;il; ;Gi" l*+-'. r'rgia"tr oper"q c'd'crdc' s6tc D''�cr",'p,-
;;;-*{ orcJ .:.c' stlrrx:r cacetrr'
I t ica. edsr l l r '
&1t1L.r l \ t "? t s\ca' tvYut ': l r , n
4b t
Yq lent-:GL Dti,t?.
treute io
o
02fi,x: ?ini RA?tnu
cexiiv :
Gortv Yi:li 3
^ ^ r + r . + r ' r - ! " ^G O , . ' . : ; \ - . : ; 3 r : ' I " s ' - . \ . : l h I V . l l j , r - A . !
^ A D , - . n - ' ' i A J . + i o n ^ - i r i r i n' / v : u v r ! - r L r _ : v - r
-L . OIAT r
2. OlAYr,1Arl C],J]5U
3, OOn:Vl:i lrirllAtiA
r'nvnATi'IiLIF
gutulT .u,: iAliLTIa, ItrSiliait I A j ! . L 5 \ ! J r - r , r .V:r-
4. dtTERf r]rP
iID1!AID PI,AI{I No I(Prsu coruvlERi igiT)
r_. .D"!F,r+{, ,., , ,.,,.r
KoPYA N0 |
bitlgesinde faaliyet g6stelen b6liicri ve yrkrcr-rsilahll orgut elemadar!].dllifii.ltdr6'1'rk'/;I.la.;i;..... t"t ikanet ini ve yollarln1 kul.l a:r arak r ltrcxinJiJ.{.{r;al'E/:/loreesine geg;gyaptr-klar]..oyui{,/r il. {fr;lai'i.,1;}.,..1:6y ve mezra,a veya kdhleri biilgesi-nde dolastrkla-rr" ve bir eylem hazulr.El igijtde olduklarr. istihba! edj"l.ni$'bi!.
2, rrJ!,a,l!.q,,",-,'
TU{CnLI Srkayijnet im Komuta,n yardMcr"hg} i b 6lUct ve Jrkrcr iir€dit e1ema.'11ar1(ru iize-
rindeki baskryr si irditrmekryakalanak ve dl; i i rmek mrksa.dr.yla./. t . . . t . t+f. i . ' rggg au"
it rtaren ll,.(V lil.t il,l.'r
* i Ar-)....bd16esi'!de kesif ve pusu faatiJe'ti icra eilecdkt!!.
3 . . 1 .p$ { , . " - , . , r
a. He!,+,p!. j.qaalrFl ,- . ,.".!
,:,_ 1) t i,,,: .j .daresi.. , . . . j . . . . . . . , . . .r. taraf:rtdan yapr. laoaktu.tj. t. f,,, . "zt t ' ,
BiilU"cii te yrkr.ct ijrgiit elenanlar'1ol yakalanak ve ijfdiimek t"i.""ntyt.lt'.t,1l;r*{. ")
. l . . . 1 i R I . . . . . e t ! e 1 1 k e 9 i f v e p u s u f a a . ] . i y e t 1 i c ! a e d i 1 c q e k t i ! . . � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �
Pu-6u g6levi.hde blrLu&acak tirrnr .lL..JJiiili.i;..r9Agra" kendi ka$La-lailnda:l ha-
retotre r]k$irVtr I.({ r;.ri.ft^'iare"t "r!1o int jkal edecek ve..F;;.*(ir'....do gdrev yerirc
aenlirTiFt::ffi{iiruno/iizereg6revyerleri-naenayntacaklardrr.
b . Kopg i { . \ a6yon . . . . , , i
(1.) tusu airl. rr*en, bel itl i yo! ve pat ikalar1n tutulmr.sr' yerinotbitki ijrtiisii \"e
arazi J'ap1s1 bakr-nualatl iLerlomeye i.nrkan ve:meyenrsu kaynalrna yakurt e!'iilist L eri.rryiyecek teniit edebilecekleli bir kag hanelik ydrletim yelleri civarlaJ1 tcf,cih odi-
1e cekt i!.
(2)'Ses6izljlt ve r$ak d.isiplinine biiyiik ii'lem velileooktir.
(3) fiifgpae faaliyet aijsterch +im veya munt aza.m birlikler vat'sa gnla! hakkr.nda
mutlaka tilgi ed.i.bil e cek, ge-reilIi yerlerde koonlilasyon yap:-larak puau gijrevile 81k11s-':calct r.!.
(4) Plrsu gaJri hrlaJyon zananlarda geQis tlokta veya jrollalua ya.k:.!r hassas ola'rak deEerleodi-t.iler b61€elerde sessizli.k igi,nae sevk ve idare edilecekrkoordinasyoiltiretinAo hassasiyetlc durulacakrrniiessif bir olaltr]l nelria.'ra gelnesire f]'rsat vefilmq-
teoekr puse yerlerindelr ay!1lrrken he!'h&"Igi bir amare ba?akrlmaJacakr sivil halklt gijlb
tncyecegj. Sekj-ldo . hareket edifeceLtir'.
(5) fitfe" g6reve sed. eililmealeo 6nce ba!€&ai +'arzt ley'a g*1C blifirgi maket
araz id.o veya hali.tada verilecekreIl|rrr anla€lldlE1 tim konula.nla!1 talafrrldar t eklaredll1ecekt ir.
(5) 9xk1E Brifingldekl esaslara ve miidahale plarttrdaki huEuslala liayet etocJ'enpelsonoL hakkutd.a emle it aat si.z1i-k* e rsrat;sugundan i$Ian yapalacaktlr.
4. Kqll.l+A, ]rp !{..II.A3EBF_a. llpaqt.4 , . ". ,!
Pu.eu tinleri gellol sevk ve
b. l l tFb"eJe--. ., !
(1) Pusu ilmleli gevrime telsiz 9aEr1 kodlarlyLa katlfacaktxr
(2) Ti."i Komdaolarl talafudan telsiz asgari gekiLde kul16n11aq.{iBg;l
furia riaJet edilecekrtefsizj-rl en glrekli oldl]Eu za,nan kul]4111]masr "ft,qniuE]
5. DI]{(AT, Ep.r,tFc-.+. ltw FL,aFA pAi.R.,ozEL T.Ari{Ar " iz=t tr3 ^t f' ft-. t,t I'
1. Tiin (onut an1 g6!ev d.6bi-isiirer"tesi giin saat l5'oo'de ckteki dzele$tiri fornuru
usu.lii.oe qygun o1alak doldurupr &1e.riLer b6lilmiir1e t giirev siitesi bo]'!"!ca cdindiEi ve
tdspit ett i6i. ist j-hbalat r csas olacakrhaber'bilgi ve duJ^r'nlar1ia yazmlF otarak 0zc1 Tin
Komutaitna tasl im edccckt irL
2. Tinler hangi bijliikten grkryorsa o biiLiikten 2 iiNi-!!oG'S aracl vc tolsiz montefi
bi! pikap (Ptka! butu$na.&ELndarkelrdisi veya telsiz cihazl arrzal1 oldirEund a aJrl
bi! €t telsizi ve baqka bIf arag) alrnacukrgarev yelLerioe Tugali Ndbetgi suba'Jr1 da
ell solrileki aragta bul unr,?sk t*.il i1u gid'ilec€ktTugay l'l6bet gi subavr miistakil ddldig-
letde 1j.9akat11 bir orba$1 kof sonunilaki tclsi-z mon-tel i bir araca kotrutan olarak €:d-
levleriililecekrkebd.i6i kol ba$uda bufulacaktlr.
3. Tiinte! gdleve tant 'rcvcutlu ol afak (Ja.nilafha cen@l Komutanl-l6an!.r1 25 MAm 1985
giin ve nE( r?13o-2&85/Pr.gIK.g. (15 2) savrlr emririn !(-A gi-zelgosindeki kuluh€a g'L
re tegk
odiLecek vs aestek unsur komut alll olalak en liyakatli e!|baglar gijrevLendi-
r i lccek{ ir"'
4. G6rev tintleri gdr:eve bizzat i]gili 361iik Komutanlarl tarafandab hazltla'nacak
ve a.l-uta.!t Bbreve w'gun niteLikte ve kabiliyette per'EonGf segitnine 6zel1i'kle diLkat
edilecek, gdrevl i pui"orrntio hirvararazityol $artlar1 ile alInar gdrovix 6zelLiklerj-
tri.n gei:ektirdiEi silahr aragrgereqrteghizat rma']zemc(Bdlge h1fit asl tKrck it gprekt iEi-rb
de b6lgooin YsE.harit a€1r PusularKcl cpQe r arana'nld lis+esi vc a:bii!:]':irgeca gddi$ vc
ayd.rnlatma cihazla!1 v.s.) ta,n ve ist i fadc edilebi l lr geki lde j ' lgi l i lele tcsl i in
odlil-ecek ve tjlrller pusur ke g if, a!a&a_t ara$ar k iml i-k kont rollelit sjf ah kullatljna yetkt-
leri !a!'ola ve i€arct kolulaluda ili-kkat ve tatbik edi'lecek esaslara dal! 6on bi!
hatxdatma yap].lLp gerekli tali.ina-! verildikte!1 sonla son kotltrrol ozel Tinr Komutal1l-t a''aft'ltdan Jrapll:'p icap cale! t a'1 imatl ar veril ecekt ir'
5. Tuge-y Nbibet ei sulaJl t j.l|l1eril1 g6rcvc
geg 6aa-b O?.lotda tefciz veya tclcfonl-a Tim
tLi!eccklordi!.
Cidi$ vc dt jni ig lcr iy lc i ls i l i b i lSiyi cn
I{omuta.nua ln.lkuat tekmili qeklindc bil-
- :
TuEgeltoratTugs;r l{onutanl
t ( , i
3 F 6 ,. - E i i
5 X
€p5
&E
C\ ->) - _ \ .
i \S *\. "l}l'. l{ 1 ' ' . ,
;. \1.
t"tttDAuaLE i,Alil N0 3 ilo(PUsu GoxrvraRi iqlN)
1. DI'BUM :Elde edil-en istlhbarata ve sorgul-ana sonucu
TUNCELI bd:l.gesinde -faa'l:yet
gbsteren bdlijcij veIaram- . . .[t.+yt!44,6 t... .,.7.2ds tikane tinl. ve
elde edilen bl-1g1i-ere gdr€ iyr.k1cr silahl]- 6rgiit elenarF
yoll-arul kullanalak l\t?+4t<//:
KoPIA N0 3SYNT.K.BD
nezra veya kdrderi 'biilgesinde dol-a.ctak1ar1 ve blr eyl-eE hazlr11Et 191ndeolduk].arl is'tihbar edilnigtlr.
2. YAZIFX _:TUNCELi Sr"kr-y6netln Kor0utan YardtrnctltFr; bolijcij ve y].klcL ijrEi.it eleran-
1arr.n1n farllf,etlerjnl tesbj-t ve takip etmek, 6rgiit eleman].ar1 ijzerindekl
^baslrrjrl srirdli:T:?ek, J€kal.a: ve ij lCiinrek, nsksad1ylai .4.{{i?-{,...L96,Qen i t ibarc ' . r , . . . . . . .6 . !G.r4141/ . . . , . . . . . . bd lges lnde ke: l f ve pvsu faa-
. Boliicii ve ylkr-cr. ijrgiit elenadarr-u. yakal,anak ve 6ldiirtnek naksadlyla.(,tr{: 't '.; ,t ':1,pp). . sii.:-ell keqll ve pusu faaliyeti icra ecitecektir. tcra ed1-lecek pusu harekatr igln; ,..;-:--;;.... I nci Jandar"4a Koroando labtrrunrtanteqk i ] - -edt len . . . . . . . . . . ; ;1 ; . . . . . b6 lges inde, 2 nc l Jandania Konando fabr . -
J;€lA . . aP:f f llbbt'gesine geglg yaptrklar, . .,€.J4r_,_,_r.4Qtt. . . .. .. kijy
rundan teqkil ediler:
ICRA :a. Harekaii ta
O Pusu gdrevinde butunacak ttrnter . . ,Q. , ,(', C.4f.. ,. . t98t te kendt kra-lal-art-ndan haretle . " , ;----; ; : . . . . . . bdlgelerlne rrOtorlu olarak :intlkal ede-cek araglarana .. karakofa veya , . , . , . . . . r . . .; .; ; bLr1.iil b}ra-kacak yaya oiaia]{ ]. nci Jandama l(onando tix!1 . . -. . ; ,i . . . . . . . . . bdlgesine,2 nci Jandarna Konando Taburu tlmi ..,....... b61ges1ne,3 nliitandarr0aI{oirando Tabtr.u tirrd bi'.gesinde, i1 Jandarna..Alay ro!n_)tan1.1E1-n1n 1/eya .. tlge Jandarma *tl*iniin tirir! ..Cl6..JJ'l)/:irr/...bijlgeslne in';j-ha1 ederek pusu atacaklsrdLr.
b . Kcord i .nasvon t(1) pusu ij-rlerinin naksada lllrgun har:eket ec.l-p etnedlklerl- rutlaka ta-
k1p edllecckti-r.(2) linlerin gdrev bijlgelerine sevhlnd.e Eiitxhiinse sl-vl1 aiaQla"dan lst1-
fade edllecet veya, askeit arag]-arla heCet bijlgeslne ya.kl.n, bijliicU ve ylk].cadrglit elera.nl'ran1n ilkkatinl- gekneyen nohtalara kadar gidilecek, bllahareyal.a o]-arak pusu b6lgesina yaklaQLlacaktr"r.
a u r u e r r u y t \ r _ r ( : ! r s r r r . 1 . . . . i . , . . t r .
; r n d A n f . 6 < k i l o ' : i l a F t : - ' n l
bdlgeslnde, 3-g1ij Jandarma, KoranQo ?Fbu-bijlsesinde, t+-Ja"ndai#: A:rfX;#.ta{I.r:bdlgesinde keslf ve pugu faaliyeti icra
(3) Pusu r.t1f -. -'l!en, be].irtl yol ve patlkalar}n t!r,'ki
ortijsii ve ai'azi -,:-.Dlsr bs,krjlu"ndan ilerleneye ifiikan verm*
na ya:<r-n, terd. i-stl.i.r'in ]4yece,! tenin edebilecer',rerr urrirag llip+li$$9 $difi-s{n var' ]p?i oi ' . i2y' ' t . , . r.praih eailecektir. t l i : , ' ' ' " ,
. (4) Sess':zll l i ;e rqrk dislplinine biiyiik ajnen verllecekt1r. - '
(5) B61g.de f ,Ilyet gost,eren tin veya nuntazari birlikler varsa onlar
hakkrnda rutla:'tr bi i edlnilerek gerekli yerler]-e koordlnasyon yaprl,arak
pusu g6revlne .,'.",k1f :":nktr-r.(6) PustL lay-r::, nuafyen ziranlatca geqiq nokta veya yollanna yaku
ha.ssas olarak drEe:'-...,rdiril-en -.i j lgeterd'e seisizllk igince sevk ve ldare
ecr-ilecek, kooi..l;i^na s,J.:r,1.1 iizerincl.r hassasiyet]-e durulacakr rxiiessl.f bl�r olayxn
neyd.ana gelne!ile f :. 'sat ver11i 1/ecekr pusu yerlerinden a]'rl lrrken herhanglblr enare bala ',.lni,- cak, sivl:. halkrn gdflneyecegl Sekilde hareket edll.ecek-
tfr.
a
- (7) Tir:i-. gl.. Je sevl: e..j-l irhen; hedef bdlge reya sahrslar 1le blu-
- ni.yorsa karg ''rnE r .kabj"lecelr bijliicii. ve yr.klca tjrglit. nensubu nlktarl" be-
liriilecek, bu bd1€;. i? nas{ vi: nereden lntl-kaI ececeklell veya }'aklaiacak-' Ia1.l
aelkca bi ir" ' : . ektir.(8) ?inlL'-'r L,:6iin saat :to.oo kadar pusu sonugla"xnr., uJ-asttklarl en'
son noktalarL r-pu. att]k1ar-. yerLeri veya biilgelal kcd kltabana gdre kod-, layarak (koCL kl iabr rioksa ya].n:,z.har1ta koordlnatu'r") bi1d1r'ecek1erd1t.
'(9) Tj.nlcl g6-t'."e sevk ed-lLrrreclen 6nce harekat tarzr.veya grkls bllflrFgj.]xtket arazi,.i: ve;-,'- .harttada verilecek, erarln an]-as1ldaE1 tj.rn Eonr:tanlarr-tanfJ"ndan tek.:':x e.-. ; l.eceklir.
(10) Pus.: tin.l,.,.:tn1n iirg;t elenanlarr i1e karialasrnalarl halinde ne
Sekilde hareke'. ede. r:i].eri-, na:id lrtibatlar]-nr devan ettlreceklerl neredenve nasl:L takvi;r.; ku-, r'39 istey€,:eklerl izah edilecektl!.
(lL) Tinr ionui:.:.rrr- Klavuzun! dakl. s5aslara ve li.idahale plan1ndakl husus--lara rlayef. e!,llye4 ;ersonel h:.klanda enre l'baatsiz]-ikte rsrar sugundan ls-IEE lraprlacrkt;: .) , + n i 6 n' . 4-W_-!!_'+-._,r
a..T1l:l1er 6 'eve iCerken T.r lKolitl l,A]lT kit?br.nda bellrtl len s11ah niihtn-Irat ve ):la1zene. r! .. .aberinie :ijri jrecevtlr.
br.-Pusu tinr.r..rri ,. =f- gitn.lirr korjanyayr- J|anfenna alacaklardf r.
Pusu ti.E. :.in g_enel se-,:r veJ o P f r o u d ^ u f r .
/ l / t j ' 7 1i d a r e s l . , . . . . . t 3 r a f l n c a n
2 ozc-.1't
- 2 -
b. l]@-ry.-:
if ) zu"l, ti lderi gevrine tesbit edilecek telslz
k a t r " l a c a k t a r . - i - L : z r < , D c l J < - f 5 -
(2) Tini Kor:utarrlar]- taraflncan telsiz asgarl sekilde kullanllacak
pl1 tasanuftlna rlayet eclilecekr ielsizin en gerehli olCugu zanan krrlla-
nlfnasr saElanacaktlT.
li{x$ lslltc
l!!$J6taaA ri.{iB .'^".. , rtiliizrl Fdr.$tAr I ...
, .r),!) li:misi:,j : -:t-? vERirElI rrd x0r1J|-AXI|EJ ?ALii:aT ItE liilRLD
C ui'"t*r,;n.u;ncnirr:;.ix,.or{rtAirxsilotrFJvr sa*src! Fe;- osnan'Qirtll1{!&- !E shitts l{ObE!!l a}ltRiNi aiRmgrsil,liagsa iiza litlil'Jli Tuggeneralot:jriPrlrffi$ eEng',*?j3li:!t LsdJllT c:flRil,,aci rcL.:e:DA HJl!-
J.Kond.Tlrgay ti.veCAgtA 3W, lillAOdfl IB.
r) rlla XomrrrXr oOneV i WtqU EFFsi dn{ sAjd tr.OO DS t.!l{i SfNT.K.Yatdmcxsl-&$.rf!iRt rowwi, ija'dilsE ljlow or,aslK to!,DuBi.jFrirB-sPirllns$tt?r'Jmra!tmf sitnst 30yl6al i$lsti:t fit r:n"sti"! slei :Frtla!'Rgtsa us&s otAcrE liarlst!i!c! !E- bslt&lnlo, l*zfiri !!ARA| JiKp.lfr$!*i$rorir -rilt&aetg Pr,slft a}Jilgrin"
c) til,rrn *&cl liitlK'rs guriorise oBbr,i,rarrs i"&i&,to8K s etJlsr vE ss,siz ssMwl Bi$ PEaF(riT.{P r,r,ifittADr irfiDi.Kmrtst rdra qnLgiT elii4zr aErzatr olD,J:dstl anu Eln i,r, T*sielvE BASA rtB aRAe )&trlcsro$Rs't E Rr,afif,t t iqrY li{&lfQl s6aYr ti, ;e so$DAKX i'RtgleB'LEi.ds.d< s'8@tyt 5 ciDtl,Ecitrf mir !r.-8Erqr s.EAn tfj$'a(ia t-8-J:L;RDc llrsalr ltE r.casrrol sox*sDAri r8lslz eolnu,i r"qacA KorurlJ! cLAR!ff Gjs,'glntoi8trrx xa[tlsi (0L laEnlTABi.!,r.sAcd€rR.
r) Effi,Ea rx$relrx glrt Arxir.o$sv rJlcsLd{iirs va&rg1&qa{rrsdREv BolrgERistjd r:gLAYl- ErnsFLoRi$t VS KrgLrXA VrR! "ARrEr Vg lr&rcl iJdslLi H&ra !E DuBu{laRr &Er, rlif xffina-O uln. rfi.Dt8ocrxl,Em,;dREvB 9!ai$r.!FrtDi a,sgf Sl ${tPlrt ftiar6a o$wKr,tRtroDsgl rsiRlttE
Bixlttrs Bir BrLts8lrKt os$ v-6 :SrLLEre *tns xezr8t rKLABr}a rantP IlF[d!&taR:ur cosrBoLrDE8sr SiiUZS CitRsrs 8gW SDEgir rE IXeICA SlST,Arrs f,r9l33$ grrr$rfiiRtr TERLDRI!{E vA?JgyE ErSLart D,niril.slri flxtP EDEfit{-riR.
E) Tile8 oiiReri 'rru l€vc'rnlu ot{8!tr (J.6.c.LrirtrrE 25 l{aF t985 dts vE sR.?r3r2&.85/FL.. tK.$.($2) sauLr F(Rifir s-r szlt Gllsi$Dljl(l Krm-*qa stlE) *ssi:, s!,sa vE DE$Eiesin KoHallsr orlFqE s t lrrK.Mt i isr$LrR atiRsvld9iijrFcugti.
r) a,Jsgf ri!0,Eri oolerrrBizz-M tlci^l,l Eiil;if( iitlritlt{la&r raR.&}ll}Dts linzxRLxslclx Yt AllarrD, sdruvE rr!+w Fis8,g ve rrlillrd$E PsRsoxEL gF{l tsE defl,L!fl,s tixrr[ sDll,Ecrrrod&r,t
rBnsrxg,rr s4rrrlaralrtof' gaErr,t.!|r ttE $:sls sesdtIls i8gI,L8lmirrb osffirinDidl 8tL$,r8.t9rce6$rTEqrtizr$r{lt BtE (Ed,oa [ana^srrm(xtroEElFrldlTDB Erx,sENtr YS sAllrtsr, -Pix'illerrsLs?FretusrslrE LilFagl riE at Nrft,ar $ci$JtafBcrE oiinilq vE ItDtxLlFHr ci}|&LlBrv.r) Etg TE tslluDn oilsBir,l8 $sri!.?o iLefltl,laB T'�lg,lB EDtLECtr( VE ri}[LiEB PUs'tlsqitrF,M.[ S.irtatE&rtb&1tr tcoFlEclr.ERirsil,ali Ki[.Llsfd l:Esir,ERtrFlRoil v8 i$ltg! KtFi&amicrD&rr w gan& EBIl,Fffi EEASA'A DliR soE 3ra lidlrEl,{!}.,L vE rgrslrsr TAF::,rP ogRlxll!ar"'iut3 vFRILD&ig strBA-sm sommfit iflrr.rriP EArrsLgL^B:rr r eua$LAN$.asr srtlri{AcatnrR.
' ( ) ' I
ft:: A\r-1's.--\.. trl$*NtT".r"lc
-. " \
o
a
"/.( -7 ,4t/. 499t4 4e1
' t
\VrUr" . t L-4"-" - 'x(Lv-1 L t ' '
r . , - ' , . / r ,
r I tt*:f v^*4- r '\-;r
A4clr*t. , I
\-l:,
( - ;
Lt-"1 i^j _,
- c-{ 'LI
' i . t l l q
LL- {
') t't . - D .
,A'_e&{-r(.r--r; . I
oI f' L-d^*r<-+ *t(-
{ '
o
Jx&':-q
t s 5$;'.f
F
J = )
u J oz c a\ 9 2u ) t --i --- +I H
* - 4
o :
uo
z
-11
<l
zl<lal
z ztt
J
gJ
N
J
NIL
N
\ ti'c.
N
.! 1,3
i \
d s l
i *Q d
N
G'+,
; \ !o it s
\ ' I } U
z.
d.!.u
ECI
UJ
ul
fr(9
6
t::)
f!
t5
: fFo
z.
UJ
f
ca
oLri
sl-:
zo
z
a
l
(Jcz
eILU
z
oclci :J
< zc o <
frz
z
N
oo
5zt!o
:
E
U
F
Fi a5< t: <: > -c o a
z
z
o
o
Ll.Joo
,ta
I
9
a
o
co
p s- , 2= <
: z o
I
1 A
s. :e:a
r i i
dgz
fJ
P&l
F
IJ}'
N
UJoo
.()(-,
N
N
EllJ(J
zF
uIv\
zql
EqJ
I
t s .
o ) 5> - i
J.t ul6 r
f , ls
l d. c J
i) l-
t \q a\u
l .: ' r ' ' n l 11 ) r ' t l sc ( ' n l i c rdc l l b i i g t l n ' o r r l r y l n l
3 K a s r m f ( J U l l L r r ( r l u u ' , ' " i ' ' ^ , , . , . , ! ^ , . , i r - , ^ h i ,r r \asLrrr ; \ ,v- ' - . - I _ _ b^..1 rrr . , t to| i tz,e biL
. l K x s t m 2 0 0 : t : ' r i h i r r r l e A B D 5 ' \ r l r r n ' B r k r l r \ t : J J d i r r l t j l L ' I r J L r r Y Y U I r !
mekmp Yazdlglnu- dogrtL mudLrr'l
2 . Meklubun nelni I? Ocak
kimi blstn otgarLttl ve
sotLtld'tgir halde bLl holltda
hlr i , : tzi lc. le YlYrmllnql '1r
rLr, Llrrb,l g')nd'I l [ l ldr JrtrrLcl lBti l ' ; '?004 tafihinde
tEIoYrz,Y-onlordl
hi!bir a$1ii lan.-,-vrpr;:nnlSll lzrtr nldeni nedir ?
ii-ger sdzti ge!:en olektubun iqe'igi dilgruys;t;
"ir"rya'oa yi:ptliu genel seqinlerin s(rrtullattnchn Tiifk CencL Kt[mayl'rur
nhx|slz old(rBunll, bu nrnr.qla Liellel K mty Ba;rkin1 Saytn Qrg. Hilmi Ozk0k'le
Ozel bir toPitntl -13Pmrk !:rerliginizi' biinll \rloLfa'A'itz'it l saglan]3srnL IstiyorsLrlluz'
o z e l b i r n r c k r r . r p c t a o i s a , g e n ; i s e g i n r l a r r } e e n 9 o ! . o l a l n u l b i r p i u t i . n i n g e n 0 l
ba;kanr olalak, ABD Se'iutlma Bal:arr Yr-rdrmctsintlan bdyle bir I'ardrfir istemek
siz ve iilkelxiz iEill incilici ve kiiqLiltiicii delil nridir?
4. Eger meklup dogrulsai bu konr"'d: size yarCL[i edildi nti?
- tarihitlde. nlekluplen i0 giio solxa Csnii Krirmay Bitgkairt
Omegin 14 Kastm 200:
Slyrn Org. Hilnii Ozkti :uP' ., , .. .tfl,afrntan kabul edilmenizde bu vardrmn etkisi oldu mu?rr :1: l : / , ' : t
i.;.s s e s5
ctr{P
! : i : : _ i r
, , r i : : , . ' A l k
(-i'ftr. r n ' , ' t l I l " ' * W ) '
4 ' 1 A A k 1 D l r v L ' r ' ^ /\ / t u ' ' " " , n (
WLwgotL€a'1/\'4'L a'
t$tN\
i i
, ' / . ., l ) L,-^,.
a9
Eski Genelkurmay BaSkam E. Org. ismail Hakkr Karadayr, U Eyliil 2002 giinii 6glene
doSru Dolu Peringek'i iP Genel Merkezi'nden telefonla aradl. Telefon god$mesi l0
daikika kadar siirdii. Bu g6riigmeyi 15 Eyli.il giinii dzetliyorum:
Karadayr, daha 6nce amdrglnl beliftti. Sizi dikkatle izliyoruz. Aglklamalarrruzt bastn
itzetlerinden okuyoruz. Hassasiyetleriniz yerinde, 9ok isabetli meselel€ri giindeme
getiriyo$unuz. Ulkemizi savunan gtiriiglerinizden memnuniyet duyuyoruz
delerlendirmesini yaptr. Geligmeieri nastl gitriiyorsunuz diye sordu-
Peiingek, Tiirkiye;nin dniindeki siireci tahlil etti. Dogu Akdeniz'de kize gidildigini, Irak'a
ABD mtidahalesi dncesinde Batt'mn Tiirkiye'de yeni bir hiikiimet kur'arak istediEinj'
Tiirkiye'yi igerden vuracak Tayyip Erdolan ve Baykal'h hiikiimet projesini anlath'
Bunun tiierine Karadayr, "Bu hassasiyetleriniz gok yerinde, kaygtlannrz dolru Tnrk Silahlt
Kuvvetleri'nin komutanlaflyla sttekli gdriiiiiyorum, daha 15 gnn kadar dnce Genelkurmay
Ba$kanlmrzla gdriittiim, hig merak etmeyin, gerekli 6niemler ahndr'" dedi'
Peiinget, Yugoslavya eski GeneLkurmay Bagkanr Pavkovig'in Rus kaynaklarlndan aktardlgr
bilgiyi anlattr. ABD Kuzey lrak'a asker yLfarak. kukla Kiirt devietini kuracak ve savunma
taktiEi uygulayacaktr. Bdlge tilkelerine "Erkekseniz gelin bozun" diyecekti'
Kar;dai; burada da TSK'nin btitlin iinlemleri aldrlr vurgusunu yaptl' Karadayl Ttirk
Ordusu'nun giiciin0n NATO tarafindan da bilindiEini belifii.Karadayr, Peringek'in IMF istikar Programt'nln aftrk uygulanamayacagl saptamaslnr
dolruladrktan sonra, Tiirkiye'nin sorunlaflmn gelip giiglii ekonomi kurulmaslna dayandrgrnl
vuigulayarak anlattr. AB'yi gidcletle eleqtirdi ve AB konusundaki hassasiyetlerimizin 9oklatl oidugunu belirtti. Biz giiglu ekonomi kurarsak, gelip ayaklanmrza kapanacaklardrr
dedi.Peringek, komutanlann 30 AEttstos devir teslim tbrenlerinde aglkladrEl programln altrnr
gizdi ve bu gtirtiglerle i99i Partisi'nin yrllardrr savundulu programm drtiigtiigiinii, milietin
dniindeki programn arhk b€rraklaftrglru belirtti.Karaclayi d;a soffa, "15 Milli tahsiyet konusundaki itneririzi dikatle inceledik, bugiin tek
96ztlm, ama nerede buna yanagacak sorumlular" diye konu$tu Kendisinio Askerlikten
ayrrlrrken siyasete katrlmamayt kararlagttrdr$lni, kendisi dlilnda bu goz0miin ideal oldugunu
ama gergekiegmesinin zor oldugunu belirtti. ideal fakat gergekl':fmesi zor vurgusunu birkaq
kez tekrar eItL.Bunun tize ne Peringek, iilkemizin ihtiyacr oldulu zaman, kendimizi gdrevden
esirgeyemeyecelimizi, Atatiirk gibi yapmamrz gerektigini belirtti Karadayr' bu rsrara
cevsp vermgdl.Peringek, bu konulart ytz yiize gdrii$me isteginde bulundu.Karaiayr, egyalan topladrltnt ve hemen seyahata 9lkacaglru' 3 Kastm'a kadar olmayacagmt
belirtti ve 3 Kaslm'dan sonra g6riigelim diye cevap verdi.Karadayr, "muwafakiyetinizi istiyoruz, baSaracaksnll' diye siizii baEladr'
Konugm-arun sonunda, Peringek'in Kugrz ressamn yaptlEl Karadayt ve KrvnkoElu
tablolarrnt nereye brakahm sorusuna, Karadayr, Fenerbahge Ordu Evi'ne btraktlmastnt'
gdrevlilerin saklayacaklafm ve ddniilte kendisine teslim edeceklerini belirtti
ftonuq*u ,rrurtniu, iP ltiderlerinden Ferit ilsever, iP Genel Seketeri bedri Giiltekin'
Geqelbagkan Yardrmctsr Suphi Karaman ve MK Uyesi Ali Kalan da Peringek'in odastnda
o
Eski Genelkurmay BaqkanrE. Org. ismail Hakkr Karadayr ile telefon konuqmasr(10 Eyltil 2002)
Dogu Perinqek15 Eylul 2002
' !trlunuyo4lardr, konuqmayr dinlediler
Bakna,$dmez gafak vaktl yurttan kaqan o a19ak'}.blnoylp Anerika'd a ' arlannaks lzrn yagayacak.I O*bb4in nifletinin harst zr.ib.T, yuldu soyacaktIlortun:.adr.klarl benindlr,nll-letlniadir ancak.-
q:[na kurban o1ay1B hepslni ey h1ast1 qaka]. 'Gariban halkua da bJr pul-, blrakacak .kadar aJ,..O1!0az saaa g6tuxdUgiin paratdf sonra helal'Eakki.n1 velBersen buradakl ortakLarlr?:,8 behenaL.
)c<xBen ezelden beri ag yagadln'ag yaqatln'fiangi hiikiinet beni kurtaracak r0:9? gaEeirr-n.Kuru!0ug nu-sIuk gibiyi8rab akar rle tagarl,ntYr.rtsa.n da bix taratrrnarhig giir't'lleez -bagarl!!.
BaEansln korknaraasrl igioize burnunu sokartAv"ula Blf,l igi alenen tek digi'kalole caaava!.
xxx
!�lali klizler,yo1utra dimllgs e Qellkten duvar'Benln caerz,ceElz diyen bir hii ldinetlo var.
Yakt].€rn
Arkadag, ecLis'e ga1ltan1art ug-ratna saku'ige aldlracaklarl! ' olsr]n hep sana yaku.Celecektir,belanr vereceli glinler Eakk'lntrits billr beLkl yarln'belkl yarrndari di.r yak1rx.
yerLerl orlran itiyerek gegre, tanr.,qal :- gan:. i. gtea': rit, dolriur kad.roya yatanr'.Gtizlerini ag],k yatr" seni ku"tarara Atarn].;Sat1lnadrk o kaldl rdurna sattfer vatanl.
)o<xSernaye nutlu olsun'olsa da gevre feda'Senizlettia Apo' yurnezal:.nda donsuo guheda.UydurEa kanurtlarla Meclis'ten getlrin seda'0n bin yllf lk taribe 'yurduq ederken veda.
Iurdurun kirsonuada vrtaadae kiikreneL i. '.'
x)o<
0 zaran dulrt belkl gdziindetr" akan ya91n'O zanal d og"rulur bel iE,lnr'ka?!. kalkar baga.n.o sa.uan'trirea . gLtnez y1lLar sflren tsreirn,Hesabrnt re?Jp, de tittiglntz giin gardaslll. I
r X r X ' -
!a1ga1a.nu siz de dolar gibi giudt ey suglu1art.glsln artak s olguncuyg. vurulaca.li'btr ]rular.
6y1e yook hesaps:12 b i r i k t idar ,garip ya$antg ?atand a9$-t da g{flnekt
zllnlq niu-etlnl.!1i sydlrlr-k bif, ls tikbal. . .
)o<x, Oilnl eBlzin bu yurdu yok etnek nl eoeli?Yedig in lz berze le te bagka ne denel i?pyuveriD a1tr.nryiylce s al-lans an tene:Ii '
I5 ( ,4q
irht*r
: -.;i '..-.ts, r j i ' : . ' , i i " i , J
j ,E Hr! ' ' l : ' ; , {j . : P , t r : . - . . 1 1. , . E O t: c l . r t \ ' ' ' 1' ' 0r ' . . '' [ ' P1 R ' if , . : 5 . : l
' F . n . \ ' . , i- E , F h . : r" . ' iJ f f i
, F t E . ig g I , lf ; i * ' t g ,1,t i F' lE iF t ; l , l * ' 1
, , F S : : I II !=,;. ! lE i' ) ' ,$ R : lU '\' !t( rn. P t : '. E '
U "i,,c P"J i\':t; b# R i \b * g . i ,
. . l . q. ,& 9 r r ,' , o \
t . h!r, ):\ ,6 .
. : . ' |
t , q 9 9 l t rN E'rfi'li lH "/b . FFH: IE;
- : . ,' ) f P E B : l E . '
: ,S 'E . IP. P < .
I x ' ' - - - '' P ' : r j \
E ; , - i . ','"i'
' '>lI'
,. ,t.-
\ \ t : ,\ r \ ) ;\ l a \ ii I u , 'K{\ . ,! \
^-\lp' ) '' c \ > t ' . ]
)s ' >-- ' \ lEl! I >, lill- \ t.^\ lE'i \ , i t : '
'\ $ x \rlYs:
' \ \ \
I \^- \r N..\*' ! !" t\\'' s h \ X l \\ . t \
' . r J \ \
. \ \ i t3 ,\ t .x$*'t*'
Sit\
c\
iue\al\
\\\i
I
$, l -
) .
r\'l- ':
l l l q ''i (f
a '5xl )
/xgrl'iJIrAIiaLD PL.Al,lI lio : ./. I tJ,t:i1 dlFnlll rmi icil,l )
r . r i a . . i . . , 1 ' .
I:OP{A No : .,1 .1, c, I U)SY}IT.]{.YRD. LT:I/T U}I CILI
, - . , . . ' ' . ' . . '
€'-tF,'9-tl
El"de edi len ist f ibarata vo sorgqlara sonucu s1'Le edi le! ! bi16i1ere gEtei
ex6+oron \x1i i ; i r r ; ! :k i^r . i1ahl1 5rr. i t eLerranfarr. tJSfbdlsesinde faal iyet 866tere!r ootoiJ-* ".*r"j.,"ilshh iirs'it, €lenTtlilt*aill'Y1: l'
ff ::,i::.: ::'3]i j:;;1";;;;"il;;;.L',Fiii.fd';*rrr)tore"s 1; FeeiJ""tt*i-t. ir irt . . {(, iai: JJi--\... J.i jJ ve mezraa veya kijml;ri b6leesi.rrdo dola$flkla-'
!1 ve bir eylem bazrrt ld l j 'gude olduklaJ1 i6t ihba! edi lmist i ! '
z, vslirq ,lI'.![CE i S*).y6net j.n Komut a.o Yaraloc lErib6liicii ve yrkacl drFjit clenlanlarlntn iiz*
li.odeki basklyr' siirdiirmeir'yakal["t'tu otiiinout natsa'try1a ' /'i;' ' "t'q'f fi' i "r9Ae a*
it i l"""o l l,.t vl 'r". lf /r.., r;:,!r.:)....bdlgesinde kelif ve pusu faal{veti icra eaecdiJir '
3 . . r . s A . . . - , , ra. Baf€ka!, I.qsa.r:Fl
36liicii ie yr,krcr' dlgiit eleman1artrlr' yakal a-mah ve tildiirnek matsadryla'!j!a;,,'i::
.L . ; iS . j . . . . . " t i te t i kc t i . f ve Puru fa€- l i Je t i rc ra ed i l ccc l - t i r " : : : " " i " i " . " ' . : " " '
. . . . . . . . ' ' . . . . . ( 1 - . 4 . i r r . . . . . . ' r . : r ' r " . J " ) " " i ' ' ' ; J " " ' l : ! J r ( \ " J r " i ; J l i r l r ' ' t : r " ; " '
. . , . . .L. $ i r . . . . '3v: ' : l '<,+., i c l ;1 'r . . . , . .pusu sbrevj.bite buLuoacak t irf"t . l) . . .) l i i j t i ; [ . . f9gg'aa kendi ka91a1arlndan ha'-
r.-kstre r]gt)r !'{.4 !./{ <i i .-itl;}6i e"l""ine int i!a1 edecek ve..f';'J:5:""'d'e sdlev verin'
ae" riilil-iEi[6ZF{6nmo( iizere gdlev yerleljnden qvnlacak} ardrr'
b. KoprrAi.pn€ygn. . . . . . . , . . , t
(1) nsu at rlrr*enr bcl irl i yol ve pat ikalatrtt tutdmasr' yerinetlitki 6rtiisli ve
alaz i yaplBx lakt nrndan lLcllonoye iolcar vemeyear 6! kalrreEua yakutt e rdrist l erin
yiyecek temin odebileoekleli !it'kag ha.nol'ik yerlegi$ yederi' cj'vartall tcrcih etli-
leceLt !r.
(2)'SesEizl-tk vc LE* disipLi-ni.ne bUyiik tinem velj-leoekti!'
(l) ldfeoae faafivet g(jetelcn tin voya tiunt azsm birlilcler varsa onlar hakkrnda
nutlaka bilgl edjnil ecek r gelelil l yedelte koot\iinasyon yalLlatak pueu g6reviDe e <i13-j-
calct r r.
(4) rusu gayri muAyycn 2 6.'na.'1Lard a SpQis noh+a veya JroIfaJlna yak1ll hasaas ola_
lak delerlendiri.Lcn bijlgclerdc sessj.zlik iginde 6e1'L ve :dale cililecektkoorditrasyon
iizcriido hassasiyetlc duu.lacak r tdlessif bir oIEltu meydana getR|esi'e frl^sat veriLmo-
yeoekrpusn yerleri-atlcn ayElrrken helhangi bir onarc blrakllmayacakt sivil halliut g6!s
mcyeceEi €ekildo.balcket eCilecekti! .
(5) tirnfer 8dr€ve Fevk edilmeaen iince bar'6&at tarzl veya 9*19 brifjngi maket
aiazrAe veya hati_tada verilccekrcnrin anlaFrld]'fr iim konutanla!1 talat:ndla'1 t ekrar
6ai1e celCc ir.
(6) 9r-k19 irifingidak! esaelira ve miidanJ; plaoxndaki husuEfara !'iayet et'ncyoo
perBonsL hek\uda enrc it sat Eizl i-k:t e ts!'a.rasugundlao iElorn yaDr)'acaktrr'
'^ *". -ij ljlrf .i :: : ;; i. :..
r * ^*da,, vap11 aoakt 1 !.
.1. r:o.li,q'A.w .!.1.!ts43- BE , .-. .ta. fq:rd,a. ... ,.,.,r
P1rsu t! eri gBnel Go!i. ve
(2) 4in Komu:tanla!1 talafudan telsiz asgali seklLdc k 'rl13n11j\!:dl1#9:€l
furra ria.yet edilecckrtelsizi-n en serckli. olduiu zafiar l(ulLan1lmas1 :i: j%3.EY:-i
I
5. !,qsp.!. F,ll,ppq, F,'qs:+l,AF.{ pAi8, jr+ T..cj,ni.ix .z'i'' i': '';l{-i"": i" I'
1. Tim xomut ar11 gi jrev d.dniisi ircrlesr 6i in srat i5'oo'dc ckieki i jzelei;1i i i tcl i ' t tr ' - 'nu
lrsljliine wg)n 013!ak doldurulr 64erilcr bdl_imjne t 8dr'lv siircsr bojtunco cdj-ldi3i ve
tdspit ettiEi ist iibarat r csas "t;J;;;;';tlti ve au;":'ri'landa v23l0ti ola'ra!' iizcl rin
b. l ir l$4!c.rc.. ,: 4C'9
( r ) pusu r i r l c r i gcvr imc tc lc 'z (agr r i rod l t ' r l J 1 ; ' , : t t t " ' * t " ' t ' s , - f t ' i ;h
o
Komuial]rr1a -tcsl im ed.ecctsJi*
2. tinlc! hangi bbliikt eo 9:k].yo,fsa o bolii-t':ten 2 ijxiTO0-S aracr vc telslz montcli
bj.r pi lap (Pikap bdunrnadl6*u"rt*u"' veya-telsiz cihazl arIzal1 oldolunda ayn
b!! o1 telsizi ve baqka b!! -tii -*rto""a't,
gorcv yerlcrrnc Tugal NijbetQi subavt da
en sondaki araqt a brltunna.k ,*J1 ;;;;;i:""",n'** Ndbetqi sub4v1 rniist akil d6nuF
lerdo liJ,aka_bl1 bi! crbaEr' rof *o"t"taJi_ toleiz oontcli' bir araca konuttil1 ol arak 8ii;-
revl ct dj're cek, kend iEi kol_ ba9aoaa bulunacaktl!'
3. Tilnler Odreve t &'i ncvcutlu oI arak ( Janda!ma-"cene'1- I(omuianl1Er'll1n 25 }l'-!r L965
u.ijr-""'lmo, rrJo-aL8t/P!.fiid(.S. (t 6 2) EaJ']]1 "1"-:" !*:t,:,:i-"lgesindeki kurdu4a sd-
re teqkil otlilecek ve ao"turt unJ"'v korrrit'r' olutut err Ij'yakatl! -erba€la! 8dfevtendi-
ril c cekt i-r .'
4. qiirev tisfl€ri. Siireve bizza-t ifgilj Bijliik Komutanlan tarafrndan hazrrfanaoak
ve alllan 8ijleve uJg1]n nitel cte ve ;abilivette pctEonoL segijnine i;zell'ik1e dikkat
edj.l. ecek ' g6revl i pergoneli.'l *"tr ** tr t"i' u"*t*l-il "- t:i
stjlovin dzelli-k1cri-
tlin gcr'ck+ildi'6i e
arr, arag, gcre'9, tnqLi" ut '*a' o*o (ao19: ,nIt*-""t'"-o
!r Sefekt iEiti-
de bi j lgeni! YsE.halib asl ' Pu6u'l "r i l t "nq", At-*t T 1*'":: . I :^o*nn'8cce gdri ig vc
aJ-dr.olat ma oih?.zralr v.e'J teir i 'u : '" i i r ta" ediehil ir tek-lrde i lai l i lcre tcsrin
od.ileoek ve 'ii-$ler p*ort"qir, u"J't_tt"ttt,tx'nr tt kont rou erit sil all k!11&'rn1a yetki'
leri iarol a vc iqaret to"1tru"tia" aikkat vc tatbi! edilecek esasla-ra dair 6on bi!
hailr:Latna yaprtxp gerekli ttrii]t t'n"i'la*tor\ solrra 6o!t kontrol 6zel Tin i(omutanl
:t s.rafllld a!1 J,Bprhp icap oaca talinallar vorilecckti!'
5. Tuge,y Nba€tgi 6ubayr' ti$lotin 36revc gidil ve d6nu91er\Yle ilglli bilgiyi on
ge9 saat 07'lorda "ntur.' t'o"a, ili"ioiit t:-*"rotr''t ""oa vukuat tekrili .Seklindc
bil-
di leccklcidir. --*- '-- \ l - -r i i , . ' .
' : I , "
osrnan QII1I'/l' Tug8enoral
Tu€aY l(onr.'i a.r1
. : t
i L b
imzd arru1na 3rr.nd1. .tt./ . ),,/ .t l i l '
rEBJid LDI+'r,
i -"'ir rl"osnrat! QIT:]I'IUggcncra.r
J.Xomd.tugay K.vcsYl{!.K.Yartl1mc1sL
T arilLSaatp.+rn uj.g plq'l
F. frii,t.t:rJ,fr jrcr1 ,+q(,;. -, " , / ( / ' ! '
/ / / ' r I ( - 'y'( tr l / , Lata-22 .
I
, '),1 '
o
GORIJV :
a r i i D : . r r \ . . - , i .
Goi-.,'f :Ii:Iii :1.rIt I v: :rA;.: I ;
C Jt.i'.'t)_-;' ) Jrtl i ^. tI'.: J V.-- r,,...11 i
O l. 1L.rY r
) ,
.,.rAVn.tuI;LAR
o F i . _ . i l T r . " I T r - .- r J r 1 J r J , ! . - - .
-iltlql6flf'",i$Iq*#""r",-*m*;['ii',i]'#*lffitrf'f::*,""rtxls ii*t*tr;.".,:,,,T,,i:ir','{,ftftili:ir*jitr,#iffi11TI*"J-:1il:il1f:t,i:*,""J',,1,[31,x,J$:[,]""'r..i:"x":,,ff,;,:"*lit rarnrz oraean varer m*c,ierii;;;i;;;;,1;;;;:ilil;,il
ijr,,;fi:;ffinn:n:lr''rr*1.*.*i_n,"ruti:$rftlu*lii: n*i+'l,.,ru,^*'fi"rflil'r#ili+.-Milli,iradt-ancsk. ioDlum{ burun t6iorflnin ozsorcc drs0rr.rcbird,!i drnrerde ahr.. :lr"",li'iYf f""r"'"'vr''au*" v"'utau'".r"'" ""'l"ad'€der'Kimsenin!iv4a!katuv.rer*ndq0;;,ind€nd,o'i,*cr**a:!ilisd,:iy,,,a"i;
il;ilffljijT"T'fiTi!fl'l:iJffiflflTi:j:*-*i
i3i*l-illbfl1T"";t't:*j,t H:li$:i.\1,\?:t"lm*: $sG"t-;.^""- il:;;;;,;,:#:.--i:ir.5.5"1.i?1fl":ili*: ftulri'i1""-x.4iii'{i;b-;i lTdltr't!:tffr.h*r's4l"bruI ffiffimjfiffii lffi*$"t?liffi ffi##$"ffiit tr#**"ffi,,ap "#Ri*#*riffi*w[E"iXIffi;Tt";;;' [];-g''erl-;;'or-t;r;;: ifl'f#:t.Hltsffil''-":;g
ffiffiifrfffifiaieffi, ffil*lij',ffi!"if;."ffi: !i"fir;';&i"i:rr;ffiffi ffi'Jtr,ffi $:m$,*i## w*ffiiglffi#i#i"ffi k*_ffiffiffi ffihffiffiif;ffi ffi##ffi ffiffi: r,**sr.mrr?*,F,;,
- #d].ffi ffii,ffi'ffi ffi ti:il[irLil#."",1#o i#$_*:r"*:Hffi Fpn-_tr""H-q#il-:ftT !' ffiu*tfr;ffi ffi,*,+Wffi ffii+T,fff,+:,**,il H'ffi,ffiffirtrgiffir,nitiffiffift{j$$.fr:"ffi'f"i,r:_.tftfr'":;"**x*;:: ertl*e*#iffi ffi*ffiw.iH;"ffi ;i#.'il'"rc:3f;i{:ltiftl H*ti#:ffiffiffiffi:#i ffi*:'ffifr;triff:ffirffi^ffiffii ffi{ffilffii , :".qd, -ffiffiffiffiH ffi}dtrffiffit*$*lS-##:
$n. CnndoAdu Ozlur. -Ciindoi.
mur Biil.!r, Cund;imu! Neanai_ I
ilSerift ,?11'.'"c"1*;9fiP l#n€! ,!r!.1, GijN' Ah;;;
iL:f.'"ffiHlETillT: $;',"H_4s^:**x)4*r ;i','qfiEffiq1'E@ffffi #,1;"",Tfi"dlliHi;tr*11:.Hfk$Ifffiffi: ruffitffiffi:S;ffiil*ffiWffi+ffiffi
CUMHURIYET/6_
. vak'r m6rek odahn; $n;ira
fr --Fd-"iii,.-.r",, " r"-
Hiij:'il*il{illqliii$!! {isi#"T;l'#trffi ;:,ff ;,3::;'#ff:L'i,ixl*,f,ffi,,mufi;fl * e#,f ;i:iii1'i.lil""r T*.:i1ii:i.|.�lil:"'ilH#i:'""trlffifll#'TiT:1y,[ns,
_kjyfitit, dz.rrikl; sit; ;;;ra;;, ,"-_".,,!.q,uu,.rEtr cvEos.r rov.nelq vot sr_yd-"8mmadn rmel unsunlanndan bin otir.I;?j,?1"#.lill.J,#"*l*:;:lTj:$lfi
.!141i,rifi.tfi,iti:tHit.",ltf,llJ .",.s*r*I*ilmuttilf+*iql63fi*lHnlll::tr3,"".J1t"fidfir
,.l1s5!!p
WW\ \
' t l t
' ' " " i ' ' )st1,r ,c 1t
TiARB AKADEITII,ERI KOMUTANLIGIYAYINLAEINDAN
DOGUDA KURTMESEtESi
Em. J. Alb.NAZMI SEVGEN
!la!D Akademile.i BasrmeYiYII,D]Z . ISTANBUL
1 9 ? 0
o I
o
I
@l"*' ^1'f,"K":*i.[ooH "o*"o'
DO6UDA KiJRTMESELESi
l
f , 0 - .: : i. . ,;.C,4
ri ti
1,. ii ll , li til1t: i: i 1l.*r !i,i
. l; -'i,r ,iji ,i
i r ii,,' l,1,: I
i ji ' - li l i ' i
i ' Ii i|, I
i.,itii'j
o
oEm J. Alb'
NAZMI SEVGEN
HarD Akademileri Baslmevr'YITD1Z - 1STANSUL
1 9 ? 0
o N s o z
TRI Drs llaberler Miidiirliigiince terciime edilen ve Atustos 196$
""-.; ; ; ; ; ; ;"; . "xunrlairN KrsA BIR rARlHl" Harb Aka'
i-o-ireri nomutanrEt laylnI olarak 196S ]rllltda va)'rnlanml$tt'
lRAN gitriitiinii vansrtan bu y:ryndan sonra $imdi de Tiirk giiriisii'
rif au"^*",:t"t'"" a"rtn ir*i o" ciddi olduguna inanrlan Ssl4n N.azmi
;;va;Ii'it llarb Akademlledn'te v€rdigi ve brr timiir bovu ince-leme-
i""'" i*"*" uo*"t"nsrmn da istift'leye sunulmasr raydaL ve uJgun go'
riilmiiStiir,
HARB AKADEMiLERI KOMUTANLIGI
DOGU'DA I{URT MESELEST
Eski bi! subay ve bir tarihqi olalak heyet-i muhtercmeyi kemal'i ta-zimle selambnm,
Son yrllalda memleketin biltiinliiBii uErunda Qok biiyiik iinem ka-zanan DoEu meseleleri Uze nde yiihsek, seqkin bir topluluEa maruzat-ta bulunmak telefinl bana bahseden Harb Akademilerinin gok saylnkomutatu DoEan PaSa HazletleriDe minnettarhf,mr arzeylerim.
Bizce, giiniimiiziin miltl ve hayati davalarlnln en ba9rnda gelip otuzy Uk hayat ve mesaimizi harcadlEmrz Dogu meselesini anlayabilrnekiqin ewela tarih ve sosyoloJi baklmrndan Kiirtled tanmak lazlmdri.
KTIRTLER IN ASIL VE MEN$ELERI: Kiirllerin astl ve neseple'-d hakurda, gogu siyasi maksatlara dayanan ge9itli teodler ileri siirtil-rmi.istit ve sii ilmektedir. Bunlarrn iQinde efsanevi olada daha ziyadeArap ve lran ka]rylaklarmdan gelmektedir. Arap tarihQisi Mes'udi, Kii*.ler'in zalim Datrhak (zabhakpiD elir!{lsn kurtulmusjran\l4loLluEuquyarvor. Dahhak, Cemgid'in iiliimijnden sonra gelen lran paditahrdrr.Bitlis beylerinden V. Serefhan'n H. 1005, M. 1569'da FarsQa olamk yaz-dr$ SEREFNAME admdaki Kiilt tarihinin naklettiEi efsaneye g6reKtirtler, cin tailejrinqgldlr. AJf)l eseldeki diEer bir efsanede de $eyta-nln insanlarla birlegmesinden Kiirtler'in lucude geldikleri sdylellilmek-tedir. Bunlan birer efsane olarak naklediyorum.
Kti* masallannda baska getit efsanelere d€ rastlanrr. Efsaneleruzak geqmite dair bir $ey nakletmemekte, slnlrh kalmaktadrr. Kiirt lna-sallannda hiQ bir zaman bir hiikomet hayahndan, yani Kiirtler'in hi.i-kiimet kurduklarrndan. hukuki. ahlaki ve bedi'i hislerden bahsedilmez.Konular, miinlerit kabile hayatrna aittir. Ya biiyiik devletlerden biri.nin is la devrine ait bir macerayr veya bir kitinin basrndan geQenlerlnakledel. Masallar, Kiiltler'in asrl ve nesepleli hakkmda bir tey siiy-lemez.
- 1 -
i is
!;
KURTLER,,IN MENqEi HAKK]NDAKI TEOR,iI.ER, : BAtfi VE bil.
hassa Rus bilginle nden bazrlannrn ileli siidiikled teorilelto bir hs-
mr siyasi maklsatlara dayanmaktadt. Kiirtle!'in menqe'i hakkrnd4 ile-
i si.iriilen nazalivelei dijrt katagolide toplayabiliriz i
I - Kardu, Haldi ve Clircirlet le munasebeti bulunan yerti bir lrk
te$kil ettikleri,
2 - Ilani asrldan geldikleri,
3 - AraP kdkiinP daYandrklau,
4 - Ortaasva'dan gijQmiit Tunrf bir boy olduklalr'
Xdnopholr, ANAEASIS'de oDbinler'in licatuldan bahsederken (M'.
O. 4ur - 4uu)) KarouKlar'rn, Helenlel'ln qeEilmelerloe kar9r gelo$reruu
kayqecler. x6nopnon'm talirlerrnqen, qekiluken zoltuk 9eK[iKieritol'ge n, eshirerin Kentites dedrkled, Drcle Nehinjn kollanndan Boh'
ian suyu vadisi oldugu anlatrlmaktadrr. Bohtan suyu'nuu kuzeyindekl
daghk aEzrye klasik eserlerde KAIIDUKI,AR MEMIEIIETI denilmek'
tectir. Eshi adr Cezire i rbn omer olaD bugiinku Cizre'ye de KAR'DU
CAZARTASI deniliyoldu. Slnlllarl kesinlikle bi]inrneye!, Iakat Dicle"
;;;;;vi"d"k, ,;;riyi igine alan B6lse Karduklalln divarr idi
Heredot, M. o. V. yiizyrlda yazdl$ bilinen tarihinde bbyle bir ka'
vimden hiQ bahselmez. Ermeniler'in Kerduh, Araplar'ri! Bakarda de
dikleri bu lblgeye qok sonralan Kiiruer'in yerleqmig olmalarr, Kardu'
Karduk Bibi kelimeierin Kiilt adrna benzeyigi batr biiginleini tama-
miyte yairtrq ve kdksirz bir teorinin mlirewici yapmDtf' Kiitt']e!'in'
Kardu aslmdan gelalikleri nazariyesi bu derece basit, bu kada! esassrz
oa e;;"-r ihi lit -"snede baglanmak istenilmit ve Ililavet sijnmiitttir'
Ne Asfir, ne Ura u yazltlau Kardu, Klirdo veya benzeri isimde bi'
varhktan bahsettllemi;lerdir. Akad _ Asir' dilinde kuweUi, kahraman
rnairasrDa €lelen Kardu kelimesinin Ealdi'Kaldi kavmini[ adr ile bir
ses belrzerligi gdsterdlEi ileri siiriilerek bu sefer de Ktdler'in ash ltal-
diler'e baglanmak istenilmi$tir. Asiu klraUr$ aijktUgii zaman bijlgedeki
kiigiik hi.ikiimetler yrilarca Asor bo)'unduruBurda ezildikten soffa bit'
kio li" Ilula" i.t:llatlsrine kavuFmuglardl Bunlardan biri igte bu Haldi
veva Kaldi I'iikiimcri idi Hrldiler' dogu dan yani Ortaasya dan bu bijl'
ecve eetmjslprdi lrt . o. vt l yl izy)la dosru bdlgeye Ermeniler ' in gelf le'
:i iiz;rine Haldiler d3glara qekildiler' Yani Ermeniler, van gdlii hav-
zasmda Tlaldiler'in yerlerini ald ar. Bu Qekilme i$i, batl bilginletini,
acaba Ktirtler'in aslr Haldler midir?, diigtincesine sevketti, Haldi' al'm
zamanda Ulartu panteonunun bat Tannsr idi. UIa u beyleri, o zsma!_
- 2 -
qe bil.lr krs-la ile-
i! [k
ki adr Tuspa olan Van kalesinde bu tann adma bir taprnak yaptrrmrt-lardrr. Itai{lnrz, bir Haldi adr bizi nerelere kadar g{itiirdii.
Hadmirnn, Niildeke ve Weissbach gibi bilginler, atagtlrmalan ne.ticesinde lisani baktmCan Kurd, Kardu keliDelerinln ayrr ayn teyleroldug.unu, birbirlerinden tefrik edilmeleri iUzumunu ileti s0tmekle be-raber Strabol vesairc gibi klasik mUellillerin Medya ve Ir€erda Cyrtiladiyle g(isterdiklert kavmin Kiiltler olabileceEini sdylemiqlerdir.
Rus garkiyatg$r Minorsky, iitedenberi KUrtler'in lr6ni bir kavimoldukla m siiyler ve bunda isra! ederked, Ig38'de Briiksel'de toplananXX. Mil let)erarasl ScrkiJarvl lar kongresinale ortaya ]eni bir tez arm$-tu. Tezinde, Kiirtler'iu aslllarrnl arasttrmak icap ederse, bulllarlll Kar.,duklar'dan ziyade Herodot zamanhdanberi Bohtar yani Bath, KardubijlSesinde yatayan Bohtanl nr olmasl icap edecedini, M. O. VIL yiiz-yrlda lmn ile Anadolu'ya l/ayrlan Iskit. Saka,larlo ortaya grkhklarrrusiiylemekte ve tafsiht vermektedir. BilindiEi gibi Bbhtah, Dicte'ye akanbir qaym adldrr. Bdlge olamk Bohtan'a izafe edilen yerler Eruh, Cizreve Slrnak'tan ibarettrr. Kii ier'in asrllarrna ula$abihnek iqin Ritte!Pott ve Reodiger, Ntjldelte, Maunsell, M. Ilartmann ve LihmaB - lla-upt vesaire gibi batrh bilginler ve selryahlar y larca Bohtan biilgesin-de.QaLtmalar yapm$]ardr. Siiryanl ve Erneni eserled de biilge hah-hnda bilgiler vermekte iseler de iizerlednde heniiz QahFllmamrFtr.Bizce Bohtan, bir bijlgeye iFaret etmekte ve hiq bir sure e Kiiruer,inbutadgl turedrkled manasm ifade etmeEektedir.
Kiirtler'le ugrasan diger bir Rus bilgini de Marr'drr. F�u, tamal�r.iy-le Minorsky'nin aksi bir yoldan gidiyor. BaslanglQ noktasr olarak, Kat-duk yani Kiirtler'le Karl yani ciirciileCin arasudaki tarihl baglarDkopmasrnr doE'ulan sebepleri ele ahyor. Bugtnkii Kiirt dilinin Edrkalbir degiFmeye rnaruz kaldrfrnr, Kafkad dilleri gurubundan olan I{airtlehqesinin yerini Ali bir ]ehqenin atdr&nl, biiytelikie Kiiruer,in Fars-Qaya yakrn bir dil edinmeir iQin orijinal dillerini terkeLiklerini eskidenkalma dvayetlere baglamaktadrr.
Bu teo lerln tetkik ve izahl, srhtr l l konusmamrzrn qersevpcjne slBa.rnayaca& kadar genigtir. Bu sebeple asll biziin sandrmakta olduEumuz
J",g*qg_ql j!9*,,y' Hep beraber 1300 yr1 eweline, Tiirkler'in a!:ayudu olan, Sibirya
o*asmdan gegen Yenisey rrmagr bavzastna kadar gidecegiz. Bu, yoru.cu olmakla beratrer haylrh ve zevkli bir gezi olacaktu. Bitindigi gibiYenisey havalisinde Ti.irkier'e ait klymetli yazrtlar bulunmus ve okun-hugtur. Bu biilgede (Altl-OBuz) larla komsu KURT tsimli Iskit-Saka.
| (M,rclini
bdl-Boh-ldekimek-RDUricle''
r La-l de-rrdu,ama-,!'in,$sritur., birman
bi.IIal.dekibitatal
biil.lme.hav-rini,
1an-
: 3 -
i 5 L
uruEundan bi! ilhanhk vardr. ilhanhEu ye!i, Yenlsey tlmaEullr buyiik
koitarurdan ulu - Kem qayura karDan ELEGES Suyunun sol klyrstnda
idi. Tarihe ELEGEF YAZITI olarak ge9e! ve konuDuz baftrDltldan fev'
fataae onemi oian y"zrt igie buradadtr' Kuzeydeo Gijk - fiirkle!'le kom-
9,., ot* xunrlrn;in diiinjn ijzrUrkQe ve vazrlaflnm oi 9qk'Tt!:l'inkrrden daha eski bir Yerusey yazLsr oldugu anlagllrnaktadrr' 12 satr'
lrk yazttrn bizi ilgilendircn 9 sahrmdaki lnymetli bilgi tudur:
. BEN, KURT ILI{ANI ALP - UR,UNGUYUM. ALTINLI, OKLUCU.
MU BELIME BAGLADIM. ELIM OTUZ DOKUZ YA'INDAYIM'
HAKANIM, ELIME, SIZLERE NE YAZIK KI DOYAMADIM. HA-
KANDAN, ELIMDEN NE QAR,E AYRILDIM.
Yazltm ifadesind.en aqrkca anlat drEna gitrc Kiirt llhanllgr biiyiik
r Hakana baEhdrr. Kiirt rlha Alp -Urungu, I{akamna, halkna ve mem"i leketine dovamadan 39 yaqulda blmiigttir' Yazrtta geqen ELIM, devle
tim demektir.
Elege; yazrtmdaki KURT admr krymettendilmek lazrmdu Zgki Ve'
tdi Togan, (umu-rni Tiirk tarihine giri$) isimu kitabrnh 162 sdyIasn-
da Hunlar'alan bahsederken Hun Tl,trkler'inin Miladi 445'de Azerbey'
can'm Mugan tamflarma geldiklerini, VII yiizyllda buraya Araplar gel'
dikleri zaman, giiney Muean'da Kiirtler'in adr geqmeye batladrEmr'
Kiirt kelimesinin o zaman daha ziyade hayvan siiriiledne sahip gtiQe'' belel manasmda kullaluldlerol, milliyet ifade etmedigini, Ilorasan'dakl
Kalac Turkler'rnin bu yiizden Araplar'ca EKnAD = KURTLE& ctirnle
sinalen sayrldlgrn!, her halde Araplar gelmeden Muganda'ki ahatir]in
simdi SahsevenlPr gibi Tlirk ve Ktirt kariFlgr oldugunu siiylemektedir'Aynr brlgin rbugiinkii TJrh Ellr islmli kltabrnda Dogu - Buhara'daki
Balcuvan gehri civarrnda Kend ' i 'Krirt = Kiirt keDdi ishinde bir mev'
ki, diEer bir yazrsmda da (Kert mi, Kiirt mii?, Tiirkiyat mecmuasr II'
c., 392. s.) Herat bdlgesinde Kiirt'Netin = Kiirt konag4 adrnda bir mevl
kl bulundugunu Yazmaktadrr 'Naslr Husrev ZAFERNAME'sinde, Belh ve Merev gehirleri arasrn'
da bir biilgeden bahsedet. AnladlErmDa gijie, b6lgenin bir Qok $ehlrlertamsmda bir Kiirt kolonisi tarairndan iggal edilmekt€ olan bugiin An'
hoy denilen Andhoq Fehri buiunmakta idi. Eleget belgesinin tarihin-
den iki aslr sonla meshu! Tiirk Fehri Belh dolaylaunde bir Kiirt top-
lulugu bulunmast, savunmakta bulunduEumuz tez bakrmrndan 9ok mu'
himdir. $imdi bu noktada, batrh ve Rus bilginlerinden sormak 16'zrm'
drr ki, Karduk bblgesind€n veya Bohtan qewesinden tiireyen Kiirtler'-in Yenisey havalisinde ne itleri vardr? . Bilindigi gibi biiyiik gijalel
DoE1l - Batl istjkametiDde olmuttur.
h $ tfirog(EindeanasrMacaKab
Igeleryindl
, talr'atesrvau:isim
223larrln]t)
YBTtirt029rs
Sijhve
- , . i . . :l - t c l t
Biltndigi Ribi fiirk asllnden ve Urallrlar kol]lndan olan Macarlar'
x"*".r".''" k;zevrni takip ederek sclmi$ * oto3y."-t*,.ryl-111'.,y:11:hkr birliaine kar.rrrnrsrardrr' ut""":;ff
illf,ln,li;lnil"";il;' ;';lf i iog"n"tu" (913- 959), rDevlet ida
ii**"\:**#fit .:;xlr*:,)lil"$:,* Ti?n"\'n'j,';il""u, uot "r"" oymaklan dokuz olalak $u srra ile kaydetmekJedir-:
f"tut, XUnf, Gyarmat, Taryan, Yene' Kel' Keszi' Niyek' Megyei'
ife-"tn, Ut"f"ta"l, ilk yedisinin tlirk' son ikisinin Macar oldugunu
beyan etmektedir.
Dagrstan'Macar Kiirtler'inin dilleri Tiirkqe idi 889'da- DoEu'dan
g"lui u'.sn" ti" Tiilk gitQii bu yedi veya dokuz l]o,'u'. Karad€niz l<u-ze-
itnoen purut cayr hsvzasrna, s_o".af da Fjmdiki#ililr::::fffi'r i:;:nT;ll"'fl,1?i,'J#,T,|i'l"Iii;?j;il;;;',r-u,.o,,r,,""tyuca'r-isiai:u, oor<uz uiray"ii,'4" xuRt cliyP arulan yer isimleri vardrr'-son
zamanlarda trlacaristan'dan "--":"t;:;"fl,il1XtiffHl ffi;:i-ta!'a kom9u bblgede KURT isimli
iJ"i"p"or"iti'r".iia"" .''9:-:.''l: ";lt'ffiS':3fi ; *"#flJ#nJ#l$liffi lilT#l!,:"},�i;ii5'i il''Xru;;';
"iiiiosa' nac'ri"ta"'o''. Qe.Gi;w;'dr" noilu,,vu'autt sekel'lei arasrnda KrtR'T isimli cvmatlar
:mr!*i"t#^x'g;-v*T,"":"rHni::fil;iri;:ili:btilgesi olan bu aziz I'iirk diyanna geliyomz :
B'indisi sibi Azerbaycan,n ffff i"ffii:J,:-J""*'J,ft ;111"*TJrin tegkil etigi bdlgeJe eskiden I
.Jii t*, ttiixti.",i"r vardr' Bunlann i(inde en m"ihimleri-ti:l:]g:
sine hakim olup T'Urkqe konusan lskit Saka kolundan $suuAlvuvL_, L;i;i;. Ka.uk osru ije.rdad\n o*ru
S:1$:jjj,i?,riffi"l:ffi223 Yrl.Ara.u bdlgesinde hiikfmralarr adrnda bir hiikiimet kurmustur' l3u siilale Kiirttiir' Selahattin Ey-
rui, J" Lorau" gelen bf Tiirk Kiirdiidiir' Biiviik babasr qazi' diin.Re-
; ;;sii" Erlv; dediEimiz teluh srinevinde,bulunup.l*fiy:111:1:ii'it"ri"t"t"""t "it'in iehrinde doEmustu! Gerek Seddadogullarl'na;e eerek EwuboE-una 'na' o zaman adet oldugu iizere bir ($elaf-et pa'
; il;';;tJ;i";;"*; *aplrk isnad edilmistir' Halbuki her iki siilale de
ilrJ. fi[-ut".-S"utladofiu]larr'nrn Cen'e kolu 951 -1088 Divin kolu
ioi6 - iidi, ,ctti iltu 1064'1200 vrllarr amsrnda hiikiim surmugtiir' Alp-
i."i".;" lot** otua ederken Ani geddadlar! ona iibci'iliik ve hizrnet
-L lli*iii!rF;
ettikled iqin Kars'm dogusundaki bu iirlii ve miistahkem $ehri ve ha'
u"fil,r,i o.tfaru bagl)Iamrgtu t Anadolu kalelerir isimli eserimiz'n ikin'
"i Jiui"u" *r qeiiaauu natkrnda genig bilsi vardrt'
IIan Kurtled hakkmda maflsatta butunmaya vektimiz 'olmadlg[t"
dan Anadolu Kiirtleri'ne geflYoruz :
K'RTLER,TEANlED!cuANADoLU'DA;#;3t,Jtt;"ff"11i.i,5
HJT:,lX:?,fi Tff ::l,i:rfr i.ff ***:.,r*iffiiiitrli;ina benzer isimde bir ylavimden bahsetr
i"lH:llitilt**T.',ffiT',"i:fi1ff '-';iil'.:'ii:'d".i',;S
:lrr*t*.*5,'r"?';-j;'1.'-m:*;ll::li1']?il,:!:*-"#'":iJ;;.;il'E,;;;;i"*ki
-Kilrtler,.va Iskitleiir' siirf1*jlff*?;
Y:*i"'';Ll::-JT'1".T:: ::iil':] Xllli", bu b.reede kalmrslardrr' son-;1,; .-"J;";;,",*- " ir. r.or iu -"::'";:.i:'Jfj?,31%ilTi:1#fJ;'il::'":i":::TlL5iili:lilai?:li1,ffi ilifi*i*#il;na.iiuerini, bli baigele, Qok kuwetii c
ili,ii,"i" i,,u;,*iu'erdir. tui<arraa TT;T;i*::yfl:r"liiffi Ti,tr"Hffi1'f;f,.Ti'i?-'*'*;'j"J##:;; i.u,i'" ii, krsrm Dosuana-
::*f;i *fi ;* ;'ffi *lli:1'i'::l'"iriil;'i'lY-'il i*ffi;;;.fi;"; aii'noa gormetteviz lgl0 ve sonralan' brisiin Ankam cod-
i"; i*i* u.'o-i-^riroku$dndaki kitapc ann flil#i5ji3,i#.,1'iT*:O tarihlerde, bilhassa miitarcke sua
ioiu-r]ulitotu.,oa" Kiirdistan, Lazistan, Emenistan gibi'tiirk rniueti-
"irii.ii""t" ittntEtrrii bozucu bdlge isimlerine tesadiil edeldik-
Kiifler'in iic asrdan bil az iazla' lrarlda oranm kuwetli hars ve
"^,'oi.t.,"J" katm"t,n orl z"a "lT,"il'ilftr:'S::il: l"iTJ"J"ilile karrstlilD bueiin Kumanca dediF
o""r"" *"",t. "t^" dilin mevdana gelmesine' al'm zamanda gogunlu'
Eun Zerdiitt inancrnl kabul etmesine sebep olmuqtur'
-"",ill'J"IlffI;"ft l-?Ti,il',1'i,"liiH'T1'f, ::lSH"--f;;;i#ma"'J]}i:ttJltT';ff ffi ""T:*tl#JH'I11.#'
- 6 -
n 9ehri ve ha.serimizin ikin-
oiz .oltnadrgrtt.
r. nzJ' oa rs-yay-rlmalairnslmda veia bu-bu t 'iseden
Aras !.rylann-Lnesute 9*m$)ak 28 ]1l siir-lrek.yukarrdale bbden ve!'aismdan ewel4rrglardrr. Son-)Euanadolu'yaa Oguz boyla-
TUrkQe olantesir ve tazyi.rrlklarrn\ tes-,utmu$ bulun-slm Doguana-rdarbe nes-)u ahnftfltR-l Ankara cad-en gP lr idi.rctiklori Ana-.Tiirk milleti-i ederdik.
rvetli hals vetesir ve zoruve bir az danda qoFmlu:
)C\JZ ]l�a\'\Dlogduz - Amanfi9, korkungHazlet - i Mu-
1'\c:8]!
.11_f
hammeal, bu adamr ve yatundakiled imana getiimit ve selman Farsi'yiyanlarna katarak memleketlerine gijndermig ve (Haktaala bu kavmedevlet kurmayt, itlerini J'oluna koymayr lasib etm€sin, yoksa dunya butaifenin elinde harap olup biter) buyurmu$tur.'Bu sebeple Kiiltler'e,biiyiik devlet kurmak, genit saltanat siirmek mliyesser olmamrttlr. Nak-lettigimiz bu sbzler, $erefneme miiellifl Bitlis beylerinden V. $erefhan'aait oldufu lgin ehemmiyet-i mahsusayr haizdir'
KURTLER TARIH ALANINDA: Kiirticrln larih alanrnda kesin ola-lak gtiriir]meleri, Araplar'rn 646'ala baqlayan iran ve Tiirkistan istihslslrashatadt. Fakat ondan ewel Araplar'la Kiirtlei arasmda bazr mev-zi'i karsilasmatar olmu$tur. Bu ciimleden olamk, 63? ylhnda, Sa'd b.Vakkas'n Musul sefednde. sehir civanndaki Kiirtier'in otolduklafl bazlbiilgeler isgal edilmis ve bu olay, Araplarln Kii*ler'le ilk temasrnr te9kiletmistir, Mezopotamya fatihi lyaz b. Ganm 639-640'da yaptrgr bir akrn'Ia Bitlis'e kadar ilerlemis, bulasrn i$gal etmigtir. Araplar\n KUtUer'leikinci kargrlat/tasl bu sejer srrasDda olmuFtur.
Ilalife Omer zamanrnda (634-644) 639 y mdaki sava$lar slrasmdaAmplar, kartllarmda iranLlar'dan ziyade KUrtler'i bulmu9laidrr. 6401da Nihavend savatmda bozguna ugrayan Fafs'Kiitt askedednden ikidag arasrla diitenlerdeD 80 bin, savaF tneydamnda 30 bin kigi iilmiigtUr.Zorla Isla:niyeti kabul eden KiirUer'den bir krsmtiin bu sliada takrm '
takrm eski dinled olan Zerdiist'e dondiikled gdriilmiigtnr'
. Hazret- i Al inin halfel igi zamanlnda r656_661). Basra kdrlPzinindofusundaki Fars bijlgesinde ba9 gbsteren isyana Kiiitler de kat m$'Iardlr.
661 . ?50 alaslnda Emevi halifeleri devrinde Kiiitler, bir 9ok hadi'selerde, ayakladmalarda Araplar'ln yanrnda olmuslardlr. Emevi hali-fesi IL Mervan (?44-??0) tarafindan haricilere kargr ae 6.b savagta,Kii*Ier'i halifenin sallarmda gdrijyoruz. Sebep, halife Mervan'm ana'smln Kiirt olmasrdlr. Abbasi halifesi Mansur (?54-??5)'in katrsl datturt ror,
839'da Musul bdlgesinde Kiirt beylerinden cafer oglu Faharcis'inidare ettigi biit'1ik bir Kiirt isyamm Ttirk kumandam Aytan, 845'de Farsbiilgesindeki l<lirt ayaklaDhasmr yine bt ftitk kumandam olan vasrlbastrrmrstlr.
' Bu krsa konu$maya Arap - Ki irt qairsmalarrndan ancak bnemli olan
bir kaq hadiseyi alabildik. Aslrnda bunlar oldukqa uzun stltlii9tiir.
Oguzlar yani Ti.irkmenlet 1029'da Rey'e geldikleli zaman Gazoeli'ler'in Tiirk kumandanr Tas-Fanat, bunlan aralaunda Kiirtler de bulu,
t '3 'L
Dan brr krslm siivari ile kargrlarht, savagta Ktirtler'in reisi Ttirktnen'ler'e esir olmu; ve Tai.FalIaF oldiiriiittijqtii!. Tiirkmenler de MeEgaLda bir9ok Hazbani Kiirdiinii hrlrqtan gegifmiqlerdir. Tiirkmenler'in $eh-dzur, Ilulvan, Kirman$ah, Dinever biilgesiDde KUrtlerl iterek yellet'meleri bu Larihde baslama&ladrr.
Bwrdan sonra Tiirkmenler'tn Rumiye, Hakk6rt, Cezire, Musul, ba'valisinde 1064'e kada! Kiirt ve Alaplar'4 ka$r devam eden bgshn ve ta-arruzlalDa tahit oluyoruz. Bu tarihte Anadolu'ya gelen Sultdl Alpaurilan, IrulvaD $rnmnilaki yollan kesmek, her tarafta huzulsuzluk Jarat"66lkla meggul olart Kiirtler'i ter&il ve tedip etmigtir. 10?1 zaferindensonm Alparslan'rn Kiidler'Ie ikinci k&!; atmasr Gence ve Ani'de $ed_dadogullarr vasrtasiyle olmugiur.
Ki.irtler'in AlparslaD ve bi-iyi.ik Sultan Meliktah'a b4q keldrrmalartolrnuFtur. ArlukoEullarr'nln da Kiirtler'le gatrqmalall vardrr,
Anadolu selquklulalr devdnde kiigiik Kttt beylikleli ortadan kalk'Irut, yerlerini Tiirhler almrttu. SelqukluLar, Ki.idle!:le meskon bijlge.de pek yelletmemitleldir. Bu b6lgeyi geqerek Anadolu'nun verimllve zengin yerlerine yiinelmigler, Ege ve Akdetiz llyrlartna jrinitlerdit,
Bu sebeple Ktrtler'le meggul olmadrklarlru sbyliyPbiliriz. BUytrk'SuI.tan Melikgah bile 28 $ubat 108?'de UdaTr aldlktan sonra Artakya'ylisgal etmi$ ve siiratle Siiveydiye'ye inerek Akdenrz'e ulaimlgttr. Akde.niz'in engilt gijruni.itii kartrsDda vecd€ gelerek atrn denize stmiit,maElubiyet acrsr gdrmemig krhc'rr iiq defa denize daldum$, iki reketnamaz krlmlt, Yiice Tanlfya hamdUsena etmigtir.
1231 yft Agustos aFnda, MoBollar'n dnitrde dolu dizgin gekilr,reF-te ola!| Celalettin HaEemgah'E Silvan'rn kuzeyindeki daglarda, gadrn-na srglndrg bir Kijft talalntdan Sehit edildifini mutmamak ]ezrtndlr.
l0?t'den 1453 y lna kadar Ktidler'itr DoBu ve Giiney.dogu AnadolubblgesiDdeki harekeueri, isyanlan, yarattrklarr hadiseler dakikalarr sg.y r bir konusmanrD dar Qerqeve6ine srEamayacak kadar Qoktur,
BurDiye giilijnden F[at boylafrna kaddr uzayrp llan Azerbaycan'-rnrnur bir klsmryle Dogu ve Giiney-DoEu ADadolu'nun bir lusmrn!. i9i-ne alan ve boydan boya Tiilkler'Ie meskon olan bblgeye KURDISTANdenilhesi !ahi9 bir hata te$kil etmektedir. Bu sahada, daBlrl* olerak,mezhep itibariyle qoBunlukla Stinni olan Kiirtler buluntnaktadu, $[ae-leset Ba$bakanlrk a$ivindeki belgelerde de bu biUge KLTRDISTAN ola-rqk- adlaodrrrlmrttrr. 1842 tarihinden itibaren batlayan belgeledb kaFt-
- 8 -
"Ai- ."tL t 6,. | --.
-1 63
pals-ralat-ndenFed-
men|aga'-qeh-
?rleg-
l, ha.i'e ta-
talan
KATK.)dIge-)!imu:rdir.
Sul.ryaY,tkde-rout,rekgt
lmeE-odrn-rdrr.
adoluI�l S8.
larr (Mesail.i Miihimme, Kurdistan) bettrkb bil defterde toplanmDtrr'
fiiifria-" a"ft""f""inde de KiirUe!'e aii bir gok vesika lardlr' IB90 ta'
rihlne kadar gelen,IBde delterlerinde maale;eJ aJ'Dr tabire rastlar$rak'
iiorr. ii" c"fv*lit, itibarl ve bdliicu ismin kdkletmesi' bunun sonuQ'
i;ili. -,i,"tli'"ii iamamen osmanh i'laresine ait butuhmaktadri' Bu
aot<ta Uzerinae iinemle alurmak 6z1m gelmektedi'
Yal'lrz Sultan Selim 1514'de Iran sefeline gidetken' II' Bayezid-za'
mannda Osmenil saraylna lntlsap edip giivene mazh8r -olan Bltlisl.i
i"i"ta." S"ttt-fati", 6n"ritu,l" b"t"b"" hareket ederek Tebriz'e ilk gl
i"lilGtiri"r otmuqtur. nu zat r<urttiir' II Bavezid'in emtivle osman'
ir"iiriiJtll,i'i* lil ;ekizi hakkhda 80 bin bevitten miirekkep rrest'lg;ist v*i Sekiz cennel, adrnda manzum bir tarih yazml$trr' l?38'de
i'Iinuittt"a,* emriyle vanh Abd baki tarafurdan Tiirkqeye qevrilrnig
olan eseri atzu edenler Topkapl sarayr kjtaphgrrun Bagdat. kijgkti bii'
itil.ruio" lse ",tt""."d8 telkik edebilirler' Avrupa'daki uq nijshasurdan
;r"G;;;; sark kiituphanesinde, biri upsala iiniversitesl kitapll'
iriq ua*i"u.u'u" British muzesjndedrr' Buklisam daki nilshs Fevh
ldrls'in kendi elyazrsr iledrr'
qaldlalr'dan dijniiFte, Yawz sulta.n Selim Bitlisli Mevlana ldris'i
fu.t't"vt""irr" gonde!;rek, onlsn salevi bekimiyetinden ayrllmaya.da-
*i'*^tu,-S"tn O" birer birer dolasaruk yerli beylerin Osmanh hiiku-
-"ti""-li*riit-t temin eimisLir. Bun)atln ileri geletrleri Hssankeyr
ru-lii.t ilr"rui r"vi lI. Halil, Bitlis emi lv' gerethan' Ilizan emiri.D-a-
*J, i""d" "-iti eri, lmadive hdkimi emir Sevfeddin'dir' DiEer kiiquk
r"tiin"iai-o"a""otr t<i onu. aa itaat ve sadakatlanDl arzetmitleldir'
iliiii"viiu"J rt"tLttda (Belseletle Tiirk rarihi) detsisinde neqret'
;;;"-;;t-A; KURTT,ER batLklt vaurda ar9iv belseleine davanan
geni9 bilgi vardr.
Bil,lisli MevlAna ldris'rn mezarr E!'tib kab stamnda jk:n- li:r.V:r
degistirmelerine ugramt$ilr' Bcn' mezsr taslnr' silahtaraEa eleKtrrK rao-
ri"iii.i" tsqi r;il Ruhi ozeller'in Giimussuvr (Eviip'teki) ' Kerjm
"!" ""f."ditkt *t"- bahqesinde buldum Plyel Loii kahvesinin alk&
.tlto""--"?" *oo*in adr ( ldris kdski-i caddesi)'djr- Ewelcc jleride -
Me\,lanB tdris in ha!'r.tzlu kiisl<{i varmlS $imdr bunlardan eser yoK tra_
yat Tarih Derglsi nin 1969_g saysrnde Dr' Srrrr Akmcr:xn yazlsnoa
(kendisine nac_iz€me hizmette btrluldum mezarull Qiseklerl€ susledim
Arasrra topmErm kabarthm) dpmesine gdre mezar ta5r n ^t"li- T.T'
linde hizmeri bulundugu anlagrhaktadlr' Ben' mezar taslnr' etrau gur-
i"ii" u"r"n-iq tlt rt"lJe 196? Flmda tsmail Ruhi beyin b4hcesinde bul'
dum.
ycSn -11 igl-STANlorax,Maa"
N ola-kaylt-
- 9 -
Cizre, BiUis, Hakkari beyliklerinden Cizre bey :1596; ara-srnda 196, Bltiis beytiEi 1220-16?0 arasrnda 550, llakkad beyliEi 1450-1600arasrDda 150 sene yatamDirr. Siihassa Bitlis tieyliginde bazr'fasrlald,rolmuqtur.
KURT ISYANLAEI : Krirtler'in zaman zanan,.devlete baskaldu;:Iafl olrnuglu.r. Bunlafln batbca sebepleri, ldari igtimai. ikl,isadr ?,orla-malar olmakia beraLer siyasi olanlarr da riardrr. Son zamairlinri bagh-ca isyanr senelerce surcn Cizre €miri Bedirhaa beyin derlete baFkal-drrmasrdu. Yab"ncrlann mddahalesini mucrp olacak derecede mirhimolan isyan 1838'de baglahr$ ve, 1846 y rnda Anadotu dtdusu komutarumijgir Osman Palsa iarafmdan tenkil edilmittir. Isyan sebebi olarak,Cizre kazaslrun Diyarbakf 'dan alakasl' kesilerek Musul vlByetlne baE-lannasl ve Bedirhan beyin Musul valisi Mehmet pogadan getirunesi gti-riilmekte ise de asrl sebdbin, Bedirhan'in Nastudler'e karqr girittigitaaruz dolayrslyle vaki yabancr miidahaledir. Neticede Bedirhan beytesljm olmut, taallukatiyle Girit'e siidilmiigtiir. Bedirhar ailesindenbaa kimseler hala aramizda yagamakta, bazrlarr hiiviyetledni sakla-makfa&rlar. Bu aileden timdi Paris'te buluran KemuraD beyden a$a-Erda bahsedeceEiz. Bedirhanllar'rn isyanDa ait, I'uze Jakrtr belge tam-frlnlzdan (Belgelerle Tiirk Tadhi Dergisi)'nde negredilmi$tir.
Bunu llal<keriD Nurullab beyi! isyaD takip etmi$, o da yakalans:rak Girit'e sevkedilmistir. Musul ve Bagdot-havalisinde 1806 tarihindedevlete kar$1 itdatsEhkta bulunup lran'a srErnan Baban'laidan Abdur-mhlnan paFarm isyam da kayda deEer mahiyettedir. Het Ug isyant lds-Ii ie psikolojik sebeplere irca ederck miitalaa etmek lazutldlf.'
tO:S'a" g"yn Suit isyam, i930'da Kiirt yuzba$l thsan Nuritlin ida-re etiEi AEaIr ve Zilan isya gibi mtihim hadiseledn sebep ve amillerinietraiiyle alz ve izaha vaktimiz miisait degildir. Bilincisi dinl mahiyetaltrnda siyasi, ikircisi ise tamamiyle siyasi idi. IhEar Nuil Agrrda ezil-dikten sonra lran'a gecmi$, oiada yerlegmistir. FarsQa yazrp 1955'deTahran da nesratiFi r Tarrh-i Ri$e.i Neiad I Kiirt - Kiirrlerin asrl !,e ne-seblerinjn tarjhir isimli kitabr el imizdedir. Kendisi 1962'de t j lmiistur.
190?, 1916, 1C37, l93B y larrnda bugiin Tunceli dedigir iz Dersim'dede bazr ayal:lcnmalar olmu$ ve tenktl echlmitlir. 1937 yrh (enki.l hare-ketine bir pryrde taburu komulanr olarak ben de katrlm$, vakit bul.dukqa (Derslm \e Zazaler) isimli kitabha malzeme toplamrqhm. Ben-ce Zazalar, Kiiri dedildir. Burun burada izalun4 imkan yoktur.-1937'de(Biz Horasa.'dan gelmiq Tiirkiik) diyen Dersim Zazalar'l bugiin Ki.i.!t-liiEe a$rlanmDler, onlar da digelled gibi bdlucii emeller beslemeye ba9.lamlslardrr.
- 1 0 -
ara-.1600lalb!
rma-otla-|a$lr-tkal-il1imrtelurak,baE-
ttigibeyrdehlkla-a$a';ara-
an8-indedut-toa-
ida-rriniiyetezil'5 d ene
r.I'de4te-bul.len-7'�de
0at-
KtRT DlLl l Gdg l,e sava$ yiiziinden halk birbidDe karDnca bili'
riz ki dilteri arasrtda da katrsma bailar. Bu, kijtle ve medeniyet iistiin-
liiEiine gdrc, az veya 9ok olabilir. Bunun neticesi olarak da ya yeni bir
dii meydana gelir, veya bir taraj kendi dilini buakarak btekinin dilini
anadili edinir.
Bu hadisenin misalleri Qoktur' FransEca, Ingilizce, Ordu dili boy'
le iki veia daha Qok dilierin kayna$masmdan meydana gelmi$tir' Bu'
nun en gi-izet misali Amerika'daki zencilerin Airikadan getirdikleri dil-
letihi brdkrp qevrenin Qegitli zortamalariyle Ingilizceyi kabul etmeled-
dir.
Ki.idler'in bugiin konustuklan dil Tiirkqe, Farsqa, Arapqa'dan ka'
tllm$tlr. Tiirkler'irhAlpm sotudan brakisefaller olduklarl llmen kabul
edilrnis bulunmakddrr. Kiirl,lpr de dolikosefal deBil brakiselal dir'
SUbhb yok ki her ikisinin de brakisefal olutlan kanaat verecek kuwet'
te deEildir. Daha kuweUi bir delile ihtiyacrmrz vardr! ki o da y'kalrdl
iizerinde 6n;mle durduBumuz Mibd'ul vul. yiizylllna ait olan ELEGEgYAZITl'dlr.
Yukanda axzettigimiz gibi lskit " Sakelatm dniinde veya onlarm
hemen arkasmdan Giiney lran'rn Zagros bdlgesine gelen ELEGE; kita-
besinde isml geQen Kiirtler, Tiirkqe dillerine biraz elvel kaydettigimizgibi gevrenin zoru iie Fairsqa ve Arapqa kelimeler a1ml9, anadillermi kay-
betmislerdir. KUlt dili bir ]isan halitasr degil, kelimeler karqrmrdlr' Ta'biatiyle bit derece inhlial etmig bir dilin yeniden ihyasr miimki.in deEil-ott.
J Kiirtcenin birbirinden oldukqa larkll giveleri vardlr. Bunlar Kl!-mane, feihur, Ltrr, Gurun'd1r. Kiirtgenin ekseri Siveleri Kurmanci tabi-dyle anrlll. Bunlarm iQinde ent€tesan olan Guran lehqesidir. Gumnll''larln zazalafla bir olduklan s6ylenir. Aiman bilginle?inden Karl Ha_dank, 1930 da 4?9 sayfal lk { Curan 5rvelcri . bi lhassa Kandilai, Aurmani '
bashkh aok klymetli bil etijd DetretmiFtir' A]rr zatm (zaza dilinin si-velek ve Genq lehQeleri) isimli eserini de bu amda ehemmiyetle kay-dedeceEim. Burada, ataElda yine temss edeceeimiz dnemli bir noktayai$aret etmeden geQemiyeceEim. Bi! Alman, memleketinden kalklp, ilmehirmet amair ile birkaQ sene ardl ardna yrrdumuza geliYor' Irun'a gi-
aliyor, demir Qanklannr qrkip diyar diyar dola$lyor, KiirtQenin yalnE
Gulan lehQesi hakkmda koca iki kitap ne$rediyor. Bu noktada dutup
Qok de n dii$ilnmek mecburiyetindeyiz. Gafletimizin, bilgisizligimizin'alakaslzhElmrzln cezasht timdi gekiyoruz Ytzytll&r bolr bember yasa_
dlErmrz bu rrnsurlara kartl ilgisiz ve bitgisizliEimizin neticesi olamk
simdi tehlike eanlarr Qalmaya baqlamr$tu, uyanmak lazlmdrr.
I'J 5'
Bulada istialraden bil noktaya temas edecetim' 1960 ,'rluda yald
Mi i Birlih huki.imeti zaDanmda, Devlet Planlama dairesinde bir (KUrt
itleli bUrosu) kurulmak istenilmig, ve bu vazue o zaman Dil ' TaJih ve
ioBlafya lakiiltesi deka aziz dostum krFnetli hoca Halil Inalcrk'a ve'
riliiqti. t<enati beni davet ealelek berabel galtsma teklilinde bulul'
mus. tara.frmdan de merntruniyetle kabul ediltllitii' Fakat bu gok hayuh
tesebbiis maalesel tahakkuk edelllelnitti,
18?9'da Petersbury akademisi tarairndan netredilen KUlt4e'Rusqa-
AlmaDca lugat kitabrnda, 8301 kelime vardu. Bu kel'melerin 3080 adedi
Ttirk subesine, 2640 kelimesi Fars tubesine aitir' Arapqa kelime 2000
kadar;r. Qerkesce'den 60, Giirciice'den 20, Gelddri dilinden 108 kelime
tesbit edilmi9tir.Halbuki ben, Yusul Ziya Paqa'nm (Lihediye-iiliFamidiye !'i[ugst'iil-
Kiirdiye) isimli Arapqa - Kiirtqe lugabnda 5500 kelime saymrt ve tesbit
etmig;ulunuyorum. Bu kitapta Arapqa kelime, Tiirkge'den fazl8drr' Blt
sayla teglol eden 28 kelimenin iQinde ortalama sekizi Arapqa, ildsi an'
cal fiirt<ce'air, suna gijre her sayfada 18 kelime Kurke kalrnrg oluyo!'
319 sayfa olan lugatLa 5500 kelime bulundugu btl suretle de a'lgtrlrn€J('
tadtr. iugatr yaz:d.n Ziya paia' 18?? Meclis-i Mebusanr'nda Kudiis mi et-
vekili idi: Adrndan da anlatrlacatr gibi kitabrru Sultan U AbdUlhamid'e
hediye ve jthaf etmislir.
Simdi yine dnemli bi! noktaya gelmit bulunuyoruz i
Ulfa milletvekili olduEunu kitabrfin iiedndeki kayltten snladr$-
lnu Kemal BadiIIi admda bi 1956 yrlrnda (Ttirkge lzahh KtirtQe G!a-
med) bagl&Il 160 sayfalrk bir kitap negretmigti! Butru 1941 ydutda-Ke-
batag [s;sinde iken yazmaya batladrgrm sdyleyen yazat, muhakkak ki
Kiiritiir. Fakat ne vazrk ki soyadr meqhur ve biiyiik Tiirk otireti BEg-
DILLI'dir. Aslnda Tiirk alan BeydiIU aqiretinden, padigahlarrn ve mu-
bitin zodyle Kiiruegmit olan bf gutup vardrr'
YiDe dumam iize nde tiiten 196? Istaitbul basmh (Ferharga Khut-
di-Tirki) yani Ktirke-Tiirkqe sdzlijk. Yazan Musa Anter' Kitabn batll-guro ltitfen dikkat buyrutsun, Kiiltge Tiirkq€?e takdim edihigtir, iQi de
ibyl"dir. Yururttt yaklaqrk olalak 1l0OO kelimeyl ihtiva ettigint 6iiyle'
diEi 168 sayial* stjzltikte CoEunlugu yer ve $rlt isimleri teikil etmekte'
di". Kitut tn nihayetinde yazar igin bi! gerel ni$alesi oldugu zannedilen
Istanbul Basm ve Diyalbaklt Sulh Ceza mahkemeleiinden sedir olmu$
mahkumiyet kararlanmn Tiilkqe ve KiirtQe suretleri de yer alrllskta-
aUr. Alrr Sahsrn, 1965 basrmh (Bitine ReF) yani kara yale adh 80 say-
fahk ;ir piyesini de kaydetDeden geqemiyecegim l920'de Nussybin'in
Zivink kbyiinde doEma bil Kiilt olan yazann Krmrl ve Yansslar isimli
kitaplalt[ da bu sedye katmak lazrmdrr.
a
!
1
, , -.,t ."j
gF-l .c I i
- 1 2 -
I yaDl(KUrtrlh ve:'g ve.)ulun-|elrh
rus9a-adedi2000
elime
at"Ul-;esbit:. tllt
il an-uyor,mek-!illet-nid'e
!drgl-Gra-I Ka-k k l
mu-
hur-raSh-ji de5yle-)kte-lilenmu9lkta.say-m'inlmlt
Kthtler'in, LeylA ile Mecnun karakterinde (Mem o zh) isimli bir89k bftayelerl aardu, 1650'de doEdugu ssmlan DoBubeyazld'li AlmetHanl bunu H. 1105 = M. 1693 tadhinde yazmr$h!. Iladise Cizre'de geq-mektedir. Kitabrn eski bask$r KUltge ve 139 sayiadrr. Setitli gehir vetarihlerde basrlmrstrr. Mem O Zin'in mezarlarl Cizre'de Emfu Abdullahcsmli kabristanurda eziz dostum Abdullah Cizre talafndan tesbit edil-migtir. He! ikisi bimlada ve bir mezartasr althdadrrlar. Mem O Zin, Lice-li Mehmet Emin Bozarslan taraJrndan 1968'de Tiirkqe - Klirtqe olalah bas-tlnlm$, daBrt acagr srrada daha matbaada iken hiikiimet taraJurdan elkonulr[u$tur. Sag sa]'fasr Ttirk9e, sol sayfasr Kiirtge olup sonunda birsijzlUBU ihtiva eden kitap 565 sayfadlr. Bu zat, aym yrl bir de KiirtQe al-labe negretmit ve htikiimetge toplatlrnlmr$trr. Kulp ve $arkdy miif-tiil0kle nde bululan Mehmet Emin Bozarslanln 196{'de (Ishmiyet aqr-shdan geyhlik - AEal*), 1966'da (DoEu'nun Sorunlan), 1969'da da(H afet ve Ummetcilik sonmlan) adh ilgi Qekici eserleri Qrkm$tll.
Dostum Srrrr Dadag Bilge de 1969'da Tiirkge bi! (Mem O Zin) nei-letmittir. Yazaruun A}rlrlet Faik adnda bir Tiirk oldugu rivayet edilenyazma eser, Srrrl beye pederinden intikal etmi9tir. Netrinden Qoh elvelgddip tetkik etmek imkarllm buldugumuz TiirkQe Mem O Zin'in en kay-da deEer ciheti, bir beyitte gitriilrnektedir, Cizre emiri'nin krzr olduguEnlag an Zin'tn bir Kiirt olan Mem'e verilmesinin yakr$lksrz olacaBuiu,Taceddin'le evlenmesinin daha uygun olduEunu Emir, Su beyitt€ ifadeetmektedir :
' Tacdin-ine verdim ol Sitti sezadlrZin Kiird'e vedlme na-sezadrr.
Bununla anlryoruz ki Cizrc beyi.de Kiirt deEildir. Bu sebeple de k1-zmrn, aslkr olan Kiirt Mem ile evlenmesini istememektedir. Bu ikinci(Mem O Zin) igi bir az kamnhktrr. SlIn bey dostumuz, bunu tamamiyleaydmltga glkaramamrgtrr,
Harirli Ali (1009 - 10?8), $eyh Ahmet Mala-i Cizri (1145- 1160), Ba-yezidli lsinail, Fedf Han, Murad Han ve daha bazr Kiilt Fai! ve hikeye]szallalr vardu. Mem h Zin'in yazarr Ahmet Hani'in ve Kiirdi-zade Ah-met Ramiz'in KiiltQe mevlitled, Kii ler taraJmdan yazrlmrg FarsQg ta-rih kitaplan, 1847'de irlen ve divam 1926'da Tahmn'da bas m15 olanKUlt kadrn tairi Mahterci kayda deger.
1952 yrllnda Halep te negredilmig olan Bayfar Mohmet Nurinin(Kiirdistan tadhinde Dersim) baglrkh 340 sal'fahk kitabl hezeyanlarladoludur. DERSIM'i farazi Kiirdistan srrun iqine almakla btil,'tik bir il'inl hata itleyen bu zavalh adam, mUlkiye Baytar rnektebini ikm51 etme,den Sudye'ye kagmrq, orada yerle$mi9tir.
- 1 3 -
lg4c'da Tahrcn da Tijrkqe olarak glkan Abdijlaziz Yamiilki nin(KiilqrsLan ve [ur! rnlrlauerr) ls]mtl Rltaot qa te Ke oeger matuyetrc'slr. r\'iriLourm IJ. sayrasurqa (AUrtreI luran cmsrrqen qlye lqq18 eden
talral;a! rurK lannclrerlnr nasrl brr garabet ile yadermeK lazrm; bilml_yonrm) qryen yazar,8. saylada Kiinler'in tran as[ndan i geldrklelinikaydetmeEte ve 85. sayfacla da (Turan havasiyle deli ve Cengrz hlrsiylekudumn bu jnsaniyet dijqmaDr Ttkler) demek suletiyle kUstanhF4 sonhaddine qrkmaktadlr. Bu pasajlarr nakletmekten maksadrm, Kiilt rrkcl_lannm his, emel ve diiqiincelerini tebariiz ettitebilmek igindir. ^
1908de K rt teavi in ve tarakki, 19l3'de Roj-! Ki. ir t , l9l8de Jin=Hayat ve yine al'nr tarihte Kiidistan, Fark ve Kjirdistan adiyle lstan'bul'da KUrt istikEi emellelini ve milliyet hislerini tahrik.edi4i netriyatyapmak iizere bazr dergi ve gazeteler netredilmrttir. Buralara' yazl ya'zanlarD ieinde meihur Stleyman Nazif, doktor Abdullah ,ceYdet, Ba-ban zade Isn,ail l{akkr vesaire gibi Kjirtliikleriyle iltibar eden im?a.14,!vardll. qogumuzun Tiirk vatanperveri saydrglmlz Diyarbakrrl! Kllrt Sa.it pagann oglu SUleyman Nazif beyin, Kiirt Teaviilt ve Tamkki gazetesi-nin 23 Kasrm 1908 tarihli 2. niishasfrdaki (Kiirt ve Kiildistan) ba$hkhyazrsro okumalarro vatansever fijrk genqlednden,'istiyor, pu gibileriigin uyaruk olmalarmr rica ediyorum. Bugtin Pads iiniversltesinde $arkdilleri profesijrii ve aynl zamarda Barzani'nin Avrupa temsilcisi. olup(Emir Kamuran Ati BedirhanD titrini tatryan Kamuran'rn da bu dergi'
Son birkaq yrl iQinde DeDg-DoEu'nun sesi, Rcja Newd=Yeni Giirl,Dicle'Frat gibi isimlerle Tiirkqe - KtirtQe karrgrEl bazr dergiler netre-dilmiqtir. Bunlarrn hepsinde Kiirt miUiyetqiligi ve Kiirdista+ kokularrvardrr. AEn yiiksek tahsil talebe derneEi Ankara gubesinin ne9tettigi(Uyam$) dergisinin 15 Nisan 1968 sayrsnda Sayn cumhurbatkamna
lftap eden saygrsrz bi! yazrdan ba$ka Ki.irtqe tiirler, tarizkar birgok ya-zrlar vardrr. Bunlann hepsinde, yukanda alzetiEimiz gibi kiitii his vekokular buram buram tirtmektedir.
' Kurtler, yabancr memleketlelde de cemiyetleli, kongreleri, gaze-teled, dergileriyle durmadan gahgmaktadrrlar. (Betdfft Kuden =Kiirtler hakuda) Almanca, (Kurdish Facts) Ingilizce netriyat yapaaKiid dergiieddir. Builar bizim bildikledmizdir. Bilmedigimiz dahabazl dergilerin lleqledilmekte olduEu malumumuzdur. Bunlarrn memilkete sokulmasr yasak ise de yine srzacak birer delik bulabileceklerinitahmio etmekteyiz.
KURT DERNEKLERI: 1918'de Istanbul'da kurulan ve tamamiylesiyasl olan Kiirt'Iaali cemifeiinin reisi Aryardan (senat6r) SelTid Ab.
- 1 4 -
lkihinryette-I edenbiIml-ire!ialssiyleo sodr!kcr-
tstan-;riyat,! y4", Ba-z \ qt Sa-?resr-thkh)i1eIi$arkolup
)9re-rla!1ttiEiuna: ]'a'i v e
*"i-
panahaemjrini
iyleAb-
diilkadir idi ki, Seyh Sait isyaniyle ahkasrndan dolayr Diyarbaku'daidam edilhiitil Yine bu srralarda kurulan KiiIt Milliyet iukasl, KiirtTetkibt-1 lgtimaiye Cemiyeti, Kiirt Tamrm-i Maaif ve Ne$riyat Cemi-yeti, Kiirt Kadhlarr Taali Cemiyeti, KUlt Talebe Hivi Cemiyeti tama-mryle sryasi maksatlalla te$kil edilmis, Kiirt emelle nin tahakkukunaqal$an te5ekktillerdir.
1920de Paris te kurulmus olan Hoybun Cemiyeri, daha fazla komi-te mahiyetindedir. Esasen Fransvcd ismi de (Comitd National Kurd=KUrt milli komitesi) dir. F,eisi yaklirkl rgmdan dolayr Bau-$edf deni-len eski biiyiik elqilerimizden ge f paga'drr. Tezyrl makammda Tiirk,ler arasinda bu.edama Bot-Heif denilirdi. Bedirhanlllar'dan Celadet,KAmuran, Diyarbakrrl Cemil pa$a oBullanndan Kadn kurucular arasrn-da idi. Bu komite, 1920 ve 1923'de Sevr ve Lozan gd ismelerinde Kii*emellerinin tahakkuku u6runda Qalgmalar yapm$trr.
$imdi Avrupa ve Amerika'mn qegitli yerlerinde gal$an Kiirt cemi-yetleri valdu. Merkezi Stokholm'de buiunan Avrupa - Kiirt cemiyetle,rinden (Deutsche Kurdisch ceselschaft) admda Alman-Kiirt cemiyeti-nin Bruschweig, Hamburg, Kijln'de Fubeleri bulunmaktadrr. Bu ceml-yet, bir de Almanca gazete nesretmektedir. Bu arada Almanya'nn vediger Avrupa iilkelerinin Qegitli Sehirlerinde kurulrnut Kiirt talebe ce-miyetleri bulunmaktadrr. Fransa'da lrak KiirUeri ve talebeled igin te;-kil edilmig muhtelif cemiyetler vardlr. Bilhassa geni$ ve Qok miihimneldyatiyle Pads'teki Orient dergisinin iize nde durmak isterim.
Bunlarrn d$fida diinya Kiirtler'inin haklarht savunmak amactile kurulmug cemiyetler de gdrmekteyiz. Fransrziarn kurmuq oldukla-ru (Comitd Solidadtd a la Revolition Kurd: Miittelek Kiiri Ihtiblkomitesi)r isirnli cemiyet, Avrupahlara Kijrtler'i tantmakta ve IrakKiirdistan hakkmda negrettiEi biilten ve kitaplarr dagrtmaktadlr. Pa-ris'te Kiirt ihtilaune yardlm komitesi azasl arasuda yahudilerin de bu-lundu6u tesbit edilrni$tir. Amefika'da (Koomelei l{uendekarani) adrn-da bir Kiirt cemiyeti laaliyettedir. Washington, Filadelfia, Boston veNe\ryork'ta Subelerl bulunan bu Kiirt cemiyeti, Avrupa'dakilerle irti-bat halindedi!.
Avrupa'daki Kiirf talebe cemiyetieri hemen hemen her y bir gehirde kongre yapmaktadlr. XlL kongrel€lini 196? yrlt Arahk aynrn 2? -31 gijnlerinde Belgmt'ta yapml$lardrr. Kongrenin 10 maddeden ibaretkararlarr srasmda Tiirkiye'ye aQlkca tevcih edilmi$ birsey yoktur.Kongreye katrlanlam, Vietnamln yannda olduklarml bildirmeleri,koligrenin Belgrat'ta toplarmasl sol temayijllii olduklanDl giisterrDjs-
,17 LI/ - l l
' l i - .
,,1Lti1r
tir. Aym Kiift talebe fedelasyonulun xlu' konglesi 1969 f'rb'Agustosalrnda Batr-Berln'de toplaDmrttlr. KoDgre, bi! ewelki kadar Ttilkiye1
yi siikutla geqmemig, biral<rs malunumuz olan zehirli emellerini aqrkca
ortaya ddkmiigtiir. Bu kaBrla!! s[allyonrz :
1 - Balzani, Ink'taki gibi Tiirkiye'de de barekete geqmelidir'
2 - Tiirkiye'de yatayan Kiirtler, aql* ve hastalfttan hrtlmskta'
kiiltii! ve eEiiiimden yoksun ve bash altDda bulunnakt4drr'
3 - Kiirt haklarrmn koruimasr igin Dogu illerinde (KU Demok-
rat Parhsi, nin 5 gubesi eqrlrnaLdtr.
Kongrc miinasebetiyle hazrrlanan ve bi! Ioslm Alnan gaz€telerin_
de netr;rlen hayaii Kiildistan haritasrna 20 vibyetimiz alrnmrt bulun'maktaah. Hadta, Basra kodezinalen lskenderun kiidezine kada! genit I
sahayl Kiiralistan hudutlan iqine alalak Kiiitler'i Akdeniz'e ulagl:t!*'
tadrr. Utanmadan kuzeyde, Karadeniz'e q*rnak igin a' bir yeri bize br_
mkmrqlardu. Kongreye, Tlilkiye'den 18 delegenin kat drEl bildiriliyo!'
Bunb;rn Avrupa'da tahsilde buluna! Ki.itt as h talebeler olabileceEini
tahmin ealiyoruz. Affmrza giivenerek ve kendlmi tutamayarak bi! kere
daha bagrracagrm: IIYANALIM! .. i
Daha nakit ve arz edilecek pek 9ok miihim bahisler var&r' Maale'
sef bunlann hiq bixine temas edemealen as hayati davamrz olan kohu_ya yani (Dogu'nun sorunlan)'na geqiyorum:
KijrUer, yiizyllar boJu Tiilkler'in arasrnda dilletini, tdrelerini,hatta bir derece bagrmsE ya$amalarutl siitdtirmutler, 60-?0 yrl ewe'lisine kadar siyasi veya federatif bag1mstzh$ akrllannn kiigesinden bi'
le geqirmemiglerdir. 18?6-?B sava;nda, Rusla!, Ktirtler'e ishklel fikd-ni at amDlardrr. F6yIe bbyle seksen senelik bir mes'eledir bu..
Mesrutiyetten ewel bi! Kii hilkiimeti kurmak igin e\,vela, Diyar'baklr'da idam edildiEini kaydettiBimiz SeiYid Abdiilkadir'in babssl
$emdinli'li Seyh Ubeydulah, sonla da Simko adryle tamnan Siian atiretinden Ismail baF kaldrrmrqlardrr. 1B80'de qeyh Ubeydulah, TUrk top'raklarnda Kijlt hiikiimeti kurmanu! imkansrzl€1ru g6rerek tegebbii'siinr.i lran iizerine Qevirmig, yannda biiyiik oglu Mehmet Srddrk ve son'radan ialam edilmig olan kiigiik ogtu Abdiilkadir oldUEu halde bstuatopladrEr biiyiik bir kuveUe llan'a saldrlmDtr. Sag kola kumsnda edenMehmet Srddrk kuwetlednin Rumiye civarmda hanhlafa lllaglup ol_rrraq, iizeline hepsi Tiirkiye'ye yani memleketled obn qemdinan=Fem'ilinlt've alonmiiglerdir. Yeniden hazrrLklara bssladrqr srrada Sultan II.Abdiilhamid'iu sevkettiEi kuweuer talafndan oglu Abd[Ikadir'Ie be'
!;,.:1i,1
raber yakalailamk Medine'ye si-iri.ilmiigttr. Itbeydullah orada iilmiit,oglu Abdiilkadir 1908 inkilabmr miiteakip Istanbula dijnmiiFtiit.
Maceracr Simko Ismail ise bir Kiirdistan kurma tesebbiisii srra_smda kah Tiirk hiikiimetinin himayesine srErnalak Iran'a, kah Rusya'-ya geqerek oradan Tijrkiye'ye karsr hareket ve faaliyetlerde bulunmuF_tur. Nihayet 1927'de Tijrkiye'ye srgmalak Hakkari'nin Bacurge nahiye-sine yerlestililmigtir.
. 1918'den sonraki Kijrt istiklal tetebbiisleri daElardan Sehirlere in-tikal etmittir. Ba$ta maslup Seyyid Abdiilkadir'in reisi bulunduEu KUrttaati cemiyeti olmak iizere yukarlda isimleri aizedilen diger cemiyetle-rin laaliyeilerini siyaset ve fikir sahasmda bir siirii gazete ve dergi des-teklemektedi!. Entellijen servis'in meghur papasl Fro'da bu cemiyetleberaber Qal$makta idi.
Miitareke slraslnda iktidarda bulunan Hurriyet ve itiEf llrkasl adl-na beyhiilishm Sabri ve Kiirt Taali cemlyeti rcisi seyyid Abdiilkadtu ta-rafindan imzalanan anlagmaya gdle baElmslz bt Kiirdistan kurulmasligin galip devletter nezdinde te$ebbiise girigilmesi iQin Sedf pa9aya se-bhiyet vedlmigtir.
Diger taraftan DoEu vibyetleriyle dogum ve soy baklmhdan alaka-h olan aydmlar ve bir krsrm Tiirkler de, dD politika baklmhdan Tiirki-ye'ye baEh olmak iizere Dogu'da muhtar bir Kiirdlstan beyligi kurulma-$ tamfdanidiler. Bu surctle Dogu illerimizi Ermenistan olmaktar kur-mak ve anavatana hiq olmazsa bu yol ile bagh kalmak istiyoriardr.
Bu srrada milli hareket ba$laml9 bulunmaktadrr. Atatiirk, Sivas'taiken Elszrg, Malatya ve claha giiney-doEudaki vilayetlerde bazr Ki.irt kr-prrdamala oluyordu. Elaz*'daki vali A1i Galip Malatya'daki mutasar-rlf Bedirhanl a!'dan Halil Rami bu klplrdan$lan desteklemektedir.Ie!. Bu srrada Ingiliz Binba9lsr E. W. Noel yanlnda Bedirhanhla!'danKamuran, Celadet ve Diyarbaklr'll Cemil pa$a oglu Ekrem ile muhafu,larr 15 Kfrdiin ElazrE'dan Malatya'ya geldikleri ve tahdkatb bulunduk-larl giiriilmektedir, Biiyiik Atattirk nutkluda bu hadiselerden uzun uza-dlya bahsetmekte, yirmiye yakrn belge vermektedir. Ingiliz binbatrsrE. W. Noel'in Kiirtler iizerindeki gah;malan hakkmda Ingiliz gizli bel,geleri araslnda tesadiif etigim Amiml Cathorpe'dan Lord Gurzon'a 10Haziran 1919 tarih ve 451 numarah, Ilohler'den Si! I'. Tilley'e yollanan21 Temrnuz 1919 tarih ve 464 numaraL iki miilim belge, bu tadhlerdelngilizledn Ktirtier'e istiklal vadederek onlau tahrike qallstrklannraQlkca gdstermekte ve binbaSt E. W. Noel'den bahsetmektedir.
,(7'r
Birinci Biiyi-ik MiUet Meclisinde.liUis mebusu Yusul Ziya ile arka-daglaruun ceza-i sezasml bulduklarr siyasi ve .bdliicii tesebbiis nihayet$eyh Said'in ayaklanmasm dogurmuF, onu Agu ile Zilan isyam tahipetmittu. Birincisi girigilen inkilaphla ka!t! bir ayaklatuna iken sonra-dan Kdrtqiiler, buna bil Kiirt mitli hareketi siisii vermitterdir. Bu sua-da yine malum adamlar, Kamuran, Celedet ve arkadaglarltalDma alan-lalrn Pa s, IsviQre ve Rusya'ya kadar genitletmittedi.
Bir az sonra (1945) tahrikler y6n deEittirerek lran,a ybnelmittir.qiilkii o zaman Iran'da zemin gok mUsait bulunuyoralu. Bir komiinisttetekkiil olan Tudeh padisi memlekette kalga$al*lar yaratamk bun-dan istifade etmeye qalDtyordu. Bundan istitade etmek isteyen Kiirtler,nusya'nm yardlmiyle merkezi timdiki ad1 ile Mahabad olatr su :biziin es-ki Savugbulak - SoBukbulak'da olmak iizere bir Kijrt cumhuriyeti kur-muqlardrr. Bugiiniin methu! Mustafa BaEari'si bu hiiki.imetin halbiyenazrrr olmugtur. 22.1.7946'da kurulan Ki.irdistan cuntruriyeti birgok ha-drselcrdpn sonfa Amprika nln yardrmiyle IraD hiikiimeii la_rafmdan 3lMad 1947 sabahr Kiirt cumhuriyeti batka cazi Mehmet ile iki amcaoglunun idamlariyle tarihe kantmrFhr. Barzanh Mustafa bi! klsrm asi-ret halkryle Tiirk topmklanndan gegip iran'a, oradan ald 18 HazirafldaAEndagl bijlgesinden Rusya'ya gegmis, 11 yll otada kalml$trr. Kendi-si dahil olm4k iizere yanrndakiler Kalkas bdlgesinde suret-i mahsusa-da kurulmug olan eEitim merkezlerinde hem askerlik eEitimi gtjrmiis-ler, hem de Ruslar tarafndan Latin harfleriyle tertrp edilmig Ktirt aua-besinden okuma - yazma ijgrenmitlerdir. Ruslar, bu egitim merkezl€-rinde Kiirt genQlerini talim ve terbiye etmektedirler. Ilak'ta Ingiliz, Su-riye'de Fransrz idare ve nijJuzu o adan kalkDca KiirUer, Rusya,ya te-vecciii etmi$, orasmn miizaheretini temin etmislerdir. Ruslar tars,fm-dan Erivan'da kurulan Kiirt enstitiisii durmadan eal$maktadlr.
AmerikaLlonn da salnede olutlarrnl ehemmiyetle kaydetmek la-zrmdrr. Yukarrda Amerikan Bair; gdniiliiilerine itaret etmiqtik. Diinyapetrollerine hakim olmak sevdasr, Amedkal an BaEani,nin SahsrndaKiirtlei'e yakla;trrmaktadu. Amerikal ar'ur Musul petrollertle ineb .mek i9in Bavani'yi desteklediklerini diiSiinmetr hiQ haiaL olmaz. Barza.ni'nin, yatama kaynaklarurr di.itiinmek mii9ktlu halle k6fi geli! za!]mn-dayrz. 1960 yrlmda, yabancl ve mij6liiman bir biiyiik el9itikte qalrqanbir dostum bana, Ame kan biiyiik elsitiEinde bir Albaym barkanhgm-da 18 ki;iden miirekkep bi! (Kiitt i$leri) biilosu bulundugunu habervermitti. Bunu ehemmiyetle kaydetnek istedm.
24 Kasrm 1969 tarihli bir gazete, bir miletvekilinin, Basbakanta ic"lglerr, Dl$i$lerj. Mtlli Savunma ve Milli Egitlm bakanlarl tamlmalan c;
- 1 8 -
i L l
vaplandrdnasr dileBiyle Mectis ba$kanlrgula verdiEi sbzlii solu 6ner-gesinde; dogu ille nde giirev alan Amerikan lrarr9 gijniilliilerinin Kiirt-ge'bildiklerini iled siirmii$, barrq giiniilliile nin kuiku verici olduEunubildirmittir.. Bizim bilditimize gijle Dogu Anadolu'ya gidecek Amerikanbarr$ gdntllliilerine, Paris'te Kti qe bEretilmekte, gidecekled bitlge hak'lnnda geni$ bilgiler verilmektedir. OErendigimize nazarall 62 ilimizdebErrs gbniilliisii bulunmaktadr. 31 Mart 1969'da memleketimizde 232bans gijniiuiist varken, bu sayl Alahk 1969'da 1?1'e diigmiigtiir. DoEu veGiiney-Dogu btjlgesinde 105 banF giiniilliisii bulunmakta ve bu mikdarTtirkiye'deki. bang giiniillii say$1nn 0/o 8.8'ini te$kil etmektedir.
6 Kasrm 1969. tarihlitq[,g3?9!9, bir SenatdrUn Kiirt, Alevi, Laz ve'.saire gibi kelimeleri hakaret iQin killananlarm cezalandr masl hakkrn''db bir ltanun tbklifini senato Batkanlrgha verdiEini yazmaktadrr.
trinekli bi! subay oldugutu bitdigimiz aym senatdr, se9ilmedigi bir dev-xede. drs memlbketlerde vazile almak iQin Drsigleri BakanhEma verdiEi
'memuriyet beyalsamesinin (bildiBi diller) hanesine Tiirkge ve KiirtQebildiEini yazm4tu. Bunu o zama[ki gazetelerde okumu$tuk. Halbukionun bildiEi dil, Kiiltge deEil, Zazaca olmasl lazrm gelmektedir' Zazaca,KUrtce deEildir'
gimdi diEer bi! hayati bahise geQiyoruz :
DoRu illelimizi teskil eden halkn tiimiiniin, bizden bdliinmek niyetve'Qabasnda olduklarhr sdyliyecek kadar insalslz ve i1e!i gidenlerdendeEilim. Ben, bu adamlarla Ruslar'a kar91 dbgiigtiim' Vatan ugrundaki.fddakarLk ve kahramanlftlanna gahit oldum. Son 30 y iqinde vazilemioabr aralarmda ya$adlm. Sorbalarlm, ayranlannl iqtim. DerUerine qa-
r€saz olmaya QalrqtrIn. Kijrttqr, giiveld:klprine,,q95trIg9g9!-Sq@fg!-f-ejda ederler. Yeter ki onlala insanca muamele edilsin, hakslzhk ve kanun'"Eiln v"pii-**:.
---
Devlet, yiizy lar boyu bu adamla nasrl idare edeceEine karar ve!e_.memi6trr.. Bazen ok9aylp Slmartmr!, bazen ha9laylp azltmalanna sebepolmusuz.. Devletin, hiq bt zdman Kultler'in sevk ve idaresine ait birplan, miistakar bir fikri, hia olmazsa 15.20 seneye sad bir dijSiincesitrile. oknam$trr.
Mes'ulerin iginde bir atllgan idealist glkmrStlr ki o da mhmetle a"n_mamrz leam gelen Diyarbakt'da Birinci Genel Mi.ifettig Avni DoEanbeydir. Bu zahn lqiFled bakarhgma sunduEu 1 Kasrm 1943 tarihli 63liiilriik sayfalrk raporu, iiQ biiyiik klsrmda, Codmji dulum, b6lgenin tari'hine toplu bir balrrF, bijlgede bugiinllil idad ve igtimal durum, son yirmi
J'rl igindb tasarlaDan islehat projeleriyle alhan neticele!, bdlgede acele
- 1 9 -
l e w t i ) =
nas hazularabilir. miilahazalar ve netice gibi bahisleli ihtiva etmekte_dir. Rahmetlinin hiikiimete teklil ettigi haylrtt iFler yapdmD otsaydr,helhalde Dogu anadolu'yu bugiinkt Qehresiyle giiuiyecektik.
* 2 0 -
Her haide bu mpor,.hiikiimeti bir dercce olsun uyarmls olmah kizamanln i( islpri bakaru rahmerl l Hllmi Uran 20.6.1944 larih ve I.303mmarah (Zata mahsus) igareUi gu yazryr Avni DoEao beye giindermiF_,ir. Bu iki yazr arasnda gEgen zaman haalesef bi! buquk senedir :
(Meclisin yaz tatiline gegmesini miiteakip qark vilaye erimizin du-rumuqu mahallinde giirmek ve tetkik etmek istivorum.
. Benim Simdiys kcclar Fdinmti bulundugum kanaata gi jre oralar igin
kararlastlnlmasr gereken ihi esasL nokta valdlr. Bunlardan birisi o vi-layetlerimizde tatbik editecek devamh bir temsil ve kalkrnma siyaseti_n1n esaslarrn isabe e tayin ederek onu bir Devlet siyaseti halinale uzunseneler lniistemirren tatbik etmek ve bunun icap ettirdiEi tahsisatl hersene biitQele ne muntazaman koyabilmektir.
DiEeri de bdyte bir temsrl siyaseti semerelerini verinceye kadar hti_kiimetin her hadise lqr$rsrnda vaziyeb hakim kalabilmesi tedbirledliitihaz etmesi ve bu ciimleder olamk yol, karakol, teleJon ve memur g.i-bi mevzular tizerinde almmasr lazlm gelen tedbirled planla$tlrmaktlr;
Ben bu havaliye geldigimde bunlan teferruatiyle iigrenmek isteye-c€gim. Binaenaleyh bu vadide bugiio ne gibi tedbirler atmak ihtiyac;n-da olduElrnuzu ve bunlarrn senelere sari olarak ne mikdar tahsisaia lii_zxm hissettirdiEini toplu ve planh bir halde hazrttamanrzl ve olaya ge!diEimde buiu birlikte mijtataa ve tetkik etmek imtemm bana bahfet-menlzi rica ederim.))
Bu yaa ile sabit oluyor ki koca devletin 1944 yllma kadar, birgokrsyanlara vesair hadiseiere sahne olmug bdlgede otumn ve 1960 saytmt_nln re$mi neticeler:ine gdre KiirtQe konuFan I milyon 84? bill ef+ Uqininsuret-i idarcsi hakkmala ne bir diiriincesi, ne bir plan ve ne de bi; ka-ran bulunmadrgr sabit otmaktadu, iQigteri baka;mm Baskanlrga sun-duEu rapor aynr tarihte ??,155 numara ile Bakailar kurulunc; kabuledilerek tatbiki iqin I9itted bakanhgma selahiyet ve lmi$tir. Bugiine]<ldar_ CeAen 24 yrl iQinde bu plan tatbik edilmig ve mevkilerine gijri 2-akdye bir ilk okul hesabiyle bcilge ilk okullarl, kurslar aqrlryrD
-6156y61,
hi9 olmazsa niifusun ijqte 1,5 veya 2,si furkee irErenmiS, a}l1r di[eokur. yazar bir nesil meydana gelmis olurdu. Bu, egitim sahasndakimuvaffakiyet olacaktr. DiEer sahalardaki Qahrmalarr da hesaba katar.
{ 5
sak, bugiin DoEu Anadolu,nun her baktmdan durumu ve gehresi deEir-mrq, metut bir vatan parqast meydana gelmi$ olacaktl.
_ _ Evet bdyle bir pldn uygulansaydt, sonuq ne olacaktl? igte bu mesutle\thayr aziz kardesim Miinir Uras (Da6lar ardmdaki Cennet) isimli ro-m€nrnda canlandtrmaktadlr. Riiyalanmlzda taharXTiil edebileceEimizideal DoEu Anadolu'$r gdrmek ve yagamak isteyenlere bu aziz iitabrtavtiye ederim.
. . Ytllardarberi Batbakanlrk ar$ivj rt, Topkapr miizesi arsivindp Kiirti$le ne ail bclgeleri terkik cdprim. Bu mijnasebe e padisahlardan hiqbirisinin (U. Abdiilhamid niistesna) Kijrfler,in sevk ve idaresiyle ala"-kah bir belgesine tesadiif edehedih. yalmz bildigimiz bir husus vat kio da, padiFahlardan bazllarrnrn Kiilt aSire erini, Tirkmen a$ire ednetetcih ve himaye etmeleridir. yaflrz'un Klz bag Tiirkmenler,e kar$r gi-ri9tlBi arhansu ve kahredici savleti kargtsrnala, birgok Tijrkrhen a;ir;t-lri .g9-Il1l-1
q*m$, varhklantu koruyabitftek iiin kiirtle$mirlerdir.Badilli, Sadilti, Karakegili vesaire gibi a$iret isimtertne jimdi iremllirkmenler, hem de Klir er arasrnda ras anmasDm sebebi budur. Sul_tan II. Abdiilhamid, Kiirt beytedni itaat altrnda tutmak, devtete bagh_hklanm sagtahak vesaire gibi maksa arta (Ilamidiye "tiuu"i ufuvfriiladr alhnda bir askert te$kitat. kurmur, Kiirt iteri geienlerinin oiuiarrna
. askeri ve ufiurni bilgi vermek iizere Istanbul,cla K;brtug ciua.rriaa sirn-di odaokul olarak kultatlltmakta olan binaala bir (Agiret mektebi) aq-mr$tr.. Kiirt fleri gelenlerjnin erkek gocqkla burada egitijiyor, hem d;rphih olsrak Isranbulda muhataza FdilmiS otuyordu. Bu, gavel verindeI' ir sivaset jdi. IL Abdii lhamid.jn. Krtr eri sul l i "" "uf.un ,.-cina" i* i . i"baEh tutabilmek icin ittihaz ettigi bazr tedbirter daha vardll. VaktimizbDn)art) izab)na miisait degildjr.
BUGUNE KADAn, NELER, YAFMAK LAZIMDI? : Kiir er,in temsiledilmesi iqin hi_ikiihe erce ,imdiye kadar hiA bi$ey yrpri_rInr-9-io.Kiirtler uyamlt, miltiyet histeri tah k edilm4ti!. yukarrdanberi arzr-na Qah5ttgtmrz gibi yabancr memlekeflerde rniitiyct aavatarrnr siirOtir-meh ve tahakkuk etirmek iQin teskila anmr$ bulwlmaktadrrlar.
_...8i: ldd Tirrk. Ki. jr t diyo bir .ay yoklur, bu ropraklarda herkps'rurKtur djye durallm. Realilp ve hadjseler bjzjm bu devekusu siyascli.:lr1 T1I:,"\r'f eimekredjr. Dosu Anadolu.nun urr, 5"rlir:.riniu y^_pllan mlt inglerale kul lanl len vF sura eri al imizde btjJUnah ddvizlerjn;ctiJadeleri uyartcr ve dtsiindiiriictidiir_ Bublarln iQinde birkag tane Kiirt_9e olanlan vardrr. Univeisitelerde, talebe cemiteneri"Oe t".tip "aii"ntoplantrlarda Xiiltler,in mazisindeh, Tijrk ve Araptarfn ylar t,o1,u,
- 2 1 -
( (
Kiilt milliyeiqiliEini kdrle$titmeye qal$t*laudan, Tiirk topmklartUzerinde kurulacak fedentif Kiift cumhudyetinden ve buna benzer da-ha birgok acr ve ibret vedci tezlerden aq&ca bahsedilmekte, tartrsmalaryaprlmaktadu.
, Iler qeye raBmen biz, Kiirtlel'i kazaDmak iqin y lardanberi dtitiin-diiklelimizi birer birer arzetmeyi bir vazife sayryoruz i
I - DoEu'nun uygun bir yerinde ,rDoAu Ensl,itjisii) adr altrnda birtesis kurulmall burada doEu'nr.rn qegitli sorumlan ilmi esaslam giiletetkik ve tesbit edilerek hiilriimet€ tekliflerde bulunulmahdrr. E stitii,niln en miihim isi dogu biilgesinde vazile alan validen jandalma gavu-Suna kadar biitiin memur ve subaylara ikiger ayl* bir kuls tertip vejdare etDesidjr. BuDun dehylarlna girecck degjl i7.
2 - Devletin. senelere sari, devamh ttir ternsil siyaseti olnal4 bu-nun iqin bir plan hazrrlanmahdlr. Planb deEigecek hilkitneUetce a!a-Ikslz tatbiki bat vazife olmalldrr. Temsil Flad, timdilik 3ll_g!!E o],a-bilir.
3 - 103 bin km: tutan genit bir bijlgede 3.S !qjl]'!4i$iqit\lo6sbir zamanda lemsil s!1E!!4!4!1en gqgglglr]lSg.ii igin kun{acak hi9. birmiiessese ve yaprlacak hiQ bir iF mevzii ve gdstermelik olmamaLdlr.Plana, akla, manhga, ihtiyaqlara, muhitir| tartlarroa ve rcaplalrna. uygutolhahdr. Bu i$lerde bilgisi ve tecriibesi olaAtaldan mutlka iEtifade edil-meIialir.
4 - Dogu bolgesine yine validen jandarma gavutuna kadar htiku.metin en sllkin memurlarr giinderilmeli, bunlara yiiksek tazminat ve.rllmelrdrt
5 - Yollar, teleJon tesisatr, hiiLiinet irina]art, Jandarma ka-rakol.la!r, bastaneler, sag'Ilk merkezleti, her dereceden QetiUi, yeted kadalokullar,. eEitim igin gezici sinema guruplarr... ve.daha birgok liizumlutesisler esl!@9de4-!!lqlrtAl:. ve yaptnahdf,
6 - Mijhim bt klsmr kdylerde yaFayar halkrn, yal z gocuklaruuokutmak, terbiye etmek kafi degildir. Arta ve babalann iatim ve t€!bi-yesi iQin tetkiht ve tesisat lezrmd1f. Bu sebeple Batbakanhga bagh bir(DOGU. BOLGESI ITALK TERBIYESI I'\4UM IffDURLUGU) kuTuIma,Irahr. Uzun olacaEr igin bu tegkilatn detaylalrna gixemilorw.
? - Beden terbryesi teFkil ve tesisleli, dgrenci ve aile ketnplarrkurmak, daEcrllk, kayaktrlk, su sporlarr, atletizm ves&iJe gibi! kurslaraqmak, kultipler kurmak, }1llt gezileri teltip etmek; milli parklar tesiseylemek.,. gibi i9ler ve tetkilat bu umum mndUrliiBiin bas vazif€leri ol,mahdrr.
- 2 2 -
'R{idyonun halk'eEitimi hususuhdaki 6nemi curnlenin malumudur'
Yeni' ysyrDa baglayan Eiyarbakrr bijlge radyosu, DoEu Anadolu iQin qoR
mtihim bir ihtiyaca cevap verecektir. DoEu'da en qok dirfenen radyo
Erivsn .rsdyosudur' DinleFre njsbeLi 0rg5l3 qii-r. Qiinkij onun Kri qe
nelffi-Aini-z.ngin ve daha grcrklayicrdu. B\r tabiri' tahrik kartllrgr
kullantyorum. ondan sonra Tobrrn gclmektedir. Dinle$e nisbFti 00351
ali. s-;ed"tl"a"".""un xri.Gr' n. jt-ivartnr Dogu Anadolular pek'ifr an-'tayomifiIEifrdii oniliiGi eimivoii6r. Heln Ti:rkce bilmemelerin-ddn, hem tesii sahalarlnm Qok zayf olmasrrdan Ankan, Elzulum, Van
istssyotrla! da DoEululad tatmin eclemel,ektedir- DoEu Anadolu, yeni
k[rulan Diyarbakr aadyosunun tesit sahasrndadlr.
B - DoEr.rnun 18 iUnde mdyolu kbyle! o/0 11, radyosuz kijyler 0/o 2?
drr. 3u illerde 38.682 radyo rardlr. Aladl-IErl-<ge-glgalgdgr.!!lti:bJt-io0 62.2r okuma-yazma bilmeyenlFr ise 00 ?2 dir. $imdr de bu rakkam-
tiiln titacatl karFrsnda dil mes-gEqi ortaya qrlmE'ktadrt. En miihim i9
blr an evel.bunu .halletmek]ir. Ifaihn biiyiik bil krsmr, Diyarbakrr md-yosunun sdylediklerini anlayamamaktadlr. Xar9r berkezlel, giiltiin 24saatinde KiirtQe zararh, zararslz yaymlariyle buradaki masum vatan_daslanmrzr zehirle! leya eelendirirken biz de mukabil netriyatla onla'Ir uyarsak, eglendi$ek ne olur?. Kiirtqe nesriyat yaprlmasua kamrniftnken.,bulunmadlglns,eiire bir korsa! rq4y-o 4e+ezjJlg-bg-!Il!i!im-!$i*Dek ala vaDabiliriz. Yabancrlarrn kilometrelerc,e uzaklan pekqoEu IPmiz've
maium otan bu vqtandaslarl zorla aldalmalarra. yanl$ fikir re yDl_
laIa ydneltmelerine nigin meydan ve!iyo!uz?.. gimdi aramlzda bulunailikir ve.ideal Arkada$1m Sayrn Muvaffak Utran*, hemet birkaq ytlda bir,
Vanlla ltakkari arasrndaki Tirisin yaylasl ve civarrnda Neolitik devre
ait kava f,esimleri aramaya gider. Eu hususda qok l<rymetli bulu9lafl' Al'man ve ltalyan dergilerindp ilim alemince takdirle kabul edilpn ne$riya'b vardu. -196? yrlrndaki gezisinde 30 Agustos giinii yoiu Beytii$$ebab'adUs$ii$, bu gibi yerlerde herkesin uEraF olan kalveye girdiEi zamanbarlam sercfine buyiik iiniformalann givmi$ bit iki subayn dniinde,kahve taalyosunun gayet klvrak Kiirt havalan ne$rettiEine sahlt olmu$_tur. -lstie bulunrnuz, Eirvan udyosu ve Rus propagandasr...
Temenni edilir ki Diyarbakrr radyosunun prograttlan, DoEu Anado-lu iQin bir hususiyet ta9rs1n, adl gibi bdlgeyi bizim aqrmlzdan uyarlbayaqah9srn. Bu, en has dilegimizdir.
Dogulnun jktisaden iqinde buluDdugu bltaJrDla acrkh bir misal ve:receEim: Beytiigtebab kazasr, K]aban, Gelut, Alamun nahiyeieri Irakhududu iizednde've mutlak bi! sefalet iQindedj!. Klabatr'1] kan-koca'
I
i
I
r
d
I
L-
It
t-
- 2 3 -
1i ( '
#i#,,1 6 3 6 6 ? , '
' I.".1, i i':
, '-
:"iil*;T*,ix:Hfffi :l'":#TiJS*:::l'"11'l"J'#ii:r#'r;zenginUEe itaret etmeKlequ
r**n*{*;#H j#*,.{ti*x*:i*[r"*rf*
u*f*t*"",m:*,*qt*ig**W
phnln melll)ni edlYoruz'
BiiYiik l
dmizi, djjgiinkaru bt
hatlannr bi
BirinciMelrmet qe
to Tatihi)olan rahrr1961'�de vama nibaJ€
(Biitii
LIJK tatrmiizii saretmemeli:Biz ihma"latrn zsa)
, Qrkarsa (
Tiirk vatson dere
BeDl
Miui Gii
FUklan
#j,Hffi ,i:" *piqg*irm*,:l;,ffi ::?.'?:x.;fi;;il;;tt"den ijncelikre atmabyrz'
ln - Evveld halka giiven vere'ek crddi ve esasll redbirleri derhal
,t,n'""u ;'il;;;'; }.i''il "r' oot"-a" I oplamrk mirmkirndiir :
- 2 4 -
a) Hemen Yapl lmasl gerck{n ls ler
b) Ylllar bot'unca uygulanmasr gereken esash plao 1e programlara
bagh i$ler'
**+*******t"*fi ;;iiiil*fr "'frq1'i;i:iil:lTl?lil?, i;l;"y:YJlt i*#lTtl*l i*";*::,,:*":::::l:Jiiff lli:=ilii"',T-|i:r,tt,X***:1"";lllt'*;l:;anbaklar i i lkesinde) isrmlpnyre urrn
laka okumalarrnr tavslye ecierrm'
#****+*'#r:x?nrffi #?;ltrT:$r:*"itr""
rn *",,* 116, c'":" L",i:::r-'ig:i$;l ;i$if"i,'"'"il.IH::l
I'fisxllf:tii#",'r Jli lklrlil*:'* *^ruw"ll:
plaDrn memleket igin laydall ve vennil olma$nl catr'1 gdnijlden temen'
ni ediyoruz
*i'mn;'1d;iHT#sHT{illf $;;ir;::k{[ilffil,Tl i$T::::'X'',T"i'll"",iH" ii-;"'� hxs'�r orn\rsr u r
ffit-fr.lr-uffi r#d j#*fr$i[ril'-w[ma nihayet vedyorum :
(Biitiin riirk avdrnran .sun-u- kasrn,:J", J*-lli"J'lliiJ.\i.'fY',!'
lHill|itit3ri$trti:'fi::lf *r*;-x;irx;r"::l:-"i,,ni"i .0",.. *",."n,;:, o".:i l.l,lTlliil,lXi, j.i1lil"ii""l""ll"ii#l
ft?;+"*$"'#rT#* llh:ililffi'**"'-lTii;"ll"iiJi'son dercce ciddidir'D
*'rut'*lllil.i}ffST*'ii::X"li:i $:::i ff ff Hff#':#silkran eylerim.
I
- 2 5 -
t
Y|lMRAYtinetim Arasft rmalan merkezi(on!rsokkdor 06.44e(E ay / AN{AM leljals{0312) 417 80 98
I{ULKIYELiLER BiRLidI VAKFIYO\IETIM ARA$TIRMALARI MERKEZi GON.ARA)
SECMEN EGiLiMLERi ARASTIRI\4ASI 2OO7
o
CUMHURBA$KANLIGI SEQIMI
(ARA R,{POR)
15 Nisan 2007
'1(
Sunu$
Miilkiyeliler Bntli vaKr Yilnetim Aragtrrmalafl (YON-ARA) Merkezi, segmert
egilimlerini ve bu e[ilimleri kogullandtan etner eri, siteg igindeki yonelimleri ile
birlikte kavramayr konu alan ve iitiim0zdeki iig ay iginde iki kez daha tekmrlamasl
planlarnn saha gahfmasrmu ilkini Nisan ayi igillde ta,'namlam,$rr. Oz kaynaklanmrda
gergekleqtirdilimiz ara$lrma, 16 biilgede 16 devlet iiniveNitesinden dEretim iiyeleririn
gdriillii katimryla yiiriitiilmektedir. Ara$hrma A,trkara Universitesi Siyasal Bilgiler
Faktiltesi d$etim uyesi Do9. Dr. Metin OZUGURI-U latafindan ydnetilmektedir'
16 ilde yiiz yiize goriitme yoluyla 1540 yamdaycrya uygulanan anketledn veri girili
1516 anketin 'teri analiz gahgmalanna baglanrl]litrr. Bu ala npor, anket fomunda yer
alan ve giincelli[i itibanyla kamuol! ile paylagtlmasnda yanr gitliilen
Cumhurbaqkanhlr Segimine iligkin sonuglaln analizini igerecektir' Tamat 43 soru ve
113 deligkenden olutan alket formunun kapsamh analizini igeren nihai rapor ilerleyen
giinlerde kamuoy'rrna aqrklanacakttr.
Merkezimizin genig bir akademisyen kattlmryla gergeklegtirdipi bu gahimamn temel
gerekgesi 5<iyle ifade edilebilir: Bilindili gibi Tilkiye'de uzun stredir segmen elilimleri
konusunu oy davnnlilna indirgeyen ve kamuol'u yoklamalafl ile yetinel bL egilitl
batathr. Seqmen oy dar.raruqlannda biiyiik kaymalann yagandrfr, siyasal diizlemin birgok
tema etralbda kutuplatuEl, kesimsel ve genel siyasal grkatlar arasrndaki u)um ve
dengenin bozuldugu kogullarda, oy davramqlalyla smuL aragtrrmalanq dinarnik siireci
kavramak noktasrnda yetersiz kalaca$ agrktrr. Bu botlugu doldurmasl beklenen siyaset
bilimi disiplini ise ilgi odaf,rm kiiltiir gahsmalanm kaydrran, makro analizler yerine
mikro analizlere, genel efilimler yerine tikel olgularla ilgileuen bir aragtuma gilndemine
sahip gdriiomektedir. S6zii edilen botlugm varLgna dikkat gekilme'si ve
gergekleqtirilecek aragtrrma serileri ile bu boilugun doldurulmasr ydniinde gaba
gttste lmesi, bu ala$trrmanln temel amacrru oluttumaktadF.
Bu gahqmada'segmen eEillnleri' teimi; siyasal ideolojiler, siyasal padiler ve giincel
siyasal teualar konusundaki segmen tutum ve davtamqlann tan(nlamaktadu. Segmen
egilimlerinin belirleyenleri terimi ise nesnel ko;ullar ve aiznel algrlar geklindeki ikili
tasnifle tarumlanml!; nesnel kogullar ba$hgl, seqmenleri[ maddi yagam ko$llan \€
I' - i ' '
toplumsal snlf konumlanyla snulandutbrken, tiznel algrlar terimi ile de killtiirel kimlik
siyaseti rursudarL kapsanmaya gahgrlmrgttr. Bdylece seqmen egilimled itzerinde
toplumsal smf konumlanyla kiilttlrel kimlik siyasetlerinin hangi dlgiide ve hangi
bilegenlerle e&ide bulundugu konusunuD irdelenmesi miirnkiin hale gelml9tft'
Yiintem
Bu gal$mada alan taramasl ytintemi benimsenmigtir. Gdzlem bidmi ile analiz biriminin
seqmen birey geklinde iizdeg ele alndtlr bu gahgmada veriler, tamamr kapalt uqlu
sorulardan olu$an anket formu arac lglyla yiiz yiize gdriitme yapmak suretiyle
derteffd$ir. Titukiye gerclini kapsamak iddiasmdaki alan taramasr gahgmastnda gok
a{amah kijme (clusler sahpling) dmekleme teknigi gergevesinde olasll* manttAma
yaslaoar ve istatistiksel genelleme yapmaya elveren bir <tmekleme plaru burimsenmigtir'
SeQmen ntfirs sayrsnm Ttirkiye genelinde 43 milyon civannda bfu btytikluge ulaSngr
veri alrndrEnd4 tahmini seqmen-niifus parametresinin /o85'1n nzerirde ve giivenirlik
dlizeyinin %95 olduEu varsayllarak t % 2'lik bir ttmeklem hata payryl4 bu aragurmarun
dmekleme biiyiikliiEtintin 1500 segmenle srmrlandmlrnasr yerinde gttriilmdttiir'
Qalqmanrn gergeklegtirildili iller ve dmekleme plam a;afrdaki tabloda yer almaktad['
" . E ; E* EEF A* t *e E;-
i"taftn'r rtis.l5t 3s,2 140 1s8 9,1
Diyarbakr 615 103 3,0 90 10o Ao
Bolu 183.308 0,9 9i 1o0 6,6
Hatay 746.949 3,1 90 97 6,4
Edirne 286.516 1,4 90 97 6'4
Sivas 418.998 2,1 90 96 6'3
Mersin gZS.'15"1 4,6 90 95 6'3
Mugla 418342 2,4 90 94 6,2
Sa$sun 196.896 3,9 90 91 6'0
Binsa |.48'l.4l| 1,3 90 90 5'9
A alya 1.019.624 5,0 90 e0 5e
Abkara 2.698.870 13,3 115 89 5,9
Van 359562 1,8 90 89 5,9
IznIJ}ir 2.423.283 11,9 ll5 84 5'5
Malatya . 449.965 2,2 90 83 65
Isbarta 261.913 1,3 90 83 5'5
Yin'ara t I i nler i ornekleme plan) 007 [ ]
/la
Analiz
Tamamr 48 soru ve 113 deligkenden olu$an atket formunda CumhubaSkanhgr segimi
konusu, iig kapah uglu soruyla sorgulanm$ttr. Bunlar, Cumhurbagkam olarak kimin
tercih €dildigi, Recep Taryip Erdogan'n Cumhurbagkan olmasl halinde oy
davramqlanmn depigip deliqmeyeceli ve "degi$if' ya tum verenlerin hangi parti lehine
oy davram;rm deliqtirecefi ite ilgilidir. Burada tig soruya verilen yarutlann daEdlmlafl
ile ofiaya grka[ elilimlerin di{er ilgili def,igkenler ttrgnda derinlemesine analizi yer
alacaKrr.
"Segilecek cumhurbagkan sizce kim olmaldrr?" sonisuna verilen yatttlafln daE rml
TaDlo-l'deki gibidir. Bu tabloda u9 eEilimden siiz edilebilir:
- ilki ve batat olanl yeni cumhurba$kamnn da "Ahmet Necdet Sezer gibi biri"
olmasrdu; nitekim ankette yer alan be' segenekten birini igaretleyenler esas
alndrfrnda (1311 kigi), yamtlayrc ann yandao fazlasr (%51,0) bu yorde giir{i!
bildil],f^i$tir (b kz. G rali k- I ).- Bu bloEa "modem kirnlikli bk kadrn' segenegini ipretleyenler de (%10,6) dahil
edilebilir. Yamt segenekleri arasnda Recep Talfip Erdogan'a ve ErdoEan
drsmdaki bir AKP'liye yer verilmi$ olmasr, "mod€m kimlikli bir kadrn" tercihiqin
AKP kimlifi drgmdaki bir segenegi i;aret ettifi geklinde deferlenditilebilir.
- Dolayrsryla -a9* gekilde" AKP kargrtr blogun toplam igindeki paylnln %61,6'hk
bir alulpa sahip oldugu sdylenebilir.
tablo-1 Seqmenlerin Cumhurbagkanr tercihl (s.1516)
Savl % Gece i%
Ahmet Necdet sezer gib, bi,
Recep Tayyip E dooa.
AKP CHP uzlagmasr
AKP den bagka bni
Modein kimliklibirkadh
Ba9ka
Geneltoplah
668
172
167
165
139
1 3 1 1
176
2S
205
1 5 1 6
44,1'11,3
11,0
10,9
9,2
86,5
1 1 , 6
1,9
13,5
100,0
51,0
13,1
12,7
12.6
10,6
100,0
1C,J
.i,.
Tabloda belirgin olan ikinci efilirn, segilecek cumhurbapkantntn AKP kinlikli
ydniindedir. Bu egilimi kendi iginde iki alt batllga aytmak miimkiindiir:
- iiki cumhurbalkam olarak Recep Tayyip Erdogan'r gdrmek isteyenlerdr.
Bunla n segmen kitlesi igindeki oram %13,1'dir. Yaklagft oranlardaki bir segmen
grubu ise (%12,6) 'Erdo$an drgnda bir AKP'li' yitoiinde te.cih beurtmi$tir.
- Bu iki e[ilim birlikte degerlendirildifinde, AKP kimlik]i bir cumhurba5kam
g6rmek isteyenlerir toplam segmen iginde Y,25,1'1lk bir aguhga sahip oldulu
sdriilmektedir.
Gratik. t: Kim Cumhurba$kanr olmalr?
Bunlann drqrnda iiguncii bir epilim oiarak AKP ve CHP'nin tizerinde uzlataca$ bir ismin
cumhurba$kam olmasr yoni.inde gdriig belinenler de bulunmaktadrrj
- Yiizde 12,7'lik bir paya sahip bulunan bu grubu "cumhurbafka$ segiminde AKP
iradesinin hesaba katrlmasrna olumlu bakan ancak AKP kimlikli bir isme stcak
bakmayan' bir egilimin temsilcileri olarak gdrmek miirlkiindiir. Segenekler arasrnda
AKP kimligine agrk olarali yer verilmiq olmasr !e CHP onayrun AKP drglndaki bir ismi
ilaret edeceAi beklentisi, bu )dndeki degerlendirmeye temel tegkil etmektedir.
Bu verileri giincel ta4llmalar r;rgrnda yeniden yorumlanrak fikir verici olacaktrr.
Bilindigi gibi cumhurbaqkanLlr segimi konusu, iktjdar parlisi AKP'nin siirdiirdiigii ''kij$k
'lag
taktigi" iergevesiode tartlgrlmaktadu. Belirsiziifin son ana kadar siirdririilmesinin de bu
taktik gereEi o)dugu anlairlmaktadrr. Bu koiullarda yiirtttlen taflrtmalar ii9 segeneEe
odalilanmrq durumdadu, En gijgliisiindes baqlayarak seqenekleri Sdyle srralamak
miimkiindiir:
l) Recep Tayyip ErdoBan'in cumhurbaqkaru olmasr,
2) AKP kimlikli bir ba;ka ismin cumhurbagkanr olmasr ',e
3) AKP iradesinin hesaba katrldrlr bir ismin cumhurbafkarr olmasl.
Grafk-2 de burada srralanan giincel altemstiflere yiinelik segmen egilinleri yer
almaktadrr. Gori.ildtgii gibi eD giiglii olasrlk ieklinde tafirllan Recep Talyip Erdogan'rn
cumhurbatkanlBr konusu, en dtiSiik destege sahiptir: segmenledn y"87'si tu veya bu
gerekgelerle bu olasrlla onay \,'e|memektedir. ikjnci giiglu olasrhk geklinde tartrgrlan
AKP kimtikli bir cumhurbagkan olasrlgr da fine zayrf bir destege sahiptir (0/026).
Mevcut meclis aitmstigi dritLindldiiglinde AKP onay'nrn ahnmadlgl bir ismin
cumhurbagkaru segilmesi olanaksrz ise de segmenleri! yaklagrk %62'sinin bu olguyu da
dr;ladrlr, bir bakrma bugiinkii meclisten glkacak bir curnhurba$kamna srcak bakmadrklan
siiylenebilir.
Grafik-2: Cumhurbaskanhir konusunda qiincelaliernatifler ve secmen edilim,erj {s.1311 )
Cumhurbagkanhlr segiminin genel segimlerle birlikte ele almtyor olmasr,
curnhurbaqkanlrlr segiminde segmen tabam efilimlerini iinemli kllmaktadlr. Arattrmamn
apthkh bdtiimiinii oluguran segmen eiilimleri ve oy davraatgr kolusu ideyen raporda
analiz edilecekse de, bu aqamada, parti daE lmlanna yet vermeksizin oy davramglyla
cumhurbaskanl tercihi arasrndaki iliqkiye daha yakrndanbaktlabilir.
lzleyen tabloda" iiniimiizdeki segimde AKP'ye oy vereceEini beyan edenlerle, AKP
drqrndaki partilere oy verccegini ya da hentz kararsrz oldulunu beyan edenlerin
cumhurbaskanl tercihleri yer almaktadrr.
- Tqblo-2'nin gbzler drriile serdili belki de en 9aq)lcr sonu9, AKP se$merunin
%65'inin Recep Ta1ryip Erdogan drtrndaki segeneklere ydnelmig olmastdtr'
- AKP'ye oy verecelini sdyleyenler iginde %30 gibi bir orann, AKP kimligi
drsnda bir cumhuibaikam segenefini tercih etmig olmasr da dil*at gekicidft
- AI(P segmeninin geri kalan %70'lik bdltirnti ise Recep Taryip Erdofan ile
Erdolan dqrndaki bir AKP'li arastnda egit oranda biiliinmijt dururndadr (%35.
%3s).
- Bu durum, Cuml-turba$kar tg segimi konusunda AKP segmeninin hatrn saylf
oranda uzlatmacr bir gizgiyi destekledifi, geklinde yorumlanabilir'
- AK! drqrndaki bir partiye oy verecekler bakrmrndan ise Recep TalTip Eldogall
ya da AKP'li bit ismin cumhurbalkan olmast, istatistiksel olarak ihmal edilebilir
oranl.f�da @r6oEanyo5; AKP'li bir isirn 7o4,5) destek gdrmektedir.
- Bu blogun %90'lar diizeyinde AKP kimti[i dtnda bir cumhubalka yeEledigi,
yeAlenen cuDhubatkam adaynda ise %64,5 gibi ,'iiksek bit oranda Ahmet
Necdet Sezer'de lemsil edilen niteliklerin arandrE, gdriilDektedir.
fa7
Tablo'2 Parti egilimlerine gdre Cumhurbaqkanl terclhleri
AKP c,r$ partilere oyverecekler ve kararsrzlar
(oecerli%lAKP'ye oy verecekler
Ge9eni %)
Ahmel Necdel Seuer gibi biri
AKP CHP uzlagmasl
Recep Tayyjp E dooan
AKP den balka bid
Modem kimlikli bir kadrn
Toplam
64.5
12,6
4,8
4,5
100,o
35,0
100.D
dniimiizdeki seQimde AKP'ye oy verecegini beyan ed€nlerin Cumhurbafkanhgr
konusundaki tutumlanna aQlkltk getirmek maksadryla bagka bazr deEitkenlere de
bak abilir. CumhurbagkanhEr konusunda uzlatmact tuturfl setgileyenlel amsmda:
- AI(P'li kadrn segrnenden ziyade erkeklerin
- Egitim seviyesi di.igiik AKP segmerinden ziyade lise ve iistti dozeydeki
segmenleril ve
- Kendi kimtigini dncelikli olaratr; dini ve etnik referanslarla taDlmlayan AI(P
seqmeninden ziyade y)rtta$l1k ve slruf konumu gibi referanslara bapuran AKP
seqmelin agdrkta olduEu giidiltnektedir-
Bir bakrma cutnhurba$kanhF konusunda AKP seqmeninin gatfmadan uzak ve
uzlafmacr tutumu, biiytik dlgiide, partinin "sert gekirdefi" dtgmda kalan kesimler
bakrmrndao gegerli gdriinmektedir.
Bu saptamamn en belirgin bale geldigi yer ise leriat rcjimi taraftarhF il€
Curdrwbalka tercihikonusudw:
- $eliat rejimini destekledigini beyan eden AKP segmeninin %52'si Recep Talyip
Erdolan'l sumltuba$kaqr olarak gdrmek isterken %42'si de AK!'li bir baqka ismi
desteklemektedir.
- $eriat rejimine taraffar olnayan AKP segmeni iginde Recep Talyip Efdogan'm
cumhurbagkaoh$na verilen destek hzla 0/026 seviyesine inmekte, AKP'den bir
baska ismi tinereiler ise ancak 7032 orarunda kalmaktadrr'
t'
: a .
Cumhurbagkanhfr segiminin bir difer iizeltigi de genel segimler iizerinde hangi olgiide ve
ne ytinde etkide bulunaca$ ile ilgilidir. Arcttmada bu konu Recep Talyip Erdo[an'ln
cumhurbagkam olma olas lElyla srntrlandrnlarak ele ahnmrq ve bu olastlEn
gerCeklesmesi halinde oy davramqlannn hangi iilgUde ne yiinde etkileneceli iizerinde
durulmushJr.
?abto 3'de giiriildii$i gibi Recep Ta;ryip Erdogan'n cqmiurba$kam olma$ durumuda
oy davraa4rru deligtirecelini beyan edenler %9,5 gibi dtigiik bir orandad{ AKP se9meni
iginde ise sadece iki puan daha yiiksektir (% I 1 ).
Bu diilitk orana kar$rn oy defiqikli$inin hangi yiinde olaca$ konusu dnemli olabilir. Oy
da,,'ramtrnt de[igtirecefini sdyleyen genel segmen iginde CHP'ye yitnelimitr daha batat
oldufu, AKP segmeni dzelinde ise DYP'ye yijnelimin daha belitgin oldulu
gttriilmektedir.
Tablo-3 Recsptayyip Erdoqan'|n Cumhurbalkanr olmasrnrn oy davranEr Uzerlndeki etklsi (6.1428)
SavlOegi$meu
Degi9ir
Beni ilgil€ndimez
Bagka
Genel Toplarn
1040
132
196
1393
35
1428
72,8
13,7
1 , 8
97,5
'io0,0
74,7
14,1
1 , 8
100,o
Segmen elilimleri konusundaki gdreli kapsanh lraq:olrmaln\ztn cumhurbagkanltlt
segimiyle ilgiti darahlmrg ara raporunu gu giizlemlerle sonuflandrrabiliriz:
1- Cwnhurbatkanh$ konusunda Tiirkiye segmeninin belirgin bir saflaqma iginde oldufu
sdylenebilir. Cumhurbaqkanhfl segiminde AKP iradesini ve kimliEini gbrmek istemeyen
%62 nispetinde bir blok olufmuqtur; bu agrk tutumun AKP drfl parti tercihlerinde
bulunan seqmen bloBundalii orant ise %87'lara ula;mqktadlr-
2. AKP iradesi ve kimlilini drglayan bu gen\ blolun yeni cumhurba5karu imgelemine ise
biiyiik itlQude Almet Necdet Sezer tiplemesinin tekil verdigi gdrtilmektedft.
3. Bu elilimin drqrnda kalanlan kendi iginde iki grupta delerlendirmek mtillrkiindiir. ilki
AKP kimlikli bir clrmhu$atkanru tercih edenlerdir; bu grubun ora$i yo25,7
diizeyindedir. AKP-CHP uzlagmasrnr ist€yen diger grubun ise %12,?'lik agullla sahip
oldugu gddilmekledir. Yaklaqft %90'rnr genel segimlerde AKP'ye oy verecelilerin
olu$turduEu bu ik segmen bloEuou!, AKP iradesi ve kirnliSini dltlayan blok kadar
kararh ve tiirdet dawamt dzelliklerine sahip olDadr& sdylenebilir.
4. AKP'ye oy verecegini beyan edenlerin ortalarna dzelliginin, cumhubagkanhgl
konusunda gatgmadan kagrndrfr ve uzlaqmacr bir yakla5rmr benimsedigi siiylenebilir. Bu
tutumun esas olarak AKP'ye "merkez sag parti" 6zelligi kazaDdra! AKP'li segmen
bakumndan gegerli olduEu gdliilmektedir. Bu gtizlem "milli giiriit' gegmitinin tatryrclsl
6zelliklere sahip bulunan AKP'li segmen balomrndan ise gegerli defiildir. AKP'li
segmenler iginde l/3 nispetinde bir a$rhga sahip bulunan ve "partinin sert gekirdefi"
peklinde nitelenetrilecek bu grubDn kamplagmacr bir ydoelim iginde oldu$u
. gdzlermektedir.
5. Cumhubafkanlrgr seqimirin, izleyen genel segimler 0zerinde belirgin bir etkiye sahip
olmadlgr gdriilmekle birlikte, Recep Talaip Erdolan'ur cumhurbapkant olmasr ve
ardrndan gerilim ve kamplagma egilirrinin siinnesi durumunda, AKP'nh bundan
olumsuz ydnde etkileneceEi beklenmelidir.
Ek- Analize dahil edilen sorular
t Selilecek yeni Cumhwbaska sizce;I ( ) Ahmet Necdet Sez€r Sibi biri rd olrnalf2 ( ) AI(? ve CHP'nin dzerinde birtikte uzlataca$ biri mi olmall?3 ( ) Recep Tayip Erdogan fl ol$all?4 ( ) AKI b0nyesinden bagka biri mi olmalt?5 ( ) Modem kirnlik dzellikleri ta$yan bir kadLl mt oLnal?o( ) Batka (6?/tn, iz). . . .
* Recep Tayip Erdogan cumhurbaskfit olursq ardmdan yaprlacak genel segimdeki oy davranDlnt degigirmi?
I ( ) Degi$mez, alnl sekilde oy veriin
3( ) Beni ilgilendirmez
4( ) Baika (6eltr tniz!) . . . . . . . . . . . . . . . . . .
* ( ) Degigir;.. partiye oy veririm
1 0
r r , r f lE ' rE Ara?rrnri iRKtyE'oE sE€MEN EGiLiMLERi ARASTTRHAST
ANKARA, NisAN 2oo7 ARA9TTRMA GRUEU
MERKEZ: Arathrfia merketi Ea*krnr Prof. Dr. Bi€tll Ayftan GULER.9ah$fta Gr{tbu BaEkt'rlooq. Dr. Met,n'ozuduRlu, galrFma crubq Koordin;ritrii Ali soME{- qahfma Grub|l liyeleriM. KemalDOGRU, A.Ethan EELiK, KaftiI KARATEPE, ETdaI ER€N,
ANKARAi Ankara 0niversitesi, AIan Sorumlusu AraS. 66r. Aii SOlvlEL. Alan E5lt$rn6ctl6fi Ara9.Gor. Tekin AVANER, AraS- G6r. AytnlGaNESER, Aydrn CALiSKAN, Ozlern ALIO€LU, volkansEY5ANE, Dilem KOEAK. Zijbeyde POLATSOY.
ANT'LYA1 Ankara UhiveGitesi, Alan Soruirtusr.t ooq. Dr. Metin ozUdURLU, Alan eakErn.cllariOevrim €rsezer, Zeynep Ersezer. D€niz Blr€an.
SOLU| Abant izzet Baysal 0niversitesi, Alart sotulnluslt Yrd. DoE. Or. Saadet AYDIN, AlanCall$m6crlafl cemal ATE9, Mahir YAZAR, Yasemin AT|4ACA.
6U[{SA: Uluda6 0niversitesi. Alan Sorumtusq Prof. Dr. Nalan oLMEZO6ULLaRI, AIangrttrnaol.n NerQis gAVUSOGLU, Bahar BAYSAL, Filiz GAYGUSUZ, Nazlr Zehra KORKMAZ,Meryem FILIZ, Osrnan KAPLAN, Osman OZCAKIR, Melis sEN.DiYARAA&IRi Dirie tiniversitesi, aldn Sorurnlusu DoE- Dr. Rr.lstem CRKAN, Alan 9alrgnxactsrS,ema CEMAL, Mira9 AKDOGAN.
EDiRNEI Trakya 0niversitesi, Alart Sorumtusu Yrd. DoE. Dr. lvahmut GULER, Alan gahsrl a€tarlMewe DEMiRTOLA. Atakan BARBAROZ. 6dt han YidiT, B.har YILMAZ, Nilgun UREN, SerkanAYDIN,
HATAY: Mrrstafa Kemal ilniversitesi, Alan Sonrmlirss Yrd. Doc.Dr. Nizam ONEN, AlanCal$mactlan Mehmet AYDIN, Esra sAYGI, Ozcan YlLDlZ, Alev AKAVIOGLU.
ISpARTAi Stleyman Demirel Uhiversitesi, Alan Sorumlssc Do9.Dr. Hilseyin GUL, Oog Dr, Song0lSALLAN G0L, Aian C.hiftactlafl Arat. Gd.. Dr. Nill]fer NEGIZ, Ara$. Gdr. Avge AIiCAI\], Arag Gitr,l4!.at ALTUN. Ara9. Gitr. Hakan M.KiRI5.
ISTANBUL: istanbul Universitesi. Atan Soflrmlusq Do9.Dr, Adalet ALADA, Atan gahqmadta.lFatma GENC, Beren KARAMAZ. Nur90{ ELqIK, Zeynep OZDAL.
izMaR: Dokuz Eyliil 0niversitesi, Alan Soromlusu: Dog. Dr. Yelrm EDiS 9AH1N, Alanoalr$nacrlan okay go(oiNLETEN, Etif LEBLEBiCI, Fatih CAVU5oGLU, aslr INANMISIK, SerhatMOLA.
MALATyA: initnil Universitesj, Ala$ Sorumlu$u DoE. Dr. Mihriban SENGUL, Alat qallgmacllarlYasin onur MERAL, Cem ENGIN, Jale ULUTA9, Meliha KIYCAK.
lviERSiN: Mercin iJniversltesi, l,lan Sorcnrius.'| Yrd. Doe. Cenk REYHAN, llirn Sertaq TUMTAS'Atan gabtrh.crtafi Ugurcan L0ZUMLU, Zafer KALMAZ, G!{can KtlST0, Mehmet Emin IATLICI
MUdLf.: Mugla 0niversitesi, alan Sorumlqsu: Prof. Dr. Atitla 66KILjRK alan qalttm.ctlaft FuatCULHA, lbrahrm BAYRAM, Fatma KAYA, Nursel SFCKjN
SAMSI'Nr Ondokuz Mayis 0oiversites;, Alan SorN|rnluEu Mehmet AIALAY, Abn gaft9maqlaflKoray YILMAZ. FeThEt AKYi]Z, Sinan CELEM, dzqLJT OZTURK, OZgi]T OZAYDIN, EdibE KARAY€I.
SiVAS; Cumhuriyet iiniversitesi, Alan So.dmlsct Do9. Dr. Nagehan TAL,aT ARSLAN AIangalrsnraot.rr Manas lEKiN, Erkah KOKDO6AN, Levent GoR0$[JK.
VAI{: Yr-izunc0yrl Ufiiversltesi, Alan Sorurnlus{r Yrd. Do9. Feril IZCI, Atan qahtmacrlai MetinORUN, Ozge ERSEZER. Duygu Demet ALTUN.
o
ULUSLARARASILIONS
CAMLIK LIONS KULUBU
2007 - 2008
CALISMA DONEMi
PROGBAM VE BUTCE TASLAGI
o
a
ULUSLARARASILIONS
CAMLIK LIONS KULUBU
2007 - 2008
CALISMA DONEMi
PROGRAM VE BUTCE TASLAGI
o
o
o
6zcUnlUx vE BAGlMstzLtKBENiM KARAKTERiIUOiN.
K. ATATiiRK
o
AMAQLAR
Diinya uluslal arasrnda bir anlayrq ruhu yaratmak ve geliqtirmek.
iyi ydnetim ve iyi vatandaqhk ilkele nin geliqtirilemsini sallamak.
Toplumun uygar, kii ltUrel. sosyal ve ahlaki kalkrnmasrna etkinkat tmda bulunmak.
Kuliipleri dostluk, arkada;hk v ekargrhkll anlayrg baflan ilebirleStirmeL.
Pol:itikada taraf tutan Ye dini inang farkr gaizeten hususlann drEudakalan ve toplumun yararlarrnr ilgilendiren tiim konularda, Kultip iiyelerininserbest tartrqmalar yapabilecekleri bir ortamr olusturmak.
Hizmete yatkm kigilerin, maddi kargrhk beklemeden toplumla nayararh olmalarrnr teqvik etmek; yeterliliEe dzendirmek ve ticari, srnai,mesleki ve kamu hizmetleri ile rizel sirisimlerde viiksek t6rel ilkeleriverlestimek.
TORELILKELER
Meslelimin deferine olan inancrmr, hizmetimi, nitelikleriyle iinekavuqturmaya gahqarak, kamtlamak,
Qaba ve gahgmalanmla baqarrya ulaqmayr istemek, hakkrm olankargthfr aramak fakat iiz sayglml yitirebilecelim haksrz ymar sallayan ya dakuqku uyandrran iElerden elde edebilecefim baganyr kabul etmemek,
Kendi igimi ilerletmek iEin, bagkalanmnkini bozmak gerekmedilini
unutmamak, hizmet verdilim kiqilere ve topluma kary vefah, kendime kargrdiiriist davranmak,
Qevremdekilere kargr davranrqlarrm ya da bulundulum durumdaki.haklarrm ya da ahlaki tutumum ku$ku uyandfrsa, kusuru kendimde aramakre ku;krr lan gidermel .
Arkadaqhlr bir arag de$il, bir amag olarak kabul etmek. gergekdostluEun karqrLkh yarar gdzetmediEine, kimseden bir qey beklemediline,faliat hizmetin sunulan ruh iginde kabul edilmesi gerektiline inanmak,
Bfu vatanda! ve kentli olarak, ulusuma, devletime ve toplumuma kar$lolan yiikiimliiliiklerimi unutmamak; sadakatimi sdz, tutum ve davraruglanmlagdstermek: zamamml, gabamr ve olanaklanml onlar igin dzgdrce kullanmak,
AcrLyr avundurma, zayrfi destekleme, muhtaglara yaxdrm etme yoluyla
insanlara hiznet vermek,
Eleqtirilerimde dikkatli, itvgtide ccime davranmak, yftmak igin defil,yapmak igin gahqmak,
*f
118-T YoNETinr qnVnnsiQALI$MA ILKELERI VE AMAqLART
Yiirelinde insan sevgisi ve karErhkslz hizmet duygusuyla bezenmiq bizLion'lar, yaladlEr topluma 6mek ve 6nder olmalarr tistlendilimiz misyon vevizyon gere[idir.
Lions'un ana felsefesi olan ,,HiZMET EDIYORUZ,, anlavrsrnryaygrnlagtrmak amacrmrzdr.
insammrzrn, qalrn nimetlerinden, bilim ve teknolojiden, gaEdaq eEitim,gagdag salhk yijntemled ile insanhfrn ortak kiiltiirel mirasrndan daha fazlapay almasr gerekmektedir.
Bu amagla hizmet verirken, ana iglevi \nsantmrztn ve iilkemizingeleceline ydn verip rqrk tutan bir diiliince orgtitii oldu[umuz vurgulanacak,
ulusal ve uluslararasr her platformda yer a1rnarak, s6z sahibi etkin bir SivilToplum Kurulugu imajrmrz gtiglendirilecektir.
Ydnetim Qevremizde Tiirk yasalarma, Uluslararasr Lions KuliipleriBirliEi'nin tiiziik ve ytinetmeliklerine uygun bir gahqma diizeni iginde olmayaiizen giisterilecektil.
Qahgmalaflmrzda; Atatiirkgii diigiince sistemine balh kahnarak laik,demokratik Ttirkiye Cumhuriyeti'nin korunmasr ve yaqatrlmasr esasahnacaktr.
qallqma Plrogramrmrzdaki hizmetlere daha fazla yoguntalmak igin
Yijnedm qevresi komite sayrmrz asgari sayrda tutulacakft.
Kurumlagrmq bh iirgUt olarak gerek ydnetimde, gerek hizmetlerdesiireklilik baghca hedJfirniz olacaktrr.
4
118-T YONETiU qnVnnsiANA HEDEFLERI
Ana hizmer hedefimiz, TOPLUMSAL ECiTiM vE GELiSiM
olarak biitiin qahqmalaflmrza rqrk tutacak ve temel teqkil edecektir. Efitimpolitikamrzrn temel ilkesi yetenege gdre elitim ve toplumda yaqamak igingerekli bilgilerin verilmesi olacaktrr. Toplumumuzun her seviyedeki ihtiyaq
sahibi kesimlerine kuliiplerimiz tarafindan yaprlacak gah$malar telvik
edilecektir. Dolayrsryla, diinyadaki hrzh deliqime iilkemiz insammn ayakuydurabilmesi igin e[itim ve bu hizmetlerin yaprlabilmesi igin salhklt iiyeyaprsrna ihtiyag olduluna inanryor, bu iki konuyu ana hedef olarakgOrtiyoruz.
Toplumsal Elitimin dnemli amaElanndan biri de kadlnlanmrztn vegocuklarrmrzrn eEitimi olacaktr. Gelecelimiz olan gocuklarrmrza evde ilkelitimi verenin anne oldulunu unutmadan kadrnlanmrzrn diinya gbrijldnii
deligtirmek igin onlarr her konuda bilgilendirip, fert olarak kigilikleriniLazanmalanna yardrmcr olmahl rz.
Tiim diinya devletlerinin gare ara.drfr, toplumsal bir sorun olan Aile Igi
Siddete Son diyebilmek adma uygulanacak ana-baba efitimi programr
cahsmalanna kuliiolerimizin katkrlarr beklenmektedir.
De!erli kardeqlerim,
Sizlere kardeglerim diye hitap etme gereEini hissettim zira gegen bunca zamaniQinde sizlerle aramuda olugan kaynaqma ve srcaklk beni b6yle bir hitaba yijnetti. Doludolu 23 sene kuliibiimiize hizmet etmi$ ve bugdere gelmesini sallayan ba$kanlarrma,karde$lerime sayg aumr sunar; bu vesile ile kuliibiimiize hizmet etmig ancak edebiyete
intikal etmi$ trim gegmiq ddnem batkanlanna ve lions kardeflerime allahtan rahrnetdilerim. Aziz hanralan hep bizim yol gdsteicimiz ve rgrlrmrz olacaktrr.
Sevgili kardeqlerim,
- Bu onurlu goreve tekrar beni layft gdrduEiiniiz igin iesekliir ederim.
Liors'ur karlrl*srz hiz.met felsefesini benimsemi$, topluma yaptrgr hizmerleri
arkada$lalryla payla$maktan zevk duyan sizlerle gahtmak, bizler igin biiytlk onurolacaktrr. AFrca bu sere sevgi ve dostlugu yakalaml$ bir kulubin tyeleri ile gah$manrn
mutluluEunu da yaqayacafrz. Topluma hizmet ederkeD kimsgyle yalt$mayacaErz, kimseyidmek almayacaglz. YanlacaErmrz ve dmek alacagrm[ tek $ey kuliibiimuzrin gegmi$teki
hizmeilei olacaktu. Uyelerimizin tavsiyeleri kulagtmlza kiipe, en yeni iiyelerimizin
iineriled baSlmza tag olacakhr. Ama her $eyden <ince sevgi ve dostluk temel prensibimiz
olacaktlr. qiinkii sevgi temelinde birleqen insanlarrn yapamayacaEr $ey yoktur.
Kuliibtlmilzii giiglii ve ayakta tutabilmemiz igin gerekli olan azim ve gahlma ruhu
hepimizde var. qijrkii dostuz, kar!1hkl sevgi ve holgdriiye sahibiz. Ama bizimgabalarrmrz bir yere kadar. Siz bagkanlarrmn ve karde$lerimizin de desteEi ve ho$gijriisiigerekmektedir. Bi ik ve beraberliEiflizi ancak bu Sekilde koruyaca{rmrzrn bilincinde olup
bu doArultuda hep beraber galiqacagrz. Her yiikiin bir kaLdrracr olduEu gibi bu onurlugdreviD kal&rac1 da siz baqkanlanm ve deEerli iiyelgrimin bize verecegi destekle iyi ve
kiitii giinledn paylalllmasryla, Qok daha )ararh ve verimli iqler ba;aracalrmLza
inanryorum.
Ben burada iyi bir lion nasrl olunur diye size anlatmayacaEm, bunu zaten hepiniz
benden daha iyi bilil,orsunuz. Lion ollnanrl] gurur ve gijzelliEi yaqrnda gijrevleri.
sorumluluklan ve yiikiimliiltikleri olduEunu da biliyoruz. Kuliibiimttzdeki birlik ve
biitilr iiEiimiizii pekiltirmek igin yeDi aktiviteler ve etkiniikler drizenlemeyi ve iiye
saylmzr arttlmayr planliyoruz. Bunlar bizim gaLrqma ruhumuzu ve gijciimiizii tazelemekinkamm sallayacaktu.
illkijsii ile devam eden bii bayrak yar\ml ytllar iginde elden ele geEirerek aynr slcakLk ve
karde$lik duygularryla devam ettirmek, benden cjnceki bagkanlarrmrzm da yapmaya
gairqtrgl gibi ana hedefim olacaktr.
Gegen ddnemler bizlerin iiErenmeye elverilli ve ytireEi insan sevgisi ile dopdolu
bireyler olarak bir araya geldilimiz ve bu sevgiyi birbiimizle kaynaqarak hizmete
dcjnr.ittiirmenin formiilledni aramakta olduEumuz dzellikle vurgulanmlqL. Gegen zaman
iginde gijriinen o ki, samyorum biz bu formtillei bulduk ve bunlan hizmete diint$tiirerek
bu giinlere geldik. Benim gabam da bu olguyu geli$tirerek siirdiirmek olacaktr.
CALISMALARIMIZ
Bu konuda gegen yrllarrn elilimine uyarak bir srmflandlma yaprnak isr€miyorutu,zira hizmet olgusu sonsuz bir kawam olup, zaman ilinde beliren yeni ihtiyaglarla kendiney6n gizen bir olgudur.
Ollemli olan bu olguyu insan sevgisi ile yogurup ortaya somua bir teylerkoyabilmektir. Ancak bu somut olguya ydnelirhen bu seneki hedefimiz imkanlann
elverdiEi dlEilde insana ydnelik hizmetler olmakla beraber; bdlgesel hedefleri gdzardr
etmeden gerekirce diEer kuliiplerle de gegmilte "Mustafa Kemal IlkdEretim Okulu","Balorkdy Huzurevi" <jrnekierinde de otduEu gibi, dayanrgma-elbirlifi iginde kahcl
hizmetler iiretnek olacaktu.
Tiirk Lions tarihinde dyle samyorum ki, ilklerden birini gergekle$tirerek iki ayrr
kullibiin kcjklerinden beslenerek kayDaim1|, tek vucut olmut cjmek bir Luhip ola.ak var}k
bulan "qamhk Ihlamur Lions Kuliibii"niin gegmilte olduEu gibi, bugiln de aynl $evk ve
he)ecanla deEitmezbir hede{t oldugund Inanr}orum.
Bu da; Ylice Trirk Milleti ve biz Trirk Lions'laflnr[ da vazgegilmezhedefid,ir.
..BAYRAGIMIZIN VE ULKEMiZiN MiLLi MENFAATLERIHER$EYDEN ONCE GELtR."
Bu vazgeEilmez - onsuz olmaz hedefin 1$rEr altmda diyeceEim odur ki;
Toplumlar var olduklarr siireg iginde gelitli ddnemeglerden geqerler. Dtinyanin,llBiinci Sava$l sonunda batr ve doEu olmak iizere iki blok'a aynldlEl bir anda Ttlrk'ler dekendi devletlerini kurmak igin bu ik ate! arasrndan gegmillerdir.
BaX , DoEu diyaloEu siirerken, iki diinya sava$r arasmda Fa$izm iiguncii bir rejimolarak ortaya g rrnrt ve gegilli modelleriyle ),ay:lmrllrr. igre bu aFmada Afatiiil<'iil]dnderlilindeki Tiirk Milleti bu son unsum da hesaba katarak tutumunu aya amtq veba$ar r bi yol izlemiqtir.
Tiim bu zor dijnemeqler, Atatiirk'iin igedde inkrlaplafl bir bir hayata geqirdili bir
diinemde gergeklelmit ve Atattirk d1$ta hiEbir devlete ya da bloka k6rii koriine
baElanmayan, milli menfaatlere en uygun diiqen gerEekgi bir dr$ politikayl bnynk bir
ba$anyla yiiditmii$tiir.
Atatiirk'tin dnderliEinde baglayan bnyuk bir denge ve uyum iginde geliqen MiUiKurtulu! hareketi belirli bir doktrin deEildir: Aksine biiynk gapat siyasal bir eyle olmu$rur.Tiirkler siyasal bilingle ni bu eylem iginde kazanma yoluna gitmi$lerdir.
Siyasal biling belirli bir Demokatizasyonu gerektirir. Demokratizasyon vatandaqrntoplumsal olusan siyasal kararlara katrlmasrnt tart ko$ar. Bu tutum Osmanll ,yijnetimindeyoktur. Zira Osmanh yiinetiminde halk kendi kiledk Eee\resinin ufkundan dteyegrkamadlgndan veya lrkmasr istelmediEinden devlet i$lerinin olusumuna kat amamr!:
Halk, dzgiirltiEiinii kutsallastr mr$ ki$ilein eline terk etmi$tir. Bityle bir gdriintn iginde
halk "Yalmzca bir kitledir. irade-I qahanenin her buyruEuna uymaL zorunda olan birtebaadu, kendisine leriatr siper edien bu anlayr!, fezini de gu ana gizgiye dayandrrmr$tr.
Osmanhlar'm batrllalmasr "kiifiir"diir. Kafirlerin diinyasrna giilmez. Miisliimanlar budiinyamn drlrnda kalmahdr.
i$te bu diizen iginde en rslahatgr padi$ah bile olsa bir $ey yapamayacaktf. Zira
Saltanat Hilafet ikileminin temsil ettiEi diizen kendisine Seriatl siper etmiq durumdadrr vedin devletin her kademesinde egemendir. Bdyle bir yapr iginde devletin igindeki QoEunlukve devletin temeli olan Tiirk insamnn varhEr yok olmut ve devammda Tiirk olmayan
unsurlar her kademede ve tjzellikle ekonomik hayata egemen olmullardu.
Bu diiliince taEr ne yazrk ki, gtiniimiizde tekrfi ve iistelik peffasfca yeniden dilegetirllmeye ba5lanmrqfu. Her Tiirk vatanda$rnm ve Linos'un, Atatiirk'iin "qaEda!
Uygarld<" hedefini burada bir kez daha zihinlerjnde tazelemesi gerektiEine inanlyorum.
Lionscamiasrndapolit ikayapllmazsciziiniinyanh$anlall lmaslnrartrkterkede4t'.
her bir Lion'un bilhassa bu konuda Atatiiik ilke ve ink aplarma sonsuza kadar sahipglkmasr gerektiEine inamyorum.
Ulusal bazda, iilkemizin kar$1 kar$ya bulundugu ig ve dr$ tehlikelere kar$r gerek
1l8T yijnetim gevresi bazrnda, gerekse tek bagrna Qamhk Lions Kuliibii olarak
dr$rmrzdaki tiim STKlarla i$ birliginde bulunulacaktr.
ADdimrzlr son mefni ulusumuzua giivenlili igin gereken tiim gahgmalara kat mak
ba$ gttrevimiz olacakhr.
Tiirk Lions'unun artrk Tijrk fikir hayatna daha fazla hizmet vermesi gerektiEi
aE*ga ortadadlr. Her Lion, Atatiirk ilke ve inkrlaplarmn QizdiEi yolda Tiirk insanlnrn
bilinqlenmesine hizmet etmelidir. Buradan hareketle, bundan sonraki ana hlzmet
hedefimiz dlitdnsel b azda ve tektt:
..ATATURKqULUK, ATATURK iLKELERiNi KORUMA VE YAYMA"
Bu ana hedefin ba$hEr altnda, bence Tiirk devletinin temeli olan Laiklik ilkesini
biraz agmak istiyorum. qimdiye kadar belirttiEim hususlarm diizleminde Laiklik nedir?
Diye sorulacak olursa cev4blm hepinizin bildiEi klasik cevaptan farkh olacattlr.
QtiNK0
Laiklik erdemdi, Laiklik gaEda$hktlr, Laiklik devlet olma sanatrdrr, Laiklik
ktiltiirdnr, Laiklik toplum ahlalodu, Laiklik dinin, inancm ve insann teminatrdr, Laiklik
diizendir ve duzen iQinde insaDl dzgiirle$tiren, katrllmcr ve payla$rmcr yapan; bir o
kadarda sorumluluklar yiikleyen bir kavramdu.
YANi, "LAiKLiK = DEMOKRASi'DiR...
ve ne mutlu bize ki, biiylesi bir devlet diizenini kurarak bize ijzgiir insan olma
onurunu yatatan b Atamlz var. Her ne kadar gegmi$te ve bugiinde olduEu gibi
aymazla n sap* dtiqiinceleinin aksine Tiirk Milleti ve bu her konuda Mustafa KEMAL'e- ATA'sna minnettarhlr sonsuzdur.
kendi Milletinden almr$tu. Onun giizlemine gdre her Tiirk "MiLLi MUCADELE'de
MILLI bir fert" olmuqtur.
O, MiUeti ile birlikte, Aziz Vatanr karrq kan$ payla$ma gafletire dii$mii$ d1qgiiglerle ugralrrkcn aynr zamanda bazr ig giiglerle de uEra$metr.
Bu da $eriatl istediEi gibi ve belirli Erkarlara gijre yorumlayrp siper edinen bir
krsrm ilmiye'dir Atatiirk bu ig miicadeleye dnce Saltanan sonra hilafeti kaldrrarak
ba$Lamr!; yani devleti Kanuni Devri dzlemi ile defil 9a!da9 ve Milli koqullara gcire
kurmugtur. Bunun igin yeni bir deEerler sistemini qelitli inkrlaplarla getirmiq, uygarlftgiiiiqiinii zeFece taviz vemeden benimselmiftir.
Bu yol Osmanl ydnteminden tamamen farkh olup, safha safha gergekle$tidlmi$tf.
ISte bu gergekle$medeki en iinemli unsur LAIKLIK'Iir. Laiklik batl'daki gdriiniimii ile bir
taklit esed olarak delil, Atatiirk ilke ve inkrlaplannm illevinden doEan bir ana unsur
olarak IURKiYE CUMHUR1YETi DEVLETi nTn remehnrn ana ta$nr oiullumustur.
Bu krsa belirlemeden soma Lions'un dncelikle yoneleceEi hedef kitleyi seqmek
gerekir. qalllma ddnemi iginde hizmetlerimizi yoEunlattlracaElmrz kitle Genel
Yiinetmenimizin de hedef segtigi kitle olacaktr. Bu da;
GENCLIK'tir...
Yarrn bugiinden deEittirme ana amacl altrnda genglei Atatiirk'le dopdou yrllarrn
TURKIYE'Si igin hazflamada yapabileceEimiz en kiigiik katkr bizler igin onur kaynalr
olacalilu.
Atatiirk'in taviz vermeden benimsettiEi uygarlk gdrii$tindeki "BAIILILA$MA '
olgusunun dnemine ilaret etmek istelim.
Batrl agma sadece bt colrafya rerimi degildir. insanhgr kapsayan bir uygarl*,
colrafyla srnrrlan ile srnrlandurlamamaz. Batl egemen bir uygarllgn ve ekonominin
adrdrr.sanayi devrimleini, biiyik fikir akmlarurn yarahcrllEmr yapmrq bir uygarhk belirli
devletledn mah sayrlamaz. Irk1, dili, dini ne olursa olsun, her insamn ve Milletin ortak
mahdu. Her insan ondan yararlanabilir ve onun ilerlemesine yardlm edebilir.Batl
uygarhlrmn bu baElamda as adr "Miitterek Medeniyet Ailesi"dir. Eu halde "Medeni"
10
olmak; ileriye kavugmak arzulamak, gaEda$ olmak ve insanca yagama
kavu$maktu. TaKit degildir, yabanc alma hiq de[ildir.
!.ULKELER EESITLiDiR, ANCAK MEDENiYET BiRDiR.
KL.MAL ATATDRK.
Ancak qurasr da bir gergektir ki, Tiirk Devleri coErafya teimi olan Batr'yr herzaman kar$lsmda bulmuitur. EEer Tiir[ ]er batrl'a ralmen Barrlrlalma lBalr Medeniyeti)yoluna gimtlerse bu Atatiirk'iin benimsediEi ve $iar edindiEi Mtidafaai Hukuk akrmtr|nuzanhsr sayllmahdu- Uygarhkta ofiakhk, ondan yaradanma ve gaEda$ deEerlere ula$mave katloda bulunma hakkmdan doEan bu doErultu, tadhe de ayknt diiqmez.
Atatiirk ilke ve ink aplar1ntn getirdigi demokalikle$me, kat mayr golulcululu vesosyal uyanrgrn en giiglii simgesi olan siyasal bilinglenmeyi yaratmlgtrr. Toplumca-Millelle yiice ijnderin belirlediEi gaEda$ uyga rklar seviyesine ve hatta iitesine grkabilmek- ulalabilmek iEin atlhmm etkin aracr Lark TURK DEVLETI'nin ig dinamilinde vardu.Ancak deEi$me siirecinin karqlslnda olan !e\reler, demokratik siyasal hayatrnimkanlarlndan yamrlanarak bu dinamiEi ters y6ne gekerek uyugurma eylemindedirler.
Bizler Atat.irk ilke ve inklaplarlna ve Laik Tiirk Devleti'rin ebediligine inanmttTiirk insanr ve Lion olarak "istiklal Harbi heye(anr ile ATATURKCU yolda; onunbraktr$ qizgiden yildimeli ve bunu kulaktan ku,safa taymahyrz".
Diiqiinsel temelde iistlendiEimiz bu hizmet ruhu elbette ki Qevremizden kopukolaJak yiiliitiilemez. Somut hizmetlerin valhEt diiSiinsel hizmetleri de pekiltirecektir. Ziragocuklanmlza, genqlerimize aqrlayacagrmrz bu diililncenin yamda bir diinyevr muastabrraklyomz.
QEVRE
Giiniimiizde bir tehlike olarak kendini gdsteren Qevre felakerleri insanhF tehditeder hale gelmiltir. Tiim diinyayr tehdit eden kiiresel nlnma, buna ilaveten yutdumuzu
tehdit eden erozyon sonucu ormanlalrmtz, veimli ziraat alanlanmlz, denizleimiz,oksijenimiz elimizden uqup gidiyor. Bu tehlikelere ve buna baEh olarak yiikselen "qe\Te
Bilinci" dikkate alindrEmda gerek birey olarak ve gerekse lion olarak iizedmize diilengdrevlerin olduEu apaqrfotadadrr. Bu paralelde gewe konusu dncelikli hedefimiz olmaL.
11
O halde biihassa bu konuda gerekirse yerel idareler, TEMA ve benzeri
ile birlikte gahgmalanmrz olacaklr.
SOSYAL OLARAK
Ilk olarak, Tiirk Lions'unun ana hedeflerinden biri olan Lions ve Lionistik
felsefenin dnce kultip sonra toplum baznda belirlenimi ve tanltrmr bu galqma diineminde
de aytu yoEunlugu ile devam edecektir.
Turk sosyal ya$amr iqinde geli$en olgularda bir sivil toplum ijrgtitii olarak sosyal
yaralara deEinmek bunlara qdziim iiretmek, qiiziim oI1aF olmak da qahlmalanmrzrn odak
noktasrnda olacaktr.
Hem dnemi hem de istenileni hedef kitle agrsndan gerekli giiriilen konularda ydn
gevresi iginde veya diEer yOnetim Eevreleri kuliipleri ile, katlLm, hizmetler, kutiamalar
miisterek yap acakir.
Kuliibiimiiz iqinde kurulacak dzel bir komite ile hem proje iiretimi konusunda
atlllm yaprlmasr hem de yaprlan projeye kaynak olu$turulmasl igincek dnemli olan AB
fonlanndan ve de LCIF fonlarrndan faydalanma yollarr aranacak.
Bunlann vam sua devam edegelen burslar ve genel salhk hizmetlei konusunda
kurulacak komiteler vasltasr ile aktivitelere devam edilecektir. Sizlerin ve atamlza yeni
kat acat toplumun segilmi! nitelikli insanlaflnlrl katkrsl burada onemli rol oynayacaktr.
Amacrmlz hizmet etmek ise bu koouda hizmetin sahibi ve aracr bizleiz. Bizler
tarihin derinliklerinden suziilen rllklarla bu yolda yiiriiyoruz. Ulu iinderin 1937'de
behrtigi gibi;
.BiziM YoLUMUZU QiZEN iQiNDE YASADIGIMIZ YURTBAGRINDAN EIKTIGIMIZ TURK MiLLETi VE BIRDE ULUSLARARASITARiHiN BiNBiR ACIKLI oLAY vE iJZUNTU YAZAN YAPRAKLARINDAN
CIKARDIGIMIZ SONUCLARDIR.'
K. ATATiJRK
12
DEEERLi QAMLIK LIoNs AiLEM, KARDE$LERiM,
BiitUn enerjimizi ve gahgmalarrmrzr kardeglilimizden Qamhk Lions
Kuliibii ailesinin dayamqmasrndan alacafrz, bu konuda siz bagkanlanmrn ve
kardeglerimin beni sonuna kadar desrekleyecegini biliyorum ve Qamllk Lions
Kuliibiimiiziin mazisindaki iistiin bagarrlanm ve lion camiaslndaki miistesna
yerini korumasr igin elimden geleni yapacalrm. Buna emin olabilirsiniz.
Bu diiliincelerle sizleri saygr ile selamhyor, ana felsefemizin temeli
olan "Hizmet Ediyoruz" anlayrqr ile hepinize baqarrl gal4malar diliyorken bu
topraklarda yaqadrlrm siirece ijzgiirlUEiine de$er verdifim ay yrldrzh
bayralrn golgesinde ama ulusumun tehlikeye gittiline inandrlrm her hal ve
qeraitte gereken her yere tepkimi giistermeye gayret ve devam edece$im.
Lions olmamn onuru ve gururul,la hepinizi lions sevgi ve saygrlanmla
selamLyorum.
Ln. Necdet Boran
13
Ln. NECDET BOL4N (SELQUK4)
- istanbul dolumlu (1951)
- Evli 2 qocuklu
- Siyasi Bilimler Yilksek Okulu mezunu (i976)
- i.U. iql. Fak. igletme iktisadr Master (Pazarlama- 19?8)
- Ihlamur Lions Kuliibn Kurucu UyeliEi (1992)
- Ihlamur Lions Kuliibii UyeLik Direkrdrii (1992)
- Ihlamur Lions Kuliibii Toplantr Yitnetmeni (1992)
- Illamu. Lions Kuliibii 2. Ba$ka,'1 Yardll'crl:lr (1993)
- Ihlamur Lions Kuhbii Balkanr (1994-1995)
- 118-T Yttnetim qevresi Vakrflar Komite Ba$kanr
- qamLk Lion Kuliibii Baqkanr (2006-2007)
(Halen Sigorta AcenteliEi mesleEini siirdiirmektedir)
al
2 .
3 .
QAMLTK LTONS KuLiiBu oenneGiol.o7.2oo7 - 30.06.2008 QALTSMA D6NEMi
BiircE Y0NErMELi6i
Camhk Lions Kuliibn DerneEi Biitfesi i1e ilgili her tiirhj i$lem, bu ydnetmelik esaslarrna gdre
uygulanr.
01.07.2007 - 30.06.2008 tarihleri arasrndaki dernek gelir ve giderleri 24.350 YTL.dir.
Odeme zamanlafl qu tekilde belirlenmigtir.
3.1. Mevcut ijyelerin ddemesi gereken aidat tutan 24.350 YTL olup.
200 YTL'si 30.07.200? tarihine kadar
200 YTL'si 31.10.2007 tarihine kadar
200 YTL'si 3i.01.2008 tarihine kadar tahsil edilir.
3.2. Transfer i.iyelerin ddentiled ise, transferin uygun gbriildiiEii ydnetim kurulunun karar aldlgl ay
iqerisinde ve aym aym iiyelik raporunun gdndermeden ijnce tahsil edilir.
Giderler gizelgesinin Kat ma Paylan bijliimiinde yer alan Federasyon mevcut iiye aidan, Federasyon
yeni iiye gi !i ve Federasyon yeni iiye aidatr ddemelerinin zamanmda ve eksiksiz yaprlmasrnm geregi
igin bagkao ve sayman yetkili k lnmtqtr.
Giderler lablosunda yer alan hizmel giderleri harcamasr, fatura, makbuz perakende satr$ fi$i, gider
pusulasr, banka dekontu veya harcama iutanaklan ile yapr]ll. Dernegin yetkililerinio izni olmadan
harcama yap amaz,
Alndr belgesi ile tahsil edilen gelirleri bekletilmeden denek ad1na agrlmrg veya ag acak olan banka
hesabma yatrrlr. Kasada 500.00 YTL'den daha fazla pam bulundurulamaz.
Batkan ve sayman 500.00 YTL'na kadar ki ddemelerin harcamasma yetkilidir. Bu mkaml aEan
harcamalar yijnetim kurulu yetkisiodedir.
5 .
9 .
10.
8 . Miklan belli olmayan harcamalar itin harcama yetkisi verilmesi ve
iizednden kabul kara( almmasr zorunludur-
Bdliim ve bijliim maddeleri araslnda aktarmalar yapllabilir. Bijliimler
Bagkan'm dneisi ile Yiinetim Kurulu tarafrndan; bir bitliim maddeled
iiyenin dnedsi iizerine Baskan tarafindan yaprh.
sonradan belli olacak miktar
arasndaki aktarma kararlarr
arasmda aktaram ise Sayman
Bankalardan para Eekilmesi BaEkan ve Sayman'rn miiEtereken veya adr gegen bu iki ki$iden birisi ile
Balkan Yardlmc arndan birinin mii$terek imzasr ile gerteklegebilir.
isbu 1l maddeden ibaret biitge yijnetmeliEi 01.0?.2007 tarihinden 30.06.2008 tarihine kadar gegecek
siire igin geeqerli olup, biitge ve biitge yiinetmeligiDi yiiriitmeye Ba$kan ve Ybnetim Kurulu birlikte
yetkili ve sorumludur.
I1 .
?, 5
a.(,
E
z(,
:
z
HF
,o
I
o
=
=
:
-.i
JF
:iif! .: :-)2 2 6e z )
E Q € F' - O J
i , \ o -v q ' =r n ? 1
X x il . l x nv { Er - ( F v- ] O . r? i 7 .
. * n - E
F
o
o
eg u
O
.?
5 r -
E > A
j . : ,' .a..
,
z )O V< ct,cl 'i2 EZ O" 4q d
> &s d i) . F :
a <
2
u 2
o s
' i . * 6 ;
< xz .=v 4 w
v ( na <(rr. tr
U ) -
( n E
.az..
< 4
e a
2 >
!r
o
- :< t :
:i*iii: iisii
iiii:*iii:::
$!w#:i
N
: i : j 5 : . i ; : ' : ; i i Y = ;= i : : : : . : i ; : i : : ! : :: : l i i - = i . : i : i , t i r . -: : ; i i i= : i l i : : : ! l i :: - * r . : i ' l : i : = a ; ̂ : : . , - t! i : : s i i : i ; i - : i l ; ; , ; 'i ; i i . : i j i - : : : i : : i :1 .i : i r ; r i : i ; : : i i : : : !i l i i l i : :*;; i;:;! i ::ir ::::iili;:iii::: ; i i i l i i i : ; s i i i , ; li : - : i ; ! ! ; - = q . . 1 s : : i: : i s : i i : : : : i : : : g i :: : : + : : : i * � i : - : i i s _ : . ," i i ; ! i i i i * !s* : i - ' i i i
.tris. ..,rf cl
i \dl
\ J
a l
a
,o
,
i
V l
r t :
F Q< !
, t .
5 a2 <
a ' a
> E
'u ;2
FI
2
.J
(,!
!
cca,ac
a <= z< a
3 r zs . = z9 e =
z t . =
F c,)r t v
a a--.1l
l
?
z4
C
I .r gca
(5
F.](->,p(i
z
zo
a
,l
< l
< :a !o :
Z l
, ! ;
> z
y . D
: : >
|l
z
zI
o
;
I
3/)
a
zz2F
= > ,
Z(,
3z
zt - t
z a
N
9 ; !
E B h
(J
P
a.F
,pzU
(J
n
a9 i .
.-i o
i *e t l
i
2
:l
| -:)
-;?.
7 .
! ; -! :
z l,O' io l
; 6 6 o 3 J $ B I g E
s S i A i x * S R K : C 3 R
a
i)& F
Q()I
e
i
- l
d lI
!
z -
- : ;
'.-) ^
,) r"
-:
i,
IE
:3
U
: 1 r ; . : . E l
: : - ' : o j
. : : = < 2 : :. - * - : - - _ - 1: . a ; = , r a - ?
a Z . - = l - + - n. - ! : . j a t ; = =
- i t : r a ! ) ). - i > - = , 1 4 a1 = : . : - : i i ;7 = i a . . i . ' , '- < i - = = = + ; :- : - - < : ' . . : = :' ;
i : v= i t = = . i I a: i ; Y j > 1 t . 72 a < ' - ' : - < r r r
=
t
= - _ : . : :
' i ! < : !
: : : < : : .| l = - = :< : : r < :> ^ , > = ;
. a < ' t ' r .
: C = : = - !< t = 4 :
: ^ : a " = ' :
t i - l 4 = ,
: > = - B : = -.--: < . <:'''- z > - -.:
- : : * n i i za : , = - . = )
a+'l
Ip
o
o
g
c)Z,p(!
3 : e
; 7 . : c
'V Z :. (fr
z ? _ t v
' a : . At. < : 7
F : -
Z :
z 2
c.,a,
2
io
:
o
('
, c ;
i.,
(,(J
, ? t
, o :
z :; :
Z :
,2'-
3 a ; " : 3 3 ; ; ; ; s ; : : i d : r ! : ! i ! f
$ 9 9 5 3
!=Fl
n
g
F]
pzo
P
l!
,
'j
:
tzD
?
:]z
E'?
?
p
iz...
(->
t
c
p
. ;
: 5 :
' - !. : i a l
6 e *
< 6 , Er E a
E i : . g
':6rtldn'i
'!1''N . {
i e l: E lt ' g :: = .
: g l: 3 i: a :: & :
i . b i, P i
a 7 4
T : :
; - c d
; rlt I
\1"\ , . . F
I {.1
f t ! ; i i :1 l( ;^ ' . ,
'fi. r.' *r'
ii:
: : , : : :; : : : : 1r t ; ; i i: : . : | : 1! . * : : : ;
! i : : : :
: a : : : :< p r : . 5 i
Z i - E i - s i< U t r * - r :x r t i n, - t ; = = - F E
c ! ? . ! - . d =
N ; E ! : E2 > > . { t i : ,F F i d - : c I: E R E i . qF F < : . i ' a
- - r s L r
i.]
z?1
zF.l
z
),Ucc
p
,':
p,(,
o
3 E g 3
zo
(,
< t
) 1 . ?) a >
! ) -
' * G
g
+q; ;= i ;r! ; j ; := :: i : : : i
i;g;#tiii 3 !1ilrii
i:i=iiiliiiiiiji#i,
a
z
,t::
z
za
= t > . { = 4 . r! , r : ! = : i ia = ? E ! i E3 t . r 1 ; . : €
- = i'Ea-7i?i i d : + i , : €
- q + ! : ' J ; 3 . !
i 8 i l ,AtYEv*9 o " E : 3 ! : ; € 3* 4 ' Y = 1 a t 1 . i .g ? i=72 . -3+r ,E 3 = = ! o : ; a , ;; 5 t , i ; i d ; , i + i'X ;1=?7 i : i
6 E z 2 3 i z ' " -. i ; " " t 2 a i
- : r : c J = :. . ( 5 " - i q i = -) = : : i , E i . " 7Q 7 = r : - 4 " , ;z . - : - r - a iE R : i - ! i ; = ;: tZ iE a i .E
1?
'+?: 1 = ; ; 5 5? " ' - ; j - .
1 _<= - i " ?== i L " 7 z -7. i - - ' i2 , i<i ' : t E - ! i
! i l . Lb ,4 :2 E : 2 A i 44 = - + < 1 i z' , i = , i ? = ? == i : - i , . i =? . r ; = Z i . ! i
' a r ) i ' j . ' - - 4-= - d i -J t :i : ? F . Z - r n :; - - z \ i = a ?i ! - = E i 2 : =a i r a ? ; + = -, - | i z i i =i i 4 ; + = : . X< Z i 3 t 2 i i
E i ; l 5 l ; E; ; - ! ? t : - i
f,d"' .
wEg*ffi
ffiffi,#Tsitffi
:,=r:iifi1212'ti Z i zz i i i i t i i
z'zT+iii:lle' "e A = + + y . : = ) - c -
iez,+Ezi*-12:, ,=_ 3 r _ i + = . t 4 , ^ 2 j _ , r
1;7ziz\1ZZz,=V;=='zt*=z1iii"zar7=^ t';" 2 r" "--z 7,7np=' =, =*
24,!i;1t*r1iz'V
!11i+i12t;11::::zizt'1i1i111:2:='2i;-;7:ir11+1zz; ; #= t E I; i; E11=tl,liiiii:12i ?+l : : ; : i 9 izi1 :: r:11=;1,7;;111:i:!111;+r*12::::==i i i :: = 1:ti :i:;=;i:zzi a:;##gj iE i :E=:;;i;;al
r { 4 i
g ts i:
2 + 7 z ;
: . i : 9
E,lPx2
.!i
a
zv
J
vi
' " t /t<-rzZil.:,=rri : i1; i i : : i j i:
:iii:iii i:tiiii: ;iii:
iii;i;ii :iiiii* ;:E;r'."9-i*1 g { { 3 ' '
=tr, = ti;1.=1=,=a;:=;;2 1=n'r1=r1
,*rztffirr:\t;121*r1zt,!:,'#1:iziiu.i=-,i=,"-7?j;"12:tl1iiz1r1rllt1"1.!22,7t=111i!i=:;i"11=rit=;rzlIiii:l=,=$i{;r'r=u-i=u1r=,it1:=1ig1_rj1i11ir;irru1=,=E t1Vii=='=i==.ii=i,z=211121;11+ti=:r=ZztltEtlii'+11i':rr=E *;'** i i# i i ft i A11,'{zz=zzl',riz zt iuu t,
P Fll rl
- ^ i > h
d ! q !
- r ;
2
F
: l : s i E 1 i e j 3i , -3 9 , ! == i< s " . . r
- : 3 = - : : ; < i + ! _! l E ? i ! ; : . i 5 I- - ! i > : E - : i ; o 5
9 p 9 . c U + o H ; ; - a
s iE i : ! ig : i ; Id i i E E S : i ' . 1 i 9f , F + : ? : = , B E ! 1 u; iE ; i HE^e td ; ie :E i;; iE i; t iE u cE;;1;€E ! ;e F i ! i i : a g : i *E :*:a€;l ;E€iE EE l g ; t * " - -
F 3*:;EgesE{E
E i . g 6 ;
- ^ = 2 t : 2
- D ; a - . 4 -
= 1 i 2 E =
- ' , i 7 . , 44 = 1 , ^ + . =
= 3 A ? ^ o
i c; ^q -E =
A ; E E 2 Eg S - E c
I1t;ff i*;liss
sii ri r;tEgE.rg ;igns I Fg*fa rsgrtEixeF r g;? s?;; iEEgEig:?iiEF i , = i : ! - d o - i : H , ;
,*g; {ff3t:nlgEe aEiEfrsEg;i€'i{fisii?'ffu,,-,
i;iri !?##€lT*:i,tfrii*
ztztliil:ili,:ijfit* z?rr#
* , ; 9 .
=.9 . :
i r ' ;
€: ; . L - ? t : - =i : E 9 a = = = =! ; l i i l . i - z ' =l z i i i = E i ;' = a Z = - ' : = a
l ; = [ z ; : r ' i; A 4 . . : j a
2 1 2 = i a E 1 =' a 3 = E z - - ' 7 1, 2 2 , 7 ) - 3 : a +y p L , . E Z 1 : = 7 = +, - = . - o r 7 - .
i ' i ! ? ? E ! - - : : . : , :
: - a ! = 5 l ' ; - ! =E ? i 4 i + = ! F ̂
i ; ' ? i : s ; 6 ! ;* ,84 - ,= E f i -= 'q " :_ t > 8 7 . ' = Z . - l : 7e ! ' -2 - - .1 = ^ ! :
itxE"iE .|;EYZ= . < i z : 7 . ; 3 : !
3 ; - 7 ; i a 4 = = " - =v = < + : = - - ! ' J :
t:
7 Z == - a -F < 9< - i l^ i a .
2 z z i= Z Z , . l^. .:- .;i IE oFr= ( :' . - ' i2 ! : ] I
2 2 , z dg l r a t r- & a Fr i < xi >f - 1 < 2i-r r.i =
4
;
+ i - = . = = + = . i ! ; , i , = i i = 2 t :7 i i= ' ^ ' : " ; : == = ! ' ; p "z+-z?=; -i 7.: 7 ti 2 = . .. j= :z E
lillZ21zz:1zaZ'1lEIlz11r1zi=:=;'rii'r::=1l1iii;tili=2=;=z1i:1:::z:zi?2i=z
a}rffil{ru+Y**
v1
cq
(j
l P =i d
G rg d
i i, t11ait1!7iifi::'
,i ;?r :ia1i?iiii;iiii;! iEl1?i;Hii;13i,7::i !ii;:i;?;ii:iiii?*;i. , - . ; " . - 1 2 = : ^ i = Y . , i = 2 7 ; t :
;=,;=1:r211:,12r1=ir#t,=r:trtrt*ffi
:;+*:9t;g!r=*s\:1t21:;:ig:*ET1=2122=,rr"!;tt:
' - ; a = = = i t i . n9 : = = : = - s - . = ai ; = - - : ; 5 . : i ; =; - ; : 7 = : = ' . i I = :i - : p = " < ' : = = . , = - t: J - " , ; ! _ r = \ i - . z = -: ' . 1 ? ' : : i : = : E i ! : =f ; e E = ; : ̂ ; & ' ; : i a ;z F ^ v = = 1 ' * , i c l ; : ;. a - 5 - - j : 9 ; 9 - A ; 1* = 9 ; b ; - i ; - ! > -
: € ' l i g ; ; ; ; i I = ; :a - : = = F : - - t . . = 7 F =; i ; E ; ! : J l i l i g , = p ,, - : : n E ] - n = . ; a - : " { 3 - J .= = = a : 4 r ; . j : j , j : ^ {= + - = ^ = - | l o . : ? . - - - .
^ = > a - \ - - - a , . : = = > . :; - : 9 j ; i s 6 f = = : E 2 ; .: c : P : i i Y ; i c ' ! : - ? :i ; + : - . ! : s i S t z f j =t 4 ; , J l i = i ; ; i Y ; = = =i i t = F ; i 6 : : 3 ; t t -6 . - ; ' - o - Z = = i t = = = ! ;! E i S . r i j : + : d i a i : - ?a = = i c Z i " 2 _ ! E . : i \ i ! x v c .o ; = i ; . E 6 " 6 s c ! - c . ; i
:9 .Et -q l E-3 ! . " : * 9.lr/9...
r"St-ii(9 \ *3 , ', -r1 ' \R -::- -=sa7=c=1i1=z;;#ftg{=
Y 2 " - - 9 1 ? a t ; ; 2 L " 3 " . - ^ -* = * i _ - e i J s r * l ; - i t i 7 :' ? ; = t l i ' = t i z E ' - = + ? , :
i,211:i'ui,:;"; +I i gi j; 1 i i : i i : i E : ' r ' g i = 2L z 1 1 i i * * : " 2 i = =
- . : E+ : = e = - = - i , V 6 1 l x i = i .. - f 1 ? ,7 . 1 a^1 ! . ' - ' - ] ' r Z ia r ; : ; a n c z = t z . i , Z t i : ., = t . - a i a : . - . * i i i = i i ,: < : h ( ; : i 1 : i n i . 1 . = . ; i E
1 + = . = E 1 - 1 = i i t i : - . . i== ro i - , ,1 : : :== 6 + i+ = : : -- A : = = 8 i a 7 - = Z a ; . n . _ ; = ;4 = 7 = . - . + = - a _ = , 2 ! ; - = / - u -= , i : . = Z = Y i , " E = i i - : i
7="iiliz1i-l! == ;:=i:;?:ii;i:Ei?: 'il
L'1 1
' i&
i i t
E >? ;
d . '
(','<
E :
l 6
? oi F
; .9
1 1 I E
i : r
.E! i
? F .
i a
5 ! !
6
; t
tJ)
- i.2 ' i6 1
, z
^ (-)
? H
n .
< u P
j5o -
, D i
!ci " (i 6 ,
.- iF
t ) =a
w
a rtl
, ? z
'? u,. P >
ri
a "
;
i;it*ri*;t$i*t*Eil:;;ei:i iil* Ii i i#i:iiit*lrli:i:ii*iElii*e:ii*fi-**atiiiit*t*, . i
L 1 " '
- A A:- ,i' 'i; ; < H : : > = = 2 2? +;1= = o=17' . ; i+ z=:.sZ? ::ti;:i = - - : i E + ? z a + - -
6 = : c ' E = : = ; 1 . :- - 4 = _ ' E o ' h - : ) . = : )' 1 , -
' : D L - l ; i = . n - > d : -
,?'+t, : r:ci 2;7';tz' . . a " j 4 B . - : . i : 4 i - = 2 j
E7E? 71:22 i:7==;': :,, Eau;
"rr==?!ri 2i=zr=Z=,t
; ' i
= == ; t=: t i 'a9. =; . i t= Ii, E i i'u 1a, :EZ i;ii i,iiz=, 2': i 2Eu.71 ii), 2 ; :'; i i ; 7 2 ; 7 u ' ' - ' i ; : ' * 1
. ! V44 i 'r jat i=e )i j- z,=',E : |' 3 = - 3;i7ztfu1',ii:i[ ; ; < " :
l; ? : : : : I : ; = :z;111 ;1 i2i1t1*!:*ii!ilizr;:t1iz*21:;1i; :; i3: ?: ei=i;1 : ;ii:iil i;t*z1z*1':1;!:;:i*lis=ztt;ali,izli;ir11!i1111si;1zz;
€
7' j = z Y ! E )n - . t = l l" i ? E a E r =z : : i * ! 5o i 5 E : * F ;! - i 7 4 " * = !
; t i ; 0 - r 3. f ! , q < i
0 ! ; 3 i : tf F€ ?"q iE ;
li t-=i.r=" i. - = o l = = a" 6 - - > = ! = :: ' - - j ! > , - -o l : s = e d i o
i " c n - - = : : ' - '6 j . . ! c . : ; .
) 4 c - a : i - - = ^9 2 1 2 " 2 9 -!r^i=c2=zi!ui=* : = i i r \ :- : a ' ; a - - a
" H-s,: E-a i l !! ! t d 1 l { ; *Z Eg$. iF! i
- a - J ^
a E \ < ;- E _ 2 4 t s
t 6 ^ .
"42 a.?: -^' . : .1 . - a ir , . t ! = 7> > V 9 ,z Ud = e ) ! i ia t a a J z
g .E^ 7 , , t- ! 2 9 : 2! = < - . 4 ;1 J Z - + Ls = = i i i= - - : 4 4 :a.E i -_r^ -'. A.P, Z !
i.E"; n q IP o n ! : : " -a. --Yv ? ..g. i '" - ; , a=
> a a a a -
O i i 5 ' -
' r ? . - - L r i n
i _ _ ; i . 1 = =- J i Z a a ; ) 4
" 3 ' 4 - = -
U - A . - = n
L 2 t = 3 d E+ t Zi "^ "-=
t? ; i6 a :
.tr-19". .,F |€ . . , . , ./ "5 l . f . {
-" Z.*;#h;7, =1"_);&,ffi.ip,6 i 3 : i f ^ : v : = ! i .t z @ a - 3 c ; a > e ) tz 1 F - " i . F i ' z ; c\
" g : - t - . 2 ; , 1 :i z i : ; E d b - i l ; ; : t =: S ? + s ! ; : ; ; ; ? Z- z = : [ : ' - < - = - -;
- u = ; a ; : = . ) . i : C ]: < . .
- i P e : : B E i F = ' "
l . j q h t : ; = a 6 ; i i : ;1 ; < F n 2 : 7 a 1 . i t :: E-,r, x i 7=, 'n
. t- 1' =.;- : e ? :6 . i+ r : =26 " t .= 9 j' : i ^ : : = 6 a - ^ = ' = a = -i ' 3 A i + ? = a t + 3 i i ' :,+ Z? E, E=f=/21=11=,:zu2 E :i: '"Yt=:12't r ,2 >.3 i "Z i - ' - i . .2= i= ! " : 1 ? 4 i _ + 7 - i = : . rj i ! ; i - a = ; i = = - " ': i , -o i ! < i^ : ' - ' ' iz : ; .=,iE e ; , R ; ; i ; := : ie= E . i E 9 ; ; u E - o \
i ' i := f:l l; i; i i l::;;q,
li'il,E i;irffii*i,iiei ?i i iii;;*;ii EEt=i'
t11=1g3 3 I : l*iiiii, j : i;;|i
4 cs : I * i ; ; i s I; - @ r : P f . 4 : i
:E iiEaia;;ia €; i l5s* IE : . . s E j i = 5 i j
i; b ;t;*t;F*iE ;;i:?5?e?* i g E ! s j E q E :. > : i d ; F ; * s s =
5! i E; i -*TE:s^ a 4 : - - - t ; ^ i 6 . r ' x
E: ! ;;Ejtisi: i ; a;;; i i r ; ;€Ei T ii;r:r;g
?ff##'eF$#Farr
1###4ffi
,i7;1;f;;=zt;,?;r1+"11{iffiEaT;+t,,1ffi=
i:
,2;;E*i1221.1j ' 1 f f i
,f*ffi'{*=r=ffi,a
i ; A A i r = u : = :- : iV i z i z= 'E -+a a i ^ ; 4 ' B ! , f . 7 ; .i " - Y a a c - H i r :3=: ' r . . i?;=ir i Y ' -' 9 :9 .c 7 inn-a F , - - " :1, : , , i \ i ; - e 4 4 a . - c
iE=" : i j : ! 'EV lE ;3 . 7 a t - " E 3 ? q . : F .i - tEB iEE+eE-i :e ; f i $E+E€ .qE i ;
:?EiiHSet 2,,,6 + i t 2 3 M T i i b ' i Ei i 1 , z E r 3 i , = a 3 Z v ' 3+ i ! ; + E c i z - * z : - g : q :x i i s i E , i [ : a > ? " i i' L ? = " . i i i 3 * ; 4 a Z ; - :
) '=2 i3 : t=?"7=.EEi i i E== ! ; = = . t ; a - - = . 1 = a == _ t - Z i a = " 7 ! 4 : : Y t : :
lziltizzu=ailEE,*: -
"qy'I'g '' '-dl:,F Q..
,1213*1 ; : , i - f f i . .g.ti,z-=1 ,="="_ W,
ti . = - ? ) . ; , ! ^ J i -= 5i =*=" ;a i ;
'F-? . = - " , ? i ; Y - ' > r7 = - 2 i ' z ? : 1 Z 4
) "= :T- I i orju '= --" 7t_12 ! - , =- Z e 'a !_-= ' =; 41- }a ","' i: - !
1 z = 7 7 1 : 1 z ? y" + \ e Z \ j = - \ 3 2== -=-! E .'-* "-r i - --
i 2:z' . : =i 1 > =- i-_ . = - ! i - a > - = =- . = - - = = = l a7 i : a = t
" - ' : j . . : 5
2+==?ie^ ?-=-= r A-= '2 2 ' z ' . = i i i i Z . 4 ='.-=^. -!
i7- 9 i =- i tt' =.; . i=_. '=1?, =-= x-z 71, , - : t t = _ 1 2 2 = . z =27= : r .1 a: ! ? '^ -= a Y 2 - 1 e j 5 I j I e :L : q A z e A i iT-zZa!"Y"=z
#ie
; i i : * ; i + E s:,=z +71?2i ',?- - - =- - .a 9 : .1 'Z=:
E=: ;s ; : l - : :- 1 4 = a o : l < t iE a . J - 9 : n E - !E i . l . i ! : - : : +
F*= ?5_a 3? ?=g E i : E A E r i - :' - : : 6 g i r - a :
E E i Z E v ; . - u " ', & . < n ' . L - 7 2 = . -Zz" t=y12= . " i l i: i t.= a p 4 " !; -.
?iz7EE?-,='j"ii ;: 1= Ye?,ii=: i lE= i iX ' t i iiieigEiri€:Ee' �1{9.?, iEE g ' < . " 9 9 g> . ? i 1 3 o ^ ' o i
P*? , i i az1 ', E E ? E E E i j
,"zHEllili't t i 'p i iEl ir E l ! 5 : * : t . : iiiiEzTfrEE'*zr2 :Y:82 ,11a3 =a-c3 z-ir ilAa a , a i) : € ! ' 9 E a ' i Z :Y^iiiE6g+?i
- : s < D ! o : . i t sE v d _ : z > - ' t r a
|^ i17i+ipe-E. - E f A * : . 9 ; e etz",s2 ia5:=;a: E y . n i E , 2 z 1 *R E 5 E . 4 E P ' " : - ;
;1i;;:;I,z=1=i1ti;;i1a:=i,=:i;i1:iz;=i7=z!:?i H;:::: iEi i ;;;?: e?;
il11*z*ttii:{il;siEiAz=:1u:::iziZ=uzi?:zlli?jz1=;i7=7,1it*:i;;:;i: j = : E =r* : "= t:it ;t dtE:E=-:= ;i:?q ;tii* ;;:E t: i:4fFiiiEiga;$€ilstEEig[$; ';: : ?,=|vtz
aiEZ#H;;:: aIE';: e?rt1;,i=;?1 tii;i: Z:"!z:;'r;'rzr,u; i ii El i ! = :',1u1=u=ra4, ;?ia=''? :i i7tltE;':17 t?a::;= :l;t?Ei!^i'-r7: !f t:;it flii i 7 -=72 = -1 ; a? l7y t? +ZEiE=E t1+=; r,+1, "_iii z.i6"Fi z=,,i1| 7i1-+ zi1 i+
iizlrllr1z1u1=zi1i=zl;+'i
1=i;:=i2e=rz;111
itl:?1:zzlzlt:qi€EEEi+i;i?ii ' ,EEaiin\+ii:
ii;Eiai?iita+i'r: i i1t!1;:i::t Ellilzli|Zii=iE:;€ig*iffiiiii;ifit?fr
; EEtt€efr! Er{z\iiiaHl;f+aBtJ\zlnsi'{i1ziiiriiiffiiit1;il;;Er€:11: :i?Eiiitifi
g
5F
i = j E : - = " d : r i - . = : . : t - S .
i : : : ; : ; i iE g= ' : == : : 6u
=r1i;z1i ?ifll\iiiiii
lf i:?ffii:iiir= ?;c:*ii: i? ::itiiii liri; I I;!:;iti: ?;;ii;ai ;ig?a : iiiiE;
' - o ^ ; . L : f . ! ' : l Aa ; : i ; ; ! : i i i Z :+ = E V i 9 7 i r ? ' ! t &=r=zE2':E21, :+:;il=: g5 F?l 'a iE; iE> 3 a a ' - - v z ' E ^ E ;; 1 z i E a : : i , 6 ; s i E EE-"E,i?E-eEE i=4._r2- - ' - - - i i' = 9 1 ; : - i o @ - d E E ! : b o
; i ! t g E z = E z : z 2 ia . i * i ; i - ? - " i E i J _ .
= ; e s 3 = E ; ' 2 7 s * 1 ;
*;t:t*r uitiE;a : .a : E l : - ; , t i t s ; *t i**s**-=; E E;E A! i
?: ;iig3#i!-a iE'JiE
= d
o < ;
i' cl .!. \di.,
= t ! 5rs=:5 p i t ' t ie . p + q | 1 - '3 -Ei *eEI ; 3 E +
: p r E . i e: ; I - t. i i i * : ,L O J : d :
E r y . i 4 H
6 - . r > ; ;t . - a =
d ; q . x ( ]
E ,F,.} FBr - 6 6 - : cr! >,-. c I- h O i 3 ;
: * " i t . ! 9 6- - o 4 1 i - d{ d E o i q t ' s6 > o h 9 > , 6= : a E a * . a e. Y C " , F O F :i d @ d c ( ! d
; F ; t s . ; F !
E : i a x a *o , i i 2 t ;> i t : @ ' j: ! 5 ( . r F A
, - h 2
- G,un --
T : j < ;
' E E 6q - : i
N F,6, :
o e
: <
< i ;
. E A
.t>
q
9
,l
a
; , .
i : ;
; : ; ;ar i ; ;+ t E 1 7 * 9 4 =' F - . a i ! r n
= 5 i = 2 i i F ii3=. i |n=tE ti r#iE*e;:6;;:iEEI. : ' rT? E f io . ! !EatEiltiE
" b * E J ! h a ; =
€ Beri* ig*;1 3F"7;iEXzE-.8i ; J 1 2 E i " ; i ? E
? ;;tlris:iti ; : E ? t * ? ; i g- .$f ;c ls; ;Ei
. F . .
=+lt'*u,i=:+1#i
ffi=r1ffi':Tf**121,11iffi2
. r f t I U . i . 2 = , i r 1 i = 1 1, ' ; t ? = ? - t = = i 1 , = : t : :trd qks:a ;; i - ? i '-
-==a ; 211^z=2'n=-
{ {+#- , , :? =_ i j . :n a= -+?+ , ; ==-r=: i ,=-+.
ir iZT:ii, 'r12l,r:=, 1|; =, t1r11==r1=?, i: , = : = i= - _1 i - i = r= 1= i = ; ' a=_ r " : , + j l
i z . 1r i *12!- i1r_ i1=;z;2 1to 1, i ' :21! '==_i i ; z;r, :,i'a'=
-l 4'= -=.,1, ;=1 -=u
=;,2=;|=71ii 1 -i= ?i i -i : : : -- I 1,
,,_ 1E =-:u 1-1j1.; ;,=- Z
i :o i r==- i11y=.- , : i i = .==r- - = - =- i : 1 , .a ; ' - i : *t ' : i i272' :Zi =- = Zi 12"1 i i
==i t ' : ! ' i ' = i l : "=-2
' i : o ; t ! r | = , " : i i
- ^ i = .21 ' ' =2 o i i 11= - : : := t1i >. : ; : . i . ; - 2 =-: - =. 1. : :=12 2r1=z ' -1, 1! ;12==?r1l=7 = = ' : .=_ - =_ . I i i = 4 . - := , .= : -_ -1 i
,= " .= t i : i =='7j i- =;1=:;'-ij,1+ = 1 .,:= o ,= Zia =-z 'r,r--2=-:-_io=1
' z ' = i s ' r l - : - . ! = : , 1 z : = : l = - i i : t , : . 1 = 7 . a = = = ?l : -= z -21=- l=:=;-= '= =; ="= ! j= ' i '=; : "a- '=- : : '=z : :i1=
=i =7i'=1=2t 11 2-=--i u1z +== z1 E=='r=tZ1= .- i - : + a : e 7 - 7 ' z i - 2 = Z s - i i = i z : . i = s i =
. e - g t = t : " i i + | = , i - a t a " ' = Q = v -
r ' i t : - a ' : .
i=!1v-;zz -i+t,
i - lE:: i==i tZi,z'r'=Z;-uzZ ''=Ei_ ! " * - * i ^ u ni i 2 : . 4 2 e n - ^ . 3 n . =
2 . = = - - t - i - i , i E
371?t277 a=s-s,E = t ' a ' E 4 1 = : 2a a " e e K E Y 1 =
iv i l iz=p ei i la i ' , , : a ! , .3 : i : 9Zzli-ztZ ig"s;eizizl:= tbET: * % i " ? - a 5 ! ; , 4 =E*rrii_i|i 7i'2.7{ ix e; tZi a="7+"!;ifraaae'4""4: : : 7 ' = : ' t 7 i 2 :-
7 i 2 " . . 7 1 - *= t z ; , 2 - a ? t i i9 : - 1 1 E = 1 = - "11,:i,Lie 11.'=z',.! .zE2i=zi4iurT7z^'"|';?rtr2 ) 3 + : r d 3 i i- ' l " t c ' ^ t ' ' z=-7 i i2 - .=a" " \ i. - ( ' - - , a
- . 4 . 1
2 i==- : i i=a+4r'= .7"i1=zt-1i
- . ' = : a - a - = - -+ r = - i 9 + ; z :- i . 3 * 2 : i r ' ? = E ,' =+ - - ' - i ? , - z -2 1 ' " 2 s 2 : : i 1l = ; . 2 4 . - : . = - .
1 : ? = : y 7 n zt : ' , = i )= ' . ?I tz ais ' - . , - iz t.=ia??za. 7
- \ r 2 2 . t - > r ' a
w
;;;$Ee€iEilui;EEr , fEii'l*ieEii**'igg?ffiE'€EI
Effiffi#Hffi1ffili;t+t**?*:?* Eatl
i3 EE":iAH iEE :E f r i E E id [ : o o i 3 ?€ I e ? . r ht t r ; i : q ,i t Ed s3EE:he gh ! T E : F
' r ' , d i i 2 r ' r
9 3 i ? e iiE E ; ' , :E 3 S E E ii i * . 5 : E 4
JE gH!;E E t b q E iT cFF i q .€a 7 - , n ' - u ,
= c : . F . t 1 -; F E 6 ! r r 6
! F - ; G o i r . tu#,ega
rEE *f?gii;Eis;E?*!;cE Ii " rE z 'c i {E a&z
i€;tit+€iiiH€"3:is.F:aEE3 It i-a E $s H5 ei-E E? HE;iEE?E.E.H b-a?: E.ifl i:EiA o C . : t : X : : C < 1 : C a -
- Z ? i Z c i 4 1 9 " > ;
i t ;! qi?!:sE:q - - : { r ; . Y t - .
s: !EtE; i t ig ;. 6 I " i . ; E s d H S a t i" = :;A f,E-sEE !E
i#te€::iiiii*s:'-iiit in:;iiiEia!5iqii:E *;Ia;a€EIiEI?:?i* *i*;***?,Z?**,1r*ifiz{a
F F l e s € 3 i: : t x ! " : € , f ,gE E{B{iB'a g 'e!S*,* i- 9
- - - q , H E i [ '
e F F c 1 9 - =E Ez Ei'7E.*n
l*€*[ii€EElt?;€E j .*€ E ! r a s v i EE''et*;E ss;i H E ? * s e : s: i ; * , ! E ! ; 4 a
5 g ; i a ! i : H; u e * : i ; i iE i * i i ? B € n6 ; , ; B ! E - ;'eC;HsA; FEr o1 r,! ,j -9
! ^ , ! a : ! o
it > '--. a a ,
, a , a ; : @ d )3 I F : 4 i*. V e 7''r"! -V E ,f, -r"t? . ,2 ' d : .! i , E : ; *P < ? S z 2 . .q L i ! e * Fj 3 , c E . 2 Y ai \ 2 1 ? " 4 E 2< E ; g A r j-e i ' i ' i i *2 a 9 i 1 ' a d
; 4 . = r d 'i Z a + Z - 9 . - a: 9 i * o . ! CE + i ' x b ! . ri . i = 6 ! = - ; I= " . . ^ ! ' h ! *i . = ! - , i i t EU + . i = " \ Y3 . ; 5 : . i : _
;= e . ' " ! i ' E- s B r ! i E E6 n d c - - :
t : t r l = ;
). i =-.1i 5-S ?-/ i?--tt ':1-=i,i iE1:"- 1= E . : i . ; i r :2 2 E i ,4 > - - - = . , - : > : = , - :
siEi? iiii=ti;- .1 a i3 Eo-l 7l !izirlE HE*ts *- V * _ ! a r r E E ? . 9 - Q i . t
2i?2,='eigg:,=.fii;iiEizlal,Ei
*#+tttis i :E:? a i€ '+3€i '
ie!€r EE='Ee;T'i:
it
i Ziiiiil:':i " 7 4 ; ) - : t 7 Y
A = . t Z : i X ! i; tZ i i . i i 7" i! : ! i i l # - *
! tzlt+it'zzti;+ 7=,EE=z=i; i"t=i i7';ez tlt'zi*i"tE- + i : a r 4 i = , -1 ! - . 1 i J = = _ ' ii,i 711E21i1,= i i l , l i11, ! n o ; ? g l n = _
Zi i i |z. ' i"" i?zri?ir-r=rliil
- ' - , F r r t l t i t l | | |
i;iiit :iii:iii;iiii iii*iiiiiia+Hgilliiigu#*iil*lfi
= . \ J r . l ) a ? l ) t
5:?li;:i;dEi eP- ,E !E ; I r ; ee
$iiiE;IiE€i, {flfir€ti?i:fl BilEc:i;:;E Ttar;f;ign?gi *g;; i ; :*;Eii i: F; F€i;t;l
r: l:?EHE;fiHi
.*ci;a;;:a:a e:EaEfiiEiffEaiiitiiEiaiii
E4ffiffiH
j?E;l; ?:rl=z;;igi?a:iriiEfiE
ii;iiff:iiiii€+ r i i r l? ;s HE! 3 s
ii€;?ffi?;ii{i3?sEgE ia".rBH: g
*iitii€ffi3*
. a =
8 . 6
d z
. I i , 3
a - 2; E -
: =
( J -
O A
q g 6E i e
ir C-1\dln
2 E e & ' , H : l # j
+:e€€s€efl€E?f;iig;i. : ; i r i 3 E F -! : - 2 5 > = q l s
si:?i€i;ai?;;Ei;;;, B ; = 9 " r h ! i
; E::i A? E:P E - a :> ' e " i B i€€ see; iEr l" , : - : = ! i b ! l
s s 5 ' i I ! i i : i
Eiif,:E Ei3 r'i s,H; ^s.!ai!-
9 r d E I $ G R
{*ffiaiI:t?*{=*=r',
#Fge,{ffiffiffi
@6c
r r gi
z - i :F I ,5, ..^tl 6 t :d g z TF , . < A; b ! t r
- < i 6 - 9 . 9 !2 + - E 4 . e =i , 7 ^ n Z i , Y; { * i . ; ?< < t < ! -. g ' � > ' 3 > 9 AE S < g E Z' ! 4 7 - = ) . t >; x ; : r : <: F . a t l J ' - v
e k ? < - ^ q
^ ^ - - - : ;i N o : r 9 - t Y
i > , F
: , , I
, a 3 ; . 1' ! ^ u ) l , = ?i : -o . i ; - :<
' - , Y ' t ; ! -: : + - . 4i 5! .i" .. tA
, 9 ^ ' . 4 i E i 'Y i ; ! i 6 " , : = 3 = , 9 "e E a : i e t F , E d
i E € " s : - E 5 * 2 d 7 = 8 ", ! : r - E f 4 i i * r o a : fi , q 9 2 ^ ? a > ' a J ' a ' - -l E i e : " q o * ' i ' : - 8 i - " = .
i"z'aliZZEiEE 'zEi1 . 3 : ? t 3 x t t F i " - i i: A: B
-i "" + € 2-:1 i ', 'EE F = l ; 2 - a 2 2 j i o 3 5 ? r' ; = = ' _ - ^ : , : ? i ; ;
i = ;F ; a ? : : a a = - : : l - c E
; 7 c
,Esl$ " ;:€*s..R','. '
i&HE;;: zE ; e E ? i g= a 6 r : Z
EE|*AE ?s Bat: i : ! ; F F A g ii ; s i$
- tA r * i l i
i?9f q". i ! - aE E "E i
i ;* iq: 2Ai,z\14's?3iEa egii;f;84saiHe! 9Ei:"iaa' 5 ? E e E t a " = o : o e E' E ! < i : 5 Ez "*2 "' L .r"A1 : E . E . B E E X
a,1d
:Eq?€€3: a*: o i ! > t r t a i : R
i?EE;sesul1 ?,1 'Y-a c ' ! 2
ag€sl liaig !i€: i":$ iY & 4 ? E + E s ?i i 9Etas iE"eE lr lE Ei:e;FE 5 ?! qli i i r^ l : : E l'.2, s zaaEel9 3 ! r E . O c .'zilg=iE-18,
. . iEHa;EE*;: q ?;; ?:_$€* a = , . r t G = r . d oE f a e ; z o =
. : F
'Ec-
: o '
:iP
.e i,
/lt\
\J31
'1
3z
Z
? <.^ Fr
: <z aa >
1
Nln
a
|*zJtzlzzTzltl"*1r!;=221t211!12{s;z?;z1zf*|;21,*#{112;trt+ziZtzlzz\iZirlttZi*5-T;111z1tti1;;2,t1i1121.;zi1=1112;1Et+Eiiiii, : ; l i ii :: ? 1; ?: + : : = 1i=zi=*i71:.!'=i8='=a 3: i ** i i i #EazEl+'u? i =* *i i i ll+xt*
.r.
2
.u)
. a + = : " . 9 ; r " i i "1' -n " T =i3 v=-- ' ; ' ' ;
=2-= --== 3, .r- 11rt1,1tiZ',
2 t , 7 t - i i z . $ i t : * i e i i; a = = r : . ! ; = - y t d = . = ' ;t^Z:=1+ E z, z z':t1t==r=r2=i,1i=izii=z;riiil*i=r+1.,.ZZZ# ;; i i=1:i,;n1==i:s9== 2 ,r?1= Za;=-lri-=??r r i : i r 5 : s = Z 1 ; r i i l : r 3
5
.': :
t r
2 . <
< H
lizz=Ll#V,zarrE;ti+;:tii ii:.l'* E";r:r.E: 5Z s. ?Z 6"ttEl_! 1 ,< , =9 ; E : . { g B i t s : = i
liuzl\iiillrl,uziux42a*=z:'",:ai='z'z'=z=E1r1ztzllrlii
t ta 4+n
< 9 a E " l
i a : - tn w i 7 . 4;.= - i .";
- : a ; =
^ i . E a
i = ' i a L
2 E 4 ' t= ?"'t zai ;, ., .?"<
S,}:tit+=;=ti=| i= - ! I j ;'i"iz4VE-:aE;='.=;::;2 E z " ; 1 ; ? ; = r i i 2 2 i a' ,EE= +"a j t lg :a z\=i,EEi?:iii ict;EE::, 7 a a E E 1 i 3 v t l a . t " j i 71€i=s B"'€ E: E 9 ; t '=: I ! t
li *gEl3iE i;i!::34:t€i;:;at;1="1'zlib€;E ?:3EiE=rili|iilltE;2l:z?l?a*::i;
. . ; ? ! ,
? : . . = i l= i . r r 7 -
- @ 1 @ 'I > .i' ^- .l
t . - . a
+ k z. . ; -S - . .
d ( . . 9 ;
,i)
(')
Z
F]
' a Z6 i <
;2 i ' i a A- s F e * . 3
* U |:'E trE < > t r l =
- - : ' - t )
.i
E
: 3 9N d !
Q1
E <
: , t Pi . 2 . 4
A d .
a
E c -
6
a,J
:1
!,!)
5E
.-1" E
O
e.Z
F,]
;
-d g.
? a
eO
o
?F4aH A
a
z
.?
Q .
F r <
;" :1
€ a
> a V AY ^ ' i ^
3
z.
'5
l ;
, i
3
, 6Fr a
a
, ? 1
-
z
a
r I'l
) | 1 !
z
2. .
ar,
N
,l
A ( ,
e e
; 6 4 2o ^ a , -
h ' ) , . t
, 5 - a - t zz 2 ; 1 7 ets d. : . i r i d
t r " " ^: < : <) 3
= 1 s' , " t '
= . 1
: =
. = 3
- a :
I a 4
- ' : : : a = . - :
- 4 1 = ; 2 : ' 7 = . == ' ; : i = ' = ; '
' 1 :
+ g1'r) ?.t; '17 i--i i = ; 7 ' L ' . " , 1 i ;?.a i ._ i : . i : . , . 2i ' 1 : ' : . , . . i i ; . =
i:."==" i:: 24. +':,o ,=- i7 - 'za
z i =1 '1a ; , t ' ; : - : - : , ;: - : - - - , . 1 - _ t - . -" ' . - ' - - : 1 v - - : =, / - - - : ! - ) : - - :=. t ; := - " , - - . a i : ' 2i ,_1, . -==i ; : : r ; z ,' -147 ! -? := Y t . . - - .
. . - =: . ' . 1: 2== ; . i ' -
' . ' = - ": = 1 t i - = - i - = . i :' - : - i . - =-- a := =a
: i : 4 . - - = = 1 r - a- . : j : - -
3 : ' .V : : '
1t;;'-';i:= a : iz ttii=:':7r+: t' =: =t r=it-,: =12
1;:ri11,t-=::t;1 ,iI;;1zi 121ti#1!E,;i
,#tffi
, . = - - - - i . ; - a _! : : 3 : _ ! ' i ^ = a._z=7.2. .7 , ;: 1 : = = : , Z i " ;i , , 2 - r : , =_ . , i= i i= ' . - i 7 E ta = = : = = - ! ,
- a . - - . 1 1 L f : .
z,=;2 vl i i :"= 2iz-.t=J'.zzt, i! Z a = i J = e = a= t , < i e . - r . =
11=i t i r7 i1 i12 :Vs := i. h = : E = ! i Y
i+i=--: zzi^ '-.,= 7 : ' z = i t - :1 '=z =z iTa - r -gc 3 :1 - ' � - ^ E5 y .Vi i - - v = i 7 = . 7 >1 - t r = o - P * : : *i , 2 E l z l i z i
=;1'11:ir1#Eij, i
#,'i#1t#,#x
:l
,4
1*- a
ii*ffi;-r:ffi21121{;n1
' a d
o
5 i
. 9 d e . E r
6 '. g
! :
' E
r ' el o
'affijl z^ * - - ^ o o Ci \ ! - : c a j E -
? Eiir:il a €H l n B a ! - E 4 i
: iii+g+: "iEY iz"rl1-zi p 2
E iiti;lEE + ?f. i:217fi;_ i 2i 3+$:-;:lE ;
-;
? iiae:iei?: ii - " E c i l E E i
,?
I J
a
6 6' - ;4 A- E
6a
7 , 2 =
< E
t 9i . , s
i . 6 E
1 N .
i r
> l . e
i 3,?
E N
)- :Z a
- 3 '
5 ,
p S
I Eo-
^ 5
j . i i
6 i
E
J'rw
#H,wFEa1r#*+
T#$1ryEe1TE;,2*;
. . , a) q
-
= V . ; c l . : ; I' t ! r ; : q= . , = = , - ; - >
: = ! F
= 7 ,* --
r'. i, = d.Y! 2 ; . ' . Z i 7; , q " ; ! ! i ! ;i t ' U ; = I c E e ,2 c Z > - = ; >; , F " F = n n ! Ei ; E r ' : R E €! ! ! e l l i s- o x i . ! P
e = 2 t v + ; E 1E " J * E I E S :i F 5 : ; T h :€ - E ? : * ! E E; i E ! . * S : Ea n - " \ a V 2 P ^i : ! - . . 1 c , a c .
^ - ; i . 1 t i , i : ! ! e- _ l 9 + ! H .' ' ; : - = o u ) _? . ! t s e 9 3 i
r : i = a /? u i ! : !
* y i + ;J ; E 9 E . F fi -g E 9EE€ E
= r " - . r 3 + 4 t
7 : i = v t r n n= ? : , i : s -s < . : = i a - -' t = 2 E : Z ia ! - q x E o ; . lF t 9 : N . - . = i E< r ; y " ' l ! - o - ^Y F ' r = S ; ; FE : x = d g e it i : i E " ; n 5; i a s . s € 3 i oi . = i 4 > ; l p E> " . o i + . ; ; D .z ; E l l ? : ; = EJ E E E : s , $ i Eb ! t : t h = i Ei i s : i 3 s ; E !1 € F i t l t i f i : 3 a2 = i 4 E ( " r ; ? - * !I : : ! : n * i : : 3 iu . i z : i t z E r i . +
; , i - ) F o Z 1i e i E [ ] e ;c = a i l @ a G t a
i E x + : E : F :E Y ; - u 6 n t z ;
z : ' 1
\ , t : -
A * a s: !
- o : E
, a -
g < : :& i ^ > t
- c .9 i&
2 P 4 2i r 5 ;
. : < 5 y " ^
i = : : i :. : 6 G - i . !
- : ; E -o: - i ie 6 + 4 9
. - i ; I i , . - ! L = !q - r . . i ' " -
7 7 2 i 7 a p i i E r=. . . r ' a 2- =- ? i I F4 4 7 2 , . y i . i , =- - 9 i 7 i ' " " E E= * 3 r - o i ! I E F: j l r - c ' 7 \ : ' : t- . =t i : i -*22.a! -
i ; ; iE??*Eq!: 6 ; f t - E . : i A ' r - a
i ?:: EEii";;.?? =',V?i iEcEE1. Z2E1="2"r2';!z i,trili.urir,ei21i:i4"122":Eia - z > < < . 2 : - g , ; , 3'z iVi*"zE2Ei+," i . -" i71|^izi i 'a,- - E t ig :3 lg*
- t h o
. . i . 1 < 9
s-eE e- ! ; =
? 3
, ! ! : { 9 f
9 9 1
) ! ? : > - t ' 1
= = = n 4 r- 9 3 , : _ ' a ^ : -
3 0 0 t 0 -
! " :
5:.c <
I 9 t
a
d
15
. E
r9,€
ilgv
glt.
= 3 4 = =4 . + ! c- = 1 . ' a @
: : : A . - t
z< ?d E_t," : ; . H t *a = ' a *
Z = ^ ? " = ii ; r , e1 .E 9 i. A € ? ! < E= E i I 9 q X *2 = i : i l E' a | E A i . Ei a q E i a 3 > E. g " t ! ! g : < !*1 i * q +Y := f r , E T ; E < E" E 7 € - ! : ! E- ! 4 E ! 5 " _ e : i- 5 0 + - F " j : ^
. ! : E i , 9 2 6 E i 'r ( 'P, .? s i - , : =_. r : ' ; e : 9 ^ F 6 d- = . 6 ^ - : - n - o
9 6 ; 0 ; =< Y o 'a =3
,= ,9 :o > .E @
t = L ; : = = i 2 t ; =
:1: ; =1i=1=1.::;: i ! 1 = , . ? i = , ' : +: a - Z , r = = : l = - !
: 1 2 1 1 ; ! a Z - " = =2i:i : +! ' izEz=1?E+ l . 2 i -E= :Z i : i7,8i" i,izli'azi14i===:zz E: zi-+=i;i==1 'i-.tri =,i i i-==..t22:,i=?=-i'. i2 i y1z:,J'.=^'-=z.11i i ;1 1i2=i:r1!- = i = = : . i i r : 7 = ' : = , i
; 2 i 1 , t = ; = r t i ' = i ,= r . z - a ? i ; 1 - n A 3 =
1i-! ', '"ir=ez;+1=
7 : = - = =
r 4 i ' 34 "
| 6 : 7 i : ,4 1 = - i = t
. . : i : 1 1' . - i ' 1 ) 1 t
: ? t J ; = ?
t t - , 2 t t
: : = 7 < ; < - a, i . : - a ' z =
- = . a Z ; r : .: ' ! =
' - ' =
i = t
' 1 , " r = - Z ; =
, - . . 2 | > a a' . : - r Y . t- a - i " = =: ; + i ; . = = \ 4. = . a d Z ; , 1 . s :
1Ee'=il=ii= * - i . = > -g : 9 i i : 3 r E' 4
- = c " - o . ,
A - , 5 z a - r , i :. - : - , f . = 9 ? t : aa a .J= / ta , 61= 2==u ; li. t==? i l - a = 1 . 7 : :2 - = e = @ t t i iA E t a = : J i Li ; 4 . A . r z z' - = ' 4 i . > r . ^t a i J = Z - ] ,-
i j ; E l i ; l
? ! " r E 1 2. i ! i A r
. i : = . t a
i !r g
R ;-..3
:
t 5
9 :
t"\..( " :
':t. a
= - 9 >
d - i l . : - : -) . :f f r 6 ' ' : 1 2 ' . = ' -
,f lg -, ' == - =: 1. ' f l \ ' . = : = z4 . . c = = a .'-16. -: 7. - ?. 1
' i i a t i = . ;
. , - . = 2 , a i . 2
- , - i < , (
i i a _ - . = a = , gE I =, l,-:,j - -. EY a i 1 i - 1 = ; . ,- i .i ! - i --: i
r a a : = t l - - ;- a ) : = - ' - 4l \ ' 7 3 = ' - - . : z- l t = - = = - : : 3 - a) < a , : a: : . . : . d ' = ; e : ' '
- : 2 ^ t J
* ' . ^ = . - : = ^a a , / . ! . - - : - ; t : : , !! a - . ! . ' - a - - 5 !. . - r : - - r :
r . = 4 = - . n e \= : .1 --
7 : . 7 - i := a ! - = " " ii a . - ; 2 1) ! >
= , = i = i . . = 1 " j gi = ' ! - t i i = r ; ? -'Zn = == a. ,..-7 a Y Ii : ZE= z':7i : iX- = - ' i . t ? 1 3 a i I == A - ' : : . , , 9 = - t ; i1 iz i== , i ; i i v ,- = = = = i i 4 e a ' =i '2-=j , ; ZtE:. i i ,:E7"222." : : , ' !=. ! 7< t , - - ; | = - 9 = 4
Z|i ' i i1=3-i231-i = : Z i i ! = z Z 33 7 " 4 F . u t ; i * i = ", ;-; i ,n,Z ie?r=a Z.i :+cZ 3_+i"=3 \' -=
' ;? =t t=4 '1 az ' - 7 - , ' - a = ' , - ̂ - ^- - 3 2 i
i . . 3 1 a- - . - : - . i = )9 : > . i - : 4 G=,2_ = -_ .?2 Erh
:
=
t . .
I c \c4t
iii= ?Z!z:a 11i;i:i1i?i i=l;E; iii: iii=1117=,1a1111,t2T1i111i::::!i t;;::: iil: ===#t::=:Zttzi2;ztzr==1,i
1 : " l 7 7 i i i 4 .t . : 3 9 i - 2 a r ia Y : 7 e . z i E i ' .! E ' E E ; n i i i : t ,; 1 i E 1 + 2 . , 1 . - 5E ' - : . , t i 4 . ' i E 7 ?
: ; .E i *E : i ' i u 2 - :7 F 4 s t 4 i E = i ? n 'i : ; r + : i *E? Ee ,+ : i $ f s < f h , 5 ; iTi iE t*r i i . ! � +EzEi! l l i ;nl i 4i* - e . ; ! E E d r ; i ; ii r i=* t $EEEE : F; i ;E j ; ; :ss 3lr e z + , = s ? ? i : = S8 i 1 + 8 E : [ ; i 8 ]E=Z =: is? - : .o d : : - ! : ! l @
i ? : s t : i F F
; i i r i "z z^ iz lt = ; ' F - 2 t i . E =. i : , d F C J :a / , . E - a e u ;i - Z Y i i i t ' a d Ei 9 " 4 = ; , - " 2d i 1 o r c .? 3 E X 2 E - Z E : t9 9 + ? ! 9 E i i +o F i > : r | - a t i . ; -
E t E . q i ; : a : tr s = * 2 r i , i 2
E i ; g i i z i = zi 9 : b _ : i i _ i - z - r 1iz3 yA-'tt i,1E1Ez " E f E > ' : - Y e =1 : . j r - d ^ d : 1 . . - ' 4
2 = + 4 i 3 i ; : i it = - a L = . : r : : : , u , 1n t t ^ + E ^ i t =
34i 1,r : i iAi iE > . v F j r j e , . - , 1 -
2 e 2 a i = r \ i E Z i> ; G - i ' 7 = 4 a - ' r . = r
i Ei.. 2Y E '! aEi.i 2 : Z f ! = i , , l i '
= i E € - 3 - 3 : 6 E i
I
a , 6 a
'u= '
E '
. 5 !
lqg
a )
t r '> i ,
h E ; {
I a Zt 7 ,
z i t n
c ! * = I
" - E a E i a
r r : - = 9- : n P 3 ' � i
t i 9 . ' a *a - : 3 : . 1 "
1 : a ; - , a1 j ! ; J :
- . t : n ;
o F = t
9 . G i
> t : t i
1; -a -: "4 =
a E z * =
.5 ?-" *. g
i E : + :
& i . 4= y
: 3 2 = e
6 = 9 6 u !
6 X - 9 ; s. \ . . . 7 ' .
isigffi,3i1E2i Yf,E-e-.*t'EZ i , t - r , " i o i ; ,: , E l a ! = f i d lEE iEr Ei E-. i :4 : r A 5 a i . l e 2, = . l D - = a i a
Z + E ! , , , i i i t9:Tc i 'F; ; ' ,:€ Er =r+4i e
r i i 9 = t 7 . > Y ' -
5 + E ! : r : o ;
E ; " 2 i 2 E i a; ;gaEt 4 i i==+s
= €-;?;3 Ei E; ba- i E r 6 ! @ | . 1 , 2
? ; { B ! i * i; ' H 3 = 3 e ! ' i
. : ) t : = = , - 1 A ? t l i zl'==ii, e: i at =1212+r1it i* s{*zZ111rii'i,l"u,aixEi,
zir*:;r,rtlrr**ig'.n
e 7'J\ a
-",1 g
5
r ' a
! e
E
3
1i i23=. . , . r at z i a t l j z= r - * 3 i ! q . E1 . i - i T i E ; *l iz+:z 4iz i- J ' = i l n ; E 4
ll^EE^r*:t at ?_ E E < ? F - i - > ! Ei i E , a ; E " s i l durz*.irEluil+ ='sl'ia|i.zn iz"iieE:??t3r a"181EE21='E'i:iaaai i
+ =. ::; 1. . .;j; G
;; ;: 72, z 1t zzl:;g :: 2iE 2 'r, lz.it
lt*ltiii: ? il!,+i'z?e i?? 1t'�E1 7,'z,i?ii :',Q 1', i;-; ii zri \ri1,;. i 1i +rl-z EE i 's
' t
:;11Y*11;1211e12 zi;ot, i:i ;; t; :1;;* eE i
' ',v" ? + Eiy
c c _ t = ) 3 i = i=,;1 I !r i :i iie"lilizzli i u; iEii i ' -*? =.. lEa: el* : i i i "
iiii :i;a ;i i* €ii=*i;ti i+:i Ei ?i: iitiu^i;t;i,1,Tj',i! frl 1z:itsli? ;E;; -i"#;tii;
/ , . . : ." t J a = : a, : z t . : t i - - )2 y 7 = - . - ' ! = -
- t - . : - : > .
1 ? ' = - . . " t
, - - - . - - - .- : . t - - - i - , - i , = ii ' ' . 1 = a a - , 1 ' .' " H ? Z : = = : =7 : = : ; - : = - = =A . : - : : " = : : ) : :? . . t , : : - : . = - - : -
: _ ' = _ = - < a _ - : i . : ' - :i ' - . - ' 1 - - = = :
r - : ,? f . i ;1 :=- . - :n + 2 : . ' - : 1 t , : + :7 = 7 t < _ . - - , ' z i -
> . - : - - = = . 1 i - - - :. a ' ) ' : - : i i i ' . i .
i=. t i = : , - :7.=' : =: .- 7 i Z 1 i = - , a - - . 2 .= a , : ; ' : - = ' - ' - r . - : Ja a t r ' ' ! : = = n o . i ! 9a 2 r - a z - : , - + - z : - : a4 z = - - . t : 6 : - &
,.:-.i -I l.a
ftl'i*::z 1 1,7i,v**itz=, aZl::,' t . = - - ? _ 1 , 1 z a 4 a -
i +82?111 E -= ' ,E ivrtruz:Z==;i=ilii:=?117r===t*irT=:"ii , i1i.1= .1-:2=;'a+4
z1a1+?iz=i2riz;zZt=;. iBiE 52Ei= ' i t r c > a
i
\ J
6
F^
9 a r5 : .
7 E )
I k c c
2 n a
z e
'2
...
u{
; + :
. 2 - ; @ ;
? i a ad i 9 =
; ; ,= I- a 6
' \ 9 - a E
. ! * E -
; e i : z
, n = ^ +e " d i E' a P . i y
. t - n . : :
a < a z - F ,! : i , :". i . io
: :. c.. -.-
E E l g Z
,1; vie z -
= � ' :
- . i - i
t 7 a
. . 7 2 = . .
i . - e E !
9 ! . - n <
Z A = : !
,'B*l-9,. == = ; f = { . f ; . ; z ' = - .
;r::ffi8;'i: ::1 " : : - " 5 - i i ; = ; : ; =
i j : iz | i ,2 i ,+. 2=iZ ' r - + i = " ? = i i ; Z en i = 6 z i : " : = = , ' = E. " . , j - 2 , ' . . = i - 7 ^ - ! : 1
i l i=,71 Z=>i- i1' �= i7i l S i Z ? " ^ = . = " . = . - = t - i
r ; : i " . ' 3 i = . i i ; i ; g1 - - * ! i ! 7 = - - : i = - . - : 2f i i * i ; { i . t ? . , = t : ; 1i 9 i , ' = i i : : = - 1 = 2 zr =nt21' ' - ' . 1z;"^=, . +2: ; l F . : R z z t 4 ! : : ! -
t . , . i4'=.2 t ' ir ; : l :i t - i + , ; . i S : , : t i i + ;e. 5 =6 ". :1=F,i
7 =i7 : I . i iz' :Et i :V-z i . i ! i ; . j: : * - o < t d . . : 7 1 - , < " . - t r
- i i q - r i ? E 3 I = E ii i i i i : ! < i : j : - d q 4 r '
ra
A . (
i , { tA' ' - \c,
-
?
2 1
) <T Z
a r )a a <
.a
*r*ggEiffi ffi t*++'a=:z!l:r11\11tE!i''
A1-
lii**i#: ,f#+*1 ,Fs*fri ffi*sz**t+ft ffi#T* ##f f i f f i ' - ; f f i t+ :
e . 6
#*#-
#*#ffigt*E#-*'
ffi+;*:r#ffi'
(t
"\B1 p a = , g 1 " 4 i i ,
=E;,i-t1]i=77. q . - . i i : " . i ; i a i
: t= i lE" i l ==iiL2z^=!" t : ' ' i= - t Z E l , - r - = i =Y a Y + , i a E + io a J 6 a - i i - . ; !. i = i " - " s < i . E o" 5 i . ' ! : 3 . r 2 = w
E P Z 2 t t - a = i = t e> , l ' i o : F - . = :
3 i 4 1 E i i , 7 ;"r2r!t=r7=-EE'r!-t i 3 5 ! E i = ; e :
t ) F - ! 1 - - _
" z i?=z=: i= i lY1.r! =lo:": i ,1 t:. -- ! :.i E i = - 2 = . : i 7 Z -i t E E e l . i E i z i i "E t , i i s 7 1 1 z +
_."_-=:*ri,#i.,, =1,1 ; ?ii r;: :?; =;i,: i:
#ff*=H**1 {$,rrr:Y*
***ffii,,,,,*tffi
r*r1*ry1+{a+'�#i*ir2;it1+?zi***=*;ii'z=z::rzizE-z*
lrrlzT5=;xiTr+*tLT=:Ei;*i-1;1ilzlZtlztt:i#*EtrT;lztlzz
,iB
:
lizlz2xzzzzr*;i+r,zzr*izz#a1{a+*t
*,ffi#ffiffi211?=**I;11!?;;{';1zzt1?iiZ,lit;2,+zzzrz,u*i :nt*:ffi zz#rzzT*
iry.;
ztz;zE+iiE;A#;?i=:;i::t;irrt t j t ;*; : : i ;?:,",iE!i,iiii€Ei $lixzi*ii?ixi1:iii Eii!i:iElEiE1lE".)TiEii= = - = " 3 7 1 ' ' i . , I = d =
llE=il'i1i6i2az;rii:iE!e;;Ei
Ir€
:.a a
! =
; : i
s'n
? , .
1t
: : : + - : = , i i - r i + i : = - i = , : - = = = : . = : i i : = - : l :: : ; t-,, z-1 i i; : i . ; : i :.:1 -rz= t I =-i =- i.,== i +, = 2 ,
= = i ? , " ! j = : i 1 : 7 i - 3 : 1 i , = = = , 1 1 ; : : ; , i
,=r.r=;+=is11:1i=:;'171i=;==2=-.i121=ii;izii i=-;!1i====12\1=: ri;r=r712:r=rzl|=1. ==" i :?_ Ea? : " . :=! i i : '= i !11tr i :=. ' \ i =, ia :1a6a t " : * . s E>r - - - . ? ; ! ' +1 i : ;= !e : lZ iZa ,i4 = ; ff ed; +"= t ==i..,i =i = = t-i7j-r.^+ ?Zli:j:. : . i i * i a i i { r i l e li ^ : ! ? - . ; a E : € o : = F 1 � + : - = = i ; i i i : ; ! . a i ii l ; + lY i r i + : . + i a= i i 11+ .3= . : i r ? i i : 3 =i 1 7 Z1 =i = Z'4 1 =,. i : 7 :-=: : | =' =_' :-" = i. r_= i : 3. : j . l = , i + . 2 ! - ; < r - = ? = . = = r - 3 . ; = . 9 F t . t , E = i ' - -_ : : E = i : i ! + i l + : z € = ? : j j : i : = i i : i = i 1 :: i ' . 1 ' - : ; i 9 * : : r + i l ' - i , L = = - i : . r r : = : - , ; ) =' = = : 7
= = + i : - " . - t = i; ! : : i i i " r t : : : z= i \7 -===- ; :3 i= - i= . ' ; j : i , ? '= + = = = = _ , 1 + - = = - " 4 - : : ? , : , ; = i : = ; € i ; : ; is : ! ; : i f : ; ; 1 a . r 1 - 11 . ; == . , " 7 - i ! e ; : . ;E I : s :-it--=-i=!1=rr;:;*fr:i:7'r=r1,:1';;:=zi:i;;i;
i 'a*'H, ,
5 z - , E ! i , i 8 l ; : r; E ' r i q i i : r I i i: i ' E = E { I : E ' !: - ; i I _ t : 9 - E N J c a
; * d 0 ! i : Y ; i = t9 , r - E - = 2 9 ' ; 3 . . 1
va;E?:iatr:+i5t; isE s; i : r . .q;E E i > ; a ' = ! + - E - t2181s"E2-r. z =.+ zl v ; i , i ; , 7 + ' i z i = "* r ? : ! E : : ! i I r :E-7i i2;;i'zi-12';i !F a 2 i t : - . ; a i E t aa ? 2 . . ! : = E i i e =
i -# i= j s - i t : E:- 9 ' - J 6 : - 2 V 1 : r " a
= i z i = s 4 4 r ' . ? ;
lF F i : !gE.EiBIa ; l = d . : t - / , - = - i
f l F d ; ; i * t E ; E EE e g€ I E{=. : 3e
;;:;#**.:t=::,i;t:z+tl=a<zli Ei;1r;::ir:::i!:ii;i1i11.:11t1121t*i;i!i*21=11*;1,211+12E!?ifii t fi ?iEi:i;ii;ii
i ; F : F! i - t .
? ! ' 4 a
. ! l -+ i= : i = -4 v . = E = *t ' ? n i
2 r a 4 , 7 ,t . - = \ :
o . a z 4 4 '- J = E . . o t !- t Z i i s 9;E " ^E i Et 9 i l 4 \ .r-" c E-9 u 3. + E : E 7t 9 + v ! r ci - " ! i t ; +
r.r [ i- . \ : 7
11: izr11i-1 =r-' '-,1 ,-="Z1iU7r+f'
;1+i1t+iilirl=1;r;==11,i7i,*;:221?fr1=i=*+litt!,12i:=t:1*t1=-2t11712111-izi1=,121,=1::=,i1::=111.,'lll:1?zT:1\l=i1i;
1:Eq*iir*:*urrt:iffiTr'u
; : 9
, i - : ,
i ? + = : 1 : ; 3 ; t = Q
izii=irzz:',1=; - 3 i i , i i : . i 7 r " - = ^; A 3 : ! : i i i j ' . 2 ! . ,3t=J-1 i t1217; ;' rE - :
i== ; ; .1 : ; : i ;' i=1s j_=;! i=":: iltZzzti|lEi:,i j 1 ; : ' , a = - i 2 . - ! 1:-:7Zi: i 'ei: :=e; - d > ' = a i i : l s : ;- , : - - < ' : : - > = x - . 1-" ' ,"=.,4==+'. ' ,
E i : =. I=:J===: iZi lEi iC,=21= i i i z=3 i2 i - a - r ' i 3 - ^ 4 Z a = \ Q
A1,21!'t|ieEEii'
I
[u
i#gfi fr i;;Ta,**r;T;zz*z*rnE*Z**
ffiH**ffi+ffiffi+ffit;za*
2!z:;i:i;*:! ;i:'2zi:i211T1!11l11zz;::iiiiti:t:?;ii::#+*t *i+iiiit l i r ; ;9 : l i : ! r : i i ; i l ; : :
!:zi;1;1=;:1*it111,i;:i,zii;ir1=::;1zit=+;lilizii'r!"-ti=sii,2z+E'.==a::iz:=a;s
**:;#€i+e1+*tzZzE=iZ:iii?;aEii;?;rE:fi;:g?;€;€'u1illzri,;;\lE'tE\ =E+ ? :^Z= "- i a. j : =i | . i = i
- t ' - , ! : t - € t ln J?=r -=+ i i3 . ? i , z=
d E a
= ; "
? 4 4
€ i - -
: ^ >
. 9 -
9 F
a a
r F !i ; '
? - . -
4 E
I ' r !
l 5 ! (
a ' ,
9 :
' ' i : I
j j F
" ; J
' , - 6 d
-i!
, aj dj y l
- q
t 4
i ' : i
? . l r
; c 3
g {
'i -;
6 ?
9 ;
"t ' .1
' F r
i A
i ,
: <
4 i t
t . a ;
i E
t a -
e -
z 2
r ' i
; 6
' i 3
: 9 , i
1 9 i
E ,
a . : : i a =i -+ \ i Zzi'e t ?1"4 4i t 5 : ; : r ,r < . i 2 r > =E 9 ^ . : , 7
! t 7 . 4 8 ;a ? e 4 - i E
E e - :E z - : .8: i i = E t E. 6 6 E Y ; 1 rc I -B , g Ei! t , ^ r - 9 ! <i 2 E ? F s 3. z 4 - = 2 = ,
2 a i i ; i : E" 4 I + ' i 3 4 , ! ). E E : . ; + g Ea " : @ - - & a l
E : ? ' d 5 i i *d " I ! i r ! g . g . !
. : o o : : ! - :
! : 9 ' ! - i 9 Z E. i , b r n c i c h i FE . i c q - a \ . i i I* : ; 6 a i i * *E g E i E E F : g, ^ E i i : o i 6
) @ J & t L +
i * ! ; Y . - z E , ! : i I? . E 4 " - e a . g c c e
iEiE Eai :€ !"*+,' 4 i ! ' 1 = = ! , 2 - " - ' ; E+ I i s ! l r : € i ; i c i9 - ! a 9 + . ^ . 2 2 4 = i Ve = 1 , . - , - : ; - - > j - :
t i s : r i t E i - + s + 1t T A r ? i n i t ' = - i z' t r 2 * " = a - , = E 6 + 2 2, t + 2 ! a 1 i = . 2 s i - e .c : t E - ' . . - - ! = a - w : >q : ; Z ; 6 g i * : 9 t : i : .= : : = 2 = t t = 4 . ' L ; 1* : i g j ' -ez t ?2 +Pe- ;c ! i l = ; = t r - : 7 r . r ;* " - z z t l l = c - - ' ! - - r
; z = i - a t : t - i Z = z ; =i i l , F = ; . + = = i - 1 ' = 7i : , .
- - * i . , ? l 1 = " t - . = . -i . = i ; i - ^ r 7 2 2 ; = e
= 2 4 ; : E * i i ; + - E E : i; $ ; : ; e ; : ? ' g f = f ;E -7E=" . ; =2 - t - = i . - ;E l" g g : - . 9 i > i r J
: F
' d . Y
5 €
. g i
z "
.:
. E i4 e
1 a
' .€ aa
t 9 i
>,ia
9 ?
i i ;
t > a
6 i
i . i 9 -o=i ; 6 + E' P ; : c o r !
. 9 \
o . 9
a A >
i-, 6
9 2 .
- a \; e ' 9
. ; . 9 >' - a .
,rr(
#t*ffi"F#aFE:s,'uffi'r='rWH#*
'it ' :tt r#
,r=ff iii:e z =E'iffi: i i E " . 6 r i i- t ' > 1 i t 5 c ! ;a - ] ; i ; ! ; . Y ! o c
+i1E= :E E,i*€| i ' " j : : ; i3caE4;11 t€ iiHEEi*72iu "62 12878' : ! ; E E 3 r 2 i s 1E > - e ' z = : d i . =E2?! |zA |z i . ' tiaz iz € l ; lEd;v a , ' t . i i t = - " ) e = = J .; iE! b EE i2"a1,2; : ; ! I E * ; E P ; Hii.EEZ '; ;ecE:€ 3 F E ' U 6 6 i a - a
8]tE f f i - '
trr#gcu?-7gccffi
ffi=effi?:li:?ii*,ffi t';11{,i
, $ A
t E .
9 { :
> ' a
aa
- 3 n
l : a : r
^ - s
2 .
o
i a i' . :1 |
> ==
t =
i >
a 4
l;!;r711;=;z1j;111iza=1z1t:,rr*rl=i1Zr.i-;ZZ1i=i1 i, ==1ri'=2+ ; z2 ;:= z ? z1i
2I;zi1z+E{JzT;1121i1t4;tt:z**11;,,1211721ilr?r7.-':=.=leE=zi1u=r;{2.iu
:ii?:*iiii?s?i*iia;i
:v1i;itv;ii;1;ii*1: ; ' "E;?EgF: '1! iirlE=rZi?=iEizii; iiA;!ii*t!u l
zi;1\:21#*t!:! h E i E r : f t g i E e
e1+ili"\l71,8ii:1
**;lesei;:i" &i El!.1E?-EE EE
\ J :t|l:,
: (
a
F EGC;;
,liz,7izxitzzl1:r11=,ti,,z:1;211i1;1ii,i111r1i{#*#EEi#Fgy,;1"t1!r+zzz;1='zv='liazi':71'nz1'zz1z,w#W
?E;
r\15w
n i
> . 2
z a :
. 8 6
; N :
. t I
= t
. s " : 4 1 = j
; , Z - 2 - I- i ; - , 4 ;
a 4 = i 9 o> : a ; [ > 1 "l r r ; = *9 L = t i ;" ' = > - t - *
f i t < : o o
1 , ; 1 . . = |. : E : j i -
2 & i 1 ; 1= - = : ' ^ 4
a ? ; - :: ? ' E - i o : -
O : E A o .
" = 1 . = E Jc c a = i : . - :> _ + ; . 4 - i -E = 4 a F ;
. 6 E - . = - - :
E E izlvzE= rE F a o = 4 ,=
6. , j r I F! E
i :1= : 1 ; ;1 =i =i :i 112 -;T;11,
z{+1=21**tit+1t14;=;,*+***+1y;z$$4212v111zi1Z!{::2,=;,i2111}i**gz7!tii1.***1t1
* = r* ffi Ut :==: z 1 1.r :i *2 z', 2t;
; fi ii ;: iii*; pa? r i :; ;ili * 111!,t,1+17:lizzit;;;:+E;i-i+=Zli1{:ZZ1=:i*:i:it#l**r;tizztz*1*T:Izi ; * r I * * ai :E ;' * * ?l+lll=uxczt
:z,Eiz2=i7:1:z1 ' - " -_ a= . a i2 i = ;
i1;11i272,;tzui 1 - F a - , . = c , a i t E, Y : : i ! r - 4 " : ' C " . a -
i i=,i.:tEi?rzi;; E;i E*?;-5:i4r!:x.l l";^i_i
= = a : l : - 4 . - ' ^ i i i \
7 E ' E : 1 ! i 7 i E gl l z i l aE l I i iz 1?;'y1Ft 378 EE"t \',ElLrtual'-e - " -852 : ! - i :
E17t'�z|:zi,l',EiEgS;EEI H
f a r , .w / -
ffiiffiffig!*#*:**c
I = l s . - : t ' . z : = ' l : , a i =_ - = - = , ! . - _ . -
l : : = ^ , - a - ! - = - = , . : a ; .
,: a+ +'.i1 1112 i i,1 i ' io- c : : - - - = . = 7 , = ! = ; : - -a r . - - . j = r ' . i - ! j = i a i 1i= i 2 - ;=t i=, U E== = i rE i =: : : - - = = - = . = - , - . i -" : L z - = ? : : 9 i z t - ' 1 ' .E . = t : = = i . ' ^ . - i . - - ' ? 1 ; = :; : : = 3 1 : = , i i i : : ; _ : ;= Z : - - . i ; ! - i
- : t . - - : = 7A 1 - = - : - t = = = : - n = .9 =
: : i : i= 1 - : i -1 - r - ' , -7 r ' . ;; " i . e - ; . = + = - : ' i = - - ^ 1 == ! ' ^ a : ' - : ' ' . - - = = . = = :i z j ; 1 a = . : - ' i : , i ; : i : ,7 i - . . . 1 = - - - � r + = - i = . - =2 . i < = , = r = , : : , ^ = j : . _ : =1 n \ - " 1 i ' - : . 1 = ' , . . " i
-
= i ;i t- =,'= 17 :'-, :1i =, l1 z* ; = i i r i . : ! : : . = , = : ;a + . " i i i i ; � i " ! . , i = i tI ; : ? z : : : i = . 1 : : - " , , E 2 1i i Ei s.= s i-^=; + 1 2 +il1-- F! ; ; i ; i i i :sEE: ;?;
ffi=r=,A1Etz:1:!zz1:z:ziizlii=irilliizl=Z\E11i";'21ttcl=l;;21111i=11i=11i'�u11i111:ez3,z1=12;\:?=1;ii i =-, 17,E =: ; i i i : : z-iZi i i = =-1
r i *i ri ;*i :; i; ; i t:l=t*
'1)j
*affi*ji.jf':|ijJf�
##r _ : 5 + : 1 : - , 7 i : = i i l ,i : =";. i i ' ; :1J:t : :-=3 i=, z -== =, : i : - i : . i+= 1 i Z = . a , r = 2 , 2 2 i = , ;
?=:!':717t lzi+iI zr;'7 . ' i i - Y Z i = = - i a : ; - = . - -
+it::;] 1' 2v;=-='1 7-:;: t i '= i "= i t r ; i I ;
- - : "t 2 i = i ' ; , t i i - . = - : = = 7 :: : - s : : : . 7 E + = = ; = j ' - z = r: ; : [ ; ; " - - . : i n f I j , : = -
- = -
t a = n i r - i . r E ' = . - = : : :7 i - Y a E : * i ? : c l 3 ii . = , g = i 1 7 a Z . = , ' , : !
:2 i:, E-- i Z ? i =:t:;, =jri;7=4 : , i e = = : i a j * ' : ; i = ! 2
; l=i ; ig:: ==, '41i7 2=l:i * o - : 4 - ^ ? : : ' . i i ; . ; :
E " :;fEI i '" ". 'g:; : -i--:
f: ff?,.: .
Ei :=2,, : +1 iffi'"r:ri 1 =,=' iI :; 1 i i i: i ::,it=: +i :t1r5t:E!; ?::;il?::i.i;7 : ; e l y ' 2 : 2 ' r ! € j = : l . = :. = \ r . - c : . - ; = i -
;; . ;i. i t i !1r=r1r=, =+ = r,,=,si;ir:q t:i:i?:!-=== "+tii,rz:^i,:1ti=1i:=2=:i11: i? i ; i t l ;=t i ; : : i i ;ilizi=r11i;=='=1+=="==?;a;t ' t i = r ' - l a = i l 5 i E : = : ; i ' : ;
:!H;€EE;iEgil;;;;=:
(J
5
zte**:z#**fiia;#ffi#,#g*t***##@ry
^ a . e : = t : '
= = = r o l i i! i > > ! ' + !- a = D : ! - t -a c ; ! 7 . . . : 9 r ,
= 7 , r , 3 ; . 2 : 7. , > a 7 : '
: i ; E i . l ! i: E : s : i \ :: - t : . C - , - ;- ' , r i , t . aa - = r \ - : -' - 4 ,+ ! .2 . i i t
i - ! , E : i E i: , - / t : i = =
+ : r a - > i ! j' ' l : = , 2 , ; = = )
: - : - ! � ^1 , t " . ) -
- J . l i - J ; :b ! - : : - . :
' - ; > - : i . . = il - E a r : = ; li t : ' * : 4 = : !, { r E : ; i * E
t1t1;:zzit4rjzt*{Cz#i*#*-
##*FH##ffisffi*H#+*#E#ffi
!a ;2 r ' ] : , ;a E X3=:2!f
- ; i1,si j i , i ;g J , 4 i d - i ! 4 $ i + 4
t;i!;EsaiinE;: ; ; ; ! f i ! ?.?"\ i&iE
zli!;21;':ttz+E,11a1z-tlz'riinzj,V:;,2=iz:a1iz117 i i : ' +=z . i i - l : t
?=llz1iizii?ii
,,,jfifcffi=*ffiti1+'1=z
tiz!111=t1:Ei=tii=1:i7!21=t=71=!r,;11:?*1^
ffis*sffi,r*sE#gg+:ffi
i ; E ;
ili.l:
T,?j;1u12:iiti:=+rf**Et+lii{t!z:t1ii=*i,triti1z;i!121:1111H21+i1r1: : I ; : *fi, :'!1t:111 1.;1i ; i = ii iI ; iii ; i
## ; * i; *r * zT*1:r
. ' : *
"E:a+i l :z '2{4-z, i .Fr' i i i+?iCEi* '- n - i A i " i i ! > ! i l X g " c ,
ziaittl&ui|!t;1iE : iL iz lz |EE: ii:i; ii€?Eliti,2 2 : i = i i i 1 Z i = + 'i=+?222t; : ;541zilizil;il:tEztlill'*=uE;zi2aEz: t t i iEZ ie
;i;i:Ea€E:iiE
{g*ffiz11it':t{i:=i*zZffif f i +:=itiii*12:17rie1i:iiri::*i?,iiii*ii*H#il3 : : ;: Eil€; =E ai iii : + E-,jir.),;= :?i*:iraiii*:ii i :ti:;?:iq::i:i:iii?c E?ii;i:E!
----=83: "
:=i;$##ii;: t?A:: = AEii ?:; i E c?F E; "il:q ! - I E i a ; E f e : ,{ EHi: ; :€?: i i! . 4 t \ = - , ^ c - t A q a / : -
!!frlir?ii?;,jrzzLi*?i=;:; ? ! - . - c 5 ) : r -
! E i ? 5 r r i i : ! '
tEg*5?i;i*:; ; :T : i t E a?E
! : !? : ;= ia;HsE E?EEEIEE!;I
= ' ;
P . .
' i NE o
i 2 1' ' a '
>, ;,
ia=)
I F -l :
: &
a--
qnt
, , ) t - = t : ) : ) ' : i; = r i . j i + " ' t i a 1 1
2t11,=zlziaEi;!;e1"=111iu?i;t=: i i 1 ' - ? ) - ' . i a = i ,
E7',:1;:z',=:i:, =!?!iie-=i:;,"r1't :- i i ' t _ , i a Z i i E " =1z:,i11z,iT=ui
. = ? - 3 + : - ' = i : : " =
Eeij]:,=ztez1zzz
::**#Wr*+a;aasffitaFsF*T*i{a*
ffiz{*tsgg$#F#;r;#ru#fry*#*##ffffi
rtr FtEai'::€"E€EiEE€etiiiai;iEiEa 3 . 4 - 6 5 F t ; : t s E ; i t r Y
fi*EtiiEfiE;iiq3It ;
=t e!.i ": aa g.TirE i i,-z -=
i,, . :r="2, et p -1. =,"2
il:ei€iiBiBiE!e 2""*ZtT:Z*ZfifiiEs:a;ieEli z,llli=z: i x i l * g € F i ; t g T i
i u+€;?;ef;EitatE
-.,i11ilxi
12llilzlzliti+iiiifi iffi i+iiiE i:tii; rllE;iiii iii?ii{i? ! t i e*'s'*i n ? : 2k2""'ia
EE'###ffi
1i;1;i= : i u1=t: r,'=1::1 :ltiri:i : i : t l= : S
=t*:i-?:z+:21*111i21=*1ir=iili11i'i\VFffi
a -= ':,
- - F ; 4
7 z = ai i " - :
> ';^ .9 )
;tt i; ;+=;ii#*=' : i+i; iE :;; ='=:::;ii
tiz111i:+i;ir;*it1i:ztz+tzi,*ailStti i A : l#i+ :! ii i ft :i *, ;=i 1z E-i ==:! i.=i,;€ ;E;i+ 5{{?;:i::;i:i ;::;?;i ;i;;:;i+i.iiii;ii#+tii*ieizi:11+iirt*12+11t:=t:I?E:.i; E: ts; i! t+igii lpt? i:?:;: jtE i;;; i i; E E : * H i * : E E : ; ! H {i * ;r i ; r E eil E ! ggt; =+ELEE1t"E E E ; E; s; EiA:
,1{
t A g : <: - F - 1
. . , : ! * c' ' a ^ 2. , . A N =
' - t ! 2
>* ",q,
. E E E
#* * a
wffi#H#ilffiffig*i:*iiizeit; _ _
tlii;' iz=z; i i i; ? r ; i ; I=:i:1i='ire: :i ; E; iE f + i
:i-.ri1t!=2;igi:i=rlZitZ!i1Zli:*:z+ii=1t:j,;;:=,2;;;r1it1i1+=:t=i;z=::1i+1i z 11 t=z E;' i i I i7 i ?;=:! I i : : I = : : 1j1 =2:1 i=z=, t: : ; : l ; ; i=u ; l i : : = i ; : ia:iii: ii;:lE:i;iii;;; ai iit lii'zi *It+E ; ; : E
i'=zzffilialzi:te a;::iii l7=;7aZ
;:Tzil;tZztillattZtezlZz+*i1z=a i i l q - ' " 1 E= - i . 17 i z
ii:=ilE??iii==i+i-z
=;iiiiliaffi?'i
+ 9 . . a ' 1 : a
iza"++*:tH- e . i : a ; ?
i E - ' : = i i i= : i z + 4 t Y -E : 6 . : : , " i ' o
,i.?zial+i?e??; 6 i1 P - \ A > - - E - -
lriE=acE*55 i= r ; i gazET==i7Ea-*E\=: i1 \e " . = ; : E a E
:zr^l.tZlib= f , a i . - i , i t
. : l 1= 3 - t -Ei c 4 + , r : 1 v
3^i7"y:23'sz5-E&E E i r ,d
i l t
I i ' . - a - ;
i ' a . s + - 9 '= * 9 4 t " ; j: e i e i +z i ? + Y E
i E 2 a i '. l i - ^ a - , . 1* n : - o g . od x 2 t i r{ : i : i 6= i t , 7 7 E i' - 4 t 7 A :'? ttl ?,8 r.? g r - q 9 i! E i 1 : . :a ia 6 ? .F . e > 6 ! -n , J ; " 2
i . E : =a E 5 . E i5g 3 R.3
n r i = t - - :
-5 Y5 F "{
= r ";- !-a
i ? . = t : t a
t - - = - a
. : " ! ! : i -5v q = - - - / 1. a : - : r
a ' ! . \ - > =
t r 1 i . i t- r r l i - Y :
- = - : i - - ,
. - - >, . : - : l *
A Z - - = r ', : : c = : _
n . : i " - r "
- . t * ' : " , * :
) E id - ?E' *E E i ! - q
\ J
" -zi; i .5: iR\R€; r !EEI ; 'd i a c a < o - , \ Y -
i ' o E z 1 n = = 1i . E a - = = | s : 2i'\E=e'i'+Ya ! i - t E , J F :i : .E€:3*- :a? , 1 e i 3 e * = a ;Eig€9T"s iHA h ^ r = ; 9 . a t. < r , Q i ? 6 - l " c
E: ! ; : : i t :- . i : 3 F i 9 _ " : - :' A u = : . : � r ; j . - v -
E r"El"EgEc;E7 -e7i,AiE=;i-$
i +?_EZT!tii!:f r 7 ; , . F F 3 i : ti 37,9 i : Ei* IF n E E 5 . c j r < h ! - 5
=.=,2 12 t= ; ' . i ; i 1 i-z=41;r a=i =='r i?i =; ! iE: s : ! :g iHq I 2 " , - i 2 r i i : I - s - ? ; :=+ :gF: + ; = = ' : E 3 : : i - c T E z z e ' "
i . - ' i i E l - r : j Ii z = : . : : i = e | " t . ; = = - 7 - i Z = i 1 = J z ! z :'='4 !f; iz,1z | ;_ ; 7E 1 = = " t= ;:=_'i: =.: '21 27|=EZt1Zl7bt* ::;t i;:: a ai>iz:a132i 2 2 i E : i3 t . ;3 e : : i : ; i l t 1zzE; ;E :+51u=11i1 zt=zil=" -t1i ill i : : i; ; ??: : i - ?E i; gi i ; i i "1i ? i-i 1r.??=zi : : i r ;i ; ! t iI i i t ? 1 ! i = ? 2 i i ! 3 = = : i i t " , i = , + i ' e ? ; : R' ,T iqa:
l 3 .= ; : 7 i 237=.Z i i : i : 9€ :+;Ei illi1ln1"iti:? iE : : rtt; ii: i tii it ; izz==: r+ i i " \ i=12= 7 , , \ i= ,1 ic ;3 ; i= i i e l :i ] " | : t=za iEa i ! s i + l : : i , i = i i i ' i !+4 ' "! t ? j ; a q : = s i = = - " - : ; i : ; , = Z e , i i i Z - " 4 i g
fte:? s;t t ; i i*g: ;li : t?i; ;! i E: sE irst.ag[t g ,'
': -
- - a = ) t a ) z
a i# r , ,z^ i . i t! i u = t 4 = 4' 5 2 e i i i 7 . ,- - a " 7 / c /' A E " : i 8 : , !' 2 3 , " t = - ? ' i i
I';1 AE t:'- 3 is E E E i i a i; r > . r - c ! ? i
.-E3z.i1a2i i = . . i " , " t
4 : a ; + - 3 . i t. d d l r ' = E z
I N - l - -! q - . : : o 5 -: r " - I I ? - r I*E i i i rF ,4" 9 ? - r ; a - i! . i i ( . ^ 2 - . "t :z ' i = i i - iJ = ..-a r:, .a .= -
: . a l i V i 2 ai . .1 .? & 6_?;zJe ; " : : p tS. " ' ^v i r rE6
EE s. ; .Ei f
) ..)
a 9
2 X '
* '
F 1
' =
! . -
: :9 t€ lA .
L! ,1
) ; ,
! - t
l i :
. 2 .
t ?
i -! . 4
a ?
4 t
< l
. p
: ' -
' c
! v-:
- ?+
i r l: i
4 " ,
2 .t
Er
fiTty:zf=:gi:*:7r!,41:1=1:tlzi;+1+z11zffi5!i!!:
{,-=F*i1u=**,t?i;;:ri:
==iziall;ii:'�rri
;;ii;i??i1ii1",
*Ht#H11*;iii}lii: t1ztziii?iii;??Effi
z*ttjitti:I:it!1ai:=;rz:fii11zt'+:+z1!Z *+liTi1Zll.ti ;: i e i : ;i i i : : : ::iii**iiiI1;12+*ziiil'1==iliiiili*t:t#;ii tzzli
:;
z
,p3
N
'.tS!',z F !-z+ilz; :
"*Hi?,E + ; ' E Z - e z : e " * ; F { ? qEge:iri;€tFE:iE? 8 , t r F = r e g : T i ' g ; 9
;*;t€i?irEilit'g e i s 3 ^ ' 3 e E ? i 1 E ' : zi i ' " *zE i i -E ; I i l - ! i sEEP r=:i i i" t in"7;,2E2 ? . . - n i , : z B = ' , , 3 , i . ' i'iz'rEtrill*EEEIEEt?! l:!;l;?|i?Frtli|iEiiE"=,t"'rilzi3 t : E = 8 1 $ ? & = : i * s " :
:;; i*i i; i?:::E;*;t;;5 ?x1289*.5t 3:
i:+*zzzlzllzaz=1;':'i=:xlizZ+Zzzz';111;zt:1:i"*r*#rrrE*?E;***+f *11ir?E+|* j+:#i+1i'Ta!=i1111=;*i1='111=1:t:11:
i11=,zr;;i,;6*1==tffi=#*,
#s4#ggffiu=HH=ffii#
ffiwgffig*f
*
#8i ,ffii*{*F+a:i==ffii211?11ztz,
*#g*##ffi?{rEc
1:r1:t1i.+:=.t:::{;1=ir};1r='r!1.=i9z:i11iz1:1=:;1t11;1ti,zlzz1iz1:111;+i11,z,;r:1t1uz:::EiiiEl==,7,=,'*:**::iizz1:Zf ;t1ZZeZ11z,;u:r'il:71.2;=,:1lZr;*ir1Z:=12+*2112112iffig i EI 1i;',l1Z1='z: et r' i a : ?s; i i :
- = n i . - - 2 i i - > i .' , i i - i ; t - t i i i ' = 2 1
1;_t_.=717=7E1.,i,; 2 : * i ! - 2 E a Z A n = I
1;:=i='=-7!2;,i"11=riz;2!pi-"ulzutiz. ==; ii ?t3 sZ2 j',a?Ziiiz'r:,:ii
1ii1-;?7arE=a=z"l9 = 2 = 4 . 2 6 - ' a : = f ; -. 2 : - , 1 : a g : i 4 e i 'Z ! - . 2 = 2 . a 4 = 2 _2 ii,t: i ' :3 i_E'--. it : : o - ' - i ! 1 I : c ! ' . E
i t rT==ta ;= ie ii-z=yu,1'u1i!EEL
i!"1221#.#lE 6 : i 4 - E = , : E ' * 7 -| i i==z i i z "y : i!=irzl:e=uetr=,,iiiE: i l i '#j?iin ; i i { : 5 i 3 . : . i- ' - " c : l a " ! i : t ? : : .
i:fiiiEi?:;?iza>=Ei2EE=,i. : l a a r a - 5 . a - -
1;i-=i1t:ziillziil,::iETii* * ; i ; 1 t € d t E €
- - 2 <
.e ; <
I
i . = : , ' . - . i . . . - i : i , 1 : r , = . : . 1 . ' . . : ' = .
=,: r:"rt '. l:,. l,
i 1; 1i',;=,;: ' I
t ::.i;= !=:=:1 =t r: . ='.! : .i: 11-.1,,
;1i:1T',ii'tt]ii11:t=|!i:!iE:;1!!=1,-zr:;';:,,t=1ii|.n1;i:=:1,
fa= -;r==e?-,=:1i*
|azi|=; i .1:=2:i i- :2.+'.78';;iii27?^itii:iii1'2lEiztZZi:lZ;i"ri?itru,til=i!===;Zt1.4 1 j: *:+ = .t1 ? ?.,tai
1=i i l i==-+ ia=:1; i L. l : ? : c _ ; 2 : : - ; = 1 . = - - = i :
a. ; ia ; ; i : ; ' i i iE- i
1:=tlzz11'+=iziz+:rjr;Vzi-rlitz:ii':i:t;sEEi !i.32?t111.+: ; ;EEE;iEE EE:EE e
:t*'E': . ':#;4i::,-1ii= t ; - - ! = : , = a i ! . : I
Zllxz:ZZzll,itiiz+1ii227i!;=z':i ' i i i=:=tz i :123: E
,Zi:,222t114:t1;17tE i-i?????3:3 ii=,zE'"ili z_ !3 ! *= t ; : ; ; i = ?4EE=
:ilirl#EV2:i F ?eaig3BaiiEg3r?E€ii
. : -. - - i : r-= :.
- ; : - = : " - - -
- - , - : = - : 1 1 .
- : = = _ . . : ., : = : : = ' - = l
1 - . = = - - " ' ' - . i :-
: - a t ' ' - -= - : : : ' - - : I
. ' - : - . = 1 i = ) 8 ,' :. {,. - ::'t: t: = :).
1 = = . = a i . - ' r :z a . : f n a ? = i - Z .- . . - . a - 2 ' - i 2 ' .: 5 . . - - > . 1 ? = >
: : ! i - i - ! -
I Z : : : , 7 i - ' - . ' - r t- , : i ? - 1 - - - ) i - ;1 . i = 6 1 7 - - = a
;_1. i e-. : .E :7i L4 - / . . = ' i - a = -
: - 1 . = z : a a i .= : ; - . , = : a : ! =
3 : _ . . : i . Z = : , i a- ' : - = t = ' ; Z i =r . - . P - - . < . a a 1 ; . I
i=-=i2_+i=lH
= ? a : l i ,
i a = _ i * i : Ii r E j 1 - ; i r<5 9 ; 9 : ! = ;t : i 4 . = ; - l€ 4 i = e a = ie . ; \ 1 2 ! 1 1" - Y i , " 2 = ' :
i r n - : : 9 _4 . E i 3 ' t -= . 2 . > 4 ' - == a . . a z . , , t 9 -! 2 : . - E a =- a E a , . > 1 ? ': - . < a . \ - -i 2 = = . a i a: i i , E : 4 ; l +
. = a E 2 - . =
. + l 5 a g A
2 ; r = i ? 2 1- ^ ; . 2 4 = : 2a : : " ' c = t .
I i ' i d l , a t i
o . . i t - - : r l : t
{ > - ! I d ;a ! 4 . i ' E -E'r ! : i =, . "t + 6 ! = . 4i = , q Y i S r
r t C E € h o
: i 9
1 r:==i ::;r;qiE zl1ili; = 9
+ffi*,=Fjffi=*
,:-=1. =1i;:= = =,r:1>:=i:z.==,;ii111=11:+ri.l1"::
==,tlfut:;.i 1:;=;ji':
1tr!7r;*ti*=:ztz1l=:t+i
t =1|::::1=+i; 11 ;1:Zti2z;1 ;;,1121-.1=11:r=1=i:;1=i+i=11a|;1a112=ar=;;z*1111=1t=i121=rr1Z:1z11i1i2=1i1lj:r i i i "=^j-t 1'ri:rr,= 7 =_
:1;zi;:1Ei1izz=i'1=1rz=1== = = , = : z ' : , 1 :3 , . a 21 ,1_E
1-rEA,zliii:1,;Ar.i1 j11,;lzttz;1giffii!::
rug ' .:^,: :-i :.= -,' :'=1ff;=''1 =,
:::;i:i:; =1n\',r'�i"i :=?::: l:-Zi?:+il1t"= .-: i= i : i , i :1 = 1i : ;1 i 1:
=1=-=i1!1i=.i:=:2-!iii=;=,',;i?:=;!?;rt1::1=:;1ztt27 -'Z = : i =;=i : :i = i E ; : i I=z i1 :? : : , z ;= : ,1 ; -1= :=i+ii:ii;;;ii:iii+
t:
i .z
E i
=;;+=::t7:t.ziti1lzZZ1=?i"ri1=;=zlrilr'z==1=1=ri1r111r=;=
,+*zz{i{r+ffi!*:{;;{;ffi*=rrrz;;*Titirzrz{***a;a;€
, . s i a i i i 4 = , : = i + E ' " i it . . . a t = , a - : _ l ! . ; * g - -: € ! - : s S . + E + - ! : i : . . E !2 Z? -s lan='- :i r ?=', i + i i- i - : i - - = = ; : i : I ; r : i + 2irziii+ZZ+:ez++ilj;
)==11=!,?iri-i"Ei j1\iE"ii E'-6":;€ a;i"e;€E=! !it E . : : " : e : ; z . : i = j i _ I e =z; =i!!7;;;21r=;
:: : i = ; ; jt ==-r i$.-t i , ; I El i = v = 7 =,.( : f t ?" : ; q?: - r ;= : :== '- - . i - n " - = - F r ; 9 I : : . e . : a j
= i r< ?=a * ;17 j . i : - ' _ == .< t _ 2 - " ? 2 ) = = : = 1 L 2 = - c>= =2 i1 ! i i :1 -, t iii i, z"t:;i;iir;r:irc::;'{:* 1 ' ,o--:lfl,sH, '.
. . . l: i : ! . , - - , : . ! ; + j7 ! r ; ! ; 1 2 2 2 " : , ,: - 7 a u . . - : - - : - ' - ! - :- : - ;
- : : : - . \ : : i. ) . : - -| = iz ! !"t i -= :,-r'e ',' J r t : + . - : ^ . 4 i 1 :4 , 3 ! - t 4 " + : j . , - )
- - ; : - - : t : i . t = :: - = : l - . ! 7 - : , i * a- . . : = i " ' : - = e - =: i J : : : - i - 1 : . ) - :
. - : - - : : 4 , ' :- . ! 1 = : = = - i :: = = = Z r ' , : t t = , = :- - - = . - i t : e i = : i '
a : = a 2= z - : : a = ;= . : = ' - ; * ' ' j . +
l : - i ' = ' 1 i . - i i
- - , : , a - - : . = : -= r ' ' 2 , , ! " ' : - ! - :I ! r < . i : ! 9 a " - ' .
t ;1 t - ;42 iL i ^s . ! i= ; . 4 = ; i = i i ' d :
r\\
ffiffi.=#ffi*=ffi2,1:+*iszi*+ifi=1=*tti+-111;1i:'*;:;
a ,
a , !
a !
\ \rl
. ;:!
F ' J , t
5 n *^ : a
i i 4 = =
: ' . ;?
i v ,
t = 1 | J � 1 ;
E . Z @ i " a =
- : P . E . 9c = 2 ! + 4
! - ? t 1 > - i
t i . i i = - Z = =
i j : ! i a := . - 1 e = a ;=Z i i = .! . :
. ' . i 6 9 : t - :
t : . : x E 6 . t F: e E , ! ( E a 7,: i i iF e:=: '
i11;;1+l!:1:Z;ii;,!:11#izitii+4ii!=i1'iI i ;1'= z;-,"=; iiz= z=z; ii-'= = ; ;t;'=?1 ilii 2,, " = =''
t1z=lz'ailliiilll!1i'1t-1i1+t1i1zhz1+litqatEl1zi?;izti::11t{::i111!i111aEg!:1-' :t 1i1i 1:11?r==; 1=: 11. : I t ; : i; ; i. i ii,= t1','i+ i ffi+! I : : I i I i zlz+'=, zl,z a, z i
11 i::i 1 : l#+ *! :==i 1a;41!1i:;1;: =!;;=!,21++;1:zi:i=:rii+1:'zz1:1:='i iE:,"i 1€i a! rit?Z':=+z l ?;g:i*;===.:,
i: u:,==, i ; I=g ; * 1:t :1 zi 1u7;!|1111E1=iz:ii1 212+1zii:=;,: =:'z1i : it I i ; i : i : ii;:E= :: ==r!t=tur':i = : ; : < f i:' i i= Ei=+iiii?i:i i E;::+;5i;:*3til il;ai:=;;iei
@.,: i i + i ? = - o t i ' it l c = i: r 3. 7 i :- i i i 5 E : r 3 i i " = i::;=i=i-1=?2.=3!r:.Zjti77"-=',iiitzluraii*=ri2rTigilri1trjEi .; = v i a t = ^ 5 y l i l
=iziztiiE=i2 7 _ 8 " 7 i . z : Z i
, i:rai:ti-:28=,!-d = ' E + = E i ; c = : -I E=.-4 i -a zE'= t :1
:;i?i:!;{i?:
ffii;*-i*=!izt't'ffi''{E*T6*##ffi
FET*#11#3=E#*E
zz1111l;1f1:1?=tZ{+!z;1i'1t;i
?ii;;#+i*#Et't1t12111
6''=='1il':1;:i1Z;=;: : ; a 2 t ) : e z : < ; , 1 _i,-=-_'* zi i , i=r 7, i=": :1
211i17:1T1!ZTili1i1:zt',:i1,i'az=r?;i Er: iisElZ\:,Zi411lz1i1zttE?z:i*i: ;1i1i+-i1v'tn E " i ! + E i , e i E * a 5 : *' a E E ; 1 , _ s - a -
1z{3::i1-:i!1:rlzt1:1i1,:iwgFr*f#l#;zz
zl,1tlZ!=i :#71:=t=tt' ; f i i .
z: zz#z*i ;::z: :, r1Z :: :i :11; : i ; : ; :2 1 + = . _ . _ ; . = ! : ; = - , : = i = ? ; = . = - , : . : = : - - . = _ = : . =
1711i=,-r=:1:- ;?=:a=1=1= ; i; i z 1==i;-';-: ::==1;1'1,,2i"r-ti; i i==i;=11;,:;=:i::==:i1=: 1 =1i=_i11 i-= . i +: i= : - ! I :==:; 1 _--, i i ; '=: ,i r . -==:i=;1;=r|.; : ' - ,1air.:1:= . i i i ,1"=1=1': i ' ,z=;71
i==7 ; == ;11 ;1 11i.�=-' i =i1' =i ===1 - :=i =. ;=a=.:'i1==i:;+17+,1:r;1r'=;r-==i-:=1i1i: jii=;:o= ;-7 ;=, - i 2 2 i .: :: i ;=.'z i i.= : 1', 1 = i i=z= + = _ ; I i t= : :+ E? i = l !1 ' t - .= : =1-=-=1 . i= ' . 11 , : i := . ;111=iVi:zz;:i,+1:,= :i i : i ; ; ; I ; 1 ==',i;=-z^1i:.=
E : i li 2"2 i= e i:1 7 i' s ; : ! = r ; i i =,| o. ; 1: 5c; ?:€':i ; i+;i r:i!i:;,: ei?=i : E 121 -ti1
= i - : = - : : -
a 4 7 ' 4 - - i
: " = < a i ,
= 4 4 = a : . - = a; = . = < - = 2
7 - = i ' - : - -= ? " = ' ! . : a, = - i l 2 > - a -' \ = i " r . , i a :z
- q i ; = = = r :- , : : a ' = - - tA - ? ; . $ i : , 1 , :. l : a > ! 6 r o
< e t ; n " a =E . r t ; : i . i i :! HEr ' i . .E o-9
a \ {r cP \\cl
{{{Fffi=*,ffi*1fii+;gr;r*#g{#ffi{ffiT{*r*ffi'*1z114rz-HHEFJffiwsrM
ffi*FE'=ffi*F,,=
gfiltli;if*#'1=*t!{$r=r1f+'ri=t
: z . ] - . = -Z i e z i = = .- - - 4 " ; - + ' ! ,+ 1 = _ . = > :, r l a . : : | =! ? " t ! ' : ! = '
: > , . t r . x , 7 . . i Ii . = ^ . . " Y Pl i - : ; ! - r :
-i ; ; - - ! I . N ii = : f - - i i - - .l r - , r * . ! ;: ' - . - - i 3 Z ?
1 i ? s 2 . ! i- U c + o o , - ]
i - ' r ' = t . r ;) a > . : l - . e 4: i i - ^ 7 t 9 i , { ; .. ' " 3 2 : : ; i
9. - , 'a i j r . ii - t a e i = i 3o ; 3 z i a . E :E i E E i * . 4q i . ! - : t o r 5
: - : 1 - X - - : '
= a = - + > , : -= Z < F t ' . a :
= i = e 7 . : _ ai i . ' . = r 6 , . : '- : r - a z i = + =n . = = = - - =1 ' , : a ! : - : . ! ,
: t ' r - = i i = rt = 7 7 : z = ! -! " ) 1 . ! = 1 .. ? t ; . - i = 1i ? i ! i ; : i: - : r ' : -
1 : I
: = _ . r a ' . ? . ' ' a ' := - 1 a : . : ! t = !
, i - t i a a = il t ? ! P 4 = i ;
: ; l ! : 1 ! . =
: i i : , i i - i ez i , i 1 i ! = ?: > : ' J : 1 ' ! - a
i i : a : i aiE 2n ln* . -3 !t ! { ( E r - 6 ,e o > i d 6 ! ^ - x a
! .E sE-e * i5€
' - i l L = - : - = i
; . = . - t ' = . . :
a a ) . : ' - !: : 4 E - . t : . == = i : ' j: ' j E i ' a ^ = =
a : - = r ' , a a
2. t - 4 , Ya. i
. . = = i J l
5 =-A+'/ :
= 1 z : ' r = 'F r u T : :1 - 7 1 E - =
- - P o A : 1
< i : t - a ;
i E ; ! i t
E L E i a - i
= i = = : :
= l * F . l =a r . , i = =
: s ; E':. I' - t " I a =: ! : ! - ,
= . 1 . Z t 4
* . ! n o 5 E
4 . a 7 i , . - a =
E : E a . t :q i a i 4 / :
4 : . \ 6 i= 5 i , ? - ' i
l - . 3 t ' ; t .
€ i ; * E ij E E ! " i
th\c'l
*
= E * i
: < z :: - . . .
., ir- c r.?
.f1[[: :
Z|zaze:i;ta#u*!?xi'#tiiliztllt\E1iz=i:1i:;;zE:i;:;i;!1::11i:1:11t;::!=1tif il=151*:iit+Zul;;=,;;=1i1i,It:iz;1':: i *: : li= ; 1ii?z ti' 1' =t:::12t1 +;1 :? r=1,: 1 ;1r -,1 1:1r1iz,ri ir r:r1 :e+1j ;rZ;:i l i :, : i l ;:ii giiE eiiEti;i sEi;fi ;; iiiEii Eil' iEi?i
* "
*it+#* 1*T;I+*Z#.=1*:
z=;ii#*4zz={i"=FfuA,1"'=1,*
:;e (R
r ; !
n r . i E
t a " j
;11:j2zt:::zzZZ;tiiz?tzi=;zz;1!izl+ttz:,t11{{;!;i::i;ii:ii .1tri11i?1111!:!:=1zziI i ; ; 1 s : i : !=zi,zi,;1j rt;g;iiiia*i;ii:l:i
.=.'fi-*E-.rr=*==::;sffi*;iriF??i€i;t ?+1t==1v,i-i r, 2=a E--, E \ i i +- t- z=Ei;E;?",iE=1111;7 2E; f i i i= i i+= i==
i1,lnEEnilEz1==1iE i Z i ! i :, ;=",=r
==,'rj 4 =',zEil'�ti=1i1i:i:li'*ti=tl';1tl#'^Zli'zlz; ;*E €E*E EilqEg
=+;1t21#ig1*t*t1-tZ1*1++|i***zt:
ffi-EiFgg#ga
lzir;1ra+t*FffirsIEEEI:;*?l',ffi1.s . : , ; i - L E :
Y 6 u ' ) r n - '
a " 1 1 ; E :r ? , i i H ' l4 - . = : i , )
^ . i : = ' J
- ! , 2 = . r , * ' :
i = . = = . = .
E = ' 4 a = '
! - : ; i : + ":. = ;
'l 'l! 5
2 7 = a Z . za : : i Z - o i Da P . ! F i. i " f g b i ,
'p
#e-Ei;z:-1'#:***?!=:#-
aii+*ii1=*:1ffiH*:
:
ffig, '
111it1=iii##l==,:81:*i111221:::
ffi=ffi=
111121tt144:1!?==i1T:412221+11l};11fi*z*z*'1{*z1T*#**#11
tzllzi*4fiiillil11i11aEi#1t:;ui; i #* I = * i : i ; }i tii':l=i iz=txlili
: ; i : ^ i " ; :; a Z - 9 . . - ' >c 2 a i L 9 iP E a r z : Z, * - 9, : . r ' ig 5 i : F 5 iv?1. s ?E IL E . : . - i j a d
2 9 " - 2 7 v . ii i ! i ! ! = =
= Z r_! ?.-7^= 1 = . L ? a t ^ . ^! : , 8 : = ' : : i +3 P 1 e N : . .z Z 1 L V 1 - :a + - r 3 n ' -
6 . E . - - a . r
7 i t ' * ' : zz E i i ' n : 7u:= a CL i = I t
i d E z : " i l: i e i y c lr ' ' 9 ! q d c' * n i i ; * : i f i6E=3.r . I ! i
i. c-, \d\,:I - j r'i-{':1-l r
E;:? iE r 1tftE ; : . 9 - ? E " J i := - i ^ a - l 9 - : > l
s\2 i t= ; iE j: : € - . = i 5 ? . j li ! rE! t ' ! u*i 1 ; i : ; - ! E . l
i , ! E B? i t ;€" '; ; i i i E ? i 1 : _ ': a - J - h i i - ! i
; ^ Z i € = i i b i ,1 = , 7 - a n r . < =a - - - - a , a : - - .
! i = i = , 4 r F Z 'Z - ! : * n i : , 9 ;i , i 1E ' q : .2Vzir-i:iaiiz="ii1rg=iz"i 't ta-'ri::ii, i . - : i i E ; ii 3 i { - i r r ^ I ;HgE;E?ii I
Y-n'SE' ,'
$#;i;*;iiiiifi?::;iiItei;;:zi;v121111+1is:=rir:1:.'r,=itl:Z;:=ZliliEi
iti;;;;;;21t11212+ZlZZt1=uir=i=zza=!:ii.=ii+;:=tz:E:;i3;;;i?i?iiisi;:iE;
t a i : i ; - i . si i : , i , : z i lT " ; . i i = = E = =7 l i i " i 7==4i i i : ; = ; :
i 9 = i = * E i ;EEEEi ' r=iH l j s i ! r , a: j I s i c i a l :L i a 7 7 x a 4
Ee'aiEEEEa - . . - t ' t r . = /
= P - ^ l . - " : =
i ; : E : E = ;i .2V * i+ : - !EE3=a"iivli 5 l : i ; i :t = ' ) 9 Z ) =6 X 4 a : t u A . ' a
! 4 i Y ; 3 1 : ri 3 ; a i 4 ! t =E r ! E a y E t r I-E UE-q i€ : ! :
F.v
, u 9
. r ; r J
ffi{+Yr12r'*Z?{:Xti'a*!#rffi'=' ; :, i
' =1i=ri ii;i2rilir: :ii+,i t::?,i
=+l='ilr;zrai*tl+E1li1:=i1zEz1Z;ill1tzzzli:i:i:iil;*:*l,1ii:
: i+ i,;:+.-72== ?ilr2?=, .=:=;.t l'=== iz'.1 t',?o-.
? :!,Zi- i r l . = . 2 : - r = ' 1 t t . 4 i == - - - ' . t ? - - y : 1 i , - . = = - = ; j ; - : ,-3 . .+ t
241 ; ) i i Z ' .= 1=^=a-i ? i ; z z= = -27 ; 7 =E= r t ^ i - '; t i i g s i a - E ; i : * ! i ! + : ,? a l i : : e i t : i s i + = , i 1 ='iz+ir?,7&\E2 l1lzii:' r i 7 * ) \ : E " . E i
- = = ' . ' = _ i ;',ii'^i=22 i:; - E=- 1i:; :: e :?: : i ; ; iVi =":yE i=iiEi ! : t r ;EEi i :z i ' i .17?;E
+1z1z1zT+1E*i ;lii::;;;i;:i;;ti1: t#iz::-:i i Eg":i!-r5 *€ot':+.:;:,
r$fo'E $ 8 , ' ' ,, . : 'S9 .
i a;; i i I ' ff i*, 't
: . : . : = = ) a , a - " ; " =; : : : := i e i ' "= :; ' - ? : = ! : = ! i ' ' z =: = i 1 z = =
= . = " 1 t ' =
= i : t = E ; ; t = E = . i . 6: : l : t l t g : i t = ;: i j=! i : ; Eti-;=:n = = 2 i : . a a = ' : 1 ig . = ; i q i - r : = ' i = i :; . : J i : s . r = i = = = 7 i . ::1 i ; ,=: i l i 3 i i:: ii:i t 'tl+=iat1 i{ i 1 : i ; a i : = i r . r i :
= l=- ; + ;+ , 1 := ;= = : { . r I=,, =,::i |: iz ?=:;=:,i - . ; ; l l : i ; : i i ; s ; ii ; i ; s - i sE i - f l 9 * i v - . ;9 i i s - 6 : - : ; " . l E i
-
o
it;*;fi;tiii ii;tttgi'ffi*?*iE; iimii+alxiEi?:i3iiilr ig El??Eili;tiEtii*Fiiiifi ?eiiii$$s iti;tilt+ii: i FliaiE€i Ee;
E + s 4 4 ' - a Y i ! i d 2
Va7-iE '2i11& zii
;igf,r €AatEeit-i l !a; : , E.ae9F,E"' ,7isiiEiE r+€aHff*if * , E i E : J . e E 3 E f , B < f
EE{*"*;:{ :?:g}.ag"! E.a;; i:st E ltEia;e Ei: l ;E5;; i i r? 9 * E - 6 j i i i : = : 1 < t : 5i : 1 i : * ; " ? !E i : r : iE E : [ : : ; z s E € i ; i !i ;;::e ;!i;EEl*;i ; : E : i n ; ; ? : * $ : ;: a E ! : i z : ; : k E g e :? € Y l € 6 ' s < : z ; t ! r - :
ffi,,#Eg* ,-gtzz11+1ii!*:i;;1112t11;;11=z?-{;11211+*!+T
,ffiT#E#
- . a . . . . " t l : N -
i a t ' " i : 2 " , t2 4 a t-
-.! 7.i -' , e l : . | a E E ! .
= - = a = 2 : i q 5? ; 5 N 1 H ; : ,
? - l E 3 - r ; 9 ^ EE i i g ! : = a +A = ^ i \ > . i 1 i , b L -E i - E a [ ; , ] E i 4 ,1 d S 6 - - . L ! 9 6 d. ' ' r : = - t r t g? 5 + + ! 4 i : ar : ! ! ? ! " ! i is . F , l i ; l = E l2 . a = E 1 i L : i . == i G 4 = . , = i 3 ' ni E_-- , e,?r i e E i+ E 1 z t . E ; S : iE " 7 ' 1 + a i ; ! ^
, . a e ^ i = l = : )
4 i 21== z i "z
+ i ; ' r a = i i :i - t : " i+ 7i !E.:; 9 !1 d, : '-'i a^ t.: r - t j ; " o ? : 'a i . r . = i . l ,
; , ! i :T3+'$!
Q.; 9 ,
; " g + B gg. ' 8 9 E E " e E $ ?€ l 5 : " E g T f : FE E a g { $ I? t3E a € i r ss ; 3 ii .e ige t ;Ei Egts i +9 i E" ;+ t * '
E#Eiffig'ffiEiE'g33: e j E e ' : 9 e R R
'9
E * 7 E :",= ? E gE 1E3 i i E : E i i7 . i E ? EE ?E tE 5 5 d * F ? i E '
e i i t q ?t esl33t : ^ i : $ ; - r R}? r?3 ? E g e s - * 5 6 H . $ EE i a q ' i i H s s E : E iE i B i F , E ? i ; E ! ! t" ? ? . Z ? H S E 3 E : : E €
iE€isEsEgE$aEEE
--l .Y : L .-1,o : ! X . i o. * > : ^€ : * ! fT J ? B ii 9 ; E - !+ g 9 T Ea ; , 6 : J l :
tTEtz4 +, -'"�1u - q i * ;9 = q l i : t
f l a : e Eci E 9-6T ? x r i{ j i * : i: -EE E E XEE8E; IE E ,: ,H€:EE ; E g : Ei : . 3 . , s !E E . ; i E
i i iEt*E Eg fd 'E
g a
t ; ) E :< d 6 i
d F
X .
F ?E < 6 A l
: > o g IF . . ! > ; i .3 E = 1 a: nit o: .-q . l i r i :e F i , 0 { *a = > ! 4 a ' 1, 5 : , E a E - l :! F .<,c .? E' v n F t s + t se >, ,rt,!t ! -".
; { ' a ? i ;I ; E ; E # f lr * x g 3 E
)1'F ,rtt - <1 _ q
. A [ , : 6 i; 7 g i l g :J > . : 1 ' l ;
R i H H ^ ^ 4 €; " . g E 3 f r e : :: € 5 ; ? F ? ; €;e? ? €? iEeBi F ? , ! * a ; q ; *t ? 5 a E A E s € E Ti tAEtEuS! l i i ' l f: b 9 i r z e E E ' P * t . E E
,EEizaVE ?"-i ! Bi X E E E S 2 A E E # 5 s E; s g ? 5 $ * i s 9 5