UNIVERZITET U ZENICIZDRAVSTVENI FAKULTET U ZENICI

PREDMET: Klinika mikrobiologijaTEMA:

HIV INFEKCIJEseminarski rad

MENTOR: prof. dr. sc. Selma UzunoviSTUDENT: Redovi Nezrina

Zenica, mart 2015.SADRAJ

UVOD3ETIOLOGIJA4DIJAGNOZA6Praenje HIV infekcije.. 7TERAPIJA ......9PREVENCIJA ..10EPIDEMIOLOGIJA ..11LITERATURA . 13

1. UVOD

Virus humane imunodeficijencije (HIV) je retrovirus koji uzrokuje steeni sindrom imunodeficijencije (AIDS, stanje u ljudi kada imunoloki sustav poinje slabjeti, dovodei do po ivot opasnih oportunistikih infekcija).Ranih 1980-tih, epidemiolozi su uoili naglo poveanje dva stanja meu amerikim homoseksualcima. Jedno je bio Kaposijev sarkom, rijetki rak, drugo je bila pneumonija uzrokovana pneumocistisom (Pseudocistis carinii), oblik upale plua koji se javlja samo u ljudi sa oslabljenim imunolokim sistemom. Zatajenje imunolokog sistema koje omoguuje rast rijetkih vrsta raka i razvitak rijetkih infekcija postalo je poznato kao AIDS. Zatajenje imunolokog sistema naeno je i u intravenskih narkomana, u osoba sa hemofilijom i u primaoca transfuzija krvi kao i u biseksualaca. Neko vrijeme nakon toga sindrom se poeo javljati i u heteroseksualaca koji nisu bili narkomani, niti hemofiliari niti su primali transfuzije krvi. Istraivai su ubrzo otkrili da AIDS uzrokuje virus.HIV je klasificiran u lentiviruse to je jedna od tri subfamilije retrovirusa. Karakteristino za lentiviruse je da su to spori virusi, to znai da se dugo zadravaju u domainu i dovode do spore progresije u smrt. HIV ima samo 9749 nukleotida to ga klasificira u male viruse, ne samo u odnosu na ljudske stanice koje imaju 3-3,5 milijarde nukleotida nego i u odnosu na ostale viruse. Virus ima sferni oblik i sadri dvostruki RNK genom. Kada ue u stanicu domaina virus koristi enzim reverznu transkriptazu da svoj RNK genom izmijeni u DNK, koji sa zatim inkorporira u genom domaina. Na taj nain nastaje provirus.Reverzna transkriptaza nema visok postotak tonosti tako da se mutacije dogaaju ee nego je uobiajeno za DNK-RNK prepisivanje. Postoje dvije vrste (serotipa) HIV virusa, HIV1 i HIV2. HIV1 virus je vie virulentan.Virusi slini HIV virusu su do sada pronaeni kod mnogih primata, to je dovelo do hipoteze da su isti prirodni rezervoar virusa.

2. ETIOLOGIJA

HIV virion se sastoji od nukleoproteinske jezgre okruene dvoslojnom lipidnom ovojnicom koja sadrava povrinske glikoproteine (gp120) i transmembranske glikoproteine (gp41). Svaki od njih ima odreenu ulogu. Gp120 ima afinitet prema ciljnim elijama, T limfocitima CD4 (helper pomonici), makrofazima i dendritinim elijama. Gp41 omoguuje fuziju membrana virusne i ciljne elije i tako omoguava HIV-u da ue u ciljnu eliju (najee CD4 T limfocit).Sa unutranje strane virusnog omotaa nalazi se strukturni protein p17, kao i jo jedan strukturni protein p24, koji formira konusni omota oko jezgre viriona. Jezgro viriona se sastoji od dvije jednolanane RNK molekule koje ine RNK genom virusa, kao i od enzima reverzne transkriptaze, intregraze i proteaze.Za veinu retrovirusa je uobiajeno da imaju gene koji kodiraju strukturne proteine virusa, Gag-Pol-Env geni. Gag sadri kod za proteine koji formiraju jezgro viriona, Env sadri kod za glikoproteine omotaa, a Pol sadri kod za virusne enzime, reverznu transkriptazu, proteaze i intregrazu.Da bi HIV mogao ui u ciljnu eliju, potrebno je da na toj eliji budu, u veini sluajeva, dva povrna receptora. Dva najvanija koreceptora za HIV-1 su CCR5 i CXCR4.Ilustracija 1 ematski prikaz strukture HIV viriona

Ulaskom u CD4 T limfocit, HIV se razmnoava, prolazei kroz odreene faze. Faze razmnoavanja koje predstavljaju replikacioni ciklus su sljedee:1. Replikacioni ciklus poinje vezanjem virusnog gp120 za CD4 receptor ciljne elije.2. Gp41- posreduje fuziju membrana virusa i ciljne elije, a zatim slijedi ulazak HIV RNK i njenih prateih proteina u ciljnu eliju. Koreceptori su bitni za ovaj korak.3. Zatim enzim reverzna transkriptaza katalizira reverznu transkripciju virusne RNK da produkuje dvostruku virusnu DNK.4. Virusna DNK se preseli u jezgru, gdje se randomizirano integrira u genom elije domaina uz pomo drugog virusnog enzima, integraze.5. Integrirana provirusna DNK moe ostati inaktivna (latentna) u jezgri ili pak moe dovesti do ekspresije gena i transkripcije formirajui genomsku virusnu RNK ili mRNK ako je infi cirana elija aktivirana.6. HIV mRNK je prevedena u virusne proteine.7. Virusna partikula je formirana od skupine HIV proteina, enzima i genomske RNK na membrani elijske plazme.8. Pupanje nezrelog virusa se dogaa na membrani elije domaina, jer je jezgri potreban vanjski omota.9. Tokom, ili odmah nakon pupanja, trei virusni enzim proteaza dovodi do prianjanja Gag-Pol prekursor proteina tako stvarajui zrele virione koji su infektivni.Izlaskom novog virusa iz ciljne domainove elije ta elija postaje afunkcionalna. Virus humane imunodefi cijencije je neotporan u spoljnoj sredini. Na temperaturi od 56-60C inaktivira se za otprilike 30 minuta. HIV u osuenom materijalu brzo ugiba. Varakina-natrijev hipohlorit i drugi hlorni preparati, beta propiolakton, glutaraldehid, povidon jodid ubijaju ga za par minuta. Relativno je otporan na ultraljubiaste zrake. U tekuem mediju slobodan se HIV odri i nakon dvije sedmice na sobnoj temperaturi (23-27C). Rublje i posteljinu kontaminirane HIV-om treba prati 25 minuta na 71C.[footnoteRef:1] [1: Dr. Humera Porobi, Etiologija i imunopatogeneza HIV-a]

3. DIJAGNOZA

HIV je prisutan u svim tjelesnim tenostima i tkivima inficirane osobe. Samo u krvi, spermi, vaginalnom sekretu i majinom mlijeku virusa ima u dovoljnoj koncentraciji da izazove infekciju.HIV se moe prenijeti na tri naina:1. Prenos nezatienim spolnim odnosom (vaginalni, analni i oralni) sa zaraenom osobom;2. Prenos preko krvi i krvnih produkata;3. Prenos sa zaraene majke na dijete (vertikalna transmisija).Rizik za transmisiju zavisi od brojnih faktora. Najvaniji faktori koji mogu uticati na transmisiju HIV-a su vrsta tjelesne tenosti koja sadri virus, koncentracija virusa i nain transmisije. Krv sadri najvee koncentracije HIV-a, tako da je rizik za transmisiju putem direktnog kontakta s krvlju infi cirane osobe mnogo vei nego putem kontakta s drugim tjelesnim tenostima. Rizik za infekciju zavisi i od naina na koji je virus uao u organizam. Naprimjer, ako virus ue direktno u krvotok, recimo u venu, rizik je mnogo vei nego u sluaju kada virus ue u organizam preko digestivnog trakta, recimo kod dojenadi (pri dojenju). Ako je broj virusnih kopija u krvi vei, vea je i mogunost inficiranja.Veina osoba koje ive s HIV-om dugo vremena nemaju nikakvih simptoma, mogu izgledati i osjeati se potpuno zdravim i ne biti svjesni da su zaraeni. Testiranje na HIV jeste jedini nain da saznaju da li su zaraeni.Na osnovu klinike slike i broja limfocita CD4, HIV bolest se moe podijeliti u vie faza:1. Akutna HIV infekcija, koja se javlja 36 sedmica nakon ulaska HIV-a u organizam. Protie kao benigna virusna bolest koja se kliniki manifestira slino gripi, infektivnoj mononukleozi ili virozi. Javljaju se poviena tjelesna temperatura, glavobolja, malaksalost, bolovi u miiima i zglobovima, osip i poveanje limfnih lijezda. Akutna HIV infekcija obino traje 721 dan i spontano prolazi. Limfociti CD4 su prolazno snieni, a u krvi cirkulira velika koliina HIV-a. Imunoloki sistem poinje proizvoditi HIV antitijela, iako ona nee biti detektibilna, tako da u ovoj fazi test na HIV moe biti lano negativan. Detektibilne vrijednosti antitijela nee biti prisutne u krvi i do tri mjeseca nakon infi ciranja (period prozora). U postavljanju dijagnoze osjetljiviji test je odreivanje p24 antigena, detekcija provirusne DNK ili virusne RNK reakcijom lanane polimeraze (PCR).2. Asimptomatska HIV infekcija je druga faza hronine HIV bolesti, koja moetrajati i due od 10 godina a da zaraena osoba ne pokazuje nikakve simptome bolesti, ili moe biti prisutna generalizirana limfadenopatija. HIV se aktivno umnoava, napada i ubija stanice imunolokog sistema. Broj limfocita CD4 se postepeno smanjuje na vrijednosti od 200 do 300/mm.3. Simptomatska bolest je trea faza HIV infekcije u kojoj se, s propadanjem imunolokog sistema, poinju javljati mnogi simptomi bolesti. Ova faza se dijeli na ranu, srednju ili uznapredovalu i kasnu fazu bolesti. Klinike manifestacije u ranoj simptomatskoj infekciji HIV-om su: glavobolja, mijalgije, febrilnost, nono znojenje, gubitak tjelesne teine. Moe biti prisutna i perzistentna generalizirana limfadenopatija. Regresija limfadenopatije moe biti lo prognostiki znak upuuje na rizik od progresije bolesti, dok poveanje limfnih vorova moe ukazivati na NHL, tuberkulozu i slino. este su razne mukokutane manifestacije, pneumonije, bronhitisi ili tuberkuloza.U srednjoj ili uznapredovaloj fazi bolesti vrijednosti limfocita CD4 su niske (50- 200/mm), dolazi do progresije optih simptoma, javljaju se oportunistike infekcije, kao to su PCP, kriptosporoidoza, bakterijske infekcije, toksoplasmoza mozga, karcinomi cerviksa i rektuma, KS, demencija i slino.U kasnoj fazi HIV bolesti, broj limfocita CD4 je ispod 50/mm. esto se javlja CMV retinitis, limfom mozga, uznapredovala demencija, sindrom propadanja, progresivna multifokalna leukoencefalopatija (PML), KS. HIV dovodi do destrukcije CD4 elija, a organizam vie ne uspijeva nadoknaditi izgubljene limfocite CD4.

3.1. Praenje HIV infekcijeU praenju zdravstvenog stanja HIV-infi cirane osobe vrijednosti limfocita CD4 i PCR testovi predstavljaju najvanije analize za praenje toka HIV bolesti i djelotvornosti ARV terapije.

Mjerenje vrijednosti limfocita CD4Limfociti CD4 su sastavni dio imunolokog sistema. Broj prisutnih limfocita CD4 je direktan indikator sposobnosti imunolokog sistema da se odbrani od oportunistikih infekcija. Tee oportunistike infekcije nastaju kada je broj limfocita CD4 ispod 200/mm.Broj limfocita CD4 kod HIV neinfi ciranih osoba je izmeu 500 i 1.200 u jednom kubnom milimetru krvi. Pad vrijednosti limfocita CD4 kod HIV infi cirane osobe se obino javi nakon niza godina, kako infekcija napreduje. Broj limfocita CD4 izmeu 500 i 200 ukazuje da je imunoloki sistem donekle oteen, a vrijednosti ispod 350 ili njihov rapidni pad je indikacija za razmatranje ukljuivanja anti-HIV tretmana. Uz upotrebu ARV terapije, broj limfocita CD4 e se vremenom poveavati ka normalnim vrijednostima i odravati se na odreenom nivou. Vano je pratiti broj limfocita CD4.Koliko esto e se mjeriti vrijednosti limfocita CD4 zavisi od brojnih faktora, kao to su prethodne vrijednosti limfocita CD4, prisustvo ili odsustvo simptoma bolesti, kao i da li je osoba na HIV tretmanu ili da li je upravo zapoela neki novi tretmanski reim.Mjerenje broja virusnih kopija u krvi (viremije)Mjerenje viremije je esencijalno za odreivanje koliko je proces virusne replikacije aktivan i koliki je rizik od napredovanja bolesti. Vrijednosti viremije se smatraju dobrim indikatorom za odluku o zapoinjanju anti-HIV tretmana. Efi kasan anti-HIV tretman bi trebao imati za rezultat smanjenje viremije na manje od 50 kopija u mm krvi.Kada je koliina HIV-a u krvi tako mala da ga testovi krvi ne mogu registrirati, to nazivamo nedetektibilnom viremijom. To ne znai da virus vie nije prisutan u krvi, nego samo da senzitivnost izvedenog testa nije dovoljna da se detektira virus.Osoba s nedetektibilnom viremijom jo uvijek ima HIV-u organizmu i moe prenijeti virus na druge, ali HIV se sporije i manje umnoava, to znai i da je manje aktivan, da imunoloki sistem manje propada i ima ansu da se obnovi, odnosno da bolest sporije napreduje i da se odlae pojava AIDS-a, te da lijekovi dobro djeluju, odnosno dobro kontroliraju virus.[footnoteRef:2] [2: Prim. dr. Vesna Hadiosmanovi, Osnovne injenice o HIV-u i AIDS-u]

4. TERAPIJA

HIV i AIDS je hronina, doivotna bolest za koju jo nije pronaen lijek, zbog ega se osobe koje ive sa HIV-om (PLHIV) moraju zdravstveno pratiti do kraja ivota. Glavna komponenta lijeenja PLHIV-a sastoji se od antiretrovirusnog lijeenja (ART). Optimalni ART produuje i poboljava kvalitet ivota osoba zaraenih HIV-om, te oteava daljnje prenoenje virusa. SZO propagira pristup ART-u sa aspekta javnog zdravlja, koji promovira racionalan izbor i svrstavanje klasa lijekova u terapije prvog i drugog reda, uz opcije spasa; pojednostavljen i standardizovan kliniki menadment; i standardizovano evidentiranje kako bi se sauvale terapeutske opcije, minimizirala toksinost lijekova i nuspojave, maksimiziralo pridravanje terapije i podrali ciljevi ART-a. Razvijene zemlje, s druge strane, imaju na raspolaganju veliki broj antiretrovirusnih lijekova i koriste individualistiki pristup ART-u. Veina zemalja Jugoistone Evrope koje nisu lanice EU nemaju sve dostupne antiretrovirusne lijekove, ali jo uvijek pribjegavaju individualistikom pristupu ART-u, dodue uz ograniene opcije.Ciljevi antiretrovirusnog lijeenja su maksimalna i dugotrajna supresija virusa, obnavljanje i ouvanje imunoloke funkcije, poboljanje kvalitete ivota, te smanjenje pobola i smrtnosti od HIV-a. Rezultati terapije procjenjuju se kroz nivo HIV RNK u plazmi, koji bi se trebao smanjiti za 1.0 log10 kroz dvije do osam sedmica, dok se virus ne bi trebao detektirati (