İçindekiler

BÖLÜM 1.................................................................................................................................................. 5

PARDUS HAKKINDA ................................................................................................................................. 5

Tanıtım:................................................................................................................................................ 5

PARDUS TARİHÇESİ .................................................................................................................................. 6

Oluşum Süreci:..................................................................................................................................... 6

Yeniden Yapılanma Süreci: .................................................................................................................. 7

Terk edilen Pardus projeleri: ............................................................................................................... 9

Pardus 17.4 Sürüm Notları (En Son Sürüm) ...................................................................................... 11

Yapılan Değişiklikler ........................................................................................................................... 11

Sistem gereksinimleri: ....................................................................................................................... 11

Pardus Sürüm Yönetimi Takvimi........................................................................................................ 12

BÖLÜM 2................................................................................................................................................ 13

PARDUS KURULUMU ............................................................................................................................. 13

Kurulum: ............................................................................................................................................ 13

Adım 1: https://www.pardus.org.tr/surumler/ sitesine giriniz. ................................................... 13

Adım 2: Pardus’un en son sürümünü indiriniz. ............................................................................ 13

Adım 3: Pardus’un kurulum dilini seçiniz. .................................................................................... 14

Adım 4: Pardus “Ön Yükleme Menü”sünden “Grafik Arayüz İle Kur”u seçiniz. ........................... 14

Adım 5: Pardus’u hangi dilde kullanacağınızı seçiniz. ................................................................... 15

Adım 6: Konumunuzu seçiniz. ...................................................................................................... 15

Adım 7: Pardus’un klavye yapılandırmasını seçiniz. ...................................................................... 16

Adım 8: Makine adını giriniz. ......................................................................................................... 16

Adım 9: Kullanıcı adını giriniz. ........................................................................................................ 17

Adım 10: Parolayı giriniz. ............................................................................................................... 17

Adım 11: Disk ayarlarını tamamlayınız. ......................................................................................... 18

Adım 12: Paket yapılandırmasını “depo.pardus.org.tr” yapınız. ................................................... 18

Adım 13: Kurulumun tamamlanmasını bekleyiniz......................................................................... 19

Adım 14: Belirlediğiniz kullanıcı adı ve parolayı giriniz. ................................................................. 19

Adım 15: Kurulum sonu, Pardus’u kullanmaya başlayabilirsiniz. .................................................. 20

Kurulum Videosu: .............................................................................................................................. 20

BÖLÜM 3................................................................................................................................................ 21

PARDUS ÖZELLİKLERİ ............................................................................................................................. 21

Pardus’un Özellikleri Nelerdir:........................................................................................................... 21

Pardus’un Özellikleri (Madde Madde): ............................................................................................. 21

BÖLÜM 4................................................................................................................................................ 22

PARDUS TERMİNAL - UÇBİRİM .............................................................................................................. 22

Terminal – Uçbirim Nedir: ................................................................................................................. 22

Temel Amaçlı Komutlar: .................................................................................................................... 22

Komutların Kullanımı (Video): .......................................................................................................... 24

BÖLÜM 5................................................................................................................................................ 25

NEDEN PARDUS ? .................................................................................................................................. 25

Neden Pardus Kullanmalıyız: ............................................................................................................. 25

Resmi Kurumlar Pardus’a Geçiyor: .................................................................................................... 26

Pardus Kullanan Bazı Kurumlar: ........................................................................................................ 27

Windows – Pardus Karşılaştırması: ................................................................................................... 28

Windowsta: ................................................................................................................................... 28

Pardusta: ....................................................................................................................................... 28

Pardus Avantajları: ............................................................................................................................ 29

Pardus Uygulamaları: ........................................................................................................................ 29

Kaynakça: ........................................................................................................................................... 30

Tablo ve Şekil Listesi

1 Sarı Pardus Logosu ................................................................................................................................ 5

2 Eski Pardus Sürümünün Ekran Görüntüsü ............................................................................................ 6

3 Pardus Yeniden Yapılanma ................................................................................................................... 7

4 Kaptan Logosu ...................................................................................................................................... 9

5 Pisi Logosu ............................................................................................................................................ 9

6 Neden Pardus Kullanmalıyım ............................................................................................................. 25

7 Bu ülkenin özgürlüğü işletim sistemi ile başlar................................................................................... 26

8 Pardus Türkiye .................................................................................................................................... 27

AÇIK KAYNAK İŞLETİM SİSTEMİ

PARDUS İŞLETİM SİSTEMİ

ÖĞR. GÖR. SELMA BÜYÜKGÖZE

1177008009 HACI TUNÇ

BÖLÜM 1

PARDUS HAKKINDA

Tanıtım:

Pardus (yazıldığı gibi okunur), Türkiye'de TÜBİTAK tarafından geliştirilen bir Linux dağıtımı

olan işletim sistemi. Planlamasına 2003 yılında başlanmış olup ilk kararlı sürümü 27 Aralık

2005’te yayınlanmıştır.

Pardus adı, Anadolu Parsı'nın bilimsel adı olan Panthera pardus tulliana'dan gelmektedir.

Pardus, ilk sürümden 2011.2 sürümüne kadar herhangi bir başka Linux dağıtımı temel

alınmadan kendine özgü projelerle geliştirilmiş olup 2013 yılında yayınlanan Pardus 2013

sürümü ile beraber Debian tabanına

geçilmiştir. 2011 yılı son aylarından

itibaren TÜBİTAK bünyesinde yeniden

yapılanma çalışmaları neticesinde

yönetici ve geliştirici ekip dağıtılarak

tasfiye edilmiştir. 2012 yılında TÜBİTAK,

Pardus projesi için tekrar geliştirici istihdam

etmiş ve o güne kadar Pardus projesi

kapsamında geliştirilmiş olan PİSİ paket

yönetim sistemi, ÇOMAR yapılandırma

yöneticisi, YALI kurulum aracı, Müdür açılış

sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı ve diğer irili

ufaklı tüm projeler terk edilerek Debian

tabanına geçilmiştir. Kararlı sürümü 25 Ocak

2013'te yayınlanan "Pardus 2013 Anadolu Parsı"

sürümüyle beraber artık Pardus, Debian

tabanlı bir Linux dağıtımı haline

gelmiştir. Terk edilen eski Pardus projeleri ise gönüllüler tarafından yürütülen Pisi Linux

projesi kapsamında sürdürülmektedir. Ayrıca yine gönüllüler tarafından yürütülen Pardus

Topluluk Sürümü projesinin web sayfasında eski Pardus araçlarının Debian tabanı

üzerinde kullanılabilmesi için çalışmalar yürütüldüğü ve kullanılması mümkün olan bazı

araçların ileride Pardus Topluluk Sürümüne dahil edilebileceği bildirilmektedir.

Pardus, 2013 sürümü ile beraber artık bireysel kullanıcılara yönelik resmi bir sürüm

yayınlamamakta, Kurumsal, Sunucu ve Fatih projesi sürümü olmak üzere 3 ayrı sürümü

yayınlanmaktadır. Pardus 2013 sürümünden itibaren bireysel kullanıcılara yönelik resmi

bir sürümü bulunmamakla birlikte TÜBİTAK tarafından "Pardus" isminin kullanımı için izin

verilen, TÜBİTAK'tan bağımsız bir topluluk tarafından Pardus Topluluk Sürümü adı altında

bireysel kullanıma yönelik bir sürümü yayınlanmaktadır.

1 Sarı Pardus Logosu

PARDUS TARİHÇESİ

Oluşum Süreci:

2003 yılının önemli bir bölümünde TÜBİTAK tarafından ulusal bir dağıtımın gerekliliği,

dünyada benzer uygulamalar, yazılım sanayisinin mevcut durumu ve eğilimleri araştırıldı.

Ülkenin bilgi teknolojisi alanındaki insan kaynağı, yerel yazılım sanayisinin yetenekleri ve

rekabet unsurları incelendi. Tüm bulgular ışığında, 2003 yılı yazında, bir ulusal işletim

sistemi dağıtımı oluşturmanın yerinde bir karar olduğu sonucuna varılarak somut düzeyde

planlama işine girişildi.

Mevcut işletim sistemleri,

başta Linux olmak üzere

incelendi, açık kaynak

yazılım metodolojisi

(yöntem bilimi) ve felsefesi

ayrıntılı olarak çalışıldı.

Hedef, bir dağıtım

oluşturmanın ötesinde, bu

dağıtımı sürekli kılabilecek

düzenlemeci yapıyı da

kurmak olduğundan yazılım

sanayisinde, özellikle açık

kaynak çerçevesinde,

kullanılabilecek iş

örnekleri irdelendi.

Bu incelemeler sonrasında, 2003 yılı sonbaharında, Linux

temelli, açık kaynaklı, olabildiğince GPL lisanslama yöntemini kullanan bir işletim sistemi

dağıtımı oluşturulmasına karar verildi.

Pardus Projesi'nin hayata geçmesi, 2004 yılı başında teknik ekibin çekirdeğinin

oluşturulmasıyla başladı. Bu aşamada Türkiye'nin Linux geçmişi, mevcut ve planlanan

dağıtımlar, açık kaynak ve Linux camiası ve girişimleri de göz önüne alınarak, var olan bilgi

birikimi ve deneyimden en üst düzeyde yararlanmanın yolları arandı. Sonuçta ulusal işletim

sistemi geliştirilmesinde görev alması en uygun kişiler Türkiye'nin dört bir yanından

seçilerek TÜBİTAK/UEKAE bünyesinde bir araya geldiler.

2004 yılının önemli bir kısmı teknik seçeneklerin değerlendirilmesi ile geçti. Farklı Linux

dağıtımları incelendi, mevcut dağıtımlardaki eksiklikler, olası gelişim alanları, yapılması

gerekenler ve bunların iş gücü ve kaynak gereksinimleri irdelendi. Hedef kitlenin kim

olacağı üzerinde beyin fırtınaları yapıldı, bunun sonucu olarak yol haritası seçenekleri

belirlendi.

2004 yılı ekim ayında bu teknik değerlendirmeler sonuçlandı ve yayınlanan Proje Ana

Sözleşmesi ile amaç, yöntem ve takvim belirlendi. Pardus'un “bilişim okur-yazarlığına sahip

2 Eski Pardus Sürümünün Ekran Görüntüsü

bilgisayar kullanıcılarının temel masaüstü ihtiyaçlarını hedefleyen” bir işletim sistemi

olmasına, “mevcut Linux dağıtımlarının üstün taraflarını kavram, mimari ya da kod olarak

kullanmasına”, ancak “otonom sisteme evrilebilecek bir yapılandırma çerçevesi ve araçları

ile kurulum, yapılandırma ve kullanım kolaylığı sağlamasına” karar verildi.

Teknik hedefi ve yöntemi belirlenen tasarı hızla ilerlemeye başladı ve 1 Şubat 2005

tarihinde ilk ürün olan Pardus Çalışan CD 1.0 yayımlandı. Tasarının amaçları ve teknik

yaklaşımı hakkında Linux camiası ve kullanıcıları bilgilendirmeyi amaçlayan Çalışan CD

(canlı CD) beklenenin üzerinde ilgi gördü. Sonrasında geliştirme daha çok özgün yenilik

tasarılarına yoğunlaştırıldı ve nihayet 27 Aralık 2005'te Pardus'un ilk kurulabilir sürümü

olan Pardus 1.0, ağ üzerinden yayımlanmaya başlandı. Pardus 2011.2 sürümüne kadar

kendine özgü PİSİ paket yönetim sistemini kullanan özgün bir Linux dağıtımı olarak yoluna

devam etti.

Yeniden Yapılanma Süreci:

2011 yılının son aylarından itibaren TÜBİTAK bünyesinde yeniden yapılanma çalışmaları

neticesinde proje yöneticileri ve geliştirici ekip dağıtılarak tasfiye edildi. İdari ve teknolojik

olarak köklü değişiklikerlerin yaşandığı bu süreçte son sürüm olan Pardus 2011 sürümünün

bakımı yapılmadı. Mevcut sürümlerin bakımlarının ve yeniden yapılanma çalışmalarının

içeriği konusunda resmi açıklamaların yapılmaması Pardus kullanıcıları arasında projenin

sona erdiğine dair haberlerin yayılmasına neden oldu. Ocak 2012'de Pardus 2011 bireysel

sürümününe güncelleme desteğinin sona erdiği, e-posta listeleri üzerinden

duyuruldu. 2 Mart 2012'de projenin

resmi sitesinden 23-24 Mart 2012

tarihlerinde “Pardus’un Yarını

Çalıştayı” adında, projenin

yeniden nasıl sürdürüleceğine

dair bir çalışma yapılacağı

açıklandı. Sadece davetlilere

açık olan çalıştayda, Pardus

hakkında kararlar alacak bir

kurul oluşturulmasına ve bu

kurulun aşağıdaki

üyelerden oluşmasına karar

verildi.

3 Pardus Yeniden Yapılanma

TÜBİTAK yönetim temsilcisi

STK temsilcisi

Kullanıcı topluluğu temsilcisi (Sezai YENİAY seçildi)

Geliştirici temsilcileri (biri topluluktan olmak üzere 2 kişi)

Pardus çözüm ortaklarından bir temsilci

Üniversite temsilcisi (akademisyen)

Kamu kurumlarından temsilci

Ayrıca kurul üyelerinin kendi temsil ettikleri topluluklardan seçim yoluyla belirleneceği ve

Pardus’un en önemli hedefinin en iyi Türkçe desteği veren işletim sistemi haline gelmek

olduğu belirtildi.

19 Haziran 2012 tarihinde ULAKBİM Başkanı Dr. Ahmet Kaplan ve Pardus Proje Yöneticisi

Abdullah Erol projenin hedeflerini açıkladıkları bir basın toplantısı düzenlediler. Abdullah

Erol'un proje yöneticisi olduğu bu toplantı ile kamuoyu tarafından öğrenildi. Toplantıda

özetle FATİH Projesindeki akıllı tahtalarda Pardus kullanılacağı, yeni bir kurumsal sürüm

hazırlandığı, sunucu ve mobil sürümler yapılacağı ve özel sektörle işbirliklerine gidileceği

belirtildi. Bu vaatler Pardus topluluğu tarafından şüphe ile karşılandı. Abdullah Erol 2016

yılı Ağustos ayında FETÖ soruşturmaları kapsamında görevinden alındı.

Pardus danışma kurulu ilk toplantısını 29 Haziran 2012 tarihinde Ankara'da ULAKBİM'de

yaptı. Ancak toplantıdan bir gün önce projenin bir Debian derlemesini bazı ekran

görüntülerini değiştirerek Pardus 2011 adı altında FATİH projesi kapsamındaki akıllı

tahtalara yüklediği ve okullara dağıttığı ortaya çıktı.

Toplantıda TÜBİTAK'ın mevcut sözleşmeleri ve taahhütleri gereği akıllı tahtalara yüklemek

ve bazı kurumlardaki masaüstü bilgisayarlardaki Pardus sürümlerini hızlıca güncellemek

için Debian dağıtımını kullandığı, Pardus için geliştirilen PİSİ gibi projelerin bu yeni Debian

sürümüne eklenemediği, akıllı tahtaların da Pardus ile çalıştırılamadığı için Debian

kullanıldığı, bu işlemler için Vestel firması ile işbirliği yapıldığı öğrenildi. (Oysa CEBİT

2011'de Pardus çalıştıran bir akıllı tahta sunulmuştu) Ayrıca Danışma Kurulu'nun henüz

resmi olarak kurulmamış olduğu, bunun için TÜBİTAK bilim kurulunun yetki devri işlemi

yapması gerektiği ortaya çıktı. Bu şartlar altında üyeler TÜBİTAK'ın onaylanmasını istediği

bazı kararları (Debian sürümü hakkında) onaylamadı ve kurulun resmi oluşumunun

tamamlamasının beklenmesine karar verildi. Ayrıca Pardus hakkında kararları vereceği

çalıştayda tespit edilmiş olan Danışma Kurulu toplanmadan ve kamuoyuna bilgilendirme

yapılmadan TÜBİTAK'ın Pardus'un yeni sürümünde Debian'ı kullanmaya karar vermiş

olması ve toplantının kurulun resmi oluşumu açısından daha erken yapılmamış olması,

Pardus topluluğunda şaşkınlıkla karşılandı. Ancak TÜBİTAK danışma kurulunu bir daha

toplamadı ve bu kurul işlev kazanamadı.

2012 yılı ilk yarısında Fatih Projesi kapsamında okullara gönderilen etkileşimli tahtalarda

Pardus logolu Debian işletim sisteminin kullanıldığı görüldü. 2012 yılı ikinci yarısında

TÜBİTAK yeni geliştiriciler istihdam ederek yeni sürüm hazırlıklarına başladı. 25 Ocak

2013'te Debian tabanlı ilk kararlı Pardus sürümü "Pardus 2013 Anadolu Parsı" adı ile

yayınlandı. Böylece Pardus projesi kapsamında 2012 yılına kadar geliştirilmiş olan Pardus'a

özgü PİSİ paket yönetim sistemi, ÇOMAR yapılandırma yöneticisi, YALI kurulum aracı,

Müdür açılış sistemi, Kaptan ilk ayar sihirbazı ve diğer irili ufaklı tüm projeler terk edilerek

tamamen Debian tabanına geçilmiş oldu. Ayrıca 2013 yılının ilk aylarında Tübitak

geliştiricilerinin üye olduğu, destek kanalı olarak tanıdığı ve onayladığı topluluk sitesi

parduslinux.org açıldı.

Terk edilen Pardus projeleri:

2013 yılında yayınlanan Pardus 2013

sürümü ile beraber Debian tabanına

geçilmiştir. Debian tabanına

geçilmeden önce Pardus projesi

kapsamında üretilen belli başlı özgün projeler

aşağıda listelenmiştir. Bu projeler ile ilgili teknik

dökümanlara developer.pardus.org.tr adresinden

ulaşabilir.

ÇOMAR Sistemin düzgün çalışması için gerekli olan donanım, açılış, ağ, kullanıcı, zaman, görüntü gibi ayarların mümkün olduğu kadar otomatik bir biçimde yapılmasını sağlayan yapılandırma yönetim sistemi.

PİSİ Python dilinde yazılmış bir paket yönetim sistemi. Bağımlılıkları takip ederek paket inşa etme, kurma, kaldırma, yükseltme ve benzeri işlevleri yerine getirir. Kullanıcılar için bir grafiksel arayüz ve kapsamlı bir komut satırı arayüzü içerir.

YALI Pardus'un bilgisayara kurulmasını sağlayan grafiksel kurulum aracı.

Kaptan Pardus kurulumu sonrasında kullanıcıyı karşılayarak, masaüstünün kolayca kişiselleştirebilmesini sağlayan bir ilk ayar sihirbazı.

Müdür Python dilinde yazılmış yeni bir init sistemi. Sistemin açılış sürecini düzenler, hızlı bir şekilde açılışı gerçekleştirir. ÇOMAR ile entegre çalışır.

Paket Yöneticisi Pardus paket depolarına bağlanarak kullanıcının yeni paketler kurmasını, yayımlanan güncellemelerin yüklenmesini ve gerek duyulmayan yazılımların bilgisayardan kaldırılmasını sağlayan PİSİ’nin grafiksel arayüzü.

Kullanıcı Yöneticisi Bilgisayarı kullanacak kullanıcıların tanımlanması ve kullanıcı yetkilerinin detaylı bir şekilde ayarlanabilmesini sağlar.

5 Pisi Logosu

4 Kaptan Logosu

Güvenlik Duvarı Yöneticisi Bilgisayara gelen ya da giden bağlantılara engelleme/izin verme, yerel ağdan internet paylaşımını engeleme/izin verme gibi kontrollerin yapılabilmesini sağlar.

Açılış Yöneticisi Bilgisayar açılışında ekrana gelen işletim sistemi seçme menüsünü düzenlemeyi sağlar.

Disk Yöneticisi Disk bölümlerinin bağlanması ve disk bölümlerinin kullanımı ile ilgili ayarlamaların yapılabilmesini sağlar.

Geçmiş Yöneticisi Paket kurma/güncelleme/kaldırma işlemlerinin kayıtlarını tutarak, kullanıcının bir paket kurma, güncelleme ya da kaldırma işlemi sonrasında herhangi bir sorun yaşanması halinde belirli bir tarihe geri dönebilmesini sağlar.

Servis Yöneticisi Sistemdeki tüm servisleri listeleyerek kullanıcının istediği servisleri kolayca açmasını ya da kapatmasını sağlar.

Zemberek entegrasyonu Açık kodlu doğal dil işleme kütüphanesi olan Zemberek yazılımının Pardus için genel yazım denetimi desteği vermesini sağlar. Böylece tüm masaüstünde (örneğin kullanıcı e-posta programını, kelime işlemci programını kullanırken, web sayfalarında bir ileti yazarken, vb.) Türkçe yazım denetimi sağlanmaktadır.

Pardusman Pardus paket depolarında seçilen paketlerin kullanılarak otomatikman bir Pardus ISO dosya oluşturulmasını sağlar.

Lider

Ahenk ÇOMAR'ın uzaktan yönetim altyapısı.

Ekran ayarları Ekran kartı sürücüsü ve monitör ile ilgili tüm ayarlarının yapılması sağlayan arayüz.

Panda Kullanıcıların NVIDIA ve ATI ekran kartları için açık kaynak kodlu ya da sahipli sürücülerden biri seçerek kullanabilmesini sağlar.

PTSP

Tulliana, Milky Pardus'a özgü simge setleri. Bkz. Tulliana, Milky

Pardus 17.4 Sürüm Notları (En Son Sürüm)

Pardus 17.4 bir ara sürümdür. Yapılan değişiklikleri gözlemlemek için Pardus 17 yüklü

sisteminizi güncel tutmanız yeterli.

Yapılan Değişiklikler

Son kullanıcının karşılaştığı bir çok grafiksel arayüzdeki kullanım senaryosu sorunları

giderildi.

Bir çok sistem performansını etkileyen paket güncelleştirmesi ve optimizasyonu

yapıldı.

300 ün üzerinde paketi ve yamasını içeren güvenlik güncelleştirmeleri sisteme eklendi.

Öntanımlı internet tarayıcısı Firefox versiyonu 60.3.0 a güncellendi.

Öntanımlı e-posta istemcisi Thunderbird versiyonu 60.2.1 e güncellendi.

Öntanımlı media oynatıcısı olan VLC versiyonu 3.0.3 e güncellendi.

Öntanımlı ofis döküman uygulaması Libreoffice versiyonu 6.1.3 e güncellendi.

Yalın Sunucu sürümünde openssh-server öntanımlı olarak yüklü gelmesi sağlandı.

İnternet ortamı olmayan kurulum senaryolarında, kurulum sonrası kaynak listesi

bozukluğu giderildi.

Açılış ekranı öntanımlı arka planı değiştirildi.

Sistem gereksinimleri:

CPU (64bit mimari) -> En az: 500Mhz, Tavsiye edilen: 1.0 Ghz+

RAM -> En az: 256 MB, Tavsiye edilen: 512 MB+

Gerekli Disk alanı -> En az: 6GB, Tavsiye edilen: 8GB+

En az 640×480 çözünürlüğü destekleyebilen grafik işlemci

Pardus Sürüm Yönetimi Takvimi

1 Pardus Sürüm Yönetimi Takvimi

2 Pardus Sürüm Yönetimi Takvimi

BÖLÜM 2

PARDUS KURULUMU

Kurulum:

Adım 1: https://www.pardus.org.tr/surumler/ sitesine giriniz.

Adım 2: Pardus’un en son sürümünü indiriniz.

Adım 3: Pardus’un kurulum dilini seçiniz.

Adım 4: Pardus “Ön Yükleme Menü”sünden “Grafik Arayüz İle Kur”u seçiniz.

Adım 5: Pardus’u hangi dilde kullanacağınızı seçiniz.

Adım 6: Konumunuzu seçiniz.

Adım 7: Pardus’un klavye yapılandırmasını seçiniz.

Adım 8: Makine adını giriniz.

Adım 9: Kullanıcı adını giriniz.

Adım 10: Parolayı giriniz.

Adım 11: Disk ayarlarını tamamlayınız.

Adım 12: Paket yapılandırmasını “depo.pardus.org.tr” yapınız.

Adım 13: Kurulumun tamamlanmasını bekleyiniz.

Adım 14: Belirlediğiniz kullanıcı adı ve parolayı giriniz.

Adım 15: Kurulum sonu, Pardus’u kullanmaya başlayabilirsiniz.

Kurulum Videosu:

BÖLÜM 3

PARDUS ÖZELLİKLERİ

Pardus’un Özellikleri Nelerdir:

Debian GNU/Linux temelli açık kaynak kodlu bir işletim sistemi olan Pardus, aynı zamanda özgür

yazılım lisanslı. Yani içindeki bütün programlar ve kendisi tamamen ücretsiz… İnternet üzerinden

kolaylıkla indirilip kurulabilen sistem, bilgisayar için gerekli birçok programı da ek işlem

gerektirmeden kendiliğinden kuruyor. Ofis programı, resim düzenleme, DVD-CD yakma programı,

arşiv programı, indirme yöneticisi gibi birçok program sistem ile birlikte ücretsiz kuruluyor.

Pardus, geliştiriciler tarafından sürekli olarak yeni sürümlerle karşımıza çıkıyor ve kolaylıkla

güncellenebiliyor. İstediği sistem gereksinimleri, sağladığı yüksek performansa göre oldukça düşük.

Mevcut işletim sisteminin yanına ikinci bir işletim sistemi olarak da kurulabilen Pardus’ta ayrıca

root şifresinden dolayı virüsler işlem yapamıyor.

Pardus’un, kamu kurum ve kuruluşları ile KOBİ’lerde kolay yaygınlaştırılabilmesi için kurumsal

ihtiyaçları karşılayan açık kaynak kodlu alt projeleri de bulunuyor. Etkileşimli Tahta Arayüz Projesi

(ETAP), Lider Ahenk Merkezi Yönetim Sistemi, Engerek Kimlik Yönetim Sistemi, Ahtapot Bütünleşik

Siber Güvenlik Sistemi, ve ULAKBÜS Bütünleşik Üniversite Sistemi bunların başlıcaları…

Pardus’un Özellikleri (Madde Madde):

1. Açık kaynaklıdır.

2. GPL lisanslıdır.

3. Özgürdür.

4. Adını Anadolu panterinin isminden alır.

5. TÜBİTAK-UEKAE tarafından gerçekleştirilen bir işletim sistemidir.

BÖLÜM 4

PARDUS TERMİNAL - UÇBİRİM

Terminal – Uçbirim Nedir:

Uçbirim belirli komutlarla Pardus üzerinde çeşitli işlemler yapmanıza yarayan bir komut satırıdır.

Uçbirim’de grafiksel arayüz bulunmamaktadır. İşlemler metin şeklinde listelenmektedir. Konsol,

kabuk, terminal gibi terimlerle de adlandırılmaktadır.

Temel Amaçlı Komutlar:

help Kabuk komutlarının listesini gösterir. Bu komutların herbiri için help komut_ismi komutu ile

yardım alabilirsiniz. 'komut_ismi --help Söz konusu komut ile ilgili yardım iletisi basar (varsa).

man başlık Sistemdeki kılavuz (man) dosyaları. Bir komut hakkında olabildiği gibi bir dosya ya da

bir işlev hakkında da olabilir.

apropos başlık söz konusu başlıkla ilgisi olan komutların listesi.

ls O an bulunulan dizinin içeriğini listeler. ls -al | more O an bulunulan dizindeki bütün dosyaları

gösterir (. ile başlayan gizli dosyaları da) Komut burada more komutuna yönlendirilmiştir, bu

sayede çıktının bir ekrandan fazla olması durumunda bir ekranlık çıktıdan sonra devamını

göstermek için bir tuşa basmanız gerekir.

cd dizin dizin dizinine geçilir; dizin verilmezse ev dizinine geçilir.

cp kaynak hedef Bir yerdeki dosya ya da dizinleri başka bir yere kopyalamak içindir. Unix’lerde

genelde bu tür komutlarda her zaman kaynak önce hedef sonra yazılır.

mcopy kaynak hedef DOS’tan Unix’e ya da tersine (disketi bağlamanız şart değil) bir dosyayı

başka bir yere kopyalar. Aynı mantıkta çalışan mdir,mcd,mren,mmove,mdel,mmd,mrd,mformat

gibi komutlar da vardır.

ln hedef Sözkonusu hedef e sabit bağ oluşturur. Sözkonusu dosyalar iki yerde de var gibi gözükür,

herhangi bir değişiklik diğerini de etkiler,biri silindiğinde diğeri kalır. Sabit bağların kısıtlamaları,

bağ dosyası ile asıl dosyanın aynı dosya sistemi içinde olması gerekliliği vedizinlerle özel dosyalara

sabit bağ verilememesidir.

ln -s hedef hedef 'e bir sembolik bağ dosyası (isim verilmezse hedef ile aynı isimde)

oluşturur.Sembolik bağda hedef 'in nerede bulunacağının bilgisi vardır. Sembolik bağlar dizinler

için de kullanılabilir. Tek sorunu hedef silindiğinde bağ bozulmuş olur.

rm dosya … Verilen dosya ları siler. Sileceğiniz dosyanın sahibi olmanız gerekir.

mkdir]] dizin dizin dizinini oluşturur.rmdir]] dizin … Belirtilen dizin 'ler boşsa silinir.

rm -r dosya … Dosya ve dizinleri ve dizinlerin içindeki dizinleri ardarda siler. Root olarak

kullanırken dikkat edin, çünkü herşeyi silebilirsiniz!.

cat dosya | more Bir dosyayı sayfa sayfa görüntülemek için kullanılır.

less dosya Önceki komuta eşdeğerdir, biraz daha fazla özellikleri vardır.

vim]] dosya Bir metin dosyasını düzenlemek için kullanılır. Aynı türden nano, joe, mcedit gibi

metin düzenleyicileri de kullanabilirsiniz, ancak vim ile UTF-8 kodlu metinleri de

düzenleyebilirsiniz. Diğerleri bunu yapamaz.

find]] / -name “dosya” dosya adlı dosyayı en üst dizinden itibaren aramaya başlar. Dosya

ismi,ve&nbsp gibi arama karakterleri de içerebilir.Örneğin benim sistemimde “fazlames” dizgesi

ile fazlamesai.net.txt ve fazlamesai.org.txt dosyaları bulunuyor.

locate]] dosyaismi find gibidir, fakat düzenli olarak oluşturulan bir veritabanına

bağlıdır,sistemdeki son değişikliklerden haberi olmayabilir.

touch dosya dosya isimli dosyanın tarih bilgilerini deşiştirir. Eğer bu dosya yoksa sıfır bayt

uzunluğunda oluşturur. xinit Pencere yöneticisi olmayan bir X oturumu açar.

startx Pencere yöneticili bir X oturumu açar. DOS’daki win komutu gibidir.

startx --:1 1 numaralı ekranda X oturumu açar, ilk ekran 0 dır ve komut için öntanımlıdır. Ekranlar

arasında <F7-F8 …> ile geçiş yapabilirsiniz.

xterm Basit bir X uçbirimi açar. Daha hafif sürümleri (rxvt, aterm, eterm gibi) bulunur ve tercih

edilir.

shutdown -h now Sistemi durdurur. ATX sistemlerde ayrıca makinayı kapatır.

halt shutdown -h now ile aynıdır. Sistemi durdurur.

reboot shutdown -r now ile aynıdır. Sistemi yeniden başlatır.

pwd Bulunduğunuz dizinin ismini verir.

hostname Makinanın konak ismini verir.

whoami Sisteme giriş yaparken yazdığınız kullanıcı isminizi verir.

id [kullanıcı_ismi] Kullanıcının kullanıcı kimliği, birincil grup kimliği ve üyesi olduğu grupları

gösterir.

date Sistem tarihi göstermek ya da değiştirmek için kullanılır.Tarihin yerele özgü gösterimle

basılmasını isterseniz date +%c yazın. Örneğin “tr_TR” yereli için sadece date komutu Prş Eki 23

21:31:06 EEST 2003 basarken date +%c komutu Prş 23 Eki 2003 21:31:19 EEST basar.date

102321322003 komutu sistem tarihini Prş Eki 23 21:32:00EEST 2003 yapar.Donanım saatini

değiştirmek için setclock komutunu kullanmanız gerekir.

time Belli bir komutun işlemini bitirmesinin ne kadar süre tuttuğunu gösterir. Örneğin, bir dizinin

listelenme süresini time ls ile öğrenebilirsiniz.

who O an sistemde bulunan kullanıcıların kullanıcı isimlerini, hangi uçbirimlerde çalıştıklarını ve

sisteme giriş tarih ve saatlerini gösterir.

finger [kullanıcı_ismi] Belli bir kullanıcı hakkındaki bilgi verir.

last Sisteme en son giriş yapmış kullanıcıların bugünden geriye doğru listesi.

history | more Kabuğa son girdiğiniz komutların listesi. | more sayesinde sayfa sayfa

okuyabilirsiniz.

uptime - Makinanın ne kadar süredir açık olduğu bilgisini verir.

ps Kullanıcının kullandığı uçbirimde çalıştırmakta olduğu komutların ve süreçlerin listesi.

ps -ax | more Sistemin açılışından beri çalışmakta olan bütün süreçlerin listesi.

top - Temel sistem durumu, çalışmakta olan süreçler ne kadar bellek/işlemci kullandıkları vs.

uname -a Sistem hakkında çekirdek sürümünü, işlemci türü gibi bilgiler.

free Bellek kullanımını gösterir.

df -h Bağlı sabit disk bölümlerinin doluluk oranlarını gösterir.

du -sk Belirtilen dizin in (belirtilmezse bulunduğunuz dizinin) içeriğinin diskte kapladığı alanın kB

cinsinden boyutunu verir.

cat /proc/interrupts Çekirdek tarafından tanımlanmış sistem kesmelerinin listesi.

cat /proc/version Linux çekirdeğinin sürüm bilgileri.

cat /proc/filesystems Çekirdekte tanımlı kullanılabilecek dosya sistemlerinin listesi.

cat /etc/printcap Yazıcıların düzeni.

lsmod Yüklü çekirdek modüllerinin listesi.

set, declare, export Üçü de kabukta tanımlı ortam değişkenlerinin listesini verir. Tümünü (miras

alınanlar dahil) sadece declare verir.

echo $PATH - PATH ortam değişkeninin değerini gösterir. PATH, kullanıcı tarafından

çalıştırılabilecek yazılımların aranacakları yerleri kabuğa bildirmek için kullanılır.

dmesg | more - Sistem açılışından itibaren çekirdek tarafından üretilen iletiler. Bu iletiler

/proc/kmsg dosyasında bulunur ve dmesg komutu sadece tampondaki son iletileri gösterir.

gzip -9 dosya Belirtilen dosya yı en iyi şekilde sıkıştırır ve dosya.gz haline getirir.

bzip2 dosya Belirtilen dosya yı en iyi şekilde sıkıştırır ve dosya.bz2 haline getirir. Çoğunlukla

gzip’den daha iyi sıkıştırır.

gunzip dosya.gz gzip ile sıkıştırılmış dosya.gz dosyasını dosya olarak açar.

bunzip2 dosya.bz2 bzip2 ile sıkıştırılmış dosya.bz2 dosyasını dosya olarak açar.

tar -xvf arsiv.tar İsmi arsiv.tar gibi belirtilen (sıkıştırılmamış) arşiv dosyasını bulunulan dizine açar.

tar -zxvf arsiv.tar.gz İsmi arsiv.tar.gz gibi belirtilen sıkıştırılmış arşiv dosyasını bulunulan dizine

açar. Dosya uzantısı .tar.gzolan dosyalardan başka .tgz olan dosyaları da açar.

tar -zxvf arsiv.tar.gz -C dizin Sıkıştırılmış arşiv dosyasını belirtilen dizine açar.

tar -jxvf arsiv.tar.bz2 -C dizin Bzip2 ile sıkıştırılmış arşiv dosyasını belirtilen dizin e açar. (Eski

sürümlerde -Ixvf kullanılırdı.)

tar -zcvf arsiv.tar.gz dizin1 dizin2 … dosya1 dosya2 … Belirtilen dizin ve/veya dosyaları arsiv.tar

dosyası haline getirir ve ardından gzip ile sıkıştırıp arsiv.tar.gz haline getirir.

Komutların Kullanımı (Video):

BÖLÜM 5

NEDEN PARDUS ?

Neden Pardus Kullanmalıyız:

Pardus ülkemiz tarafından geliştirilen

milli işletim sistemimizdir. Milli

imkanlarla TÜBİTAK tarafından

geliştirilen bir yazılımdır.

Açık kaynak kodlu özgür bir yazılımdır.

Yani sistemin kaynak kodları herkes

tarafından erişebilinir durumdadır.

Bundan dolayı güvenli bir sistemdir.

Tamamen ücretsizdir. Alışılmış işletim

sistemlerine verilen lisans ücretlerinden

kurtulursunuz.

Virüslere geçit vermeyen güvenli bir yazılımdır. Sistem yapı farkından dolayı bilgisayarınıza

virüs bulaşması neredeyse imkansızdır. Bundan dolayı ek güvenlik yazılımlarına ihtiyaç

duymazsınız.

Tamamen Türkçe olmakla birlikte çoklu dil desteğine sahiptir. Türkiye'de geliştirildiği için

tamamen Türkçe olarak kodlanmaktadır.

Hızlı bir kuruluma ve kolay bir kullanıma sahiptir. Kurulum ve kullanım için üst düzey bilgisayar

bilgisine sahip olmanıza gerek yoktur. Kurulum süresi bilgisayar donanım özelliklerine göre

değişiklik göstermekle birlikte DVD'den yaklaşık 15 dakika, USB bellekten yaklaşık 7 dakika

sürede kurulmaktadır.

Kurulduğunda kullanıma hazırdır. Kullanıcının ihtiyaç duyduğu web tarayıcı, ofis programları,

çoklu ortam programları vb. yazılımlar içerisinde kurulu olarak gelmektedir.

Çalışması için gerekli asgari sistem özellikleri düşüktür. Bundan dolayı eski bilgisayar

sistemlerinde bile rahatlıkla çalışabilmektedir.

Alışılmış işletim sistemlerinde kurulumdan bir süre sonra performans kaybı yaşanırken,

Pardus'ta ilk kurulduğu sistem performansı korunmaktadır.

6 Neden Pardus Kullanmalıyım

Resmi Kurumlar Pardus’a Geçiyor:

Uzun bir süredir milli işletim sistemi olması planlanan Pardus ile ilgili çalışmalar devam ediyor. Bazı

kamu kurum ve kuruluşlarının geçiş yaptığı Pardus, Linux tabanlı açık kaynak kodlu millileştirilmiş

bir işletim sistemi.

ABD ve Türkiye arasındaki ticari savaşın alevlenmesinin ardından, ülkemizin teknoloji sektöründe

büyük bir hareketlenme yaşandı. Geçtiğimiz hafta yerli firmaların ürünlerini kullanmaya yönelik

büyük bir teşvik sağlayan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın çağrıları sonuç vermeye başladı.

Pardus’un ticarileşmesi için çalışan HAVELSAN, kamu kurumlarının gönül rahatlığıyla Pardus’a

geçebileceğini belirtiyor. Millileştirilmiş işletim sistemi PARDUS'un kamuda ve belediyelerde

yaygınlaştırılması hedefleniyor.

Konuyla ilgili Hürriyet'ten Eray Görgülü'ye açıklama yapan HAVELSAN Genel Müdürü Ahmet Hamdi

Atalay, “Ürünü önce biz kullandık, şimdi kamu kurumlarına öneriyoruz. Belediyelerin yanı sıra,

bankacılık, enerji gibi kritik altyapılarda mutlaka millileştirilmiş yazılımımız kullanılmalı.” dedi.

7 Bu ülkenin özgürlüğü işletim sistemi ile başlar

Pardus Kullanan Bazı Kurumlar:

Milli Savunma Bakanlığı

Dışişleri Bakanlığı

Türk Silahlı Kuvvetleri

Emniyet Teşkilatı

Radyo Televizyon Üst Kurumu

ASAL

Ankara Emniyet Müdürlüğü

Manisa İl Sağlık Müdürlüğü

Eyüp Belediyesi (İlk Kullanan

Belediye)

Bergama Belediyesi

Ceyhan Belediyesi

İski

Devlet Planlama Teşkilatı

Türkiye’deki müzeler

Enerji Parkı

Petrol iş sendikası

Adıyaman Üniversitesi

Afyon Kocatepe Üniversitesi

Hastanesi

Batman Üniversitesi

Boğaziçi Üniversitesi

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi

Kastamonu Üniversitesi

Marmara Üniversitesi

İstanbul Üniversitesi

İstanbul Teknik Üniversitesi

İstanbul Ticaret Üniversitesi

Orta Doğu Teknik Üniversitesi

Bilkent Üniversitesi

Çankaya Üniversitesi

8 Pardus Türkiye

Windows – Pardus Karşılaştırması:

Windowsta:

Virüs Programları, Firewall programları ve daha bir çok savunma programları kullanarak

bilgisayarınızı zararlı yazılımlardan korumanız gerekir. Bu size ek ücret ve Bilgisayar sisteminizin

yavaşlaması anlamına geliyor. Unutmamanız gereken bir şey daha hangi Savunma programını

kullanırsanız kullanın her zaman bir açık vardır. Hiçbir zaman %100 koruma sağlanamaz.

Windows’ta istediğiniz yazılımları bulmanız daha kolay kullanıcı sayısı çok fazla olduğundan

programlar Windows tabanlı üretilir ve bunları bulup yüklemek size düşer tabi ek ücretleri gözden

çıkarmanız gerekir.

Windows için ücret ödemeniz gerektiğini bilmeyeniniz yoktur sanırım korsanda kullanma

avantajınız var piyasada çokça bulunmakta ama unutmamanız gereken bir şey var yakalandığınız

takdirde oldukça yüksek cezalar ödemek zorunda kalırsınız.

Piyasadaki oyunların hemen hemen hepsini oynanabilirsiniz. Bunun sebebi oyunların Windows

tabanlı olmasıdır.

Pardusta:

Pardus’ta sisteminize Virüs bulaşmaz. Bunun sebebi hemen hemen bütün zararlı yazılımlar

windows için yazılır. Yani pardusa ulaşan virüsler aktif olamazlar böylece ek bir ücretten kurtulmuş

oluyorsunuz.

Gereken bütün temel programlar yüklendiği anda gelir. Yine de eksikler vardır bunları bulup

yüklemek size düşüyor yalnız şunu unutmayın kullandığınız programların %99’u tamamen ücretsiz.

Tamamen ücretsizdir.

Pardus’ta Oyun oynama sıkıntılıdır Pardus’un en zayıf yönlerinden biride budur ama bazı

emulatörler sayesinde oyunlar oynanabiliyor ve özel programlar sayesinde de bazı oyunları

oynayabilirsiniz. Bu yönde çalışmalar yapıldığınız biliyoruz ama daha henüz tam anlamda istediğiniz

oyunu oynayabileceğiniz kapasitede bir yazılım üretilemedi.

Pardus Avantajları:

- Açık Kaynak olması sebebiyle geliştirilme ve hatalarının düzeltilme süresi kısadır. Tübitak

tarafından geliştirme ve eğitim desteği ile gönüllü ekipler de çözümler üretmekte ve destek

olmaktadırlar.

- Mimarisi itibariyle (Kullanıcı Yönetimi ve erişim denetimi) güvenlidir.

- Köklü bir taban ve mimari üzerine kurulu olduğundan yeni gelişmeler ve iyileştirmelerden hemen

yararlanılır.

- Pardus sürümleri Türkiye'ye uygun olarak (dil,kamu ihtiyacları vb) tasarlanmakta ve

kodlanmaktadır.

- %100 TR dil desteği vardır.

- Alışılmış işletim sistemi mantığından farklı olarak komple çözüm araçları içerir.

- Office paketi içerisinde kurulu gelir.

- internet tarayıcı, multimedia araçlar içerisinde kurulu gelir.

- Düşük donanım gereksinimleri ile çalışır.

- Ücretli bir lisansa sahip değildir. Kamuya açık olarak dağıtılmaktadır.

Pardus Uygulamaları:

(Ctrl + Sol Tık Yapınız…)

Kaynakça:

1. Vikipedia | Pardus

2. Bilginç | Pardus Sürüm ve Sistem Gereksinimleri - Özellikleri

3. Pardus | Pardus Sürüm Yönetimi Takvimi

4. Youtube – Hacı Tunç | Pardus Kurulum

5. Pardus Forum | Terminal

6. Youtube – Hacı Tunç | Pardus Terminal Kullanımı

7. Pardus Nevşehir Edu | Neden Pardus ?

8. Trthabertv | Resmi Kurumlar Pardus’a Geçiyor

9. Chip.com.tr | Pardus Kullanan Bazı Kurumlar

10. Dijital Teknoloji | Windows - Pardus

11. Beyaz | Pardus Avantajları