Tel & Fax: (355 4) 229 633 Mobil: 069 24 14 999 Viti X i botimit Nr 50 (151462) Page 11 - 12 in English ”Banka Kombëtare Tregtare” nr.llog. 401017807Botues ENTI BOTUES EKONOMIA shpk

e-mail:dkola02@yahoo.com

E përditshme - ekonomike Çmimi 50 LEKË / 1 EUROKryeredaktor: Ded KolaE diel 3 Mars 2013

Kurset e këmbimit të valutave kryesorekundrejt dollarit amerikan

Banka e Shqipërisë Dt.01.03. 2013

USD/lek 106.97Euro/lek 139.63GBP/lek 160.87CHF/lek 113.92

Kurset e këmbimit

Depozitat një ditore 4.50 %Kredia lombard 12.25 %Kredia një ditore 8.00 %Marrëveshje riblerje 6.25 %

Interesat

Në mbledhjen e tij të288 i cili filloi të dielën nëselinë e saj në Jeddah, me13.2.2013, Bordi i Drej-torëve Ekzekutivë tëBankës Islamike për Zhvil-lim miratoi 450.800.000 dol-lare në drejtim të financim-it të projekteve të reja zh-villimore në vendetanëtare, si dhe per vendetjo anëtare. Kryesuar ngaDr.Ali Ahmad Mohamed,Kryetari, IDB Group, taki-mi ka miratuar, në veçanti:125.000.000 milion dollarepër ndërtimin e Qukës-QafëPlloçë, Seksioni i KorridoritTiranë-Korçë Rrugor, Sh-qipëri; 120,000,000 miliondollare për SADARA petro-kimike Projekti në ArabinëSaudite, dhe 100 milion dol-lare për Komunitetit SAN-IMAS projekt i bazuar nëSanitetit 46 qytete në In-donezi. Miratimet e tjera tëmëdha akorduara ishin36.000.000 milion dollarepër ndriçim efikas në natyrëpër Tashkent, UzbekistanQytetit Projektit; 20 miliondollare për ndërtimin eSukuta-Jambangelly Pro-jekti Rrugor, Gambia; dhe19.700.000 milion dollarepër përmirësimin e mjedisitmësimor...

Investime

Cyan Magenta Yellow Black

Cilësia, siguria dhegarancia ushqimore

Me Kosovën kemi potencialemë të mëdha ekonomike

Kryeministri Berisha:Patëm një diskutim tëzgjeruar mbi zhvillimet mëtë rëndësishme në Kos-ovë dhe në Shqipëri, dis-kutuam gjerësisht dhembi procesin shumë tërëndësishëm të dialogutqë po zhvillohet mendërmjetësimin e Bruk-selit, midis qeverisë së

Duke marrë shkas ngasituata e krijuar në vendpas informacioneve se nëqumështin që kon-sumojmë ka substanca qëdëmtojnë seriozishtqytetarët dhe jetën e tyre,është e udhës që të tërëne të përqendrohemi në

Abazaj: Austriakët, 85 milioneuro për 2 HEC-e të reja

Italia kaherë nuk ësh-të në qendër të vëmendjespër zhvillime pozitive.Zgjedhjet e fundit e kanëkomplikuar edhe mëshumë gjendjen. Kjo mundt'i influencojë për keq edhezhvillimet në Evropë. Kurndalon para koloseut nëRomë sheh pamjemjeruese: fasada përplotme vrima, mure të njollo-sura nga ndotja e ambijen-tit dhe pamje aspak tëmira në brendësi. Megjith-atë, pas piramidave kolo-seu është një prej monu-menteve më impresion-uese. Arkat e Romës janëgati të zbrazëta, ndaj njështëpi mode ka vendosurtë financojë meremetimine koloseut, me rreth 25milionë euro. Koloseu nëRomë pasqyron këto ditëmë së miri gjendjen aktu-ale në Itali, e cila prejfillimit...

Itali

(Faqe 9)

Pas promovimit të informatizimit të shër-bimeve publike të punësimit një ditë më parë,një lajm tjetër i mirë për tregun shqiptar tëpunës-Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia sëshpejti me portal pune të përbashkët. Ngritjae Portalit Rajonal të Punës ka mbledhur nëPrishtinë përfaqësuesit e Ministrisë së Punësdhe Mirëqënies Sociale të Kosovës...

(Faqe 6)

(Faqe 4)

ato çështje dhe problemeqë lidhen me përmirësimine cilësisë së jetës, ku tëushqyerit është një ele-ment shumë i rëndë-sishëm dhe këtu një rol tëmadh dhe serioz mund dheduhet të luajë në radhë tëparë qeveria me organiz-mat dhe institucionet për-katëse, e më pas publiku igjerë. (Faqe 4)

Republikës së Kosovësdhe qeverisë së Repub-likës së Serbisë, dialog icili del jashtë suazës sërëndësisë bilaterale, e cilaështë sigurisht e madhe,por ka dhe një rëndësi tëmadhe për të gjithë rajo-nin. Unë e informovaKryeministrin Thaçi përpërpjekjet... (Faqe 3)

Tregu rajonal i punës në online

Duke marrë shkas ngaraporti për Indeksin eTransparencës së Buxhetit,hartuar nga organizata

"Partneriteti Ndërkombëtarpër Buxhetin" (Open Bud-get), ku për 2012-n e vlerë-soi Shqipërinë... (Faqe 7)

A është buxheti transparent?

Banka Islamike për Zhvillim:

125 milion $ për rrugënQukës - Qaf Plloçë

Zgjedhjetnë Itali janënjë lloj apelipër BE-në

Marrëveshje me Qendrën Spitalore"Meyer" në Firence

(Faqe 6)

(Faqe 6)

Energjetika është sek-tori më me interes për bi-znesin austriak, kryesishtnë ndërtimin e hidrocen-traleve. Në muajin prillpritet të nisë zbatimi i dyhidrocentraleve, një nëPërmet dhe një tjetër nëMat, investim që kapvlerën e 85 milionë eurove,ndërsa kanë nisur proce-durat për një tjetër in-vestim prej 25 milionëeuro, po në ndërtimin ehidrocentraleve. "Ka bërëtë mundur që në fund tëvitit 2012, të sigurojë njëinvestim prej 80 mln euro-sh, në dy projekte të veg-jël e të mesëm, me kapac-itet 8.6 Më dhe një me ka-

pacitet 31.3 Më. Dy hidro-centrale. Njëri ndodhet nëjug të vendit dhe njërindodhet në Shqipërinë e

mesme. Ne jemi duke për-funduar dokumentacioninkryesor...

Nga: Dr. MBA. Enriko Ceko

ekonomia, 3 Mars 20132

Integrimax axa

"Ministria e Punëve të Jasht-me e Republikës së Shqipërisëkonsideron se akti i rrahjes bar-bare të nxënësve shqiptarë dhepërshkallëzimi i dhunës në disarajone të Shkupit në Republikëne Maqedonisë përbëjnë pamëdys-hje jo vetëm akte kriminale tëpatolerueshëm, por edhe një tron-ditje serioze për vlerat themeloretë një shoqërie multietinike dhedemokratike. MPJ duke uruarshërim të shpejtë dhe të plotënxënësve e të rinjve shqiptarë tëlënduar dhe duke shprehur soli-daritet me familjet e tyre, dënonpa ekuivok dheme forcë çdo inci-dent e akt dhune. Apelojmë qëautoritetet e vendit të ndërmar-rin masa të menjëhershme përzbulimin dhe dënimin e autorëve,si dhe të përkujdesën që këto ras-te mos të përsëritën. Forca e ligjitduhet të veprojë ndaj kujtdo qëkryen apo mbështet akte të tilladhune. MPJ shpreh shqetësim serishfaqja e incidenteve me sfondetnik dhe rritja artificiale e ten-sioneve e në Republikën e Maqe-donisë, është sinjal alarmi për

"PBDNJ e hapur për koalicionme të djathtën dhe të majtën", ushpreh Kryetari i PBDNJ, VangjelDule dje nga Pallati i Kongreseve,ku PBDNJ mblodhi aktivin ko-mbëtar, për të diskutuar mbistrategjitë dhe aleancat politike tëzgjedhjeve parlamentare 2013."PBDNJ është në kontakt pa për-jashtime me të gjithë spektrin poli-tik të qendrës, qëndres së majtë dheqendrës së djathtë dhe do të arrijëtë gjejë gjuhën me ata që duan dhendajnë me ne qëndrime politike nëlidhje me zhvillimet ne këtë vend"-tha Dule.

Kreu i PBDNJ vuri në dukje secilado të jetë zgjedhja e PBDNJ,garanci është fitorja me vendet për-katëse në Parlament dhe në bash-këqeverisje. "Ne për t'i dhënë njëpërgjigje dhe pyetjes që vjen më in-tensivisht dhe nga mediat, jemi par-ti me program të qartë politik. Mefizionomi që nuk ka hije, këta jemime një përvojë 22 vjeçare, kontrib-ute 22 vjeçare, në pozitë dhe opozitë,këto aspekte na japin sigurinë që nëtë gjitha rastet e mundshme ne ekemi të garantuar mbijetesën par-lamentare, PBDNJ do jetë e pran-

Emërimi i Talat Xhaferit nëkrye të dikasterit të Mbrojtjes sëMaqedonisë, ka nxitur reagimete partia e ish-forcave maqedo-nase të sigurimit, të përfshira nëkonfliktin e armatosur gjatë vitit2001, "Dinjiteti", ka paralajmëru-ar se do të mbledhë nënshkrimepër referendum, kundër emërimittë ish-ushtarëve të UÇK-së përministra në dikastere kyçe nëQeverinë e Maqedonisë.

Nga ana tjetër, partia sh-qiptare në pushtet, BDI, ngaradhët e së cilës vjen Talat Xha-feri, ka vlerësuar se ky vendimflet qartë për pajtimin e dy ko-muniteteve më të mëdha duke upërqendruar në vlerat që burojnënga Marrëveshja e Ohrit.

Ndërkohë, ekspertët që mer-ren me marrëdhëniet ndëretni-ke vlerësojnë se shoqëria nëMaqedoni është e indoktrinuarnga nacionalizmi i shprehur ngaana e të gjitha partive politike,pa përjashtim, si pasojë e sëcilës edhe reagimi i fundit ishteshumë i pritshëm.

"Dymbëdhjetë vjet pas për-fundimit të konfliktit të armato-sur në Maqedoni, ende nuk ësh-të instaluar një paqe e qën-drueshme ndërmjet dy et-niteteve ashtu siç dëshirojmë,dhe kjo nuk do të ndodhë për-derisa marrëveshjet politike përkrijimin e Qeverisë kanë për bazëinteresat partiake dhe jo atoqytetare", thotë Vllado Dimovs-ki, nga Qendra për Tolerancë

Bashkëpunimi, rruga e vetme për stabilitetin e venditMinistria e Jashtme reagon për ngjarjet në Maqedoni

të gjithë ata që të ardhmen e ra-jonit tonë e shohin në famijlen eBashkimit Evropian dhe jo në njërikthim tek e shkuara e tension-eve apo konflikteve etnike. Min-istria e Punëve të Jashtme u bënthirrje të gjithë faktorëve politikënë Maqedoni dhe veçanërisht fak-torëve politikë shqiptarë të tre-gojnë maturi, pjekuri dhe veprimpolitik të përgjegjshëm. Ministriae Punëve të Jashtme vlerëson sedialogu konstruktiv, fryma e tol-erancës, mirëkuptimit, si dhebashkëpunimit efektiv mes tëgjitha forcave të shoqërisë, përgjetjen e zgjidhjeve për çdo prob-lem a situatë të brendshme tëvështirë, është rruga e vetme nëshërbim të stabilitetit të vendit,të integrimit të tij në strukturatevropiane dhe euroatlantike siinteres madhor i të gjithë qyteta-rëve të Republikës së Maqedo-nisë, dhe rajonit gjithashtu".

* * *Disa mijëra shqiptarë kanë

dalë të shtunën për të protestuarkundër dhunës që është ushtru-

ar të premten ndaj fëmijëve sh-qiptarë, pas protestës së organi-zuar gjatë ditës nga ish-forcat esigurisë maqedonase "Dinjiteti".Protesta që është organizuarnëpërmjet rrjeteve sociale, ka ni-sur në mesditë nga Çairi i Shk-upit, duke kaluar nëpër Bit Pazarpër të vazhduar para Qeverisë sëMaqedonisë.

Por, një pjesë e protestuesvetentoi të dalë nga kolona dhe tënisej drejt sheshit të Shkupit, meç'rast është përleshur me forcatpolicore. Protesta doli jashtë kon-trollit kur një pjesë e protes-tuesve kanë vazhduar tëdhunojnë objektet përgjatërrugës, në mesin e të cilave edheato të projektit "Shkupi 2014",transmeton Radio Evropa e Lirë.Pas kësaj forcat policore kanështuar radhët dhe në përforcimkanë mbërritur edhe autoblinda,të cilët kanë përdorur dhe gaz

lotsjellës dhe bomba tymi për tëshpërndarë protestuesit, qëdemolonin disa makina nëÇarshinë e Shkupit. Jozyrtarishtmësohet se policia ka arrestuartre protestues, ndërkohë që disapjesëtarë të sigurisë kanëkërkuar dhe ndihmë mjekësore.Hazret Jakupi, një nga organiza-torët ka deklaruar se protesta nukështë e drejtuar kundër askujt, porshpreh dhimbjen dhe indinjatënpër rrahjen e fëmijëve shqiptarë.

"Ne nuk duam incidente, duampaqe. Mjaft ishte rrahja e fëmijëveshqiptarë", ka deklaruar Jakupi.Ndërsa, Vullnet Veliu ka thënë seduhet t`u vijë turp politikë-bërsveqë nuk janë sot me popullin, poratë e lënë të pambrojtur. "Motrat,vëllezërit, tonë i tërheqin zvarrë,çfarë sigurie është kjo, nuk e dise deri kur do të shkojë kjo kësh-tu?! Politikanët tonë i mbajnëkolltukët, ku janë sot? Pse nuk

janë sot me ne bashkë, a janë tëinteresuar ata vetëm për vota,turp të gjithëve", ka thënë Veliu.Edhe babai i Blinit, 13 vjeç, që ish-te rrahur nga huliganët maqedo-nas, tha: "Çdo ditë na rrahin,maltretojnë, na shajnë, mbysindhe askush asgjë nuk ndërmerr.Ne fëmijët tanë i dërgojmë nëshkollë dhe nuk e dimë se si dotë na kthehen. Kjo s'është as herae parë, por siç duket nuk do tëjetë as edhe fundit që na ndodhinkëso gjërash".

Paralelisht partia e udhëhequrnga kryetari i partisë Dinjiteti, qëpërfshin ish-forcat e sigurisëmaqedonase ka protestuar kundëremërimit të Talat Xhaferit, përministër të Mbrojtjes, me ç'rastfillon dhe mbledhja e nënshkri-meve për organizimin e referen-dumit për ndërrimin e Talat Xha-ferit, nga funksioni i ministrit tëMbrojtjes.

Shoqëri e indokrinuar nga nacionalizmiNdëretnike.

Dimovski shton se elitat poli-tike, menaxhimin e situatave,qofshin edhe atëherë kur bëhetfjalë për çështje të ndjeshme, eshohin si lojë shahu, lëshohetpe për të humbur diku, që të fi-tohet diçka tjetër, gjë që sipastij paraqet rrezik për sendërtimine një shoqërie stabile, me vlerademokratike.

"Në atë moment kur mar-rëveshjet politike dhe vendimetpolitike do të ndërpriten veçanër-isht për çështjet që janë me in-teres jetik për të ardhmen e ven-dit, në atë çast mund të themise mund të jemi të sigurt se janëshëruar plagët e së kaluarës",shprehet Dimovski.

Nga ana tjetër, Valon Kur-tishi, kryetar i lëvizjes qytetare"ILIRICUM LIBERTAS", nga Teto-va, konsideron se shoqëriamaqedonase duke qenë se delnga një e kaluar nacional-komu-niste, e indoktrinuar të mohojëpothuajse gjithçka që është sh-qiptare, edhe në këtë rast reagon"enbllok" kundër emërimit të fig-urës së Talat Xhaferit, i cili supo-zohet se ka qenë pjesë e struk-turave më radikale të UÇK-së."Mendoj se ky reagim që vjen ngapala maqedonase, ka të bëjë meatë formësimin ideologjik, nësemë lejohet kështu, të cilin e kagrupi etnik maqedonas, pra ësh-të në vijën e një nacionalizmihistorik që është i njohur edhenë shtetet tjera shumetnike, por

do theksuar së shumë më tepërështë i shprehur këtu", theksonKurtishi. Ai thekson se mar-rëveshjet politike, të cilat vijnësi rezultat i konfliktit të arma-tosur, nuk mund të sjellin derite pajtimi, kushtimisht thënë,ndërmjet dy etniteteve më tëmëdha në Maqedoni.

"Relaksimi i marrëdhënievetë tensionuara ndëretnike këtu,mund të vijë vetëm me një barazitë mirëfilltë, si institucionale,ashtu edhe praktike, ndërmjet dykomuniteteve më të mëdha nëMaqedoni. Ne shohim se komu-niteti shqiptar gjithnjë mbetet idiskriminuar në forma të ndry-shme. Dhe, nga ana tjetër, tekomuniteti maqedonas ekzistonai arimozitet, i cili rrjedh si re-zultat i mendimit mbizotërues,promovuar nga elitat politikemaqedonase se duhet ruajturshteti, pra mos humbet shtetimaqedonas, gjegjësisht baraziakonceptohet si humbje e pozitavesunduese në shoqëri", shprehetKurtishi.

Valon Kurtishi potencon sepajtimi që tani promovohet ngaelitat politike, duke u thirrur nëMarrëveshjen e Ohrit, paraqetvetëm një aktrim para opinionittë brendshëm ose atij të jash-tëm, varësisht nga nevoja, sediçka është arritur, diçka pobëhet në këtë shtet, por realishtfare s'ka të bëjë me shtension-imin real të marrëdhënievendëretnike në vend.

Dule: Jemi për kualicione me të gjithë

ishme në parlament, por nga anatjetër të gjitha elementet e fiziono-misë kontributi na japin sigurinë dhegarancinë se me cilindo që të nego-ciojmë dot arrijmë një marrëveshjetë suksesshme jo vetëm për vetentonë, por dhe mbi të gjitha për mis-ionin tonë. Garaci në bashkëqever-isje pas zgjedhjeve te 23 Qershorit"."Jemi në pozita të veçanta përzgjedhjet e 23 qershorit. Kemi kon-statuar se e rrënja e së keqes sëprocesit zgjedhor është administri-mi i procesit zgjedhor dhe kryesishtadministrimi nga militantët partiakë.Të cilët mbi çdo ligj interes publikduke vënë interesat e lidershipitpartiak. Ne jemi dhe një nga 4 par-titë që kemi të drejtë të zgjedhinanëtarë në Komisionet Zgjedhore,ne jemi kundër komisioneve par-tiake, por do zbatojmë dispozitat lig-jore. Integriteti do bëhet garant përvotën e lirë. Zgjedhjet mbi të gjitha,vullneti i sovranit mbi gjithçka ekudo. Jemi përpara një sistemi ele-ktoral të padrejtë. Vota e cdo qyteta-ri nuk ka të drejtën e së njëjtësvlerë. Vullneti i përbashkët i PD dhei PS, i shprehur në vitin 2008, irikonfirmuar në vitin 2011".

ekonomia, 3 Mars 2013 3

Bashkëpunimax ax

Kryeministri i Republikës së Kos-ovës, zoti Hashim Thaçi ka zhvilluarnje vizite te shpejte, diten e premte neTirane, ku eshte takuar vetem mekryeministrin Berisha, te cilet pastakimit kane dhene deklarata per sh-typin dhe u jane pergjigjur pyetjeve tegazetareve.

KRYEMINISTRI BERISHA:Patëm një diskutim të zgjeruar

mbi zhvillimet më të rëndësishmenë Kosovë dhe në Shqipëri, disku-tuam gjerësisht dhe mbi procesinshumë të rëndësishëm të dialogutqë po zhvillohet me ndërmjetësimine Brukselit, midis qeverisë së Re-publikës së Kosovës dhe qeverisësë Republikës së Serbisë, dialog icili del jashtë suazës së rëndësisëbilaterale, e cila është sigurisht emadhe, por ka dhe një rëndësi tëmadhe për të gjithë rajonin. Unë einformova Kryeministrin Thaçi përpërpjekjet që po bëhen në Shqipëripër një proces zgjedhor, të lirë tëndershëm e dinjitoz për shqiptarët,vendosmërinë e qeverisë për tëbërë gjithçka për një proces të civi-lizuar, të denjë, gjithashtu e njohame reformat që po ndërmerr qever-ia në mënyrë që të përballojë mëtej, me sukses krizën dhe të ga-rantojnë rritjen ekonomike dhe tëpunësimit të qytetarëve. Kryemi-nistri Thaçi më njohu mua me zh-villimet në Kosovë, përpjekjen emadhe të qeverisë për të bërë Kos-ovën me një nga infrastrukturat mëmoderne në rajon dhe më gjerë, poredhe me progresin e pamo-hueshëm që po arrihet falë një ven-dosmërie të dyanshme dhe ndërm-jetësimit të baroneshës Ashton nëBruksel, progres ky duhet të thek-soj, shumë i rëndësishëm për tëgjithë rajonin tonë, pasi zgjidhja enjë problematike të shumtë, etrashëguar nga një e kaluar shumëe afërt midis republikës së Kosovësdhe republikës së Serbisë, ështënjë arritje e rëndësishme për këtody vende të pavarura dhe mbarërajonin. Është shumë e rëndë-sishme pozicioni dhe roli i Kosovësnë rajon dhe më gjerë, rol i cili pobëhet gjithnjë e më i madh. Njo-hjet më të fundit kanë hapur, do tëthosha kanë zgjeruar rrugën përnjohje të tjera dhe Kosova ecën esigurtë drejt objektivit të saj,anëtarësimit në organizatatndërkombëtare siç ka ndodhur deritani. Kosova është anëtare e tëgjitha organizatave më të rëndë-sishme financiare të botës dhe kagarantuar në tërësi njohjen ngabota e lirë, 95% e këtyre shteteveose më shumë dhe e vërteta ësh-të që predispozita është qartësishtpozitive dhe kjo në meritën më tëmadhe të popullit të Kosovës,qeverisë dhe autoriteteve të Kos-ovës, të cilat kanë faktuar se pa-varësia është interesi më i mirë ipaqes dhe stabilitetit në rajon.Edhe njëherë duke ju uruarmirëseardhjen shpreh kënaqësinëpër këtë vizitë dhe shpreh mbësh-tetjen time të plotë për procesetpozitive që zhvillohen në Brukseldhe përpjekjet që bëhen për inte-grimin e Kosovës në BE dhe nëNATO, si një proces të bazuar tërë-sisht në meritën.

KRYEMINISTRI I REPUBLIKËSSË KOSOVËS, Z. THAÇI:Ishte një kënaqësie e veçantë

të takohem me kryeministrin Ber-isha për të diskutuar për zhvillimete reja në Kosovë, në rajon, për të

Me Kosovën, potenciale më të mëdha ekonomike

diskutuar për thellimin dhe zgjer-imin e bashkëpunimit tonë ndër-shtetëror, një bashkëpunim ky, icili ka arritur kulmin dhe natyrishtdo të punohet edhe më tej në këtëdrejtim në të gjithë sferat institu-cionale. Gjatë këtij takimi e infor-mova kryeministrin Berisha përpunën e institucioneve të Kosovës,në këtë periudhë të 5 vjetorit të pa-varësisë së Kosovës, ku edhe sapokemi përfunduar kremtimet e 100vjetorit të pavarësisë. Sot, Kosovasi shtet sovran është njohur prejafro 100 shteteve më të fuqishmebotërore. Sot, Kosova po konsoli-dohet dhe forcohet gjithnjë e mëtepër, po integrohet në të gjitha or-ganizmat financiare dhe ndërko-mbëtare qoftë BB, FMN, si dhe meorganizata të tjera rajonale. Kos-ovë, pavarësia e saj ka dërguar me-sazhin më të mirë për paqe, stabi-litet dhe fqinjësi të mirë për të gjithërajonin. Unë dua të falënderojkryeministrin Berisha për mbësh-tetjen e tij në këtë proces konsoli-dues dhe forcues për shtetin e Ko-sovës, për këtë proces integrues tërajonit. Kosova ka një qëllim dhenjë vizion, integrimin në NATO, BEdhe Organizatën e Kombeve tëBashkuara në të ardhmen e afërt.Ne jemi duke përmbushur dety-rimet tona për reformat politikeqoftë në legjislacion, ekonomi apopolitikë dhe në kuadër të obligi-meve tona ndërkombëtare që kemiinformova edhe kryeministrin Ber-isha për procesin e bisedave që pozhvillohen në Bruksel mes Repub-likës së Kosovës dhe asaj të Ser-bisë, të një niveli më të lartë meskëtyre dy vendeve, në një nivel tëbarabartë, për herë të parë, mes dykryeministrave. Mund të them sekëto takime për normalizimin për-fundimtar mes shtetit të Kosovësdhe Serbisë janë në një frymë kon-struktive dhe pozitive. Deri tani, siçe informova kryeministrin Berishajanë zhvilluar 5 takime. Kemi arri-tur disa pajtueshmëri verbale qëpresin në të ardhmen të zyrtarizo-hen. Ajo që është me shumë rëndë-si është se Serbia më në fund ësh-të pajtuar për shpërbërjen e plotëtë gjitha strukturave ilegale të sig-urisë dhe këtu përfshihen edhe me-

kanizmat e ministrisë së Punëvetë Brendshme të Serbisë dhe në tënjëjtën kohë edhe të Inteligjencësserbe BIA dhe të mekanizmave tëtjerë që i kanë të instaluar në ter-ren dhe punojnë për destabilitetine vazhdueshëm të asaj pjese të Ko-sovës dhe të gjithë Kosovës. Ngaana tjetër Serbia ka rënë dakord qëmë në fund, sistemi i drejtësisëbrenda pjesës së Kosovës të funk-sionojë sipas të gjitha ligjeve tërepublikës së Kosovës, ndërsa dukerespektuar Kushtetutën e Kosovësdhe ligjin për vetëqeverisjen lokale,dokumentin bazë mbi të cilin kemishpallur dhe Kosovën e pavarur dhesovrane, si dhe dokumentin e pres-identit Ahtisari, kemi njësuar dheformimin e asociacionit të komu-nave me shumicë serbe që do tëjetë një mekanizëm integrues, pokushtetues dhe ligjor, mekanizëmintegrues ky për qytetarët serb qëjetojnë atje, të Kosovës dhe ne siinstitucione legjitime kemi obligimtë punojmë dhe shërbejmë tëgjithëve. Ky mekanizëm është njëmekanizëm fakultativ, në kuptimine pjesëmarrjes së kryetarëve të ko-munave me shumicë serbe, por mekushtetutë dhe ligje në Kosovë, çdokomunë ose dy komuna mund tëformojnë një mekanizëm të tillë,por gjithmonë duke patur parasy-sh se tani ka filluar edhe imple-mentimi i plotë, siç e informovaedhe kryeministrin Berisha, i 6pikave doganore mes Republikës sëKosovës dhe të Serbisë, pra njëmenaxhim i integruar i kufirit dhemendoj se kjo është ajo çka po ekonsolidon edhe integritetin terri-torial të Kosovës.

Ndërsa dua të theksoj se ky da-kordim, pret që në takimet e ardhs-hme në mes shtetit të Kosovës,Serbi të ndodhë marrëveshja e do-mosdoshme politike për normaliz-imin e marrëdhënieve mes shtetittë Kosovës dhe Serbisë dhe se dotë jetë në garantim të plotë të BEdhe në mbështetjen e fuqishme tëSHBA-ve. Mendoj se normalizimi imarrëdhënieve, sic konkluduambashkërisht edhe me kryeministrinBerisha, normalizimi i plotë i mar-rëdhënieve mes Serbisë dhe Kos-ovës është në interesin e të gjitha

vendeve të rajonit, në interesin epërshpejtimit të integrimit tëvendeve tona në NATO dhe në BE,të atyre që kemi mbetur ende mbra-pa në NATO, ndërsa me BE natyr-isht duhet të punojmë edhe mëtepër që të lëvizim edhe më shpejt.Natyrisht biseduam edhe për çësh-tje të tjera për sa i përket bash-këpunimit tonë ekonomisë,edukimit, etj.

Cila është pritshmëria eqeverisë shqiptare për dialogunmes Kosovës dhe Serbisë, kurBeogradi dihet se shpeshherë ubën bisht marrëveshjeve që arri-hen atje?

BERISHA: Së pari, personalishtmendoj se paragjykimi nuk shër-ben. Së dyti këto bisedime dhe mar-rëveshjet që arrihen mendoj sekanë për ndërmjetës fuqinë politiketë BE-së. Ato po ndërmjetësohennga baroneshë Ashton, e cila ësh-të zv/presidente e komisionit dhesi të thash dhe është përfaqësuesjamë e lartë në politikën e jashtmetë BE. Nuk është ndonjë arsye qëtë vihet në dyshim vendosmëria eBE për të parë këto marrëveshje tëzbatuara. Natyrisht, nuk mund tëinjorohet se faktorë të shumtë kanëndikimin e tyre në zbatim. Por unëjam optimist dhe besoj se ajo qëdo të arrihet në Bruksel, do të mundtë bëhet e prekshme nga qytetarëte të dy vendeve. Psh, po marrimkontrollin e integruar të kufijve.Është vendosur kalueshmëria në6 pikat kufitare mes dy vendeve,është vendosur njohja e targave,pra përbën kjo një normalitet tëmadh në drejtim të lëvizjes. Unëgjykoj se çështjet për të cilat ështërënë dakord janë çështje shumë tërëndësishme dhe natyrisht nukduhet të merrem me përgjigjen qëdo të japë kryeministri Thaçi, porjanë absolutisht interesi më i mirëi funksionimit të shtetit ligjor nëKosovë. Në tërësinë e vet këtomasa

Ju gjithmonë pas bisedi-meve me homologun tuaj serbkeni deklaruar se qëllimi i këty-re bisedime është funksionaliz-imi i shtetit të Kosovës në tëgjithë hapësirën e vet. A mendo-ni se kjo mund të arrihet, në seSerbia vazhdon dhe nuk ka njëpresion më të qartë të BE-së, qëajo Kosovën ta trajtojë si pjesëtë territorit të vet me dokumen-tin e saj të MSA-së?

THAÇI: Aktualisht dialogu ësh-të e vetmja alternativë e proble-meve ende të hapura që kanë mbe-tur mes shtetit të Kosovës dheSerbisë. Ne kemi patur një armiqë-si prej një shekulli mes shqiptarëvedhe Serbisë. Ne kemi zhvilluar kry-engritje të ndryshme, deri në vitin1998-99 për tu kurorëzuar me suk-sesin tonë të plotë, çlirimin e Kos-ovës, për të kaluar shumë etapa epër të ardhur deri tek dita e madheshpallja e pavarësisë më 17 sh-kurt 2008. Sot, Kosova është nënjë proces konsolidues dhe forcues,një proces për reformash të thellademokratike dhe zhvillimore. Kos-ova po ndryshon ashtu si gjithë ra-joni dhe Shqipëria. Ne jemi dësh-mitarë se në 13 vitet e kaluara , nëatë pjesë të republikës së Kosovësnuk ka patur zgjedhje të lira, nukka patur lidership legjitim, janë 30mijë qytetarë dhe ajo pjesë e terri-torit të Kosovës që kanë qenë tëzaptuara prej strukturave ilegale,

mund të them edhe kriminale, sotajo që ka qenë e paimagjinueshmepara 2 vitesh po bëhet realitet. Etheksoi kryeministri, menaxhimi iintegruar i kufirit ka qënë i paim-agjinueshëm të realizohet para 2vitesh, por ndodhi mrekullia më 25korrik 2011 atë ditë kur policia eKosovës vuri në kontroll pikatkufitare. Sot në 6 pikat kufitare, Ser-bi-Kosovë janë policia e Kosovës,doganierët e Kosovës dhe gjithëmekanizmi institucional shtetërori Kosovës, natyrisht edhe me le-htësimin e EULEX për krijimin eambienteve te sigurisë nga NATO.Tani ka ndodhur edhe njohja e kar-tave të identitetit, të diplomave, tëtargave të makinave, ndërsa jeminë një fazë shumë të rëndësishmepër demokratizimin e rajonit dhetë asaj pjese, për rend dhe ligj. Unëkam kërkuar dhe kjo do të institu-cionalizohet me marrëveshjen për-fundimtare që të punohet për kr-ijimin e një ambienti integrues dheajo që ka munguar 13 vitet e kalu-ara tani do të bëhet realitet. Aty në4 komuna do të realizohen në vjesh-tën e këtij viti për herë të parëzgjedhjet e lira. Institucionet e Re-publikës së Kosovës do të ftojnëOSBE për menaxhimin dhe organi-zimin e këtyre zgjedhjeve dheqytetarët atje për herë të parë, pas13 vitesh do të zgjedhin lidershipine tyre legjitim lokal dhe qeveria erepublikës së Kosovës do të punojëshumë ngushtë me këtë lidershiplokal, në mënyrë që të ketë sa mëshumë investime sociale-ekonomike. Ai rajon i destabilizuarpolitikisht dhe me njerëz tëinkriminuar që kanë mbajtur pengdhe kanë frikësuar qytetarët atje,ka mbetur i pazhvilluar ekonomik-isht, prandaj qëllimi ynë është qëtu shërbejmë atyre qytetarëvepërmes mekanizmave legal dhelegjitim dhe të ndryshojmë jetën etyre për të mirë. Nuk është qëllimii Prishtinës imponimi atje i lider-shipit të Kosovës. Qytetarët atje,pavarësisht nacionalitetit kanë tëdrejtë si kudo në botën demokra-tike të zgjedhin liderët e tyre që iduan dhe që ju besojnë, ndërsa nedo ti respektojmë dhe do të bash-këpunojmë shumë ngushtë.

Ka një projekt të kryeminis-trit Berisha për dhënien e sh-tetësisë, shqiptarëve kudo qëndodhen. A jeni ju dakord mekëtë projekt dhe për sa i përketKosovës a e shikoni të mundur,kryeministri Berisha ka thënë qëkjo mund të diskutohet dhemund të ketë një marrëveshjemes dy qeverive?

BERISHA: Lidhur me vizat, duatë bëj një qartësim. Për qytetarët eKosovës qëndrimi im që në dek-laratën e parë ka qenë dhe është,kjo do të zgjidhet me një mar-rëveshje të negociuar me qeverinëe Kosovës në një kohë të përshtat-shme. Aktualisht konsolidimi i pa-varësisë së Kosovës është intere-si kombëtar i shqiptarëve dhe nukmund të mendohet që të bëhet njëby-pass që këtej të negociohet meBrukselin për vizat dhe këtej tëthem -"Hajde se do tua zgjidh unë".Kjo nuk mund të ndodhë. Ky ështënjë proces, në të cilin qeveria eKosovës është e angazhuar nëmënyrën më serioze, është njëproces certifikimi në të cilin para-qitet një listë prej 120 kërkesash

(Vijon në faqen 7)

ekonomia, 3 Mars 20134

Opinion

Duke marrë shkas nga situata ekrijuar në vend pas informacioneve se në qumështin që kon-

sumojmë ka substanca që dëmtojnë seri-ozisht qytetarët dhe jetën e tyre, është eudhës që të tërë ne të përqendrohemi nëato çështje dhe probleme që lidhen mepërmirësimin e cilësisë së jetës, ku të ush-qyerit është një element shumë i rëndë-sishëm dhe këtu një rol të madh dhe seri-oz mund dhe duhet të luajë në radhë tëparë qeveria me organizmat dhe institu-cionet përkatëse, e më pas publiku i gjerë.Të ushqyerit është një nga problemet mëtë mëdha sot në botë. Në vendin tonë, nëradhë të parë për përmirësimin e cilësisësë jetës së të tërë qytetarëve të Shqipërisëdhe së dyti për arsye të tjera, ndër të cilatpërmendim vetëm detyrën për plotësimine kushteve për përgatitjen e integrimit tëvendit tonë në rajon dhe më gjerë dhe mëspecifikisht për anëtarësimin me të drejtatë pota në Bashkimin Evropian, të ushqy-erit dhe problemet nga më të ndryshmetqë lidhen me të, ka ardhur koha që të jenënë fokusin e punës së përditëshme të in-stitucioneve përgjegjëse në mënyrë që këtoprobleme të marrin rrugën e zgjidhjes.

Disa nga problemet kryesore të sek-torit të ushqimit në vendin tonë janë (1)kontaminimi i lëndëve të para, (2) kon-taminimi i përbërësve ushqimorë, (3) shitjedhe konsumim i ushqimeve të skaduara,(4) aplikim i parastandarteve jo të përsh-tatshme ushqimore, (5) aplikim i standart-eve të vjetra ushqimore, (6) mënyra jo tëpërshtatshme përpunimi, (7) prodhuesitnuk mbajnë përgjegjesi sociale për produk-tet, (8) ka mungesë informacioni përburimin e lëndëve të para dhe lëndëve tëtjera me të cilat prodhohen ushqimet, etj.

Cilësia ushqimore fillon me prodhimine lëndëve të para për përgatitjen e ushqi-meve, vazhdon me hapat për transformim-in e këtyre lëndëve për të prodhuarprodukte ushqimore dhe mbaron mepërcjelljen e produkteve tek klienti përfun-dimtar, i cili i konsumon këto produkte si-pas nevojave, kërkesave dhe mundësive tëtij financiare e kushteve social -ekonomike. Cilësia e prodhimeve varetshumë nga ekzekutimi korrekt i dy hapavetë parë të këtij procesi, por një gabim kudonë këtë proces afekton çdokënd në njëmënyrë apo në një tjetër. Sipas ShoqatësAmerikane për Cilësinë, cilësia është "to-taliteti i vetive dhe karakteristikave tëproduktit (mallra dhe sherbime) që i japinatij aftësinë për të plotësuar nevojat e për-caktuara". Cilësia e prodhimit, pra edhe eprodhimit të ushqimeve fokusohet në kar-akteristikat e cilësisë së produktit, që janë(1) konformanca, (2) performanca dhe (3)besueshmëria. Së bashku me to merrenparasysh edhe (4) specifikimet e produk-tit, (5) aftësia në përdorim, (6) vlera përçmimin e paguar, (7) shërbimet mbësh-tetëse, etj. Nuk duhet harruar se cilësiaështë një gjendje dinamike që shoqëronproduktet, shërbimet, njerëzit dhe mjedi-sin në kohë. Meqënëse cilësia është njëgrup karakteristikash që duhet t'i përm-bajë produkti, pra edhe ai ushqimor, mbiproduktin duhet që të veprojë standarti,në mënyrë që njerëzit të jenë të sigurt seprodukti që ata konsumojnë është cilësor.Është fakt se në vendin tonë ka filluar qëtë ndihet një frymë në rritje e firmave tëagrobiznesit për të rritur cilësinë dhe përtë arritur që të çertifikohen në lidhje mestandartet, por këtu ka shumë punë për tëbërë, jo thjesht për marrjen e çertifikatëssë standartit, por për mbajtjen e saj. Mar-rja e çertifikatave të cilësisë nuk ështëthjesht një pasaportë për të marrë pjesënë tender, por për të garantuar cilësi dhesiguri për qytetarët. Përveç standartit, njëelement shumë i rëndësishëm është edheaplikimi i praktikave të mira të prodhimit,

Cilësia, siguria dhe garancia ushqimoreNga: Dr. MBA., Enriko Ceko

në mënyrë që këto praktika të garantojnëse standarti gjen aplikim. Kjo kërkon qëedhe sistemi i kontrollit dhe inspektimittë jetë në nivelin bashkëkohor dhe në tëtë punësohen njerëz me integritet dhe tëpakorruptueshëm. Është fakt se në vendky sistem kontrolli dhe inspektimi është imangët dhe është optimalisht koha më see përshtatshme që Ministria e Bujqësisë,Ushqimit dhe e Mbrojtjes së Konsumatorittë arrijë të ndërtojë organizma dhe institu-cione të përshtatshme për këtë qëllim dhetë ushtrojë kontroll mbi to, në mënyrë qëjo vetëm qytetarët shqiptarë dhe të huajtqë jetojnë në Shqipëri, por edhe qytetarëte vendeve të tjera që konsumojnë dhe dokonsumojnë edhe në të ardhmen produkteushqimore të prodhuara në Shqipëri, tëjenë të sigurt dhe t'a ndiejnë vehten tëgarantuar në lidhje me këtë çështje dhekjo lidhet në mënyrë të drejtpërdrejtë merritjen e konkurrueshmërisë së produkteveshqiptare në tregjet ndërkombëtare dhe mezhvillimin e sektorit të turizmit. Një ngakëto organizma dhe institucione që ështëpërgjegjës direkt kryesisht për kontrollin,inspektimin dhe garantimin e cilësisë dhesigurisë ushqimore në tërë territorin e ven-dit tonë është Autoriteti Kombëtar i Ush-qimit, që edhe pse pretendohet se ështëndërtuar sipas modeleve më të suk-sesëshme të vendeve të ndryshme, dhe qënë fokus të saj duhet të ketë faktin se cilë-sia, siguria dhe garancia ushqimore janëpjesë të një disipline shkencore që merretme vjeljen, përgatitjen dhe magazinimin eushqimit në atë mënyrë që të parandalojësëmundjet që mund të vijnë nga ushqimidhe të bëjnë të mundur konsumin normaltë ushqimeve sipas gjendjes ekonomike tëkonsumatorëve, përsëri, vihet re se prob-lematika ushqimore në tërë territorin eShqipërisë, në vend që të pakësohet, sh-tohet përditë e më shumë dhe kjo mesaduket se AKU-ja ushtron funksionet e vetame fushata e jo në mënyrë të përhershmedhe vetëm në qendrat e qyteteve të mëdha,nëpër ca furra buke e ca firma që mbushinshishe plastike me ujë, sa për të treguarse po bëhet punë. Meqënëse jemi në ko-hën e integrimit intensiv të vendit tonë nërajon dhe më gjerë, është mjaft e përsh-tatshme të theksohet se Parlamenti i Bash-kimit Evropian ka krijuar një legjislacionnë formën e direktivave dhe rregulloreve,pjesa më e madhe e të cilit është pjesëmandatore për vendet anëtare, duke u përf-shirë edhe në legjislacionin e këtyrevendeve. Është Autoriteti Evropian i Sig-urisë Ushqimore ai që informon Parlamen-tin në lidhje me situatën e ushqimit nëEvropë dhe në botë dhe që bën politikat ecilësisë, sigurisë dhe garantimit të ushqi-meve në Evropë . Vendet anëtare të BE-sëkanë legjislacion më vehte në lidhje mekontrollin e sigurisë ushqimore por kjoështë bërë në atë mënyrë që të mos pen-

gohet tregtia me vendet e tjera.Në Britaninë e Madhe vepron Agjencia

e Standarteve Ushqimore, një trupëpërgjegjëse për politikat e sigurisë ushqi-more dhe hartimin e legjislacionit përkatës,ndërsa në aspektin e aplikimit të ligjitpërgjegjëse janë autoritetet ushqimorelokale. Kontrollit të ushqimeve të impor-tuara e bën kryesisht autoriteti portualshëndetësor. Agjencia e Standarteve har-ton rregulloret dhe përgatit informacioninpër bizneset ushqimore dhe autoritetetkontrolluese. Ajo gjithashtu organizon fus-hata publicitare për të informuar qytetarëtnë lidhje me sigurinë ushqimore. Kontrollizyrtar i ushqimeve lidhet katërcipërisht meligjin, ku kryesor është Akti i Sigurisë Ush-qimore, që aplikohet tërësisht në përputhjeme direktivat e BE-së për higjienen, kufijtëe kontaminimit, aditivët ushqimorë e kon-trollin e tyre, kërkesat për etiketat e ush-qimeve dhe autenticitetin. Inspektimetushqimore bëhen mbi bazën e mostrave qëmerren për analiza dhe ekzaminime ngainstitucione të caktuara publike.

Në SHBA, në nivel federal vepron KodiUshqimor, i publikuar nga Administrata eUshqimeve dhe e Ilaçeve, kod që përmbanrregulla, procedura dhe udhëzime për ju-ridiksionin e kontrollit të ushqimeve. Nëvend veprojnë në nivel federal rreth 15agjenci shërbimi dhe inspektimi të sigurisëushqimore përgjegjëse për sigurinë e mish-it, pulave, vezëve dhe produkteve e nën-produkteve të përpunuara prej tyre. Përushqimet e tjera është përgjegjëse Admin-istrata e Ushqimeve dhe e Ilaçeve.

Në Australi vepron Autoriteti i Ushqimit,që garanton se tërë biznesi i ushqimeveaplikon dhe implementon sistemet e sig-urisë ushqimore dhe se ushqimet janë tësigurta nëse konsumohen sipas afatevedhe recetave. Atje është kusht licensimiqë në çdo biznes ushqimor të trainohet tëpaktën një person në lidhje ndotjet e ush-qimit, paketimin, mbledhjen e lëndës sëparë, pastrimin e ushqimit, higjienën nëbiznes, etj, person përgjegjës para ligjitnëse ndodh diçka tek konsumatori.

Edhe në Kinë, që nga viti 2003, ështëkrijuar Administrata Shtetërore e Ushqi-meve dhe e Ilaçeve, kryesisht si rezultat ipresionit ndërkombëtar në lidhje me prob-lemet e sigurisë ushqimore.

Në kushtet e vendin tonë duhet të thek-sohet se sistemet tradicionale të prodhimitnë nivel ferme të lëndëve të para për in-dustrinë ushqimore, sistemet e mangëtatë manaxhimit të cilësisë të firmave të agro-biznesit dhe sistemet tradicionale të mar-ketingut nuk mund të sjellin ndonjë mo-tivim apo nxitje për fermerët dhe prodhuesite agrobiznesit, për të bërë përmirësime nëlidhje me cilësinë dhe sigurinë e ushqi-meve dhe tendenca është se nëse në seg-mentin e tregut ku operon një fermer apoprodhues individual ndodhin përmirësimetë ndikuara apo të diktuara nga ligjet dheqeveria sipas sistemit nga lart poshtë,atëhere ky individ ndjek ritmin e përmirë-simit, por jo se ka iniciativa individuale ngaposhtë lart për përmirësim. Lidhjet në grupeprodhimi dhe tregtimi si dhe segmentimi itregut nëpërmjet kanaleve të marketingutsi në nivel prodhimi bujqësor të fermaveindividuale ashtu edhe në nivel prodhimitë firmave të agrobiznesit, mund tëndikojnë shumë në përmirësimin e situ-atës, pa lënë mënjanë këtu edhe forcën eligjit dhe rolin e shtetit, të specialistëvedhe inspektorëve të tij. Një rol të madh nëkëtë drejtim luan edhe kontrolli i prodhim-it nëpërmjet aplikimit të procedurave HAC-CP (Hazard Analysis and Critical ControlPoints) analiza e rreziqeve dhe pikave kri-tike të kontrollit. Pa këtë procedurë asnjëprodhues dhe ofrues ushqimesh në vendnuk duhet të operojë (këtë e thekson edheligja) dhe pa Standartin ISO 22000, asnjënga prodhuesit shqiptarë nuk do të mundtë çajë dyert e eksporteve. Nga ana tjetër,

është shumë e rëndësishme që në nivelprodhuesish ushqimorë të përmirësohennë mënyrë të dukshme mënyrat e aplikim-it të mjeteve të sistemit të manaxhimit to-tal të cilësisë, që garantojnë cilësi me kos-to optimale. Edhe etiketimi i produktevembetet një problem ende parësor përprodhuesit shqiptarë, sepse etiketa nukduhet që thjesht të tregojë natyrën e përm-bajtjen e produktit, ashtu si veprohet rën-dom deri tani, por edhe të trajtojë elemen-tet që lidhen me shëndetin e konsumatorit,pra të tregojë se ky apo ai produkt ushqi-mor ndikon në këtë apo atë mënyrë në shën-detin e konsumatorit për shkak të përm-bajtjes së kësaj apo asaj lënde kimike, adi-tivi, përbërësi, etj. Për sa më lart një ndih-më të madhe jep edhe publikimi i vitit 2003i FAO-s dhe i Organizatës Botërore të Shën-detsisë, me emërtimin "Codex Alimentari-us", i cili nga viti në vit është përmirësuarnë disa elemente të tij me publikime sh-tesë dhe që shërben si udhëzues dhe rreg-ullore për sigurinë dhe cilësinë ushqimore.

Por sado siguri të kenë ushqimet, njëaspekt tjetër shumë i rëndësishëm i tëushqyerit të popullsisë është edhe garan-cia ushqimore.

Garancia ushqimore lidhet me vlefsh-mërinë ushqimore dhe aksesin e sejcilitpër ushqim. Një familje konsiderohet egarantuar nga ana ushqimore kur asnjë ngaanëtarët e saj nuk rrezikon të jetojë në uriapo me frikën e pamundësisë për të paturushqim. Meqënëse popullsia po shkon drejturbanizimit dhe me krizën aktuale botëroreka një rrezik potencial që të ketë kriza tëshkurtra urbane për ushqime, sepse ësh-të prekur shumë aspekti i financimit nënivel rural dhe i agrobiznesit jo vetëm nëShqipëri por edhe në pjesën më të madhetë vendeve të tjera të botës, kryesisht nëato të varfra dhe në zhvillim. Kjo kombino-het edhe me rritjen e çmimit të lëndëve tëpara që përdoren në industrinë ushqimore.Garancia ushqimore në vendet e varfra dhenë zhvillim është çështje e të siguruarit tëushqimit të mjaftueshëm, ndërsa në ven-det e industrializuara është që të konsumo-het ushqimi më i përshtatshëm. Ky i fun-dit duhet të jetë edhe targeti i përcaktuarnga shteti dhe individi për konsumin e ush-qimit në vendin tonë, nëse duam që tëngjitim shkallët e zhvillimit dhe tëmirëqënies si individë dhe si komb.

Sipas parashikimeve të FAO-s, në vitin2050 bota do ketë rreth 9 miliardë banorë.Për këtë duhet që prodhimi i ushqimeve nëbotë të rritet me rreth 70%, dhe kjo jo vetëmsepse do rritet popullsia, por edhe se njerëzitdo tentojnë të përmirësojnë racionin ush-qimor. Gjithashtu, sipas OKB-së, rreth 70%e popullsisë në vitin 2050 do jetojë në zonaturbane dhe në qytetet e mëdha, nga 49% qëështë sot. Në varësi të krizës për energjindoshta çmimi i ushqimeve do rritet sepsedo rritet kërkesa për biokarbure. Kjo do bëjëqë një pjesë e tokës bujqësore të okupohetme bimë që prodhojnë biokarbure, dukeshtuar kërkesën për tokë për bimët me tëcilat ushqehemi. Kjo kërkon që rritja e pro-dhimit të mos vijë thjesht nga shtimi i sipër-faqes së zënë me bimë bujqësore por krye-sisht nga rritja e prodhimit, intensiteti imbjelljeve dhe rritja e koeficientit të për-dorimit të tokës bujqësore. Meqënëse nëmjat vende fermimi nuk është i lidhurshumë ngushtë me pronësinë mbi tokënatëhere ka pak interes për të investuar përmirëmbajtjen e tokës bujqësore. Në Shqipërika pak tokë bujqësore dhe edhe ajo që kemiështë e përshtatshme vetëm për kultivimine disa kulturave bujqësore e jo për të tëraato. Toka bujqësore në vend është me cilë-si jo të mirë dhe edhe ajo që kishim mecilësi të mirë dhe shumë të mirë, në njëpjesë të konsiderueshme të saj, tashmë ësh-të betonuar. Por prodhimi bujqësor që furni-zon agrobiznesin kërcënohet edhe nga

(Vijon në faqen 6)

ekonomia, 3 Mars 2013 5

Financimeax axa

REPUBLIKA E SHQIPERISEKONTROLLI I LARTE I SHTETIT

NJOFTIM PER VENDE TE LIRA PUNEKontrolli i Lartë i Shtetit shpall konkurs për vënde të lira pune

KONTROLLI I LARTË I SHTETIT

1.PËR 1 (NJË) VEND PUNE NË POZICIONIN E DREJTORIT TË DEPARTAMENTIT TËAUDITIMIT

Kërkesat për kandidatët e këtij vëndi pune janë:-Të ketë gradën Doktor i Shkencave Ekonomike (kanë përparësi dhe avantazhohenkendidatët që kanë titullin Profesor i Asociuar ose Profesor).-Të kenë eksperiencë pune në sektorin e financave publike ose në mesimdhënie mbi 10vjet.-Të zotërojë shumë mirë gjuhën Angleze.-Të zotërojë programet kompjuterike “Alpha”, “Financa 5” etj.-Të ketë aftësi të mira menaxhuese dhe komunikuese për të punuar në grup.Paga mujore për këtë vend pune është në nivelin e pagave të shërbimit civil.

PËSHKRIMI I PUNES.Përgjigjet dhe jep llogari përpara Kryetarit dhe Drejtorit të Përgjithshëm. Pergatit për miratimprogramet vjetore të auditit mbi bazen e një konsulte të gjërë me audituesit. Harton dhendjek zbatimin e programeve mujore të auditit, duke raportuar periodikisht për realizimindhe problematikën e tyre. Në auditime të veçanta të rëndësishme, gjykuar mbi nivelin ematerialitetit dhe të riskut, merr pjesë drejtpërdrejtë në procesin e auditimit në terren, nëintervale kohore të shkëputura, ose për gjatë të gjithë periudhës së auditimit (kur Kryetari evendos). Paraqet me shkrim mendimet për rezultatet e auditimit dhe rekomndimet nëformularin përkatës. Ndjek dhe përgjigjet për hartimin e raportit për kontrollin dhe sigurimine cilesisë të realizuar nga departamenti që drejton, si dhe plotëson formularin e “kontrollit tëcilësisë” që i bashkëngjitet dosjes së kontrollit në përfundim të tij.

NJOFTIM PËR VEND TË LIRË PUNENë zbatim të Vendimit nr. 28, datë 10.07.2012 të Komisionit të Shërbimit Civil, sipas të cilitduhet plotësuar struktura e institucionit duke filluar pranimin në shërbimin civil për pozicionete punës të cilat në kuptim të ligjit janë të lira, por që gjatë viteve 2008-2010 janë zënënëpërmjet emërimeve të përkohshme dhe atyre jo në përputhje me procedurat e përcaktuaranë ligjin nr. 8549, datë 11.11.1999 “Statusi i Nëpunësit Civil”, personat (e punësuar gjatëperiudhës 2008-2010 në KLSH):1. Dorino Meçe2. Saimir Muçmataj3. Rafaela Lamçe4. Evis Pustinadosjet e të cilëve rezultojnë me mangësi në procedurat e rekrutimit të kryera jo sipaspërcaktimeve të akteve ligjore në fuqi, ftohen të konkurrojnë për të fituar statusin e nëpunësitcivil, në përputhje me procedurat e përcaktuara në ligjin “Statusi i Nëpunësit Civil”dhe aktete tjera nënligjore.

2. PËR 1 (NJË) VEND NË POZICIONIN E SPECIALISTIT TË MARRËDHËNIEVE MEJASHTË NË DREJTORINË E MARRËDHËNIEVE ME JASHTË DHE PUBLIKUN.

Kërkesat për kandidatët e këtij vendi pune janë:-Të ketë kryer arsimin e lartë.-Të zotërojë në mënyrë shumë të mirë gjuhën Angleze, preferohet edhe një gjuhë edytë e huaj enjë prej vendeve të BE-së.-Të zotërojë programet bazë të kompjuterit.-Të ketë aftësi të mira menaxhuese dhe komunikuese për të punuar në grup-Kanë përparësi kandidatët që kanë eksperiencë pune në institucionin e KLSH por qënuk kanë statusin e nëpunësit civil.

Paga mujore për këtë vend pune është në nivelin e pagave të shërbimit civil.

PËRSHKRIMI I PUNËSPërgatit programet e punës për vizitat e delegacioneve të huaja në KLSH dhe për vizitat edelegacioneve të KLSH në institucionet homologe. Koordinon dhe ndjek zbatimin e projektevetë asistencës së huaj, në përputhje me kërkesat e ligjit organik të KLSH dhe planin strategjiktë zhvillimit institucional. Kryen shërbimin e përkthimit në çdo rast që kërkohet nga Kryetari.Kryen shërbimin e përkthimit të materialeve të ndryshme nga gjuha e huaj në shqip dheanasjelltas. Merr pjesë në takime zyrtare me të huaj, kur kjo i kërkohet, etj.

3. PËR 2 (DY) VENDE NË POZICIONIN E AUDITUESIT NË DEPARTAMENT AUDITIMI.

Kërkesat për kandidatët e këtij vendi pune janë:-Të ketë kryer arsimin e lartë.-Të ketë përvojë pune mbi 2 vjet në sektorin publik (kanë përparësi kandidatët me eksperiencënë fushën e auditimit të jashtëm).-Të zotërojë një gjuhë të huaj.-Të zotërojë programet bazë të kompjuterit.-Të ketë aftësi të mira menaxhuese dhe komunikuese.-Kanë përparësi kandidatët që kanë eksperiencë pune në në institucionin e KLSH por që nukkanë statusin e nëpunësit civil..Paga mujore për këtë vend pune është në nivelin e pagave të shërbimit civil.

PËRSHKRIMI I PUNËSKryen në mënyrë ligjore, profesionale, etike dhe brenda afateve të përcaktuara detyrataudituese. Zbaton programin e auditimit, ndërsa për problemet që nuk janë përfshirë nëprogramin e auditimit, ia bën prezent përgjegjësit të grupit të auditimit. Gjykon për nivelin ematerialitetit e të riskut.. Në përgatitjen e materialeve të auditimit zbaton dhe mban përgjegjësipër afatet kohore të parashikuara, etj.

PARAQITJA E DOKUMENTEVEKandidatët duhet të paraqesin në Drejtorinë e Burimeve Njerëzore dhe Metodologjisë deri nëdatë 30/03/2013 këto dokumente:CV-në, kërkesë për vendin e punës që konkurron, kopjetë diplomës së shkollës së lartë dhe të kualifikimeve pasuniversitare, dëshmi të gradësshkencore, certifikatën e notave dhe librezën e punës të noterizuara, dy rekomandime ngapunëdhënësit e mëparshëm, dëshmi penaliteti, dëshmi të zotërimit ose jo të gjuhëve tëhuaja, si dhe dokumente te tjera (nëse ka), që i çmon se mund t’i vlejnë për vlerësimin epërgatitjes arsimore dhe profesionale.

KONKURRIMIKonkurrimi është i hapur për nëpunësit civilë nëpërmjet procedurave të pranimit.Konkurrimi do të bazohet në njohuritë për Kushtetutën, ligjin nr. 8270, datë 23.12.1997 “PërKontrollin e Lartë të Shtetit”, ndryshuar me ligjin nr. 8599, datë 01.06.2000, ligjin nr. 8549,datë 11.11.1999 “Statusi i nëpunësit civil”, ligjin nr. 9131, datë 8.9.2003 “Për rregullat e etikësnë administratën publike”, “Rregulloren e brendshme të organizimit dhe funksionimit tëKLSH”,”Standardet e kontrollit të KLSH”dhe “Standardet ndërkombëtare të INTOSAI”, mbinjohuritë dhe të dhënat që jepen në serinë e botimeve të KLSH-së, si dhe në faqen zyrtare tëKLSH-së në internet.Për pozicionin e Specialistit të Marrëdhënieve me Jashtë në Drejtorinë e Marrëdhënieve meJashtë dhe Publikun, konkurrimi do të zhvillohet në gjuhën angleze.

Në mbledhjen e tij të 288 i cilifilloi të dielën në selinë e saj nëJeddah, me 13.2.2013, Bordi i Drej-torëve Ekzekutivë të Bankës Is-lamike për Zhvillim miratoi450.800.000 dollare në drejtim tëfinancimit të projekteve të rejazhvillimore në vendet anëtare, sidhe per vendet jo anëtare. Krye-suar nga Dr.Ali Ahmad Mohamed,Kryetari, IDB Group, takimi kamiratuar, në veçanti: 125.000.000milion dollare për ndërtimin eQukës-Qafë Plloçë, Seksioni i Ko-rridorit Tiranë-Korçë Rrugor, Sh-qipëri; 120,000,000 milion dollarepër SADARA petrokimike Projektinë Arabinë Saudite, dhe 100 mil-ion dollare për Komunitetit SANI-MAS projekt i bazuar në Sanitetit46 qytete në Indonezi.

Miratimet e tjera të mëdha ako-rduara ishin 36.000.000 milion dol-lare për ndriçim efikas në natyrëpër Tashkent, Uzbekistan Qytetit

Banka Islamike për Zhvillim, 125milion $ për rrugën Qukës-Qaf Plloçë

jekti Fshatrat Mijëvjeçarit (MVP)Faza II në Ugandë, si dhe një1.000.000 dollare si grant asis-tencës teknike për aktivitetet e Ob-jektit Afrikës Mbështetje Juridike.

Për më tepër, Bordi aprovoi2.000.000 milion dollare si grantemergjent për lehtësim të zhven-dosur brenda Sirisë dhe refugjatëtsirianë në Turqi, Jordani, Libandhe Irak për të kontribuar në of-rimin e shërbimeve arsimore dheshëndetësore. Bordi miratoi gjith-ashtu 1.700.000 milion dollare sigrant ndihmë të veçantë nën IDBFondin vakf për projekte arsimore,profesionale dhe shëndeti në ko-munitetet myslimane në Repub-likën Demokratike të Kongos, In-dia, Britania e Madhe, dhe SHBA.Takimi u shënim të një sasi prej25.000.000 dollare miratuar ngaKryetari IDB për Arsim dhe Af-tësim për Projektin e Punësimit,Egjipt. Ndër temat e tjera të dis-kutuara dhe shqyrtuar në takimishin raporti i Bankës Projekt vje-tor për vitin 2012, pasqyrat draftfinanciare të Bankës dhe fondet esaj të specializuara për të njëjtinvit, si dhe dokumente të tjera përtakimin e ardhshëm vjetor të Bor-dit të Guvernatorëve i Grupit IDBplanifikuar të mbahet më 21-22maj 2013, në Dushanbe, Taxhiki-stan.

Projektit; 20 milion dollare përndërtimin e Sukuta-Jambangelly

Projekti Rrugor, Gambia; dhe19.700.000 milion dollare për

përmirësimin e mjedisit mësimornë Universitetin Islamik dhe Pro-

ekonomia, 3 Mars 20136

Investimeax axa

Energjetika është sektori mëme interes për biznesin austri-ak, kryesisht në ndërtimin ehidrocentraleve. Në muajin prillpritet të nisë zbatimi i dy hidro-centraleve, një në Përmet dhenjë tjetër në Mat, investim që kapvlerën e 85 milionë eurove, ndër-sa kanë nisur procedurat për njëtjetër investim prej 25 milionëeuro, po në ndërtimin e hidro-centraleve. "Ka bërë të mundurqë në fund të vitit 2012, të sig-urojë një investim prej 80 mlneurosh, në dy projekte të vegjële të mesëm, me kapacitet 8.6 Mëdhe një me kapacitet 31.3 Më.Dy hidrocentrale. Njëri ndodhetnë jug të vendit dhe njëri ndod-het në Shqipërinë e mesme. Nejemi duke përfunduar dokumen-tacionin kryesor për të filluar

Qendra Spitalore Universitare"Nënë Terza" në Tiranë dhe Qen-dra Spitalore Universitare "Mey-er" në Firence kanë nënshkruar,në Ministrinë e Shëndetësisë,marrëveshjen "Për Dhurimin eFaktorit VIII të Koagulimit", dukeshënuar një hap të rëndësishëmnë përkujdesjen e përmirësimine jetës të të sëmurëve me hemo-fili. Kjo marrëveshje siguron Dhu-rimin e Faktorit VIII të Koagulim-it, (në kuotën 3 milion njësi te Fak-torit VIII në vit) dhe do të ketënjë kohëzgjatje 3 vjeçare. Qen-dra Universitare "Meyer ", nëmirëkuptim me Qendrën Rajonaletë Gjakut të Rajonit të Toskanës,do të garantojë zbatimin e kësajMarreveshjeje. Në prezencë tëMinistrit të Shëndetësisë z.Vangjel Tavo dhe AmbasadoritItalian në Tiranë Massimo Ga-liani, marrëveshja është nënsh-kruar për palën shqiptare nga drej-tori i QSUT, Z Edmond Rrushi dhepalën italiane nga Dr. Maria JoseCaldes Pinilla, Drejtoreshë e Qen-drës Rajonale për Shëndetin Glo-bal. "Në sajë të një bashkëpuni-mi me miqtë dhe homologët tanëitalianë, kam kënaqësinë të pre-zantojmë përpara jush nënsh-krimin e një marrëveshjeje e cilado të përmirësojë rrënjësishtpërkujdesjen ndaj të sëmurëveme hemofili. Kjo marrëveshjedëshmon edhe njëherë mar-rëdhëniet e mira që kanë dy popujttanë të cilët janë të lidhur ngushtëjo vetëm gjeografikisht por edheshpirtërisht", u shpreh MinistriTavo pas nënshkrimit të mar-rëveshjes.

DR. Maria Jose Caldes Pinaduke bërë një histori të shkurtër

Austriakët, 85 milion euro për 2 HEC-e të rejaedhe zbatimin e dy projekteve tëtjera, me një kapacitet 15 Më, qëpërmbledh shumën 25 mlneuro",-thotë Sokol Abazaj, inves-titor IBA. Sipas Abazajt, investi-torët austriakë po parqesin in-teres në fusha të tjera të ekon-omisë, si turizmi dhe infrastruk-tura, por preferenciale është ajoe energjetikës. "Kushtet shumëtë favorshme të Shqipërisë nëdrejtim të energjetikës ose mënë detaje, në kapacitetet hidrike,

janë shumë interesante. Për-puth edhe interesat e kompaniveaustriake që tashmë në EuropënQendrore janë faktori kryesor sinë ndërtimin e HEC-eve edhe nëmonitorimin e energjisë elek-trike",-thekson ai. Aktualisht nëvendin tonë zhvillojnë aktivitetekonomik dhe tregtar 35 kompaniaustriake, kryesisht në sektorëte infrastrukturës, energjetikës,industrisë minerare, banka dhesigurime.

Pas promovimit të informatizimit të shërbimeve publiketë punësimit një ditë më parë, një lajm tjetër i mirë përtregun shqiptar të punës-Shqipëria, Kosova dhe Maqe-donia së shpejti me portal pune të përbashkët. Ngritja ePortalit Rajonal të Punës ka mbledhur në Prishtinë për-faqësuesit e Ministrisë së Punës dhe Mirëqënies Socialetë Kosovës, Ministrisë së Punës, Çështjeve Sociale dheShanseve të Barabarta të Shqipërisë dhe Ministrisë sëPunës së Maqedonisë.

Kjo inisiativë vjen si rrjedhojë e gjendjes së tregut tëpunës në Rajon, nivelit të papunësisë dhe nevojës përrritjen e absorbimit të fuqisë punëtore nga sipërmarrja jovetëm brenda kufijve të vendeve përkatëse, por veçanër-isht mes tyre, si dhe për shkëmbinim në kohë reale tëinformacionit mbi kërkesat dhe ofertat e punës në secilinprej vendeve. Inisiativa për ndërmarrjen e hapave për ng-ritjen e Portalit Rajonal të Punës është bazuar edhe nëpërvojën e shteteve anëtare të Bashkimit Evropian dheportalit të punës Eures. Gjatë takimit tripalësh u prezan-tua Raporti i Fizibilitetit për ndërtimin e Portalit Rajonal tëPunës, realizuar me inisiativën e Ministrisë së Punës dheMirëqënies Sociale të Kosovës, si dhe u diskutua rreth

Marrëveshje me QendrënSpitalore "Meyer" në Firence

të bashkëpunimit mes spitalit"Meyer" dhe QSUT ndër vite ushpreh se ndihej e kënaqur qëbashkëpunimit ndër vite iu sh-tua dhe një fushë e re që do t'ivijë në ndihmë të sëmurëvehemofilikë. Sasia e faktorit që dotë vij nëpërmjet kësaj mar-reveshjeje do të ruhet në far-macinë e QSUT sipas kushteveteknike të ruajtjes së barit dhepërdorimi i tyre tek pacientet dotë menaxhohet nga dy shefat eshërbimeve të hematologjisëadulte dhe asaj pediatrike sipasprotokolleve përkatëse të trajtim-it dhe kushteve të përcaktuara.

Bazuar në të dhënat e shër-bimit të hematologjisë në QSUTdhe shoqatës së pacienteve mehemofili, në vendin tonë kemiaktualisht 254 pacientë me hemo-filia A (që trajtohen me faktorin 8të koagulimit) dhe 40 me hemo-fili B (që trajtohen me faktorin 9të koagulimit). Sipas rekomandi-meve të OBSH doza vjetore përtrajtimin e faktorëve të koagulimitështë 1 Unite për banor, ndaj dhenënshkrimi i kësaj marrëveshjeështë mjaft i dobishëm për tësiguruar sasinë e nevojshme përtrajtimin e këtyre pacientëve gjatëtë gjithë vitit. Ministria e Shën-detësisë në kuadër të strategjisëpër reformimin e shërbimeveshëndetësore është angazhuarpër t'i dhënë prioritet sigurimit tënjë shërbimi sa më të kualifikuar,të gjitha kategorive të tësëmurëve kronike, një nga të cilëtjanë dhe të sëmurët me hemo-fili. Pjesë e kësaj strategjie ësh-të dhe Qendra Kombëtare e Ref-erencës për Hemofilinë,e ngritursë fundmi pranë QSUT.

agjentët kimikë dhe fizikë si dhenga sëmundjet e dëmtuesit e pro-dhimeve bujqësore, pa llogariturkëtu inftrastrukturën e mangët përtokën, ujin dhe tregun. Një ele-ment shumë i rëndësishëm qëndikon në një masë të madhe nëcilësinë e lëndëve të para për agro-biznesin është uji. Jemi me shumëvonesë në lidhje me përzgjedhjene sistemit apo sistemeve më tëpërshtatshme të ujitjes dhekullimit të tokave bujqësore.Sistemet e ujitjës dhe të kullimitduhet që të garantojnë se do kemiujë për ujitje në stinën e nxehtëtë vitit dhe të arrijmë të kullojmëtokat bujqësore në stinën merreshje dhe për këtë përvoja nukmungon si brenda vendit ashtuedhe në vendet përreth. Aplikimi

Tregu rajonal i punës në onlinemundësive që ajo krijon për çdo vend dhe përfitimeve qëvijnë nga ky proces.

Kjo inisiativë është vetëm hapi i parë, që si fillim ka njërrjet prej tri shtetesh, por që synon të shtrihet më pasedhe në shtete të tjera. "Punësimi përbën një ndër prob-lemet më të rëndësishme ekonomike dhe sociale të sho-qërisë shqiptare dhe Qeveria është e angazhuar në zbutjene pasojave të papunësisë, nëpërmjet sigurimit të rrugëvetë zhvillimit dhe krijimit të vendeve të reja të punës", vurinë dukje Drejtoresha e Politikave të Punësimit në Minis-trinë e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Bara-barta, znj. Arjeta Ndrico.

Znj.Ndrico vlerësoi se, "krijimi i një Sistemi Informa-cioni të Tregut Rajonal të Punës është një element shumëi rëndësishëm në fushën e punësimit, pasi punësimi për-bën një ndër problemet më të rëndësishme ekonomikedhe sociale të vendeve ne Rajon". "Sistemi i Informacionittë Tregut të Punës është një prej instrumentave të rëndë-sishëm, nëpërmjet të cilit synohet të harmonizohet ofertadhe kërkesa në tregun e punës, duke synuar një punësimsipas aftësive profesionale të kërkuara nga biznesi", vlerë-soi Drejtoresha e Politikave të Punësimit, duke deklaruarse, Krijimi i Portalit Rajonal të Punës vjen në një momentshumë të përshtatshëm për Shqipërinë, e cila sapo kapërfunduar informatizimin e shërbimeve të punësimit nëmbarë vendin. Takimin e përshëndeti edhe Ministri i Punësdhe Mirëqënies Sociale të Kosovës, z. Nenad Rasic, i cilie vlerësoi si shumë të rëndësishëm procesin e unifikimittë tregjeve të punës së vendeve të Rajonit. Në Delegacionishqiptar merrnin pjese edhe Sekretari i Përgjithshëm iMinistrisë, z.Ilirjan Proko dhe Drejtori i Përgjithshëm iShërbimit Kombëtar të Punësimit, z.Ilir Ibrahimi. Të pran-ishmit pranuan se ndërtimi i Sistemit Rajonal të Tregut tëPunës është shumë i rëndësishëm për vendet e përfshiranë të dhe se do të ndikojë pozitivisht në rritjen e nivelit tëpunësimit, nëpërmjet punësimit rajonal të punëtorëve ngavendeve të përfshira nga ky projekt si dhe do të rrisëbashkëpunimin ndërmjet vendeve tona dhe shkëmbimin eeksperiencave reciproke.

Cilësia, siguria dhe garancia ushqimorei teknologjive me ujitje me tuba-cione plastike dhe me dripera tëpërshtatshëm për llojet e tokavetona bujqësore do përmirësonteshumë procesin e ujitjes dhe dogarantonte më shumë eficiencëdhe efikasitet në përdorimin e ujitpër qëllime bujqësore.

Që të dyja, toka dhe uji, duhettë përdoren në atë mënyrë që tëgarantojnë furnizim të mjaf-tueshëm për agrobiznesin për tëprodhuar sasi të mjaftueshmeushqimesh cilësore dhe të sigur-ta. Sipas FAO-s, garancia ushqi-more ekziston kur të tërë njerëzitnë të tëra kohët kanë akses fizikdhe ekonomik për ushqimsufiçient, të sigurt dhe me vleraushqyese për të plotësuar kërke-sat e tyre dietike dhe preferencatushqimore për një jetë aktive dhetë shëndetshme. Kjo mbetet edhe

detyra kryesore e organizmave dhee institucioneve të cilësisë, sig-urisë dhe garancisë ushqimore nëShqipëri për sot dhe për të ardh-men. Është e pafalshme që duhettë pritet me javë që të dalë njëanalizë e thjeshtë qumështi. Ështëe pafalshme që në vend nuk bëhenas edhe analizat më të thjeshtapër produktet ushqimore vendasedhe të importit. Duket hapur sesituata aktuale në lidhje me cilës-inë, sigurinë dhe garancinë ush-qimore është jashtë kontrollit dhese korrupsioni e falsifikatorëtbëjnë kërdi e batërdi me jetën eqytetarëve të thjeshtë të këij ven-di, vend dhe qytetarë që i kanë tëtëra shanset të jenë në krye tëlistës për cilësinë e jetesës dhepërmirësimin e saj dhe për njëkonsum të stilit modern nëpërgjithësi dhe të ushqimeve në

veçanti. Por kjo mund të ndodhëvetëm nëse Autoriteti Kombëtar iUshqimit nuk pret që të plasëskandali, por bën punën e vet ash-tu siç i është dhënë tagri nga ligjadhe vetwm në momentin kurqeveria e këtij vendi (ciladoqoftë

ajo) do i verë gishtin kokës e tëmerret me hallet e problemet evërteta të qytetarëve e jo mebroçkulla e palaçollëqe të tipit "de-bate parlamentare", që kurshfaqen në mediat vizive, të tërëqyetarët ndërrojnë stacion.

(Vijon nga faqja 4)

ekonomia, 3 Mars 2013 7

Buxhetgjgghk

dhe duhet të plotësohen. Dëshiraime është dhe duhet tu bëjmë thir-rje që tua akordojmë sa më shpejtlëvizjen e lirë, por hapat të cilatndërhyjnë në një proces, këto nukmund të ndodhin nga Shqipëria.

Thaçi: Unë sapo jam kthyer nganjë vizitë në Bruksel, ku u takovame Presidenti Barroso, me zotinFyle, e të tjerë personalitete. Kemidiskutuar për hapat konkretë tëardhshëm evropianë për Repub-likën e Kosovës.

Ne jemi në një proces të sigurttë implementimit të shpejtë të tëgjitha kritereve për çështjen e lib-eralizimit të vizave, gjithashtu edhepër procesin e MSA-së. Pra, Koso-va është në rrugë të sigurt për tëardhmen evropiane. E ritheksojdhe e kam deklaruar edhe më herët,qytetarët e Kosovës, qysh para dyvitesh, kanë merituar liberalizimine vizave. Jam i vetëdijshëm se du-het të bëjmë edhe më tepër për re-format demokratike evropiane,sikurse çdo vend i rajonit. Duhettë jemi real në këtë drejtim. Por duata them përsëri, siç e kam thënëedhe në Parlamentin e Kosovës,edhe sot nga Tirana, siç e kamthënë edhe në Bruksel, se vonesapër liberalizimin e vizave në raportme qytetarët e Kosovës, po ndodhpadrejtësisht në Bruksel nga mos- uniteti politik i vendeve të BE-së,për sa i përket statusit politik dhejo nga mos implementimi i vleravenë Prishtinë. Qeveria e Kosovës ika plotësuar ato kritere dhemirëpret edhe të gjitha kriteret etjera që vijnë. Pra, Kosova do t'ikryejë në afat rekord të gjithaobligimet që dalin para saj. Në tënjëjtë kohë, unë dëshiroj të falën-deroj të gjithë spektrin politik kos-ovar, mbështetës të këtij procesi,në veçanti për reformat elektoraledhe perspektivën evropiane. NëKosovë ekziston një unitet i plotëqytetar, politik e ndëretnik, për tëardhmen evropiane. Prandaj presimpërshpejtimin e vendimit për cak-timin e datës për liberalizimin evizave, nga Brukseli. Ne do t'i plotë-sojmë obligimet tona.

BERISHA: Dua të bëj një sh-tesë në këtë pyetje. Kosova ështëvendi me shkallën më të ulët tëkriminalitetit që mund të ekzistojë.Ka një nga kriminalitetet më të ul-ëta në Evropë.

Kjo është meritë e autoritetevetë Kosovës, por edhe e autoritetevendërkombëtare, të cilat kanë dhënënjë ndihmë shumë të madhe nëkëtë aspekt.

Kundërshtari juaj politikzoti Rama ju ka ftuar në një de-bat politik. A do të ishit i gat-shëm të zhvillonit një të tillë në

Duke marrë shkas nga raportipër Indeksin e Transparencës sëBuxhetit, hartuar nga organiza-ta "Partneriteti Ndërkombëtarpër Buxhetin" (Open Budget), kupër 2012-n e vlerësoi Shqipërinëme 47 pikë, nga 33 që ishte nëvitin 2010, ekspertë të fushës,të pavarur, si dhe përfaqësuestë ministrisë dhe deputetë, dis-kutuan mbi mundësinë e

A është buxheti transparent?thellimit të mëtejshëm të pub-likimit të të dhënave. "Pavarë-sisht se ky indeks është mbi me-sataren e 100 vendeve të vrojtu-ara, me 43 pikë, ai mbetet më iulët se vendet e rajonit, përveçRumanisë. Ky vlerësim nënkup-ton që qeveria i ofron lehtësishtpublikut informacion jo të plotëmbi buxhetin e shtetit dhe ak-tivitetet financiare gjatë vitit

buxhetor", u shpreh Forumi Sh-qiptar Social Ekonomik (ASET),nën drejtimin e prof. Sulo Hadëri.Sipas raportit, bazuar mbi gjet-jet e indeksit të fundit, rekoman-dohen të merren masa për ndë-rhyrje, në shërbim të transpar-encës. Nga tetë "detyrat", qever-ia shqiptare ka çaluar në tre el-ementë, që sipas institucionit tëIBP-së, kanë ndikuar në ren-ditjen finale. Ato janë "publiki-mi i raportit vjetor të buxhetit",për përdorim të brendshëm, "pro-dhimi dhe publikimi i buxhetitpër qytetarin", si dhe "dokumen-tet e rishikimit të buxhetit" nëmesin e vitit. IBP jep rekoman-dime se si duhet përmirësuar përtë qenë sa më transparent. Disanga rekomandimet e evidentuaranga ASET lidhen me përditësimine të dhënave, për më shumë in-formacion për shpenzimet sipasprogrameve, të ardhurat jotati-more, për borxhin publik, përsupozimet makroekonomike, përlidhjen e buxhetit me qëllimet epolitikave. Tjetër rekomandimlidhet me cilësinë e raportit tëAuditit dhe çfarë impakti krijonai në zgjidhjen e problematikaveligjore dhe financiare. Bazuarmbi problematikat e ngritura ngaIBP, ekspertët e ASET sugjeru-an se "Parlamenti duhet të ketënjë njësi të specializuar në çësh-tjet e buxhetit për të asistuar meanaliza buxhetore, për të audi-tuar dhe shqyrtuar raportet eauditimit. Qeveria duhet tëkërkojë aprovimin e Parlamentitpër të transferuar fonde midis in-stitucioneve buxhetore". Gjith-ashtu, duhet të rritet pjesëmar-rja e publikut në proceset bux-hetore, sidomos në ato ku Sh-qipëria ka vlerësim të dobët tëOBI (Open Budget Index). I pran-ishëm në tryezë ishte deputeti iPD-së, anëtar i Komisionit Par-lamentar për Ekonominë, SybiHida, me përvojë në përgatitjene buxheteve. Sipas tij, vitet efundit është punuar shumë përtë pasur një buxhet sa më trans-parent. "Ne deputetët marrimnga një kopje dhe e shpalosimnë diskutime, apo ua përcjellimedhe mediave. Transparenca dheroli i buxhetit është shumë irëndësishëm, sidomos në kohëkrize. Mjaftojmë të shikojmë seçfarë i ndodhi Greqisë, apo Ital-isë, me transparencën e dobëttë të dhënave. Ndoshta shoqëriacivile duhet të ushtrojë më tepërpresion për të pasur një buxhetmë transparent", tha Hida. Dukefolur për auditimet financiare,Sulo Hadëri e vuri theksin tezbatimi i rekomandimeve, nive-lin sa merren në konsideratë. Nëtakim nuk munguan replikat.Përfaqësuesi i Ministrisë së Fi-nancave, drejtori i buxhetit përpushtetin lokal, Fran Brahimitha se këto rekomandime të OBI-t janë tashmë rutinë, nuk jepetasgjë e re, dhe shtoi se, çdo edhënë e buxhetit pasqyrohet nëfaqen zyrtare të Ministrisë sëFinancave. Indeksi i Transpar-encës së Buxhetit nëpërmjet njëpyetësori vlerëson nëse qeveri-të qendrore prodhojnë tetë do-kumentet kyç të buxhetit dhe iofrohen lehtësisht publikut metë dhëna të plota, në kohë dhetë dobishme. Mbi bazën e 125pyetjeve krijohet në fund indek-si i transparencës.

Me Kosovën, potenciale më të mëdha ekonomikefushatën elektorale të 23 qer-shorit?

BERISHA: Tani unë nuk e moravesh më ftoi mua në debat EdiRama apo ftoi zëdhënësen timeLaura Vorpsi ?!Do ta diskutojmë meLaurën.

Zoti kryeministër Berisha, juthatë se Shqipëria tashmë ështënë prag të zgjedhjeve elektorale.Çfarë të reja ka programi i PD-sëlidhur me integrimin dhe zhvil-limin e mëtejshëm të Shqipërisëme Kosovën. Psh. lidhur meçështjen e liberalizimit tëvizave, ne kemi eksperiencën ebullgarëve, moldavëve e bosh-njakëve, të cilët po marrin pasa-porta të BE-së duke marrë sh-tetësi bullgare. Ndërkohë, nenuk paskemi të drejtë që shteta-sit shqiptar të Kosovës t'i pa-jisim me pasaportë? Pse ky qën-drim i dyfishtë për shqiptarët?Një pyetje tjetër e kam për z.Thaçi. Lidhur me procesin e lib-eralizimit të vizave, pa u ndalurnë kriteret politike, por thjeshtnë kriteret teknike, mos ndosh-ta po e komprometon disi këtëproces skandali i pasaportavenë Kosovë?

BERISHA: Është ndërkombë-tarisht e pranuar dhe e promovuaredhe nga ne që Kosova është njërast "sui generis". Mbi bazën e këtijgjykimi, ka qenë ky një argumentnga më të rëndësishmit që sollimbështetjen masive nga bota e lirëtë pavarësimit dhe pavarësisë sëKosovës. Kosova, si shtet i pavar-ur, në procesin e konsolidimit tërolit të saj dhe të pavarësisë së saj,zhvillon negociata me të gjitha in-stitucionet ndërkombëtare, me tëgjitha vendet mike dhe ky procesështë në interesin e saj më të mirë.Unë e kuptoj vështirësinë që ekz-iston sot për qytetarët e Kosovësdhe absolutisht kam bindjen ethellë se ata e meritojnë lëvizjen elirë. Imagjinoni ju gra e burra të cilëtpara 20 viteve kanë lëvizur pa vizanë Evropë, tashmë kanë mbetur tëvetmit pa viza. Nuk më duket nor-male dhe e drejtë. Por nga anatjetër, ky është një proces që kalonnë disa faza. Në rastin tonë, nekishim një udhërrëfyes të bazuarnë 120 kërkesa. Ne na u dha kjo edrejtë kur dëshmuam seriozitetinmë të madh dhe u faktuam part-nerëve tanë, Brukselit, se ne iplotësojmë ato kërkesa. Ky ështënjë proces pan-evropian, në kup-timin e institucioneve. Vendet mikedërguan këtu delegacione për t'iparë gjërat në vend dhe, në fund,konkluduan përfundimisht. Vendi-mi për heqjen e vizave nga vendetevropiane, bazohet në iluminizmin,është një vendim i shkëlqyer ilu-minist. Nëse do të bëhej një refer-endum për t'i hequr apo jo vizat, ju

garantoj se nuk do të gjendej njëvend në tokë që do ta bënte, pasika rrezik që të votohej ndryshe.

THAÇI: Nuk do të shtoja mëtepër nga ajo që tha edhe Kryemi-nistri Berisha, por, kudo që ngrihetkjo çështje për diskutim, kudo,qoftë në Tiranë, Bruksel, Prishtinëapo kudo në rajon, dua të them senga ajo që komunikojnë shqiptarët,kudo që ata jetojnë në rajon, porqë edhe gjithë bota e di, është seshqiptarët janë popull evropiani-zues. Nëse bëhet ndonjë referen-dum, si në Shqipëri, në Kosovë, ekudo që shqiptarët jetojnë, për-qindja më e lartë për perspektivëevropiane bazohet te vullneti iqytetarëve shqiptarë që jetojnë nërajon. Kjo është një garanci e fu-qishme për të ardhmen e sigurt tëshqiptarëve, por edhe një vlerë ejashtëzakonshme e jona. Për këtëduhet të ndihemi mirë dhe krenar,por në të njëjtën kohë, edhe shumëtë përgjegjshëm, ne si lider e mbar-tës të institucioneve që udhëheqinvendet tona. Nga ana tjetër, duhettë jemi edhe realistë, janë 100 viteqë ndodhin padrejtësi ndaj sh-qiptarëve dhe këtë nuk mund tamohojë askush. 100 vite na vonu-an në përpjekjet tona për liri. Ndo-dhi mrekullia e lirisë së Kosovës,pastaj anëtarësimi i Shqipërisë nëNATO dhe tani jemi në rrugë shumëtë sigurt. E vetmja alternativë përne është integrimi evropian e nëNATO. E tha edhe Kryeministri Ber-isha, kudo që ne të jemi, duhet tëndihemi si 1, do të jemi të bash-kuar në familjen e madhe evropi-ane, në një rajon pa kufij. Sh-qiptarët jetojnë në një hapësirëterritoriale të modelit evropian pakufij, sikurse gjithë popujt e tjerë.Por, në të njëjtën kohë, roli i sh-qiptarëve në rajon është i jashtëza-konshëm për paqen dhe stabilite-tin e gjithë rajonit.

Lidhur me retorikat naciona-liste të shprehura së fundi, si ikeni vlerësuar thirrjet e SHBA-ve, duke iu referuar këtu dekla-rimit të fundit të zotit Reekerdhe a do të ketë një reflektim ngaana juaj?

BERISHA: Së pari, interesi ko-mbëtar ka qenë, është dhe do tëmbetet interesi suprem i çdo nje-riu të qytetëruar. Së dyti, Shqipërianuk ka pasur, nuk ka dhe nuk dotë ketë pretendime territorial. Sh-qipëria ka qenë e angazhuar, nëinteresin më të mirë të kombit sh-qiptar, në ruajtjen, respektimin ekufijve ekzistues në BallkaninPerëndimor dhe në Ballkan në tërë-si. Shqipëria, bazuar në të gjithë tëdrejtën ndërkombëtare, konventatqë ajo ka firmosur, si dhe Kush-tetutën e vendit, do të qëndrojë epalëkundur në mbrojte të lirive dhetë drejtave të shqiptarëve, aty ku

ata ndodhen, të cilat përbëjnënjëkohësisht vlera të sigurta eu-roatlantike. I tërë qëndrimi i Sh-qipërisë është ky. Të gjitha përpjek-jet për të intimiduar shqiptarët, përtë bërë presion mbi ta, për të frikë-suar e trembur ata, janë të destin-uara të dështojnë. E kam fjalën nëvende të tjera. Shqiptarët duhet tëjetojnë të lirë dhe të barabartë paraligjit, aty ku ata janë. Në qoftë seky quhet nacionalizëm, unë mbe-tem shumë krenar dhe i vendosurnë të. Kjo është vendosmëria ime.E kam theksuar dhe e theksoj senuk ekziston në doktrinat ko-mbëtare të shqiptarëve, të shkru-ara mbi 120 vjet më parë e në vazh-dim, asnjë projekt, asnjë program,asnjë dokument, që të parashikojëeksterminimin, genocidin,shfarosjen e kombeve të tjera. Jo.Kjo nuk ka ekzistuar dhe nuk ekz-iston. E theksoj këtë gjë, sepse kyështë një nacionalizëm i bazuar nëvlera qytetare.

THAÇI: Nëse dikush i sheh sinacionalizëm autostradat tona,gabohen. Nëse dikush e sheh sinacionalizëm ndërtimin e heku-rudhës që kemi diskutuar, me ku-firin e Shqipërisë, është një gabim.Ne duhet ta modernizojmë hapë-sirën tonë, kudo që jetojmë. Nësedikush e sheh si nacionalizëmndërtimin e Magjistralit të Prizren-it, prej 40 km, deri në Tetovë, ësh-të gabim, nëse dikush e sheh sinacionalizëm autostradën që lidhPrishtinën dhe Shkupin, është ga-bim. Ne duhet të investojmë kudonë hapësirat ku jetojmë, për t'idhënë kuptim hapësirës sonë,jetës sonë të re. E theksoj se eardhmja jonë evropiane është meautostrada evropiane dhe duhet taharrojnë ata që mendojnë se atyku jetojnë shqiptarët duhet të ketëvetëm shtigje, pasi do të ketë vetëmvlera evropiane të një shteti mod-ern.

Në bisedimet tuaja, a patiedhe diskutime mbi zhvillimetekonomike si pjesë e bash-këpunimit mes dy vendeve?.Ekspertë të ekonomisë kanëhedhur idenë se mund të krijo-het një strukturë e përbashkët,sidomos në hartimin e një pa-kete ligjesh, kryesisht në sistem-in fiskal, në ndihmë të zhvillimittë biznesit të të dy vendeve.

BERISHA: Natyrisht, intensi-fikimi i bashkëpunimit ekonomikështë një nga qëllimet kryesore dhemendoj se në këtë aspekt, ka njëhapësirë të gjerë. Ndonëse shkëm-bimet po rriten, potenciali ështëshumë më i madh. Është një ujdiqë të bëjmë gjithçka për njehsimine normave dhe standardeve, nëmënyrë që hapësira ekonomike tëfunksionojë me gjallërinë më tëmadhe.

(Vijon nga faqja 3)

ekonomia, 3 Mars 20138

Fokussdf sdf

Në fund të mandatit tëqeverisë Merkel qeverisja po bëhet e vësh-

tirë. Opozita me shumicën nëBundesrat mund të përcaktojëtashmë axhendën politike. Mad-je ajo mund të bllokojë edheshumë ligje të qeverisë. "Ne nukmund ta lejojmë Bundesrat-in(Dhoma e Përfaqësimit tëLandeve) të veprojë i vetëm",kështu citohet një fjali e kan-celares e thënë gjatë këtyreditëve në një rreth të ngushtë.Kjo nënkupton, që qeveria duhettë paraqesë kërkesën nëGjykatën Kushtetuese për ndal-imin e partisë radikale të djath-të NPD (Partia Nacional-Demokrate)- këtë kërkesë e patiparashtruar para dy muajshBundersrat-i. Pas ngurimit tëzgjatur tani kancelarja do tandërmarrë këtë hap. Tek e fun-dit kjo çështje është mjaft erëndësishme dhe nuk mund t'ilihet në dorë vetëm Dhomës sëPërfaqësimit të Landeve, ku tanie ka fjalën opozita. Madje nëseqeveria nuk e ndërmerr këtë hapmund të lerë shijen sikur ajonuk është e interesuar sa du-het për t'iu kundërvënë me ven-dosmëri ekstremizmit të djath-të. Bunderat-i i dominuar prejopozitës do t'i krijojë gjithnjë emë shumë probleme qeverisëMerkel. Kjo pati nisur qysh nëvitin 2010, kur unioni kristian-demokrat / kristiansocial (CDU/CSU) dhe partia liberale (FDP)pas humbjes së zgjedhjeve par-lamentare në shumë lande ehumbën edhe shumicën nëDhomën e Përfaqësimit tëLandeve. Në Bundesrat përfaqë-suesit e qeverive të landeveshqyrtojnë ligjet e vendosura nëBundestag (parlamenti gjerman),nëse këto ligje kanë të bëjnë mekompetencat e 16 landeve fed-erale.

I mundshëm bllokimi i plotëi ligjeve

Ka kohë që qeveria e koali-cionit mes konservatorëve dheliberalëve (CDU/CSU dhe FDP)është në varësi të kompromiseveme opozitën, të cilat shpesh janëarritur vetëm pas negociatave tëgjata dhe të vështira në komi-sionin e përbashkët ndërmjetë-sues mes Bundesrat-it dheBundestag-ut. Madje qeveriaështë përpjekur përmes trukeveligjore që ta nxjerrë jashtë lojeBundesrat-in në legjislativ, dukei deklaruar ligjet si "të pa-detyrueshme për bashkëmira-tim". Por që pas zgjedhjeve nëLandin e Saksonisë së Ulët nëjanar kjo nuk është më e mun-dur, sepse landet e qeverisura

Rritja në sektorin e internetitvazhdon, në veçanti në market-ing. Kohët e fundit po përdorengjithnjë e më shumë edhe tele-fonat celularë. Por niveli i re-kalamave megjithatë ende ësh-të më i madh në një mediumtjetër. Disa mendojnë se këtojanë vetëm përbërje të parëndë-sishme, ndërsa të tjerët i sho-hin si reklama shumë të rëndë-sishme të kohës moderne digji-tale. Reklamat online po përje-tojnë një bum të vërtetë. Për re-klama në internet sipërmarrjetgjermane kanë ndarë gjatë vitittë kaluar rreth 6,5 miliardë eruo.Shoqata Federale për EkonominëDigjitale (BVDW) kumtoi se rrit-ja në këtë sektor gjatë vitit tëkaluar ka qenë 13 %.

Interneti apo TV: kush kapërparësi?

Fitimet nga reklamat nëtelevizione edhe më tej janë mëtë mëdhatë, por interneti ështëshndërruar në platformën e dytëmë të rëndësishme. Më shumëse një e pesta e investimeve bru-to për marketing gjatë vitit 2012është bërë online. Në televizionedhe më tej investohet më sëshumti - 38 %. Ndërsa pjesatjetër në radio dhe gazeta. Garamë e fuqishme po zhvillohet mestelevizionit dhe internetit. Porkëta sektorë janë afruar kaqshumë mes tyre sa që pas njëkohe nuk do të mund të ndahenmë, mendon Paul Mudter, drej-tor për marketing në VermarkterIP Deutschland. Platforma më e

Kompania e prodhimit tëveshjeve H&M ka nisurnjë fushatë për mbledhjen

e rrobave të vjetra. Sllogani i saj thotë"për më shumë qëndrueshmëri nëmodë". Kritikët thonë se kjo ështënjë fushatë e pastër marketingu."H&M Ndërgjegjëson" ky është tek-sti që lexohet në postera të mëdhenjme ngjyrë jeshile që i sheh në rrjetine dyqaneve të veshjeve suedeze.Fushta e re ka për qëllim tëndërgjegjësojë më shumë klientëtrreth çështjeve të mjedisit. Por asn-jë nga kasierët në degën e qytetit tëKëlnit nuk i kushton rëndësi këtijposteri. As klientët nuk pyesin.Nëse nuk pyet, nuk ia ke idenë seçfarë do thotë H&M me këtë. "Nukkam asnjë ide se çfarë do të thotë",thotë një klient. "Nuk e vura re fare",thotë një tjetër. Pra cila është ideja?Që prej mesit të muajit shkurt,klientët e H&M në të gjithë botënmund të çojnë rrobat e tyre të vjetradhe të marrin një kupon, me të cilinpërfitojnë ulje çmimesh. 80 dyqanete kompanisë në Gjermani janë pjesëe kësaj fushate dhe H&M thekson

Kancelarja e bllokuar

Interneti vazhdon rrugën e profititdashur për reklama në Gjermaniështë Wallpaper, sepse përmessaj arrihen shumë lexues dhepërdorues interneti, thotëMarkus Frank. Më së shumtipara investohen në reklamat mefotografi në lëvizje, ku gjatë vitit2012 janë investuar 240 milionëeuro.

Celulari me influencë nërritje

Rritja e përdorimit të tele-fonave Smartphone ka zgjuar in-teresin edhe të sektorit të rek-lamave. Interesimi për këtë sek-tor është shtuar prej vitit 2011dhe në veçanti në vitin 2012,shpjegon Paul Mudter. Mar-ketingu përmes telefonave celu-larë është rritur brenda vitit tëkaluara me 75 %. "Reklamatpërmes celularëve ende kanënjë buxhet të vogël, në krahasimme investimet në internet. Pornumrat janë në rritje e sipër",thotë Mudter.

Fati i gazetaveGazetat u janë nënshtruar

kohës digjitale. Pas rënies sënumrit të ekzemplarëve, lex-uesve dhe reklamave në gazeta,ato janë orientuar në internet,por pa ndonjë strategji të për-punuar deri në fund. Për të zbu-tur humbjet financiare, ato kanënisur të zbatojnë modele tëndryshme të leximeve me pag-esë, të ashtuquajturat Paywalls,për shkrimet e tyre në internet.Por në këtë sektor ende nuk kandonjë unitet.

prej koalicioneve mes social-demokratëve (SPD) ,ekologjistëve (Të Gjelbërit) dhepartisë "E Majta" kanë tashmëmbi 36 nga gjithsej 69 vota nëBundesrat. Me një mazhorancëtë tillë opozita pa përjashtim tëgjitha projektligjet e qeverisë, tëcilat duhet të kalojnë përmesBundesrat-it ose mund t'i rëzojë,ose mund t'ia kalojë komisionitndërmjetësues mes këtyre dydhomave të parlamentit memundësinë që në rastin më tëkeq ato të mbeten në sirtarët ekëtij komisioni deri në fund tëpëriudhës legjislative. Të gjithaligjet, për të cilat ka të drejtë tëbashkëvendosë edhe Bundesrat-i këtej e tutje ndodhen nëmëshirën e opozitës. E qeveriarrallëherë mund të mbështetettek opozita.

Ndonëse Bundesrat-i nukmund të shihet vetëm nën op-tikën partiake, shpesh kryemi-nistrat e landeve vendosin sipasinteresave të tyre dhe jo sipasdëshirave të qendrave të partivepërkatëse të tyre në Berlin. Porkjo s'mund të vlejë në kohët eluftës elektorale. Një gjë të tillëunioni konservator e provuartashmë me një përvojë të hidhur.Përpara zgjedhjeve parlamentarenë vitin 1998 ish-kryetari i SPD-së, Oskar Lafontaine me kryem-inistrat e landeve të qeverisuraprej socialdemokratëve dheekologjistëve organizoi një

bllokadë kundër qeverisë së ko-snervatorëve dhe liberalëve, gjëqë influencoi në humbjen eqeverisë së atëhershme të Hel-mut Kohl-it.

Megjithatë Bundesrat-i nukështë i aftë vetëm për bllokada.Ai ka edhe të drejtën të ndërmar-rë nismat e veta. Gjatë muajvetë ardhshëm opozita do të nisëpërgatitjen e terrenit për njëkthesë të re të social-demokratëve dhe ekologjistëve.Pritet të vendosen iniciativat përpagën minimale ligjore, tatimine çifteve homoseksuale barazv-lefshëm si edhe çiftet e tjera,apo nënshtetësinë e dyfishtë përfëmijët e lindur në Gjermani ngaprindër të huaj. SPD dhe "TëGjelbërit" duan të kalojnë nëBundesrat edhe rregullin, qëparashikon heqjen e licencësbanakve të involvuara në evazi-on fiskal.

Por sidoqoftë për të gjithakëto çështje në plenumin eBundesrat-it nuk shkëmbehenreplika me zjarr dhe as nuk gjë-mojnë duartrokitjet si në Bund-estag, madje kjo është e ndalu-ar. E tek e fundit qeveria CDU/CSU dhe FDP me shumicën nëBundestag mund t'i hedh posh-të nismat ligjore të Bundesrat-it. Por opozita me këto nisma dot'i tregojë tani elektoratit, se saseriozisht i vlerëson temat eveta elektorale. E nëse më 22shtator elektorati i jep votën meshumicë për në Bundestag,atëherë të gjitha këto ligjeshumë shpejt mund të bëhenrealitet. Një gjë është e qartëqysh tani: Në rast se SPD dhe"Të Gjelbërit" i fitojnë zgjedhjetmë 22 shtator, qeveria nëndrejtimin e sfidantit të Merkelit,socialdemokratit Peer Stein-brück të paktën për një vit do tëmund të qeveriste pa bllokada.Më së shpejti në zgjedhjet përparlamentin e landit Branden-burg në 2014 koalicioni i mund-shëm SPD / "Të Gejlbërit" mundta humbiste shumicën nëBundesrat.

Riciklimi i rrobave për të mbrojtur mjedidin

se oferta nuk është e vlefshme vetëmpër artikujt e markës së saj, por përveshje në gjendje të mirë. "Ne duamtë bëjmë diçka për mjedisin dukeminimizuar efektin e prodhimit të tek-stileve në ekosistemin planetar",deklaron kompania.

Riciklim për të mbrojtur mjedisinTonelata të tëra me tekstile hid-

hen çdo vit në kontenierët e mbe-turinave dhe më pas përfundojnë nëlandfille. Sipas H&M më shumë se95% e veshjeve mund të riciklohen.

"Ne duam t'u ofrojmë klientëve tanënjë mundësi për të sjellë rrobat etyre të vjetra. Ndërsa në terma afat-gjatë ne duam të prodhojmë tekstiletë reja nga të vjetrat", tha njëzëdhënëse. Ajo shpjegon se në fillmveshjet do të mblidhen në dyqaninpërkatës dhe më pas do të merrennga një partner bashkëpunues.Veshjet do të ruhen në kategori tëndryshme: ato që ende mund të vish-en, ato që mund të shiten në dyqanerrobash të përdorura dhe ato që nuk

përdoren do të kthehen në leckapastrimi. H&M thotë se nuk ështëduke përfituar nga një fushatë e tillë,sepse fitimet nga shitja e rrobave dotë shkojnë për projekte sociale.

250 euro për 1 ton rroba të për-dorura

Kritikët besojnë se fushata nukka si qëllim vetëm ruajtjen e mjedis-it, sepse klientët marrin një kuponqë përfitojnë 15% ulje, çka i shtynata të mbushin sërish çantat me rro-bat e reja të H&M. "Për çdo tonrrobash të vjetra mund të fitohet 250euro. Prandaj gjithnjë e më shumëkompani janë duke hyrë në treg",thotë Dieter Schütz nga Kryqi i KuqGjerman (DRK). Gjermania prodhonçdo vit rreth 1 milion tonë rroba tëvjetra. Por në përgjithësi ai e mbësh-tet fushatën e H&M. "Në shoqërinëtonë të konsumit ka shumë gjëra qëhidhen. Nëse këto gjëra mund tëpërdoren sërish ose të shiten nukka asgjë të keqe", thotë Schütz. Porai nuk është dakord me pjesën efushatës që inkurajon konsumin.Është më e rëndësishme që rrobattë mund të përdoren sërish

ekonomia, 3 Mars 2013 9

Italia ax

Italia kaherë nuk është në qendërtë vëmendjes për zhvillime pozitive.Zgjedhjet e fundit e kanë komplikuaredhe më shumë gjendjen. Kjo mundt'i influencojë për keq edhe zhvilli-met në Evropë. Kur ndalon para ko-loseut në Romë sheh pamjemjeruese: fasada përplot me vrima,mure të njollosura nga ndotja e am-bijentit dhe pamje aspak të mira nëbrendësi. Megjithatë, pas piramida-ve koloseu është një prej monument-eve më impresionuese. Arkat eRomës janë gati të zbrazëta, ndaj njështëpi mode ka vendosur të finan-cojë meremetimin e koloseut, me rreth25 milionë euro. Koloseu në Romëpasqyron këto ditë më së miri gjend-jen aktuale në Itali, e cila prej fillimittë krizës dhe në veçanti paszgjedhjeve të fundit është shndër-ruar në një problem shumë seriozpër Evropën. Por Bashkimi Evropi-an ende nuk mendon se duhet tëjetë sponzorues i Italisë, sepsekështu do të pranohej se ekonomiae tretë më e madhe në Evropë kanevojë për ndihma, gjë që do të in-fluenconte zhvillimet në mbarë BE-në.

Egoizmi më i fuqishëm sesolidariteti

Zhvillimet e fundit në Italidhe skepticizmi evropian në Gre-

Vetëm pak orë pasi që hyri nëfuqi sekuestrimi, që ka të bëjëme shkurtime buxhetore, presi-denti amerikan, Barack Obama,i bëri presion Kongresit që tëpunojë me të në arritjen e njëkompromisi për të ndalur krizënfiskale, që, sipas tij, ka "nisurtë shkaktojë dhimbje" në komu-nitetet në të gjithë Shtetet eBashkuara.

"Këto shkurtime nuk janë tëzgjuara", thaObama nëadresimin e tij të përjavshëm nëradio dhe internet. "Ato do tëdëmtojnë ekonominë tonë dhe tëna kushtojnë me vende pune.Kongresi mund t'i ndalojë ato nëçdo kohë, sa më shpejt që të dypalët të jenë të gatshme për ko-mpromis", u shpreh Obama.

Obama dhe një grup dypartiaki kongresit nuk arritën tëpremten që të shmangin reduk-timet e thella të shpenzimeve tënjohura si "sekuestrim", që fil-luan automatikisht gjatë natës.Nëse urdhri mbetet në vend,agjencitë qeveritare duhet tëkursejnë 85 miliardë dollarë ngabuxhetet e tyre, që nga e shtu-na e deri më 1 tetor. Presidentiamerikan nënshkroi një ditë mëparë urdhrin për zbatimin e sh-kurtimeve automatike në vlerëprej 85 miliardë dollarësh.

Obama kundërshtoi shkur-timet dhe iu kërkoi demokratëvedhe republikanëve që të gjejnë

Kuvendi Popullor i Bullgarisëmiratoi përfundimisht që të mos ndër-tohet Centrali i dytë bërthamor "Be-lene". Deri te votimi u arrit pasi nëBullgari u zhvillua referendumi ko-mbëtar. Para një muaj qytetarët bull-garë patën mundësi të votojnë "pro"apo "kundër" ndërtimit të centralit tëri bërthamor. Mirëpo, aktiviteti i vo-tuesve ishte i ulët. Ja pse deputetëtthanë fjalën e fundit lidhur me çësh-tjen.

Në vazhdim të 3 orëve e gjysmëdeputetët diskutuan projektvendimin,i cili u paraqit nga Koalicioni Blu dheu përkrah nga partia në pushtet GERB.Kështu që në Bullgari nuk do të ndër-tohet centrali i dytë bërthamor. Në këtëvendim theksohet nevoja për t'u zgja-tur eksploatimi i blloqeve 5 e 6 i Cen-tralit Bërthamor "Kozlloduj". Po ash-tu theksohet edhe nevoja për të fillu-ar ndërtimi i reaktorit të 7-të. Kuvendii rekomandoi qeverisë që të shpallënjë ankand ndërkombëtar përndërtimin e kapacitetit të ri bërthamortë gjeneratës "3+". Partitë opozitareBSP (Partia Socialiste Bullgare) dhe"Ataka" janë të mendimit se Kuvendi ivijueshëm do ta rishikojë projektin. Emajta në Bullgari kërkoi që të rifillo-het ndërtimi i Centralit "Belene", dukembështetur në rezultatet e referen-dumit. Këto të fundit tregojnë nëmënyrë të bindur se qytetarët epërkrahin idenë. Nga Koalicioni Blukomentuan se në qoftë se ndërtohetCentrali "Belene", çmimet e energjisëelektrike do të rriten me 50 për qind.Përveç kësaj, buxheti i shtetit nuk

Zgjedhjet në Itali janë një lloj apeli për BE-në

qi, Spanjë, dhe Portugali hapinedhe ca çështje serioze. Përshembull: a janë të mundshmereformat në Evropë dhe sa i qën-drueshëm është solidariteti nëEvropë? Drejtori i 'Centre for Eu-ropean Policy Studies CEPS',Daniel Gros, pohon se zgjedhjete fundit në Itali kanë hedhur njëhije të rëndë mbi këtë ide. "Zh-

villimet po tregojnë se për disavende më të rëndësishme janëzhvillimet e brendshme se sa atonë rrafshin evropian", mendon aiduke shtuar se planet përforcimin e BE-së duhet të jenëshumë të kujdeshme. A thua BE-ja gjendet para sfidave të reja dhea mund të krijohen atje blloqet einteresave? Daniel Gros shehrrezikun e rritjes së dallimevemes vendeve perëndimore dhejugore në BE. "Dallimet po shto-hen, jo vetëm për shkak të krizësekonomike, por edhe për shkaktë mungesës së vullnetit politiknë disa vende jugore që të ndër-marrin hapat dhe masat e duhu-ra", pohon ai. Situatën aspak nuke përmirësojnë as deklaratat siato të kandidatit socialdemokratpër kancelar, Peer Steinbrück.Politikanin italian Beppe Grillo

dhe ish-kryeminsitrin Silvio Ber-lusconi ai i ka quajtur kloun dhenë këtë mënyrë ka ofenduar mbi50 % të zgjedhësve italianë. Nëvendet e tjera po dëgjohen tonetë përsëritura kohët e fundit për"arrogancën gjermane"

Treguesit ekonomikJürgen Matthes nga Instituti

Gjerman i Ekonomisë shpresonse gjendja politike në Itali do tëzgjidhet sa më parë. "Nëse vjennë pushtet një qeveri, e cila nukdo të vazhdojë rrugën e ish-kryeministrit Mario Monti,atëherë me të vërtetë duhet tëshqetësohemi", thotë Matthes nënjë intervistë për DeutscheWelle-n. Tregjet financiare mesiguri që do të reagojnë dhe do tëpërkqësohen kushtet e Italisë përkredi. Banka Qendrore Evropiane

do të duhej të reagonte ndërsanervozizmi në tregje do të shto-hej. Agjencitë e vlerësimit të risk-ut janë alarmuar për gjendjen.Moody's po mendon ta ulë aftës-inë kredituese të Italisë. DanielGros është pesimist për gjend-jen. Zgjedhjet e fundit e kanëtronditur edhe Brukselin, porshumica e politikanëve atje poheshtin. Kryetari i ParlamentitEvropian Martin Schulz ështëndër të vetmit që ka pasur guximtë dalë hapur me qëndrimet e tij."Ne në Bruksel po përballemigjithmonë me situatën se kurarrihet ndonjë sukses, thuhet seështë sukses i qeverive naciona-le, ndërsa dështimet u takojnëpolitikanëve në Bruksel. Kjo nukështë e vërtetë, por kjo ështëpërshtypja", pohon ai. DanielGros shpjegon se në Itali ështëthënë që masat e kursimit po dik-tohen nga Brukseli, e madje edhenga Berlini. Në fakt, politika ekursimeve është e domos-doshme. Vëzhguesit thonë sehumbja e forcave për reforma dhefitorja e krahut nacionalist dësh-mon se në Itali po i thuhet "bas-ta" (mjaft) kursit të kursimeve.

Më shummë rritje në vend tëshkurtimeve

Martin Schultz thotë sezgjedhjet në Itali janë një lloj ape-li për BE-në që të heqë dorë ngapolitika e shkurtimeve dhe të ori-entohet më shumë drejt investi-meve.

Kjo duhet të përcillet me njëdisiplinë buxhetore dhe me njëpolitikë investimesh, e cila do tësiguronte vende pune. Pra nukjanë vetëm punët e meremeti-meve në Itali të domosdoshme.Këtë duhet ta bëjë edhe BE-ja.

Obama: Shkurtimet s’janë të zgjuara

një kompromis, por meqë afatipër urdhërimin e shkurtimeveafrohej, në mesnatën e 1 mar-sit dhe nuk kishte shenja të njëmarrëveshjeje, ai nënshkroi ur-dhrin. Shkurtimet e thella, tënjohura si sekuestrim, shihensi një mjet për të kapërcyer dal-limet në ballafaqimin me borx-hi prej 11.7 trilionë dollarësh.

Shkurtimet janë pjesë e njëligji të miratuar dy vjet më parë,i cili kishte për qëllim të ishteaq dënues, sa që do të detyron-te demokratët dhe republikanëttë gjejnë një kompromis. Shkur-timet do të aplikohen në 5 përqind nga agjencitë vendase dhe8 për qind për Pentagonin dheaplikohen nga 1 marsi deri më 1tetor. Shkurtimet me kalimin ekohës mund të shkaktojnë dëmekonomik, humbje të vendeve tëpunës dhe frenim të gatish-mërisë ushtarake.

"Duke filluar nga kjo javë,bizneset që punojnë me ush-trinë duhet të shkurtojnë vendepune. Komunitete pranë bazaveushtarake do të marrin njëgoditje të rëndë. Qindra e mijëraamerikanë, të cilët i shërbejnëvendit të tyre, agjentët e patrul-lës kufitare, agjentët e FBI-së,civilët që punojnë për Departa-mentin e mbrojtjes, do të sho-hin se si iu shkurtohen pagatdhe iu reduktohen orët", ushpreh Obama.

Pezullohet përfundimisht projekti Bërthamor "Belene"

mund të shpenzojë 10 mlrd euro-kaqdo të kushtojë centrali i ri.

A do t'i jepet fund çështjes "Be-lene", pasi Kuvendi Popullor e ka marrëvendimin?

Ekspertët komentojnë se për njëkohë të gjatë do ta kujtojmë projektinsepse ende nuk kemi marrë vesh mekompaninë ruse "Atomstrojeksport",që komani prodhon pajisjet e duhura.Pala ruse hodhi në gjyq KompaninëElektrike të Francës për 1 mlrd euro.Nga ana e vetë Bullgaria parashtroinjë kërkesë kundër kompanisë rusenë Gjykatën e Arbitrazhit të Gjenevës.Kompania ruse tashmë ka prodhuarnjë pjesë të pajisjeve, kurse Bullgariaka premtuar se do të blejë një reak-tor. Këtë të fundit do të përdoret sinjë bllok i ri i sheshit të CentralitBërthamor "Kozlloduj". Qeveria bull-gare thotë se afati i marrëveshjes me"Atomstrojeksport"-in ka skaduar dhe

kërkesat janë të pabaza. Disa ditë parasë kryeministri Bojko Borisov ta japëdorëheqjen, ai ka biseduar me anë tëtelefonit me presidentin rus VlladimirPutin. Të dy kanë shqyrtuar çështjene pajisjeve të Centralit Bërthamor "Be-lene".

Faktikisht, vitet e fundit tema eprojekteve energjetike në Bullgari ubë fushëbeteje për të gjitha forcat poli-tike dhe ekspertët. Mirëpo, kabineti iBojko Borisovit ishte i vetmi i cili or-ganizoi referendumin pro apo kundërzhvillimit të energjetikës bërthamorepërmes ndërtimit të centralit të ri. Qënë fillim të fushatës parazgjedhoreGERB theksoi parapëlqimin e vet qëprojekti "Belene" të jetë tërësisht pri-vat dhe të mos i takojë pjesëmarrja eshtetit, sepse Kompania ElektrikeBullgare nuk ka para. Pa garantimenga ana e shtetit, projekti ngeli për t'udiskutuar.

ekonomia, 3 Mars 201310

BankaTREGUESIT E EKONOMISË

NË VITE (2009-2015)ALPHA BANK

Rruga e Kavajës

G-KAM Business CenterTiranë

Tel: +355 4 22 78 500Fax: +355 4 22 27 221

http://www.alphabank.al

Banka Amerikane e ShqipërisëRruga “Ismail Qemali”

No. 27, P.O. Box. 8319, Tiranë,Tel: +355 4 276 103Fax: +355 4 237 570

http://www.albambank.com

Banka e Bashkuar e ShqipërisëBulevardi “Dëshmorët e Kombit”,

No. 8, Tiranë,Tel: +355 4 228 387Fax: +355 4 228 460

Banka CredinsRruga “Ismail Qemali”

No. 21, Tiranë,Tel: +355 4 258 252, 234 096

Fax: +355 4 222 916http://www.bankacredins.com

Banka Italiane e ZhvillimitBulevardi “Zogu i Parë”, Tiranë,

Tel: +355 4 228 759Fax: +355 4 230 566

Banka Emporiki“Rruga “Kavajës”

Tirana Tower, Tiranë,Tel: +355 4 258 755Fax: +355 4 258 752

http://www.emporiki.gr

Banka e Kreditit të ShqipërisëRruga “Perlat Rexhepi”,

Al Kharafi Group Administration Building,Kati 1& 2, Tiranë,

Tel: +355 4 272 168Fax: +355 4 258 752

http://www.creditbankofalbania.com.al

Banka Ndërkombëtare TregtareRruga “Murat Toptani”

Pranë “Gjergji Center”, Tiranë,Tel: +355 4 254 372/256 254

Fax: +355 4 254 386

http://www.icbankingroup.com

Banka e Parë e InvestimeveDega Shqipëri

Bulevardi “Zogu i Parë”No. 64, Tiranë,

Tel: +355 4 256 423Fax: +355 4 256 422

http://www.fibank.bg

Banka PopulloreRruga “Donika Kastrioti”,

EGT Tower, nr.11/1, TiranëTel: +355 4 272 790/791

Fax: +355 4 272 78

http://www.bpopullore.com

Raiffeisen Bank - ALBANIARruga “Kavajës”, No. 6, Tiranë

Tel: +355 4 223 695Fax: +355 4 250 956

http://www.raiffeisen.al

Banka Kombetare TregtareBulevardi “Zhan D’Ark” Tiranë

Tel: +355 4 250 955Fax: +355 4 250 956

http://www.bkt.com.al

Banka Italo-ShqiptareRruga “Barrikadave”, No. 70, Tiranë

Tel: +355 4 233 965Fax: +355 4 235 700

http://www.bia.com.al

Banka Kombëtare e Greqisë– Dega Shqipëri

Rruga “Durrësit”, TiranëTel: +355 4 233 621Fax: +355 4 233 613http://www.nbg.gr

PRODUKTI I BRENDSHËM BRUTO SIPAS AKTIVITETIT EKONOMIK

Viti

Rritjaekonomikene %

PBB normaleMLd leke

PBB normaleMld USD

PBB perfryme /Leke

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

2.8 2.3 3.2 3.6 4.2 4.7 5

1152,59 1216,83 1294,95 1383,56 1486,3 1604,47 1735,23

12,19 11,96 12,42 13,16 14,03 15,04 16,17

361,785 380,049 402,436 427,834 457,459 491,219 528,610

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

2.8 2.3 3.2 3.6 4.2 4.7 5

1152,59 1216,83 1294,95 1383,56 1486,3 1604,47 1735,23

12,19 11,96 12,42 13,16 14,03 15,04 16,17

361,785 380,049 402,436 427,834 457,459 491,219 528,610

BURIMI: FMN

Banka UNIONBulevardi Zogu I

(prane stacionit te trenit)

Tel: 04-250-653Fax: 04-250-654

http://www.unionbank.com.al

ProCredit Bank, AlbaniaAdresa: Rr. “Dritan Hoxha”.

Nd. 92, H.15, Njësia Bashkiake Nr. 11

Tel: +355 4 23 89 300

Fax: +355 4 22 33 918

http://www.procreditbank.com.al

Banka e TiranësRruga “Dëshmorët e 4 Shkurtit”, Tiranë,

Tel: +355 4 269 430Fax: +355 4 247 140

http://www.tiranabank.net

Bujqësia,

blektori,

gjuetia dhe

pyjet

Industria Ndërtimi

Tregëti, Hotele

dhe

Restorante

TransportiPosta dhe

komunikacioni

Shërbime të

tjera

Totali i Vlerës

së ShtuarFISIM

Produkti i

Brëndshëm

Bruto me

çmimet bazë

(2)

2005 T1 34,761 15,828 17,504 30,584 6,519 6,832 37,756 149,783 4,673 145,111

T2 50,032 20,546 25,382 38,760 10,135 7,745 39,996 192,596 4,846 187,750

T3 37,486 19,543 26,687 43,022 11,560 8,133 41,336 187,767 4,989 182,779

T4 30,336 20,071 30,792 43,069 11,288 7,887 44,361 187,804 4,904 182,900

2006 T1 36,001 20,239 18,809 33,731 8,221 7,593 43,446 168,041 6,076 161,965

T2 51,754 21,881 25,427 39,703 10,144 6,592 45,454 200,956 6,555 194,401

T3 38,131 22,573 29,871 43,250 12,441 8,296 46,282 200,844 6,776 194,068

T4 30,494 23,110 38,379 45,583 11,106 9,365 51,708 209,746 7,504 202,241

2007 T1 36,290 19,855 25,231 35,786 9,623 8,233 49,700 184,719 9,430 175,289

T2 52,019 21,487 27,184 42,857 12,350 8,814 52,441 217,152 9,395 207,757

T3 38,737 19,527 30,826 48,075 13,056 9,807 54,688 214,716 9,606 205,109

T4 31,823 18,795 44,306 49,143 10,984 10,354 61,453 226,859 9,086 217,773

2008 T1 40,865 18,531 29,473 42,226 10,368 8,791 59,316 209,571 9,862 199,709

T2 58,052 23,072 34,558 47,783 11,338 10,466 58,710 243,980 9,716 234,264

T3 43,138 24,178 36,467 55,296 12,082 11,514 59,793 242,468 10,357 232,111

T4 35,807 23,553 42,944 53,897 11,631 13,553 61,903 243,289 10,571 232,718

2009 T1 42,489 20,232 28,957 44,462 11,106 12,630 65,189 225,067 11,065 214,002

T2 61,615 24,385 41,344 52,194 13,592 12,196 65,098 270,424 11,114 259,311

T3 44,821 25,708 37,257 59,240 14,907 14,532 65,252 261,717 11,031 250,686

T4 37,342 25,939 37,953 56,827 12,761 13,901 66,419 251,143 11,100 240,042

2010 T1 47,797 23,890 23,639 47,365 12,859 9,581 67,946 233,076 10,030 223,046

T2 69,193 28,838 29,210 58,782 15,705 10,036 71,060 282,824 10,129 272,696

T3 49,381 29,361 29,260 67,179 17,653 11,334 74,796 278,964 10,302 268,662

T4 39,718 31,173 32,354 65,545 14,409 11,303 72,434 266,937 10,165 256,772

Tremujori

Vlerat të pa zhveshura nga efektet sezonale (3)

ekonomia, 3 Mars 2013 11

English

Inflation across the euro-zone has fallen from 2.2% to 2%in January, according to officialfigures.

The fall comes as widespreadausterity and weakening econ-omies leave consumers with lit-tle free cash to spend, depress-ing retailers' ability to increaseprices. Some analysts think thedrop could leave the European

The rate of unemployment inthe eurozone rose to a freshrecord high in January, officialfigures show. The jobless ratein the 17 countries that use theeuro rose to 11.9% in Januaryfrom 11.8% in December, thestatistics agency Eurostat said.The highest rate was 27% inGreece, although the most re-cent figure there was from No-vember, while the lowest ratewas 4.9% in Austria. Eurostatalso said eurozone inflation hadfallen to 1.8% in February. Theinflation figure was the lowestfor two years, putting it in linewith the European CentralBank's (ECB) inflation target ofbelow, but close to 2%. Analystssaid that the high unemploy-ment and low figure for inflationwould make it more likely that

A judge has almosthalved a more than $1billion fine against

Samsung payable to Apple af-ter a patent lawsuit. The SanFrancisco court ruled that theprevious fine was calculated onfalse premises and should bereduced. On Friday, US DistrictCourt Judge Lucy Koh ruledthat Samsung Electronicsshould pay Apple a fine of $598million (459.4 million euros)rather than a previous patentpenalty of over $1 billion. Theoriginal fine was issued whena trial found that 14 Samsungproducts had violated Applepatents. Koh struck $450.5 mil-lion from Samsung's tab, say-ing that Apple had sought dam-ages from the moment of the

The legendary investor War-ren Buffett has told sharehold-ers in his annual letter that lastyear was below standards for theinvestment guru's funds. Hiscomments came despite a 45%increase in profit for his Berk-shire Hathaway investment busi-ness. The value of his vehiclelagged behind the overall market.Mr Buffett said that 2012 wasonly the ninth year of the past48 years that he failed to beat theS&P 500 index. However, Mr Buf-fett said he had reloaded his "el-ephant gun", a reference to a pre-vious comment in 2011 that hewas using such a weapon to lookfor acquisitions. He said: "Westill have plenty of cash and aregenerating more at a good clip. Soit's back to work; Charlie [Mu-nger, the company's vice chair-man] and I have again donned oursafari outfits and resumed oursearch for elephants." He alsowent into some detail about hispolicy of not paying dividends to

Eurozone inflationfalls to 2% in January

Central Bank (ECB) room to cutinterest rates at its next meet-ing. Rates are currently at0.75% The European Commis-sion has estimated inflation inthe eurozone will fall to 1.8%this year. Its target for inflationis "close to, but below 2%".

The inflation rate for the Eu-ropean Union's 27 memberstates, including those nations

that do not use the euro, was2.1%, down from 2.3% in Decem-ber. Last January, the rate was2.9%.

The country with the highestinflation rate was Romania at5.1%. Other economic data outon Thursday included employ-ment data from Germany, whichshowed the number of peopleout of work fell in February to

its lowest level for five monthsafter being adjusted for season-al factors. The seasonally-ad-justed jobless total fell by 3,000to 2.9 million, giving a joblessrate of 6.9%. The unadjusted

total rose by 18,013 to 3.156million, with the jobless rate at7.4%. The news came despite abackground of a contracting Ger-man economy, which shrank by0.6% in the last quarter of 2012.

Eurozone unemployment hits 11.9%the ECB would cut its interestrates later in the year from thecurrent rate of 0.75%. "All thedata is supporting a rate cut,which we see in the secondquarter," said Sarah Hewin fromStandard Chartered. "Theycould move as early as nextweek, but there's an element ofthe ECB wanting to keep itspowder dry as we enter an un-certain political situation withItaly and the Cypriot debt ques-tion has to be resolved." Thehighest unemployment ratesamong countries that have re-ported their January figureswere 26.2% in Spain and 17.6%in Portugal. Unemployment inthe 27 countries that make upthe European Union rose to10.8% in January from 10.7%the previous month.

Appeals court slashes Samsung patent fine to Apple

products' launch, not the pointwhen the legal complaint wasfiled.

The jury based the damagesawarded on Apple's estimatedloss figures, Koh said, butthese figures pertained to alonger time period. "There areeight phones for which the juryawarded 40 percent of Sam-sung's profits for the entire pe-riod, but, for which, during someof the damages period, infring-er's profits was not an autho-rized remedy," the ruling read."The only remaining possibilityis to conduct a new trial on dam-ages for these eight products."Koh was critical of Apple forchoosing the longer time peri-od on calculations for somemodels of the Galaxy SII smart-

phone and the Galaxy Tab tab-let computer. "The need for anew trial could have been avoid-ed had Apple chosen a more cir-cumspect strategy or providedmore evidence to allow the juryor the court to determine theappropriate award for a shortnotice period," Koh's rulilngsaid.

Samsung 'pleased,' Appledeclines comment

Samsung issued a state-ment late Friday after the rul-ing, saying it was "pleased" and"intends to seek further review"of the multimillion-dollar dam-ages awarded to Apple. "We arealso pleased that the court ear-lier found that Samsung hadnot acted willfully, denied Ap-ple's request for a permanentinjunction, and denied Apple'smotion for increased damages,"the South Korean electronicscompany said in a statement.Apple did not immediately com-ment on the ruling. The origi-nal ruling in August was seena decisive victory for Apple,which says patents applied toits iPhone and iPad were vio-lated by Samsung. The compa-ny had also sought, as yet un-successfully, for some Sam-sung products to be bannedfrom the US market altogeth-er.

Warren Buffett says last year sub-par for Berkshire Hathawayshareholders - a practice deemednormal by any other business thathas moved beyond the start-upphase. He took three pages of the

24-page later to explain his posi-tion, which is that his sharehold-ers do better through his invest-ment of profits than they would

through receiving a share of themas they are made: "I have madeplenty of mistakes in acquisitionsand will make more.

"Overall, however, our recordis satisfactory, which means thatour shareholders are far wealth-ier today than they would be ifthe funds we used for acquisi-tions had instead been devotedto share repurchases or divi-dends." He said though that hewould revise the policy if condi-tions merited it. Berkshire's prof-its last year were $14.8bn(£9.84bn), up from $10.3bn theprevious year. Most of the gainscame from paper rises on its in-vestments and derivative con-tracts. Without those, operatingprofits rose by a lesser 17% to$12.6bn. Berkshire Hathaway'slatest high-profile investmentwas in the food company, Heinz ,investing $12bn. The Federal Bu-reau of Investigation (FBI) is join-ing an investigation by the intosuspicious trades ahead of thattakeover after unusual tradingactivity in the shares was noticedthe day before the deal was an-nounced.

ekonomia, 3 Mars 201312

EnglishExchange rates

Several days before the end ofits activity, the national Assem-bly in Bulgaria took extremelyimportant decision. The MP's ap-proved the final closure of theproject regarding the construc-tion of a second nuclear powerplant near the town of Belene.The Parliament had to decide onthis issue, because a month ago,a referendum for the construc-tion of new nuclear capacity washeld. Although most of the voteswere in support of this construc-tion, the electoral activity wasvery low which sent this issue tothe National Assembly to decideon. For three and a half hours theBulgarian MP's were discussingthe project proposal made by theBlue coalition. It was backed bythe members of the GERB party.The voting actually stood in sup-port of the government in resig-nation which abandoned the ideafor the construction of BeleneNPP last year. The decision of theParliament also reads that theprocedures for extension of thelife of the 5th and the 6th nucle-ar unit in Kozloduy NPP as wellas for the construction of a 7thunit in this plant must be accel-erated. The Parliament recom-mended that the governmentshould organize an internationaltender for the construction ofanother nuclear capacity whichhas to be of a 3rd + generation.The opposition parties Ataka andthe Bulgarian Socialist Party are

Increasing demand for hotelservices in Skopje over the pasttwo years has prompted a build-ing boom by investors, yielding amuch-desired gain for the hospi-tality and construction sectors inMacedonia. "The hotel businessin Skopje is expanding due to thecontinual increase in foreign tour-ists. We expect the trend to con-tinue both for individual and groupvisits," Ksenija Milosevska, man-ager of Skopje's Hotel Karpos, toldSETimes. Twenty new hotels areexpected to be completed in Sko-pje in the next two years, in addi-tion to the existing 41.

"Investment in the touristcampaigns we started in the me-dia is bearing its first fruits. Weexpect 250,000 additional touristsin the next five years," VladimirPesevski, deputy prime ministerfor economic affairs, said. The gov-ernment is attracting investors aspart of its land sale policy by of-fering prices of one euro for a

Greece Prime Minister AntonisSamaras will visit Turkey Prime Min-ister Recep Tayyip Erdo?an in Anka-ra next week for a series of criticalmeetings, which are expected to in-clude talks on the countries' differ-ences on energy exploration in dis-puted territorial waters. Samaras andErdo?an are expected to sign agree-ments on education, maritime issues,health and tourism and police affairs.The issue that is expected to domi-nate the talks, however, is the ongo-ing dispute over territorial waters.The governments haven't agreed onthe size of their territorial waters oron the delimitation of the continentalshelf between the countries. SeveralGreek islands in the eastern Aegeanlie only three nautical miles from theTurkish coast.

Samaras said Greece has theright to search for oil and gas de-posits in the Aegean Sea to provideenergy for his country and Europe,and that he'd like the country to be-come a regional energy hub. All na-tions should sign the UN Conven-tion on the Law of the Sea that al-lows maritime states to establish eco-nomic exclusion zones from the sea-bed to the surface, and as far out as200 nautical miles (370 kilometres)from their territorial-water limit, headded. "Greece has the right … todeclare an [economic exclusion zone]whenever it wants," Samaras said.But if Greece tries to establish aneconomic exclusion zone, it could raiseobjections from Turkey, which hasn'tsigned the UN convention. "The per-mits issued by Turkey from 2007until now to [state-owned oil compa-

National Assembly gives officialend of Belene NPP project

confident that the next Parlia-ment will review the project onceagain. The socialist party insist-ed that the project should be re-started, saying that the resultsof the national referendumshowed firm support for the con-struction of a second NPP. TheBlue coalition said that the priceof the electricity would go up by50% if the Belene nuclear plantwas constructed. Besides, thestate budget can not sustain ex-penditure worth EUR 10 billion.

Is the Belene saga going toend with the decision of the Na-tional Assembly? Experts com-ment that the financial argumentbetween the Bulgarian side andthe Russian manufacturer of the

nuclear unit Atomstroyexport willcontinue to remind us about thiscontroversial project. This is so,because the Russian side tooklegal proceedings against Bulgar-ia in the Court of Arbitration inGeneva. The Russian companyhas already manufactured part ofthe equipment and Bulgaria pre-viously promised to buy this unitand use it in the Kozloduy NPP.However, the Bulgarian govern-ment in resignation confirmedthat the term of this agreementhas expired and all claims of theRussian company are ground-less. Couple days before the Bul-garian Prime Minister BoykoBorissov handed his resignation,he talked on the phone with the

Russian President Vladimir Pu-tin on this issue. They discussedhow both sides can solve the prob-lem regarding the equipment ofBelene NPP without referring thematter to the court.

In fact, the issue about theBulgarian energy projects hasturned into a battle field for allpolitical forces and experts whoshare different views. However,the government of Boyko Boriss-ov was the one which suggestedthat the Bulgarian people shoulddecide on whether the Beleneproject had to be abandoned ornot. According to analysts, thereare many reasons for this move.However, in their pre-electioncampaign, GERB stated that theypreferred this project to turn intoa private one, without any statecontrol, because the NationalElectric Company could not pro-vide adequate financing. Thus,the project was put into questionas there was no state guarantee.This made the German investor

RWE withdraw from the project.The delay of the final decision,no matter whether the construc-tion would continue, be aban-doned or put on a stand-by, madeit even more expensive. So farthe expenses amount to EUR 750million.

Te Belene NPP saga has al-most reached Christ's age. Backin 1981, during the socialism pe-riod, the Bulgarian authoritiestook a decision for the construc-tion of a second NPP near thetown of Belene. Several years lat-er the project was included in thelist of the major energy projectsof Bulgaria. After the democraticchanges, various governmentseither rejected or renewed thisproject as an expression of "Pa-triotic brinkmanship" whichwould guarantee the energy se-curity of the state for the follow-ing decades. Boyko Borissov'sgovernment has accused theRussian side in unreasonableincrease of the price of thisproject. From its initial priceworth EUR 4 billion, it went upto EUR 8 billion over the years.The appraisal of independent ex-perts showed that the real costof the Belene NPP amounted toover EUR 10 billion. However, intimes of temporary crisis, thenational budget can not cover thisamount.

Turkey, Greece talks focus onterritorial waters

ny] TRAO concern territories withinboundaries of the Turkish continen-tal shelf in the Eastern Mediterra-nean," the Turkish Foreign Ministrysaid, adding that Turkey has a sov-ereign right to carry out drilling inthe area.

Dimitrios Triantaphyllou, interna-tional relations professor from Istan-bul-based Kadir Has University,said that it could be difficult goingbehind the scenes. "The rapproche-ment process is in trouble. [There]is the lack of any resolution on bilat-eral issues [the continental shelf, air-space, the interpretation of the Lawof the Sea]," he told SETimes. Trian-taphyllou said he expects the coun-cil meeting will "present a rosy pic-ture of relations to the publics of bothcountries and that the economic po-tential will be promoted … but if fun-damental differences do not start tobe resolved and civil society is notinvolved with the passion it was inthe recent past, relations will suf-fer."

Skopje's hotel boom expected tofuel economic development

square meter of land. Investorshave six years to finish construc-tion from the time of land pur-chase. "According to regulations,investors are required to startbuilding in the nine months afterthe land purchase," Dragan Simo-novski, spokesperson for thetransportation ministry, told SE-Times. Between three and fiveluxury hotels will be built alongthe left bank of the Vardar River,which runs through Skopje, andone near the city's park. Five ad-ditional hotels will be built on andaround Kale Hill overlooking Sko-pje. "It is obvious that Macedoniais making a serious attempt tobecome a tourist and businessdestination," Aleksandar Ivanovs-ki, owner of Develop Group, whichis building a Marriott Hotel inMacedonia Square, said.

Experts said the growth oftourist numbers is due to theSkopje 2014 project, the city'snightlife and affordable leisure

activities. "The Skopje 2014 projectchanged the face and beat of thecapital. Tourists now come to stayand explore Macedonia, ratherthan stay briefly en route to oth-er countries," Macedonia CultureMinister Elizabeta Kanceska-Mi-levska told SETimes.

"Many new monuments aredrawing tourists … like the ski liftgoing to the Millennium Cross onMount Vodno. Many chose to com-bine their stay in Skopje with vis-its to the pristine countryside,wineries, archaeological sites andother attractions," Kanceska-Mi-levska added. To further stimulatethe tourist sector, the governmentincreased the list of countries forwhich it provides subsidies to tourorganisers. "In 2013, in additionto the Benelux countries, we add-ed Finland, Norway, Denmark,Sweden, Russia Ukraine, UAE andJapan to the list," AleksandarGeorgiev, government spokesper-son, told SETimes.