kategismus of logika of tinken Ûnderwiis fêststeld nei-frysk-gustav theodor fechner

7/25/2019 Kategismus of Logika of Tinken nderwiis Fststeld Nei-frysk-Gustav Theodor Fechner

1/56

Kategismus

of

Logika of tinken nderwiis

fststeld neiHimsels en nderwiis

mei yllustrative foarbylden

fan

MG Th. Fechner

Leipzig

yn Baumgartner fan Boekwinkel

1!"

ynh#ld

yntroduks$e

Earste HaadstikFan de divyzje fan Logic

%ure logyske &lementarlehre

Haadstik TwaFan de logika fan dingen en de funksjes

H!"T#K ### Fan de top wetten fan tinken

Haadstik Fjouwerfan de $egripen yn it algemien

Haadstik Fiiffan de kwantiteit fan termenHaadstik "eisfan de kwaliteit fan %e $etingsten

Haadstik "&nfan de relaasje en modality fan termen

H!"T#K '###Fan de oardielen yn it algemien

Haadstik (joggenfan de kategoaryske oardielen

Haadstik Tsienfan %e sameness) *nderwerping) tsjinstelling en omkearing fankategoaryske oardielen

H!"T#K +#Fan de ,ypotetysk en disjunctive oardielenH!"T#K +##Fan de ferskillen fan oardielen en sentences oangeande syn

$etsjutting
http://denk01.htm/http://denk02.htm/http://denk03.htm/http://denk04.htm/http://denk05.htm/http://denk06.htm/http://denk07.htm/http://denk08.htm/http://denk09.htm/http://denk10.htm/http://denk11.htm/http://denk12.htm/http://denk02.htm/http://denk03.htm/http://denk04.htm/http://denk05.htm/http://denk06.htm/http://denk07.htm/http://denk08.htm/http://denk09.htm/http://denk10.htm/http://denk11.htm/http://denk12.htm/http://denk01.htm/


2/56

H!"T#K +###Fan de circuits yn it algemien en kategoaryske ins$esondre

Haadstik FjirtjinFan de ,ypotetysk en disjunctive konkl-zjes

H!"T#K +'Fan de .fkoarte circuits

H!"T#K +'#Fan de $yld,oude circuits

H!"T#K +'##Fan de gearstalde circuits

Haadstik c,ttjinmiscarriages en fersinnen

%ure logyske metodyk

H!"T#K +#+/f 0ittenskip) "ystem en 1etoade

H!"T#K ++/f de deklaraasjes

H!"T#K ++#/f de .fdielingen

H!"T#K ++##/f it $ewiis

a''lied &lementarlehre

H!"T#K ++###Fan de logyske syktes 2logyske patology3

H!"T#K ++#'Fan de logyske remedies 2Logical de genskunde3

++' ,aadstikfan %e ferwerving fan kennis en yn it $ys*nder de *nderfining

H!"T#K lit ,im maklik $igripeFuortsette

H!"T#K ++'##Fan de gedac,te

++'### ,aadstikfan de kommunikaasje fan kennis

yntroduks$e

Hoewol%t de minsklike geast is in ienf&ldige entiteit oan dr%t men kin *nderskiednoc, tiid of romte dielen) dus jo nimme it neffens de ferskillende typen fanaktiviteiten dy%t er -tdrukking) mear rykdom oan ,im) dr%t de $asis fan dizzeaktiviteiten sille soc,t wurde4 5n it earste plak) in *nderskied dat ideational of

kognitive fakulteit en de fakulteit fan langst) elk is skieden wer yn de ,aad6 ,im4 !etop kennen oan$elanget de reden 2 ratio3 en de geast 2yntellekt3 mei de lste dy%t)ynsjoc, *nder ,arsels) ,oewol%t ien faak neamt de ,iele $oppeste fer$ylding geast offerst&n yn in oare $etsjutting7 de legere fakulteit fan kennis is de 2teoretyske3 !esinlikens 2sensualitas3) en $efettet de eksterne sintugen en de ynterne sin) dat lstekin $eirec,nen fer$ylding4 6 1ei it *ndersyk en presintaasje fan de oarspronklikewetten fan fer$ylding of kennis fermogen) telt teoretyske filosofy) mei deoarspronklike wet fakulteit fan langstme praktysk4

!e sinlikens yn it algemien is in oanwinst foar o$servaasjes 2perceptiones3) dat

wurdt ferstien alle $egrippen dy%t in j*n foarwerp 2o$ject objectum3 troc, synoanwzigens $ringt direkt yn -s4 !us ik nim in $eam wier as sokke ec,t stiet foar my)
http://denk13.htm/http://denk14.htm/http://denk15.htm/http://denk16.htm/http://denk17.htm/http://denk18.htm/http://denk19.htm/http://denk20.htm/http://denk21.htm/http://denk22.htm/http://denk23.htm/http://denk24.htm/http://denk25.htm/http://denk26.htm/http://denk27.htm/http://denk28.htm/http://denk13.htm/http://denk14.htm/http://denk15.htm/http://denk16.htm/http://denk17.htm/http://denk18.htm/http://denk19.htm/http://denk20.htm/http://denk21.htm/http://denk22.htm/http://denk23.htm/http://denk24.htm/http://denk25.htm/http://denk26.htm/http://denk27.htm/http://denk28.htm/


3/56

en wurde sjoen of field troc, my) ik sjoc, in $eat doe%t ik ec,t lije itselde) in toan) aser ec,t ,earde is nommen -t myn ear7 doe%t ik leverje in $eam) in klap of l*d allinneyn it algemien moatte tinke my s*nder interacted troc, ,ar oanwzic,,eid op my) itsoe net ferwac,te te fieren4 "*nt de items dy%t wy moatte waarnimme alle ec,t moatteoanwzic, wze) sa kinne wy $egripe maklik dat altyd allinnic, $epaalde spesifike

o$jekten wurde kinne sjoen) oars net mear fan ,arren mienskiplik te wurde sammeleof fer$*n der $y wei7 en drfan men ,at in karakteristyk skaaimerk fan deo$servaasjes of idee8n fan fiellen fan %e $egripen en idee8n 2$egripen fan it ferst&n enreden34 9uon foar$ylden sil yllustrearje dat4

s ik sjoc, in $ys*nder $oek) sa ,earde it idee) dat is dr$y opwekke yn my itfiellen oan) it is in waarnimming) omdat it produsearre troc, de oanwzigens fan it

$oek sels yn my) en it is ien spesifyk $oek) wat #k yntinke4 s ik ,ie mar no sjoenferskate $oeken) myn eigenskippen) dy%t allegearre akkoard dat a$gemerkt) en danfer$*n yn myn geast) dus ik soe krije troc, kom$inearjen tinken dit) alle gese,nen fan

myn $oeken kollektyf kin oannimme skaaimerken) gjin $eli$$ing fan in $oek wantnet in $ys*nder $oek fongen de fer$ylding it yn my) mar oan it $egryp fan in $oek)dat kin plakfine yn myn siel ,ielendal *n.f,inklik fan in inkele spesifike $oek) dr%t

jo al it erkent) want sels it $egryp fan in $oek ea op moatte passe alle $oeken) sadatder net allinne foarstelle ien ec,te4 Ek doe%t ik ,ear in $eskate toan) dus dit *ntstiet in

$eli$$ing fan it yn my7 as ik mar opmurken ferskate toanen en taken fan dizzeo$servaasjes dy skaaimerken $yinoar) krije se allegearre doc,s) dus ik gean ek troc,kom$inearjen deselde gjin $eli$$ing fan in $eskate toan) mar in idee fan de toan opalles) ik kin meitsje my s*nder in l*d troc, syn tige oanwzic,,eid) myn fer$ylding

duorret te folt.gjen4 !e o$servaasjes $inne of idee8n 2 intuitiones3 of gefoelens 2senationes3) .f,inklikfan it idee dat wekje in foarwerp direkt troc, syn oanwzic,,eid) mear op %e perceiversels 2it *nderwerp fan waarnimming3 of oan de waarnommen ding 2it o$jekt fanwaarnimming3 is $asearre4 !rom sis ik: ik sjoc, foar in ,*s) in $eam) in l*d op2want yn filosofy it wurd yntuysje net inkeld fan o$servaasjes dy%t wy middels krije itgefoel fan eagen) $r*kt3) oan %e oare kant) ik fiel in klap) ik fiel wolwzen) ensf, 4 yndat gefal) sa as yn dit) krij ik idee8n troc, direkte oanwzigens fan de o$jekten sels)dat wol sizze waarnimme) mar dr komt it aard of status fan it p&n) it ,*s) $eam of

klinke mear yn myn $ewustwzen) ik ferwize myn idee allinnic, op dat) tink oan dyfoarwerpen) mar net oan my) wylst yn %e lste gefal) doe%t de sensaasje komt myneigen) de perceiver) steat) mear yn it $ewustwzen) ik ferwize it idee mear fan mysels)om mysels om te *nderwerp fan myn presintaasje) mar net de dingen dy%t seferoarsake4

!e sinlikens of kennen $esk.get *nder de eksterne sintugen en de ynterne sin4 !eeksterne sinnen $inne de $ern troc, dr%t wy sjogge nei de steat fan de fysike wr&ld enfiele) en ,ja $inne sels $*n oan lic,aamlike organen7 ,jir $inne de r*ge wei neamdfiif sinnen en de fysike mienskiplike sin7 mar de ynterne sin is de fststelling) dr%t

wy) wat giet op yn -s eigen siel) waarnimme4 "a is der in $eli$$ing fan myn $innenstesin) doe%t ik fernimme yn mysels) dat ik $in $liid) of tryste) of reflecting4 !efer$ylding kin ferwac,te wurde mei de ynderlike sinnen) troc, dr%t wy $egripen dy%t


4/56

fuortkomme -t .fwzic, of net op alle eins $esteande foarwerpen yn -s ,olle $aarnelitte waarnimme4

s wy allinne ,ie de mooglik,eid om o$servaasjes) dus wy soene wze kinne eltsealgemiene $etingsten dy%t krije mear o$jekten tegearre krigen) $ygelyks) it $egripenfan deugd) skientme en sa soe wze kinne om net *ntstean yn -s) want se $inne nea

allinne) apart noc, sjoc, noc, kin waarnimme7 ja wy soe net iens $y steat wze om tekrijen -t ferstannige o$jekten in term4 0ant as ik ,ie z4 B4 seac, $y in ,*s) ik soe netiens witte) wat it eins ,earde ta in ,*s) wat ik sa opnaam $inne yn it konsept fan it ,*sen wat ik soe omit it4 s ik in giele ,*s sjen as mei in plat dak) de waarnimming soe

jaan my fierder leare neat) mar dat sa%n ,*s ec,t foar my stean) en de giele kleur) ende plaat dak soe krekt as essinsjeel om plakfine op myn yntuysje) as de muorren en itdak op alles) dat ik konstatearje op itselde4 "oe yntuysje en $egryp it itselde) dus iksoe te nimmen op in ,*s) de yndikator yn it $egryp dat in ,*s wze giel en moat in*ndjip dak) dat is net nedic, noc,) om%t it ek ,er$erget oare kleuren en mei akute

dakken $inne4 1ei eltse nije /utlook "a myn konsept soe feroarje) ik soe ,awwenommen fan in ,*s) en ik soe ein om,eec, net witten wat ik soe my yntinke kinne*nder sa%n algemien4 (o de siel los fan de fakulteit fan yntuysje en gefoelens dy%tgeane allinnic, nei yndividuele foarwerpen) en de mooglik,eid te sammeljen op deskaaimerken fan %e yndividuele o$servaasjes) dr%t se gearfalle mei inoar7 dit) ferskateo$servaasjes te fer$inen kollektyf kin oannimme skaaimerken en gearfetsje ynien4 "a%n uny fan funksjes dy%t mear mienskiplike o$servaasjes) wurdt neamd krektin konsept 2 notio, conceptus3 en de mooglik,eid om te foarmjen $egripen)geast4 Bygelyks) as ik ,aw mear $iologyske wzens) oft sjoen troc, de eksterne sin of

troc, de fer$ylding foarsteld) sa myn geast sil ferlykje) en stelde fst dat guon fan dyorganyske wzens krije mear funksjes yn mienskiplike) sa4 s root) stam) t*ken)$lden) $lommen) ,out) tsjinstelling) oare eigenskippen kin oars foar ,arren4 !emienskiplike skaaimerken no sil sammelje de geast) ferienigje) en it foarmje it $egrypfan %e $eam dy%t net mienskiplike skaaimerken ,&n) neilitte fan it $egryp fan% e $eam)dy%t de waarnimming sels kin net gean fierder as dat moatte nimme elk item as it is,ar kadootsjes4 !e sin doc,t as in $eam mei spitse $lden en wite $lommen7 de geastmar de ;ackigsein de $lden en de wite kleur fan de $lommen is net yn kontakt mei itkonsept fan %e $eam) dy%t er foarmet) oars in $eam dy%t gjin spitse $lden en wite

$lommen ,awwe) en fan dy $inne der noc, gjin $eam soe wze as er oarsoerienkommen yn alle oare eigenskippen fan %e al foarme konsepten fan% e $eam46 !yaktiviteit fan de geast yn deugd fan dr%t er komponearre *ndersoc,t mienskiplikeskaaimerken en kom$inearret) om te foarmjen $egripen) neamd de discursiveaktiviteit fan %e geast) om%t er drtroc, rint troc, de funksjes fan de o$jekten) lykas it2 discurrit3 te lzen -t it $ypassende4 !ryn wurdt toc,t oan -tinoar4

!it tinken of foarming fan termen men kin no wer *nderskiede ferskillende diedenof ,annelings fan geast4 (ammentlik) as in mearf&ldic,,eid fan percep6regels wurde

j*n) dr%t de geast moat foarmje in konsept) ,y kin) nei it $oppesteande) net nedic,

alle funksjes dy%t opnommen $inne yn %e yndividuele o$servaasjes) as se $inne netgewoan om ,arren it foar$yld fan de term te foarmjen it ,*s) net de giele kleur oanfoarmje it $egryp fan %e minske) net syn !ress #en) al dizze funksjes yn ferskate oare


5/56

o$servaasjes) dy%t it $egryp levere troc, de sinlikens outfitted4 "a) troc, it $egryp fandizze funksjes) dat is net signifikant fer$&n $roc,t mei de termen) ,y wol te meitsjen)sa%t it liket fuort) sizze se) ,y a$stracts -t deselde7 oan %e oare kant wol de $egripenfan de funksjes dy%t $inne essinsjeel foar de foarming fan syn termyn) en troc,

$enammen keart syn oandac,t oan dit) ,ja sizze) ,y reflecting op ,arren4 Bygelyks) as

de geast ,at de opfettings fan swart en wyt) oanklaeid en neakene minsken foar ,im)en sil meitsje op dit de term minske op alles) dus it is fan %e swarte en wite kleur fandizze minsken) sa a$stracting folslein as -t ,ar klean of un$ekleidetsein omdat dizzeeigenskippen meie wurde opnommen yn it konsept fan de minsken mei net) want oarsse soe wze mienskiplik foar alle minsken7 oan %e oare kant is er op de skaaimerkendy%t it swart en wyt) oanklaeid en neakene minsken yn mienskiplike) reflecting)

$ygelyks op% e ,olle) ,annen en fuotten) geast) ensf,

genkom$inaasje fermogen ek yn it $egryp4 6 Fierders) is it te opmurken wurde goed datde geast is net allinne $y steat fan de foarming fan o$servaasjes troc, samling fan,arren mienskiplike skaaimerken $etingsten) mar dat er sels kin meitsje oare items ek-t $egripen wer) troc, reflecting op ,arren mienskiplike skaaimerken4 Bygelyks) fanrjoc,tfeardigens) goedens) myldens) en de oare goede eigenskippen fan de minsken)dy%t djip termen) ,y kin) troc, wat ,eart $y ,arren tegearre) gearfetsjend ofkom$inearre) foarmje it $egryp fan %e deugd4 #n oar foar$yld: s immen sjoc,t $y inoantal yndividuele ynsekten) it kin rop deselde 1ienskip funksjes) en dat foarme it

$egryp insect op alle7Fierder) as er sjoc,t ferskate f*gels) dat kin om it konsept fan def*gel op al fan dy ek7 likegoed as de $etingsten fisken) "?ugtier ensf,47 mar no kin erwer sjen $y al de ferskillende termen) insect) f*gel) fisk) ensf, mei syn forst&n) entroc, $ringen $yinoar de *ndersoc,t ,arren mienskiplike kenmerken) it foarmje it

$egryp dier7 er no ,at earder foarme de term plant) it kin werom tegearre fststelle demienskiplike skaaimerken fan %e $egripen fan $isten en planten) en -t it $egryp fan inorganisme oanmerke foarm etc 44) sadat men drom sjoc,t ,oe%t de geast altyd ,egeryn syn termen kinne oprinne oant it lst komt op tige algemien) dy%t $inne

mienskiplik foar alle o$jekten) lykas it konsept fan wzen4 6 !e geast moat wurde$ystien yn al syn aktiviteiten troc, it oardiel4 1en kin allinne mar yntinke


6/56

nammentlik o$jekten foar ,imsels) mar ek yn relaasje ta oare idee8n4 Bygelyks) in,*s) ik kin net tinke foar ,arsels allinnic, par7 mar ik kin my yntinke $asearre op %egiele kleur7 yn it earste gefal ,aw ik allinne of de suvere konsept of de suvere noasfan %e ,*s) mar) sa%t ik sette de relaasje tusken de giele kleur en it ,*s yn% e oare gefal)ik sis: #k rjuc,tsje sa as it ,*s is giel of it ,*s is net giel of al de ,uzen $inne giel)

ensf, $inne sentences4 #t is maklik sjoen dat de $epaling en kom$inaasje is ec,t krektin oardiel) en jo kinne drom oardiel en sels ferwac,tsje ta ynsjoc,) dat -t dyaktiviteiten4 6 "earc, is no de $asis fan in oardiel yn in oar) sa rint de iene -t %e oare-t) dus dat wurdt neamd slute4 Bygelyks) as ik sizze dat alle $iologyske wzens $inneli$$en) de ,*n is in organyske entiteit) sa de ,*n is li$$en7 #k ,aw sletten7 want ik,aw de sin: !e ,*n is li$$et) it oardiel: lle organyske wzens $inne li$$en).flaat4 !e .fsluting is it nuveraardige aktiviteit fan it ferst&n) en as noc, *nwisoardiel as ,ar wier,eid is te wurde .flaat of inferred -t in oare) as lste kinne allinnekonkludearre wurde -t sa%n wat is algemien en essinsjeel yn ,imsels 6 oars soe ,awwe

,ar wier,eid sil net sl-t ,im wer 6 men skriuwt ek de reden it $ewustwzen fan ita$solute en it algemien en syn relaasje mei de $esi$$e en spesifyk foar) ek neamdgoed sokke $etingstleazens algemiene term in idee) dat is de ,eec,ste) oant dr%t deminsklike geast kinne raise4 !y su$,eadings $inne de idee8n 9od) frij,eid4

5n %e aksjes fan% e geast) de mac,t fan it oardiel en ferst&n) dat yn foarmjen$egripen) oardielen en inferences wurdt toc,t) drom allinnic, ,eart ta de top fan defer$ylding) want de sinlikens jout middels fan ,arren o$servaasjes mar it materiaalfoar tinken4 (o kinne jo sjen op it tinken yn twa manieren7 sels allinnic, troc,4 deidee8n dy%t ferskine yn tinken) $esk.ge yn ,arren relaasje ta inoar) s*nder ferwizing

nei de o$jekten sels yn oanmerking) dat wurdt presintearre troc, Bygelyks) as ik sisdat de minske is rasjonele) of: #t $ist is net ridlik) dus ik kin ,jir$y waive defoarwerpen dy%t presintearre troc, de termen minske) $ist en yntelliginsje) ,iele) en

$etelje omtinken allinne nei oft in term is ec,t $asearre op de oare) as yn %e earstegefal) of as er wurdt presintearre as net yn fer$&n mei ,oe%t it twadde gefal) of oft interm wurdt oer it algemien yn fer$&n mei in oar 2$ygelyks) alle minsken $innestjerlik3 of yn it algemien 2$ygelyks guon minsken $inne stjerlik3) ensf,) sa dat itdrom makket gjin ferskil ,jir) fan ,okker items ik prate) omdat ik leaver allinnic, defoarm fan %e sin) as is it affirmative) negatyf) algemien of $ys*nder) ensf, ynoanmerking4 5n dit oan$elanget) drom) de tariven $inne: 9od is de lmac,tige) it

$ist is vraatzuc,tige) de $eam is grien) ,ar al it itselde) omdat ,jir de idee8n mac,tige)vraatzuc,tige) alle grien yn deselde soarten oan %e idee8n 9od) dier) $eam related),oewol%t $ist) $eam) ensf, $inne ,iel oars -t inoar4 /erwagende tinken allinne fandizze side) it ,jit in formele of analytysk tinken) ek nei alle gedac,ten tinken $y-tstek7 Hjir men net soarc, oer de foarwerpen dy%t toc,t) mar allinnic, nei de wizedr%t de idee8n $inne fer$*n4 1ar as wy nimme it deselde tiid as it tinken op %e*nderwerpen fan tsjinprestaasje) dy%t toc,t en $esk.ge as de relaasje fan idee8n net*nder ,arsels 2sa as yn analytysk tinken3) mar nei ,arren o$jekten) it ,jit in materialesof syntetyske tinken) of sels werkenne) doe%t analytyske tinken) tinken neamd

par4 !rfandinne de formele wier,eid is te *nderskieden fan it tinken fan deyn,&ldlike wier,eid4 #n sin kin wze formeel ,iel rjoc,t en wier as ,y is net tsjin de


7/56

wetten fan formele tinken) mar stuff mis4 !oe%t ik sizze) $ygelyks: lle $lommen$inne wyt) dus dizze sin is formeel korrekt om%t sa%n algemiene relaasje fan nettsjinstridige idee8n oer ,oe%t dat kin ec,t dien wurde neffens de wetten fan formeletinken fan wyt nei $lom) en it is ,jir allegear deselde oft de idee8n $lom of $eam ofwyt of swart gefal lizze $y de stifting) foarsjoen allinne dat de idee8n sels $inne

fer$*n mei elkoar yn in rjoc,ts wize) en drom it oardiel ,at in rjoc,tfoarm4 1ateriaal is mar of *nder de wetten fan kennen fan de sin: lle $lommen$inne wyt) ferkeard) want as ik ec,t leaver de tink$yldige foarwerpen sels) $lom enwite kleur yn oanmerking) ik fyn dat net alle $lommen $inne wyt4 1ar de stelling:nimal is net dier) soe wze formeel mis) want ,y soe $liuwe like ferkeard as ik eknimme $ist sette in foarwerp) dat ik mar ea woe7 sa) dat drom syn falskens kin ,jirnet wze sels troc, it aard fan %e foarwerp) mar yn it ferkeard type fer$ining fan deidee8n sels) en drom moat wze yn% e foarm fan in oardiel4 6 Los fan dy twa soarten)te $esk.gje idee8n of inkeld yn relaasje ta inoar of) fierder) yn relaasje ta ,ar

o$jekten) kinne jo ek $esjoen yn ,oefier%t de idee8n fan $epaalde foarwerpen ingefoel fan wille of *nnoc,t arouse yn -s) ,oe%t $ygelyks de oanmerking fan inprac,tic, gesic,t wille) of in *nsjogge karikatuer wearze sc,udden yn -s7 nammentlikneamd *ntfanklik,eid foar sa%n soarte fan noc,t en pine) wat idee8n e@cite yn -ssmaakt4

(ei dy trije wizen fan it sykjen om -s idee8n) $rekt de teoretyske filosofy yn trijewic,tic,ste seksjes) de logika dy%t ,ar dwaande mei de oarspronklike wetten fanformeel tinken) en tinken is *nderwiis "c,lec,tweg7 metafysika) dy%t ,ar dwaandemei de oarspronklike wetten fan de materialen of tinken fan kennen) en drom ek

kennisteory ,jit7 lang om let yn de estetyk of de teory fan smaak) dat is de wet fanfertsjintwurdiging en erkenning fan o$jekten) ,oe%t se arouse in gefoel fan wille of*nnoc,t yn -s4

#t folget -t it foargeande) fansels) dat logika kin net reaksjes op de aard fan defoarwerpen leare -ssels) omdat se net $esk.gje de idee8n yn relaasje ta sok) marallinnic, yn relaasje ta inoar4 Troc, de logika fan in nije wier,eden kinne drom tefinen) mar kinne jo kontrolearje oft de wier,eden dy%t jo tinke jo ,awwe f*n eins meiit aard fan -s tinken fakulteit mar7 #t kin sjen litte de wei te .fliede -t ec,t f*nwier,eden oaren folgje rjoc,ts) en flaters dy%t resultearje -t in $etize) ferkearde tinken

,ier4 !e logika kin net leare -s te tinken) mar jo kinne mar de wetten troc, dr%t ittinken is dien) d-dlik set -s foar eagen) en sa sette -s yn in posysje te *ntdekke as neto$servearjen itselde) de fouten ynsette7 se kinne litte -s wat wy $etelje moatte as wywolle *ndersykje de formele wier,eid fan in konsept) =rteiles of ferliest4

earste Haadstik

Fan de divy($e fan Logic

AFraach.0at is de logika )ntwurd.Logika is it part fan teoretyske filosofy)


8/56

dy%t yntrodusearret -s oan %e wetten fan de 2formele of analytysk3 tinken4 1arse net $esk.gje de gedac,te) foarsafier%t it giet om $epaalde items) mar allinneleart de wetten fan de gedac,te yn it algemien) jout drom de wize dr%t alleitems wurde moat toc,t) as se wiene ea sa oars4 s sadanic,) dat wurdt no

$esk.ge as net mear as de wize fan tinken yn ,imsels) it wurdt ek sein dat se

leaver net mear as de foarm fan tinken yn oanmerking) oan %e oare kant fan% esaak fan tinken) *nder dr%t men $egrypt de ec,te tink$yldige foarwerpen)ferac,ting of a$stracts4

F.Hoe te dielen in logika ).#n *nderskied is earst fan alle de algemiene en

spesifike logika4 !e eardere deals mei de foarm fan de gedac,te yn it algemien) enwurdt ek neamd legere logika) de lste $inne regels foar it tinken yn it $ys*nderwittenskippen) en drom kin net wurde presintearre apart fan dy4

F.Hoe is ferdield de algemiene logika ).Earst fan alle yn %e suvere en detapaste4 Cure logika) de regels fan de gedac,te op alles foar ,oe%t se oarspronklik,olden yn ,egere kennen dy%t tapast tsjin it a$sor$earret de ferskate omstannic,,edenyn oanmerking) dr%t de tapassing fan dy regels ,inget7 $ygelyks op %eomstannic,,eden dy%t kin liede -s ta falske oardielen) en forestall de middels sa4

F.Hoe wurdt ferdield suver logika ).5n de 2suver3 legere *nderwiis ende 2pure3 metodyk4 !e eardere $esk.get de aksjes fan %e geast) as $egripen) oardielenen inferences yndividueel) en jout de regels troc, dat it scil dwaan7 de lste leart te

$ieden middels fan goede $e,anneling fan dy operaasjes fan -s wittenskiplike kennisin it tinken feardic,,eden passende foarm) en drmei ,at te krijen mei wat waar tenimmen yn ferklearrings) steld en $ewiis4

F.Hoe te dielen de logika tapast in )."els yn in 2tapast3 legere *nderwiisen in 2tapast3 metodyk4 !e eardere is dwaande mei de teory fan %e oarsprong fan% elogyske en nota flater 2logyske patology3) en de lear fan de aginten tsjin flaters2logyske terapy37 de lste deals mei de oankeap en kommunikaasje fan kennis4

%ure logyske &lementarlehre

twadde Haadstik

Fan de logyske dingen en de funks$es

Fr.0at is in logyske dingen en in logyske a$surdities ).#n logyske ding 2 enslogicum3 is wat kin toc,t fan neffens de wetten fan %e geast) as it is net ec,t fynt ynde wr&ld fan *nderfining7 in logyske a$surditeit 2 nonene logicum3 tsjin wat ek kin

net iens wurde toc,t fan4 !e logyske ding en *nsin moat *nderskieden fan de ec,tedingen en nonentities goed) dr%t de eardere is yn %e wr&ld fan *nderfining ec,t fynt)de lste net4


9/56

Fr.0at $inne foar$ylden dy%t yllustrearje dit ).n dier) dat de foarm fan indraak) of in grutte ,ie dat it rikte oant de moanne mei syn rc,) soe in logyske saakomdat it $e,inderet -s neat) wy om tinke sa%n dier7 oan %e oare kant it soe in ec,tea$surditeit) want it is net ec,t fynt yn de wr&ld fan *nderfining4 #n fjouwerkant sirkelmar) of in lekken) dat soe tagelyk en itselde plak grien en net grien) men soe te ,&lden

net allinne foar ec,te) mar ek foar logyske a$surdities) omdat sokke ek koe net ienswurde foarsteld4 1en kin sjen -t dizze foar$ylden) dat in protte logyske dingen wzemeie) dy%t gjin ec,te dingen) drom7 ,&n) moat elke ec,te ding) foarsafier%t it ,at meirespekt foar -s) kin toc,t wurde as in logyske ding) want oars koe net toc,t fan) endrom foar -s as wiene der net4 6 By de wei) is in logyske ding 6 en allinne sa kin yn%e logika fan% e fraac, 6 yn prinsipe neat mear as in konsept) of in idee fan %e geast4

Fr.0at makket toc,t in ding ).Troc, funksjes4

Fr.0at $inne funksjes ).funksjes 2 notae3 $inne idee8n dy%t opnommen $inneas parten fan oare idee8n) en drmei tastean mear idee8n ferskille fanelkoar4 Bygelyks) de $eam) it $ld is *nderskiedende omdat it is in idee dat is opnaamas *nderdiel fan de presintaasje fan %e ,iele $eam) en jo kinne *nderskieden se -t deidee8n fan in $ist ,*s sa karakterisearre4 1en neamt de skaaimerken ek goedeigenskippen) regels) indicator) predikaten tekens4 llinnic, foar safier%t wurde neiwenjen as sa%n ding kin wurde foarsteld) en in ding dr%t gjin funksje soe ,awwe

$estien as net foar -s ferst&n) koe net wurde foarsteld4

Fr.Hoe kinne jo *nderskiede de skaaimerken ).5n $innenste en $*tenste)affirmative en negative) *nmis$er en net6essinsjele) orizjinele en .flaat) direkt enyndirekt) fruc,t$ere en *nfruc,t$ere4

Fr.0at $inne ynterne en eksterne funksjes ).Binnen of a$solute skaaimerken$inne dyjingen dy%t) nommen in foarwerp yn ,imsels) $epale7 de eksterneskaaimerken) mar dat wurdt ek neamd relative of relaasje of ratio skaaimerken)

$epale allinne de relaasje of de relaasje dat ,at it o$jekt oan oare dingen4 "a) stam)woartel) leaf) $loem) interieur eigenskippen fan %e $eam) as se $eskiede ,okkerkonsept fan itselde s*nder eac, foar oare o$jekten7 tsjin it feit dat de $eam ,at groeidyn %e ierde) of dat syn stam ,at in $epaalde rjoc,ting tsjin in oare $eam) $inneeksterne of relaasje skaaimerken) omdat se druk gewoan op in fer,&lding drfan nei

oare dingen -t4 #t ding dr%t de fer,&lding $etsjut de relaasje 1erkmales wurdt-tdrukt) lykas yn %e $oppesteande gefal) de ierde) dat doc,t 1it$ezogene of wurdefer$annen lein4!rom e@terior funksjes fereaskje al in wurde fer$annen lein4

Fr.0at $inne affirmative en negative skaaimerken ).affirmative of positiveskaaimerken wurde dy troc, dr%t ien $it as stelt ec,t ta dingen7 negatyf of negativetsjinstelling troc, dr%t wy -tslute wat fan in ding4 Bygelyks) read) waarm) fluc, $inneaffirmative eigenskippen) omdat se drukken eigenskippen dat in ding eins

$estiet7 lykwols) uncolored) $inne net waarm negative skaaimerken omdat se -tsluteeigenskippen -t it $estean fan in ding4 s in negatyf ien funksje *ntkent wer) dus it

skept in affirmative funksje7 $ygelyks net undyed is safolle $r&nskildere de$efstigjend funksje4

Fr.0at $inne *nmis$er en net6essinsjele skaaimerken ).1ain skaaimerken


10/56

2 essentialia, attributa3 $inne dyjingen dy%t komme om de dingen toc,t troc, alle tiiden krije nedic, as de term is net ,iel oar te wzen fan %e dingen sels4 5n tsjinstelling)net6essinsjele skaaimerken 2 accidentalia3) dat wurdt ek neamd willekeurige) fan ittype dat se net krije in foarwerp mei ferset) en drom kin toc,t fuort sels -t dedeselde) s*nder feroaret syn $egryp yn it algemien4 "a) $ygelyks) de karakteristyk fan

de frijwillige $eweging is in essinsjeel yn $isten) want it duorret alle $isten sa oeralen konsekwint) dat in skepsel dat *nt$ruts dizze funksje soe wze wic,tic, foar gjin$ist) mar in plant of oars soe moatte wze wat7 lykwols) de funksje fan fjouwerpoaten is in wier essinsjeel yn $isten) want der $inne ek $isten mei mear of minder asfjouwer fuotten) en it $egryp fan it $ist algemien $liuwt *nferoare) it itselde) al ik tinknet dat it skaaimerk fan fjouwer fuotten ta4 6 !e essinsjele skaaimerken fan in dingnommen tegearre meitsje syn wzen) en $inne dizze dingen Df allinne eigendom2 attributa Propria3) of komme sels oare foarwerpen ta) 2 attributa communia37 sa dekarakteristyk fan de frijwillige $eweging op ierde) op syn minst) it $ist skepsels

allinnic, eigen7 de wzentlike karakteristike fan fieding) mar ek komt oan deplanten4 6 C,ysical skaaimerken kin wze alle materiaal) omdat se allinnic, mardrukken relaasjes mei oare o$jekten) mar dat kin feroarje4

Fr.0at $inne orizjineel en .flaat funksjes )./riginal skaaimerken 2 notaeoriginariae, primitivae, radicales3 $inne dyjingen dy%t lieden net allinne -t oarefaktoaren) .flaat 2 derivativae s. Consecutivae3 oan %e oare kant) dy in dingen asgefolgen fan oare funksjes drfan sil nei wenjen4 "a de fokus is in oarspronklikefunksje fan in cutting ark) syn fermogen tsjinstelling ta ferdielen oare lic,ems)

$asearre op dizze kennis7 in oarspronklike funksje fan in sirkel is dat al syn punten

projektearje euidistant -t in j*n punt7 dat er is in $*gde line) $asearre op dizzekennis4

Fr.0at $inne direkte en yndirekte funksjes ).#mmediate of folgjende funksjes$inne dyjingen dy%t it *nderwerp gelyk oplost sels) yndirekte of tsjin fiere dyjingendy%t earst wer oant it op in oare funksje fan it *nderwerp) en allinne foar safier opartikel sels ferwiist4 Bygelyks) it $ld soe wze in direkte funksje fan de $eam) omdatit likegoed ferwiist nei de $eam sels7 de griene kleur tsjinstelling drfan in yndirektefunksje) om%t it dit slac,t allinne oan it fel) en allinne troc, middel fan op %e $eam4

Fr.0at $inne fruc,t$ere en *nfruc,t$ere funksjes ).fruc,t$ere funksjes $inne

dyjingen) dy%t meitsje op in soad oare mooglik,eden kinne wurde .flaat) en dat kindus $r*kt wurde om te *nderskieden in foarwerp fan oare o$jekten4 nfruc,t$ereeigenskippen) lykwols) $inne dy yn dr%t dat net foarkomme4

Haadstik Tri$e

Fan *e to' wetten fan tinken

+.Kin de geast dr%t it ,eljen skaaimerken gean nei dingen fan frije willekeur) of,y is $*n troc, $epaalde wetten ).Hy is) as neat $art yn %e wr&ld s*nder wetten)

$*n troc, $epaalde wetten) dy%t er moatte o$servearje as syn tinken is te ,awwen2formele3 wier,eid4 0a tinkt dat is yn striid) logyske tinken miny6.f$yldings offerkeard4 !e logika fertelt -s net allinne de konstatearring fan dy wetten7 mar earder


11/56

se $inne fstlein sa djip yn it aard fan -s $egryp dat se elk ek folge *n$ewust) as it ,atkrige it gewoane ferst&n4 !e logika ,jir ,at neat oars te dwaan as om -s ,olle $aarnelitte d-dlik4

Fr.0at $inne de top wetten fan logyske tinken ).#t prinsipe fan tsjinspraak ofantagonisme 2principium contradictionis s repugnantiae.37 it prinsipe fan de

universele gelikensens 2 Grundsatz identitatis absolutum.37 it prinsipe fan -tslutingfan de 1idden of Tredde 2pr. exclusi medii s. tertii3 en it prinsipe fan gen.c, reden2pr. rationis sufficientis34 !izze fjouwer -tgongspunten $inne meastal duorret as de

$asis wetten fan tinken4 Krug neamde it prinsipe fan tsjinspraak en it prinsipe fanproefskrift) en set ,im in prinsipe fan tsjinstelling) it prinsipe fan foldwaande reden)lykwols) ,y wurdt ek neamd taryf fan synteze) in set fan evenredige of relaasje,awwe gelikensens as de wic,tic,ste regels fan de logika oan de side )

Fr.0at is it prinsipe fan de tsjinspraak ).#en kin -tdrukke it sa: 9jin dingenkomme nei tsjinstridige skaaimerken) of: Eltse dingen allinnic, ienriedic,skaaimerken foarkomme4 (ammentlik ,jit tsjinstridige skaaimerken lykas) ien fandy%t ,ast annulearings wat de oare ,at set) en dat kin toc,t drom nea kom$inearre ynin dingen4 "okke tsjinstridige skaaimerken $inne as grien en net grien7 stjerlike en netstjerlike4 1en kin ek -tdrukke dit prinsipe as folget: !er kin gjin #n tinke dat ek wzesoe #n tagelyk7 stel #n ea eltse funksje of ding) wat men kin allinnic, ea wol om

$egrepen te wurden4

Fr.0at $inne foar$ylden dy%t yllustrearje it prinsipe fan tsjinspraak ).(effensit prinsipe fan tsjinspraak is men kin net tinke in ding is tagelyk r*n en net r*n7 inding is ek in tafel en net in tafel) in $eam $ear fruc,t op %e selde tiid en gjin fruc,t4 !italles soe wze tsjinstellingen) wr soe .fskaffe in funksje dy%t de oare ,at set4

Fr.0at neame wat kin toc,t fan it prinsipe fan tsjinspraak neffens) of is ec,t$edoeld ).kin *ntwurpen neffens wat itselde) is logysk mooglik) en sa fier is itec,t toc,t logysk ec,te of in logyske ding4!at is in logyske ding) mar net itselde asyn %e wr&ld fan de *nderfining is nedic, om wurde foarsjoen vorfindend wurdt neamd

$oppe4 6 0a tinkt it prinsipe fan tsjinspraak $lyk$er woe) drom skyn tsjinstellingsfan it sizze) ,y toc,t a$surd4

Fr.0at is noc, te merken de wet fan tsjinspraak) dat ,y soe net ferkeard $egrepen

te wurden ).#t koe fan eksterne funksjes dy%t e@press mere relaasjes en relaasjesdy%t lykje as ,arren waarden tinken sels tsjinstridige feriene yn in ding4 Bygelyks) Gonei alle gedac,ten sein troc, de deselde minske: Hy is lang) en yn guon wizen wer:Hy is net grut4 1ar de earste kear jo sjogge it) faaks yn relaasje ta in miammel) detwadde kear yn relaasje ta in oaljefant7 drom $eklammet ,jir dat in relaasje net opwat is ynsteld troc, de oare) as tsjin de ant minske) lykwols grut) tsjin de oaljefantennet grut) en de skyn tsjinspraak is drom pas yn de -tdrukking) net ynsu$st&nsje4 1oat opmurken wurde) fierder) dat it prinsipe fan tsjinspraak is jildic,allinne -t deselde tiid en deselde romte) want in persoan kin) $ygelyks ,joed net

moarn wze leuk en grappic,7 of yn it gesic,t read en earms net read4 Lykwols) it is,ielendal *nmooglik) in minske om te tinken) dat soe ek wze grappic, en netgrappic,) en read op it selde plak en net read4


12/56

Fr.0at is it prinsipe fan de universele gelikensens of sameness ).#t triuwt itlike dit: Elts ding is gelyk oan ,imsels) of: Elts ding is itselde mei ,imsels) of sels: #nis 4 nammentlik) want in ding allinne kin toc,t troc, funksjes) en sil


13/56

skripsje of de opposysje4

F. 0at is it prinsipe fan de relaasje ferstannic, of evenredige gelikensens ).#twurdt -tdrukt: Twa termen dy%t gearfalle mei in tredde) of fer$*n) kommunisearje meiinoar yn %e deselde fer,&lding7 of oars) twa dingen dy%t in tredde itselde) deselde sels4"a as dat ding #n gelyk oan de dingen +) en it ding + is lyk oan de dingen B) likegoed

as it ding B sil wze lyk oan de dingen 4 !it taryf ,inget .f fan it foarwerp tegearremei it prinsipe fan kausaliteit) omdat de gelikensens fan %e saak + mei de dingen ende dingen B) ,jir is de reden dat sels en B sels is itselde4

Haadstik f$ouwer

Fan de termen yn it algemien

Fr.0at is in term ).#n term 2 notio, conceptus3 is $art mei it $ewustwzenkeppeljen ferskate mienskiplike skaaimerken of in part fertsjintwurdigingen $y deien,eid fan %e ,iele4 #t wurdt foarme troc, comparation 2ferliking fan ferskate idee8n3)a$straction 2*nt,effing fan de ferskate mooglik,eden drfan3) refleksje 2ynspeksje op,arren mienskiplike eigenskippen37 Bepaling 2opname fan de mienskiplikeskaaimerken yn it ge,iel te wurde foarme3) en kom$inaasje 2Feriening fan opnommenfunksjes oan it ge,iel3) lykas $epraat yn %e ynlieding4 Trouwens) dy ferskate diedenfan %e $egripen wurde net skieding yn wurklik,eid as se wurde presintearre,jir7 leaver) se tastreame dr) en wurde presintearre apart allinnic, troc, -s om %ewille fan gemak fan $esk.ging4

Fr.0at wurdt $edoeld troc, a$strakte en konkrete $etingsten ).s wy termynin tige suvere en .fs*ndere foar ,imsels) dus it ,jit in a$strakt $egryp7 in konkretemar ,oe%t men tinkt noc, fer$*n ,im mei oare idee8n) of mei respekt oan $epaaldefoarwerpen4 "a) $ygelyks deugd de gedac,te) in a$strakt $egryp7 1ind as ik tink indeugdsum minske) dus ik tink it konsept fan deugd $eton7 troc, it tinken ,im mei itidee fan %e minske) fer$*n ,im mei respekt foar dy4 Ek it $egryp fan griene kleur)a$soluut toc,t in a$strakt $egryp7 mar gedac,te fan in $ld) it is konkreet4 6 By eltsekonsept is a$strakt) want it is krekt it foarme troc, a$stracting) "ingle) sykje fuort -tde ferskillende $egripen fan ,im7 Hy is) lykwols) troc, tinken dat yn relaasje)spesifyk7 en yn dit oan$elanget ek) de termen) as se toc,t allinnic, foardiel foar -skonkreet yn fer$&n mei o$jekten4

Fr.5n ,okker manieren wy $inne wend om $esk.gje de $etingsten om ,arrenlogyske natuer $e,oarlik ).5n termen fan ,arren kwantiteit) ,arren kwaliteit),arren relaasje en ,arren modality4

Haadstik Fiif


14/56

Fan de kwantiteit fan de termen

Fr.0at is de kwantiteit fan in termyn ).5n de dea fan de idee8n dy%t jo fantinke fer$*n troc, ,im4 !at kin no wze $eide kwantiteit fan grutte of kwantiteit fande yn,&ld fan in konsept4

Fr.0at is it $erik en yn,&ld fan in konsept ).!e omfang of $ol fan in konsept2 ambitus s sphaera notionis.3 1ake al dy dingen -t) dr%t it $egryp kin wurdeoankoc,t as in funksje7 lykwols) de yn,&ld fan in konsept 2 complexus notionis3

$estiet yn dy idee8n dy%t toc,t yn itselde as kom$inearre4

Fr.0at $inne foar$ylden fan dit ).Fan it $egryp minske) de wurkingssfear isde Europeanen) ziaten) frikanen) merikanen en "Idindier) omdat al dizze) determ minske is $esi$$e as in funksje7 oan %e oare kant om de yn,&ld fan it $egryp fan%e minske) de idee8n ,olle) $oarst) liif) de ,annen en fuotten) geast) reden) taal) ensf,)want al fan dizze funksjes meitsje op de term persoan allinne4 "a de omfang fan de

term $inne $eam foarm oak) $eec,) fir) fruit $eammen) ensf,) oan %e oare kant deyn,&ld op% e woartel) de stam) de $lden) ensf,

Fr.0at is te wurde opnaam *nder in konsepsje) en yn in konsept ).Fan dedingen dy%t om it ferlingde fan in konsept) dr%t it konsept wurde kin dus krigen as infunksje) se sizze: Go $inne *nder de $etingsten opnommen) fan dingen oare ,&n)meitsje op de yn,&ld fan in konsept) se wurde opnaam yn %e termen4 "a oak) $eec,)

pine $inne opnaam *nder de term $eam yn %e $oppesteande gefal7 tsjinstelling) root)stam) ferlit it yn %e term4 Tink josels in term *nder oare) dat wol sizze) su$suming it*nder4

Fr.0at is de relaasje en omfang fan de $egripen yn termen fan ,arren kwantiteitnei inoar ).!e grutter it ferlingde fan in $egryp) de lytsere syn yn,&ld) enoarsom4 Bygelyks) de wurkingssfear fan de term minske is grutter as de omfang fande term (egro !er $inne *nder de $etingsten minske -tsein de (egroes noc, $efetsjein soad oare typen minsken7 lykwols) de $etsjutting fan de term (egro is grutter asdat fan de term minsklike omdat de (egro noc, ,awwe de swarte ,*d komme -t deoare skaaimerken fan in minske ek) de wol,ierrige ,ier ensf, Ek it $erik fan %e term isgrutter as de figuer fan it konsept fan trije,oeken7 omdat it $efettet *nder sels) of kinop $asis fan it as funksje) net allinnic, alle trije,oeken) mar ek pleinen) pentagons)

r*ne foarm) ensf, 5n tsjinstelling) de yn,&ld fan it $egryp trije,oek is grutter as datfan de term karakter omdat it $efettet net allinnic, de funksje fan $e,einde omslettenromte) dy%t ,eart ta de figuer) sels it dat dizze grinzen wurde foarme troc, trije rigelstegearre mei in soad oaren) wurde .flaat dr-t4 6 !e reden fan dizze relaasje tusken deomfang en yn,&ld fan in konsept is dat as men nimt ferskate skaaimerken yn %eyn,&ld fan in term) al dy dingen ,awwe wurde -tsletten dat -t% e skaal) dat ,eart net

$y dizze funksje4 s ien wiene) $ygelyks yn %e term minske ek de karakteristike witekleur) sa fer,ege de kwantiteit fan de yn,&ld) dus dan dizze term minske soe net mearwurde $asearre op de (egro) en troc, dan soe -tslute fan de $etingsten) de omfang

soe drfan wurde minder4Fr.0at is simpel en gearstalde wurden) yndividuele $etingsten en mienskiplike

$etingsten ).#n ienf&ldige wurden 2 notio Simplex3 is it ien waans yn,&ld is sa


15/56

lyts dat it allinne mar $estiet -t in inkele mooglik,eden) en dat it troc, gjin analyzekin split yn ferskate idee8n7 in gearstalde 2 net. composita3 oan %e oare kant is sa%nwr%t sa%n *ntleden yn ferskate skaaimerken of optredens noc, plakfine4 =t it

$oppesteande it folget dat ienf&ldige termen sille ,awwe de grutste skaalevenredige4 #n inkele p,rase 2 notio individualis3 is in term dr%t de wurkingssfear is

sa lyts dat it is soargen net remanded idee8n mear *nder ,arsels7 in algemien ofmienskiplike net. universalis3 oan %e oare kant) *nder de noc, $efetteidee8n4 5ndividuele $etingsten ,awwe relatyf ,awwe de grutste yn,&ld4

Fr.0at $inne foar$ylden dy%t yllustrearje dit ).#t konsept fan wzen is inienf&ldige konsept dat jo perfoarst net dissect yn mear funksjes7 1ar krekt omdat synge$rek oan yn,&ld ,y ,at de vastest $erik: /m%t kinne jo te krijen ,awwe mei alledingen it karakteristike fan wzen of $estean4 #t konsept fan de $eweging is al ingearstalde: /mdat jo kinne it *nderskieden de skaaimerken fan feroaring fan;eitlic,sein en


16/56

Fr.0at $inne tuskentiidse sjenres) folgjende slac,ten en fiere slac,ten).Tusken slac,ten 2slachten media3 $inne dyjingen dy%t ,eger as de iene) mar legeras de oare soarten) sa stean tusken ,ar fst,&lde4 Bygelyks) $eam is in tuskenlizzendeskaai tusken fruc,ten $eammen en planten) want it is ,eger as it skaai fan fruc,ten

$eammen) is leger as de generic plant7 dy er omfiemet *nder ,arsels7 *nder dizze er

sels is4 6 #t skaai *nder dr%t in soarte wurdt direkt neamd foar dit it folgjende 2skaaiproximum3) dat) lykwols) *nder dr%t it is $eskik$er allinne yndirekt troc,tuskenlizzende slac,ten) in .fst&n 2skaai remotum34

Fr.0at is *nderwerping en it takennen oan de $etingsten )."u$ordinate$egripen 2 notiones subordinatae3 $inne dyjingen dy%t $efette *nder in oareterm4 Bygelyks) de $etingsten fan de f*gels) fisken) de $etingsten $ist $inne*nder,earric,4 !rom) aller,anne sjenres en al de legere klassen $inne de ,egere*nder,earric,4 !e term) dy%t *nder,earric, oan de oare is) it leger of smeller2 mindere s angustior.37mar de iene mei de oare *nder ,arsels) de $oppeste of mear

2superieure s. latior34 1an is in ,egere konsept as negro en KalmIcke7 Clant in,eger as $eam en kr*d4 !e ,egere termyn omfiemet de legere ien allegear4 6Joordinate $etingsten 2 . !et coordinatae3 $inne dyjingen dy%t $eide yn deselde tiidof op in tredde termyn4 "a insect en fisken $inne ko>rdinearje $etingsten s*nt se

$inne $eide opnaam *nder de term dier7 ek leaf en root $inne ko>rdinearje $etingstens*nt se $inne opnaam yn %e term plant4 1ess adjunctive $etingsten kinne net*nderling wurde sawol *nder,earric, oan en oarsom4 /f,inklik ko>rdinearjen

$etingsten $inne slac,ten of soarten) dat ,jit fuortset soarten of lytse soarten4 "a $innekjifdieren en ruminant $isten (jonken slac,ten7 1ouse) rat) troc,6manieren4 6 #t

langste term is ek de ,eec,ste generike $egryp) ,at de grutste skaal) kin wze*nder,earric, oan in oare) noc, attac, tydlike) mar alles ,at *ndergeskikt makke*nder ,arsels4

Fr.0at wetten jilde oangeande de ,egere en legere $etingsten ).0at ,eart tade ,egere termen of tsjinsprekt dat komt oan of tsjinsprekt alles *nder ,im legere

$etingsten7 of yn oare wurden: 0at ,eart ta de ,iele sfear fan in konsept oftsjinsprekt) komt oan of tsjinsprekt alle dielen fan dizze $ol4 Fierders: 0at ,eart neialle legere termen of tsjinsprekt dat komt oan of tsjinsprekt ,arren ,egere

$egripen4 !e earste wet *ntstiet -t de) lutsen -t de dea fan universele gelikensens

konkl-zje dat wat is wier fan de skaaimerken fan in konsept) en it $egryp moatte jilde,imsels: Troc, de ,egere konsept is gewoan ien dy%t $efettet alle leger *nder ,arsels)en drom as in funksje op it moat wze kinne krigen wurde4 !e oare wet *ntstiet -t itfeit7 dat de ,egere konsept fan dat wurdt makke troc, it keppeljen fan demienskiplike skaaimerken fan syn legere terms7 !us) wat is mienskiplik foar allelegere termen) wze nedic, yn %e ,egere $etingsten moatte ek f*n wurde4 6 By de wei)in soad funksjes wurde leit op legere $etingsten dy%t net krije it ,egere7 want it iskrekt fanwegen ,arren lytsere skaal ,arren yn,&ld is grutter4

Haadstik "eis

,t *e kwaliteit fan* e betingsten

Text original


17/56

Fr.0at wurdt $eseac, yn de kwaliteit fan termen ).!e mjitte fan it$ewustwzen) mei wat $inne toc,t md keppele idee8n4 (ei dit *nderskied is d-dlik)skerp) detaillearre en folsleine of perfekte termen4

Fr.0at is de d-dlikens 2 claritas3 in term ).5n dat mjitte fan $ewustwurdingfan de skaaimerken fan in konsept) troc, deugd dr%t men is $y steat om te

*nderskieden syn foarwerp fan oare o$jekten yn it algemien4 /f,inklik fan no) it talsaken dat it foarwerp fan it konsept kin wurde *nderskieden) grut of lyts) .f,inklikfan de d-dlikens fan it konsept fan wat is grutter of lytser4 #t tsjinoerstelde fan ind-dlike konsept is in donker 2 net. "bscura34 "afolle minsken ,awwe allinne tsjuster

$egripen fan wat filosofy) wat is logika7 ie se net kenne dizze wittenskip ,earre teferskille fan oaren4 !r$y in konsept d-dlik wurdt neamd) *ntwikkeljen ,im4

Fr.0at wurdt $edoeld troc, distinctness 2perspicuitas3 de $etingsten ).!ygraden fan $ewustwzen fan de skaaimerken fan in konsept) troc, deugd dr%t is it $ysteat) mar te *nderskieden fan de skaaimerken fan elkoar wer4 !e d-dlikens fan inkonsept is drom neat mear as de d-dlikens fan syn funksjes en ,at ek ferskategraden4 #t tsjinoerstelde fan d-dlikens) it *nt$rekken fan d-dlikens 2imperspicuitas3dat is ek $etizing 2#emmnis3 neamt as de skaaimerken fan in konsept net sels fstfan doel kin -t elkoar mar4 !rom) in d-dlike konsept net nedic, te wzen d-dlik4 "akin ik wit ,oe te *nderskieden foldwaande -t de oare wittenskippen) filosofy yndie)mar faaks net oantsjutte de funksjes dy%t meitsje op it wzen fan %e filosofy) omdat ikwit se kinne net skieden wurde en *nderskieden4 "a yn dit gefal ik ,a in d-dlik of netd-dlik opfetting fan %e filosofy4 6 /arsom) in d-dlike konsept moatte al d-dlik wze:want termen kinne *nderskieden wurde allinne troc, it $ewustwzen fan ferskate

funksjes yn ,arren7 en dit $ewustwzen is nedic, yn de d-dlikens noc, sterker as $yde mere d-dlikens4

Fr.5n ,okker relaasjes kinne wurde $esk.ge de d-dlikens fan de $etingsten).!e d-dlikens fan in termyn kin ferwize nei de yn,&ld) en ek oangeande deferlinging fan in konsept4 !y%t ek is de yntinsive of analytyske d-dlikens) wurdt

produsearre troc, *ntleden fan in term yn de funksjes fan dat it $estiet en*ntwikkeling drfan7 dit) -twreide of syntetyske d-dlikens) troc, kekene de legere

$etingsten) dy%t yn %e ,egere4 !e eardere fynt plak troc, ferklearrings) dit resultaat fan.fdielingen4 "tel dat it konsept fan de filosofy soe my d-dlik wurden) sadat ik wit te

*nderskieden itselde -t alle oare wittenskippen) ik woe mar dat er soe jaan mywiidweidic, en yntinsyf g&ns7 #k soe sykje te *nderskieden yn termen fan syntapassingsge$iet de ferskate wittenskippen dy%t opnaam *nder de term filosofy7 "aearste fan al) de teoretyske en praktyske filosofy7 it moat wze my wiidweidic, noc,d-dliker) ik soe in teoretyske filosofy) logika) metafysika en estetyk7 te *nderskiedenyn %e praktyk de juridyske lear dat moraal en religy *nderwiis stri$jen7 de d-dlikensgiet te riden doc,s) ik soe sjoc, foar yn ien fan dizze wittenskip wer de suvere parttroc, tapast te fariearje) en sa op4) yn dizze wize #k soe dwaan de filosofywiidweidic, of syntetysk g&ns of ferdiele se4 Foar my no mar ek de term filosofy

d-dlik soe yntinsyf of analytically) ik soe $rek it del yn syn skaaimerken7 dat filosofyis in wittenskip en dat it sykjen om it lste redenen en doelen fan minsklike kennis enaktiviteit4 /m ta in noc, ,egere graad fan yntinse d-dlikens) ik soe de $etingsten


18/56

wittenskip) kennis) aktiviteit) reden dissect doel wer) en sa oankomme troc, $leaudissecting om ,ieltyd ,egere graden fan d-dlikens) ferklearje it $egryp mear enmear4 6 "imple konsepten kin gjin yntinsive d-dlikens) ,oewol%t d-dlikens $esitte:/m%t ,ja net $efetsje in ferskaat oan funksjes yn ,imsels) drom) kin wze ienf&ldige

$egripen) lykas dy fan wzen) net -tlizze: inkelde $etingsten) lykwols) kin komme

gjin wiidweidige d-dlikens) ,awwende gjin $efetsje ferskaat oan dingen *nder,arsels) en dus se kinne net wurde ferdield4 6 !e d-dlikens fan dat is $esprutsen ,jiris) it logysk) yntellektuele of discursive) yn tsjinstelling ta it sensueel of estetyske) datis in tsjerkeried -tlizze meitsje fan wat is algemien yntrodusearre) is $y wize fanfoar$yld) sa faak as yn dit $oekje $art4

Fr.0at is ver$osity en folsleinens of folsleinens fan termen ).Beide $inne,egere nivo fan d-dlikens4 !e detail fan in $egryp dat is $estiet yn dy mjitte fan it

$ewustwzen fan syn skaaimerken) troc, deugd dr%t is it $y steat) krekt te dissectdizze skaaimerken op %e nij) drom yn% e clearness fan de funksjes sels4 "a) yn %e

$oppesteande foar$ylden) de term filosofy yn detail yn termen fan syntapassingsge$iet dissected4 "*nt jo kinne fierder de analyze fan de skaaimerken fan inkonsept en op) sa it detail ,at syn graden4 !e ,eec,ste graad fan logyske folsleinensis de folsleinens of folsleinens fan %e $etingsten) dy%t plakfynt as men ,at kommetroc, oan,&ldende analyze fan sokke $etingsten) dat kin net wze fierderdissect7 oangeande de yn,&ld yn in ienf&ldige) single op termen as nei de omfang4

Haadstik -#n

Fan de relaas$e en modality fan termen

Fr.0at is de relaasje fan %e $etingsten ).5n dy $epalings fan% e $etingsten) dy%tsoargje se allinne yn oanmerking fan oare $etingsten7 "a yn de *nderlinge fer,&ldingdrfan4 !izze fer,&lding kin no wze fan uadruple type7 it is) as de sameness enferskil) de wedstriid en it konflikt) it ynterieur en eksterieur) de saak en foarm fan %etermen4

Fr.0at $etingsten ,jit saak of itselde ).En wat ,awwe alle skaaimerken ynmienskiplik4 6 "imilar of $esi$$e termen 2 . !et cognatae3 $inne dyjingen dy%t),oewol net alles) mar in soad fan skaaimerken gemien4 Eltse ,ot termen yn respektfan de skaaimerken dy%t net faak4 6 Betingsten dy%t ,ielendal -t of gelyk) wurde neamd


19/56

$redere sin4 !e opposysje kin no plakfine op it direkt of yndirekt4 5n it earste gefalwurdt neamd suver of folsleine opposysje 2 oppositio contradictoria, diametralis s

per simplicem negationem.3) En it tsjinoerstelde yn dizze manier terms: tsjinstridige)tsjinstridige) negatyf) streekrjoc,t of ,ast tsjinoerstelde $etingsten4 #t fynt plak as ienfan de tsjinstanner $egripen gewoan $efettet in *ntkenning fan wat is ynsteld yn de

oare term4 Fan direkt tsjinoerstelde $etingsten 2 net. Contrariae, s. Contrarieoppositae, oppositae per positionem alterius3 dat wurdt ek neamd yn striid) posityfof yndirekt tsjin) ropt ien nei de oare op troc, mere *ntkenning) mar ek troc, ,areigen positive eigenskippen4 =t tsjinstridige $etingsten altyd mar twa wurde ,&lden)en ien fan ,arren moatte alle foarwerp komme *nder de wet fan de -tsluting fan de1idden4 Fan inkeld tsjinstridige $etingsten mear as twa kin plakfine) en ,ja kinne alwurde toc,t wei -t in foarwerp4

Fr.0at $inne foar$ylden foar it ferklearjen fan de eardere dingen ).


20/56

mortaliteit7 mar de foarm is de wei ,oe%t de relaasje tusken dizze konsepten wurdttoc,t4 !e logika jout it aard fan %e saak fan de oardielen fan alles en $esk.ge formeletinken lear net mear as de foarm fan itselde4

Fr.5n ,okker manieren wy $inne wend om $esk.gje de oardielen oan ,arren ynfoarm moetsje jo ).s de $egripen op it md fan ,arren kwantiteit) kwaliteit)

relaasje en modality4 !e kwantiteit $epaalt de omfang fan it *nderwerp yn in oardiel)de kwaliteit fan %e aard fan it predikaat7 de relaasje it type link tusken it sels gege$nenin oardiel idee8n) en de modality) de fer,&lding dr%t de oardielen $inne wier oan -skognitive fermogens4 /p sc,icklic,sten it) set de relaasje oan as sjoen de sentencesfoar yn prinsipe4

F.Hoe te *nderskieden de oardielen oer ,arren relaasje ).5n kategoaryske),ypotetysk) en disjunctive4

Haadstik ine

Fan de kategoaryske oardielen

Fr.0at is in kategoaryske oardiel ).#n kategoaryske oardiel 2oardieldelsetting3 is ien yn dat de relative is in $egryp as 2affirmative of negative ien3funksje op %e oare4 "okke oardielen $inne gauris ek neamd oardielen $y -tstek4 #t

$oppesteande sin: 1an is stjerlike) is in kategoaryske) omdat de term mortaliteit is

$asearre yn in funksje op it $egryp minske4 lle oardielen dy%t net sels categorically$inne op syn minst gearstald -t kategoaryske) en troc, it nuveraardige logika wurkingdrfan) sille allinne de ,ypotetysk en disjunctive oardielen -t4 !e kwantiteit enkwaliteit fan oardielen giet ynearsten allinnic, oan kategoaryske4

Fr.0at is it *nderwerp) predikaat en copula yn in kategoaryske oardiel).entiteit neamd dat idee fan wat de oare wurdt ferwiisd as in funksje7 1ar

predikaat) wat is yn fer$&n mei it *nderwerp as funksje4 "a minske is $oppe it*nderwerp) it predikaat stjerlik4 #t *nderwerp wurdt ornaris foar.fgien troc, in sin)mar kin ek) s*nder feroaret syn wzen yn wat) wurde pleatst efter it predikaat)

$ygelyks) minske) dr%t dan de dea ,jit in offset is stjerlik4 !e copula of it gearsettingwurd yn kategoaryske oardielen is neat oars as it wurd) al is it faak allinne $efetsjeferstoppe dryn4 Bygelyks) de sin: 1an ,at geast) is logysk *ntwurpen: !e minske isin geast6do4 6 Faak copula en predikaat gearfoege ta ien wurd4 Bygelyks) in minsketinkt7 dat is likefolle as in minske is in tinken4 9uon sentences lykje te ,awwen gjin*nderwerp) sa%t it tonger) it reint4 1ar) men ,at it predikaat tinke fer$*n mei op synminst in vague *nderwerp) mar ,jir4 "okke sentences wurde neamd logysk*nfolsleine4

Fr.Hoefolle kategoaryske oardiel foarmen is der kwa kwantiteit

).Trije4 (ammentlik) it predikaat wurdt Df fer$*n mar oan ien *nderwerp) of mei inprotte *nderwerpen fan in $eskate soarte) of alle *nderwerpen fan in $epaalde soarteyn it earste gefal is it oardiel fan in inkelde of individuales) yn it twadde in $ys*ndere

Text original


21/56

of particulate4 it tredde is in algemien of universeel4 9utten$erg -tf*n de keunst fanprintsjen is ien sin7 in protte minsken wenje fan eten ,eale) in spesjale7 alle $isten$inne *nferstannic,) in algemien4 Tekens dy%t wize op de omfang fan it *nderwerp) defoarnamwurden dizze) ien) itselde) ensf, foar de yndividuele oardielen47 foar de

$ys*ndere: guon) in pear) in protte) mear) etc47 foar de algemiene: alles) gjin) nee)

ensf, !esignated oardielen $inne dyjingen dr%t it *nderwerp is in perifeare karakterfan dit type per se) ,at) markearre) dr%t it mist4 Bepaalde oardielen 2 . $uddeterminata3 wurdt neamd de algemiene en yndividuele oardielen7 indefinite2 indeterminate3 spesifyk4

Fr.Hoefolle kategoaryske oardiel foarmen is der op it md fan kwaliteit ).Ektrije: affirmative of affirmative) negatyf of negative en *neinige) $e,einende oflimitative4 5n de affirmative oardielen it predikaat wurdt nommen as eins de yn,&ldfan it *nderwerp) of wat is it itselde) it *nderwerp presintearre as $roc,t yn de $ol ofde omfang fan it predikaat7 yn negating sentences it *nderwerp wurdt toc,t -tsein de

$ol fan it predikaat7 yn it *neinige) wurdt ynsteld yn de sfear fan in $egryp dat is$*ten de sfear fan in oar7 of wat is it itselde seit) troc, *ntkenning fan in funksje inoar is ynsteld yn %e yn,&ld fan it *nderwerp4

F. 0at $inne foar$ylden fan dizze ).affirmative oardielen $inne: !e liuw issterk7 de plant is grien) want yn $eide gefallen it *nderwerp is yn %e $ol of de omfangfan it predikaat) setmoal en griene kleur7 of dy opnaam as ,at yn %e yn,&ld fan% e

$etingsten liuw en plant4 (egative oardielen tsjin it $inne: #t goud is net wyt) de sinnenet rinne om %e ierde7 omdat ,jir it *nderwerp fan de wurkingssfear fan it predikaat ofit predikaat wurdt -tsletten fan de yn,&ld fan it *nderwerp4 Limitative oardielen

$inne: !e minsklike siel is *nstjerlik7 de jurk is geve4 Hjir #k $ring it *nderwerp troc,negaasje fan mortaliteit yn %e sfear fan it ivige li$$en7 de jurk troc, *ntkennen de skea*nder de $ol fan ,ielens4 6 !e limitative oardiel is drmei *nderskiedt fan de negatyfyn sa fier as yn it eardere it *nderwerp fan %e sfear fan in affirmative trait -tsletten)mar net $roc,t yn% e sfear fan in oar affirmative trait7 wurdt ynsteld yn it lste) markrekt troc, de -tsluting fan de sfear fan in affirmative trek yn %e oare $efstigjend4

Fr.0at koarte namme is j*n de kategoaryske .fwagings as oan ,arren kwantiteiten kwaliteit )."y ,awwe oanwiisd de earste fjouwer vowels7 sadat #n is inalgemien en tagelyk affirmative7 E in algemien en tagelyk negatyf ien) ik in

$ys*ndere en tagelyk affirmative) o -tdrukt in $ys*nder en ek negatyf ienoardiel4 !rom) de Latynske fers:

%sserit %, negat & sed universaliter ambo'

%ssarit (, o sed negat particulariter ambo.

!e limitative en yndividuele oardielen ,jir $inne unmindful) want foar de konkl-zjesoangeande dat is dit koarte fan oantsjutting is selektearre) de yndividuele oardielenfan it algemien en de limitative $inne de $efstigjend gelyk r*sd: Foar$ylden fanoantsjutting foar dit $inne:

4 lle $isten $inne $iologyske wzens4E4 9jin dier kin li$je s*nder iten4#4 9uon minsken wurde leard4


22/56

/4 #n protte minsken $inne net leard4

Fr.0at wurdt sein fan it modality fan kategoaryske oardielen )."e ek $epaald

trije foarmen fan oardiel: it pro$lematysk) assertoric en apodictic4 5n de earste) derelaasje tusken *nderwerp en predikaat wurdt allinnic, presintearre as ,el$er7 5n de

oare ec,t makke en presintearre as dien7 makke yn it tredde as nedic,4 Foar$ylden fanpro$lematysk oardielen $inne: #t li$$en fan minske kin nimme mear as ,*ndertjier7 de oarloc, soe $rekken -t gau7 fan assertoric: Life is koart7 de oarloc, ,at$rutsen -t7 fan apodictic: !e man moat stjerre7 de oarloc, moat $rekken -t4

F.Have wierskynlik oare wic,tige ferskillen) -tsein te ,awwen oer it md fankwantiteit) kwaliteit en modality fan de kategoaryske oardiel foarmen) *ntdekke )).!e wic,tic,ste foarmen fan kategoaryske oardielen $inne .fmde troc, dizzeoanpak4 5n dit oan$elanget) lykwols) as de oardielen -tsprutsen troc, wurden) sawze op tariven men kin noc, *nderskiede versc,iedne foarmen op ,arren) dat kin

wurde fertsjintwurdige troc, de folgjende skema4 !e tariven $inne:3 $asic 2propositiones simplices33 komponearre 2prop. Compositae3

a3 $lyk$er komponearre a3 gearstalde sentences b3'ergleic,ungss?tze

$3 Hidden gearstalde a3 ussc,lieMungss?tze a3allinnic, yn %e smelle sin $3 e@zeptiv

b3 $e,eining "etsa3 $e,einende yn de smelle sinreduplikativ $34

Fr.Hoe dogge de ienf&ldige gearstalde fan de tariven ferskille ).#n set isienf&ldic,) dr%t it *nderwerp is sawol it predikaat inkeld fan in wic,tic,ste konsept)al de $etingsten fan *nderwerp en predikaat $inne net maklik) en it sin is $ys*nder ofis universele7 oan %e oare kant as it *nderwerp of predikaat of $eide $inne meardere)

$estiet -t% e dea) want it $estiet -t ferskate oardielen yn prinsipe7 dat is wrom jo ek

e@poni$el neamt ,im yn de $rede sin) en de gearstalling is in fer$urgen) e@poni$el yn%e strange sin4

Fr.0at $inne foar$ylden fan dit )."imple sentences $inne: !e jonge isdocile7 minsken love de wille4 #n gearstalde rek.r is: !e minsken en $isten $inneli$$ene skepsels7 want eins it $estiet -t de twa sentences: Ceople $inne li$$eneskepsels7 !e $isten $inne li$$ene skepsels4 Ek: #t gls is $reklik en transparant) is)logysk *ntwurpen: !e glzen is fragyl7 #t gls is transparant4

Fr.0at $inne keppeljen of copulative sentences en 'ergleic,ungs6 of ferlykjend

sentences) dr%t men dielt it fansels gearstalde ).5n it copulative sentencesferskate *nderwerpen of predikaten $inne inoar fer$*n7 yn it ferlykjend ien ding is infunksje opnaam mei in gruttere graad as in oar4 Foar$ylden fan copulative sentences)


23/56

de *nderwerpen neamd yn foarige andert7 ferlykjend sentences $inne: !e tiger iswreed as de liuw7 #t $ern is swakker as de man4 !y tariven soe wurde *ntwikkele ,ot:!e liuw is wrede7 !e tiger is mear wreed4 !e man ,at in $eskate graad fan krft7 #t

$ern ,at in legere graad fan krft4

Fr.0at is ussc,lieMungss?tzen of eksklusyf en $e,eining tariven of

$e,einende ).eksklusive of eksklusyf yn in $redere sin) de sinnen dr%t in-tsluting $y alles en $e,einende yn de $rede sin) dr%t de $e,eining komt,ielendal4 s it *nderwerp oan de -tsluting fan alle oare ek dingen om ,im wat isoplost) sa de dea is allinnic, yn de strange sin) mar as it *nderwerp allinnic, oan de-tsluting fan in $eskate part fan it wat wurdt oplost) sa de dea is e@zeptiv7 as in set fan

$e,einende yn %e ingere sin as it $e,eining wurdt dien yn troc, in spesjale $ste$ats7 reduplikativ oare kant) as it is net mear as -tsprutsen troc, in wer,elling4

F. 0at $inne foar$ylden fan dizze ).allinnic, yn %e strange sin $inne desentences: !e koekoek allinnic, lit syn f*gels Hatc, de oaren7 llinnic, unfilled

$lommen drage sied4 !e lste sin soe folslein *ntwikkele) sa ,jit: #n protte $lommen$inne unfilled7 se $inne it ferfieren fan sied) de oaren $inne net it ferfieren fansied4 E@zeptive sentences $inne: !e 9riken $e,annele soad mei moaie keunst) -tseinde Lacedaemonians4 Kuiers $inne noflik -tsein yn min waar4 Be,einende $inne yn denauwe sin: T,e 0ittenskippen) $e,annele as ekonomyske aktiviteit) mar kin net ta

$loei komme4 #t jild as in middel ta goede einen ,at grutte wearde4


24/56

ferlike) is 3 de su$ordinating en N3 de $ern7 omdat it konsept fan it *nderwerp!-tske is $reder as dat fan it *nderwerp "aksen4 6 1oat komme nei de $oppeneamdewet) dat wat de ,egere konsept ,eart) ek al leger opnommen *nder it) is wier,eid fansu$ordinating it oardiel fan %e $ern4

Fr.0at doc,t4 #en *nder ienriedic, en tsjinoerstelde oardielen ).ienriedic,

oardielen 2 consentientia3 $inne dyjingen dy%t $eide kin toc,t fan as wiertagelyk7 mar of tsjinstridige tsjinoerstelde 2opposita, repugnantia3 dy fan datannulearings wat de oare sets7 fan dat kin drom wurde toc,t fan mar ien ding tewzen wier4 !e tsjinst&n fan de oardielen meie no wze in direkte) direkt) adversarial)of yndirekt) yndirekt) yn striid neffens de $etingsten4 Jontradictorily is it as yn itoardiel in neat $art) as de *ntkenning fan wat waard set yn ferskillende -tspraak7 ynstriid geast as is annulearre troc, it ynstellen fan wat yn in oardiel 2dus net troc, mere*ntkenning3) dat wie wat dea yn ferskillende -tspraak4

Fr.0at $inne foar$ylden fan dit ).ienriedic, oardielen: 1an li$$enleaf,at7 1inske is stjerlik4 !irekt tsjinoerstelde: de minske is stjerlik7 !e minske isnet stjerlik4 Jontrarian: !it ,*s is folslein fan stien7 !it ,*s is ,ielendal fan ,out4 6!irekt tsjinoerstelde oardielen eltse tiid mar twa mooglik7 en ien fen ,jarren moatwier -tsein as elk al $efettet in tsjinspraak yn ,imsels4 Bygelyks) wze soe fan deoardielen de uadrangular siel is stjerlik) de uadrangular siel is net stjerlike) noc,fen ,jarren wier) s*nt it konsept fan in uadrangular siel is in konflikt tusken de yn,imsels7 tsjinstridige oardielen kinne tinke mear as twa s*nder ien fan ,arren soemoatte wze perfoarst wier4

Fr.0at $inne su$kontr?re oardielen )."a%n) wrfan ien $enammen ja wat deoare *ntkent $enammen 2dus # en /37 $gl 9uon $isten $inne carnivorous7 guon $istennet carnivorous7 of !e measte $isten ,awwe fuotten) guon $isten ,awwe gjinfuotten4 #t is maklik sjoen dat su$kontr?re oardielen $eide kin wier4

Fr.0at wurdt $edoeld troc, omkear 2 conversio3 fan de sets ).#n set net$ikeare $etsjut om it predikaat yn it *nderwerp en it *nderwerp oan itpredikaat4 !izze omkearing kin no yn trije wizen) ,olden 3simpliciter23 as dekwantiteit en kwaliteit fan de te wurde omkeard oardiel $inne inkeld of liet netferoare net feroare7 3peraccidensas de kwantiteit fan it oardiel en N3fia contra

posysjes,as de kwaliteit fan it oardiel is feroare4 #t oardiel mei dr%t men makket deferoaring) oftewol yn de earste twa gefallen de omkearde of conversumdat dr%t menkonvertearret it dat omkear of convertens4 !oe%t Jontraposition is it earste oardiel) decontraponierte) de oare de contraponierende4

F. 0at $inne foar$ylden fan dizze ).


25/56

Haadstik &leven

Fan de hy'otetysk en dis$unctive oardielen

Fr.0at is in ,ypotetysk oardiel 2inferential oardiel3 ).!e saak fan ,ypotetyskoardiel $estiet -t twa kategoaryske oardielen7 de foarm en de essinsje fan it itselde yn

it feit dat dizze twa kategoaryske oardielen as oarsaak en gefolc, yn fer$&n meielkoar4 Foar$ylden fan ,ypotetysk oardielen $inne: s de planeten $ewege om desinne) sa ,arren frede is mar skyn7 Fierder) as de persoan ,at reden) er ek wol45n

$eide foar$ylden) it earste kategoaryske oardiel $efettet de reden wrom%t de oare isynsteld7 de lste is drom wurde $esk.ge as in gefolc, fan %e earste4

Fr.0at *nderskiedt de ,ypotetysk oardielen ).!e antecedent 2antecedent)$etingst) hypoteze, ferh*lding, conditio, membrum %ctive s antecedens.3) !at is detink$yldige as $asis oardiel7 en de dr-t 2de ,indlim$) mei $etingsten)proefskrift,rationatum, membrum posterior s. conse)uens3) wryn %t de oan$efelingen fan de

antecedent4 #t oardiel sa: s in minske is deugdsum) dus ,y ,at in goed gewisse7 is deearste sin fan %e antecedent) de twadde fan de trailer4 1en kin) lykwols) ek om detrailer foar it earst7 $ygelyks !e minske ,at in goede gewisse as er is deugdsum7 !itferoaret -t allinnic, de foarm fan %e sin 2de $edrac,) -tdrukt yn wurden) $oppe3) marnet it oardiel sels4 !e dieltsjes) as sa) dy%t $r*kt wurde om te $eskriuwen de foarm fande ,ypotetysk oardiel 3$inneparticulae consecutivaeneamd4

3Go net leauwe it wurd) as sa) oft de foarm sels7 ,ja tsjinje allinnic, te jaan itselde4

Fr.0at oars oer sels te merken fan de ,ypotetysk oardielen )./p it aard fan %ekategoaryske oardielen dy%t meitsje op de stof fan% e ,ypotetysk) oft yndividueel) yn italgemien) affirmative of negatyf) ensf,) $inne) yn it logysk .fwaging fan de,ypotetysk oardielen net nommen yn oanmerking7 want de logika views se allinnic,de foarm fan oardielen) dat is *nder ,ypotetysk yn de nuveraardige logika wurkingfan de twa kategoaryske oardielen) en al is it itselde) al de kategoaryske oardielenwze soe op ,imsels sa oars7 #t folstiet om se yn in ,ypotetysk oardiel dat ,ja $inne asoarsaak en gefolc, yn fer$&n mei elkoar7 en dizze fer,&lding is te wzen krektallinnic, mar ferklearre4 6 s it ,ypotetysk oardiel fan mear as twa oardielen) it is ingearstalde7 Bygelyks) as de deugdsume man de kwea6aardic,ste wienen altydgelokkic, en altyd *ngelokkic,) dus it soe gjin fertsjinste om te oefenjen deugd enkommen *ndeugd4

Fr.0at is it wzen fan in disjunctive oardiel 2opposysje $erop3 ).s fststelddat ferskate oanwzic, tsjinoerstelde skaaimerken ien mei -tsluting fan it oare is omte wurde $asearre op in konsept s*nder opjefte lykwols dat) sa precipitating indisjunctive oardiel ) Foar$ylden disjunctive oardielen $inne: !e noc,t is of in tastienof net tastien yn7 !y minske is of in !-tske of in #ngelsman of in Fr&nsman4Hjir ,awik yndie $edoeld mar safolle dat fan %e tsjinoerstelde skaaimerken) !-tsk) #ngelsk)Fr&nsk 2se $inne oppositely yndirekt of yn striid3 moat stjoere ien man) mar netdat7 tagelyk oanj*n troc, it prinsipe) dat ien kear yn funksje is ec,t opnaam yn %eterm) drnei de oaren $inne -tsletten) dat ik net de minsken) as ik ec,t yntinke ,im as


26/56

in #ngelsman) sels oan tinke as Fr&nsk tagelyk) dy%t yn alle gefallen troc, deugd fan %eaard fan it tsjinstridige $etingsten soe net mooglik4

Fr.0at wurdt fierder oanj*n troc, de disjunctive oardielen mei respekt foar ,arrensaak en foarmje ).!e saak fan disjunctive oardielen eins $estiet -t ferskatetsjinoerstelde kategoaryske oardielen4 !e dryn tsjinoerstelde predikaten neamd

skieding leden 2 membra disjunctasa3 lykas $oppe it !-tsk) #ngelsk) Fr&nsk$inne4 !e iene fer,&lding fan de skieding leden) ien $y dr%t it moat wze de wierekarakteristyk fan de $eoardiele foarwerp) makket de foarm fan de disjunctive oardielen wurdt $epaald troc, de dieltsjes itsij) of 2particulae disjunctivaedeselde) ofoanwiisde3 ek nei alle gedac,ten allinnic, mar troc, ien4 !e .fskieding leden kin leitdirekt tsjinoerstelde) lykas tastien $oppe en net tastien) of yndirekt) lykas !-tsk)Fr&nsk) #ngelsk7 yn it earste gefal $inne der mar twa isolemint leden7 lste der kinmeardere4

Fr.0at kin wze oangeande it modality fan de ,ypotetysk en disjunctive oardielen*nt,&lde ).Go dielen wurde nommen yndividueel pro$lematysk7 1ar $esjoen asge,iel neffens ,arren foarm) se $inne dogmatically) dws se $inne ynsteld om wzenedic,4 5n de ,ypotetysk oardielen) noc, de antecedent is yn feite $edoeld foar tewzen nedic,) noc, de ,ind lim$7 mar nei alle gedac,ten keppeling sawol as oarsaaken gefolc,4 "a jimme tinke yn it disjunctive oardielen net wier fan elk fan de.fs*nderlike tsjinoerstelde kategoaryske oardiel) -t dr%t it wurdt makke) as it nedic,is7 it ,iele oardiel is noc, ynsteld as nedic,) omdat dit allinne $epaalt krekt dy fanmeardere oanwzic, mooglike funksjes men moat it foarwerp4

Haadstik Tolve

Fan de ferskillen fan oardielen en sentences oangeande syn bets$utting !0

30ylst de logika eins sjoc,t op de yn,&ld of de saak en de oarsprong fan de oardielen yn it $egryp7 mar dat silnet wze inappropriate te $epraten yn dizze fer$ining wat oer7 lykas $art yn de measte tekst$oeken fan logika4

F.Hoe analytyske en syntetyske oardielen ferskille ).nalytic oardielen $inne

dy dr%t ien) giet it om in funksje dy%t waard toc,t al opnommen yn it konsept fan it*nderwerp foar dit as predikaat4 !e oare ,ot synt,etisc,4 Bygelyks: #t iten $edoeldfoar it yn st&n ,&lden fan de skepsels) is in analytysk stelling) want de term iten ik alfoarstelle mei de funksje dy%t karakterisearre skepsels $inne krigen4 By tsjinstelling)de sin soe wze: !e foods $inne lekker) syntetysk meiOnoar) omdat de funksje fan %e

palata$ility is noc, net op it md fan iten4 "a soe it sin: #t ljoc,t skynt) analytysk)want op it md fan ljoc,t ik al tinken -t de gloss as funksje mei opnommen7 tsjin: #tljoc,t is fluc,) in fansels syntetyske stelling om%t) as it konsept fan faasje soe al yn itljoc,t4 6 5n analytical platen $inne drom smyt in karakteristyk fan it konsept fan it*nderwerp sels en fer$ynt it letter as in predikaat sa7 in syntetyske men nimt it -t oare

plakken4 6 Tautalogisc, is in analytysk stelling) doe%t it *nderwerp is fer$*n oan,imsels as it predikaat7 as $rea is $rea7 in li$$en wzen wennet4 6 #t is maklik) dat -s

kennis ec,t kin net wurde -twreide troc, foarmjen analytyske oardielen7 s*nt setsj*gje allinnic, oan wat wy witte al7 mar) troc, de deselde -s omtinken mear -tfierd

Text original


27/56

giet oan yndividuele skaaimerken fan in konsept en drmei de d-dlikens fan tinkenwurde $efoardere4 0y kinne ec,t grut formaat de omfang fan -s $efinings mar troc,it foarmjen fan syntetyske oardielen4

Fr.Hoe teoretyske en praktyske sets ferskille ).!at $inne dat wat te $e,elp fankennis7 dy dat sizze wat nei it middel fan aksje4

Fr.0at $inne indemonstra$le en oantoan$ere tariven ).!e earste $innefuortendaliks wis) dat wol sizze dy net .flaat fan oare stellingen dr%t de wier,eid2oantoand3 kin wze) mar is d-dlik yn ,imsels4!e oaren $inne yndirekt wis) oftewoldyjingen waans wier,eid kin .flaat fan oare sentences en moatte4

Fr.0at is in prinsipe ).prinsipe) a@iom of prinsipe is fuortendaliks $epaaldeteoretyske taryf) dat kin sa .flaat fan in oar) mar ek $r*kt om .fliede oare recordsis4 "a de $oppesteande wetten fan tinken) fan de opposysje) de universelegelikensens) ensf, -tgongspunten4 Foar$ylden fan -tgongspunten fan de wiskunde

$inne dat twa rjoc,te linen net *nder oare in romte7 dat itselde tafoege oan like) $inneitselde4

Fr.0at is in postulate ).postulate of fraac, taryf is in praktysk dea) dat wiistdat wat moat $roc,t wurde) en ,jir as fuortendaliks wis giet der fan -t dat der koe ekwurde produsearre4 "okke postulates $inne: te l*ke in rjoc,te line tusken twa

punten7 te wreidzjen in rjoc,te line *n$e,eind4 (immen kin nammentlik $ewize datdit is ec,t mooglik 2nammentlik foarsafier%t gjin $ewiis troc, *nderfining wurdtneamd37 drom mar gjinien wurdt noc, sizze dat dit stelt in $ytsje a$surd isnedic,7 s*nt elkenien is oertsj*ge fan de streekrjoc,te wissic,,eid fan %e practica$ility

fan easke4 6 =t dizze postulates yn de wenstige sin $inne te *nderskieden fan desaneamde postulates fan praktyske reden) dy%t net freegje om wat te dwaan7 marleaver) eat dat kin net $ewiisd) te leauwen s*nder $ewiis oan de morele $elang wil7asit $estean fan 9od en minsklike frij,eid4

Fr.0at is in stelling of stelling en in opjefte of pro$leem ).!e eardere is inteoretyske stelling waans wier,eid moat wurde .flaat allinne -t oare7 de lste in

praktysk dea dat $epaalt de -tfiering fan in ,anneling) wze moatte fan dat $lykteallinne dat it koe wurde -tfierd4 #n foar$yld fan in stelling is7 dat de ngelen yn allerjoc,tlinige trije,oek tegearre twa rjoc,ter account) om%t it moat $ewiisd allinne -t

oare wiskundige stellingen7 in foar$yld fan in taak is: #n euilateral trije,oekopnommen4 /m in pro$leem ,eart 3 de Pu?stion4 di in set dat jout wat is te -tfierdwurde7 3 de resol-sje dy%t de wize fan -tfiering jout7 N3 de demonstraasje) dy%t .flaatfan oare records dat de


28/56

).#n set dat kin maklik $esjoen direkt -t wat foar.fgien de lzing) en drom moatgjin detaillearre $ewiis4 "a kinne jo nei de stelling dat yn alle rjoc,tlinige trije,oek detrije ,oeken tegearre meitsje twa rjoc,ten) lykas set "c,olion7 dat as in trije,oek meiin rjoc,t of in o$tuse 2grutter as in rjoc,t3 ,oeke fynt plak) de oare $eide ,oeken) elkmoat wurde wiisde 2minder as in rjoc,ts34

Fr.0at is in Le,nsatz 2net dogma3 of Lemma ).#n set dy%t -tfierd oer yn depresintaasje fan de wittenskip fan de oare ien wittenskip) en om%t syn wier,eid ,at alfestige is der gjin $ewiis afres,4

Fr.0at is in "c,olion of in reaksje ).#n set fan net folle ,eard yn it ramt fan depresintaasje fan in wittenskip) mar wurdt allinnic, draaide op yn in ulteriormotyf7 $enammen nei de -tfierd foaren te lizzen mear4

Fr.0at is in empiryske oardiel )."oksoarte waans wier,eid is $asearre opoanwizings fan %e *nderfining) mar net -t oare oardielen4

H))-T23 trett$in

Fan de circuits yn it algemien en yn it bysnder de kategoaryske

Fr.0at is in konkl-zje 2 ratiocinium, syllogisme3 ).!e wier,eid fan in noc,tink$yldige as *nwis oardiel fan in $eskate tink$yldige as .flieding4

Fr.0at *nderskiedt de konkl-zjes ).1atter en Form4 !e saak of de stof

meitsje de oardielen dy%t meitsje op it circuit7 de foarm) lykwols de konkl-zje $estietkrekt yn de nuveraardige keppeling soarte fan oardielen) troc, deugd fan dat de inoardiel as de $asis fan de wier,eid fan it oare is ynsteld4 !izze foarm is *nderdiel fanit wurd dus 2 ergooanj*n34

Fr.0at is oars yn %e saak fan% e konkl-zjes ).!y oardielen dy%t teffens de $asisfan wurde .flaat) $inne) want se $inne it front yn fste skeakelingen dr%t

$efoarderjen t*ke) de premisses of -tgongspunten 2propositionespraemissaeneamd37 de sin mar mei dryn de Besi$$e) de konkl-zje of de Jonklusion2 conclusio, conclusum34 Bygelyks) yn de konkl-zje: alle earme minsken $inne

*ngelokkic,) (earo wie in minne persoan7 "a (earo wie *ngelokkic,) de earste twasentences $inne it terrein of antecedents7 de lste de Jonklusion of de konkl-zje4

Fr.0at is it ferskil tusken %e $innenste en $*tenste foarm fan% e konkl-zjes).!e ynterne foarm ferwiist nei de keppeling soarte fan oardielen yn circuits) asoarspronklik $edoeld yn %e geast7 it $*tenste mar de ferskillen yn termen fan ,arrenekspresje troc, sentences4

F.Hoe te *nderskieden de konkl-zjes fan syn ynterne foarm )./f,inklik fan deearste -tgongspunt 2de grutte -tgongspunt3 is in kategoaryske) ,ypotetysk of

disjunctive oardiel) yn kategoaryske) ,ypotetysk) en disjunctive4Fr.0at $inne foar$ylden fan dit ).#n kategoaryske konkl-zje is: lle minsken

$inne stjerlik) Jajus is in minske) drom Jajus is stjerlik4 /rnearre op folgjende

Text original


29/56

meerval: s Jajus is in minske) ,y is stjerlik) no Jajus is in minske) dus ,y isstjerlik7 it soe in ,ypotetysk konkl-zje7 en disjunctive ,y soe wze as er toc,t sa:Jajus is of stjerlike of ,y is net in minske) no Jajus is in minske) dus ,y is stjerlik4

Fr.0at doc,t in folsleine kategoaryske konkl-zje ).Earst fan alle trije wetten2propositiones3) de earste fan %e antecedent of de regel 2prop grutte.3 #s 2yn it

$oppesteande foar$yld: lle minsken $inne stjerlik37 it oare fan %e sokkel) itassumtion of su$sumption 2prop minor.3 2Jajus is in man37 de tredde fan de lste sin2 conclutio3 2dus is Jajus stjerlike34 !y trije wic,tic,ste sets no ,awwe trijewic,tic,ste $egripen 2 erminiwurde opnommen37 nammentlik twa termen waansrelaasje ta inoar wurdt $epaald yn de lste set) ien fan dy%t it *nderwerp of de lytseterm 2 einpunt minor37 de oare it predikaat of de konsider&ns 2 einpunt grutte3 is4 !atmoat wurde tafoege it midden termyn 2 einpunt medius34 Eltse wic,tic,ste konseptkomt yn in folslein kategoaryske konkl-zje foar twa kear7 de konsider&ns 2stjerlike3yn %e grutte) en sluten fan $eweging) $eide kearen as predikaat7 de smellere termyn

2Jajus3 yn it lyts en .fsluting $eweging) $eide kearen as fak7 en de midden termyn2minsklike3 yn de grutte -tgongspunt en de lytse) dr as *nderwerp) ,jir as

predikaat4 !e namme konsider&ns en Term stir drom) omdat de konsider&nsmeastentiids it ,egere) it legere term is leger) en yn %e konkl-zje krekt de*nderwerping fan% e legere termyn wurde .flaat *nder de konsider&ns) troc, de

$emiddeling fan %e midden termyn) fan% e grutte -tgongspunt4

F. By ,okker skema kin -tdrukke de posysje fan de wic,tic,ste $egripen yn inkreaze en folsleine kategoaryske konkl-zje ).!e konsider&ns of it *nderwerpnamme is ") de midden termyn 1) de Term of it predikaat C) sa se komme yn de

folgjende wizen $inne nei:1 Q C" Q 1" Q C4

Fr./p dr%t meastentiids leit de jildic,,eid fan de kategoaryske konkl-zjes)./p de folgjende: 0at de funksje fan in ding ,eart of tsjinsprekt dat komt oan oftsjinsprekt de dingen sels7 of) wat $edraac,t itselde ding dat in ,iele skaai ,eart of

tsjinsprekt dat tsjinsprekt alle soarten en yndividuen fan itselde7 it skaai en soarten6$egripen $inne nammentlik) yn it *nderwiis d-dlik as d-dlik -t de $etingsten fan deneamde) algemiene skaaimerken fan alle dingen dy%t *nder ,arren4 "a yn komt dekonkl-zje $oppe it predikaat stjerlike de funksje fan Jajus) minske) nei) dus ek deJajus ,imsels7 of) yn oare wurden7 de funksje) stjerlike) komt oan %e ,iele klasse fanminsken) wr*nder de Jajus) dy%t in yndividu fan dit skaai4 !e wier,eid fan dizzeregel kin .flaat fan it $egjinsel fan de universele gelikensens4 Latyn se $inneferwurde as: nota notae est nota rei ipsius'of )uic)uid de "mni -alet, -alet etiam de)uibusdam et singulis et )uid)uid de nullo -alet, nec de )uibusdam neg de singulis

-alet2 de saneamde dictum de "mni et nullo3) of )uic)uid -alet de genere, -aletetiam de specie, )uic)uid repugnat generi, repugnat etiam speciei.

Fr.0at wzentlike regel is te o$servearjen de grutte -tgongspunt yn kategoaryske


30/56

konkl-zjes ).Hy moat algemien4 25ndividuele oardielen $inne foar de algemienekonkl-zjes7 limitative de $efstigjend gelyk34 0ant as de konsider&ns is net $asearreop de ,iele omtrek fan %e midden termyn) net fan tapassing s*nder -ts*ndering ta,im7 dus dat kin net wurde yn fer$&n mei wissic,,eid oan it *nderwerp en ,okker isynsteld as opnaam *nder de omtrek fan %e midden termyn4 Bygelyks) soe de

konkl-zje: 9uon gelearden $inne earm) Lei$niz wie in gelearde) sa Lei$niz wie earm)mis) omdat de konsider&ns is swak ,jir op de ,iele omtrek fan %e midden termyngelearde) mar allinne op in part mei respekt drfan) as it wurd wat $yldskermen7 1arno is it mooglik dat de negative term Lei$niz) is net krekt opnommen *nder dit diel)de earmoed wurdt ferwiisd as in funksje7 drom krij ik troc, dizze konkl-zje gjinfolsleine wissic,,eid dat Lei$niz wie ec,t earm4 Koe ik leverje sizze dat allegelearden $inne earm) Lei$niz wie in gelearde) it soe folgje mei incontroverti$lewissic,,eid dat Lei$niz wie ek earm) want ,jir is earmoed op de ,iele omtrek fan %emidden termyn gelearde) *nder dr%t men tinkt Lei$niz as opnommen) $asearre) en sa

soe neffens de sein wetten) dat wat de skaaimerken fan in ding ,eart) ek de dingensels moatte komme) Lei$niz ferklearret essinsjeel foar earme4

Fr.Hoe moat foec,sum de sokkel yn kategoaryske konkl-zjes ).!e $asis moatnet wze in negatyf) set7 earder de *nderwerping fan %e legere konsept moat ec,t

$efette *nder de midden termyn yn ,im7sa wat de agint ,eart $etingsten) koe wzedan tsj*ge ek -t de legere termyn4 =t it -tgongspunt: lle minsken $inne stjerlik7 dekat is net in minske7 soe safolle neat konkludearje) want as ik assert mortaliteit yngrutte -tgongspunt fan %e minsken7 mar dan yn %e minor de kat is net krige yn deomfang fan it $egryp fan% e minske) leaver -tslute dat) sa dan doc,t dat wat is

predicated fan it folk) gjin ferwizing nei de kat) en dit kin stjerlike of net) it kin wzeoer alles -t %e terrein .fliede4 #t liket maklik om te sjen dat it *nfermogen om .fliedewat fan dy pannen7 $liuwt it itselde) oft wy nimme minsklike) stjerlik) kat) nimkonsepten dy%t jo wolle4

Fr.0at regel jildt fan sluten $eweging fan kategoaryske konkl-zjes ).#t isrjoc,te yn respekt fan syn kwaliteit neffens it ynliedende sin en yn respekt fan synkwantiteit nei de minor4 Bygelyks) as ik ,aw it terrein: 9jin dier ,at reden) alle katten

$inne $isten) ik moat no set de lste sin negatyf en universele7 want de grutte-tgongspunt 2op it md fan kwaliteit3 negatyf is) en de dielsamling is 2yn termen fan

kwantiteit3 universele4 #k sil drom -tdrukking de konkl-zje: "a gjin kat ,atgeast4 29jin *nderdrukt nammentlik yn in wurd) in algemiene *ntkennenfan34 Hoewol%t ik koe ek .fliede -t de terrein: "a guon katten net mind7 wr is de lstesin soe wze particularistic7 mar konkludearre yn dizze wize fansels temin7 downrig,t ferkeard mar soe de konkl-zje as ik woe te setten ,im yn %eaffirmative: "a alle katten ,awwe geasten4

Fr.0at wurdt sein fan it $asis6 $egripen yn kategoaryske konkl-zjes ).#t koe,arren net mear as ,&lden trije) en de 1it$egriff moatte drom wurde nommen yn %egrutte) yn deselde $etsjutting as yn% e minor7 oars jo ,awwe eins fjouwer $asis

$egripen7 as twa $inne oanwiisd troc, it itselde wurd4 5n sa%n gefal) it predikaat is$asearre op in ,iel oare funksje yn %e grutte -tgongspunt) as dat is wat it *nderwerp is*ndergeskikt makke yn% e minor7 drom it predikaat fan de grutte -tgongspunt net


31/56

moatte wurde nommen nedic, op it *nderwerp yn %e sluten $eweging) as dit is $roc,tyn ,okker wize yn syn sfear4 #n circuit dr%t dizze regel is net o$servearre),jitsophism ambiguitatis s amphiboliae.7 en it kin faak tige $espotlik en a$surde tekomme -t) lykas de neikommende foar$ylden litte: 0at is rotten) stjonkt7 Jajus isloai) dat stjonkt Jajus4 !e


32/56

Haadstik F$irt$in

Fan de hy'otetysk en dis$unctive konkl4($es

Fr.0at doc,t in ,ypotetysk konkl-zje ).Ek trije wetten) de grutte-tgongspunt) lytse -tgongspunt en konkl-zje wurde neamd) de earste fan dat is in

,ypotetysk oardiel4 !e wic,tic,ste $etingsten) mar of beinigemear as trije ,&ldendryn4

Fr.0at is de $asale regel foar de ,ypotetysk konkl-zjes ).s de tast&n of dereden is ynsteld) sa ek de $etingsten of de folc,oarder is ynsteld) en as de $etingst

$rek of de folc,oarder is annulearre) is it ek de tast&n of de reden ynlutsen4 Latynas:(n veritate rationis advertinsje veritatem ratio nati, in falsitate ferh*lding natiadvertinsje falsitatem rationis -alet conse)uentia 46 !e jildigens fan dizze regel is

$asearre op it prinsipe fan foldwaande reden) troc, deugd dr%t in nedige fer$iningtusken oarsaak en gefolc, plakfynt4

Fr.0at soarten fan ,ypotetysk konkl-zjes $inne der ).Twa soarten7 inaffirmative 2 modas ponens3 en in negatyf 2 modus ollens34 (ei it earste type -t ienfan %e wier,eid fan it front elemint yn% e grutte -tgongspunt dr%t de efterste lidynklusyf: s Jajus is in minske) ,y is stjerlik7 (o Jaius is in man7 "a is erstjerlik7 nei in oare ien sl-t fan de falskens fan %e ,ind lidmaat op de falskens fan% efoarpoarte as 9aius soe wze in ,eec,ste wzen) ,y wiene *nstjerlik7 (o Jaius is net*nstjerlik) dus ,y is net in ,eec,ste wzen4 !y twa soarten sluten ,ypotetysk) silsuggest ,arsels -t it prinsipe oantsjutten ,ypotetysk konkl-zjes4

+.Kinne jo net tic,t troc, de falskens fan %e foarside poarte yn de ,ypotetyskgrutte -tgongspunt dr%t de ,ind lid) en de wier,eid fan% e ,ind lidmaat op defoarpoarte ).(ee) omdat it kin makke wurde fan wat wier) ek al neat mis) mar neialle gedac,ten -t wat falsk soms wat wier,eid wurde .fsletten7 al,oewol%t net is dantroc, oan de neamd reden falske wiere) mar kin gjin ,awwe in ec,te redenoars4Bygelyks) as folgjende de ,ypotetysk grutte -tgongspunt fan in konkl-zje soewze: s alle planten ,awwe wite $lommen) likegoed as de leelje ,at wite

$lommen7 sa de antecedent soe wze ferkeard) omdat der $inne ek planten mei oareas wite $lommen7 mar in wiere ,indlim$ waard inferred7 s*nt de leelje ec,t draac,twite $lommen4 0ienen ik te .fliede -t de leagen fan de foarpoarte nei de eftersideelemint yn sa%n wize no: 9oed) net alle planten wite $lommen) wr*nder de leelje ,atgjin wite $lommen) sa de konkl-zje) as jo kinne maklik sjen) soe wze ferkeard7 enlike ferkeard #k soe slute as ik woe *ntliene de wier,eid fan de foarpoarte fan de ,indlidmaat yn sa%n wize: (o de leelje ,at wite $lommen) ynklusyf alle planten ,awwewite $lommen4

Fr.0at is in disjunctive konkl-zje ).Ek -t in grutte -tgongspunt) lytse-tgongspunt en sluten fan $eweging) it earste fan wat in disjunctive oardiel4 0er) kinfoarkomme mear as trije wic,tic,ste $egripen4

Fr./p dr%t meastentiids leit de jildic,,eid fan de disjunctive konkl-zjes ).5nit folgjende) dat as de .fskieding eleminten yn in disjunctive oardiel men is ynsteld aswier) dan de oare) moatte .fskaft as falske) en dat as ien fan de skieding leden is

7/25/2019 Kategismus of Logika of Tinken nderwiis Fststeld Nei-frysk-Gustav

kategismus of logika of tinken Ûnderwiis fêststeld nei-frysk-gustav theodor fechner

Documents