Slayt 1

İKİNCİ BÖLÜM

YATIRIM KARARLARI

Slayt 2

Yatırım Kararları ve Politikası

■ Yatırım, işletmeye uzun süre gelir sağlayacak her türlü harcamadır.

■ Beklenen kazançlar harcamayı izleyen birkaç muhasebe döneminde gerçekleşiyorsa yatırım harcaması söz konusudur.

■ Makro açıdan yatırım, Reel Sermaye Stokuna yapılan ilavelerdir.

■ Mikro açıdan yatırım, işletmenin amacını oluşturan faaliyetleri sürdürmek, belli bir anda işletmenin varlığını, rekabet gücünü korumak veya geliştirmek üzere, sürekli bir şekilde sahip olmak zorunda olduğu unsurlar ve özellikle dayanıklı malları tedarikte yapılan harcamalardır.

Slayt 3

FİNANS POLİTİKASI

SERMAYE KULLANIM POLİTİKASI

SERMAYE TEDARİK

POLİTİKASI

YATIRIM POLİTİKASI

(uzun süreli)

STOK POLİTİKASI (kısa süreli)

LİKİDİTE POLİTİKASI

(kısa süreli)

Slayt 4

Yatırım Politikasının Önemi

■ Yatırımların uzun süreli olması,

■ Maliyet masraflarının yapısı,

■ Sermaye fonlarının kıt olması.

Slayt 5

Yatırım Politikasının Koşulları

■ Yatırımların İsabetli Seçimi

■ Sermayenin Rasyonel Kullanılması

■ Sermayenin Optimal Kullanılması

Slayt 6

YATIRIM DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ

■ Karlılık Yöntemi

■ Geri Ödeme Süresi Yöntemi

■ Net Bugünkü Değer Yöntemi

■ İç Karlılık Yöntemi

Slayt 7

1-KARLILIK YÖNTEMİ

Karlılık, normal bir yıl içinde meydana gelmiş olan net karın başlangıçtaki yatırıma oranıdır.

R : Yatırım Üzerinden KarlılıkRe : Özsermaye Üzerinden KarlılıkF : Net KarI : Yatırım TutarıQ : Özsermaye

F FR = ------ Re = ------

I Q

Slayt 8

YABANCI KAYNAK KULLANILMIŞ İSE;

F + Faiz Gideri

R = ------------------------

I

Slayt 9

■ Karlılık oranının doğru hesaplanabilmesi için, projenin öngörülen ekonomik ömründen, en uygun normal bir yılın seçilmesinin önemi büyüktür.

■ Normal yıl, bir projenin belirlenen ekonomik ömründe ulaşabileceği en büyük kapasiteye vardığı ve borçlarla ilgili geri ödemelerin hala devam ettiğini gösteren temsili bir yıldır.

Slayt 10

■ Eğer toplam yatırım veya özsermaye üzerinden hesaplanan karlılık, sermaye piyasasında geçerli olan faiz oranlarından yüksek ise, o proje iyi bir proje olarak tanımlanabilir.

■ Alternatif projeler arasından seçim yapılması gerektiği zaman, diğer tüm faktörlerin aynı kaldığı varsayımı altında (ceteris paribus), en yüksek karlılık gösteren proje uygulanmak üzere seçilir.

■ Bir genelleme yapılmak isteniyorsa, bütün yılların (yatırımın ömrü) karlarının ortalaması alınarak, ortalama karlılık hesaplanabilir.

Slayt 11

ÖRNEK - 1

*Gerekli Sermaye (Yatırım Tutarı) = 10.000.000 TL

*Beklenen Kar = 800.000 TL

800.000

** Yatırımın Karlılığı = ------------------- = %8

10.000.000

Slayt 12

ÖRNEK - 2

PROJE KARLILIK

A %10

B % 8

C %12

Slayt 13

ÖRNEK - 3

X A.Ş. 12.800 TL’ye aldığı yeni üretim

Makinesi için 7.000 TL özsermaye, geri kalan tutar

için ise %20 faiz oranlı kredi kullanmıştır. Normal

bir faaliyet döneminde bu üretim makinesi

2.800 TL net kar elde edebilecektir. Bu üretim

makinesinin karlılık oranı nedir? Bu devre makinesi

için kullanılan özsermayenin karlılığı nedir?

Slayt 14

F + Faiz Gideri FR = ----------------------- Re = ------

I Q

2.800 + 1.160 2.800R = ------------------- Re = ---------

12.800 7.000

R = %31 Re = %40

Slayt 15

Karlılık Oranının Sınırlamaları

■ Yalnız bir yılın bilgilerine dayandığı ve proje ömrünün diğer yıllarını dikkate almadığı için, yaklaşık bir yöntem olarak kabul edilmelidir.

■ Gerçek anlamda, projenin hayat süresini temsil edebilecek normal bir yılı seçmek pek kolay olmayabilir.

■ Net karların ve giderlerin bir projenin ekonomik ömrü içindeki zaman olarak dağılımını göstermez.

Slayt 16

Karlılık Oranının Kullanım Alanları

■ Karlılık yöntemi, bir projenin yatırım karlılığının ve özellikle ömrü kısa olan projelerin karlılığının hızla hesaplanmasında yararlı bir araç olarak kullanılabilir.

■ Yöntem, ülkede çok kapsamlı analizlerin yapılması için gerekli, ayrıntılı ve yeterli bilgilerin bulunmadığı durumlarda ya da projenin başlangıç aşamalarında yürütülen ön değerlendirmelerde kullanılabilir.

Slayt 17

2-GERİ ÖDEME SÜRESİ YÖNTEMİ

Geri ödeme süresi, bir yatırımın sağladığı nakit akımlarının, kaç dönem sonra o yatırım için kullanılan fon çıkışına eşit olacağını gösteren süredir.

Yatırım TutarıGeri Ödeme Süresi = -------------------------------- Yıllık Kar + Amortisman (Yıllık Net Nakit Akımları)

Slayt 18

■ Yatırım tutarı 1.600.000 TL olan bir yatırım her

yıl 640.000 TL net nakit girişi sağlayacaktır. Bu

yatırımın geri ödeme süresi ne kadardır.

18

Yatırım TutarıGeri Ödeme Süresi =

(Net Kar+Amortisman)

Yıllık Net Nakit Akımı

1.600.000Geri Ödeme Süresi = =2,5 yıldır yani 2 yıl 6 ay

640.000

ÖRNEK - 1

Slayt 19

ÖRNEK - 2

X Projesinin yatırım tutarının 225.000 TL,

hurda değerinin ise ekonomik ömür içerisinde

hangi yıl satılırsa satılsın 45.000 TL ve projeden

beklenen YNNA’larının düzenli ve 40.000 TL

olduğunu varsayalım.

Slayt 20

■ Hurda Değeri: Tesisin ekonomik ömrünün son

yılında elde edilecek hasılattan farksızdır.O halde

GÖS hesaplanırken hurdanın değeri,yatırım

tutarından indirilerek hesaba katılacaktır.

GÖS=225.000-45.000/40.000=4,5 YIL

Slayt 21

■ X işletmesi aşağıdaki iki yatırım projesinden birine yatırım yapmak istemektedir. Her iki yatırım projesinin de maliyeti 12.000.000 TL’dir. Yatırım Projelerinin sağlayacağı net nakit akımları aşağıdaki gibidir.

21

Yıllar A Yatırımı B Yatırımı

1 2.500.000 2.500.000

2 2.500.000 3.500.000

3 5.000.000 6.000.000

4 4.000.000 2.800.000

5 0 2.400.000

ÖRNEK - 3

Slayt 22

Yıllar Yıllık Nakit Girişleri Nakit Girişlerinin Kümülatif Toplamı

1 2.500.000 2.500.000

2 2.500.000 5.000.000

3 5.000.000 10.000.000

4 4.000.000 14.000.000

5 0

22

Yatırım tutarı olan 12.000.000 TL’ye 3,5 yıl sonunda ulaşılmaktadır.

12.000.000= 2.500.000+2.500.000+5.000.000+4.000.000/2

Slayt 23

Yıllar Yıllık Nakit Girişleri Nakit Girişlerinin Kümülatif Toplamı

1 2.500.000 2.500.000

2 3.500.000 6.000.000

3 6.000.000 12.000.000

4 2.800.000 14.800.000

5 2.400.000 17.200.000

23

12.000.000 = 2.500.000+3.500.000+6.000.000

Yatırım tutarı olan 12.000.000 TL’ye 3 yıl sonunda ulaşılmaktadır. Sonuçta B projesi daha kısa zamanda kendini ödediği için B projesi seçilmektedir.

Slayt 24

Geri Ödeme Süresi Yönteminin Yararları

■ Yöntemin anlaşılması ve uygulanması kolaydır.■ Projeler arasında bir ayıklama aracı olarak

kullanılabilir.■ Nakit ihtiyacı şiddetli olan işletmeler için en iyi

yöntemdir.■ Kendini en kısa sürede itfa eden projenin az riskli

olduğu kabul edilir.

Slayt 25

Geri Ödeme Yönteminin Zayıf Yanları

■ Projenin geri ödeme süresinden sonraki net karları göz önünde tutmaz.

■ Yöntem yatırım karlılığını ölçmeden projenin likidite durumunu daha çok göz önünde tutar.

■ Geri ödeme süresi içindeki nakit giriş ve çıkışlarının zaman içindeki dağılımını dikkate almaz.

Slayt 26

3-NET BUGÜNKÜ DEĞER YÖNTEMİ

Bir projenin net bugünkü değeri, o projenin gelecekteki nakit giriş

ve çıkışlarının bugünkü değerleri arasındaki farkın toplamı olarak

tanımlanır.

R1 R2 RnN.B.D. = --------- + --------- + … + --------- - C (1+i)1 (1+i)2 (1+i)n

R1, R2, Rn = Net Nakit Girişleri,

i = Marjinal Sermaye Maliyeti,

C = Yatırım Harcaması

n = Yatırımın Ekonomik Ömrü

Slayt 27

NET BUGÜNKÜ DEĞER

a)C(C NPV O

n

0tI

NPV : Projenin net bugünkü değeri

n

0t

: Projenin 0 yılından n yılına kadarki tüm hayat süresi

C0: t yılındaki nakit çıkışları

CI : t yılındaki nakit girişleri

a : Seçilmiş olan iskonto oranının t yılındaki iskonto faktörüdür.

Slayt 28

■ Bir projenin bugünkü değeri, proje için yapılan yatırım tutarı ile projeden elde edilecek net nakit akımlarının bugünkü değerleri arasındaki farktır.

■ Bu yönteme göre net bugünkü değer pozitif ise (NBD>0) yatırım yapılır, net bugünkü değer negatif ise (NBD<0) yatırım yapılmaz. Eğer net bugünkü değer sıfıra eşit ise (NBD=0) bu noktada yatırımcı yatırımın diğer avantajları yada dezavantajlarına göre yatırım hakkında kararını verir.

28

Slayt 29

ÖRNEK - 1

DEUcell tesislerinde kullanmayı düşündüğü bir makine

için dönem başında 11.000 TL yatırım yapmayı

düşünmektedir. İskonto oranı %10 olarak kabul edilmiştir.

Makinenin yıllar itibariyle sağlayacağı nakit girişleri

aşağıda gösterilmektedir.

Yıllar Nakit Akımları (TL)

1 2.5002 2.6003 4.0004 6.000

Slayt 30

1 1 11 2 3 4

2.600 4.000 6.0002500NBD = + + + -11.000

(1+0.1) (1+0.1) (1+0.1) (1+0.1)

NBD=+524,83

Yıllar Nakit Akımları İskonto Faktörü

Nakit Akımlarının Bugünkü Değeri

0 11.000 1,0000 (11.000,00)1 2.500 0,909 2.272,502 2.600 0,826 2.147,603 4.000 0,751 3.004,004 6.000 0,683 4.098,00

NBD= 524,83

Slayt 31

ÖRNEK - 2

Ekonomik ömrü boyunca her yıl farklı net nakit girişleri sağlayan ve

hurda değerine sahip bir yatırım projesinde NBD yöntemi;

Yatırım Tutarı: 520.000 TL

İskonto Oranı: % 12

Hurda Değeri: 50.000 TL YILLAR NET NAKİT GİRİŞLERİ

1 180.000

2 150.000

3 140.000

4 120.000

5 80.000

Slayt 32

180000 150000 140000 N.B.D. = ------------ + ------------ + ----------- (1+0.12)1 (1+0.12)2 (1+0.12)3

120000 80000 50000 + ------------ + ------------ + ----------- - 520000 (1+0.12)4 (1+0.12)5 (1+0.12)5

= +9560 TL (PROJE KABUL)

Slayt 33

ÖRNEK - 3

Kurulum dönemi bir yıldan fazla olan yatırım projelerinde NBD

yöntemi;

Yatırım Tutarı (Dönem Sonu): 2.000.000 TL

İskonto Oranı: % 15

Hurda Değeri: 500.000 TL

Projenin Ekonomik Ömrü: 5 Yıl

Yatırım Harcamaları;

1. yıl: 1.200.000 TL

2. yıl: 800.000 TL

YILLAR NET NAKİT GİRİŞLERİ

3 600.000

4 800.000

5 1.000.000

6 800.000

7 600.000

Slayt 34

YATIRIM

DÖNEMİ

YILLAR (İŞLETME DÖNEMİ) ÖRNEK -5

MADDELER

1

2

1

2

3

4

5

I.Nakit Girişleri (CI)

1. Satış Gelirleri

2. Hurda Değeri

-

-

-

-

-

-

120

120

-

100

100

-

100

100

-

100

100

-

120

100

20

-

-

-

II. Nakit Çıkışları (Co)

4.Yatırım Harcamaları

5.İşletme dönemi giderleri

6. Vergiler

7. Faizler

100

100

-

-

100

100

-

-

-

40

-

40

-

-

70

-

60

5

5

66

-

60

6

-

66

-

60

6

-

70

-

60

10

-

-

-

-

-

-

III. Net Nakit

Akımları

-100 -100

80 30 34 34 50 -

IV. %18 iskonto

oranında iskonto

faktörleri

0,8475 0,7182 0,6086 0,5158 0,4371 0,3704 0,3139 -

V. %18 iskonto

oranında Net Nakit

Akımlarının

Bugünkü Değeri

(84,75)

(71,82)

48,68

15,47

14,86

12,60

15,69

SONUÇ

(49,27)

Slayt 35

Tabloda görüldüğü gibi, eğer net bugünkü değer yöntemi uygulanmasaydı, proje başarılı görülecek ve yatırım kararı alınacaktı.

Oysa bu proje, kendisi için yapılan yatırım harcamalarını beş yıllık belirlenen ekonomik ömrü boyunca reel olarak karşılamaktan uzaktır. Dolayısıyla red edilmesi gerekir. Burada bazı ek açıklamalar gerekebilir.

Projeyi değerlendirici, projenin yatırım karlılığının ölçülmesi ile ilgilenmektedir.

Buna ek olarak, yatırım harcamalarında iki defa hesap edilmemesi için, nakit çıkışları amortismanı kapsamaktadır.

Amortismanın, nakit çıkışlarına dahil edilmemesi, amortismanın net nakit akımlarına transfer edildiği anlamına gelmektedir.

Slayt 36

■ Tabloda görüldüğü gibi, her yıla ait olan net nakit akımları bulunduktan sonra, iskonto oranının % 18 olduğu kabul edildiğine göre, ilgili iskonto faktörleri ait olduğu yıl için tabloya konur.

■ Sonra % 18 iskonto oranı üzerinden projenin net bugünkü değeri bulunur ve yatırım harcamalarının bugünkü değeri toplamı ile karşılaştırılır.

■ Bulunan tutar -49,27 TL.dır. ■ Proje kabul edilmemelidir.

Slayt 37

■ 1 ve 2. yıldaki net nakit akımları, yalnızca yatırım harcamalarına karşılık olduğu ve bu nedenle negatif oldukları için, bu yıllardaki net nakit akımlarının bugünkü değerini toplamak suretiyle 156.570 TL’na ulaşan toplam yatırımın bugünkü karlılık oranı (indirgenmiş) da ayrıca aşağıdaki gibi hesaplanır.

49,27

N.P.V.R = ------------------ = 0.315

156,570

Slayt 38

■ İndirgenmiş olan toplam yatırımın bir ünitesi,

%31.5 ünitelik negatif net bugünkü değer

yaratmaktadır.

■ Yatırım hakkındaki karar bu hesaplama sonucuna göre de olumsuzdur.

Slayt 39

Net Bugünkü Değer Yönteminin Avantajları

■ İskonto oranı belirlendiğinde uygulanması kolay bir yöntemdir.

■ Nakit akımları olumsuz yıllar için de çözümler mümkündür.

■ Projenin tüm hayat süresini gözönünde tutar.■ Gelecekteki nakit akımlarını bugüne indirgemek suretiyle

zaman tercihlerini de gözönünde tutar.■ Belirli bir iskonto oranını kullanarak sermayenin alternatif

maliyetini de dikkate alır.

Slayt 40

Net Bugünkü Değer Yönteminin Sakıncaları

■ Net bugünkü değer yönteminin başarısı belirlenecek iskonto oranına bağlıdır.

■ Yöntem projelerin gerçek karlılığını göstermez, kabul edilmiş karlılık oranının üzerinde kalan projeleri dikkate alır.

■ Standart iskonto oranının projenin ömrü boyunca sabit kaldığını varsayar.

Slayt 41

4-İÇ KARLILIK YÖNTEMİ

■ İç karlılık yönteminde iskonto oranı bilinmez.

■ İç karlılık projenin net bugünkü değerini sıfır yapan iskonto oranıdır.

■ İç karlılık oranı projenin nakit girişleri ile nakit çıkışlarını birbirine eşitleyen iskonto oranıdır.

Slayt 42

R1 R2 Rn C = --------- + --------- + … + --------- (1+i)1 (1+i)2 (1+i)n

R1, R2, Rn = Net Nakit Girişleri,

i = İç Karlılık Oranı

C = Yatırım Tutarı

n = Yatırımın Ekonomik Ömrü

Slayt 43

İÇ KARLILIK YÖNTEMİ

■ İç karlılık projeye yatırılan sermayenin, o projenin hayat süresi boyunca üzerinden taksitler halinde hangi oran üzerinden ödeneceğini gösteren orandır.

■ Yatırım kararı, belirli bir projenin iç karlılık oranının, yatırılan sermayenin ödenmesini gösteren en asgari kabul edilebilir bir oranı ifade eden sınır bir oran ile karşılaştırılmasından sonra alınır.

■ Alternatif projeler arasında seçim yapmak gerektiği hallerde en yüksek iç karlılık oranını gösteren proje seçilir.

Slayt 44

İç Karlılık Oranı■ İr : Projenin iç karlılığı

■ PV : Düşük iskonto oranı üzerinden net bugünkü değerin pozitif değeri

■ NV : Mutlak değer olarak daha yüksek iskonto oranı üzerinden net bugünkü değerin negatif değeri

■ İ1 : Net bugünkü değeri hala pozitif fakat sıfıra çok yakın bir değer yapan daha düşük bir iskonto oranı

■ İ2 : Net bugünkü değeri hala negatif fakat sıfıra çok yakın bir değer yapan daha yüksek bir iskonto oranı

PV ( i2 – i1)

İr = i1 + -----------------

PV + |NV|

Slayt 45

Örnek-1

İskonto Oranları Projenin Net Bugünkü Değeri%7 115.000

%11 32.100

%13 = i1 3.900 PV

%14 = i2 - 8.800 NV

3900 ( 14 – 13)

İr = 13 + --------------------- = %13.31

3900 + 8800

Slayt 46

■ X işletmesinin yeni alınmayı düşündüğü matbaa makinesinin yatırım tutarı dönem başı itibariyle 100.000 TL’dir. Yatırımın ekonomik ömrü 4 yıl olup hurda değeri bulunmamaktadır. Yıllar itibariyle sağlayacağı net nakit akımları ise aşağıdaki gibidir.İç verim oranını hesaplayınız.

46

Yıllık Net Nakit Akımları

1. Yıl 42.000

2. Yıl 46.000

3. Yıl 40.000

4. Yıl 26.000

ÖRNEK - 2

Slayt 47

Yıllar Nakit Akımları

İskonto Oranı %24

Bugünkü Değer

İskonto Oranı %20

Bugünkü Değer

0 -100.000 1,00 -100.000 1,00 -100.000

1 42.000 0,806 33.852 0,833 34.986

2 46.000 0,650 29.900 0,694 31.924

3 40.000 0,524 20.960 0,579 23.160

4 26.000 0,432 11.232 0,482 12.532

-4.056 +2.602

2602 ( 24 – 20)

İr = 20 + --------------------- = %21.56

2602 + 4056

Slayt 48

Örnek-3

■ X işletmesi, aşağıdaki yıllık nakit girişlerini sağlayacak bir

makineyi satın almak istemektedir. Makinenin dönem başı

maliyeti 3.817.000 TL’dir. Bu yatırımın iç karlılık oranı % kaçtır?

Yıllık Net Nakit Akımları (TL)

1. Yıl 1.000.000

2. Yıl 2.000.000

3. Yıl 3.000.000

Slayt 49

Örnek 2Yıl Net Nakit

Akımı (1000YTL.)

%17 Iskonto Faktörü

NPV (1000YTL.)

%18 Iskonto Faktörü

NPV (1000YTL.)

1 -3300 0.854 -2818 0.847 -2795

2 -5000 0.730 -3650 0.718 -3590 3 -535 0.624 -334 0.609 -326 4 1755 0.533 935 0.516 906 5 2220 0.456 1021 0.437 979 6 3270 0.389 1272 0.370 1210 7 3500 0.233 1165 0.314 1099 8 1140 0.284 324 0.266 303 9 2140 0.243 520 0.225 482

10 2140 0.208 445 0.191 409

11 2140 0.177 379 0.162 343 12 5640 0.151 851 0.137 773

110 -203

Yukarıdaki tablo % 17’de indirgenmiş net nakit akımlarının bugünkü değerlerinin toplamının artı değerde olduğunu, ancak % 18’de, eksi değere ulaşılacağını göstermektedir.

Dolayısıyla, içkarlılık oranı %17 - %18 arasında bulunmaktadır.

Formül uygulandığında %17.35 olduğu bulunur.

Slayt 50

İç Karlılık Yönteminin Avantajları

■ Riskin hesaplara katılmasında kolaylık sağlar.

■ Bugünkü değer yöntemine göre daha kolay anlaşılır ve doğrudan doğruya beklenen karı verdiğinden daha uygundur.

Slayt 51

İç Karlılık Yönteminin Dezavantajları

■ Yöntem, aynı anda uygulanamayan iki veya daha çok sayıda projenin karşılaştırılması yapıldığında yanlış sonuçlar verebilir.

■ Yöntem, karar alıcının zamanla ilgili tercihlerini doğrudan yansıtmaz.

■ İç karlılık oranının hesaplanması bir dereceye kadar yorucu ve tekdüze bir iş’tir.

Slayt 52

SIRA SİZDE !

YILLAR A PROJESİ B PROJESİ C PROJESİ D PROJESİ

0 (D. Başı) (1.000) (1.000) (2.000) (2.000)

1 250 500 2.000 400

2 250 500 100 400

3 250 100 100 400

4 250 100 100 400

5 250 100 - 400

6 250 50 - 400

7 250 50 - 400

8 250 50 - 400

9 250 50 - 400

10 250 50 - 400

( i: %10 )“NBD” yöntemine göre projeleri sıralandırınız.