isıtma sistemleri- erdoğan Şimşek (kitap)

7/29/2019 Istma Sistemleri- Erdoan imek (Kitap)

1/84

I

I

NSZ

Bu ders notu, MEB-YK Meslek Yksekokullar Program Gelitirme Projesiklimlendirme ve Soutma Program, Istma Sistemleri dersi mfredat programnda bulunankonularaparalel olarak hazrlanmtr.

Istma Sistemleri dersi, yksekokulumuzun ikinci snfnda okuyan rencilerimizinIstma Sistemleri konularnda yeterli bilgiye ulamasn salayan bir ders niteliindedir. Bu dersnotu, rencilerimizin kendi kendilerine alabilmeleri ve konuyu daha iyi anlayabilmeleriasndan iyi bir kaynaktr.

Erdoan MEK


2/84

II

II

NDEKLER

Sayfa

NSZ I

NDEKLER III

1. ISI KAYNAKLARI 2

1.1.Yakt nedir? 2

1.2.Yaktlar 2

1.3. Hava 3

1.4. eitli Elementlerin Yanmas 3

1.5. Elementer Analizi Belli Olan Bir Yakt in Yeterli Hava htiyac 4

1.6. Yaktlarn Isl Deeri 5

1.6.1. st Isl Deeri 5

1.6.2. Alt Isl Deeri 51.7. Fazla Veya Eksik Hava le Yanma 6

1.8. Baca Gaz 7

1.8.1. Yanma Sonucu 1 Kg Yakttan kan Baca Gaz 7

2. ISI POMPASI 8

2.1. Is Pompas (Heat Pump) Nedir? NaslUygulanr? 10

2.1.2. Havadan-Havaya Is Pompas 11

2.1.3. Havadan-Suya Is Pompas 12

2.1.4. Sudan-Suya Is Pompas 132.1.5. Havadan-Topraa Is Pompas 14

2.1.6. Sudan-Havaya Is Pompas 15

2.2. Soba 15

2.2.1. Kat Yakt Sobalar 15

2.2.2. Sv Yaktl Sobalar 15

2.2.3. Gaz Yaktl Sobalar 16

2.3. Elektrikli Istclar 17

2.3.1. Elektrik sobalarnn Tannmas ve alma Prensibi 17

2.3.2. Istc Aygtlarda Kullanlan DirenTeli ve Hesaplanmas 17

3. MERKEZ ISITMA SSTEMLER 20

3.1. Istma Sistemleri 20

3.1.1. Scak Sulu Istma 20

3.1.2. Kzgn Sulu Istma 20

3.1.3. Buharla Istma 21

3.1.4. Scak Hava le Istma 21

3.1.5. Blgesel Istma 21


3/84

III

III

3.2. Kat Kaloriferi Sistemleri 22

3.2.1. Kat Kaloriferi Sistem rnekleri 22

3.3. Kombi 24

3.4. Scak Sulu Kalorifer Tesisat Sistemleri 25

3.4.1. Alttan datmal alttan toplamal stma sistemi 25

3.4.2. stten Datmal Alttan Toplamal Istma Sistemi 26

3.4.3. stten Datmal stten Toplamal Istma Sistemi 27

3.5. Kzgn Sulu Istma Sistemleri 27

3.6. Buharla Istma Sistemleri 27

3.7. Scak Haval Istma Sistemleri 28

4. ISI KAYBI HESABI 32

4.1. Is Kayb Hesab 32

4.1.1. Is Kayb Hesabnn Yapl 32

4.2. Is Kayb Hesabnda izelge Kullanm 35

4.2.1. Is Kayb Hesab izelgesinin Doldurulmas 35

4.3.Yap Bileenleri 36

4.4. Hava Sznts (Enfiltrason) in Is Gereksinimi 56

5. ISI KAYBININ HESAPLANMASI 62

5.1. Is KaybHesap rnei 62

5.2. Is Kayb Hesab izelgesinin Doldurulmas 65

5.3 Hava Sznts in Gerekli Is Gereksinimi( Qs ) 68

6. ISITICILARIN BELRLENMES VE YERLETRLMES 74

6.1. Radyatr Ve Donanm Seimi izelgesinin Doldurulmas 75

6. 2. Radyatr Seiminin Yaplmas 76

6.3. Radyatrlerin Yerletirilmesi 77

7. KAZANLAR 82

7.1. Kazanlar, Kazan Dairesi ve Kazan Seimi 82

7.1.1. Kazanlarn Snflandrlmas 827.1.2. Kazan Dairesinin Yerletirilmesi 83

7.2. Kazan Kapasitesi Ve Istma Yzeyi Hesab 84

7.3. Kazan Seimi in rnek 85

7.4. Genleme Depolar veGvenlik Borular 86

7.4.1. Ak Tip Genleme Depolar 86

7.4.2. Kapal Tip Genleme Depolar 90

7.4.3. Kapal Genleme Depolarnn Faydalar 91

7.4.4. Kapal Genleme Deposu Seimi in rnek 93

7.4.5. Kapal Genleme Depolarnn zellikleri 95


4/84

IV

IV

8. BORU API HESABI 98

8.1. Scak Sulu Istma Sistemlerinde Boru aplarnn Belirlenmesi Ve PompaSeimi 98

8.2. Hesap Yntemi 100

8.3. Dolam Pompas Hesab 105

8.4. Dolam Pompasnn Debisi (Vp) 106

8.5.Boru ap Hesab in rnek 107

8.6. Sirklsyon Pompas Seimi 114

9. YILLIK YAKIT MKTARI VE YAKIT DEPOSUNUN HESAPLANMASI 118

9.1.Yllk Yakt Sarfiyat 118

9.2. Sv Yakt Deposu Hesab 118

9.3.Yakt Deposu Serpantini 119

9.4. Yakt Deposu Seimi in rnek 120

9.5.Bacalar 120

9.5.1. Baca Seiminde Diyagram Kullanmna rnekler 121

9.5.2. Trk Standartlarna Gre Kazan Dairesinde Bacalarla lgili Uyulmas Gereken

Kurallar125

9.5.3. Bacalarda Meydana Gelen Sorunlar 124

9.6.Brlrler 125

10. DEMEDEN ISITMA SSTEMLER HESABI 130

10.1 Demden Istma Sisteminde Kabuller 130

10.2. Sistemin alma Tarz 130

10.3. Demeden Istmann Kullanm Alanlar 131

10.4. Demeden Olan Is Yaym 131

10.5. Boru Scaklnn Belirlenmesi 133

10.6. Borular Arasndaki Boluun Etkisi 134

10.7. Kanat Verimi Deerinden Boru D Yzey Scakl 135

10.8. Su Scaklnn Belirlenmesi 136

10.9. Borularda Dolaacak Su Debisi 13710.10. Basn Kayplarnn Bulunmas 137

10.11. EKLER 143

11. ISITMA SSTEMLERNN BAKIM VE ONARIMI 148

11.1. Gnlk Bakm 148

11.2. Haftalk Bakm 148

11.3. Aylk Bakm 149

11.4. Yllk Bakm (Genel) 149

11.4.1. Vanalar 149

11.4.2. Is DeitirgeleriBakm 150


5/84

V

V

11.4.3. letme Ve Bakm 150

11.4.4. Akaryaktl Kurulularda 150

11.4.5. Buhar Kurulularnda 150

11.5. Kazan Borularnn Bakm ve Su le Ykanmas 150

11.6. Sv Yakt Yakcs (Brlr) Bakm 150

11.6.1. (115) Gnlk Dzenli Brlr Bakm 150

11.6.2. (2-5) Haftalk Genel Yakt-Yakma Sistemi Bakm 151

11.7. Dier Bakm Ve Onarmlar 151

11.7.1. Borularn Denetimi Ve Bakm 151

11.8. Is retim Merkezi(Kazanlar) Personelinin Grevi Srasnda Uymas Gereken

Kurallar152

12. ISITMA SSTEMLERNDE OTOMATK KONTROL VE DONANIMLAR 155

12.1. Istma Tesislerinde Kullanlan Otomatik Kontrol Sistemleri 156

12.1.1. Kazan Kontrol 156

12.1.2. Istc Kontrol 156

12.1.3. Sistem Kontrol 158

12.1.4. Blge (Zon) Kontrol 160

12.2. Kazan Donanmlar 160

12.3. Otomatik Kilitleme Sistem Elemanlar 169

12.4. Vanalar 173

12.5. Denge Deposu 173

12.6. Buhar Kapanlar (Kondenstoplar) 174

12.7. ekvalfler 174

12.8. Brlr beyni 175

12.9. Buhar KazanElektrik Devre emas Faz Takibi 175

12.10. Scak Su Kazan Donanmlar 176

12.11. Kzgn Su Donanmlar 177

12.12. Buhar Kazan Donanmlar 177KAYNAKLAR 178


6/84

6

BLM

ISI KAYNAKLARI, ISIL DEER VE YANMA

AMA

Is kaynaklarn ve zelliklerini tanyabilme, farkl stma yntemlerini karlatrabilme,yakacaklara ait alt ve st sl deerlerini tablolardan okuyabilme ve yanma ilemini temel balantlaryardmyla aklayabilme.


7/84

7

1. ISI KAYNAKLARI

1.1. Yakt nedir?Yanma olay, yanabilen maddelerin oksijenle birlemesi olarak tanmlanabilir. Bu

kimyasal reaksiyon sonunda elde edilen sya yanma ss denir. Yanma iin gerekli oksijenhavadan temin edilir. Yakt olarak her trl kmr, petrol bileikleri ve doal gaz kullanlabilir.Bu yaktlar, yeraltnda bulunan fosil yaktlar olupbileimlerindeki karbon ve hidrojen miktarolduka fazladr.Istma sistemlerinde yukardaki yakt trlerinin hepsi kullanlabilir. Bu nedenlestma konular ile uraanlarn yanmann kimyasal kurallarn bilmesi zorunludur.Yanma olay iki ynden ele alnmaldr.1) Yanma olay srasnda yaktn en verimli bir ekilde yaklmas iin gerekli artlarnsalanmas,2)Yanmadan elde edilen s enerjisinden maksimum dzeyde yararlanma imknlarnn tespitiedilmelidir.

1.2.YaktlarYaktlar, yanc madde olarak karbon, hidrojen ve az miktarda kkrt ihtiva ederler. Baz

yaktlarn bnyesinde oksijen, su, azot ve yanc olmayan mineraller de bulunabilir.Yaktlar, kat, sv ve gaz halindedirler. Kmr en nemli kat yaktlardan birisi olup konutlardave sanayide s enerjisi elde etmek amacyla yaygn ekilde kullanlmaktadr. izelge 1de kuruyaktn ktlesel bileim yzdesi ve s deerleri verilmitir.

izelge 1. KmrTiplerine Ait Ortalama Elemanter Bileim YzdeleriKmrcinsi

%

Nem

%

C

%

H2

%

O2

%

N2

%

Klkal/kg

Isl deerAntrasit 1 90.2 3.0 2.3 1.5 3.0 8100

Takmr 2 81.9 4.9 6.0 2.3 4.9 6000

Linyit 15 56.5 5.7 31.9 1.6 4.3 4500

Turba 20 43.7 6.4 44.4 1.5 4.0 3500

Sv yaktlar hidrokarbonlardan meydana gelirler. Petrol rafinerilerinde elde edilen svyaktlar farkl bileenlerin karmdrlar. Kaynama noktalar yakn olanlar bir arada damtlarakzel isimler alrlar. Deiik bileiklerden olutuklarndan bileimleri sabit deildir. Ancak,endstrinin eitli alanlarnda kullanlan baz petrol yaktlar iin genel bir elemanter bileimvermek mmkndr. izelge 2de bilinen belli bal sv yaktlar iin elemanter bileimyzdeleri verilmitir.

izelge 2. Sv Yaktlarn Elemanter Bileim Yzdeleri

Yaktn cinsi %C % H2 % S % Kl Alt sl deeri(kal/kg)

100 oktanl benzin 85.1 14.9 0.01 ___ 10500

Normal benzin 85.5 14.4 0.1 ___ 10400

Gaz ya 86.3 13.6 0.1 ___ 10300

Mazot 86.3 12.8 0.9 ___ 9900

Hafif Fuel oil 86.2 12.4 1.4 ___ 9900

Ar Fuel oil 86.1 11.8 2.1 ___ 9900

ok ar Fuel oil 88.3 9.5 1.2 ___ 9900


8/84

8

Gaz yaktlar grupta toplanabilir. En nemlisi doal gazdr. Doal gazlar balca metan(CH4) ihtiva eder. Karbonlatrma tesislerinden, kmr ve kok gaz retim frnlarndan,

petrolden, yksek frndan, insan ve hayvan dklarnn bakteriler tarafndan ayrtrlmasndaneitli gaz yaktlar elde edilmektedir. Gaz yaktlarla ilgili deerler izelge 3 de verilmitir.

izelge 3. Gaz Yaktlara likin Hacimsel Bileim YzdeleriYaktncinsi

%

H2

%

CO

%

CH4

%

C2H4

%

C2H6

%

CO2

%

N2

kal/kg

Isl deerHava

gaz53.6 9.4 25.0 3.00 ___ 3.0 6.0 4300

Doalgaz

___ 1.0 93.0 ___ 3.0 ___ 3.0 7800

YksekfrnBaca

gaz2.0 27.0 ___ ___ ___ 11.0 60.0 800

1.3.HavaYanma iin gerekli oksijen havdan salanr. Hava, oksijenlerdenbakanemli miktarda

azot ve az miktarda asal gazlar da ihtiva eder.Yanma ilemine yalnz oksijen girer. Dier gazlar hibir kimyasal reaksiyona girmeden

baca gazna geer.Hava iinde yanma reaksiyonuna girmeyen gazlarn yavalatcetkisi vardr.Bunlar alev scakln drr ve snn bacadan atlmasna neden olur. Yanma olaynda bizisadece hava iindeki oksijen ilgilendirir. Dier gazlar olaya katlmadklarndan hepsi azot kabuledilebilir. Bu nedenle havann hacimsel ve ktlesel bileiminde yalnz oksijen ve azot gz nnealnr. Havannktlesel ve hacimsel bileimiizelge 4de verilmitir.

izelge 4. Havann Hacimsel Ve Ktlesel BileimiHava %Oksijen %Azot

Hacimsel bileim 21 79

Ktlesel bileim 23.2 76.8

Yanabilen balca elementlerin atom arlklar izelge 5 de verilmitir.

izelge 5. Yanabilen Elementlerle lgili Deerler.Elementin ismi Simgesi Atom arl

Hidrojen H 1.008Karbon C 12.010

Kkrt S 32.060Oksijen O 16.000

1.4. eitli Elementlerin YanmasUygun oranlarda kartrlm hava ve yakt yanmaodasna gnderilir. Yanma odasnda

yanma olutuktan sonra meydana gelen gazlar(baca gaz olarak) dar atlr.Yanmaya katlan her bir atom veya molekl deiik oranlarda oksijenle birleir. Bundan

dolay her yakt iin gerekli hava ihtiyac farkldr. Herhangi bir yakt iin gerekli hava

ihtiyacnn hesaplanabilmesi iin yanabilen her elementin yanma reaksiyonunu incelemekgerekir.


9/84

9

Hidrojenin Yanmas:2 molekl hidrojen 1 molekl oksijenle birleerek 2 molekl su oluturur.

2H2 + O2 2H2OOlay srasnda oluan suyun buhar veya su eklinde olmas baca gaznn scaklna

baldr. Baca gazlar yeteri derecede soutulursa buhar younlaarak su meydana gelir. Bundandolay baca gazlarnn kazan iinde soutulmas sakncaldr. Korozyon oluumuna neden olupkazan mrn ksaltr. Ayrca, baca gaz k scakl 200 OC altna derse evreye asityamuru balar. Denklemi tekrar yazarsak;

2H2 + O22H2OAtom arlklarn yazlrsa;

2 x 2 + 32 = 36

4 atom gram hidrojen + 32 atom gram oksijen = 36 atom gram su

Ya da 4 kg hidrojen + 32 kg oksijen = 36 kg su

1 kg hidrojen iin ise;1 kg hidrojen + 8 kg oksijen = 9 kg su Demek ki 1 kg hidrojenin yanmas iin 8 kg

oksijene ihtiya vardr. Hacimsel olarak yazlrsa;

1 kg hidrojen iin 8/1.428= 5.60 m3

oksijen gereklidir.Not: Oksijenin zgl arl 1.428 kg/ m3dr.

1.5.Elemanter Analizi Belli Olan Bir Yakt in Yeterli Hava htiyac

1 kg yakt iin ka kg ya da m3 hava gerekli olduu kullanlan yaktn birleiminebaldr.Yaktlar iin gerekli oksijen ihtiyacve bu oksijenin alnmas iin gerekli hava hacimselolarak hesaplanacaktr.

Herhangi bir yakt iin nce minimum oksijen miktarn bulmak gerekir. Bileimindekarbon, hidrojen ve kkrt bulunan bir yakt iin minimum oksijen miktar (0min);

0min=1.866 C + 5.60H2 + 0.70 S (m3/kg yakt)

Bu oksijen miktarn alabileceimiz teorik hava ihtiyac ise;Hte= Omin x 4.76 (m

3/kg yakt)Yanmadaki eitli kayplar gz nnde bulundurulursa yukarda bulunan (Hte) miktar

yeterli olmayacaktr.Tam yanmann salanmas iin teorik hava ihtiyacnn (1.2-1.5) arasnda birkatsay ile arplmas gerekir. Bulunan deere gerek hava ihtiyac denir.

H GER =(1.21.5) x Hte (m3/kg yakt)dir.

rnek problem 1. izelge 2de verilen hafif fuel oilden saatte 15 kg yakan bir stmatesisinde yanmann tam olabilmesiiin gerekli hava miktarn hesaplaynz.

zm:Ad geen yaktn kimyasal analizi:nce bu yakt iin minimum oksijen miktarn bulmak gerekir.

Omin=1.866 C + 5.60 H2 + 0.70 S (m3/kg- yakt)

Omin=1.866 x 0.862 + 5.60 x 0.124 + 0.70 x 0.014

Omin=1.608 + 0.694 + 0.009

Omin = 2.311 m3

/kg- yakt

Yaktncinsi

% C % H2 % S % Kl Alt sl deeri(kal/kg)

Hafif Fuel oil 86.2 12.4 1.4 ___ 9900


10/84

10

Teorik hava ihtiyac ise;Hte=4.76 x Omin = 4.76 x 2.311 = 11.004 m

3/ kg- yakt

Hava fazlalk katsays; 1.3 alnrsa gerek hava ihtiyac:HGER =1.3 x Hte = 1.3 x 11.004 = 14.305 m

3/kg- yakt

15 kg yakt iin gerekli hava miktar ise:HGER =15 x 14.305 = 214.581 m

3hava

rnek problem 2Bir jeneratr gaznn hacimsel bileimi;H2: %14 , CH4: %2 , CO: %22 , CO2: %5 , O2: %2 , N2: % 55 olduuna gre bu gazn 1m

3 nnyanmas iin gerekli hava ihtiyacn bulunuz.

zm:Yanc maddeler, H2 , CH4 ve COdir. 1 kg hidrojenin yanmas iin gerekli oksijen

miktarn daha nce hesaplamtk. Budeer 5.60 m3 oksijendir. 1 kg hidrojen 1/0.0898=11.135m

3 dr. (0 C ve atmosfer artlarnda 1 litre hidrojen 0,0898 gr ktlededir.)1 kg = 11.135 m

3 hidrojen iin 5.60 m3 oksijen gerekli ise, 1 m3 hidrojen iin

5.60 / 11.135 = 0.50 m3

oksijen gerekir.

Metan(CH4) iin gerekli oksijen 1 m

3

iin daha nce 2 m

3

oksijen hesaplanmt. Karbonmonoksitin 1 m3iin ise 0.5 m3 oksijen gereklidir.Minimum oksijen miktar;

Omin=0.50 x H2 + 2.00 x CH4 + 0.50 x CO

Omin=0.50 x 0.14 + 2.00 x 0.02 + 0.50 x 0.22

Omin=0.07 + 0.04 + 0.11Omin= 0.22 m

3/kg- yakt

Hte= 4.76 x Omin= 4.76 x 0.22

Hte=1.047 m3hava /kg

yaktHGER=1.2 x 1.047 = 1.256

HGER=1.256 m3

hava/ kg yakt eder.

1.6.Yaktlarn Isl DeeriHerhangi bir yaktn 1kgnn ya da 1 m3 nn yanmasyla elde edilen s miktarna o

yaktn sl deeri denir. Isl deeri st ve alt olarak iki ekilde tanmlanr.

1.6.1. st Isl Deeri: Herhangi bir yaktn 1 kg da ya da 1 m3nn yanmasyla eldeedilen s miktarna o yaktn st sl deeri denir.

1.6.2.Alt Isl Deeri: st sl deerden yaktn bnyesinde bulunan suyu buhar halinegetirmek iin harcanan snn dlmesiyle elde edilen deere alt sl deeri denir.

Suyu buhar haline getirmek iin harcanlan sdan faydalanlmamtr. Alt ve st sldeerleri arasndaki iliki, aada olduu gibidir.

Ha = Hu600xW (kal/kg)Ha =Yaktn alt sl deeri (kal/kg)H =Yaktn st sl deeri (kcal/kg)W =1 kg yakt iinde bulunan su miktar (kg)Formldeki 600 katsays ise 1 kg suyun buharlatrlmas iin harcanan yaklak s

miktardr.Yaktlarnkimyasal analizlerinden faydalanlarak alt ve st sl deerleri bulunabilir.Bunun iin yaktn bnyesinde olan her elementin sl deerlerinden faydalanlr. eitlielementlerin sl deerleri izelge 6daverilmitir.


11/84

11

izelge 6. eitli Elementlerin Isl Deerleri

1.7. Fazla veya Eksik Hava le YanmaPratikte teorik hava miktar ile tam yanma hibir zaman gerekleemez. Yakt + hava

karm ne kadar iyi olursa olsun yanma havas iindeki bir ksm oksijen yanma olaynakarmadan bacadan dar gider. Ayrcabaz hava kayplarndan dolay, hesaplanan teorik havamiktar, tam olarak yanma odasna gnderilemez. Bu sebeplerden dolay yanma odasna iingerekli teorik hava miktarnn daha fazla hava gnderilmesi yoluna gidilir. Fazla hava ile yaplanyanmada,baca gaznn birleiminde daima bir miktar oksijen bulunur. Fazla havadan dolay bacagazndaki azot yzdesi de artar.

Ocaa verilen fazla hava miktar teorik hava miktarnn yzdesi olarak ifade edilebilir. Buoran daha nce teorik hava miktarnn %2050si arasnda almtk. Ocaa fazla hava verilmesiyanmann tam olmasn salamas ynnden faydal, bir ksm snn fazla hava ile bacadangitmesi nedeniyle de zararldr. O halde hem tam yanmay gerekletirmek, hem de skayplarn en alt seviyede tutmak iin yanma odasna teorik havadan ok az fazla havagndermek gerekir. Az hava ile yanmada alevin rengi koyu ve ular islidir. Bu, yaktntamamnn yaklmamasndan meydana gelir. Fazla hava ile yanmada alev ak renkli ve fazla

parlaktr. Gereinden fazla hava ile yaplan bu tr yanma trnde bacadan kan dumangazlarnn birlikte gtrecei s artacandan baca kayb da artar.

Tam hava ile yanmada kmrde ve fuel-oilde alevin rengi portakal rengine yakn tatl sarrenktedir. Kazan iin en uygun durum budur. Doalgaz iin tam yanmada alevin rengi matmavidir. Tam yanmann denetiminde en iyi yntem O2 lmdr. Oksijen, fazla hava ile yanmakonumunda daha kolay ortaya ktndan O2 lmCO lmne gre daha kolaydr. Havayakt orannn fazla hava ynnde mi yoksa fazla yakt ynnde mi olduu CO2 lm ile

belirlenemez. Yanma verimi asndan llmesi gereken dier bir lm baca gaz scakldr.Baca gaz scakl kullanlan yakt ve yakma sistemi ile balantldr. Baca gaz scaklyksekse ve drlemiyorsabunun nedeni ar fazla hava, yksek baca gaz ekibasnc, kirlis gei yzeyleri, ar yakt tketimi veya hatal tasarmdr. Ayrca karbon monoksit lmyleeksik ya da yetersiz yanma belirlenebilir.

st sl deeri(H)1Nm3 Alt sl deeri (Ha) 1Nm3

Elementin

ad1Kg 0

0C/

760mmHg

150C/

1 Ata

1Kg 00C/

760 mmHg

150C/

1 Ata

Karbon 8100 ----- ------ 8100 ----- ------

Kkrt 2220 ----- ------ 2220 ----- ------

K.monoksit 2440 3050 2800 2440 3050 2800

Hidrojen 34100 3070 2800 28700 2570 2360

Metan 13250 9480 8700 11900 8010 7820

Etilen 12000 15000 13800 11250 14400 12920

Asetilen 12000 13900 12800 11600 13470 12360


12/84

12

1.8. Baca GazBaca gaznn bileeni yaktn cinsine, hava-yakt oranna baldr. Baca gaznn

birleiminde balca karbondioksit(CO2) ve azot bulunur. Eer yaktn bnyesinde hidrojen(H2)varsa, baca gaznda su buhar da bulunur. Daha nce de belirtildii gibi hava -yakt oran teorikmiktarda ise ya da teorik miktardan az ise tam yanma olmaz ve baca gaznda karbon monoksit.Fazla hava ile yaplan yanmada ise baca gaznda oksijen bulunur. Yanma havas teorikolduunda karbondioksitin (CO2) baca gazndaki birleimi maksimum dzeydedir. Hava oranarttka karbondioksit miktar azalr ve oksijen miktar artar. Hava miktar azaldnda ise(CO2)miktar azalr, (CO)miktar artar.

ekil1.1. Baca gaznn bileimiyle hava-yakt arasndaki iliki

1.8.1. Yanma Sonucu 1 Kg Yakttankan Baca GazElemanter analizi, verilen bir yakttan 1 kgn yanmasyla oluan baca gazlarnn miktar,

yanma sonucu oluan her elementin miktarnn toplanmasyla bulunur.rnek: Elementar analizi %80 C , % 6 H2 , %6 O2, %2 H2O, % 1 S, % 5 yanmayan

elementler olarak verilen bir yaktn 1 kg yanmasyla oluan baca gazlar miktarn bulunuz.

Fazla hava katsaysn(k=1,2) alnz.2H2 + 02 2H2O4Kg + 32 Kg 36 kg1Kg + 8Kg 9 KgV1H2O miktar: 9x % H2 + H20V1 = 9 x 0.06 + 0.02 = 0.56 kg su / kg yakt

Denklemde grld gibi 1 kg hidrojenin yanmasyla 9 kg su olumaktadr. O haldeyakt bnyesindeki hidrojen miktarn (kg olarak) 9 ile arparak oluan su miktarn buluruz.

C+O2 CO22 kg + 32 kg 44 kg1 kg + 32/12 Kg 44/12 kgV2 CO2 miktar: 11/3 x % karbon

Grlecei zere bir kilogram karbon yandktan sonra 44/12 = 11/3 kg (CO2)oluturmaktadr. Yaktbnyesindeki karbon miktarn 11/3 ile arparsak oluan karbondioksitmiktarn buluruz.

V2= 11/3 x 0.80 = 2.933 Kg CO2 kg/yaktV3 O2miktar : (k1) x OminOmin = 1,866 x C + 5,6 x H2 + 0,7 x SO2 = 1,866 x 0,8 + 5,6 x 0,06 +0.7x0.010,06Omin = 1,775 Nm

3/ kg yakt

Omin = 1,775 Nm3

/ kg yakt x 1.428 kg/Nm3 = 2,534 kg/kg yakt

(oksijenin zgl arl=1,428 kg/Nm3

)V3 = (k1) x Omin = (1.21) x 2,534 = 0.56 kg/kg yaktV4 N2miktar: N2 + 0,768 x HGER


13/84

13

HGER = Omin x 1/(232 x K) = 2,534 x 1/(0,232 x 1,2) = 13,106 kg/kg-yaktV4 = 0.768 x 13.106 = 10.065 kg Azot / kg yakt1kg yakttan kan toplam baca gaz miktar: Vt = V1 + V2 + V3 + V4 (kg/kg-yakt)Vt = 0,56 + 2,933 + 0,506 + 10,065 = 14,064 kg / kg-yaktKuru duman gazlar miktar ise bu gazlardan su buharnnkarlmas ile bulunan duman

gazlar miktardr.Kuru duman gazlar: Vt V1 = 14,0640,56 = 13,504 kg/kg-yakt

1.9. Kg / Kg Olarak Bulunan Duman Gazlarnn Nm3/Kg a evrilmesince duman gazlarnn zgl arl bulunmaldr. Yaktn kimyasal bileimine bal

olan toplam molekl arl bulunduktan sonra 22,4eblnmesiyle zgl arlk bulunabilir.M = % C. M1 % H2. M2 + % O2. M3 + % H2O. M4 + % S x M5

M = 0,80 x 12 + 0,06. 2 + 0,06. 32 + 0,02 x 18 + 0,01 x 32 = 12,32 kmol

M1, M2, M3, M4 ve M5 srasyla karbon, hidrojen, oksijen, su ve kkrdn atom vemolekl arlklardr.

zgl arlk d = m/22,4 = 12,32 / 22,4 = 0,55 kmol / Nm3

veya kg/Nm3

tr.Baca gazn m3 cinsinden deeriyse;Baca gaznn hacmi = baca gaznn arl / baca gaznn zgl arl =14,064 / 0,55 = 25,57 m

3/ kg tr.

Arl 14,064 kg/kg-yaktolan baca gaz = 25,57 Nm3 / kg olarak bulunmu olur.


14/84

14

BLM

ISI POMPALARI

AMA

Is kaynaklarn ve zelliklerini tanyabilme, farkl stma sistemlerini karlatrabilme.


15/84

15

2. ISI POMPASI

2.1. Is Pompas (Heat Pump) Nedir? Nasl Uygulanr?

Is pompas da, dier soutma cihazlar gibi prensip olarak bir ortamdan baka bir ortama

s tarlar. Soutma makinelerinden tek fark; sy tek deil, iki ynde tama kabiliyetininolmasdr. Bamsz sistemlerdeki tm ekipmanlara (Evaparatr, Kondenser, Kompresr veGenleme Vanas) ilave olarak, s pompasnda drt yollu vana mevcuttur.

Tipik bir s pompas, kn dardan absorbe etmi olduu sy, stlacak meknatayarak stmay salarken, bu ilem yazn tersine iler ve ayn meknlardan alds daryatanr.

Konstrksiyon ve grn olarak, yalnz soutma yapan bir cihaz ile s pompas arasndahibir fark yoktur.

Is pompalar enerji kaynann cinsine gre (hava, su, toprak) snflandrlrlar.

Havadan havaya s pompas Havadan suya s pompas Sudan suya Is Pompas Havadan topraa s pompas Sudan havaya s pompas

ekil 2.1.Is pompaseitleri


16/84

16

2.1.2. Havadan-Havaya Is Pompas

Bu tip s pompalarnda, snn absorbe edildii ve serbest brakld ortamn her iki si dehavadr. Bunlara en iyi rnek, pencere ve split tipi klimalardr.

ekil 2.2. Havadan-havaya s pompas

ekil 2.3. Havadan-havaya s pompas


17/84

17

2.1.3. Havadan-Suya Is PompasBu tip s pompalarnda, s kayna yaz almasnda su, k almasnda ise havadr.

Prensip olarak havadan/havaya s pompasndan tek fark, snn bir tarafta hava yerine suyaaktarlmas veya sudan absorbe edilmesidir.

ekil 2.4. Havadan-suya s pompas evrimi

ekil 2.5. Havadan-suya s pompas evrimi


18/84

18

2.1.4. Sudan-Suya Is PompasGenellikle, byk hacimlerde su rezervi olan kuyulardan, gllerden, denizden veya nehir

suyundan yararlanlarak stma veya soutma temin etmek zere dizayn edilmilerdir.

ekil 2.6. Sudan-suya s pompas evrimi

ekil 2.7. Sudan-suya s pompas evrimi


19/84

19

2.1.5. Havadan-Topraa Is Pompas

Bu tipler, havadan suya s pompas ile byk benzerlik gsterirler. Burada tek fark, skayna veya absorberi olarak su yerine toprak kullanlmasdr. Bu tip uygulamalar, pek yaygn deildir.

ekil 2.8. Havadan-topraa s pompas evrimi


20/84

20

2.1.6. Sudan-Havaya Is Pompas

Havadan suya s pompas ile tamamen ayndr. Tek fark, i ortam veya ortamdan stayan akkann hava olmas, dier taraftaki s tayc akkann ise; yine gl, nehir, denizveya bol hacimli kuyu suyu olmasdr.

2.2. Soba

Soba ile stma, bireysel snmann enok kullanlan rneidir. Sobalar kat yakt, svyakt, gaz yakt ve elektrikli olmak zere drt grupta toplamak mmkndr. Soba dkkonforlu, sadece kurulu bulunduu mekn stan bir cihazdr. yi bir snma iin, evin s kaybve projesi gz nne alnarak iki veya adet soba kullanm idealdir. Yksek kapasiteli tek birsoba ile snmak verimsiz ve konforsuzdur. Soba kullanmnda, scak su temini iin ofbenkullanlmas gereklidir.

2.2.1 Kat Yakt SobalarKat yakt sobalarnn, tulal soba, kuzine soba ve kovalsoba gibi birok eidi vardr.

Trkiyede en ok koval sobalar tercih edilmektedir. Souk blgelerde ise genelde tulal emayedkm sobalar kullanlr. Hem stma hem ocak fonksiyonu olan kuzine sobalar ise krsal

blgelerde yaygn ekilde kullanlmaktadr. Kat yakt sobalar tututurulurken, tututurmayakma ilemi mutlaka stten gerekletirilmelidir. Sobann alttan tututurulmas snn bacadanok abuk gitmesine, sobann ok abuk dolmasna ve hava kirliliine sebep olur. Kmrsobalarnda nce kmr alt ksma yerletirilir. stne krlm odun ekii engellemeyecek

ekilde apraz olarak yerletirilir. stten ra ya da eitli tututurucularla yakma gerekletirilir.stndeki srgl kapakalarak yanma iin gerekli oksijen miktar artrlr. Bylece yanmanndaha kolay gereklemesi salanr. Soba borular kullanm sklna ve kullanlan kmrnkalitesine gre eitli zamanlarda temizlenerek ekiin rahat olmas ve baca gazlarnn i ortamaszmas nlenmelidir.

ekil 2.9.Koval sac soba

2.2.2. Sv Yaktl SobalarSv yakt sobalar genellikle gaz ya, motorinve sanayinin baz blgelerinde kullanlan

yank ya sobalardr. Gaz ya ve motorin sobalarnda bir yakt deposu bulunur. Bu depodanocak ksmna bir boru vastasyla yakt gnderilerek yanma salanr. Yanma miktar gnderilenyakt miktarnn artrlpazaltlmasyla ayarlanr.


21/84

21

ekil 2.10.Yank ya sobas

2.2.3. Gaz Yaktl Sobalar

Doalgaz sobalarnda, doalgaz ve LPG yakt olarak kullanlabilir. Bu sobalarda bacabalants yaplmas gerekir. Gaz, ocak ksmna gnderildikten sonra ateleme otomatikakmakla gerekletirilir. Bir tehlike durumunda baca sensrnden alnan sinyalle manyetikventilin gaz kesmesi salanr. Yanmay grebilmek iin n ksmna sya dayankl bir camyerletirilmitir. Fanl modellerde homojen ve abuk snma salanr ve st yzeyleri genellikleemaye kapldr. lkemizde yaygn ekilde kullanlan dier gazl yakt soba tipi katalitiklerdir.Katalitiklerde yakt olarakLPG kullanlr. LPGnin yaklmasyla elde edilen s, ortama verilerekortamn stlmas salanr. Yanma iin gerekli oksijeni ortamda bulunan havadan ald iin

salk asndan fazla tercih edilmez.

ekil 2.11. Doalgaz sobas


22/84

22

2.3. Elektrikli Istclar

2.3.1. Elektrik Sobalarnn Tannmas ve alma Prensibi

Elektrik sobalar ortamn ssn ykseltmek iin kullanlr. Gnmzde ok eitli olarakyaplan sobalarn hepsinde prensip ayn olup bir rezistans ve rezistansn rettii sy yayan

yansta ya da sy ortama yayan pervaneli motordan ibarettir.

ekil 2.12. Basit elektrik sobas ekil 2.13.Gelitirilmi elektrik sobas

Elektrik sobalarnn basit tipleri olduu gibi ok gelimileri de yaplmaktadr.ekil 2.12de basit bir elektrik sobasnn elektrik balant emas grlmektedir.

Komtatr anahtar stclara ayr ayr kumanda etmektedir. Bu sobada stclar, anahtarkapatlmadka veya fii prizden ekmedike srekli devrede kalrlar. Bu tip sobalar sy biryanstala yanstrlar. Yansta temiz olmal,paslanmsa temizlenmeli veya deitirilmelidir.

ekil 2.13de ise gelitirilmi bir elektrik sobas emas grlmektedir. konumluanahtar, fleyici motora ve rezistanslara kumanda etmektedir. Zaman saati devreye seri

balanmtr ve istenilen zamanda sobann snmaya balamas veya durmasn salar. Termostat

stclara seri balanm ve ortam ok sndnda stclar devreden karr. Ortam soumayabalaynca tekrar stclar devreye sokar. Devrilme butonu ise soba devrildiinde veya dzdurmadnda devrenin akmn keser.

Bu tip sobalardan baka bir de yal radyatrler vardr ki d grn kaloriferpeteklerine benzer. Peteklerin iine tp rezistans ve ya konulmutur. Istc nce ya str, yapetekleri, petekler de d ortamstrlar. Petekler ge snr ge sour. Peteklerin balant emasgelitirilmi elektrik sobasndan ok farkl deildir.

Gelien teknoloji ev aletlerine de yansmakta, gnmzde uzaktan kumandal ve eitligrnmlerde modelleri retilmektedir.

2.3.2 Istc Aygtlarda Kullanlan Diren Teli ve HesaplanmasElektrik enerjisi s enerjisine kolayca dnmektedir. erisinden elektrik akm geen

iletken, zerinden geen akmn karesi ve iletken direncinin arpm kadar snr (I2xR). Busnma, baz yerlerde zararl, baz yerlerde yararldr. rnein elektrik motoru vetransformatrlerde zararl, stc aygtlarda (ocak, soba, frn vb.) faydaldr. Bu blmde elektrikakms etkisinin yararlar incelenecektir.


23/84

23

izelge 2.1.Istc Aygtlarda Kullanlan Diren Teli ve Hesaplanmas

ekil 2.14. Rezistans

Aygtlarda kullanlacak stc tel, diren deeri yksek, sya dayankl ve havaierisindeki oksijenden etkilenmemesi gerekir. Bu zelliklere en yakn materyal krom-nikeldir.

Buna krom-nikel stc rezistans denir.Istcnn gcn rezistansn kalnl ve uzunluu belirler. Istc yapmnda rezistansa

verilecekekil iin rezistansn ap ve uzunluunun bilinmesi gerekir.

Istc yaplacak telin ekli, kullanlaca yere baldr. Istc ap ve uzunluu verilenizelgeden bulunabilir.

Tabloya gre 220 voltta 850 Watt gcnde bir stc yapmak iin 0,50 mm apnda,uzunluu ise 7,8 m uzunluunda malzeme kullanmak gerekir.

Gerilim

(v)

ap(mm)

Uzunluk

(m)

G(W)

1 kgdediren

1metrede

diren1kgdametre

220 0,3 6 400 325 19,1 1951

220 0,4 7 600 157 10,74 1098220 0,45 7,2 750 120 8,5 867

220 0,5 7,8 850 90 6,87 702

220 0,55 8,2 1000 70 5,67 579

220 0,6 8,6 1100 56 4,77 487

220 0,65 9 1200 46 4,07 415

220 0,7 9,3 1400 38 3,5 358

220 0,8 10 1600 27 2,68 274

220 0,9 11,2 2000 20 2,12 216

220 1 11,5 2300 15 1,72 175

Gerilim

(v)

ap(mm)

Uzunluk

(m)

G(W)

1 kgdadiren

1 metrede

diren1 kgdametre

220 0,5 7,8 850 90 6,87 702


24/84

24

BLM

MERKEZ ISITMA SSTEMLER

AMA

Merkezi stma sistemlerinin yapsn kavrayabilme.


25/84

25

3. MERKEZ ISITMA SSTEMLER

3.1. Istma

nsanlarn d hava artlarna kar barnmalarn salayan konut ya da iyerlerinde

salkl bir insan vcudunun fizyolojik s ihtiyalarnn deiik stma sistemleriyle karlanmasilemidir.

Istma Sistemlerini 3 ana grupta toplayabiliriz.

1.Lokal stma sistemleri,

2.Merkezi stma sistemleri,

3.Blgesel stma sistemleridir.

1) Lokal Istma Sistemleri: Is, stacak mahalin bizzat iinde retilir. Istlmas gerekenmahalde bir s reteci bulunur. Odun ve kmr sobalar, mine, elektrik sobalar, doalgazsobalar ile yaplan stma bu gruba girer.

2) Merkezi Istma: Bir stma merkezinde retilen snn tayc bir ortam vastasyla, stlmasistenilen ortamlara yerletirilmi stclara gnderilmesi suretiyle gerekletirilen stmayamerkezi stma denir. Merkezi stma, s tayan ortamn cinsine gre eitli isimler alr.

1.Scak sulu stma

2.Kzgn sulu stma

3.Buharla stma

a)Alak basnl buharla stma

b)Yksek basnl stma

c)Vakumlu buharla stma

4. Scak hava ile stma

Not: Bu blmde merkezi stma sistemlerinin genel yaps anlatlacaktr.

3.1.1. Scak Sulu Istma

Bu sistemde s tayc ortam 90 0Ca kadar stlan sudur. Tesisat atmosfere ak veyakapal dizayn edilebilir. Istlan scak su ile souyan suyun zgl arlklar arasndaki farktan dayararlanlarak, devreye bir pompa ilavesi ile cebri olarak sirklasyon yapar. k suyu scakl110 0Ca kadar olan stma sistemleri de, scak sulu stma sistemleridir. Bu tr stma sistemi, enaz 110

0Ca karlk gelen basn altnda tutulan kapal bir sistemdir.

3.1.2. Kzgn Sulu Istma

Bu sistemde 1100Ctan 200 0Ca kadar stlan su kullanlr. Suyun buharlamasn

nlemek iin devaml olarak bir kar basn uygulanr. Bu sistem atmosfere kapal bir sistemdir.

3.1.3. Buharla Istma


26/84

26

Buharl stma grup altnda incelenir;

a) Alak Basnl Buharla Istma: Buhar kazannn k basnc en fazla 1,5 bar ve scakl daen fazla 110

0Ca kadar olan buharla yaplan stmadr.

b) Yksek Basnl Buharla Istma: Buhar kazannn k basnc 1,5 bardan ve scakl da

1100

Cdan yksek buharla yaplan stmadr.c) Vakumlu buharla Istma: Basnc atmosfer basncndan az olup 0,05 ile 0,75 bar arasndadeien ve scaklnda en az 65 0C olan buharla yaplan stmadr.

3.1.4. Scak Hava ile Istma

Burada s tayan ortam havadr. Bir merkezde stlan hava kanallar vastasyla stlmasgereken mahale sevk edilir. Bu sistem genellikle stma ile birlikte, hava deiiminin desalanmas gereken mahallere uygulanr.

3.1.5 Blgesel Istma

Birden daha fazla binann, bina dnda tesis edilen bir kazan dairesiyle stlmasnablgesel stma denir. Bu kazan dairesi de blgesel s santrali ya da s merkezi olarakadlandrlr. Istlacak olan blge ok byk ve youn bir yerleim blgesi, ya da byk birsanayi tesisi olduunda Kent stlmas denilen blgesel stma sistemi uygulanr. Konutsitelerinin teknik ynden blgesel stma sistemiyle stlmas gerektiinde konunun hukuki,ticari ve idari ynlerden de ett edilerek fizibilite raporunun hazrlanmas, sonraprojelendirilmesi gerekir.

Hangi stma sisteminin seileceine sistemin emniyeti, ekonomiklii iletme ve bakmkolayl ve istenilen konfor artlar gz nne alnarak karar verilmelidir.

ekil 3.1.Dz geri dnl iki borulu blgesel datm sistemi

3.2. Kat Kaloriferi Sistemleri


27/84

27

Kat kaloriferleri sistemlerine aadaki durumlarda geilmektedir.1. Tek katl binalarda ve villalarda,2.Merkezi stma tesisat bulunmayan ok katl binalarda,3.Merkezi stma tesisat bulunan ancak sonradan sistem deitirilerek bireysel sisteme

dnen binalarda.

3.2.1. Kat Kaloriferi Sistem rnekleri

Kat kaloriferi sistemi tek borulu ve ift borulu olmak zere iki ekilde yaplabilir.Bu sistemde stclar by-pass borusu ile balanmtr. Yatay tek borulu sistemin radyatr

balants ve almas aadaki ekillerde gsterilmitir.

ekil 3.2.Yatay tek borulu sistemde radyatrn balama ekli

ekil 3.3. Yatay tek borulu kalorifer sistemi


28/84

28

ift borulu kat kalorifer sisteminde suyun binaya datlp toplanmasna gre aadakiekilde snflandrlr.

1.Alttan datlp alttan toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi2.stten datp stten toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi3.stten datlp alttan toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi

ekil 3.4.Alttan datp alttan toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi

ekil 3.5.stten datp stten toplamal ift borulu kat kaloriferi sistemi

ekil 3.6.stten datlp alttan toplal ift borulu kat kaloriferi sistemi

Kat kaloriferi sistemi, kullanlan yaktn cinsine gre brlr, sistemin kapasitesine gre

sirklsyon pompas, boylerler, genleme deposu program saati, kazan, termostat ve eitliparalardan oluur. Kapasiteleri 50.000 kcal/ha (59,3 kW) kadar kabilmektedir.


29/84

29

3.3. Kombi

Hem snma hem de kullanma scak suyu hazrlayabilen stma cihazdr. Bu cihazlarkapal sistemler iin tasarlanmtr. Merkezi stma iin boru tesisat kat kaloriferleri gibidir.

Kombilerde, brlrn stndeki kanatl borularda snp datma valfine gelen scak su yakullanma scak suyu temin eden s deitiricisine ya da merkezi stma sistemine gelir.

Kullanma scak suyu eanjr, iinde bakr borular olan kk bir kaptr. Bakr borularniinden borulara giden su geerken, dndaki yani silindirin iindeki su tarafndan stlr.Merkezi stma sistemi basnl olduundan, basn ykselmesi durumunda emniyet ventilidevreye girer. Kombi zerindeki bir manometre alma basncn gsterir. Istma scak suyugidi ve dn arasnda bir by-pass balants olabilir.

Kombilerin atk gaz balants;

Ak bacal

Denge bacal

Fanl, denge bacal

Fanl, ak bacal olabilir.

ekil 3.7. Kombi

Kombilerle ilgili yukarda belirtilen hususlar, kullanma scak suyunun kk bireanjrde (s deitiricisinde) stld kombi kazanlara aittir. Kombi kazanlarnn, kullanmascak suyunu direkt olarak da stabilen tipleri vardr. Suyun direkt olarak stlmas birkaekilde gerekleebilir. Bunlardan birisi, kullanma scak su borularnn kombi eanjrndeki(brlrn stndeki kanatl borular) borularn iinden veya yanndan geirilmesidir. Bir baka

stma eklide, kullanma scak suyu iin ayr bir eanjr yaplmasdr. Bu eanjr, ana eanjrnstne monte edilir. Direkt kombiler datma valfine ve ayr su stc eanjrne ihtiyagstermez.


30/84

30

ekil 3.8. Kombi kazanile scak su elde edilmesi ve radyatrde stma yaplmas

3.4. Scak Sulu Kalorifer Tesisat Sistemleri

Scak sulu tesislerde uygulanan balca sistemler unlardr:1. Alttan datmal alttan toplamal stma sistemi

2. stten datmal alttan toplamal stma sistemi

3.stten datmal stten toplamal stma sistemi

3.4.1. Alttan Datmal Alttan Toplamal Istma Sistemi

Kazan dairesinin bulunduu bodrum katn tm bina tabanna yaylm olmas durumundarahatlkla uygulanabilir bir tesisat eklidir. Gnmzde en ok kullanlan tesisat budur.

Bu sistemi dz teras atl binalara uygulamak zordur. Havalk borular geie engelolurlar. Akve kapal sistem olarak dizayn edilebilirler. Gnmzde ak genleme depolarnnmahsurlar dikkate alnarak, bu sistem genelde kapal genleme depolu alttan datmal alttantoplamal stma sistemiolarak kurulmaktadr. Bu sistemin en byk dezavantaj alt katlar stkatlara oranla daha fazla snrlar.

ekil 3.9.Kapal genleme depolu alttan datmal alttan toplamal stma sistemi


31/84

31

ekil 3.10.Ak genleme depolu alttan datmal alttan toplamal stma sistemi

3.4.2. stten Datmal Alttan Toplamal Istma SistemiBu sistem, ats olmayan ve tam bodrumlu binalarda uygulanr. Btn katlar homojen

olarak stmak mmkndr. Bu nedenle en iyi alan sistem olarak bilinmektedir. Buzelliklerine karn fazla kullanlan bir sistem deildir.

ekil 3.11. Kapal genleme depolu stten datmal, alttan toplamalstma sistemi


32/84

32

3.4.3. stten Datmal stten Toplamal Istma Sistemi

emsiye sistemi olarak ta bilinen byle sistemler, ats teras olmayan ve ksmi bodrumuolmayan yerlere uygulanabilmektedir. Bodrumu olmayan yerlerde alttan toplama iin yeralttesisat kanallarna ihtiya vardr. Bu kanallarda herhangi bir nedenle kaak olduunda, kaanyerini tespit edebilmek iin zemin demesinin sklmesi gerekir. Yani maddi zararlara yolaabilir. Kaak annda evde bulunamama hallerinde ise eyalarn zarar grmesi mmkndr.

Isnma bakmndan istenmeyen, almas en zor tesisattr. Zorunlu hallerde uygulanr vegnmzde hemen hemen hi uygulanmamaktadr.

ekil 3.12. Kapalgenleme depolu stten datmal stten toplamal stma sistemi

3.5. Kzgn Sulu Istma Sistemleri

Kzgn su sistemlerinde sistemler 180/110 0C, 150/90 0C, 150/70 0C Gidi-dn suyuscaklklar aras alr.

Kzgn su tesisatnda sistem atmosfere kapaldr. Basnlandrma bir pompa veya dengekab denilen bir basnl kap ile gerekleir. Aslnda denge kab kapal bir genleme deposudur.

Kzgn sulu sistemler esas olarak iki devrelidir. Byk kapasiteli olanlar gerek blge veehir stmas amacyla kullanlr. 180/110 sisteminde kazanda 200 0Ca kadar stlan suGenleme kabna (Dengeleme kab) gelir. Buradan kan kzgn su motorlu vanalarla dn suyu(scakl 110 0C) olan suyla kartrlr ve 180 0C olarak stma yapaca blgenin eanjrdairesindeki eanjre gnderilir. Burada binann 90/70 hattn stan kzgn su 110 0C olaraktekrar s merkezine dner. Dnte 180 0Clk suyla kartrlr. 130 0C olarak kazana tekrar

snmas iin gnderilir.180 0C gidi scaklna sahip bu sistemde 10 atmosfer basn suyun doyma scakldr.Bu sebeple PN 25 kalitesinde boru, fittings ve armatr kullanlmaldr.


33/84

33

Bu sistemler ya buharla ya da azot gazile basnlandrlrlar. Pompa ile basnlandrlansistemler de mevcuttur.

Bu sistemler otomatik kontrole olduka uygundur. Sistemde kullanlan suyun tamamenkirecinin alnmas gerekir. lk yatrm maliyeti olduka fazladr.

ekil 3.13. Kzgn sulu stma sistemleri

3.6. Buharla Istma Sistemleri

Buhar kazanlarnda yaktn yanmasyla retilen buhar, tesisata verilmeden nce kollektr

zerindeki yan gei ve hat sonlarndaki drenlere alr.Sisteme buhar verilmeye balamadan nce ana buhar vanas yan geii alarak, sistem

stlmal ve nceden kalm youan suyun srklenmesi salanmaldr. Yan gei ve evrimsonlarnda yalnzca buhar getiine emin olununca bu blmler kapatlr ve doal buhar kapandurumuna geilir. Buhar k iletme gereksinmelerine yant verecek duruma getirilir.Kullanlmayan hatlarn son noktalarnn ok az ak braklmasnda yarar vardr.

Kazandan alnan buhar ou zaman evrim veya evrimlerin zerine konan ve kullanmyerinin basn gereksinimine gre basn drclerden geirilerek kullanlr. Kullanlan buharbir tankta toplanr, ou zaman amandral pompa sistemi ile youma tankna gnderilir.Bylece s ekonomisi salanp verim ykseltilir.

Kullanlan su tamamen kiresiz olmaldr. Bu sistemlerde su beslemesi otomatik sudzeyi denetim cihaz tarafndan pompaya verilen sinyalle salanr.


34/84

34

ekil 3.14. Buhar tesisat ilke izelgesi

3.7. Scak Haval Istma Sistemleri

Scak havayla stma sistemi olduka ucuz olupvilla tipi yaplarn tamamnn veya birksmnn stlmasnda kullanlr.

Bu sistemlerde scak hava reteci kat, sv, gaz veya elektrikle alabilir. Isnma iingerekli zaman ok ksadr. Scak hava cihazlarnda stlacak havay s deitiriciye fleyen birfan bulunur. Fan tarafndan retilen ve s deitirici de snan hava bir datm odasndan buoday irtibatlandrlm kanallara karak stlmak istenilen hacme gnderilir.

Scak hava kanallar deme veya tavan seviyesinde bulunan k azlarnda son bulur.Bu azlara difizr denir.

ekil 3.15.Scak hava cihaz

k azlar damperlerle ayarlanarak ortam scakl kontrol edilebilir. Hava kanallarsalam ve szdrmaz olmaldr. Ayrca kanallarizole edilmelidir.


35/84

35

Yaplan kanal sistemleri unlardr:1.Geniletilmi sistem2. Radyal sistem

3. Merdiven sistemi

ekil 3.16. Uygulanan kanal sistemleri


36/84

36

BLM

ISI KAYBI HESABI

AMA

Is kayb hesaplarn yapabilme.


37/84

37

4.ISI KAYBI HESABI

4.1 Is Kayb Hesab

Bir binann s kayb hesaplanrken gerekli saysal bilgilerin bir ksm mimari projeden birksm ise mimari proje esas alnarak seilmi veya hesaplanm verilerden alnr.

Bir binann s ihtiyacnn belirlenmesi iin, binadaki stlmas istenen her mahalin s

kayb hesab yaplr.Odaya konulacak stcnn kapasitesi belirlenirken odann kaybettii s esas alnr. D

hava scaklnn belli bir dzeyine karlk odann konforlu bir scaklkta tutulabilmesi iinsaatte kaybettiis miktar (kcal/h veya kW) bulunmaldr. Odann saatte kaybettii s miktarnkarlayabilecek bir radyatr seilerek sz konusu odann istenilen scaklkta tutulmas salanr.

Istlacak tm ortamlarn s kayplar bulunur. Daha sonra bu kayplar toplanarak binanns kayb hesaplanr. Binann zelliine ve mlkiyet sahiplerinin istekleri dorultusunda toplams kaybn karlayacak bir stc (kat kaloriferi, kombi, kazan) seilir.

Odann s kayb hesaplanrken duvarlardan iletim (kondksiyon) ve tanm(konveksiyon) yoluyla kaybedilen syla, pencere ve kaplarn alan kenarlarndan sznt

yoluyla kaybedilen s ayr ayr hesaplandktan sonra toplanr.

4.1.1. Is Kayb Hesabnn Yapl

Is kayb hesab yaplrken aada gsterilen s kayb hesap izelgesi doldurulur ve skayb hesaplanr.

Is Kayb izelgesi

Bu izelgede s kayb iin;Q= U. A .T Forml kullanlmaktadr.


38/84

38

Q= Is kayb (W)

A= Is kaybnn gerekletii yzey alan (m2)

U= Toplam s geirgenlik katsays )( 2Km

W

T= Yap bileenlerinin iki tarafndaki scaklk fark (K)

Toplam s geirgenlik katsays (U), eitli kalnlktaki katmanlardan (i sva + delikli

tula + D sva gibi) oluan yap bileeninin 1 m2 sinden 1 Klik scaklk fark bulunmas

durumunda, watt (W) cinsinden geen s miktardr. Toplam s geirgenlik katsays aada

verilen denklem yardmyla hesaplanr.

dn

n

i

dd

U

1...

11

1

1

U: Toplam s geirgenlik katsays (W/m2K).

i: yzeyin s tanm katsays (W/m

2K)

d: D yzeyin s tanm katsays (W/m2K),

d: Her bir yap bileeninin kalnl (m),

n: Her bir yap bileenin s iletkenlik hesap deeri (W/mK),

Yukardaki denklemde grld gibi s geii iletim ve tanm yoluyla

gereklemektedir.

ekil 4.1.letim ve tanm yoluyla s geii

Yukardaki ekilden de anlalaca gibi Ti scaklndaki i ortamdan duvara dorutanmla s geii olmaktadr. Ty scaklndaki i duvar yzeyinden, Ty2 scaklndaki dduvar yzeyine kadar iletimsel bir s geii olur Ty2 scaklndaki d yzeyden, Tdscaklndaki d ortama doru ise tanm yoluyla s geii olur.

Formlde neitli yap bileenlerinin s iletkenlik katsays TS 825 s yaltm kurallarstandard izelgelerinden alnr. Formldeki yzeysel s tanm direnci deerleri de ilgili


39/84

39

tablodan alnr. Gerekli hesaplamalar yaplarak (U) toplam s transfer katsays bulunur. A,hesab yaplan yzey alandr. (T) i ve d ortam scaklklar arasndaki farktr. ortamscaklklar ve d ortamn illere gre scaklklar ilgili izelgelerden alnr. Daha sonra Q o=A.U.T forml ile W cinsiden o yzeyden geen s miktar bulunur. Btn yzeyler bu ekildehesaplandktan sonra toplanarak o odann s kayb bulunur.

Is geirgenlii simgesi ile gsterilir d kalnlndaki bir yap bileenini paralel ikiyzeyinin 1 m2 sinden 1 0C lik scaklk farknda bir saatte geen s miktar, s geirgenliiolarak tanmlanr. Birim W/m2K dir.

d

Is geirgenliinin tersi s geirgenlik direnci olarak tanmlanmaktadr. Birimi m2K/W

dI

Farkl zelliklerdeki tabakalardan ( sva + Delikli tula + D sva) oluan yap

bileeninin s geirgenlik direnci

3

3

2

2

1

1

dddI

fadesi bulunur.

Toplam s geirgenlik katsays (U) denkleminde s geirgenlik direnci 1/ yerineyazarsak denklem

diU

1111

eklini alr.

4.2. Is Kayb Hesabnda izelge Kullanm


40/84

40

4.2.1. Is Kayb Hesab izelgesinin Doldurulmas

izelge 4.1. Is Kayb Hesab izelgesi

Is kayb hesabnn doru ekilde yaplabilmesi iin yukarda verilen s kayb hesab

izelgesinin uygun ekilde doldurulmas gerekir. imdi her stunu numaralandrlm bu

izelgenin nasl doldurulduunugrelim.

4.3.Yap Bileenleri


41/84

41

1. Stun: Yap bileeninin iareti ksaltlm olarak bu stuna yazlr.

izelge 4.2. Is Kayb hesabnda Yap Bileenleri in Kullanlan Semboller

aret Anlam

TP Tek PencereP ift Pencere

CP ift Caml

DK D Kap

K Kap

BK Balkon Kaps

BDD Bitiik D Duvar

KD Komu Duvar

DD D Duvar

D Duvar

Ta Tavan

D Deme

2.Stun: Yap bileenini yn ksaltlm olarak bu stuna yazlr.

DOU = D

BATI = B

KUZEY = K

GNEY = G

KUZEY DOU = KD

KUZEY BATI = KB

GNEY DOU = GD

GNEY BATI = GB

3. Stun: Yapbileeninin kalnl cm olarak yazlr.


42/84

42

Kalnlk: 35 cm

Kalnlk binann deiik yerlerinde kullanlan duvarlara gre deiir. 13 cm, 14 cm, 24

cm, 35 cm gibi.

Alan Hesab:

4. Stun : Hesab yaplan yndeki yap bileeninin uzunluu m (metre) olarak yazlr.

5. Stun : Hesab yaplan yndeki yap bileeninin m olarak ykseklii veya genilii

yazlr.

6. Stun: Toplam alan bulabilmek iin 4. ve 5. stunlar arplp bu stuna yazlr (m

2

)7. Stun : Miktar olarak tanmlanan bu stuna 6. stunda hesab yaplan alandan ka adet

olduu yazlr. rnein pencere gibi ayn boyuta sahip alanlarda, pencereden sadece birinin alan

6. stuna yazlr. Bu eit alanl pencerelerden ka adet varsa deer 7. stuna yazlr.

8. Stun : Duvar alan hesaplanrken duvardaki pencere ve kap gibi alanlar kartlarak

net duvar alannn bulunmas amalanmaktadr. Bir nceki satrlarda karlacak alanlar

yazlarak, duvar alan hesab yaplrken karlacak alanlarn karlmas gerekir. karlan alan

olarak tannan bu stuna bir nceki satr veya satrlarn 6. stundaki deer veya toplam deer

yazlr.

9. Stun : 6. stunda yazlan toplam alandan 8. stunda yazlan alan karlr. Hesaba

girecek net duvar alan bu stuna yazlr.

Qo= U.A.T Formlndeki A sembolyle gsterilen alan ite bu alandr.

10. Stun:


43/84

43

Qo=U.A.T formlndeki U sembol ile gsterilen s geirgenlik katsays deeri bu

stuna yazlr.

n

n

i

dddd

U

...11

3

3

2

2

1

1

Formlnde ( ) yzeysel s tann direnleri aadaki izelgeden alnr.

izelge 4.3. Yzeysel Is Tanm Diren Deerleri

Pencere ve kaplar iin s geirenlik diren katsaylar aadaki izelgede verilmitir.


44/84

44

izelge 4.4 . Pencere ve Kaplar in Toplam Is Geirgenlik Katsaylar

PENCERE ve KAPILAR

ISI

GERGENLKKATSAYISI (U)

W/m

2

KAHAP PENCERE ve KAPILAR

Basit tek caml pencere (TP) ve d kap (DK) 5.2

zel birletirilmi ift caml pencere (CP) ve dkap (DK) (iki cam aras 6 mm)

3.3


2.9

Camsz d kap (DK) 3.5

Bitiik (mutabk) ift, kanatl pencere (P) ve dkap (DK) 2.6

Kasal ift kanatl pencere (P) ve d kap (DK) 2.6

METAL PENCERE ve KAPILAR (Hazr profillerinden en az iki binili)



4.0


3.6

Bitiik (mutabk) ift kanatl pencere (P) ve dkap (DK)

3.5

Kasalift kanatl pencere (P) ve d kap (DK) 3.3

Tepe penceresi (basit) (TP) 5.8

Tepe penceresi (ift) (TP) 3.5

PLASTK (PVC) PENCERELER


zel birletirilmi ift caml pencere (CP) 2.6

Pencere ve kaplar iin bu deerler direk s kayb hesap izelgesine yazlr.

Hava tabakasnn s geirgenlik direnleri aadaki tabloda verilmitir.


45/84

45

izelge 4.5. Hava Tabakalarnn Is Geirgenlik Direnleri

1 boluklu hafif tula ve beton briket dolgu asmolen demelerde demenin s

geirgenlik direnci kaplamasz olarak

1= 0.26 m

2K/W olarak kabul edilir

imdi 29 cmlik i ve d sval tula duvar iin Toplam Is Transfer (Geirgenlik)katsaysn hesaplayalm

di

ddd

U

111

3

3

2

2

1

1

HavaTabakasnnDurumu

Deiik kalnlklardaki hava tabakalarnns geirgenlik direnleri

W

Km2

1

Kalnlk (cm)05. 1 2 5 10 15 20

Dey 0.11 0.14 0.16 0.18 0.17 0.16 0.16Yatay (scak yzey altta) 0.11 0.14 0.15 0.16 0.16 0.16 0.16Yatay (scak yzey stte) 0.11 0.14 0.18 0.21 0.21 0.21 0.21


46/84

46

ekil 4.3.Yzeysel s tanm direnleri

deerleri yukarda verilen yzeysel s tanm direnleri izelgesinden alnr. .

h s iletkenlik hesap deerleri TS 825 ten alnr (TS 825 EK-5).

Yap Malzeme ve Bileenlerinin sl iletkenlii Hesap Deerleri ( n ) ve Su Buhar

Difzyon Diren Faktrleri ( ) deerleri aada verilmitir.


47/84

47

izelge 4.6.Yap Malzeme ve Bileenlerinin sl iletkenlii HesapDeerleri

SraNo

Malzeme veya bileenin eidiBirim hacimktlesi1)kg/m3

IsliletkenlikHesapdeerleri

h 4) W/mK

Su buhardifzyondirenfaktr 6)

1 Doa ta ar1.1 Kristal yapl pskrk ve meta formik talar

(granit, bazalt, mermer vb.) >2800 3,5

1.2 Tortul, sedimante talar (kum ta, traverten,konglomeralar vb.) 2600 2,3

1.3 Gzenekli pskrk talar


48/84

48

izelge 4.7. Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri

SraNo

Malzeme veya bileenin eidiBirim hacimktlesi1)kg/m3

Isl iletkenlikHesap

deerleri h4) W/mK


5.2 Kesif dokulu hafif betonlar, (agregalar aras boluksuz)

donatl veya donatsz5.2.1 Gzenekli hafif agregalar kullanlarak ve kuvars kumukatlmakszn yaplm betonlar (TS 1114te uygunagregalarla)3)

80090010011001200130014001500160018002000

0,390,440,490,550,620700,790891,001,301,60

70-15070-15070-15070-15070-15070-15070-15070-15070-15070-15070-150

5.2.2 Yalnz genletirilmi perlit kullanlarak ve kuvars kumukatlmakszn yapl betonlar (TS 3649a uygun) 3)

300400500600

7008009001000120014001600

0,100,130,150,19

0210,240270,300,350,420,49

5.3 Tvanan halindeki hafif agregalarla yaplan hafifbetonlar (agregalar aras boluklu)

5.3.1 Gzeneksiz agregalar kullanlarak yaplm betonlar 160018002000

0,811,101,40

3-10.

5-105.3.2 Gzenekli hafif agregalar kullanlarak kuvarz kumu

katlmadan yaplm betonlar600700800900

12001400160018002000

0,220,260,280,36

0,460,570,750,921,20

5-155-155-155-15

5-155-155-155-155-15

5.3.3 Yalnz doal bims kullanlarak ve kuvars kumukatlmadan yaplm betonlar (TS 3234e uygun) (TS2823e uygun yap elemanlar dahil)

50060070080090010001200

0,150,180,200,240,270,320,44

5-155-155-155-155-155-155-15

5.4 Organik bazl agregalarla yaplm hafif betonlar5.4.1 Ahap testere veya planya tala betonu 400

600800

10001200

0,140,190,25

0,350,44

5.4.2 eltik kapa betonu 600700

0,140,17


49/84

49

izelge 4.8 Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri


50/84

50

izelge 4.9.Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri

TS 825 EK 5in Devam

SraNo

Malzeme veya bileenin eidi Birim hacimktlesi1) kg/m3

Isl iletkenlikHesap

deerleri h 4)

W/mK

Su buhardifzyondiren

faktr

6)

7.1.4.1 Normal har kullanlarak W snf tulalarla yaplan duvarlar 7008009001000

0,300,330,360,39

5105-105-105-10

7.1.4.2 TS 4916ya uygun har kullanlarak W snf tulalarlayaplan duvarlar2)

7008009001000

0,240,270,300,33

5-105-105-105-10

7.1.5 ey e a tu a ar a uvar ar ye uygunsnf lamba zvanal tulalarla)

7.1.5.1 Normal har kullanlarak W snf lamba zvanal tulalarlayaplan duvarlar

7008009001000

0,240,240,300,34

5-105-105-105-10

7.1.5.2 TS 4916ya uygun har kullanlarak W snf lamba zvanaltulalarla yaplan duvarlar2) 7008009001000

0,180,210,240,28

5-105-105-105-10

7.1.6 atay e tu a ar a uvar ar ) 1000 0,45 5-107.2 re um ta uvar ar e uygun) 700

8009001000120014001600180020002200

0,350,400,440,500,570,700,7903991,101,30

5-105-105-105-105-105-105-105-105-105-100

7.3 Gaz beton duvar bloklar ile duvarlar (TS 453e uygun)7.3.1 Normal derz kalnlnda ve normal harla yerletirilmi

bloklara duvarlar

400

500600700800

0,20 0,220,24 0,27

0,29

5-10

5-105-105-105-100

7.3.2 nce derzli (derz kalnl 3 mm) veya zelyaptrcsyla yerletirilmi bloklarla duvarlar (blokuzunluunun en az 500 mm olmas artyla)

400500600700800

0,15 0,170,20 0,23

0,27

5-105-105-105-105-10

7.3.3 TS 4916ya uygun har kullanlarak gaz beton bloklarlayaplan duvarlar2)

400500600700800

0,140,16 0,18

0,210,23

5-105-105-105-105-10

7.4 Beton briket veya duvar bloklar ile duvarlar7.4.1 a eton an o u r et veya o u o ar a uvar ar

406ya uygun ve kuvars kumu katlmakszn yaplm briketve bloklarla)

500600

700800900100012001400160018002000

0,32 0,340,7 0,400,43

0,46 0,540,63 0,74

0,870,99

5-105-10

5-105-105-105-105-105-105-105-105-10


51/84

51

izelge 4.10. Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri

TS 825 EK 5in Devam

Sra

No

Malzeme veya bileenin eidiBirim hacimktlesi1)kg/m

3

IsliletkenlikHesap

deerlerih 4) W/mK

Su buhardifzyondiren

faktr 6)

7.4.2 Doal bims beton dandolu bloklarda duvarlar (TS2823e uygun DDB tr bloklarla, kuvars kumukatlmakszn yaplm)

500600700800900100012001400160018002000

0,290,320,350,390,430,460,540,630,740,870,99

5-105-105-105-105-105-105-105-105-105-105-10

7.4.3 Kuvars kumu katlmakszn doal bimsle yaplmbetondan zel yarkl dolu duvar bloklaryla

duvarlar (TS 2823e uygun SW tr bloklarla)Uzunluk 490 mm

240 mm Uzunluk < 490 mm

500600700800500600700800

0,200,220,250,280,220,240,280,31

5-105-105-105-105-105-105-105-10

7.4.4 Genletirilmi perlit betonundan dolu bloklarladuvarlar (kuvarz kumu katlmakszn yaplm

bloklarla) (TS 3681e uygun agregayla TS 406yauygun olarak yaplm bloklara 3)

7.5 Boluklu briket veya bloklarla duvarlar7.5.1 Ha eton an o u u bloklarla duvarlar (kuvars

kumu katlmakszn TS 2823e uygun BDB trbloklarla)

7.5.1.1 2 sra boluklu; genilik

240 mm,3 sra boluklu; genilik 300 mm,4 sra boluklu; genilik 365 mm,5 sra boluklu; genilik 490 mm,6 sra boluklu; genilik 490 mm,olan bloklarda

50060070080090010012001400

0,290,320,350,390,440,490,600,73

5-105-105-105-105-105-105-105-10

7.5.1.2

2 sra boluklu; genilik = 300 mm,3 sra boluklu; genilik = 365 mmolan bloklarda

50060070080090010012001400

0,290,340,390,460,550,640,760,90

5-505-505-505-505-505-505-505-50

7.5.2 Normal betondan boluklu briket ve bloklardaduvarlar (TS 406ya uygun)

7.5.2.1

2 sra boluklu; genilik 240 mm,3 sra boluklu; genilik 300 mm,4 sra boluklu; genilik 365 mmolan bloklarda

1800 0,92 20-30

7.5.2.2

2 sra boluklu; genilik = 300 mm,3 sra boluklu; genilik = 365 mmolan bloklarda

1800 1,3 20-30


52/84

52

izelge 4.11.Yap Malzeme ve Bileenlerinin Isl letkenlii Hesap Deerleri

TS 825 EK 5in Devam

Sra No Malzeme veya bileenin eidiBirim hacimktlesi1)kg/m3

Isl iletkenlikHesap

deerleri h4)

W/mK


7.6

Doa ta ar a r m mo oz ta uvar arTan birim hacim kltesi;< 1600 kg/m

3

1600, 160-250>250-500

0,040 0,0500,055

103035

10.7Kamtan a ev a ar

0,058


53/84

53

Bulunan bu deerlerden sonra Toplam s geirgenlik

katsays U yle hesaplanr.

,8,0

0,0

50,0

29,0

4,1

03,013,0

1

U

8,0

1801,01 UU

U=1,25 W/m2

K

11. Stun: D ortam scaklklar ve tesisat projelerinde kullanlan i ortam scaklklar

tablolardan alnr.

T= (Ti-Td) formlyle hesaplanarak bu stuna yazlr.

Malzeme Cinsi Kalnlk , d (m) Is iletkenlik hesapIs iletkenlik d deeri

deeri h (W/mK)a D Sva 0,03 1,4

b Delikli Tula 0,29 0,50c Sva 0,03 0,87


54/84

54

EK-2: Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleriizelge 4.12. Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

Acpayam -6 Ayanck -3 R Bozkurt -3 R ukurca -18ADANA 0 R Ayaz -6 R Bozova -6 R umra -12

ADAPAZARI -3 R Aya -12 R Bozyk -9 R ng -9Adilcevaz -15 AYDIN -3 R Bucak -9 ldr -21ADIYAMAN -9 Ayvack -3 R Bulancak -3 nar -6 RAlasun -9 Ayvalk -3 R Bulank -21 Daday -12An -15 Azdavay -9 Buldan -6 Darende -15A RI -24 Babaeski -9 R BURDUR -9 Data -3 RAFYON -12 R Bafra -3 R Burhaniye -3 R Demirci -6 R

Afin -15 Bahe -3 BURSA -6 R Demirky -9 RAhlat -15 Bala -12 R Bnyan -15 DENZL -6Akaabat -3 BALIKESR -3 R Ceyhan 0 R Dereli -6Akada -12 Balya -3 R Cide -3 R Derik -6 RAkakale -6 R Banaz -9 R Cihanbeyli -12 Develi -15Akakoca -3 R Bandrma -6 R Cire -6 Devrek -9Akda Madeni -15 BARTIN -3 R al -9 Devrekni -12Akhisar -3 R Bakale -27 amard -15 R Dicle -9Akku -6 Baskil -12 ameli -6 Digor -27AKSARAY -15 BATMAN -9 an -3 Dikili -3 RAkseki -9 R Bayat -15 ANAKKALE -3 R Dinar -9Akehir -12 BAYBURT -15 ankaya -12 R Divrii -18Alaca -15 Bayhan -12 ANKIRI -15 Diyadin -24Alaam -3 R Bayrami -3 R ardak -9 DYARBAKIR -9 RAlanya +3 R Bayndr -3 aramba -3 R Doanhisar -12

Alaehir -6 Bergama -3 R at -21 Doanehir -9Almus -12 Besni -9 atlak -21 Doubayazt -27Altnz 0 R Berii -9 atalca -6 R Drtyol +3 RAltnta -12 Beykoz -3 R atalzeytin -3 R Duraan -9Alura -12 Beypazar -12 R ay -12 Dursunbey -9 RAMASYA -12 Beytebap -18 aycuma -6 R Dzce -9 RAnamur +3 Beyehir -12 ayeli -3 Eceabat 3 RAndrn -9 Biga -3 R aykara -9 EDRNE -9ANKARA -12 R Bigadi -6 R ayralan -15 Edremit -3 RANTAKYA 0 R BLECK -9 R ayrl -18 Eiridir -9ANTALYA +3 R BNGL -18 R ekerek -15 Eflani -12Araban -9 Birecik -6 R elikhan -9 ELAZI -12Ara -15 Bismil -9 emikezek -15 Elbistan -12Arakl -3 BTLS -15 erkezky -9 R Elekirt -24Arpaay -27 Boazlyan -15 erke -15 Elmal -9Arapkir -15 Bodrum +3 R ermik -9 R Emet -9 RArdahan -21 BOLU -15 eme 0 Emirda -12Ardanu -9 Bolvadin -12 iekda -15 Enez -9 RArdeen -3 Bor -15 R ifteler -15 R Erbaa -12Arguvan -12 Borka -3 ine -3 R Erci -15Arhavi -3 Bornova 0 R ivril -9 Erdek -6 RArtova -12 Boyabat -9 orlu -9 R Erdemli +3ARTVN -9 Bozcaada -15 oruh -9 Ereli

(Karadeniz)-3 R

Akale -21 Bozdoan +3 R ORUM -15 Ereli (Konya) -15

Avanos -15 Bozkr -9 ubuk -12 R Ergani -9


55/84

55

izelge 4.13.YerleimYerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak DScaklk Deerleri

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

Ermenek -9 GMHANE -12 Kadky -3 R Kzltepe -6Eruh -6 Gndomu -3 R Kadnhan -12 Ki -18

ERZNCAN -18 Gney -6 Kazman -24 Kilis -6ERZURUM -21 Grpnar -18 Kadirli -3 R Kiraz -3Eskipazar -15 Grn -15 K.MARA -9 Koarl -3 RESKEHR -12 Hacbekta -12 Kahta 9 R KONYA -12Espiye -3 Gadm -9 Kalecik -12 Korkuteli -9Ezine -3 R Hafik -18 Kaman -12 Kyceiz -3 REine -6 HAKKR -24 Kandra -3 R Koyulhisar -12Fatsa -3 R Halfeti -9 R Kangal -18 Kozakl -15Feke -9 Hamur -24 Karabk -12 Kozan -3 RFelahiye -15 Hanak -21 Karaburun -3 Kozluk -12

Fethiye -3 Hani -12 Karacabey -6 R Kula -6

Fndkl -3 Hassa -3 R Karacasu -3 Kulp -15Finike +3 R Havsa -9 R Karahall -9 R Kumluca 0

Foa 0 Hvza -9 Karaisal -3 R Kuadas 0 RGazipaa -3 R Haymana -12 R Karakoan -18 Kurtalan -9GAZANTEP -9 Hayrabolu -9 R KARAMAN -12 Kurucaile -3 RGebze -3 R Hazro -12 Karamrsel -3 R Kurunlu -15Gediz -9 R Hekimhan -15 Karapnar -12 Kuyucuk -3Gelendost -12 Hendek -6 R Karasu -3 R Kre -6 RGelibolu -3 R Hilvan -6 R Karata +3 R KTAHYA -12Gemerek -15 Hizan -18 Karayaz -24 Ladik -9Gemlik -3 R Hopa -3 Karg -12 Lalapaa -9 RGen -15 Horasan -27 Karlova -21 Lapseki -3 RGerc -6 Hozat -18 KARS -27 Lice -15Gerede -15 Hnz -21 Kartal -3 R Lleburgaz -9 R

Gerger -9 DIR -18 KASTAMONU -12 Maka -3Germencik -3 R Ilgaz -15 Kavak -6 Maara -15Gerze -3 R Ilgn -12 KAYSER -15 Maden -9Geva -15 ISPARTA -9 Ka +3 R Mahmudiye -12 RGeyve -6 R dil -6 Keban -12 MALATYA -12GRESUN -3 kizdere -9 Keiborlu -9 Malazgirt -21Gksun -12 li -18 Keles -3 R Malkara -6 RGlba -9 mranl -18 Kelkit -15 Manavgat -3 RGlck -3 R mroz -3 R Kemah -18 Manyas -6 RGle -21 ncesu -15 Kemaliye -18 MANSA -3 RGlhisar -9 nebolu -3 R Kemalpaa -3 MARDN -6Glky -6 negl -9 R Kesput -6 R Marmaris +3 R

Glpazar -9 psala -9 R Keskin -12 Mazgirt -18Gnen -6 R skenderun +3 Kean -6 R Mazda -6Gnlcek -15 skilip -15 Keap -3 Mecitz -15Grdes -6 R slhiye -3 Kbrsk -12 Menemen 0 RGrele -3 spir 18 Knk -3 R Mengen -15Gynk -9 R STANBUL -3 R Krkhan 0 R Meri -9 RGdl -12 R vrindi -3 R KIRIKKALE -12 MERSN +3Glpnar -3 ZMR 0 Krkaa -3 Merzifon -12Glehir -15 ZMT -3 R KIREHR -12 Mesudiye -12Gmhacky -12 znik -3 R Kzlcahamam -12 Midyat -6


56/84

56

EK-2: Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri (Devam)izelge 4.14.Yerleim Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

MerkezScaklk0C

Mihalk -12 R Pazar -3 efaatl -15 Uluborlu -9Milis 0 Pazarck -9 emdinli -27 Uludere -12Mucur -12 Pazaryeri 9 ereflikohisar 12 Ulukla -15Mudanya -3 R Pehlivanky -9 R IRNAK -6 Ulus -6 RMU LA 3 R Perembe -3 R ile -3 R URFA -9 RMudurnu -9 Pertek -12 iran -15 Uzunkpr -9 RMuradiye -18 Pervari -15 irvan -12 UAK -3 RMutarl -6 R Pnarba -15 uhut -12 R nye -15Mut -9 Posof -15 Takpr -12 Urla -3 RMutki -15 Pozant -9 Talay -24 skdar -3MU -18 Plmr -16 Taova -12 Vakfkebir -15

Nallhan -12 R Ptrge -9 Tatvan -15 VAN -21Narman -24 Refahiye -18 Tavas -3 Varto -9

Nazilli -3 Readiye -12 Tavanl -9 R Vezirkpr -6 RNazimiye -18 Reyhanl -3 R Tefenni -9 Viranehir -6 R

NEVEHR -15 RZE -3 TEKRDA -6 R Vize -15NDE -15 R Safranbolu -12 Tekmen -21 Yahyal -3 RNiksar -12 Saimbeyli -12 Tercan -21 YALOVA -12

Nizip -6 R Salihli -3 Terme -3 R Yalva -15Nusaybin -6 R Samanda +3 R Tire -3 R Yaprakl -3 ROuzeli -9 SAMSUN -3 R Tirebolu -3 Yataan -9Of -3 Sandkl -12 TOKAT -15 Yavuzeli 0 ROltu -24 Sapanca -3 R Tomarza -15 Yaylada -3 ROlur -18 Sultanhisar -3 Tonya -3 Yenice -6 R

ORDU -3 Suluova -12 Torbal 0 R Yeniehir -15

Orhaneli -6 R Sungurlu -15 Tortum -21 Yeilhisar -9

Ortaky -15 Susurluk -6 R Tosya -15 Yeilyurt -15L -18 Yksekova -12

Ovack -18 abanz -15 Turgutlu -3 Yunak -12demi -3 ankaya -21 Turhal -12 Yusufeli -12merli -6 arkikaraa -12 Trkeli -3 R Ylca -18zalp -15 arky -3 R Tutak -22 Yldzeli -18Palu -15 arkla -18 Tuzluca -18 Zara -18Pasinler -24 avat -12 Ula -3 R Zire -15Patnos -21 ebinkarahisar 12 Ulubey -9 ZONGULDAK -3 R


57/84

57

izelge 4.15. Tesisat Projelerinde Kullanlan Hava Scaklklar

Istlacak Hacmin Ad Scakl C Istlacak Hacmin Ad Scakl C1. KONUTLAR 5. FABRKA YAPILARIOturma odas (salonlar) 22 Ar i yapan atlye ve montaj yeri 15Yatak odas 20 Hafif i yapan atlyeler 18

Antre, WC, mutfak 18 Kadn iilerin alt rg, biki ve dikiatlyeleri

20

Banyo 26 6. CEZA ve TUTUKEVMerdiven 10 Tek odalar, yatak odalar 202. ve DARE BNALARI Hafif i atlyesi ve kou 18Berber, terzi dkkan 20 Banyo, du, soyunma hacimleri 26Lokanta, otel ve pansiyon odas 20 WC 15Bekleme odas 20 7. ETL YERLEROturarak allan i atlyesi 20 Sergi evleri, mzeler 15Tesviye, torna, marangoz vb atlye 18 Sinema ve tiyatro salonlar 18Demir, dkm, pres vb atlyeler 18 Garajlar 10Elektrik, bobinaj vb atlyeleri 20 Yzme havuzuMotor vb yeniletirme atlyesi 20 Bekleme salonu 18Kaporat boya vb i atlyesi 18 Banyo ve du odalarna gei yolu 20Merdiven ve asansr boluu 15 Soyunma ve giyinme odalar 22Koridor, WC 15 Kurna ve du odalar 20=22Toplant salonu 20 Yzme havuzu hacmi 22=25Sinema, tiyatro, diskotek, gazino vb elencesalonlar

18Roman hamam ve sauna

Bro hacimleri (Mdr, memur odas) 20 Soyunma ve son terleme odas 22Ariv hacimleri 15 1. Terleme hacmi 40=503. OKULLAR** 2 Terleme hacmi 50=60

Derslik, doal bilim retimi iin zelhacimler, pedagoji merkezleri, eitli amalariin kullanlan salonlar, retmen, ynetici ve

kre odalar

22

Ykanma ve du hacmi

26

Dersli retim mutfa ve i atlyesi 15=18 Shhi banyo hacmi 26retim arac deposu, laboratuar, vestiyer 15 Bro hacmi 20Du, soyunma ve giyinme odalar 26 Merdiven ve asansr boluu 18Revir, doktor ve muayene odalar 24 Jimnastik salonu 18Koridor, merdiven ve asansr boluu kapalteneffs salonlar ve WC

10=15Lokanta

18

Krelerde koridor, merdiven ve asansrboluu, WC

15Ktphane ve okuma salonu

20

Okullarda konferans salonlar 18 Ambar ve depolar 10Jimnastik salonu 15 Dkknlar 18Ortopedik jimnastik salonu 20 Sera binalar4. HASTANE YAPILARI Normal iek ve bitkiler 15Hasta yatak ve poliklinik odas 20 Scak iklim bitkileri 25Banyo, du, ameliyat, rntgen ve rntgensoyunma odalar

22

* Projeyi yaptran tarafndan baka bir deeristenmedike projesi dzenlenecek yapnn syk bu i hacim scaklklarna grehesaplanacaktr.

Eczane ve laboratuar

20

** Dersliklerin scaklklar normal pencerehavalandrmasyla dinlenme sralarnda(teneffslerde) 180C altna drlebilir.

Merdiven ve asansr boluu, koridor,bekleme salonu, hol ve WC 18

Not : Hastane, fabrika, camii, tiyatro vb

yaplarn i hacim scaklklar projeyiyaptranla birlikte saptanmaldr.


58/84

58

izelge 4.16.Binalarda Istlmayan Blgelerin Scaklklar

12.Stun Qo=A.U.(T) Formlndeki deerler tamamyla ortaya kmtr. 9. STUNX10 STUN X11 STUN arplarak kan deer 12. STUNA yazlr. Bu deer artrmsz(zamsz) s kaybdr.

D Scaklklar 3 0 -3 -6 -9 -12 -15 -18 -21 -24 -27at arasndaki stlmayanmahaller

W/m

2

KU5,82

9 7 4 2 -1 -3 -6 -8 -11 -13 -16

6 4 1 -1 -4 -6 -9 -11 -14 -156 -19

3 1 -2 -4 -6 -9 -12 -14 -17 -19 -22

Istlmammahaller

eriye veyabodruma kap yada pencereli bir

ksm stlmmahallerle evrili

15 14 12 10 9 7 5 3 2 0 -1

D kap veyapencereli ksmstlmmahallerle evrili

10 8 6 5 3 1 0 -2 -4 -6 -7

Toprak

scaklDeme altndaki 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1

D duvara bitiik 5 5 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5

Evlerin bitiikscakl

Merkezi stmal 15

Mahalli stmal 10Kazan dairesi 20

Kmrlk 10


59/84

59

13. Stun: D Birletirilmi Artrm Katsays:

Bu stuna stmann srekli ya da kesintili olup olmamasna gre deerler yazlr.

Bu artrm binann kesintili snma durumunda souyan yap bileenlerinin ve stma

sistemi elemanlarnn tekrar eski scaklklarna getirilmesi iin gz nne alnmas gereken s

kapasitesi artrmdr.

Yap ne kadar bykse ve stma sistemi ne kadar ok kesintili alyorsa, bu artrm o

kadar byk olmaldr. Birletirilmi artrm katsays iletme durumu ve D katsaysna bal

olarak aadaki izelgeden alnr.

).( diTOP

o

TTA

QD

Qo= Zamansz s kayb

ATOP= Is kayb hesaplanan hacmi evreleyen tm yzeylerin

alanlar toplam (m2)

(Ti -Td)= ve d scaklk fark (K)

D = ZDartrmnda kullanlan katsay (W/m2K)

izelge 4.17. letmeDurum Deerleri

LETME

DURUMU

D (W/m2K)

0,12-0,34 0,35-0,80 0,80-1,73 1,741. LETME 7 7 7 7

2. LETME 20 15 15 15

3. LETME 30 25 20 15

Istma tesisatnn altrlmasnda verilen araya gre 3 tip iletme ekil tanmlanmtr.

1. letme: Tesisat srekli almakta yalnz geceleri ate azaltlmaktadr (genellikle

konutlar).

2.letme: Kazan her gn 10 saat tamamen sndrlmektedir (genellikle iyerleri).3.letme: Kazan her gn 14 saat veya daha uzun sndrlmektedir (genellikle iyerleri).

14. Stun: ZwKat Ykseklik Artrm:

Kat ykseklik zamm belirli katlardan sonra verilir. nk birka kat ykseklikten sonra

rzgr hz nedeniyle s kayb artar. rnein 5 katl bir binadan ilk kat iin ykseklik zamm

dikkate alnmaz 4 kat iin % 5, 5 kat iin % 10 ykseklik zamm alnr. Ayrca kazan dairesinden

ayrlan kolanlardan 900C su scakl yksek katlarda dmektedir. Bu nedenle de bu artrm

gereklidir.izelge 4.18. Kat Ykseklik Artrm izelgesi


60/84

60

Kat 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

Artrm

0% 3.2.1 3.2.1 32.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 4.3.2.1 5.4.3.2.1

5% 4. 4. 5.4 5.4 5.4 6.5.4 6.5.4 6.4.5 6.4.5 6.5.4 7.6.5 8.7.6

10% 5. 6. 6. 7.6. 8.7. 9.8.7 9.8.7 9.8.7 9.8.7 10.9.8 11.19

15% 7. 8. 9. 10. 10. 11.10. 12.11.10 13.12.11 14.13.12

20% 11. 12. 13. 14. 15.

15. Stun: ZHYn Artrm:

Odann ynnden dolay dikkate alnmas gereken bir artrmdr. ZH yn artrmseilirken yalnz bir d duvar olan odalarda, bu d duvarn bakt yn, ke odalarda ise iki d

duvarn birletii kenin yn esas alnr. Ke odalarnda, penceresi olan d duvarn yn deesas alnabilir. D duvar ikiden fazla olan odalarda en yksek yn artrm deeri alnr. Ynartrm deerleri aadaki izelgede verilmitir.

izelge 4.19.Yn Artrm izelgesi(ZH)

YN G GB B KB K KD D GD%ZH -5 -5 0 5 5 5 0 -5

16. Stun: Z(1+%ZD+%ZW+%ZH)

Artrmlarn toplamlarnn yazld stundur.

17. Stun: Toplam Is Gereksinimi (htiyac) (Oh)

1.Bu stun 3 admda hesaplanr. Birinci admda artrmlar da dikkate alnarak, toplam s

gei kayb

Q=Qo.Z forml ile bulunur.

2. admda sznt ile kaan s miktar hesaplanr. Bu ksma aadaki blmde

deinilecektir.

3.admda ise toplam s gereksinimi Qhhesaplanr. Bunun iin artrmlar dikkate alnarakbulunun Q s kayb ve Qssznt (enfiltrasyon) ile toplanr.

17. Stunun sonunda bulunan artrml s gereksinimi ile, pencere ve kaplarn alan

ksmlar arasndan kaan s toplam Qh=Q+Qs denklemi ile bulunur.

Qh= Q + Qs

4.4. Hava Sznts (Enfiltrason) in Is Gereksinimi


61/84

61

Hava sznts iin s gereksinimi (Qs) odaya pencere ve kap aralklarndan d hava ile

hacmin i havas arasndaki basn fark nedeniyle szan souk havann stma gereinden

domaktadr. Szan bu havann oda scaklna kadar stlmas gerekmektedir. Szan souk d

havay stmak iin gerekli s miktarna (Qs) Hava sznts iin s gereksinimi denir.

Aadaki formlle hesaplanr.

esTRaQ )(

6.3

1 [W]

Denklem (2.13)deki sembollerin anlamlar aadaki gibidir;

a: Szdrganlk katsays (m3/mh),

: Pencere veya kapnn alan ksmlarnn uzunluu (m),

R: Oda durum katsays (kj/m3K),

H: Bina durum katsays,

T: i ve d scaklklar arasndaki fark (K),

Ze: Her iki d duvarnda pencere olan odalar iin 1.2, dier odalar iin 1.0 alnan

katsaydr.

a: Szdrganlk Katsays

Szdrganlk katsays aadaki izelgede malzemenin cinsine ve pencere ve kaplarn

tipine gre verilmitir.

izelge 4.20. Kap ve Pencerelerin Szdrganlk Katsaylar

Malzeme Pencere veya kap ekil a(m /mh)

Ahap ereve

Tek pencere 3.0

ift caml pencere 2.5

ift pencere 2.0

Plastik ereveTek veya ift caml pencere 2.0

ift pencere 1.5

elik veya metalereve

ift caml pencere1.5

ift pencere 1.2

kaplarEiksiz kaplar 40.0

Eikli kaplar 15.0

D kaplar aynen pencere gibi hesaplanr.

Istma tesisat projesinin hazrlanmas srasnda pencere konstrksiyonunun belli

olmad durumlarda pencerelerin veya kaplarn alr ksmnn evre uzunluu belirlenemez.

Bu durumda aadaki izelgeden yararlanlr.izelge 4.21. Pencerelerin Alan KsmlarnnUzunluu


62/84

62

Yapnn ekli Pencere veyakapnn

ykseklii AW

Muhtelif okkanatl

pencereler

0.50 7.20

0.63 6.20

0.75 5.30

0.88 4.901.00 4.50

1.25 4.10

1.30 3.94

1.50 3.70

2.00 3.30

2.50 3.00

ki kanatl kapTek kanatl kap

2.50 3.30

2.10 2.60

izelge 4.22. Yaklak alan Pencere Uzunluunu Belirleyen izelge

AW

= Pencerenin alan ksmnn evre uzunluu

A=Toplam pencere alan

=W.A

kap ykseklii (h) bal seilir. = W. A eitliinden yararlanarak, pencerenin alan uzunluu

iin yaklak bir deer hesaplanr.

Yapnn ekli Pencere veya kapnn ykseklii

AW

Muhtelif okkanatlpencereler

0.50 7.20

0.63 6.20

0.75 5.30

0.88 4.90

1.00 4.50

1.25 4.10

1.30 3.941.50 3.70

2.00 3.30

2.50 3.00

ki kanatl kapTek kanatl kap

2.50 3.30

2.10 2.60


63/84

63

rnek: Ykseklii1,5 m ve alan 3 m2 olan bir pencerenin alan ksm iin yaklak

deeri bulunuz.

h=1,5 m W=3,70

=W.A

=3,70.3

=11,1 m olarak bulunur.

(R) Oda Durum Katsays

Oda durum katsays (R), Pencere malzemesi, kapnn aralkl veya aralksz oluu ve

Oranna bal olarak aadaki izelgeden seilir.

(R) ieri giren havann akp gidebilme durumunu belirtir. ou halde pencereler vastasyla ieri

szan hava kaplardan dar szar. Tam olarak hesab zordur. Bu yzden aadaki deerler

alnr.

izelge 4.23. Havann Akp Gitme Durumu ( R )

R=0,9Normal ebatta pencere ve kaplar olan odalar iin

R=0,7Byk pencereleri, buna karlk bir tek i kaps olan odalar iin .

(H) Bina Durum Katsays

(H) Binann, konumuna, blgenin rzgr durumuna bal olarak aadaki tablodan alnr.

Ancak yksek katlarda rzgr daha fazla olacandan bulunan H deerleri DIN 4701e gre bir

katsay ile arplmaldr. Bu izelge aada verilmitir.

AIK ( kap alan) R

TAHTA VEYA

PLASTK EREVEAralkl ADH/AIK


64/84

64

izelge 4.24.Binann Konumu ve Bina Durum Katsays

Bina durumu katsaysBinann durumu Bitiik nizam Ayrk nizam

Normal blge Mahfuz 1.00 1.42

Serbest 1.72 2.43

ok serbest 2.51 3.52Rzgrl blge Mahfuz 1.72 2.43

Serbest 2.51 3.52

ok serbest 2.60 4.73

izelge 4.25. H in Artrm Katsays

Y 10 15 20 25 30 35 40 50 55 60 65 75 80 85 95 100

E 1.0 1.2 1.4 1.5 1.6 1.7 1.9 2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

Y: Yerden Ykseklik (m)

D yaps dorudan d havaya alan, stlan hacimlerde (bina giri hol, maaza, banka

v.b.), hava szntsndan farkl olarak bir hava deiimi olmaktadr. Bu gibi yerlerde aadaki

forml ile hava deiiminden olan s kayb hesaplanr.

TVnpCQ pS 6.3

1

Bu formldeki sembollerin anlamlar aadaki gibidir;

n: Hava deiim says (defa/h),

p: D havann younluu (kg/m3)

CP: Sabit basnl havann zgl ss (CP=1.005 kJ/kgK),

T: d scaklk arasndaki fark, (K)

V: Istlan yerin hacmi, (m3)

n hava deiim says iin u eitlik nerilmektedir.

24.

...

V

kssdhhafksn

Bu eitlikteki sembollerin anlamlar aadaki gibidir;

ks : Binada oturan kii says,

af : Artrm faktr

dhh : Kapnn bir alnda deien hava hacmi,

kks : Bir kiinin gnde kapy kullanma says.

Kap bir aldnda deien hava hacmi (dhh) iin bir yaklam olarak, taban kapnn eni

kadar ve ykseklii kapnn boyu kadar bir kare prizma nerilir.dhh= (kap eni)2.(kap ykseklii)


65/84

65

Byk atlye gibi ara, araba giren yerlerin kaplarnda kapnn ak kalma sresine bal

olarak, (dhh) bir artrm faktryle (af) arplr. Atlyelerde birden fazla kap olmas durumunda

n deeri bulunurken her bir kap iin bulunan n deeri toplanr. Konut olarak kullanlan bina d

kaplarnda af=1,5 alnabilir.

Pratik hesaplardan n deeri kk hacimler iin en fazla 0,33, orta byklkteki hacimler

iin, Orta byklkteki (100 m2 taban alan, 3-5 ykseklikli yerlerde) en fazla 0,20, byk

hacimler iin (1000 m2taban alanl) en fazla 0,15 nerilmektedir.


66/84

66

BLM

ISI KAYBI HESABI RNE

AMA

Is kayb hesab yapabilme.


67/84

67

5.ISI KAYBININ HESAPLANMASI

5.1. Is Kayb Hesap rneiAada mimari projesi verilen 5. kat 512 nolu salon iin s kayb hesab yle yaplr:

ekil 5.1. rnek daire (Mimari Proje)


68/84

68

Binann yapld il: Eskiehir (D Scaklk -12 0C)izelge 5.1. Yerlerine Gre Is Hesabnda Kullanlacak D Scaklk Deerleri

Merkez

Scaklk0C

Merkez Scaklk0C

Merkez Scaklk0C

Merkez Scaklk0C

Ermenek -9 GMHANE -12 Kadky -3 R Kzltepe -6

Eruh -6 Gndomu -3R Kadnhan -12 Ki -18ERZNCAN -18 Gney -6 Kazman -24 Kilis -6ERZURUM -21 Grpnar -18 Kadirli -3R Kiraz -3Eskipazar -15 Grn -15 KAHRAMANMARA -9 Koarl -3RESKEHR -12 Hacbekta -12 Kahta 9R KONYA -12

Hesab yaplacak oda: Salon (22oC)

izelge 5.2 Tesisat Projelerinde Kullanlan Hava Scaklklar

Istlacak Hacmin Ad Scakl C Istlacak Hacmin Ad Scakl C

1- KONUTLAR 5- FABRKA YAPILARIOturma odas ( salonlar ) 22 Ar i yapan atlye ve montaj yeri 15Yatak odas 20 Hafif i yapan atlyeler 18Antre, WC, Mutfak 18 Kadn iilerin alt rg, biki ve diki

atlyeleri20

Banyo 26 6- CEZA ve TUTUKEVMerdiven 10 Tek odalar, yatak odalar 202- ve DAREBNALARI

Hafif i atlyesi ve kou 18

Berber, Terzi dkkn 20 Banyo, du, soyunma hacimleri 26

Lokanta, Otel ve pansiyon odas 20 WC 15

Hesab yaplacak dairede seilen odann d ve i duvarlar iin malzeme cinsi vekalnlklar aadaki gibidir:

DI DUVAR

dn

n

i

dd

U

1...

11

1

1


69/84

69

ekil 5.2. Yzeysel s tanm direnleri

DUVAR

dn

n

i

dd

U

1

...11

1

1


70/84

70

izelge5.3.eitli Malzemelerin Is letim Katsaylar

7.3

Gaz beton duvar bloklar ileduvarlar( TS 453e uygun )

7.3.1 Normal derz kalnlnda venormal harla yerletirilmi

bloklarla duvarlar

400

500

600

700

800

0.20

0.22

0.24

0.27

0.29

510510510510510

4 Svalar, aplar ve dier hartabakalar

4.14.2

4.3

4.4

4.5

4.6

Kire harc, kire-imento harcimento harc

Al harc, kireli al harcYalnz al kullanlarak

yaplm svaAl harl ap

imento harl ap

18002000

1400

1200

2000

2000

0.871,4

0,7

0,35

1,2

1,4

15-3515-35

10

10

15-35

15-35

5.2. Is Kayb Hesab izelgesinin DoldurulmasHesaba balamadan nce oda numaras ve oda ad ve odann scakl izelgeye yazlr.512 SALON 22

0C

1.STUN: Hesaba seilen bir ynden balanr. Biz rneimizde kuzey ynndenbaladk. Seilen ynde karlan alan niteliinde pencere, balkon kaps, i kap gibi alanlarhesaplandktan sonra ana yap malzemesine bir sonraki satra geilir.

izelge 5.3. Is Kayb Hesabnda Yap Bileenleri in Kullanlan SembollerSembol Anlam

TP Tek Pencere

P ift PencereCP ift Caml Pencere

DK D KapK KapBK Balkon KapsBDD Bitiik D DuvarKD Komu DuvarDD D DuvarKo Kolon

Ki KiriBP Beton Perde

TBP Toprak Temasl Beton Perde

D DuvarTa Tavan

TS 704, TS 705e uygun dolu veyadey delikli tulalarla duvarlar

1200 0.50 5-10

1400 0.58 5-10

1600 0.68 5-10

1800 0.81 5-10


71/84

71

Kuzey ynde ift caml pencere (CP) hesab 1. satrda yaplacaktr. aret: CP

2.STUN: Yn: K (KUZEY)yazlr.

3.STUN: Camlar iin kalnlk stunu bo braklr. Duvarlar iin ise yap bileenlerinin

kalnlklar toplanarak yazlr.

4.STUN: Mimariprojeden pencere uzunluu yazlr: ( 2.1 m )

5.STUN:Mimari projeden pencerenin ykseklii yazlr: ( 1.2 m)

6.STUN: 4. ve 5. satr arplr ve toplam alan yazlr: 2,1x 1,2= 2,52 m2

7.STUN:Ayn lde bir adet pencere olduundan:1 ad

8.STUN: karlan alan pencere hesabnda yazlmaz eer duvar alanndan pencereyikaracaksak ( ) iareti ile belirtiniz.

9.STUN:Hesaplanacak alan yazlr: ( 2.52 m2 )

10.STUN:izelgeden PVC ift caml pencere iin toplam s geirgenlik katsaysU yazlr: (2.6)

11.STUN: Salon 22 0Cd scaklk Eskiehir ili iin 12 0CT= 22-(-12) = 34 0C yazlr.

12.STUN:9, 10, 11. stunlarn arpm yazlr. Bu zamsz sQo= A.U. T= 2,52. 2,6. 34 = 223W

KUZEY YNNDEK DI DUVAR HESABI1 ARET DD2YN K3 KALINLIK 21 cm4 UZUNLUK 4.96 m5 YKSEKLK 2.5 m6 TOPLAM ALAN4.96. 2,5= 12,4 m2

7 MKTAR 1 ADET8 IKARILAN ALAN. 2.52 m2

NOT:Pencere alannn duvar alanndan karlmas gerekir

PLASTK (PVC) PENCERELERBasit tek caml pencere (TP) ve d kap (DK) 5.0zel birletirilmi ift caml pencere (CP) 2,6


72/84

72

9 HESABA GREN NET DUVAR ALANI YAZILIR12.42.52 = 9.88 m2

10 D duvarn s geirgenlik katsays nceden hesaplanmt.Bu deeryazlr1.03 W/ m2K

11 SICAKLIK FARKI 34 0C12 Q= A.U.T= 9,88. 1,03. 34=346 W

Mutfak, yatak odas ve antre ynndeki alanlar iinde bu hesaplamalar yapldktan sonratoparlanarak artrmsz s kayb bulunur1218 W

ARTIRIMLAR ( ZAMLAR)

Z= 1+%ZD + % Zw+%Zh

13.STUN (ZD): Tesisat konutta olduundan, sistem srekli almakta ve yalnzgeceleri ate azaltlmaktadr.

%7 Zam verilir.

izelge 5.4.Birletirilmi Artrm Katsays(ZD)

1. letme:Tesisat srekli almakta yalnz geceleri ate azaltlmaktadr.(Genellikle Konutlar)izelge 5.5. Kat Ykseklik Artrm Kat says (Zw)

letme DurumuD W/ m

2K

0.12-0.34 0.35-0.80 0.81-1.73 > 1.74

% Z D

1. letme 7 7 7 72. letme 20 15 15 153. letme 30 25 20 15


73/84

73

14.STUN (Zw):7 katl binann 5. katndaki bu mahal iin %5 zam verilir.

15.STUN (ZH):Oda kuzey ynnde olduundan %5 zam verilir.

izelge 5.6. Yn Artrm izelgesi ZH

YN G GB B KB K KD D GD%ZH -5 -5 0 5 5 5 0 -5

16.STUN (Z):

Z= 1+0,07+0,05+0,05

Z= 1,17

ARTIRIMLARLA ISI KAYBI: 1218x 1,17 = 1425

5.3. Hava Sznts ( Enfiltrasyon ) in Gerekli Is Gereksinimi( Qs )

Q S = eTRHal)(6.3

1( W)

Forml ile hesaplanr.

Denklem sembollerinin anlamlar aadaki gibidir;a: Szdrganlk katsays ( m3/h)l: Pencere veya kapnn alan ksmlarnn uzunluu(m)R: Oda durum katsays,H: Bina durum katsays (kj/m3K)T: ve d scaklklar arsndaki fark (K)Ze: Her iki d duvarnda pencere olan odalar iin 1.2, dier odalar iin 1.0 alnankatsaylardr.

a Szdrganlk katsays:

Kat

Artrm 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

0% 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 3.2.1 4.3.2.1 5.4.3.2.1

5% 4. 4. 5.4. 5.4. 5.4. 6.5.4 6.5.4 6.5.4 6.5.4 6.5.4 7.6.5 8.7.6

10% 5. 6. 6. 7.6. 8.7. 9.8.7 9.8.7 9.8.7 9.8.7 10.9.8 11.10.9

15% 7. 8. 9. 10. 10. 11.10. 12.11.10 13.12.11. 14.13.12.

20% 11 12 13 14 15


74/84

74

izege 5.7. Kap ve Pencerelerin Szdrganlk Katsaylar: a

Malzeme Pencere veya kap ekli a (m3/mh)

Ahap ereve Tek Pencere 3.0

ift Caml Pencere 2.5ift Pencere 2.0Plastik ereve Tek veya ift Caml 2.0

ift Pencere 1.5elik veya Metal ereve ift Caml Pencere 1.5

ift Pencere 1.2 Kaplar Eiksiz Kaplar 40.0

Eikli Kaplar 15.0D Kaplar Aynen Pencere Gibi Hesaplanr.

a: ift caml plastik ereve 2 alnr.

Pencere lleri bilinmiyorsa aadaki izelge yardm ile hesaplanr.izelge 5.8.Pencerelerin Alan Ksmlarnn Uzunluunu Yaklak Olarak Belirleyen izelge

Yapnn ekli Pencere veyakapnn ykseklii

AW

Muht

isıtma sistemleri- erdoğan Şimşek (kitap)

Documents