ict in het ervaringsgericht onderwijs
DESCRIPTION
Hoe werk je met ICT in het ervaringsgericht onderwijsTRANSCRIPT
0
Werken met ict in het ervaringsgericht onderwijs.
Eva Monsieur door
1
Eva M
on
sie
ur
jan
uari
2013
2
INHOUDSOPGAVE
Inhoudsopgave
INHOUDSOPGAVE ..............................................................................................................................................................................................................................................2
Voorwoord ..............................................................................................................................................................................................................................................................6
Welke plaats neemt ICT in in het onderwijs? .........................................................................................................................................................................................................7
Welke doelen of eindtermen moeten bereikt worden? ........................................................................................................................................................................................7
Welke plaats neemt Ict in, in het ervaringsgericht onderwijs? ...........................................................................................................................................................................8
Bevraging ............................................................................................................................................................................................................................................................. 10
Digital natives ....................................................................................................................................................................................................................................................... 11
Computers in de klas ............................................................................................................................................................................................................................................ 15
Accessoires in de klas ........................................................................................................................................................................................................................................... 15
Webcamera ....................................................................................................................................................................................................................................................... 15
Fototoestel / digitale (video)camera ................................................................................................................................................................................................................. 15
Tekentablet ....................................................................................................................................................................................................................................................... 15
Dictafoon .......................................................................................................................................................................................................................................................... 15
iPod ................................................................................................................................................................................................................................................................... 15
Scanner ............................................................................................................................................................................................................................................................. 16
Printer ............................................................................................................................................................................................................................................................... 16
Tablets in de klas .................................................................................................................................................................................................................................................. 16
3
Klasmanagement en Ict ........................................................................................................................................................................................................................................ 17
1. De computer optimaliseren ..................................................................................................................................................................................................................... 17
Verlaag de snelheid waarmee de muisaanwijzer (pijltje) over het beeldscherm beweegt. ........................................................................................................................... 17
Verlaag de dubbelkliksnelheid van de muis ................................................................................................................................................................................................. 17
Schakel de rechter muisknop uit. (alleen bij jonge kinderen)....................................................................................................................................................................... 17
2. De inrichting ........................................................................................................................................................................................................................................... 18
Tips voor de inrichting van de computerhoek .............................................................................................................................................................................................. 18
De kinderen observeren ................................................................................................................................................................................................................................ 19
Een computerklas of computer in de klas ..................................................................................................................................................................................................... 20
3. Werkvormen en klasorganisatie .............................................................................................................................................................................................................. 21
Enkele leuke lestips .......................................................................................................................................................................................................................................... 21
Taal: ............................................................................................................................................................................................................................................................. 21
Wiskunde: .................................................................................................................................................................................................................................................... 21
Muzische vorming: ....................................................................................................................................................................................................................................... 21
ICT: .............................................................................................................................................................................................................................................................. 22
Gevaren ................................................................................................................................................................................................................................................................ 23
E-mail ............................................................................................................................................................................................................................................................... 23
Chatten ............................................................................................................................................................................................................................................................. 23
Sociale media ................................................................................................................................................................................................................................................... 24
Internet ............................................................................................................................................................................................................................................................. 25
Zinvolle programma’s en websites ....................................................................................................................................................................................................................... 25
4
Zinvolle apps ........................................................................................................................................................................................................................................................ 40
Verklarende woordenlijst...................................................................................................................................................................................................................................... 49
BIBLIOGRAFIE .................................................................................................................................................................................................................................................. 51
5
6
VOORWOORD
Waarom dit onderwerp als mijn eindwerk kies, is voor de mensen die mij kennen, heel voor de hand liggend. Ik ben een grote fan van het gebruik van informatie- en
communicatietechnologie in het onderwijs en zeker in mijn eigen klas. Ik maak er nu al redelijk veel gebruik van, naar mijn idee nog te weinig. Er is momenteel ook een
overaanbod en het neemt enorm veel tijd in beslag om alles op te zoeken en uit te testen. Maar helaas hebben we als leerkrachten meestal wel tijd te kort dus, was dit voor
mij ook wel eens de ideale gelegenheid om mij hier wat dieper op toe te spitsen.
Ik sta in de eerste graad van het lager onderwijs en merk dat ik mezelf veel werk kan besparen en de kinderen veel kan bijleren door gebruik te maken van allerlei kanalen.
De kinderen en ikzelf zijn altijd wel gemotiveerd wanneer we met de computer aan de slag mogen, of zelf foto’s mogen maken of iets dergelijks. Toch vind ik het erg
moeilijk om goede software te kiezen en te gebruiken. Want in feite is er een overaanbod aan dergelijke programma’s. De meeste zijn dan vaak ook nog prestatiegericht en
veeleer te gebruiken in het traditioneel onderwijs. Het komt erop neer dat ik eigenlijk op zoek wil gaan naar software en lessen die vooral in het ervaringsgericht onderwijs
kunnen gebruikt worden. Tijdens onze opleiding zijn er al een heleboel aan bod gekomen, maar toch is mijn honger naar meer nog niet gestild.
Ik hoop hierbij ook een inspiratiebron te kunnen zijn voor mensen die zelf niet graag op zoek gaan naar dit materiaal. Vandaar dat deze gemakkelijke gebruikershandleiding
steeds bij de computers in de klas aanwezig kan zijn. Ik wil dan ook graag enkele lestips aan mijn boekje toevoegen, maar vooral wil ik nuttige programma’s, apps of sites
benadrukken. Ik ontwikkelde ook een website waar deze informatie ook te vinden is.
Veel ICT plezier
7
WELKE PLAATS NEEMT ICT IN IN HET ONDERWIJS?
WELKE DOELEN OF EINDTERMEN MOETEN BEREIKT WORDEN?
Volgens de eindtermen van het basisonderwijs moeten we naar een paar kerndoelstellingen en attitudes grijpen.
ICT-competenties verwerven in het basisonderwijs heeft als streefdoel dat leerlingen:
Deze zitten overzichtelijk vervat in de alom gekende ICT-diamant:
Men raadt natuurlijk ook aan om een leerlijn met het hele team uit te stippelen, om de
kinderen een goede ondersteuning te bieden in hun weg naar werken met ICT.
ICT kunnen gebruiken als hulpmiddel in hun leerproces.
ICT leren gebruiken op een veilige, verantwoorde en doelmatige manier, in en buiten de school.
een positieve houding ontwikkelen tegenover ICT-gebruik.
Figuur 1: De ICT-diamant
8
WELKE PLAATS NEEMT ICT IN, IN HET ERVARINGSGERICHT ONDERWIJS?
Het spreekt voor zich dat de inhoud bovenstaand citaat een valkuil is en blijft in het ICT-onderwijs, dus blijft het ook de leerkracht die verantwoordelijk
is voor een goede organisatie, waar een gezond evenwicht is tussen zowel individueel- en groepswerk, maar ook tussen ervaringsgericht werken en
voorgekauwde materie. Toch vind ik het zelf heel belangrijk om kinderen in de huidige maatschappij een zo groot mogelijke basis mee te geven als het
gaat om werken met ict. Ik denk maar aan een auto, geldafhalingen, soms al een verlichtings- of verwarmingsysteem in huizen. Maar daarbij mogen we
natuurlijk ook de gevaren en veiligheid niet uit het oog verliezen.
Het is duidelijk dat ICT op heel veel plaatsen in de fases van het ervaringsgericht onderwijs kan ondergebracht worden. En dit is natuurlijk afhankelijk
van hoe er met ICT omgegaan wordt in de praktijk. Hieronder worden de fases van het ervaringsgericht onderwijs weergegeven, met daarbij welke delen
waarin zouden kunnen passen.
WAT WE DUS VOORAL MOETEN ONTHOUDEN IS: ONZE EIGENHEID EN PRINCIPES BEHOUDEN, NL.:DAT VOORAL LEREN
DOEN IS EN DAT WE DE KINDEREN NIET GEWOON ALLES MOETEN TONEN. MAAR WE MOGEN HIER OOK NIET VERGETEN
DAT DE WERELD ZAL BLIJVEN EVOLUEREN EN DAT HET ONDERWIJS OOK MEE MOET BLIJVEN EVOLUEREN.
Een bemerking over het gebruik van computers door Carl Medaer en André De Fré:
“Alhoewel deze hedendaagse leermachines (want dat zijn zij ook) ontegensprekelijk een aantal voordelen bieden, moeten wij ons er goed
van bewust zijn dat zij zeer stringente en autoritaire systemen zijn die geen enkele creativiteit in de oplossingsmethodes toelaten. Een
kritische benadering van het computergebruik zal zich blijven opdringen. Begeleid(st)ers zullen zich niet alleen moeten buigen over
didactisch kwalitatieve software, maar ook over de mate van computergebruik in de klas. Wij plaatsen grote vraagtekens bij “De school
van de toekomst” zoals sommigen dat dromen: elk kind zijn desktop en maar individueel leren. Een dergelijk onderwijsmodel zou, volgens
ons, maar al te snel kunnen afglijden naar een schoolcultuur van geïsoleerde, lerende individuen, waar elke samenhang met de dynamiek
van de groep dreigt verloren te gaan. Een solidaire groepsdynamische visie dreigt zo opgeslorpt te worden door een liberalistische
individualistische visie.”
9
Fase 5
Eindproducten en initiatieven
Fase 4
Het ordenen en begrijpen
Fase 3
Het kiezen
Fase 2
Sociale fase
Fase 1
Geborgenheid en veiligheid
In Fase 1 zouden we het gebruik van ICT kunnen zien als een deel van de klasinrichting. Maar ook het feit dat veel kinderen het leuk vinden om met moderne apparaten te
werken en zich hierdoor misschien ook wel fijn en geborgen voelen. Ook kinderen met problemen van verschillende aard, kunnen zich veel veiliger voelen door gebruik te
maken van verschillende media en software, denk
maar aan anderstaligen of kinderen met dyslexie,
dyscalculie, … .
Bij fase 2 zouden we kunnen plaatsen dat er
samen gewerkt wordt aan verschillende
opdrachten. Dit kan in spelvorm zijn, maar
eventueel ook in groepjes of duo’s. Er is ook al
heel wat software beschikbaar om een duidelijk
beeld te schetsen van de sociale interacties in de
klas.
Bij fase 3 hangt het natuurlijk af van het aanbod,
maar kunnen de kinderen vaak kiezen voor een
bepaald spel of programma om iets in te oefenen,
op te zoeken,…. Ook in deze fase zijn er al heel
wat mogelijkheden om te kunnen kiezen,
bijvoorbeeld in hoekenwerk of contractwerk.
Maar evengoed kunnen nieuwe media gebruikt
worden om een project te kiezen, … .
In fase 4 kan vooral de inoefensoftware geplaatst
worden. Op een makkelijke manier kan heel veel
ingeoefend en geautomatiseerd worden, eigenlijk
bijna in elk domein is wel iets te vinden. Vooral
voor wiskunde en Nederlands is er veel te vinden.
Maar ook om een project op poten te zetten kun je diverse programma’s gebruiken.
Bij fase 5 kunnen we sowieso al aansluiten op fase 4, want na de inoefening wordt vaak direct geëvalueerd. Maar dit is ook hier wel groter te zien dan alleen bij inoefening,
we hebben het evengoed over product – als procesevaluatie. Maar we moeten misschien ook wel oppassen dat er niet overgeëvalueerd wordt. Ook kunnen media en
software gebruikt worden om eindproducten samen te vatten, samen te stellen, iets te presenteren, … .
10
BEVRAGING
Uit mijn bevraging waarin gepeild werd naar, het gebruik en de noden van ICT in het ervaringsgericht onderwijs, werd duidelijk dat:
De meeste bevraagden (80%) wel gebruik maken van ict in de klas, maar dat dit soms om praktische redenen, vb.: geen computer of internet in de klas, moeilijk is.
Hiervoor wordt de computer in de klas het meeste gebruikt:
o Spelletjes
o Verhalen beluisteren
o Wiskunde & taal. Vb., Logisch rangschikken, reeksen maken, zoek de fout, hot potatoes, bingel, …
o Beeldbank.nl., aansluitend bij een project
o Werken met paint
o Fundels
o lesideeën zoeken, knutselwerken, recepten, technieken (door de begeleider)
o Het in beeld zetten van liedjes, versjes, met beeldmateriaal van internet (door de begeleider),…
o Brief via mail versturen naar huis of juf (door de kinderen)
o Inoefening eigen aan de methode mbv een cd-rom
o Opzoeken rond project (door de kinderen)
o Bekijken van filmpjes, luisteren naar muziek via YouTube
o Uittypen van vrije teksten
o Bloggen
Welke noden zijn er nog het meest rond het gebruik van ICT?
o Een beter overzicht van wat een kind op welke leeftijd moet kunnen, vooral rond de bediening van een computer.
o Tips om beter aan te sluiten bij de noden van het 1ste
leerjaar en de kleuters, waardoor het toetsenbord niet meer in druk- of hoofdletters zou staan, maar in
leesletters.
o Specifieke werkvormen om de voorbereiding naar het 1ste
leerjaar te vergemakkelijken en in te oefenen, maar dit alles, zonder dat je veel zoekwerk.
o Een bepaalde oefening direct relateren aan doelstellingen in het leerplan. Bijvoorbeeld in “favorieten”.
o Interessante websites voor kinderen, met een begrijpbare taal en overzichtelijke lay-out.
o Veilige programma’s om zelfstandig aan de slag te gaan, sociale media en communiceren over internet.
Uit de bevraging valt eigenlijk vooral af te leiden dat we te weinig werken aan de verschillende ICT-
eindtermen. Hoe we hieraan kunnen werken kun je op de volgende bladzijden aflezen.
11
DIGITAL NATIVES
Onze kinderen zijn de eerste generatie die vrijwel allemaal opgroeien met digitale media. Van jongs af aan maken ze kennis met de tablet van mama, de
smartphone van papa en de computer in de living. ‘Digital natives’, heet dat met een duur Engels woord. Ze weten allemaal wat het internet is en hoe je moet
sms’en en wat dubbele punt met een sluitend haakje betekent. Werken met een aanraakscherm is een tweede natuur voor onze digitale kinderen.
Hoewel niet iedere leerkracht zich goed voelt bij die digitale wereld, hebben we toch de plicht om deze te integreren in onze lessen. Deze wereld is heel
uiteenlopend en het is niet altijd eenvoudig om hier je weg in te vinden. Maar een goede houvast is: probeer dingen te doen waar je je goed bij voelt.
In de cijfers hieronder zul je merken, dat kinderen ook thuis al vaak te maken krijgen met digitale media, weliswaar niet altijd op een correcte manier. Uit de
publicaties “Iene, miene media” en “app noot, muis” wordt duidelijk dat men de digitale media vooral als babysit of zoethoudertje gebruikt.
Ik zou ten stelligste aanraden om deze publictaies eens door te nemen om een goede kijk te krijgen op digitale media voor kinderen, van baby’s tot tieners.
12
Figuur 2 Media-apparatuur in gezinnen met kinderen van 0-7 jaar. (iene-miene-media)
13
Figuur 3 Mediagebruik bij thuis aanwezige media
14
Figuur 4: Gemiddelde startleeftijd per medium (het cijfer na de komma zijn geen maanden, maar decimalen)
15
COMPUTERS IN DE KLAS
Computers zijn tegenwoordig een must-have op school of beter nog in de klas. Er bestaan heel uiteenlopende programma’s op cd-rom of op het internet waar je tot de
eindtermen van ICT kunt geraken.
ACCESSOIRES IN DE KLAS
WEBCAMERA
Met een webcamera kun je veel kanten uit. Je kunt dingen opnemen, zoals bijvoorbeeld de kinderen zelf projectvragen laten opnemen, maar je kunt ook foto’s nemen of
kinderen laten communiceren met elkaar. Of je kunt deze ook gebruiken om QR-codes in te scannen. Je bent wel gebonden aan de plaats rond je computer.
FOTOTOESTEL / DIGITALE (VIDEO)CAMERA
Ook met een fototoestel kun je enorm veel kanten uit. Je kunt gewoon foto’s nemen om iets vast te leggen of te bewijzen, maar je kunt evengoed een stop-motionfilmpje
maken. Of zelf iets filmen. Heel eenvoudige programma’s om foto’s te bewerken zijn: picasa, splashup. Met picasa kun je ook heel eenvoudig filmpjes of collages maken,
ook moviemaker in windows en iMovie zijn hiervoor erg geschikt.
TEKENTABLET
Met een tekentablet kun je kinderen foto’s laten bewerken, schrijven, tekenen, kleuren, … Dit is zelfs al geschikt voor kleuters.
DICTAFOON
Ook met een dictafoon ben je al wat. Je kunt hier instructies mee opnemen of kinderen dingen laten inspreken. Zo kun je de kinderen zeer zelfstandig laten werken.
IPOD
Een iPod is een dankbaar hulpmiddel en minder kostelijk dan een computer of tablet. Je kunt er al heel wat mee. Zo vervangen zij in feite al een heel groot deel van de
bovenstaande accessoires. Want je kunt hier applicaties mee downloaden die als dictafoon, tekentablet, fototoestel, … fungeren. Ook kun je er bepaalde spelletjes mee doen,
bijvoorbeeld tafels inoefenen, … .
16
SCANNER
Dit is heel handig hulpmiddel, zo kun je heel veel documenten digitaal maken. Een mooie tekening op papier of een vrije tekst, kan zo makkelijk op de schoolwebsite of een
digitaal portfolio geplaatst worden. Ook kun je een tekst heel makkelijk inscannen en zo op een digitaal bord of iets dergelijks projecteren.
PRINTER
Een printer heeft zijn nut ondertussen al lang bewezen. De meeste scholen werken reeds met een grote centrale printer, maar een klein model in de klas is superhandigin
combinatie met een scanner heb je 2 vliegen in 1 klap.
TABLETS IN DE KLAS
Zoals reeds gezegd is een aanraakscherm voor de kinderen van vandaag een 2de
natuur. Dus ook kleuters kunnen hier heel gemakkelijk mee aan de slag. Voor een tablet is
alles voorhanden of downloadbaar. Net zoals met een iPod is bijna alles in applicaties (apps) te downloaden. Dus spelenderwijs leren staat dan echt wel centraal. Waar een
tablet verschilt van een computer is dat die apps hele eenvoudige programma’s zijn die beperkte mogelijkheden hebben, terwijl programma’s op je computer heel
gecompliceerd zijn. Bij de apps geldt wat je ziet is wat je krijgt. Vrij snel zie je wat de mogelijkheden zijn en het is ook bijzonder moeilijk om iets fout te doen.
Je zou waarschijnlijk nooit overwegen om een laptop aan een 3-jarige te geven, maar bij tablets ligt dit iets anders. Zelfs de allerjongsten raken snel weg met die dingen. Al
na enkele minuten hebben ze door hoe een tablet werkt, wat eigenlijk best verbazend is. Waarom dat zo is? Het heeft alles te maken met het aanraakscherm en de zoals
hierboven reeds beschreven eenvoudige interface. Een kind snapt meteen dat je op iets moet drukken om het te veranderen.
De voordelen van die tablets liggen voor de hand:
Licht en klein, dus makkelijk te transporteren (kan aan een eigen bank gebruikt worden.)
Makkelijk in gebruik
Groot aantal gratis apps
De nadelen van een tablet:
kostprijs (hoewel de prijzen hiervoor ook al aan het zakken zijn)
Zeer individueel (kan moeilijk mee in groep gewerkt worden)
Vanaf p 41 geef ik enkele gatis apps die goed bruikbaar zijn in ons ervaringsgericht onderwijs.
17
KLASMANAGEMENT EN ICT
Als je kinderen met een computer wilt laten werken, is het handig deze in het lokaal een eigen plaats te geven. Een computerhoek kan je net zo inrichten als één van de
andere hoeken in je lokaal.
De computerhoek moet een plaats zijn waar kinderen goed samen moeten kunnen kijken, praten, ontdekken en spelen. Als je ziet dat kinderen tijdens het computeren lekker
met hun ellebogen op tafel leunen dan is dat een goed teken. Het laat zien dat er voldoende ruimte is en dat de hoogten goed zijn.
1. DE COMPUTER OPTIMALISEREN
Met enkele eenvoudige aanpassingen aan de instellingen van je computer, kun je deze optimaliseren voor het
gebruik door kinderen.
VERLAAG DE SNELHEID WAARMEE DE MUISAANWIJZER (PIJLTJE) OVER
HET BEELDSCHERM BEWEEGT.
Bij een gangbare windows pc kun je op een eenvoudige wijze de muissnelheid verlagen. De muis moet dan
meer bewogen worden om de pijl van de ene plek naar de andere plek op het beeldscherm te verplaatsen. Zo
kan de pijl nauwkeuriger worden verplaatst.
VERLAAG DE DUBBELKLIKSNELHEID VAN DE MUIS
Kinderen hebben vaak nog moeite met het twee keer snel na elkaar klikken van een muis. De snelheid
waarmee de muis twee keer geklikt moet worden kan eenvoudig verlaagd worden.
SCHAKEL DE RECHTER MUISKNOP UIT. (ALLEEN BIJ JONGE KI NDEREN)
Om te voorkomen dat een kind verkeerd klikt met de muis, kan je in sommige gevallen de rechter muisknop
uitschakelen. Soms is hier wel aanvullende software voor nodig. (gratis te downloaden) Vraag je ICT-
coördinator of iemand met wat technisch verstand om meer hulp.
Ga naar Start => configuratiescherm. Open de muisinstellingen.
Kies het tabblad ‘beweging’.
Op dit tabblad kan de muissnelheid op de langzaamste stand
worden gezet. Ook kan de versnelling op ‘Langzaam’ of ‘geen’
worden gezet. Verder kan nog een aanwijsspoor worden
ingeschakeld . De pijl beweegt hierdoor met een spoor over het
scherm. Zo is de pijl beter met de ogen te volgen.
Ga naar Start => configuratiescherm. Open de muisinstellingen.
Kies het tabblad ‘knoppen’.
Op dit tabblad kan je de dubbelkliksnelheid op de laagste stand
zetten.
18
2. DE INRICHTING
Verschillende typen software stellen ook verschillende eisen aan de inrichting van de computerhoek en de klasmanagement. Als kinderen samen met de computer spelen
hebben we luidsprekers nodig in de plaats van hoofdtelefoons en dat vraagt dan weer een rustige hoek in de klas, waar het geluid andere kinderen niet stoort. Een
individueel oefenprogramma vraagt om toezicht bij het onder de eigen naam aanmelden, een open ontdekspel vraagt om enige sturing bij het samenstellen van groepjes,
opdat er optimaal gespeeld en gewerkt kan worden.
TIPS VOOR DE INRICHTING VAN DE COMPUTERHOEK
RESERVEER EEN PLAATSJE IN DE KLAS VOOR DE COMPUTERHOEK
In de klas kan de computer intensiever worden gebruikt en heb je meer toezicht.
KIES VOOR DE COMPUTER EEN PLAATS DIE NIET IN DE ‘LOOP’ ZIT
Een ideale plaats voor de computerhoek is in de buurt van de boekenhoek.
ZORG DAT ER VOLDOENDE RUIMTE IS ZODAT ENKELE KINDEREN SAMEN GOED OP HET BEELDSCHERM KUNNEN KIJKEN.
Samen aan de computer kunnen kinderen met elkaar praten, elkaar helpen en interactief reageren over wat ze op het beeldscherm zien.
PLAATS DE COMPUTER OP EEN LAGE BREDE TAFEL
De kinderen kunnen met hun ellebogen op de tafel steunen als de muis bedienen en er is minstens 60cm afstand tussen hen en het beeldscherm.
PLAATS MINSTENS 2 STOELEN BIJ ELKE COMPUTER
Kinderen leren veel door samen aan de computer te zitten. Dan kunnen ze samen overleggen en elkaar vertellen wat ze zien of eventueel helpen. Maak wel duidelijke
afspraken de ene stoel is een klikstoel en de andere is een kijkstoel, na een afgesproken tijd kan er gewisseld worden.
VERMIJD TEGENLICHT VAN RAMEN OF LAMPEN IN HET BEELDSCHERM
Het is van belang dat de monitoren van de computers zo geplaatst worden dat er geen hinderlijke reflectie of schaduwen van ramen of lampen optreedt. Dit is zeer
vermoeiend voor de ogen bij het kijken op de monitor.
19
ZORG DAT DE POSITIE VAN HET BEELDSCHERM ZO IS DAT DE ANDERE KINDEREN NIET TE VEEL AFLEIDING HEBBEN EN
JE ER ZELF TOCH NOG GOED ZICHT OP HEBT
Als het beeldscherm tegen een muur of de achterkant van een kast staat, hebben de kinderen meer aandacht voor wat er op het scherm gebeurt. Als het beeldscherm naar de
klas toe is gericht, kun je zelf beter in de gaten houden wat de kinderen doen.
ZORG VOOR EXTRA RUIMTE WAAR EEN PRINTER EN EVENTUEEL EEN SCANNER KAN STAAN.
Het is voor de kinderen een kroon op hun werk, wanneer ze een op de computer gemaakt werkstuk, tekening of andere opdracht mogen afdrukken. De afdruk kan eventueel
in een vrije tekstenboek of iets dergelijks.
SCHUIF HET TOETSENBORD OPZIJ ALS DIT NIET NODIG IS
De kinderen hebben zonder toetsenbord voor het scherm meer ruimte op de tafel om met de muis te werken. Als je vaak rekenoefeningen op de computer laat inoefenen,
kan het handig zijn om een extra numeriek klavier aan te schaffen.
ZORG VOOR EEN GROTE MUISMAT
Van een grote mat loopt de muis minder snel af. Neem bijvoorbeeld een bureaulegger van 40x60cm.
ZORG VOOR LUIDSPREKERS EN EVENTUEEL ÉÉN HOOFDTELEFOON BIJ DE COMPUTERS.
Om samen aan de computer te kunnen spelen moeten kinderen zowel het geluid van het computerprogramma als elkaar goed kunnen horen. Hoofdtelefoons zijn hiervoor
ongeschikt. Gebruik liever zo min mogelijk hoofdtelefoons want de snoeren raken in de war, ze worden vies, gaan vaak stuk en isoleren het kind. Eén computer met
hoofdtelefoon en de andere voorzien van luidsprekers biedt je de mogelijkheid die computer te kiezen die het best bij een bepaald programma past.
DE KINDEREN OBSERVEREN
AANDACHTSPUNTEN BIJ HET OBSERVEREN VAN KINDEREN AAN DE COMPUTER
Als u kinderen aan de computer observeert, geeft u dat veel informatie. U ziet of het kind zich thuis voelt aan de computer en hoe ze met het programma omgaan. Hieronder
volgen enkele aandachtspunten waarop u kunt letten:
20
EEN KIND ALLEEN AAN DE COMPUTER
Probeert het kind verschillende mogelijkheden uit?
Probeert het kind nog andere mogelijkheden uit al is de opdracht al gemaakt?
Hoe vaak heeft het kind al gespeeld met dit programma?
Blijft het kind proberen een oefening te maken of gaat het al verder naar een andere opdracht?
Vraagt het kind om hulp?
Werkt het kind aan de computer op een vergelijkbare manier als wanneer het met andere materialen werkt?
ENKELE KINDEREN SAMEN AAN DE COMPUTER
Wie bedenkt het eerst een antwoord op de opdracht of vraag?
Wie lost uiteindelijk de opdracht op?
Bespreken de kinderen de oplossing voor ze het uitproberen of achteraf?
Wisselen de kinderen het gebruik van de muis of het toetsenbord af? Gaat dat vanzelf of moet erom gevraagd worden?
Zitten de kinderen actief geboeid aan het beeldscherm?
Merk je in het overleg tussen de kinderen iets van eerder opgedane kennis uit het programma of van ergens anders?
EEN COMPUTERKLAS OF COMPUTER IN DE KLAS
COMPUTERKLAS
De computerklassen komen steeds minder voor in het basisonderwijs. Het spreekt voor zich dat hier grotendeels klassikaal wordt gewerkt. Wel ideaal wanneer iemand
anders dan jezelf instructies omtrent ict geeft. De voordelen zijn dus dat je zo wel makkelijk een techniek kan aanleren en je hebt een duidelijk overzicht en controle. Het
nadeel van een computerklas is dat je al een bepaalde technische kennis moet hebben, voor mocht er iets fout gaan (en geloof me vrij, dat gebeurt), je bent gebonden aan
bepaalde uren dat de klas vrij is en groepswerk is hier niet evident.
Probeer ervoor te zorgen dat niet iedereen met dezelfde software werkt. Leg een klaslijst klaar met de te maken oefeningen en instellingen, zo blijf je overzicht behouden.
ÉÉN OF MEER COMPUTERS IN DE KLAS
Een voordeel is dat de rest van de groep verder kan werken aan iets anders, terwijl men dan om de beurt aan de computer kan gaan werken. Zo kan er veel geoefend worden.
Een nadeel kan zijn dat het kind aan de computer een instructie of iets dergelijks niet heeft kunnen meevolgen. Maar dit hangt natuurlijk een beetje van je eigen planning af.
De software die hier gebruikt moet worden, moet wel zelfstandig instelbaar zijn en achteraf zou er een resultaten –en/of foutenanalyse moeten kunnen opgevraagd worden.
21
3. WERKVORMEN EN KLASORGANISATIE
Tijdens hoekenwerk of contractwerk
Groepeer instructiemomenten en buiten al deze momenten kun je het best je computer gebruiken.
Verdeel de klas in groepen, je kunt 1 groep een instructie geven, terwijl een andere aan de computer werkt en nog een andere nog iets anders doet;
Integratie in bepaalde lessen, bijvoorbeeld, vrije tekst intypen, een tekenwerk maken met paint, …
Gebruik een kookwekker voor de wissel, zo is er geen discussie.
Je kunt zelf instructies aan de computer geven, maar haal er gerust ook andere mensen bij, zoals andere leerkrachten, ouders, grootouders, oudere leerlingen. Je
kunt kinderen van hogere klassen die een bepaald programma al kennen, laten samenwerken met kinderen van een lagere klas, zo kunnen de ouderen hun kennis
overbrengen en je bespaart zelf tijd.
Je gebruikt een doorstroomtechniek: je legt de opdracht uit aan 1 kind. Dat kind maakt de opdracht en als deze klaar is, haalt deze een ander kind en legt het dan
ook uit aan dit kind en blijft nog even bij de computer voor mochten er moeilijkheden zijn. En ga zo maar door tot iedereen van de klas is geweest
ENKELE LEUKE LESTIPS
TAAL:
Twitter is een relatief nieuw fenomeen. Het gaat er eigenlijk over om stukken tekst zo kort mogelijk weer te geven. Om correct te zijn in 140 tekens. Dit is dus een
ideale manier om teksten samen te (leren) vatten.
WISKUNDE:
Voor alles moet je tegenwoordig betalen. Kinderen vinden een hippe ringtone op hun gsm wel belangrijk. Zo kun je eens nagaan wat 1 ringtone kost en mocht je
een abonnement nemen, hoeveel zou je dat bijvoorbeeld per jaar zou kosten.
Net zoals bijvoorbeeld een telefoonabonnement nemen, met een gratis telefoon bij. Is die echt wel gratis. Hoe zouden we dit kunnen berekenen?
Sommige kinderen bellen met een prepaid kaart, als men €0,06 vraagt per belminuut en €0,08 per sms. Hoeveel kan ik dan bellen of sms’en als ik een kaart van
€10 koop?
MUZISCHE VORMING:
Laat kinderen zelf een ringtone maken met dingen in de klas en laat deze opnemen. (Dit kan met de stem, percussie,…)
Laat kinderen zelf een wallpaper of bureaubladachtergrond ontwerpen.
22
ICT:
Maak een youtube-filmfestival, geef groepjes kinderen elke week of dag een camera en laat ze los op school of thuis. Misschien acteren ze zelf of maken ze iets uit
het leven gegrepen. Dan kun je dit op youtube plaatsen of gewoon op de computer en later eens al de filmpjes afspelen met een grote pot popcorn.
Geef als opdracht aan de kinderen om zoveel mogelijk te weten te komen over iemand die ze niet kennen, vb: Franky Noterdaeme. Zo kun je de kinderen bewust
maken van welke informatie er allemaal te vinden is over iemand. Achteraf kun je ook informatie over henzelf of iemand die ze wel kennen laten opzoeken.
Zet ergens een camera of fototoestel en sluit dit aan op je laptop, tv of ander scherm. Geef een opdracht. Bijvoorbeeld. Ik wil alleen 5 handen zien. Of zorg dat er 2
kinderen in beeld zijn en het moet lijken alsof ze even groot zijn, zonder dat ze door hun benen buigen of op hun tippen staan (maar door perspectieven of de
plaats van het kind kun je dit beïnvloeden).
Laat kinderen 2 foto’s van voorwerpen in de klas, op de speelplaats of op school nemen, 1 ingezoomde foto en 1 foto met het volledige voorwerp erop. Maak er
een zoekspel van. Leuk voor in het begin van het schooljaar.
23
GEVAREN
Bijlagen Wees voorzichtig als je een e-mail met bijlage krijgt. Misschien zit er wel een virus in. Open alleen bijlagen van mensen die je kent. Weet
je niet zeker of een bijlage wel veilig is? Vraag het dan aan je ouders of leerkracht.
Kettingbrieven Misschien heb je wel eens een kettingbrief gehad. Een kettingbrief ziet er bijvoorbeeld zo uit:
Hallo allemaal!
Er is een nieuw gevaarlijk computervirus in omloop.
Als je een e-mail krijgt met een titel ‘Je hebt een wenskaart ontvangen’,
open de bijlage dan niet. Gooi die e-mail meteen weg.
Als je de bijlage opent, kan je hele harde schijf gewist worden!
Stuur deze e-mail door naar iedereen die je kent!
Zo kunnen we het virus nog op tijd stoppen!
Groeten …
Er zijn veel verschillende soorten kettingbrieven:
- kettingbrieven die ergens voor waarschuwen, zoals een virus.
- kettingbrieven die je bang willen maken: als je de e-mail niet doorstuurt gebeurt iets dat niet leuk is.
- kettingbrieven die je een beloning geven: als je de e-mail aan 20 mensen doorstuurt, krijg je een iPod of computer.
- kettingbrieven die zogenaamd voor een goed doel zijn: als je de e-mail ondertekent en doorstuurt, worden de kinderen in arme
landen geholpen.
Wat er in een kettingbrief staat, is niet waar. Stuur een kettingbrief dus nooit door. Als je twijfelt of je een e-mail wel of niet moet
doorsturen, vraag het dan bijvoorbeeld aan je ouders of je leerkracht.
E-mail van een onbekende Krijg je een e-mail van iemand die je niet kent? En vraagt die persoon je adres, telefoonnummer of andere persoonlijke dingen?
Beantwoord die e-mail dan niet. Vertel dit altijd aan je ouders of je leerkracht.
CHATTEN
Nooit onbekende mensen toevoegen Voeg nooit mensen aan je contactpersonen toe die je niet kent. Er kunnen mensen met verkeerde bedoelingen tussen zitten.
Misschien doen ze alsof ze net zo oud zijn als jij, maar zijn ze in het echt veel ouder.
Afspreken Maak nooit een afspraak met een onbekende wanneer je hebt gechat. Zo’n persoon kan zich tijdens het chatten heel anders voordoen
dan hij of zij in werkelijkheid is. Wil iemand graag met jou afspreken? Vertel het dan aan je vader, moeder of een andere
volwassene.
Bestanden ontvangen Open nooit bestanden die een onbekende je via de chat doorstuurt. Misschien zit er wel een virus in. Ook vrienden sturen wel eens
bestanden door terwijl ze eigenlijk niet weten of het veilig is.
Veilig bestand? Twijfel je of een bestand dat je van een bekende kreeg veilig is? Vraag het dan aan een volwassene, bijvoorbeeld je ouders.
Foute vrienden Valt iemand je lastig tijdens het chatten? Of maakt iemand vervelende opmerkingen tegen je? Zeg het dan altijd tegen een
volwassene. Blokkeer deze persoon en/of verwijder hem uit je contactpersonen.
Wel doen met de webcam Zo kun je de webcam veilig gebruiken:
Gebruik de webcam alleen wanneer je chat met een bekende.
24
Een onbekende heeft misschien verkeerde bedoelingen.
Ben je klaar met chatten?
Zet dan altijd je webcam uit. Zo kan niemand stiekem meekijken.
Laat iemand dingen zien die je niet leuk vindt? Zet meteen de webcam uit en sluit het venster. Blokkeer dan deze contactpersoon. Onthoud wie het was. Vertel dit altijd
aan je ouders of aan je juf of meester.
Niet doen met de webcam Een webcam gebruiken is heel erg leuk. Maar wees voorzichtig:
Zet je webcam niet aan als een onbekende dat vraagt.
Misschien zegt die contactpersoon dat hij twaalf is, maar is hij of zij in het echt veel ouder.
Doe geen gekke dingen in beeld
Doe geen dingen voor de webcam, die je eigenlijk niet wilt doen. Ook niet als je contactpersoon je probeert te overhalen.
Bedenk dat je contactpersoon de beelden kan opslaan. Zo zijn er al vaak filmpjes en foto’s op het internet gezet. Als een
vervelend filmpje op internet staat, kun je het er niet meer afhalen. Zelfs jaren later kunnen mensen het nog bekijken. Daar
kun je dus veel spijt van krijgen.
SOCIALE MEDIA
Niet iedereen toevoegen Op facebook en Hyves, gaat het er echt niet om wie er het meeste vrienden heeft. Neem nooit zomaar uitnodigingen aan van
mensen die je niet kent. Er kunnen mensen tussen zitten die kinderen lastig willen vallen. Misschien doen ze alsof ze net zo oud
zijn als jij. Maar in het echt zijn ze veel ouder.
Privacy Zorg dat niet iedereen je profiel, krabbels, status en foto’s kan bekijken. De keuze vrienden van vrienden is het handigst. Daarmee
kun je het meeste functies gebruiken.
Afspreken Spreek nooit af met een onbekende, met wie je gechat, gekrabbeld of gekwekt hebt. Dat is erg gevaarlijk.
Word je lastig gevallen? Word je lastig gevallen? Zeg dat dan altijd tegen je ouders of je leerkracht. Je kunt hem of haar ook altijd blokkeren.
Foto’s en filmpjes Misschien lijkt het grappig om een rare foto van jezelf op facebook of hyves te zetten. of een filmpje waarin je iets geks doet. Dat
kun je beter niet doen. Bedenk dat anderen je foto’s en filmpjes kunnen bekijken en opslaan. Zo kun je een foto ineens weer
tegenkomen op internet. Zelfs als je die al lang geleden verwijderd hebt.
25
INTERNET
Niet doen op internet Zomaar je eigen gegevens invullen.
Er wordt vaak gevraagd naar je naam, adres, telefoonnummer en e-mailadres. Vul dit nooit zomaar in. Als je twijfelt: niet
doen of het aan een volwassene vragen.
Gegevens van vrienden invullen.
Soms wordt gevraagd om bijvoorbeeld e-mailadressen van vrienden in te vullen. Dit moet je nooit doen. Deze gegevens
kunnen op een verkeerde manier worden gebruikt.
Zomaar ergens op klikken.
Denk goed na voordat je ergens op klikt. Als je twijfelt, niet doen of het aan een volwassene vragen.
Alles geloven wat op internet staat.
Heb je een prijs gewonnen? Wordt er iets gratis aangeboden? Geloof niet alles wat je op internet leest. Soms zit je opeens
aan een abonnement vast of moet je alsnog iets betalen.
Wel doen op internet Goed lezen
Lees goed voordat je ergens op klikt. Hiermee kun je vaak voorkomen dat je ‘fout’ klikt.
Vragen. Weet je niet zeker of je iets moet invullen of ergens op moet klikken? Vraag het dan aan iemand die het wel weet,
bijvoorbeeld je ouders of leerkracht.
Venster met een kruisje sluiten. Soms zie je opeens een nieuw venster. Als je twijfelt, sluit dit venster dan met het kruisje rechtsboven.
Het webadres goed invullen Door het maken van een typefout kun je op een foute website terecht komen. De makers van zo’n site kopen adressen met
een typefout die vaak wordt gemaakt. Zij zetten er dan informatie op, zoals reclame.
Zet websites die je veel bezoekt als favoriet.
Je kunt de websites die je veel bezoekt opslaan, zo kun je ze in 1 muisklik weer terugvinden.
ZINVOLLE PROGRAMMA’S EN WEBSITES
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
ZINVOLLE APPS
41
42
43
44
45
46
47
48
49
VERKLARENDE WOORDENLIJST
Aanwijzer Dit is het pijltje op je computer. Dit pijltje bestuur je met je muis. Soms ziet je pijltje er anders uit, bijvoorbeeld als een handje.
Account Je gebruikersnaam en wachtwoord waarmee je toegang krijgt tot bijvoorbeeld je e-mail, je hyves of facebook, … .
Adresbalk Balk in internet explorer, Google Chrome, Firefox, … waar je een webadres kunt intypen.
Bestand Alles wat je opslaat op je computer zit in een bestand.
Bijlage Iets dat je met een e-mail meestuurt. Bijvoorbeeld een foto of een document
Bureaublad Het hoofdvenster van Windows.
Buzzer (vertaling: zoemer) Geluid dat je naar je contactpersoon kunt sturen, daarbij trilt je venster.
Chatten (spreek je uit als: tsjetten) Met elkaar praten door getypte berichtjes heen en weer te sturen.
Configuratiescherm In het configuratiescherm kun je de instellingen van Windows veranderen.
Dochterpagina Website die bij de startpagina hoort.
Downloaden Iets vanaf internet naar je computer kopiëren
e-mail (spreek je uit als: iemeel) Bericht dat via de computer over het internet wordt verstuurd.
e-mailadres Heb je nodig om te e-mailen. Een e-mailadres herken je aan het teken @ (at).
Emoticon Klein prentje dat je in een bericht kunt zetten. Daarmee kun je laten zien hoe je je voelt.
Gadget Kleine programma’s die op de windows sidebar staan.
Gebruikersnaam De naam waarmee je op je computer werkt of ergens anders gebruikt om jezelf kenbaar te maken.
Geheim antwoord Als je je wachtwoord vergeten bent, wordt er een vraag gesteld. Jij alleen weet het antwoord. Daarmee krijg je weer toegang tot je e-
mail.
Hyperlink Een stukje op een webpagina, dat je naar een andere pagina stuurt als je erop klikt.
Installeren Een programma op de vaste schijf van je computer zetten.
Internet Computers die overal ter wereld met elkaar verbonden zijn.
Kopiëren Bestanden naar een andere map verplaatsen. Hierbij blijven de bestanden ook in de oude map staan.
Leesvenster Het gedeelte van het venster waarin je al een stukje van een e-mail kunt lezen.
Map Een plaats op de computer waar bestanden in kunnen zitten. Je kunt dit vergelijken met een echte map waar je papieren in verzamelt.
Mapvenster In dit venster kun je mappen en bestanden bekijken en veranderen.
Offline (spreek je uit als: Oflain) Niet verbonden met het internet.
Online (Spreek je uit als: Onlain) Verbonden met het internet.
Opslaan Iets op je computer bewaren.
Postvak IN De brievenbus waar je je e-mail in ontvangt
Profiel In je profiel kun je meer over jezelf vertellen.
Profielfoto De foto die bij je profiel hoort.
Schermbeveiliging Een bewegend beeld dat begint als je een tijdje niet op je computer werkt. Dit dient zoals het woord zelf zegt om je scherm te beveiligen
tegen inbranden.
Schuifbalk Soms zie je maar een stukje van een hele lijst. Door te schuiven met de schuifbalk kun je ook de rest van de lijst zien.
Selecteren Een bestand of map aanklikken om hem daarna bijvoorbeeld te verplaatsen.
Snelkoppeling En prentje van een programma, als je dubbelklikt op een snelkoppeling wordt het programma geopend.
50
Status Hiermee kun je tijdens het chatten laten zien of je wilt chatten. Als je dat wilt kies je status’online’. Als je dat niet wilt kun je
bijvoorbeeld kiezen voor ‘zo terug’ of ‘aan de telefoon’, … .
Tekens Alles wat je kunt intypen. Dit zijn niet alleen cijfers en letters, maar ook bijvoorbeeld: =,-.
Tekst Een verzameling woorden of zinnen wordt ook wel tekst genoemd.
USB-poort Een opening van je computer waar je usb-stick in past.
USB-stick Op een USB-stick kun je bestanden opslaan. Je kunt deze bestanden dan bijvoorbeeld op een andere computer zetten. Je kunt ook iets op
de USB-stick opslaan om een extra kopie te hebben.
Venster Een rechthoekig gebied op je computer waar iets in staat.
Versie Soms wordt een nieuwe versie van een programma gemaakt. Het programma is dan veranderd en verbeterd.
Verwijders, verwijderde items Map waarin weggegooide e-mails worden bewaard van de e-mails die je hebt verstuurd.
Videogesprek Gesprek met een contactpersoon via een beeld – en geluidsverbinding
Virus, computervirus Gemeen programmaatje dat je computer wil verstoren.
wachtwoord Geheim woord, waarmee je toegang krijgt. Bijvoorbeeld tot je e-mails.
Webadres De naam van een website.
Webcam (spreek je uit als: webkem) Kleine camera die je op de computer aansluit. Hiermee kun je via internet videobeelden versturen.
Webmail E-mail via een website.
Website Verzameling pagina’s op het internet
Wink (Vertaling: knipoog) Klein grappig filmpje met geluid dat je in een bericht kunt versturen.
Zoekmachine Website waar je mee kunt zoeken op het internet. Door het intypen van één of meer woorden worden websites opgezocht.
Zoekwoord Woord waarmee je wilt zoeken in een zoekmachine
51
BIBLIOGRAFIE
[Online] / aut. Kraeye Geert // Wonder wijs web. - http://www.arteveldehogeschool.be/olo/ict/.
[Online] / aut. Onderwijs FOD. - http://www.ond.vlaanderen.be/curriculum/basisonderwijs/lager-onderwijs/leergebiedoverschrijdend/ict/algemeen.htm.
App - noot - muis [Sectie van boek] / aut. Mijn kind online. - 2011.
App noot muis [Boek] / aut. Mijn kind online. - 2011.
Apps voor je kids: Spelen en leren op je iPAD van 2 tot 12 jaar [Tijdschrift] / aut. Bellens Els // Clickx. - 2012. - p. 226.
De knop om. Educatietechnologie in leerprocessen [Boek] / aut. Loon Anne-Marieke van. - 2012.
Digitaal pesten [Boek] / aut. Mijn kind online. - 2012.
Fotograferen voor kids, In een handomdraai de leukste foto's [Boek] / aut. Lee Albert Kiefer en Linda. - [sl] : Van Duuren Media B.V., 2011.
Gamemaker voor kids, in sneltreinvaart een coole game [Boek] / aut. Cleijn César. - Columborg : Van Duuren Media, 2011.
Gaming in het Onderwijs [Rapport]. - Limburg : HUB en KLim, 2010.
ICT, springplank voor de kleuterklas [Boek] / aut. Fernand Mesdom en ENIS-scholen. - Brussel : Lannoo, 2006.
ICT-competenties in het basisonderwijs [Boek] / aut. Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, Dienst voor Onderwiijsontwikkeling. - Brussel : Dienst
voor Onderwijsontwikkeling, 2004.
Inspiratieboek 'sociale media in de basisschool' 52 lestips [Boek] / aut. Mijn kind online. - 2012.
Inspiratieboek 'Sociale Media op school' [Boek] / aut. Mijn kind online. - 2012.
Kennis ict op school [Boek] / aut. Kennisrotonde. - 2007.
Kinderen en internet, Leidraad voor ouders, leerkrachten en andere opvoeders [Boek] / aut. Craene Martin Valcke en Brigitte De. - Tielt : Lannoo, 2007.
Leefschoolideeën: Differentiëren en individualiseren [Boek] / aut. Fré Carl Medaer en André De. - Brugge : Die Keure, 1999.
Leergebiedoverschrijdend thema. Informatie- en Communicatietechnologie (ICT). [Tijdschrift] / aut. Vorming. Vlaams ministerie van Onderwijs en // Informatie voor de
onderwijspraktijk. Ontwikkelingsdoelen en eindtermen voor het gewoon basisonderwijs.. - 2010. - p. 134.
Meer windows voor kinderen [Boek] / aut. Stuur Addo. - Utrecht : A.W. Bruna, 1993.
52
Tablets in de klas, 8 goede redenen [Interview] / interv. Buytaert Jan. - 1 juni 2012.
Tech apps iPad voor het basisonderwijs [Boek] / aut. Hapers Ive. - 2012.
Techniek op het menu, Games en tools [Boek] / aut. Hapers Ive. - 2012.
Uw kind op internet, handboek voor ouders [Boek] / aut. Pardoen Evert Bergetvoet & Justine. - Hoofddorp : AW Bruna, 2008.
Windows Vista en internet voor kinderen [Boek] / aut. Visual Steps. - [sl] : Studio Steps B.V., 2008.
