i przy sŁabym oŚwietleniu zdjęcia nocne · 2011. 10. 21. · zdjęcia nocne ten niezwykły...

P R A K T Y C Z N Y P O R A D N I K

F O T O G R A FA

w fotografii cyfrowej i przy słabym oświetleniu Zdjęcia nocne

Ten niezwykły poradnik o procesie robienia zdjęć nocnych

i przy słabym oświetleniu prezentuje sprzęt fotograficzny

oraz programy, które pozwolą oddać pełen dramatyzm

scen, a także wyjaśnia, w jaki sposób efektywnie z nich

Zdjęcia nocne i przy słabym oświetleniu w fotografi i cyfrowej

O autorze:

MICHAEL FREEMAN jest światowej sławy fotografem i autorem

ponad dwudziestu cieszących się popularnością książek. Specjalizuje

się w fotografii podróżniczej, architekturze oraz sztuce azjatyckiej.

Szczególnie ceniony jest za olbrzymią wiedzę w zakresie efektów

specjalnych. Od wielu lat robi fotografie dla czasopisma „Smithsonian”

i wielu innych wydawnictw na całym świecie, takich jak

Time-Life Books, Reader’s Digest, Condé Nast Traveller i GEO,

pisuje też regularnie dla „Photo District News”.

POLECAMY RÓWNIEŻ INNE PORADNIKI FOTOGRAFICZNE:

Granice dnia i nocy, słabo oświetlone pomieszczenia

i cały repertuar nocnych aktywności to niewyczerpane

źródło tematów dla fotografii. Obecnie są one znacznie

łatwiej dostępne niż kiedykolwiek wcześniej, a wszystko

to dzięki nieustannemu rozwojowi fotografii cyfrowej.

korzystać. Zawiera mnóstwo praktycznych wskazówek:

od odpowiedniego ustawienia czułości po stosowanie

dodatkowego oświetlenia oraz wiele innych cennych

informacji. Na każdej stronie znajdują się inspirujące

fotografie – zachody i wschody słońca, skrzące się

światłami miejskie pejzaże oraz krajobrazy skąpane

w blasku księżyca. Dzięki tej książce dowiesz się m.in.,

jak powstają takie zdjęcia i w jaki sposób samodzielnie

tworzyć równie imponujące obrazy oraz dlaczego

w momencie robienia fotografii tak ważna jest świadomość,

czy będzie można rozjaśnić głębokie cienie albo wydobyć

szczegóły z plam światła rzucanego przez latarnie.

Michael Freeman

MICHAEL FREEMAN

ZDJĘCIA NOCNE I PRZY SŁABYM OŚWIETLENIU

Praktyczny poradnik fotografa

Zdję

cia no

cne i p

rzy słab

ym o

świetle

niuw fotografii cyfrowej

MIC

HA

EL FREEMA

N

• Umiejętności fotograficzne potrzebne do robienia zdjęć w trudnych warunkach oświetleniowych.

• Przystępne instrukcje obróbki słabo doświetlonych fotografii w cyfrowej ciemni.

• Najnowsze techniki fotograficzne, w tym tworzenie obrazów o szerokiej rozpiętości tonalnej (HDR).

• Cyfrowy aparat fotograficzny i jego funkcje, które umożliwią robienie zdjęć przy słabym oświetleniu, takie jak wysoka

czułość i długi czas naświetlania.

MICHAEL FREEMAN

Z LUSTRZA

NK

Ą W

POD

RÓŻY

MIC

HA

EL FR

EE

MA

N

Z LUSTRZANKĄZ LUSTRZANKĄW PODRÓŻY

MICHAEL FREEMAN

PRAKTYCZNY PORADNIK FOTOGRAFA

101

FOTOGRAFIACYFROWA

FOTOGRAFIACYFROWA

O autorachIan Probert i Peter Cope są autorami kilku poradnikówo fotografii cyfrowej. Stale współpracują z wieloma czasopismami komputerowymi i fotograficznymi.

Jak robić idealne zdjęcia cyfrowe

Chciałbyś wybrać odpowiedni dla siebie aparat, robić, zgrywać i edytować zdjęcia oraz drukować je w domu? Nie wiesz, jak sobie z tym wszystkim poradzić? Ten poradnik pomoże Ci poznać możliwości technologii cyfrowej.W każdej z czterech części znajdziesz pomoc, porady i wskazówki:

Fotografia cyfrowa - podstawy fotografii cyfrowej, czyli na co zwrócić uwagę, kupując aparat cyfrowy i komputer; jak podłączyć aparatdo komputera; jak wybrać odpowiednie oprogramowanie i jakz niego korzystać.

Obsługa aparatu cyfrowego - jak korzystać z różnych funkcji aparatu cyfrowego, w tym z zoomu, z ustawień przysłony i czułości; szczegółowe wskazówki, jak robić zdjęcia portretowe, jak fotografować krajobrazy podczas egzotycznej wycieczki czy ważne wydarzenie sportowe.

Cyfrowa ciemnia - jak poradzić sobie z efektem czerwonych oczu, brakiem ostrości, niedoświetleniem i wieloma innymi problemami;jak zmienić tło, zrobić fotomontaż bądź panoramę oraz naprawićstare, uszkodzone odbitki.

Drukowanie, przeglądanie i publikowanie - jak wydrukować zdjęcia wysokiej jakości, jak łatwo i szybko wysyłać obrazy e-mailem lub opublikować je w internecie.

SPRÓBUJ:1. Wybierz kilka ulubionych zdjęć.2. Wykonuj po kolei ilustrowane przykładami polecenia.3. Dodaj tekst i podziwiaj rezultaty swojej pracy!

jak robić idealne zdjęcia cyfroweFOTOGRAFIA CYFROW

A DLA POCZĄTKUJĄCYCH ian probertpeter cope

jak robić idealne zdjęcia cyfrowe

ian probertian probertpeter copepeter copepeter copepeter cope

ian probertpeter cope

ian probert1

2 3

■ Na co zwrócić uwagę przy zakupie aparatu cyfrowego?■ Jak najlepiej porządkować, edytować i publikować ulubione zdjęcia?■ Jak przywrócić blask starym rodzinnym fotografiom?

Poradnik Jak robić idealne zdjęcia cyfrowe udzielici odpowiedzi na te i wiele innych pytań. Zrozumiesz wszystko!

ian probertpeter copepeter cope

ian probertpeter cope

ian probert

Polecamy również inne poradnikifotograficzne National Geographic:

LUSTRZANKICYFROWE

FOTOGRAFIACYFROWA

FOTOGRAFIACYFROWA

Cena 49 zł

michael michaelfreemanfreemanfreeman michaelfreeman michael michaelfreeman michael michael michaelfreemanfreemanfreeman michaelfreeman michael michaelfreeman michael

O autorzeMichael Freeman – światowej sławy fotograf i pisarz – jest autorem ponad 20 cieszących się popularnością książek. Specjalizuje się w fotografii podróżniczej, architekturze oraz sztuce Azji. Popularność w dużej mierze zawdzięcza stosowaniu efektów specjalnych. Od wielu lat jest czołowym fotografem magazynu Smithsonian, pracował również dla wydawnictw Time-Life Books, Reader’s Digest, GEO i National Geographic.

Technologia cyfrowa daje fotografom całą gamę narzędzi służących do korekcji wszelkich minimalnych i subtelnych aspektów kolorów. Można wybrać paletę zgodną z własnym stylem: delikatną i nienasyconą, zbliżoną do monochromatycznej, czy też tętniącą życiem i kontrastową. Aby umiejętnie operować barwami, niezbędne jest posiadanie zarówno teoretycznej, jak i praktycznej wiedzy o naturze koloru.

Michael Freeman wyjaśnia wszystkie kluczowe zagadnienia dotyczące koloru w fotografii cyfrowej, czyli sposób wyboru balansu i ocenę kolorystyczną oraz przetworzenie, począwszy od ustawień aparatu, przez zarządzanie kolorem, a na edycji i wydruku obrazu skończywszy. Ukazuje rolę barw w ujęciach i wagę efektów dynamicznych. Wyjaśnia złożony charakter postrzegania kolorów, ich niuanse oraz język. Zwraca też uwagę na konieczność zachowania spójności barw, na ich temperaturę oraz powiązania kolorystyczne.

Nie należy jednak zapominać, że decyzja o doborze barw w dalszym ciągu zależy od oka patrzącego, a możliwość manipulacji kolorem nie musi oznaczać drastycznych zmian. Subtelna kontrola nad kolorystyką zdjęć jest bardziej przydatna i wymaga znacznie większych umiejętności.

Michael Freeman opisuje naturę koloru, jego działanie w teorii i w praktyce oraz uczy, jak operować barwami w fotografii cyfrowej – począwszy od uchwycenia i kalibrowania, a na fizycznej i emocjonalnej mocy kolorów kończąc. Bogato ilustrowane przykłady, praktyczne wskazówki oraz inspirujące komentarze autora pozwolą amatorom fotografii umiejętnie wykorzystywać możliwości koloru.

kolorPROFESJONALNA FOTOGRAFIA CYFROW

Am

ichael freeman

kolor

michael michaelfreemanfreemanfreeman michaelfreeman michael michaelfreeman michael michaelCYFROW michaelCYFROWA michaelACYFROWACYFROW michaelCYFROWACYFROWfreemanfreemanfreeman michaelfreeman michael

Polecamy również inne poradnikifotograficzne National Geographic:

Cena 54,90 zł

FOTOGRAFIA NOCNA.indd 1 3/8/10 3:08:49 PM

02178CTP-X-CGLO-001-005_US.indd 2 2/27/08 12:08:57 PM


M I C H A E L F R E E M A N

P R A K T Y C Z N Y P O R A D N I K

F O T O G R A FA

w fotografii cyfrowej

i przy słabym oświetleniu Zdjęcia nocne


ŚWIATŁO NA MATRYCY 10

GRANICE I KOMPROMISY 16

ZAKRES ŹRÓDEŁ ŚWIATŁA 18

PROBLEMY Z KONTRASTEM 20

ODZYSKIWANIE ŚWIATEŁ 22

ODKRYWANIE CIENI 26

REALIZM CIENI 30

TEMPERATURA BARWOWA 32

BALANS BIELI I BARWA 34

PODSTAWOWE USTAWIENIA APARATU DO ZDJĘĆ W SŁABYM ŚWIETLE 36

SŁABE ŚWIATŁO NATURALNE 38

SŁABE ŚWIATŁO SZTUCZNE 48

MIESZANIE TEMPERATUR BARWOWYCH 58

SELEKTYWNA ZMIANA KOLORÓW 60

PROFILOWANIE BARW 64

WSTĘP 6

CZĘŚĆ 1 SŁABEOŚWIETLENIE 8

Tytuł oryginału: The Complete Guide to Night & Lowlight Digital Photography

First published in the United Kingdom in 2008 by:

I L E X

210 High StreetLewes East Sussex BN7 2NSwww.ilex-press.com

Copyright © 2008 The Ilex Press Limited

Publisher: Alastair CampbellCreative Director: Peter BridgewaterRights Director: Roly AllenManaging Editor: Chris GatcumSenior Editor: Adam JuniperArt Director: Julie WeirDesigner: Chris and Jane LanawayDesign Assistant: Emily Harbison

Wydanie polskie: Wydawnictwo G+J RBA Sp. z o.o. & Co. Spółka Komandytowa Licencjobiorca National Geographic Society ul. Wynalazek 4, 02-677 Warszawa Dział handlowy: tel. 22 640 07 25 e-mail: [email protected] Sprzedaż wysyłkowa: tel. 22 607 02 62 Tłumaczenie: Janusz Myzik / QuendiRedakcja: Anna Stawińska / QuendiKonsultacja: Marcin Trzciński / QuendiKoordynacja: Anna Gimlewicz / QuendiKorekta: Marcin ŻukProjekt okładki: Natalia BaranowskaRedaktor prowadzący: Małgorzata ZemstaRedaktor techniczny: Mariusz TelerSkład i łamanie: TYPO Marek Ugorowski Copyright for Polish edition © 2010 National Geographic Society. All rights reserved.National Geographic i żółta ramka są zarejestrowanymi znakami towarowymi National Geographic Society. ISBN 978-83-7596-246-8 Zdjęcia na okładce: Shutterstock (8) Wszelkie prawa zastrzeżone. Reprodukowanie, kopiowanie w urządzeniach przetwarzania danych, odtwarzanie w jakiejkolwiek formie oraz wykorzystywanie w wystąpieniach publicznych – również częściowe – tylko za wyłącznym zezwoleniem właściciela praw autorskich. www.nationalgeographic.pl

SPISTREŚCI

Z RĘKI CZY ZE STATYWU? 68

TECHNIKI STABILIZACJI 72

CZĘŚĆ 2 ZRĘKI 66


SPRZĘT STABILIZUJĄCY 78

TECHNOLOGIA STABILIZACJI OBRAZU 82

JASNE OBIEKTYWY 86

OSTROŚĆ PRZY NAJMNIEJSZEJ PRZYSŁONIE 90

CZYM JEST OSTROŚĆ? 92

SPRAWDZANIE JAKOŚCI TECHNICZNEJ ZDJĘĆ 94

ROZRÓŻNIANIE RODZAJÓW ROZMYCIA 96

KOREKCJA ROZMYCIA OSTROŚCI 104

ZWIĘKSZANIE GŁĘBI OSTROŚCI 110

KOREKCJA ROZMYCIA RUCHU 112

DWA RODZAJE ROZMYCIA NA JEDNYM ZDJĘCIU 116

DUŻE ROZMYCIE RUCHU 118

WYBÓR ZDJĘĆ I MIESZANIE WARSTW 120

OSTROŚĆ A ŚLEDZĄCY RUCH APARATU 124

ZAMIERZONE ROZMYCIE RUCHU 126

FORMAT RAW W SŁABYM ŚWIETLE 128

PODWÓJNA OBRÓBKA RAW 132

ZDJĘCIA HDR Z RĘKI 136

PSEUDO-HDR 138

RODZAJE SZUMU 142

OPROGRAMOWANIE DO REDUKCJI SZUMU 146

LAMPA BŁYSKOWA 156

SŁOWNICZEK 214

INDEKS 218

BIBLIOGRAFIAIPRZYDATNEADRESY224

CZĘŚĆ 1 SŁABEOŚWIETLENIE 8

CZĘŚĆ 3 ZESTATYWU 158STATYWY 160

TECHNIKI OBSŁUGI STATYWU 164

GŁOWICE: PRZEGLĄD MODELI 166

ZACISKI I INNE MOCOWANIA 170

STATYW A ROZMYCIE RUCHU 172

SZUM PRZY DŁUGIM NAŚWIETLANIU 174

USUWANIE SZUMU PRZEZ UŚREDNIANIE OBRAZU 178

KOREKTA KONTRASTU ZA POMOCĄ KILKU EKSPOZYCJI 180

ALGORYTMICZNE ŁĄCZENIE ZDJĘĆ 184

RĘCZNE MIESZANIE WARSTW 186

MIESZANIE ZDJĘĆ ROBIONYCH PRZY RÓŻNEJ CZUŁOŚCI 188

OPROGRAMOWANIE DO MIESZANIA OBRAZÓW 190

OBRAZY HDR 194

TWORZENIE OBRAZÓW HDR 196

MAPOWANIE TONÓW 200

PHOTOMATIX 204

PHOTOSHOP 206

FDRTOOLS 208

EASYHDR 210

GHOSTING 212

7

WSTĘP

Wpoprzednich książkach starałem się oddzielnie traktować fotografowanie i obróbkę, zgodnie z przebiegiem procesu fotograficznego, który rozpoczyna się od zrobienia zdjęcia, a następnie zajmuje się różnymi sposobami edycji i udoskonalania obrazów na komputerze. Oba etapy wymagają różnych umiejętności, inny jest też czas i miejsce pracy, dlatego taki podział ma swoje uzasadnienie. W tej książce jednak celowo mieszam obróbkę komputerową z robieniem zdjęć. Jest to świadoma decyzja, wynikająca z tego, że czasy się zmieniły, a fotografia cyfrowa przestała być tylko nową, zaawansowaną technologicznie wersją tradycyjnej fotografii. Obecnie dla większości fotografów to właśnie ten sposób tworzenia zdjęć jest bardziej naturalny i oczywisty. Należy też wziąć pod uwagę docelowych odbiorców tej książki. Fotografia przy słabym oświetleniu jest bardzo specjalistyczną dziedziną, z pewnością o wiele bardziej wymagającą technicznie niż inne formy fotografii. Nie sądzę, aby ktoś podejmował się tak trudnego zajęcia bez wcześniejszych doświadczeń fotograficznych – specjalistyczne zagadnienia poznaje się zwykle dopiero po opanowaniu technik podstawowych. Dlatego w tym poradniku nie zajmuję się najprostszymi sprawami i pomijam pierwszy etap obróbki, czyli konfigurację komputera, zapoznanie się z programami graficznymi, takimi jak Photoshop itd. Chciałbym przeprosić wszystkich, którzy tego oczekiwali, i skierować ich do innych moich publikacji, np. The Complete Guide to Digital Photography.

Ponadto równoległe omawianie obróbki i technik fotograficznych lepiej obrazuje rzeczywisty sposób pracy zawodowych fotografów. W innych moich książkach do znudzenia powtarzałem, że udana fotografia cyfrowa wymaga przede wszystkim przewidywania – już naciskając spust migawki, trzeba wiedzieć, co będzie można zrobić ze zdjęciem w czasie obróbki. W tym miejscu przypomnę o tym jeszcze raz, ponieważ fotografia przy słabym oświetleniu w sposób szczególny zmaga się z różnymi ograniczeniami. Ten rodzaj aktywności fotograficznej wymaga rozwiązywania licznych problemów, a duża część pracy odbywa się przy komputerze. Dlatego w momencie robienia zdjęcia tak ważna jest świadomość, czy przykładowo będziecie w stanie rozjaśnić głębokie cienie albo wydobyć szczegóły z plam światła rzucanego przez latarnie.


ZAKRES ŹRÓDEŁ ŚWIATŁA 18

GRANICE I KOMPROMISY 16

ŚWIATŁO NA MATRYCY 10

PROBLEMY Z KONTRASTEM 20

ODZYSKIWANIE ŚWIATEŁ 22

ODKRYWANIE CIENI 26

TEMPERATURA BARWOWA 32

REALIZM CIENI 30

BALANS BIELI I BARWA 34

PODSTAWOWE USTAWIENIA APARATU DO ZDJĘĆ W SŁABYM ŚWIETLE 36

SŁABE ŚWIATŁO NATURALNE 38

SŁABE ŚWIATŁO SZTUCZNE 48

SELEKTYWNA ZMIANA KOLORÓW 60

MIESZANIE TEMPERATUR BARWOWYCH 58

PROFILOWANIE BARW 64


9

G ranice dnia i nocy, słabo oświetlone pomieszczenia i cały repertuar nocnych aktywności to niewyczerpane źródło tematów dla fotografii. Obecnie są one znacznie łatwiej dostępne niż kiedykolwiek wcześniej, a wszystko to dzięki nieustannemu rozwojowi fotografii cyfrowej. To ona sprawiła, że fotografowie mogą rejestrować na zdjęciach sytuacje, których ze względu na niskie natężenie światła nie można było traktować tak swobodnie w czasach fotografii analogowej.

W fotografii zawsze obowiązywały techniczne ograniczenia, ale fotografowie nauczyli się z nimi żyć. Wielu z tych ograniczeń często się nawet nie dostrzega i dopiero, kiedy pojawia się możliwość pokonania ich za pomocą technologicznych usprawnień, zauważamy, jak bardzo nas ograniczały. Jednym z podstawowych ograniczeń było zawsze natężenie światła i czułość materiału światłoczułego. W pierwszych dniach fotografii zdjęcia można było robić tylko w jasnym świetle słonecznym, a nawet wtedy czas naświetlania był stosunkowo długi. Wraz ze wzrostem czułości emulsji fotograficznych oraz pojawieniem się jaśniejszych obiektywów i mniejszych aparatów możliwe stało się robienie zdjęć w sztucznym świetle (choć w bardzo ograniczonym zakresie). Za pierwszego fotoreportera można chyba uznać Erica Salomona, który korzystał z Erm a noxa 858 z roku 1924. Ten zaprojektowany

przez Ludwiga Bertelego aparat wyróżniał się maksymalnym otworem względnym f/1,8 i możliwością otwarcia migawki nawet na 1/1200 s, co umożliwiało Salomonowi tworzenie słynnych „niepozowanych” fotografii dokumentujących życie berlińskiej socjety. Technologia szła szybko do przodu i wkrótce Leica stworzyła aparat o podobnych parametrach, który rejestrował zdjęcia nie na twardych płytkach, ale na wygodniejszym w użyciu filmie 35 mm.

Fotografia cyfrowa i ostatnie zmiany na tym polu zapoczątkowały nową erę w robieniu zdjęć przy słabym świetle. Dzięki zwiększeniu liczby sytuacji, które można sfotografować z dobrym skutkiem, możliwe stało się użycie aparatu w warunkach, w jakich dawniej nie można się było obejść bez zastosowania inwazyjnych technik, takich jak lampa błyskowa albo dodatkowe sztuczne oświetlenie. W ostatnich latach radykalnej poprawie uległa czułość matryc, co w połączeniu z przetwarzaniem zdjęć w aparacie i ich obróbką na komputerze pozwoliło ograniczyć szkody spowodowane przez szum cyfrowy – jeden z głównych problemów przy tego rodzaju zdjęciach, któremu sporo miejsca poświęcę na dalszych stronach. W pierwszym rozdziale przyjrzymy się, jak w procesie cyfrowym – od zarejestrowania obrazu na matrycy, poprzez jego przetwarzanie w aparacie, aż po edycję na komputerze – poradzić sobie ze światłem, którego natężenie jest dużo mniejsze niż w zwykły słoneczny dzień.

CZĘŚĆ 1 SŁABE OŚWIETLENIE

10


SŁA

BE O

ŚWIE

TLEN

IE

widoczny jest w cieniach i powstaje przy dłuższym czasie naświetlania albo wyższych czułościach.

Blooming to „przeciek” z fotodiody, która została napełniona (zarejestrowała czystą biel), do sąsiednich pikseli matrycy. Efekt ten można zaobserwować zwłaszcza na tańszych, jakościowo słabszych matrycach, ale i tak jest on nieunikniony w typowych, słabo oświetlonych scenach, gdzie jasne światła odcinają się od ciemnego tła. Klasycznym przykładem jest nocna panorama miasta na zdjęciu obok. Na szczęście jesteśmy na tyle przyzwyczajeni do rozbłysków na zdjęciach, że nie jest to aż tak wielkim problemem. Na większości fotografii flary spowodowane przez obiektyw są znacznie wyraźniejsze niż bloom ing matrycy.

Innym artefaktem zauważalnym w okolicy pojedynczych świateł (albo wzdłuż bardzo jasnych krawędzi) jest aberracja chromatyczna. Występuje ona w odmianie osiowej oraz poprzecznej, przy czym w fotografii cyfrowej większy problem stanowi zwykle ten drugi rodzaj. To, jaką rolę odgrywa tu bloom ing matrycy (patrz ramka na dole), jest kwestią dysku

ŚWIATŁO NA MATRYCY

J ak zauważycie na stronach tej książki, robienie zdjęć przy słabym oświetleniu polega na pokonywaniu ograniczeń. Fotograf musi walczyć z ograniczeniami dotyczącymi techniki fotografowania, troszcząc się o ustabilizowanie aparatu, uważając na ruchome obiekty i dostosowując ustawienia aparatu do zmieniających się wa

runków. Ma on też przeciwko sobie ograniczenia sprzętowe, związane głównie z matrycą i obiektywem. Specyficzne warunki panujące w słabo oświetlonych miejscach sprawiają, że wady matrycy stają się wyraźnie widoczne. Dwa naj

powszechniejsze problemy, pojawiające się na przeciwnych końcach skali jasności, to tzw. blooming oraz szum. Bloomingiem nazywamy jasną obwódkę otaczającą prześwietlony fragment zdjęcia, szum natomiast najwyraźniej

Nowe cyfrowe możliwości rejestrowania

obrazów w słabym świetle zależą od

matrycy i sposobów, z jakich korzystają

producenci, aby usprawnić

i kontrolować jej działanie.

BLOOMING MATRYCY I RÓŻOWE OBWÓDKI

Na innym, znacznie powiększonym

fragmencie nocnego zdjęcia Tokio, widać

blooming, czyli rozbłysk w miejscu

prześwietlonych obszarów. Blooming matrycy

zachodzi, kiedy fotodiody się przepełnią,

a ładunek przecieka do sąsiednich pikseli.

Zdjęcie po lewej naświetlano przez 1/3 s,

a środkowe przez 2 s. Na środkowym zdjęciu

widać, jak na brzegach neonu przelewa się

światło. Zdjęcie po prawej to zdjęcie

naświetlane przez 1/3 s, a następnie

rozjaśnione na komputerze o prawie 3 stopnie

przysłony, aby uzyskało podobną jasność jak

zdjęcie pośrodku. Na fotografii widoczny jest

silny szum i szerokie obwódki, ale blooming

nie jest aż tak wyraźny.

Na dużym powiększeniu źródła światła z lewego górnego rogu fotografii widać różową obwódkę spowodowaną bloomingiem soczewki, mikrosoczewką na fotodiodzie albo jednym i drugim. Różni się ona od normalnej aberracji chromatycznej tym, że jest jednobarwna i skierowana w jednym kierunku.


11

ŚWIATŁO

NA

MATRYCY

syjną – ma on najprawdopodobniej związek z inną aberracją: różowymi obwódkami. Poprzeczna aberracja chromatyczna widoczna jest na zdjęciu w postaci dwóch przeciwstawnych kolorów, zazwyczaj czerwonego z błękitnym lub niebieskiego z zielonym, i jest problemem zwłaszcza w obiektywach zoom o dużym zakresie ogniskowych, gdyż producentom trudno jest skorygować obiektyw w całym zakresie. Inną sprawą jest, że dzisiaj każdy może paroma kliknięciami powiększyć zdjęcie, więc tego rodzaju wady są częściej zauważane. Rozwiązań problemu jest kilka i zależą one od używanego oprogramowania. Najpopularniejszą metodą jest ręczne rozciągnięcie jednego kanału w stosunku do drugiego za pomocą suwaka. Istnieją również programy do usuwania obwódek, których działanie ogranicza się do krawędzi. Można też skorzystać z bardziej zautomatyzowanego rozwiązania – modułu korygującego aberrację w znanych połączeniach aparatów z obiektywami, takiego jak DxO Optics Pro.

Szum to jeden z nowych problemów, jakie przyniosła ze sobą fotografia cyfrowa. Jest on wizualnym odpowiednikiem szumu audio, takiego jak słyszalny w tle szmer obniżający jakość muzyki. Na zdjęciu ma on postać nałożonych na obraz losowych układów pikseli, zazwyczaj jasnych i różnobarwnych. Często porównuje się go na wyrost do ziarna filmu, ale ziarno na emulsji fotograficznej tworzy fakturę, która może się podobać, tymczasem – o ile wiem – nikt nigdy nie próbował bronić tezy, że szum cyfrowy ma jakąkolwiek wartość estetyczną. Ze względu na wygląd (nie przyczynę) szum można podzielić na szum luminancji (losowy układ pikseli od ciemnych do jasnych), szum chrominancji, czyli kolorowy (piksele różnią się barwą), „martwe” piksele (jasne punkty) i artefakty JPEG (kwadraty 8 × 8 pikseli powstałe podczas kompresji do tego formatu). Szum odgrywa szczególną rolę przy fotografowaniu w słabym świetle, gdyż pojawi się niezależnie od tego, czy zwiększycie czułość matrycy do zdjęć robionych z ręki, czy wydłużycie czas naświetlania, robiąc zdjęcia ze statywu.

Aberracja chromatycznaNa tej nocnej panoramie dzielnicy Shibuya w Tokio widać poprzeczną aberrację chromatyczną spowodowaną szerokokątnym obiektywem zoom. Różne rozwiązania tego problemu opisano na s. 13.

12

SŁA

BE O

ŚWIE

TLEN

IE



LensFix na komputery Mac i PTLens pod Windows mają wbudowane profile pozwalające korygować wady poszczególnych obiektywów, ale do korekcji aberracji chromatycznej potrzebna jest ingerencja użytkownika.

Porównanie korekcji aberracji chromatycznej w różnych programach. Od lewej: bez korekcji, korekcja w Photoshop ACR, korekcja w DxO, korekcja w PTLens, korekcja w LensFix.

DxO Optics Pro wczytuje gotowe profile dla poszczególnych obiektywów, które pozwalają automatycznie usunąć zniekształcenia geometryczne i poprzeczną aberrację chromatyczną.

W konwerterze RAW Photoshopa CS3 do dyspozycji mamy dwubarwne suwaki do przesuwania kanałów i jeszcze bardziej przydatne narzędzie do usuwania obwódek.

Image EXIF Info

Camera manufacturer: NIKON CORPORATION

Camera model: NIKON D2X

Focal length (mm): 15

Correction settings

Database: Nikon SLR

Lens: Nikkon 12-24mm f/4G ED-IF AF-S

Focal Length: 15.00 12-24

Load...

UpdateRevertPreview

200% Grid

Save...

Image

Open... Save As...

Chromatic Aberration

Fix Red/Cyan Fringe -0.000

Fix Blue/Yellow Fringe -0.000

Vignette

Amount 0

Midpoint 0

Perspective

Auto scale Vertical 0

Horizontal 0

Rotation 0

Aspect 1

Scale 100

Preset

LensFix

PTLens 8.5.2File Tools Help

ZoomHistogramEXIF EditorPresets

SharpnessDxO NoiseWhite Balance and Exposure Exposure compensation

Highlight recovery Disabled

RAW White Balance

Manual color temp..

Color Temp.

Tint

3700 1

401%

Untitled Project 1.dxp 1/1

Select Organize Enhance Process View

DxO Optics Pro 4 - Elite | Untitled Project 1.dxp

Expert settingsGuided Settings

DxO Optics Distortion

Max Image

Chromatic Aberration Intensity

Size

Purple Fringing Lateral Chromatic Aberration

Vignetting Intensity

Shadows

Focal Length14.0 mm 16.0 mm

100

1006

100

50

15.00mm

0.00

Reset

Reset AllFrid

PreviewDistortionFisheye

Distortion Correct

OK

Cancel

Fisheye

Distortion

Crop

Horiz.

Rotate

Vert.

0

0.0

0.0

0.0

78 Make Nikon SLR

Model D2X

Lens Nikkon 12-24mm f/4G ED-IF AF-S-DX

15.000 focal length (12.000 - 24.000)

Camera Raw 4.1 - Nikon D2X

R: 71G: 95B: 119

f/7.1 1.60 sISO 100 12-24@15 mm

Lens Corrections

Preview

18590.69.NEF300%

Save Image... Adobe RGB (1998): 8bit; 4288 by 2848 (12.2MB; 300ppi

Chromatic Aberration

Fix Red/Cyan Fringe -9

Fix Blue/Yellow Fringe +34

Defringe: All Edges

13


ŚWIATŁO

NA

MATRYCY

LensFix

DxO Optics Pro

Photoshop ACR (skorygowane)

PTLens

Photoshop ACR (bez korekcji)

14

SŁA

BE O

ŚWIE

TLEN

IE



Szumowi i jego redukcji przyjrzymy się dokładnie w części 2 i 3, ale z praktycznego punktu widzenia ważne jest, żeby wiedzieć, jak wygląda szum tworzony przez wasz aparat na zdjęciach, jakie zwykle robicie. Szum powstający przy długim naświetlaniu można zazwyczaj z dobrym skutkiem wyeliminować już w aparacie, wybierając z menu opcję redukcji szumów, ale bezpośrednią przyczyną szumu jest zazwyczaj wysokie ISO. Może się okazać, że w przypadku niektórych rodzajów zdjęć jesteście w stanie znieść wyższe ustawienie czu

łości, niż wam się wydawało. Przeprowadźcie testy w kilku typowych sytuacjach z niskim natężeniem światła, robiąc serię zdjęć przy różnych ustawieniach czułości, i porównajcie wyniki. Oglądając zdjęcia w powiększeniu 100%, zauważycie, że w gładkich zacienionych obszarach szum zwiększa się wraz ze wzrostem czułości. Zdecydujcie, w którym momencie staje się on nie do przyjęcia. Jak wspominam na s. 16–17, musicie zna leźć równowagę między przydatnością wysokiego ISO a zaszumieniem zdjęcia.

ISO 100 ISO 200 ISO 400 ISO 800 ISO 1600

60 s z redukcją szumów 60 s bez redukcji szumów

SZUM CYFROWY

Proste porównanie szumu przy różnych

ustawieniach aparatu. Szum jest zawsze

najlepiej widoczny na gładkich

powierzchniach, które są ciemne, ale nie

czarne. W praktyce największe różnice

w intensywności szumu związane są ze

zmianą czułości. Ta sekwencja zdjęć została

zrobiona aparatem Nikon D200 przy

czułości od ISO 100 do ISO 1600. Warto

zauważyć, że intensywność szumu rośnie

wykładniczo – przy niższych czułościach

praktycznie go nie widać, ale kiedy się już

pojawi, szybko staje się nie do zniesienia. Porównanie szumu przy długim naświetlaniu

Drugim bardzo popularnym rodzajem szumu

jest ciemny szum powstający przy długim

naświetlaniu. Na zdjęciach obok widać, że

w przypadku tego aparatu i matrycy szum

powstający przy długim naświetlaniu (tu: 60 s)

jest mniejszym problemem niż szum wynikający

z wysokiej czułości. Różnica pomiędzy zdjęciami

zrobionymi z włączoną i wyłączoną opcją

redukcji szumów jest niemal niedostrzegalna.

Duże znaczenie ma jednak temperatura. Te

zdjęcia zrobiono w temperaturze pokojowej

(21°C), ale intensywność tego rodzaju szumu

podwaja się co 6–8°C.

15


ŚWIATŁO

NA

MATRYCY

Przy podejmowaniu decyzji trzeba wziąć pod uwagę kilka czynników. Jednym z nich jest to, w jakiej formie oglądacie i prezentujecie zazwyczaj swoje zdjęcia. Jeśli korzystacie głównie z odbitek, testy powinniście przeprowadzić na swoim ulubionym papierze. Szum inaczej będzie wyglądał na ekranie przy powiększeniu 100%, a inaczej na wydruku. Powiązaną zmienną jest rozmiar, w jakim przedstawione będą zdjęcia. Na odbitce w dużej skali szum będzie oczywiście dużo wyraźniej widoczny niż na zdjęciu zamieszczonym na stronie internetowej w rozdzielczości 640 × 480 pikseli. Trzecim czynnikiem jest rodzaj fotografii. Wyraźny szum na zdjęciu reportażowym będzie akceptowalny dla większej liczby osób niż na fotografii przedstawiającej martwą naturę albo krajobraz. Ważną zmienną jest też to, w jakim stopniu możecie – czy też chcecie – zredukować później szum na komputerze (więcej o tym na s. 146–155).

Podczas robienia zdjęć posiadane informacje i własny osąd powinny wam pozwolić bez problemu dobrać odpowiednią czułość matrycy. Jeśli np. nie widzicie prawie żadnej różnicy między szumem na zdjęciach zrobionych przy ISO 100 (o ile wasz aparat pozwala ustawić tak niską czułość) i ISO 200, skrócenie czasu naświetlania nie wpłynie negatywnie na jakość obrazu. Zmiana czułości to tylko jeden ze sposobów, pozwalających osiągnąć odpowiedni czas naświetlania. Pozostałe to: ustabilizowanie aparatu, poświęcenie głębi ostrości poprzez szersze otwarcie przysłony i zmiana obiektywu na jaśniejszy. Każdy z nich ma swoje wady, mniejsze lub większe, dlatego w tej sytuacji zmiana ISO jest często optymalnym rozwiązaniem. Aby osiągnąć najlepsze rezultaty, możecie być zmuszeni zmieniać czułość co chwilę – na szczęście niektóre aparaty pozwalają robić to za pomocą pokrętła, co jest znacznie szybsze niż korzystanie z menu.

Poza kwestiami technicznymi związanymi z ekspozycją, takimi jak zachowanie szczegółów w światłach i unikanie szumu w cieniach, co jest szczególnym wyzwaniem zwłaszcza przy sztucznym oświetleniu, musicie zdecydować, czy scena nie powinna być lekko przytłumiona. Inaczej mówiąc, musicie określić tonację zdjęcia. W przypadku zdjęć nocnych taka decyzja jest czymś naturalnym – rozjaśnione zdjęcie wyglądałoby dziwnie – ale jest też wiele sytuacji mniej oczywistych, pozostawiających pole do interpretacji. Jako przykład celowo wybrałem przypadek nie do końca jednoznaczny: na wewnętrznym dziedzińcu okrągłego trzypiętrowego budynku zamieszkanego przez przedstawicieli chińskiego ludu Hakka światło było wyraźnie przytłumione.

CIEMNA TONACJAJeśli chcecie wiernie odtworzyć atmosferę sceny fotografowanej w słabym świetle, będziecie musieli podczas obróbki zastosować ciemniejszą tonację niż zwykle. Jest to wyłącznie kwestia gustu, ale w tym przypadku wersja ciemniejsza lepiej oddaje wrażenie, jakie scena wywarła na mnie podczas fotografowania. Ostateczna decyzja należy zawsze do fotografa. Pomocny może okazać się histogram – jeśli większość tonów skoncentrowana jest pośrodku wykresu, mamy do czynienia z normalną tonacją; jeśli po lewej – z tonacją ciemną.

16

SŁA

BE O

ŚWIE

TLEN

IE


GRANICE I KOMPROMISY

Wpewnym sensie fotografia przy słabym oświetleniu nie jest po prostu kolejnym tematycznym działem fotografii. Niesie ona ze sobą wyzwanie: chcąc pracować w takim oświetleniu, trzeba zrezygnować z przewidywalności. Ponieważ nie macie do dyspozycji dość światła, żeby zastoso

wać optymalne ustawienia aparatu, nie tylko zbliżacie się do granic tego, co można sfotografować, ale musicie zawsze iść na jakieś techniczne kompromisy. Jeśli poświęcicie czas naświetlania, ryzykujecie rozmycie zdjęcia z powodu ruchu

obiektu albo aparatu. Zamiast tego możecie pójść na inne ustępstwa, np. zgodzić się na większy szum przy wyższym

ISO, zmienić ogniskową obiektywu, perspektywę, moment zwolnienia migawki itp. Chodzi mi o to – i uważam, że jest to teza warta rozwinięcia na kilku stronach – że w ten rodzaj fotografii wpisana jest niejako gra z konwencjami. Nagrodą, jak przed chwilą wspomniałem, jest możliwość rejestrowania dziedziny życia, która jeszcze niedawno była w znacznym stopniu zamknięta dla fotografii. Ceną jest konieczność większego skupienia się na sprawach technicznych oraz wyższy odsetek nieudanych zdjęć. Do tego trzeba się po prostu przyzwyczaić.

Fotografia generalnie opiera się na założeniu, że do dyspozycji mamy dość światła do wygodnej pracy, przy czym normą jest typowe światło słoneczne. Nie istnieje jasna definicja, ale w przybliżeniu chodzi o część dnia między 8 a 17. Nic dziwnego, że aparaty i matryce stworzono tak, żeby mogły bezproblemowo radzić sobie w takich warunkach. Matryca może pracować w najniższej czułości, zapew

Szeroki kąt, słabe światłoW przypadku zdjęcia takiego jak to, zrobione obiektywem o ekwiwalencie ogniskowej 18 mm, trzeba znaleźć kompromis pomiędzy głębią ostrości, rozmyciem ruchu i szumem, co przekłada się na odpowiednie ustawienia przysłony, czasu naświetlania i czułości. Z kilku możliwości wybrałem przysłonę f/5,6 (ustawiając dokładnie ostrość), czas 1/10 s i czułość ISO 400. Innymi słowy postawiłem na mały szum i zrobiłem wiele ujęć, aby mieć pewność, że któreś z nich będzie udane.

Słabe światło narzuca fotografowi

pewne ograniczenia związane z czasem

naświetlania, przysłoną i czułością,

utrudniając uzyskanie czystego,

ostrego zdjęcia.

17


GRA

NICE I KO

MPRO

MISY

niając najwyższą jakość zdjęcia, a fotograf nadal ma do wyboru różne kombinacje czasu naświetlania i przysłony. To z kolei daje mu swobodę w rejestrowaniu ruchu i dobieraniu odpowiedniej głębi ostrości. Żeby zrobić udane zdjęcie w trudniejszych warunkach, trzeba z tej swobody zrezygnować i pogodzić się z tym, że żadne z ustawień nie będzie takie, jakbyśmy sobie tego życzyli.

Ze względu na ograniczenia wpisane w fotografowanie przy słabym świetle, robiąc zdjęcia w takich warunkach, trzeba przystawać na nieustanne kompromisy, a przy dobieraniu ustawień aparatu poświęcać jeden aspekt zdjęcia na rzecz innego. Takie ustępstwa łatwo postrzegać jako uprzykrzenie, ale w praktyce lepiej spojrzeć na nie bardziej przychylnym okiem jako na sposoby robienia zdjęć, których jeszcze niedawno robić się nie dało.

W szerszej perspektywie oczywiście każde dobre zdjęcie pokonuje takie czy inne ograniczenia. Nieważne, czy chodzi o ograniczenia twórcze, takie jak kompozycja, czy techniczne (jak np. niedostateczne oświetlenie), ponieważ i tak wpływają one na siebie. Pokonanie ograniczeń technicznych, takich jak czas naświetlania, przysłona, umiejętność stabilnego trzymania aparatu w ręce i dobranie ustawień odpowiednich do sytuacji jest niezbędne, żeby zdjęcie było udane z twórczego punktu widzenia. Balansując na krawędzi technicznej dopuszczalności, nie da się uniknąć porażek i rozczarowań, ale w ostatecznym rozrachunku taka walka z ograniczeniami jest warta zachodu. Jeśli uważacie tak samo i nie przeszkadza wam życie w niepewności, fotografia przy słabym oświetleniu może zapewnić wam nieustającą ekscytację.

ZAMRAŻANIE RUCHU

Na czas naświetlania mają wpływ następujące

czynniki:

• natężenie światła

• prędkość poruszania się obiektu

• kierunek ruchu w stosunku do aparatu: czołowy,

poprzeczny, ukośny

• odległość od aparatu

• ogniskowa obiektywu

Swoboda wyboru czasu naświetlania ograniczona jest

dodatkowo przez:

• potrzebę uzyskania dużej głębi ostrości (przy małym

otworze przysłony)

• dopuszczalną ilość szumu

• dopuszczalne rozmycie ruchu

• natężenie i kierunek światła

• rozmiar, w jakim oglądane będzie końcowe zdjęcie

Celowe użycie rozmycia ruchuWyolbrzymienie niepożądanego efektu otwiera przed fotografem nowe możliwości. Do sfotografowania tej sceny przedstawiającej kapłanów modlących się w szintoistycznej świątyni aparat został umieszczony na statywie. Dużą część kadru zajmują ostro zarysowane elementy wystroju, natomiast ubrane na biało postacie przepływają niczym duchy (czas naświetlania wynosił 1 s).

Rozmycie ruchuOgraniczone rozmycie ruchu jest często dopuszczalne, pod warunkiem że kluczowe obszary zdjęcia pozostają rozpoznawalne. Czasem, jak w przypadku zdjęcia tego tybetańskiego pielgrzyma, może ono nawet ożywić fotografię.

18

SŁA

BE O

ŚWIE

TLEN

IE


ZAKRES ŹRÓDEŁ ŚWIATŁA

OgieńOgień jako podstawowe, najstarsze źródła światła sztucznego nadal służy okazjonalnie do oświetlania fotografowanej sceny.

Fotograf robiący zdjęcia przy słabym oświetleniu ma do dyspozycji mniej światła niż emituje punkt odniesienia dla fotografii i ludzkiego wzroku, czyli słońce. Południowe światło słoneczne, nieprzefiltrowane przez chmury ani mgłę, ma natężenie od ok. 100 do 130 tysięcy luksów. Typowe oświetlenie biurowe ma mniej więcej 200–400

luksów, tak więc używając terminów fotograficznych, różnica między nimi wynosi ok. 7–8 EV (wartości ekspozycji). W prak tyce oznacza to, że przy ISO 100 typowe parametry dla zdjęć robionych w jasnym połud niowym słońcu to 1/125 s i f/16, natomiast w pomieszcze

niu przy takiej samej czułości trzeba by ustawić np. 1/15–1/30 s i przysłonę f/2,8.

Jedną z konsekwencji takiego stanu rzeczy jest to, że słabo oświetlone sceny są nieprzewidywalne. Poziomy różnią się znacznie w zależności od źródła światła, jak pokazano w tabelce na stronie obok. Co więcej, oświetlenie emitowane przez miejscowe źródła światła – jak zobaczymy na następnych stronach – jest często nierównomierne. Natężenie światła szybko spada wraz ze wzrostem odległości od źródła. Najpopularniejsze źródła światła sztucznego, którym szczegółowo przyjrzymy się w dalszej części książki, to lampy fluorescencyjne (świetlówki), lampy wyładowcze z różnego rodzaju parami metali i lampy żarowe. Wiele wnętrz oraz terenów fotografowanych nocą pod gołym niebem oświetlonych jest mieszaniną różnych źródeł

światła, co w określonych okolicznościach może dać interesujący i wizualnie atrakcyjny efekt, ale z drugiej strony wprowadza straszny zamęt, jeśli chodzi o balans barwny i tonalny.

Źródła światła różnią się nie tylko natężeniem emitowanego światła, ale również jego barwą. Ludzkie oko tak dobrze radzi sobie z różnicami w barwie światła, że na co dzień nawet ich nie dostrzegamy, może z wyjątkiem „ciepła” charakterystycznego dla oświetlenia żarowego i lekko „chłodnego” efektu dawanego przez świetlówki w supermarketach oraz lampy wyładowcze na stadionach i w magazynach. Matryca aparatu, podobnie jak film, rejestruje jednak światło takie, jakie ono jest naprawdę, nieprzefiltrowane przez złożone algorytmy, z których korzysta nasz mózg.

Fotografowie, którzy robią zdjęcia we

wnętrzach i nocą, mają do czynienia

z olbrzymią różnorodnością sztucznych

źródeł światła, każde z nich o innym

natężeniu, barwie i częstotliwości.

Światło żaroweŻarówki używane w domach mają zazwyczaj od 40 do 100 W i emitują światło o temperaturze barwowej pomiędzy 2750 K (żarówki 40 W) a 2850 K (żarówki od 100 do 150 W). Elementy lampy, takie jak abażury, zmniejszają jednak natężenie światła, rozpraszają je i zmieniają jego barwę.

19


ZAKRES ŹRÓ

DEŁ ŚW

IATŁA

Świetlówki kompaktoweŚwietlówki kompaktowe zyskują coraz większą popularność jako oświetlenie mieszkań ze względu na swoją wydajność i małą emisję ciepła. Ponieważ jednak ich widmo jest nieciągłe, utrudniają one wierne odwzorowanie barw w fotografii.

POZIOMY ŚWIATŁA

Podstawową jednostką pomiaru jasności sceny jest luks, który

definiuje się jako jeden lumen na metr kwadratowy. Lumen służy

do mierzenia ilości światła padającego na scenę, bez

uwzględnienia światła odbitego ani rodzaju oświetlanych

obiektów, tak jak w przypadku pomiaru światła padającego za

pomocą ręcznego światłomierza. Jednostką lepiej znaną

fotografom jest EV, czyli wartość ekspozycji, a wartości podane

w tabelce uwzględniają średni współczynnik odbicia światła od

powierzchni znajdujących się w fotografowanej scenie. EV różni się

w zależności od ustawionej czułości matrycy: wartości w tabelce

podano dla ISO 100. Podwojenie czułości spowoduje wzrost

wartości ekspozycji o jedną jednostkę. EV można też przedstawić

w sposób bardziej praktyczny jako kombinację czasu naświetlania

i wartości przysłony, a przykłady podane w tabeli to tylko jedne

z wielu możliwości. Np. EV 7 przy ISO 100 może odpowiadać m.in.

kombinacjom 1/15 s przy f/2,8, 1/30 s przy f/2 albo 1 s przy f/11.

Źródło światła Luksy (światło padające)

EV (wartość ekspozycji)

przy ISO 100

Typowy czas naświetlania

i przysłona przy ISO 100

Studio telewizyjne 1000 EV 9 1/60 s, f/2,8

Biuro 200–400 EV 7–8 1/15–1/30 s, f/2,8

Duże zachmurzenie 100 EV 5–6 1/4–1/8 s, f/2,8

Zmierzch 10 EV 2 2 s, f/2,8

Głęboki zmierzch 1 EV -1,3 20 s, f/2,8

Typowa pełnia 0,25 EV -3 1 min, f/2,8

Typowa kwadra 0,025 EV -6,5 12 min, f/2,8

Lampy fluorescencyjneŚwiatło emitowane przez lampy fluorescencyjne i inne lampy wyładowcze ma nieciągłe widmo. Choć ludzkie oko potrafi się do niego dość łatwo przystosować, na obrazie zarejestrowanym na matrycy lub filmie pojawiają się – niekiedy dość silne – odbarwienia, zwykle w stronę zielonego.

20

SŁA

BE O

ŚWIE

TLEN

IE


PROBLEMY Z KONTRASTEM

Natężenie światła spada wraz z odległością od źródła, co nie jest zaskakujące, jeśli pomyśleć o latarce włączonej w ciemnym pomieszczeniu albo o tym, jak wygląda pokój oświetlony tylko jedną lampką biurkową. W przypadku zdjęć robionych w świetle dziennym nie stanowi to problemu ze względu na oddalenie słońca. Wszelkie różnice pomiędzy natężeniem światła w górach i na poziomie morza nie mają znaczenia wobec 150 mln km dzielących Słońce od Ziemi. Robiąc zdjęcia przy sztucznym oświetleniu, trzeba się liczyć z zupełnie innym rozkładem jasności.

Spadek natężenia światła emitowanego przez punktowe źródło światła, takie jak nieosłonięta żarówka, rządzi się prostym prawem: natężenie jest odwrotnie proporcjonalne do

kwadratu odległości (stąd nazwa „prawo odwrotności kwadratu”). Tak więc 2 m od lampy światło jest cztery razy słabsze niż w odległości 1 m. W praktyce oznacza to, że światło zanika bardzo szyb ko i w rezultacie na zdjęciach przedstawiających miejskie

ulice nocą oraz wnętrza oświetlone światłem punktowym, takie jak restauracje i kluby, widać plamy światła otoczone cieniami. Im więcej świateł, tym bardziej skomplikowany tworzą układ, a światła o dużej powierzchni, takie jak ukryte

Mężczyzna z plemienia IbanPonieważ w słabo oświetlonych scenach mamy do czynienia zwykle z miejscowymi źródłami światła, kontrast jest często wysoki, a cienie głębokie, tak jak na tym zdjęciu mężczyzny z plemienia Iban odpoczywającego po pracy pod niewielkim oknem.

Miejscowe źródła światła, czyli wszystkie

rodzaje oświetlenia poza słońcem,

generują plamy światła, co sprzyja

dramatyzmowi zdjęcia i jednocześnie

stwarza problemy z kontrastem.

21


PROBLEM

Y Z KON

TRASTEM

za materiałem rozpraszającym oświetlenie sufitowe, charakteryzują się mniejszym spadkiem natężenia. To wszystko prowadzi często do powstania wyraźnych kontrastów.

Jest to jeden z podstawowych problemów technicznych w fotografii przy słabym oświetleniu, ale w tej książce znajdziecie sposoby na radzenie sobie z nim. Wysoki kontrast oznacza nie tylko, że rozpiętość tonalna sceny może być większa, niż matryca jest w stanie zarejestrować podczas jednego naświetlenia, ale również że w ciemniejszych partiach obrazu mogą zaniknąć wszystkie szczegóły i pojawić się widoczne szumy. Sytuacja jest jeszcze trudniejsza, jeśli w kadrze znajdują się źródła światła – latarnie, halogenowe lampy sufitowe, neony itp. Tradycyjne sposoby radzenia sobie z jasnymi plamami światła i głębokimi cieniami opierają się na kompozycji i perspektywie, np. na przesunięciu aparatu tak, żeby jasny reflektor znalazł się poza kadrem. Zabiegi kompozycyjne mogą wykorzystywać również efekt światłocienia – do pewnego stopnia obszary głębokiego cienia i przepalonych świateł na zdjęciu mogą być do przyjęcia dla widza.

RÓWNOWAŻENIE MIESZANEGO ŚWIATŁAPrzytłumione światło słoneczne i białe ściany pomagające wyrównać oświetlenie sprawiają, że dla ludzkiego oka pomieszczenie to wydaje się być oświetlone dość równomiernie. Na fotografii widać jednak jasne kręgi światła rzucanego przez reflektory i lampy, które sprawiają, że niektóre fragmenty zdjęcia są przepalone. Korzystając z nowych technik łączenia obrazów naświetlonych na jasne i ciemne obszary sceny (patrz s. 194), można osiągnąć bardziej zrównoważony efekt, lepiej odpowiadający wrażeniu wizualnemu odnoszonemu przez obserwatora.

Wysoki kontrastŚwiatło słoneczne sączące się przez układ małych trójkątnych otworów w tym sudańskim grobowcu daje niezwykły, intrygujący efekt. Kiedy kontrast jest bardzo duży, ale w scenie dominują ciemniejsze obszary, najlepszą strategią jest pozwolić na to, żeby światła się przepaliły.

Oryginał

Po korekcji

Technika cyfrowa, zarówno na etapie rejestrowania obrazu, jak i jego późniejszej obróbki, oferuje jeszcze inne wyjście z tej sytuacji: faktyczne zwiększenie rozpiętości tonalnej. Stosunkowo nową techniką jest HDR – polega ona na zrobieniu serii różnie naświetlonych zdjęć, a następnie skompresowaniu ich w jednym pliku obrazu o bardzo dużej rozpiętości tonalnej. Rozpiętość tonalną można też zwiększyć, robiąc zdjęcia w formacie RAW, choć duże znaczenie ma tu ekspozycja w momencie rejestrowania zdjęcia, gdyż całkowicie przepalonych świateł nie będzie można odzyskać. Z kolei na etapie obróbki do dyspozycji mamy coraz więcej technik, które pozwalają robić dwie rzeczy niemożliwe w fotografii analogowej – odzyskiwać światła i rozjaśniać cienie.

Niedostępne w wersji demonstracyjnej.

Zapraszamy do zakupu pełnej wersji książki

OkładkaStrona tytułowaSpis treściWstępCzęść 1 Słabe oświetlenieŚwiatło na matrycyGranice i kompromisyZakres źródeł światłaProblemy z kontrastemOdzyskiwanie światełOdkrywanie cieniRealizm cieniTemperatura barwowaBalans bieli i barwaPodstawowe ustawienia aparatu do zdjęć w słabym świetleSłabe światło naturalneSłabe światło sztuczneMieszanie temperatur barwowychSelektywna zmiana kolorówProfilowanie barw

Część 2 Z rękiZ ręki czy ze statywu?Techniki stabilizacjiSprzęt stabilizującyTechnologia stabilizacji obrazuJasne obiektywyOstrość przy najmniejszej przysłonieCzym jest ostrość?Sprawdzanie jakości technicznej zdjęćRozróżnianie rodzajów rozmyciaKorekcja rozmycia ostrościZwiększanie głębi ostrościKorekcja rozmycia ruchuDwa rodzaje rozmycia na jednym zdjęciuDuże rozmycie ruchuWybór zdjęć i mieszanie warstwOstrość a śledzący ruch aparatuZamierzone rozmycie ruchu Format RAW w słabym świetlePodwójna obróbka RAWZdjęcia HDR z rękiPseudo-HDRRodzaje szumuOprogramowanie do redukcji szumuLampa błyskowa

Część 3 Ze statywuStatywyTechniki obsługi statywuGłowice: przegląd modeliZaciski i inne mocowaniaStatyw a rozmycie ruchuSzum przy długim naświetlaniuUsuwanie szumu przez uśrednianie obrazuKorekta kontrastu za pomocą kilku ekspozycjiAlgorytmiczne łączenie zdjęćRęczne mieszanie warstwMieszanie zdjęć robionych przy różnej czułościOprogramowanie do mieszania obrazówObrazy HDRTworzenie obrazów HDRMapowanie tonówPhotomatixPhotoshopFdrtoolsEasyhdrGhosting

SłowniczekIndeksBibliografia i przydatne adresyOkładka

i przy sŁabym oŚwietleniu zdjęcia nocne · 2011. 10. 21. · zdjęcia nocne ten niezwykły...

Documents