Jan Kasprowicz

Stanisław Przybyszewski

Ewa Lewańska

Zbigniew Przybyszewski

Janusz Drzewucki

Juliusz Trzciński

Jan Kasprowicz(ur. 12 grudnia 1860 w Szymborzu, zm. 1

sierpnia 1926 w Zakopanem)

Polski poeta, dramaturg, krytyk literacki tłumacz.

Dzieciństwo i młodośćJan Kasprowicz urodził się w Szymborzu pod Inowrocławiem. Od roku 1870 uczył się w pruskich gimnazjach w Inowrocławiu, Poznaniu, Opolu, Raciborzu, a w 1884 roku uzyskał maturę w Gimnazjum św. Marii Magdaleny w Poznaniu. Studiował filozofię i literaturoznawstwo na niemieckich uniwersytetach w Lipsku i we Wrocławiu.

Dom Kasprowicza w Szymborzu

TwórczośćKasprowicz wydał 17 tomików wierszy. Był też tłumaczem literatury. Tłumaczył z języków: greckiego, angielskiego, niemieckiego, francuskiego, włoskiego, norweskiego, holenderskiego

Pomnik Jana Kasprowicza w Inowrocławiu

Działalność politycznaW młodości należał do organizacji filomackich. Od 1888 we Lwowie, pracował m.in. w redakcjach Kuriera Lwowskiego i Słowa Polskiego, związanego z Narodową Demokracją. Od 1894 r. został członkiem Ligi Narodowej. W 1920 r. jest uczestnikiem akcji plebiscytowej na Warmii i Mazurach.

Działalność akademickaOd 1909 kierownik katedry komparatystyki literackiej na Uniwersytecie im. Jana Kazimierza we Lwowie, 1921-1922 rektor tej uczelni, 1924 osiadł w swoim domu na Harendzie w Poroninie.

ŚmierćW ostatnim dwudziestoleciu swego życia coraz silniej wiązał się z Tatrami. W 1923 r. osiedlił się ostatecznie w willi "Harenda" między Poroninem a Zakopanem, gdzie zmarł 1 sierpnia 1926. W 1933 roku przeniesiono trumnę ze szczątkami Kasprowicza do mauzoleum na Harendę ze starego cmentarza w Zakopanem.

Ewa Lewańska(ur. 15 grudnia 1900,

zm. 1980 )Polska malarka

DzieciństwoEwa Lewańska urodziła się w Kruszwicy jako czwarta córka Pawła Ryczki, właściciela jeziora Gopło Była bardzo chorowita, dlatego uczyła się w domu. Jako dziecko interesowała się niemal wszystkim, a w szczególności malarstwem i literaturą.

Wraz z siostrą, Walentyną

Odkrycie talentuPewnego dnia do domu Ryczkiewiczów zapukał artysta malarz Bolesław Lewański, który przywiózł na sprzedaż swoje obrazy i przy okazji zobaczył prace Ewy. Bardzo mu się je podobały, ocenił je bardzo dobrze, po czym Lewańska odbyła studia artystyczne, pod jego okiem i w niedługim czasie wyszła za niego za mąż

TwórczośćNamalowała ponad tysiąc obrazów. Wiele z nich trafiło do przyjaciół, lekarzy u których się leczyła. Artystka tworzyła w oleju, pastelu, akwareli i temperze.

Grób Ewy Lewańskiej na cmentarzu w Kruszwicy

Stanisław Przybyszewski(ur. 7 maja 1868 w Łojewie pod Inowrocławiem, zm. 23 listopada 1927 w Jarontach

pod Inowrocławiem)-

Polski pisarz, poeta, dramaturg

Dzieciństwo i młodośćUrodził się w Łojewie pod Inowrocławiem w rodzinie wiejskiego nauczyciela Józefa Przybyszewskiego i jego drugiej żony Doroty z Grąbczewskich. Mając 13 lat rozpoczął naukę w Toruńskim gimnazjum. Świadectwo dojrzałości uzyskał w gimnazjum wągrowieckim w 1889 roku. Wyjechał do Berlina, gdzie podjął studia architektoniczne, później medyczne. Żadnego z tych kierunków nie ukończył

Pierwsze publikacjePod wpływem filozofii Nietzschego oraz zdobytych wiadomości z dziedziny neurofizjologii opublikował w języku niemieckim dwa krótkie eseje pt. Zur Psychologie des Individuums (1892)]. Szybko zyskał akceptację w skandynawsko-niemieckim środowisku cyganerii artystycznej

Ślub z pierwszą żonąW maju 1891 r. związał się z przyjaciółką z Wągrowca Martą Foerder. Miał z nią troje dzieci: Bolesława (ur. 22 lutego 1892), Mieczysławę (ur. 14 listopada 1892) i Janinę (ur. w lutym 1895), których losem i wychowaniem się nie interesował. Marta w 1896 popełnia samobójstwo będąc w ciąży z czwartym dzieckiem.

Elżbieta Karkoszka , aktorka, która wcieliła się w rolę Marty Foerder w filmie „Dagny”

Ślub z drugą żonąW 1893 r. Przybyszewski poznał i poślubił Norweżkę Dagny Juel – pianistkę. Razem stworzyli parę, która skupiała wokół siebie artystów berlińskiej cyganerii. W latach 1893–1897 mieszkali na zmianę w Berlinie i Kongsvinger. Z tego związku miał dwoje dzieci: Zenona i córkę Ivi.

Stanisław Przybyszewski z żoną Dagny

Rozstanie z mężem i śmierć Dagny

Dagny porzuciła męża w 1900 r. Przez rok tułała się po Europie. W 1901 r. zwaśnieni małżonkowie zeszli się w Warszawie. Dagny zginęła zastrzelona przez młodego wielbiciela.

Ekranizacja biografii Stanisława

PrzybyszewskiegoW 1977 roku powstał film pt. „Dagny” w reżyserii Haakona Sandoy i Gerarda Zalewskiego w oparciu o życie Stanisława Przybyszewskiego(w tej roli Daniel Olbrychski)

TwórczośćPisarską działalność Przybyszewski rozpoczął od studiów i utworów w języku niemieckim. W 1892 r. wydał Zur Psychologie des Individuums. I. Chopin und Nietzsche. II. Ola Hansson (O psychologii jednostek), w 1893 Totenmesse (Msza żałobna, tyt. pol. Requiem Aeternam), w 1894 Vigilien (Wigilie), w 1895 De Profundis, w 1896 Im Malstrom (W Malstrom), a w 1897 Satanskinder (Dzieci Szatana)

Twórczość c.d.Przybyszewski napisał kilka tomików wierszy, m.in.: Z cyklu Wigilii (1899), Nad morzem (1899), De Profundis (w języku polskim – 1900), Androgyne (1900). Pisał także dramaty. Najważniejsze z nich to: Dla szczęścia (1900), Złote runo (1901), Goście (1901)

ŚmierćZ powodu braku pieniędzy w 1927 Przybyszewski powrócił na ojczyste Kujawy, osiadając na zaproszenie Józefa Znanieckiego w dworku w Jarontach pod Inowrocławiem, w pobliżu miejsca swych narodzin. Zmarł tamże, pochowany został na przykościelnym cmentarzu w Górze. W 1931 r. wzniesiono Przybyszewskiemu nagrobek z inskrypcją: Meteor Młodej Polski.

Zbigniew Przybyszewski (ur. 22 września 1907, zm. 16 grudnia 1952)

– polski komandor

porucznik oraz żeglarz

MłodośćZbigniew Przybyszewski urodził się 22 września 1907 w Giżewie w rodzinie ziemiańskiej. Był synem Józefa i Heleny z domu Janiszewskiej. W 1927 zdał maturę w gimnazjum w Inowrocławiu i został przyjęty na IX rocznik Wydziału Morskiego do Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej w Gdyni. Po trzech latach nauki ukończył szkołę z lokatą 12/17 i otrzymał promocję oficerską.

Służba wojskowaPierwsze stanowisko służbowe objął w Kadrze Marynarki Wojennej w Świeciu, gdzie został dowódcą plutonu szkolnego. Od 1931 do 1932 był oficerem wachtowym torpedowca ORP "Krakowiak". W międzyczasie, jako p.o. oficera wachtowego, uczestniczył w rejsie niszczyciela ORP "Wicher" do Szwecji

ORP „Wicher”

Bohater Obrony HeluPod koniec 1938 został w dywizjonie artylerii nadbrzeżnej na Helu. W trakcie kampanii wrześniowej w 1939 prowadził skuteczny ogień przeciwko pancernikom szkolnym "Schleswig-Holstein" i "Schlesien", uzyskując trafienia 25 września. Tego samego dnia odniósł obrażenia w wyniku ostrzału cypla przez niemieckie okręty. Pod jego nieobecność bateria ponownie celnie raziła pancerniki 27 września. 28 września powrócił do linii i przejął dowodzenie jednostką, która do końca obrony Wybrzeża zachowała zdolność operacyjną.

Odznaczenia Krzyż Srebrny Orderu

Wojennego Virtuti Militari Order Krzyża Grunwaldu

III klasy Medal Za udział w wojnie

obronnej 1939 Medal za Odrę, Nysę,

Bałtyk Medal Zwycięstwa i

Wolności 1945 Krzyż Oficerski Orderu

Odrodzenia Polski – 2011

Stopnie oficerskieBył awansowany na stopnie oficerskie: podporucznika

marynarki – 1930 porucznika marynarki –

1933 kapitana marynarki –

1938 komandora

podporucznika – 1945 komandora porucznika –

1946 Tablica pamiątkowa

ŚmierćW 1950 został niespodziewanie aresztowany przez Główny Zarząd Informacji. 21 lipca 1952 Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie wydał wyrok w sprawie "zorganizowania spisku w wojsku", czyli tzw. "spisku komandorów". Pod fałszywym zarzutem działalności szpiegowskiej 7 oficerów Marynarki Wojennej skazano na karę śmierci lub dożywotnie więzienie, pomimo wycofania w procesie wymuszonych zeznań.

Janusz Drzewucki(ur. 6 grudnia 1958 w

Kruszwicy) – polski krytyk literacki,

poeta, dziennikarz, wydawca.

Studia i debiut poetyckiJest absolwentem filologii polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jako poeta zadebiutował w 1979 r. w „Życiu Literackim”.

TwórczośćWiersze, szkice, recenzje i felietony publikował na łamach: „Twórczości”, „Literatury”, „Tygodnika Powszechnego”, „Poezji”, „Odry”, „Zeszytów Literackich”, „Akcentu”, „Studenta”, „W drodze”, „Czasu Kultury”, „Potopu”, „Arkusza”, „Polityki” i „Gazety Wyborczej”. Współpracował z prasą regionalną: bydgoskim „Ilustrowanym Kurierem Polskim”, łódzkimi „Wiadomościami Dnia” i krakowskim „Dziennikiem Polskim”.

Twórczość c.dJako poeta napisał kilka tomików wierszy: Ulica Reformacka.

Wiersze z lat 1980-1986

Starożytny język Podróż na południe Światło września. 77

wierszy dawnych i nowych

NagrodyJest laureatem nagród: i m. Kazimiery Iłłakowiczówny

(1988) – za najlepszy poetycki książkowy debiut roku,

im. Stanisława Wyspiańskiego (1989) – w dziedzinie krytyki artystycznej,

Funduszu Literatury Ministerstwa Kultury i Sztuki (1989),

im. Stanisława Piętaka (1991) – w dziedzinie krytyki literackiej,

XVIII Międzynarodowego Listopada Poetyckiegow Poznaniu (1995) – za zbiór wierszy Podróż na południe.

Juliusz Trzciński(ur. 26 sierpnia 1880 w Ostrowie nad

Gopłem, zm. w nocy z 13 października 1939 w Gniewkowie) – polski polityk, minister, poseł na Sejm Ustawodawczy w II RP.

ŻyciorysPochodził z rodziny ziemiańskiej. Ukończył studia rolnicze i ekonomiczne. W latach 1919–1922 był posłem na Sejm, a od 23 lipca 1921 do 22 października 1921 był ministrem byłej dzielnicy pruskiej. Został zamordowany w wiezieniu w lasach pod Gniewkowem w nocy 13 października 1939 razem z innymi 56 zakładnikami.

Pierwszy gród kruszwicki powstał 4 tysiące lat temu. Niektóre dowody wskazują na to, iż na tych ziemiach przebywali ludzie już 8 tysięcy lat temu. Szczególnie intensywne osadnictwo było wokół Gopła w okresie trwania kultury łużyckiej od schyłku epoki brązu.

Powstanie Grodu

Być może tak wyglądał gród kruszwicki

Ludność tutejsza miała swoje osiedla na wyspach Gopła. Dwie osady z owego okresu odkryto m. in. na obu wyspach – Ostrowie Rzępowskim i Zamkowym, który obecnie tworzą Półwysep Rzępowski.

Miejsca ówczesnego osadnictwa

-Półwysep Rzępowski

Rozwojowi osadnictwa w tym regionie sprzyjały: urodzajna ziemia, jezioro rybne, źródła solankowe i przebiegające przez te tereny szlaki handlowe: Szlak bursztynowy, z

południa Europy przez Bramę Morawską, Kruszwicę i Inowrocław do Bałtyku,

Szlak łączący Ruś z Gnieznem i Poznaniem.

Szlaki handlowe

szlak bursztynowy

Kruszwicę uznaje się za pierwszą stolicę Polski. W IX wieku do Kruszwicy podlegało 400 lub więcej grodów. To tutaj znajdowała się siedziba Popielitów.

Dawna stolica Polski

Leszko II, pierwszy z Popielitów

Jest to rzekoma dynastia panująca przed Piastami. Za pierwszego władcę tej dynastii uważany jest Leszko II, opisany przez Wincentego Kadłubka oraz Jana Długosza. Jego synem i następcą był Leszko III, zaś z kolei synem Leszka III - Popiel I. Ostatnim władcą z rodu miał być Popiel II, syn Popiela I.

Popielidzi

Popiel II

Jedną z najbardziej znaną legendą związaną z Kruszwicą jest legenda o Popielu. To tu myszy go pożarły. Myszy symbolizują tu nie zwierzęta, ale ludzi, mieszkających w wsi Myszy, lub z rodem Myszanami. K. Szajnocha twierdzi, że myszami byli korsarze normańscy, którzy w tym czasie przebywali na terenach Polan i Goplan.

Legenda o popielu

Kruszwica najbardziej rozwijała się za czasów panowania Siemowita, Leszka, Siemomysła, Mieszka I, Bolesława Chrobrego, Mieszka II, Bolesława Śmiałego i częściowo za panowania Władysława Hermana. W okresie rządów pierwszych Piastów Kruszwica miała charakter stołeczny i rozbudowana była po obu stronach Jeziora Gopła.

Największy rozwój Kruszwicy

Siemowit

Kruszwica była poważnym środkiem handlowym i rzemieślniczym. Mieszkańcy grodu zajmowali się rzemiosłem i produkcją rozmaitych wyrobów z metali nieżelaznych i szkła. W roku 1959 odkryto na dobrze zachowany piec odlewniczy i glinianą łyżkę z VIII i IX wieku. Znaleziono również ciekawą ceramikę z VI wieku.

Miasto rzemieślników

Po przyjęciu chrześcijaństwa w drugiej połowie X wieku na podgrodziu pobudowano kościół pod wezwaniem św. Wita, przy którym znajdował się Diecezja kruszwicka. Na wschodnim brzegu na początku XII wieku zbudowano przy opactwie benedyktynów kościół św. Piotra i drugi kościół św. Gotarda. Co najmniej dwa kościoły wznosiły się na zachodnim brzegu jeziora.

Przyjęcie chrześcijaństwa

Jan Rzymianin, biskup kruszwicki

W Kruszwicy rezydował często Mieszko II. Mieszko II przyczynił się do rozwoju tego miasta i wzmocnił kontakty z zachodem. Dowodem tego są znajdowane monety, plomby i inne przedmioty, oraz bogato iluminowane księgi liturgiczne z XII wieku i relikwiarz z tegoż okresu.

Rozwój miasta

-Mieszko II

Gród rozwijał się bardzo szybko, aż do 1096 roku, kiedy to starszy syn Hermana, Zbigniew, wywołał bunt przeciwko ojcu i skrył się w Kruszwicy. Bunt został stłumiony, a ojciec kazał spalić miasto. Opis tych wydarzeń szczegółowo opisał Gall Anonim w swojej kronice. Później za czasów Bolesława Krzywoustego i Bolesława Kędzierzawego gród rozbudowuje się ponownie.

Spalenie grodu

Władysław Herman

Od XII wieku Kruszwica miała swojego kasztelana, czyli urzędnika sprawującego władzę w grodzie i podległym mu terenie. Pierwszym był Piotr Wszeborowic Wielki od 1176 roku, ten sam który ufundował rotundę w Strzelnie. To on rozkazał ustawić w odległości 52 km od Kruszwicy drogą na Kalisz inskrypcję, która mówiła, że jesteś w połowie drogi do Kruszwicy.

Powstanie Kasztelanii

Rotunda św. Prokopa w Strzelnie

Pod koniec panowania Bolesława Kędzierzawego sytuacja Kruszwicy pogarsza się . Najpierw biskupstwo kujawskie zostaje przeniesione do Włocławka, później panujący na Kujawach Kazimierz I ustanowił w 1252 roku komorę celną na moście. Wkrótce z rozkazu księcia kaliskiego Bolesława Pobożnego w 1271 roku miasto zostało spalone, by te nie wpadło w ręce Pomorzan. Ofiarą zniszczenia padło podgrodzie i wiele innych zabudowań. Od tej pory Kruszwica już nigdy nie podniesie się tak szybko i nie będzie miała taki wpływ na losy Polski jak Inowrocław lub Gniezno.

Upadek Kruszwicy

W 1332 roku Kruszwica przeżywa najazd Krzyżaków i jest w ich władaniu do 1343 roku, czyli do daty pokoju kaliskiego. Krzyżacy odchodząc chcieli zniszczyć miasto, jednak kasztelan Antoni z Kujaw ocalił je dając im okup.

Najazd Krzyżaków

W 1343 roku Kazimierz III Wielki buduje tu zamek z wieżą. Król odwiedza miasto dwa razy, najpierw w 1358 roku, a potem w 1370.

Wybudowanie zamku

8 czerwca 1422 roku król Władysław Jagiełło nadał Kruszwicy potwierdzenie praw miejskich w Żninie, gdzie przebywał tu na postoju w czasie podróży do Gniezna.. Tym samym wyznaczył targ tygodniowy na sobotę i trzydniowy jarmark na dzień św. Klemensa (23 listopada) z wolnym handlem. Miasto odtąd miało własny samorząd z burmistrzem i wybieraną radą.

Nadanie praw miejskich

Władysław Jagiełło

Gdy Szwedzi wkroczyli na ziemie Polski, ich wojska zajęły w 1655 roku Kruszwicę. Opuścili ją 18 czerwca 1657 roku niszcząc i podpalając miasto. Po tym wydarzeniu miasto liczyło 8 mieszkańców. I tak w stanie wielkiej ruiny miasto przebywa przez niemal dwa wieki.

Najazd Szwedów

W 1772 Kruszwica trafiła pod zabór pruski. Miała wtedy zaledwie 14 domów i 57 mieszkańców. Dopiero w 1807 roku Kruszwica została dołączona do Księstwa Warszawskiego.

Pod Zaborem Pruskim

Mapa Księstwa Warszawskiego

W 1836 roku zostaje powołane Towarzystwo Akcyjne w Kruszwicy, które rok później uruchamia cukrownię, która jest w użytku do dnia dzisiejszego.

Cukrownia

W 1889 roku Kruszwica otrzymała połączenie kolejowe z Inowrocławiem, a tym samym z całym krajem. W 1900 roku uruchomiono rzeźnię i młyn gospodarczy, a w 1905 roku gazownię. Inwestycje te przyczyniły się do zwiększenia liczby mieszkańców i eksploracji urodzajnych gleb kujawskich.

Rozwój miasta

Kruszwiczanie uczestniczyli w: powstaniu

kościuszkowskim 1794 Wiośnie Ludów 1848 powstaniu

styczniowym 1863 powstaniu

wielkopolskim 1918/1919

Walka z germanizacją

Jan Piotr Norblin, Powstanie Kościuszkowskie

• W 1860 roku chciano

zorganizować obchody 1000-lecia państwa polskiego, licząc od 860 roku, jako rok wstąpienia Piasta Kołodzieja na tron. Patronował w tej sprawie znany historyk Joachim Lelewel, przebywający na emigracji w Brukseli. Do uroczystości jednak nie doszło na skutek zakazu władz.

• W 1879 roku w Kruszwicy odbyło się 50-lecie twórczość Ignacego Kraszewskiego.

Kalendarium• W 1895 roku Edmund

Callier napisał pierwszą monografię Kruszwicy.

• W 1906 roku doszło do strajku szkolnego, gdy pruskie władze wprowadziły szkolnictwo niemieckie. W strajku brało udział 200 uczniów.

3 stycznia 1919 roku Kruszwica była wolnym polski miastem, a na Mysiej Wieży został powieszony polski sztandar narodowy. Jeszcze tego samego dnia Maria Daleszyńska uszyła sztandar, który jeszcze tej samej nocy na Mysiej Wieży powiesili powstańcy Drzewiecki, Szablewski i Wysocki.Pierwsze posiedzenie w niepodległej Kruszwicy odbyło się 14 czerwca 1919 roku.

Niepodległe miasto

W 1920 roku Henryk Makowski założył w Kruszwicy Kujawską Wytwórnię Win, która produkowała około 30 gatunków win, miodów pitnych, soków owocowych, cieszących się dużym popytem.W 1925 roku Zakłady Rolniczo-Przemysłowe wybudowały młyn o zdolności przerobowej 35 ton na dobę. Powstała też mleczarnia i rzemieślnicze zakłady metalowe, a cukrownię rozbudowano.W 1934 roku rozpoczęto budowę wodociągów miejskich i kanalizacji.

Rozwój Przemysłowy

W 1922 roku rozpoczęto budowę kaplicy św. Teresy od Dzieciątka Jezus, w stylu modernistyczno-klasycystycznym. Pracami kierował Stefan Cybichowski, a budowę zakończono w 1926 roku.

Wybudowanie kaplicy św. Teresy

9 wrzenia 1939 roku do Kruszwicy wkroczyły wojska niemieckie. Od pierwszych dni prześladowano Polaków. Masowo wysyłano ich na roboty do Niemiec. Kolegiatę zamieniono na magazyn zboża, w szkole uczono po niemiecku, a polskie książki wysłano na makulaturę. W ręce Niemców weszły: 10 polskich przedsiębiorstw kruszwickich, 12 warsztatów rzemieślniczych, 250 gospodarstw rolnych. Wysiedlono około 600 rodzin pozbawiając ich mienia.

Okupacja hitlerowska

Dokonywano masowych aresztowań i morderstw. W lesie niedaleko Rożniat zamordowano 42 Polaków. Na polach łagiewnickich rozstrzelano 36 obywateli polskich. Na ziemiach nadgoplańskich zamordowano ponad 220 osób.

Ofiary okupacji

Wyzwolenie Kruszwicy nastąpiło 19 stycznia 1945 roku, dzięki Armii Czerwonej i walczącego u jej boku Ludowego Wojska Polskiego.

Wyzwolenie Kruszwicy

W 1954 roku przeprowadzono remont kolegiacie przywracając jej styl romański. Zdjęto tynki i odsłonięto bloki piaskowca i granitu, zmniejszono okna, usunięto ceglane fryzy i gzymsy, przebudowano dach.

Remont Kolegiaty

W latach 1952-1956 wybudowano Zakłady Tłuszczowe zwane wtedy Kujawskimi Zakładami Przemysłu Tłuszczowego. Obecnie produkują one olej kujawski, liczne margaryny, w tym najsławniejszą: „Manuel”.

Powstanie Zakładów Przemysłu

Tłuszczowego

15 września 1967 roku został utworzony Nadgoplański Park Tysiąclecia. Jest to rezerwat przyrody. W 1992 roku utworzono Park Krajobrazowy.

Nadgoplański Park Tysiąclecia

W wyniku reformy 6 czerwca 1990 roku odbyły się wybory na burmistrza Kruszwicy.

Burmistrzowie Kruszwicy: 1990-1998 dr Tadeusz Gawrysiak (I I II

kadencja) 1998-2002 Marek Rimer 2002-2010 dr Tadeusz Gawrysiak (III i IV

kadencja) 2010-nadal Dariusz Witczak

Burmistrzowie Kruszwicy

Od listopada 2005 roku ukazuje się "Tygodnik Kruszwica", będący bezpłatnym dodatkiem do wydania magazynowego "Expressu Inowrocławskiego".

Tygodnik Kruszwica

Mysia Wieża -ceglana, ośmioboczna wieża o wysokości 32 metrów, znajdująca na Półwyspie Rzępowskim.

Kościół pod wezwaniem św. Teresy od dzieciątka Jezus – wybudowany w 1922 roku według projektu Stefana Cybichowskiego.

Kolegiata św. Piotra i Pawła z 1120-1140 w stylu romańskim

Pozostałość zamku Górująca nad miastem 32-metrowa ceglana wieża to pozostałość zamku zbudowanego przez Kazimierza Wielkiego ok. 1350 roku. W 1657 roku Szwedzi zniszczyli zamek, wysadzając go w powietrze. Pozostała po nim jedynie ośmioboczna wieża zwana "Mysią Wieżą".

Centrum mocyObecnie Mysia Wieża znana jest jako centrum mocy. Według twierdzeń radiestetów na ziemi występują specjalne miejsca tzw. czakramy, które odznaczają się szczególnie korzystnym oddziaływaniem na organizmy żywe, w tym ludzi.

NazwaJej nazwę jedni tłumaczą legendą, kiedy to król Popiel wraz z rodziną został zjedzony przez mściwe myszy. Inni uważają, że nazwa pochodzi od rodu Myszków, którzy panowali tu nad ludem goplańskim. Jest jeszcze inna wersja która głosi, że nazwę tę przynieśli ze sobą Krzyżacy. Widzieli oni w tej wieży zwierciadlane odbicie Mysiej Wieży w Bingen na wyspie Renu.

Wykopaliska przy Mysiej WieżyNa Wzgórzu Zamkowym trwają wykopaliska archeologiczne pod kierunkiem prof. Wojciecha Dzieduszyckiego, kierownika Stacji Badawczej w Kruszwicy

Czas wybudowaniaAnaliza stylowa kolegiaty wyodrębnia dwie fazy jej powstania: I faza – połowa XI wieku,

powstaje trójnawowa bazylika na planie krzyża łacińskiego;

II faza – pierwsza połowa XII wieku, dobudowano boczne kaplice, nadające świątyni wygląd charakterystyczny dla kościołów benedyktyńskich z XII wieku.

Rzut poziomy Kolegiaty

Remonty i przebudowyKolegiata było wielokrotnie remontowana i przebudowywana m.in.: w latach 1678 – 1679 odbudowano zniszczoną przez Szwedów wieżę i zwieńczono kopułą w stylu barokowym, W 1730 r. prezbiterium kościoła zostało otynkowane i wybielone, natomiast w 1760 r. we wnętrzu założono marmurową posadzkę.

Zabytki wewnątrz KolegiatyNajważniejszymi zabytkami, zachowanymi we wnętrzu kolegiaty są m.in.: romańska chrzcielnica w

kształcie kielicha z XII wieku; romańska kropielnica z

wyrytymi na obrzeżu krzyżykami;

późnogotyckie rzeźby z XVI w.,

rzeźby klęczących aniołów z pierwszej połowy XVIII w., obraz Matki Bożej Częstochowskiej z 1656 r. malowany na desce;

Projekt KościołaŚwiątynie w latach 20-tych ubiegłego wieku zaprojektował architekt Cybichowski z Poznania. Stało się to na wyraźną prośbę ks. prałata Stefana Schoenborna, proboszcza Kruszwicy. Powodem było to, że miasto rozrastało się- jeden kościół nie wystarczył.

BudowaJesienią w 1926 roku rozpoczęto budowę. Budowniczym kościoła był Michał Kopański z Kruszwicy. Już w dwa lata później budowę zakończono, z powodu braku pieniędzy. Kościół miał- według planów- wyglądać zupełnie inaczej, być pobudowanym na planie krzyża. Z powodu kłopotów finansowych pobudowano wyłącznie poprzeczne ramię krzyża.

Zniszczenie kościołaW czasie II Wojny Światowej Niemcy niszczą wieżyczkę kościoła oraz ołtarz główny. Zmieniaja także świątynie na magazyn. Kościół popada w zniszczenie.Po wyzwoleniu przywrócono kościołowi św. Teresy charakter sakralny.

Parafia obecnie 1 lipca 1984 roku nowa parafia otrzymuje swojego duszpasterza w

osobie ks. Jana Stręciwilka. 30 czerwca 1988 roku- pierwsza wizytacja kanoniczna i uroczystość

60-lecia kościoła W sierpniu 1993 roku wymalowano i pozłocono kościół. 12 listopada 1994 roku kościół nawiedza trumienka z relikwiami św.

Wojciecha. 1 październik a 1997 roku parafia wraz z ks. Arcybiskupem

Henrykiem Muszyńskim uroczyście przeżywa 100-lecie śmierci patronki kościoła.

Rok 2001- wówczas zostaje ufundowany witraż św. Wojciecha. 2 września 2004 roku- to data zakończenia rekonstrukcji wieżyczki

na kopule kościoła, zniszczonej w czasie II Wojny Światowej. Grudzień 2007 rok- kończy się praca przy mozaice ku czci patronki, zdobiącej prezbiterium kościoła.

Fauna

FloraHistoria powstania

Jezioro Gopło

Różnorodność gatunkowaw przeszłości różnorodność gatunkowa zwierząt była zdecydowanie większa. Dowodzą tego liczne znaleziska szczątków zwierząt z tamtych okresów. W chwili obecnej żyją tutaj sarny, dziki, piżmaki, karczowniki, trochę mniej występuje jeleni, borsuków, lisów, kun, jenotów czy jeży. Tchórza czy gronostaja spotkamy, gdy będziemy mieli więcej szczęścia.

PłazyPłazy reprezentowane są przez 11 gatunków do których należą między innymi traszka zwyczajna, ropuch szara i zielona, rzekotka drzewna, żaba trawna. Z gadów żyje tu jedynie zaskroniec.

RybyJezioro Gopło i inne zbiorniki zamieszkuje 25 gat. ryb. Są to m. in. Sandacz, sum, leszcz, węgorz, szczupak, karp, karaś, jazgarz.

PtakiPtaki reprezentowane są przez około 200 gat. Z czego lęgowych jest około 150. Do najbardziej charakterystycznych ptaków Nadgopla nalezą gęś gęgawa, żuraw, kormoran, bielik oraz wiele innych ciekawych gatunków.

Różnorodność gatunkowaFlora Nadgoplańskiego Parku Tysiąclecia liczy 865 gatunków roślin naczyniowych co stanowi około 50% całej flory naczyniowej Polski. Wskutek zabiegów melioracyjnych nastąpiło obniżenie poziomu wód gruntowych, co w konsekwencji doprowadziło do spadku liczby gatunków hydrofilnych- torfowiskowo bagiennych i łąkowych. Dodatkowo pojawiły się gatunki antropogeniczne związane z działalnością człowieka.

Roślinność wodna     Roślinność wodna reprezentowana jest przede wszystkim przez wywłócznika, grążela białego oraz grzybienia białego, które spotykamy w zatokach i wokół wysp. Roślinność nadbrzeżna jest na terenie parku bardzo pospolita, reprezentowana jest przez pas trzcin i oczerertów, w których dominuje trzcina pospolita i pałka wąskolistna.

Roślinność łąk i pastwisk      Roślinność łąk i pastwisk to przede wszystkim zespoły traw i turzyc. Dominującym typem łąk są łąki wilgotne i świeże. Zbiorowiska leśne ograniczone są do nielicznych płatów. Największy kompleks leśny występuje w okolicach Lubstówka. Nad brzegami jezior obserwujemy łęgi jesionowo-olszowe, wierzbowo-topolowe, jesionowo- wiązowe.

Rośliny kserotermiczneNa terenie parku pewną osobliwością są rośliny kserotermiczne ,czyli ciepłolubne występują na nasłonecznionych zboczach o wystawie południowej. W okolicach. Mietlicy występuje ślazówka turyngska, w okolicach Kruszwicy, Gocanowa i Mietlicy rośnie czyściec wyprostowany, jak również dziewanna fioletowa.

Gatunki objęte ochronąNa terenie parku odnotowano 11 gat. wymierających w Wielkopolsce i na Kujawach, 50 gat. zagrożonych wymarciem, 12 gat. rzadkich, 9 gat. częściowo chronionych w Polsce, 21 gat. objętych ochroną całkowitą w Polsce. Gatunki o najwyższych walorach florystycznych stanowi grupa złożona z 158 gatunków. Gatunków najsilniej zagrożonych wymarciem na terenie NPT jest 99.

Rezerwat przyrodyRezerwat został powołany zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 15 września 1967 r. na powierzchni 12683,76 ha, w powiatach : inowrocławskim, radziejowskim, mogieleńskim oraz w powiecie konińskim. Celem powołania rezerwatu było zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych licznych miejsc lęgowych ptactwa wodnego, błotnego i lądowego.

Park KrajobrazowyZgodnie z Rozporządzeniem Wojewody bydgoskiego nr 252 z dn. 10 grudnia 1992 r. utworzono Park Krajobrazowy pod taką samą nazwą na powierzchni 8898 ha (w rezultacie czego na terenie rezerwatu powstał obszar chroniony, częściowo funkcjonujący jako park krajobrazowy, a częściowo jako rezerwat przyrody)

Natura 2000Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków (OSO) NATURA 2000 Nadgoplański Park Tysiąclecia został włączony do sieci NATURA 2000 pod nazwą Ostoja Nadgoplańska (kod obszaru PLB 040004), obejmującą obszar 10.039,5 ha

Serce parkuJezioro Gopło „serce parku” jest największym zbiornikiem wodnym Województwa Kujawsko – Pomorskiego, będąc dziewiątym co do wielkości jeziorem w Polsce o powierzchni 2154,5 ha. W powierzchni tej uwzględniono obszar wysp, których na jeziorze jest 11

Mare PolonorumNasz wielki historyk i humanista Jan Długosz (1415-1480) nazywał jezioro Gopło Morzem Polaków (Mare Polonorum), gdyż w tamtych czasach jego powierzchnia była znacznie większa.

PołożenieW najszerszym miejscu (Szerzawy) szerokość wynosi 2,5 km, a w najwęższym (most kolejki wąskotorowej) około 50m. Gopło jest jeziorem rynnowym - przepływowym. Położone jest w zlewni rzeki Noteci, w dorzeczu Odry.

Wahania poziomu wody

data poziom wody n.p.m. przyrostVII w.p.n.e.  76,5 -V w.p.n.e. 77,0 0,5XVw.n.e. 83,2 6,2

przed 1782r 80,2 -3,0rok 1782 79,7 -0,5rok 1859 78,3 -1,4rok 1882 77,0 -1,3

Przez wieku poziom wody w Gople ulegał zmianom. Oto tabelka przedstawiająca poziom wody w poszczególnych okresach czasu:

Autor: Filip Stachowiak

Źródła:Bibliografia:•Encyklopedia Powszechna PWN•Informatory turystyczne

Strony internetowe:•www.Kruszwica.org•www.npt.org.pl•www.kolegiatakruszwica.pl•www.tereska.eu