Zeestage 2014SUUNTO EON STEELEXPLORE MORE - FULL CUSTOMIZATIONSuunto introduces its next generation dive computer. The intuitive Suunto EON Steel combines advanced technology with customizable features and display to show clearly what you need. With heavy-duty housing, a stainless steel bezel, and user updatable software, Suunto EON Steel will dive with you for years to come.

www.suunto.com - www.amilcosports.nl

CONQUER NEWTERRITORY

Mec

hel

en P

00

4152

- TW

EEM

AA

ND

ELIJ

KS

INFO

RM

ATI

EBLA

D (N

IET

IN J

ULI

EN

AU

GU

STU

S) V

AN

DE

NED

ERLA

ND

STA

LIG

E LI

GA

VO

OR

ON

DER

WA

TERO

ND

ERZO

EK E

N -S

POR

T N

ELO

S N

r. 2

52

- ja

n./

feb

. 2

01

5

foto

: Hed

wig

Die

raer

t

Betrouwbare flexibiliteit Binnen ieders handbereik

www.green-force.com

Diamond back-up lamp

Flexi 3 in 1 KIT / DPMHybrid 3 in 1 KIT

foto

: Hed

wig

Die

raer

t

Cave KIT

Nóg meer flexibiliteit aan een nóg scherpere prijs! Green Force introduceert de Hybrid, Flexi, Flexi DPM en Cave KIT’s. Alle KIT’s zijn samengesteld uit een batterijpack, een lampkop, een kabel, een flesbevestiging, een good-man handle en een handvat of helmbevestiging. Alle componenten worden in een handomdraai samenge-bouwd tot een hoogwaardige hand- of kabellamp. Bovendien wordt elke KIT geleverd met de krachtige 600 lumen Diamond back-up lamp. Alle KIT’s zijn modulair en dus uitbreidbaar met tal van andere Green Force accessoires voor nog meer flexibiliteit.

Diamond 600/AA Tristar 1070

Monostar 1200 Heptastar 2000

Heptastar 2000 DPM

Hybrid 8 cannister

Flexi II battery pack Charging KIT Hybrid umbilical

Hybrid umbilical 90° Helmet mounting Hybrid handle alu

Goodman handle Tank connection

Hyb

rid

Flex

i

Flex

i DPM

Cave

Green Force KIT’s33333333inininininin1111111Green Force Green Force Green Force Green Force Green Force Green Force KIT’sKIT’sKIT’sKIT’s33inin1113in1

Oktober 2014.indd 1 1/08/2014 11:21:18S304-037649 (SCUBAPRO BT A700 - A4)

Color: 4/color

Size: T - 8.27 x 11.69 B - 8.52 x 11.94

Nieuw

GEMAAKT OM UIT TE BLINKEN.

SCUBAPRO´s meest geprezen ademautomaat is indrukwekkender dan ooit. De

legendarische A700 lucht-gebalanceerde tweede trap is nog maar het begin: Door

exclusieve kenmerken - zoals een tweede generatie Black Tech afwerking die

bestand is tegen corrosie en krassen plus een nieuwe lucht-gebalanceerde piston

eerste trap - stelt de MK25 EVO / A700 combinatie zich direct boven alle andere

ademautomaten in zijn klasse. Ontdek de uitzonderlijk mooie uitvoering die anderen

doet verbleken.

S C U B A P R O . C OM

MK25 EVO/A700BLACK TECH

Een caissonbe-

handeling in de

Rode Zee kan zeer

duur zijn. In deze

uitgave lees je

waarom. We bren-

gen ook het ver-

slag van de Zee-

stage, beschreven

zoals een kandi-

daat 2*I, 3*I en een LIFRAS-afgevaardigde

het beleefd hebben. Met de tips van het

Veiligheidcomité betreffende apneus, het

geneeskundig artikel over de fysiologie bij

het vrijduiken en de tekst van de Sportcom-

missie over zwembadblack-out lijkt de rode

draad doorheen deze periodiek vrijduiken te

zijn. Je zal vaststellen dat er een wezenlijk

verschil is tussen het vrijduiken – of eerder

snorkelduiken – zoals de sportduiker het

kent en de wijze zoals de 'echte' vrijduiker

zijn sport uitvoert. Wil je het op een veilige

en correcte manier doen, volg dan zeker een

cursus. Onze Sportcommissie reikt verschil-

lende brevetten vrijduiken uit.

Zoals beloofd presenteren we de foto's van

de festival- en zeepaardjeswedstrijd tijdens

het Open Belgisch Kampioenschap Festival,

waar prachtige onderwaterbeelden de revue

passeren. Daar zagen we dat onderwatervi-

deografie aan populariteit wint en er zelfs

goede resultaten bereikt worden met een

GoPro. Toch ben ik er van overtuigd dat het

volgen van een cursus onderwatervideogra-

fie zeker aan te raden is.

Tijdens een duik genieten van het onderwa-

terleven kan ook zonder camera, tenminste

als je alles goed kan zien. Een duikbril met

correctieglazen kan dus nuttig zijn. Duik je

in de winterperiode, dan kan je in onze wa-

teren de snotolf tegenkomen. Let wel op

waar je gaat duiken, want sommige duik-

plaatsen zijn afgesloten wegens het storten

van staalslakken en breuksteen. Misschien

uitwijken naar de Grevelingen? Daar zag ik

recent een school van meer dan 1.000 harin-

gen die een visbal vormden. Je kan ook uit-

wijken naar tropische bestemmingen, zoals

Curaçao, of bestemmingen aandoen waar

haaien rondzwemmen of op wrakken dui-

ken, zoals de deelnemers aan de Expeditie

Jutland deden. Thuisblijven en een wedstrijd

onderwaterbreien organiseren kan natuur-

lijk ook.

Misschien tot op de facebookpagina 'hip-

pocampusredactie' en vergeet niet om een

NELOS-sticker op je duikfles te plakken.

Ivo

Coverfoto: Voorwaartse sprong tijdens de

Zeestage. Foto: Roland Wantens.

Van de redactieBondsnieuwsHippocampus op Facebook ............................ 3Tips van het Veiligheidscomité:

Een apneu te veel .....................................6-8Zwembadblack-out .................................. 10-13Open Belgisch Kampioenschap ........... 40-478e Wet Wheels Duikdag ..........................50-51Zeestage door een LIFRAS-bril

(Stage de mer) ......................................52-53Het moet er eens van komen: 2*I ......... 54-62Ga jij ook voor 3*Instructeur ................. 64-67Rechtzetting DHV ...........................................69Vrijduiken....................................................70-76Brevetten Vrijduiken uitgereikt door de

Sportcommissie....................................78-79Caissonbehandeling in de

Rode Zee kan duur zijn ............................82Gulylian Seahorses of the World ......... 84-85Vernieuwde NELOS-stickeractie .................90Afgesloten duikplaatsen............................... 91Cursus Onderwatervideografie ............ 96-97

DOOR IVO MADDER

NELOS-ConsulentenSven Vandekerckhoveduikonderricht@nelos.be

• Algemeen duikonderricht• Inschalingen

François Desmetduikmateriaal@nelos.be

• Duikmateriaal

Glenn Tessenssdt@nelos.be

• Technisch Duiken

Ingrid Dekelver duikgeneeskunde@nelos.be

• Duikgeneeskundige problematiek

Jozef Van den Berghestatuten@nelos.be

• VZW-statuten en -kwesties

Elfrie van Poppelenmental.coaching@nelos.be

• Bijstand bij duikongevallen

Ronny Margodtpr@nelos.be

• Public Relations NELOS

Guy Bosmans boetiek@nelos.be

• Contactpersoon Bloso

Eddy Dielen ombudsman@nelos.be

• Ombudsman

Eric Vonkveiligheid@nelos.be

• Melden van duikincidenten en bijna-duikongevallen

Ronny De Meersmanpenningmeester@nelos.be

• Penningmeester

Willy van der Plasvoorzitter@nelos.be

• Verzekering

René Van Leeuwenreglementering@nelos.be

• Juridische kwesties in de duiksport

• Duikreglementering

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.beCorrecties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be

Vaste rubriekenSchiphol biedt onbepert Wifi ........................14Wereldrecord onderwaterbreien ......... 48-49Man & haai .......................................................68Retro Hippo ......................................................80Hippoëzie .......................................................... 81Curaçao de nieuwe duikgids .........................86Close-up (Florence Van Gaever) .......... 88-89NELOS-Boetiek & BEFOS-FEBRAS.......92-93Webdiving .........................................................94Skubba & Fred .................................................95Lopende agenda ..............................................98

ReportagesOosterschelde Ondersteboven 2014 .......... 16Snotolf ......................................................... 18-22'Haring run' in de Grevelingen ..............24-25Een duikbril met correctieglazen? .......26-29Expeditie Jutland ......................................30-39Staalslakken in de Oosterschelde .............39

Nr 252januari/februari 2015

3

4 Hippocampus jan./feb. 2015Hippocampus jan./feb. 2015

Commissie BiologieVoorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 - biologie@nelos.be

Secretaris: Jean-Marie Reynaert Gsm 0475 81 43 59 - biologie.sec@nelos.be

Commissie Redactie HippocampusVoorzitter: Ivo Madder Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be

Secretaris: Luc Beets Tel. 03 325 07 36 - hippo.sec@nelos.be

Commissie Duikers met een HandicapVoorzitter: Ann Tielen Tel. 011 42 35 14 - cdmh@nelos.be

Secretaris: Yves Druyve 0486 68 33 51 - cdmh.sec@nelos.be

Commissie SolidariteitsfondsLeden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat

Duikershuis - Luce De Smet Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be - www.wiki.nelos.be

ma. 9.30 u - 11.30 u, wo. 9.30 u - 11.30 u en 14.00 - 16.00 u, vr. 14.00 u - 16.00 u

Ongevalsaangiften

Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-se-cretariaat, vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. Dit attest moet door de dokter wor-den afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval.Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Are-na (eventueel telefonisch of per fax): t.a.v. de heer Eddy Van Den Bosch, Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94

Hulpdiensten

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

AIG-ASSISTANCE

Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 253 69 16

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe Tel. 054 32 88 20 erevoorzitter@nelos.be

Raad van Bestuur

Voorzitter: Willy van der Plas Gsm 0475 27 56 39 - voorzitter@nelos.be

Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue Gsm 0495 20 00 85 - ondervoorzitter@nelos.be

Relaties Bloso - Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be

Penningmeester: Ronny De Meersman Gsm 0475 70 19 76 - penningmeester@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 - ivo.hubert@nelos.be

Bestuurslid: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - herwig.vancotthem@nelos.be

Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - pr@nelos.be

Commissies

Commissie DuikonderrichtVoorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 - duikonderricht@nelos.be

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 - brevetten@nelos.be

Ereraad: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - ereraad@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 - jeugdduiken@nelos.be

Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 - brevettencomite@nelos.be

Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 - sdt@nelos.be

Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 - edit@nelos.be

Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 - veiligheid@nelos.be

Geneeskundige CommissieVoorzitter: Ingrid Dekelver - Gsm 0479 713469 duikgeneeskunde@nelos.be

Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 - mental.coaching@nelos.be

SportcommissieVoorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - sportcommissie@nelos.be

Secretaris: Free Duerinckx Herkenrodesingel 7d bus 2.2, 3500 Hasselt

Audiovisuele CommissieVoorzitter: Ludo Braeckman Gsm 0475 38 78 04 - audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie:Gery Beeckmans - owf@nelos.be

Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Erik De Groef Gsm 0478 25 09 21 - cursus.owv@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - john.remue@telenet.be

Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts - Ingrid Dekelver - Chrisje Demuynck - Bert Janssens - Ivo Madder - Katrijn Ools - John Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van den Berghe - Wim Van Doeselaer - Patrick Van Hoeserlande - Roland Wantens

Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 publiciteit@nelos.be

Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79 info@swipri.be

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS). Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

AdresveranderingenUitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toe-gestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot be-scherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzet-ting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, mel-den wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

CER

TIFI

CAT

ION

INTE

RNAT

ION

AL

Advertentietarieven

www.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus Zie bij 'Publiciteit'.

Hippocampus kan je downloaden in pdf-for-maat via de NELOS-wiki, meer bepaald via:

www.wiki.nelos.be/index.php/Hippo-ar-chief

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar:

februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414

4

5Hippocampus jan./feb. 2015

Sociale media, zoals Facebook, zijn interessante alternatieven voor klassieke kanalen als e-mail, web-

site, nieuwsbrieven (NELOS-info) en Hip-pocampus. Via deze kanalen bereik je een bijkomende doelgroep of kan je sneller communiceren met een deel van de al be-staande doelgroep.

Naarmate meer NELOS-leden en andere duikers actief worden op Facebook, groeide de nood om ook ons magazine Hippocampus een eigen pagina te geven op deze sociale media. Het beheer van die Facebookpagina ( fac e book .c om/ hip p oc amp u s re dac tie) wordt door de daarvoor aangeduide redac-tieleden gedaan, waarbij bepaalde richtlij-nen – die goedgekeurd werden door de Raad van Bestuur NELOS – gevolgd worden. Indien nodig zal de Commissie Redactieteam Hippo-campus die richtlijnen bijsturen.

niet thuis op onze Facebookpagina (wel op de NELOS-Facebookpagina), uitgezonderd als het in de lijn ligt van de rubriek 'Club in de kijker' uit ons magazine Hippocampus. Agen-da-items, zoals bijv. de datum van het examen Duiker-Hulpverlener, dienen eerder op de NELOS-Facebookpagina kenbaar gemaakt te worden. Een aankondiging over een artikel in Hippocampus betreffende Duiker-Hulpverle-ner kan dan weer wel. Foto's over een NELOS-activiteit in een spe-cifiek fotoalbum plaatsen of een verwijzing naar waar de foto's beschikbaar zijn, kan ook. Vanzelfsprekend respecteren we het auteurs-recht, het recht op privacy en het portretrecht bij het plaatsen van foto's.Als het verantwoord is, kan er van sommige richtlijnen betreffende 'wat er al dan niet ge-publiceerd kan worden', afgeweken worden. Het redactieteam is er van overtuigd dat hun aanwezigheid op Facebook een meerwaarde is voor snelle communicatie, maar dat het samenstellen van ons magazine, de inhoud en het uitbrengen ervan in gedrukte vorm nog steeds de hoofdtaak is van de Commis-sie Redactieteam Hippocampus. Weet dat het bondsblad Hippocampus naast een gedrukte versie ook steeds in digitale vorm gelezen kan worden. We kondigen een nieuwe (digitale) uitgave van onze periodiek uiteraard aan op onze Facebookpagina.

Ivo Madder

Op 20 augustus 2014 ging de Face-

bookpagina Hippocampus online.

Je kan ons op Facebook terugvin-

den als je bij zoeken 'hippocampus-

redactie' intikt. Vergeet niet 'Vind

ik leuk' te klikken als je die pagina

leuk vindt.

Hippocampus op Facebook

BondsnieuwsCommissie Redactieteam Hippocampus

We gaan in dit artikel niet alle richtlijnen opsommen die bepaald werden, maar willen wel een idee meegeven van wat je op de Fa-cebookpagina van het Redactieteam Hippo-campus (Hippo) kan verwachten. De inhoud van wat we publiceren moet in lijn blijven met de inhoud van het ruime aanbod dat in ons bondsblad gepubliceerd wordt. Daarnaast is het eigenlijk niet de bedoeling dat we dezelfde info gaan plaatsen als er bijv. op de officiële NELOS-facebookpagina (NELOS vzw) of op de NELOS-facebookGROEP (NELOS) geplaatst wordt. Ook de specifieke info die op andere NELOS-commissiegebonden Facebookpagi-na's gepubliceerd wordt, moet niet herhaald worden op de Facebookpagina van Hippo-campus. Wat niet wil zeggen dat we het soms wel doen of kunnen doen.

Bepaalde berichten van de Hippo-Facebook-pagina delen naar andere Facebookpagina's, zoals bijv. de regionale organisaties – de (V)OSSEN – kan nuttig zijn. Denk bijv. maar aan het kenbaar maken van de regionale op-leiding Duiker-Hulpverlener. Politiek getinte berichten of berichten die NELOS vzw schade zouden kunnen toebrengen, mogen niet ge-publiceerd worden. Berichten ter promotie van NELOS vzw in het algemeen kunnen ui-teraard wel.Clubgebonden activiteiten of organisaties (bijv. een aankondiging van een mosselsou-per, een quizavond, een afsluitduik) horen

Tips van het Veiligheidscomité

6 Hippocampus jan./feb. 2015

Een apneu te veelEen zwembadblack-out ligt altijd op de loer!

Een pittige apneutraining moet kunnen, maar wel op een correcte manier.

Foto

: Ivo

Mad

der.

BondsnieuwsCommissie Duikonderricht Veiligheidscomité

Tips van het Veiligheidscomité

7Hippocampus jan./feb. 2015

Het Veiligheidscomité van het NELOS-Duikonderricht heeft als taak duikongevallen te analyseren

en er besluiten uit te trekken. Aan de hand van realistische voorbeelden willen wij de Hippo-lezer regelmatig over onze schou-der laten meekijken hoe zo'n analyse werkt en wat eruit te leren valt.Het voorbije jaar noteerden wij maar liefst 9 ongevallen waarbij er sprake was van bewustzijnsverlies tijdens een zwembad-training. Dankzij de adequate opvang door de mededuikers en omstaanders bleven de gevolgen voor de slachtoffers gelukkig beperkt. Nochtans is bewustzijnsverlies in het water een potentieel levensgevaarlijke situatie: de kans op verdrinking is reëel!Het verhaal dat wij ditmaal kozen is geba-seerd op enkele van deze ongevallen en illustreert goed wat de nefaste gevolgen kunnen zijn als een apneu-oefening niet correct wordt uitgevoerd (de namen van de betrokkenen en de duikscholen zijn fictief).

een pittige training

22.55 uur: de wekelijkse zwembadtraining van Duikclub De Zeeleeuwen zit er bijna op.Er is een uurtje stevig getraind, voorna-melijk fysieke oefeningen en apneu-oefe-ningen. Zojuist hebben de kandidaten een stilstaande apneu van maar liefst 2 minu-ten achter de rug. Ze bereiden zich nu voor op de laatste apneu-oefening, voordat ze afgepeigerd onder de douche mogen krui-pen.

de ultieme apneu

De leerlingen staan bij elkaar in een ondie-pe hoek van het zwembad en hyperventi-leren dat het een lieve lust is. De ultieme opdracht is dan ook niet min: ze moeten dadelijk met één ademteug, achter elkaar, van hoek naar hoek over de bodem het zwembad rondzwemmen; een beruchte oefening die in de club de 'Reis rond de we-reld' wordt genoemd. Bij Tim, een van de leerlingen, laten de effecten van het hy-perventileren zich reeds voelen: zijn han-den tintelen en hij is een beetje duizelig, hij voelt zich ijl in het hoofd. Ook rondom de mond begint het nu te tintelen.

black-out

De instructeur geeft het startsignaal. Een voor een beginnen de kandidaten aan hun lange tocht. Tim vertrekt als laatste in de rij en alles lijkt goed te gaan: dit moet luk-

ken! Maar dan, halverwege de derde zwem-badlengte, wordt bij Tim plots alles zwart voor de ogen. André, de materiaalmeester van de club, die op de kant nog wat spullen aan het opruimen is, ziet toevallig dat er onder water iemand 'blijft hangen'. Al snel beseft hij dat er iets niet pluis is en duikt hij het water in. Daar treft hij Tim aan die bewusteloos en slap als een lappenpop op de bodem ligt, grijpt hem vast en brengt hem naar de oppervlakte. Op de kant komt Tim, na enkele proestende ademhalingen, gelukkig snel weer bij...

Waar ging het mis, welke fouten werden er gemaakt?

Te zware oefening: De apneu-oefening die de kandidaten moesten uitvoeren was bij-zonder zwaar en slecht getimed: te lang en bovendien helemaal op het einde van een fysiek zware training. Ook de stilstaande apneu van 2 minuten die aan de huidige oe-fening vooraf ging was te zwaar. Dergelijk zware apneu-oefeningen dragen weinig of niets bij aan een training in het kader van het behalen van een duikbrevet.

Zwembadblack-out: Tim had een zwem-badblack-out. Dit is bewustzijnsverlies ontstaan tijdens het uitvoeren van een ap-neu. Bewustzijnsverlies (syncope) tijdens een apneu ontstaat door zuurstofgebrek (hypoxie).

Te lang hyperventileren: Bij de voorberei-ding van de apneu werd te veel de nadruk gelegd op het hyperventileren. Dit is het versneld en/of dieper in- en uitademen. Hyperventilatie doet de partiële druk van koolstofdioxide in het slagaderlijke bloed dalen, zodat de ademprikkel wordt uitge-steld. Als tijdens de apneu het zuurstofge-halte in het bloed beneden een minimum-niveau gedaald is, zonder dat de duiker een ademprikkel gewaar wordt, dan zal hij plots, zonder de minste waarschuwing, het bewustzijn verliezen.Tim negeerde de alarmsignalen van over-dreven hyperventileren: ijlhoofdigheid, duizeligheid, en tintelingen in vingers, handen en rondom de mond. Andere symptomen van hyperventilatie zijn: wazig zicht en oorsuizingen, hoofdpijn, flauwte, syncope en krampen in de handen.

Onvoldoende veiligheidmaatregelen: De veiligheidsmaatregelen waren onvoldoen-

de. Er werd van de duikers verwacht dat ze elkaar in het oog zouden houden, maar van een leerling die zelf een loodzware apneu-oefening aan het maken is kunnen eigenlijk geen doortastende reddingsac-ties verwacht worden. Eén instructeur was hier onvoldoende om controle te houden over alle leerlingen. Bovendien was er aan de oppervlakte blijkbaar niemand op de hoogte dat dergelijke zware en omvangrij-ke apneu-oefening aan de gang was.

tips

1. Maak geen excessieve apneu-oefe-ningen. Een stilstaande apneu van meer dan 90 seconden of een dynamische apneu van meer dan 40 meter dragen weinig of niets bij tot een training in het kader van het sportduiken.

2. Bereid je apneu op een correcte manier voor. Beperk het hyperventileren tot een absoluut minimum. Enkele malen diep in- en uitademen vooraleer je onderduikt is meer dan genoeg. Leg daarentegen meer de nadruk op psy-chische concentratie: zorg dat je zo ontspannen mogelijk aan de oefening begint. Zorg voor een goede basis-conditie: een fitte en goed uitgeslapen duiker zal minder zuurstof verbruiken en daardoor minder kans lopen op een zwembadblack-out.

3. Neem de juiste veiligheidsmaatre-gelen. Voer nooit alleen apneu-oefeningen uit. Zorg dat er onder water iemand is die je constant in de gaten houdt én die in staat is om op een adequate manier in te grijpen als het toch fout zou gaan. Zorg dat er iemand op de kant paraat staat, die weet met welke oefeningen je onder water bezig bent, en zo nodig hulp kan bieden.

4. Indien het toch fout gaat. Bij een slachtoffer van een syncope dienen onmiddellijk de vitale functies gecontroleerd te worden; zo nodig moet er met CPR gestart worden. Dien zo snel mogelijk zuurstof toe. Een slachtoffer van een zwembad-black-out – hoe minimaal ook – moet steeds naar het ziekenhuis gebracht worden.

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

Als je graag een dynamische apneu doet van meer dan 40 meter, volg dan een cursus vrijduiken.

8 Hippocampus jan./feb. 2015

Foto

: Die

deri

k Va

n N

oten

.

5. Voor de liefhebbers van lange apneus. Indien je de behoefte hebt om je gren-zen te verleggen, om lange apneus of diepe vrijduiken te maken, dan is een club gespecialiseerd in apneudui-ken (vrijduiken) misschien iets voor jou. Binnen de Sportcommissie van NELOS wordt aangeleerd hoe correct te vrijduiken. Ze hebben trouwens diverse vrijduikbrevetten.

ten slotte

Het maken van apneu-oefeningen blijft een essentieel onderdeel binnen de zwembad-opleiding van onze diverse duikbrevetten. Ze trainen duikers in het adequaat kunnen handelen bij luchtgebrek, en dragen bij tot het ontwikkelen van de watervastheid van een duiker.

Deze oefeningen dienen echter in alle vei-ligheid plaats te vinden. Elke syncope is er een teveel. Daarom wensen wij dat er binnen onze duikscholen en bij onze in-structeurs en lesgevers (nog) meer voor-zichtigheid is bij het uitvoeren van ap-neu-oefeningen. Het hyperventileren moet tot een absoluut minimum beperkt wor-

den. Enkele malen diep in- en uitademen vooraleer je onderduikt is meer dan genoeg. Heroïsche oefeningen zoals het maken van stati-sche apneus van 2 minuten of meer of het maken van extra lange dy-namische apneus behoren defini-tief tot het verle-den.

Een statische apneu van meer dan 90 seconden heeft weinig meerwaarde.

Hyperventileren is sterk af te raden. Enkele malen diep in- en uitademen is meer dan genoeg.

Foto

: Luc

Eec

khau

t.Fo

to: A

nn T

iele

n.

BondsnieuwsCommissie Duikonderricht Veiligheidscomité

dIrk deraedt,

naMens het

veIlIgheIdscoMIté

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. � es/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en

een compleet bestemmings aanbod op onze een compleet bestemmings aanbod op onze

website WWW.DIVEANDTRAVEL.NLWWW.DIVEANDTRAVEL.NL

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL TEL: 033 457 15 94

MUREX DIVE RESORTMANADO – INDONESIË

10 dagen / 7 nachten 2-pers Deluxe Cottage o.b.v. volpension incl. transfers. Inclusief 5 dagen,

2 bootduiken pd plus 5 huisrifduiken

VANAF: € 1.539,- P.P.

2015 RED SEA PHOTO EXPERIENCENEMO DIVE CLUB – SAFAGA - RODE ZEE

Breng je onderwaterfotogra� e naar een hoger niveau onder professionele leiding van Edwin v.d. Sande. Een week lang intensief met je hobby bezig zijn. 8 dagen – 7 nachten

o.b.v. VP incl. duiken vertrek op 18 april 2015.

VOOR: € 1029,- P.P.

ULYSSES APART HOTELGOZO - MALTA

8 dagen / 7 nachten 2-pers. Std. Kamer LO incl. transfers. Incl. 12 begeleide kantduiken.

VANAF: € 757,- P.P.

DMZ03_024_Dive_and_Travel.indd 1 27-01-15 15:49

ONTDEK ONZE BESTEMMINGEN ALVAST ONLINE. WWW.BONTRAVEL.NL

info@bontravel.nl Tel. 0031-(0)355426071 www.bontravel.nl

BON travel is Gespecialiseerd in duikreizen naar de Caribbean. We kennen de bestemmingen goed en adviseren u graag. Of ga Island Hoppen en combineer meerdere bestemmingen! Bijzondere wensen? Daar helpen we u graag bij...

BEZOEK BON TRAVEL

OP DE BELGISCHE

DUIKSPORTBEURS

Metropolis Antwerpen14 & 15 maart

St. Eustatius

Saba

Dominica

Belize

Bonaire

Curaçao

Biologie

Zwembadblack-out: respecteer je limieten!

Foto

: pio

3 - s

hutt

erst

ock.

BondsnieuwsSportcommissie

Naar aanleiding van de diverse re-cente ongevallen van duikers tij-dens het uitvoeren van lange ap-

neu-oefeningen in het zwembad wil ik je alvast wat gezonde tips meegeven rond het uitvoeren van dergelijke oefeningen. Ik ben voorzitter van de Sportcommissie

en binnen de Sectie vrijduiken hebben we natuurlijk een heel aantal oefeningen waarbij we zowel lang onder water blijven als verre afstanden onder water afleggen. Mits de juiste techniek en de goede voor-bereiding is dit véél eenvoudiger en vooral veiliger dan de meesten denken.

De apneutechnieken voor dui-

kers zijn NIET geschikt voor

apneu-oefeningen van langer

dan 1 minuut 30 seconden.

10 Hippocampus jan./feb. 2015

Hyper-ventilatie

Tezelfdertijd zijn onze technieken en ons materiaal fundamenteel verschillend. En-kele voorbeelden:• Een vrijduiker hyperventileert nooit,

een gewone duiker eigenlijk altijd.• Vrijduikers zijn nooit samen onder

water bij een 'static apnea' (statische apneu) oefening, maar altijd om beurt met een buddy.

• Een vrijduiker is tijdens een apneu in het zwembad uitgelood met 'volle longen', een gewone duiker is uitgelood met 'normale ademhaling'. D.w.z. dat een vrijduiker dus snel bijna 2 liter meer lucht in zijn longen heeft tijdens een apneu, daar waar een gewone duiker soms met bijna lege longen op de bo-dem zit.

• Een statische vrijduik (dus een apneu) oefening gebeurt altijd aan de opper-vlakte onder heel speciale begeleiding want lange apneu-oefeningen, staand op de bodem, zijn levensgevaarlijk.

• Een vrijduiker zal nooit uitblazen bij het stijgen, een duiker zal dat altijd doen.

• Een vrijduiker stijgt altijd met de kin op de borst met de armen naast zich, een duiker duikt/stijgt in hyperstrekking met de arm naar boven.

• Een vrijduiker heeft steeds een pak aan in het zwembad, een duiker zelden.

Voor mensen die echt graag een lange tijd onder water blijven, organiseren we bin-nen NELOS kwalitatief hoogstaande cur-sussen waarbij we je leren hoe je langer, verder en dieper onder water kan op één ademteug. De technieken aanleren op eigen houtje is absoluut onverstandig en gevaarlijk. Daarom raden we aan om je apneu voor het klassieke duiken te beperken tot 1 min 30 sec. Dat lijkt misschien nog veel, maar voor de meeste vrijduikers is dat eigenlijk een opwarming.

Zijn onze apneu-oefeningen in het zwembad dan fout?

Neen, de oefeningen die sport-duikers in het zwembad aanle-ren dienen om de juiste auto-matismen aan te leren tijdens het klassieke duiken. Bijvoor-beeld het stijgen zonder uit-blazen zou voor een klassieke duiker zeker leiden tot een levensgevaarlijke longover-druk en het is dus absoluut één van de eerste dingen die

we moeten aanleren. We kweken als het ware een reflex aan, waarbij we automa-tisch zullen uitblazen als we – al dan niet in paniek – stijgen.

De klassieke oefeningen voor flesduikers zijn ook helemaal aangepast en zorgen dat je comfortabel kan duiken met een fles. Bij deze oefeningen is het natuurlijk be-langrijk dat je aanleert dat je een korte tijd zonder problemen je adem kan inhouden. Deze tijd is de tijd die je nodig hebt om van ademautomaat te wisselen of bij je buddy om lucht te gaan vragen. Vermits we altijd dicht bij mekaar duiken volstaat een apneu van 30 seconden echt wel voor deze uiterst zeldzame gevallen met technische manke-menten aan je materiaal. Deze oefeningen dienen dus om je aan te leren om niet in paniek te raken als je een probleem hebt met je ademautomaat, en in alle rust en vertrouwen naar je buddy te zwemmen.Tijdens het klassieke duiken leren we je ook dat je een beetje moet uitblazen als je stabiel op de bodem wil zitten en liefst met de arm naar omhoog tijdens de oefeningen apneu, want als de arm naar beneden gaat, weet je begeleider dat hij moet ingrijpen. Voor beperkte apneu-oefeningen is deze

techniek zeker niet fout, maar bij apneus langer dan 1 min 30 sec is dit gewoon ge-vaarlijk. Recente incidenten hebben dui-delijk aangetoond dat buddy's bijna gelijk-tijdig bewusteloos vallen bij het uitvoeren van extreem lange apneus.

de situatie van de vrijduiker

De vrijduiker daarentegen heeft geen fles bij en ademt dus ook niet van een fles. De hoeveelheid lucht, uitgedrukt in barl, in de longen van een vrijduiker blijft constant en als hij terug bovenkomt heeft hij terug even volle longen als waarmee hij vertrokken is. Vermits hij slechts één ademteug heeft, zal een vrijduiker zorgen dat hij zoveel mogelijk lucht in zijn longen heeft, want hoe meer lucht, hoe meer zuurstof. Daarenboven heeft de vrijduiker geen trimvest bij. Hij moet er dus voor zorgen dat hij voldoende volume en vlotvermogen behoudt tijdens het stijgen. Uitblazen tijdens het stijgen is dus levensgevaarlijk voor een vrijduiker.

De vrijduiker zal zijn statische apneu steeds liggend (hangend) aan de oppervlakte doen, samen met een buddy die hem coacht en constant zorgt voor de veiligheid.

Foto

: ap

exsp

orts

agen

cy.c

om

Bij een statische apneu zal de vrijduiker zijn gezicht zo lang mogelijk ondergedompeld in het water proberen te houden.

11Hippocampus jan./feb. 2015

12 Hippocampus jan./feb. 2015

Waarom zijn onze oefeningen gevaarlijk bij lange

apneu-oefeningen?

De meeste duikers zullen be-wust of onbewust hyperventi-leren. Ze vinden dat immers comfortabeler, want uiter-aard blijft de ademprikkel zo langer weg en dan lijkt het alsof we langer onder kunnen blijven. Niets is echter minder waar want de ademprikkel is wel uit-gesteld, maar het zuur-stofniveau zal wel blijven zakken. Het gevolg is een plotse zwembadblack-out omdat je ademprik-kel uitgesteld is tot na de black-out i.p.v. ervoor.

Een even groot probleem stelt zich met het uitbla-zen tijdens het stijgen. Dit is een absolute must voor duikers maar levensgevaar-lijk voor vrijduikers. De reden daarvoor is eenvoudig. Er zijn twee belangrijke facto-ren die hier een rol spelen. We weten namelijk dat:• je bewusteloos wordt als je te

weinig partiële zuurstofdruk hebt (als de ppO2 in de hersenen onder de 0,10 bar zakt);

• de totale druk in je longen de som is van de omgevingsdruk en de druk van de ademhalingsspieren (borst en mid-denrif).

Tijdens een lange apneu-oefening zal ui-teraard de partiële zuurstofdruk flink ge-zakt zijn en allicht in de buurt komen van de grens van bewusteloosheid (zeker als je vooraf hyperventileerde). Daarenboven:• als je stijgt zal de partiële druk van de

zuurstof verder zakken (ook al is het dan maar enkele meters van de bodem van het zwembad naar de oppervlakte), omdat de omgevingsdruk zakt;

• als je uitademt zal de partiële druk van de zuurstof nog verder zakken want

tijdens het uitblazen zal ook de druk van de ademspieren wegvallen en dus een plotse drukval veroorzaken.

De som van de twee bovenstaande effecten zal dus maken dat je tijdens het stijgen en bij het bovenkomen de grootste kans maakt op bewusteloosheid als je uitademt bij het stijgen na een lange apneu-oefening.Vrijduikers doen dus lange apneus liggend aan de oppervlakte. Ze doen dat ook voor de veiligheid, want uiteraard hebben we staand in het ondiep, naast een liggende vrijduiker, veel beter contact (zowel visueel

O2

CO2

Ademprikkel

Samba/Black-out

O2

CO2

Ademprikkel

Samba/Black-out

als auditief) en kunnen we veel beter ingrij-pen, want als er iets mis mocht lopen vol-staat het onze buddy om te draaien, boven water te houden en te laten ademen.

Tenslotte zijn er zeker een aantal ver-zwarende factoren waar we rekening mee moeten houden:• Bij een geknielde positie met je arm

boven je hoofd verbruik je veel energie, zeker als je je aandacht bij de groep wil houden. Zo verbruik je meer energie en je zal dus minder lang onder kunnen blijven.

BondsnieuwsSportcommissie

13Hippocampus jan./feb. 2015

• Zoals al aangegeven, je bent uitgelood voor een 'normale' ademhaling. D.w.z. dat je zeker twee liter minder lucht in je longen hebt dan je maximale capaci-teit (want anders zou je niet stabiel op de bodem staan of je zou te zwaar uit-gelood zijn). Dus is de tijd die je onder water kan blijven minder lang, want je hebt minder zuurstof bij.

• Je hebt meestal geen pak aan. Bijgevolg verlies je meer energie voor het opwar-men van je lichaam en kan je hierdoor minder lang onder water blijven.

• De hyperstrekking en de arm naar bo-ven tijdens het stijgen maakt dat de bloeddoorstroming van de hersenen vermindert en het risico op zwembad-black-out vergroot.

hyperventilatie verkort de apneu

De overtuiging blijft hardnekkig bestaan bij de meeste duikers dat je bij hyperventi-latie langer kan onder water blijven. Dit is

echter niet zo. Integendeel, hyperventilatie verkort de tijd dat je onder kan blijven. De voornaamste reden is dat je voorbereiding van de duik, dus de manier van ademen voor je ondergaat (de zogenaamde 'breath-up') het verkeerde effect heeft. Want als je lang wil onderblijven:

• wil je dat je hartslag zo laag mogelijk is (bradycardie onder water);

• wil je dat je lichaam zo zuinig mogelijk met zuurstof omgaat, dus zo weinig mo-gelijk zuurstof verbruikt in je spieren, huid en ander perifere delen (vasocon-strictie van de periferen).

Hyperventilatie voor de duik heeft ech-ter het omgekeerde effect, want in plaats van rust te brengen in het lichaam wordt er spanning opgebouwd, zodat de hart-slag naar omhoog gaat en de spieren beter doorbloed worden. Daarom ook moet je de oefeningen onder water steeds traag doen, want hoe meer inspanning je doet, hoe hoger je hartslag en groter je zuurstofver-

bruik door je spieren.

bewusteloosheid kan je niet trainen

In sommige groepen staat het blijkbaar goed om zo lang mogelijk je adem te kun-nen inhouden. Dat lijkt misschien sterk, maar het is even gevaarlijk als racen in de bebouwde kom. Hou er rekening mee dat iedereen bewus-teloos valt als je zuurstofspanning in je hersenen te laag is. Je kan daar dus ook niet op trainen, want hoeveel je ook traint, die limiet blijft altijd dezelfde.Wat je wel kan doen is een degelijke oplei-ding vrijduiken volgen, zodat je aanleert hoe je wel op een veilige manier lang on-der water kan blijven. Er starten maande-lijks cursussen: 'Freediving is fun!'. Voor meer info: vrijduiken@nelos.be.

herwIg van cottheM,

voorzItter sportcoMMIssIe,

3*Instructeur

Advertentie

BELGISCHE DUIKSPORTBEURS14 & 15 maart 2015

van 10 tot 18u

Groenendaallaan 3942030 Antwerpen

www.duiksportbeurs.beinfo@duiksportbeurs.be0032(0)495/82.64.74

PROMOTIESMaterialen (verkoopbeurs)

ReizenDuiklocaties in binnenen buitenland

14 Hippocampus jan./feb. 2015

Sprokkel

vangt op de smartphone vlak voor vertrek, als hij/zij op Schiphol aankomt. Bovendien wordt het filmpje ook afgespeeld op grote schermen in de luchthaven en aan de ver-trekgate. Met de leuke uitzwaai-app wil de luchthaven een 'feel good' moment bezor-gen aan de reizigers. De dienst is te vinden via www.schiphol.nl/uitzwaaien of via de facebookpagina van Schiphol.

Daarnaast biedt de luchthaven ook een Schiphol-app aan die je wegwijs maakt en helpt met allerhande praktische info voor vertrek. Dit gaat van actuele vluchtin-formatie, plattegronden, details over het parkeren tot een persoonlijke reisplanner. De handige app is gratis en op elke smart-phone te gebruiken. Meer info op: www.schiphol .nl /Reizigers/ Vlucht tijden/SchipholAppEnMobiel.htm.

Om meer inzicht te krijgen in de behoefte van reizigers en hoe ze hun weg kunnen vinden in de terminal, test Schiphol sinds

begin 2015 ook in de terminal met 'Google Glasses'. Respondenten krijgen een 'Goog-le Glass' op, die vervolgens vastlegt hoe zij de informatievoorziening in de terminal er-varen en hun weg vinden. Ook de luchtha-venmedewerkers testen 'Google Glass' uit om er hun werk buiten, op het luchthaven-terrein, te vergemakkelijken en te vereen-voudigen. De app voor 'Google Glass' biedt op een efficiënte manier toegang tot infor-matie en kan helpen bij het verzamelen van informatie via locatie-bepaling en door het maken van foto's. De 'Google Glasses' wor-den handsfree en met spraak bestuurd. Op het scherm rechtsboven het oog wordt de opgeroepen informatie weergegeven. Op youtube.com/watch?v=KtOrut85Itg kan je een filmpje bekijken over het gebruik van 'Google Glass' op Schiphol. In 2016 wordt beslist of de 'Google Glasses' structureel gebruikt zullen worden.

lIen deleu

Amsterdam Airport Schiphol biedt

sinds september 2014 onbeperkt

'Free Wifi'. De luchthaven heeft zelf

ook enkele leuke apps gecreëerd

om ons een aangenaam en vlot

vertrek te bezorgen.

Foto

: Olly

y.

ADVERTENTIE

Sinds 2010 was de wifiservice al be-perkt voorhanden, tot één uur per dag. Sinds september 2014 is die

handige service onbeperkt in tijd, 24 uur per dag, 365 dagen per jaar. Iedereen die in het bezit is van een mobiel device kan gebruik maken van het wifi-netwerk. In-loggen voor 'Free Wifi' kan eenvoudig door op de inlogpagina 'Schiphol_Airport_Wifi' te selecteren.

Ook op andere vlakken is Schiphol online actief. Gaan je collega-duikers binnenkort op reis vanuit Schiphol en je hebt geen tijd meer om hen uit te zwaaien, dan biedt de uitzwaai-app de oplossing. Je kan een filmpje opnemen dat je collega-duiker ont-

Schiphol biedt onbeperkt gratis wifi aan & is zelf online actief

15Hippocampus jan./feb. 2015

ADVERTENTIE

Verkoop van allegekende duikmerken

Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-19.00 u.

DUIKSPORTDE ZEVEN ZEEEN

DUIKSPORTDE ZEVEN ZEEEN

e-mail: zevenzeeen@telenet.bee-mail: zevenzeeen@telenet.be

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL 03/888.43.34

Za. 10.00-12.00 u. & 13.00-17.00 u.

16 Hippocampus jan./feb. 2015

Dat de Oosterschelde een uniek natuurgebied met bijzonder onderwaterleven

is, weten sportduikers uit bin-nen- en buitenland. Maar bij veel niet-duikers is dat nog onbekend. De Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) en het Nationaal Park Oosterschelde (NPO) willen daar graag iets aan veranderen! Met subsidie van Nationaal Park Oos-terschelde is daarom voor de der-de keer een onderwaterfotogra-fiekampioenschap georganiseerd: Oosterschelde Ondersteboven. In twee maanden tijd zijn meer dan negentig foto's ontvangen. "Er zitten prachtige foto's bij, die erg geschikt zijn om de rest van Ne-derland te laten zien hoe mooi het onderwaterleven van de Ooster-schelde is", vertelt Jack de Vries, voorzitter van de NOB. "Er kan echter maar één foto winnen!". De jury, bestaande uit Jack de Vries (voorzitter NOB), Gerard Rabe-link (burgemeester van gemeente Schouwen-Duiveland), Siebe Kra-mer (voorzitter NPO), Arco de Man (onderwaterfotograaf en WK-deel-nemer) en Floor Driessen (onder-waterbioloog), hebben zich over de inzendingen gebogen en de foto van Bas van der Sanden uit Breda (Nederland) als winnaar aangewe-zen. "De kleurrijke foto van Bas laat prachtig zien dat dít ook Nederland is", aldus Jack de Vries. Bas van der

Sanden wint een duik-computer Suunto Zoop.De themaprijs 'Duiker in Beeld' is gewonnen door Yvonne Tijmes-Freen uit Bergen op Zoom (Nederland). "De foto met de duiker en de loep laat goed zien hoe je in de Oosterschelde kunt duiken", aldus Jack. "De Oosterschelde is met het blote oog al mooi, maar als je het van dichterbij bekijkt is het vaak nog veel indruk-wekkender". De publieksprijs ging naar Filip Staes uit Me-chelen (België), met maar liefst 136 likes op de Facebookpagina van de NOB ging deze prachtige foto met de publieksprijs naar huis.De winnende foto's van het kampioenschap worden tentoongesteld bij meerdere restau-rants en hotels rondom de Oosterschelde. Wil je weten waar je onder andere de foto van Bas kunt bewonderen? Ga naar www.oosterscheldefoto.nl, vanaf half december 2014 vind je hier de onderne-mingen waar de foto's worden getoond. "Hopelijk worden naast Bas op die manier nóg meer men-sen enthousiast over het onderwaterleven van de Oosterschelde!", besluit de voorzitter van NOB.

Alle foto's die voor de fotowedstrijd zijn ingezonden, staan in het fotoalbum op de Facebookpagina van de NOB.

Madelon schepers,

coMMunIcatIeMedewerker noB

De roze naaktslak van Bas van der Sanden

heeft op 29 november 2014 de eerste prijs

gewonnen van het onderwaterfotografie-

kampioenschap Oosterschelde Onderste-

boven.

Oosterschelde Ondersteboven 2014

ReportageFotografie

Publieksprijs - Filip Staes.

Themaprijs - Yvonne Tijmes Freen.

Eerste prijs - Bas van der Sanden.

REPORTAGE Biologie

18 Hippocampus jan./feb. 2015

Snotolf de bultenaar van de Oosterschelde Fo

to: R

udi B

rock

en.

19Hippocampus jan./feb. 2015

hof gemaakt, wat soms verschillende uren kan duren. Keurt zij het mannetje als een geschikte kandidaat, dan legt zij tussen de 80.000 tot 200.000 kleine roze eitjes in de kuil, holte of rotsspleet, waarop het man-netje deze onmiddellijk bevrucht. Na aan-raking met zeewater stijft de lijm tussen de eitjes op en er vormt zich een stevige klomp eieren. Na de bevruchting trekt het vrouw-tje weg op zoek naar een andere partner, want ook zij is niet monogaam. Verspreid over 8 tot 14 dagen leggen zij twee tot vier legsels (in totaal 80.000 – 200.000 eieren) in andere nesten. Daarna keert zij terug naar dieper water van de Noordzee. Het mannetje blijft alleen achter bij het nest en voert de broedzorg uit. Doordat de legplaats soms juist onder de laagwa-terlijn ligt, kan bij extreem laagwater de legplaats bijna boven water komen. Zelfs dan blijft het mannetje moedig stand hou-den bij het nest en hoofd bieden aan de vele rovers, nu ook van bovenaf (bijv. meeuwen), maar vooral aan de extreem lage tempe-raturen. De incubatieperiode bedraagt zo'n 250 daggraden of afhankelijk van de watertemperatuur tussen de 6 tot 10 we-ken. Gedurende gans die periode jaagt het mannetje eventuele rovers van het nest weg, zoals krabben en vissen die zich graag tegoed doen aan de eitjes. Daarnaast voor-ziet hij het nest ook op regelmatige tijdstip-pen van zuurstofrijk water door over de eitjes te blazen.

kikkervisjes worden lomp

Eenmaal de larfjes (5,5 mm) uit het ei zijn gebroken, hechten ze zich direct vast met hun zuigschijf aan harde substraten en wieren, zoals suikerwier (Laminaria sa-charina). De larfjes van de snotolf zien er-uit als een dikkopje of kikkervisje, met een mediane vin die over de rug, naar de staart loopt en terug op de buik. Bij een lengte van 8 tot 9 mm splitst deze mediane vin zich in aparte vinnen en bij een lengte van 32 mm lijken ze sprekend op het adult. De

Tijdens de koude maanden fe-

bruari en maart ligt het leven

in de Oosterschelde bijna stil.

Door de lage watertemperatuur

draait het metabolisme van de

meeste dieren op een laag pitje

en zijn ze weinig actief. Krab-

ben en zeesterren trekken naar

dieper water om daar te over-

winteren. Toch vinden we in de

Oosterschelde heel wat enthou-

siastelingen terug die het koude

water willen trotseren. Maar

waarom? De reden is eenvoudig,

in deze maanden komt de snot-

olf de Oosterschelde binnen

gezwommen om er te paaien en

aan broedzorg te doen.

Snotolf of lompvis zijn beide goede namen voor deze soort. We noemen het triviale namen, terwijl Cyclopte-

rus lumpus de wetenschappelijke naam is. Snotolf is een samentrekking van 'snot' en 'wolf', waarbij snot verwijst naar de stevige slijmhuid en de gelatineuse blub-ber dat onderhuids voorkomt en op snot lijkt. Terwijl lompvis een samentrekking is van 'lump' en 'vis', waarbij 'lump' brok of klomp betekent in het Nederduits en slaat op de vorm van de vis. De snotolf behoort samen met 27 ande-re soorten tot de familie van de snotolven (Cyclopteridae). Deze plompe vis in de vorm van een rugbybal vertoont nogal wat vreemde kenmerken. Naast de onderhuid-se blubber, is de huid schubloos en op de rug, de zijden en de buik lopen in de lengte een aantal rijen benige knobbeltjes. Ook is het skelet niet volledig verkalkt, waardoor wetenschappers hem vroeger in de klasse van de kraakbeenvissen hadden onderge-bracht. Verder wordt de voorste rugvin bij volwassen exemplaren overgroeid door de

huid, waardoor het lijkt dat hij een bult op de rug heeft. Maar het meest kenmerkende is de aanwezigheid van een zuigschijf aan de onderzijde van het lichaam, juist achter de kop. Deze zuigschijf wordt gevormd door het samengroeien van de buikvinnen, Cy-clopteridae betekent trouwens cirkel van vinnen. Met deze zuigschijf kan de snotolf zich vasthechten op harde en gladde op-pervlakken. De snotolf kan een lengte bereiken van 60 cm en tot wel 10 kg zwaar worden.

geen koukleum

De snotolf komt voor in het noordelijk deel van de Atlantische Oceaan, van Canada (tot zelfs de Bermuda-eilanden), Groenland, IJsland, het Verenigd Koninkrijk en Ierland, en de kusten van Noord- en West-Europa (tot Portugal), waar ze afhankelijk van het seizoen in ondiep water tot in de diepzee (868 m) voorkomen (Coad & Reist 2004). Ondanks zijn vrij noordelijke verspreiding en het feit dat de mannetjes in het broed-seizoen blootgesteld worden aan zeer ex-treem koude temperaturen (zie verder), heeft deze soort geen antivries-glycopep-tiden in het bloed om zich te beschermen, zoals kabeljauw en zeewolf.

van schuinmarcheerder

naar zorgzame vader

In het vroege voorjaar komt de snotolf de Oosterschelde ingezwommen op zoek naar een paaiplaat in ondiep water, meestal juist onder de laagwaterlijn. De oevers van de Oosterschelde vormen een ideale paai-plaats voor de snotolf, enerzijds omdat het water er veel kalmer is dan langs de kus-ten van de Noordzee, anderzijds vormen de vele steenbestortingen en kuilen langs-heen de dijken een goede aflegplaats voor de eieren. Het mannetje komt het eerst aan op de paaiplaats en is in deze periode fel oranje tot rood gekleurd (daarbuiten is hij dof grijs van kleur) en maakt een kuil of een holte vrij tussen de stenen. De wijfjes ko-men later binnengezwommen en over een langere tijdsspanne. Dat stelt het mannetje in staat om met verschillende wijfjes te pa-ren in één paaiseizoen. Eénmaal een wijfje, dat grijs-blauw gekleurd en groter is, in de buurt van het mannetje komt, lokt het mannetje haar naar de nestplaats. Er zijn indicaties dat het vrouwtje het mannetje op de geur vindt. Daar wordt zij door hem het

Daggraden: de cumulatieve som van de dagelijkse temperaturen boven 5°C. Een maat voor warmteaccumulatie. Bijv. het aantal daggraden voor 6 dagen aan 10°C is gelijk aan 3 dagen aan 15°C of 1 dag aan 35°C (30 daggraden).

20 Hippocampus jan./feb. 2015

geelgroene snotolfjes zijn vaak te vinden in de kronkels onderaan het suikerwier of tussen de vertakkingen van het Sargassum wier, waar ze zich voornamelijk voeden met eenoogkreeftjes of Copepoda. Ook in open zee zijn de jonge dieren meestal geassoci-eerd met losdrijvende wieren. In het twee-de levensjaar verandert het gedrag en leeft de snotolf hoofdzakelijk pelagisch (levend in de waterkolom). Ondanks het feit dat de snotolf geen zwemblaas heeft, vinden we de adulte dieren meestal vrij zwemmend in de bovenste 50 tot 60 meter, vaak boven abyssale dieptes. Hierbij zou het lichte ske-let en de blubber meehelpen aan het zwe-vend vermogen van het dier. Merkproeven hebben uitgewezen dat deze pelagische levenswijze onderbroken wordt tijdens de paai- en broedzorgperiode (dat laatste en-kel voor de mannetjes), waarbij de dieren dan een bentische levenswijze aannemen. De merkproeven hebben ook aangetoond dat beide geslachten steeds terugkeren naar dezelfde plek om te paaien waar zij geboren werden, net zoals de zalm en de

zeekat. Beide geslachten zijn seksueel vol-wassen bij een leeftijd tussen de 5 à 6 jaren en kunnen tot 12 jaren oud worden.

eten en gegeten worden

De jonge snotolf voedt zich voornamelijk met planktonorganismen, zoals eenoog-kreeftjes, die uit het water geplukt worden of leven op het substraat waarop de snotolf is vastgehecht. Daarna verandert het dieet naar grotere kreeftachtigen, waarbij vlo-kreeftjes de hoofdmoot uitmaakt. Volwas-sen exemplaren voeden zich met wormen, aasgarnalen, krill en ribkwallen, maar soms ook met zandspiering. In de dikke slijmlaag leven een aantal soorten eenoogkreeftjes, Holobomolo-chus confuscus, Calipus elongatus, Ler-naeocera branchialis en Shyrion lumpi, die door specialisatie nog nauwelijke als een kreeftachtige kunnen herkend worden. Ze zien eruit als sliertjes vermicelli, die vastgehecht zitten en bloed zuigen. Deze parasieten zijn niet direct schadelijk, maar

kunnen wel mateloos irrant zijn voor onze arme snotolf. Tot de predatoren van de snotolf rekenen we de Groenlandse haai, diverse zeehon-densoorten en de potvis. Tijdens het paai-seizoen, wanneer deze dieren in ondiep water zitten, worden ze ook aangevallen door zeemeeuwen, visarenden en otters (Shetland-eilanden).De grootste vijand van de snotolf is wel-licht de mens. Directe visserij op deze soort was in de vorige eeuw beperkt tot Canada, Groenland, IJsland en Helgoland (Duitsland), waar met name enkel de man-netjes als een delicatesse en de wijfjes als oneetbaar werden beschouwd. De man-netjes werden in ondiep water gevangen door gebruik te maken van een houten stok met daaraan een ijzeren haak. Zo werd bijvoorbeeld tussen 1905 en 1908 vanuit Helgoland 14.000 kg snotolf geëxporteerd naar havens in Duitsland. Meer recentelijk vormen deze dieren een bijvangstproduct in de kieuwnet- en boomkorvisserij, maar in IJsland bestaat nog steeds een gerichte

Een nieuwe generatie wordt geboren.

Foto

: Luc

Roo

man

.

REPORTAGE Biologie

21Hippocampus jan./feb. 2015

visserij op deze soort met gebruik van pe-lagisch vistuig. Tegenwoordig ligt de commerciële waarde van deze soort voornamelijk in de eieren. Het aanbieden van de eieren van de snotolf als een betaalbaar alternatief voor kavi-aar werd pas ontdekt in 1969 en worden in de winkel aangeboden onder de naam van lompviseitjes. Hiervoor worden vrouwtjes tijdens de voortplantingsperiode juist on-der de kust gevangen, waarbij de kuitrijpe vrouwtjes worden opengesneden om de ei-tjes te verwijderen, omdat afstrijken van de eieren onmogelijk is. De eitjes worden dan gezeefd en gepekeld.

Jammer genoeg wordt het vlees maar in enkele landen gewaardeerd en werden de karkassen tot enkele jaren terug overboord gesmeten. In de periode van de gekke koei-enziekte (BSE) heeft men ook nog gepro-beerd om de karkassen van de snotolf te gebruiken voor het inwinnen van gelatine. Maar in sommige landen is de snotolf een belangrijke consumptievis, zoals in IJsland waar de vis voornamelijk als filet wordt geconsumeerd. Zo culinair geliefd dat de snotolf wordt afgebeeld op de achterkant

van het geldstuk van 100 IJslandse kronen. In de periode van 1971 tot 2012 bedroeg de jaarlijks gemiddelde aanlanding in IJsland ongeveer 6.100 ton snotolf, met een piek in 1984 met maar liefst 13.000 ton, waarna de vangst terug verminderde. Deze trend kunnen we waarnemen aan beide zijden van de Atlantische Oceaan, wat vermoe-delijk te wijten is aan een verminderde re-krutering door overbevissing van kuitrijpe wijfjes. Daarom werd in IJsland een beheer doorgevoerd voor de 330 vaartuigen die specifiek vissen op deze soort. Deze visserij wordt voornamelijk gestuurd door het be-perken van het aantal uitgereikte visver-gunningen en de lengte van het visseizoen. In 2011 en 2012 was dat 50 opeenvolgende dagen en werd in 2013 verminderd naar 32 dagen, wat resulteerde in een daling naar 4.600 ton. Maar om duurzaam te zijn be-rekenden de visbiologen dat IJsland maar een 970 ton zou mogen vissen in 2014. Een serieuze reductie dus! Zeker nu de vraag naar snotolf in recente jaren is gestegen. Vanaf 2008 worden de karkassen (ontdaan van de eieren) geëxporteerd naar China, waar deze soort als een delicatesse wordt beschouwd, omdat de textuur en smaak

vergelijkbaar is met de zeekomkommer. Zo werd in 2013 de volledige vangst geëxpor-teerd naar China met een waarde van 7,5 miljoen US$. Niet slecht voor een product dat vroeger meestal werd weggesmeten.Eind de jaren '90 groeide ook de interesse in Canada en Noorwegen om deze soort in de aquacultuur te produceren. In eerste instantie met het oog op de productie van lompviseieren, maar al vrij vlug bleek dat de snotolf zich ook voedt met de visluis, die massaal voorkomt bij kweekzalm en moei-lijk te bestrijden is. Gezien hun tolerantie tegen koude temperaturen, kunnen deze dieren gekweekt worden om ze uit te zet-ten in de zalmkooien, waar ze nuttig werk leveren in het ontdoen van de parasitaire visluis (zie inzetstuk).

Gelukkig voor de snotolf waarderen wij duikers zijn 'schoonheid' en wordt er enkel door ons jacht op gemaakt met de foto- of filmcamera!

daan delBare - Ilvo

Als ik groot ben, leer ik zwemmen.

Lekkere smulgelei.Eitjes van de snotolf.

Foto

's (3

): Lu

c R

oom

an.

22 Hippocampus nov./dec. 2014

REPORTAGE Biologie

Papa snotolf op het nest. Rood is de kleur van de liefde.

22 Hippocampus jan./feb. 2015

De visluis

De visluis is een eenoogkreeftje dat zich vasthecht op de huid, de vinnen en de kieuwen van de zalm, en zich daar voedt met het bloed van de zalm. Door de relatief hoge dichtheden aan de kweekzalm in de viskooi kan deze pa-rasiet zich zeer snel vermenigvuldigen en andere zalmen in de viskooi infec-teren. Een dergelijke viskooi is dan ook een broeihaard voor visluizen die ook de wilde zalm kunnen infecteren. In Noorwegen moeten om die reden de kweeksites voor zalm meer dan 5 km verwijderd zijn van de migratieroutes van wilde zalm en houdt men ook re-kening met de stromingspatronen bij het vastleggen van een kweekloca-

tie. Anderzijds wordt de visluis onder controle gehouden door de zalm een behandelingsbad te geven of via het voer. De daarvoor gebruikte produc-ten zijn emamectine, deltamethrine, cis-cypermethrin en azametiphos, die ook schadelijk zijn voor het marien milieu. Gezien reeds resistentie tegen deze producten wordt waargenomen, proberen enkele zalmproducenten ge-bruik te maken van natuurlijke vijanden van de visluis, namelijk lipvissen. Maar veel van de kweeklocaties in Noorwe-gen liggen boven de noordelijke ver-spreidingsgrens van de lipvissen en er dient voor deze locaties een alternatief gezocht te worden, zoals door het ge-

bruik van mosselen, die gekweekt worden in de directe nabijheid van de zalmkooi, daar de mosselen de larven van de visluis kunnen oppeuzelen en zo verdere versprei-ding van deze parasiet kunnen tegengaan. Omwille van zijn tolerantie tegen koude temperaturen zou ook de snotolf ingezet kunnen worden om de visluis, die eveneens op zijn menu staat, te bestrijden.

daan delBare,

BIoloog – Ilvo vIsserIj

Foto

's (2

): Lu

c Ro

oman

.

Jubellaan 54 | 2800 MechelenTel. 015 43 01 31Fax 015 43 01 35

info@dezeeman.bewww.dezeeman.com

Waar service het belangrijkste product blijft!

ELKE DAG TOT UW DIENSTvan 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 18u

zaterdag van 10u tot 18u

Steenhoevestraat 4, 2800 MechelenTel. 015 43 01 31Fax 015 43 01 35

info@dezeeman.bewww.dezeeman.com

NIEUW ADRES

DZP_advertentie_85x128mm.indd 1 07/11/14 15:13

Géén deksels, Géén openingen, Géén o-ringen, Dus ook géén risico op waterschade. Dat is een zorg minder!

Je kan je nu volledig focussen op je duik en je opnamen.

Zorgeloos Filmen & Fotograferen met de nieuwe Sealife MicroHD+

PAUL DE WEERDTWelleweg 72 - 9320 Erembodegem

Tel: 0475/73 25 74www.aqualand.be - info@aqualand.beOpen: di-wo-do-vr: 18-21 u & ma-za: op afspraak

- Alle kwaliteitsmerken- Vulstation 300 bar- Eigen hersteldienst- Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK

- op wielen- L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm- geleverd met filter en verwarmingssysteem

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

23Hippocampus jan./feb. 2015

Op vrijdagavond 23 januari 2015 besloten Peter, Ivo en Niels een nachtduik te maken bij de Kerkweg

(Den Osse, Grevelingen). Het was prachtig rustig weer boven water en onder water bleek het zicht formidabel. De duik begon goed met twee unieke waarnemingen: een mannetje pitvis en een galathea spring-krab. Na een tijdje begon Peter druk te gebaren met zijn lamp. Hij had een school zilverkleurige visjes gevonden, ongeveer 10 meter links van de steiger.Op een diepte van 11 meter kwamen we een visbal ('fish ball') van duizenden jonge ha-ringen tegen. Dit schouwspel van kleur en beweging doet heel 'onNederlands' aan. De vissen zochten in onze lampen naar voed-sel en zwommen van duiker naar duiker. Het wachten was op de zeehond die de bal haring zou opjagen, maar helaas dat ge-beurde nu nog niet.

Tijdens het 16e 'Die Hard weekend' zijn Peter

van Rodijnen (onderwaterbeelden.nl) , Ivo

Madder (Hippocampus – NELOS) en Niels

Schrieken (anemoon.org) tegen een prachtig

schouwspel aangezwommen van een grote

school juveniele haring Clupea harengus.

'Haring run' in de

Grevelingen

Een portie typische Hollandse haring.

Een close-up van de school juveniele haring (Clupea harengus), Kerkweg (Den Osse, Grevelingen).

Ze waren met 1.000 en vormden een bal.

Foto

's (2

): Iv

o M

adde

r.

Reportage Biologie

Het 'Die Hard weekend' is een jaarlijks terugkerend monitoringsweekend voor sportduikers, georganiseerd door stich-ting ANEMOON (www.anemoon.org). Het doel is om zoveel mogelijk verschillende duiklocaties te bezoeken en daar zoveel mogelijk waarnemingen te doen.

24 Hippocampus jan./feb. 2015

Het is onder water lastig te zien om welke soort zilverkleurige visjes het gaat omdat er een aantal soorten voorkomen in Ne-derland. In dit formaat van jonge visjes kunnen het o.a. kornaarsvissen, glasgron-dels, zeebaarzen, sprot en haring zijn. Na de duik hebben we aan de hand van foto en videobeelden de vis gedetermineerd. De karakteristieke kenmerken voor haring zijn:

D dat de inplant van de buikvinnen zich net iets achter de inplant van de rugvin bevindt;

D dat de schubben tussen de buikvinnen en de anaalvin er gladachtig uitzien.

Peter van Rodijnen heeft de visbal van ha-ringen gefilmd. Je kan zijn filmpje bekijken op http://vimeo.com/117798921. In de school vis die Peter heeft gefilmd, zwem-men er nog geen miljoenen, maar wel en-kele duizenden vissen. Die als een bal door het water te zien, gaan is een prachtig ge-zicht. De dag nadien zijn nog enkele deel-nemers van het 'Die Hard weekend' naar dezelfde duikplaats getrokken en ze kwa-men de bal met haringen ook tegen, maar nu zaten ze wel rond 20 meter diepte.

Enkele dagen eerder maakte René Wete-rings ook al melding van een school visjes

Een volwassen haring (Clupea harengus).

Haringen

Haringen komen voor in grote  scho-len van soms miljoenen dieren. Aan dit laatste danken zij ook hun naam; haring werd in Oudnederlands als 'heering' geschreven. Het woord is afgeleid van 'heer' in de bete-kenis van legerschare. Het is dus een vis die in grote scholen als een 'heer' door het water trekt. Door  overbevissing raakte op di-verse plaatsen het haringbestand sterk verminderd, waardoor de rege-ring zich genoodzaakt voelde om een zesjarig vangstverbod (1977-1983) in te stellen. Door strenge Europese vangstbeperkingen, die nu nog steeds gelden, heeft de haring zich kunnen herstellen en gedijt hij tegenwoordig weer relatief goed. (Bron: wikipedia).

op dezelfde duikplaats, maar die vormden geen bal en bevonden zich vlak onder de steiger. Een week eerder had Janny Bos-man die school visjes onder de steiger in beeld kunnen brengen. Nader onderzoek geeft weer dan het hier niet om juveniele haringen ging. Ook niet om koornaarsvis-jes, maar waarschijnlijk om jonge harders.Zo zie je maar dat duiken in de Zeeuwse wateren tijdens de winterperiode ook voor bijzondere en unieke waarnemingen kan zorgen.

nIels schrIeken,

peter van rodIjnen en Ivo Madder

ADVERTENTIE

Een volwassen diklipharder (Chelon labrosus) aan

de Bergse Diepsluis (Oosterschelde).

Een school zilverkleurige visjes, aan de steiger van duikplaats Kerkweg (Den Osse, Grevelingen). Vermoedelijk ju-veniele diklipharders (Chelon labrosus).

Foto

: Ivo

Mad

der.

Foto

: Edd

y En

eman

.Fo

to: J

anny

Bos

man

.

25Hippocampus jan./feb. 2015

26 Hippocampus jan./feb. 2015

REPORTAGE ReisverhaalBiologie

Tijd voor een duikbril met correctieglazen?

Foto

: Rol

and

Hul

shof

.

ReportageDuikmateriaal

Zit het leesgedeelte op de juiste hoogte?Opmeten van de correctie.

Het proces van het kiezen van een duikbril

en het inwerken van correctieglazen stap

voor stap bekeken.

1 2

27Hippocampus jan./feb. 2015

Bijna iedereen komt op zeker moment tot de vaststelling dat de kleine let-ters steeds minder goed te lezen zijn,

zelfs als er voldoende licht is. Je koopt jezelf dan maar zo'n goedkoop leesbril-letje, eigenlijk twee vergrootglaasjes in een montuur. Enkele maanden later moet je wellicht een iets sterkere versie kopen en geruime tijd later voldoet zelfs dat leesbrilletje niet meer. Een bezoekje bij de oogarts of een opticien, voor een def-tige leesbril, dringt zich op. Zo ook bij mij. Een leesbril was echter niet voldoende, want dat was enkel goed om die tekst die voor mij lag – op ongeveer 30 cm afstand – scherp te lezen. Het beeldscherm van mijn computer bevond zich op 70 à 80 cm leesafstand en daar was de leesbril dan weer niet voor geschikt. Ik kon de tekst op dat scherm nog wel redelijk goed lezen zonder bril, maar met de leesbril werd al-les wazig. In het begin los je dat dan nog op door het beeldscherm wat dichter te plaatsen en je lichaam voorover te bui-ken, zodat je niet constant je leesbril op en af moet zetten om afwisselend de tekst die voor je ligt en de tekst op je scherm te kunnen lezen. Maar dat leverde nekklach-ten op door de slechte houding.

Een zogenaamde 'office bril' was – voor mij althans – de oplossing: alles scherp op dichtbij leesafstand, op beeldschermaf-stand en ook in de verte, zodat je een per-soon die 10 meter van je staat tenminste niet wazig begint te zien omdat je een lees-bril op hebt.

OK, nu zag ik terug goed boven water. Maar wat onder water? Mijn duikcomputer kon ik nog redelijk goed aflezen. Het uurwerk – met wat moeite – ook. De kleine naaktslak-jes begon ik al wat moeilijker te zien, maar met een onderwatervergrootglas waren ze weer goed te spotten. Ook een onderwater-camera met macrolens doet wonderen om de kleine onderwaterfauna terug zichtbaar te maken. Bovendien had ik nog enkele goede 'frameless' duikbrillen, die eigenlijk minder geschikt zijn om er correctieglazen in te plaatsen of te verwerken. Die wou ik dus graag eerst nog verslijten.

Maar na een paar jaar kon ik de gegevens op de duikcomputer steeds minder goed lezen en soms werd het gissen welke in-stellingen er op het beeldscherm van mijn fototoestel zichtbaar – of eigenlijk onzicht-baar – waren. Een nieuwe duikcomputer met grotere cijfers kopen zou een oplossing zijn, maar dan had ik nog steeds problemen met de gegevens op mijn camera. Tijd dus voor een duikbril met correctieglazen!

Als vooruitziende duiker, was ik enkele ja-ren geleden al eens op onderzoek geweest over het wat en hoe betreffende correctie-glazen in een duikbril. De resultaten daar-van kan je lezen in Hippocampus nr. 224 en 228. In die artikels kan je lezen dat er en-kele verschillende methodes gehanteerd worden. Ik koos voor de methode van op-ticien Peter Schellekens, zelf duiker en bo-vendien adverteert hij met 'OPS Eyewear' in Hippocampus.

Maar eerst een duikbril kiezen. Je kan daarvoor gewoon bij je duikwinkel terecht. Let er wel op dat het een bril is waar twee gescheiden glazen in zitten, die verwijderd kunnen worden. Ook Optiek Schellekens blijkt enkele geschikte modellen duikbril-len te hebben waar je uit kan kiezen. Bij hem vind ik een duikbril die perfect past.

Omdat het ondertussen bijna twee jaar ge-leden is dat ik mijn ogen heb laten opme-ten voor mijn 'office bril', meet Peter voor de zekerheid mijn ogen opnieuw op om te bepalen welke leescorrectie ik nodig heb. Alhoewel ik eigenlijk (nog) geen correctie nodig heb om ver te kijken, raadt hij me dat toch aan. Ik beslis om dat dan toch maar te doen, want ik ben niet van plan binnen een paar jaar terug hier te staan voor een nieuwe duikbril. Bovendien zal ik er op en-kele meter afstand nog beter mee zien.

Even later bepaalt Peter de positie van het leesgedeelte: "Zo laag mogelijk of mag de bovenrand iets hoger komen?". Fotografen

Je kan eventueel overwegen om een tweede duikbril van hetzelfde model te kopen. Als je duikbril versleten is kan je je correctieglazen overplaatsen naar de andere duikbril. Het is dan wel te ho-pen dat de correctie van die glazen nog voldoet, anders zou die aankoop van de reserve duikbril nutteloos geweest zijn.

De pupilhoogte en de segmenthoogte (leesdeel) worden opgemeten, t.o.v. de onderkant van het masker. Het meten van de pupilafstand tussen beide ogen. De opgemeten waarden worden verwerkt.

De duikbril wordt klaargemaakt voor verzending naar Proteye.

3

4 5

6

28 Hippocampus jan./feb. 2015

en speurders van het kleine onderwaterle-ven hebben de bovenrand liefst iets hoger, maar wel zo dat men in verticale positie juist over de bovenrand van het leesge-deelte kan kijken. Ook ik wil dat dus zo. Peter snijdt twee gele stukjes papier uit en plakt ze bovenaan op de duikbrilglazen. "Zit de bovenrand goed of moet hij lager?", vraagt hij. Perfect voor mij. Dan meet hij de hoogte van de pupil t.o.v. de onderzijde van de maskerrand. Nog even meet hij de pu-pilafstand tussen beide ogen op, want ook

dat heeft belang bij de uiteindelijke pro-ductie van de correctieglazen.De opgemeten waarden worden admi-nistratief verwerkt en de duikbril wordt klaargemaakt voor verzending. 'OPS Eye-wear' krijgt ook van andere opticiens duik-brillen binnen waar correctieglazen voor voor gemaakt moeten worden (als Edegem niet echt in je buurt is verwijzen de men-sen van OPS je door naar een specialist in je buurt). Hij werkt daarvoor samen met de gerenommeerde Nederlandse firma 'Prot-

eye', die ook gekend is voor veiligheidsbril-len en zwembrillen met correctieglazen.Een koerier levert mijn duikbril bij 'Proteye' af. Daar worden de gegevens betreffende de te maken correctieglazen administratief verwerkt. Eerst schrijft Roland Hulshof de meetresultaten – die Peter mee verzonden heeft – over op hun eigen formulier, om ze nadien in te geven in de computer. Daarna is het tijd om de ruwe correctieglazen uit de stock te halen. 'Proteye' heeft meer dan 45.000 stuks correctieglazen in stock.

De post levert de verzending af bij 'Proteye'.

In de slijpmachine slijpt men het correctieglas op maat.

Het optisch center van elk correctieglas wordt bepaald.

Roland Hulshof schrijft de meetresultaten 'OPS Eyewear' over op het formulier van 'Proteye'.

De ruwe correctieglazen worden uit de stock gehaald.

Het bovenste en onderste deel van de linkerzijde is al geslepen, maar moet nu nog fijn bijgeslepen worden om beide stukken naadloos op elkaar te laten aansluiten.

De drie belangrijke merkpunten, waarvan het middelste het optisch centrum is, plus een aanduiding van de L- of R-kant.

Van de niet aansluitende zijden worden de scherpe randen fijn afgerond.

Centreren van het optisch middelpunt, rekening houdend met de pupilafstand en het optisch centrum. Zodoende wordt het ideale slijpprofiel aangemaakt.

ReportageDuikmateriaal

Na het inscannen van de streepjescode van de klant, houdt het computersysteem – waaraan alle meettoestel-len gekoppeld zijn – nauwkeurig in het oog dat er geen vergissingen gebeuren.

Met een topsterktemeter wordt de sterkte nagemeten en worden 3 merkpunten aangebracht. Het middelste punt is het optisch center. De buitenste punten dienen om het glas te oriënteren in geval van torische (cylinder) glazen.

7 8 9

10

13

16

12

15

11

14

17

29Hippocampus jan./feb. 2015

Na het inscannen van de streepjescode van de klant, houdt het computersysteem – waaraan alle meettoestellen gekop-peld zijn – nauwkeurig in het oog dat er geen vergissingen gebeuren. Vooraleer de glazen op maat te slijpen, wordt het op-tisch center (een correctieglas heeft één optisch center) en de eventuele asrichting van het correctieglas bepaald. Eenvoudig gezegd bepaalt men met een optisch toe-stel op welke positie van het glas zich de beste correctie bevindt. Als dat gebeurd

is, wordt met een ander toestel het optisch middelpunt op elk glas gecentreerd en re-kening houdend met de pupilafstand en de optische centra wordt zodoende voor elk correctieglas het ideale slijpprofiel aange-maakt. Dit slijpprofiel wordt door de com-puter doorgestuurd naar de slijpmachine. Daar slijpt men elk glas op maat.

Van zodra het bovenste en onderste deel van de linker- of rechterzijde geslepen is, worden deze nog fijn bijgeslepen om ze beide ze naadloos op elkaar te laten aan-sluiten. Zodoende heeft men geen hinder van de breuklijn tussen beide optische de-len als men door de glazen kijkt. Ook kan er zich geen vuil ophopen tussen die twee nauw aansluitende delen. Van de niet aan-sluitende zijden worden de scherpe randen fijn afgerond. Als zowel de correctieglazen van de linker- en rechterzijden afgewerkt zijn en van beide zijden het onderste en bovenste deel nauw aansluit, kunnen de correctieglazen op de binnenzijde van het duikbrilglas aangebracht worden. Hier-

Proteye duikglazen en/of -lenzen wor-den gemaakt in een beheerste produc-tie en ze voldoen ruimschoots aan de wettelijke eisen, normen en richtlijnen die gelden voor Persoonlijke Bescher-mingsmiddelen (CE 89/686) en duik-brilglazen in het bijzonder (EN-250). Daarbij worden ook de eisen voor veilig-heidsglazen (EN-166), zowel fysisch als optisch, gehanteerd.

voor verwijdert men het glas uit de duik-bril. Het kleven van de glazen op het duik-brilglas geschiedt volgens een geheime werkwijze die lamineren genoemd wordt. Nog even de lijmresten grondig verwijde-ren.

Na het verwijderen van de lijmresten en het oppoetsen van de glazen wordt de duikbril terug gemonteerd. Tot slot nog een laatste controle of de correctie overeenkomt met de gegevens die bij de klant opgemeten werden. Nu is hij klaar om terug naar de klant te verzenden. In dit geval dus terug naar opticien Peter Schellekens, maar om-dat ik het productieproces van begin tot eind mocht volgen, kan ik hem gelijk testen en mee naar huis nemen.

Ivo Madder

Proteye correctieduikglazen hebben een levenslange garantie op het losla-ten van de laminatie.

Schoonmaken van je duikbril

Eventuele vuilophoping rond de correc-tieglazen kan je verwijderen door je duik-bril schoon te maken met een mengsel van 1/10 ammoniak, 9/10 water en een paar druppeltjes Dreft of een ander de-tergent. Spoel je duikbril een tiental mi-nuten in dit mengsel en borstel met een oude tandenborstel het vuil weg.

CE-normering

Volgens de CE-normering mag een duikwinkel of opticien eigenlijk geen optisch glas kleven op een duikbrilglas omdat het oorspronkelijke goedgekeurd ontwerp daarmee gewijzigd wordt en bijgevolg niet meer conform de EN-250 norm is. Een wijziging aan het oorspron-kelijke duikbrilglas mag enkel als men een technisch dossier opmaakt, waarin men kan bewijzen dat men beschikt en gebruik maakt van de nodige appara-tuur voor zelfcertificering om na te gaan of het gewijzigde duikbrilglas nog con-form de CE-normering is. Men kan deze zelfcertificering natuurlijk ook uitbeste-den. De vraag is dan echter of uitbeste-den wel financieel haalbaar is. 'Proteye' is in orde met zijn technisch dossier voor zelfcertificering van duikbrilglazen en de daarop aangebrachte optische gla-zen.

Het bijslijpen van de aansluitende randen. Het kleven van de glazen op het duikbrilglas geschiedt volgens een geheime werkwijze lamineren genoemd.

Controle of het correctieglas van het onderste gedeelte perfect aansluit tegen het bovenste gedeelte.

Na het reinigen worden de glazen terug gemonteerd.Nog even de lijmresten grondig verwijderen. Tot slot nog een laatste controle of de correctie over-eenkomt met de gegevens die bij de klant opgemeten werden.

19

22

18

21

20

23

30 Hippocampus jan./feb. 2015

Expeditie Jutland 2014

De Cdt. Fourcault is een oude loodsboot die door zijn nieu-we eigenaar, Pim De Rhoodes, volledig werd uitgerust om duikexpedities te organise-ren.

ReportageDuikplaats

Afgelopen zomer vonden er in Jutland drie expedities plaats, van telkens een week. De eerste twee weken wer-den door de Sectie Duiktechnieken van NELOS georganiseerd. We brengen hier een stukje geschiedenis en het verslag van de expedities die plaatsvonden tij-dens de zomer van 2014.

31Hippocampus jan./feb. 2015

Al vele jaren ontplooit de Sectie Duiktechnieken een enorme varië-teit in haar aanbod van technische

duiktrips. Wie dus houdt van uitdagende duiken gaande van diepe rifduiken, tot bij-zondere wrakduiken moet de communica-tiekanalen die deze afdeling van het NE-LOS-duikonderricht hanteert maar best zeer goed in de gaten houden. De Sectie Duiktechnieken onderhoudt een Face-bookpagina met up-to-date informatie. Hoogste tijd dus om 'vriendje' te worden van NELOS SDT. Deze Sectie ondersteunt eveneens de activiteiten van een 'user group technisch duiken'. Wie lid wil wor-den richt best een e-mailtje naar sdt@nelos.be met de vraag om uitgenodigd te worden op de informatievergaderingen van deze 'user group'. Via deze kanalen en

zich konden bevoorraden. De Duitsers wilden de blokkade doorbreken, maar wisten ook dat ze bij een grote zeeslag tussen beide vloten vrijwel kansloos waren.De Duitsers bedachten hierop het plan om een uitbraak te veinzen, en zo een reactie van de snellere slagkruisers van de Britse vloot uit te lokken. Er zouden duikboten geposteerd worden langs de aanvalslijn van de Britten. De Britten hadden echter een deel van deze plannen onderschept, waardoor ze met een veel grotere vloot de Duit-sers konden aanpakken. Bovendien waren ze veel eerder dan de Duitsers verwachtten gevechtsklaar, waardoor de duikboten nog niet in positie lagen.

begin van de slag

Op 31 mei 1916 koerste bevelhebber Reinhard Scheer met zijn Duitse 'Hoch-seeflotte', bestaande uit 22 slagsche-pen (waaronder 6 pre-dreadnoughts – nvdr: type slagschip dat in het be-gin van de 20e eeuw gebouwd werd), 5 slagkruisers, 11 lichte kruisers en 61 torpedoboten, vanuit Wilhelmsha-ven noordwaarts en stuitte ter hoogte van het Skagerrak op de Britse 'Grand Fleet' van bevelhebber John R. Jellicoe, die uit het westen naderde. De Britten waren getalsmatig veruit superieur. Hun vloot bestond uit 28 slagschepen, 9 slagkruisers, 8 pantserschepen, 26 lichte kruisers, 77 torpedobootjagers en 3 flottieljesleiders. Het kaliber van de Duitse kanonnen (max. 305 mm) was kleiner dan dat van de Britten (max. 381 mm); daar stond tegenover, dat de Duitse schepen zwaarder waren bepantserd. Bovendien beschikten de Duitsers over nauwkeurigere optische afstandsmeters. Verder hadden de Duitsers betere compartimentering in hun schepen en waren hun munitiema-gazijnen minder kwetsbaar.

De slag begon om 13.45 uur 's middags tussen de slagkruiservloten van bei-de partijen, die voor de slagschepen uitvoeren. De Duitsers (onder Franz von Hipper) probeerden de Britten (onder bevel van David Beatty) mee te lokken naar de Duitse hoofdmacht. Beatty volgde direct en er ontbrandde een lopend gevecht op een onderlinge afstand die varieerde tussen 9.000 en 15.000 meter.

uiteraard ook via onze Hippocampus kan elke gegadigde alle belangrijke informatie bekomen met betrekking tot de technische duiktrips, georga-niseerd door de SDT. Actief informa-tie vergaren kan belangrijk zijn want inderdaad kan het aantal plaatsen op deze technische duiktrips beperkt zijn en het moto geldt: 'Wie eerst in-schrijft, eerst meegaat'!

Jutland als doel voor deze expeditie

In augustus 2014 stond de expeditie naar Jutland op het programma. Voor deze gelegenheid werd een aparte bro-chure ontwikkeld en op het Internet geplaatst omdat deze expeditie open stond voor internationale belangstel-lenden. Het mag gezegd zijn dat NELOS op het vlak van het technisch duiken helemaal mee is en een wereldwijde belangstelling en erkenning op dit vlak mag genieten.

Het doel dat deze expeditie voor ogen had was het verkennen van enkele van de vele wrakken die op de zeebodem ten Westen van Denemarken liggen als gevolg van de grootste zeeslag aller tijden. Deze zeeslag werd uitge-vochten tijdens de Eerste Wereldoor-log en zelfs tot op de dag van vandaag bestaat er nog heel wat discussie wie deze veldslag gewonnen heeft. Vastge-steld moet worden dat de verliezen aan beide zijden enorm waren; zowel qua menselijke slachtoffers als qua tonna-ge en het aantal schepen. De Engelsen leden op alle vlakken nominatief de grootste verliezen maar de Duitsers hebben hun strategische doelstelling door het toedoen van de Engelse vloot niet kunnen halen. Wie heeft er dan in-derdaad gewonnen? De Engelsen? De Duitsers? Niemand? Leuk onderwerp om een boompje over op te zetten! Oor-deel zelf maar bij het doornemen van de feiten van deze veldslag.

voorgeschiedenis

Voor de slag bij Jutland, of ook wel de slag voor het Skagerrak genoemd, moeten we terugkeren naar 31 mei - 1 juni 1916, midden in de Eerste Wereld-oorlog.De Britten blokkeerden de Duitse ha-vens om te voorkomen dat de Duitsers

Foto

: dif

alla

hfou

ndat

ion.

com

.

De Britse schepen, scherp afgetekend tegen de westelijke hemel, vormden een duidelijk doelwit, terwijl hun zicht op de Duitse slag-kruisers, die zich in laaghangende mist be-vonden, beduidend minder was. Het Duitse kanonvuur lag dan ook spoedig dekkend en de Britse slagkruisers 'Tiger' en 'Lion' kregen zware treffers te incasseren. Even later werd de Britse 'Indefatigable' geraakt door een voltreffer en explodeerde: 1.015 officieren en manschappen kwamen om en er waren slechts 2 overlevenden. Maar nu bereikten vier nieuwe snelle Britse slag-schepen van de 'Queen Elizabeth-klasse' het strijdtoneel: een van 17.000 meter door de 'Barham' afgevuurde 381 mm-granaat doorboorde het pantser van de 'Von der Tann', maar door adequaat optreden van de schadebeperkingsdienst bleef het Duit-se schip behouden. Om 4.26 uur werd de Britse slagkruiser 'Queen Mary' getroffen en explodeerde; van de 1.275 opvarenden overleefden er slechts 9. Toen de Duitse hoofdmacht zich rond 4.50 uur aansloot bij de slagkruisers, verlegde Beatty zijn koers

in noordelijke richting.Maar ook de Duitse schepen en vooral de slagkruisers die vanaf het begin bij de strijd betrokken waren liepen zware averij op. Om 18.00 uur waren bijna alle kanonnen van de 'Von der Tann' buiten gevecht ge-steld. De Seydlitz stond in brand en maakte water, de 'Derfflinger' en de 'Lützow' waren eveneens zwaar beschadigd. Om 18.31 uur trof een salvo van de zwaar beschadigde 'Derfflinger' de Britse slagkruiser 'Invinci-ble', waarna 'the mother of all battle-crui-sers' (de moeder van alle slagkruisers) de lucht in vloog; van de bezetting van 1.037 man werden slechts 6 overlevenden opge-vist.

terugtocht

De Britse overmacht werd echter over-weldigend en Scheer trachtte zich met tactische manoeuvres aan de druk te ont-worstelen met een omtrekkende bewe-ging naar het noorden, en om de zinkende 'Wiesbaden' en 'Lützow' bij te staan. Toen de voorhoede van de Duitse vloot echter

32 Hippocampus nov./dec. 2014

onder vuur van 33 Britse 'Dreadnoughts' kwam te liggen, moest Scheer onder dek-king van een laatste aanval van zijn ge-havende slagkruisers gesteund door tor-pedoboten, omkeren. Daarmee was rond 19.30 uur het hoofdgevecht voorbij.Tot in de morgen van 1 juni 1916 vonden nog verspreide achterhoedegevechten tussen lichte eenheden van beide vloten plaats. In de nachtelijke uren werd de Duit-se pre-dreadnought 'Pommern' getroffen door een torpedo en explodeerde; niemand van de 844 bemanningsleden overleefde dit. De zwaar beschadigde slagkruiser 'Lüt-zow' werd als verloren beschouwd en, na-dat de bemanning op andere schepen was overgestapt, om 1.45 uur door de Duitsers zelf tot zinken gebracht. De andere sche-pen bereikten, soms met veel moeite, de thuishavens.

balans

De Britse verliezen (6.094 man en 115.025 ton aan oorlogsschepen: 3 slagkruisers, 3 kruisers en 8 destroyers) waren groter

De stoomturbine van de 'SMS Lutzow'.

ReportageDuikplaats

32 Hippocampus jan./feb. 2015

Foto

: Vic

Ver

linde

n.

33Hippocampus nov./dec. 2014

dan de Duitse (2.551 man en 60.180 ton: 1 slagkruiser, 1 pre dreadnought, 4 kruisers en 4 destroyers). De Duitsers hadden 3.597 zware granaten afgevuurd, waarvan er 120 (3,33%) doel troffen; de Britten 4.598 met 100 treffers (2,17%). Het gebulder van de enorme kanonnen was tot in Friesland hoorbaar.Aan de strategische situatie veranderde niets: de Britse superioriteit ter zee was onaangetast en de Duitse vloot waagde nooit meer een dergelijke uitbraakpoging. De Britse opperbevelhebber Jellicoe heeft altijd volgehouden dat hij onder de om-standigheden het best haalbare resultaat had geboekt, al waren er veel technische en tactische tekortkomingen geweest. In de uitvoerige polemieken die over deze slag zijn gevoerd waren veel maritieme deskundigen het met hem eens. Het stra-tegische doel, het handhaven van de ma-ritieme blokkade tegen Duitsland, was immers bereikt. Onder het Britse publiek was de teleurstelling echter groot. Het was de grootste krachtmeting ter zee geweest sinds de Slag bij Trafalgar in 1805 en het Britse volk had weer zo'n daverende over-winning nodig om het moreel op te vijze-

Een intacte Siebe-Gorman duikhelm.

Op de 'HMS Black Prince' liggen er obussen.

Kenneth Dupont bij een 5.9" kanon met de koepel volledig intact, op de 'SMS Lutzow'.

33Hippocampus jan./feb. 2015

Foto

's (3

): V

ic V

erlin

den.

Op de 'SMS Frauenlob' liggen patrijspoorten die weggeblazen werden door de krachtige explosie.

Het afweergeschut op de 'HMS Defence'.

len wegens de rampzalige situatie aan het westelijk front. Dat was het duidelijk niet geworden en de Duitsers benadrukten dan ook het tactische voordeel dat zij in deze slag behaald hadden.De ondergang van de Britse slagkruisers was te wijten aan hun te lichte bepantse-ring en slordigheid bij het laden en mani-puleren van munitie.

de expeditie

Er zijn twee heel belangrijke redenen waarom de wrakken van Jutland zo bij-zonder attractief zijn. De zichtbaarheid is meestal redelijk goed, vooral bij de meest noordelijk gelegen wrakken (een gevolg van de bodemstructuur) en de wrakken zijn nog redelijk maagdelijk te noemen. De tweede reden vindt zijn oorsprong in het gegeven dat deze wrakken zeer moeilijk te beduiken zijn. Dat komt omdat de afstand tot het dichts bijgelegen wrak meer dan 70 mijl uit de kust ligt. Met dagtrips is het dus geen haalbare kaart en boten met ge-schikte accommodatie en veiligheidsvoor-zieningen zijn er amper. Ook de weersom-standigheden beperken de mogelijkheden om te duiken op deze wrakken aanzienlijk. Toch hebben de organisatoren van de Jut-land expeditie het risico als haalbaar in-geschat omdat enerzijds de periode van het jaar principieel het meest gunstig is voor wat betreft de weersomstandigheden en omdat ze een boot konden charteren welke prima toegerust is om deze expedi-tie te doen slagen.

de Cdt. Fourcault

Het schip waarmee de expeditie zou uit-gevoerd worden is de Cdt. Fourcault van kapitein Pim De Rhoodes. Dit schip met een lengte van 56 meter heeft immers alle troeven aan boord om zulk een avontuur tot een goed einde te brengen. Er is ac-commodatie voor 35 technische duikers, crew niet meegerekend, er is meer dan plaats genoeg aan boord om alle tech-nisch materiaal te herbergen. Verder is er een volwaardige en zeer moderne vulin-stallatie aan boord met hoge capaciteit, is er een meerplaatscaisson, zijn er meerde-re RIB's aan boord welke kunnen uitgezet worden om duikers te recupereren en als

kers op de taart is er een helikopter op het achterdek vastgesjord om even-tuele evacuaties efficiënt te kunnen organiseren. De kajuiten zijn voorzien van prima bedden en stopcontacten waar de duiker een welverdiende rust kan genieten na zijn avontuurlijke dui-ken van die dag. Er is een grote eetzaal aanwezig met koffiebar en frisdrank-automaten waar de ganse dag zonder beperking van kan afgenomen worden. Verder is er een tof salon met groot-beeldscherm om films te bekijken (al dan niet eigen opnames). De keuken is van hoogstaande kwaliteit met dank aan een fantastische kok welke precies weet wat een technische duiker tijdens een expeditie nodig heeft om zich vol-doende te sterken voor een volgen-de duikdag. 's Morgens een stevig en uitgebreid ontbijt en 's middags en 's avonds een heerlijke warme maaltijd.Zeker niet onbelangrijk om te vermel-den is het feit dat de Cdt. Foucault ex-cellent is uitgerust om wrakken op te sporen. Diverse echo-sounders en een multibeam scanner, gekoppeld met diverse navigatieapparatuur laten toe

om het wrak feilloos op te sporen en er reeds in de stuurhut een behoorlijk beeld van te krijgen. Tenslotte ook alle eer aan de crew met aan het hoofd ka-pitein Pim De Rhoodes, welke perfect weet wat technisch duiken allemaal inhoudt en hoe er moet omgesprongen worden met alle procedures om veilig van boord en terug aan boord te ko-men, zonder het wrak te missen.

de organisatie

De Cdt. Fourcault heeft zijn thuishaven in Antwerpen. Om deze boot te kunnen charteren aan een zeer redelijke prijs, was het noodzakelijk om minimum 2 weken in Jutland te kunnen verblijven met minimum 24 duikers. De belang-stelling was zo groot dat de eerste 2 weken onmiddellijk gevuld waren (tot zelfs meer dan 30 duikers in week 2) zodat geopteerd werd om er onmiddel-lijk een derde week aan vast te koppe-len. De eerste 2 weken stonden onder leiding van de Sectie Duiktechnieken zelf (Stef Teuwen en Glenn Tessens)

ReportageDuikplaats

34 Hippocampus jan./feb. 2015

Foto

's (3

): V

ic V

erlin

den.

Pim De Rhoodes op de 'HMS Defence'.

35Hippocampus nov./dec. 2014

geassisteerd door Danny Moens en Steven Wouters. In de eerste week werd in het or-ganiserende team eveneens dokter Hans Engels opgenomen. In de derde week werd de organisatie verzorgd door eveneens NE-LOS technische duikers (Kenneth Dupont en Eric Balliau) geassisteerd door Pieter Martens. Daardoor was het hele gebeuren een volledig NELOS-evenement en kon de organisatie via gasleveranciers in België, de nodige ademgassen aan boord brengen.

de ademgassen

Een technische expeditie van zulk een om-vang vereist een stevige planning en heel wat logistieke ondersteuning. Een typisch voorbeeld hiervan is de organisatie van de ademgassen. De wrakken zijn gelegen op een diepte tussen de 45 en de 60 meter in water met een temperatuur op de bodem van 10 à 14°C en aan de oppervlakte van 15 à 17°C. Het is dus belangrijk om voldoende helder te kunnen duiken en daarom wordt een gepast trimixmengsel opgelegd. Trimix is een ademgas bestaande uit 3 componen-ten; namelijk zuurstof, stikstof en helium.

Het is de helium welke ervoor zorgt dat het ademgas minder narcotisch en minder giftig wordt. We geven hier mee met welke gassen er typisch gedoken werd. In deze expeditie waren zowel open circuit duikers als rebreatherduikers toegelaten en de verdeling was nagenoeg half-om-half. De technische duiker in open circuit gebruikte meestal een dubbelset 2 x 10 liter (of meer) op 200 bar met hierin een trimixmengsel Tx18/30 (18% zuurstof, 30% helium en 52% stikstof). Daarnaast nam hij een arm decompressiegas mee (een 12 liter fles ge-vuld met Nx32 – 32% zuurstof en 68% stik-stof) en een rijk decompressiegas (een 12 liter fles gevuld met Nx75 – 75% zuurstof en 25% stikstof). Met de beide decompres-siegassen kan de technische duiker een versnelde decompressie uitvoeren. De re-breatherduiker heeft een 3-literflesje mee gevuld met zuivere zuurstof en een 3-li-terflesjes gevuld met een verdungas met hierin een Tx13/35 (13% zuurstof, 35% he-lium en de rest stikstof). Hij heeft eveneens twee 12-liter bail-outflessen mee met in de ene fles een Tx18/30 en in de andere een geschikt nitroxmengsel. Als er dan gere-kend wordt aan 12 duiken per persoon aan

30 duikers per week en dit voor 3 weken, dan laat zich raden dat er heel wat flessen zuurstof en helium aan boord moesten ge-bracht worden.Op het voordek van de Cdt. Fourcault wer-den ongeveer 150 50-literflessen (200 bar en 300 bar) met helium en zuurstof geplaatst in racks van telkens 12 flessen. Deze racks werden simpelweg op het voor-dek vast gelast voor deze trip.

moeilijke omstandigheden

Voldoende ademgassen en een prima uit-gerust expeditie-schip is echter niet altijd voldoende om de expeditie van deze allu-res te doen lukken. Er was één factor waar iedereen rekening mee hield, maar nie-mand kon beïnvloeden, namelijk het weer! Dat de wrakken gelegen waren op de on-voorspelbare Noordzee werd pijnlijk duide-lijk tijdens de eerste twee weken van deze NELOS-expeditie. Tijdens de eerste week konden we slechts vier duiken uitvoeren op de wrakken van Jutland omdat de storm die het noorden van Denemarken teisterde,

35Hippocampus jan./feb. 2015

ons te veel parten speelde. Met windkracht 10 Bft (windstoten van 11 tot zelfs 12 Bft) is er evident geen sprake van om duikers nog over boord te zetten. Zelfs rondlopen op het dek werd tijdelijk verboden. Toen het noodweer bleef aanhouden tijdens de tweede week werd er door de organisatie besloten om uit te wijken naar Noorwegen om daar op wrakken te gaan duiken in de beschermde fjorden. Hoewel daardoor het doel van de expeditie niet kon gehaald worden, kon er toch mooi gedoken worden op wrakken. Alles inderdaad veel beter dan domweg in een Deense haven naar het noodweer te zitten kijken. De Noorse wrakken zijn echt de moeite waard om te beduiken. Ondanks deze verschrikkelijke weersomstandigheden heerste er toch een prima sfeer aan boord en was er veel be-grip vanwege de deelnemers naar de orga-nisatie toe omdat er alles aan gedaan werd om met zinvolle alternatieven uit de bus te komen zoals helikoptervluchten, bezoeken aan musea van de Groote Oorlog en de slag van Jutland, strandwandelingen en toch in elke week nog 4 à 6 duiken.

Ook bij aanvang van de derde week van de expeditie bleef de wind ons parten spelen. Het vertrek werd met twee dagen uitge-

steld, maar op zondagavond kon dan uit-eindelijk toch het ruime onstuimige sop gekozen worden. Eerst zouden de meest zuidelijke groep wrakken bezocht worden.Na een turbulente nacht waarbij meerdere duikers last hadden van zeeziekte, werd de zee tegen de ochtend een stuk rustiger, wat ze ook zou blijven gedurende de rest van de expeditie. De eerste positie die werd aange-daan, was deze van de 'SMS Pommern', een 'Deutschland Class of pre-dreadnought battleship'. Eén van de laatste slachtoffers van de zeeslag, maar vermoedelijk al eer-der bezocht door professionele bergers.Omstreeks 8.00 uur begon de kapitein met het uitzetten van een scanpatroon om de positie en directe omgeving in kaart te brengen. Licht teleurgesteld, maar zoals verwacht, konden op de plaats niet veel herkenbare stukken meer aangetroffen worden en was het wrakveld niet echt aan-trekkelijk om erop te duiken. Er werd dus besloten om enkele mijlen verder te varen en ons geluk te beproeven bij het wrak van de 'HMS Black Prince', een 'Duke of Eding-hburgh Class Armoured Cruiser' (13.550 ton).

HMS Black Prince

Eens de boei geplaatst, kan de afdaling

naar het 52 meter diepe wrak beginnen. Het water wordt steeds donkerder, de zicht-baarheid is behoorlijk met een kleine 10 meter. Op een diepte van 45 meter duikt het wrak plots op. Uit de literatuur hadden wij vernomen dat het schip grotendeels omge-keerd ligt, maar via enkele openingen kan men ver in het wrak doordringen.Het anker ligt meer aan de voorzijde van het wrak en wanneer een groot zwart gat opdoemt, besluiten wij in de buik van het wrak op verkenning te gaan. Een lijn wordt gelegd en voorzichtig begeven wij ons ver-der. Een enorme chaos van buizen, wielen en verwrongen staal is zichtbaar. Na 15 minuten besluiten wij om terug te draaien en de buitenkant van het wrak nog te ver-kennen.Wij zwemmen naar de boeg, welke op stuurboordzijde ligt. Deze is behoorlijk in-tact en hier zijn herkenbare stukken aan te treffen. Overal verspreid liggen obus-sen en koperen kisten vol cordiet (nvdr: een explosieve rookloze stuwstof die ver-vaardigd wordt door twee hoogexplosie-ve stoffen te mengen: nitrocellulose en nitroglycerine), stille getuigen van de im-mense vuurkracht die de oorlogsschepen bezaten. Verder worden nog een intact houten stuurwiel en de lege torpedorekken

ReportageDuikplaats

36 Hippocampus jan./feb. 2015

Overzichtskaartje van waar de gevechten plaatsvonden.

opgemerkt, een lederen schoen herinnert ons aan de vele slachtoffers die vielen bij het ten ondergaan van de 'Black Prince'. Na 50 minuten bodemtijd besluiten wij om aan de opstijging te beginnen en onze lange decoverplichtingen aan te vatten.

SMS Elbing

Over het lot en de staat van deze 'light crui-ser' was er tot dan weinig bekend. Vorige groepen hadden hier nog niet op gedoken, maar het kon als interessant beschouwd worden. Nauwelijks vier uur na de eerste duik werden de restanten van de Duitse 'Elbing' zichtbaar op sonar. Het betrof een uitgestrekt wrakveld met enkele pieken van 6 à 7 m die boven de bodem uitstaken, interessant genoeg om op verkenning te gaan. De dreg werd geworpen en iedereen begon zich klaar te maken.Door de korte oppervlaktetijd en de inval-lende duisternis werd de duikduur beperkt tot maximaal één uur. De eerste ploeg kon spoedig vertrekken en al gauw kwam de rode boei boven als teken dat het anker gezekerd was en de rest van de duikers kon afdalen. In twee groepen werden de duikers met een precisiebom-bardement aan de ankerlijn gedropt en begon de afdaling naar het 45 meter diepe wrak.De zichtbaarheid was vergelijkbaar met de eerste duik, maar door de invallende duisternis heerste een rustige sfeer over het wrak. Uitgestrekt, met weinig herken-bare scheepsonderdelen, maar een zeer aangename duik. Overal lagen lampen, patrijspoorten en verschillende soorten munitie. Ook de immense kreeften en ka-beljauwen bevestigden nogmaals dat deze wrakken niet zo overbevist en bedoken worden als voor de Belgische kust. Na 25 minuten bodemtijd zat het erop en kon aan de 35 minuten durende opstijging begon-nen worden.De eerste duikdag zat erop. Moe, maar voldaan konden wij om 23.00 uur proeven van het lekkers dat de kok in zijn kombuis had klaargemaakt. Bovendien kon ieder-een op een kalme zee genieten van een betere nachtrust om het vervolg van de duikreis fris en uitgerust verder te zetten.

SMS Frauenlob

Wanneer iedereen fit en uitgerust aan de ontbijttafel zit om 8.00 uur 's morgens wor-den plannen gemaakt om de Duitse kruiser

te verkennen. Met zijn diepte van 50 meter en mooie echopeiling belooft dit een prach-tige duik te worden. Omstreeks 9.00 uur gaan de eerste ploe-gen te water en wordt de afdaling langs de 'shotline' ingezet. De zichtbaarheid is iets minder dan de vorige dag, maar de aange-name watertemperatuur van 15°C kan dit compenseren.

Op het wrak aangekomen valt ons onmid-dellijk op dat het schip ten gevolge van een heftige aanval tenonder is gegaan. Overal treffen we voorwerpen aan die ons een blik geven op hoe het eraan toeging op een oor-logsschip in 1916. Schoenen, olielampen, oliekannen, flessen van allerlei vormen en formaten alsook de onvermijdelijke patrijspoorten die met tientallen samen liggen, weggeblazen na de krachtige ex-plosies.Hoewel de totale structuur van het wrak door de tijd der jaren onherkenbaar is ge-worden, was iedereen het erover eens, dat het een leerrijke duik was met een 'flash-back' naar de extreme omstandigheden op een fatale oorlogsdag.

SMS Lutzow

Als laatste van de 'Run to the South' wrakken was de Duitse slagkruiser van de 'Derflinger klasse' aan de beurt. Eén van de grote namen die ook bij eerdere expedities verkend werd, en dus een duik om naar uit te kijken.Als eersten daalden wij af en bemerkten dat de zichtbaarheid beter was dan de voor-gaande duiken. Vol verwachting werd het anker gezekerd, de ballon opgelaten en kon de verkenning beginnen.De ankerplaats was aan de voorzijde van het wrak, ter hoogte van een groot gapend gat, dat de boeg scheidt van de rest van het schip. Na een korte verkenning van de om-gekeerde voorzijde gaan wij verder op zoek naar de restanten van deze mastodont. Volledig uit elkaar gerukt door vermoede-lijk bergingswerken is er van de middensec-tie van het wrak weinig herkenbaars over. Centimeters dikke stalen platen liggen kris kras door elkaar, indrukwekkende obussen van alle formaten liggen los tussen brok-stukken. Plots duikt voor ons de loop van een kanon op tussen de brokstukken, een 5.9" kanon dat met de koepel volledig intact op de zeebodem rust. Wat verder treffen we nog een drietal gelijkaardige kanonnen aan, allemaal zeer goed bewaard geble-ven maar hoofdzakelijk omgevallen door

hun gewicht. Na 40 minuten is het ook hier weer tijd om te vertrekken en de restanten van dit enorme wrak verder te laten rusten.Na de geslaagde exploratie van de zuidelij-ke wrakken wordt dinsdagnacht koers ge-zet naar de noordelijke sector waar even-eens een tiental wrakken op slechts enkele mijlen van elkaar liggen.

HMS Queen Mary

Als eerste staat de voornaamste Britse oor-logsbodem op het programma, tevens de diepste met zijn 65 meter. De derde duikdag breekt aan en er kan onmiddellijk gedoken worden, de Cdt. Fourcault heeft reeds gean-kerd bij de nachtelijke aankomst.Iedereen wordt direct wakker geschud, want de aangename temperatuur van de eerste dagen is verdwenen en op een diepte van 25 meter komt men plots een thermocline tegen. Een waas verraadt direct zijn slech-te bedoelingen, van 15°C naar 8°C, maar de schitterende zichtbaarheid maakt direct al-les goed.Het wrak zelf valt echter wat tegen. Groot-schalige bergingsoperaties hebben ook hier het ganse wrak herschapen in een onher-kenbare warboel van verwrongen staal. Buizen en platen liggen door elkaar, achte-loos uit elkaar gerukt door een gigantische grijper, waarvan de sporen op sommige resten nog duidelijk te herkennen zijn. En-kel sporadisch herkennen we nog scheeps-onderdelen, zoals de reusachtige turbines. Ook de 13.5" obussen van het hoofdgeschut zijn immens en nog goed herkenbaar. Door de koude, de diepte en het ietwat teleurstel-lende wrak hebben de meeste duikers een snipperduikje gemaakt en alles relatief kort gehouden.

HMS Indefatigable

In de namiddag staat de 50 meter diepe 'In-defatigable' op het menu, een slagkruiser die volgens de bronnen eveneens ten prooi zou zijn gevallen aan metaalhandelaars die het koper en andere kostbare metalen van het wrak ontgonnen hebben.Bij het afdalen passeren we terug de ther-mocline, maar iedereen had zich er nu op voorzien en een extra laagje isolerende kledij aangetrokken. Op het wrak zelf kwa-men we al snel terug tot dezelfde conclu-sie, grote grijpers hebben zware schade toegebracht aan het wrak, dat bovendien door het gewicht van zijn zware kanonnen omgekeerd op de zeebodem ligt. Een veel

37Hippocampus nov./dec. 2014 37Hippocampus jan./feb. 2015

38 Hippocampus jan./feb. 2015

voorkomend fenomeen bij dergelijke sche-pen. Toch blijft het een enorme ervaring, duiken op wrakken van deze immense om-vang die op enkele seconden gezonken zijn tijdens de slag. Eén duik geeft slechts een impressie weer van wat er nog te zien is van deze kapitale schepen, niet meer!

HMS Defence

Na een ietwat bedrukte avond en de vraag-stelling of we niet beter zuidelijk gebleven waren, kon het antwoord niet duidelijker zijn. De 'HMS Defence' stond hoog op onze voorkeurlijst en er werd rekening gehou-den met een tweede duik op dit 50 meter diep liggende wrak.Bij de afdaling werd al snel duidelijk dat dit een onvergetelijke duik zou worden en dat een tweede duik een noodzaak was.Het wrak is, in tegenstelling tot de andere noordelijke wrakken in uitstekende staat. Er zijn geen sporen van bergingen te be-kennen, enkel midscheeps is alles inge-stort, maar de onderste lagen, zoals een gedeelte van de machinekamer, zijn goed herkenbaar. Het meest indrukwekkende zijn de twee dubbele rijen met 7.5" MK V en QF 12-pounders kanonnen die op zowel de intacte stuurboord- als bakboordzijde staan. De kanonnen wijzen nog naar de dreigende vijand, de obussen klaar in de geschutkoepel om afgevuurd te worden. Bij één van de kanonnen ligt een 7,5" obus op de slede, klaar om ingebracht en afgescho-ten te worden; een schot dat nooit heeft kunnen vertrekken.Midscheeps liggen persoonlijke bezittin-gen, bestek, borden en elektrische scha-kelkasten open en bloot.

Ook tijdens de tweede duik wordt het wrak door iedereen uitvoerig verkend. Door de zichtbaarheid, die te vergelijken is met de Rode Zee, is het wrak bijna in zijn totali-teit te bewonderen. We zien hier dat de boeg grotendeels beschadigd is door ex-plosies en dat het wrak geïnclineerd ligt op zijn bakboordzijde. Aan de achterzijde is er eveneens een grote explosie geweest waardoor een groot gapend gat toegang verschaft tot de kapiteinsvertrekken. Ge-makkelijk te penetreren en je valt er van de ene verbazing in de andere. Antieke klok-ken, scheepskompassen, torpedopistolen en andere scheepsonderdelen liggen als stille getuigen in de vertrekken. De grote schroef die op de zeebodem rust, zal nooit

meer zijn kracht uitoefenen. Een duik om stil van te worden en wanneer iedereen aan boord is van de Cdt. Fourcault, is de bedrukte stemming van de avond voor-dien volledig omgeslagen, want iedereen straalt enthousiasme uit over de afgelopen twee duiken. Er rest ons op vrijdag nog één duik, maar de expeditie is nu al geslaagd!

HMS Invincible

Als laatste duik staat de 'HMS Invincible' op het programma, het vlaggenschip van het Derde Slagkruiser Bataljon. Met een maximum diepte van 55 meter een mooie afsluiter.

ReportageDuikplaats

De deelnemers van de eerste week.

De deelnemers van de tweede week.

De deelnemers van de derde week.

Foto

: Ken

neth

Dup

ont.

Foto

: Gle

nn T

esse

ns.

Foto

: Gle

nn T

esse

ns.

39Hippocampus jan./feb. 2015

De zichtbaarheid is weer schitterend, de koude maakt ons 's morgens om 7.00 uur direct wakker. Het anker ligt aan de achter-zijde van het wrak, maar al snel hebben we door dat ook hier grote bergingswerken zijn uitgevoerd. Slechts hier en daar kunnen wij nog structuren herkennen, maar hoog op-staande wanden en patrijspoorten maken ons duidelijk dat het om een 100 jaar oude slagkruiser gaat. Het puinveld is even breed als lang, maar als plots de immense en in-tacte dubbelloop 12" MK X kanon opduikt, krijg je pas een indruk hoe groot het schip in werkelijkheid moet geweest zijn. Als duiker voel je je ontzettend nietig en met dit beeld op ons netvlies besluiten we om de expeditie af te sluiten en op te stijgen.Als iedereen terug aan boord is, kan de tien uur durende terugvaart richting het Deense Thyboron beginnen en kunnen we genieten van een uitgebreid ontbijt op deze laatste dag.Gegevens en foto's worden uitgewisseld en iedereen is het erover eens: het was een ge-slaagde expeditie naar wrakken die de ge-schiedenis mee bepaalden en slechts door weinigen verkend werden. De vele voorwer-pen, waaronder een intacte Siebe-Gorman duikhelm, zakhorloges, kompassen en tal-loze patrijspoorten zijn zaken waar we als ervaren Noordzeeduiker maar kunnen van dromen in onze wateren. Dromen die uitge-komen zijn in de wateren waar 100 jaar ge-leden de grootste zeeslag ooit heeft plaats-gevonden! Als organisatoren kunnen wij enkel de deelnemers en de crew van de Cdt. Fourcault bedanken voor deze onvergetelij-ke ervaring, en wie weet, wordt vervolgd …

toekomstplannen

Zoals reeds gezegd heeft de Sectie Duik-technieken enorm veel inspiratie voor wat betreft het organiseren van technische trips. Wie dus in de toekomst wenst aan te sluiten op één van deze trips houdt best de communicatiekanalen die gehanteerd worden in de gaten. Mogelijk komt er zelfs een nieuwe editie voor Jutland of komen er nieuwe bestemmingen, al dan niet met de Cdt. Fourcault. Hopelijk tot één van deze gelegenheden.

kenneth dupont

en stef teuwen

In de vergunningaanvraag van Rijkswaterstaat voor de stort van staalslakken in de

Oosterschelde zijn conclusies getrokken waarvoor het weten-schappelijk bewijs ontbreekt. Dat is de belangrijkste uitkomst uit het onderzoek dat de Stich-ting Advisering Bestuursrecht-spraak (StAB) in opdracht van de Raad van State heeft uitgevoerd. "Er had aangetoond moeten wor-den dat er geen negatieve effecten optreden als gevolg van de stort", vertelt Brendan Oonk, die zich vanuit de Nederlandse Onderwa-tersport Bond (NOB) en Stichting de Oosterschelde (SDO) volop in-zet tegen de staalslakkenstort en het verlies aan onderwaternatuur. "De StAB geeft ons gelijk dat som-mige documenten ontbraken en dat er formele onduidelijkheden zijn in de vergunningaanvraag en -toekenning".

breuksteen komt de natuur ten goede

Daarnaast heeft de StAB ook ge-concludeerd dat het afdekken met grote breukstenen de natuur ten goede komt, het herstel mogelijk versnelt en de biodiversiteit ver-groot. "Helaas merkt de StAB ook op dat breuksteen, net als staal-slakken, formeel niet in de Oos-terschelde thuis hoort, dus dat ze

Staalslakken in de Oosterschelde

Ontbrekende documenten en conclusies zonder bewijs

bij vergunningaanvraag stort staalslakken.

Reportage Duikplaats

Foto

:Ivo

Mad

der.

daarmee juridisch niet als alternatief voor de staalslakken aangemerkt kunnen worden", aldus Brenda Oonk. "De vervelendste conclusie van de StAB is dat het gebruik van staal-slakken mag", aldus Brenda. De StAB verwacht dat er geen problemen ont-staan door de zware metalen die uit de staalslakken komen. "Jammer genoeg gaat het hier om een inschatting, het werkelijk bewijs hiervoor ontbreekt. Gelukkig wordt dat wel erkend en be-vestigd door zowel de StAB, als de we-tenschappers die de gevolgen van de staalslakken hebben onderzocht".

NOB en SDO vragen nog-maals om vernietiging van

vergunningen

We hebben naar aanleiding van het ad-vies van de StAB nogmaals gevraagd om vernietiging van de vergunningen om te mogen storten. "Nu is het af-wachten hoe de Raad van State oor-deelt", vertelt Brenda Oonk. De zitting is in het voorjaar van 2015. Je kunt via http://bit.ly/StAB-advies het hele advies van de StAB teruggelezen & via http://bit.ly/reactie-StAB-advies de reactie daarop door NOB en SDO.

Madelon schepers,

coMMunIcatIeMedewerker noB

Na meer dan 5 jaar zie je aan de Zeelandbrug nog steeds staalslakken tussen de breukstenen.

40 Hippocampus jan./feb. 2015

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Festival Masters - breedhoek met model - goud. Foto: Harvey Buyst.

Festival Juniors - breedhoek - brons. Foto: Frank Nuijens.

Festival Masters - breedhoek - goud. Foto: Rinie Luycks.

Open Belgisch

KampioenschapOnderdeel: Festivalwedstrijd

Het Open Belgisch Kampioenschap (OBK) bestaat eigenlijk uit twee de-len. Je hebt het 'shoot out' gedeel-

te, waarbij foto- en videografen in de loop van het jaar 2014 – tijdens de vier officiële NELOS-fotowedstrijden – onderwaterop-namen maakten. Die wedstrijden vonden plaats in de wateren van Zeeland of Bel-gië.

Uit die wedstrijdopnamen leverden ze hun mooiste foto's of video's binnen, waarmee ze konden meedingen naar een prijs.

De foto's en de daaraan gekoppelde wed-strijdresultaten van het OBK 2014 'Shoot out' Juniors en Masters konden jullie in de vorige periodiek bewonderen.

Zoals beloofd in vorige Hip-pocampus brengen we in deze uitgave het tweede deel van het Open Belgisch Kampioenschap.

Festival Masters. Breedhoek met model. Plaats 4. foto: Jutha Heyman.

Festival Masters - visportret - brons. Foto: Els Van Den Borre.

Festival Juniors - visportret - goud. Foto: Arjette Schieck.

41Hippocampus jan./feb. 2015

42 Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Masters - visportret - plaats 4. Foto: Bruno Van Saen.

Festival Juniors - breedhoek - goud. Foto: Thomas Van Puymbroek.

42 Hippocampus jan./feb. 2015

Winnaars van het Open Belgisch Kampioenschap

D Fotograaf van het jaar Masters: Filip Staes (B). D Fotograaf van het jaar Juniors: Raymond Wennekens (NL).

D Videograaf van het jaar Masters: Jo De Smedt (B). D Videograaf van het jaar Juniors: Veerle Deleebeeck (B). D Fotokampioen van België Masters: Filip Staes (B). D Fotokampioen van België Juniors: Thomas Van Pluym-broeck (B).

D Videokampioen van België Masters: Jo De Smedt (B). D Videokampioen van België Juniors: Veerle Deleebeeck (B).

D Prijs Hippocampus 'Beste coverfoto': Harry klerks (B).

Het tweede deel van het OBK bestaat uit de inzendingen voor de 'festivalwedstrijd'. Het zijn foto's en films die niet deel-namen aan de 'shoot out'. Het kunnen dus beelden zijn van tropische bestemmingen, maar ook van 'onze wateren'. Uit alle inzendingen, dus zowel van de 'shoot out' als van de festival-wedstrijd, werd door de jury een voorselectie gemaakt van foto's die als thema 'coverfo-to' in aanmerking kwamen. Er werden 10 foto's genomineerd. Deze reeks werd door het re-dactieteam van Hippocampus beoordeeld. Na enkele selec-tieronden bleven er drie ge-nomineerden over: Raymond Wennekes met een macrofoto van een garnaal die met zijn pootje aan zijn oog aan het wrijven was; Filip Staes met een breedhoekfoto van zacht koraal met een duiker op de

achtergrond; Harry klerks met een juveniele keizersvis (Pomacanthus imperator). De keuze was moeilijk, maar uiteindelijk werd de foto van Harry klerks verkozen als 'Beste coverfoto'. Ze zal als cover ge-bruikt worden voor Hippocampus van maart/april (Hippo 253).

Zowel bij de 'shoot out' als bij 'festivalwedstrijd' konden punten verzameld worden. Deelnemers die aan beide wedstrijdonderdelen deelnamen, konden meer punten vergaren. Zodoende kon men win-naar van het Open Belgisch Kampi-oenschap worden. Als je bovendien nog de Belgische nationaliteit had, maakte je kans om Kampioen van België te worden.

We laten je graag genieten van enkele van de mooiste ingezonden festivalwedstrijdfoto's.

Ivo Madder

43Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Masters - visportret - goud. Foto: Luc Rooman.

Festival Masters - breedhoek met model. Foto: Bruno Van Saen.

Festival Masters - breedhoek - brons. Foto: Gino Symus.

Festival Masters - breedhoek - zilver. Foto: Rinie Luycks.

43Hippocampus jan./feb. 2015

OBK 2014 Juryleden fotografieD Luc Eeckhaut (NELOS).D Rudi Brocken (NELOS).D Ron Offermans (NOB).D Jean-Christophe Grignard (LIFRAS).D Marc Hiernaux (LIFRAS).

OBK 2014 Juryleden videoD Stephan Matthies (NELOS).D Rudi Debruyne (profesioneel).D Jack Oomen (NOB).D Christian Benoit (LIFRAS).D Sylviane Godin (LIFRAS).

Hippocampus jan./feb. 201544

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Festival Masters - thema 'coverfoto' - winnaar 'Beste coverfoto'. Foto: Harry klerks.

Festival Masters - breedhoek met model - goud

Festival JuniorsVisportretD Goud: Arjette Schieck.D Zilver: Harvey Buyst.D Brons: Miranda Minne.D Plaats 4: Thomas Van Puymbroeck.D Plaats 5: Nadieh Schellekens.

Breedhoek met modelD Goud: Harvey Buyst.D Zilver: Frank Nuijens.D Brons: Arjette Schieck.D Plaats 4: Jutha Heyman.D Plaats 5: Thomas Van Puymbroeck.

BreedhoekD Goud: Thomas Van Puymbroek.D Zilver: Johan De Prins.D Brons: Frank Nuijens.D Plaats 4: Raymond Wennekes.D Plaats 5: Harvey Buyst.

MacroD Goud: Miranda Minne.D Zilver: Raymond Wennekes.D Brons: Thomas Van Puymbroek.D Plaats 4: Frank Nuijens.D Plaats 5: Arjette Schieck.

Thema coverD Goud: Raymond Wennekes.D Zilver: Thomas Van Puymbroek.D Brons: Arjette Schieck.D Plaats 4 : Johan de Prins.D Plaats 5 : Harvey Buyst.

Festival Masters - breedhoek met model - plaats 5. Foto: Gino Meskens.

Festival Masters - breedhoek - plaats 5. Foto: Janny bosman.

Festival Masters . Breedhoek - zilver.

Foto: Janny bosman.

Festival Masters - breedhoek - plaats 4. Foto: Bruno Van Saen.

Festival Masters - thema 'coverfoto'. Foto: Filip Staes.

Festival Masters - macro - brons. Foto: Goos Van der Heiden.

45Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Masters - visportret - plaats 4. Foto: Jef Driesen.

Festival Masters - macro - goud. Foto: Luc Rooman.

Festival Masters - macro - zilver. Foto: Harry klerks.

Festival Juniors - visportret - plaats 4. Foto: Thomas Van Puymbroek.

Festival Masters - macro - plaats 5. Foto: John Knappers.

Festival Masters - macro - plaats 4. Foto: Jef Driesen.

Hippocampus jan./feb. 201546

47Hippocampus jan./feb. 2015

Festival Juniors - breedhoek - plaats 4. Foto: Raymond Wennekes.

Festival Masters - visportret - zilver. Foto: Filip Staes.

Festival Juniors - macro - goud. Foto: Miranda Minne.

Festival Juniors - breedhoek met model - brons. Foto: Arjette Schieck.

De sponsorsNELOS, Hippocampus, Hugyfot, Greenforce, Guylian, Shotland Marine Quest, Travel and Joy, Dive Inn De Kabbelaar, Onderwaterhuis.nl, Aquacom.nl, Mr. Seal herstelling, MES bvba, Thomas Cook, Duiken, Degus-ta, Stolli's, Dolphins Duikcenter Nederland, Eurodivers Spanje, Eurodivers Croätie, Gulen Diversort Noor-wegen, Ecolagical Divers Tenerife, Stolli's Dive Base Spanje, Eethuis Hoogtij, Kamera Express, Rudi Van Geldere, Vic Verlinden, Duikgids (Remco Stroet & Mar-loes Otten).

Dank aan ...De Audiovisuele Commissie NELOS wenst alle deelne-mers te bedanken voor hun deelname, de organistoren en hun helpers voor de goede organisatie, de juryle-den voor het jureren en de sponsors voor de prachtige prijzen.

Festival MastersVisportretD Goud: Luc Rooman.D Zilver: Filip Staes.D Brons: Els Van Den Borre.D Plaats 4: Jef Driesen en Bruno Van Saen.

Breedhoek met modelD Goud: Filip Staes.D Zilver: Rinie Luycks.D Brons: Bruno Van Saen.D Plaats 4: Harry klerks.D Plaats 5: Gino Meskens.

BreedhoekD Goud: Rinie Luycks.D Zilver: Janny Bosman.D Brons: Gino Symus.D Plaats 4: Bruno Van Saen.D Plaats 5: Janny Bosman.

MacroD Goud: Luc Rooman.D Zilver: Harry klerks.D Brons: Goos Van der Heiden.D Plaats 4: Jef Driesen.D Plaats 5: John Knappers.

Thema coverD Goud: Harry klerks.D Zilver: Filip Staes.D Brons: Bruno Van Saen.D Plaats 4: Luc RoomanD Plaats 5: Els Van Den Borre

Wereldrecord onderwaterbreien

Foto's (8): archief duikclub De Nereïden.

48 Hippocampus jan./feb. 2015

Club in de kijker

Voor de jeugdduikers stond er onder-waterdammen op het programma.

12 uur lang zaten er telkens 4 breiers onder water gedurende 15 minuten.

49

En plots was daar een ingeving: als dank voor hun duikinitiatie begin januari 2014, stelde de 'Boerinnen-

bond' een brei-initiatie voor aan de leden van onze club. Zo ontstond een eerste idee om breilessen onder water te organiseren. Na een intensieve brainstorming werd het een 12-uren-marathon-breien-on-der-water. Toen kwam een nog wilder idee: waarom er niet meteen een wereld-recordpoging van maken? Contacten met de 'Guinness World Records Organisation' leerden alvast dat dergelijk record nog niet bestond.Ook het gemeentebestuur van Wevelgem was meteen laaiend enthousiast. De sport-dienst stelde zelfs voor om deze marathon te koppelen aan de zwembaddagen die in het weekend van 15 november 2014 door-gingen. Datum en activiteit lagen finaal vast. Dus konden we aan de praktische uitvoering beginnen: sponsors zoeken, affiches ma-ken, tombolaprijzen verzamelen, kaarten drukken, catering verzorgen, vrijwillige medewerkers zoeken, onder- en bovenwa-terveiligheid garanderen, duikmateriaal voorzien, aanvraag indienen bij Guinness, administratie verzekeren voor zowel ver-zekering als Guinness, opnamemogelijk-heden voorzien als bewijsmateriaal (met dank aan Hugyfot voor hun prototype be-huizing). Dé grootste uitdaging bleek het warm maken van kandidaten. De opzet was immers om gedurende 12 uren telkens 4 breiers onder water te hebben gedurende 15 minuten, wat neerkwam op 196 in te vullen plaatsen. De minimumleeftijd voor niet-duikers werd op 14 jaar gezet.

Sociale Media, pers, affiches, NELOS en WEVOS werden ingeschakeld. Reacties kwamen van overal. Brei- en duikinitiatie-lessen werden in de weken voor het evene-ment gegeven. Ook duikschool de Stingrays uit Deerlijk organiseerde een thema-avond breien onder water voor hun jeugdduikers.

Zelfs Franklin Forrez (voorzitter Subcom-missie Jeugdduiken) ontsnapte niet aan een initiatie breien.De dag zelf was het een drukte van jewel-ste. Emoties en inzet waren aanwezig bij iedereen. 196 verschillende deelnemers hebben we niet gehaald, maar de marathon is ononderbroken en zonder enig incident (behalve het breken van 2 breinaalden) verlopen. Jeugd- en andere enthousias-te duikers en gedreven niet-duikers (jong en oud) dompelden zich onder water om er een kwartier lang te breien (sommigen zelfs meerdere keren na elkaar en sommi-gen overwonnen ook angsten). Bij de laatste breisteek om 22.00 uur kon-den we – moe maar super tevreden – terug-kijken op een magische 12-uren-marathon, een groot succes dankzij een maandenlan-ge intensieve voorbereiding en ongelooflijk enthousiasme van iedereen. Het resultaat is een kerstboom van 181 cm geworden. De aanvraag tot erkenning van het we-reldrecord is ondertussen vertrokken naar Guinness World Record. Het is spannend uitkijken naar hun antwoord, maar wat wij vooral zullen koesteren zijn de intensieve momenten die we beleefd hebben tijdens de maandenlange voorbereiding, het ple-zier, de samenwerking en motivatie van zo-wel de leden van de club als het enthousi-asme en de warme complimenten van alle aanwezigen.

Dank aan medewerkers, deelnemers en supporters die er een onvergetelijke ge-beurtenis van hebben gemaakt. Dikke proficiat aan zij die – elk om hun eigen re-den – zijn komen opdagen en iets hebben bijgeleerd of overwonnen. Van harte wel-kom aan zij die ervoor gewonnen zijn om de duiksport een warm hart toe te dragen en die er misschien aan beginnen. En o ja, dank aan de boven- en onderwaterkaar-ters, want hier was het uiteindelijk toch om begonnen.

nathalIe callens

15 november 2014 is voor onze duikclub De Nereïden uit Wevelgem

een dag die ons voor altijd zal bijblijven. Op algemeen verzoek werd

een jaar geleden een werkgroepje opgestart om weer eens – net

zoals in 2010 – een onderwaterkaarting te organiseren. We wilden

deze keer ook een activiteit voorzien die de duiksport op een andere

manier in het licht zou kunnen stellen bij een ruim publiek.

Hippocampus jan./feb. 2015

Foto's (8): archief duikclub De Nereïden.De gebroken breinaald.

De onderwaterkaarters in actie.

Breilessen boven water.

De redders van dienst bij de klok die de al afgelegde tijd registreerde.

Het eindresultaat was een kerstboom.

50 Hippocampus jan./feb. 2015

Op zaterdag 6 september 2014 was de hemel boven het Zilvermeer

zwaar betrokken. Het was windstil en er lag een lichte mistlaag over

het stille water. Maar door de nog altijd warme lucht van de vorige

dagen trok die mist wel snel op, zodat er geen speciale beperkingen

voor de duiken moesten opgelegd worden.

Het aantal ingeschreven deelnemers was een record: bijna 100 duikers! Om precies te zijn: 96. Allemaal

mooi geregistreerd op formulieren die op het grote uithangbord geplaatst werden.

Voor de eerste duik om 10.30 uur waren er zo maar even 22 ploegen van telkens één gehandicapte duiker met twee begeleiders. Het was daar nogal een drukte op die stei-ger, die nu wel een beetje smal bleek te zijn. Voor de tweede duik om 14.00 uur waren er nog eens 13 ploegen. Zo werden er welge-teld 105 duiken gedaan!

Foto

's: J

ozef

Van

den

Ber

ghe.

De briefing.

Planning van de kompasrichting.

Een dag waar iedereen blij is.

Het uitrusten van de duikers met een handicap.

8e Wet Wheels Duikdag

Bondsnieuws Commissie Duikers met een Handicap

Ann Tielen na haar toespraak.

Het ging er trouwens zeer hartelijk aan toe.

Charles Engels had 's morgens heel wat obser-vatiewerk.

Het te water gaan vanaf de steiger.

Na de middag kon Charles het wat rusti-ger aan doen, door mensen na hun duik op de steiger te helpen of met de zetellift op te zwengelen.

Technisch ging het er ook gezellig maar wel precies aan toe: het uitrusten van de duikers met een handicap, het te water gaan vanaf de steiger en de briefing met kompasplanning.

Charles Engels had 's morgens vanop zijn steigerhoofd heel wat observatie-werk, maar 's namiddags kon hij het toch even wat rustiger aan doen, door men-sen na hun duik op de steiger te helpen of met de zetellift op te zwengelen.Het ging er trouwens zeer hartelijk aan toe zoals te zien is op bijgaande foto's.

Een Wet Wheel Duikdag is eigenlijk toch wel een feest voor iedereen: er is een hele groep mensen zo blij dat ze kunnen helpen en er is een tweede groep mensen zo blij dat ze kunnen geholpen worden. Iedereen blij dus.

Tot slot kreeg Ann Tielen (voorzitter van de Commissie Duikers met een Handicap) in de grote eetzaal van het drijvend restau-rant 'De Kleppende Klipper' na haar toe-spraak een hele rij gelukwensen, niet enkel voor haar verjaardag op die dag, maar ook voor de – weeral – perfecte organisatie van deze prachtige 8e WWD.

jozef van den Berghe

51Hippocampus jan./feb. 2015

Stage de merDe 'Stage de mer' (= Zeestage) van

NELOS bekeken door de LIFRAS-

bril van Laurence Thewissen.

Traditioneel worden de afgevaardig-den van de anderstalige zusterliga uitgenodigd op de zeestages. Wij

hebben John Remue (voormalig Federaal Technisch Directeur) en Willy van der Plas (voorzitter NELOS) mogen ontvangen om NELOS te vertegenwoordigen op de Zeest-ages van LIFRAS. Evenzo werd LIFRAS uitgenodigd en hierdoor hadden Patrick Demesmaker (onze Federaal Technisch Directeur), Jean Rondia (onze Voorzitter), Robert Henry (bestuurslid), Katia Van De Veegaete (secretaresse LIFRAS) en ik-zelf de gelegenheid om naar Boulouris te gaan.De NELOS-Zeestages vonden plaats van 5 tot 9 oktober 2014 in Boulouris, Saint-Rap-haël. Het was een Stage met een heel spe-ciale tint omdat NELOS zijn 10e Zeestage in Boulouris vierde en omdat het de laatste Stage was voor een heel speciaal iemand, nl. Luce De Smet, één van de secretaressen in het Duikershuis.

NELOS zorgt ervoor dat de beide Zee stages (2*I en 3*I) samen doorgaan in Hotel Cap Boulouris en met de medewerking van het duikcentrum Europlongée (nvdr: Bij LIFRAS gaan de beide Stages niet noodza-kelijk op dezelfde plaats door).Onafhankelijk van de plaatsen waar de Stages doorgaan, vertonen de NELOS-Sta-ges veel gelijkenissen met de LIFRAS-Sta-ges: de onderwerpen van de tafelge-sprekken, de organisatie van bootduiken, briefings, stijgoefeningen, behandelen van slachtoffers en … een avond met animatie (de zogenaamde 'vrije avond'). De 3*I Sta-ge gebeurt vanaf semi-rigide boten (RIB's), met daguitstappen. Dat wil zeggen flessen vullen en 's middags eten, bijv. in Agay, een nabijgelegen haven. Maar toch ook enkele verschillen tussen de Stages: de duikdiep-te voor de 2*I stage, de organisatie van de ploegen op de boten, de organisatie van de veiligheid en de benadering van de thema-duiken.

Sven Vandekerckhove (Federaal Technisch Directeur NELOS), Patrick Demesmaker (Federaal Technisch Direc-teur LIFRAS) en Laurence Thewissen (Verantwoordelijke Communicatie LIFRAS).

Robert Henry (LIFRAS). Jean Rondia (voorzitter LIFRAS).Katia Van De Veegaete (LIFRAS).Havenkapitein Luce De Smet (NELOS).

Patrick Demesmaker (Federaal Technisch Directeur LIFRAS).

Foto

: Eve

lyn

Vand

erbr

uggh

en.

Foto

's (5

): Ro

land

Wan

tens

.

Bondsnieuws Zeestage

• Minimum 3*Duikers• Verzorgde keuken• Comfortabel hotel• Volledig pension• Vullen van de fl essen in het duikcentrum• Gans het jaar door (behalve juli en augustus)

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU

SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU - FRANCETél: +33-4-94-71-54-57 Fax: +33-4-94-15-13-09www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr

wrakduiken 5 dagen - 5 nachtenin vol pension10 duiken: voor groepen.€ 525

Op het einde van deze stages, mocht NELOS 12 nieuwe 2*I's benoemen en ook 3 nieuwe 3*I's. L'Hippocampe (nvdr: tijdschrift van LIFRAS) heeft zijn bevra-ging gedaan …

Maar waarom neem ik deel aan deze Stages?

Persoonlijk vind ik het belang-rijk om de parallellen tussen onze beiden duikonderrichten te behouden. Los hiervan is het uiteraard ook belangrijk om de filosofie te zien waarrond de NELOS-Stage is opgebouwd.En nochtans … elke liga werkt onafhankelijk.Inderdaad, maar de 'cross-over' tussen de brevetten van onze liga's gebeurt automa-tisch en hierbij zitten uiter-aard ook de instructeurstitels. Een 3*Instructeur LIFRAS die zich aansluit bij NELOS wordt erkend als 3*I NELOS en omgekeerd.

Is dit ook het moment om je netwerk uit te breiden?Jawel! Dit was ook een gele-genheid om de kandidaten naar waarde te schatten: wij hadden immers de gelegen-heid om mee te duiken met de 3*I-stage. Het was interessant om de kandidaten te leren ken-nen met de titel die ze verte-genwoordigen en de rol die ze mogelijks in de toekomst zul-len spelen in het belang van de liga. Maar tegelijkertijd is het ook een opportuniteit om an-dere 3*I's te leren kennen. Het probleem van 'mijn generatie' is immers dat wij geen Bendor (nvdr: eiland waar vroeger de Zee stage plaatsvond) meer hebben gekend en zeker geen 2*I en 3*I Stages die – zoals vele jaren geleden – samen werden georganiseerd door BEFOS-FEBRAS. En hierdoor kennen we dus, los van enkele vluchtige contacten, onze col-lega's van NELOS niet echt.

Hoe zie jij de toekomst van de beide liga's?Tijdens deze Stages, heb-ben wij ook gelegenheid gehad om te duiken en te spreken met Sven Vande-kerckhove, de Verantwoor-delijke van het Duikonder-richt NELOS. Sven heeft de functie overgenomen die John Remue eer tijds bekleedde. Tijdens de Stages was dit het moment om te spreken over de wer-king van de verschillende commissies, de verwach-tingen, de problemen die we ondervinden en de projecten die nog op sta-pel staan. De beide Fede-raal Technische Directeurs (nvdr: Verantwoordelijken Duikonderricht) hebben tevens besproken om een overleg te organiseren tussen de Besturen Dui-konderricht van NELOS en LIFRAS, zodat beiden zich aan elkaar kunnen voor-stellen en kunnen spreken over de projecten die op stapel staan…

Nog een slotwoord?'Plonger en français', Duiken in het Nederlands. Wij zijn een klein land, maar los van onze spe-cialiteiten en de taalbar-rière worden we gedre-ven door dezelfde passie. Het is dus zeer belangrijk om de vriendschapsban-den tussen beide liga's te behouden.

laurence thewIssen, 3*I

lIfras,

verantwoordelIjke

coMMunIcatIeJean Rondia (voorzitter LIFRAS).

53Hippocampus jan./feb. 2015

Reportage BiologieBondsnieuwsZeestage

Ooit moet het er eens van komen: 2*I54 Hippocampus jan./feb. 2015

Groto foto links: De kandidaten van de 2*Stage. 1) Even puzzelen hoe die tent opgebouwd moet worden. 2) Eric Sels, voorzitter van de 2*Stage, geeft een briefing aan de juryleden. 3) Sven Vandekerckhove, Federaal Technisch Directeur van het Duikonderricht NELOS, geeft zijn openingsspeech voor de Zeestage. 4) De verschillende polo's.

2

3

4

1

Foto

: Rol

and

Wan

tens

- N

ELO

S vz

w.

Grote foto: De boot van l'Aventure Sous-Marine, één van de twee stageboten.

Linksboven: Nog een opmerking voor de laatste duik. Linksonder: Briefing aan boord.

Rechtsboven: Soms is er even tijd om te genieten van je duik. Rechts midden: Is de zee niet te ruw? Rechtsonder: Is iedereen aan boord?

55Hippocampus jan./feb. 2015

Ooit moest het er eens van komen om de uitdaging 'Meedoen aan

de Zeestage' aan te gaan… Dus, in december 2013 ging ik naar de

AVOS-infoavond om erachter te komen hoe het er in werkelijkheid

aan toegaat, daar in Zuid-Frankrijk.

Een nuttige infoavond, want iedereen kent wel de verhalen, die we waarschijnlijk met de nodige kilo's zout moeten nemen. Na deze infoavond en de nodige nachtjes sla-pen, is de kogel door de kerk: "Ik doe mee aan de Stage voor 2*Instructeur".Aanvraagformulieren ingevuld en op-gestuurd. Nog wat theorielessen gevolgd. Theorie-examen gedaan. Geslaagd. Dus kon het echte werk beginnen.Eerste vergadering met alle kandidaten 2*I, van alle regionale (V)OSSEN. Verdom-

me … er komt heel wat meer bij kijken dan ik dacht. Sponsors zoeken voor van alles. Logo ontwerpen. Polo's laten maken. Voor zuurstofflessen en EHBO-koffers zorgen, drinkwater aankopen, reserveflessen met ademautomaten voorzien, reservemate-riaal meenemen, ... en 'last but not least' snoep … kilo's snoep.Op de pre-pre-Stage, eind september op het Grevelingenmeer, kregen we een eerste voorproefje van wat ons te wachten staat: twee duiken organiseren vanaf de Sjarina.

Rij 1 vlnr.: Juryleden Bruno Bossier, Lars Putte-neers, Hilde Stallaert, Vincent Leroy, Glenn Tessens, Philippe Mertens .

Rij 2 vlnr.: Juryleden Eddy Dielen, Sylvia Malfait, Marc Allemeersch, Anjes Daems, John Swinnen, Franklin Forrez.

1) Klaar voor vertrek. 2) Evaluatie van de duik. Juryleden Kris en John. 3) Juryleden Vincent en Kurt quoteren de duik. 4) Feedback na de eerste duik.

5) Tafelgesprek. 6) Het weer wordt nauwlettend in het oog gehouden. 7) Redding. 8) De tafel van de genodigenden.

1

4

7

3

6

2

5

8

56 Hippocampus jan./feb. 2015

BondsnieuwsZeestage

Daarna nog de pre-Stage in het Duikershuis: de briefing en de kennismaking met de jury.

En dan maar aftellen naar zondag 6 okto-ber 2014, de dag dat de Zeestage begint. Ik was al een weekje op voorhand vertrokken om een paar duikjes te doen. Het was im-mers een tijdje geleden dat ik nog eens in de Middellandse Zee had gedoken, zo'n 10 jaar ongeveer. Ik had het 'geluk' dat ik het gezelschap had van enkele vrienden (geen vijanden meer nodig, dus) om mij te steu-

nen en te begeleiden. Hoe dichter de Stage naderde, hoe meer kandidaten (en juryle-den) er op de camping verschenen.

En dan was het zover, eindelijk 6 oktober 2014. Daar stond ik dan, met mijn duikzak voor de poort van Cap Boulouris. Sleutel van de kamer gaan zoeken, Richard mijn kamergenoot tegengekomen. Alle duik-gerief in de grote camionette geladen, en naar de tent aan het duikcentrum ge-bracht. Terug naar het hotel … en iets later

kon dan het 'spelleke' beginnen. De eerste taak na de openingsreceptie was de jury uitnodigen voor het eten, sa-men met mijn eerste buddy Dirk Callaert. Daarmee was het eerste tafelgesprek van de acht begonnen. Hoe moet je die mensen tevreden stellen? Ik dacht dat je ging dui-ken voor je plezier en niet om te mekkeren en te zagen. Man, man, man, hier is flink wat acteertalent verloren gegaan. Volgend jaar misschien een Oscaruitreiking organi-seren?

De Euro Plongée, één van de boten van de 2*Stage.

De artsen van de Zeestage. Een checkdive in de haven.

57Hippocampus jan./feb. 2015

58 Hippocampus jan./feb. 2015

Rij 4: Kandidaten Gert Van Hoydonck, Franky Car-doen, Geert Hauspie, Christophe Degraer.

Rij 5: Kandidaten Dirk Geerits, Christian Cornelis, Dennis Gommé, Peter Dewinter, Marc Deprez, Amar Ayad.

Rij 6: Kandidaten Tom Baert, Filip Vande Velde. Roland Wantens (fotograaf), John Remue (erevoor-zitter Duikonderricht).

Links: Monique Demoustier (erelid Ereraad), Stéphane Barre (kapitein Euro Plongée).

Rechts: De veiligheid is er ook.

BondsnieuwsZeestage

Rij 1 vlnr.: Kurt Lommens, Pieter Decoene, Herwig Van Cotthem, Koen Van Dyck (juryleden).

Rij 2: Geert D'Heere, Michel Declercq, Allan Soreyn, Gert Van Roey, John Maes (juryleden), Jef Schelle-kens (kandidaat).

Rij 3: Kandidaten Luc Rooyackers, Richard Wouters, Dirk Callaert, Bart Dammans, Brian D'Rozario, Freddy Lievens.

59Hippocampus jan./feb. 2015

konden we ook wel vergeten. Want dan stond er nog wel wat educatiefs op het programma. Dokter Hans Engels gaf een voordracht over EHBO en Michel Declercq over zeemanschap. Onze sponsor Scubapro bracht een presentatie van zijn producten. Tijdens de kwis werd onze algemene kennis

van de fauna en flora gezien. En als je dan aan de oppervlakte kwam en de boot lag wat ver weg, dan wist je het al: dan kreeg mevrouw of meneer wel een krampje en kon je gaan slepen. En zo ging dat vijf da-gen, acht duiken lang, aan een stuk door.En de tijd om 's avonds te gaan stappen,

Maar we kwamen om te duiken, én duiken deden we. De jury's vielen tijdens het dui-ken met bosjes: dronkenschap der diepte, syncope, wegzwemmen, slecht werkende ademautomaat, niet willen stijgen, ... Al goed dat ik de week ervoor al had gedoken, want met die lastpakken heb ik niet veel

Duikplanning.

Roland Wantens, de officiële fotograaf van de Zeestage.

Simulatie van een duikongeval.

Koud of...?

Hoge nood.

Receptie, aangeboden door Euro Plongée.

Rij 1: Sven Vandekerckhove (Federaal Technisch Directeur), Willy van der Plas (voorzitter NELOS), José Vandekerckhove (Groepsverantwoordelijke Euro Plongée), Tony Devolder (Groepsverantwoor-delijke Le Corsair).

Rij 2: Eric Sels (Voorzitter van de 2*Stage), Hans Engels (arts), Ronny De Meersman (veiligheid), Luce De Smet & Katrijn Ools (Havenkapitein en secretari-aat), Marc Van Gorp (veiligheid).

Rij 3 vlnr.: Didier Martinez (kapitein van l'Adven-ture Sous Marine), Rudi Bonny (veiligheid), Ingrid Dekelver (arts), Ginette De Smedt (veiligheid).

Luce werd gevierd omdat het haar laatste Zeestage is voor ze op pensioen gaat.

De slimste jury.

Kusje voor de voorzitter.

60 Hippocampus jan./feb. 2015

BondsnieuwsZeestage

Dirk Deraedt, de presentator van de kwisavond.

Alleen het huisrif is al meer dan de moeite waard, maar ga ook eens

met een huurauto op pad en ontdek de vele kantduikmogelijkheden

in de omgeving. Bij Go West Diving is het uiteraard mogelijk om boot-

duiken te reserveren, zodat ook bijvoorbeeld een duik bij 'Mushroom

Forest' in jullie logboek kan komen te staan. Ook voor de niet-duikers

is er voldoende te beleven in dit mooie resort met diverse faciliteiten!

Voor een uitgebreide beschrijving van het resort verwijzen we naar

onze website.

9 dagen/ 7 nachten

€ 1219,00 p.p.

Speciale aanbieding voor 16 dagen/14 nachten: van € 1719,00 voor € 1599,00

Dit is inclusief:Retourvlucht per KLM Economy Class, luchthavenbe-lasting/brandstoftoeslag, 23 kilo ruimbagage, aankomst- en vertrektransfer, 14 overnachtingen in een Hotelkamer Gardenview op basis van logies, 12 dagen ongelimiteerd gebruik fl es, lucht en lood bij Go West Diving, diensten van de lokale vertegenwoordiging.

Niet inbegrepen: administratiekosten € 20,00 per boeking en calamiteitenfonds € 2,50 per boeking.

Optioneel: huurauto vanaf de luchthaven: vanaf € 150,00 voor 7 dagen (in deze prijs is de korting reeds verwerkt, die geldt voor het vervallen van de transfers).

De prijs is gebaseerd op vertrek vanaf 1 april 2015, maar uiteraard is het ook mogelijk om deze mooie reis eerder te plannen. Informeer naar de mogelijkheden.

Ontdek de schitterende onderwaterwereld van Curaçao, vanuit Kura Hulanda Lodge & Beach Club!

ABC Travel | De Klomp 120 | 7511DJ Enschede NL | tel: +31 (0)53 3030012 | info@abctravel.nl

www.abctravel.nl

adv_abcTravel-2015.indd 1 8/12/2014 9:28:16

62 Hippocampus jan./feb. 2015

Dank aan de sponsors

De kandidaten van de 2*Stage danken Scuba Service Store voor het reservema-teriaal waarover ze konden beschikken. Hartelijk dank aan Scubapro voor hun sponsoring van de luxueuze polo. Leuk was ook dat we van het duikcenter Euro Plongée een T-shirt kregen.

Foto's

Portretfoto's: Roland Wantens.Onderwaterfoto's: Roland Wantens en John Remue.Sfeerfoto's: Roland Wantens, Katrijn Ools en Evelyn Vanderbrugghen.

ook nog eens getest, waarbij de jury hulp kreeg van een paar bevallige assistentes die in Danny's Bar niet zouden misstaan hebben.En dan, donderdagmorgen, de laatste duik, op Lion de Mer: iedereen is opgelucht, nog eentje en we zijn er vanaf. Eigenlijk de eerste duik waarbij ikzelf een goed gevoel had. Maar ik denk eigenlijk dat het kalf al verdronken is. Na de duik, terug aan boord, was de ontlading groot. We zongen (kandi-daten en juryleden even hard), de flessen Ricard en wijn gingen rond. De teerlingen waren geworpen. In de haven stonden onze supporters al te wachten, maar wij moesten nog wat werken: boten uitladen, tent opruimen en afbreken. En wachten op de kandidaat 3*I's die nog niet binnen waren.

Daar kwamen ze dan, en we hebben ze dan maar een welkomssaluut gegeven, want wat die moesten presteren was nog van een andere orde dan wat wij hadden ge-daan. Omdat ze nog mee konden genieten van de afsluitreceptie op het strand, aan-geboden door het duikcenter, hebben we ze maar even een handje toegestoken bij het

uitladen van hun boten. En nu was het tijd voor de receptie op het strand, aan de haven. De jury kon er maar kort van genieten, want ze moesten nog wat delibereren. Even later het duikgerief inpakken, eten, nog wat zingen, waaronder het nieuwe Stagelied geschreven door Dirk C. En ondertussen wachten op de procla-matie.Deze lichting kandidaten was de laatste die het geluk had om samen met de 'Grande Dame' van NELOS, Luce De Smet – van het NELOS-secretariaat , deze Stage te bele-ven. Luce bedankt dat je er was. We zullen je missen.

De spanning werd opgedreven met pak-kende liedjes, die bij menigeen een traan-tje over de wangen lieten vloeien en dan … Bam! Stilte. Het moment suprème was aangebroken. Ik had er voor mezelf geen goed gevoel bij. Eerst nog wat speeches van de stagevoorzitter en de voorzitters 2*I en 3*I … Kom mannekes, doe eens wat voort … En dan begint de naamafroeping van de geslaagden. Iedereen zit er een beetje te sterven, maar eigenlijk weet je het wel voor jezelf. Allez, ikzelf althans toch. Proficiat

aan de geslaagden. En aan de anderen: tot volgend jaar! Ik ben er zeker bij.

luc rooyackers,

kandIdaat 2*I

Dirk Callaert wacht net als de andere kandida-ten 2*I volspanning op het eindresultaat.

Algemene feedback aan de kandidaten 2*Instructeur.

Gefeliciteerd.Amar Ayad is geslaagd.

mares.com

TWIN POWER

FUSION 52X

THE TURNINg POINT

in rEgulaTor TEcHnology

THE NEW BENCHMARK

Drie weken voordat de échte sta-ge zou beginnen, was daar de door AVOS en OVOS georgani-

seerde pre-pre-Zeestage op het Gre-velingenmeer. Voor ons was dit een eerste echte test waardoor meteen zou duidelijk worden wat van ons zou wor-den verwacht in oktober. Hoewel niet alles verliep zoals we wensten, was er toch een relatief goede start gemaakt. Een week later maakten we nog wat laat-ste afspraken: wie zou wat meenemen, wie zorgt voor welk reservemateriaal, de documentatie, planningen, enz. We wa-ren klaar voor onze 'vakantie' in 'la dou-ce France'… Enkele dagen op voorhand kwamen we aan in Boulouris om met z'n allen een laatste checkduik te doen en alle materiaal en afspraken nog eens te overlopen.

De ochtend van de Stage was er echter snel. Om 10.00 u riep Stef Teuwen, voor-zitter van de 3*Stage, ons bij zich voor de eerste briefing in de 'War-room'. Onze eerste opdracht was duidelijk: een duik-je naar 45 meter onder vrienden. Me-teen steeg bij iedereen de stress want we beseften dat de Stage was begonnen en zwaar zou worden, maar ze startte ge-lukkig met een zonnetje en vlakke zee. Om 12.00 u stonden we paraat met onze

Ga jij ook voor 3*Instructeur?

De stage… een beladen woord,

toch voor wie het ooit al eens

meemaakte. En ik kan het op-

nieuw bevestigen maar dit-

maal voor 3*Instructeur. Toen

mij werd gevraagd een artikel

te schrijven voor Hippocampus

en mijn ervaringen mee te de-

len, stemde ik meteen in omdat

ik van harte hoop hiermee ook

anderen te stimuleren zich in

te zetten en te groeien tot 3*In-

structeur. Het was inderdaad

een hele ervaring…

BONDSNIEUWS Zeestage

De 3*Stage (juryleden en kandidaten).

64 Hippocampus jan./feb. 2015

Even genieten van een drankje.

Tafelgesprek 3*I.

Wat is het druk aan boord.Harry Engelen en Roland Vanden Eede op de veiligheidsboot van de 3*Stage.

De eerste RIB van de 3*Stage onderweg om hun flessen te vullen.

65Hippocampus jan./feb. 2015

kanariegele Stage-T-shirts toen de officië-le start werd ingeluid met een receptie en speech van de voorzitter van het duikon-derricht, Sven Vandekerckhove. Het duur-de echter niet lang of we zaten al aan tafel voor ons eerste tafelgesprek waarna de eerste duik kon starten, gelukkig in water van 22 graden met slechts kleine golfjes van 20 à 30 cm. Zowel boven als onder water speelden zich de gekende stageta-ferelen af: reddingen, narcoses, mondstuk wisselen en zoveel meer. Bij afloop van deze eerste beproeving hadden we alle-maal hetzelfde gevoel: "Waar zijn we toch in godsnaam aan begonnen?". Maar veel tijd om hierbij stil te staan was er niet want daar was alweer het volgende tafelgesprek waarna we werden verwacht in de 'War room' voor de start van de ronde conferen-tiegesprekken. De onderwerpen van deze laatste waren zeer divers ("Samenwerken met de professionele duikwereld", "Sa-menwerking met VTS", "Hoe omgaan met gepensioneerd instructeurskader", enzo-voorts) en vormden een aangename afwis-seling met de 'gewone' tafelgesprekken. Het moeilijkste vond ik persoonlijk toch het ontbreken van enige feedback. Voort-durend spookten vele vragen in mijn hoofd: Ben ik wel goed bezig? Wat had ik beter kunnen doen? Hoewel me altijd werd ge-zegd dit zeker en vast niet te doen, toch kan je niet vermijden dat je jezelf evalueert... Iedereen deed dit en de ene zag dit positief in, de andere iets minder. Al snel voelde je wel dat dit niet veel uitmaakte, want dat je niet meer dan je best kan doen en doet wat op dat ogenblik het beste lijkt. Maar het was niet eenvoudig om dit keer op keer van je af te moeten zetten. Gelukkig kregen we erg weinig tijd om te piekeren en bij de din-gen stil te staan want alles volgde elkaar in hoog tempo op.

Vanaf de derde dag waren de weergoden ons spijtig genoeg minder gunstig gezind: de wind nam in kracht toe en werd een 'Vent d'Est' (oostenwind), waardoor golven van 1 tot 1,5 meter ontstonden. De laatste dag werden dit zelfs golven tot meer dan 2 meter. Het werd er daardoor zeker niet makkelijker op en ook sommige magen keerden zich. Maar alles bleef doorgaan tot de laatste minuut.Na enkele dagen alles geven, zat de laatste duik er dan (eindelijk) op. Bij het binnen-varen in de haven stonden alle kandidaten van de 2*Stage samen met onze suppor-ters ons op te wachten, zongen liederen en

Wat wordt het? Geslaagd of niet?

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

De tweede RIB van de 3*Stage vaart de haven van Boulouris binnen.

Verwelkoming van de 3*Stage door de 2*Stage.

66 Hippocampus jan./feb. 2015

Proficiat.

Pasfoto's:Van boven naar onder

Kolom 1: René Van Leeuwen, Dirk

Deraedt (jury), Lutgart Stals (kandi-

daat) Ronny Margodt (jury), Stefan

Paas, Dirk Saman (kandidaten), Ivo

Hubert (jury).

Kolom 2: Bert Van Opstal (jury), Har-

ry Engelen (veiligheid), Stef Teuwen

(voorzitter 3*Stage), Dave Hulpiau

(kandidaat), Eric Vonk (jury), Jan De

Boever (kandidaat), Roland Van-

den Eede (dokter).

juichten ons toe. Voor mij persoonlijk een echt kippenvelmoment en ik moet eerlijk toegeven dat de tranen me in de ogen ston-den. Het samen strijden, de samenhorig-heid, de emoties… gewoon onbeschrijflijk. De Stage zat erop.

De stress viel zo van onze schouders en de receptie op het mooie strand in de kleine haven deed ons goed. De pastis en hap-jes werden zeker gesmaakt en door het ontspannen sfeertje konden we einde-lijk alles loslaten. Intussen trok de jury zich terug voor bespreking en delibera-tie. Hoewel er nog steeds geen resulta-ten bekend waren, wisten we toch dat we echt goed ons best gedaan hadden. We hoopten allen op een positief einde. Te-rug in het hotel gingen we met z'n allen aan tafel. Het voelde toch een klein beet-je vreemd: aan tafel zitten en rustig kun-nen praten en eten… zonder tafelgesprek. Dan begonnen de liederen. Echt kippen-velmomenten. Vooral bij het zingen van Eddy De Vliegher zijn 'Vliegerke' kreeg ik een heel speciaal gevoel. Wanneer Koen Van Dyck traditiegetrouw het prachtige 'You Never Dive Alone' voorbracht, met zijn superfiere zoontje op de schouders, en juist voor de proclamatie 'I dook het my way' zong, kwamen de emoties bij iedereen los. En dan was daar het moment suprême... Na een korte toespraak riep Eric Sels, de voorzitter van de 2*Stage, de namen af van de geslaagde 2*Instructeurs. Vervolgens nam Stef Teuwen het woord en haalde drie kaartjes uit zijn zak. Onze hartslag ging omhoog… "Is geslaagd: Dave Hulpiau". Wauw! Fantastisch! Wat een gevoel… In-tussen stond mijn vrouw me met open ar-men en tranen van geluk op te wachten. Ze wilde me even niet meer loslaten. Het is en blijft immers een erg zwaar traject waar je als gezin samen moet achterstaan. Vervolgens werden de andere geslaag-den afgeroepen: mijn kamergenoot Stefan Paas en Dirk Saman. We vlogen elkaar om de hals en waren ontzettend blij voor elkaar. Spijtig genoeg was, zoals bij elk examen, niet iedereen geslaagd. Eén ding weet ik zeker: respect voor alle kandidaten. Iedereen heeft er heel hard voor gewerkt.Als ik terugkijk op deze erg intense en uit-puttende week kan ik alleen maar zeggen dat ik ongelooflijk veel heb geleerd en on-getwijfeld nog veel zal leren in de komen-de maanden en jaren. Bovendien heb ik er vrienden voor het leven bij.

De Stage… het sluitstuk van een zware maar erg leerrijke periode. Voor mij een jongensdroom die is uitgekomen. Bedankt aan iedereen voor de vele raad en steun.

dave hulpIau

Foto's

Portretfoto's: Roland Wantens. Sfeer-

foto's: Roland Wantens, Evelyn Van-

derbrugghen, Katrijn Ools.

Dank aan de sponsors

De kandidaten van de 3*Stage dan-

ken Duikschop The Big Blue voor

het reservemateriaal waarover we

konden beschikken. Hartelijk dank

aan Scubapro voor hun sponsoring

van de luxueuze polo. Ook aan de

kandidaten van de 2*Stage voor

de gele polo met tekening van de

Zeestage 2014. Leuk was ook dat

we van het duikcenter Euro Plongée

een T-shirt kregen.

René Van Leeuwen en Dirk Deraedt de rol van avontuurlijke duikers.

67Hippocampus jan./feb. 2015

68 Hippocampus jan./feb. 2015

Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com - www.nemodive.com

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’sBert en Sofie Red Sea Egypt -SafagaGROEPSKORTING

VOOR DUIKERS

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS!

De Belg Jean-Marie Ghislain, onderwaterfotograaf, ooit als de dood

voor water, maar gefascineerd door dieren, overwon zijn angst en

brengt in zijn fotoboek 'Man & Haai' zijn fascinatie voor deze bijzon-

dere en zeldzame diersoort op een sublieme manier tot leven.

Jean-Marie Ghislain is onderwater-fotograaf en heeft er zijn missie van gemaakt de haai als soort te bescher-

men. Hij is de stichter van en drijvende kracht achter het communicatieproject 'The Shark Revolution'. Voor meer info: www.shark-revolution.com.Zijn motto? "Schoonheid is de beste reme-die tegen angst". Een citaat uit het boek: "Ik ben geen wetenschapper, geen kunstenaar en geen schrijver. Mijn enige verdienste is dat ik in het water ben gesprongen, dat ik mijn angsten heb overwonnen, dat ik mijn leven in handen heb genomen, dat ik het avontuur ben aangegaan. […] In alle be-scheidenheid heb ik via deze foto's gepro-beerd een zo direct mogelijk beeld te geven

MAN & HAAI

Hippo las voor u

van de alom aanwezige schoonheid en on-stuimigheid van de onderwaterwereld en de wezens die er leven".De mens wordt vaak gefascineerd door dingen die hem eigenlijk beangstigen: het grootse, het onbevattelijke, het overweldi-gende, het 'sublieme'. Haaien behoren tot de meest gevreesde dierensoorten. Wij dui-kers weten uiteraard beter. In 'Man & Haai' wordt de dunne lijn tussen angst (voor het water) en liefde (voor het dier) in beeld ge-bracht. Het resultaat is een kunstboek met een ongelofelijk levensverhaal en verbluf-fende zwartwitbeelden van haaien. Deze roofdieren van de zee worden op een unie-ke wijze in beeld gebracht. Het boek werd bovendien met een specifiek 9-kleuren

procedé gedrukt, waardoor de zwartwit-beelden er erg levendig uitzien.Kortom een boek dat zeker niet mag ont-breken in de boekenkast van de haaienlief-hebbers onder ons.

Ivo Madder

MAN & HAAIAuteur: Jean-Marie GhislainISBN 9789401418119Gebonden192 pagina's€ 39,99

Foto

's (2

): Je

an-M

arie

Ghi

slai

n.

ADVERTENTIE

69Hippocampus jan./feb. 2015

In Hippocampus van nov./dec. 2014 (Hippo 251) plaats-ten we de geslaagden van het herexamen Duiker-Hulp-verlener (DHV). Er bleek een foute naam te staan.

Rechtzetting DHVDoor een administratieve fout werd

Krista Van Praet, van Duikteam Hemiksem, niet vermeld bij de ge-

slaagden. Uiteraard was ze verwonderd dat haar naam er niet bij stond, want ze beweerde wel geslaagd te zijn. Bij nazicht ontdekten we dat Chris Van Praet, van Sea King, vermeld stond als geslaagde. De naam Chris Van Praet lijkt wel wat op de

naam Krista Van Praet, enkel de duik-school verschilt. Maar Chris Van Praet nam niet deel aan het examen DHV. Er had dus wel degelijk Krista Van Praet van Duikteam Hemiksem moe-ten staan. Bij deze is het rechtgezet en staat het ondertussen ook correct in de database van NELOS.

Ivo Madder

Bondsnieuws Commissie Duikonderricht

Foto

: Jup

iterim

ages

- Br

and

X.

ADVERTENTIE

HOFEINDE 21

2350 VOSSELAAR BELGIE

TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE

WWW.DUIKMATERIAAL.BE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …….

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

SHOWROOM

Reportage BiologieBondsnieuwsGeneeskundige Commissie

VrijduikenEen artikel over de fysiologie,

de gevaren en de ongevallen bij

het snorkelduiken, vrijduiken

en extreem diep vrijduiken.

Bij velen onder ons was snorkelen de eerste kennismaking met de duiksport.

Elke zichzelf respecterende sport-duiker wil van tijd tot tijd nog eens genieten van een mooie snorkelpar-

tij. Op vakantie vormt het een veelzijdige bezigheid waarbij het sportieve gecom-bineerd wordt met het ontdekken van de sublitorale onderwaterwereld. Bij velen onder ons was het de eerste kennismaking met de duiksport en vormde het jarenlang snorkelen op vakantie de aanzet tot het duiken met perslucht.Onder vrijduiken verstaan we het uitvoeren van een duik met één teug lucht. Meestal worden er verschillende vrijduiken na el-kaar gemaakt. Gedurende de tijd tussen deze vrijduiken in, bereidt de duiker zich voor aan de oppervlakte, meestal ademend door een snorkel (vandaar 'snorkelen').

Feitelijk brengt de vrijduiker (of snorke-laar) dus meer tijd door dobberend aan de oppervlakte dan duikend onder water.In dit artikel willen wij uitweiden over de medische aspecten en gevaren van het vrijduiken, dit als aanvulling op de infor-matie die er te vinden is in de NELOS-uit-gave 'Theorie sportduiken'. Hierbij willen we overlapping vermijden en bijkomende informatie geven, voornamelijk met be-trekking tot de effecten van het vrijduiken op de hartfunctie en de bloedsomloop. De effecten van het vrijduiken op het adem-halingsysteem en de gasuitwisseling (longsqueeze, zwembadblack-out, syncope tijdens de opstijgfase) staan in extenso beschreven in bovenvermelde cursus en komen hier dus minder uitvoerig aan bod.

Foto

: Dir

k D

erae

dt.

70 Hippocampus jan./feb. 2015

Japanse duiksters die een eeuwenoude traditie kennen van het opduiken van zeewier, pareloesters en andere zee-vruchten.

Deborah Andollo Lopez, een Cubaanse vrijduikster, die met een slede de diepte ingaat.

historiek

Vrijduiken is van alle tijden. In het verleden werd er om diverse redenen aan vrijduiken gedaan: om voedsel te verzamelen, om voorwerpen boven te halen die per on-geluk in het water gevallen waren of in het kader van militaire operaties. Een bekend voorbeeld zijn de Ama, Japanse duiksters die een eeuwenoude traditie kennen van het opduiken van zeewier, pareloesters en andere zeevruchten. Gedurende een viertal uren per dag ma-ken deze 'vrouwen van de zee' grote aantallen vrijdui-ken naar zo'n 10 meter diepte (soms dieper, tot 20 me-ter), met apneutijden van 1 tot 2 minuten. Deze duiken gebeurden aanvankelijk in primitieve omstandigheden (naakt, op een lendengordel na) en kenden in de loop van de vorige eeuw slechts een paar 'moderniserin-gen', zoals het gebruik van een duikbril, duikvinnen en thermische kledij. Hoewel fors in aantal afnemend, zijn deze parelduiksters nog steeds actief.

In het midden van de twintigste eeuw is het vrijduiken als sport ontstaan. Hierbij is het de bedoeling om zo diep mogelijk te duiken of zo lang mogelijk onder water te blijven. Door de jaren heen ontstonden er verschil-lende disciplines en volgden de diepterecords elkaar op. De dieptes die hierbij werden behaald zijn duize-lingwekkend. In de discipline 'constant gewicht met vinnen' ligt het wereldrecord op een diepte van 128 meter (Alexey Molchanov); in de discipline 'no limits' ligt het record op een diepte van 214 meter (Herbert Nitsch).

effecten van immersie

Het lichaam ondergaat bij onderdompeling bepaalde veranderingen. Wanneer een duiker ondergedom-peld is in het water, wordt de buikwand naar binnen geduwd en het diafragma opwaarts (in de borsthol-te) verplaatst. Dit gaat gepaard met een redistributie van bloed in het lichaam: door de hydrostatische druk wordt het bloed dat zich in de perifere lichaamsdelen bevindt (de huid, de armen en de benen) gedeelte-lijk verplaatst naar de borstholte. Deze zogenaamde 'bloodshift' heeft een aantal negatieve effecten op de longinhoud, waaronder een vermindering van de vitale capaciteit. De hoeveelheid bloed die in de borstholte (en dus naar hart en longen) verplaatst wordt, neemt toe met de diepte en dus met de omgevingsdruk.

Tijdens de vrijduik neemt het gasvolume in de longen – volgens de Wet van Boyle en Mariotte – omgekeerd evenredig af met de omgevingsdruk. Tot in de jaren '60 van vorige eeuw ging men er van uit dat de maximale diepte die een duiker kon bereiken kon berekend wor-den op basis van het maximale uitgangsvolume (de to-tale longcapaciteit) en het minimale volume (residueel volume) van de longen. Op basis van deze theorie zou het voor de meeste duikers onmogelijk zijn om dieper dan 30 meter te duiken zonder een longsqueeze op te doen. Deze theorie werd echter in de praktijk weerlegd

Foto

: Tob

a H

o-sh

o.Fo

to: I

vo M

adde

r.

BondsnieuwsGeneeskundige Commissie

Alexey Molchanov tijdens wereldrecord naar 128 m.

Herbert Nitsch heeft al een wereldrecord op zijn naam staan (214 m). Hier is hij bezig met de voorbe-reiding van zijn volgend wereldrecord (244 m).

door recordduikers die inmiddels ruim dieper dan 100 meter kunnen duiken. Het feit dat deze dieptes bereikt kunnen worden, is te danken aan de hierboven beschreven 'bloodshift' van bloed van de periferie naar het hart en de bloedvaten die zich in de borstholte bevinden. Gezien bloed nagenoeg niet samendrukbaar is, gaat het me-chanisme van 'bloodshift' het samendrukken van de thorax tot volumes kleiner dan het na-tuurlijke (minimale) longvolume tegen.

ademhaling en gasuitwisseling

De fysiologie van apneu en hyperventilatie en het risico op bewustzijnsverlies (syncope of zwembadblack-out) staan uitgebreid beschre-ven in de cursus 'Theorie sportduiken'. Elke duiker weet dat het hyperventileren vooraf-gaand aan een apneu-oefening het CO2-gehal-te in het slagaderlijk bloed doet dalen waar-door de drang om te ademen tijdens de apneu wordt uitgesteld. Elke duiker weet ook dat het overdreven hyperventileren voorafgaand aan een apneu gevaarlijk is. Hyperventilatie zal de O2-voorraad in het lichaam nauwelijks of niet doen toenemen; het CO2-gehalte in het bloed daarentegen kan dermate verlaagd worden dat de levensbelangrijke ademprikkel tijdens de apneu afwezig blijft en de duiker door hypoxie onaangekondigd het bewustzijn zal verliezen. Wij verwijzen ook naar het artikel 'Tips van het Veiligheidscomité' elders in deze Hippo, waar dieper op deze problematiek wordt ingegaan.

duikrespons

De Franse fysioloog Paul Bert stelde in 1870 aan de hand van dierproeven vast dat onder-dompeling aanleiding geeft tot een vertraging van de hartfrequentie. Deze zogenaamde duik-bradycardie of duikreflex maakt deel uit van een breder fenomeen, de zogenaamde duik-respons. Deze respons bestaat bij (duikende) zoogdieren, naast bradycardie, nog uit een aantal andere fenomenen: vasoconstrictie (het samenknijpen van bloedvaten in bepaalde weefsels), vermindering van het hartdebiet, het op peil houden van de bloeddruk en het over-schakelen op een anaeroob metabolisme. De duikrespons heeft als doel het lichaam extra spaarzaam te laten omspringen met de in het lichaam beschikbare zuurstof, waarbij voor-rang gegeven wordt aan de doorbloeding van organen die meer gevoelig zijn voor zuurstof-gebrek: het hart en de hersenen. Dit gebeurt ten koste van de doorbloeding van organen en lichaamsdelen die minder gevoelig zijn voor zuurstofgebrek (spieren, huid, ingewanden),

Foto

: AID

A.

Foto

: Bre

itlin

g.

72 Hippocampus jan./feb. 2015

CO2-drempel(ademprikkel)

ppO2

ppCO2

Tijd

ppCO2 nahyperventilatie

Bewusteloos

1. Start apneu2. Normale ademimpuls3. Uitgestelde ademimpuls

1 2 3

Dikke rode lijn = O2 normale ademhalingDikke stippellijn = O2 na hyperventilatieDikke blauwe lijn = CO2 normale ademhalingDikke stippellijn = CO2 na hyperventilatie

Wanneer een duiker ondergedompeld is in het water, wordt de buikwand naar binnen geduwd en het diafragma opwaarts (in de borstholte) verplaatst.

Door de hydrostatische druk wordt het bloed dat zich in de perifere lichaamsdelen bevindt (de huid, de armen en de benen) gedeeltelijk verplaatst naar de borstholte.

Je zou verwachten dat door de hyperventila-tie nog een extra hoeveelheid zuurstof wordt opgenomen en dat zo een soort 'reserve' kan aangelegd worden. Dit is echter niet zo: het slagaderlijk bloed is bij een normale ademha-ling al zo goed als volledig gesatureerd met zuurstof (97%). Een grotere zuurstofreserve opbouwen, kan dus niet door te hyperventile-ren. Maar je kan wel bewusteloos vallen omdat je door het hyperventileren je ademprikkel uitstelt.

waarin dus vasoconstrictie zal optre-den. Bij langere vrijduiken vertraagt de stofwisseling in het lichaam en kan er in de perifere weefsels worden overge-schakeld op een anaeroob metabolis-me.

Bradycardie, hartritmestoornissen: studies waarbij de hartfrequentie van professionele vrijduikers tijdens expe-rimentele apneuduiken werd gemeten, toonden aan dat de hartslag fors kan afnemen. Bij vrijduiken naar 55 meter in koud water werden hartfrequenties van 20 tot 30 slagen per minuut waar-genomen. Een rechtstreeks gevolg van een vertraagde hartfrequentie is een vermindering van het hartdebiet (de hoeveelheid bloed die door het hart in een bepaalde tijd wordt rondgepompt). Naast een vertraagde hartslag werden er bij apneuduikers ook hartritme-stoornissen vastgesteld. Deze hartrit-mestoornissen kunnen zeer divers van aard zijn en komen meer voor bij ap-neuduiken in koud water.

Vasoconstrictie: men zou kunnen verwachten dat dergelijke dalingen van hartfrequentie en -debiet gepaard gaan met een daling van de bloeddruk. In realiteit ondervinden vrijduikers hier echter geen last van. Dit valt te verkla-ren door het feit dat het samenknijpen van bloedvaten in de zogenaamde peri-fere weefsels (huid en spieren) er voor zorgen dat de bloeddruk op peil blijft en daarmee ook de bloedaanvoer via de halsslagaders naar de hersenen be-waard blijft. Geen daling van de bloed-druk dus, maar wel het tegendeel: bij mensen werden zeer uitgesproken bloeddrukstijgingen vastgesteld. Pe-rifere vasoconstrictie kan uiteindelijk ook aanleiding geven tot de overscha-keling naar een anaerobe stofwisseling met productie en stapeling van lactaat (de zuurrest van melkzuur) in perifere weefsels tot gevolg.

73Hippocampus jan./feb. 2015

BondsnieuwsGeneeskundige Commissie

Samentrekking van de milt, toename van de hematocriet: een ander opmerkelijk as-pect van de duikrespons is het samentrek-ken van de milt. Hierdoor worden rode bloedcellen vanuit de milt vrijgesteld naar de bloedbaan. Meer rode bloedcellen in de bloedbaan geeft een toename van de he-matocriet (het procentuele aandeel van rode bloedcellen in een bepaald volume bloed). Deze toename van de hematocriet is een tijdelijk fenomeen dat zich opbouwt tijdens een serie van vrijduiken die kort op elkaar volgen. 10 minuten na de laatste vrijduik daalt het gehalte aan rode bloed-cellen weer terug naar de normale waarde. Rode bloedcellen staan in voor de binding van zuurstof en koolstofdioxide in het bloed. Bij een (tijdelijke) toename van de hematocriet ontstaat er dus meer opslag-capaciteit voor deze gassen in het bloed.

neurologische problemen

Bewustzijnsverlies (syncope): bewust-zijnsvermindering- of verlies door hypoxie vormt een reëel risico bij apneuduikers. Wanneer dit niet tijdig door mededuikers wordt opgemerkt, zal bewustzijnsverlies onder water aanleiding geven tot verdrin-king. Zoals eerder gezegd is het te veel hyperventileren voorafgaand aan een ap-neu de meest voorkomende oorzaak van hypoxie. Interessant om te weten is dat be-wustzijnsverlies een zeldzaam fenomeen is bij Ama duikers, die blijkbaar niet de gewoonte hebben om voorafgaand aan een vrijduik te hyperventileren.Ook hypoxie tijdens het stijgen, waarbij er een daling ontstaat van de partiële zuur-stofdruk in de hersenen, kan een oorzaak zijn van bewustzijnsverlies.

Duikrespons

• Bradycardie.• Hartritmestoornissen.• Vasoconstrictie in perifere weefsels.• Vertraagd metabolisme.• Anaeroob metabolisme (perifere

weefsels).• Hoge bloeddruk.• Toename rode bloedcellen (samen-

trekking milt).

Bewustzijnsvermindering kan bij vrijdui-kers ook veroorzaakt worden door opsta-peling van CO2 in het bloed (hypercapnie), wat tijdens een serie van vrijduiken kan op-treden als de intervallen tussen de vrijdui-ken te kort zijn om de geproduceerde CO2 uit te blazen.

Decompressieziekte: tijdens repetitieve diepe vrijduiken met korte oppervlakte-in-tervals kan er voldoende stikstof in het lichaam worden opgenomen om decom-pressieziekte te veroorzaken.Er zijn vele gevallen bekend van vrijduikers die neurologische symptomen ontwikkel-den na het maken van kort op elkaar vol-gende vrijduiken. Eén van de eerste gerap-porteerde gevallen zijn de parelduikers van de Tuamotu Archipel, bij wie ernstige vormen van decompressieziekte beschre-ven zijn, met verlammingen, duizeligheid, bewustzijnsverlies en zelfs de dood. In Tua-motu spreekt men van taravana (tara = vallen, vana = gek). Ook bij sportvrijduikers werden er ernstige neurologische de-co-ongevallen gerapporteerd, veelal na lange trainingsessies. De symptomen ver-dwenen spontaan of werden succesvol be-handeld met recompressietherapie. In zeer extreme omstandigheden is het zelfs mo-gelijk dat er na één enkele vrijduik de-co-symptomen ontstaan. Zo kwam de Oos-tenrijkse vrijduiker Herbert Nitsch in 2012 in Griekenland in de problemen tijdens een 'no limits' recordpoging naar 253 meter, waarbij er op het einde van de stijging symptomen van decompressieziekte op-traden waarvoor hij in een recompressie-centrum diende behandeld te worden.

Gevaren van het vrijduiken

• Bewustzijnsverlies (syncope):• door hypoxie:

• zwembadblack-out;• hypoxie door opstijging.

• door hypercapnie.• Verdrinking (door syncope)• Decompressieziekte (diepe repetitie-

ve vrijduiken).• Longsqueeze (extreem diepe vrij-

duiken).• Tracheale squeeze.• Oor- en sinusbarotrauma.• Onderkoeling.• Vastzitten.• Contact met gevaarlijke dieren.

Het risico op sinusbarotraumata bij vrijduikers is redelijk groot.

Duik nooit alleen of zorg dat er iemand in de onmiddellijke omgeving is die zo nodig ter hulp kan schieten.

Foto

: Igo

r Dut

ina

- shu

tter

stoc

k.

74 Hippocampus jan./feb. 2015

Foto

: Dud

arev

Mik

hail

- shu

tter

stoc

k.

andere problemen en gevaren

Het risico op oor- en sinusbarotraumata bij vrijduikers is redelijk groot omwille van de opeenvolgende blootstellingen aan snelle drukveranderingen, vooral in de zone net onder de oppervlakte.Sommige vrijduikers klagen na het boven-komen van keelpijn of pijn ter hoogte van de luchtpijp. Wellicht wordt dit veroorzaakt door een onderdrukbarotrauma van de luchtpijp (trachea). Deze tracheale squeeze wordt in de hand gewerkt door tijdens het dalen het hoofd in hyperstrekking te hou-den waardoor er een negatieve druk in de niet (of nauwelijks) samendrukbare tra-chea ontstaat.Andere mogelijke gevaren van vrijduiken zijn onderkoeling (hypothermie), contact met gevaarlijke diersoorten en het vastzit-ten aan vistuig.Voor een sportieve snorkelpartij zorg je dus

best voor aangepaste isothermische kledij, handschoenen, ... Duik nooit alleen of zorg er op zijn minst voor dat er iemand in de onmiddellijke omgeving is die je in de ga-ten kan houden en zo nodig ter hulp kan schieten.

ten slotte

Gelukkig komen niet alle medische en fysiologische fenomenen die hierboven beschreven staan courant voor bij het 'normale' vrijduiken, zoals wij dat doen tij-dens een zwembadtraining of tijdens een snorkelpartij op vakantie. Zoals eerder gezegd werden deze vaak uitzonderlijke waarnemingen gedaan in extreme om-standigheden, tijdens zeer diepe apneudui-ken in zee of in een caisson. Het zijn duiken en experimenten die niet door een gewone sterveling kunnen uitgevoerd worden. Het maken van dergelijke diepe en extreem diepe vrijduiken is zeer gevaarlijk, getuige

de vele ongevallen die er reeds gerappor-teerd zijn bij recordduikers. Zo is er, om een bekend voorbeeld te noemen, het tragische ongeval van Audrey Mestre. Deze Fran-se recordduikster overleed in 2002 in de Dominicaanse Republiek tijdens een duik naar 171 meter in de 'no limits' discipline. Dichter bij huis kwam in 2011 onze landge-noot en elite vrijduiker Patrick Musimu om het leven tijdens een zwembadtraining.

Het vrijduiken naar matige diepten is een prachtige sport die veilig kan uitgevoerd worden, mits de duiker de fysiologische veranderingen, die deze activiteit met zich meebrengt, goed begrijpt en aangepaste voorzorgsmaatregelen neemt, zoals het beperken van het hyperventileren voor-afgaand aan de vrijduik, en nooit alleen duikt. Wanneer het vrijduiken verder gaat dan het occasionele snorkelen en men de ambitie heeft om naar 10 meter of dieper te duiken, dan zal de klassieke duikopleiding niet meer volstaan.

Woordenlijst

• sublitoraal: de zone net onder de laag-waterspiegel.

• immersie: onderdompeling.• redistributie: herverdeling.• thorax: borstkas.• bradycardie: vertraagde hartfrequentie.• vasoconstrictie: samenknijpen van

bloedvaten (met kleinere diameter van het bloedvat tot gevolg).

• metabolisme: stofwisseling.• anaeroob: zonder gebruik te maken van

zuurstof.• hematocriet: het procentuele aandeel

van rode bloedcellen in een bepaald vo-lume bloed.

• syncope: bewustzijnsverlies.• hypoxie: te laag zuurstofgehalte, zuur-

stofgebrek.• hypercapnie: te hoog CO2-gehalte.

BondsnieuwsGeneeskundige Commissie

Snorkelduiken en vrijduiken is veilig als je het op de juiste manier beoefent, met inachtneming van de nodige specifieke veiligheidsmaatregelen.

Foto

: Dir

k D

erae

dt.

76 Hippocampus jan./feb. 2015

Referenties

• Bert P: Leçons sur la physiolo-gie Comparée de la respiration. Paris, Baillière, 1870, p 526-553.

• Ferrigno M: Breath-Hold Dive, in Bove en Davis' Diving Medicine, Saunders, 2004, p 77-93.

• Pelizzari M en Tovaglieri S: Manual of freediving. Idel-son-Gnocchi, 2004.

• Gakuran M: Ama – The Pearl Di-ving Mermaids of Japan, www.gakuran.com/ama-the-pearl-diving-mermaids-of-japan.

• Van Cotthem Herwig: Cursus Adventure vrijduiken, NELOS, 2015.

Een specifieke opleiding vrijduiken is dan aangewezen. Binnen de Sportcom-missie van NELOS bestaat de mogelijk-heid om opleidingen in het vrijduiken te volgen. Deze cursussen bestaan er op verschillende niveaus, van het recrea-tieve vrijduiken naar maximaal 10 me-ter tot het brevet van 'Master Freediver' naar maximaal 40 meter diepte. Voor meer informatie verwijzen wij naar het artikel van Herwig Van Cotthem elders in deze Hippo.

dr. dIrk deraedt,

3*Instructeur

77Hippocampus nov./dec. 2014

25E JAARGANG NR.12 - DECEMBER 2014 € 5,99

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 4 1 2

BP

DUIKEN WWW.DUIKEN.NL

DUIKEN WWW.DUIKEN.NL

DUIKENJaar

MATERIAAL: VRAAG HET EDDY | JOUW DUIKAVONTUUR: EEN KOELKAST VOL MET VIS BIJZONDERE BAAN: BEROEPSDUIKER | ONDERKLEDING: EEN TWEEDE HUID

TOP 100 ONDERWATER-CRITTERS

DECEM

BER 2014

OOSTERSCHELDEZEEUWSE KREEFT

Koraalgroei Koraalgroei door elektriciteit

REUZENHAAIENIN SCHOTLAND

GOZOBLUE HOLE EN INLAND SEA

MONUMENTEN ONDER WATERRIJKE MARITIEME GESCHIEDENIS

99DUIKMASKERS OP EEN RIJWAT IS VOOR JOU HET BESTE MASKER?

25E JAARGANG NR.10 - OKTOBER 2014 € 5,99

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 4 1 0

Jaar

FOTOGRAFIE: ONDER WATER MET JE IPHONE | PRODUCTINFO: APEKS TEK3 ZIN OF ONZIN? TAGGEN VAN DIEREN | INNOVATIE: LIVE VIEW DUIKOPLEIDING

OKTO

BER 2014

VERFRISSEND ANDERSBRITISH COLUMBIADUIKAVONTUUR

BOOTDUIK OOSTERSCHELDE

TECHNISCH DUIKENHOE BEGIN JE?

FILIPIJNENOP MONSTERJACHT

ZEESAFARICOSTA RICA

Ierse wrakkenterug in de tijd

2 25E JAARGANG NR.10 - OKTOBER

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 4 1 0

BP

DUIKEN WWW.DUIKEN.NL

DUIKEN WWW.DUIKEN.NL

DUIKENJaarJaarJaarJaarJaar

FOTOGRAFIE: ONDER WATER MET JE IPHONE | PRODUCTINFO: APEKS TEK3 ZIN OF ONZIN? TAGGEN VAN DIEREN | INNOVATIE: LIVE VIEW DUIKOPLEIDING

VERFRISSEND ANDERSBRITISH COLUMBIADUIKAVONTUUR

BOOTDUIK OOSTERSCHELDE

TECHNISCH DUIKENHOE BEGIN JE?

FILIPIJNENOP MONSTERJACHT

ZEESAFARICOSTA RICA

Ierse wrakkenterug in de tijdterug in de tijd

25E JAARGANG NR.11 - NOVEMBER 2014 € 5,99

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NLDUIKEN

8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

0 1 4 1 1

BP

DUIKEN WWW.DUIKEN.NL

DUIKEN WWW.DUIKEN.NL

DUIKENJaar

OM DE HOEK: DRIEDOORNIGE STEKELBAARS | JOUW DUIKAVONTUUR: PHOTO EXPERIENCEOOSTPUNT CURAÇAO: UITZONDERLIJKE RIFFEN | MAGIC FILTERS: BRUIKBAAR ALTERNATIEF?

ZEELAND VEERSE MEER

NO

VEMM

BER 2014

TECHSCHOOLDUIKEN ZONDER COMPUTER

WRAKKEN PORTUGAL

DRIEDIMENSIONAAL

Blauwe haaibij de Azoren

ONVERGETELIJKEONTMOETINGENWALVISSEN EN DOLFIJNEN

IERLANDS EINDEVAN DE WERELDOLD HEAD OF KINSALE

Word nu Duiken abonnee en ontvang Duiken een jaar lang iedere maand op de mat. Naast het magazine heb je de mogelijkheid om

via de Magzine App, Duiken op je tablet en smartphone te bekijken, zowel voor Android als IOS. Pro� teer van ruim 60% korting!

SUPERAANBIEDING12 NUMMERS DUIKEN + DUIKEN DIGITAAL

VAN € 99,45 VOOR SLECHTS € 39,50

WORD DUIKEN FAN? www.facebook.com/duiken.nl

2014 € 5,99

DUIKENDUIKENDUIKENJaarJaar

DUIKENJaarJaar

€ 5,99

DUIKENDUIKENDUIKENNUMMERS12

OKTOBER

DUIKENDUIKENDUIKENJaarJaar

DUIKENDUIKENDUIKENOKTOBER 2014 € 5,99

DUIKEN OP JE TABLET

+GRATIS

DUIKEN magazine van de

onderwaterwereld.magazine van de

onderwaterwereld.magazine van de

GEBRUIK MAKEN VAN DEZE SUPERAANBIEDINGGa naar duiken.mijntijdschrift.net/hippo2015

Werving 2015 Duiken Hippocampus 2014 A4.indd 1 07-11-14 14:01

mend met een snorkel de omgeving verkennen en af en toe eens de diepte opzoeken voor een korte vrijduik. Dit is de zone tot een diepte van 10 meter. Vooral belangrijk bij dit soort duiken is dat je goed uitgelood bent, en zekere nooit uitblaast onder water. Dus zeker niet uitblazen tijdens het stijgen.

• De vrijduikzone: dit is de zone die door opge-leide vrijduikers gebruikt wordt. De vrijduiker duikt bij deze sport langs een daallijn naar beneden en komt langs dezelfde daallijn terug naar boven. De duiker is meestal met deze daal-lijn verbonden. De meeste vrijduikers beleven hun sport in deze zone en dit is de zone tot 30 meter. De vrijduikers werken in een zeer veilig en beschermd systeem, waarbij specifieke trai-ning nodig is om de duik correct en veilig uit te voeren.

• De diepe vrijduikzone: dit is de zone tussen 30 en 40 meter diepte, waarbij men duikt onder het residueel volume van de longen. Met andere woorden: de longen zijn maximaal samenge-drukt en er ontstaat 'bloodshift' om de onder-druk in de longen te compenseren. Dit is een zone voor specialisten en getrainde mensen die de gepaste training gehad hebben om derge-lijke duiken te mogen doen.

• De extreem diepe vrijduikzone: dit is de zone onder de 40 meter. Dit is de zone voor de enke-lingen die echt zeer lang trainen en die deelne-men aan wereldkampioenschappen. Deze zone is ook voor de meeste vrijduikers dan ook ver-boden terrein.

De opleidingen die de Sportcommissie van NELOS op dit moment aanbiedt, situeren zich in de 'recre-atieve vrijduikzone', de 'vrijduikzone' en de 'diepe vrijduikzone'. Je kan op twee manieren deelnemen aan de opleiding:• Individueel: door je in te schrijven voor onze

opleiding in Antwerpen (Zwembad Wezenberg – woensdagavond van 20.30 tot 23.00 uur).

• In je club: door binnen je club of regio ervoor te zorgen dat je 5 tot 10 deelnemers hebt voor een cursus.

Goed nieuws: deze opleiding is een sportstage van maximaal vier weken die toegankelijk is zo-wel voor leden als niet-leden.

Voor Instructeurs of Assistent-Instructeurs die interesse hebben, bestaan er ook verkorte inscha-lingsprogramma's om deze te mogen geven.Freediving is fun! Vrijduiken is toegankelijk zowel voor nieuwelingen, ervaren (vrij)duikers als com-petitieve atleten. Het is een vorm van yoga waarbij je leert om je mentale kracht optimaal in te zetten.

Afhankelijk van je niveau kan je aan één van on-derstaande opleidingen deelnemen:

VrijduikenVanaf nu organiseert de Sportcommissie

opleidingen vrijduiken.

Bedenk het! Geloof het! Beleef het!

De opleidingen vrijduiken die de NELOS Sportcommissie organi-seert, zijn conform de ISO 13970

norm. Het is een norm voor snorkelen, niet voor vrijduiken. Deze norm be-paalt wat je moet doen om samen met anderen te gaan snorkellen (medisch, veiligheid, ...). In tegenstelling tot snorkelen, wordt vrijduiken gedaan

via een daallijn. Voor vrijduiken bestaan nog geen ISO-normen. Binnen het vrijduiken onderschei-den we verschillende zones:• De recreatieve vrijduikzone

of snorkelzone: dat is de zone die binnen het klassieke duiken aanzien wordt als snorkelen. Het gaat dan vooral over zwem-

BondsnieuwsSportcommissie

Foto

: Dud

arev

Mik

hail

- shu

tter

stoc

k.

78 Hippocampus jan./feb. 2015

79Hippocampus jan./feb. 2015

• De Recreational vrijduiker (10 m – ISO-13970) is een kennismakingsbrevet voor vrijduiken. Het laat toe in een beperkte tijd de vrijduiktechnieken aan te leren en als gids mensen te begeleiden tijdens het snorkelen. Het is de ideale kennis-making voor mensen die graag snor-kelen tijdens hun vakantie en dit veilig willen doen. Deze opleiding voldoet aan de ISO-13970 standaard voor 'Gids Re-creatief Snorkelen'.

• De Adventure vrijduiker (20 m) is een basisbrevet voor de gedreven vrijdui-ker. Alle gebrevetteerde duikers kunnen meteen deelnemen aan deze opleiding.

• De Advanced vrijduiker (30 m) is een gevorderd brevet voor enthousiaste vrij-duikers die hun kennis en ervaring willen verdiepen.

• De Master vrijduiker (40 m) staat voor meesterschap in vrijduiken! Het is het meest doorgedreven vrijduikbrevet.

Het certificaat dat je krijgt aan het einde van je opleiding is erkend door verschillen-de internationale organisaties:• CMAS: is de oudste wereldfederatie

voor vrijduikers die de diverse nationale duikfederaties groepeert.

• PureApnea: is een internationale or-ganisatie die gespecialiseerd is in vrij-duiken en groepeert vooral ervaren

competitieve vrijduikers die een passie hebben om hun kennis en ervaring over te dragen aan nieuwe atleten.

• ISO: onze certificaten zijn conform de ISO-standaarden en onze organisatie wordt regelmatig doorgelicht door de EUF (European Underwater Federation) om te zorgen dat onze opleidingen con-form zijn.

De normen die we hanteren voor onze certificaten zijn 'High End', d.w.z. dat de limieten die je moet halen voor een certifi-caat veelal hoger zijn dan bij andere orga-nisaties. Dit ligt ook volledig binnen onze ambitie: een wereldklasse opleiding van topniveau!

We wensen je veel plezier en succes bij deze opleiding waar je dingen gaat doen die je nooit voor mogelijk achtte. Bedenk het! Ge-loof het! Beleef het!

Voor inschrijvingen en verdere informatie kan je contact op te nemen met de sport-commissie via vrijduiken@nelos.be.

herwIg van cottheM,

voorzItter sportcoMMIssIe,

3*Instructeur

Vrijduiken doe je nooit alleen

• Zorg steeds voor een degelijk veilig-heidsplan (gratis af te laden van onze NELOS-downloadserver), zodat je met alles rekening kan houden (wind, stroming, zichtbaarheid, …).

• Zorg voor een degelijke veiligheid aan de kant/boot die je observeert, je kan terugroepen indien nodig en die kan handelen in geval van pro-blemen.

• Duik met een degelijke (gekwalifi-ceerde) buddy en ga nooit samen naar beneden want je buddy is steeds je veiligheid.

Nog enkele extra tips voor het vrijduiken

• Hyperventileer niet (nooit).• Adem nooit uit onder water.• Zorg voor een correcte uitloding (uit-

gelood op je maximale diepte bij ge-woon snorkelen).

• Vrijduiken kan ontzettend belastend zijn voor je oren, forceer ze nooit.

• Duiken en vrijduiken gaan echt niet samen, zorg steeds voor 12 uur tus-sentijd.

• Drink voldoende water.• Bescherm je tegen zonnebrand.

Volg een degelijke opleiding zodat je de juiste technieken en het juiste materiaal leert gebruiken om veilig te snorkelen of te vrijduiken, want het zal je occasionele snorkelpartij nog veel boeiender en vei-liger maken. Recretief vrijduiken naar dieptes tot 10 meter is een prachtige sport die veilig kan uitgevoerd worden, zolang je zorgt voor de nodige veilig-heidsmaatregels.

Foto

: Sha

ne G

ross

.

79Hippocampus jan./feb. 2015

Kampioenschap Onderwaterhockey

Dit evenement werd dit jaar weer door CVD in samenwerking met de Sportcommissie NELOS georganiseerd in het Olympisch zwembad Wezenberg te Antwerpen. De Walrussen behaalden de titel.

Bestuur Duikonderricht

Na het onverwacht ontslag van Frans Geeraerts wordt John Remue verkozen tot voorzitter van de Commissie.

CMAS-brevet Onderwaterfotograaf

CMAS heeft een aantal regels samenge-steld waarbij brevetten voor onderwater-fotografen juist gedetermineerd werden. Deze brevetten kunnen via opleidingscur-sussen van de Foto-, Film- & Videocom-missie behaald worden. Eenmalig zal er eveneens een inschalingsmogelijkheid ge-boden worden.

Duikongevallen bekeken door het Veiligheidscomité

Veel voorkomende fouten die tot ongeval-len leiden:

D geen duikplanning maken ingevolge het gebruik van de computer;

D tekort aan luchtvoorraad; D trappen niet maken; D twee zware duiken met een korte tus-sentijd.

februari 2000

uit hippocampus nr. 177

15 jaar geleden

dien een banket aan voor deze heuglijke gelegenheid.

Brighton

Op het Internationaal Festival van de On-derwaterfilm behaalde Patrick Lagrou de gouden medaille voor zijn kortfilm 'Sharks of the Tuamotu'.

Statistieken

De NELOS-clubs tellen 5806 leden, waar-van er 3969 gebrevetteerd zijn.Er zijn 44 Nationale , 121 Federale en 130 Clubmonitors.

Stijging van het zeeniveau

Vele auteurs menen dat de warmte groter zal worden dan ooit voorheen. Ze schrijven dit toe aan de gassen (CO2 en CFK) die door onze schuld in de atmosfeer terecht ko-men. Als de ijsmassa van Groenland smelt, stijgt het zeeniveau met 6 m.

10e Internationaal onderwater-film- en fotofestival

Het Jubileumfestival vond deze maal plaats in het RUCA te Antwerpen. De win-naars:

D Minidiareeksen: Monique Willems; D Internationale categorie film: Raymond Hutse 'Nudibranchia';

D Diaporama's Belgisch: Marcel De Bis-schop met 'Focus';

D Diaporama's internationaal: Jos Au-denaerd met 'Tropical Illusion'.

februari 1990

uit hippocampus nr. 127

25 jaar geleden

Hippocampe nr. 28 is niet teruggevonden in de archieven. Wie mogelijkerwijs toch nog een exemplaar in zijn bezit heeft, wordt verzocht dit – of een kopie – aan de dank-bare redactie te bezorgen.

Bendor

De BEFOS-stage vindt nu met Allerheiligen plaats. De nieuwe Federale Monitors van NELOS zijn: Karel Bosschaert (Neptunus), Frans Declercq (Silver Sharks), Guy Segers (Yellow), Holger Smet (Temse Watersport), Marcel Van Bellinghen (Thalassa), Willy van der Plas (Amphora), Albert Van Duyse (Zeeduivels).

Bloso

De Nationale Monitors van NELOS moch-ten uit handen van Dr. Van den Bossche, Chef Topsport van Bloso, het diploma van Bondstrainer ontvangen. NELOS bood na-

45 jaar geleden

februari 1970

uit hippocampe nr. 28

februari 1980

uit hippocampus nr. 77

35 jaar geleden

VOOR AL JE DUIK- EN SNORKELMATERIAAL

www.desportduiker.be

?

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

80 Hippocampus jan./feb. 2015

De DiepteDit water lijkt wel gestoldIk zie geen bodem meerDe koude dringt in mijn huidIk kom in de diepte neer

In de diepteWaar je rondwaart traag en loomIn de diepteWaar je mee glijdt met de stroom

Alles lijkt nog dieperDan aanvankelijk gedachtDoor lagen opgesloktAls in een natte vacht

In de diepteWaar je rondwaart traag en loomIn de diepteWaar je mee glijdt met de stroomEn er niets is dat je grijpt

Geen fuik of hakenDe tijd tikt razend voortOver jou zal ik hier wakenWe zijgen neer aan boord

A.T.K. De Ridder

Foto

: Sh

utte

rsto

ck.

DUIK-VAKANTIES

AAN DE

LAAGSTE PRIJS!EGYPTE - JORDANIË - MALTA & GOZO - CABO VERDE - CANARISCHE EILANDEN

- BALI - MALEDIVEN - MEXICO- BALI - MALEDIVEN - MEXICO

Vakantieplan?Ga naar Neckermann.®Ga naar Neckermann.

V.U.

Jan

Dek

eyse

r p.a

. - T

CRB

NV

- Tra

mstr

aat 6

7c, 9

052

Gen

t, BT

W B

E 04

12.6

77.8

87,

RPR

Gen

t, Li

c (A

)106

7

086 NEC_adv Duiken.indd 1 06/02/15 10:14

Hippoëzie

81Hippocampus jan./feb. 2015

82 Hippocampus jan./feb. 2015

aangekaart bij CMAS maar de oplossing blijft uit. De exploi-tatie van deze herdrukkings-kamers in privéhanden en de behandelingskosten zijn niet internationaal vastgelegd.Wie honderd procent veilig wil spelen is dus aangewezen om het lidmaatschap van Deco Divers Protection Program te aanvaarden en de 6,00 EUR te betalen. De NELOS-verzeke-ring blijft uiteraard lopen en geeft je in deze centra een be-scherming tot uitputting van de waarborg en verleent vol-doende waarborg voor behan-delingen in andere recompres-siecentra. Daarnaast genieten de leden ook bescherming voor nabehandeling, andere medi-sche assistentie, repatriëring en eventuele kosten voor een verlengd verblijf (al deze kos-ten zijn niet gedekt door het lidmaatschap van Deco Inter-national).

Indien je het slachtoffer bent van een duikongeval, zal het ui-teraard geen rol spelen in welk centrum je een behandeling krijgt. Je komt gewoon in een behandelingscentrum terecht waar je door de hulpdiensten naartoe wordt gebracht. Het lidmaatschap van 'Deco Di-vers Protect Programma' biedt geen bescherming voor een be-handeling in volgende centra, maar hier zal jouw NELOS-ver-zekering ruimschoots voldoen:

• Baromedical – Marsa Alam (Marsa Shagra);

• Hyperbaric Medical Center – travco Marina – Sharm El Sheikh;

• Hyperbaric Medical Center – Dahab;

• Hypermed – Hurghada;• Naval Hyperbaric Medical

Center (NHMC) – Hurghada;• Sharm International Hos-

pital – Sharm el Sheikh.

ronny Margodt, naMens de

raad van Bestuur nelos

Deco International, met zetel te 'D-66440 Blieskas-

tel', is de eigenaar en uitbater van vijf decompres-

siekamers in Egypte (Dahab Deco International, El

Gouna Deco International, Safaga General Hospital,

Marsa Alam Deco International van Port Ghalib en

Hamata Deco International). Deze organisatie heeft

een eigen soort verzekering opgericht in de vorm van

een lidmaatschap en misbruikt dit om niet-leden on-

gehoord hoge behandelingskosten aan te rekenen.

OPGELET … caissonbehandeling in de Rode Zee kan zeer duur zijn!

Wie lid wordt van 'DECO Divers Protection Program' – dit kan mits betaling van een bijdrage van 6,00 EUR (21 da-gen bescherming) – heeft recht op een nagenoeg gratis

decompressiebehandeling.De bescherming geldt enkel voor sportduikers (max. 75 jaar), die in buddypaar duiken en de diepte van 40 meter niet overschreden hebben.

Dit lidmaatschap wordt aangeboden in de meeste duikcentra van Egypte en moet afgesloten worden voor de aanvang van een duik-programma.

NELOS biedt zijn leden een zeer degelijk verzekeringspro-gramma aan waarbij de waar-borg voor een decompressie-behandeling 18.000,00 EUR bedraagt. Dit bedrag volstaat ruimschoots om een behande-ling te verzekeren in 98% van de behandelingscentra in de wereld.

Deco International heeft ech-ter een middel gevonden om een permanent inkomen te garanderen. Dit is een zeer lucratieve manier van werken die, rekening houdend met de honderdduizenden duikers die elk jaar de Rode Zee bezoeken, een zeer behoorlijke inkomst garandeert. Ze hanteren onge-hoorde tarieven voor wie geen lidmaatschap afgesloten heeft. Alvorens ze de behandeling van een niet-lid willen starten moet men een borgstelling afleveren van 30.000,00 EUR. Dat is een behandelingsbedrag dat nergens anders ter wereld gevraagd wordt. Recentelijk werd aan een NELOS-lid een effectief behandelingsbedrag van 22.000,00 EUR aangere-kend voor 3 behandelingsses-sies van een paar uur.Om dergelijke uit de pan sprin-gende kosten in te dekken zou onze verzekeringspremie erg hoog oplopen (meer dan 150,00 EUR). De Raad van Bestuur NE-LOS heeft deze wanpraktijken

BONDSNIEUWS Duikplaats

83Hippocampus jan./feb. 2015

Da’s pas Wemels! Natuurlijk genietenaan de Oosterscheldeén naar wens uitzichtop een uitstekend

rendement

www.wemelsgevoel.nl

al vanaf 149.000,- v.o.n.ex. BTW

Uw eigen luxe woningop 50 meter van

de Oosterschelde?

www.waterproof.eu

Xpl re Diving.be

www.Duikcentrum “Net dat tikkeltje meer”

Verboden Dieptes:

Ik schreef een spannend boek waarin veel duiken zijn opgenomen.Het verhaal is gebaseerd op waargebeurde feiten. Waarom hebben wij die diepere duiken overleefd? Tussendoor een beschrijving van wrakken in de Noordzee.Een roman die elke duiker zal boeien en verbazen. MC. Van Oudenhove. 09 360 20 68

De

Meer dan 40 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Watersportcentrale N.V.

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.eu

Guylian Seahorses of the WorldTer gelegenheid van het festival van het Open

Belgisch Kampioenschap (OBK) was er een

aparte wedstrijdcategorie, de zeepaardjes-

wedstrijd 'Guylian Sehorses of the World', ge-

sponsord door Chocolaterie Guilian.

De winnaar van de 'Guylian Seahorses of the World 2014' zeepaardjeswed-strijd is Els Van Den Borre. Vlnr: Ivo Madder (magazine Hippocampus), Els Van Den Borre, Mieke Callebaut (Guylian n.v.), Dr. Lucy Woodall (Project Seahorse).

'King of Thorns'. Hippocampus histrix. Duikplaats Basura – Area Anilao Batangas (Filipijnen). Foto: Salvador JR Lao.

Foto

: Ire

en L

oots

.

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

84 Hippocampus jan./feb. 2015

Hippocampus denise. Bali (Indonesië). Winnaar van de 'Guylian Seahorses of the World 2014'. Foto: Els Van Den Borre.

85Hippocampus jan./feb. 2015

De 5e editie van deze fotowed-strijd was opnieuw een succes-editie. Project Seahorse werd

er ruimschoots belicht bij de Guylian stand op het OBK-festival en de voor-dracht van Dr. Lucy Woodall lichtte het publiek in over het belang van de conservatie van zeepaardjes. Lucy legde ook de werking van de website iSeahorse (www.iseahorse.org) uit. We spotten tevens een positieve trend: 90% van de aanwezigen kent iSeahor-se al en de meerderheid is bovendien een geregistreerd gebruiker. We kun-nen dit enkel toejuichen en jullie al-len bedanken voor de inzet voor deze prachtige dieren.

Via de website van iSeahorse kan je de zeepaardjes die je ontdekt melden en er ook een foto van posten. Via de database van iSeahorse kan je ook zeepaardjes determineren. Wist je trouwens dat er eveneens een app van iSeahorse bestaat voor iPhone, iPad en recent ook voor Android?Hoe werkt iSeahorse? Het is zeer een-voudig! Je moet je eenmalig registeren. Elke keer als je een zeepaardje in het wild spot, deel je het via iSeahorse met Project Seahorse en de rest van de we-reld. We raden je aan om gegevens in te dienen van elke waarneming. Het maakt niet uit hoe oud je waarnemin-gen zijn. Zelfs zeer beperkte informatie is ongelooflijk waardevol. Je hoeft zelfs niet de naam van die soort of de exac-te locatie van de observatie te weten. Ontdek zelf wat iSeahorse is en help de zeepaardjes beschermen en de ocea-nen redden.

Er deden 42 deelnemers van 9 ver-schillende landen met in totaal 136 foto's van zeepaardjes mee aan de zee-paardjeswedstrijd, die voor de 5e keer georganiseerd werd met de medewer-king en coördinatie van Ivo Madder. We bedankten hem hiervoor met een over-volle mand heerlijke Belgische pra-lines en chocolade creaties van Guy-lian. Ook dank aan Dr. Lucy Woodall (Project Seahorse) om speciaal van Londen naar Gent te reizen voor haar inspirerend praatje. Uiteraard ook dank aan alle deelnemers, want mede dankzij hen kunnen we wereldwijd de zeepaardjes – en daardoor ook andere

zeedieren – beschermen.Van alle inzendingen werden er vijf genomineerd: Bettina Balnis (Duitsland), Salvador JR Lao (Filip-pijnen), Els Van Den Borre (België), Roberto Strafella (Italië) en Har-vey Buyst (België). Salvador, Els en Roberto kwamen uiteindelijk in de 'Top 3' terecht, maar er kon er maar één de winnaar zijn. Els Van Den Borre werd de winnaar van de '5e Guylian Seahorses of the World' fo-towedstrijd. Chocolaterie Guylian schonk haar een cadeaubon voor de aankoop van 750,00 euro aan duikmateriaal en een overvolle mand heerlijke Belgische Guylian chocolaatjes. Salvador en Roberto kregen een grote doos chocola-de zeepaardjes toegezonden als troostprijs.

saM delagrange,

naMens guylIan

Project Seahorse doet veel meer dan enkel zeepaardjes beschermen. Zeepaardjes staan symbool voor een brede waaier aan projecten. Want als we er-voor zorgen dat de leefomge-ving van deze wonderlijke maar kwetsbare diertjes beschermd wordt, helpen we ook heel wat andere dier- en plantensoorten overleven. Het oprichten van 30 natuurreservaten in de Filipij-nen, tentoonstellingen organi-seren in aquaria die miljoenen mensen bereiken en baanbre-kend wetenschappelijk onder-zoek uitvoeren naar zeepaard-jes, enz. Het zijn slechts enkele van de verwezenlijkingen van Project Seahorse. Guylian, de hoofdsponser van deze 'non profit' organisatie, wil iedereen in de wereld warm maken voor het werk van Project Seahorse. Op heel wat van onze verpak-kingen kan je dan ook over hen lezen: "Zeepaardjes redden is de

zeeën redden!".

Je kan de ingezonden zee-paardjes bekijken op de NE-LOS-flickr pagina, via http://bit.ly/zeepaardjes2014 (een

verkorte link).

'The grace of seahorse'. Hippocampus guttulatus. Taranto (Italië) Ionian Sea - Mar Piccolo. Foto: Roberto Strafella.

Onder: 'Thorny seahorse'. Hippocampus histrix (Doornig zeepaardje). Ambon - Laha 3. Foto: Harvey Buyst.

'Sweet couple'. Bali (Indonesië) – Tulanben. Foto: Bettina Balnis.

86 Hippocampus nov./dec. 201486 Hippocampus jan./feb. 2015

Recent bracht Marloes Otten haar nieuwe 'Duikgids Curaçao' uit.

Eerder schreef ze al de 'Duikgids Schouwen-Duiveland', 'Duikgids

Zeeland' en 'Duikgids Bonaire'. Deze fel gegeerde duikgidsen ver-

schenen ondertussen in meerdere talen.

Het Caribische eiland Curaçao is ge-kend omwille van zijn azuurblau-we water, witte zandstranden en

prachtige baaien. Uiteraard kan men er ook prachtige duiken maken. In Curaçao is een lokale duikgids niet verplicht. Je mag er dus met je buddy alleen op uittrekken, maar in dat geval is een duidelijke om-schrijving van de duikplaatsen echt wel nuttig. Ben je van plan om er een duikva-kantie te spenderen, dan moet je de 'Duik-gids Curaçao' zeker aanschaffen. Deze nieuwe duikgids is geschikt voor begin-nende en gevorderde duikers, maar ook snorkelaars hebben nut aan deze uitgave. Het mooie en gezellige eiland Curaçao in de Caribische Zee heeft 85 duikplaatsen. Een deel hiervan is vanaf de kant bereik-baar, een ander deel enkel per boot. In de 'Duikgids Curaçao' worden al deze 85 duikplaatsen beschreven. Bij iedere duik-plaats staat vermeld of deze geschikt is voor zowel duikers als snorkelaars, voor

Curaçaode nieuwe duikgids

Hippo las voor u

beginnende of gevorderde duikers, of er veel of weinig stroming staat en welke bij-zonderheden er te zien zijn.Wrakken, stromingsduiken, de beste plek-ken voor nachtduiken, de beste plekken om te snorkelen, … alles staat vermeld. In-clusief onderwaterkaartjes met duidelijke herkenningspunten voor iedere duikplaats. De duikgids bevat schitterend beeldmate-riaal van internationale fotografen en de aanvullende informatie over het bijzon-dere onderwaterleven rond het mooie ei-land Curaçao, maakt het boek compleet. Je vindt er o.a. beschrijvingen in over zee-paardjes, dolfijnen, schildpadden, enz.Met deze duikgids heb je alle informatie in handen om je duik- of snorkelvakantie in Curaçao optimaal voor te bereiden en met de schitterende foto's kom je alvast in de sfeer van het Caribische eiland. De 260 full-colour pagina's bieden een uitsteken-de indruk van het duiken rond Curaçao.

Ivo Madder

Duikgids Curaçao

ISBN 978-90-818754-5-5.Auteur: Marloes Otten.Aantal blz.: 250.Prijs: € 27,50.Taal: Nederlands, maar binnenkort ook in het Engels.Te koop bij verschillende duikcentra in Nederland en via caribbeandiveguides.com. Ook op Curaçao is de gids te koop.Tip: interessant is de mooie, overzich-telijke determinatiekaart voor het Cari-bisch gebied (€ 7,50 extra). Ze is gedrukt op min of meer waterdruppelresistent dik glanzend papier, met haarscherpe foto's en namen van 32 vissen, 16 kora-len, 8 sponzen, 8 geleedpotigen, 4 ane-monen en 10 andere dieren.

87Hippocampus jan./feb. 2015

V.U.

: Jan

Deke

yser

p.a

. - T

CRB

NV - T

ram

stra

at 6

7c, 9

052

Gent

, BTW

041

2.67

7.88

7 RP

R Ge

nt - L

ic. (A

)106

7.

TRAVEL AND JOY, Bredabaan 878, B-2170 Merksem, Tel. (+32)(0)3-289 85 68

Ontdek onze gloednieuwe website! Vul online je gegevens in en wie weet win jij dan

DE REISCHEQUE VAN €200! Ga naar www.travelandjoy.be en waag je kans...

SpecialistDUIK-

REIZEN

BOEK NU EN PROFITEER VAN DE PROMO 2DE DUIKER DUIKT GRATIS BIJ NEMO TE SAFAGA!Voorwaarden: http://www.travelandjoy.be/hot-deals/last-minute

TRAVELJOYAND

117 TCTS adv Merksem 85x175.indd 1 12/01/15 17:20

Poseidon Diving TeamGrootste online shop van BelgiëVerdeler van alle grote merken tegen de laagste prijs

poseidondivingteam.com

Tel. +32 (0) 54/32 62 82 Hellestraat 63 - 9400 Appelterre (Ninove)

Uw advertentie hier?publiciteit@nelos.be

Advertentietarieven: www.wiki.nelos.be/index.php/hippocampus

De hagedisvis heeft een remora opgeslokt.

Een driebandanemoonvis in Bunaken.

CLOSE-UP Valentijn in de kijker Rudy De Witte wou zijn vrouw

verrassen door ze, zonder haar weten, als fotograaf in de kijker te plaatsen.We plaatsen haar zelfs als Valentijn in de kijker.

88 Hippocampus jan./feb. 2015

Zeeanemoontjes op een touw.

Een mantisgarnaal in Lembeh.

Een geeuwende koraal-

duivel.

Symbiose keizersgarnalen op een zeekomkommer.

Vleermuisvissen aan Yolanda Reef (Egypte).

Florence Van Gaever

Assistent-Instructeur

onderwaterfotograaf niveau 1

De Murene Zelzate

Naam

Brevet/titel

Fotografiebrevet

Club

2003

800

300

Zeeland, Frankrijk, Spanje, Egypte, Maldiven, Sulawesi, Filippijnen

Duikt sedert

Aantal duiken

Aantal fotoduiken

Duikplaatsen

Nikon D90 met hugyfot behuizing en Olympus XZ-2 met Fantasea FD 80-behuizing.

Camera & behuizing

2x Inon flitser Z-240

onderwaterfotografie.jimdo.com

Nikon 60 mm & Sigma 10-20 mmLenzen

Flitsen

Website

Een exotische springkrab op een zeeveer.

De zeenaaktslak Nembrotha kubaryana.

89Hippocampus jan./feb. 2015

Een doornig zeepaardje (Hippocampus hystrix) in Malapascua.

Enkele jaren geleden kwam ik op het idee om duikers te belonen die met een NELOS-zelfklever op hun auto

rondreden. Als ik zo'n auto zag staan, fo-tografeerde ik de nummerplaat. Dit kon overal gebeuren: op duikplaatsen, tijdens examens of vergaderingen maar ook ge-

woon op een parkeerplaats. Om de twee maanden verschenen er dan vijf winnende nummerplaten in onze Hippocampus. Wie zijn nummerplaat zag staan, kon dan met mij contact opnemen en kreeg dan een prijs uit onze NELOS-boetiek.Wij gaan deze actie verder zetten maar ste-

ken ze in een nieuw kleedje. Vanaf nu zoe-ken we geen NELOS-zelfklevers meer op auto's maar wel op duikflessen. Hoe kan je deelnemen en kans maken op een mooie prijs? Gewoon door een NELOS-zelfklever – het mogen er ook meerdere zijn – goed zichtbaar op uw duik-fles(sen) te kleven. Her en der zullen er in het ganse land fotografen op de duikplaat-sen rondneuzen om deze duikers op de ge-voelige plaat vast te leggen. In elke editie van de Hippocampus zullen drie foto's verschijnen. Wie zijn duikfles herkent, stuurt als bewijs zelf een foto te-rug van zijn fles. Misschien kan je er nog een zelfklever van je club of iets dergelijks bij opplakken, dit zal de herkenbaarheid zeker verhogen. Bewijsfoto terugsturen naar het NELOS-secretariaat t.a.v. Katrijn Ools (publiciteit@nelos.be).Hier alvast de eerste drie winnaars. Doe mee en misschien ben jij de volgende ge-lukkige.

guy BosMans

verantwoordelIjke nelos-BoetIek

De stickeractie waarbij de duiker met een NELOS-zelfklever op zijn

auto beloond werd met een cadeaubon, wordt vervangen door een

stickeractie op de duikfles.

Vernieuwde NELOS-stickeractie

Sticker-NELOS-A7.indd 1 13/01/2015 13:28:47

90 Hippocampus jan./feb. 2015

BondsnieuwsNELOS-Boetiek

91Hippocampus jan./feb. 2015

BondsnieuwsDuikplaats

ADVERTENTIE

Om de dijken te versterken worden er staalslakken gestort op de voor-oever (het deel van de dijk onder

water). Ook worden de dijken boven water verzwaard. Als het Bureau Zeeweringen aan de dijk werkt, dan zet ze daarbij heel wat groot materiaal in. Bovendien liggen er grote hoeveelheden zand, opgegraven grond, betonzuilen en asfalt op de dijk. De omgeving rond de duikplaats, zowel

boven als in het water, wordt hierdoor on-veilig. Breukstenen worden per schip aan-gevoerd en soms wordt er gelost in on-derwaterdepots of op de duikplaats zelf. Gevaarlijke situaties dus voor de duikers. Door de werkzaamheden zal het zicht on-der water slecht zijn. Soms werkt de aan-nemer ook op zaterdag en dat is niet altijd te zien. Zo kan het gebeuren dat breuk-steen wordt aangevoerd en in een onder-waterdepot wordt gestort, terwijl de kra-nen in het dijkvak onbemand zijn. Daarom is het ook verboden om in de werkgebie-den tijdens het weekend te duiken.

Vanwege (uitgelopen) vooroeverbestor-ting zijn de volgende duikplaatsen tot eind april 2015 afgesloten:45a: Burghsluis – Westelijke dam;

Ook in 2015 wordt er nog volop aan

de dijken rond de Oosterschelde

gewerkt. Daarom zullen sommige

duikplaatsen tijdelijk verboden

worden om er te duiken.

45b: Burghsluis – Oostbout;42: Schelphoek – De Punt;34: Zierikzee – Levensstrijd.

Vanwege dijkverzwaringen zijn in 2015 volgende duikplaatsen afgesloten:49: Sophiahaven, van 1 februari tot 1 juni 2015.73: Sint-Annaland, van 1 april tot 1 juni 2015. Let op: na 1 juni wordt er nog gewerkt aan de dijk richting het westen. Duikers mogen dus niet deze kant opzwemmen.31: De Val, van 1 maart tot 1 november 2015.32: Pijlers Zeelandbrug. Speciaal voor het WK Onderwaterfotografie heeft project-bureau Zeeweringen de planning aange-past. Van 30 maart t.e.m. 21 mei 2015 is deze duiklocatie alleen op zaterdag, zon-dag en feestdagen toegankelijk. Dat geldt ook voor het naastgelegen parkeerterrein. Duikers moeten in deze periode wel extra alert zijn, met name als ze richting het havenkanaal zwemmen: er wordt vanaf dijkpaal 228 aan de dijk gewerkt en aan de havendam bij haven De Val. Als de Zee-landbrug als wedstrijdlocatie voor de WK Onderwaterfotografie wordt gekozen, dan is de duikplaats van 22 t.e.m. 24 mei 2015 niet toegankelijk voor andere duikers. Op 25 mei 2015 (tweede Pinksterdag) mag er nog wel worden gedoken. Vanaf 26 mei tot 1 november 2015 is deze locatie afgesloten, evenals het parkeerterrein.33: Kurkenol, van 1 maart tot 1 november 2015.

Bron: Bureau Zeeweringen.

Ivo Madder

Tijdens de dijkwerken mag er niet gedoken worden.

Afgesloten duikplaatsen

Foto

: Luc

Bee

ts.

92 Hippocampus jan./feb. 2015

NELOS-Boetiek

Badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulp-

verlener € 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Balpen Jeugddui-

ken € 2,00 - BEFOS geborduurde badge € 10,00 - BEFOS zelfklever € 2,00 - Boek 'Fauna en Flora'

€ 29,50 - Boek 'Fauna en Flora' + kaart € 31,00 - Kaart 'Fauna en Flora' € 5,00 - Boek 'Onderwater-

fotografie' € 19,50 - Boek 'Specialisatie Onderwaterbiologie' € 20,00 - Brevetkaart 2*D € 3,00 -

Brevetkaart 3*D € 3,00 - Brevetkaart AI € 3,00 - Cursus Gas Blender € 12,00 - Cursus Gevorderde

Nitrox-Duiker € 25,00 - Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00 - Documen-

tentas € 7,00 - Documententas 1*D (gevuld) € 40,00 - Dossier Oriëntatie onder water € 8,00

- Dossier Uitloding en loodreflex € 6,00 - Dossier Droogpakduiken € 10,00 - Duikboek € 20,00

- Duikboek jeugd 'Het blauwe paspoort' € 6,00 - Logboek Jeugdduiken € 6,00 - Medische fiche

volwassene € 3,00 - Medische fiche jongen € 3,00 - Medische fiche meisje € 3,00 - NELOS-cur-

sus (tweedelig) € 40,00 - NELOS-cursus 1*D 'Duiksport ook voor jou!' € 15,00 - NELOS-cursus

biologie € 10,00 - NELOS-cursus DHV € 10,00 - NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 - NE-

LOS-Infomap € 10,00 - NELOS-Infomap Technisch Duiken € 10,00 - NELOS-muts blauw € 12,00 -

NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 -

NELOS-strandlaken € 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - NELOS-pet

€ 12,00 - Polo vrouw blauw € 25,00 - Polo man rood € 25,00 - Polo donkerblauw man/vrouw

€ 25,00 - Zwarte sweater met kap unisex € 30,00.

92 Hippocampus jan./feb. 2015

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

TROUWWORDT BELOOND

Nieuwe NELOS-stickeractie

De stickeractie waarbij de duiker met een NELOS-zelfklever op zijn auto beloond werd met een cadeaubon, wordt vervan-gen door een stickeractie op de duikfles.Voor meer informatie zie blz. 90.Op die pagina staan ook de winnaars vermeld.

93Hippocampus jan./feb. 2015

Voorzitter: Jean RondiaGroeselenbergstraat 37 - 1180 BrusselTel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com Mede-Voorzitter: Willy van der Plas Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A'pen) Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be

Bestuursleden:

Robert HenryAv. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be

Jean-Robert DelobbeAvenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'AlleudTel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be

Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be

John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - john.remue@telenet.be

Ronny De Meersman Koning boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com

Guy Bosmans Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be

Secretariaat:

Luce De Smet Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

Président: Jean RondiaGroeselenbergstraat 37 - 1180 BrusselTel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com

Vice-président: Jean MoinyRue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le BoulletGsm 085 21 36 28 - moiny.jean@skynet.be

Trésorier: Jean-Robert DelobbeAvenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'AlleudTel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be

Administrateurs:Albert BastinRue André Renard 25 - 4020 MontegnéeTel. 071 43 54 91 - a.bastin.lifras@gmail.com

Robert HenryAv. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be

Marc HiernauxRue des Alliés - 1190 ForestGsm 0477 22 78 96 - marc.hiernaux@skynet.be

Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be

Marc Lycops Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht Tel. 02 523 60 57 - 12958@lifras.be

Maria del Pilar Ruiz LopezRue G.Stocq 18 - 1050 IxellesTel.02 649 57 95 - bo16@skynet.be

Secretariaat:Katia Van De VeegaeteMuriel Van BlommenJules Broerenstraat 38 - 1070 BrusselTel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72katia@lifras.be - muriel@lifras.be

BEFOSBelgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

LIFRASLigue Francophone de Recherches et d'Activités Sous-Marines asbl

NELOS-BoetiekAlgemeen verantwoordelijkeGuy BOSMANSAbeelstraat 9 - 2221 BooischotTel. 015 22 56 72boetiek@nelos.beRekening boetiek: KB 401-6513621-89

Regionale verantwoordelijken

ANTWERPEN: NELOS DuikershuisBrusselsesteenweg 313-315 - 2800 MechelenTel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58secretariaat@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)

BRABANT: Tiny HEREMANSJanseniusstraat 41 - 3000 LeuvenTel. 016 22 56 98boetiek.vbr@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTEHendrik Consciencelaan 6 9950 WaarschootTel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be(afhalingen na telefonische afspraak)

WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCKOdiel Spruyttestraat 22 - 8870 IzegemGsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u)boetiek.wvl@nelos.be

LIMBURGVoor de regio Limburg is er op dit moment geen verantwoordelijke. Voor bestellingen en afhalingen:Duikershuis NELOS.secretariaat@nelos.be

r sLigue Francophone de Recherches et d'Activités

Subaquatiques

Interessante lectuur voor in de boekenkast.En je geld is goed gespendeerd.

Cursus Duiker-Hulpverlener € 10,00

Cursus Gevorderde Nitrox-Duiker € 25,00

Dossier Droogpakduiken € 10,00

93Hippocampus jan./feb. 2015

94 Hippocampus jan./feb. 2015

Met de vraag naar de muziekkeuze van duikers, dook ik in het inter-net. Op zoek naar zoiets als de 'Top

aller tijden', zoals je die bij een naderend jaareinde op de radiostations hoort. Ben je geïnteresseerd in muziek die een verband houdt met duiken, zoek dat verband dan niet te ver. Je kan al een lijst vinden op www.scubadiving.com/keywords/mari-n e - c o n s e r v a t i o n / b e s t- d i v e - m u s i c -playlist-your-next-scuba-adventure (of de verkorte URL http://bit.ly/divemusic). De lijst valt een beetje tegen, want een aantal actuele liedjes die naar duiken ver-wijzen, staat niet op de lijst.

Let maar eens op de tekst! Wil je eerder in-spiratie zoeken om kalm en rustig aan een duik te beginnen of af te ronden, dan zal je zelf een lijst moeten opstellen. In ieder ge-val vond ik geen dergelijke lijst. Misschien een ideetje om de NELOS-leden te vragen naar hun persoonlijke muziekvoorkeur en een duikershitlijst op te stellen? Een onderzoeksonderwerp voor een instruc-teursthesis?

Waarschijnlijk zijn er een aantal duikers die een oplossing gevonden hebben om muziek onder water te beluisteren. Lange decotrappen afwerken op de tonen van je favoriete zanger of groep moet toch al de realiteit voor een aantal (technische) dui-kers zijn. Het is niet dat een onderwater-speler niet bestaat. Mits een beetje zoeken vind je discussiefora waarin duikers aan-geven wat ze tijdens decompressietrappen allemaal doen om zich bezig te houden. Je kan het zo gek niet bedenken of een duiker doet het: krant lezen, kaart spelen, sudo-ku's oplossen, … en natuurlijk muziek be-luisteren. Sommigen gebruiken waterdich-te mp3-spelers voor zwemmers. Die dingen zijn niet zo duur, maar werken natuurlijk alleen als je een vaste decoplaats hebt. Heb je die niet en moet je dus de mp3-spe-ler naar je bodemdiepte meenemen, dan moet het ding tegen die diepte bestand zijn. Dan kan je bijvoorbeeld een onderwaterbe-huizing voor je iPod aanschaffen zoals die op www.techhive.com/article/158150/article.html aangeboden wordt.

En ben je de trotse bezitter van een iPhone, dan kan je van je volgende duik een gans andere belevenis maken. Een Amerikaanse firma tovert je telefoon om in een multime-dia gadget voor onder water. Muziek? Geen probleem. OW-navigatie? Check. Deco-computer? Yep. Een sms-je naar je buddy? OK. De transformatie is te bewonderen op http://scubacapsule.com. Jammer dat de pakjesperiode al voorbij is.

Alles wordt eenvoudiger als je droog duikt. Met droog bedoel ik een decompressieka-mer:youtube.com/watch? v = f4DovskeLlY. De atmosferische achterblijvers kunnen een idee krijgen van hoe we ons tijdens een decotrap voelen. Ze moeten daarvoor alleen maar surfen naar www.youtube.com/watch?v=i3T0Dcg0qsk en genieten. Ik vind de 'echte stuff' veel beter, maar dan moet je wel nat worden.

Surfend op de natte geluidsgolven ga ik op zoek naar nieuwe internetschatten. Ik ben zeker niet alleen in die virtuele wereld, een blik op de sociale media zegt genoeg. Graag breng ik jullie favoriete duiksites, dus aarzel niet om die door te sturen. Mis-schien moet ik ook een soort van hitlijst maken? Meest bezochte websites tijdens decostops. Of is dit verre toekomstmuziek? patrick.van.hoeserlande@advalvas.be.

patrIck van hoeserlande

We weten allemaal dat muziek de

zeden verzacht. Zoek in de rekken

naar relax muziek en je stoot al snel

op enkele op de zee geïnspireerde

cd's. De rust van het geluid onder

water is ons – duikers – bekend als

we er even de hoge pitch van de over

ons hoofd razende speedboot uitfil-

teren. Rustig aan een duik beginnen

is altijd een goede zaak en dus denk

ik dat een aantal onder ons zeker

een favoriete song hebben om zich

mentaal voor te bereiden.

Webdiving

Als muziek in de oren

95Hippocampus jan./feb. 2015

Les. Het woord deed hem aan school denken, maar dit waren niet de lessen die hij gewoon was. Was de

school maar zo plezant zoals zijn duik-school. Na iedere les dachten de twee vrienden dat ze alles over duiken wisten, maar nadien beseften ze telkens dat er nog veel te leren viel.

Een zwembadtraining startte met een beetje uitleg over wat ze in het komend uur zouden leren en waarom ze dat voor het duiken nodig hadden. Daarna oefenden ze op 'het droge', dat is aan de kant van het zwembad. Fred zag uit naar dit moment,

want hij kon dan alles meedoen. Skubba vond het minder leuk, want hij mocht dan het water niet in.

Verliep het vlot op het droge? Dan 'hop', het water in. Joepie! Eerst een beetje opwar-men door te zwemmen en enkele oefenin-getjes, daarna alles in het water oefenen. En voor ze het goed en wel door hadden, was de training voorbij.

Voor ze het zwembad moesten verlaten, mochten ze nog een onderwaterspelletje spelen. Fred had al snel door dat dit niet zo maar spelletjes waren. Het spel had altijd iets te maken met wat ze geleerd hadden. Door te spelen herhaalden ze zo wat ze die training gezien hadden. Skubba had dat niet zo snel door, maar hij zat dan ook in het water terwijl Fred vanaf de kant stond toe te kijken.

En wat hadden ze zo al onder de knie? Ze konden hun eigen duikuitrusting volle-dig in elkaar steken. Ze controleerden het duikmateriaal van hun buddy op de goede werking. Ze zagen het als er iets niet goed werkte en ze wisten waar alles voor diende. In het water gebruikten ze hun trimvest om mooi te zweven. Zweven was belangrijk, want ze wilden tijdens hun duik niet tegen de grond botsen of stof doen opwaaien. Nee, niet tijdens hun duik in het zwembad, want daar is er geen stof, wel als ze later buiten zouden duiken. Bij het naar bene-den gaan, bliezen ze lucht in de vest. Bij het stijgen, lieten ze die er weer uit. Dat mag ei-genaardig klinken, maar als echte duikers wisten ze dat dit wel de goede ma nier was. Ze hadden immers gezien hoe een ballon dikker en dikker werd als hij naar boven schoot. Dat mag niet met je trimvest ge-beuren. Een trimvest dient om te zweven, niet om te dalen of te stijgen.

Na de training demonteerden ze hun ma-teriaal en borgen het zorgvuldig op. Zorg dragen voor je duikmateriaal is immers be-langrijk. Zo gaat het niet alleen veel langer mee, maar het blijft dan ook goed werken. En duiken met goed werkend materiaal is veel leuker.

Hun zwembadtrainingen had echte duikers van hen gemaakt. Ze wisten er alles van. Juist? Dat dachten ze toch.

patrIck van hoeserlande

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

Meer trainingen

Ze hadden al veel trai-ningen in het zwembad achter de rug. Iedere keer werd Skubba beter in het duiken. Samen met Fred had hij al veel geleerd, en geen enkele keer hadden ze zich verveeld. Iedere les was spannend en leuk.

Cart

oon:

Pet

er B

oste

esls

.

96 Hippocampus jan./feb. 2015

Cursus OnderwatervideografieVoor het vierde jaar op rij organiseert de Sectie Onderwatervideo-grafie een lessenreeks onderwatervideografie (OWV). Geniet je tij-dens het duiken van die wondere onderwaterwereld maar wil je die ook graag aan de rest van de wereld tonen? Wij zorgen ervoor dat je de basis voor het maken van een film onder de knie krijgt. Naast wat noodzakelijke theorie breiden we dit jaar de cursus uit met een sessie scenarioschrijven en maken we daar samen een draaiboek en een film van! Ten slotte stellen we de theoretische lessen open voor iedereen, zodat iedereen een graantje kan meepikken van de kennis van onze specialisten.

Foto

: Rud

i Rom

an.

Voorwaarde voor het volgen van de eigenlijke lessenreeks is natuurlijk wel dat de kandidaat een camera met onderwaterhuis heeft.

Erik De Groef met een GoPro-videocamera in Nemo33.

Alle NELOS-leden die beschikken over een came-ra en onderwaterhuis kunnen zich voor de cursus aanmelden.

BondsnieuwsAudiovisuele Commissie

Foto

's (2

): Ch

ristin

e du

Mai

ne.

97Hippocampus jan./feb. 2015

Gezien er binnen de CMAS nog steeds geen richtlijnen zijn om instruc-teurs te vormen, behouden we onze

eigen structuur waarbij professionele in-structeurs lesgeven over hun specialiteit. Naast mensen uit de film- en tv-wereld werken we samen met instructeurs van GUE (Global Underwater Explorers). Deze duikfederatie is vooral gericht op grot- en wrakduiken en daar is het natuurlijk van zeer groot belang om ten allen tijde sta-biel in het water te hangen én een goede zichtbaarheid te behouden. Twee eigen-schappen die we als videoduikers ten zeerste nastreven. In principe kan ieder NELOS-lid zich in-schrijven. Geef ook een seintje als je enkel een bepaalde theorieles wil volgen, deze staan open voor iedereen maar we willen natuurlijk graag dat iedereen in onze zaal past.

Tijdens de eerste introductieles op vrijdag 3 april 2015 (20.00 - 22.00 u) over materi-aal geeft Geert Nies een beknopt overzicht van wat voor een duiker die 'misschien wel onderwatervideografie wil gaan doen', de mogelijkheden zijn qua camera's, lenzen, onderwaterbehuizingen, lampen, vlotters, enz. Hoewel Geert ook een gespeciali-seerde winkel heeft, is er uiteraard geen aankoopverplichting en kan de aanwezige nadien zeker beslissen om eerder apneïst te worden of een andere specialisatie te kiezen.

Zaterdag 11 april 2015 (13.00 - 17.00 u) is volledig gereserveerd voor de cursisten, die een theoretisch overzicht – natuurlijk doorspekt van voorbeeldfilmpjes – van de volledige cursus ingelepeld krijgen.Geert geeft ook de les over macro en be-lichting op vrijdag 17 april 2015 (20.00 - 22.00 u). Deze les is weer open voor ieder-een die geïnteresseerd is. Net als de lessen van Stephan Matthies over breedhoek, verlichting en filmen in team op vrijdag 5 juni 2015 (20.00 - 22.00 u) en deze over filmtechnieken, compositie en montage op vrijdag 12 juni 2015 (20.00 - 22.00 u).Tussenin trekken we op zaterdag 6 juni 2015 met de eigenlijke cursisten naar open water in de Put van Ekeren, waar Mark De-voldere een les stabiliteit geeft. Op zaterdag 20 juni 2015 ten slotte, schrij-ven de cursisten samen een scenario en draaiboek en werken samen om een hierop

gebaseerde onderwaterfilm te schieten. Op deze manier kan er veel meer opgestoken worden dan als ieder voor zich een film moet maken. De samen gemaakte shots worden dan aan elke cursist toebedeeld en daarmee gaan ze wel ieder voor zich een montage maken. Hun resultaat wordt dan 3 maand later, op zaterdag 19 september 2015, vertoond. Elke montage krijgt een beoordeling mee van de bestuursleden van de Sectie onderwatervideografie (met ook Eric Ghysebrechts en Belgisch Kampi-oen OWV van 2014 Johan De Smedt). Aan het einde van de avond krijgen de cursisten een specialisatiekaartje 'onderwatervideo-grafie', op voorwaarde dat zij alle lessen hebben gevolgd én een montage van de samen gemaakte filmshots hebben afgele-verd. Wie niet alle lessen kan volgen, kan deze kosteloos inhalen tijdens een volgen-de lessenreeks.

Voorwaarde voor het volgen van de eigen-lijke lessenreeks is natuurlijk wel dat de kandidaat een camera met onderwaterhuis heeft of zich met de informatie van de in-troductieles zo'n set aanschaft binnen de termijn van de lessen. En dat mag ook een goedkope actiecamera zijn (zie foto).Een degelijke praktijkles impliceert ech-ter een kleine klas. Het maximum aantal deelnemers aan deze les bedraagt dan ook slechts 6 cursisten. Wanneer meer dan 6 kandidaten zich aanmelden, komen ze op een wachtlijst te staan voor bijkomen-de praktijklessen. De theoretische lessen staan natuurlijk open voor iedereen. Alle NELOS-leden die beschikken over een camera en onderwaterhuis kunnen zich voor de cursus aanmelden. Andere materi-aalvereisten zijn er niet, maar het bezit van 'rigide' vinnen (die niet omplooien) is een aanrader. Het is ook aangeraden om het cursusboek vooraf aan te kopen en al eens door te nemen. En nitroxduikers hebben natuurlijk een streepje voor wat de veilig-heid betreft. De cursus wordt gegeven door Mark Devol-dere, Stephan Matthies, Geert Nies en Erik De Groef.Alle theoretische lessen gaan door in het Duikershuis te Mechelen. De praktische les over stabiliteit en vin-technieken gaat door in Domein Muisbroek (Put van Ekeren) en ons groepswerk scena-rioschrijven en filmen onder water in het Zilvermeer in Mol.

Om de cursus voor iedereen betaalbaar te houden, bedraagt het homologatiegeld € 50,00 voor de gehele cursus inclusief de elektronische links naar de presentaties. Dit bedrag dient betaald te worden bij de overzichtsles.

Let op! De plaatsen zijn beperkt, dus meld je snel aan!

erIk de groef,

verantwoordelIjke onderrIcht

onderwatervIdeografIe

cursus.owv@nelos.Be

Een korte introductie van de lesgevers

D Mark Devoldere (>1000 duiken) is NELOS 3*D, fervent recreatief en technisch duiker (GUE Tech/Cave). Mark is GUE-instructeur. Hij is even-eens lid van GUE-BE, een duikclub die GUE-duikers uit het hele land samen-brengt. Zie www.gue-be.be.

D Stephan Matthies (>750 duiken) werkt als 'Head of Production' bij een Belgi-sche producent van televisieprogram-ma's. In zijn vrije tijd wijdt hij zich, met zijn team Koelakant, aan het op beeld vastleggen van boeiende wrakken en grotten. Zie ook www.koelakant.be.

D Geert Nies is zaakvoerder van Marine Expedition Services (MES bvba). Zie www.mes-bvba.be voor meer info.

D Erik De Groef (>700 duiken) is voorzitter van de Sectie Onderwatervideografie van de Audiovisuele Commissie NELOS en organiseert deze cursus sinds 2012. Als NELOS-AI en GUE-Cave1 en Tech1-duiker kan hij het beste uit deze duikfederaties combineren om de ge-interesseerden een filmcursus aan te bieden waarbij de nadruk gelegd wordt op praktische vaardigheden die in het gewone duikonderricht maar weinig aan bod komen.

Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda

Controleer even of het evenement inder-daad doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen wor-den, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCRInfo via het menu 'Sectie DuikTechnieken(SDT)' op www.wiki.nelos.be

De volledige agenda van alle vinzwem-wedstrijden vind je op:www.vinzwemmen.be/?page_id=8

Maart 201501 AV NELOS

Locatie: CC Belgica, Zaal Steenpoort, Kerk-

straat 115, 9200 Dendermonde – 13.00 u

07 Examen praktijk DHV Frans Coeckelbergsstraat 17a

2220 Heist-op-den-Berg

09 Instructeursvergadering BRAVOSInfo: Tiny Heremans – tiny@poseidon.be

11 Herexamen AI/Initiator (Module 1 + 3)

14-15 Belgische DuiksportbeursInfo: www.duiksportbeurs.be

14 Herexamen 3*I 15 AV College 3*I

Locatie: Duikershuis

15 Amykos eetdagInfo: www.amykos.be

16 Examen Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis – 20.00 u

21 Bijscholing Redder 2015Organisatie: WEVOS

Inschrijven: danny.vanparys@hotmail.com

22 Academische zitting 29 Afdaling van de Maas (Maaseik)

Info: http://home.scarlet.be/

afdalingvandemaas

Contact: annemielantin@yahoo.com

April 201509 Schijnexamen 2*Instructeur

Info: www.bravos-vzw.be

10 Inlevering verhandeling 3*I10 Limiet inschrijving Normoxic Trimix11 Workshop Macro

onderwaterfotografieOrganisatie: ACAVOS

Info en inschrijving: yteughels@skynet.be

0479 43 68 66

18 BRAVOS-Proevendag 'Technische brevetten'Locatie: Vodelée

Info: www.bravos-vzw.be

19 Daguitstap naar de Zoo van AntwerpenAanvang: 10.00 u

Inschrijven: Jean-Marie Reynaert

jmreynaert@skynet.be

20 Herexamen Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis – 20.00 u

26 Examen theorie 2*I26 Blaarmeersen proevendag voor

(k)1*D en 2*D

Locatie: Blaarmeersen, Zuiderlaan Gent

Info: www.ovos.be

Mei 201510 Themaduik biologie

Thema: zeenaaktslakken

Gastspreker: Peter van Bragt

Locatie: Klein Stelle te Wemeldinge - 10.00 u

Inschrijven: Jean-Marie Reynaert

jmreynaert@skynet.be

11 Herexamen theorie 2*I12 Instructeursvergadering BRAVOS

Info: Tiny Heremans – tiny@poseidon.be

19-20 Voordracht 3*ILocatie: Duikershuis NELOS

20 Limiet inschrijving Advanced Trimix22 Limiet inschrijving Zeestage 3*I & 2*I

Bij de inschrijving voor de Stage moeten de

vereiste duiken voldaan zijn. De logboekjes

moeten nagekeken zijn vóór het theore-

tisch examen 2*I.

21-25 15e CMAS WK OnderwaterfotografieLocatie: Zeeland (Nederland)

Info: www.netherlands2015.com

Juni 201503-07

MIMA'15Underwater Festival Medes Image and

Environment

Locatie: L'Estartit

Info: www.mima-medes.org

06-07 Scubapro Testdagen 2015

07 OVOS Opleidingsbootduik GrevelingenLocatie: Port Zeelande

Info: www.ovos.be

07 InterclubduikOrganisatie: BRAVOS

Info: www.bravos-vzw.be

13 OVOS Oosterschelde bootduikLocatie: Wemeldinge – 09.00 u

Info: www.ovos.be

14 AVOS Oosterschelde bootduikLocatie: Wemeldinge – 10.00 u

Info: www.avos.be

14 BRAVOS-Proevendag 'Alle brevetten'Locatie: Vodelée

Info: www.bravos-vzw.be

18 Cursus OW-fotografie Niveau 2Info: http://users.telenet.be/peterryngaert

27 AVOS VerbroederingsduikInfo: www.avos.be

28 36e NoordzeechallengeInfo: famnortier@zeelandnet.nl

Augustus 201509 Thema fotoduikdag

OnderwaterjachtOrganisatie: ACAVOS

Locatie: duikplaats Strijenham – 09.30 u

Info en inschrijving: yteughels@skynet.be

0479 43 68 66

September 201505 Herexamen Duiker-Hulpverlener

Locatie: Duikershuis

05 9e Wet Wheels DuikdagLocatie: Zilvermeer Mol – 09.00 u

Info: www.wet-wheels.be/WW-duikdag

06 OVOS-NoordzeeduikInfo: www.ovos.be

07 Limiet inschrijving 1*I/Instructeur B (Module 2)

12 De Openwatersportdag en de Junior D-Dive Day 2015Locatie: Spuikom, Oostende/Bredene

Info: inge@nelos.be

13 Doortocht Albertkanaal (Hasselt)Info: www.vinzwemmen.be

20 Doortocht van het Schulensmeer (Lummen)Contact: leemans.jos@scarlet.be

20 Themaduik biologieGastspreker: Rob Leeuwis

Locatie: Stavenisse

Lopende Agenda

98 Hippocampus jan./feb. 2015

foto

: Hed

wig

Die

raer

t

Betrouwbare flexibiliteit Binnen ieders handbereik

www.green-force.com

Diamond back-up lamp

Flexi 3 in 1 KIT / DPMHybrid 3 in 1 KIT

foto

: Hed

wig

Die

raer

t

Cave KIT

Nóg meer flexibiliteit aan een nóg scherpere prijs! Green Force introduceert de Hybrid, Flexi, Flexi DPM en Cave KIT’s. Alle KIT’s zijn samengesteld uit een batterijpack, een lampkop, een kabel, een flesbevestiging, een good-man handle en een handvat of helmbevestiging. Alle componenten worden in een handomdraai samenge-bouwd tot een hoogwaardige hand- of kabellamp. Bovendien wordt elke KIT geleverd met de krachtige 600 lumen Diamond back-up lamp. Alle KIT’s zijn modulair en dus uitbreidbaar met tal van andere Green Force accessoires voor nog meer flexibiliteit.

Diamond 600/AA Tristar 1070

Monostar 1200 Heptastar 2000

Heptastar 2000 DPM

Hybrid 8 cannister

Flexi II battery pack Charging KIT Hybrid umbilical

Hybrid umbilical 90° Helmet mounting Hybrid handle alu

Goodman handle Tank connection

Hyb

rid

Flex

i

Flex

i DPM

Cave

Green Force KIT’s33333333inininininin1111111Green Force Green Force Green Force Green Force Green Force Green Force KIT’sKIT’sKIT’sKIT’s33inin1113in1

Oktober 2014.indd 1 1/08/2014 11:21:18

SUUNTO EON STEELEXPLORE MORE - FULL CUSTOMIZATIONSuunto introduces its next generation dive computer. The intuitive Suunto EON Steel combines advanced technology with customizable features and display to show clearly what you need. With heavy-duty housing, a stainless steel bezel, and user updatable software, Suunto EON Steel will dive with you for years to come.

www.suunto.com - www.amilcosports.nl

CONQUER NEWTERRITORY