język haseł przedmiotowych kaba w zmieniającym się środowisku filerewolucja? paweł rygiel...
TRANSCRIPT
Język haseł przedmiotowych KABA w zmieniającym się środowisku informacyjnym – ewolucja czy rewolucja?
Paweł Rygiel Centrum NUKAT
III Seminarium Członków Zarządów Okręgu Małopolskiego SBP
pt. „Z polskiego na nasze – perspektywy rozwoju opracowania przedmiotowego w Polsce",
Kraków, 5 października 2015 r.
Szczypta historii i garść liczb
1992 – początki prac nad jhp KABA 1996 – powstanie OJiKW KABA
•hasła wzorcowe – blisko 300 tys. •hasła przedmiotowe rozwinięte – blisko 1 mln •użyto 4 234 500 tematów/haseł KABA w 2 154 208 rekordach bibliograficznych •biblioteki tworzące słownictwo - 33 •biblioteki stosujące jhp KABA – 97 •systemy biblioteczne - 10
KABA w NUKAT Język KABA - dlaczego powstał? - potrzeby środowiska naukowego - możliwości katalogów zautomatyzowanych Cechy: •Język sztuczny o notacji paranaturalnej •Gramatyka pozycyjna •Jednostki leksykalne - tematy i określniki •Kontrolowany słownikiem w postaci kartoteki haseł wzorcowych
Zalety KABA
•Uniwersalny zakres słownictwa (wszystkie dziedziny)
•Szczegółowość terminologii, precyzja w wyrażaniu przedmiotu dokumentu (indeksowanie wyszczególniające)
•Rozbudowana sieć relacji między terminami
•Kompatybilność ze słownictwem LCSH/RAMEAU
•Jasne, spisane zasady i wytyczne tworzenia oraz stosowania słownictwa
Problemy KABA
• Skomplikowana składnia i niezrozumiałe dla użytkownika reguły pragmatyczne języka
• Wyjątki od przyjętych ogólnie zasad
• Nieaktualne słownictwo i kalki językowe
Zmiany środowiska jhp
•Katalogi kartkowe
•Katalogi zautomatyzowane
•Katalogi i multiwyszukiwarki z fasetową nawigacją/prezentacją wyników
Fasety w bibliotekach
• początki - komercyjne serwisy internetowe
• katalogi bibliotek (coraz częściej)
• prezentacja i zawężanie wyników wyszukiwania
KABA w katalogach (przykłady)
• Prezentacja w fasetach • rozbicie hpr na elementy • całe hpr
Dodatkowo wyszukiwanie przez hasła
Opracowanie rzeczowe w NUKAT
• 3 JIW
jhp KABA
jhp BN DBN
MeSH
• 10 systemów bibliotecznych
różny poziom zaawansowania (indeksy, fasety) – aspekt ekonomiczny
KABA – perspektywa zmian
• Potencjał – bogate, szczegółowe, specjalistyczne słownictwo, ekwiwalenty LCSH/RAMEAU • Potrzeby – przegląd i modyfikacja słownictwa, uproszczenie składni
• Cele – zwiększenie efektywności wyszukiwania fasetowego
• Priorytety – zachowanie bogactwa słownictwa, możliwość prezentacji również jako hpr w indeksach (potrzeby bibliotek)
Co dalej?
• Obserwacja i podążanie za rozwiązaniami RAMEAU ?
• Analiza rozwiązań zagranicznych (Nuovo Soggettario, FAST, deskryptory RERO), inne?
• Przygotowanie słownictwa do dalszych prac badawczych
Co tymczasem? Zadania
• Weryfikacja i aktualizacja słownictwa • Likwidacja odstępstw od zasad ogólnych
• Uproszczenie składni
Przykładowo Literatura francuska -- przed 1500 Literatura starofrancuska
Opony -- bieżnikowanie
Bieżnikowanie opon
Podsumowanie
• KABA w fasetach (uproszczenia i modyfikacje słownictwa) oraz w indeksach (nie dekompozycja hpr)
• słownictwo przygotowane do dalszych analiz i prac