Çınaraltı’nın faaliyet sahası - selcuk.edu.tr gökay durmuş_docx... · “bugünkü...

TRKYAT ARATIRMALARI DERGS 97

naraltnn Faaliyet Sahas Activity Field of naralt

Gkay DURMU*

ZET

Dergiler, ait olduklar sahaya katklar kmsenmemesi gereken yayn organlardr. Bu katk; bazen yaratma, bezen tantma, bazen teferruatlandrma eylemleri ile gerekletirilir ve dergiler, ister bir bilim dalna ister bir sanat dalna ait olsun, canl organizmalar olarak alglanagelirler. Onlarn yaymda olup olmamalar, u ya da bu kadar say yapm olmalar, deerlerinden ve

sahalarna yaptklar katkdan bir ey eksiltmez. Bu ilkeyle hareket ederek almaya konu edin-diimiz naralt, 1941-1948 yllar arasnda yaymdadr ve nemli faaliyetlere ev sahiplii

yapmtr. almada bu faaliyetler, fikr ve edeb olmak zere iki ana balkta incelenmi, der-ginin iir poetikas ve politikas zerinde ise daha teferruatl tahliller yaplmaya allmtr.

Bylece naraltnn yayn ilkeleri, yazar kadrosu ve bu kadronun dnyaya bak as da belirlenmi; derginin Trk fikir hayatna ve yaznna katklar ortaya konulmaya allmtr.

ANAHTAR KELMELER

naralt, dergi, fikir, sanat, ideoloji, milliyetilik

ABSTRACT As publishing agencies, the contribution of journals to the field to which they belong should not be underestimated. This contribution is usually realized by the actions of creation, intro-

duction, or explanation and journals have been perceived as living organisms whether they are related to science or art. Whether they are still in circulation or the changing sale numbers do not diminish their values or contributions to their fields. With this principle, naralt, which

is the subject of our study, was published between 1941 and 1948 and hosted significant activi-tiesIn this study, these activities were examined in two categories which are intellectual and

literary. The poetics and politics of the journal were also examined in detail. Thus, publication principles and writers of naralt and the world view of those writers were determined and

the contributions of this journal to Turkish intellectual life and literature were revealed.

KEY WORDS naralt, journal, opinion, art, ideology, nationalism

* Yrd. Do. Dr., Kafkas niversitesi Eitim Fakltesi Trke Eitimi Blm retim yesi, gokay-

[email protected]

98 TRKYAT ARATIRMALARI DERGS

Giri

naralt, 9 Austos 1941de yayn hayatna atlan ve 15 Temmuz 1944teki 146. saysna kadar -140. saydan sonraki bir haftalk ara hari- dzenli bir e-kilde ve 16 sayfalk nshalar halinde yaymlanan haftalk bir dergidir. Derginin bu ilk dneminde sahibi, neriyat mdr ve bayazar Orhan Seyfi Orhondur.

ki yllk aradan sonra 1948 tarihinde tekrar yaymlanmaya balayan dergi-nin ikinci dneminde, sahibi ve bayazar Yusuf Ziya Orta, yaz ileri mdr Adnan Tahir Gntandr. Fakat dergi bu dnemde ancak 11 say yaymlanabil-mi, son saysn 9 Haziran 1948de yapm, toplam 157 say ile Trk basn tari-hindeki yerini almtr.

II. Dnya Sava yllarnda ve trl skntlar iinde yaymlanan derginin yazar kadrosu olduka kalabalktr. Orhan Seyfi Orhon, Yusuf Ziya Orta, Pe-yami Safa, Ali Canip Yntem, Ahmet Caferolu, Nihal Atsz, Halide Nusret Zorlutuna, Behet Kemal alar, kfe Nihal, Edip Ayel, Dndar Aknal, Hsn Emir Erkilet, Mustafa Hakk Akansel, Hseyin Namk Orkun, Enver Behnan apolyo, Nejdet Sanar gibi edebiyatmzn ve fikir hayatmzn birok mstesna ismi bu kadro dhilindedir.

Fikr Faaliyetler:

Dilde, Fikirde, de Birlik slogan ile yayn hayatna atlan ve kendisini, Haftalk Fikir ve Sanat Mecmuas sfatyla tantan naralt, siyas ve ideolojik yn ar basan bir dergidir. Dergide temel gaye, milliyetilik fikrini Trk insa-nna tantmak ve benimsetmek, bu ideolojinin alt disiplinlerini felsef boyutlar-da ileyerek halka retmektir. nk dergi kadrosu Trkln, Trk Devle-tinin bnyesine en uygun dnce sistemi olduunu, Trk milletinin ancak bu fikrin programlatrlmas ile aydnlk yarnlara yryebileceini savunur. On-lara gre Trkiye zerinden dnyaya yaylmaya alan Komnizm ve Mark-sizm gibi ideolojilerin lke insanna verebilecei zarar engellenmelidir. Bu ne-denle, Trkiyenin birlik ve beraberlie ihtiya duyduu II. Dnya Sava ylla-rnda onlar, sarldklar ideal ile zerlerine den grevi yaptklarna inanrlar. Orhan Seyfi daha ilk sayda bu ideali yle tanmlar: ieklerin gnee dnd gibi solgun ve buruuk ruhlarmz ona evrilecek, hayatmza o hz verecek, ihtiraslar-mz o kamlyacak, yeryznde byk iler grmee lyk bir millet olduumuzu d-


ndrecek, on sekiz milyonu altm milyona, seksen milyona karacak, mill uuru tam bir teyakkuz haline koyacak bir ideal! (9 Austos 1941, S. 1, s. 3)1

Orhan Seyfi dnda, Yusuf Ziya, Peyami Safa, H. Emir Erkilet, M. Hakk Akansel, H. Namk Orkun gibi isimler de sk sk bu idealin vasflarn, snrlar-n ve gayelerini ileyen isimlerdir. rnein Mustafa Hakk Akansel: Dalma-mak iin, bizi birletiren bir (imento) olmal; ite bu da (yurd ve milliyet lks)dr. Sfiyetle, samimiyetle, baka hibir eyi dnmeden, byle bir lkye sarlmak gere-kir. (31 Ocak 1942, S. 26, s. 11) szleriyle milliyetilik ilkesinin birletirici yn-n ortaya koyar.

Peyami Safa ise kendisini milliyetilik lksne adayan ahsn zelliklerini yle izer: Mill adam sknu deil, mcadeleyi, emniyeti deil tehlikeyi, politikay deil kahramanl, uyuukluu deil atlganl sever. (22 Austos 1942, S. 48, s. 5) Safa, bu adamn ferdi hayatn millet hayatna feda etmesi gerektiini savunur: Bir milletin uzvu olmazsak hayvanlaacamz biliyoruz; bir milletin uzvu olmama-nn mmkn olmadn biliyoruz; ferd hayatmzn mill hayatmzla kaim olduunu biliyoruz; mill hayatmzn devam edebilmesi iin ferd hayatmz onun emrine vermek lzm olduunu biliyoruz. (22 Austos 1942, S. 48, s. 5)

naralt kadrosu, milliyetilii ana hedef olarak belirlemenin yansra, bu prensibi, Trk ayakta tutan ana damarlardan biri olarak kabul eder ve bu ka-bule paralel olarak Trk tarihini, tarihten nl sima ve olaylar da makalelerin-de sk sk iler. Trk insannn tarihi konusunda yanl eitildii, tarihimizin Kurtulu Sava ile balamad, yzyllardr sregelen anl bir tarihe sahip olduumuz fikri, bu makalelerde ilenen ortak fikirlerdir. Bu fikirlere uygun olarak Atilla, Alparslan, Beyazt gibi tarih ahsiyetler; Varna Muharebesi, Ni-bolu Zaferi, stanbulun Fethi gibi tarih vakalar ilenerek, Trk insanna tarih bilinci alanmaya allr. Yazarlar, tarihinden ders almayan, tarihini bilmeyen bir milletin geleceini gremeyecei dncesi ile Osmanl mparatorluunun bayndr gnleri kadar, duraklama ve yklma devrelerini de konu edinirler. M. Hakk Akansel imparatorluun yklma nedenlerini yaz dizisi yapar. Sedat e-tinta Osmanl hanedann ve hanedan merasimlerini iler. Nejdet Sanar ve E. Behnan apolyo Trk tarihinin eref galerisini hazrlarlar.

Bugnk Trkln Esaslar balkl yaz dizisinin 12.sinde Hseyin Namk Orkun; Bir milletin tarihi o milletin kk demektir der ve ayn yazda ta-rihin milletini yarna hazrlayan unsur olduunu syledikten sonra, tarihimizle

1 Dergide birok imzasz yaz olmas hasebiyle, dergiden yaplan alntlar metin iinde bu ekilde

gsterilecektir.


vnmemiz ve tarihimizi genlie tantmamz gerektiini belirtir. Orkun ayn yazda, okullarda okutulacak tarih dersi iin bir de program belirler: Mill tari-himizin iftihar etmeyeceimiz, saklamak mecburiyetinde kaldmz hi bir noktas yok-tur. O halde tarihimizi olduu gibi meydana koymak ve onu btn genlie anlatmak gerekir. (21 Aralk 1941, S. 21, s. 14)

Trk tarihinin genlie retilmesi iin bir program belirlenmesi gerektii-ni ileyen bir dier isim de Atszdr. Trk Tarihine Bakmz Nasl Olmaldr? balkl makalesinde Atsz, okullarda, yanl ve eksik tarih bilgisi verildiini syler ve yanllar maddeler. Ona gre Trk tarihi iin kronolojik bir tertibe ihtiya vardr, bu kronolojik tertip iin; Bugn milliyeti olduumuz ve byk Trk birliine gittiimiz iin de tarihimize vereceimiz sistem dileklerimize uygun ol-mal, bize yalnz maziyi en parlak ekilde gstermekle kalmayarak ilerisi iin de bir yol izmelidir. (9 Austos 1941, S. 1- s. 14) szlerini kullanan Atsz, ayn yaznn devamnda Trk tarihini; 1) Anayurttaki Trk Tarihi, 2) Yabanc llerdeki Trk Tarihi olarak ayrp, kronolojik bir snflamaya da tabii tutar.

Yaymland dnemde, zerinde en ok konuulan meselelerden biri olan dil meselesine, naralt dergisi de kaytsz kalmamtr. Besim Atalay, Nebil Buharal, smet Kr, M. Nermi, Ali Canip Yntem gibi isimler dergide sk sk, Trk Dili, dnemindeki durumu, tarihi gemii gibi konular ilerler. 48. sayda 4. Dil Kurultay mnasebeti ile yaymlanan yazda dil meselesinin hedefini;

1- Dilin gzellemesi 2- Gelimesi 3- Temizlenmesi

olarak belirleyen naralt, bu hedefin birbirine paralel yrmesi ve dildeki temizlik ileminin, onun gzelliini bozma gayesine dnmemesi gerektiini iler. (22 Austos 1942, S. 48, s. 2)

Dili bekleyen tehlikelere dikkat eken naralt, dil konulu yazlar tarand-nda grlecei gibi, ztrkecilik akmna kardr. Dergide bu akmn dilde kapanmas zor yaralar aacana dair yaygn bir dnce sz konusudur. r-nein Orhan Seyfi, 111. saydaki bayazsnda stanbul ivesini benimseyeme-diini syler: Bu stanbul Trkesi yznden rahat konuamyorum ki Kendimizi doya doya sevemiyorum ki Doya doya mdafaa edemiyorum ki Bilmeden pot kr-yor, am deviriyor, dman kazanyorum. (6 Kasm 1943, S. 111, s. 3)

Nebil Buharal da 91. saydaki Dil Tasfiyesinde Uydurma Kelime ddias ba-lkl yazsnda, Trkede her kke her ekin getirilemeyeceini, bunun dilde an-tipati denilen bir honutsuzluk yaratacan syler. (19 Haziran 1943, S. 91, s. 12)


Dilde inklbn btn Trklk lemine amil bir dilin vcuda getirilmesi ile mmkn olacan (7 Mart 1942, S. 31, s. 8) belirten Hseyin Namk Orkun, dil inklb iin ciddi ilim adamlarndan mteekkil bir dil heyeti kurulmas gerek-tiini belirtir. Ayn gereklilii 5. Saydaki Dilimizi Trkeletirmek in Ameli Yollar balkl yazsnda ileyen Ali Canip Yntem de dil konusunda bir karga-a yaandn, devletin bu meseleye ciddi bir ekilde eilmesi gerektiini sy-ler. Ali Canip Yntem, dergide, Trk dilinin bugn ve gemii ile ilgili mevzu-larda, bilimsel rneklerle konuan en yetkin isimdir. Ayrca Fuat Ksearif de yazlarnda eitli ek ve kkleri mercek altna alr.

Bilindii gibi mecmualarn sreli yayn organlar olarak, aydnn dili, hal-kn ise gz kula olma misyonlar sz konusudur. naralt, fikr faaliyetle-rinde halk eitmek ve aydnlatmak amac gderken, yine milliyetilik ilkesi gerei, halkn nce yaad corafyay tanmas ve bilmesi gerektiini iler. Dergide bu amala, Trkiye corafyasn tantm yazlar byk bir yekn tutar. Birok memleket kesi fotoraflarla okura tantlmaya allr. Bu fotoraflar-da daha ok su tayan, hayvan otlatan, yn eiren kadnlarn resmedilmesi ise bir rastlant olmasa gerektir. Dergideki bu tantm iini adeta tek bana stle-nen Rza Yalgn, gezip grd yerlerde Trk tarihinden izler tayan kale, ca-mi, heykel, han, hamam gibi yaptlar yazlarnda sk sk iler.

Dergiyi tararken edindiimiz bir izlenim II. Dnya Sava yllarnda tm dnyada ve lkemizde -bugn de olduu gibi- Hindistann byk merak ko-nusu olduudur. nk dergide sk sk Hindistana giden, Hint retisini ve bu lkenin gzelliklerini konu edinen, gazete, dergi ve yazarlardan bahis sz konusudur. naralt da bu modaya uymu; Barkn imzal Delhiden skdara balkl uzun bir yaz dizisi yaymlamtr.

naralt, yukarda bahsi geen halkn gz kula olma deyimine hedef kitle olarak genlii seen bir dergidir. Mill ruhu, btn fan hrslarn frtnasn-dan uzak, her duygunun, her dncenin stnde, snmez bir meale gibi tutmay va-zife sayyoruz (17 Mart 1948, S. 1, s. 3) diyen Yusuf Ziya, geen yllara ramen hedeflerinin amadn belirtir. Tm saylarda dergi kadrosunun muhatab bu snmez mealeyi teslim alabilecek ve yaatabilecek bir genliktir. nk sava-n lke gencinde yaratt gergin ruh hali ve bunun bir ideal yokluuna d-nmesi, dergi kadrosunun rkt bir tehlikedir. Trkiyenin milliyetilik fik-rini benimseyen, ayn hedefler iin abalayan, ayn ideallere sahip genlere ihti-yac vardr. Bu gen profilini 138. saydaki lkbahar ve Genlik balkl yazsn-da izen Orhan Seyfi, genlii herca ilkbahara benzetir ve bu hercaliin son-


suz milliyet akndan kaynaklandn syler. (13 Mays 1944, S. 138, s. 3) Orhan Seyfi 102. sayda bu gencin vasflarn yle sayar:

Kitaplarmzn gitgide artan mterisi, mecmuamzn sadk okuyucusu, fikirleri-mizin samim taraftar odur. Gzel ve doru olan eylere o, inanr: nklb yaatmak, Trkl sevmek, yurdu iin her fedakrla katlanmak. Aa bayramndan zafer bay-ramna kadar btn trenlere iten gelen bir okunlukla koar. Nutuklar canla bala dinler, konferanslara gider, Halkevlerini doldurur. Sokaklara astmz vecizelere harfi harfine inanr. Vazifesini sever. Trkm, ne mutlu! der. (4 Eyll 1943, S. 102, s. 3)

Daha nce belirttiimiz gibi Trk gencini Sovyet kaynakl ideolojiler konu-sunda uyarmak, genliin eitimi, ahlk, aileye bak, bat medeniyetini tan-mas gibi konular, Peyami Safa, Yusuf Ziya, H. E. Erkilet, M. H. Akansel gibi yazarlarn makalelerinde sk sk ilenir. Fakat yazarlar genleri zellikle zararl neriyat konusunda uyarma abalar ile dikkat ekerler. Zararl Neriyat Sol-cu Propaganda yapan gazete ve dergilerdir. naralt yazarlar sk sk bu basn organlarn yazlarna hedef olarak seer. Peyami Safa ise Marxn teorilerinin niversitelerde de alanmaya alldna dikkat eker ve 1948 tarihli 1. say-daki Delil Yayor balkl yazsnda tank olduu baz yanllar genlere de gstermeye alr: Krslerimizde Marx teorisi elbette okutulacaktr ve okutuluyor. Fakat okutma ve alama baka baka eylerdir. Tp Fakltesinde veba ve kolera da oku-tuluyor. Talebeye bu hastalklar alayan bir profesrn hrriyetini kabul ve mdafaa eder misiniz? Politikaya pezevenklik eden bir ilmin tarafszl ve objektiflii nerede kalr? (17 Mart 1948, S. 1- s. 4)

Fikr faaliyetlerin youn olduu naraltnda II. Dnya Sava ile ilgili ha-ber yaplmaz. Hatta Trk gencinin ideal yokluu ile ilgili kotarc yazlar olma-sa, derginin sava yok sayd bile sylenebilir. Bunun nedeni dnemde basn zerinde sren baskdr. yle ki dnemde basn belli bal haberleri halka ula-trabilmekte, gazetelere dergilere gnderilen direktiflerde, Mill efin seyahat-leri, konumalar dnda baka haber yapmann yasakland bile bildirilmek-tedir. Nitekim Nuri niur, Trk Basn Tarihi balkl eserinde basnn dnemde grd basky u szlerle belirtir: 1939 yl kinci Dnya Savann balang yl olmas nedeniyle zellikle d haberlerle ilgili konularda zgrlkleri kstlayc n-lemler alnmaya balanmtr. Bu dnemde Basn Yayn Genel Mdrlnce gazete-lere sk sk bildiriler gnderilmekte ve neyi yazp yazmayacaklar hususunda bir takm nerilerde bulunulmaktadr. (nuur 1992: 189)

Bu nerilere uymayan basn organlarn bekleyen tehlikeyi de Nurettin Gz u szlerle ifade eder: Genel mdrlkten gelecek bir telefonla sylenecek iki ke-lime her ey iin yeterlidir, yarn kmyorsunuz Bunun anlam gazetenin ikinci bir


karara kadar kmamasdr ve yeniden ne zaman kaca da belli deildir. Kapatlma korkusu basn organlarna nasl hareket etmeleri gerektii konusunda iktidarn ve tem-silcilerinin verdii emirlere uymaktan baka are brakmaz. (Gz 1998: 2774)

Bahsi geen bask ve direktifler naraltn da etkilemi olmaldr ki dergi-de sk sk, smen nnnn, Rt Saraolunun, Hasan Ali Ycelin halka hitaplar yaymlanr.

Edeb Faaliyetler

naralt, sayfalarnda edeb faaliyetlere de youn ekilde yer veren bir mecmuadr. Dergide tefrika edilmi roman sz konusudur. Bunlardan ilki, 33. saydan 70. sayya kadar yaymlanan G balkl romandr. Romann ya-zar Yusuf Ziya Ortatr. Gn bakahraman Nihat, airlik yeteneine sahip, annesi ile yaarken yengesinin kz ahnaz ile evlenen, fakat annesini bu evlilik-ten dolay mutsuz eden gentir. Nihat yengesinin evinde karlat bir dergi sahibi aracl ile edebiyat evrelerinde tannmaya balar. Fakat dergiden ka-zand para yetmeyince retmen olarak zmite gider. zmit halk bu modern ifti benimseyemez ve ift tekrar stanbula dner. Nihatn askere arld blm mill duygularn galeyana geldii blmdr.

ocuk Adam 71. saydan 123. sayya kadar tefrika edilen bir Orhan Seyfi Orhon romandr. Romanda mer adl kahramann orduda ve ordunun kar-d bir mecmuada grev al anlatlmaktadr. mer, romanda, savan da etki-siyle dnyaya karamsar yaklaan mitsiz Trk gencini temsil eder.

124. saydan 142. sayya kadar yaymlanan Beyaz Selvinin ise yazar Hali-de Nusret Zorlutunadr. Beyaz Selvide, Dndar ile Nadide arasnda resmiyete dklmeyen bir ak sz konusudur. Olay rgs iki kahramann mektuplar ile verilir.

Tark Burann Yalnzlarn Roman adl eseri ise derginin ikinci dnemin-de sadece say yaymlanabilmitir.

naralt, hikye trnde de edebiyatmzn nemli isimlerini konuk eder. emsettin Kutlu, Tark Bura, Samim Kocagz, Mnife Baran, Kadri Gkalp, Adnan Giz, Dndar Aknal, Zafer Arkba, Mehmet Davaz, Selami zzet Sedes, Orhan Seyfi Orhon, Halide Nusret gibi isimlerin eitli hikyelerinde, hayattan ksa kesitler, halktan ve sradan kiiler sz konusudur. Bu isimler arasnda Ad-nan Giz, dergide tarih hikyeleri ile dikkat eker. Tark Bura ise 1948 ylnda kan saylarn daimi hikyecisidir. Yazar 17 Mart 1948 tarihli 1. sayda okura yle takdim edilir: naralt, daha ilk saysnda yepyeni bir kymeti, Tark Buray,


aziz okuyucularna takdim etmekte bahtiyardr. Tark Bura imzasn, yarnki roman ve hikye edebiyatmzn en gzel eserleri stnde greceinize biz imdiden inanyoruz. (17 Mart 1948, S. 1 s. 3) Bu takdimden sonra Burann nl hikyesi Havulu Pilav Meselesi yaymlanr. Nitekim Beir Ayvazolu, Burann ifadeleri arac-lyla, bu hikyenin dergide yaynlanma macerasn yle anlatr: Olumuzu Mehmet Kaplana gtr gibi, Havulu Pilav Meselesini de Ortaa kalp rpntlar iinde gtren Tark Bura, Okumaya balad diyor, gittike yz geniledi, glck-ler samaya balad, arada bir gld. ok holand belli. Tamam, ben sana demedim mi, yazarsn sen dedi, elini cebine att, nefis bir maroken czdan vard, kard, tane gcr gcr be liral uzatt. Al bunlar sakla dedi (Ayvazolu 2011: 46)

Vecdi Brn, naraltnda roman tenkidleri ile dikkat eken isimdir. De-erlendirdii kitaplar arasnda; Sinekli Bakkal, Yaban, Fehim Bey ve Biz, Kuyucakl Yusuf, Ayal ve Kiraclar, Bir Teredddn Roman, stanbul gibi eserler yer alr. Fakat tenkidler incelendiinde, mnekkidin her biri edebi-yatmzn ayr bir deeri olan bu romanlar karsnda, yarglama yoluna gittii ve nesnel davranmad grlr:

Halide Edibde her eyden evvel, anlarn bnyesini ina edebilecek slp yok. Srasile, Pe-yami Safann Avrupa romanclarnda bile bulunmyan psikolojik dinamizmay mddet iinde anlay ve slplandr, Yakub Kadrinin ruh hakikatlerini yaanm tecrbeler derecesinde bir aydnlkla idrk edii yok.

Roman btn bunlardan mahrum olunca; iinde yazc tarafndan icat edilmi cansz ahsi-yetlerle dolu mekanik bebekler kutusuna dner. Sinekli Bakkal, hemen hemen byle bir ey. (20 Haziran 1942, S. 39, s. 10)

Derginin bibliyografya trnde yazlar farkl isimlere aittir. Orhan Seyfi, H. Namk Orkun, H. Emir Erkilet, Zahir Gvemli bu isimlerin bazlardr. Tan-tlan eserlerin kimi yeni yaynken; kimi de daha nce yaymlanan fakat yazarla-rn gerekli ilgiyi grmediklerine inandklar eserlerdir. Tantlan eserler arasn-da Trk Tarihini konu alanlar daha arlkldr. rnein M. Hakk Akansel 112. sayda Adnan Advarn Trklerde Bilgi balkl ve Osmanl Trklerinde ilim konusunu ele alan kitabn tantr. Hsn Emir Erkilet 45. sayda Macar Profe-sr Raoniye ait Dnya Tarihinde Trklk balkl eseri; Hseyin Namk Or-kun ise 120. sayda Atszn Trk Edebiyat Tarihini tantr.

iir

naralt dergisinin sahibi ve bayazar olmann dnda, derginin lokomo-tifi durumundaki Orhan Seyfi, Yusuf Ziya gibi isimler, edebiyat tarihimizde daha ok air kimlikleriyle ne karlar ve Be Hececiler olarak bilinen iir top-


luluu yesidirler. Dolaysyla naraltnn resmini izmeye altmz bu yazda, iir ayr bir balk olarak ele alnmak durumundadr. Yukardaki isim-lerin dnda derginin air kadrosunda Behet Kemal alar, Mithat Cemal Kuntay, Halide Nusret Zorlutuna, kfe Nihal, Edip Ayel, Dndar Aknal, Feyzi Halc, Hamdi Ikl, Halim Yacolu, Elmas Yldrm, Leman iekda, lhan Geer, Mustafa Necati Karaer, emsi Belli, Nazif Ben, Halil Soyuer, Glte-kin Samanolu, Halil Nihat Boztepe, Fazl Ahmet Ayka, Cemal Ouz cal, Recep Hayri Bilmedik, Fuat Hulusi Demirelli, Emin lgener gibi isimler sayla-bilir.

36. saydaki takdim yazsnda Trkle hizmet etmekten baka emeli olmyan naralt (30 Mart 1942, s. 2) szyle var olma neden ve amacn belirleyen derginin iir alannda da bu hizmeti esas ald anlalmaktadr.

1. sayda yer alan naralt balkl iirinde Behet Kemal alar, e-dostu Gnllerin Cotuu naraltna davet eder.

Elele kmak gn sanatn yamacna indeki fitneyi ekip daraacna Ynelsin e-dost artk o nar aacna; Bir aln akdan haber getirsin her karalt. Kkmzn dibinden skelim u pileri. Averelim gne na ileri.. Dk daarc, bl dertleri-sevinleri; Yeter bu gurbetlerin harc olan bunalt. Nerdedir bada kurup bir sofradan doyanlar Nerdedir yatanda yldzlar sayanlar? Nerdedir daldaki kudilinden anlyanlar? Nerdedir gnllerin cotuu naralt?

(9 Austos 1941, S. 1, s. 12)

Bu davete icabet eden ve yukarda adlar geen airlerin iledii ortak tem-lerin banda; vatan sevgisi, millet sevgisi, tarih sevgisi, tarihten nl simalar ve anlar, memleket sevgisi ve memleket manzaralar, genlere t, gurbet, yalnz-lk, ak gibi temler gelir.

naralt kadrosuna gre bir iirin mill uur ile yazlm olmas onun sanat deeri iin yeterli bir kanttr. Yine 1. sayda bu fikirlerini, Mill airimiz sfa-tyla niteledikleri Mehmet Emin Yurdakulun Atatrke hitap ettii Kurtarc-ya balkl iirinden alntlar yapmadan nce yle ifade ederler: iirlerinde


Trk vicdannn akisleri duyulan byk mill airimiz bu eser ile ruhlarmzda karan-lklar klarndan bir meale daha yakm oluyor. Eserin sanat bakmndan kymeti hakknda bir ey sylemek lzumsuzdur. (9 Austos 1941, S. 1, s. 4)

Mill uur sahibi insanlarn ayn idealleri paylamalar, ayn bayrak altnda toplanmalar gerekir. nk bu insanlarn ortak bir vasf vardr: Trklk. Trk; ecdadn tanmal, tarihini bilmelidir. Bu gereklilii Mithat Cemal Kun-tay, 113. saydaki Tarih Hocasna balkl iirinde iler:

Anlat, bana bir parack ecdadm anlat; Muhtacm o efsaneye, tarihe masal kat!

Yattka byr da gibi bir gvdesi varm; Kalknca, uzar glgeyi dnyay tutarm;

Dmanlar mstefrielerden yumuakm; On saltanat elpene rikbnda uakm;

ldke yaarm dirilip hadiselerde Muhtacm o ecdada yalandr deseler de!

Anlat, bana bir nebzecik ecdadm anlat; Muhtacm o efsaneye, tarihe masal kat. (20 Kasm 1943, S. 113, s. 5) Kuntay, yukardaki szleriye nfuz etmek istedii Trk tarihinin nl si-

mas Fatihi ise yle iler: Fatihe

Hl, adn ezer Venedik serserisini, sfendiyar oullarnn en erisini.

Hl koar durur Karamanolunun kz, Solgun elinde devletinin ayla yldz.

Hala zafer hadsini syler denizde su; Korkun ufukta dalgalanp hncn ordusu.

Hl fezada dalar aar be ezan sesi; Kayserlerin ezan dolu Kostantaniyyesi.

Hl banla ite sekiz daldr ufuk, devrin ortasnda durur kanl bir kavuk.

(17 Mays 1943, S. 88, s. 9) 56. sayda Besim Akmsarn (17 Ekim 1942, s. 12) lenmemi bir tarla gibi

uzanan Anadolu szleriyle iaret ettii Anadolu ve Anadolu sevgisi, derginin


air kadrosu tarafndan ska ilenen bir temdir. nk Trk iin Anadolu, vatan demektir. Trk vatann sevmelidir. Sen Her eyden stnsn! ba-lkl iirinde Halide Nusret, bu sevgiyi iler:

En karanlk gnme k verir, renk verir: Akn benim iimde hi solmyan bir bahar! Beni hayat yolunda yrten bu sevgidir, Bir anne eli gibi her an gnlm okar.

Parlak bakn siler yreimi pasn, Gln unutturur gnlerimin yasn. Bilmem byle mi sevdi Mecnun da Leylsn Benim cokun gnlmde bir deil, bin Mecnun var!

Sendendir, sana dner damarlarmdaki kan: Senin iin byttm barmda bir ift fidan. Sen her eyden stnsn, her eyden aziz vatan. Hibir eyi sevemem seni sevdiim kadar. (17 Nisan 1943, S. 82, s. 6) Vatana duyulan sevgi gibi, vatan kelerinin gzellii, vatann gerek sa-

hipleri olan Anadolu halk da iirlerde ska ilenir. Vatan kelerinden biri 86. sayda Leman iekdann de balkl iirinin ilk drtlnde yle ile-nir:

Mazimi anszn buldum idede Bu baygn kokuda sanki ben vardm, imdi bir hatra olan Nidede, Bir sar iekle gler, aardm.. (13 Mays 1943, S. 86, s. 10) Sreyya Endik, birok airin zerinde durduu Anadolu kyls temini,

Aye Suya Gidiyor ve Baclar Ykanyor balkl iirlerinde iler. kisi de 37. sayda yer alan iirlerden Aye Suya Gidiyor yledir.

Omuzunda testisi, bir eli de belinde Aye suya gidiyor bir su gibi akarak. Ayr gnl takl sann her telinde Aye suya gidiyor hepimizi yakarak

Ky kzlar dizilmi yine dere boyunca, Knal ellerinde birer orap rgs, Aye suya varp da testisini koyunca Balyacak uzaktan yank bir ky trks (6 Haziran 1942, S. 37, s. 10)


Derginin air kadrosu yukarda rneklenen temler dnda, genellikle ak, gurbet, yalnzlk gibi temleri ileyen lirik iirlere de imza atar. rnein Orhan Seyfi 89. saydaki Yalvar balkl iirinde hayli liriktir.

Vazge, beni anlamaktan, Salarma den akda! Sana beni, uzun uzun Ben anlataym brak da!

Sevgim, ipekten bir kuak; im o kadar yumuak Gnlm, karnda bir baak Gibi titreyip durmakta

Sevinirim eni konu -Dnmeden unu, bunu- Grsem mesut olduunu, Hatta baka bir kucakta Git btn gn, btn gece; Sensin her trl elence Gzden kaybolmadan nce, Dnp bir kerecik bak da (5 Haziran 1943, S. 89, s. 7) Skfe Nihal de Neyiz? diye sorarken farkl temleri de ilediini rnek-

lemektedir: Neyiz? Kimine bir glz, kimine diken; Kimine zmrdz, kimine yosun Kimi: Sonsuz ol! der, kimi der: Tken! Kimi der ki: Tahtn gkte kurulsun! Kimi der: in ne toprak dururken? Bu kitab hangi khin okusun? (13 Mays 1943, S. 86, s. 10) naralt dergisinde, ar kadronun benzer temleri ilemesi, derginin gtt-

iir politikasnn gerei ve sonucudur. Bilindii gibi naralt dergisinin faa-liyet sahas olarak belirlenebilecek 1940-1950 yllar arasnda, derginin nemli ahsiyetleri Orhan Seyfi, Yusuf Ziya, Halide Nusret, kfe Nihal, Behet Ke-mal, Mithat Cemal -ve daha sonra iirle yollarn ayran birok ahs- gibi isim-ler Memleket Edebiyat erevesinde deerlendirilen isimlerdir. Bu dnemde


gen Trkiye Cumhuriyeti, varln sava yaralarn sarmaya, savan galibi olan Anadolu insann kalkndrmaya adamtr. Bu adanmlk yukardaki isimlerin hem fikir dnyalarnn hem de sanat anlaylarnn temelini oluturur. nci Enginn memleket edebiyat iin Ziya Gkalp ve Mehmet Emin Yurdakul kaynakldr der ve bu kmede deerlendirilen iirlerin ortak zelliklerini yle belirler:

a. Konu memlekettir b. ekil, halk iiri ekilleridir, vezin hecedir. c. Dil sadedir, halk dili, mahall syleyiler, hatta argo iire girer. d. Ton, hitabete kaar. e. lenen konulara uygun olarak gurur, iyimserlik ve irade n plandadr. f. Lirikten ok didaktiktir. (Enginn 2002:36)

Birok edebiyat tarihimizin de hemfikir olduu bu ortak noktalar -rneklendii gibi- naraltnda yaymlanan iirlerin de genel zellikleridir. Faaliyet yllar Mill ef dnemine denk gelen naralt airleri, Alattin Kara-cann ifadesiyle Ulusu/Hececi Poetikann temsilcileridir. Karaca, nn d-nemi Trk iirindeki belirgin iir poetikalarn maddede toplar. Bunlar; Ulusu/Hececi Poetika, Garip Hareketi ve 1940 Toplum Gereki Kuadr. Karaca, ayrca bunlara ek olarak Ahmet Haimin salt iir poetikasnn da farkl isimlerde, farkl biimlerde srdrdn ifade eder. (Karaca 2005:79)

Karacann ifadeleriyle durumunu zetlediimiz nn dnemi Trk iiri iinde naralt, sayfalarnda Trk/Milliyeti, Memleketi iiri ne kadar y-celtmise, Toplumcu Gereki iiri ve Garip hareketini de bir o kadar yermi, ad geen iir anlaylarna kar adeta sava amtr. yle ki sava 1. Sayda Yusuf Ziya Ortan Trk Edebiyat Nasl ve Niin Bir Buhran Geiriyor balkl yazsyla balar ve derginin yayn srdke de devam eder. Yusuf Ziya ad geen yazsnda, Trk edebiyatnn yeniyi, ayry, gzeli arama ihtiyalar iin-de bir buhran geirdiini, bu buhrann bitmesi beklenirken grbz naralar atan ve sarsak admlarla solak yollara sapan air kulukalar nedeniyle artarak devam ettiini dnmektedir. Yusuf Ziya Ortan Nazm Hikmetten rnek-ledii ve nara olarak niteledii seslere kulak verenlerde bulduu eksiklik ise Trk iir geleneini bilmemek ve ona sahip kmamaktr: Fuzulnin akn tat-mam toy gnller, Baknin mersiyesini duymam ocuk kulaklar, Namk Kemalin Vatan kasidesiyle rpermemi taze ruhlar ve nihayet, Gkalpin byk iradna erme-mi nasipsiz gnller, bu nara karsnda mest oldu, kendinden geti (9 Austos 1941,S. 1, s. 13)


Orhan Seyfi Orhon da dergi sayfalarnda bobstil iir ifadesiyle niteledii Marksist iiri sk sk tenkid eder. Orhon, Marksist iirin snf mcadelesi yapma, bir snfn alk ve strabn dillendirme eklinde zetlenen hedefini; Acaba Trki-yenin snfsz bir memleket olduunu sanmak yalnz benim mi hatamdr? diyerek inandrc bulmaz. Ona gre bu iirin temel hedefi; bizi iimizden sarsmak, bizi birbirimize drmek, milli tesand bozmaktr. (10 Nisan 1943, S. 81, s. 8) Or-han Seyfi, 70 ve 71.saylardaki yazlarnda da Marksist iiri hedef alr ve alayc bir yaklamla bu iirin tuhaf yanlarn rneklemeye alr. Orhon, Marksist iirin Trkln en salam tarafn, iffet duygusunu yere sermeye altn syler. (30 Ocak 1943, S. 71, s. 10)

Orhan Seyfi Orhon, Marksist iir gibi, Garip iirini de tenkid eder. O, Garip iirinin cemiyette zevk dknl yarattn syler: Bir cemiyette zevk dkn-l, bayaln yksek, asl duygularn yerini tutmas o cemiyetin mnev inhilli demektir. Belki de bu milletin yaamas iin teknikten, ilimden fazla ahlk duygusuna gzel sanatlara kar sevgi ve saygya muhtacz. (13 ubat 1943, S. 73, s. 11) diyen Orhan Seyfi, Orhan Veli Kankn Yazk oldu Sleyman Efendiye msrann mo-dern iir rnei olarak deerlendirilmesini ise garip karlar. Orhon, ayn ya-zda, aileyi, iffet duygusunu, mukaddesat yktn dnd modern iir karsnda sergiledikleri tavr ile kfre varan tepkiler aldklarn belirtir ve bu iire rnek olabilecek msralar verir. Yazara gre kfr kabul edilebilecek sz-ler, aslnda, bu tarz iirler iin sz konusudur.

Orhan Seyfi, 144. saydaki Hangisi balkl yazsnda da Cahit Stk Taran-cnn Abbas iirini tenkid eder: Modernist airlerin en beenilenlerinden Cahit Stk Tarancnn son yazd (Abbas) isimli iiri aynen alyorum (1 Temmuz 1944, S. 144, s. 5) dedikten sonra iiri veren Orhan Seyfi, Abbas kimdir? sorusu etra-fnda modernist airlerin cezalandrlmasn dahi teklif eder. Orhan Seyfi 129. saydaki Ben de Bobstil iir Yazabilirim, Fakat balkl makalesinde ise mo-dernist iirin zelliklerini yle belirler:

1. Kupkuru bir realite 2. airanelik olmayacak 3. Mmkn olduu kadar miyanelik

Yazar eer bu niteliklere kulak asarsa kendisinin de modern iir rnekleri verebileceini, fakat engellerinin olduunu yle belirtir:

Eer zayf karakterli bir adam olsaydm, bizim kozmopolit, solcu mnevverlerimizi mem-nun etmek iin bu trl eyler yapabilirdim. O zaman (Yurt ve Dnya) mecmuasndakilerle de can cier olurdum. Fakat nasl yapabilirim? Mill varlndan baka hibir eyi olmyan, son


derece yoksul, son derece zavall, korunmya, sevilmiye muhta bir milletin kendini istildan, esirlikten kurtarmak iin dayand tek midini de krmay gze almalydm. Bunun iin melez, soysuz, devirme ocuu, hatta Trke yabanc bir insan olmam yetmezdi. Apak bir mfsit, bir Trk dman, bir alak olmalydm! (11 Mart 1944, S. 129, s. 10)

Orhan Seyfi, 144. saydaki iir Kitaplar balkl yazsnda ise meseleye daha ilmi yaklar ve iirin emek ii olmas gerektiini syleyerek, belki de kendince iir dnyasna ynelttii tenkidlerin zn verir: Ne yapmal bilmiyo-rum, fakat iir yazmay gletirmeliyiz! airin alnnda biraz sanat kr, biraz da ilhamn muattar ter damlalar ister. airlik tac bu balara yarar. iir bu derece kolay ve mebzul bir ey olursa, bu giranbaha ta, bir karnaval klah gibi bir nevi sarholuk ve lbaliliin remzi haline girer. Gen liyakatlar namna bunun iin zlyorum. (1Temmuz 1944, S. 144, s. 3)

naralt kadrosunun yeni ve modern iir anlayna verdii tepki, biraz da bu iirin vezin ve kafiyeye alakasz kaldn dnmelerindendir. Vezin, si parmaklarla liyme liyme edildi. Kafiye yerlerde srnen yolunmu salar halinde ve mna, kanl bir dnyann kzll vurmu sayklamalardan ibaret (9 Austos 1941, S. 1, s. 13) diyen Yusuf Ziya gibi, naralt kadrosu da vezinsiz, kafiyesiz dola-ysyla zahmetsiz iire kardr. Onlar vezin ve kafiyeyi halis iirin art sayar, hatta Hece mi, aruz mu? sorusuyla bir de anket dzenlerler. Rza Tevfik, Edip Ayel, Ali Canip Yntem, brahim Alaettin Gvsa, Sleyman evket Tanl gibi isimlerin katld ankete son noktay 142. sayda Orhan Seyfi koyar ve hecenin stnln ilan eder: Hlsa: Aruz vezninin ahengi, bizim iin tabi bir nazm ahengi deildir. Bunu yabanc bir ey gibi reniyoruz ve ondan sonra alyoruz. (17 Haziran 1944, S. 142, s.7)

Nitekim naralt sayfalarnda Geleneksel iir burlarn koruma arzusuyla ha-reket eden Hisar topluluu yelerinden lhan Geer, Gltekin Samanolu, Mehmet narl, Mustafa Necati Karaer gibi isimlerin sk sk iir yaymlamas, derginin vezin ve kafiye konusundaki duyarllnn rneidir. Ad geen isim-ler kimi zaman derginin ana sayfalarnda yer bulur, kimi zaman Grler ksmnda okura tantlr. naralt, Grler, Seme, Gzel iirler gibi kele-rinde, yukarda saylan airlerle birlikte, Edip Cansever, mit Yaar Ouzcan gibi Cumhuriyet Devri Trk iirinin nemli isimlerini de deerlendirir. Bu k-elerde iir ve air deerlendirme ilemini Orhan Seyfi, Yusuf Ziya, Zahir G-vemli gibi isimler stlenir.

Edip Ayel, naraltnn air kadrosu iinde tek bana ele alnmas ge-reken bir isimdir. nk o Divan iirine ball ve bu iiri yaatma abalar ile


zeldir. Mutlak surette gelenek dmanl, bizi birbirimize balyan btn mnevi balar kopartmak istiyen milliyet dmanlndan baka bir ey olamaz (5 ubat 1944, S. 124, s. 8) diyen Orhan Seyfi, naraltnn iir geleneimiz konusundaki grlerini zetlemi olur. te Edip Ayel bu grlerin dergideki canl temsilci-sidir. 4. sayda Yeni Bir air balyla okura tantlan ve kendisiyle yaplan rportaj yaymlanan Ayel, sanat davasn yle aiklar: Dva demiyelim, bir ar-zu. Yapmak istediim udur: Bizim Dvan edebiyatndaki iirleri ve bilhassa bunlarn iinde en lirik nazm ekli olan gazeli bugnk zevkimize gre yaatmak. (30 Austos 1941, S. 4, s. 10) Nitekim airin amacna uygun Yolcu balkl iiri de ayn sa-yda yer alr.

Bir yr ad kazdm deli gnlmdeki tunca Bir nazl hayal orda yatar boylu boyunca. Firze drdm o derin havzuna kalbin Pr pr yanacak her gece dalgam durulunca nmezmi md ismini verdikleri hkan Kalbin o sedef tahtna bir gn kurulunca. oktan u gnl ufku bask bir yola dt Bilmem ki bu kmaz varacak hangi sonunca! Kskndr iim hznme gldke o mehtb Hem derd aryor benliim akam olunca. Gklerde hill orda doup urda batarken Gy demek ister gibidir: Yolcu yolunca! (30 Austos 1941, S. 4, s. 10) naraltnda nbl Emin Mahmut Kemal, Ali Canip Yntem, Orhan Seyfi

Orhon, Yusuf Ziya Orta gibi isimler de Divan iirine ve airlerine ynelik a-lmalar olan isimlerdir. bnl Emin Mahmut Kemal, Divan airinde iki mp-telln, divan iirinde ramazaniyyeleri iler. Ali Canip Yntem Nabi hakknda yaz dizisi hazrlar. Orhan Seyfi Nedimi, Yusuf Ziya air ynyle Fatih Sultan Mehmeti konu edinir.

Derginin gelenek ball Divan iiri ile snrl deildir. Servet-i Fnndan Milli Edebiyata kadar birok edeb dnem ve temsilcileri iin karlan zel sa-ylar, bu dnemlere ve temsilcilerine sahip k da derginin politikalarndan biridir. Bu zel saylarn ilki 12. sayda Ziya Gkalp iin hazrlanr. 21. ve 65.


saylarn zel konuu Namk Kemal iken, Tevfik Fikret, Ahmet Haim, Mehmet kif, Abdlhak Hamit gibi birok isim, air ve insan kimlikleriyle konu edinilir-ler.

Sonu

Orhan Seyfi Orhon, 105. sayda derginin ikinci yln tamamlamas hasebiy-le bir bilano karr ve iki ylda yaptklarn yle maddeler:

1. (naralt) Trkle en yksek bir ideal gzellii vermee alt. Her trl ifratlardan uzak kaldk. Fakat samimiyetsizlie de dmedik.

2. (naralt) Mill birlii korumay Trkln balca vazifesi sayd. Bunun iin, Mill efimizin direktifleriyle, Sayn Bavekilimizin szlerini, Maarif Vekilimizin genlie hitabelerini her frsatta sayfalarmza geirdik. Trklkle, yeni Trk devleti-nin sevgisini birbirinden ayrmadk.

3. Matbuatmzdaki geni tenkid hrriyetini kullandk. Fakat politika yapmadk ve ahs dvalara girimedik.

4. Aramza nifak sokmaa abalyan solcu fikirlere kar daima dikkatli davrandk ve onlarn yapabilecekleri menfi tesirleri nlemee altk.

5. Fikir ve sanat bakmndan mill kltrmz deerlendirecek eserler nerettik. (25 Eyll 1943, S. 105, s. 3)

Gerekten de naralt, edeb faaliyetlerinde Orhan Seyfinin belirttii ve bizim de rneklediimiz gibi mill kltr ncelemitir. Nesirde, tefrika edi-len romanlardan hikyeye, tenkitten kitap tantmna, daima Trk kimliini ve bu kimliin unsurlarn dikkate alarak hareket eden dergi kadrosunun bu tavr, nazm iin de geerlidir. Onlar, yaymlanan iirlerde, iir tenkidinde ve bu sahada grmek istedikleri ilkelerde de Trk kavram etrafnda dnerler. iirin, Trk milletinin geleneksel yapsna ve ruhuna uygun olmas gerektii yolundaki dnceyle, modern iir kavramna kar kan yazarlar, olutur-maya altklar iir algsyla, genleri hedef alrlar.

Dergi yazarlar fikr faaliyetlerinde ise yine Orhan Seyfinin belirttii gibi Trklk idealini ilemitir. Onlarn nazarnda Trklk inklp bir fikirdir ve bu milletin yaamas iin korunmas gereken en nemli idealdir. On-lar bu ideal dndaki her trl sistemi, garp medeniyetinin oyunu olarak telk-ki ederler. Nitekim 94. sayda yaymlanan anket, derginin bu konudaki tavrnn en salam davurumudur. Anket dokuz sorudan ibarettir ve sorular Trk va-tanperverliinin nitelikleri zerine kuruludur. Ankete; Nadir Nadi, Peyami Sa-fa, Fahreddin Kerim, Brhan Cahit, Brhan Felek, Velid Ebzziya gibi katlm-clarn verdii cevaplar, dergi kadrosunun lm Trklk anlay ile uyum


iindedir. Bu noktada Fahreddin Kerim Gkayn verdii cevap, bugn bile geerliliini koruyabilecek bir tanmdr: Trklk, insan cemiyetinde hi kimse-den ders almadan domu ve inkiaf etmi hakl bir millet sevgisine dayanr ve hi kim-seye benzemedii gibi hi bir zmrenin de taklitisi deildir. (10 Temmuz 1943, S. 94, s. 10)

naralt gibi, yapt 157 say boyunca hep ayn ilkeler iin var olmu ve vasflaryla edeb dnem ve ortamlarmza ne kattklar pek de belirlenememi dergiler iin yaplacak her trl alma, edebiyat tarihimizin karanlk noktala-rn aydnlatc birer k olacaktr.


KAYNAKLAR

AYVAZOLU, Beir (2011), Byk Aa Tark Bura, 4. Bask, stanbul, Kap Yay.

BAYRAK, M. Orhan (1994), Trkiyede GAZETELER VE DERGLER SZ-L, 1. Bask, stanbul, Kll Yay.

INARALTI, 1941-1944/1948/1-157.

INARALTI (1977), Trk Dili ve Edebiyat Ansiklopedisi, stanbul, Dergh Yay., C. 2, s. 142-143.

INARALTI (1993), TDV slam Ansiklopedisi, , C. 8, s. 302-303.

DOAN, Erdal (1997), Edebiyatmzda Dergiler, stanbul, Balam Yay.

DURMU, Gkay (2005), naralt Mecmuas zerinde Sistematik Bir n-celeme Kafkas niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Kars.

ENGNN, nci (2002), Cumhuriyet Dnemi Trk Edebiyat, 3. Bask, stan-bul, Dergh Yay.

GZ, Nurettin, Tek Partili Ynetimde Basn, Yeni Trkiye Dergisi, Cumhu-riyet zel Says IV, Eyll-Aralk 1998, S. 23-24, s. 2774.

NUUR, Nuri (1992), Trk Basn Tarihi, 1. Bask, stanbul, Gazeteciler Ce-miyeti Yay: 37.

KABACALI, Alpay (2000), Balangcndan Gnmze Trkiyede Matbaa Basn ve Yayn, 1. Bask, stanbul, Literatr Yay.

KARACA, Alaattin (2005), kinci Yeni Poetikas, 1. Bask, Ankara, Hece Yay.

KOLCU, Hasan (2007), Trk Edebiyatnda Hece-Aruz Tartmalar, 2. Bask, Ankara, Aka Yay.

ORAL, Fuad Sreyya (1967), Trk Basn Tarihi, 1. Bask, Ankara, Yeni Adm Matbaas.

Çınaraltı’nın faaliyet sahası - selcuk.edu.tr gökay durmuş_docx... · “bugünkü...

Documents