18 augustus 2010 19augustus 2010

hoe verschillend zijn FSc en peFc?

Twee keurmerken tegen het licht gehouden

FSC en PEFC zijn op dit moment zowel natio-naal als internationaal dé twee grote organisa-ties die alom worden erkend om hun keurmerk-systemen voor duurzaam geproduceerd hout. Toch verschillen beide organisaties, zowel van-uit hun achtergrond als hun werkwijze. Vooral de manier waarop de twee organisaties certifi-ceren, is totaal anders.

Tekst: olav lammers

“ Laten wij ons bovenal concentreren op het stimuleren van het goede en het uitbannen van het kwade”. Bart van der Linden, directeur van FSC Nederland wil bij voorbaat aangeven dat geen energie moet worden gestoken in het benadrukken van de verschillen tussen de organisaties die zich bezighouden met de certificering van hout uit duurzaam beheerde bossen. “Het aanbod van gecertificeerd hout neemt aanzienlijk toe. Het besluit van de overheid om per 1 januari dit jaar landelijk alleen nog maar duurzaam hout in te kopen en het besluit van de Europese Commissie voor een totaal verbod op import van illegaal hout per 2015, zal de toepassing van gecertificeerd hout een forse impuls gaan geven”, aldus Van der Linden.“Helemaal mee eens”, zegt Kees Boon, voorzitter van PEFC Nederland, sinds 16 juni jongstleden formeel de ‘grote concurrent’ van FSC in Nederland, nadat de minister van VROM, Tineke Huizinga liet weten dat PEFC is geaccepteerd voor het inkopen van duurzaam hout en papier door de overheid. “Beide labels zijn evengoed en met ons doel, het bereiken van duurzaam bosbeheer en dat aantoonbaar maken met een goede ‘Chain of Custody’ zijn we gelijk.”

VerschillendLange tijd is FSC (Forest Stewardship Council) gelijkgesteld met duurzaam hout en gezien als enige organisatie die staat voor certificering en de enige organisatie met een eigen keurmerk.

Dat had vooral te maken met de publiekscampagnes waarmee gebruik van FSC-hout werd gepropageerd. Bovendien werden en worden die campagnes publiekelijk ondersteund door wereldwijde instellingen als het WNF, Greenpeace, en Milieudefensie. Daarmee kan de in 1993 opgerichte stichting FSC gezien worden als een organisatie die met de steun van de ‘brede milieubeweging’ en ontwikkelingsorganisaties opereert en één gemeenschappelijke standaard hanteert waaraan het FSC-hout moet voldoen.

InternationaalMaar daarnaast bestaan mondiaal ook diverse andere nationale certificeringssystemen die lang niet die aandacht kregen als FSC. Daarom werd in 1999 PEFC opgericht, een internationale overkoepelende organisatie voor nationale certificeringssystemen. De standaarden voor duurzaam bosbeheer worden door PEFC per land opgesteld in overeenstemming met alle relevante partijen. De internationale PEFC Council toetst of deze standaarden voldoen aan de PEFC meetlat die wordt onderschreven door 149 landen wereldwijd. PEFC is met ruim 225 miljoen hectare gecertificeerd bos in 20 landen het grootste certificeringssysteem voor duurzaam bosbeheer. FSC vertegenwoordigd wereldwijd ruim 133 miljoen hectare gecertificeerd bos in 81 landen.

Foto

: W. e

llenb

roek

20 augustus 2010 21augustus 2010

“FSC is ook het enige bosbeheersysteem ter wereld met een zogenaamde ‘3-kamerstructuur’. De eerste kamer bestaat uit representanten van de internationale milieubeweging; de tweede uit representanten uit het internationale bedrijfsleven, met name de commerciële bosbeheerders en de derde kamer uit een vertegenwoordiging van internationale vakbeweging en ontwikkelingssamenwerkingsorganisaties. Samen hebben zij bepaald wat goed bosbeheer is”, aldus Van der Linden. “Naast de milieuorganisaties wordt FSC ook gesteund door koepelorganisaties van branches als woningbouwverenigingen en bouwondernemingen in Nederland”, vertelt de directeur van FSC Nederland.

CertificeringssysteemVolgens Bart van der Linden staat de FSC-standaard voor: verantwoord bosbeheer, het recht doen aan ecologie en sociale ontwikkeling voor zowel de huidige als toekomstige generaties in een gezond economisch model. “Want het moet wel levensvatbaar zijn. Met die standaard in de hand trachten wij tegelijkertijd een markttransformatie te bewerkstelligen die leidt tot een grotere vraag naar FSC-gecertificeerd hout en dus verbeterd bosbeheer op mondiale schaal. Wij bieden onze standaard aan boseigenaren en bosbeheerders aan met de belofte dat als zij het beheer op onze manier doen, wij ervoor zorgen dat de afzetmogelijkheden (voor verantwoord FSC-hout) worden vergroot. Samen met de bij ons aangesloten partijen proberen wij de standaard continu het hoogst, het best en het meest verantwoord te laten zijn, proberen wij kennis over te dragen aan professionals en consumenten en de markten te veranderen door mensen uit te leggen dat er op het gebied van bosbeheer in de wereld iets heel ernstigs aan de hand is. Daarin verschillen wij bijvoorbeeld heel sterk van PEFC dat geen certificeringssysteem hanteert, maar een endorsement systeem; het goedkeuren van reeds bestaande certificeringssystemen.” Ook het Maleisische keurmerk MTCS is via dit endorsement systeem bij PEFC ondergebracht. Onlangs spraken grote milieu- en ontwikkelingsorganisaties nog hun bezwaren en zorgen over dit keurmerk uit bij het ministerie van VROM. Dit gebeurde nadat het erop leek dat dit keurmerk, onder de vleugels van PEFC International, goedgekeurd zou worden voor toepassing binnen het Duurzaam Inkoop Beleid van de overheid.

Uitsluiten conversieFSC richt zich niet alleen op tropisch hardhout, maar ook op temperate en boreale bossen, dus zacht- en hardhout uit de hele wereld en de productie van pulp voor papierproducten. Uniek aan de FSC-standaard is volgens Van der Linden ook dat deze aanpak conversie uitsluit: het omhakken van bossen om daar plantages van te maken. “Maar onze standaard sluit ook genetische modificatie uit, het gebruik van pesticiden en vermenging met illegaal materiaal. Er zijn systemen waar je nog wel een beetje bij mag gooien; dat mag bij FSC absoluut niet.” Van der Linden benadrukt dat FSC actief gericht is op nieuwe concessies, nieuwe bossen die onder goed beheer zijn gebracht. “Dus niet ‘iets bestaands’ de zegen geven. Nee, actief werken aan bossen om ze onder beter beheer te krijgen en tot een hoge standaard te brengen. Door traditionele markten te veranderen naar duurzame markten - waarin duurzame handel de norm is – denken wij het areaal van goed beheerde bossen verder te kunnen vergroten.” “Nederland is een van de grootste hardhoutverhandelende naties van Europa en kan daarom, inclusief de houtbranche zelf, actief veel doen om fout hout uit te bannen. Wat dat betreft is de nieuwe EU-wetgeving voor een enorme steun in de rug. Deze wetgeving houdt in dat de persoon of instantie die hout van buiten de EU importeert moet aantonen dat het van een bekende legale en niet-controversiële bron afkomstig is. Tot op dit moment mag je in Nederland nog straffeloos illegaal gekapt hout verhandelen. Per 2015 is dat echter voorbij en dat zal een grote, positieve invloed hebben op de Europese markt en ook daarbuiten omdat houtproducerende landen van buiten de EU de afzet van illegaal hout zien slinken.”

50 procent fout houtVolgens Van der Linden is het nog heel moeilijk om in te schatten hoeveel van het hout dat in Nederland wordt verhandeld fout hout is. “Ik denk dat we kunnen spreken van zo’n 50 procent gemiddeld. Als je een indeling aanhoudt van naaldhout, tropisch hardhout en plaatmateriaal, scoort naaldhout relatief goed en tropisch hout relatief slecht. Maar je kunt stellen dat van de helft van het hout dat in Nederland wordt verhandeld, de leverancier in Nederland geen idee heeft waar het vandaan komt. Daarom doen wij er bij de markttransformatie alles aan om de handelsketen van bos naar bouw helemaal bloot te leggen, transparant te maken. Daar doen wij niet geheimzinnig over. Daarom is het ‘Chain of Custody’ certificaat ook zo belangrijk. Daarmee kan de koper via een keten van rechten enige garantie krijgen dat de aanbieder van het hout, de verkoper, dit ook weer betrokken heeft uit een gecertificeerde, beoordeelde bron.”

Chain of CustodyVan der Linden geeft het voorbeeld van een projectontwikkelaar voor woningcorporaties waar hij onlangs mee te maken heeft gehad: “Die doet alleen zaken met FSC-gecertificeerde aannemers. Die kunnen bijvoorbeeld alleen hun kozijnen laten maken in timmerfabrieken die een Chain of Custody hebben, die dus hun hout inkopen van houtproducenten met een eigen bos dat volgens de FSC-standaard beheerd wordt. Op die

manier is de keten zo waterdicht als maar kan.”Op de vraag of illegaal, niet gecertificeerd hout ook aanmerkelijk goedkoper wordt aangeboden, geeft de directeur van FSC Nederland de vergelijking met de fiets die iemand om twee uur ’s nachts, komend uit de kroeg, op straat koopt voor een prikkie. “Maar we merken een heel positieve ontwikkeling dat, en dat geldt ook voor de houthandel en de houtverwerkende industrie, iedereen weet dat ze hun ‘fiets’ gewoon bij de ‘fietsenmaker’ moeten kopen omdat ze toch zullen moeten kunnen aantonen waar het hout vandaan komt.”

Houtmaffia?“Ja, er is ongetwijfeld een houtmaffia actief in de mondiale houthandel”, antwoordt Van der Linden desgevraagd. “Ik heb zelf vijftien jaar lang in de houtsector, bij een multinational gezeten in Afrika, het Verre Oosten en Zuid-Amerika. De houtsector wordt internationaal voor een groot deel gedomineerd door de maffia. Er staan grote belangen op het spel, er wordt veel geld mee verdiend.” Nee, regelrechte bedreigingen aan zijn adres heeft hij niet meegemaakt, maar ter illustratie geeft Van der Linden het voorbeeld van de gang van zaken rond een groot project, The Borneo Initiative, dat samen met het ministerie voor Ontwikkelingssamenwerking is gestart, gericht op FSC-certificering van tropisch regenwoud op Borneo, Sulawesie en Sumatra. “Als je ziet hoe lang het duurt voordat marktpartijen, de multinationals, een besluit nemen, hoeveel weerstand je ondervindt, hoeveel moeite er wordt gedaan om bijvoorbeeld de horizon op 25 in plaats van drie jaar te leggen. Allemaal erg duister en te triest voor woorden. De invoering van serieus bosbeheer gaat zo gruwelijk langzaam en de ontbossing in zo’n hoog tempo. Ik kan mij daar wel eens over opwinden. Ook over opmerkingen van sommige houthandelaren die mij soms uitmaken voor een FSC-taliban en klagen dat het ze

allemaal te veel gaat kosten. Het gaat hen alleen om geld, terwijl duurzaam bosbeheer veel meer vliegen in één klap slaat: nog los van het mondiale milieu, biedt het op kleinere schaal in andere delen van de wereld een overlevingskans, een middel van

bestaan, wordt mensen een perspectief geboden, kan onderwijs worden opgezet en medische voorzieningen.”

Overheid als aanbestederTenslotte benadrukt de directeur van FSC Nederland dat het van groot belang is dat de overheid als aanbesteder, ook krijgt wat ze vraagt. Een waarschuwing dus. “Wij zijn er ontzettend scherp op en worden ook ontzettend boos als de houtsector zich in allerlei bochten wringt, met hele verhalen en smoesjes komt dat het hout wat zij levert net zo goed is als FSC -gecertificeerd hout. Het komt ook nogal eens voor dat een opdracht wordt aangenomen, maar dat achteraf blijkt dat heel iets anders is geleverd. Daar moet de overheid zich goed van vergewissen.”

‘Tot op dit moment mag je in Nederland nog

straffeloos illegaal gekapt hout verhandelen’“FSC is een internationale organisatie, een brede

coalitie, en staat voor de hoogste standaard op het gebied van verantwoord bosbeheer en de handel in ‘goed’ hout en papier”, zegt direc-teur Bart van der Linden van de stichting FSC Nederland.

Bron

: Mar

k va

n Be

nthe

m, p

rob

os

22 augustus 2010 23augustus 2010

FSC heeft de afgelopen 10 tot 15 jaar juist sterk en goed gecommuniceerd over hun duurzaamheidscertificaat, waar-door andere labels, die ook voor duurzaamheid staan, nauwelijks bekend waren.” Dat zegt Kees Boon, voorzitter van PEFC Nederland. Het verschil tussen FSC en PEFC beschrijft hij als volgt: “FSC heeft een bepaalde benadering ten aanzien van duurzaam bosbeheer en die is verder prima, niets mis mee. Maar het begrip duurzaam bosbeheer is altijd een subjectief begrip. Er is geen wet op duurzaamheid, er is geen rekenboek

waarin staat hoe je duurzaamheid kunt uitrekenen. Er bestaat geen harde definitie van. Dat is in onze ogen ook logisch want er bestaan allemaal verschillen: in landen, in biodiversiteit, eco-logie, klimaat, wetgeving en mensen. In elk land wordt het begrip duurzaamheid weer op een andere manier ingevuld en ingekleurd.”

Bottum upPEFC haakt in op de vele duurzaamheidsinitiatieven over de hele wereld, zegt Boon. “In veel landen wordt de behoefte gevoeld om bosbeheer aan condities van duurzaamheid te binden en dat herkenbaar te maken. Wat PEFC doet, is daar overzicht in te scheppen door alle systemen die dat wensen, die onder het label PEFC op de markt willen komen, te toetsen aan de maatstaven van PEFC. Maatstaven die dus algemeen worden geaccepteerd. Dat is dus een geheel andere benadering dan FSC die ‘top-down’ werkt. FSC zegt: ‘dit is de standaard en daar moet u aan voldoen’. PEFC werkt precies andersom. Die zegt: ‘u heeft zelf een standaard gedefinieerd in uw land. Prima, wij toetsen of het voldoende goed is om aan onze voorwaarden te voldoen. Als dat het geval is, mag u uw producten onder het PEFC-label op de markt brengen’.”

Wildgroei teruggebrachtVolgens Boon hebben inmiddels 27 verschillende landen hun certificeringssysteem door PEFC International met succes laten toetsen. “De wildgroei is daarmee aanzienlijk teruggebracht en het overzicht op de markt is er veel

eenvoudiger op geworden. Let wel, PEFC is niet meer dan een systeem van beoordeling van certificaten van boseigenarenorganisaties uit verschillende landen op de wereld. Ooit in Europa begonnen en gesteund door de houtindustrie bleek ons initiatief zo succesvol, dat vele andere landen er ook bij wilden horen.”Boon is ervan overtuigd dat beide labels (FSC en PEFC) evengoed zijn, ook omdat de doelstelling hetzelfde is namelijk het bereiken van duurzaam bosbeheer en het realiseren van een goede ‘Chain of Custody’. “De EU is al eerder akkoord gegaan met ons systeem en verschillende andere landen ook. En sinds een kleine twee maanden dus ook de Nederlandse overheid, want in Nederland doen ze alles anders en beter dan de rest van de wereld. Daar moest weer een aparte commissie (TPAC) word en ingesteld, maar die is dus alsnog akkoord gegaan met de PEFC-methodiek”, aldus Boon enigszins sceptisch.

KritiekBoon bevestigt desgevraagd dat zijn organisatie geheel achter het certificeringssysteem staat van FSC, maar dat andersom nogal eens kritiek te beluisteren valt. “Ik denk dat dat vooral met de cultuurverschillen te maken heeft en dan vooral de internationale organisaties achter FSC die op een wat andere manier naar de wereld kijken. Prima, maar waar het uiteindelijk om gaat is hoe de markt en de overheden erop reageren.”

De gevoeligheid wordt het beste geïllustreerd door het bezwaar dat door NGO’s is ingediend tegen het besluit van TPAC om het Maleisische keurmerk MTCS goed te keuren volgens de inkoopeisen van de Nederlandse overheid. De bezwaren richten zich vooral op het gegeven dat hier sprake zou zijn van conversiebossen. Totdat een definitieve uitspraak is gedaan, mag dit hout niet door overheidsinkopers worden ingekocht.

Prijsverschil?FSC en PEFC zijn concurrenten. Uit zich dat ook in prijsverschil?Boon: “ Dat zou ik niet zo snel zeggen. Enerzijds is tweederde

van het gecertificeerde hout op de Nederlandse markt afkomstig van PEFC en een derde van FSC certificering. Dat heeft alles te maken met het feit dat Nederland zijn hout voornamelijk vanuit het buitenland betrekt. En de verhouding van PEFC en FSC gecertificeerd bosareaal is

2:1. De praktijk is dat voor het hout van het noordelijk halfrond (eiken en naaldhout) in het algemeen niet zoveel prijsverschil bestaat tussen gecertificeerd en niet gecertificeerd hout. Ten aanzien van tropisch hout is dat verschil wel groter en dat heeft vooral te maken met het feit dat nogal wat van stal gehaald moet worden om daar bossen gecertificeerd te krijgen. Het aanpassen van bosbeheer en het certificeren zelf kost geld. Dat is voor FSC en PEFC niet anders. Aan de andere kant is het zo dat er in geval van PEFC eerder sprake zal zijn van een vrijwel gelijkblijvende prijs dan voor FSC; een kwestie van vraag en aanbod op de markt. Daar waar veel vraag is naar FSC en er is weinig aanbod, zal de prijs stijgen. Zo werkt dat in de wereld. Dus als er gevraagd wordt naar FSC gecertificeerd grenen of eiken, is de kans dat je iets meer moet betalen groter dan bij PEFC; stomweg omdat er meer PEFC grenen en eiken op de markt voorhanden is.”

EU-wetgevingHoewel concurrenten met verschillende insteek en achter-gronden zegt Kees Boon zelf zeker ook gedreven te zijn door een stuk idealisme. “Hoe meer de vraag naar gecertificeerd hout wordt gestimuleerd, hoe beter dat is voor duurzaam bosbeheer en alle voordelen die daar voor mens en milieu aan vast kleven. Wat dat betreft is de nieuwe EU-wetgeving die invoer van illegaal hout moet beperken uitstekend, want legaliteit is de basisvoorwaarde voor duurzaamheid. En als vereniging PEFC Nederland verhandelen en verkopen wij helemaal niets. Wij zorgen alleen dat het label PEFC herkend en erkend wordt en wij geven support aan degene die het Chain of Custody-certificaat wenst te hebben. Wij sluiten daarvoor overeenkomsten met certificerende instellingen die ons label mogen hanteren. Het zijn de geaccrediteerde certificerende instellingen die beslissen of een bedrijf een certificaat krijgt of om wat voor reden dan ook wordt afgenomen”, aldus Boon.En tenslotte: ”Het is niet het doel van PEFC om ten koste van FSC marktaandeel te winnen. Ons doel is om meer hout en papier uit goed beheerde bossen op de Nederlandse markt te krijgen. Wij zijn tevreden als dat aandeel, van PEFC en FSC samen, 100 procent is. Uiteindelijk zijn we pas écht tevreden als alle bossen op een verantwoorde wijze beheerd worden.”

‘Het is niet het doel van PEFC om ten koste van FSC marktaandeel te

winnen’

Bron

: Mar

k va

n Be

nthe

m, p

rob

os

Bron

: peF

c n

eder

land

“Het grote voordeel van PEFC is dat het een overzicht heeft geschapen in de wirwar van de vele certificeringen die internationaal al langer op de markt zijn. Vele afnemers zagen door de bomen het bos niet meer, laat staan dat men uit alle bestaande labels met zekerheid kon aflei-den of zij daadwerkelijk stonden voor duurzaam bosbeheer.