วารสารกองการพยาบาล Journal of Nursing Division

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 2553 Vol. 37 No. 1 January – April 2010 ISSN 0125-7242

วตถประสงค 1. เพอเผยแพรองคความรและนวตกรรมทางการพยาบาล 2. เพอเผยแพรผลงานวชาการ ผลงานวจยของบคลากรทางการพยาบาล ในหนวยงานสงกดกระทรวงสาธารณสข และหนวยงานอน ๆ 3. เพอเปนสอกลางในการแลกเปลยนเรยนรระหวางบคลากรทางการพยาบาลและผทสนใจหรอผทเกยวของ

ทปรกษา บรรณาธการบรหาร ADVISORS EXECUTIVE EDITORS รศ.ดร.ภษตา อนทรประสงค ดร. กาญจนา จนทรไทย Dr. Kanjana Chunthai Assoc. Prof. Dr.Bhusita Intaraprasong

นางสารา วงษเจรญ ดร.อญชล ศรพทยาคณกจ Dr.Unchalee Siripittayakunkit Ms.Sara Wongjaroen นางประภสสร พงษพนธพศาล นางสาวชตกาญจน หฤทย Ms.Prapatsorn Pongphanpisarn Ms.Chutikarn Haruthai

คณะบรรณาธการ ผ จดการ MANAGER นางสมณ ศรเงนยวง ดร.กาญจนา จนทรไทย Dr. Kanjana Chunthai Ms.Sumanee Sringoenyurng ผ ชวยผ จดการ ASSISTANT MANAGERS นางสาวสมจตต วงศสวรรณสร Ms.Somchit Wongsuvansiri นางลลดา โกลาต นางเพยงใจ เจมววฒนกล Ms.Peangjai Jermviwatkul Ms.Lalada Kolatee ทะเบยนสมาชก นางวาร วณชปญจพล Ms.Waree Wanichpunchaphol

นางสาวจารณ คะชาทอง Ms.Jarunee Kachatong การเงนและบญช นางสาวจารณ คะชาทอง Ms.Jarunee Kachatong รปเลม นางกนกอร บญมาก Ms.Kanokon Boonmark นางสาวจารณ คะชาทอง Ms.Jarunee Kachatong

เจาของ Copyright สานกการพยาบาล อาคาร 4 ชน 4 Bureau Of Nursing Building 4 Floor 4th กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข Department of Medical Services, ถนนตวานนท อาเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 Ministry of Public Health โทรศพท 0-2590-6294 โทรสาร 0-2590-6295 Tiwanon Rd. Amphoe Muang Nonthaburi 11000 Website : http://www.dms.moph.go.th/nurse Tel. 0-2590-6294 Fax 0-2590-6295

กาหนดออก ปละ 3 ฉบบ คอ มกราคม – เมษายน, พฤษภาคม – สงหาคม, กนยายน - ธนวาคม อตราคาสมาชกประเภทบคคล (ฉบบละ 1 เลม) 150 บาท/ป, 420 บาท/3 ป และ 700 บาท/5 ป อตราคาสมาชกประเภทหนวยงาน (ฉบบละ 3 เลม) 450 บาท/ป, 1,300 บาท/3 ป

พมพท สานกงานกจการโรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก

วารสารกองการพยาบาล

ISSN 0125 - 7242 ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553

สารบญ

คณะบรรณาธการ

ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผสงอาย ตาบลละลมใหมพฒนา อาเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ศรวรรณ ขตตยวทยากล............................................................................................................................………...………..1 นวตกรรมการบรหารทางการพยาบาล : ผลการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหนวยงานตอคณภาพ บรการพยาบาลในหอผ ปวยในกลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ สดยนด อภสข, กลรตน บรรกษวาณชย……………………………………………..……………………….……………………….13 ความสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผ ปวย บรรยากาศในองคการกบความสามารถในการปฏบตงานของ พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร บษบา หนายคอน, อไรวรรณ คะจะชาต..............................................................................................................................28 ผลการใชโปรแกรมใหความรอยางเปนระบบตอความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบต เพอปองกนโรคอจจาระรวง ในกลมผดแลเดกโรคอจจาระรวงทมอายตากวา 5 ป อไร ชานาญคา..………………………………………………………...……………………………..……..............................…..39 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ ศรรตน วรกตต, ปองหทย พมระยา, พรนภา เอยมลออ, จงรกษ มาลเสน..........................................................................51 การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร อไร พนธเมฆา, วรารตน ทองศรมา………………………………………………………………………………...........................66 พฒนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอตรดตถ พไลวรรณ จนทรสกร, กญญารตน ผงบรรหาร, หทยรตน จรนนทพทธ…......................................................................…....85

รายงานการศกษาวจย

สารจากบรรณาธการ

วารสารกองการพยาบาล

สารจากบรรณาธการ สวสดทานสมาชกวารสารกองการพยาบาลทกทาน พบกนในฉบบปฐมฤกษของปท 37 แมวาเปนชวงทมภาวะทรอนแรงของภาคการเมอง แตในสวนของเราชาวพยาบาล ซงมภาระหนาททสาคญดแลสขภาพของประชาชนนนคงตองใชความอดทนและใหกาลงใจซงกนและกน เนอหาวชาการในฉบบน คณะผ รบผดชอบไดจดสรรรายงานศกษาวจยทนาสนใจมาใหจานวน 7 เรอง ซงสวนใหญผวจยทมเทความรและประสบการณอนมคณคาจากการปฏบตงานมาอยางตอเนอง ซงเปนประโยชนสมาชกสามารถนาไปปรบใชในการปฏบตงานได และเปนฐานในการคดคนวชาการใหม ๆ ตอไป เพอนสมาชกทานใดสนใจทจะรวมกนพฒนาวชาชพ มวชาการหรอวจยทมคณคา ยนดทจะถายทอดใหเพอนสมาชกไดแลกเปลยนเรยนร ตองการใหวารสารกองการพยาบาลไดปรบปรงเนอหาสาระใด ๆ เพมเตม ขอใหสงคาแนะนามาไดท E-mail : nursingd@health.moph.go.th สดทายน ขอเชญชวนผ ทสนใจสมครเปนสมาชกวารสารกองการพยาบาล เพอพฒนาวชาการและวชาชพพยาบาลของเราใหเจรญเตบโตตอไปคะ

คณะบรรณาธการ

ความรบผดชอบ บทความทลงพมพในวารสารกองการพยาบาล ถอวาเปนความเหนสวนตวของผเขยน

สานกการพยาบาล และคณะบรรณาธการไมจาเปนตองเหนดวย ผเขยนตองรบผดชอบตอบทความ

ของตนเอง คณะบรรณาธการมสทธจะแกไขขอความใหถกตองตามหลกภาษาและความเหมาะสมได

วารสารกองการพยาบาล

ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผสงอาย ตาบลละลมใหมพฒนา อาเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา ศรวรรณ ขตตยวทยากล * พย.บ, วท.บ (สาธารณสขศาสตร) บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยกงทดลอง มวตถประสงคเพอศกษาขอมลสวนบคคลภาวะสขภาพของผสงอายและผลของการใชโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผสงอาย กลมตวอยางคอ ผสงอายตาบลละลมใหมพฒนาและตาบลดานเกวยน อาเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา คดเลอกโดยสมตวอยางแบบเจาะจง กาหนดคณสมบตของกลม คอ 1) อาย 60 ปขนไป 2) มสตสมปชญญะสมบรณไมเปนอปสรรคตอการจาการตอบคาถาม สามารถสอความหมายเขาใจกนงาย และ 3) ยนดให ความรวมมอในการตอบแบบสมภาษณและเขารวมงานวจยทกครง จานวน 240 คน แบงเปนกลมทดลอง 120 คน กลมควบคม 120 คน กลมทดลองไดรบการสอนตามโปรแกรมการใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพเนนเรอง10 อ. และมการทาประชาคมในกลมผ สงอาย สวนกลมควบคมไมมการดาเนนกจกรรมใดๆ ทาการวดกอนและหลงการทดลองศกษาระหวางกรกฎาคม-พฤศจกายน 2551 เครองมอทใชในการวจยประกอบดวยแบบสอบถาม 4 สวน คอ สวนท 1 ขอมลสวนบคคล ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบเลอกตอบ สวนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะสขภาพ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบใหเลอกตอบ สวนท 3 ขอมลเกยวกบการปฏบตตว ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา 3 ระดบ สวนท 4 ขอมลเกยวกบความตองการ ลกษณะแบบสอบถามเปนคาถามแบบปลายเปด วเคราะหขอมลโดยใชสถต คาความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน t-test Paired t-test และ Fisher’s exact test ผลการวจยพบวา ขอมลเกยวกบภาวะสขภาพของผสงอาย พบวาผสงอายกลมทดลองและกลมควบคม 1 ใน 3 มโรคประจาตว โดยพบโรคเกยวกบขอมากทสด รองลงมาคอความดนโลหตสง และเบาหวาน ตามลาดบ ครงหนงของผสงอายมปญหาทางสขภาพ โดยมอาการปวดเมอยตวมากทสด รองลงมาคอ ปวดหลง และเวยนศรษะ ตามลาดบ นอกจากนยงพบวาครงหนงของผสงอายมจานวนฟนนอยกวา 20 ซ คะแนนการปฏบตตวเพอสงเสรมสขภาพของผสงอายทงกลมทดลองและกลมควบคมกอนการทดลองไมแตกตางกน สวนภายหลงการทดลอง ผ สงอายกลมทดลองมคะแนนการปฏบตตวเพอสงเสรมสขภาพแตกตางกบกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ.01 และพบวาผสงอายสวนใหญตองการใหมชมรมทเขมแขง มกจกรรมทพบปะกน ทากจกรรมรวมกน สวนปจจยททาใหชมรมเขมแขง คอตวของผ สงอายเอง โดยมเจาหนาทสาธารณสขและองคการบรหารสวนทองถน (อบต.) เปนพเลยง และ อบต. ควรมงบประมาณสนบสนนชมรมผสงอายดวยจงจะสามารถดาเนนการไดตอเนอง

* พยาบาลวชาชพชานาญการ หวหนากลมงานพฒนารปแบบบรการ สานกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา

รายงานการศกษาวจย

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 1

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 2

การมโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผสงอาย ทาใหผสงอายไดเรยนร มทกษะในการจดการสขภาพทเหมาะสมกบบรบทของตนเอง ดงนนควรขยายผลการวจยเพอการนาไปประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทของแตละพนท และควรศกษารปแบบโปรแกรมสงเสรมสขภาพอนทสามารถประยกตใชกบกลมผสงอาย หรอกลมวยอนทเหมาะสมตอไป

คาสาคญ : ผสงอาย, โปรแกรมสงเสรมสขภาพ

บทนา จากอดตถงปจจบนการเปลยนแปลงในสงคมทสาคญอยางหนงคอ การทมนษยมอายยนยาวขน สาเหตจากความกาวหนาทางการแพทย สงผลใหอายขยเฉลยของหญงและชายไทยประมาณ 81 ป และ 79 ป ตามลาดบ1 และมแนวโนมทอายขยเฉลยจะสงขนอก นนหมายความวาบคคลจะตองใชชวตอยกบรางกายทถดถอยตามธรรมชาต เปนเวลาทยาวนานขน และจากรายงานการสารวจสขภาพผสงอายไทย2 3 (กระทรวงสาธารณสข ) พบวาโครงสรางของประชากรในสงคมไทยมการเปลยนแปลงไป คอ มจานวนผสงอายมากขน การเปลยนแปลงโครงสรางประชากรวยสงอายในชวง 10 ปทผานมา เปนไปตามการเปลยนแปลงโครงสรางประชากรโลก ปจจบนสดสวนประชากรผ สงอายไทยเทากบรอยละ 15 ขอมลดงกลาวแสดงใหเหนวาในอนาคตอนใกลสงคมไทยจะเขาสสงคมผสงอาย (Aging Society) ชมชนจะมผสงอายมากขน จนอาจกลายเปนกาลงสาคญของชมชน ซงหมายความวาจะตองมการเตรยมการเพอรบกบสถานการณดงกลาว ประเทศไทยใหความสาคญตอผ สงวยมานาน มการวางแผนนโยบายผสงอายแหงชาตในระยะยาว ซงในระยะแรกแผนการดาเนนงานเปนการจดการ

แบบแยกสวน โดยการดแลสขภาพและความเจบปวยเปนภาระหนาทของกระทรวงสาธารณสข การดแลในม ตทางสงคมและวฒนธรรมเ ปนหนา ทของกระทรวงมหาดไทยททาหนาทจดสวสดการ การดแลในม ตสขภาพและความเ จบปวยผานนโยบายสาธารณสขแหงชาต เปนสงทกาวหนามากกวาการดแลผ สงวยในมตอน ซงเปนผลมาจากความกงวลของสงคมตอคาใชจายทางดานสขภาพทสงขนของผสงอาย ทมตวอยางมาแลวในประเทศแถบตะวนตก ประกอบกบการประกนสขภาพถวนหนาทเนนการปองกนและรกษาสขภาพ ผสงอายจงกลายเปนกลมประชากรเปาหมายเนองจากความเจบปวยเรอรงท มกเกดในผสงวยสามารถดแลปองกนไมใหลกลามได และสามารถเหนผลลพธของการดแลไดชดเจน ซงหมายถงการประหยดคาใชจายของชาตลงไดบางสวน นอกจากการดแลความเจบปวยเรอรงในผสงอาย ยงมนวตกรรมเพอการสงเสรมสขภาพของผ สงอายในชมชน โดยรฐกาหนดนโยบายใหจดตงชมรมตาง ๆ มรายงานพบวา เกดปญหาอปสรรคเรองการบรหารจดการไมเปน การขาดการชวยเหลองบประมาณ3,4,5 การชวยเหลอจากภาครฐในการจดสวสดการสงคมทไมตรงตามความตองการ จะเหนไดวาประเดนปญหา6

วารสารกองการพยาบาล อปสรรคดงกลาวสะทอนใหเหนวา การดาเนนการดแลผสงวยตองการความคดคานงใหครอบคลมทกมตทเกยวของ อกทงตองอาศยมมมองภายในของผสงวยวาตองการการดแลอยางไร นโยบายผสงอายฉบบลาสด มแนวทางสนบสนนใหมการดแลผสงอายทบาน เปนแนวทางทเขากบความกตญญ อนเปนบรรทดฐานของสงคมไทยทยดถอกนมา แตกมรายงานปญหาการทลกตองเขาเมองเพอทางาน และทงผสงอายใหดแลตนเองและหลานในบางพนท7 ปญหาการทารายรางกายและ ทารายจตใจของผสงอายโดยลกหลาน8 ปญหาความ เครยดของผดแลผสงอายทตองพงพา และสภาพในเมองใหญทบคคลตองดนรนหารายได จะเปนไปไดมากนอยเพยงใดทครอบครวทยากจนจะดแลผสงอายในครอบครวได รายงานทกลาวอางถง ชใหเหนวาการจดการดแลผ สงวยเปนเรองทละเอยดออน ตองคานงถงบรบทตาง ๆ อยางลกซง ไมสามารถใชรปแบบใดรปแบบหนงสาหรบการดแลผ สงวยทกครวเรอนหรอทกชมชนได การแกปญหาดวยการสนบสนนทางการเงน หรอสงเสรมสขภาพอาจไมไดทดแทนประเดนผ ดแลทดแลอยางมคณภาพอยางแทจรง การชวยเหลอระดบชมชนอาจชวยแกปญหาได จากการเพมขนของจานวนและการมชวตทยนยาวขนของผ สงอายไทย กระทบตอการพฒนาสงคมเศรษฐกจ และทรพยากร โดยเฉพาะทรพยากรทางดานสขภาพ เ มอเกดปญหาทางสขภาพขน จาเปนจะตองมการวางแผนกจกรรมในการดแลผสงอายใหดและมประสทธผลสงสด งานสขภาพจต

และฟนฟสมรรถภาพคนพการ สานกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา ในฐานะผ รบผดชอบงานผสงอาย จงมแนวคดในการสรางโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผ สงอายในจงหวดนครราชสมา เ พอใหผสงอายสามารถดแลสขภาพของตนเองไดตามบรบทของแตละบคคล ตลอดจนสามารถชวยใหกลม/ชมรมผสงอายปรบเปลยนพฤตกรรมในการดแลสขภาพไดอยางตอเนอง โดยไดรบงบประมาณสนบสนนจากสานกตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขเขต 14 และในการศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพทสรางขนสาหรบผ สงอาย ผ วจยซงรบผดชอบงานผสงอายไดดาเนนการวจยเพอศกษาผลของโปรแกรมดงกลาวและนาผลทไดจากการวจยครงนไปใชในการปรบปรงและพฒนาโปรแกรมใหผสงอายปรบเปลยนพฤตกรรมในการดแลสขภาพไดอยางถกตองและเหมาะสมยงขน ตลอดจนเผยแพรใหหนวยงานทสนใจนาโปรแกรมดงกลาวไปประยกตใชกบกลมผสงอายและกลมวยอน ๆ ตอไป

วตถประสงคของการวจยเพอศกษา 1) ขอมลสวนบคคลและภาวะสขภาพของผสงอาย 2) ผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผ สงอายในตาบลละใหม อาเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา โดยเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองทไดรบการสอนตามโปรแกรมกบกลมควบคม

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 3

วารสารกองการพยาบาล กรอบแนวคดในการวจย

โปรแกรมสงเสรมสขภาพ สาหรบผสงอาย

การใหความร - เรองการดแลสขภาพ 10 อ. - เรองการออกกาลงกายสาหรบ

ผสงอาย

การประชาคม - แลกเปลยนเรยนรการปฏบตตน

เรอง 10 อ. - คนหากจกรรมทผสงอาย

มองเหนปญหาและตองการ

สมมตฐานของการวจย ภายหลงจากการทดลอง ผ สงอายกลมทไดรบการทดลองตามโปรแกรมการสงเสรมสขภาพเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปทางทถกตองดขนกวากอนการทดลอง

วสดและวธการ การว จยค ร ง น เ ปนการว จยก งทดลอง (quasi-experimental research) ใชแผนการทดลองแบบสองกลมทาการวดกอนและหลงการทดลอง (Two group pre-post test design) โดยมวตถประสงคเพอ

ศกษาผลของโปรแกรมสงเสรมสขภาพตอพฤตกรรมสขภาพของผสงอายในตาบลละลมใหม อาเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา โดยเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองทไดรบการสอนตามโปรแกรมการใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพเนนเรอง 10 อ. รวมถงมการทาประชาคมในกลมผสงอายดวยกบกลมควบคมทไมมการดาเนนกจกรรมใด ๆ

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ทใชในการศกษาครงน คอ ผ สงอายทอาศยอยในตาบลละลมใหมพฒนาและ

พฤตกรรมการปฏบตตว เพอสงเสรมสขภาพผสงอาย10 อ.

ประกอบดวย - อาหาร - อากาศ

- ออกกาลงกาย

- อจจาระ - อนามย

- อบตเหต/สงแวดลอม

- อารมณ

- อดเรก

อบอน - อนาคต -

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 4

วารสารกองการพยาบาล ตาบลดานเกวยน อาเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา จานวน 1,852 คน9

กลมตวอยาง คอ ประชากรทผวจยคดเลอก จากตาบลทมความคลายคลงกน จานวน 2 ตาบล โดยใชหลกเกณฑในการคดเลอกตาบล คอ 1) มสถานบรการสาธารณสขในเขตรบผดชอบ 2) เปนพนทขององคกรปกครองสวนทองถน (อบต., เทศบาลตาบล) และ 3) กลมตวอยางมอาชพรายไดใกลเคยงกน คดเลอกได 2 ตาบลทเขาเกณฑดงกลาว คอ ตาบลละลมใหมพฒนา และตาบลดานเกวยน หลงจากนนใชวธการสมอยางงาย โดยจบสลากกาหนดใหตาบลทจบไดครงแรกเปนกลมทดลองและตาบลทเหลอเปนกลมควบคมไดกลมทดลองอยในเขตตาบลละลมใหมพฒนา กลมควบคมอยในเขตตาบลดานเกวยน คดเลอกกลมตวอยางจานวน 240 ราย โดยสมตวอยางแบบเจาะจง กาหนดคณสมบตของกลมตวอยาง ประกอบดวย 1) อาย 60 ปขนไป 2) มสตสมปชญญะสมบรณไมเปนอปสรรคตอการจาตอการตอบคาถาม สามารถสอความหมายเขาใจกนงาย และ 3) ยนดใหความรวมมอในการตอบแบบสมภาษณและเขารวมงานวจยทกครง

เครองมอทใชในการวจยและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอ เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถามทผ วจยสรางขนเอง มขนตอนในการสรางและตรวจสอบคณภาพแบบสอบถาม โดยศกษาจากแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ วตถประสงค

ของงานวจยและตวแปรตาง ๆ ตามกรอบแนวคดในการวจย นยามศพทปฏบตการ (Operational Definition) ใหครอบคลมตวแปรและสรางแบบสอบถามใหครอบคลมตามนยามศพทปฏบตการ ตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหา (Content Validity) และความเหมาะสมของภาษา โดยผ เ ชยวชาญดานผสงอาย จานวน 3 ทาน ทดสอบหาคาความเชอมน (Reliability) กบประชากรทไมใชกลมตวอยางจานวน 30 ราย ดวยวธสมประสทธอลฟาของครอนบาค (Conbrach’s Alpha Co-efficient) ไดคาตามความเชอมน .87 ลกษณะของแบบสอบถาม แบงเปน 4 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของผ สงอาย ไดแก เพศ อาย สถานะภาพการสมรส ระดบการศกษาอาชพ รายได ความเพยงพอตอการใชจาย สทธรกษาพยาบาล และตาแหนงทางสงคม ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบใหเลอกตอบ (Checklist) สวนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะสขภาพของผสงอาย ประวตโรคประจาตว ดชนมวลกาย รอบเอว ความดนโลหต ประวตการเจบปวย จานวนฟนทเหลอ ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบใหเลอกตอบ (Checklist) สวนท 3 ขอมลเกยวกบการปฏบตตวของผ สงอาย ประกอบดวย ขอคาถามในการสงเสรมสขภาพ 10 อ. จานวนรวม 46 ขอ ไดแก อาหาร 5 ขอ อากาศ 4 ขอ ออกกาลงกาย 4 ขอ อจจาระ 4 ขอ อนามย 4 ขอ อบตเหต/สงแวดลอม 8 ขอ อารมณ 4 ขอ อดเรก 6 ขอ อบอน 5 ขอ และ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 5

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 6

อนาคต 2 ขอ ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 3 ระดบ คอ ปฏบตประจาสมาเสมอ ปฏบตบางครงและไมปฏบต สวนท 4 ขอมลเกยวกบความตองการของผสงอาย ลกษณะของแบบสอบถามเปนคาถามแบบปลายเปดประกอบดวยขอคาถามใหแสดงความคดเหน 3 ขอ ไดแก อยากใหชมรมผสงอายมกจกรรมอะไรบาง มปจจยอะไรทจะทาใหชมรมผสงอายเขมแขงและยงยน และอน ๆ

การเกบรวบรวมขอมล ผ วจยทาการเกบรวบรวมขอมล โดยทาหนงสอขออนญาตเกบขอมลถงสาธารณสขอาเภอ โชคชย นายกองคการบรหารสวนตาบลละลมใหมพฒนา นายกเทศมนตรเทศบาลตาบลดานเกวยน หวหนาสถานอนามยตาบลละลมใหมพฒนา และหวหนาสถานอนามยตาบลดานเกวยน ผ วจยและผชวยนกวจยดาเนนการสอบถามผสงอายดวยตวเอง โดยใชแบบสอบถามในการเกบรวบรวมขอมลกอน

และหลงการทดลอง ระหวางเดอนกรกฎาคม - พฤศจกายน 2551

การวเคราะหขอมลและสถตทใช ผวจยและผชวยนกวจย ตรวจสอบความถกตอง ครบถวน ของแบบสอบถาม ไดแบบสอบถามทสมบรณ จานวน 240 ชด (100%) ทาการลงรหสตามทกาหนดไวนาขอมลทลงรหสแลวไปบนทกและตรวจสอบความถกตองของการลงบนทกขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป จากนนจงนาขอมลไปวเคราะหทางสถตดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป มรายละเอยดการวเคราะห ดงน วเคราะหลกษณะสวนบคคล ความตองการของผสงอาย โดยการแจกแจงคาความถ คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความแตกตางระหวางคะแนนเฉลยในเรองการปฏบตตวเพอสงเสรมสขภาพในผสงอาย โดยใชสถต t-test Paired t – test และสถตฟชเชอร (Fisher’s exact test) การใหนาหนกคะแนนและเกณฑการแปลความหมายของคาเฉลย ดงน

ระดบการปฏบต ขอคาถามเชงบวก ขอคาถามเชงลบ ปฏบตประจาสมาเสมอ(ปฏบตทกวน/ทกครงทมกจกรรม) ใหคะแนน 3 คะแนน 1 คะแนน ปฏบตบางครง (ปฏบตเปนบางครงเทานน) ใหคะแนน 2 คะแนน 2 คะแนน ไมปฏบต(ไมเคยปฏบตเลย) ใหคะแนน 1 คะแนน 3 คะแนน

วารสารกองการพยาบาล

วธดาเนนการ เกณฑการแปลความหมายของคาเฉลย ใชแบบองเกณฑของ Bloom (1971) โดยนาคาเฉลยคะแนนการปฏบตตวแตละดานมาแบงคะแนนเปน 3 ระดบ คอ ระดบตา ระดบกลาง และระดบสง

ผ วจยดาเนนการทดลองและวจยโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผสงอายตามแผนภม ตอไปน

กลมทดลอง กลมควบคม Pre-test Post-test Pre-test Post-test O1…..X1…..X2..…X3..…X4…..O2 O3………….……………………O4

แผนภมการทดลองและวจยโปรแกรมสงเสรมสขภาพสาหรบผสงอาย โดยมความหมายของสญลกษณ ดงน X1-X4 = โปรแกรมสงเสรมสขภาพทจดใหโดยผวจย ทงหมด 3 สปดาหและประชาคมกลมผสงอาย O1, O3 = การเกบขอมลกอนการจดโปรแกรมสงเสรมสขภาพโดยใชแบบสอบถาม O2, O4 = การเกบขอมลภายหลงการจดโปรแกรมสงเสรมสขภาพโดยใชแบบสอบถาม จากแผนภมในภาพท 2 กลมควบคมเปนกลมทไดรบการดแลปฏบตตวแบบปกต ไมมการดาเนนกจกรรมใด ๆ ในโปรแกรมสงเสรมสขภาพ สวนกลมทดลองเปนกลมทมการทาประชาคมและไดรบการสอนตามโปรแกรมการใหความรเกยวกบการสงเสรมสขภาพเนนเรอง 10 อ. ซงประกอบดวย 2 กจกรรมหลก ดงน

ครงท 1 ใหความรเรอง อาหารทเหมาะสมในผสงอาย อจจาระ อากาศ รวมทงการออกกาลงกายและกจกรรมออกกาลงกายยดเหยยดกลามเนอและราไทเกก ครงท 2 ใหความรเรองอนามยสวนบคลและอนามยชองปาก การปองกบอบตเหตในผสงวย อบรมการออกกาลงกายราไมพลอง โดยมอาสาสมครดแลผสงอายเขารวมอบรมกบผสงอายดวย ครงท 3 ใหความรเรองอารมณ อดเรก อบอน อนาคต และการเปนสมาชกชมรมผสงอาย กจกรรมท 2 ประชาคมกลมผสงอาย ทาประชาคมกลมผสงอายเพอแลกเปลยนเรยนร การปฏบตตนในการดแลสขภาพเรอง 10 อ. และเพอคนหากจกรรมทผสงอายมองเหนปญหาและตองการ ภายหลงการทาประชาคมมกจกรรมของผสงอายกลมทดลองในตาบลละลมใหมพฒนาทเปนผลจากการทาประชาคม ประกอบดวย 1) กจกรรมกลมอาชพ ไดแก กลมทอเสอกก กลมกรองหญาคา

กจกรรมท 1 ใหความร โดยแบงเนอหาในการสอนออกเปน 3 ครง

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 7

วารสารกองการพยาบาล กลมจกสานไมไผ และกลมปลกผกปลอดสารพษ 2) กจกรรมเยยมสมาชกเมอเจบปวย 3) กจกรรมชมรมฌาปนกจศพเมอสมาชกเสยชวต ปจจบนมสมาชก 586 คน 4) กจกรรมทาบญวนสาคญทางศาสนา และ 5) กจกรรมศกษาดงานชมรมผสงอายทตาบลหนตรา อ.พระนครศรอยธยา จ.พระนครศรอยธยา

ผลการวจย การวจยครงน ผสงอายทเปนกลมตวอยางมจานวน 240 ราย แบงเปนกลมทดลองทไดรบการสนบสนนทางสงคมแบบผ สงอายมสวนรวมตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพ จานวน 120 ราย และกลมควบคมทได รบการดแลปฏบตตวแบบปกต จานวน 120 ราย กลมทดลองและกลมควบคมมลกษณะทางสงคมไมแตกตางกน เชน เพศ อาย สถานภาพสมรส ระดบการศกษา อาชพรายไดเฉลยตอเดอน ความพอเพยงในการใชจาย แหลงทมาของรายได บคคลทอาศยอยดวย สทธการรกษา และตาแหนงทางสงคม ทดสอบโดยใชสถตฟชเชอร (Fisher’s exact test) พบวา ลกษณะทางสงคมกลมทดลองและกลมควบคมไมมความแตกตาง ขอมลสวนบคคลของผสงอาย พบวา ผสงอายกลมทดลองและกลมควบคมสวนใหญเปนเพศหญง อายระหวาง 61 – 70 ป สถานภาพสมรสค การศกษาระดบประถมศกษา ประกอบอาชพเกษตรกรรมใน

กลมทดลองเปนสวนใหญ แตม 1 ใน 3 ของผสงอายกลมควบคม ประกอบอาชพคาขาย รายไดเฉลยตอเดอน 1,000 – 2,000 บาท มความพอเพยงในการใชจาย มรายไดจากเบยเลยงยงชพ ผสงอายสวนใหญอาศยอยกบบตร ใชสทธผสงอายในการรกษาพยาบาล และไมมตาแหนงทางสงคม

ขอมลเกยวกบภาวะสขภาพของผ สงอาย พบวา ผสงอายกลมทดลองและกลมควบคม 1 ใน 3 มโรคประจาตว โดยพบโรคเกยวกบขอมากทสด รองลงมาคอความดนโลหตสง และเบาหวาน ตามลาดบ ดชนมวลกายของผสงอายสวนใหญอยในเกณฑปกต รอบเอวปกต ครงหนงของผสงอายมปญหาทางสขภาพ โดยมอาการปวดขอ/ปวดเมอยตวมากทสด รองลงมาคอปวดหลง และเวยนศรษะ ตามลาดบ นอกจากนยงพบวาครงหนงของผสงอายมจานวนฟนนอยกวา 20 ซ การปฏบตตว เ พอสง เส รมสขภาพของผสงอาย ผลการศกษาเปรยบเทยบคะแนนการปฏบตตวของผสงอายกลมทดลอง กอนการทดลองและหลงการทดลองทไดรบการสนบสนนทางสงคมโดยใหผสงอายมสวนรวม มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 รายละเอยดในตารางท 1

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 8

วารสารกองการพยาบาล ตารางท 1 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนการปฏบตตวของผ สงอายกลมทดลอง กอนและหลง

การศกษา

x S.D. t p คะแนนการปฏบตตวของผสงอาย กลมทดลอง กอนการศกษา 64.83 7.16 - 8.06 .00 ** หลงการศกษา 73.49 6.41

** มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สวนผลการศกษาเปรยบเทยบคะแนนการปฏบตตวของผสงอาย กอนการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ไมมนยสาคญทางสถต และภายหลงการทดลอง ผสงอายกลมทดลองทไดรบการ

สนบสนนทางสงคมโดยใหผสงอายมสวนรวม มความแตกตางกนกบกลมควบคม อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 รายละเอยดในตารางท 2

ตารางท 2 เปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนการปฏบตตวของผ สงอาย ระหวางกลมทดลองและ

กลมควบคม

กลมทดลอง กลมควบคม คะแนนการปฏบตตวของผสงอาย

x S.D. x S.D. t p

64.83 7.16 65.64 9.25 - .94 .34 ns กอนการศกษา หลงการศกษา 73.49 6.40 66.92 9.66 - 5.51 .00**

ns ไมมนยสาคญทางสถต ** มนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และผลการศกษาความตองการของผสงอาย พบวา ผสงอายสวนใหญตองการใหมชมรมทเขมแขง มกจกรรมทพบปะกน ทากจกรรมรวมกน เชน ออกกาลงกาย และกจกรรมเสรมรายไดทผ สงอายทาได เปนตน สวนปจจยททาใหชมรมเขมแขงนนขนอยทตว

ของผ สงอายเอง โดยมเจาหนาทสาธารณสขและองคการปกครองสวนทองถน (หมายถง อบต.) เปนพเลยง และ อบต. ควรมงบประมาณสนบสนนใหชมรมผ สงอายดวยจงจะสามารถดาเนนการไดตอเนองยงยน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 9

วารสารกองการพยาบาล อภปรายผล การศกษาเปรยบเทยบคะแนนการปฏบตตวของผสงอายในกลมทดลองกอนการทดลองและหลงการทดลองทไดรบความรและการสนบสนนทางสงคมโดยใหผ สงอายมสวนรวมตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพ พบวามความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 สาหรบการศกษาเปรยบเทยบคะแนนการปฏบตตวของผ สงอาย กอนการทดลอง ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ไมมนยสาคญทางสถต และภายหลงการทดลอง ผ สงอายกลมทดลองทไดรบความรและการสนบสนนทางสงคม โดยใหผ สงอายมสวนรวมตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพ มความแตกตางกนกบกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 แสดงวาการไดรบความรและการสนบสนนทางสงคมโดยใหผสงอายมสวนรวมตามโปรแกรมสงเสรมสขภาพ มผลทาใหผสงอายกลมทดลองสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมในการดแลสขภาพไดถกตองดขนกวากอนการทดลอง การปฏบตตวของผ สงอายทไดรบการดแลและการสนบสนนชวยเหลอเกอกลทางสงคม ทงทไดรบจากผสงอายดวยกนเองหรอจากลกหลาน เพอนบาน เจาหนาทหรอหนวยงานทเกยวของ อาจเกดจากการไดรบการเกอหนนจรง ๆ เชน การไดรบเงนทอง สงของหรอเกดจากการทตวผสงอายรสกและรบรวาตนเองจะไดรบการดแลสนบสนนดานตาง ๆ ในอนาคต ซงความรสกเหลานเปนสงทอยในใจ ทผสงอายรบรไดวาตนเองมคณคา มความหมายและไดรบการยอมรบ ทงนการสนบสนนทางสงคม มผลตอผสงอายในการ

สรางความสมพนธกบคนอน ๆ และลดการแยกตวออกจากสงคม จากการศกษาของอนษณา ภสะอาด และชวลต อยสข10 พบวา ผสงอายทมเพอนมความพงพอใจในชวตทสงกวาคนทมเพอนนอยหรออยคนเดยว มผลตอภาวะสขภาพจตและการเปลยนแปลงของพฤตกรรมสขภาพ การสนบสนนทางสงคมชวยใหผสงอายปรบตว และชวยเหลอผสงอายในเรองของกจกรรมประจาวน การเดนทาง หรอแมกระทงยามเจบปวย การทผสงอายไดรบความรก การดแล และความผกพน ชวยบรรเทาความเครยดและเปนกลไกของระบบภมค มกนทมตอสขภาพกายและดดซบความความเครยด การสนบสนนทางสงคมจงเปน อกหนทางหนงทจะชวยใหผสงอายไดรบการยอมรบและยกยองจากคนขางเคยง เพอนฝงหรอสงคมสอดคลองกบจรนนท หงสทอง และคณะ11 ทศกษาพบวา การไดรบการสนบสนนทางสงคม ทาใหผสงอายมคณภาพชวตทดยงขน ผลการศกษาภาวะสขภาพ พบวา ผสงอาย 1 ใน 3 มโรคประจาตว โดยพบโรคเกยวกบขอมากทสด รองลงมาคอความดนโลหตสง และเบาหวาน ดชนมวลกายและรอบเอวของผสงอายสวนใหญอยในเกณฑปกต ครงหนงของผสงอายมปญหาทางสขภาพ โดยมอาการปวดขอ/ปวดเมอยตวมากทสด รองลงมาคอปวดหลง และเวยนศรษะ นอกจากนยงพบวา ครงหนงของผสงอายมจานวนฟนนอยกวา 20 ซ ซงภาวะสขภาพของผ สงอายทพบดงกลาว สามารถอภปรายผลไดดงน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 10

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 11

เมอสงวยขนการทางานของรางกายมความเสอมถอย เนองจากการเปลยนแปลงดานกายภาพ เชน ความแขงแรงของกลามเนอ ความหนาแนนของกระดก กลามเนอ และความแขงแรงของระบบการหายใจ เปนตน อายทเพมขนทาใหผสงอายมพละกาลงเสอมถอยและมโอกาสทจะเกดการเจบปวยไดงาย ในขณะทผ สงอายตองพบกบปญหาความเสอมของรางกาย สถานะทางสขภาพของผสงอายกมความเสอมถอยลง สอดคลองกบสถานการณผสงอายไทย1 ทแสดงขอมลสถานะทางสขภาพของผ สงอายไทยให เหนวา ผสงอายไทยมโรคเรอรงหรอโรคประจาตวถงรอยละ 48.0 ผ สงอายชายมแนวโนมโรคเรอรงตามอายท มากขน สวนผสงอายหญงมแนวโนมโรคเรอรงสงขนจนถงชวงอาย 70 - 74 ปขนไป กลมโรคเรอรงหรอโรคประจาตวในกลมผสงอาย ไดแก เสนเอน กระดกและขอ โรคระบบทางเดนอาหาร และโรคระบบทางเดนหายใจ โดยเฉพาะกลมโรคหวใจและหลอดเลอด และโรคตอมไรทอมแนวโนมเพมสงขน กลาวโดยสรป สงคมไทยเปนสงคมชาวพทธทมคานยมและวฒนธรรมในการเคารพ ศรทธา และกตญญตอผสงอาย แตเนองจากการเปลยนแปลงทงทางดานเศรษฐกจและสงคม ความกาวหนาทางการแพทยและสาธารณสข รวมทงการวางแผนครอบครวทมผลกระทบตอโครงสรางประชากรไดสงผลกระทบตอการดแลผ สงอายของสมาชกในครอบครว นอกจากน วยสงอายเปนวยทมการเปลยนแปลงและเสอมถอยทางดานรางกายและจตใจทาใหเกดผลกระทบโดยตรงตอภาวะสขภาพ ทงโรค

เรอรงและภาวะทพพลภาพ การพฒนาระบบการดแลผ สงอาย เพอใหผ สงอายมสขภาพดหรอผ สงอายทประสบความสาเรจ คอ มอายยน มสขภาพกาย จต การคดและสตปญญา มการเขาสงคม และทางานมประสทธภาพ สามารถควบคมตนเอง และพงพอใจในชวต จงเปนสงทาทายตอบคลากรการแพทยและสาธารณสขทจะตองดาเนนการพฒนาระบบการดแลผสงอายใหประสบความสาเรจตอไป

ขอเสนอแนะทเกยวของในการวจย 1. ดานการนาผลวจยไปปฏบต พบวา 1.1 ผสงอายมความกระตอรอรนในการเขารวมกจกรรมตาง ๆ เปนอยางด โดยเฉพาะการรวมกลมกนในการทากลมอาชพเพราะนอกจากจะไดพบปะกนแลว ยงเปนการรกษาภมปญญาทองถนไวไมใหสญหาย รสกวาตนเองยงมคณคาและยงมรายไดอกดวย 1.2 การทากจกรรมออกกาลงกายควรเลอกตามเหมาะสมของรางกายแตละคน 2. ขยายผลการวจยใหตาบลอน ๆ นาไปประยกตใชใหเหมาะสมกบกลมผสงอายในแตละพนท

ขอเสนอแนะในการทาวจยครงตอไป ศกษารปแบบโปรแกรมสงเสรมสขภาพอน ๆ ทสามารถประยกตใชกบกลมผ สงอายหรอกลมวย อน ๆ ทเหมาะสมตอไป

วารสารกองการพยาบาล เอกสารอางอง

1. สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2548, คณะกรรมการผสงอายแหงชาต สานกงานสงเสรมสวสดภาพและ

พทกษเดก เยาวชน ผ ดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย, กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย, 2549.

2. กระทรวงสาธารณสข, รายงานการสารวจสขภาพผสงอายไทย, 2547. 3. อรวย รมยะสมต. การตดตามผลการปฏบตกจกรรมสงเสรมสขภาพผสงอายในชมชน โดยแกนนาผสงอาย.

หนงสอ การประชมวชาการประจาป กระทรวงสาธารณสข ครงท 8, 2543. 4. สมนก แสงเขยว. การจดสวสดการสงคมของรฐเกยวกบผสงอาย. มหาวทยาลยรามคาแหง, 2544. 5. วรยาภรณ สวสดรกษา. การจดสวสดการของผสงอายเพอการพงพาตนเอง : ศกษาเฉพาะกรณชมชนในเขต

กรงเทพมหานคร. (วทยานพนธ) กรงเทพมหานคร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร; 2544. 6. กชกร สงขชาต. ความตองการบรการสวสดการสงคมสาหรบผสงอายจงหวดชลบร. ภาควชาการศกษานอก

ระบบ มหาวทยาลยบรพา, 2545. 7. ศศพฒน ยอดเพชร. รายงานโครงการระบบการดแลระยะยาวในครอบครวสาหรบผสงอาย. สถาบนวจย

สาธารณสข, 2549. 8. เกศกญญา จรตถตกล. ความชกและปจจยทานายการถกทารณกรรมของผสงอายไทยในจงหวด

นครศรธรรมราช. (วทยานพนธ) ชลบร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา; 2548. 9. สานกงานสาธารณสขอาเภอโชคชย, ฐานขอมลประชากร อาเภอโชคชย จงหวดนครราชสมา, 2551. 10. สมพร อยเจรญ, สงอายอยางมคณภาพ สถานอนามยศรสวางวฒนา ตาบลสออ อาเภอกมภวาป จงหวด

อดรธาน; 2550. 11. จฑาภา ศรประเสรฐ. บรการทนตกรรมถงบานแกผสงอายและผ ปวยเรอรงทชวยเหลอตวเองไมได ในเขต

รบผดชอบสถานอนามยตาบลบางยอ สถานอนามยบางยอ อาเภอพระประแดง จงหวดสมทรปราการ; 2550. 12. อนษณา ภสะอาด และชวลต อยสข. นวตกรรมและสงเสรมสขภาพผสงอาย สถานอนามยตาบลดอนทราย

อาเภอบานโพธ จงหวดฉะเชงเทรา, 2550. 13. จรนนท หงสทอง, เพญศร สหาราช และคณะศนยสขภาพชมชน โรงพยาบาลศรธาต. สขภาพจตในชมชน

โดยชมชนมสวนรวม บานโคกศร อาเภอศรธาต ตาบลจาป อาเภอศรธาต จงหวดอดรธาน, 2550.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 12

วารสารกองการพยาบาล

นวตกรรมการบรหารทางการพยาบาล : ผลการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑ แบงระดบความเสยงของหนวยงานตอคณภาพบรการพยาบาลในหอผปวย ในกลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ

* กศ.ม. (บรหารการศกษา) สดยนด อภสข ** ปร.ด (กายวภาคศาสตร) กลรตน บรรกษวาณชย

บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยและพฒนา (research and development) เพอสรางและพฒนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาล โดยการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหนวยงานและศกษาผลการนานวตกรรมมาใชในการบรหารการพยาบาล ตอคณภาพบรการพยาบาล กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ กลมตวอยางเปนหอผ ปวยใน 21 หนวยงาน แบงเปนหอผ ปวยสามญ 15 หนวยงานและหอผ ปวยพเศษ 6 หนวยงาน เครองมอทใชในการวจยเปนนวตกรรมการบรหารทางการพยาบาลทสรางและพฒนาขน โดยนาดชนชวดคณภาพบรการพยาบาลจานวน 9 ตวชวด มากาหนดเกณฑคะแนนคาเปาหมาย และแบงระดบคะแนนความเสยงของหนวยงานเปน 4 ระดบ คอ 0, 1, 2 และ 3 หมายถงระดบความเสยงนอยทสดไปถงมากทสดตามลาดบ วธการศกษาผลการใชนวตกรรมในการบรหารการพยาบาล แบงเปน 3 ขนตอน ไดแก การสรางและพฒนานวตกรรม การสรางความรและการนานวตกรรมไปใชในการบรหารหอผ ปวยเปนเวลา 6 เดอน และประเมนผลการใชนวตกรรมจากดชนชวดคณภาพการพยาบาลจานวน 9 ตวชวด เกบรวบรวมขอมลโดยพยาบาลประจาหนวยงานลงบนทกขอมลในแบบบนทกรายงานขอมลดชนชวดคณภาพการพยาบาล เดอน ตลาคม ถง กนยายน 2552 เปนเวลา 1 ป แบงเปน 2 ชวงเวลา คอ กอนการพฒนานวตกรรม 6 เดอน และหลงการพฒนานวตกรรม 6 เดอน วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป คานวณคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน สถตการทดสอบ Fisher’s exacts test และ wilcoxon signed rank test ผลการศกษา พบวาคะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน ในหอผ ปวยสามญหลงการพฒนาลดลงจาก 10.67 เปน 9.00 อยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) ในขณะทหอผ ปวยพเศษเพมขนจาก 7.33 เปน 9.12 อยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) หนวยงานทมคะแนนความเสยงลดลงหลงการพฒนานวตกรรมสงถง 11 หนวยงาน คาเฉลยคะแนนความเสยงภาพรวมหลงการพฒนานวตกรรม (7.33) ลดลงตากวากอนการพฒนา (12.55) อยางมนยสาคญทางสถต (p<.01) ดชนชวดคณภาพการพยาบาลทมคาเฉลยลดลงอยางมนยสาคญทางสถต ไดแก อตราความคลาดเคลอนทางยา (p<.01) อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ (p<.01) และ ผลตภาพการพยาบาล (p<.05) แตหนวยงาน 7 แหง มคาเฉลยคะแนนความเสยงภาพรวมหลงการพฒนานวตกรรมสงกวา (5.86) กอนการพฒนา (11.15) อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) ดชนชวดคณภาพการพยาบาลทมคาเฉลยเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต ไดแก อตราการครองเตยง อตราการตดเชอในโรงพยาบาล อตราการ

* พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ หวหนาพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ

**

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 13 พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 14

ตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ และอตราความคลาดเคลอนทางยา (p<.05) เปรยบเทยบจานวนหนวยงานตามการแบงระดบความเสยงของหนวยงานทง 4 ระดบ คอ ระดบ 0, 1, 2 และ 3 ของดชนชวดคณภาพการพยาบาลทง 9 ตวชวด กอนและหลงการพฒนานวตกรรม แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) โดยสรปการศกษาครงนการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑการแบงระดบความเสยงของหนวยงานสามารถนามาใชในการเพมประสทธภาพของการบรหารการพยาบาลและพฒนาคณภาพบรการพยาบาล คาสาคญ นวตกรรม การบรหารทางการพยาบาล คณภาพการพยาบาล

บทนา การพฒนาคณภาพได เ ขามามบทบาทสาคญในการใหบรการทกประเภท โดยเฉพาะการบรการสขภาพซงเปนการใหบรการทกระทาตอมนษยโดยตรง ทงน เกดจากผลกระทบของปจจยหลายประการ เชน ความกาวหนาของเทคโนโลยททาใหเกดการสอสารขอมลไดอยางรวดเรวแบบไรพรมแดน ความคาดหวงของผ ใ ชบรการทสงผลใหมความตองการคณภาพมากขน1 และสงคมมความคาดหวงสงขนจากการรบบรการสขภาพทมมาตรฐานคณภาพและความเปนเลศ2 ในปจจบนการพฒนาคณภาพบรการพยาบาลนบเปนเปาหมายสาคญของงานบรการพยาบาล โดยองคกรพยาบาลทงในระดบสงของประเทศ ไดแก สภาการพยาบาล สมาคมพยาบาลฯ ตางไดมงเนนใหองคกรพยาบาลในระดบตาง ๆ ไดมการพฒนาคณภาพบรการพยาบาลอยางจรงจงเพอใหผ ใชบรการไดรบบรการทมคณภาพและปลอดภยจากอนตรายตอชวตทอาจจะเกดขน พยาบาลนบเปนบคลากรทใหบรการตอผใชบรการโดยตรงและตอเนองตลอดเวลา 24 ชม. แมสและคณะไดศกษาเรองเอกสทธของการพยาบาลทโรงพยาบาลไอโอวา วเทอรานซ โฮม

(lowa viterans home hospital) ซงศกษาในกลมของพยาบาลทกาลงปฏบตงานอย พบวา เอกสทธของการพยาบาลจะเกดขนเมอการพยาบาลมคณภาพและงานดานความร3 จงเกดการสรางแบบมาตรฐานและการวดคณภาพการพยาบาล เพอใชในการตดตามและประเมนคณภาพการพยาบาล สงผลใหองคกรพยาบาลมการประเมนคณภาพการพยาบาลโดยกาหนดดชนชวดคณภาพบรการพยาบาล ตลอดจนอบตการณความเสยงทอาจจะเกดขนกบผ ใชบรการขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาล เพอประเมนและตดตามคณภาพบรการพยาบาลไดอยางตอเนองและผ ใชบรการไดรบความปลอดภยสงสด อยางไรกตามความผดพลาดในการปฏบตการพยาบาลของบคลากรทางการพยาบาลนนมโอกาสเกดขนไดจากสาเหตตาง ๆ เชน ขาดความร ทกษะ ประสบการณ หรอความประมาทเลนเลอ ขาดความละเอยดรอบคอบ ขาดมาตรฐานการปฏบต ขาดระบบการพยาบาล เปนตน ความรนแรงของความผดพลาดมตงแตระดบความผดพลาดเลกนอยจนถงขนอนตราย ดงนนการบรหารความเสยงจงเปนประเดนหนงทสาคญในกระบวนการ

วารสารกองการพยาบาล

ประกนคณภาพบรการทสะทอนถงความรบผดชอบของผบรหารการพยาบาล ทตองใชการบรหารการจดการกบความเสยงในการคนหาการประเมนความรนแรง การจดการเมอเกดอบตการณและการประเมนผล เพอลดอบตการณและความรนแรงของความเสยงทจะเกดขนได นอกจากนการบรหารการพยาบาลยงเผชญตอภาวะวกฤตของวชาชพพยาบาลซง ศ. เกยรตคณ ดร. วจตร ศรสพรรณ4 ไดสรปไว 3 ประเดน คอ การขาดแคลนกาลงคนทางการพยาบาล, วกฤตภาพลกษณของวชาชพ ซงพบวาภาคสงคมโดยเฉพาะสอมวลชนสะทอนวาวชาชพการพยาบาลทางานกบชมชนไดด แตไมเกนผลลพธของการปฏบตการหรอการบรการพยาบาล และวกฤตของการใหบรการพยาบาลทมคณภาพ โดยเฉพาะอยางยงประเดนตวบงชทแสดงผลลพธดานสขภาพของการบรการพยาบาล ระบบขอมลสารสนเทศการบรการพยาบาล ทตองมการกาหนดเปาหมายของการบรการพยาบาลและผลลพธทตองการ วกฤตวชาชพการพยาบาลดงกลาวกอใหเกดผลกระทบตอความเขมแขงและศกยภาพของพยาบาลทงระดบผปฏบตงานและผบรหารการพยาบาล คอภาระงานทสงมากขนของพยาบาลและผบรหารการพยาบาล ทาใหมความเสยงในเรองทเกยวของกบคณภาพของชวตและสขภาพของพยาบาล ถงแมวาระบบการบรการพยาบาลจะไดดาเนนการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาลมาอยางตอเนอง แตยงขาดตวชวดคณภาพการบรการทมมาตรฐานทไวตอผลลพธดานสขภาพ ซ งสามารถแสดงให เหนถงความสาเ รจในการ

ใหบรการพยาบาล5 กลมการพยาบาลโรงพยาบาลเพชรบรณได ดา เนนการพฒนาคณภาพบรการพยาบาลอยางตอเนอง แตจากการปฏบตงานในสถานการณจรงไดเผชญปญหาดงกลาวเบองตนเชนกน คอ การขาดแคลนอตรากาลง มภาระงานหนกโดยเฉพาะหอผ ปวยแผนกอายรกรรมและศลยกรรม มอบตการณความเสยงเกดขน ขาดกระบวนการพฒนาทตรงเปาหมาย ในขณะเดยวกนระบบการนเทศไมสามารถนเทศหนวยงานและบคลากรไดตามเกณฑทกาหนดเนองจากภาระงานมาก มดชนชวดคณภาพบรการพยาบาลจานวนมากและหลากหลาย ทาใหไมสามารถพฒนาคณภาพไดอยางครอบคลมและเกดผลลพธทชดเจน จากปญหาดงกลาวผวจยจงสรางและพฒนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาลขน โดยการกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหนวยงาน โดยกาหนดดชนชวดคณภาพบรการพยาบาลจานวน 9 ตวชวด และประเมนผลการนานวตกรรมการบรหารการพยาบาลมาใชในการบรหารการจดอตรากาลงพยาบาล การนเทศการพยาบาล และการประเมนคณภาพบรการพยาบาลในหนวยงานหอผ ปวยใน เพอพฒนาคณภาพบรการพยาบาลขนในโรงพยาบาลเพชรบรณตอไป

วตถประสงคการวจย 1. เ พอส รางและพฒนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาล โดยการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหนวยงานหอผ ปวยใน และศกษาผลการนานวตกรรมการบรหาร

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 15

วารสารกองการพยาบาล

ทางการพยาบาลใชในการบรหารการพยาบาล การจดอตรากาลงพยาบาล การนเทศ และการประเมนคณภาพบรการพยาบาล ในหอผ ปวยใน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ 2. เปรยบเทยบความแตกตางคาเฉลยดชนชวดคณภาพการพยาบาล ระหวางกอนและหลงการพฒนานวตกรรมของหอผ ปวยใน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ 3. เปรยบเทยบความแตกตางรอยละของหนวยงานตามระดบความเสยงของหนวยงานของดชนชวดคณภาพการพยาบาล ระหวางกอนและหลงการพฒนานวตกรรมของหอผ ปวยใน กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ

นยามศพทเฉพาะ นวตกรรมการบรหารทางการพยาบาล หมายถง ผลลพธทางการพยาบาลทไดสรางขนใหม คอ การพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑการแบงระดบความเสยงของหนวยงานขน โดยกาหนดดชนช วดคณภาพการพยาบาลจานวน 9 ตวชวด ไดแก ผลตภาพการพยาบาล (Productivity) อตราการครองเตยง อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP) อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore) อตราความคลาดเคลอนทางยา (Med error) อตราการใหเลอดผดพลาด อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ และคะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน แบงระดบความเสยงเปน 4 ระดบ คอ ระดบ 0 มโอกาสเกด

ความเสยง, ระดบ 1 มความเสยงระดบตา. ระดบ 2 มความเสยงระดบปานกลาง และ ระดบ 3 มความเสยงระดบสง คณภาพบรการพยาบาล หมายถง ดชนชวดคณภาพทใชในการประเมนผลลพธการปฏบตการพยาบาลทไดกาหนดไว 9 ตวชวด ไดแก ผลตภาพการพยาบาล (Productivity) อตราการครองเตยง อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP) อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore) อตราความคลาด เคลอนทางยา (Med error) อตราการใหเลอดผดพลาด อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ และคะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน

วสดและวธการ การศกษาครงน เปนการวจยและพฒนา (research and development) เพอสรางและพฒนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาล โดยการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหนวยงาน และศกษาผลการนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาลมาใชในการบรหารการพยาบาล ในหอผ ปวยใน 21 แหง ดาเนนการเกบรวบรวมขอมล 2 ชวงเวลา คอ กอนการพฒนานวตกรรม 6 เดอน คอตลาคม ถง มนาคม 2552 และ หลงการพฒนานวตกรรม 6 เดอน คอ เดอน เมษายน ถง กนยายน 2552

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 16

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 17

ประชากรและกลมตวอยาง การศกษาครงนดาเนนการในโรงพยาบาลเพชรบรณ ประชากรเปนหนวยงานทอยในความรบผดชอบการใหบรการพยาบาลของกลมการพยาบาลจานวน 33 แหง สมคดเลอกกลมตวอยางโดยการคดเลอกแบบเจาะจง (purposive sampling) เฉพาะหอผ ปวยในจานวน 21 แหง แบงเปนหอผ ปวยสามญจานวน 15 แหง และหอผ ปวยพเศษ จานวน 6 แหง

ขนตอนการวจย การวจยครงนดาเนนการเปน 3 ขนตอน ดงน ขนตอนท 1 การสรางและพฒนานวตกรรมการบรหารการพยาบาล: การพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหนวยงาน โดยการศกษาขอมลความเสยงของหอผ ปวยในจานวน 21

แหง วเคราะหขอมลและปญหาจากการดาเนนงานในป 2549-2551 และศกษาเอกสารวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ และกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหอผ ปวยในขน โดยกาหนดดชนชวดคณภาพการพยาบาลจานวน 9 ตวชวด ในแตละตวชวดมการกาหนดเกณฑการแบงระดบความเสยงทชดเจนอางองจากเกณฑมาตรฐานและเทยบเคยงจากโรงพยาบาลขนาดใกลเคยงกน การแปลความหมายและแบงระดบความเสยงของหนวยงานเปน 4 ระดบ โดยการคานวณความกวางอนตรภาคชนตามสตร คาพสย (คาสงสด- คาคาสด) / จานวนอนตรภาคชน ไดคาความกวางของแตละอนตรภาคชนเทากบ 6 นามากาหนดคาคะแนนการแบงระดบความเสยงจากคะแนนความเสยงภาพรวมจากดชนชวด จานวน 9 ตวชวด ดงน ระดบ 0 = 0-6 คะแนน ระดบ 1 = 7-13 คะแนน ระดบ 2 = 14-20 คะแนน และระดบ 3 = 21-27 คะแนน

การกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยง ดชนชวดคณภาพ หนวยวด

ระดบ 0 ระดบ 1 ระดบ 2 ระดบ 3 1. ผลตภาพการพยาบาล (Productivity) รอยละ < 90 % 90-110 % > 110-130 % > 130 %

2. อตราการครองเตยง รอยละ < 80 % 80-100 % > 100-120 % > 120 %

3. อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) : 1000 วนนอน < 1.5 1.6 - 2.0 2.1 - 2.5 > 2.5

4. อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) : 1000 วนใสสายสวนปสสาวะ

< 5.0 5 - 7 8 - 10 > 10

5. อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP)

: 1000 วนใชเครองชวยหายใจ

< 6 6 - 8 8 - 10 > 10

6. อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore) : 1000 วนนอน < 0.5 0.5-1.0 1.1-2.0 > 2.0

7. อตราความคลาด เคลอนทางยา (Med error) : 1000 วนนอน < 0.10 0.1 - 1.0 1.1 - 2.0 > 2.0

8. อตราการใหเลอดผดพลาด : 1000 จานวนเลอด

0 0.1-0.5 0.6-1.0 >1.0

9. อตราการเกดอบตเหต/ อบตการณ : 1000 วนนอน < 5.0 5.0 -10.0 11.0 - 15.0 > 15.0

คะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน 0 - 6 7 – 13 14 - 20 21 - 27

วารสารกองการพยาบาล

การแปลความหมายระดบความเสยงของหนวยงานและการนาไปใชในการบรหารการพยาบาล การบรหารการพยาบาลตามระดบความเสยง ความเสยง

ภาพรวมของหนวยงาน

การจดระดบความเสยงหนวยงาน

การแปลความหมาย การพฒนาคณภาพ

ผลตภาพ ระดบความเสยงหนวยงาน การนเทศ

การพยาบาล 0 - 6 ระดบ 0 มโอกาสเกดความเสยง 2 เดอนตอครง รกษาคณภาพ 90-110 %

7 – 13 ระดบ 1 มความเสยงระดบตา เดอนละ 1 ครง วเคราะหปญหา 90-110 % 14 - 20 ระดบ 2 มความเสยงระดบปานกลาง สปดาหละ 1 ครง พฒนาเรงดวน ลดผลตภาพ 21 - 26 ระดบ 3 มความเสยงระดบสง สปดาหละ 2 ครง พฒนาเรงดวนมาก ลดผลตภาพ

การเกบรวบรวมขอมล ขนตอนท 2 การนานวตกรรมการบรหาร

ทางการพยาบาลทพฒนาขนไปใชในการปฏบตในการบรหารจดการหอผ ปวย โดยการประชมสรางความรและความเขาใจการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑการแบงระดบความเสยงหนวยงาน การนาไปใชในการบรหารการพยาบาล โดยทมนเทศทางการพยาบาลและหวหนาหอผ ปวยใน จานวน 21 แหง เปนเวลา 6 เดอน ตงแตเดอนเมษายน ถง กนยายน 2552 ขนตอนท 3 การประเมนผลการนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาลไปใช โดยการเกบรวบรวมขอมลการรายงานขอมลดชนชวดคณภาพการบรการพยาบาล 9 ตวชวดทกาหนด ไดแก ผลตภาพการพยาบาล (Productivity) อตราการครองเตยง อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP) อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore) อตราความคลาดเคลอนทางยา (Med error) อตราการใหเลอดผดพลาด อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ และคะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนแบบบนทกขอมลการรายงานดชนชวดคณภาพการพยาบาล โดยกาหนดใหพยาบาลวชาชพทรบผดชอบการรายงานขอมลการประกนคณภาพบรการพยาบาลในหอผ ปวยใน จานวน 21 คน ซงไดรบการชแจงขนตอนและวธการรายงาน ดาเนนการรายงานขอมลทกวนในแตละเดอนลงในแบบบนทกขอมลและรายงานลงในแผนงานขอมลคอมพวเตอร ตรวจสอบความถกตองโดยคณะกรรมการพฒนาคณภาพบรการพยาบาล กลมการพยาบาล โรงพยาบาลเพชรบรณ และนาขอมลไปวเคราะหดวยวธการทางสถต

การวเคราะหขอมล ประมวลผลและวเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป วเคราะหขอมลทวไป โดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน เปรยบเทยบความแตกตางระหวางคะแนนเฉลยดชนชวดคณภาพการพยาบาลจานวน 9 ตวชวด

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 18

วารสารกองการพยาบาล

และคะแนนความเ สยงภาพรวมของหนวยงาน ระหวางกอนและหลงการพฒนานวตกรรม โดยใชสถตการทดสอบ wilcoxon signed rank test และเปรยบเทยบความแตกตางระดบความเสยงของหนวยงานของดชนชวดคณภาพการพยาบาลแตละตวชวด จานวน 9 ตวชวด ระหวางกอนและหลงการพฒนานวตกรรม โดยใชสถต Fisher’s exact test กาหนดความมนยสาคญทางสถตเทากบหรอนอยกวา .05

ผลการวจย 1. คะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงานในหอผ ปวยสามญ จานวน 15 หนวยงาน พบวา หลงการพฒนาลดลงจาก 10.67 เปน 9.00 อยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) เมอพจารณาดชนชวดคณภาพการพยาบาลแตละตวชวด พบวา คาเฉลยผลตภาพการพยาบาลหลงการพฒนานวตกรรมเพมสงขนจากรอยละ 97.67 เปน 109.34 อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) ดชนชวดคณภาพการพยาบาลทมคาเฉลยลดลงหลงการพฒนานวตกรรมอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) จานวน 6 ตวชวด ไดแก อตราการครองเตยง อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ(VAP) อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore) อตราความคลาดเคลอนทางยา (Med error) อตราการใหเลอดผดพลาด และอตราการเกดอบตเหต/อบตการณ สาหรบดชนชวดคณภาพการพยาบาลทมคาเฉลยเพมขนหลงการพฒนานวตกรรมอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) จานวน 2 ตวชวด ไดแก

อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) และอตราการ ตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) (ตารางท 1) 2. คะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน ในหอผ ปวยพเศษ จานวน 6 หนวยงาน พบวา หลงการพฒนาเพมขนจาก 7.33 เปน 9.12 อยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) เมอพจารณาดชนชวดคณภาพการพยาบาลแตละตวชวด พบวา คาเฉลยอตราการครองเตยงลดลงจากรอยละ 113.83 เปนรอยละ 91.20 อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) ในขณะท อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) เพมขนจาก .85 เปน 4.21 อยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) ดชนชวดคณภาพการพยาบาลทมคาเฉลยลดลงหลงการพฒนานวตกรรมอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) จานวน 2 ตวชวด ไดแก อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) และอตราความคลาดเคลอนทางยา (Med error) สาหรบดชนชวดคณภาพการพยาบาลทมคาเฉลยเพมขนหลงการพฒนานวตกรรมอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) จานวน 4 ตวชวด ไดแก ผลตภาพการพยาบาล อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP) อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore) และ ตราการเกดอบตเหต/อบตการณ สวนอตราการใหเลอดผดพลาดไมมอบตการณเกดขนทงกอนและหลงการพฒนานวตกรรม (ตารางท 2)

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 19

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 1 เปรยบเทยบคาเฉลยดชนชวดคณภาพการพยาบาลระหวางกอนและหลงการพฒนานวตกรรมในหอผปวยสามญ 15 แหง (n = 15)

กอนการพฒนา หลงการพฒนา ดชนชวดคณภาพ

x S.D. x S.D. Wilcoxons’s test

(p-value)

1. ผลตภาพการพยาบาล (Productivity) 97.67 18.69 109.34 17.16 .04 * 2. อตราการครองเตยง 95.01 24.38 88.77 26.22 .06 ns 3. อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) 3.36 5.05 3.69 4.35 .46 ns 4. อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) 3.89 4.22 8.25 13.07 .51 ns 5. อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP) 12.52 23.25 7.90 10.64 .65 ns 6. อตราการเกดแผลกดทบ(Bedsore) 1.33 1.89 1.20 1.49 .63 ns 7. อตราความคลาด เคลอนทางยา (Med error) 4.25 4.47 3.25 4.40 .38 ns 8. อตราการใหเลอดผดพลาด .133 .28 .012 .0004 .07 ns 9. อตราการเกดอบตเหต/ อบตการณ 17.70 15.4 13.81 12.77 .10 ns

10.67 6.54 9.00 5.84 .23 ns คะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน

ns = non significant, * = p <.05

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลยดชนชวดคณภาพการพยาบาลระหวางกอนและหลงการพฒนานวตกรรมในหอผปวยพเศษ 6 แหง (n = 6)

กอนการพฒนา หลงการพฒนา ดชนชวดคณภาพ

x S.D. x S.D.

Wilcoxons’s test (p-value)

1. ผลตภาพการพยาบาล (Productivity) 60.35 25.52 67.99 12.91 .60 ns

2. อตราการครองเตยง 113.83 34.85 91.20 27.61 .028 * 3. อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI) .85 1.18 4.21 4.13 .028 * 4. อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) 10.73 15.08 10.03 15.30 .72 ns 5. อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP) .067 .16 5.55 13.59 .32 ns 6. อตราการเกดแผลกดทบ(Bedsore) .62 .85 1.78 2.18 .29 ns 7. อตราความคลาด เคลอนทางยา (Med error) 3.88 4.38 3.05 2.97 .83 ns 8. อตราการใหเลอดผดพลาด 0 0 0 0 1.0 ns 9. อตราการเกดอบตเหต/ อบตการณ 6.67 7.31 12.56 7.68 .25 ns

7.33 4.08 9.12 4.45 .34 ns คะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน

ns = non significant, * = p <.05

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 20

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 21

ตารางท 3 แสดงคะแนนความเสยงภาพรวมและระดบความเสยงของหนวยงานกอนและหลงการพฒนานวตกรรมในหอผปวยใน 21 แหง (n = 21)

กอนการพฒนา หลงการพฒนา การแปลความหมาย

หนวยงาน คะแนนความเสยงภาพรวม

ระดบความเสยงของหนวยงาน

คะแนนความเสยงภาพรวม

ระดบความเสยงของหนวยงาน

การเปลยน แปลงคะแนน ความเสยง

คาคะแนนความเสยงทเปลยนแปลง

1. อายรกรรมหญง1 19 2 7 1 ลดลง 12 2. อายรกรรมหญง2 8 1 3 0 ลดลง 5 3. หอผ ปวยหนก (ICU) 16 2 15 2 ลดลง 1 4. อายรกรรมชาย1 17 2 16 2 ลดลง 1 5. อายรกรรมชาย2 21 3 15 2 ลดลง 6 6. กมารเวช 10 1 18 2 เพมขน 8 7. ศลยกรรมกระดกชาย 10 1 13 1 เพมขน 3 8. ศลยกรรมกระดกหญง 6 0 8 1 เพมขน 2 9. สตกรรมหลงคลอด 1 0 1 0 เทาเดม 0 10. หอผ ปวยทารกวกฤต 14 1 10 1 ลดลง 4 11. ศลยกรรมชาย 18 2 10 1 ลดลง 8 12. ศลยกรรมหญง 11 1 11 1 เทาเดม 0 13. นรเวช 5 0 0 0 ลดลง 5 14. ศลยกรรมทางเดนปสสาวะ 0 0 7 1 เพมขน 7 15. ตา ห คอ จมก 6 0 1 0 ลดลง 5 16. พเศษ 50 ป 15 2 15 2 เทาเดม 0 17. พเศษ 72 ป ชน 1 7 1 10 1 เพมขน 3 18. พเศษ 72 ป ชน 1 5 0 12 1 เพมขน 7 19. พเศษ 72 ป ชน 1 3 0 10 1 เพมขน 7 20. พเศษ 72 ป ชน 1 7 1 5 0 ลดลง 2 21. พเศษ 72 ป ชน 1 7 1 3 0 ลดลง 4

3. การแบงระดบความเสยงของหนวยงาน กอนการพฒนานวตกรรมพบวาหนวยงานทมคะแนนความเสยงภาพรวมสงทสดและอยในระดบความเสยงสง

คอ ระดบ 3 จานวน 1 หนวยงาน คอ อายรกรรมชาย 2 (21 คะแนน) และหนวยงานทมความเสยงระดบปานกลาง คอ ระดบ 2 จานวน 5 หนวยงาน ไดแก อายรกรรมหญง

วารสารกองการพยาบาล

ICU อายรกรรมชาย 1 ศลยกรรมชาย และพเศษ 50 ป คะแนน 19, 16, 17, 18 และ 15 ตามลาดบ หนวยงานทมความเสยงระดบตา (ระดบ 1) และหนวยงานทมโอกาสเกดความเสยง (ระดบ 0) จานวน 7 หนวยงานเทากน แตหลงการพฒนานวตกรรมพบวาไม มหนวยงานทมความเสยงระดบสง (ระดบ 3) หนวยงานทมความเสยงระดบปานกลาง คอระดบ 2 จานวน 5 หนวยงาน ไดแก ICU อายรกรรมชาย1 อายรกรรมชาย2 และกมารเวช หนวยงานทมความเสยงระดบตา (ระดบ 1) และหนวยงานทมโอกาสเกดความเสยง (ระดบ 0) จานวน 10 และ 6 หนวยงานตามลาดบ ทงนหนวยงานทมคะแนนความเสยงลดลงหลงการพฒนานวตกรรมสงถง 11 หนวยงาน ในขณะทมหนวยงานทมคะแนนความเสยงภาพรวมสงขนจานวน

7 หนวยงาน และหนวยงานทมคะแนนความเสยงภาพรวมเทาเดมจานวน 3 หนวยงาน (ตารางท 3) 4. คาเฉลยคะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน หนวยงาน 11 แหงมคาเฉลยหลงการพฒนานวตกรรมลดลงตากวากอนการพฒนาอยางมนยสาคญทางสถต (p<.01) คาเฉลย 12.55 ลดลงเหลอเพยง 7.33 เมอพจารณาดชนชวดคณภาพการพยาบาลมคาเฉลยลดลงภายหลงการพฒนานวตกรรมทง 9 ตวชวด แตมดชนชวดทมคาเฉลยลดลงอยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) ไดแก อตราความคลาดเคลอนทางยา (p<.01) อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ (p<.01) และผลตภาพการพยาบาล (p<.05) สาหรบดชนชวดคณภาพการพยาบาลทเหลอมคาเฉลยลดลงหลงการพฒนานวตกรรมอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>.05) (ตารางท 4)

ตารางท 4 เปรยบเทยบคาเฉลยดชนชวดคณภาพการพยาบาลกอนและหลงการพฒนานวตกรรม ในหนวยงานท มคะแนนความเสยงภาพรวมลดลง และหนวยงานทคะแนนความเสยงภาพรวมเพมขน

หนวยงานทมคะแนนความเสยง หนวยงานทมคะแนนความเสยง ภาพรวมลดลง (N = 11หนวยงาน) ภาพรวมเพมขน (N = 7 หนวยงาน)

ดชนชวดคณภาพ กอนการพฒนา หลงการพฒนา กอนการพฒนา หลงการพฒนา

x S.D. x S.D.

Wilcoxon test

(p-value)

x S.D. x S.D.

Wilcoxon test

(p-value)

1. ผลตภาพการพยาบาล (Productivity)

90.36 21.86 102.5 24.95 .03* 79.75 34.05 92.46 23.14 .398 ns

2. อตราการครองเตยง 109.86 34.04 101.49 26.28 .29 ns 95.53 16.89 80.33 19.02 .02 * 3. อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI)

4.38 5.59 4.04 5.03 .76 ns 0.33 0.39 3.86 3.73 .02 *

4. อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI)

4.97 4.86 3.10 3.94 .15 ns 4.23 8.74 17.47 19.34 .04 *

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 22

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 4 เปรยบเทยบคาเฉลยดชนชวดคณภาพการพยาบาลกอนและหลงการพฒนานวตกรรม ในหนวยงานท มคะแนนความเสยงภาพรวมลดลง และหนวยงานทคะแนนความเสยงภาพรวมเพมขน (ตอ)

หนวยงานทมคะแนนความเสยง หนวยงานทมคะแนนความเสยง ภาพรวมลดลง (N = 11หนวยงาน) ภาพรวมเพมขน (N = 7 หนวยงาน)

ดชนชวดคณภาพ กอนการพฒนา หลงการพฒนา กอนการพฒนา หลงการพฒนา

x S.D. x S.D.

Wilcoxon test

(p-value)

x S.D. x S.D.

Wilcoxon test

(p-value)

5. อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP)

15.18 26.37 6.46 11.39 .18 ns 0 0 4.53 7.88 .18 ns

6. อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore)

1.48 2.19 1.23 1.71 .45 ns .60 .68 1.70 2.01 .35 ns

7. อตราความคลาดเคลอนทางยา

4.84 4.91 2.50 4.83 .009 ** 2.57 2.42 4.37 3.00 .02 *

8. อตราการใหเลอดผดพลาด

.18 0.31 0 0 .04 * 0 0 0.025 0.006 .32 ns

9. อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ

20.33 16.81 13.30 14.57 .013 * 7.17 6.43 14.55 7.55 .02 *

คะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน

12.55 5.99 7.73 5.85 .003 ** 5.86 3.63 11.15 3.67 .02 *

ns = non significant, * = p <.05, ** = p <.01 5. หนวยงาน 7 แหงมคาเฉลยคะแนนความเสยงภาพรวมหลงการพฒนานวตกรรมสงกวากอนการพฒนาอย า ง มนย สาคญทางส ถ ต (p<.05) คาเฉลย 5.86 เพมขนเปน 11.15 เมอพจารณาดชนช วดคณภาพการพยาบาลมคาเฉลยเพมขนภายหลงการพฒนานวตกรรมทง 9 ตวชวด แตมดชนชวดทมคาเฉลยเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต (p<.05) ไดแก อตราการครองเตยง อตราการตดเชอในโรงพยาบาล อตราการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ และอตรา

ความคลาดเคลอนทางยา (p<.05) สาหรบดชนชวดคณภาพการพยาบาลทเหลอมคาเฉลยเพมขนหลง การพฒนานวตกรรมอยางไมมนยสาคญทางสถต (p>0.5) (ตารางท 4) 6. เปรยบเทยบจานวนหนวยงานแบงตามระดบความเสยงของหนวยงาน ในดชนชวดคณภาพการพยาบาลแตละตวชวด กอนและหลงการพฒนานวตกรรม พบวา จานวนหนวยงานตามการแบงระดบความเสยงของหนวยงานทง 4 ระดบ คอ ระดบ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 23

วารสารกองการพยาบาล

0, 1, 2 และ 3 ของดชนชวดคณภาพการพยาบาล ทง 9 ตวชวด แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

(p>0.5) (ตารางท 5)

ตารางท 5 เปรยบเทยบจานวนหนวยงานแบงตามระดบความเสยงของหนวยงานในแตละดชนชวดคณภาพการพยาบาลกอนและหลงการพฒนานวตกรรม (n = 21)

กอนการพฒนา หลงการพฒนา จานวนหนวยงาน จานวนหนวยงาน

แบงตามระดบความเสยง แบงตามระดบความเสยง ดชนชวดคณภาพ

0 1 2 3 0 1 2 3 จานวน จานวน

(%) จานวน จานวน จานวน จานวน จานวน

(%) จานวน

(%) (%) (%) (%) (%) (%)

Fisher’s Exact test

(p-value)

1. ผลตภาพการพยาบาล (Productivity)

10 (66.7)

7 (50)

4 (33.3)

0 (0)

5 (33.3)

7 (50)

8 (66.7)

1 (100)

.06 ns

2. อตราการครองเตยง 5 (38.5)

5 (50)

7 (46.7)

4 (100)

8 (61.5)

5 (50)

8 (53.3)

0 (0)

.23 ns

3. อตราการตดเชอในโรงพยาบาล (NI)

14 (66.7)

0 (0)

0 (0)

7 (100)

7 (33.3)

3 (100)

1 (100)

10 (58.8)

.60 ns

4. อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI)

13 (52)

3 (60)

1 (25)

4 (50)

12 (48)

2 (40)

3 (75)

4 (50)

.79 ns

5. อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP)

15 (53.3)

1 (50)

4 (40)

0 (0)

14 (46.7)

1 (50)

8 (60)

0 (0)

.86 ns

6. อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore)

10 (45.5)

2 (50)

7 (77.8)

2 (28.6)

12 (54.3)

2 (50)

2 (22.2)

5 (71.4)

.27 ns

7. อตราความคลาด เคลอนทางยา

2 (40)

4 (40)

2 (50)

13 (56.5)

3 (60)

6 (60)

2 (50)

10 (43.5)

.86 ns

8. อตราการใหเลอดผดพลาด

16 (44.4)

4 (80)

0 (0)

1 (100)

20 (56.6)

1 (20)

0 (0)

0 (0)

.18 ns

9. 7 (53.8)

4 (57.1)

1 (14.3)

9 (60)

6 (46.2)

3 (42.9)

6 (85.7)

6 (40)

.25 ns อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ

7 (53.8)

8 (47.1)

4 (40)

2 (100)

6 (46.2)

9 (52.9)

6 (60)

0 (0)

.67 ns คะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน

ns = non significant

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 24

วารสารกองการพยาบาล

การอภปรายผล ในปจจบนนวตกรรมเปนสวนหนงทชวยในการสงเสรมใหเกดการบรการทมประสทธภาพ และพฒนาคณภาพการพยาบาลใหดยงขน จากการศกษาการเรยนรในการทางานของพยาบาล พบวา มการสรางความรหรอนวตกรรมขนเองในระดบปานกลางเทานนซงจดเปนปญหาสาคญทเปนอปสรรคตอการสรางนวตกรรมทางการพยาบาล การศกษาครงนจงส รางและพฒนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาลขน โดยการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑการแบงระดบความเสยงของหนวยงาน ทง น ใ ชแนวคดของภาระงานและคณภาพการบรการพยาบาล จงกาหนดดชนชวดคณภาพทสะทอนถงภาระงาน 2 ตวชวด คอ ผลตภาพทางการพยาบาล (Productivity) และอตราครองเตยง และดชนชวดคณภาพทสะทอนถงคณภาพการพยาบาล 7 ตวชวด คอ อตราการ ตดเชอในโรงพยาบาล (NI) อตราการตดเชอระบบปสสาวะ (CAUTI) อตราการตดเชอระบบทางเดนหายใจ (VAP) อตราการเกดแผลกดทบ (Bedsore) อตราความคลาดเคลอนทางยา (Med error) อตราการใหเลอดผดพลาด อตราการเกดอบตเหต/อบตการณ และคะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน ซงเปนผลรวมคะแนนจากการแบงระดบความเสยงเปน 4 ระดบ คอ ระดบ 0 มโอกาสเกดความเสยง ระดบ 1 มความเสยงระดบตา ระดบ 2 มความเสยงระดบ ปานกลาง และระดบ 3 มความเสยงระดบสง จากการศกษาพบวาอบตการณความเสยงทเกดขนกบ

ผ ปวยนน สาเหตจานวนมากเกดจากการผดพลาดของระบบการนาขอมลสารสนเทศทางการพยาบาล มใชเกดขนจากความผดพลาดของผปฏบตเทานน6

การพฒนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาลครงนจงเปนการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑการแบงระดบความเสยงของหนวยงาน โดยใชขอมลสารสนเทศทางการพยาบาลนามากาหนดเกณฑคาคะแนนเปาหมาย 4 ระดบ ทชดเจนของดชนชวดแตละตว และนามากาหนดคาคะแนนความเสยงภาพรวมของหนวยงาน การนานวตกรรมการบรหารมาใชในทางปฏบตเปนการกาหนดระยะเวลาการนเทศตามระดบความสาคญของความเสยงของหนวยงานซงมความสอดคลองกบบรบทและใชเวลาในการนเทศทมหนวยงานความเสยงมากขน ชวยลดภาระการนเทศใหมความเหมาะสม และสามารถบรหารเวลาการน เทศได ดข น ในขณะเดยวกนหวหนาหอผ ปวยสามารถตดตามและประเมนระดบความเสยงของหนวยงาน และความเสยงของการเกดในดชนชวดคณภาพการพยาบาลแตละตวไดชดเจนมากขน นอกจากนไดใชนวตกรรมในการจดอตรากาลงใหมผลตภาพทางการพยาบาลตามเกณฑทกาหนด และตดตามประเมนผลคณภาพการบรการพยาบาลของหนวยงาน ภายหลงการใชนวตกรรม จงพบวากอนการพฒนามหนวยงานทมความเสยงระดบสง คอ ระดบ 3 จานวน 1 หนวยงาน เกดการบรหารจดการทาใหไมพบหนวยงานทมความเสยงระดบ 3 ภายหลงการใชนวตกรรม นอกจากนพบวา

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 25

วารสารกองการพยาบาล

หนวยงาน 11 แหงมคะแนนความเสยงภาพรวมลดลงอยางชดเจน ถงแมวาหนวยงาน 7 แหง มคะแนน ความเสยงภาพรวมเพมขนและ 3 หนวยงาน มคะแนนความเสยงภาพรวมเทาเดม สอดคลองกบรายงานการศกษาทพบวา การนาขอมลสารสนเทศทางการพยาบาลมาใชอยางมประสทธภาพนน สามารถลดความผดพลาดททาใหเกดอบตการณความเสยงและเพมความปลอดภยใหกบผ ปวยได7 ทงนเนองจากการใชขอมลสารสนเทศนนจดเปนการสะทอนขอมลทถกตองและเปนปจจบน สามารถตดตามและประเมนผลอยางตอเนอง จงเปนการกระตนใหผปฏบตตดตามและประเมนผลงานและมเปาหมายทจะพฒนาคณภาพบรการพยาบาลไดชดเจนมากขน ใกลเคยงกบแนวคดของการใชหลกฐานเชงประจกษ (evidence base practice) ในการสรางความปลอดภยใหกบผ ปวย ซงพยาบาลตองมทกษะการประเมนผลขอมล คนหาขอมลสารสนเทศทจาเปนและนาไปใชในทางปฏบตการพยาบาลจงจะสาเรจได8 โดยสรปการสรางและพฒนานวตกรรมการบรหารการพยาบาลโดยการพฒนารปแบบการกาหนดเกณฑการแบงระดบ ความเสยงของหนวยงานครงน สามารถนามาใชในการเพมประสทธภาพของการบรหารการพยาบาลและพฒนาคณภาพบรการพยาบาล แตอยางไรกตามการ

เปลยนแปลงของดชนชวดคณภาพบรการพยาบาลนนตองมการวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ และนาไปพฒนาคณภาพอย า งต อ เ น อ งตามบ รบทของหนวยงานแตละแหง

ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการนาผลการวจย ไปใช การนานวตกรรมการบรหารการพยาบาลการกาหนดเกณฑแบงระดบความเสยงของหนวยงาน ไปใชในการบรหารการพยาบาลดานอน ๆ โดยมงเนนใหพยาบาลระดบปฏบตการไดนาไปใชในการปฏบต การพยาบาล และกาหนดเปาหมายทมความชดเจน ซงจะสงผลใหเกดประสทธภาพมากขน 2. ขอเสนอแนะในการทาการวจยครงตอไป ควรมการสรางและพฒนานวตกรรมการบรหารทางการพยาบาล โดยนาขอมลสารสนเทศทางการพยาบาลมาใชใหกวางขวางและครอบคลมการบรการพยาบาลเฉพาะสาขา ซงจะสงเสรมใหสอดคลองกบบรบทของงานบรการพยาบาลแตละสาขาและเพมประสทธภาพการบรหารการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 26

วารสารกองการพยาบาล

เอกสารอางอง 1. คณะอนกรรมการรางขอบงคบและระเบยบสภาการพยาบาล. พระราชบญญตวชาชพการพยาบาลและการ

ผดงครรภ พ.ศ. 2528 และทแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ (ฉบบท 2) พ.ศ. 2540 พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : บรษทศรยอดการพมพจากด, 2542.

2. Wolf, G.A., Bradle, J., and Greenhouse, P. Investment in the future: a 3-Level approach for developing health care leaders for tomorrow. Journal of Nursing Administration. 36(6) ; 2006 : 331-336.

3. วาร วณชปญจพล. “ การพยาบาลทมคณภาพ (Quality of Nursing Care).” วารสารกองการพยาบาล. 33(2) ; 2549 : 95-105.

4. วจตร ศรสพรรณ, ศ. เกยรตคณ ดร. แผนแกวกฤตวชาชพการพยาบาลและการผดงครรภ. เอกสารสรปการบรรยายพเศษในการประชมวชาการสภาการพยาบาลเรองวชาชพการพยาบาลกบความรบผดชอบตอสงคม. วนท 6-8 ธนวาคม 2549. [online]. 2006 [cited 2006 Dec 9] ; Available from : http;//www.tnc.or.th.

5. สจตรา เหลองอมรเลศ. (2550) การบรหารการพยาบาลตามแนวคดเศรษฐกจพอเพยง. เอกสารประกอบการบรรยายในการประชมวชาการสมาคมศษยเกาพยาบาลศรราชฯ ครงท 17 เรองพระราชดารสเศรษฐกจพอเพยงกบการพยาบาล วนท 8-9 กมภาพนธ 2550 กรงเทพมหานคร โรงแรมปรนซพาเลซ.

6. Effken, J. A., & Carty, B. The era of patient safety: Implications for nursing informatics curricula [Electronic version]. Journal of the American Medical Informatics Association. 9(6) ; 2002 : 120-123.

7. Abrahamsen, C. Patient safety : Take the informatics challenge. Nursing Management. 34(4); 2003: 48-51.

8. Skiba, D. J. Preparing for evidence-based practice : Revisiting information literacy. Nursing Education Perspectives. 26(5) ; 2005 ; 310-311.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 27

วารสารกองการพยาบาล

ความสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผปวย บรรยากาศในองคการกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร บษบา หนายคอน * สศ.บ, กศ.ม. (การบรหารการศกษา) อไรวรรณ กะจะชาต ** สค.ม. (ประชากรศาสตร) บทคดยอ การศกษาครงน มวตถประสงคเพอศกษาความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ การนเทศของหวหนาหอผ ปวย และบรรยากาศในองคการ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ศกษาความสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผ ปวยและบรรยากาศในองคการกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร และศกษาการนเทศของหวหนาหอผ ปวย และบรรยากาศในองคการในการรวมกนพยากรณความสามารถในการปฏบตงาน ของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร เพอเปนแนวทางในการคนหาปญหาในการพฒนาการนเทศของ หวหนาหอผ ปวย ประชากรทใชในการศกษาครงน ไดแก พยาบาลวชาชพทปฏบตงานในหอผ ปวยในโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร จานวน 351 คน กลมตวอยาง ไดมาโดยวธการสมอยางงาย จานวน 186 คน เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถาม จานวน 1 ชด ประกอบดวย 4 ขนตอน คอแบบสอบถามขอมลทวไป, ความสามารถการปฏบตงาน, การนเทศของหวหนาหอผ ปวยและบรรยากาศในองคกร ตรวจสอบความตรงเชงเนอหาและหาคาความเทยงของแบบสอบถาม โดยสตรสมประสทธแอลฟาของรอนบาค ดงน ดานความสามารถในการปฏบตงาน, ดานการนเทศของหวหนาหอผ ปวยและ ดานบรรยากาศองคการเทากบ .94, .96 และ .95 ตามลาดบ สถตทใชในการวจย ไดแก ความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การหาคาสมประสทธสหสมพนธและหาคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ ผลการศกษาพบวา คะแนนความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ การนเทศของหวหนาหอผ ปวย และบรรยากาศองคการโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร อยในระดบมาก ( x = 4.39, S.D. = .51, x = 4.37, S.D. = .60 และ x = 4.26, S.D. = .59 ตามลาดบ) และพบวา การนเทศของหวหนาหอผ ปวย มความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r = .444) สวนบรรยากาศในองคการมความสมพนธทางบวกกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r = .456) นอกจากนยงพบวาบรรยากาศองคการและการนเทศของหวหนาหอผ ปวย สามารถรวมกนทานายความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ไดรอยละ 23.30 (r2 = .233)

คาสาคญ : การนเทศของหวหนาหอผ ปวย บรรยากาศองคการ การปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ

* พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ หวหนากลมการพยาบาล โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ** พยาบาลวชาชพชานาญการ งานวชาการ กลมงานพฒนาระบบบรการสขภาพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 28

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 29

บทนา ปจจบนองคการตองปรบตวตอการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมคอนขางมาก โดยเฉพาะการแขงขนดานบรการสขภาพ ความสามารถจงเปนสนทรพยทสาคญทองคการแตละแหง จาเปนตองสรางใหเกดขน1 โดยเฉพาะองคการพยาบาลทตองทางานเกยวของกบชวตมนษย โดยมเปาหมายสงสด เพอใหผ ปวยปลอดภยและคงไวซงภาวะสขภาพทด ดงนนบคลากรทางการพยาบาล จงตองเปนผ ทมความร ความสามารถในการปฏบตงาน การกาหนดบทบาทหนาทความรบผดชอบเปนสงสาคญทาใหเหนขอบเขตการปฏบตงาน เนองจากวชาชพพยาบาล ตองมปฏสมพนธกบผ รบบรการและผ ท เ กยวของมากมาย บทบาทของพยาบาลจงมหลากหลาย สาหรบบรรยากาศองคกรเปนเรองทมความสาคญ ซง Grigsby2 กลาวถงบรรยากาศองคกรวาเปนสภาพแวดลอมภายในองคการกบการทางานของบคคล ซงแสดงถงการยดตดกบกลมการสนบสนนจากการบรหารการกาหนดงาน ความกดดนจากงาน ความชดเจน การควบคมและนวตกรรม ซงบคคลในองคการไดรบรและไดรบการจงใจจากผบรหาร อาจรบรไดจากการนเทศงานของหวหนาหอผ ปวยและการทากจกรรมตาง ๆ การนเทศทางการพยาบาล เปนกจกรรมซงสนบสนนใหวตถประสงคของฝายการพยาบาล และโรงพยาบาลบรรลเปาหมาย การนเทศเปนกระบวนการ ซงบคลากรจะไดรบขณะทางานพรอมกบการจดสรรทรพยากรอยางเหมาะสมเพอสรางความพงพอใจ

ใหแกผ รบบรการ โดยทผ นเทศ (Supervisor) จะตองสรางความกระตอรอรน (enthusiastic) ความพงพอใจ (satisfied) และสรางความสามารถ (capable) ใหแกผ รบการนเทศดวย โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ไดดาเนนการพฒนาคณภาพตามระบบการรบรองคณภาพอยางตอเนองและไดศกษา บรรยากาศองคกรตดตอกนในป 2548, ป 2549 และ ป 2550 ไดคะแนนจากการประเมนความคดเหนของพยาบาลทกระดบ คะแนนบรรยากาศองคกรพยาบาล มในภาพรวม รอยละ 72.1, 53.6 และ 59.1 ตามลาดบ ซงถอวาเปนคะแนนทตาลงอยางชดเจน ปญหาดาน ตาง ๆ ทไดจากการศกษาดงกลาวทมความสาคญ ไดแก การนเทศทางการพยาบาล ขาดความรวมมอของบคลากรในหนวยงานตาง ๆ จานวนผ ปวยมากขน บคลากรนอยและมภาระงานมากในหนาทประจา ปญหาดานการบรหารการพยาบาลโดยตรงทพบ คอ การกาหนดขอบเขตงานยงไมชดเจน พยาบาลมทศนคตทไมดตอวชาชพ ตอเพอนรวมงานและตอบคลากรตางวชาชพ รวมทงปญหาความเครยดในการทางานของพยาบาลทตองรบผดชอบสงขนตามภาระงานทเพมมากขน จากการดาเนนการประชาพจารณ และศกษาความพงพอใจของพยาบาลวชาชพระดบปฏบตงานตอการนเทศงานการพยาบาลนอกเวลาราชการของโรงพยาบาลเจาพระยาอภย ภเบศร พบวา ความพงพอใจอยในระดบคอนขางตา คดเปนรอยละ 61.2 จากผลทไดทาใหผวจยสนใจ

วารสารกองการพยาบาล

วตถประสงคของการวจย ศกษาความสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผ ปวย เพอสรางบรรยากาศในองคกรและความ สามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร เพอพฒนาและปรบปรงระบบการนเทศ เสรมสรางบรรยากาศในองคการใหเออตอการทางานยงขน

1. เพอศกษาความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ 2. เพอศกษาความสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผ ปวย และบรรยากาศในองคการกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร 3. เพอศกษาการนเทศของหวหนาหอผ ปวยและบรรยากาศในองคการในการรวมกนพยากรณความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร

กรอบแนวคดในการวจย การนเทศของหวหนาหอผปวย3

- การบรหารจดการ

- การใหการศกษา - การใหการสนบสนน

บรรยากาศองคการ5 - ดานโครงสรางและทศทางการบรหารการ - ดานกระบวนการใหบรการ - ดานประสทธผลการเปนผ นา - ดานผลตอบแทนการทางาน - ดานความพงพอใจในงาน - ดานความอบอนหรอสมพนธภาพกบผ รวมงาน ดานความภกดตอองคกร

ความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ4 - การเปนผ นา - การดแลผ ปวยภาวะวกฤต - การสอนผ ปวยและญาต - การวางแผนและประเมนผลการพยาบาล - การตดตอสอสารและการสรางสมพนธภาพ - การพฒนาตนเองดานวชาชพ

-

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 30

วารสารกองการพยาบาล

วสดและวธการ การวจยคร งน เปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) ในลกษณะของการศกษาเชงสหสมพนธ (correlation study)

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากรทใ ชในการวจยคร ง น ไ ดแก พยาบาลวชาชพทปฏบตงานหอผ ปวยในแผนก อายรกรรม แผนกศลยกรรม แผนกสต-นรเวชกรรม แผนกกมารเวชกรรม แผนกจกษ-โสต-ศอ-นาสก แผนกผ ปวยหนก และหอผ ปวยพเศษ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ซงผ วจยไดทาการสารวจขอมลประชากรจากกลมงานการพยาบาล ป 2551 (มกราคม – มถนายน 2551) มประชากรทงหมด 351 คน คานวณกลมตวอยาง จากสตรของ Krejcie & Morgan ( บญใจ ศรสถตยนรากร)6 ไดกลมตวอยาง 186 คน โดยวธการสมตวอยางแบบงาย (Simple Random Sampling)

เครองมอทใชในการวจย

1. แบบสอบถามขอมลทวไปเ กยวกบ อาย เพศ สถานภาพการสมรส ระดบการศกษา ประสบการณการทางาน แผนกทปฏบตงาน โดยมลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ ซงแบบสอบถามนผวจยสรางขนเอง จานวน 6 ขอ 2. แบบสอบถามความสามารถในการปฏบตงาน ลกษณะคาถามเปนแบบเลอกตอบตามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ มคาตงแตนอยทสดจนถงมากทสด ผวจยปรบปรงจากแบบสอบถามการปฏบตงานของสาคร พรพจนธนมาศ7 ตามแนวคดของชไวเรยน (Schwirian)4 มองคประกอบ 6 ดาน คอ ดานการเปนผ นา ดานการดแลผ ปวยภาวะวกฤต ดานการสอนผ ปวยและญาตดานการวางแผนและประเมนผลการพยาบาล ดานการสอสารและการสรางสมพนธภาพ ดานการพฒนาตนเองดานวชาชพ ไดขอคาถาม 37 ขอ มคาความเทยงเทากบ .94 3. แบบสอบถามการนเทศของหวหนาหอผ ปวย ลกษณะขอคาถาม เปนแบบเลอกตอบตามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ มคาตงแตนอยทสดจนถงมากทสด ผวจยปรบปรงจากแบบสอบถามของสาคร พรพจนธนมาศ7 ทสรางขนตามแนวคดของนคลน (Kicklin)3เครองมอทใชในการวจยครงน ประกอบดวย

แบบสอบถาม 1 ชด แบงเปน 4 ตอน ซงผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา โดยผ ทรงคณวฒ จานวน 3 คน และนาเครองมอไปทดลองใชทโรงพยาบาลนครนายก จานวน 40 ชด เพอตรวจสอบความเทยงของเครองมอ โดยมรายละเอยดของเครองมอ ดงน

มองคประกอบ 3 ดาน คอ ดานการบรหารจดการ ดานการใหการศกษา ดานการใหการสนบสนน ซงมขอคาถาม 26 ขอ มคาความเทยงเทากบ .96 4. แบบสอบถามบรรยากาศองคการ ลกษณะขอคาถาม เปนแบบเลอกตอบตามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ มคาตงแตนอยทสดจนถง

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 31

วารสารกองการพยาบาล

การวเคราะหขอมล มากทสด ทผ วจยดดแปลงมาจากแบบสอบถามของกองการพยาบาล (2543) โดยศรลกษณ กลลวะนธวฒน5 มองคประกอบ 7 ดาน คอ ดานโครงสรางองคการและทศทางการบรหาร ดานระบบหรอกระบวนการใหบรการ ดานประสทธผลในการเปนผ นา ดานการใหรางวลหรอผลตอบแทนการทางาน ดานความพงพอใจในงาน ดานความอบอนหรอสรางสมพนธภาพกบผ รวมงานและดานความภกดตอองคกร ซงมขอคาถาม 34 ขอ มคาความเทยงเทากบ .95

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดดาเนนการขออนมตการเกบรวบรวมขอมลการวจยจากผ อานวยการโรงพยาบาลและเสนอโครงการวจยตอคณะกรรมการจรยธรรมการวจย ในคน เพอขออนญาตเกบรวบรวมขอมลในกลมพยาบาลวชาชพหอผ ปวยใน โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร หลงจากผานการอนมตแลว ผ วจยขอความรวมมอในการดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจากหวหนาหอผ ปวยใน ดาเนนการตามหลกการพทกษสทธ กลมตวอยาง ดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตงแตเดอนพฤษภาคมถงเดอนมถนายน 2551 โดยสงแบบสอบถามใหหวหนาหอผ ปวยในทงหมด 26 แหง จานวน 200 ชด แบบสอบถามได รบกลบคนครบถวน 186 ชด คดเปนรอยละ 94.5

วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรป โดยขอมลทวไปวเคราะหโดยใชคาความถและรอยละ ขอมลว เคราะหการน เทศของหวหนาหอผ ปวย บรรยากาศองคการและความสามารถในการปฏบตงานวเคราะหโดยใชสถตคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผ ปวย บรรยากาศองคการและความสามารถในการปฏบตงานดวยการหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (r) วเคราะหหาคาสมประสทธสหสมพนธพหคณ (Multiple regression) ระหวางตวแปรพยากรณ คอ การนเทศของหวหนาหอผ ปวย บรรยากาศองคการกบตวแปรเกณฑ คอ ความสามารถในการปฏบตงาน โดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise regression)

ผลการวจย สวนท 1 วเคราะหขอมลทวไป พยาบาลวชาชพ จานวน 186 ราย พบวา อายระหวาง 31 - 40 ป คดเปนรอยละ 40.3 อาย 20 - 30 ป รอยละ 28.5 และ อาย 51 - 60 ป รอยละ 5.4 เพศหญง รอยละ 95.7 สถานภาพค รอยละ 52.2 รอยละ 40.3 หมาย รอยละ 3.2 วฒการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 94.6 ปรญญาโท รอยละ 5.4 ระยะเวลาปฏบตงานมากทสด 1 - 10 ป รอยละ 62.4 รองลงมา 11-20 ป รอยละ 20.4 นอยทสด 31-40 ป รอยละ 2.7 ปฏบตงานในแผนกศลยกรรม รอยละ 28.5 แผนกอายรกรรม

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 32

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 33

รอยละ 18.3 และแผนก ห ตา คอ จมก รอยละ 1.1

คะแนนความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ การนเทศของหวหนาหอผ ปวยและบรรยากาศองคการโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ในภาพรวม อยในระดบมาก (

สวนท 2 ขอมลการนเทศของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการและความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร

x = 4.39, S.D. = .51, x = 4.26, S.D. = 5.9 ตามลาดบ) ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 จานวนคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนการนเทศของหวหนาหอผปวย

บรรยากาศองคการและความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศรในภาพรวม (n = 186)

รายการ x S.D. ระดบ

- การนเทศของหวหนาหอผ ปวย 4.37 .60 มาก - บรรยากาศองคการ 4.26 .59 มาก - ความสามารถในการปฏบตงาน 4.39 .51 มาก

รวม 4.38 .51 มาก สวนท 3 วเคราะหหาความสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการและความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ ผลการวเคราะหขอมล พบวา การนเทศของหวห นาหอผ ป วยและบรรยากาศอง คการ

โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร มความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r = .444 และ .456) ดงแสดงในตารางท 2

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 2 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางการนเทศของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการและความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ (n = 186)

ตวแปร 1 2 3 ระดบ

1. การนเทศของหวหนาหอผ ปวย 1 2. บรรยากาศองคการ .737** 1 ปานกลาง 3. ความสามารถในการปฏบตงาน .444** .456** 1 ปานกลาง ** p < .01 2สวนท 4 วเคราะหการนเทศของหวหนาหอผปวย บรรยากาศองคการกบความ สามารถในการปฏบตงาน โดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน 3การวเคราะหถดถอยพหคณในรปแบบขนตอน เพอทานายความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ผลการวเคราะห พบวา ตวแปรสมการถดถอยพหคณแบบขนตอนคอบรรยากาศองคการใหคาสมประสทธพหคณเปน .240 สามารถอธบายการเปลยนแปลงของคะแนนความสามารถในการ

ปฏบต งานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ไดรอยละ 20.80 (R2 = .208) เมอเพมตวแปรการนเทศของหวหนาหอผ ปวยเ ขาไปในสมการ พบวา สามารถอธบายการเปลยนแปลงของคะแนนความสามารถในการปฏบต งานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ไดรอยละ 23.30 (R2 = .233) ดงนนสมการถดถอยทดทสดในการทานายความสามารถในการปฏบตงาน คอ

ความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ = 2.489 + .240 (บรรยากาศองคการ) + .201 (การนเทศของหวหนาหอผ ปวย) 4 เ มอว เคราะหถดถอยพหคณในรปแบบขนตอน พบวา บรรยากาศองคการ และการนเทศของหวหนาหอผ ป วย สามารถรวมกนทานายความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ

โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ไดรอยละ 23.30 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ดงแสดงในตารางท 3

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 34

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 3 การวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอนของการนเทศของหวหนาหอผปวย และบรรยากาศองคการกบตวแปรเกณฑ คอ ความสามารถในการปฏบตงาน

ตวแปร b R R2 Adj R2 t

- บรรยากาศองคการ .240 .281 .456 .208 .203 2.937** - การนเทศของหวหนาหอผ ปวย .201 .237 .483 .233 .225 2.477* คาคงท = 2.489 *** p <.001 ** p <.01 * p <.05

อภปรายผล 1. ระดบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ การนเทศของหวหนาหอผ ปวย และบรรยากาศองคการ โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร อยในระดบมาก ( x = 4.39, S.D. = .51, x x = 4.37, S.D. = .60 และ = 4.26, S.D. = .59) ตามลาดบ สอดคลองกบรงสมา ศรสพรรณ8 ศกษาการนเทศงานของหวหนาหอผ ปวยกบการป ฏบ ต ง านตามการ รบ ร ของพยาบาลว ช า ชพ โรงพยาบาลทวไป สงกดกระทรวงสาธารณสข พบวา การนเทศงานของหวหนาหอผ ปวยอยในระดบมาก เนองจากขอบเขตงานมความซบซอน หลากหลายขน หวหนาหอผ ปวยตองทาหนาทนเทศงาน ควบคม กากบตดตามงานใหมประสทธภาพมากยงขน 2. ความสมพนธระหวางการนเทศของห ว ห น า หอผ ป ว ย บ ร ร ย าก าศอ ง ค ก า ร แล ะความสามารถในการปฏบตงาน พบวา บรรยากาศองคการและการนเทศของหวหนาหอผ ปวย มความสมพน ธทางบวกในระดบปานกลางกบ

ความสามารถในการปฏบตงานอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r = .456 และ .444) ตามลาดบ การนเทศของหวหนาหอผ ปวยกบบรรยากาศองคการมความสมพนธทางบวกในระดบสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 (r = .737) ทงนเปนเพราะวาการนเทศของหวหนาหอผ ปวยโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร เกยวของกบการเพมประสทธภาพในการปฏบตงานของพยาบาล โดยบคคลเหลานจะปฏบตงานไดดและมประสทธภาพยอมขนอยกบการนเทศทมคณภาพ ปจจยทสงเสรมใหการนเทศงานประสบความสาเรจ ประกอบดวย ผ นเทศ ผ รบการนเทศ และสภาพแวดลอม ซงสอดคลองกบรงสมา ศรสพรรณ8 ศกษา การนเทศงานของหวหนาหอผ ปวยมความสมพนธทางบวกกบการปฏบตงานตามการรบรของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลทวไป สงกดกระทรวงสาธารณสขอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ในขณะเดยวกนเจยมจตต จดาบตร9 ศกษาบรรยากาศองคการมตใกลชดสนทสนม มความสมพนธทางบวกกบความสามารถใน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 35

วารสารกองการพยาบาล

การปฏบตงานของพยาบาลประจาการอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 3. ก า ร น เ ท ศ ข อ ง ห ว ห น า ห อ ผ ป ว ย บรรยากาศองคการกบความสามารถในการปฏบตงาน โดยการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน พบวา ในภาพรวมบรรยากาศองคการและการนเทศของหวหนาหอผ ปวย สามารถรวมกนทานายความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ไดรอยละ 23.30 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ทงนเปนเพราะวาบรรยากาศองคการ และการนเทศของหวหนาหอผ ปวย เปนตวบงบอกทศทางการบรหารงานในองคกรอยางหนงวาจะประสบความสาเรจหรอไม เนองจากบคคลไมไดทางานอยเพยงลาพงแตการทางานนนอยภายใตการกากบ การควบคม โครงสรางองคกร แบบของผ นา กฎระเบยบตาง ๆ รวมถงสภาพแวดลอมภายในองคกรทอาจมองไมเหนแตสามารถรบรได สงตาง ๆ เหลานสามารถกระทบตอตวบคคล องคกร และการรบรทมเปนสงทมอทธพลตอพฤตกรรมและทศนคตของบคคล จงเปนตวทานายความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพไดในระดบหนง สภาพแวดลอมของงานทพนกงานรบรทงทางตรงและทางออม และบรรยากาศขององคการเปนแรงกดดน

ท สาคญอยางหนงทมอทธพลตอพนกงานในการทางาน10 สภาพแวดลอมของงานทบคคลผปฏบตงานรบรทงทางตรงและทางออม โดยบรรยากาศดงกลาวจะมอทธพลตอพฤตกรรมในการปฏบตงานของบคลากรในองคการ11

ขอเสนอแนะ จากผลการวจย ผ วจยไดนาผลการวจย ไปใช ดงน นาเสนอคณะกรรมการบรหารองคกร 61. จดระบบนเทศและทมงานในหอผ ปวยใหเหมาะสมและมการดาเนนงานสมาเสมอทกหอผ ปวย และจดทาแนวทางการนเทศงาน พรอมทงใหการอบรมแกผ เกยวของ 2. ประเมนบรรยากาศองคกรพยาบาลและประเมนความพงพอใจของพยาบาลวชาชพ ในหอผ ป วยทกหอเ กยวกบการ น เทศงานและ การปฏบตงานของพยาบาลวชาชพและบคลากร ทกระดบ อยางนอยปละ 2 ครง และนาปญหามาวเคราะห ปรบปรงแกไขตามปญหาทพบและสะทอนกลบตามหนวยงานตาง ๆ เพอเสรมสรางขวญและกาลงใจแกผปฏบตงาน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 36

วารสารกองการพยาบาล

เอกสารอางอง 1. จระจตต บญนาค. การกาหนดคาตอบแทนตามความสามารถ .วารสารบรหารธรกจ, ปท 23 (ฉบบท 86 ),

2543 ; 39-46. 2. Grigsby K.A. Perception of organization ,s climate: Infuence by the Organization, s structure.

Journal of Nursing Education 30 ( 2) 1991 ; 81-88. 3. Nicklin P. A practice-centred model of clinical supervision. Nursing Times 46, 1997 ; 52-54. 4. Schwirian, P.M. Evaluating the performance of nurses : A multidimensional approach. Nursing

Research 27( 6) 1978 ; 347-351. 5. ศรลกษณ กลลวะนธวฒน . ความสมพนธระหวางแรงจงใจใฝสมฤทธ การใชเหตผลเช จรยธรรม

บรรยากาศ องคการ กบภาวะผ นาการเปลยนแปลงของของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลศนย . วทยานพนธปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาการบรหารการ พยาบาล, บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2545.

6. บญใจ ศรสถตยนรากล. ดร. ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. พมพครงท 3, กรงเทพฯ : คณะพยาบาลศาสตร, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2547.

7. สาคร พรพจนธนมาศ. ความสมพนธระหวางการนเทศงานของหวหนาหอผ ปวย คณลกษณะของงาน ความพงพอใจในงาน กบการปฏบตงานของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลศนยในเขตภาคตะวนออก สงกด กระทรวง สาธารณสข. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาการบรหารการพยาบาล, บ ณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยบรพา. 2548.

8. รงสมา ศรสพรรณ. ความสมพนธระหวางการนเทศงานของหวหนาหอผ ปวย คณลกษณะของงานกบการ ปฏบตงานตามการรบรของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลทวไป สงกดกระทรวง สาธารณสข. วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาการบรหารการพยาบาล, บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย.2547.

9. เจยมจตต จดาบตร. ความสมพนธระหวางบรรยากาศองคการ ความทนทาน แรงจงใจ กบความสามารถในการปฏบตงานของพยาบาลประจาการ โรงพยาบาลจตเวช. วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑตสาขาวชาการ บรหารการพยาบาล, บณฑตวทยาลย,จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2539.

10. ศศนนท หลานามวงค ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล บรรยากาศองคการ และการมสวน รวมในงานกบความยดมนผกพนธในองคการของพยาบาลวชาชพโรงพยาบาลรฐ กรงเทพมหานคร. วทยานพนธ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 37

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 38

ปรญญา พยาบาลศาสตรมหาบณฑต, สาขาการบรหารการพยาบาล, บณฑตวทยาลย, จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2545.

11. อรณ รกธรรม. การพฒนาองคการ แนวความคดและการประยกตใชในระบบสงคมไทย. สถาบนบณฑตพฒนศาสตร. กรงเทพมหานคร. 2536.

วารสารกองการพยาบาล

ผลการใชโปรแกรมใหความรอยางเปนระบบตอความร การรบร และพฤตกรรม การปฏบต เพอปองกนโรคอจจาระรวงในกลมผดแลเดกโรคอจจาระรวงทมอาย ตากวา 5 ป อไร ชานาญคา * ป.พส. (ประกาศนยบตรพยาบาลผดงครรภและอนามย) บทคดยอ การศกษาครงนเปนการวจยกงทดลอง (quasi experimental research) มวตถประสงคศกษาเปรยบเทยบผลของการใชโปรแกรมใหความรอยางเปนระบบ ตอความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตตวเพอปองกนโรคอจจาระรวง ในกลมผดแลเดกโรคอจจาระรวงอายตากวา 5 ป ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลยโสธร ระหวางเดอนพฤศจกายน 2551 ถงเดอนกมภาพนธ 2552 จานวน 120 คน โดยการสมตวอยางแบบงายจากประชากร และกลมตวอยางทไดเขากลมควบคมและกลมทดลอง กลมละ 60 คน กลมทดลองไดรบความรอยางมระบบ ในเรองโรคอจจาระรวง ตามโปรแกรมทผ วจยไดสรางขน กลมควบคมจะไดรบการเรยนรแบบปกตจากแหลงประชาสมพนธตางๆในโรงพยาบาลเครองมอทใชในการดาเนนการวจย ไดแก โปรแกรมการใหความรอยางเปนระบบ เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถาม ขอมลทวไป แบบสอบถามความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบต เพอปองกนโรคอจจาระรวง วเคราะหขอมลโดยใชสถต paired t – test ผลการศกษาพบวา 1. ผดแลเดก กลมทดลองมความร การรบร โรคอจจารรวงดกวากลมควบคม ภายหลงการใชรปแบบการใหความรอยางเปนระบบ ภายหลง 1 วน และ 1 เดอน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 แต พฤตกรรมการปฏบตตวเพอปองกนโรคระหวางกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกน 2. ผดแลเดก กลมทดลองมความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจารรวง ภายหลงการใชรปแบบการใหความรอยางเปนระบบ ทระยะเวลา 1 วน และ 1 เดอน สงดกวากอนการใชรปแบบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 3. ผดแลเดก กลมทดลองมความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจารรวง ภายหลงการใชรปแบบการใหความรอยางเปนระบบ ทระยะเวลา 1 เดอน สงกวา 1 วน หลงการใชรปแบบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

คาสาคญ : ความร การรบร พฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวง ผดแลเดก * พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ หวหนาพยาบาล โรงพยาบาลยโสธร

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 39

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 40

บทนา โรคอจาระรวงถอเปน โรคตดตอทเปนปญหาสาคญของประเทศไทย ซงสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนและเศรษฐกจของประเทศ แมในปจจบนความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยดานการแพทยและสาธารณสข จะทาใ หการดาเนนงานดานการปองกน และควบคมโรคตดตอหลาย ๆ โรคประสบความสาเรจ แตโรคอจจาระรวงกลบยงคงเปนโรคตดตอทมอตราการปวยสงสด ของประเทศไทยทวทกภมภาค โดยพบวามแนวโนมสงขนทกป ดงจะเหนจากรายงานจากสานกระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข จากป 2544 ถงป 2548 ทพบวา อตราการปวยดวยโรคอจจาระรวงเปน 1,643.28, 1,687.2, 1,536.1, 1,858.2, และ 1,177.8 ตอแสนประชากรตามลาดบ 1 เ มอส น ป 2549 กระทรวงสาธารณสขไดกาหนดเปาหมายของอตราปวยดวยโรคอจจาระรวงทกกลมอายไมเกน 1,000 ตอแสนประชากร2 นอกจากนมขอสงเกตวา กลมผ ปวยโรคอจจาระรวงสวนใหญเปนกลมเดก 0 - 5 ป ซงในป 2548 มกลมเดกปวยดวยโรคอจจาระรวง 0 - 5 ป ทงหมดจานวน 357,530 ราย คดเปนรอยละ 34.98 ของจานวนผ ปวยทงหมด ซงผ ปวยกลมนมโอกาสเสยชวตจากการขาดนาและเกลอแรไดมากกวากลมอน ๆ ถาไมไดรบการดแลรกษาทถกตอง สถานการณโรคอจจาระรวงในจงหวดยโสธร พบวา อตราการปวยดวยโรคอจจาระรวงสงเปนอนดบหนงเชนเดยวกนกบระดบประเทศ และพบวากลมอายทมอตราปวยสงมากทสดคอ เดกอายตากวา

5 ป ดงจะเหนไดจากรายงานของงานระบาดวทยา สานกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร ทพบวาอตราปวยดวยโรคอจจาระรวงเฉยบพลนในเดกอายตากวา 5 ป ในป 2549 – 2551 มการปวยเปนจานวนมากถง 3,920 ราย 2,641 ราย 3,388 ราย และ 3,913 ราย ตามลาดบ คดเปนอตราปวยสงถง 10,873.18 , 7,763.54, 9,959.43 และ 11,674.32 ตอแสนประชากร ตามลาดบ2 ซงสงกวาเปาหมายทกาหนดไวทกปและบางปสงเกอบประมาณ 2 เทาของเปาหมายทกาหนดไวไมใหเกน 6,000 ตอแสนประชากร3 และขอมลอตราการปวยทเขามารกษาในตกกมารเวชกรรม โรงพยาบาลยโสธร พบวาอตราการปวยของเดกอาย 0- 5 ป ดวยโรคอจจาระรวงมแนวโนมสงขนจากป 2549 ถงป 2551 เปน 7,064.59, 9,798.57 และ 10,858.7 ตอแสนประชากรตามลาดบ2 ซงการปวยดวยโรคอจจาระรวงในเดก หากไมได รบการรกษาอยางทนทวงทจะเกดภาวะขาดนาอยางรนแรง และอาจเ สย ชว ต ไ ดห รอแ มว าจะ รกษาไ ดทนท ว ง ทแต โรคอจจาระรวงกมผลกระทบตอสขภาพและการเจรญ เตบโตของเดก เนองจากทาใหเกดภาวะทพโภชนาการ โดยเฉพาะถาเดกปวยดวยโรคอจจาระรวงตดตอกนหลายวน จนเกดอาการเรอรง จะทาใหการเจรญ เตบโตหยดชะงก ทงดานรางการและสตปญญา ซงจะสงผลตอการเกดปญหาทางสงคมตอไป4 จากการวจยของ อากาศ ชปญญา และเกศรา แสนศรทวสข5 พบวา ปจจยเสยงทสาคญททาใหเกดโรคอจจาระรวงในเดกคอพฤตกรรมทไม

วารสารกองการพยาบาล

ถกตองของมารดาและผ เลยงดเดก เชนการไมลางมอกอนปรงหรอปอนอาหารเดก การกาจดอจจาระไม ถกวธ นอกจากนยงมผลสารวจของกรมควบคมโรค

ในสวนของโรงพยาบาลยโสธร โดยเฉพาะในกลมผ ปวยเดกทมอายตากวา 5 ป โรคอจจาระรวงเปนโรคทมผมารบบรการเปนอนดบแรกในหาอนดบโรคทพบบอย และจากการซกประวต พบวาผดแลเดกขาดความร และมการรบรทไมถกตอง ทาใหมพฤตกรรมการดแลเดกทไมถกตอง ซงสงผลใหอตราปวยสงขน

6 พบวาการไมใหนมแมในเดกอายตากวา 6 เดอน การไมลางมอของผ เลยงดเดกอายตากวา 2 ป กอนทาอาหารและหลงขบถายตลอดจนวธการกาจดอจจาระเดก ไมถกสขลกษณะของผดแลเดกมผลตออตราการปวยดวยโรคอจจาระรวงของเดกอยางมนยสาคญทางสถต ซงสาเหตการเกดโรคอจจาระรวง เกดจากพฤตกรรมของบคคล ซงไดแก พฤตกรรมการบรโภค สขวทยาสวนบคคล ความเชอ คานยม ประเพณวฒนธรรม การปองกนโรคอจจาระรวงในเดก ไดแก การสงเสรมพฤตกรรมในการลางมอหลงถายอจจาระหรอเชด กนเดก การทาความสะอาดขวดนมทถกตอง การลางมอกอนเตรยมอาหารใหเดก การใชภาชนะปกปดอาหาร การปอนอาหารเดก การทาความสะอาด เตานมมารดาทดแลบตรดวยนมตนเองอยางถกตอง ดงนนหากมสงเสรมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการปฏบตตวของผ ดแลเดกไปในแนวทางทถกตองกจะสามารถปองกนการเกดโรคอจจาระรวงในเดกได

ดงนนผ วจยจงไดสรางโปรแกรมการใหความรอยางเปนระบบ โดยศกษาในกลมผ ดแลเดกอายตากวา 5 ป ทปวยดวยโรคอจจาระรวง เพอลดอตราการปวยดวยโรคอจจาระรวงในเดกอายตากวา 5 ปตอไป

วตถประสงคการวจย เ พ อศกษา เป รยบเ ทยบผลของการใ ชโปรแกรมการใหความรอยางเปนระบบตอความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวง ในกลมผดแลเดกโรคอจจาระรวงทมอายตากวา 5 ป ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลยโสธร

กรอบแนวคดในการวจย

โปรแกรมการใหความร อยางเปนระบบ

โดยกระบวนการมสวนรวม

- ความร - การรบร - พฤตกรรมการปฏบตในการ

ปองกนโรคอจจาระรวง

ผลลพธ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 41

วารสารกองการพยาบาล

วสดและวธการ การวจยนเปนการวจยกงทดลอง (quasi experimental research) เพอศกษาเปรยบเทยบผลของการใหความรอยางเปนระบบตอความร การรบรและพฤตกรรมการปฏบตในการปองกนโรคอจจาระรวงในกลมผ ดแลเดกโรคอจจาระรางทมอายตากวา 5 ป ทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลยโสธร ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ ผดแลเดกโรคอจจาระรวงทมอายนอยกวา 5 ป ทเขารบการรกษาเปนผ ปวยในโรงพยาบาลยโสธร จงหวดยโสธร ระหวางเดอนพฤศจกายน 2551 ถงเดอนกมภาพนธ 2552 ไดกลมตวอยางโดยการสมแบบงาย 120 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 60 คน การดาเนนการวจย การศกษาครงน ประกอบดวย 3 ระยะ คอ 1) ระยะเตรยมกอนดาเนนการ 2) ระยะดาเนนการตามกระบวนการมสวนรวม 3) ระยะหลงดาเนนการ 1. ระยะเตรยมกอนดาเนนการ ผ วจยไดเตรยมพรอมดานวชาการ เกยวกบดานขอมลโรคอจจาระรวง ในเดกอายตากวา 5 ป และประสานงานกบบคลากรทเกยวของ และเตรยมความพรอมของผ นาการประชม ดงน 1.1

1.2 เต รยมบคลากร โดยการจดประชมบคลากรภายใน หอผ ปวยกมารเวชกรรม โรงพยาบาลยโสธร จานวน 2 ครง เวลา 13.00 น.- 16.00 น. 1.3 จดทาแบบบนทกข นตอนและ ขอคาถามในการประชม จากการศกษาขอมลการปฏบตตวของผ ดแลเดก และจากการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบโรคอจจาระรวงในเดกอายตากวา 5 ป 1.4 จดทาเนอหาเรองความรเรองโรคอจจาระรวงทจะใหความรแกผดแล 1.5 จดตงผ ชวยผ วจย 1 คน เปนพยาบาลวชาชพ ทาหนาทชวยในการอานวยความสะดวกและเกบบนทกขอมลขณะดาเนนการประชมตามกระบวนการมสวนรวม 1.6 เตรยมวสด อปกรณ แผนภาพ แผนพบ การใหความรโรคอจจาระรวง อาหารและเครองดม 2. ระยะดาเนนการ ตามกระบวนการมสวนรวม กอนใชกระบวนการใหผ ดแลเดกตอบแบบสอบถามความร การรบร และพฤตกรรมการปองกนโรค และหลงการใชกระบวนการใหความรอยางเปนระบบ 1 วน และ 1 เดอน มการประเมนซาโดยใชแบบประเมนชดเดม ศกษาขอมลเ บ อง ตน จากเวช

ระเบยนผ ปวยเดกอายตากวา 5 ป ทปวยดวยโรคอจจาระรวง และประสานงานกบบคลากรผ เกยวของกบการดแลผ ปวยโรคอจจาระรวงในเดกอายตากวา 5 ป หอผ ปวยกมารเวชกรรม โรงพยาบาลยโสธร

3. ระยะหลงดา เ นนการ รวบรวมแบบสอบถามทง 3 ฉบบสรปและวเคราะหขอมลในคอมพวเตอร โดยการใชโปรแกรมสาเรจรป

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 42

วารสารกองการพยาบาล

เครองมอทใชในการวจย 1. เครองมอท ใชในการทดลอง เปนโปรแกรมการใหความรอยางเปนระบบประกอบดวย 1.1 การอภปรายกลม (Group discussion) โดยการแบงกลมผดแลเดกกลมทดลอง เปนกลมยอย กลมละ 5-7 คน โดยการจดใหม การอภปรายกลมในเรองความร การรบร และพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงในเดก หลงจากนนวทยากรประจากลมสรปประเดนการสนทนา 1.2 การใหขอมลผ ดแลเดก เกยวกบสถานการณโรคอจจาระรวงในเดก ความรเรองโรค พฤตกรรมการปฏบต เพอปองกนโรคอจจาระรวงในเดกโดยการบรรยายประกอบแผนภาพ 1.3 การจด กจกรรมการถามตอบ เกยวกบความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบต เพอปองกนโรคอจจาระรวงในเดก 1.4 จดกจกรรมเพอกระต นเตอนในกลมตวอยางในเรองโรคอจจาระรวงดงน 1) จดทาค มอความรเ รองโรคอจจาระรวง 2) แจกแผนพบเรองโรคอจจาระรวง 2.

ตรวจสอบคณภาพของเค รอง มอ น าแบบสอบถาม ความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวง ทผวจยสรางขนใหผ เชยวชาญ และมประสบการณในการดแลผ ปวยเดกโรคอจจาระรวง จานวน 5 ทาน ตรวจสอบความตรงดานเนอหา (Content validity) และนามาปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะกอนนาไปทดลองใชกบผดแลเดกโรคอจจาระรวงทเขารบการรกษาในหอผ ปวยกมารเวชกรรม โรงพยาบาลยโสธร จานวน 30 คน นามาหาคาความเทยงโดยการหาคาสมประสทธอลฟาครอนบาคไดคาสมประสทธความเทยง ของแบบสอบถามความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวง เทากบ .86 .84 และ .78 ตามลาดบ

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยดาเนนงานตามขนตอนดงน

1. การนาแบบสอบถามทสรางขนไปทดสอบ เพอประเมนความร การรบร และพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงกอนการใชรปแบบการใหความรอยางเปนระบบทงกลมควบคมและกลมทดลอง (ทดสอบครงท 1) 2. ผวจยใหความรอยางเปนระบบ ตามแผนการสอนทสรางขนในกลมทดลอง

เครองมอท ใชในการเกบรวบรวมข อ ม ล เ ป น แ บ บ ส อ บ ถ า ม ท ผ ว จ ย ส ร า ง ข น ประกอบดวย 4 สวน ดงน สวนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไป สวนท 2 แบบสอบถามความรเรองโรคอจจาระรวง สวนท 3 แบบสอบถามเรองการรบรเกยวกบโรคอจจาระรวง และสวนท 4 แบบสอบถามพฤตกรรมการปฏบตเพอการปองกนโรคอจจาระรวง

3. ทาการทดสอบครงท 2 ทงในกลมทดลองและกลมควบคม โดยการใชแบบสอบถามชดเดม และมระยะหางจากการใหความร 1 วน 4. ใหความรอยางเปนระบบในกลมทดลองครงท 2 โดยการใหความรเพมเตมตาม

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 43

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 44

ปญหาและความตองการของกลมตวอยางกอนทผ ปวยจะจาหนายออกจากโรงพยาบาล 5. ทาการทดสอบครงท 3 ทงในกลมทดลองและกลมควบคม โดยการใชแบบสอบถามชดเดม และมระยะหางจากการใหความร 1 เดอน โดยการสงแบบสอบถามไปทางไปรษณย การวเคราะหขอมล 1. ขอมลท วไป วเคราะหโดยแจกแจงคาความถ และรอยละ 2. เปรยบเทยบคะแนนเฉลยระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ภายหลงการใชรปแบบการใหความรอยางเปนระบบ ในแตละครงดวย สถต Independent t-test 3. เปรยบเทยบคะแนนเฉลยกอนและหลงการทดลอง แตละครงของกลมทดลองและกลมควบคม โดยใช Paired t-test

ผลการวจย 1. ขอมลทวไปของกลมตวอยางทศกษามจานวน 120 คน กลมทดลองเปนชาย 14 คน หญง 46 คน และกลมควบคมเปนชาย 9 คน หญง 51 คน ผ ดแลผ ป วยกลมทดลองและกลมควบคมเปนเพศหญง สวนมากพบรอยละ76.7 และ 85 ตามลาดบ ชวงอายทพบมากทสด คอ 20 – 30 ป และมากกวา 40 ป คดเปนรอยละ 33.3 และ 36.7 ตามลาดบ ระดบการศกษาทพบมาก คอ มธยม คดเปนรอยละ 53.3 และ 45 ตามลาดบ โดยมความเกยวพนธกบผ ปวยมากทสด คอ บดามารดา คดเปนรอยละ 63.3 และ 60 ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม จาแนกตาม

ขอมลทวไป

กลมทดลอง (n = 60) กลมควบคม (n = 60) ขอมลทวไป

จานวน รอยละ จานวน รอยละ 1. เพศ - ชาย - หญง

14 46

23.3 76.7

9 51

15 85

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 1 จานวนและรอยละของกลมตวอยางเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม จาแนกตามขอมลทวไป (ตอ)

กลมทดลอง (n = 60) กลมควบคม (n = 60)

ขอมลทวไป จานวน รอยละ จานวน รอยละ

2. อาย - <20 ป - 20-30 ป - 31-40 ป - >40 ป

8 20 11 21

13.3 33.3 18.3 35

5 20 13 22

8.3

33.3 21.7 36.7

3. การศกษา - ประถม - มธยม - ปรญญา

20 32 8

33.3 53.4 13.3

20 27 13

33.3 45

21.7 4. ความเกยวของกบผปวย - บดา มารดา - ป ยา ตายาย -

38 14 8

63.3 23.3 13.3

36 14 10

60

23.3 16.7 พเลยงหรอผดแลเดก

2. ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของคะแนนความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวงระหวางกลมทดลองและกลมควบคม หลงการใชโปรแกรมการใหความรอยางเปนระบบ 1 วน และ 1 เดอน พบวา ผดแล

เดกกลมทดลองมความร การรบร โรคอจจาระรวงดกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 หลงทดลอง 1 วน และ 1 เดอน แตพฤตกรรมการปฏบตตวเพอปองกนโรคระหวางกลมทดลองและกลมควบคมไมแตกตางกน ดงแสดงในตารางท 2

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 45

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลย คะแนนความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวงระหวางกลมทดลองและกลมควบคม หลงการใหความรอยางเปนระบบ 1 วน และ 1 เดอน

กลมทดลอง (n = 60) กลมควบคม (n = 60)

รายละเอยด x S.D. x S.D.

t p-value

1. ความรเกยวกบโรคอจจาระรวง - หลงทดลอง 1 วน - หลงทดลอง 1 เดอน

41.90 54.20

7.04 4.05

28.30 41.30

7.70 5.68

3.64 .001

2. การรบรเกยวกบโรคอจจาระรวง - หลงทดลอง 1 วน - หลงทดลอง 1 เดอน

3.83 4.64

.34 .22

3.52 3.42

.31 .28

5.15 .001

3. พฤตกรรมการปฏบตตวเพอปองกนโรค - หลงทดลอง 1 วน -

1.44 1.85

.26 .31

1.44 1.85

.26 .13

.000 1.00

หลงทดลอง 1 เดอน P < .05 3. ผลการเปรยบเทยบความแตกตางของความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวงกอนทดลองและหลงทดลองทระยะ เวลา 1 วน และ 1 เดอนโดยเปรยบเทยบภายในกลมทดลอง พบวา เมอเปรยบเทยบคาเฉลย คะแนนความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเ พอปองกนโรคอจจาระรวงกอนทดลองและหลงทดลองท

ระยะเวลา 1 วน และ 1 เดอนโดยเปรยบเทยบภายในกลมทดลอง พบวา หลงการทดลอง 1 วน และ 1 เดอน มคาเฉลยสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทระดบ .05 และหลงทดลอง 1 เดอน สงกวา 1 วน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.5 ดงแสดงในตารางท 3

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 46

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 3 เปรยบเทยบคาเฉลย คะแนนความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวงกอนทดลองและหลงทดลองทระยะเวลา 1 วน และ 1 เดอนโดยเปรยบเทยบภายในกลมทดลอง

รายละเอยด x S.D. t p-value

1. ความรเกยวกบโรคอจจาระรวง - กอนทดลอง - หลงทดลอง 1 วน

4.77 6.98

1.24 .79

-17.60 .000

- กอนทดลอง - หลงทดลอง 1 เดอน

4.77 9.02

1.24 .65

-28.41 .000

- หลงทดลอง 1 วน - หลงทดลอง 1 เดอน

6.98 9.02

.79

.65 -25.83 .000

2. การรบรเกยวกบโรคอจจาระรวง - กอนทดลอง - หลงทดลอง 1 วน

2.87 3.83

.38

.34 -55.90 .000

- กอนทดลอง หลงทดลอง 1 เดอน -

2.87 4.64

.38

.22 -51.85 .000

- หลงทดลอง 1 วน - หลงทดลอง 1 เดอน

3.83 4.64

.34

.22 -29.04 .000

3. พฤตกรรมการปฏบตตวเพอปองกนโรค - กอนทดลอง - หลงทดลอง 1 วน

.63 1.44

.37

.26 -38.92 .000

- กอนทดลอง - หลงทดลอง 1 เดอน

.64 1.85

.37

.13 -27.81 .000

- หลงทดลอง 1 วน 1.44 1.85

.26

.13 -13.49 .000

- หลงทดลอง 1 เดอน P < .05

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 47

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 48

อภปรายผล การวจยพบวา กลมทใชโปรแกรมการใหความรอยางเปนระบบ มความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวง สงกวากลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ภายหลง 1 วน และ 1 เดอน ทงนเนองจากกอนใหความรอยางเปนระบบผวจย ไดมการประเมนปญหาทเฉพาะเจาะจงของผดแลเดก โดยการสนทนากลม เพอกาหนดแนวทางและรปแบบทเหมาะสมในการใหความร เนอหาการสอน ใหสอดคลองและเหมาะสมกบความตองการของผ เรยนกอใหเกดการเรยนรอยางแทจรง สงสาคญอกประการหนงทสงเสรมใหผดแลเดกกลมทใหความรอยางเปนระบบ มความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตตวในการปองกนโรคอจจาระรวงดกวากลมควบคมเพราะ ไดรบความรในหลายรปแบบจากประสาทสมผสหลายทางทงการด การฟง และการพด กลาวคอ ฟงการบรรยายประกอบแผนภาพ การฝกการสาธต การฝกการปฏบต และการรวมอภปรายกลมเพอแลกเปลยนความคดเหนและประสบการณ ตลอดจนแจกคมอใหศกษาเพมเตมทาใหเกดการเรยนรไดดขน4 และเมอเปรยบเทยบภายในกลมทใชรปแบบการใหความรอยางเปนระบบทระยะเวลาทแตกตางกนพบวา ผ ดแลเดกมความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคอจจาระรวงทระยะเวลา 1 วน และ 1 เดอน สงกวากอนการใชรปแบบ อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงอธบายไดวา การไดรบการสอนซา เปนการกระต นทจะทาใหจาได

มากขน เกดการเรยนรเพมขน6 จาไดอยางตอเนอง มการรบรดขน และนาไปสการปฏบตทดตามมา สาหรบในกลมควบคมจะพบวา ไมไดรบการยาเตอนใหตระหนกถงความสาคญของการปฏบตและอนตรายทเกดจากการปฏบตไมถกตอง ดงนนจง ทาใหเกดการเรยนรชา ทาใหพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคกอนการทดลองกบหลงการทดลองจงไมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถต

ขอเสนอแนะ 1. ดานการปฏบตการพยาบาล 1.1 จากการศกษาพบวา ผ ดแลเดกโรคอจจาระรวง มความร การรบร และพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคดขนหลงการใชรปแบบการใหความรอยางเปนระบบ ดงนนสถานบรการสขภาพใกลบาน จงควรใหความสาคญ ตอการใหความร เพอแกไขพฤตกรรมทไมเหมาะสม ซงวธการหรอรปแบบการใหความรทางสขภาพ อาจสอดแทรกไปกบการใหบรการประจาวน หรอขณะปฏบตงานในเชงรกในชมชน 1.2 พยาบาลทปฏบตงานในชมชน หรอในหอผ ปวยตาง ๆ อาจนารปแบบการใหความรอยางเปนระบบไปใชในการทากจกรรมในชมชน หรอในโรงพยาบาล แตอาจปรบเปลยนรปแบบการดาเนนงาน เพอใหใชงบประมาณนอยลง เชน การใหผ ปวยมสวนรวม หรอชมชนมสวนรวมคด รวมทา ซงอาจเปนลกษณะจตอาสา ในสวนทมการระบาดของ

วารสารกองการพยาบาล

พนทบอย ๆ ควรมการกระตนเตอนการปฏบตอยางตอเนอง ทงนบทบาทสาคญของพยาบาล ในการดแลผ รบบรการควรเนนศกษาขอมลภาวะสขภาพ และการเจบปวยยอนหลง เพอนามาวางแผนการปองกนโรคอจจาระรวง หรอการใหบรการดานสขภาพอนๆ ไดอยางสอดคลอง 2. ดานการบรหาร ผ บรหารควรมนโยบายสงเสรมการพฒนาศกยภาพดานการปองกนโรคอจจาระรวงใหกบกลมบคลากร จตอาสา หรอบคคลในชมชน ซงเปน

การเพมศกยภาพของทองถนดานการปองกนโรค เพอใหเกดแนวทางการปรบเปลยนพฤตกรรมทถาวรขน 3. ดานการวจย 3.1 ศกษาปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคอจจาระรวงของกลมผ ปวยเดกและกลมเสยงอน ๆ 3.2 การนารปแบบการใหความรอยางเปนระบบไปปรบใชกบผ ปวยโรคอน ๆ ตอไป

เอกสารอางอง 1. กองระบาดวทยา กระทรวงสาธารณสข. สรปรายงานการเฝาระวงโรคประจาป พ.ศ.2544-2548.

กรงเทพมหานคร.2549. (เอกสารอดสาเนา). 2. โรงพยาบาลยโสธร สรปรายงานการเฝาระวงโรคประจาป พ.ศ. 2551. (เอกสารอดสาเนา). 3. แผนยทธศาสตรการดาเนนงานสขภาพภาคประชาชน ในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท

9 พ.ศ. 2544-2549. (เอกสารอดสาเนา). 4. สรพร ลอยหาและคณะ. การศกษาสภาพปญหาโรคอจจาระรวงในเดกอายตากวา 5 ป จงหวดยโสธร; 2547 5. อากาศ ชปญญา, เกศรา แสนศรทวสข. ตวกาหนดการเกดโรคอจจาระรวงในเดกอายตากวา 5 ป จงหวด

นครพนม. รายงานการวจย.สานกงานควบคมโรคท 7 จงหวดอบลราชธาน, 2541. 6. สานกงานควบคมโรคตดตอเขต 1 นนทบร. การประเมนผลการควบคมโรคอจจาระรวงและโรคตดเชอ

เฉยบพลนระบบทางเดนหายใจในเดกอายตากวา 5 ป ทระดบชมชนของจงหวดปทมธาน. รายงานการวจย. กรมควบคมโรคตดตอ, 2542.

7. บญยง เกยวการคา. วธการสขศกษาโดยการอภปรายหม. ในเอกสารการสอนชดวชาสขศกษา. หนวยท 8 – 15 มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.กรงเทพฯ: 2538.

8. ไพบลย เทวารกษ. จตวทยาศกษาพฤตกรรมภายนอกและภายใน. โครงการตาราวทยาศาสตรอตสาหกรรม. กรงเทพฯ, 2529.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 49

วารสารกองการพยาบาล

9. สรลกษณ ภาภรมย. การใชกระบวนการกลมเรองโรคอจจาระรวงทหาดบางแสน 2 อาเภออบลรตน จงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล; 2542.

10. สานกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร. สรปรายงานโรคอจจาระรวงป 2545-2548. งานระบาดวทยา สานกงานสาธารณสขจงหวดยโสธร, 2549.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 50

วารสารกองการพยาบาล

การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ ศรรตน วรกตต * พบ. ปองหทย พมระยา ** พย.ม. (การพยาบาลผใหญ) พรนภา เอยมลออ *** วท.ม. (สาธารณสขศาสตร) จงรกษ มาลเสน **** พย.ม. (บรหารการพยาบาล) บทคดยอ การวจยเชงพฒนา (developmental research) น มวตถประสงคเพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ และศกษาผลของการนาแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขนมาใชในหอผ ปวย โรงพยาบาลนพรตนราชธาน โดยประยกตใชกรอบแนวคดการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลจากกระบวนการใชผลการวจย (research utilization) ของ Iowa Model of Research in Practice โดยแบงเปน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล ประกอบดวย 7 กจกรรม ไดแก 1. การทาปญหาทตองการศกษาใหกระจาง 2. การสบคนหลกฐานเชงประจกษ 3. การวเคราะหงานวจย 4. สงเคราะหแนวปฏบตการพยาบาล 5. การทบทวนและวพากษโดยผทรงคณวฒ 6. นาแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใช 7. ปรบปรงแนวปฏบตการพยาบาล ขนตอนท 2 การนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชจรงในคลนก โดยใชแนวคดการแกปญหาแบบมสวนรวม ขนตอนท 3 การประเมนผลการใชแนวปฏบตการพยาบาล กลมตวอยางคดเลอกตามเกณฑทกาหนด แบงเปน 3 กลม ไดแก พยาบาลวชาชพทปฏบตงานใน หอผ ปวย โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ไมนอยกวา 1 ป จานวน 127 คน หวหนาหอผ ปวยในโรงพยาบาลนพรตนราชธาน จานวน 18 คน และผ ปวยทสวนคาสายสวนปสสาวะ ทอยในหอผ ปวยตางๆ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ในชวงเวลาระหวางเดอนมถนายน 2552 – มนาคม 2553 เครองมอทใชในการวจย ไดแก 1) แผนการใหความรและทาความเขาใจสาหรบบคลากรของกลมภารกจบรการวชาการ 2) แบบประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาล 3) แบบสอบถามความคดเหนของพยาบาลตอแนวปฏบตการพยาบาล และ 4) แบบรายงานอบตการณการตดเชอทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ระยะเวลาดาเนนการวจย 14 เดอน (มกราคม 2552 – มนาคม 2553) วเคราะหขอมลโดยใชสถตพรรณา

* หวหนากลมงานการพยาบาลผ ปวยใน โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ** พยาบาลวชาชพชานาญการ หอผ ปวยออรโธปดกสสามญ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน *** หวหนางานการพยาบาลดานการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาล โรงพยาบาลนพรตนราชธาน **** หวหนาหอผ ปวยตา ห คอ จมก โรงพยาบาลนพรตนราชธาน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 51

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 52

ผลการศกษาพบวาแนวปฏบตการพยาบาลพฒนาจากการสงเคราะหงานวจย จานวน 8 เรอง และแนวปฏบต จานวน 5 องคกร/สถาบน เนอหาแนวปฏบตการพยาบาล แบงเปน 3 ระยะ ไดแก ระยะกอนใสสายสวนปสสาวะ ระยะ ใสสายสวนปสสาวะ และระยะหลงใสสายสวนปสสาวะ แนวปฏบตการพยาบาลสามารถนาไปใชปฏบตไดจรง โดยพยาบาล สามารถปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาล ในภาพรวมรอยละ 94.0 พยาบาลเหนดวยอยางมากกบการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชจรง (รอยละ 91.3) และอตราการเกด CAUTI หลงใชแนวปฏบตการพยาบาล 3 เดอน ลดลงจาก 3.71 เหลอ 2.78 ครงตอวนคาสายสวนปสสาวะ จะเหนไดวาการนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะทคณะผ วจยสรางขนไปเปนแนวทางปฏบตในทกหอผ ปวย จะทาใหพยาบาลปฏบตการพยาบาลอยางมมาตรฐานสงผลใหอตราการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะของผ ปวยลดลง โดยจะตองมการนเทศตดตามรบฟงปญหาอปสรรค ประเมนผลและปรบปรงแนวปฏบตการพยาบาลเปนระยะ เพอใหสามารถนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชไดจรงในแตละหอผ ปวยอยางยงยน

คาสาคญ : แนวปฏบตการพยาบาล การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ การสวนคาสายสวนปสสาวะ

บทนา การตดเชอระบบทางเดนปสสาวะเปนการตดเชอในโรงพยาบาลทพบไดบอยทสด คดเปนรอยละ 40 ของการตดเชอในโรงพยาบาลทงหมด1,2 ในประเทศไทยไดขอมลจากการเฝาระวงและสารวจความชกของการตดเชอในโรงพยาบาลตาง ๆ พบการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะประมาณรอยละ 20 – 45 ของการตดเชอทงหมด รวมถงขอมลทางระบาดวทยาชใหเหนวาประมาณรอยละ 80 – 90 เกดจากการสวนคาสายสวนปสสาวะและ National Nosocomial Infections surveillance3 มรายงานอตราการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ (Catheter Associated Urinary Tract Infection, CAUTI) 5.3 – 10.5 ตอวนคาสายสวนปสสาวะ 1,000 วน ใน Intensive care patients ของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน พบวา อตราการตดเชอตงแตป พ.ศ. 2547 – 2549 เปนอตรา 3.3, 5.0 และ 3.9 ตามลาดบ มการศกษา

พบวา ผ ปวยทคาสายสวนปสสาวะทาใหเกด Bacteriuria เพมขนและเปนสาเหตการตายของผ ปวยจากการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ อกทงยงทาใหระยะเวลาในการนอนโรงพยาบาลของผ ปวยนานขน เพมคาใชจายในการดแลรกษาผ ปวย5,6 จากการสารวจการปฏบต การพยาบาลในการดแลผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะในโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ในป พ.ศ. 2548 – 2549 พบวา บคลากรปฏบตตามมาตรฐานทกาหนดเฉลยรอยละ 77.49 และมหนวยงานทบคลากรปฏบตตามมาตรฐานทกาหนดไมถงรอยละ 70 จานวน 5 หนวยงาน จากทงหมด 24 หนวยงาน และมบางหนวยงานปฏบตเพยงรอยละ 46.2 คมอในการดแลผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะยงไมเคยปรบปรงตงแต 31 มนาคม 2546 ประกอบกบมขนตอนการปฏบตใหมสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจงเปนชวงเวลาทเหมาะสมในการดาเนนการสรางแนว4

วารสารกองการพยาบาล

ปฏบตการพยาบาลการดแลผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะข นใหม โดยสรางจากกระบวนการใชผลการวจย (research utilization) ซงเปนการนาผล การวจยมาใชในการปฏบตการพยาบาล เนองจากเปนหลกฐานเชงประจกษทดทสด7 รวมกบการนาส ผปฏบต โดยใชแนวคดการแกปญหาแบบมสวนรวมมาใชในการบรหารจดการ โดยใหผปฏบตการพยาบาลมสวนรวมตงแตการระบปญหาของการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ ใหขอเสนอแนะจากการใชแนวปฏบต การพยาบาลและการประเมนผล ซงจะเปนวธหนงทชวยใหผปฏบตเกดความรบผดชอบ มความเตมใจและรสกเปนเจาของ พรอมทจะรวมมอและชวยผลกดนในการทากจกรรมตาง ๆ ตามทไดรวมตกลง

กนไว ซงจะสงผลใหอตราการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะลดลงกวา กอนการนาแนวปฏบ ตการพยาบาลทสรางขนมาใช

วตถประสงค 1. เพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ 2. เพอศกษาผลของการนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะไปใชในการปฏบต

กรอบแนวคดของการวจย

ขนตอนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล โดยประยกตกระบวนการใชผลการวจย (Iowa Model) 1. การทาปญหาทตองการศกษาใหกระจาง 2. การสบคนหลกฐานเชงประจกษ 3. การวเคราะหงานวจย 4. สงเคราะหแนวปฏบตการพยาบาล 5. การทบทวนและวพากษโดยผทรงคณวฒ 6. นาแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใช 7. ปรบปรงแนวปฏบตการพยาบาล

ขนตอนท 2 การนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชจรงในคลนก โดยใชแนวคดการแกปญหาแบบมสวนรวม

ขนตอนท 3 การประเมนผลลพธของการใชแนวปฏบตการพยาบาล 1. ความคดเหนของพยาบาลตอแนวปฏบตทางการพยาบาล 2. ประเมนการปฏบตตามแนวปฏบต ทางการพยาบาลของพยาบาล 3. อตราการเกด CAUTI

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 53

วารสารกองการพยาบาล

วสดและวธการ การวจยนเปนการวจยเชงพฒนา (developmental research) มวตถประสงคเพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ โดยใชกรอบแนวคดการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลจากกระบวนการใชผลการวจย (research utilization) ใชระยะเวลาดาเนนการวจย ตงแตเดอนมกราคม 2552 – เดอนมนาคม 2553

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ทใชในการวจยครงน คอ 1. บคลากรของกลมภารกจบรการวชาการ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ไดแก หวหนาหอผ ปวยและพยาบาลวชาชพหอผ ปวยใน 2. ผ ปวยทสวนคาสายสวนปสสาวะทรกษาในหอผ ปวยใน ของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน กลมตวอยาง การคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑทกาหนด แบงเปน 3 กลม ไดแก

1. กล มตวอย า งผ ใ ช แนวป ฏบ ต กา รพยาบาลเ พอปองกนการตดเ ช อระบบทางเ ดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ ไดแก พ ย า บ า ล ว ช า ช พ ท ป ฏ บ ต ง า น ใ น ห อ ผ ป ว ย โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ไมนอยกวา 1 ป จานวน 126 คน 2. กลมตวอยางผประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลเพอปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ

ของพยาบาลวชาชพในหนวยงาน ไดแก หวหนาหอผ ปวยในโรงพยาบาลนพรตนราชธาน จานวน 18 คน 3. ผ ปวยทสวนคาสายสวนปสสาวะทอยในหอผ ปวยตาง ๆ โรงพยาบาลนพรตนราชธาน ในชวงเวลาระหวางเดอนมถนายน 2552 – มนาคม 2553

วธดาเนนการ การศกษานไดประยกตขนตอนการพฒนาแนวปฏบ ต กา รพยาบาลตามกระบวนการ ใ ชผลการวจย (research utilization) ของ Iowa Model of Research in Practice8 ประกอบดวย 3 ขนตอน ไดแก ขนตอนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล ประกอบดวย 7 กจกรรม ไดแก กจกรรมท1 การทาปญหาทตองการศกษาใหกระจาง คณะผ วจยเชญพยาบาลจากหอผ ปวยตาง ๆ มาประชมระดมสมองเพอหาสาเหตของการ ตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสาย สวนปสสาวะ (CAUTI) ในเดอนมกราคม 2552 พบวาโดยทวไปเชอจลชพเขาสระบบทางเดนปสสาวะได 2 ทาง จากเชอภายนอกรางกายโดยผานเขาทางดานในของทอสายสวนปสสาวะ หรอเชอจากภายในรางกายเขาทางดานนอกของสายสวนปสสาวะ บรเวณรอบ ๆ สายสวนปสสาวะ ซงสวนใหญเปนเชอประจาถนทลาไสหรออวยวะสบพนธ ขอเสนอแนะในการปองกนการตดเชอทระบบทางเดนปสสาวะ คอ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 54

วารสารกองการพยาบาล

บคลากรตองมความรในการปฏบตตวทถกตองในการสวนคาสายสวนปสสาวะ ตองเลอกขนาดสายสวนทเหมาะสมเลกทสดเทาททาไดเพอลดการบาดเจบบรเวณทอปสสาวะ ตรงสายสวนใหอยในตาแหนงทเหมาะสม ดแลระบบระบายปสสาวะใหเปนแบบปดและดแลใหปสสาวะไหลสะดวกอยเสมอ ดงนนจงควรมแนวปฏบต การพยาบาล (Clinical Nursing Practice Guideline, CNPG) เพอปองกนการตดเชอทระบบทางเดนปสสาวะ และมาตรการในการควบคมใหบคลากรปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลทกาหนด กจกรรมท 2 การสบคนหลกฐานเชงประจกษ 2.1 ฐานขอมลทใชในการสบคน คณะผวจยไดสบคนงานวจย จากฐานขอมลดงตอไปน ระบบฐานขอมลทางอเลคโทรนกส หรอ CD-ROM (โดยใชฐานขอมล CINAHL, Ovid Medline, E- journal, Pubmed, BMJ, Cochrane Library) Internet web site เชน www.google.com, www. cdc.gov สบคนจากวารสารและเอกสารทางการแพทยและการพยาบาลทงภาษาไทยและตางประเทศ ในหองสมดของสถาบนการศกษาตาง ๆ 2.2 คาสาคญในการสบคน (keywords) เรมสบคนจากคาสาคญดงน UTI, CAUTI, catheter, urinary tract infection, prevention, nursing, guideline เปนตน โดยเลอกรวมคาสาคญตาง ๆ ดงกลาว เชน urinary tract infection and prevention จะไดชอเรองงานวจยเกยวกบการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจานวนมาก 2.3

1) คดเลอกชอเ รองงานวจยทเกยวกบ CAUTI และเปนงานวจยทลงตพมพไมเกน 10 ป และวารสารทางวชาการไมเกน 5 ป 2) อานบทคดยอ (abstract) งานวจยทเกยวของดวาตรงประเดนทตองการหรอไม โดยใชกรอบของ PICO (โดยดจาก Population, Intervention, Co- intervention และ Outcome) 3) นางานวจยทสนใจมาคนหา full text จากวารสารตางๆ และ e- journal และอานงานวจยโดยละเอยดอกครง คดเลอกงานวจยทเชอถอได (คณภาพงานวจยอยในระดบ A-C) และมผลลพธทตองการ คอ วธการปองกน CAUTI กจกรรมท 3 การวเคราะหงานวจย คณะผวจยนางานวจยทได มาศกษาวเคราะหอยางละเอยดตามหลกเกณฑการประเมนคณภาพงานวจยและความเปนไปไดในการนาผลการวจยไปประยกตใชใหเหมาะสมกบบรบทของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ไดงานวจยทเกยวของกบการเกด CAUTI ทมคณภาพสามารถนาไปใช จานวน 8 เรอง5,6,9-14 และ Guideline ในการปองกน CAUTI จานวน 5 องคกร/สถาบน15-19

กจกรรมท 4 สงเคราะหแนวปฏบต การพยาบาล จากผลการว เคราะหงานวจยและแนวปฏบ ต ( Guideline) ในการ ปองกน CAUTI ของสถาบนตางประเทศดงกลาว คณะผ จดทาไดนามาสงเคราะห “แนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ” โดยแบงออกเปน 3 ระยะ

การคดเลอกงานวจย มขนตอน ดงน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 55

วารสารกองการพยาบาล

ไดแก ระยะกอนใสสายสวนปสสาวะ อระยะขณะใสสายสวนปสสาวะ และระยะหลงใสสายสวนปสสาวะ กจกรรมท 5 การทบทวนและวพากษโดยผทรงคณวฒ คณะผวจยนาแนวปฏบตการพยาบาลฯ ทสรางขนใหผทรงคณวฒ จานวน 5 ทาน ซงประกอบดวย แพทยผ เชยวชาญดานศลยกรรมระบบทางเดนปสสาวะจานวน 1 ทาน อาจารยพยาบาลดานการปองกนและควบคมการตดเชอจานวน 1 ทาน พยาบาลชานาญการหวหนางานโรคตดเชอจานวน 1 ทาน หวหนาหอผ ปวยศลยกรรมจานวน 1 ทาน และพยาบาลวชาชพชานาญการหอผ ปวยหนกศลยกรรมจานวน 1 ทาน เปนผตรวจสอบความตรงตามเนอหา ซงผทรงคณวฒไดใหคาแนะนาทเปนประโยชน รวมทงแกไขเนอหาทไมถกตอง คณะผวจยไดปรบแกแนวปฏบตการพยาบาลฯ ตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ กจกรรมท 6 นาแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใช หลงจากคณะผ วจยไดปรบแกแนวปฏบตการพยาบาลตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒเรยบรอยแลว ไดนาแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใช โดยมขนตอน ดงน 6.1 การเลอกกลมตวอยาง คณะผ ว จย นาแนวปฏบ ตการพยาบาลทปรบแกแลวไปทดลองใชใน 3 หอผ ปวยของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ซงมผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะเปนจานวนมาก ไดแก หอผ ปวยศลยกรรมหญง หอผ ปวยศลยกรรมชาย และหอผ ปวย อายกรรมหญงโดยคณะผ วจยประชมทาความเขาใจ

กบหวหนาหอผ ปวยและพยาบาลในหอผ ปวยดงกลาวในการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาล 6.2 ระยะเวลาททดลองใชแนวปฏบต การพยาบาล จานวน 1 เดอน ไดแก เดอนมถนายน 2552 6.3 หลงการทดลองใชแนวปฏบตการพยาบาลครบ 1 เดอน คณะผ วจยขอใหหวหนาหอผ ปวยนารองประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลของพยาบาลในหอผ ปวยของตนเอง โดยใช “แบบประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลเพอการเฝาระวงและปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ ” ทคณะผวจยสรางขนเอง จากการศกษานารองไดแบบประเมนทงหมด 41 ชด ผลการประเมน พบวาแนวปฏบตการพยาบาลฯทสรางขนสามารถนาไปใชปฏบตไดจรง โดยพยาบาลสามารถปฏบตตามแนวปฏบต การพยาบาล ในภาพรวมรอยละ 93.7 แตมหวขอทปฏบตไดตากวารอยละ 80 จานวน 2 ขอ ไดแก หวขอการใหความรผ ปวยและญาต ในการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ โดยใชสอการสอน (รอยละ 63.4) และหวขอการสงเกต และลงบนทกส ลกษณะของปสสาวะทกเวร (รอยละ 70.7) อตราการเกด CAUTI เดอนมถนายน 2552 ของทง 3 หอผ ปวยนารองในภาพรวม เกดการตดเชอ 4 ครง จานวนวนคาสายสวนปสสาวะ 906 วน อตราการเกด = 4.41 ครง : 1000 วนคาสายสวนปสสาวะ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 56

วารสารกองการพยาบาล

กจกรรมท 7 ปรบปรงแนวปฏบต การพยาบาล คณะผ วจยนาผลการศกษานารองมาปรบปรงแนวปฏบตการพยาบาล เพอใหเหมาะสมกบการนาไปปฏบตจรงในหอผ ปวยตาง ๆ ของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน โดยคณะผวจยวางแผนทาความเขาใจใหพยาบาลเหนความสาคญของการใหความรผ ปวยและญาตใหเหนความสาคญของการบนทกส ลกษณะ ของปสสาวะทกเวร เพอเปนการเฝาระวงภาวะตดเชอ และรายงานแพทยเมอพบผดปกต และจดทาแผนพบ“การปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะหลงการสวนคาสายสวนปสสาวะ” โดยใหหอผ ปวยเบกทหนวยเวชกรรมสงคม ขนตอนท 2 การนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชจรง คณะผวจยวางแผนนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชจรงในทกหอผ ปวยของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน โดยมขนตอนการปฏบต ดงน 1)

2) กลมภารกจบรการวชาการ ประกาศ ใชแนวปฏบตการพยาบาลโดยใหทกหอผ ปวยใหการพยาบาลเพอปองกน CAUTI ตามแนวปฏบตการพยาบาลฯ ทสรางขน เรมตงแต 1 ตลาคม 2552 3) คณะผวจยเปนพเลยงในการใหคาแนะนา และตรวจเยยมเพอนเทศการใชแนวปฏบตการพยาบาลฯ ทกเดอน ขนตอนท 3 การประเมนผลลพธของการใชแนวปฏบตการพยาบาล หลงการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชในทกหอผ ปวยครบ 3 เดอน (ตลาคม –ธนวาคม 2552) คณะผวจยประเมนผลลพธ ดงน 1. ประเมนความคดเหนของพยาบาลผ ใชแนวปฏบตการพยาบาลและประเมนผลการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลทสรางข นในเดอนมกราคม 2553 2. คณะผวจยตดตามอบตการณการตดเชอทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ (CAUTI) ของโรงพยาบาลนพรตนราชธานทกเดอน เปนเวลา 3 เดอน(ตงแตเดอนมกราคม- มนาคม 2553) เปรยบเทยบกบ 3 เดอน กอนใชแนวปฏบตการพยาบาล (กรกฎาคม – กนยายน 2552) วาลดลงจากเดมหรอไม

ประชมใหความรและทาความเขาใจกบหวหนาหอผ ปวย พยาบาล และผชวยเหลอคนไขของทกหอผ ปวย ในวนท 17, 18 กนยายน 2552 เวลา 13.30-16.00 น.โดยเชญแพทยเฉพาะทางศลยกรรมระบบทางเดนปสสาวะของโรงพยาบาลนพรตนราชธานเปนวทยากรใหความรการปองกนและรกษาภาวะตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ และพยาบาลงานปองกนและควบคมการตดเชอของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ชแจงทาความเขาใจในการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขน

เครองมอทใชในการวจย 1. แผนการใหความรและทาความเขาใจ สาหรบบคลากรของกลมภารกจบรการวชาการ ของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ไดแก หวหนาหอผ ปวย พยาบาลวชาชพ และผ ชวยเหลอคนไข เ น อหา

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 57

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 58

ประกอบดวย การปองกนและรกษาภาวะตดเชอระบบทางเดนปสสาวะและการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ 2. แบบประเมนการปฏบตตามแนวปฏบต การพยาบาลสาหรบการเฝาระวงและปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะทคณะผวจยสรางเอง ประกอบดวย 6 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลทวไปของหวหนาหอผ ปวยผ ประเมน ไดแก อาย หอผ ปวย ระยะเวลาปฏบตงานในตาแหนงหวหนาหอผ ปวย สวนท 2 การเตรยมวสดอปกรณในการสวนคาสายสวนปสสาวะ จานวน 5 ขอ สวนท 3 การเตรยมผ ปวยและญาต จานวน 1 ขอ สวนท 4 การดแลขณะใสสายสวนปสสาวะ จานวน 2 ขอ สวนท 5 การดแลหลงใสสายสวนปสสาวะ จานวน 16 ขอ สวนท 6 การเฝาระวงการตดเชอ จานวน 2 ขอ 3. แบบสอบถามคว าม ค ด เ ห น ข อ งพยาบาลตอแนวปฏบตการพยาบาล (CNPG) เพอปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวน

คาสายสวนปสสาวะ (CAUTI) ทคณะผวจยสรางเอง ประกอบดวย 6 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลทวไปของพยาบาล ผถกประเมน ไดแก เพศ อาย หอผ ปวย ระยะเวลาปฏบตงาน สวนท 2 ความคดเหนตอแนวปฏบต การพยาบาลฯ ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 4 ขอ 4. แบบรายงานอบตการณการตดเชอทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ (NSF4 Device Related Nosocomial Infection) ของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ปงบประมาณ 2552 – 2553

การวเคราะหขอมล 1. ขอมลทวไปของกลมตวอยางวเคราะหโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2. ขอมลการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลเพอการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ วเคราะหโดยการแจกแจงความถ และคารอยละ 3. ขอมลความคดเหนของพยาบาลตอแนวปฏบตการพยาบาลเพอการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ ในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ วเคราะหโดยการแจกแจงความถ และ คารอยละ

วารสารกองการพยาบาล

ผลการวจย 1. ลกษณะของแนวปฏบตการพยาบาล แนวปฏบตการพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ สงเคราะหจากงานวจยทมคณภาพจานวน 8 เรอง และ Guideline ในการปองกน CAUTI จานวน 5 องคกร/สถาบน แนวปฏบต การพยาบาลฯประกอบดวย 8 สวน คอ 1) คาชแจงระดบ Recommendation (คาแนะนา) ของ CDC, 1999 แบงเปน Category I, Category II และ Category III 2) วตถประสงค 3) ความหมายของ Urinary Tract Infection: UTI และ Catheter Associated Urinary Tract Infection : CAUTI 4) ผ ปวยกลมเสยง (Patient at risk) ไดแก เพศหญง ผสงอาย ผ ปวยเบาหวาน ผ ปวยทมระดบ creatinine ในกระแสโลหตสงกวาปกต (> 2 mg/dl) และผ ปวยทมระยะเวลาการสวนคาสายสวนปสสาวะ นานกวา 6 วน 5) เกณฑการรวบรวมขอมล เกบขอมลในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะทกราย 6) เนอหาของแนวปฏบตการพยาบาล แบงเปน 3 ระยะ ไดแก ระยะกอนใสสายสวนปสสาวะ ระยะขณะใสสายสวนปสสาวะ และระยะหลงใสสายสวนปสสาวะ 7) การประเมนผลการนาไปใช ไดแก ผปฏบตสามารถปฏบตตาม guideline ไดถกตองเกนรอยละ 80 และอตราการเกด CAUTI ของแตละหนวยงานหรอในภาพรวมไมเกน 5 ครง ตอ 1,000 วนคาสายสวนปสสาวะ 8) เอกสารอางอง 2. ผลของการ น าแนวปฏ บต ก า รพยาบาลสาหรบการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะใน ผ ปวยสวนคาสายสวน

ปสสาวะไปใช การนาเสนอขอมลแบงเปน 3 สวน ไดแก สวนท 1 ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยาง ผลการศกษาพบวาพยาบาลวชาชพผ ใชแนวปฏบตการพยาบาลฯ จานวน 126 คน สวนใหญเปนเพศหญงรอยละ 93.7 อายเฉลย 38.25 ป (S.D.=7.445) ระดบการศกษาสวนใหญ จบปรญญาตรหรอเทยบเทา รอยละ 87.4 รองลงมาจบปรญญาโทรอยละ 12.6 ระยะเวลาปฏบตงานเฉลย 13.02 ป (S.D.=7.995) และหวหนาหอผ ปวยผ ประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลฯของพยาบาลวชาชพในหนวยงานของตนเอง จานวน 18 คน เปนเพศหญงทงหมด อายเฉลย 49.72 ป (S.D.=3.083) ระดบการศกษาสวนใหญจบปรญญาตรรอยละ 55.6 รองลงมาจบปรญญาโทรอยละ 44.4 ระยะเวลาปฏบตงานในตาแหนงหวหนาหอผ ปวยเฉลย 11.72 ป (S.D.=6.587) สวนท 2 ความเปนไปไดในการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชในหอผปวยตางๆ ผลการศกษาพบวา 2.1 พยาบาลวชาชพสวนใหญเหนดวยกบการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชอยในระดบมากทกขอรายการ โดยขอทเหนดวยมากทสด คอ การใชแนวปฏบตการพยาบาลฯ รอยละ 91.3 รองลงมา คอ เนอหามความชดเจน รอยละ 81.6 ดงตารางท 1

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 59

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 1 จานวนและรอยละความคดเหนของพยาบาลตอแนวปฏบตการพยาบาลเพอการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ (n=126)

ระดบความคดเหน

ความคดเหนตอแนวปฏบต มาก ปานกลาง นอย

การพยาบาลฯ จานวน รอยละ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. มความสะดวกในการนาไปปฏบต 97 77.0 27 21.4 2 1.6 2. เนอหามความชดเจน 102 81.0 24 19.0 0 0 3. สามารถนาไปปฏบตได 100 79.4 26 20.6 0 0 4. มประโยชนตอหนวยงาน 99 78.6 27 21.4 0 0 5. เหนดวยกบการใชแนวปฏบตการพยาบาลฯ 115 91.3 9 7.1 2 1.6

2.2 แนวปฏบตการพยาบาลทสรางขนสามารถนาไปใชปฏบตไดจรง โดยพยาบาลสามารถปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลในภาพรวมรอยละ 94.0 โดยหวขอทปฏบตไดมาก

ทสด คอ การปฏบตขณะใสสายสวนปสสาวะ รอยละ 100 และรองลงมา คอ การเตรยมวสดอปกรณในการสวนคาสายสวนปสสาวะ รอยละ 98.42 ดงตารางท 2

ตารางท 2 รอยละของการประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลของพยาบาลโดยหวหนา

หอผปวย (n=126)

ผลการประเมน หวขอหลกการประเมนการปฏบตตามแนวปฏบต การพยาบาลของพยาบาลวชาชพ ปฏบต (%) ไมปฏบต (%)

1. การเตรยมวสด อปกรณ ในการสวนคาสายสวนปสสาวะ 98.42 1.58 2. การเตรยมผ ปวยและญาต 98.20 1.30 3. การปฏบตขณะใสสายสวนปสสาวะ 100 0 4. การปฏบตหลงใสสายสวนปสสาวะ 91.24 8.76 5. การเฝาระวงการตดเชอ 96.55 3.45 สรปรวมทงหมด 94.0 6.0

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 60

วารสารกองการพยาบาล

สวนท 3 อตราการตดเชอระบบทางเดน ปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ (CAUTI) จากแบบรายงานอบตการณการตดเชอทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ (NSF4 Device Related Nosocomial Infection) ของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ปงบประมาณ 2552 – 2553 เปรยบเทยบอตราการเกด CAUTI

กอนและหลงใชแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขน เปนระยะ 3 เดอน พบวา อตราการเกด CAUTI กอนใชแนวปฏบตการพยาบาลฯ (3.71 ครงตอ 1000 วนคาสายสวน) สงกวาหลงใชแนวปฏบตการพยาบาลฯ (2.78 ครงตอ 1000 วนคาสายสวน) ดงตารางท 3

ตารางท 3 จานวนครงและอตราการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะจากการสวนคาสายสวนปสสาวะ

ของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน ปงบประมาณ 2552 – 2553

กอนใชแนวปฏบตการพยาบาล 3 เดอน อตราการเกด CAUTI

จานวนครงการเกด CAUTI

จานวนวน (จานวนครงตอ เดอน คาสายสวนปสสาวะ

วนคาสายสวนปสสาวะ) ก.ค. 52 6 1,855 3.2 ส.ค.52 6 1,821 3.3 ก.ย. 52 9 1,984 4.5 เฉลย 3 เดอน 21 5,660 3.71

หลงใชแนวปฏบตการพยาบาลครบ 3 เดอน ม.ค. 53 3 1,939 1.5 ก.พ. 53 7 1,736 4.0 ม.ค. 53 5 1,782 2.8 เฉลย 3 เดอน 15 5,457 2.78

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 61

วารสารกองการพยาบาล

อภปรายผล 1. ลกษณะของแนวปฏบตการพยาบาลเ พอการปอง กนการตด เ ช อระบบทางเดนปสสาวะในผปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล ในครงน สรางจากการประยกตกระบวนการใชผลการวจย (research utilization) ซงเปนหลกฐานเชงประจกษทด ทสด เ พอทจะสามารถยนยนกบผ รบบรการไดวาเปนบรการทมคณภาพ สามารถตรวจสอบความถกตองได7 โดยเลอกรปแบบของ Iowa Model of Research in Practice8 เนองจากเนนการเปลยนแปลงการปฏบตการพยาบาลมขนตอนการการปฏบตทชดเจน เขาใจงายและเปนทยอมรบ โดยแบงเปน 3 ขนตอนหลก ไดแก ขนตอนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล ประกอบดวย 7 กจกรรมยอย ขนตอนท 2 การนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชจรง และขนตอนท 3 การประเมนผลลพธของการใชแนวปฏบตการพยาบาล เนอหาของแนวปฏบตการพยาบาลแบงเปนเปน 3 ระยะตามขนตอนการปฏบตงานจรง ไดแก ระยะกอนใส สายสวนปสสาวะ ระยะขณะใสสายสวนปสสาวะ และระยะหลงใสสายสวนปสสาวะ ซงทกระยะมความสาคญตอการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะ รายละ เ อยดของแนวปฏบ ต ไ ดจากผลการวจยและแนวปฏบตทเปนมาตรฐาน และผานการตรวจสอบความตรงของเนอหาจากผทรงคณวฒ เพอใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน ซงเปนขนตอนทสาคญกอนนาไปทดลองปฏบต21 ผลการศกษานารองพบวาพยาบาลสามารถปฏบตตามแนวปฏบตไดใน

ภาพรวมรอยละ 93.7 แสดงใหเหนวาแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขนน มมาตรฐาน เ ชอถอไดและนาไปใชไดจรง 2. ความเปนไปไดในการนาแนวปฏบต การพยาบาลไปใชจรงในหอผปวยตางๆ 2.1 จากผลการศกษาพบวาพยาบาลสวนใหญเหนดวยกบการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชอยในระดบมากทกขอรายการ โดยขอทเหนดวยมากทสด คอ การใชแนวปฏบตการพยาบาล (รอยละ 91.3) รองลงมารปแบบของแนวปฏบตการพยาบาลมความชดเจน อานเขาใจงาย (รอยละ 81) พยาบาลเหนประโยชนของการใชแนวปฏบตการพยาบาลเพอใหการปฏบตถกตองและเปนแนวทางเดยวกนทงโรงพยาบาล (รอยละ 78.6) และมความสะดวกในการนาไปใช (รอยละ 77) ซงสอดคลองกบงานวจยของ เออมพร ธรรมวจตรกล และณทกร พงษพรเดช20 อาจเนองจากแนวปฏบตการพยาบาลไดพฒนาขนตามบรบทของโรงพยาบาลนพรตนราชธาน โดยทมพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลมทงผ ปฏบตและผบรหารทางการพยาบาล และเปดโอกาสใหพยาบาลผปฏบตไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหน และใหขอเสนอแนะ ตามแนวคดการแกปญหาแบบม สวนรวม และไดมการทดลองปฏบตและปรบปรงใหเหมาะสมกบการนาไปใชจรง ทาใหพยาบาลผปฏบตรสกรวมในการเปนเจาของแนวปฏบตการพยาบาลและไมถอวาแนวปฏบตการพยาบาลเพมภาระงาน 2.2 จากการประเมนโดยหวหนาหอผ ปวย พบวาพยาบาลสวนใหญสามารถปฏบตตาม

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 62

วารสารกองการพยาบาล

แนวปฏบตการพยาบาลทสรางขนได (รอยละ 94) แตมปญหาอปสรรคในการปฏบตบางเปนบางขอ เชน พยาบาลไมไดใหความรผ ปวยและญาตในการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะทกราย เนองจากภาระงานทมากหรอผ ปวยและญาตยงไมพรอมในการรบฟง พยาบาลสงเกตแตไมลงบนทก ส ลกษณะของปสสาวะทกเวรในการตวงปสสาวะ ไมสามารถแยกขวดตวงปสสาวะสาหรบผ ปวย แตละราย โดยพยาบาลใหเหตผลวาไมมพน ทสาหรบเกบขวดปสสาวะเปนจานวนมาก ซงคณะ ผ วจยไดทาการปรบปรงโดยเนนใหพยาบาลเหนความสาคญของการใหความรผ ปวยและญาตในการปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะทกราย หลงการสวนคาสายสวนปสสาวะ การบนทก ส ลกษณะของปสสาวะทกเวร เพอเปนการเฝาระวงภาวะตดเชอและรายงานแพทยเมอพบผดปกต 2.3 จากแบบรายงานอบตการณการตดเชอทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะ ของ โ ร งพยาบาลนพ รตนราชธา น เปรยบเทยบอตราการเกดกอนและหลงใชแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขนเปนระยะ 3 เดอน พบวาการใชแนวปฏบตการพยาบาลทาใหอตราการตดเชอลดลงจาก 3.71 เหลอ 2.78 ครงตอ 1000 วนคาสายสวน เนองจากแนวปฏบตการพยาบาลเปนแนวทางใหพยาบาลใหการดแลผ ปวยไดอยางมคณภาพ ไดมาตรฐาน ทาใหเกดผลลพธทด ซง

สอดคลองกบงานวจยของสดารตน สธราพนธ และธนาวรรณ แสนปญญา22 พบวาหลงจากการใชแนวปฏบตทางคลนกทาใหอบตการณความคลาดเคลอนในการบรหารยา ของโรงพยาบาลแพรลดลงจากเดม นอกจากนการตดตามเยยมและใหคาแนะนาของคณะผ วจยทกเ ดอน ทาใหพยาบาลเกดความตระหนกและปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลไดถกตอง ใหการดแลผ ปวยเพอปองกนการตดเชอทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะไดอยางมคณภาพมากยงขน สงผลใหอตราการตดเชอลดลง

ขอเสนอแนะ การนาแนวปฏบตการพยาบาลสาหรบปองกนการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะในผ ปวยสวนคาสายสวนปสสาวะทคณะผวจยสรางขนไปเปนแนวทางปฏบตในทกหอผ ปวย จะทาใหพยาบาลปฏบตการพยาบาลอยางมมาตรฐานเปนไปในแนวทางเดยวกน สงผลใหอตราการตดเชอระบบทางเดนปสสาวะของผ ปวยลดลง โดยจะตองมการนเทศตดตามรบฟงปญหาอปสรรค ประเมนผลและปรบปรงแนวปฏบตการพยาบาลเปนระยะ เชน ทก 3 เดอน เพอแนวปฏบตการพยาบาลสอดคลองกบบรบท และไดรบการนาไปใชอยางยงยน

8

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 63

วารสารกองการพยาบาล

เอกสารอางอง 1. Mooney BR. Patient care practices and medical devices. in : Soule, B.M., Laeson, E.L.&Preston,

G.A. (Eds). Infections and nursing practice. St Louis : Mosby, 1995: 83-105. 2. Stamm WE. Cateter-associated urinary tract infection: Epidemiology, pathogenesis, and

prevention. Am J Med 1991; 91 (suppl 3b): 65-71. 3. National Nosocomial Infections Surviellance (NNIS) report. Data summary from october 1986-April

1997. Am J Infect Control. 1997; (May 1997):477-87. 4. ศนยควบคมการตดเชอ. สถตการตดเชอในโรงพยาบาลประจาป 2547-2549, 2549. 5. ไพทรย บญมา, อภญญา ไทยวงศา และบราล หาญกลา. พฒนาการดแลผ ปวยลดการตดเชอในระบบ

ทางเดนปสสาวะทสมพนธกบการใสสายสวนปสสาวะ. จลสารชมรมโรคตดเชอในโรงพยาบาลแหงประเทศไทย 2547; 14 (2): 4 - 9.

6. สมหวง ดานชยวจตร และคณะ. การตดเชอทางเดนปสสาวะทสมพนธกบการใสสายสวนปสสาวะ (Catheter – Associated Urinary Tract Infection). J Med Assoc Thai 2005; 88 (10): 26-9.

7. Soukup. The center of advanced nursing practice evidence based practice model promoting the scholarship of practice. Nursing Clinics of North America 2000; 35(2): 301-309.

8. Titler MG., Kleiber C, Steelman V et al. Infusing research into practice to promote quality care. Nursing Research 1994;43(5): 307-313.

9. นาร ศรชย และคณะ. การลดการตดเชอทางเดนปสสาวะในหอผ ปวยศลยกรรมกระดก โรงพยาบาลสวรรคประชารกษ นครสวรรค. จลสารชมรมโรคตดเชอในโรงพยาบาลแหงประเทศไทย 2547; 14 (3): 19 - 26.

10. พมพา ปนตน, พนทรพย โสภารตน และจตตาภรณ จตรเชอ. ผลของการใหความร และการใหขอมลยอนกลบตอการปฏบตของบคลากรพยาบาล ในการปองกนการตดเชอในโรงพยาบาลของระบบทางเดนปสสาวะ. จลสารชมรมควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลแหงประเทศไทย 2548; 15 (2).

11. ภทรารตน ตนนกจ, สมปอง กลอมขาว, สภาภรณ สงขดถ และคณะ. ผลของการแกปญหาแบบมสวนรวมตอการลดอตราการตดเชอของระบบทางเดนปสสาวะทสมพนธกบการคาสายสวนปสสาวะ. Infection Control Committee สานกการแพทย โรงพยาบาลกลาง, 2548.

12. Webster J et al. Water or antiseptic for perurethral cleaning before urinary catheterization : A randomized controlled trial. Am J Infection 2001; 29 (6) :389-94.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 64

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 65

13. Cope S & Gentry H. Using silver to reduce catheter associated urinary tract infections (CAUTIs). Nursing Standard 2005; June 20.

14. Saint S & Lipsky BA. Prevention catheter – Related Bacteriauria. Arch Intern MED 1999;159, Apr 26:800-808.

15. Guideline for prevention of catheter – associated urinary tract infection. [Online]. 1981 February. [1999 Oct 28]. Available from : URL : http://www.cdc.gov/ncidod/hip/Guide/uritract.htm.

16. Joanna Briggs Institute. Management of short team indwelling urethral catheters to prevent urinary tract infection. Evidence Based Practice Information Sheets for Health Professionals 2000; 4(1): 1-6.

17. EPIC consultation exercise. Draft Evidence – Based Guidelines for preventing hospital acquired infections in England indwelling urethral catheters, 2001, March 20.

18. NHS Quality Improvement. Urinary catheterisation & catheter care NHS Quality Improvement Scotland. [Online]. 2004 June . [1999 Oct 30]. Available from : URL : http:// www.nhshealthquality.org.

19. POWYS LOCAL HEALTH BOARD. Urinary catheter management guidelines, 2004, October. 20. เออมพร ธรรมวจตรกล และ ณทกร พงศพรเดช. การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบบคลากรของกลม

การพยาบาลในการดแลผ ปวยและปองกนการแพรกระจายเชอไขหวดใหมสายพนธใหม 2009 โรงพยาบาล ศรสะเกษ. วารสารกองการพยาบาล 2552; 36(3): 58-75.

21. วษณ ธรรมลขต และคณะ. คาแนะนาในการสรางแนวปฏบตการพยาบาล (Clinical Practice Guideline). สารราชวทยาลย อายรแพทย 2544; 18(6): 36-47.

22. สดารตน สธราพนธ และธนาวรรณ แสนปญญา. การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบการปองกนความคลาดเคลอนในการบรหารยาแกผ ปวย โรงพยาบาลแพร. วารสารกองการพยาบาล 2552; 36(3): 76-95.

วารสารกองการพยาบาล

การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร อไร พนธเมฆา * วทบ.(พยาบาลสาธารณสข), กศ.ม.(สขศกษา) วรารตน ทองศรมา ** ปพ.ย., วท.ม.(การเจรญพนธและวางแผนประชากร) บทคดยอ การวจยเชงพฒนา (developmental research) น มวตถประสงคเพอพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร โดยใชกรอบแนวคดการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกของสภาวจยดานการแพทยและสขภาพแหงชาตของประเทศออสเตรเลย (NHMRC) และศกษาผลการใชแนวปฏบต

โดยใชกรอบแนวคดการประเมนผลการใชแนวปฏบตทางคลนกของสมาคมพยาบาลออนทารโอ (RNAO) ระหวางเดอนกรกฎาคม 2552-มนาคม 2553 ทมพฒนาเปนทมสหสาขาวชาชพในทมนาทางคลนกสตกรรม 12 คน กลมตวอยางในการประเมนผล เลอกแบบเฉพาะเจาะจง แบงเปน 2 กลม คอ 1) พยาบาลทใชแนวปฏบตทางคลนกในหนวยฝากครรภ หองคลอด และหอผ ปวยสต-นรเวช จานวน 31 คน 2) สตรตงครรภอายครรภ 36 สปดาหขนไป ฝากครรภทหนวยฝากครรภ โรงพยาบาลสมทรสาคร โดยแพทยวางแผนผาตดคลอดทางหนาทอง จานวน 30 คน เครองมอทใชในการดาเนนการวจย ไดแก แผนการอบรมใหความรเรองการประเมนและการจดการความปวดทงแบบใชยาและไมใชยาแกพยาบาลผปฏบต คมอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง และคมอการจดการความปวดสาหรบสตรตงครรภทจะผาตดคลอดบตรทางหนาทอง เครองมอในการรวบรวมขอมลไดแก 1) แบบสอบถามการปฏบตของพยาบาลตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองของพยาบาลหนวยฝากครรภ หองคลอดและหอผ ปวยสต-นรเวช ไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .95,.94 และ .89 ตามลาดบ แบบสอบถามปลายเปดเกยวกบปญหาและอปสรรค ความยากงายและความสะดวกในการใชแนวปฏบต 2) แบบสอบถามความพงพอใจของพยาบาลหนวยฝากครรภ หองคลอดและหอผ ปวยสต-นรเวชตอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ 1, .83 และ .94 ตามลาดบ 3) แบบสมภาษณความ พงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองหลงไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .87 วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนาและ content analysis

* พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ หวหนาพยาบาล โรงพยาบาลสมทรสาคร ** พยาบาลวชาชพชานาญการ กลมการพยาบาล โรงพยาบาลสมทรสาคร

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 66

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 67

ผลการศกษา พบวา แนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองทพฒนาขนมเนอหาสาคญ คอ 1) การประเมนความปวด 2) การจดการความปวดแบบวธใชยา 3) การจดการความปวด แบบวธใชยาเปนการใชรวมกบวธการไมใชยา ในระยะกอนผาตดทหนวยฝากครรภและหองคลอด และในระยะหลงผาตดท หอผ ปวยสต-นรเวช ผลการนาไปใช พบวา แนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในระยะกอนผาตดของพยาบาลหนวยฝากครรภ จานวน 14 ขอ สามารถปฏบตไดมากกวารอยละ 90.0 จานวน 10 ขอ ของพยาบาลหองคลอด จานวน 11 ขอ สามารถปฏบตไดมากกวารอยละ 90.0 จานวน 5 ขอ สวนแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในระยะหลงผาตดจานวน 39 ขอ พยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวชสามารถปฏบตไดมากกวารอยละ 90.0 จานวน 31 ขอ ความพงพอใจของพยาบาลหนวยฝากครรภตอการใชแนวปฏบตทางคลนกอยในระดบมาก ( x = 2.50, S.D. = 0.35) ของพยาบาลหองคลอดและหอผ ปวยสต-นรเวชอยในระดบมากทสด (

x x = 2.58, S.D. = 0.23 และ = 2.79, S.D. = 0.18) ความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองตอการไดรบการดแลตามแนวปฏบตอยในระดบมากทสดในระยะ กอนผาตด ( x x = 2.65, S.D. = 0.15) ในระยะหลงผาตด มคาเฉลย ( = 2.78, S.D. = 0.16) โดยสรปควรนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดนไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของแตละหนวยงานและนาไปใชอยางตอเนอง เพอพฒนาคณภาพการพยาบาลใหดยงขน คาสาคญ แนวปฏบตทางคลนก จดการความปวด สตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง

บทนา ความเจบปวดแผลผาตด (postoperative pain) ซงเปนความเจบปวดแบบเฉยบพลนทเกดจากเนอเยอไดรบบาดเจบชอกชาจากแผลผาตด ซงผ ปวยตองเผชญอยางหลกเลยงไมได ในสตรตงครรภ ทระยะคลอดไมสามารถคลอดทางชองคลอดได เนองจากอาจเกดอนตรายตอตวมารดาหรอทารก สตแพทยจงตองเลอกใชการผาตดคลอดทางหนาทอง ถงแมวาการผาตดคลอดจะเปนวธทปลอดภยวธหนง ทสตแพทยเลอกใชกตาม ในระยะหลงผาตดคลอด มารดาตอง เผ ชญกบความเ จบปวดหลงผ าตดเชนเดยวกบการผาตดชนดอน ๆ ขณะอยโรงพยาบาลตองพงพาผ อน แบบแผนชวตเปลยนแปลงไป มการเปลยนแปลงภาพลกษณ และยงตองรบบทบาทการ

เ ปนมารดา อก ดวย สงผลตอการ เ ล ย งดทารกโดยเฉพาะการใหนมบตร เพราะเปนททราบกนดวาความเจบปวดมความเกยวของกบ อารมณ จตใจ สภาพแวดลอมและสงคมอยางใกลชด การจดการกบความปวด เปนการบรรเทาหรอลดความปวด ถอเปนหวใจของการดแลผ ปวยในระยะหลงผาตด1 ซงการจดการความปวดในระยะหลงผาตดแบงไดเปน 2 วธใหญ ๆ คอ การจดการกบความปวดดวยยาและการจดการกบความปวดโดยไมใชยา2 สาหรบวธการจดการความปวดดวยยาแมไมใชบทบาทอสระของพยาบาล แตพยาบาลควรมความรเ กยวกบยาบรรเทาความปวดชนดตาง ๆ รวมทงผลขางเคยงและภาวะแทรกซอนตาง ๆ ทอาจ

วารสารกองการพยาบาล

เกดขนจากการใชยา เพอใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการใหยาบรรเทาความปวดตามแผนการรกษาของแพทยอยางมประสทธภาพเพยงพอ และปราศจากภาวะแทรกซอนแกผ ปวย สวนว ธการจดการกบความปวดโดยไม ใ ชยาจะช วย เพ มประสทธภาพของการจดการกบความปวดดวยยา ลดภาวะเสยงของการเกดภาวะแทรกซอนทอาจเกดจากผลขางเคยงของการใชยา และเพมขดความสามารถในการควบคมตนเองของผ ปวย3

โรงพยาบาลสมทรสาครเปนโรงพยาบาลทวไปขนาด 509 เตยง ไดพฒนาคณภาพการพยาบาลดานการประเมนความปวดและการจดการความปวดมาตงแตเดอนตลาคม 2551 มคณะทางานเพอพฒนาตวชวดคณภาพการพยาบาลดานการประเมนความปวดและการจดการความปวด ทมนาทางคลนกสตกรรม เปนหนวยงานแรกทไดมการพฒนาคณภาพงานบรการพยาบาลดานการประเมนและจดการความปวด โดยนาเครองมอการประเมนความปวดทเปนมาตรฐานมาใชในการดแลผ ปวยทไดรบการผาตดทางสต-นรเวช แตอยางไรกตาม ตลอดการดาเนนงานทผานมายงพบวามปญหาและอปสรรคในการพฒนางานมาอยางตอเนองผ ศกษาในฐานะเปนประธานคณะทางานน ไดทาการทบทวนเวชระเบยนเชงคณภาพในสตรทไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทองจานวน 30 ฉบบ พบวา การจดการกบความเจบปวดในสตรทไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ยงมความหลากหลายในการปฏบตและไมเปนไปในแนวทางเดยวกนขนกบประสบการณของแตละ

บคคล โดยเฉพาะการจดการความปวดในระยะกอนผาตดยงไมมการปฏบตทชดเจน โดยเฉพาะหนวยฝากครรภและหองคลอด เนองจากไมพบการบนทกในเวชระเบยน สวนการจดการความปวดในระยะหลงผาตดนน การจดการความปวดสวนใหญทบนทกคอ การจดการความปวดโดยการใชยาแกปวดตามแผนการรกษาของแพทย แตการจดการความปวดโดยวธการจดการความปวดโดยไมใชยานนยงบนทกไวนอยมาก

การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกโดยการนาหลกฐานเชงประจกษมาสรางแนวปฏบต จะชวยในการตดสนใจของผ ประกอบวชาชพเ กยวกบการประเมนและการจดการความปวดใหเหมาะสมกบสตรหลงผาตดคลอดบตรแตละราย ดงนน ผศกษารวมกบทมสหสาขาวชาชพในทมนาทางคลนกสตกรรมจงพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาครขนเพอเปนแนวทางสาหรบพยาบาลกลมงานสตกรรมในการดแลสตรตงครรภทไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทองดานการประเมนความปวดและการจดการความปวดทงแบบใชยาและไมใชยา

วตถประสงคของการศกษา 1. เพอพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร 2. เพอศกษาผลของการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 68

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 69

ขอจากดในการวจย การวจยครงนเปนการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกโดยใชแนวปฏบตทางคลนกทมผศกษาและผานการประเมนผลการใชแลวมาปรบใชในกลมสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร

และไดนาไปใชจรง แตการประเมนผลเปนการประเมนผลในระยะสน อาจตองตดตามการใชในระยะยาวตอไปภายหลงปรบใชตามบรบทของแตละหนวยงานแลว

กรอบแนวคดของการวจย

วสดและและวธการ ประชากรและกลมตวอยาง การวจยนเปนการวจยเชงพฒนา (developmental

research) เ พอพฒนาแนวปฏบตทางคลนกและศกษาผลการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร ในระหวางเดอนกรกฎาคม 2552 - มนาคม 2553

ประชากร ทใชในการวจยครงน กลมตวอยาง เลอกแบบเฉพาะเจาะจง (purposive sampling) แบงเปน 2 กลม ดงน 1. พยาบาลทใชแนวปฏบตทางคลนกปฏบตงานทหนวยฝากครรภ จานวน 4 คน หองคลอด 13 คน และสต-นรเวช 14 คน รวม 31 คน

2. การนาแนวปฏบตทางคลนกไปทดลองใช

1. การพฒนาแนวปฏบตทางคลนก ขนตอนท 1 กาหนดปญหาทตองการแกไขและขอบเขตการดาเนนงาน ขนตอนท 2 กาหนดทมพฒนาในการยกราง แนวปฏบตทางคลนก ขนตอนท 3 กาหนดวตถประสงค กลมเปาหมายและผลลพธ ขนตอนท 4 ทบทวนวรรณกรรมเพอหาหลกฐาน เชงประจกษทดทสดและเหมาะสมกบบรบทของโรงพยาบาล ขนตอนท 5 ยกรางแนวปฏบตทางคลนก ขนตอนท 6 เสนอรางแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง

3. ประเมนความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองทไดรบการดแลตามแนวปฏบต

3. การนาแนวปฏบตไปใชและประเมนผลการใชแนวปฏบต ดงน 1. ประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตของพยาบาล ปญหาและอปสรรคในการใช ความยากงายในการใชแนวปฏบต 2. ประเมนความพงพอใจของพยาบาลตอการใชแนวปฏบต

วารสารกองการพยาบาล

2. สตรตงครรภอายครรภ 36 สปดาหขนไปซงแพทยกาหนดแผนการคลอดโดยการผาตด คลอดบตรทางหนาทอง ไดรบการเตรยมผาตดคลอดจากหองคลอด ได รบการดมยาสลบแบบทวไป พก รกษาหลงผ าตดคลอดบตรทางห นา ทอง ท หอผ ปวยสต-นรเวช โรงพยาบาลสมทรสาคร ตงแต 1 มกราคม - 25 มนาคม 2553

วธดาเนนการ 1. การพฒนาแนวปฏบต ตงแต 9 กรกฎาคม – 22 ตลาคม 2552 โดยประยกตใชการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกของสภาวจยดานการแพทยและสขภาพแหงชา ตของประเทศออสเตร เ ลย (NHMRC)4 9 ขนตอน มากาหนดเปน 6 ขนตอนหลก ดงนประกอบดวยกจกรรมการพฒนา ดงน ขนตอนท 1 กาหนดประเดนปญหาทตองการแกไขและขอบเขตและการดาเนนงาน ผ วจยนาเสนอขอมลการเกบตวชวดคณภาพการพยาบาลดานการประเมนและการจดการความปวดและผลการทบทวนเวชระเบยนเชงคณภาพเกยวกบการประเมน การบนทกและการจดการความปวดในกลมงานสตกรรม โรงพยาบาลสมทรสาคร ตอผ อานวยการโรงพยาบาล และคณะกรรมการทมนาทางคลนกสตกรรม เพอขอความเหนชอบในการกาหนดหวขอการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทาง หนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร

ขนตอนท 2 กาหนดทมพฒนาแนวปฏบตทางคล นก โดยผ วจยประสานงานกบ

บคลากรในทมนาทางคลนกสตกรรมเพอเชญรวมเปนทมพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผ าตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร ประกอบดวย สตแพทย 2 คน วสญญแพทย 1 คน เภสชกร 1 คน และพยาบาลวชาชพจากหนวยฝากครรภ หองคลอดและสต-นรเวช จานวน 8 คน เสนอตอผ อานวยการโรงพยาบาลสมทรสาครเพอแตงตง กจกรรมท 3 กาหนดวตถประสงคและกลมเปาหมายและผลลพธทางสขภาพของการใชแนวปฏบตทางคลนก โดยการประชมรวมกนของผวจยและทมพฒนาแนวปฏบตทางคลนกเพอกาหนดวตถประสงค กลมเปาหมาย และกาหนดผลลพธทจะเกดจากการใหการดแลตามแนวปฏบตทางคลนกครอบคลมทกกลมเปาหมาย ขนตอนท 4 ทบทวนวรรณกรรมทเปนหลกฐานเชงประจกษทเกยวของกบวตถประสงคและกลมเปาหมาย โดยทมพฒนาแนวปฏบตและผ วจยรวมสบคนหลกฐานเชงประจกษทเกยวของกบการประเมนความปวด การจดการความปวดรปแบบตาง ๆ รวมกน ซงสวนใหญเปนงานวจยทเปนการผาตดทวไปทางหนาทอง ทมผ ยกรางจงเลอกแนวปฏบตทางคลนกดานการจดการกบความเจบปวดในผ ปวยหลงผาตดใหญโรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม ซงพฒนาอยางเปนระบบโดยวชราภรณ หอมดอก6 และผานการประเมนผลการใชแลวมาประยกตใชในการศกษาครงน ขนตอนท 5 ยกรางแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตด

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 70

วารสารกองการพยาบาล

คลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร สาหรบหนวยฝากครรภ หองคลอดและหอผ ปวยสต-นรเวช สงใหผทรงคณวฒ จานวน 3 คน เปนสตแพทยของโรงพยาบาล 1 คน อาจารยพยาบาลแผนกสตศาสตร 1 คน และพยาบาลผปฏบตซงเคยไดรบการอบรมดานการจดการความปวด 1 คน ประเมนความตรงตามเนอหา (content validity) และนามาแกไขปรบปรงตามขอเสนอแนะ ขนตอนท 6 เสนอรางแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร แกพยาบาลผ ปฏบตในหนวยฝากครรภ หองคลอดและหอผ ปวยสต-นรเวช หลงจากสนสดการอบรบ เ ช งป ฏบ ตการใ หความ ร เ กยวกบการประ เ มน ความปวดและการจดการความปวดทงแบบใชยา และไมใชยา โดยการจดเปนกลม จานวน 5 ครง ครงละ 6-7 คน ใชเวลาครงละ 2 ชวโมง พรอมจดทาคมอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองสาหรบพยาบาลเพอใหไดนาไปทบทวนทาความเขาใจและฝกทกษะการปฏบตตวหลงผาตดและการจดการความปวดแบบไมใชยา และคมอการจดการความปวดในสตรตงครรภทจะไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง สาหรบสตรตงครรภไดทบทวนทาความเขาใจและฝกปฏบตการจดการความปวดแบบไมใชยากอนทจะผาตดคลอด 2.

ผวจยประชมรวมกบหวหนาหนวยงานและผ ปฏบตแตละหนวยงาน เพอใหรบทราบการทดลองใชแนวปฏบตทางคลนกน ทดลองใช แนวปฏบตทพฒนาขนในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองทมลกษณะคลายกลมตวอยาง จานวน 3 ราย กอนนาไปใชจรง ผ วจยตดตามชแนะใหคาแนะนาเพมเตมเปนรายบคคลและจดกลมเสวนาสอบถามความคดเหนเพมเตม พบวา ไมมการปรบเปลยน แนวปฏบตทางคลนก 3. การนาแนวปฏบตไปใชและการ ประเมนผลการใชแนวปฏบต ตงแต 3 มกราคม – 25 มนาคม 2553 ใชกรอบแนวคดการประเมนผลการใชแนวปฏบตทางคลนกของสมาคมพยาบาลออนทารโอ (RNAO)5 ดงน ผวจยประชมรวมกบหวหนาหนวยงานและผปฏบตแตละหนวยงาน เพอใหรบทราบการนาแนวปฏบตทางคลนกไปใชในแตละหนวยงาน โดยเผยแพรแนวปฏบต โดยจดบอรดวชาการใหความร ในหนวยงานทเกยวของ ทง 3 แหง แจกคมอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรตงครรภหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองใหกบพยาบาล และเลอกกลมตวอยางสตรตงครรภทไดรบการวางแผนผาตดคลอดตามคณสมบตทกาหนดไว จานวน 30 ราย แจกคมอการจดการความปวดในสตรทจะไดรบผาตดคลอดบตรทางหนาทองใหกบกลมตวอยางพยาบาลในหนวยงานทเกยวของทง 3 แหง ใหการดแลสตรหลงผาตดคลอดบตรทาง หนาทอง ตามแนวปฏบตนอยางตอเนองทกวนตลอดระยะเวลาทศกษาตงแตการฝากครรภ รบไวใน

การนาแนวปฏ บตไปทดลองใช ตงแต 28 ตลาคม – 24 พฤศจกายน 2552 ดงน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 71

วารสารกองการพยาบาล

โรงพยาบาลเพอผาตดคลอดจนจาหนายออกจากโรงพยาบาล ผวจยตดตามและกากบการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองทเปนกลมตวอยางเพอใหสามารถปฏบตตามแนวปฏบตไดถกตองและสามารถใหการดแลไดตอเนองทกวน ในกรณทปฏบตไดไมถกตอง ใหคาชแนะและตอบขอสงสยเปนรายบคคล ผ วจยสมภาษณความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองแตละรายในวนท 2 หลงผาตด และแจกแบบสอบถามการปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกและแบบประเมนความ พงพอใจของพยาบาลตอการใชแนวปฏบตทางคลนกในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองภายหลงเสรจสนการศกษา เพอนาผลลพธทไดมาปรบปรงใหเหมาะสมตอไป

เครองมอทใชในการวจย 1. เครองมอดาเนนการศกษา 1.1 แผนการอบรมใหความรเรองการประเมนและการจดการความปวดทงแบบใชยาและไมใชยาแกพยาบาลผปฏบต 1.2 คมอการจดการความปวดในสตรตงครรภทจะไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร สาหรบแจกกลมตวอยางในหนวยฝากครรภ 1.3 ค ม อการใ ช แนวปฏบ ตทางคลนกสาหรบการจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง สาหรบพยาบาล

2. เครองมอรวบรวมขอมล 2.1 แบบประเมนผลการใ ชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาครไดแก 2.1.1 แบบสอบถามการปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ผานการตรวจสอบโดยผทรงคณวฒจานวน 3 ทาน ไดแก 1) การปฏบตดานการประเมนความปวดในระยะกอนผาตดของพยาบาลหนวยฝากครรภจานวน 14 ขอ ไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .95 และพยาบาลหองคลอด จานวน 11 ขอ ไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .94 2) การปฏบตดานการประเมนความปวดในระยะหลงผาตดของพยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวช จานวน 13 ขอ 3) การปฏบตดานการจดการความปวดโดยการใชยาบรรเทาปวดจานวน 16 ขอ 4) การปฏบตดานการจดการความปวดโดยการไมใ ชยาบรรเทาปวด จานวน 10 ขอ ไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .89 ลกษณะขอคาถามทงหมดเปนแบบตรวจสอบรายการ (checklist) เกณฑการใหคะแนน คอ ปฏบตไดเทากบ 1 คะแนน ปฏบตไมไดเทากบ 0 คะแนน ประเมนผลการปฏบตไดเปนรอยละ กาหนดเกณฑการสรปผลทมากกวารอยละ 904

2.1.2 แบบสอบถามปลายเปด เกยวกบปญหาและอปสรรคของพยาบาลในการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง จานวน 1 ขอ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 72

วารสารกองการพยาบาล

2.1.3 แบบสอบถามปลายเปด เพอถามความคดเหนโดยรวมเกยวกบความยากงายและสะดวกใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองจานวน 1 ขอ 2.2 แบบประเมนความพงพอใจของพยาบาลตอการใชแนวปฏบตทางคลนกทผ วจย สรางขนเอง ประกอบดวย 2 สวน ดงน 1) ขอมลทวไป ไดแก อาย วฒการศกษาสงสด ประสบการณการทางาน และประวตการเขารบการอบรมดาน ความปวด 2) ความพงพอใจของพยาบาลตอการใชแนวปฏบตทางคลนกของพยาบาลหนวยฝากครรภ หองคลอด และหอผ ปวยสต-นรเวช ไดคาดชน ความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ 1,.83 และ .94 ตามลาดบ ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบประมาณคา (rating scale) 3 ระดบ7 2.3 แบบประเมนความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ตอการจดการความปวดทไ ด รบหลงใ ชแนวปฏบตทางคล นก ประกอบดวย 3 สวน ดงน 1) แบบบนทกขอมลทวไปของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ไ ดแก อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ รายไดครอบครวโดยประมาณ ตอเดอน และความพอเพยงของรายได 2) แบบบนทกขอมลจานวนครงการตงครรภ และการเจบครรภในครงน 3) แบบสมภาษณความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ตอการจดการความปวดทไดรบหลงการใชแนวปฏบตทางคลนก

จานวน 21 ขอ ไดคาดชนความตรงตามเนอหา (CVI) เทากบ .87 ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบประมาณคา (rating scale) 3 ระดบ7

การวเคราะหขอมล 1. ขอมลทว ไปของพยาบาลและสตร หลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง วเคราะหโดยการแจกแจงความถ และคารอยละ 2. การประเมนผลการใชแนวปฏบตทางคลนก วเคราะหโดยการแจกแจงความถ และคารอยละ 3. ความพงพอใจของพยาบาลตอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง และความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง วเคราะหโดยใชคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 4. ขอมลปญหาและอปสรรคในการใชแนวปฏบต ความยากงายและความสะดวกใชโดยรวมในการใชแนวปฏบต และความคดเหนของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองทไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนก วเคราะหโดย content analysis

ผลการวจย 1.ลกษณะของแนวปฏบตทางคลนก ประกอบดวย1.) ขอมลทวไป คอ รายนามทมยกรางแนวปฏบต วตถประสงค กลมเปาหมาย ผลลพธ คาจากดความและขนตอนการพฒนาแนวปฏบต 2.) เนอหาของแนวปฏบตทางคลนก แบงเปน 4 สวนคอ สวนท 1) แนวปฏบตทางคลนกในการประเมนความ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 73

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 74

ปวดและการจดการความปวดในระยะกอนผาตดสาหรบพยาบาลหนวยฝากครรภ สวนท 2) แนวปฏบตทางคลนกในการประเมนความปวดและการจดการความปวดในระยะกอนผาตดสาหรบพยาบาลหองคลอด สวนท 3) แนวปฏบตทางคลนกในการประเมนความปวดและการจดการความปวดในระยะหลงผาตดสาหรบพยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวช โดยมเนอหาครอบคลม 3 ดาน คอ การประเมนความปวด การจดการความปวดแบบวธใชยา และการจดการความปวดแบบวธไมใชยา และสวนท 4) ภาคผนวก ไดแก แหลงหลกฐานความรเชงประจกษ ขอเสนอแนะจากการประชมอภปราย คมอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดสาหรบพยาบาล คมอการจดการความปวดสาหรบสตรทจะไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง แบบประเมนการปฏบตตามแนวปฏบตของพยาบาลทง 3 หนวยงาน แบบประเมนความพงพอใจของพยาบาลตอการใชแนวปฏบต และแบบประเมนความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองหลงไดรบการดแลตามแนวปฏบต และรายนามผทรงคณวฒ 2. ผลการนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาครไปใช นาเสนอขอมล ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป 1.1 กลมตวอยางพยาบาลทปฏบตงานหนวยฝากครรภ หองคลอดและหอผ ปวยสต-นรเวช ทงหมดเปนพยาบาลวชาชพ สวนใหญมอายมากกวา 40 ป รอยละ 51.6 ระดบการศกษาจบการศกษา

ระดบปรญญาตร รอยละ 96.78 มประสบการณการทางานมากกวา 20 ปขนไป รอยละ 38.7 เคยไดรบการอบรมดานการจดการความปวด รอยละ 77.4 โดยไดรบความรจากการอบรมวชาการเ รองการประเมนและการจดการความปวดภายในโรงพยาบาลสมทรสาคร จากหนวยงานอนๆ และจากการอานบทความวชาการ 1.2 ขอมลทวไปของกลมตวอยางสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง สวนใหญอาย 26-30 ป รอยละ 43.3 สถานภาพค รอยละ 76.7 ศาสนาพทธ รอยละ 96.7 จบการศกษาระดบมธยมศกษา รอยละ 43.3 อาชพรบจางรอยละ 46.7 มรายไดครอบครว 5,001-15,000 บาท และมากกวา 15,000 บาท รอยละ 33.3 มรายไดเพยงพอ รอยละ 63.3 1.3 ขอมลเกยวกบการตงครรภ สวนใหญเปนครรภแรก รอยละ 56.7 และทงหมดไมมอาการเจบครรภ สวนท 2 การปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร 2.1 จากแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองในระยะกอนผาตดของพยาบาลหนวยฝากครรภทงหมด 14 ขอ พบวา กลมตวอยางสามารถปฏบตไดรอยละ 100 จานวน 10 ขอ สวนขอปฏบตไดนอยกวารอยละ 90 จานวน 4 ขอ ดงแสดงในตารางท 1

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 1 จานวนและรอยละของพยาบาลหนวยฝากครรภทปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบการจดการความปวดในสตรทจะไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง (n=4)

แนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวด ปฏบตได ปฏบตไมได ในระยะกอนผาตดทหนวยฝากครรภ จานวน รอยละ จานวน รอยละ

1. การสอบถามถงประวตความเจบปวดในอดตทสตรตงครรภ 2 50.0 2 50.0 เคยประสบมา 2. การสอบถามถงวธการบรรเทาปวดทสตรตงครรภเคยใช 1 25.0 3 75.0 3. การประเมนความรสกเกยวกบความปวดทสตรตงครรภ 1 25.0 3 75.0 คาดหวงวาจะเกดขนจากการผาตดคลอดครงน 4. การเตรยมความพรอมและวางแผนลวงหนากบสตรตงครรภ 2 50.0 2 50.0 ในการจดการความหลงผาตด โดยใชขอมลทไดจากการประเมน มาประกอบการวางแผน

2.2 จากแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองในระยะกอนผาตดของพยาบาลหองคลอดทงหมด 11 ขอ พบวา กลมตวอยางมากกวารอยละ

90.0 สามารถปฏบตได จานวน 5 ขอ และ 4 ใน 5 ขอนสามารถปฏบตไดรอยละ 100.0 ขอทสามารถปฏบตไดนอยกวารอยละ 90.0 จานวน 6 ขอ ดงแสดงในตารางท 2

ตารางท 2 จานวนและรอยละของพยาบาลหองคลอดทปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบการจดการ

ความปวดในสตรทจะไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง (n=13)

แนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวด ปฏบตได ปฏบตไมได ในระยะกอนผาตดทหองคลอด จานวน รอยละ จานวน รอยละ

3. การประเมนความรสกเกยวกบความปวดทคาดวาจะเกดกบสตร 11 84.6 2 15.4 หลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง 5. การเตรยมความพรอมและวางแผนลวงหนาโดยนาขอมลทได 11 84.6 2 15.4 จากการประเมนมาวางแผนรวมกบทมผดแลรกษาสตรตงครรภ และญาตในการทจะเผชญความปวดหลงไดรบการผาตดคลอด

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 75

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 2 จานวนและรอยละของพยาบาลหองคลอดทปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบการจดการความปวดในสตรทจะไดรบการผาตดคลอดบตรทางหนาทอง (n=13) (ตอ)

แนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวด ปฏบตได ปฏบตไมได

ในระยะกอนผาตดทหองคลอด จานวน รอยละ จานวน รอยละ 8. การใหสตรตงครรภไดฝกปฏบตจดการความปวดแบบไมใชยา 10 76.9 3 23.1 โดยการพลกตะแคงตวอยางถกวธหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง 9. การใหสตรตงครรภไดฝกปฏบตจดการความปวดแบบไมใชยา 10 76.9 3 23.1 โดยการลกจากเตยงอยางถกวธ 10. การใหสตรตงครรภไดฝกปฏบตจดการความปวดแบบไมใชยา 11 84.6 2 15.4 โดยการหายใจโดยใชกลามเนอหนาทองและกระบงลม 11. การใหสตรตงครรภไดมโอกาสฝกความคนชนในการฟงดนตร 6 46.2 7 53.8 บาบดกอนสงไปหองผาตด 2.3 จากแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองในระยะหลงผาตดของพยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวช ดานการประเมนความปวดจานวน 13 ขอ พบวา กลมตวอยางมความเหนวาปฏบตไดรอยละ 100.0 จานวน 12 ขอ สวนขอทกลมตวอยางมความเหนวาปฏบตไดนอยกวารอยละ 90.0 ไดแก มระบบการบนทกอยางตอเนอง เปนทยอมรบของทม สอดคลองกบสถานการณปจจบน ควรประกอบดวยการรวบรวมขอมลกอนผาตด แบบบนทกความปวดหลงผาตดตลอดจนการประเมนซา ในฟอรมปรอท และบนทกทางการพยาบาล 2.4 จากแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนา

ทองในระยะหลงผาตดของพยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวช ดานการจดการความปวดโดยการใชยาจานวน 16 ขอ พบวา รอยละ 100 มความเหนวาปฏบตได 13 ขอ สวนขอทมความเหนวาปฏบตไดนอยกวารอยละ 90 มจานวน 3 ขอ คอใหสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองรบประทานยากลม NSAIDs หลงอาหารทนท ประเมนความปวดซาหลงไดยา 1 ชวโมง ประเมนความปวดซาหลงรบประทานยาพาราเซตตามอล 1 ชวโมง 2.5 จากแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนา ทองในระยะหลงผาตดของพยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวช ดานการจดการความปวดโดยการไมใชยาจานวน 10 ขอ พบวา มความเหนวาปฏบตไดมากกวารอยละ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 76

วารสารกองการพยาบาล

90.0 จานวน 6 ขอ สวนขอทเหนวาปฏบตไดนอยกวารอยละ 90.0 มจานวน 4 ขอ ไดแก การใชเทคนคเ บยง เบนความสนใจ ไ ดแ ก กรณอ านหนง สอ สามารถอานดวยตนเองหรอผ อนอานใหฟง ใชสออารมณขน เชน หนงสอการตนขาขน รายการทวขาขน ฟงเพลงขาขน และการใชเทคนคผอนคลาย ไดนอน

หรอนงในทาทสบาย ไมถกรบกวน และใหหลบตา หายใจเขาและหายใจออกชาๆสมาเสมอ และการฟงดนตร ทประกอบดวยเ น อ รองและ /หรอทานอง มจงหวะนมนวล ชา ระดบเสยงคอนขางท มตา ดงแสดงในตารางท 3

ตารางท 3 จานวนและรอยละของพยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวชทปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบ การจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองในระยะหลงผาตด (n=14)

แนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวด ปฏบตได ปฏบตไมได ในระยะหลงผาตด จานวน รอยละ จานวน รอยละ

การประเมนความปวดในระยะหลงผาตด 1. 1.13 มระบบการบนทกอยางตอเนอง เปนทยอมรบของทม 9 64.3 5 53.7 สอดคลองกบสถานการณปจจบน ควรประกอบดวยการรวบรวม ขอมลกอนผาตด แบบบนทกความปวดหลงผาตดตลอดจนการ ประเมนซาในฟอรมปรอท และบนทกทางการพยาบาล 2. การจดการความปวดหลงผาตดโดยวธการใชยา 2.5.1.1 ควรไดรบประทานยา NSAIDs หลงอาหารทนท 12 85.7 2 14.3 2.5.1.5 ประเมนความปวดซาหลงไดยา NSAIDs 1 ชวโมง 10 71.4 4 28.6 2.6.4 ประเมนความปวดซาหลงรบประทานยา 10 71.4 4 28.6 พาราเซตามอล 1 ชวโมง 3. การจดการความปวดหลงผาตดโดยวธการไมใชยา 3.2.3 สตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองทใชเทคนค เบยงเบนความสนใจในการบรรเทาความปวดไดรบการดแล ดงน 3.2.3.1 กรณใชการฟงดนตรทประกอบดวยเนอรอง 8 57.1 6 42.9 และ/หรอทานอง มจงหวะนมนวล ชาระดบเสยงคอนขางทมตา 3.2.3.2 กรณอานหนงสอ สามารถอานดวยตนเอง 9 64.3 5 35.7 หรอผ อนอานใหฟง

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 77

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 3 จานวนและรอยละของพยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวช ทปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบ การจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ในระยะหลงผาตด (n=14) (ตอ)

แนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวด ปฏบตได ปฏบตไมได ในระยะหลงผาตด จานวน รอยละ จานวน รอยละ

3.2.3.3 กรณใชสออารมณขน เชน หนงสอการตน 9 64.3 5 35.7 ขาขน รายการทวขาขน ฟงเพลงขาขน 3.2.4 สตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองทใชเทคนค 9 64.3 5 35.7 ผอนคลาย ไดนอนหรอนงในทาทสบาย ไมถกรบกวนและใหหลบตา หายใจเขาและหายใจออกชา ๆ สมาเสมอ 2.6 ปญหาและอปสรรคในการใชแนวปฏบตทางคลนก กลมตวอยางทปฏบตงานหนวยฝากครรภมความเหนวา ในขอทไมสามารถปฏบตได เนองจากมภาระงานมากและแนวปฏบตมหลายขอใชเวลาในการแนะนามาก สามารถอานไดจากคมอแนวปฏบตทแจกให กลมตวอยางทปฏบตงานหองคลอด มความเหนวา ในขอทไมสามารถปฏบตได เนองจากมเวลาในการเตรยมสตรตงครรภในระยะกอนผาตดนอย อตรากาลงไมเหมาะสมกบภาระงานและกลมตวอยางทปฏบตงานทหอผ ปวยสต-นรเวช มความเหนวาขอทปฏบตไมได เนองจากภาระงานมาก ไมมเวลาเขยนบนทกทางการพยาบาลใหครอบคลมปญหาสถานทเปนหอผ ปวยสามญมเสยงรบกวน จงไมสามารถใช

การจดการความปวดโดยไมใชยา เชน การฟงดนตรบาบด การอานหนงสอ สวนท 3 ความพงพอใจในการใชแนวปฏบตทางคลนกของพยาบาลตอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ความพ งพอใจรวมของกล มตวอย า งพยาบาลหนวยฝากครรภอยในระดบมาก มคาเฉลยความพงพอใจรวมเทากบ 2.50 สวนกลมตวอยางพยาบาลหองคลอดและสต-นรเวช อยในระดบมากทสด มคาเฉลยความพงพอใจรวมเทากบ 2.58 และ 2.79 ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 4

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 78

วารสารกองการพยาบาล

ตารางท 4 คาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความพงพอใจรวมของพยาบาลตอการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองจาแนกตามหนวยงาน

ความพงพอใจรวมของพยาบาลตอการใชแนวปฏบตทางคลนก x S.D. ความพงพอใจ หนวยฝากครรภ 2.50 0.35 มาก หองคลอด 2.58 0.23 มากทสด หอผ ปวยสต-นรเวช 2.79 0.18 มากทสด สวนท 4 ความงายและสะดวกใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง กลมตวอยางพยาบาลหนวยฝากครรภ รอยละ 75.0 หองคลอด รอยละ 76.92 และหอผ ปวยสต-นรเวช รอยละ 100.0 เหนดวยวาแนวปฏบตนมความงายและสะดวกในการนาไปใช เนองจากมประโยชนตอสตรตงครรภหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง และทาใหมการปฏบตไปในแนวทางเดยวกน ลดความไมพงพอใจระหวางหนวยงานทดแลสตรตงครรภหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองรวมกน สวนท 5 ความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองหลงไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองจาแนกตามระยะกอนผาตดและหลงผาตด กลมตวอยางสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองมความพงพอใจหลงไดรบการดแลตามแนวปฏบตในระยะกอนผาตดและหลงผาตดโดยรวมอยในระดบมากทสด ( x = 2.65, S.D.=.13 และ x = 2.78, S.D.=.15) ตามลาดบ และโดยภาพรวมกลม

ตวอยางสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง รอยละ 100.0 เหนดวยทจะนาแนวปฏบตนมาใชในโรงพยาบาลสมทรสาคร เนองจากมประโยชน ทาใหสตรตงครรภไดเตรยมตวกอนผาตดไดอยางถกตอง

อภปรายผล 1. การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกใน ครงน จดทาขนโดยการมสวนรวมของทมพฒนาท เปนทมสหสาขาวชาชพในทมนาสตกรรม ซงมความเชยวชาญทางคลนกและเปนผ มสวนเกยวของใน การดแลสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง แนวปฏบตทพฒนาขนไดจากการทบทวนหลกฐาน เชงประจกษอยางเปนระบบ มการประชมรบฟงความคดเหนระหวางความเหนของหลกฐานเชงประจกษและผปฏบต ทาใหแนวปฏบตมคณภาพ8 และในการวจยครงนทมพฒนาแนวปฏบตมความเหนตรงกนวาใหนาแนวปฏบตทางคลนกดานการจดการกบความเจบปวดในผ ปวยหลงผาตดใหญโรงพยาบาลมหาราช

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 79

วารสารกองการพยาบาล 6นครเชยงใหม ซงพฒนาโดยวชราภรณ หอมดอก

มาประยกตใชเนองจากเปนการผาตดทางหนาทองเชนกน ทาใหพยาบาลผใชมความเชอมนในแนวปฏบต อกทงการอบรมใหความรและฝกทกษะการจดการความปวดแบบไมใชยาชนดตางๆ ทาใหเกดเจตคตทด ใหความรวมมอในการพฒนาและนาแนวปฏบตทางคลนกไปใช9 ประกอบกบโรงพยาบาลสมทรสาครมนโยบายใหการประเมนความปวดเปนสญญาณชพท 5 และกลมการพยาบาลมการตดตามตวชวดดานการประเมนและการจดการความปวดเปนประจาทกเดอนผานคณะกรรมการพฒนาคณภาพตว ช วดการพยาบาลดานการประเมนและการจดการความปวด มการนาเสนอตวชวดในทประชมตกทกเดอน ทาใหเกดการกระตนเตอนและมความตระหนกในการพฒนาคณภาพการพยาบาล การนาแนวปฏบตทางคลนกไปใชในครงนจงไดรบความรวมมอในการใชเปนอยางดจากผปฏบต 2. ผลการนาแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาครไปใช 2.1 การปฏบตของพยาบาลตามแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสต ร ห ล ง ผ า ต ด ค ลอด บ ต ร ท า ง ห น า ท อ ง โรงพยาบาลสมทรสาคร ผลการศกษา พบวา ขอ คาถามเกยวกบการปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกในระยะกอนผาตดทหนวยฝากครรภจานวน 14 ขอ พยาบาลมความเหนวาปฏบตไดรอยละ 100.0 จานวน 10 ขอ สวนอก 4 ขอทเหลอพยาบาลมความเหนวาปฏบตได

รอยละ 25.0 - 50.0 คอ การสอบถามความปวดในอดต วธบรรเทาปวดทเคยใช ความปวดทคาดวาจะเกดขนหลงผาตด การใชขอมลไปวางแผนรวมกบทมผ รกษา สวนพยาบาลหองคลอด มขอคาถามเกยวกบการปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกในระยะกอนผาตดจานวน 11 ขอ พยาบาลมความเหนวาปฏบตไดมากกวาหรอเทากบ 90.0 จานวน 5 ขอ ปฏบตได รอยละ 60.0-89.99 จานวน 5 ขอ และปฏบตได รอยละ 46.2 จานวน 1 ขอ สวนหอผ ปวยสต-นรเวช ซงใชแนวปฏบตทางคลนกในระยะหลงผาตดดานการประเมนความปวด พบวา พยาบาลเหนวาสามารถไดรอยละ 100.0 จาก 12 ใน 13 ขอ ขอทปฏบตได รอยละ 64.3 คอ ระบบการบนทกความปวดอยางตอเนอง แนวปฏบตดานการจดการความปวดโดยการใชยา จานวน 16 ขอ พยาบาลมความเหนวา ปฏบตไดรอยละ 100.0 จานวน 13 ขอ สวนอก 3 ขอทสามารถปฏบตไดรอยละ 70.0 - 99.9 เปนเรองของการประเมนความปวดซาหลงไดยารบประทาน และการใหยาทนทหลงอาหาร แนวปฏบตดานการจดการความปวดโดยการไมใชยา จานวน 10 ขอ พยาบาลมความเหนวาปฏบตไดรอยละ 100.0 จานวน 6 ขอ ปฏบตไดระหวางรอยละ 50.0-70.0 จานวน 4 ขอ การทพยาบาลสวนใหญสามารถปฏบตตามแนวปฏบตทางคลนกได อธบายไดวา การทพยาบาลสวนใหญมประสบการณการทางานมาก ไดรบความรเรองความปวดจากการอบรมของกลมการพยาบาล ไดรบความรจากคมอทแจกให จะสามารถปฏบตตาม แนวป ฏบ ต ไ ดมากสอดค ลองกบแมนวอ ร เ รน

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 80

วารสารกองการพยาบาล 10(Manworren) ทกลาววาพยาบาลทไดรบความร

อยางตอเนองในเรองการจดการความปวด จะมความรเรองการจดการความปวด สวนแนวปฏบตทปฏบตไดนอยกวารอยละ 90 อธบายไดจากปญหาอปสรรคทระบไว คอ เปนสตรตงครรภทแพทยนดทาผาตดคลอด โดยทนอนโรงพยาบาลชวงเชาและสงผาตดทนท ทาใหมเวลาเตรยมผาตดทหองคลอดนอย และแนวปฏบตบางขอใชเวลามากทาใหไมมเวลาเพยงพอในการใหการพยาบาลเพอใหคาแนะนาไดอยางครอบคลม อตรากาลงไมเหมาะสมกบภาระงาน และสภาพแวดลอมในหนวยงานไมเออตอการใชเทคนคเบยงเบนความสนใจ เชน ดนตรบาบด การหายใจแบบผอนคลาย สาหรบหนวยฝากครรภ ขอมลการสอบถามบางขอยงไมไดใชขอมลในขณะน จงเนนปฏบตในขออนทเหนวาเปนประโยชนมากกวา และมเนอหาอน ๆ ทตองสอนสตรตงครรภอกหลายเรอง 2.2 ความพงพอใจของพยาบาลหลงการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบการจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร ผลการศกษา พบวา ความพงพอใจรวมของกลมตวอยางพยาบาลหนวยฝากครรภอยใน ระดบมาก ( x = 2.50,S.D.=.35) สวนกลมตวอยางพยาบาลหองคลอดและสต-นรเวชอยในระดบมากทสด ( x =2.58, S.D.=.23 และ 2.79, S.D.=.18) ตามลาดบ ขอทพยาบาลหนวยฝากครรภมความ พงพอใจนอย 1 ขอ คอ การเตรยมความพรอมและนาขอมลทไดจากการประเมนมาวางแผนรวมกบทมผดแลรกษา พยาบาลหองคลอดมความพงพอใจมาก

3 ขอ คอ การเตรยมความพรอมและวางแผนลวงหนาโดยนาขอมลทไดมาวางแผนรวมกบทมผ รกษา การใหฟงดนตรบาบด การบนทกความปวดใน pain graph และบนทกทางการพยาบาล พยาบาลหอผ ปวยสต-นรเวช มความพงพอใจมาก 1 ขอ คอการเบยงเบนความสนใจโดยการฟงดนตร อานหนงสอ การใชสออารมณขน อาจเนองมาจากภาระงาน และอตรากาลง รวมทงสภาพแวดลอมของแตละหนวยงาน มเสยงรบกวนจากทารกและญาต สวนขออน ๆ พยาบาลทง 3 หนวยงาน มความพงพอใจมากทสด อธบายไดวาการนาแนวปฏบตทางคลนกทไดมาจากหลกฐานเชงประจกษมาใช ทาใหเ กดผลดในการดแลผ ปวยมากกวาการปฏบตอยทกวน11 นอกจากนการไดรบการอบรมใหความรแกพยาบาลทกคนกอนใชแนวปฏบตนทาใหมความรทถกตองมากขน มเจตคตทดในการประเมนความปวดและการจดการความปวดแบบใชยาและไมใชยามากขน สอดคลองกบการศกษาของกรรณการ จนตระ12 ทพบวาพยาบาลทดแลผสงอายทไดรบการผาตดใหญมความพงพอใจตอการใชแนวปฏบตอยในระดบมาก และขอมลคาถามปลายเปดพบวากลมตวอยางพยาบาลทงหมดมากกวารอยละ 70 เหนวาแนวปฏบตมความงายและสะดวกในการนาไปใช แตอาจตองปรบแนวปฏบตในบางขอทไมสามารถทาไดโดยเฉพาะการใชเทคนคเบยงเบนความสนใจตาง ๆ สอดคลองกบกรรณการ จนตระ12 และสรยพร คณสทธ13 ทพบวา ความรทไดจาการอบรมวธการจดการความปวดแบบไมใชยา อาจไมสามารถนาไปใชในสถานการณจรงได เนองจากภาระงานไม

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 81

วารสารกองการพยาบาล

เหมาะสมกบอตรากาลง และตองใชเวลามากในการฝกและอธบายใหผ ปวยเขาใจและปฏบตไดถกตอง นอกจากนสวนใหญตองอาศยอปกรณ สถานทและสงแวดลอมทเอออานวยในการจดการความปวดดวยเทคนคดงกลาว ตลอดจนความสามารถในการเรยนรของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองแตละคนดวย 2.3 ความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง ตอการจดการความปวดท ไ ด รบหลงใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง โรงพยาบาลสมทรสาคร จากการศกษาความพงพอใจของสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองตอการจดการความปวดทไดรบหลงใชแนวปฏบตทางคลนกโดยรวม พบวา กลมตวอยางสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองมความพงพอใจหลงไดรบการดแลตามแนวปฏบตในระยะกอนผาตดและหลงผาตด โดยรวมอยในระดบมากทสด ( x = 2.65, S.D.=.13 และ x = 2.78, S.D.=0.15) ตามลาดบ มความพงพอใจมากทสด 19 ขอ มความพงพอใจมาก 2 ขอ และโดยภาพรวมกลมตวอยางสตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทอง รอยละ 100.0 เหนดวยทจะนาแนวปฏบตน มาใชในโรงพยาบาลสมทรสาครตอไป อธบายไดวา สตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองสวนใหญมความรสกทดตอการไดรบการดแลดวยแนวปฏบตน จากการสอบถามคาถามปลายเปด สตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองใหขอมลวา มประโยชน ทาใหปฏบตตวไดถก มความเขาใจ ชวยลดอาการปวดได

สามารถเลยงดทารกและใหนมบตรไดสะดวก ไมทรมานมาก ไมเครยดมาก ถงเวลาสามารถนอนหลบได ชอบทมคมอใหอานเพราะบางทพยาบาลสอนแลวจาไมได พยาบาลสนใจซกถามความปวดด ทงนความพงพอใจจะเกดขนไดเมอไดรบการประเมนความปวดอยางสมบรณ11 ผ ปวยมความพงพอใจระดบมากในระยะทมการใชมาตรฐานทางคลนก14 และมความ พงพอใจระดบมากทไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนกดานการจดการความปวดห ลงผาตดชองทอง เมอไดรบการดแลเอาใจใสจากพยาบาล การใหขอมล และการซกถามความเจบปวดจากพยาบาล15

ขอเสนอแนะ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1. ระดบโรงพยาบาล ใชผลการศกษาในการผลกดนใหเปนนโยบายของโรงพยาบาลเพอพฒนาระบบการจดการความปวดใหแพรหลายทกทมการรกษาโดยใหมการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกและนาแนวปฏบตทางคลนกมาใชในการดแลผ ปวย สงเสรมใหทมนาทางคลนกเหนความสาคญและตระหนกในการจดการความปวดทงแบบใชยาและแบบไมใ ชยา เ พอใหผ ปวยได รบการดแลรกษาครอบคลมมากขน 2. ระดบกลมการพยาบาล ผบรหารกลมการพยาบาลควรผลกดนใหทกหนวยงานมการพฒนาคณภาพการพยาบาลโดยการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกทไดจากหลกฐานเชงประจกษมาใชในการดแล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 82

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 83

ผ ปวยกลมโรคตาง ๆ ใหมากขนและครอบคลมกลมเปาหมายทกลมการพยาบาลกาหนด ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ 1. ดานการทางานเปนทม การนาแนวปฏบตทางคลนกมาใชในการดแลสตรตงครรภ ทาใหสตรตงครรภได รบการเตรยมความพรอมเพอใหสามารถจดการความปวดไดอยางเหมาะสม ตงแตหนวยฝากครรภ หองคลอดและหอผ ปวยสต-นรเวช ทดแลระยะหลงผาตดคลอด ลดขอขดแยงของพยาบาลในการดแลสตรตงครรภทไดรบการผาตดคลอดใน แตละหนวยงาน เนองจากทกหนวยงานมการเกบตวชวดดานการประเมนและการจดการความปวด เพราะในทสดแลวสตรตงครรภจะไดรบการดแลทมคณภาพจากทกหนวยงานทเกยวของ 2. ดานการปฏบตการพยาบาล ผลการ ศกษาสะทอนบทบาทอสระของพยาบาลดานการจดการความปวดโดยไมใชยา การประเมนความปวด การจดการความปวดแบบใชยารวมกบการจดการ

ความปวดแบบไมใชยา การใหความรเกยวกบอาการขางเคยงของยา ทาใหสามารถใหการพยาบาลสตรหลงผาตดคลอดทมความปวดจากการผาตดไดเปนอยางด สตรหลงผาตดคลอดบตรทางหนาทองมความพอใจในการไดรบการดแลตามแนวปฏบตทางคลนก และควรขยายผลสหนวยงานอนทมการดแลผ ปวยทมความปวดจากการผาตดเพอพฒนาคณภาพการพยาบาลในแตละหนวยงานตอไป โดยตง CoP การจดการความปวดในกลมการพยาบาลขน 3. ดานการวจย ควรศกษาประสทธผลของการใชแนวปฏบตทางคลนกนตอไป หลงจากมการปรบใชใหเหมาะสมกบแตละหนวยงานแลว โดยศกษาเพมดานโครงสรางเ นองจากเกยวของกบอตรากาลง ซงเปนอปสรรคสวนใหญของการศกษาครงน เพอใหเกดความตอเนองในการใชแนวปฏบต และศกษาเพมในกลมผ ปวยอนทไดรบการผาตด

เอกสารอางอง 1. Kitcatt,S.E. Concept of pain and the surgical patient. In R. Pund (Ed.):Nursing the Surgical

patient. London: Horcourt,(2000);79-95. 2. Smeltzer,A.C. & Bare,B.GPain. In Brunner and Suddarth’s textbook of medical- surgical nursing.

9th ed Philadelphia: Lippicott ,(2000);175-201. 3. McCaferry,M.What is the role of nondrug methods in the nursing care of patients with acute

pain?.Pain management nursing 2002;3;77-80.

วารสารกองการพยาบาล

4. National Health and Medical research Council. A guideline to the development,implementation and evaluation of clinical practice guidelines.[Online].1999.[cited 2007 Aug 9];Available from:http://www.nhmrc.gov.au/_files_nhmrc/file/publications/synopses/cp30.pdf.

5. Registered Nurse Association of Ontario.Nursing best practice guideline shaping the future of nursing : Assessment & management of pain supplement.[online].2002.[cite 2007 Aug 11];Available from :http://www.rnao.org.

6. วชราภรณ หอมดอก. การพฒนาแนวปฏบตทางคลนกดานการจดการกบความเจบปวดในผ ปวยหลงผาตดใหญ โรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม. (วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยเชยงใหม, 2548.

7. ประคอง กรรณสตร.สถตเพอการวจยทางพฤตกรรมศาสตร.กรงเทพมหานคร:คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.2542.

8. Rosenfeld RM,Shiffman RN clinical practice guidelines:A manual for developing evidence-based guidelines to facilitate performance measurement and quality improvement. 2006 ; 172.

9. วจตร อาวะกล.การฝกอบรม.การพมพครงท 2.กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย,2540. 10. Manworren,R.C. Pediatric nurse’ knowledge and attitudes survey regarding pain.Pediatric

nurse,2000. 11. ฉววรรณ ธงชย.การพฒนาแนวปฏบตทางคลนก.วารสารสภาการพยาบาล, 2548;20(2):63-74. 12. กรรณการ จนตระ. ประสทธผลของการใชแนวปฏบตทางคลนกสาหรบจดการความปวดในผสงอายหลง

ผาตดใหญ โรงพยาบาลสนปาตอง จงหวดเชยงใหม. (วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2552.

13. สรยพร คณสทธ. การประเมนผลการใชแนวปฏบตทางคลนกดานการจดการความเจบปวดในผ ปวยหลงผาตดชองทอง ณ โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชปว จงหวดนาน. (วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2550.

14. มยล สาราญญาตและนนทา เลกสวสด.รายงานการวจยเรอง ความพงพอใจของผ ปวยตอกจกรรมการพยาบาลเพอบรรเทาความเจบปวดหลงผาตด.คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, 2541.

15. บงอร เผานอย.ประสทธผลของการจดการอาการปวดหลงผาตดตามมาตรฐานทางคลนก.(วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม, 2548.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 84

วารสารกองการพยาบาล

พฒนารปแบบการจดการรายกรณในผปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอตรดตถ

พไลวรรณ จนทรสกร * พย.ม. (บรหารการพยาบาล) กญญารตน ผงบรรหาร ** พย.ม. (อายรกรรม-ศลยกรรม) หทยรตน จรนนทพทธ ** พย.ม. (อายรกรรม-ศลยกรรม)

บทคดยอ การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (participatory action research) มวตถประสงคเพอพฒนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอตรดตถ กลมตวอยางคดเลอกแบบเจาะจง คอ ทมสขภาพ จานวน 16 คน ประกอบดวยแพทย 3 คน พยาบาลวชาชพ 8 คน และเภสชกร นกกายภาพบาบด โภชนาการ นกเทคนคการแพทย นกรงสวทยา อยางละ 1 คน ผ ปวยมะเรงเตานมคดเลอกตามคณสมบตทกาหนดได คอ เปนผ ปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาดวยการผาตดเตานมครงแรก ไมมภาวะเจบปวยหรอโรคแทรกซอนรนแรงและยนดเขารวมการศกษาในครงน จานวน 60 คน ดาเนนการวจยตงแตเดอนตลาคม พ.ศ. 2548 ถง กมภาพนธ พ.ศ. 2551 โดยแบงออกเปน 3 ระยะ คอ ระยะเตรยมการ ระยะพฒนาและระยะประเมนผล ซงในแตละระยะ ไดใชกระบวนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ประกอบดวยการวางแผน การปฏบตและสงเกต การสะทอนการปฏบตงาน และการปรบปรงแผน เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย แผนการดแลทางคลนก แนวปฏบตการดแล คมอการจดการรายกรณ แบบบนทกผลลพธการดแล แบบสอบถามความพงพอใจของผ ปวยและแบบสอบถามคณภาพชวตของผ ปวยมะเรงเตานม การเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ สงเกต สนทนากลม ศกษาเอกสาร วเคราะหขอมลทงเชงปรมาณและคณภาพ ผลการวจยพบดงน ระยะท 1 ผลการวเคราะหบรบทและสภาพปจจบนในการดแลผ ปวยมะเรงเตานม พบวากระบวนการดแลผ ปวยและแผนการดแลทางคลนกไมมประสทธภาพ ผลลพธการดแลผ ปวยยงไมบรรลเปาหมาย ทมสขภาพจงมความเหนรวมกนในการนารปแบบการจดการรายกรณมาใชในการแกปญหา ระยะท 2 ผลการพฒนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานม เปนแบบ Hospital Case Management โดยมพยาบาลวชาชพเปนผจดการรายกรณ ปฏบตงานรวมกบทมสหสาขาวชาชพ เพอใหเกดผลลพธการดแลทด ระยะท 3 ผลการประเมนรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานม พบวา ทมสขภาพ สวนใหญมความคดเหนวารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมมความเปนไปไดในการปฏบตจรง ใชงายไมยงยากซบซอน เกดประโยชนตอผ ปวย ทมสหสาขาสามารถปฏบตตามได ทาใหประหยดคาใชจายในการดแลและมความพงพอใจในการใชอยในระดบมาก ผลของผ ปวย พบวา หลงใชรปแบบการจดการรายกรณดกวากอนใช คอ ไมพบขอไหลตด การตดเชอของแผลผาตด และ Readmission ชองปากอกเสบรนแรงลดลง จานวนวนนอนหลงใชนอยกวากอนใชอยางมนยสาคญทางสถตท .001 คาใชจายพบวาแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ความพงพอใจและคณภาพชวตของผ ปวยแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท .001

คาสาคญ รปแบบการจดการายกรณ ผ ปวยมะเรงเตานม

* พยาบาลวชาชพชานาญการพเศษ หวหนาพยาบาล โรงพยาบาลอตรดตถ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 85 ** พยาบาลวชาชพชานาญการ

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 86

บทนา ประเทศไทยกาลงอยในกระบวนการปฏรประบบบรการสขภาพ ทกระบบยอยภายในขอบเขตของการบรการสขภาพยอมตองมการเปลยนแปลง ระบบบรการพยาบาลจงจาเปนตองปรบใหสอดคลองกบทศทางใหมในการบรการสขภาพ ผ บรหารและ ผปฏบตการพยาบาลจะตองปรบเปลยนรปแบบการบรการ การจดการการบรการพยาบาล และการปฏบตการพยาบาลไปพรอมๆ กน ระบบและรปแบบการบรการพยาบาลสาหรบการบรการนนความสาคญอยทการบรณาการการบรการ 4 มตไวดวยกน คอการรกษาพยาบาล การสงเสรมสขภาพ การปองกนความเจบปวย และการฟนฟสภาพ ซงจาเปนตองจดขนอยางมรปแบบและผ รบบรการมองเหนผลตผลของการบรการอยางชดเจน1 การจดการรายกรณ (Case management) ถกนามาใชอยางกวางขวางเพอควบคมคณภาพการดแล การนาไปสผลลพธการดแลตามเปาหมาย ลดจานวนครงของการนอนโรงพยาบาล ระยะวนนอน และลดคาใชจายในการรกษาผ ปวยโรคเรอรงและผ ปวยทมปญหายงยากซบซอน2-5 การจดการผ ปวยรายกรณเปนรปแบบการดแลทเนนการจดการใหผ ปวยไดรบการดแลแบบองครวม มคณภาพ ไดมาตรฐาน และตอเนองครบวงจร จากโรงพยาบาลสบานหรอสถานบรการสขภาพอน ๆ รปแบบการจดการรายกรณเปนการปฏบตการรวมกนเปนทม โดยมพยาบาลผ จดการทางการพยาบาลเปนผประสานความรวมมอระหวางทมสหสาขาวชาชพ ผ ป วยและครอบครว ในการกาหนดเปาหมาย

แผนการดแลทางคลนก (Clinical pathways) ทอยภายใตการกาหนดกรอบเวลาทจะใหการดแลผ ปวยเพอใหเกดผลลพธตามตองการ◌6-9 กลมการพยาบาล โรงพยาบาลอตรดตถ ใหความสาคญตอการพฒนาคณภาพการบรการพยาบาล การควบคมคาใชจายในการใหบรการใหเกดประโยชนสงสด จงไดนาแนวคดการจดการรายกรณมาใชในผ ปวยโรคมะเรงเตานม เนองจากมอบตการณเพมขนอยางตอเนอง และเปนสาเหตการตายทสาคญ การรกษาพยาบาลผ ปวยมะเรงเตานมยงมความยงยากซบซอน ตองกระทาตอเนองกนไปเปนระยะ ๆ ทงการรกษาดวยการผาตด การใหเคมบาบด บางรายอาจจาเปนตองฉายแสง ตองใชยาหลายชนดในขนาดสงและเปนระยะเวลานาน ซงการรกษาอาจสงผลขางเคยงและผลกระทบทงดานรางกาย จตใจ จตวญญาณ และสงคมของผ ปวยและครอบครว10 โรงพยาบาลอตรดตถมจานวนผ ปวยมะเรงเตานมเพมขนทกป จากสถตของโรงพยาบาลอตรดตถ ในป พ.ศ. 2546 - 2548 มผ ปวยมะเรงเตานมจานวน 303, 368 และ 428 ราย11 และยงพบวาผ ปวยมภาวะแทรกซอนทปองกนได คอ ขอไหลตด แผลผาตดตดเชอ มแผลในปากรนแรง ทาใหผ ปวยทกขทรมาน บางรายตองกลบเขารบการรกษาซา สงผลตอคณภาพชวตและความพงพอใจของผ ปวย และสงผลกระทบตอโรงพยาบาล คอ วนนอนในโรงพยาบาลนานขน และเสยคาใชจายเพมมากขน สาเหตของปญหาทสาคญประการหนง คอ รปแบบการดแลผ ปวยมะเรงเตานม

วารสารกองการพยาบาล

วตถประสงคการวจย ยงไมชดเจนและมประสทธภาพ ดงนนผ วจยและทมสขภาพทดแลผ ปวยมะเรงเตานมจงไดมขอตกลงรวมกนในการพฒนาคณภาพการบรการโดยใชรปแบบการจดการรายกรณ โดยมเปาหมายเพอใหผ ปวยไดรบการบรการทมคณภาพ ปลอดภย ไมมภาวะแทรกซอนทปองกนได และมคณภาพชวตทด

เพอพฒนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอตรดตถ

กรอบแนวคดของการวจย Hospital case management

Nurse case manager

Multidisciplinary team

ภาพท 1 องคประกอบของรปแบบการจดการรายกรณผ ปวยมะเรงเตานม

รปแบบการจดการรายกรณ

องคประกอบของรปแบบการจดการรายกรณ

เครองมอทสาคญของการจดการผปวยรายกรณ

-Clinical pathway, Guideline

เครองมอทใชประเมนผลการจดการผปวยรายกรณ

เปาหมาย ตวชวด คณสมบตผปวย และกระบวนการจดการรายกรณ

ผปวย ทมสขภาพ ผลลพธการดแลผ ปวย ผลลพธดานการนาไปใช - ขอไหลตด - ชองปากอกเสบรนแรง - ความเปนไปไดในการปฏบตจรง - ตดเชอของแผลผาตด - Readmission - ความสะดวก - จานวนวนนอน - คาใชจาย - ใชงายไมยงยาก - ความพงพอใจ - คณภาพชวต - เกดประโยชนตอผ ปวย

- ปฏบตได - ประหยดคาใชจายในการดแล - ความพงพอใจ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 87

วารสารกองการพยาบาล

วสดและวธการ การวจยครงนเปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory action research) ดาเนนการวจยตงแตเดอนตลาคม พ.ศ. 2548 ถงกมภาพนธ พ.ศ. 2551 ประชากรและกลมตวอยาง กลมตวอยางทใชในการศกษาครงนคดเลอกแบบเฉพาะเจาะจง ประกอบดวย ทมสหสาขาวชาชพทใหการดแลผ ปวยมะเรงเตานม จานวน 16 คน ประกอบดวย แพทย 2 คน พยาบาล 6 คน เภสชกร 2 คน นกกายภาพบาบด 1 คน โภชนาการ 1 คน และผ ปวยมะเรงเตานม จานวน 60 คน คดเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจงตามคณสมบตทกาหนดคอ 1) เปนผ ปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาดวยการผาตดเตานมเปนครงแรก 2) ไมมภาวะเจบปวยหรอโรคแทรกซอน 3) สามารถใหขอมลไดดวยตนเองและยนดเขารวมการวจย การดาเนนการวจย การดาเนนการวจยแบงเปน 3 ระยะดงน

ระยะท 2 พฒนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานม แบงเปน 2 ขนตอน ดงน 2.1 ยกรางรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานม ใชระยะเวลา 8 เดอน คอ เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2549 ถง กนยายน พ.ศ. 2549 โดยสรางการมสวนรวมของทมสหสาขาวชาชพในการกาหนดวตถประสงค เปาหมาย ตวชวดคณภาพการดแลผ ปวยมะเรงใหชดเจน ครอบคลม กาหนดกระบวนการดแลผ ปวยมะเรงเตานม และจดทาแผนการดแลทางคลนก แนวปฏบตทเกยวของ ใหเหมาะสมกบบรบทของโรงพยาบาลอตรดตถ หลงจากนนนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมไปหาคณภาพ โดยใหผทรงคณวฒจานวน 3 ทานตรวจสอบความตรงตามเนอหา ความเหมาะสมและความเปนไปได และนาไปศกษานารอง (Pilot study) กบผ ปวยมะเรง เตานม จานวน 5 ราย เพอตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดในสถานการณจรง และนามาปรบปรงแกไขกอนนาไปทดลองใช

ระยะท 1 ระยะเตรยมการ ใชเวลา 5 เดอน คอ เดอนตลาคม พ.ศ. 2548 ถง เดอนมกราคม พ.ศ. 2548 โดยสรางทมแกนนาพฒนารปแบบการจดการรายกรณและรวมกนศกษาสถานการณการดแลผ ปวยในปจจบนปญหาอปสรรคของการดแลผ ปวย การรบรและความคาดหวงของทมสหสาขาวชาชพ โดยศกษาจากเอกสารทเกยวของ สมภาษณและสงเกตการณใหการรกษาพยาบาลผ ปวยโรคมะเรงเตานมทคลนกผ ปวยมะเรงเตานม หอผ ปวยศลยกรรมหญง หองผาตด

2.2 นารปแบบการจดการกรณในผ ปวยมะเรงเตานมไปทดลองใชเปนระยะเวลา 13 เดอน คอ ตลาคม พ.ศ. 2549 ถง เดอนตลาคม พ.ศ. 2550 โดยประชมชแจงนโยบาย วตถประสงค ใหความรเกยวกบแนวคดการจดการรายกรณ วธการดาเนนงานกบทมสขภาพทเกยวของกบการนารปแบบการจดการรายกรณ แจกคมอการใชรปแบบการจดการรายกรณ แนวปฏบตทเกยวของ แบบบนทกขอมลและผลลพธ ผวจยและผจดการรายกรณเปนพเลยง ใหคาปรกษา

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 88

วารสารกองการพยาบาล

แนะนา อานวยความสะดวกใหกบทมสขภาพ ควบคม ตดตาม การปฏบตการอยางตอเนอง สงเกต สมภาษณ สนทนากลมกบทมสขภาพ คนหาปญหา วเคราะหปญหา ปจจยสงเสรมและเปนอปสรรคตอการใชรปแบบการจดการ และนาขอมลเสนอตอทมสขภาพ เพอสะทอนความคดและรวมกนปรบปรงรปแบบการจดการรายกรณใหดยงขน ระยะท 3 ระยะประเมนผลการใชรปแบบการจดการรายกรณ ใชเวลา 5 เดอน คอ เดอนตลาคม พ.ศ. 2550 ถง เดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2551 โดยประเมนทมสขภาพดานการนาไปใชในเรองความเปนไปไดในการปฏบตจรง ความสะดวกในการปฏบต ใชงานไมยงยากซบซอน เกดประโยชนตอผ ปวยใน ทมสหสาขาสามารถปฏบต ไ ด ทาใหประหยดคาใชจายและความพงพอใจในการใชและประเมนผ ปวยดานผลลพธของการดแลในเรองขอไหลตด การตดเชอของแผลผาตด ชองปากอกเสบรนแรง Readmission จานวนวนนอน คณภาพชวต คาใชจาย และความพงพอใจของผ ปวย โดยในแตละระยะของการวจย ประกอบดวยการวางแผน การทดลองปฏบตและสงเกต การสะทอนคด และการปรบแผนใหมเปนวงจรทตอเนองกนไป เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยประกอบดวย 2 สวน ดงน 1.

2. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ไดแก 1) แบบบนทกการสงเกตอยางมสวนรวม 2) แบบสมภาษณทมสขภาพแบบมโครงส ราง (Interview guide) 3) แบบบนทกภาคสนาม (Field note) 4) เครองบนทกเสยง 5) กลองถายรป 6) แบบบนทกผลลพธการดแลผ ปวยมะเรงเตานม 7) แบบสอบถามความพงพอใจของผ ปวยมะเรงเตานม 8) แบบสอบถามคณภาพชวตของผ ปวยมะเรงเตานม และ 9) แบบสอบถามความคดเหนของทมสขภาพตอรปแบบการจดการรายกรณฯ การตรวจสอบคณภาพเครองมอ การหาคาตรงเชงเนอหา (Content validity) แบบสงเกตและแนวคาถามทมสหสาขาวชาชพ แผนการดแลผ ปวยมะเรงเตานม แนวปฏบต การดแลผ ปวย และแบบสอบถามความพงพอใจของผ ปวยมะเรงเตานม ผ วจยไดใหผทรงคณวฒ ไดแก แพทย พยาบาล และเภสชกรทมประสบการณในการดแลผ ปวยมะเรงเตานมอยางนอย 5 ป ตรวจสอบความตรงตามเนอหา ความเหมาะสมและเปนไปได จานวน 5 ทาน และนามาปรบปรง แกไข ตามขอเสนอแนะของผ ทรงคณวฒ เพอใหเครองมอมความชดเจนดานภาษา และครอบคลมสาระสาคญตามคาถามการวจย การหาความเชอมน (Reliability) 1. แบบสอบถามความพงพอใจของผ ปวยมะเรงเตานม และแบบวดคณภาพชวตของผ ปวยมะเรงเตานม ผวจยไดนาไปทดลองใชกบผ ปวยมะเรงเตานมทมาใชบรการ โรงพยาบาลอตรดตถ จานวน 10 คน และนามาหาคาความเชอมนโดยใชสมประสทธ

เครองมอทใชในการดาเนนการวจย ไดแก 1) แผนการดแลผ ปวย (Clinical pathway) 2) แนวทางการปฏบตงาน (Practice guideline) และ 3) คมอการจดการรายกรณ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 89

วารสารกองการพยาบาล

แอลฟาของครอนบาค ไดเทากบ .86 และ .82 ตามลาดบ 2. แผนการดแลผ ปวยมะเรงเตานม และแนวปฏบตการดแลผ ปวยไดมการนามาทดลองใชกบผ ปวยมะเรงเตานม จานวน 10 คน และนามาปรบปรงใหเหมาะสมและมความเปนไปไดในการปฏบต การรวบรวมขอมล 1. การเกบขอมลเชงปรมาณ 1.1. ผลลพธการดแลผ ปวย ไดแก ขอไหลตด ตดเชอแผลผาตด และชองปากอกเสพ จานวนวนนอน คาใชจาย การกลบเขารบการรกษาตวซา ความพงพอใจและคณภาพชวตของผ ปวยมะเรงเตานม 1.2 ผลลพธความคดเหนของทมสขภาพตอรปแบบการจดการายกรณฯ 2. การเกบขอมลเชงปรมาณ 2.1 การสมภาษณรายบคคล ผวจยทาการอดเทปและถอดเทปภายหลงสมภาษณทนท 2.2 การสนทนากลม (Focus group) 2.3 การบนทก ขอมลภาคสนาม (Field notes) 2.4 การเกบขอมลจากเอกสารตาง ๆ ทเกยวของกบการจดระบบบรการของผ ปวย ไดแก นโยบายพนธกจ แนวปฏบต แบบฟอรม และเวชระเบยนผ ปวย เปนตน การวเคราะหขอมล 1.

1.1 ขอมลผลลพธการดแลผ ปวยมะเรงเตานม วเคราะหขอมลโดยใชสถต จานวน รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน 1.2 ขอมลความพงพอใจ และคณภาพชวตของผ ปวยปวยมะเรงเตานมวเคราะหโดยใชสถต คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 1.3 ข อมลความ คด เหนของ ทมสขภาพตอความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมวเคราะหโดยใชสถตจานวน และรอยละ 2. การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ จากการสมภาษณ การทาสนทนากลม การสงเกตภาคสนาม และจากเอกสาร ผ วจยดาเนนการวเคราะหขอมลโดยใชการวเคราะหเชงเนอหา

ผลการวจย ระยะท 1 ระยะเตรยมการ ทมดแลผ ปวยมะเรงเ ตานมทสรางข น เ ปนทมสหสาขาวชาชพประกอบดวย แพทย พยาบาล เภสชกร กายภาพบาบด โภชนากร สงคมสงเคราะห นกรงสบาบด เจาหนาทหองปฏบตการ โครงสรางการบรหารจดการการดแลผ ปวยและการประสานชดเจน ทมสขภาพทเกยวของรบรตอปญหาและคาดหวงจะพฒนาการดแลผ ปวยมะเรงเตานมใหดขน ทาใหเออตอการใหบรการผ ปวยมะเรงเตานม ปญหาทพบ คอ กระบวนการดแลผ ปวย และแผนการดแลทางคลนกไมมประสทธภาพ จากการประสานความรวมมอ ประชมปรกษา และการใชขอมลรวมกนในการพฒนางานมนอย เนนเชง

การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 90

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 91

ตงรบมากกวาเชงรก ขาดความเชอมโยงในการดแลผ ปวยทงในโรงพยาบาลและชมชน ผลลพธการดแลผ ปวยยงไมบรรลเปาหมายจากผ ปวยมอบตการณทสาคญ คอ พบขอไหลตด รอยละ 3.66 ชองปากอกเสบรนแรง รอยละ 3.66 ตดเชอของแผลผาตด รอยละ 2.44 มผ ปวย Readmission รอยละ 4.88 จานวนวนนอนเฉลย 14.02 วน และคาใชจายเฉลย 43,320 บาท ระยะท 2 พฒนารปแบบการจดการ รายกรณในผปวยมะเรงเตานม ผลการพฒนารปแบบการจดการรายกรณ ในผ ปวยมะเรงเตานมเปนแบบ Hospital Case Management (HCM) โดยมพยาบาลวชาชพเปนผจดการรายกรณ และปฏบตงานรวมกบทมสหสาขาวชาชพ ตามกระบวนการจดการรายกรณเพอใหเกดผลลพธการดแลทด ระยะท 3 ประเมนผลการใชรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมมดงน

1. ดานทมสขภาพทเกยวของกบการใชรปแบบการจดการรายกรณ สวนใหญมความคดเหนวามความเปนไปไดในการปฏบตจรงอยในระดบมาก รอยละ 87.50 มความสะดวกในการปฏบตในระดบมาก รอยละ 68.75 ใชงายไมยงยากซบซอนอยในระดบมาก รอยละ 62.50 เกดประโยชนตอผ ปวยในระดบมาก รอยละ 93.75 ทมสหสาขาสามารถปฏบตตามไดอยในระดบมาก รอยละ 87.50 ทาใหประหยดคาใชจายในการดแลอยในระดบมาก รอยละ 87.50 และมความพงพอใจในการใชอยในระดบมาก รอยละ 87.50 2. ดานผ ปวย พบวา ผลลพธการดแลผ ปวยมะเรงเตานมหลงใชรปแบบการจดการรายกรณดกวากอนใชรปแบบการจดการรายกรณ คอ หลงใชรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานม ไมพบขอไหลตด การตดเชอของแผลผาตดและ Readmission สวนชองปากอกเสบรนแรงลดลง ดงแสดงในตารางท 1

ตารางท 1 เปรยบเทยบจานวนและรอยละการเกดขอไหลตด ชองปากอกเสบรนแรง การตดเชอของแผลผาตด Readmission กอนและหลงใชรปแบบการจดการรายกรณในผปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอตรดตถ

ผลลพธการดแลผปวยมะเรงเตานม กอนใชรปแบบ (n = 82)

จานวน (รอยละ) หลงใชรปแบบ (n = 60)

จานวน (รอยละ) 1. ขอไหลตด 3(3.66) 0(0) 2. ชองปากอกเสบรนแรง 3(3.66) 1(1.65) 3. ตดเชอของแผลผาตด (คน) 2(2.44) 0(0) 4. Readmission 4(4.88) 0(0)

วารสารกองการพยาบาล

ผลของจานวนวนนอนของผ ปวยพบวา หลงใชรปแบบการจดการรายกรณจานวนวนนอนนอยกวากอนใชรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรง

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 แตคาใชจายพบวาแตกตางกนอยางไม มนยสาคญทางสถต ดงตารางท 2

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานจานวนวนนอน และคาใชจายกอนและ

หลงใชรปแบบการจดการรายกรณในผปวยมะเรงเตานมทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลอตรดตถ

หลงใชรปแบบ กอนใชรปแบบ การจดการรายกรณ◌ ผลลพธการดแล การจดการรายกรณ

(n = 82) (n = 60) ผปวยมะเรงเตานม

x S.D. x S.D.

t - test

1. จานวนวนนอน 14.02 1.82 11.27 1.07 12.39*** 2. คาใชจาย 43,320 4213.65 43,012.63 4398.64 -.39 ***p < .001 ความพงพอใจของผ ปวยมะเ รงเ ตานม พบวา ความพงพอใจทงกอนและหลงใชรปแบบการจดการรายกรณตอคณภาพการบรการโดยรวมอยในระดบมาก เมอเปรยบเทยบความพงพอใจกอนและ

หลงใชรปแบบการจดการายกรณ พบวา หลงการใชความพงพอใจโดยรวมมากกวาและแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 ดงแสดงตารางท 3

ตารางท 3 เปรยบเทยบความพงพอใจระหวางผปวยมะเรงเตานมทไดรบการดแลกอนใชและหลงใช

รปแบบจดการรายกรณ

กอนใชรปแบบ หลงใชรปแบบ การจดการรายกรณ การจดการรายกรณ ความพงพอใจ

x S.D. ระดบ x S.D. t - test

ระดบ โดยรวม 3.67 0.44 มาก 4.15 0.38 มาก 17.06***

***p < .001

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 92

วารสารกองการพยาบาล

ผลของคณภาพชวตของผ ปวยมะเรงเตานม พบวา ผ ปวยมะเรงเตานมกอนใชรปแบบการจดการรายกรณมคณภาพชวตโดยรวมอยในระดบมาก ( x = 3.61, S.D. = 0.40) โดยดานทมคาเฉลยสงทสด คอ ดานเศรษฐกจ และสงคม ( x = 3.64, S.D = 0.51) หลงใชรปแบบการจดการรายกรณผ ปวยมะเรงเตานมมคณภาพชวตโดยรวมอยในระดบมาก ( = 4.16,

S.D. = 0.36) ดานทมคาเฉลยสงสด คอ ดานรางกาย (

x

x = 4.28, S.D. = 0.37) เมอเปรยบเทยบคณภาพชวตของผ ปวยมะเรงเตานมกอนและหลงใชรปแบบการจดการรายกรณ พบวา หลงใชผ ปวยมะเรงเตานมมคณภาพชวตสงกวาและแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 ดงแสดงในตารางท 4

ตารางท 4 เปรยบเทยบคณภาพชวตของผปวยมะเรงเตานมทไดรบการดแลกอนและหลงใชรปแบบ

จดการรายกรณ

กอนใชรปแบบ หลงใชรปแบบ การจดการรายกรณ การจดการรายกรณ ความพงพอใจ

x S.D. ระดบ x S.D. t - test

ระดบ ดานรางกาย 3.58 0.41 มาก 4.28 0.37 มาก 27.70*** ดานจตใจและจตวญญา 3.60 0.55 มาก 4.10 0.4 มาก 15.12*** ดานเศรษฐกจและสงคม 3.64 0.51 มาก 4.11 0.56 มาก 12.13*** โดยรวม 3.61 0.40 มาก 4.16 0.36 มาก 20.74*** ***p < .001

อภปรายผล การใชรปแบบการจดการรายกรณทาใหเกดผลลพทด โดยดานทมสขภาพสวนใหญมความคดเหนวามความเปนไปไดในการปฏบต มความสะดวกในการปฏบต ใชงายไมยงยากซบซอน เกดประโยชนตอผ ปวยใน ทมสหสาขาสามารถปฏบตตามได และมความพงพอใจในการใชอยในระดบมาก เนองจากรปแบบการจดการรายกรณมความเหมาะสมและสอดคลองกบบรบทของโรงพยาบาลอตรดตถ

ผวจยและทมสขภาพไดนาขอมลทไดจากการศกษาในระยะเตรยมการมาใชเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการจดการรายกรณ ภายใตการมสวนรวมของทมสหสาขาวชาชพ และมงเนนการใชผ ปวยเปนศนยกลาง ดแลครอบคลมองครวม และครอบคลม 4 มต รปแบบการจดการรายกรณจงเหมาะสมกบบรบทของโรงพยาบาลอตรดตถ กระบวนการพฒนารปแบบการจดรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมได

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 93

วารสารกองการพยาบาล

สงเสรมใหทมสขภาพไดรบความร และทกษะเพมเตมในการดแลผ ปวยจากการประชม อภปรายและแลกเปลยนความคดเหน การฝกปฏบต/ทกษะและคนควาดวยตนเองความรทไดจะกวางมากขน เชน การใหยาเคมบาบดทพยาบาลมปญหากจะไดรบความชวยเหลอจากเภสชในการสอนวธทางเทคนคการใหยาเคมบาบดทปลอดภย การทมสวนรวมกน การแลกเปลยนความร และการแลกเปลยนขอมลขาวสาร ทาใหเกดการพฒนาศกยภาพในการทางานของทมสขภาพ ทกษะและความรทตองพฒนาตนเองในเรองการดแลผ ปวยแลว ทมสขภาพรบรถงการทตนเองมการพฒนาในเรองสมพนธภาพทดตอกนเพมขนมทกษะการสอสารกนในเรองผ ปวยมากขน มการแลกเปลยนขอมลความรกนมากขน ซงสอดคลองกบ Powell7 ทกลาววารปบบของการจดการรายกรณทาใหเกดศกยภาพในการทางานและเพมความรตามความสามารถในการปฏบตงาน และการรวมมอในการพฒนาการดแลผ ปวย นอกจากนกระบวนการ พฒนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรง เตานมยงสงผลใหการประสานความรวมมอของทมสหสาขาวชาชพมประสทธภาพสงขน เนองจากตลอดเสนทางของการพฒนารปแบบการจดการรายกรณทางการพยาบาล ความรวมมอกนเปนสงทเกดขนตลอดเสนทางของการพฒนา ตงแตการศกษาปญหา การตงเปาหมายการทางานการวางแผนกาหนดเวลาและวธการในการปฏบตรวมกน สรางเครองมอทใชในการปฏบตงานรวมกน การประเมนผลรวมกน มการสะทอนกลบของการประเมนผลรวมกน

และนามาพฒนาไปเ รอย ๆ อยางตอเ นอง การตดตอสอสารเพอใหเกดความเขาใจตรงกนทงทเปนทางการ เชน การประชม การอภปราย และไมเปนทางการ เชน การสนทนากน การพดคยถงปญหาของการทางาน ปญหาผ ปวย การสงสรรคหรอการมกจกรรมกลม เปนตน ทาใหเกดบรรยากาศในการพฒนางานอยางตอเนอง ทมสขภาพเหนประโยชนของการนาไปใชและผลลพธการดแลผ ปวยจงดขน ดานผ ปวย จากการประเมนผลการใชรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานม โดยเปรยบเทยบผลลพธการดแลผ ปวยกอนและหลงนารปแบบการจดการรายกรณมาใชในผ ปวยมะเรงเตานม พบวา ผลลพธการใชรปแบบการจดการรายกรณหลงใชรปแบบการจดการรายกรณดกวากอน การใชรปแบบการจดการรายกรณ คอ ขอไหลตดลดลงจากรอยละ 3.36 เปนไมพบ ชองปากอกเสบรนแรงลดลงจาก รอยละ 3.66 เปนรอยละ 1.65 การตดเชอของแผลผาตดจากรอยละ 2.44 เปนไมพบ สวนผลลพธดานการบรหารจดการพบวา หลงการใชรปแบบการจดการรายกรณพบวา ระยะวนนอนโรงพยาบาล ผ ปวยมะเรงเตานมทไดรบการดแล โดยใชรปแบบการจดการรายกรณมจานวนวนนอน ลดลงจาก 14.02 วน เปน 11.27 วน (SD.=1.07) มคาใชจายเฉลย 43,012.63 บาทตอคน Re-admission จากรอยละ 4.88 เปนไมพบและเมอเปรยบเทยบจานวนวนนอน หลงใชรปแบบการจดการรายกรณนอยกวากอนใชรปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .001 แต

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 94

วารสารกองการพยาบาล

คาใชจายพบวาไมแตกตางกน และพบวาความ พงพอใจและคณภาพชวตของผ ปวยมะเรงเตานม หลงการใชรปแบบการจดการรายกรณอยในระดบสงกวากอนใชและแตกตางกนอยางมนยสาคญทระดบ .001 สอดคลองการศกษาของนตยา พยงธรรม12 และนวพร ตรโอษฐ13 Kainzinger, Raible, Pietrek, Müller-Nordhorn และ Willich14 ศกษา พบวา จานวนวนนอนในโรงพยาบาลของผ ปวยทไดรบการพยาบาลโดยใชการจดการผ ปวยรายกรณ นอยกวาจานวนวนนอนในโรงพยาบาลของผ ปวยทไดรบการพยาบาลแบบปกต และความพงพอใจตอบรการสขภาพสงกวาความพงพอใจอยางมนยสาคญทางสถต ราศร ลนะกล, ทศนา บญทอง, กอบกล พนธเจรญวรกล, วนเพญ พชตพรชย15 ไดพฒนารปแบบการจดการายกรณทางการพยาบาลในผ ปวยกลามเนอหวใจตาย พบวา ผ ปวยและทมผ ใหบรการมความพงพอใจเพมขน รวมทงเกดผลลพธทดของการบรการ ไดแก การลดจานวนวนนอนในโรงพยาบาล อตราการกลบมารกษาซา และคาใชจายในโรงพยาบาล ทงน เนองจากการดแลแบบการจดการผ ปวยรายกรณไดเรมตนวางแผนดแลผ ปวยตงแตรบผ ปวยรกษาในโรงพยาบาลไปจนถงจาหนายผ ปวยกลบบาน โดยมแผนการดแลทางคลนก (Clinical pathways) ททมสขภาพแตละสาขาทเกยวของไดรวมมอกนในการออกแบบและวางแผนการดแลผ ปวย ตงแตแรกรบไวในโรงพยาบาลจนจาหนายผ ปวยกลบบาน การททมสหสาขาวชาชพมบทบาทและมสวนรวมในคนหาปญหา กาหนดแผนการดแลผ ปวยรวมกนในแผนการ

ดแลผ ปวยมะเรงเตานมมการกาหนดเปาหมายการดแลผ ปวย ของบคลากรในแตละสาขาวชาชพ และในแตละชวงเวลาไวอยางชดเจน ทงปญหาและความตองการดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และครอบคลม 4 มต ดานการสงเสรมปองกน รกษาและฟนฟสภาพ6-9 แผนการดแลผ ปวยยงเปนเปนเครองมอสาคญทชวยใหทมสขภาพสามารถควบคมคณภาพการดแลและผลลพธทางดานคาใชจาย ไมมความหลากหลายในการรกษาผ ปวยหรอถงแมจะมความหลากหลายอย บางแต กต งอยบนพนฐานเดยวกน นอกจากนผ ปวยทไดรบการดแลโดยใชรปแบบการจดการรายกรณจะไดรบการตดตามผลลพธการดแลในแตละวน ถาแผนการรกษา พยาบาลเบยงเบนไปจากแนวปฏบตทกาหนดไวในแผนการดแลผ ปวย พยาบาลผ จดการรายกรณจะมบทบาทหนาททสาคญในการประสานความรวมมอระหวางทมสขภาพ เชอมโยงและสงตอขอมลทงระหวางหนวยงาน และกบกลมงานอน ๆ ทเกยวของเ พอใหบคลากรท เ กยวของไดมสวนรวมในการวเคราะหปญหาและปรบปรงแผนการดแลผ ปวยใหเหมาะสมกบปญหาการเจบปวยของผ ปวย ทาใหผลลพธการดแลผ ปวยมะเรงเตานมดขน9,12-15 สวนคาใชจายของผ ปวยมะเรงเตานม กอนและหลงนารปแบบการจดการรายกรณในผ ปวยมะเรงเตานมมาใช พบวา แตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต สอดคลองกบการศกษาของ จราพร สมากร16 ศกษาพบวา คาใชจายของผ ปวยทไดรบการผาตดเปลยนขอเขาเทยมระหวางกลมทไดรบ

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 95

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 96

การดแลแบบปกตแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถต และการศกษาของ Schraeder, Fraser, Long, Shelton, Waldschmid, Kucera และ Lanker17 พบวา คารกษาตอรายของผ ปวยโรคเรอรงทอยในวยสงอายทไดรบการดแลโดยใชรปแบบการจดการรายกรณและการดแลตามปกตแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ทงนเนองจากการรกษาผ ปวยมเปาหมายเพอใหเกดผลลพธการดแลผ ปวยทด โดยอยภายใตการใชทรพยากรอยางคมคาคมทนมากกวามงเนนการลดคาใชจายเพยงอยางเดยว นอกจากน คาใชจายในการรกษาผ ปวยยงขนอยกบปจจยหลายประการ เชน ราคาคาวสดการแพทย คายา โดย เฉพาะยาเคมบาบดซงมราคาแพงและสงขนตามราคาของตลาด โดยเฉพาะการศกษาครงนเปนการศกษา

ระยาวจงทาใหราคาวสดการแพทย และราคายาสงขนกวากอนใชการดแลแบบการจดการรายกรณ คาใชจายในผ ปวยมะเรงเตานมกอนและหลงใชรปแบบการจดการรายกรณจงแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต ขอเสนอแนะ การจดการรายกรณสงผลดตอการปฏบตงานรวมกนของทมสขภาพคณภาพและผลลพธการบรการ และพฒนาสมรรถนะการบรหารจดการการดแลของพยาบาล โดยรปแบบการจดการรายกรณทพฒนานสามารถใชเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพการดแลผ ปวยกลมอน ๆ เพอใหเกดคณภาพการดแลทดและการควบคมคาใชจายบรการทเหมาะสมตอไป

เอกสารอางอง 1. พวงรตน บญญานรกษ. บรรณาธการ. ระบบบรการการพยาบาลเพอการประกนคณภาพ. กรงเทพมหานคร :

สมาคมสถาบนอดมศกษาแหงประเทศไทย, 2545. 2. วนเพญ พชตพรชย. การจดการทางการพยาบาล. ใน : วนเพญ พชตพรชย, อษาวด อศดรวเศษ,

บรรณธการ. การจดการทางการพยาบาลกลยทธสการปฏบตหนา, กรงเทพฯ : นยมวฒนา, 2545 ; 39-44. 3. Lob SH, Kohatsu ND. Case management : a controlled evaluation of persons with diabetes.

British Journal of Clinical Governance 2000 ; 5 : 105 – 11. 4. Jennings-Sanders A, Kuo YF, Anderson ET, Freeman JL. How do nurse case managers care for

older women with breast cancer?. Oncol Nurs Forum 2005 ; 32 : 625-32. 5. อษาวด อศดรวเศษ. การจดการทางการพยาบาล: กรอบแนวคดและทฤษฎทใชในการวจย. ใน : วนเพญ

พชตพรชย, อษาวด อศดรวเศษ, บรรณธการ. การจดการทางการพยาบาลกลยทธสการปฏบต, กรงเทพมหานคร : นยมวฒนา, 2545 ; 39-44.

วารสารกองการพยาบาล

6. Lynn MR , Kelley B. Effects of Case Management on the Nursing Context-Perceived Quality of Care, Work Satisfaction, and Control Over Practice. Journal of Nursing Scholarship 1997 ; 29 : 237-42.

7. Powell SK. Advance case Management outcome and beyond. Baltimore: Lippincott Office of the Chief Medical Officer. Case management in the military health system. (Serial online) 2006 (cited 2009 June 6) Available from:

URL : http:/www.Tricare.osd.mil/OCMO, 8. James G., Shiva S, Elizabeth AT, Ann NB, Jean FL. Effect of Nurse Case Management on the

Treatment of Older Women with Breast Cancer. Clinical Investigations. Journal of the American Geriatrics Society 2003 ; 51 : 1252- 94.

9. Giuliano KK, Poirier CE. Nursing case management: Critical pathway to desirable outcomes. Nursing Management 1991; 22: 52-5.

10. National Cancer Institute Thailand. Cancer statistic in Thailand. (Serial Online) 2001 (cited 2008 October 3). Available from:

URL : http://www.nci.go.th/Statisti.htm. 11. งานเวชระเบยน โรงพยาบาลอตรดตถ. สถตผ ปวยมะเรงเตานม. อตรดตถ : โรงพยาบาลอตรดตถ, 2548. 12. นตยา พยงธรรม. ผลของการจดการผ ปวยรายกรณในผ ปวยโรคระบบทางเดนปสสาวะตอจานวนวนนอน

และความพงพอใจตอบรการสขภาพของผ ปวย หอผ ปวยศลยกรรมทางเดนปสสาวะ โรงพยาบาลราชวถ (วทยานพนธ), กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลยจฬาลงกรณมหาวทยาลย ; 2551.

13. นวพร ตรโอษฐ. การศกษาเปรยบเทยบการดาเนนงานจตเวชเชงรกในโรงพยาบาลจตเวชขอนแกนระหวางรปแบบการดแลสขภาพทบานและรปแบบการจดการผ ปวยรายกรณ. เอกสารประกอบการประชมวชาการกรมสขภาพจต ครงท 7 ป 2544 "ความสขทพอเพยง" วนท 5-7 กนยายน 2544. หนา 68, 2544.

14. Kainzinger F, Raible CA, Pietrek K, Müller-Nordhorn J, Willich SN. Optimization of hospital stay through length-of-stay-oriented case management: an empirical study. Retrieved [online]. 2009 [cited 2009 April 21] ; Available form

http://www.springerlink.com/content/

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 97

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 98

15. ราศร ลนะกล, ทศนา บญทอง, กอบกล พนธเจรญวรกล, วนเพญ พชตพรชย. การพฒนารปแบบการจดการการรายกรณทางการพยาบาลในผ ปวยกลามเนอหวใจตาย. วารสารวจยทางการพยาบาล 2549 ; 10 : 120-32.

16. จราพร สมากร. ผลของการใชการจดการผ ปวยรายกรณในผ ปวยออรโธปดคสตอคาใชจายจานวนวนนอนความพงพอใจของผ ปวยและความสมพนธในทมสหสาขา : กรณศกษาในโรงพยาบาลพระมงกฎเกลา. (วทยานพนธ). กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย; 2544.

17. Schraeder C, Fraser CW, Long B, Shelton P, Waldschmid V, Kucera CL, Lanker WK. Evaluation of a primary care nurse case management intervention for chronically ill community dwelling older people. Journal of Clinical Nursing 2008 ; 17 (11) : 407–417.

วารสารกองการพยาบาล

คาแนะนาในการสงเรองเพอลงพมพ วารสารกองการพยาบาล ยนดรบบทความ วชาการหรอรายงานผลการวจยทางการพยาบาล ตลอดจนผลงานทเกยวของกบการพยาบาล โดยเรองท สงมาจะตองไมเคยตพมพ หรอกาลงตพมพในวารสารอนมากอน ทงนกองบรรณาธการขอสงวนสทธในการตรวจทาน แกไขเรองตนฉบบ และพจารณาตพมพตามลาดบกอนหลง

หลกเกณฑและคาแนะนาสาหรบสงเรองเพอลงพมพ

1. ประเภทของเรองทสงพมพ รายงานการศกษาวจย เปนรายงานผลการ ศกษาคนควาวจยของผ เขยน ซงไมเคยตพมพในวารสารอน ควรประกอบดวยหวขอเรองตามลาดบตอไปน ชอเรองและบทคดยอ คาสาคญ บทนา วสดและวธการ ผลการศกษา วจารณหรออภปรายผล และเอกสารอางอง ถามกตตกรรมประกาศหรอคาขอบคณใหระบไวตอจากเอกสารอางอง ความยาวของเรองไมควรเกน 8 หนาพมพ บทความวชาการ เปนบทความทเขยนจากการรวบรวมความรเรองใดเรองหนง จากวารสารตาง ๆ ทงในและตางประเทศ ประกอบดวยชอเรอง บทคดยอ คาสาคญ บทนา ความร หรอขอมล เกยวกบเรองทนามาเขยน บทวจารณ หรอวเคราะห สรป และเอกสารอางอง ความยาวของเรองไมควรเกน 8 หนาพมพ สาระนาร เปนบทความทนารทวไป หรอ ขอแนะนาสงทนาสนใจตางๆ เชน ผลการวจยใหมๆ

รายงานความกาวหนาของโครงการ ซงอาจเปนเรองราว ทเกดขนในประเทศหรอตางประเทศ ความยาวของเรอง ไมควรเกน 5 หนาพมพ

2. รปแบบการเขยนและการเตรยมตนฉบบ ควรใชภาษาไทยใหมากทสด และใชภาษาท เขาใจงาย สน กะทดรด แตชดเจน เพอประหยดเวลา ของผ อาน หากใชคายอตองเขยนคาเตมไวครงแรกกอน ประกอบดวย ชอเรอง ควรสนกะทดรดใหไดใจความท ครอบคลมและตรงกบวตถประสงคและเนอเรอง ความยาวไมควรเกน 15 คา พมพไวหนาแรก ชดขอบซายของหนา ชอผเขยน คณวฒและสถานททางาน ใหเขยนชอ นามสกล และคณวฒทางการศกษาของผ เขยน เรยงลาดบตามความมากนอยของการมสวนรวมในการทางาน ถาแบงเทากนใหเรยงลาดบตามตวอกษร และ ลงอกษรยอของวฒการศกษาสงสด สวนตาแหนงหรอยศ และสถานททางานพมพไวเปนเชงอรรถในหนาแรก บทคดยอ ใหยอเนอหาสาคญทจาเปนเทานน ระบตวเลขสถตทสาคญ ใชภาษารดกมเปนประโยคสมบรณ และเปนรอยแกว ไมแบงเปนขอ ๆ ความยาว ไมเกน 15 บรรทด และมสวนประกอบคอ วตถประสงค วสดและวธการ ผลและวจารณ หรอขอเสนอแนะ (อยางยอ) ไมตองมเชงอรรถอางองถงเอกสารอยในบทคดยอ คาสาคญ เปนคาทชวยใหผ อานไดเขาถงงานวจยหรอบทความไดงายซงจะใชประมาณ 2-5 คา

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 99

วารสารกองการพยาบาล

บทนา อธบายความเปนมาทเปนปญหาในการทาวจยเรองนอางทฤษฎและผลการวจยสนบสนน ชใหเหนความสาคญทตองทาเรองน และบอกใหรวาปญหาการวจยเรองนคออะไร วตถประสงคของการศกษาตองสอดคลองกบผลการวจยทจะเสนอในหวขอตอไป สมมตฐานของการวจย (ถาม) ใหระบขอสมมตทใชเปนมลฐานแหงการหาเหตผล เพอตอบปญหาการวจย กรอบแนวคดของการวจย ใหระบภาพรวมของงานวจยวามแนวคดทสาคญอะไรบาง มการเชอมโยง เกยวของกนอยางไร ซงอาจแสดงเปนแผนภม ขอจากดของการวจย (ถาม) ใหเขยนชแนะใหผอานทราบวาการวจยมขอจากดหรอความไมสมบรณในเรอง หรอประเดนอะไรบาง เหตใดจงไมสามารถทาใหสมบรณได วสดและวธการ อธบายวธการดาเนนการวจย โดยกลาวถงแหลงทมาของขอมล ประชากร กลมตวอยาง วธการเลอกกลมตวอยาง วธการ รวบรวมขอมล การใชเครองมอในการวจย และวธการวเคราะหขอมล หรอใชหลกสถตมาประยกต ผลการศกษา/วจย อธบายสงทไดพบจากการวจย โดยเสนอหลกฐานขอมลอยางเปนระเบยบพรอมแปลความหมายของผลทคนพบหรอวเคราะหได และสรปเปรยบเทยบกบสมมตฐานทวางไว

ขอเสนอแนะ เขยนบอกใหทราบวานาผลงานการวจยไปใชใหเปนประโยชนไดอยางไร หรอใหขอ เสนอแนะประเดนปญหาทเปนขอจากด หรอทสามารถปฏบตไดสาหรบการศกษา/วจยตอไป เอกสารอางอง 1. ผ เขยนตองรบผดชอบในความถกตองของเอกสารอางอง 2. การอางองเอกสารใชระบบ Vancouver โดยใสหมายเลขอารบค (arabic) เอกสารอางองบนไหลบรรทดดานขวา ไมตองใสวงเลบ เรยงตามลาดบและ ตรงกบทอางองไวในเนอเรอง ถาตองการอางองซาใหใชหมายเลขเดม การอางองผ เขยนใน บทความภาษาไทยใหเรยงลาดบจากชอตน ตามดวยนามสกล การอางองผ เขยนในบทความภาษาองกฤษใหเรยงลาดบจากนามสกลของ ผ เขยน ตามดวยอกษรยอของชอตนและชอกลาง 3. การอางองเอกสารใหใชชอเรองตามรปแบบของ U.S. National Library of Medicine ทตพมพใน Index Medicus ทกป หรอดจาก web site http://nlm.nih.gov หรอใชตามแบบทใชในเอกสารนน ๆ

3. รปแบบการเขยนเอกสารอางอง การอางองเอกสารตางๆ ใชระบบแวนคเวอร ซงเปนทนยมใชในวารสารทวไป ดงน 3.1 การอางองวารสาร (โปรดสงเกตเครอง หมายวรรคตอน) วจารณหรออภปรายผลการวจย ควร

เขยนอภปรายผลการวจยวาเปนไปตามสมมตฐานหรอ วตถประสงคทตงไวหรอไมเพยงใดสอดคลองกบผลการ วจยในอดตอยางไร ผลการวจยทไดมนย (implications) อยางไร ระมดระวงการเขยน รายละเอยดหรอแสดงความหมายของขอมลซากบสวนของผล

ก. ภาษาองกฤษ ลาดบท. ชอผแตง (สกล อกษรยอของชอ). ชอเรอง. ชอยอวารสาร ป ค.ศ. ; ปทพมพ (Volume) : หนาแรก - หนาสดทาย.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 100

วารสารกองการพยาบาล

ในกรณทผแตงไมเกน 6 คน ใหใสชอผแตง ทกคนคนดวยเครองหมายจลภาค ( , ) แตถาเกน 6 คน ใหใสชอ 3 คนแรก แลวเตม et al. ตวอยาง 1. Kroenke K, Wood D, Mangelsdorff D, et al. Chronic fatigue in primary care : prevalence patient characteristics and outcome. JAMA 1988; 260 : 929 - 934.

ข. ภาษาไทย ใชเชนเดยวกบภาษาองกฤษแตชอผ แตงใหเขยนชอเตมตามดวยนามสกลและใชชอวารสารเปนตวเตม ตวอยาง 1. ดรณ ชณหะวต, ยวด ฤาชา, พทยภม ภทรนธาพร และจารวรรณ รศมเหลองออน. ผลของ การใชกลมชวยเหลอตนเองตอความรสกมคณคาและความสามารถในการดแลตนเองของผ ปวยมะเรงศรษะและคอทไดรบรงสรกษา. วารสารรามาธบดพยาบาลสาร 2539 ; 2 : 31 - 43.

3.2 การอางองหนงสอหรอตารา ก. การอางองหนงสอหรอตาราท มชอ ผแตง ลาดบท. ชอผแตง. ชอหนงสอ. พมพครงท. เมองทพมพ : สานกพมพ, ปทพมพ. ตวอยาง 1. Simms LM, Price SA, Ervin NE. The professional practice of nursing administration. 2nd

ed. NewYork:Delmar Publishers Inc, 1994. 2.

ข. การอางองหนงสอหรอตาราทมชอบรรณาธการ/ผรวบรวม ลาดบท. ชอบรรณาธการ/ผ รวบรวม. ชอหนงสอ. พมพครงท. เมองทพมพ : สานกพมพ, ปทพมพ: หนา แรก – หนาสดทาย ตวอยาง 1. Dausset J, Colombani J, eds. Histocompatibility testing 1972. Copenhagen: Munksgaard, 1973 : 12-18. ค. การอางองบทหนงในหนงสอหรอตารา ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง.ใน:ชอบรรณาธการ. ชอหนงสอ, ครงทพมพ. เมองทพมพ : สานกพมพ, ปทพมพ; หนาแรก - หนาสดทาย.

ตวอยาง 1. Haley RW, Aber RC, Bennett JV. Surveillance of nosocomial infection. In : Bennett JV, Brachman PS, eds. Hospitall infection. Boston : Little & Brown, 1986; 51 - 71. 2. สมจต หนเจรญกล. การดแลตนเอง : การวนจฉยทางการพยาบาล. ใน : สมจต หนเจรญกล,บรรณาธการ. การดแลตนเอง ศาสตรและศลปะทางการพยาบาล, พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากด ว เจ พรนตง, 2536; 303 - 324. ง. หนงสอชมนมบทความการประชมหรอสมมนา ลาดบท. ชอบรรณาธการ. ชอเรอง. ชอการประชม/สมมนา; ป เดอน วนทประชม; เมองทประชม/สมมนา, ประเทศทประชม/สมมนา. เมองทพมพ: สานกพมพ; ปทพมพ; หนาแรก–หนาสดทาย.

เพญจนท ส.โมไนยพงศ. คมอตรวจ ผ ปวยนอก. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : มตรเจรญการพมพ, 2528.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 101

วารสารกองการพยาบาล

ตวอยาง ตวอยาง 1. Kimura J, Shibasaki H, eds. Recent advances in clinical neurophysiology. Proceedings of the 10th International Congress of EMG and Clinical Neurophysiology; 1995 Oct 15-19; Kyoto, Japan. Amsterdam: Elsevier; 1996; 1-5. จ. วทยานพนธ/ปรญญานพนธ ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. (ประเภทนพนธ). เมอง :สถาบน; ปทพมพ. ตวอยาง 1. Kaplan SJ. Post-hospital home health care : The elderly’s access and utilization (dissertation). St. Louis (MO) : Washington Univ.; 1995. 2. วรวรรณ ทองสง. การพฒนาภาวะผ นาทางการพยาบาลของรองศาสตราจารย ดร. สายหยด นยมวภาต. (วทยานพนธ). เชยงใหม : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม; 2539.

1. Blair T. I was wrong: PM’s U-turn on Junior doctors pay and conditions. The Times 1999: 15 Aug: 1-2.

ฉ. เอกสารทยงไมไดพมพหรอรอตพมพ ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. ชอวารสาร. รอตพมพในป. ตวอยาง 1. Leshner AL. Molecular mechanisms of cocaine addiction. N Engl J Med. In press 1996. 3.3 การอางองจากหนงสอ/สงพมพ/สออนๆ

ก. บทความทเสนอในทประชม

1. Bengtsson S, Solheim BG Emf or cement of data protection, privacy and security in medical informatics. In : Lun KC, Degoulet P, Piemme TE, Reinhoff O, eds. MEDINFO 92. Proceedings of the 7th World Congress on Medical Informatics; 1992 Sep 6-10; Geneva, Switzerland. Amsterdam: North-Holland; 1992; 1561-5. ข. หนงสอพมพ/นตยสาร ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. ชอหนงสอพมพ/นตยสาร ปทพมพ : วนท เดอน : หนาแรก-หนาสดทาย. ตวอยาง

ค. สออน ๆ ลาดบท. ชอเรอง. [ประเภทสอ]. สถานทผลต : ผผลตสอ; ปทผลต. ตวอยาง 1. Gastrointestinal tract: Physical examination for medical students. [Videor ecording]. Leicester: Leicester University Audio Visual Services; 1995. 2. CDATA 98 with supermap: data for England. [Computer file]. Release2.1 rev. Hawthorne East, Vic.: Space-Time Research; 1995.

ลาดบท. ชอผแตง.ชอเรอง.ใน:ชอบรรณาธการ.ชอการประชม/สมมนา; ปเดอนวนทประชม; เมองทประชม/สมมนา, ประเทศทประชม/สมมนา. เมองทพมพ : สานกพมพ; ปทพมพ; หนาแรก – หนาสดทาย.

3.4 การอางองจากสออเลกทรอนกส ก. CD-ROM

1. ลาดบท. ชอเรอง [ประเภทสอ]. ปทพมพ/ผลต [ป เดอน วนทอางอง]; สถานทผลต : แหลงทผลต.

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 102

วารสารกองการพยาบาล

ตวอยาง 1. Clinical Pharmacology: an electronic drug reference and teaching guide [CD-ROM]. [cited 1998 Aug 7]; Gainesville, Fla. : Gold Standard Multimedia. 2. Paracetamol monograph. Martindale’s : the extra pharmacopoeia. In: International Healthcare Series [CD-ROM]. [cited 1998 Sept 3]; Englewood, Colo : Micromedex. 3. ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง [ประเภทสอ]. ครงทผลต. สถานทผลต: แหลงทผลต; ปทผลต. ตวอยาง 1. Perkin GD, Hochberg FH, Miller DC. Atlas of Clinical Neurology [monograph on CD-ROM]. 2nd ed. Version 1.1. London: Mosby; 1996. ข. เวบไซต 1. บทความ 1.1 ลาดบท. ชอเรอง. [online]. ป เดอน วนทเผยแพร [ป เดอน วนทอางอง]; แหลงทมา ตวอยาง 1. National Organization for Rare Diseases.[Online]. 1999 Aug 16 [cited 1999 Aug 21]; Available from: http://www.rarediseases.org/ 1.2 ลาดบท. ชอผ เผยแพร. ชอเรอง. [online]. ป เดอน วนท ทเผยแพร [ป เดอน วนทอางอง]; [จานวนหนาทอางถง]. แหลงทมา

1. Royal College of General Practitioners. The primary health care team. [Online]. 1998 [cited 1999 Aug 22]; [10 screens]. Available from: URL:http://www.rcgp.org.uk/informat/publicat/rcf 0021.htm 2. วารสารทเผยแพรเปนอเลคโทรนกสไฟล ลาดบท. ชอผแตง. ชอเรอง. ชอวารสาร [serial online] ป เดอนทเผยแพร [ป เดอน วนท อางอง]; ปทพมพ (ฉบบท) : หนาแรก – หนาสดทาย. ระบแหลงทมา ตวอยาง 1. Garfinkel PE, Lin E, Goering P. et al.Should amenorrhoea be necessary for the diagnosis of anorexia nervosa? Br.J. Psych [serial online] 1996 Apr. [cited 1999 Aug 17]; 168(4): 500-506 Available from: URL:http://biomed.niss.ac.uk 2. Parkin DM. Breast cancer in Europe: epidemiology and forecasts. Electronic Journal of Oncology [serial online] 1999 [cited 1999 Aug 21]; 2:45-64. Available from: URL:http://ejo.univ-lyon1.fr/

4. การสงตนฉบบ 4.1 ใหพมพดดหนาเดยวลงบนกระดาษสน ขนาด A4 (21.6x27.9 ซม.) ใช Font Cordia UPC ขนาดตวอกษร 14 และสงเอกสารมาพรอมกบแผน diskette ซงพมพตนฉบบเอกสาร พรอมกบสง E-mail ถง nursingd@health.moph.go.th ตวอยาง

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 103

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 104

4.2 ภาพประกอบ ถาเปนภาพลายเสนตองเขยนดวยหมกดาบนกระดาษมนสขาว ถาเปนภาพถายควรเปนภาพสไลด หรออาจใชภาพขาวดาขนาดโปสการดแทนกได การเขยนคาอธบายใหเขยนแยกตางหาก หามเขยนลงในรป 4.3 การสงเรองพมพ ใหสงตนฉบบ 3 ชด พรอมระบสถานทอย และหมายเลขโทรศพททตดตอไดสะดวก ถงบรรณาธการวชาการวารสารกองการพยาบาล อาคาร 4 ชน 4 กรมการแพทย ถนนตวานนท อาเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000 4.4 การสงตนฉบบลงในวารสารกองการพยาบาล

ฉบบท 1 ภายในวนท 10 ก.พ. ของทกป ฉบบท 2 ภายในวนท 10 ม.ย. ของทกป ฉบบท 3 ภายในวนท 10 ต.ค. ของทกป หากพนกาหนดในระยะเวลาดงกลาว ตนฉบบจะเลอนการพจารณาลงในฉบบตอไป

5. การรบเรองตนฉบบ 5.1 เรองทรบไว กองบรรณาธการจะแจงตอบรบใหผ เขยนทราบ 5.2 เ ร อ ง ท ไ ม ไ ด ร บ พ จ า รณ า จ ด พ ม พ กองบรรณาธการจะแจงใหทราบ แตจะไมสงตนฉบบคน 5.3 เ ร อ ง ท ไ ด ร บ ก า ร พ จ า รณาล ง พ ม พ กองบรรณาธการจะสงวารสารใหผ เขยนเรองละ 1 เลม

ตวอยางชอยอวารสารมาตรฐาน American Journal of Nursing Am J Nurs Journal of the American Medical Association JAMA Journal of Nursing Administration J Nurs Adm Nursing Clinics of North America Nurs Clin North Am Nursing Forum Nurs Forum Nursing Outlook Nurs Outlook Nursing Research Nurs Res Nurse Practitioner Nurse Pract Nutrition and Cancer Nutr Cancer Journal of Nursing Education J Nurs Educ

วารสารกองการพยาบาล

ปท 37 ฉบบท 1 มกราคม - เมษายน 2553 105

อภนนทนาการจาก บรษทงามสยาม จากด จาหนายเครองสาอางค

“Gatemade” โดย คณพทธา ปนทโป