... våre små hemmelegheiter

2012

Øyhopping Solund-Bulandet-Værlandet

Norsk Sjøfuglsenteri Værlandet

Kystsafaritil Gulen

Fyrsafaritil Utvær

Gulatingeti Gulen

Kvernsteinsparkeni Hyllestad

Jakob Sande-tuneti Dale

Kystarven100 merka turstiar

Sagaøya Kinn– ei reise i tid

Naturperleri Sunnfjord

Fyrsafarii Flora

Foto: Gry Leite.

Påmelding: Stiftinga Jensbua, tlf. 57 73 90 20, eller MS «Stjernsund» tlf. 97 79 59 89.Meir informasjon på www.fjordkysten.no – stiftinga@jensbua.no

Du kan også ta turen frå Nordfjord eller Sogn,med ekspressbåt via Askvoll og Rysjedalsvika.

BILLETTPRISAR:Frå Askvoll: V: kr. 591 B: kr. 296 H: kr. 421Frå Bergen: V: kr. 1.275 B: kr. 638 H: kr. 765

SoluNd er øykommunen som ligg lengst vest i Noreg. Dette er også den einaste reine øykommun en i Sogn og Fjordane. Folketalet ligg i dag på rundt 900 og tyngda bur på hovudøyane Sula og Ytre Sula. Fiskeri er den største næringa i kommunen, medan Solund Verft er den største enkeltverksemda med sine 58 tilsette, inkludert leige- arbeidarar og driv innan slippsetjing, vedlikehald, ombygging og reperasjon av skip. Solund er populær blant båt-turistar med sin spanande skjærgard, og lokkar også mang ein friluftsglad og fiskeinteressert turist hit. Kommunen kan også skilte med dei vestlegaste øyane i Noreg, Utvær, eit populært dagsturmål i sommarsesongen.

GåSvær er ei av dei ytste øyane i Nord-Solund, og ligg vest i havet mellom Lågøyfjorden og Gåsværosen. Gåsvær ligg lagleg til fiskefelta og har truleg hatt handel i lang tid tilbake. I 1767 var her både gjestgjeveri og skjenkestove. Det siste århundret har folket livnært seg med fiske og jordbruk, og i vår tid også skyssbåtdrift og turisme. Den eldste delen på det særmerkte hovud huset er frå 1700-talet, medan ein annan del er bygd av tømmer frå ei forlist seglskute.

BulaNdet er eit av dei mest livskraftige fiskeværa i landet. I motsetnad til mange andre småsamfunn har folke-talet her hatt ei positiv utvikling dei seinare åra. I dag er det om lag 270 fastbuande, som i hovudsak livnærer seg av ei moderne fiskerinæring. Bygda har mange servicetilbod, og kurs og samlingar i havkajakk. Sommarstid er Bulandet ein ynda stad for båtturistar og feriefolk i hytter og rorbuer. Namnet Bulandet kjem fra dei mange sjøbuene som var her.

I værlaNdet bur det ca. 200 innbyggjarar. Fiske og oppdrett er dei viktigaste næringsvegane, men reiseliv og eksport av høgkvalitets naturstein (grønsteinsbreksje) til Italia, er næringar i vekst. Nordsjøløypa er ei merka turløype tvers over øya. Sideløypa til utsiktspunktet Høgkletten er merka og sikra med kjetting. Værøyhamna er karakterisert ved sitt pittoreske sjøhusmiljø, og i Sørværet Naturreservat er det eit myldrande dyreliv der du på ein heldig dag kan sjå både sel, oter, nise, ørn og hjort. Likar du å vere aktiv er det fleire fine turstiar på Værlandet, og her er også vegen kort til den majestetiske Alden, også kalla den den norske hest, ein topptur midt i havgapet som gir deg eit fantastisk panoramautsyn.

RUTETIDER: Sesong: Mandag – fredag: 18. JUNI – 31. AUGUST

Askvoll 09.15 / 11.45 Ferje Bergen 08.00 EkspressbåtVærlandet 10.30 / 12.45 Buss Krakhella 10.20 BussBulandet 10.55 / 13.10 Hardbakke 10.50 PostbåtBulandet 15.30 Gåsvær 12.30Gåsvær 16.00 Bulandet 13.30Hardbakke 17.20 Buss Bulandet 15.50 BussKrakhella 18.20 Ekspressbåt Værlandet 16.30 FerjeAskvoll 19.05 Askvoll 17.40 Ekspressbåt Bergen 20.40

reis med postbåtruta mellom mylderet av øyar og tronge sund i Solund! opplev idylliske Gåsvær og ta beina fatt i Bulandet der du kan vitje både temapark, utsikts punkt og kunstutsal! reis med buss over den nye vegen, Nordsjøporten, mellom Bulandet og værlandet, der 6 bruer bind dei mange øyane saman. ein rundtur for deg som vil ha med deg alt!

ØyhoppING SoluNd – BulaNdet – værlaNdet

ØyhoppING SoluNd – BulaNdet – værlaNdet

3

2842

24

1019

38

643649

2275

83

38

77163

69 38

2

60 60

43 48

36185

141

29

25 4

20 15

47

15

1820

269

36

168

7

311234

26

Liasundet

Ytre Steinsund

Krakhellesund

et

Hage-

fjorden

Nessefjorden

Straum

sfjorden

Tollesundet

Dum

befjord

en

Buefjorden

Kverhella

Polla- Vetefjellet

Sperre-

Vardefjellet

Veten

Håfjellet

Meinova

tinden

fjellet

Ytre Sula

Storesvalene

Håg-

Rån-

Steinsund-

Nesøyna

Losna

Gåsværet

Busk-øyna

øyna

Sula

øyna

øyna

Utvær

Nautøyna

Ospa

Saltskåren

Hugøyna

Kråkesteinen

Lågøyna

Oldra

StorøynaLitle Færøyna

Stokkevåg

Tangenes

Indrøyna

Indrevær

Solund

Utvær fyr

Hersvik

Solund

Husøy

Leknessundet

HeimdalDumba

Vågen

DrengenesetAvløyp

Stranda

Engevika

Eivika

Hagen

Oddekalven

Eide

LiaPollen Kråkevåg

Hop

Solnes LeirvågenKråkeneset

Tungodden

Nåra

Kolgrov

Netteland

Vaulen

Gylta

Nessa

Grønevika

Færøyna

Hardbakke

Rørdalen

Hersvik-bygda

Losnegard

Trovågen

Ytrøy

Steinsund

Hjønnevåg

Krakhella

Losnedalen

Lona

Hovlandsdals-

Lange- sj¯en

Flekkefjorden

Tyssedals- vatnet

vatnet

Gyttavatnet

Breidvatnet

Hovlandsvatnet

Strandavatnet

Steinsetvatnet

Varde-

Håheia

Lange-

Taket

Stygge-

Skoraheia

heia

heia heia

Steinset- fjellet

Botnen Guddalen

Dals¯yna

Vassdalen

Lammetu

Lutelandet

Fjaler

Guddal

Eika

Våge

Folkestad

Furset

Fure

Kysneset

Hellevika

Lone

Igeltjern

Rennestraum

Hellebost

Haugen Skaddalen

Løset Håland

Nedre Bjordalen

Sunndalen

Karlstad

Yndestad

Langeland

Setenes

Haugland

Tyssedalen

Eikeskogen

Øvre Bjordalen

Svinevika

Loneland

Espenes

Heggeim

Korssundet

Eina

Furnes

Tysse Bortneim

Elde

Espedalen

Hovland

Myklebost

Steinset

Boga

Dyngsøyra

Grytøyra

Vågane

Saga

Jarstad

Stav

Soleim

Vårdal

Nautsundet

≈snes

Flekke

Hovlandsdalen

Gj¯langer

Dale

Eid

sfjorden

Granesundet

Markavatnet

Hærlandsvatnet

vatnet

Bjørnastig-vatnet

vatnet

Kroka-vatnet

Fossdals-vatnet

Øyra-

Svæd-

Ryggsteinhavet

Ryggsteinosen

Aldefjorden

Vilnesfjorden

Førdefjorden

Stavfjorden

Stongfjorden

Værlandet

Skredvarden

Toreheia

Indrevåge-

Portafjellet

Blægja

Moldurda Langevassheia

Fløyen

fjellet

Sørværet

Stavenesodden

Norddalen

Ryggsteinen

Heggøyna

Aralden

Raudøyna

Moldøyna

Håsteinen

Sandøyna

Bulandet

Melværet

Storøyna

Tvibyrge

Raudøyna

Kvitingane

Atløyna

Askvoll

Geita fyr

Vilnes

Gjelsvika

Holevika

Høyvika

Laukland

Alden

Vågane

neset

Grov

Stubseid

Stong

Ringstad

Melen

Folvåg

Eidmind

HyllsetEikeneset

Grimelia

StavsnesStørdal

Søreidet

Sandvika

Dorhella

Kumle

Hestvika

Storevika

Øyra

Vagstad

Stavenes

Flokeneset

MerkesvikaHegre- Leknes

Stavestranda

Nes

Rørvika

Vik

Vårdal

Stubseidvågen

Mjåset

Yndestad

RivedalFristad

Gjerdvika

SelvikaSkarven

Skjerlia

Ottersteinen

Spor

Helle

Hærland

Kvammen

Stongfjorden

HolmedalAskvoll

2 7

Den norske hest

606

606

606

8

5

2

7

6

4

3

1

1 Lågøy (9 fastbuande), mekanisk verkstad 2 Litle Færøy (1 fastbuande), kystkultursenter3 Tangenes (3 fastbuande)4 Ytrøy (ca 75 fastbuande), fiskemottak, notverkstad5 Storøy (1 fastbuande)6 Indrøy (3 fastbuande)7 Oddekalv (2 fastbuande)8 Gåsvær (14 fastbuande)

6 Rorbuer, ca 90 m2. Fint uteområde med grillhytte, sløyebu m.m. for gjest-ane Havkroa cafe (åpningstider på oppslag). Konferansebygg/ utleigelokal. Båtutleige, 6 stk. Øyen 18 fots båt med 25 hk motor. Flytebrygge med vann og strøm uttak. Toalett/ dusj fasiliteter.

Solund rorbuferie AS Hjønnevåg i Solund

Mobil 90 89 05 92 / 91 79 22 30 • Tlf. 57 78 67 90www.solundferie.no • www.eurocamping.no Mob. 97 79 59 89 • www.visitgaasvaer.com

Organiserer turopplegg for deg i området Bergen – Florø

SkySS-båtarM/S «Stjernesund»28 pass.

M/S «Sulejet»16 pass.

Vi er stolte av å kunne tilby ei heilt nye utstilling om sjøfugl. Designfirmaet Gagarin frå Reykjavik har skapt ei interaktiv oppleving heilt utanom det vanlege. Gjennom 12 ulike stasjonar kan du sjølv hente fram informasjon om historie, levekår og utbreiinga til sjøfuglen.

Sjøfuglsenteret ligg vegg i vegg med Værlandet Gjestehamn som har kro, Tante Gry’s pub, gjestekai, sykkelutleige, overnatting og suvenirar. I kroa har vi også direktesending på storskjerm frå familielivet til havørnparet Aud og Nils.

Velkommen til Norsk Sjøfuglsenter i Værlandet Gjestehamn

Sjå meir på www.norsksjofuglsenter.noeller www.vaerlandet.no

Frå 16. juni til 15. august har både Gjestehamna og Sjøfuglsenteret ope alle dagar frå kl. 10.30 – 18.00. For å avtale besøk utanom opningstida kan du ringe tlf. 95 77 80 71.

Prisar Norsk Sjøfuglsenter: Vaksne ........................................................... Kr. 100 Born ................................................................... kr. 50 Familie (2v+2b) ................................ kr. 250

ØyhoppING SoluNd – BulaNdet – værlaNdet

eIvINdvIK er ei idyllisk lita fjordbygd, grøn og frodig, med gjestehamn, hotell, kafé, butikkar og ein roleg puls. To gamle steinkrossar i Eivindvik er sett opp i perioden 900–1100 og har nok opplevd både Gulatinget og innføringaav kristendommen. Den eine krossen har elegante, bogne armar i typisk anglisk stil og står i Krossteigen bak kommunehuset. Den andre har rette armar med typisk keltiske «armholer» og står ved porten til kyrkjegarden. Dei to krossane i Eivindvik er symbol i kommunevåpenet til Gulen kommune.

GulatINGet. På Flolid i Gulen er det reist ein skulpturpark som markerer at Gulatinget møtte ved Gulafjorden i fem hundre år. Frå år 1300 vart tinget flytta til Bergen og fortsatte som Gulating Lagmannsrett. Det var på tinget dei viktige politiske drøftingane gjekk føre seg, og avgjerdene blei tekne. Tingfolket var representantar for bøndene langs kysten frå Sunnmøre til Agderfylka, samt Setesdal, Hallingdal og Valdres. I tillegg gjaldt Gulatingslova på Færøyane. Gulatinget er såleis opphavet til dei representative institusjonane som vi har i dag som kommunestyre og Storting. Det gamle tinget vart og nytta som lovting, der det blei dømt både i sivile og straffesaker. Den norske bilet-hoggaren Bård Breivik er ansvarleg for dei kunstnarlege elementa på Gulatinget, med blant anna den majestetiske «Tingveggen». Gulatinget er tusenårsstad for Gulen kommune og Sogn og Fjordane fylke og vart opna i 2005.

SKJerJehaMN er ein gamal handelsstad frå midten av 1600, og eit viktig knutepunkt for skipstrafikken på Vestlandet. Her har det bl.a. vore pensjonat, slipp, trelastlager, fiskemottak, post, telegraf og butikk. I dag er Skjerjehamn igjen ei perle på kysten. Her står den mykje omtalte statuen av Kong Olav V, av kunstnaren Knut Steen,og vokter over både staden og leia. I Skjerjehamn er det og tilbod om overnatting, servering, gjestehamn, arrangement og sightseeingturar.

opplev historiske Gulen, høyr om Gulatinget, demokratiets vogge, nyt atmosfæren på idylliske Skjerjehamn med kongestatuen av Kong olav v, og fryd deg på ein fartsfylt båttur i Gulen sin vakre skjergard. Gulen kommune er ein vakker øykommune vest i havet. eivindvik er kommunesenteret, og kommunen har omlag 2.300 innbyggjarar. Gulen har historisk sett vore ein landbruks og fiskeri kommune. desse næringane er fortsatt viktige med ca. 170 gardsbruk i aktiv drift. dei seinare åra har og havbruk blitt stadig viktigare og Gulen kommune er den største havbrukskommunen i Sogn og Fjordane med 20 laksekonsesjonar i drift.

...ei unik oppleving av natur og historie KyStSaFarI I GuleN

RUTETIDER. Sesong: 1. MAI – 1. SEPTEMBERTuren går dagleg ved påmelding av grupper på minimum 6 passasjerar. Påmelding skjer til FjordGuiding, tlf. 47 80 20 10, post@fjordguiding.com

Du kan starte turen med Norled sine ekspressbåtar frå Bergen, Nord-fjord eller Sogn, og gå av i Sollibotn/Eivindvik, eller du kan starte lokalt frå Eivindvik eller Skjerjehamn.

Rutetider Kystsafari:Frå Bergen 08.00 Ekspressbåt Ank. Sollibotn 09.25 Frå Florø 08.35 Ekspressbåt Ank. Mjømna 10.15Frå Askvoll 09.15 Ekspressbåt Ank. Mjømna 10.15Frå Sogndal 07.05 Fjord1 Ekspressbåt Ank. Sollibotn 10.05Eivindvik 10.00 Avgang frå Sandalskaia / RIBB-båt

Returavg. same dag:Avg. Eivindvik 12.40Avg. Skjerjehamn 15.00Avg. Sollibotn 18.00 Ekspressbåt tilbake til Nordfjord og SognAvg. Sollibotn 19.05 Ekspressbåt tilbake til Bergen ankomst Bergen 20.40Billettprisar: 1. Vanleg ekspressbåtbillett tur /retur til Sollibotn 2. Kystsafari V: Kr. 695. H: Kr. 365. B: Kr. 365 (inkl. guiding, ekskl. mat og drikke)

Meir informasjon: www.fjordkysten.no • www.fjordguiding.no

dette opplever du. Turen går med RIB-båt med gode seter til alle, og med fokus på tryggleik og komfort. Ved starten av turen får alle utlevert overlevingsdrakter til å ha på seg. Desse er både vind- og vasstette. I tillegg får ein beskyttelsesbriller. Båten beveger seg raskt og behageleg gjennom skjergarden, og du kjem tett innpå naturen.

Turen går mot vest, der hav treff fjell. Vi passerar 1 500 holmar og skjer, mellom Fensfjorden i sør og Sognefjorden i nord. Undervegs vert det fortalt historiar frå den vakre skjergarden, og er vi heldige får vi sjå både havørn, nise og kobbe!

I Gulen er ein på historisk grunn, og på turen får du høyre om Gulatinget som møtte ved Gulafjorden i 500 år. Det vert også stopp med tid til både lunsj og ei vandring i historie på Skjerjehamn. Den gamle gjestgjevarstaden framstår i dag som ei revitalisert kystperle og treffpunkt. Her står og den omtalte statuen av Kong Olav V. Mellom dei gamle bygga, landhandelen og gjestehamna er det ei herleg nostalgisk atmosfære, som gjev deg den gode kjensla av sommar og ferie! Om du ynskjer å bli over ei natt, kan du bu godt i den gamle sveitservillaen, eller i romslege leilegheiter på Skjerjehamn, og så ta ekspress-båten heim igjen neste dag.

Dette er Vestlandet på sitt beste, vakker kystnatur og storslagen historie – vi garanterar alle ein minnerik tur. Hugs kamera!

KyStSaFarI I GuleN

utvær, som ligg 8 km vest for ytre Sula, er Norges vestlegaste øygruppe med det vestlegaste fyret i landet. Staden har både historisk sus og ein natur som fengjer.

Kvar sundag i sommar kan du bli med på fyrsafari frå Hardbakke til Utvær. Turen tek 3,5 timar, med 1,5 times stopp på Utvær. Her blir det guida omvising og høve til å gå opp i det flotte fyret.

Utvær er eit gamalt fiskevær. Det er ingen fastbuande der i dag, men om sommaren er det mykje feriefolk. Utsikta frå fyret er utruleg flott. Bli med på ei vandring på øya der du besøker Edens Hage, tufter etter kapellet som vart flytta i 1718 og merke etter sliping av sverd. Det mest fasinerande er likevel naturen og havet – lengst vest i Norge.

Utvær er kjent frå historia heilt attende til vikingtida. I 1066 segla Harald Hardråde ut frå Solund då han skulle freiste å legge under seg England. 200 skip og dertil proviantskip og småskuter var samla. Soga seier at ein del av skipa gjekk utfrå Utvær. Slaget enda med fall ved Stamford Bridge. På austsida av vågen ved Likberget ser ein nokre spor i berget. Historia fortel at det er spor etter vikingane som slipte sverda sine før dei drog over havet på vikingferd.

I alle år var fisket hovudnæringsveg på Utvær. Kort veg til fiskefelta gjorde været til eit senter i sesongbaserte fiskeri.

Det var i året 1900 det monumentale fyrtårnet vart satt opp. Fyrtårnet i støypejern ragar 31 meter over berget og sen-der lyskjegla i 45 meters høgde over havflata. Lysblinken kvart 30. sekund når 35 km ut i Nordsjøen.

FyrSaFarI tIl utvær

dette opplever duTuren startar med avgang frå Hardbakke, kommunesenteret i Solund. Avhengig av været vil turen gå nord eller sør for Ytre Sula og gjennom øyriket i Solund. Det vert ikkje lagt opp til stopp på turen til Utvær. På Utvær går du på Nordsjøløypa rundt øya, med båtføraren som guide. Det vert også høve til å gå ein tur opp i fyret for dei som ønskjer det. Returen til Hardbakke går via Notøy, Husøy og Indrevær til Kolgrov, og deretter videre til Hardbakke. Det er ingen servering på turen, så ta med niste etter eige ønskje, og hugs fotoapparat!

RUTETIDER: Sundag, 24. juni – 19. august.

Avg. Hardbakke 16.15Ank. Kolgrov 16.45Ank. Utvær 17.15

Avg. Utvær 18.00Ank. Kolgrov 18.30Ank. Hardbakke 19.00

Billettprisar: V / H: kr. 450,- B: kr. 225,-

Ruta er ei tingingsrute, og du må tinge turen seinast dagen før reisedagen.

Vi må ta atterhald om at vêrforholdatillet at vi utfører turen.

Påmelding: Stiftinga Jensbua, tlf. 57 73 90 20,eller Vidar Hop Skyssbåter, tlf. 97 52 46 16.

Meir informasjon på www.fjordkysten.no E-post: stiftinga@jensbua.no

FyrSaFarI tIl utvær

KverNSteINparKeN

eIt auteNtISK produKSJoNSlaNdSKap.. syner spora etter tretten hundre år med kvernsteins- produksjon. Arkeologar har datert aktivitet i brota frå 700-talet. Først tidleg på nittenhundretalet vart det siste steinparet hogge ut.

I Sverige og Danmark er det funne stein frå Hyllestad i så store mengder at det er snakk om ein organisert handel som går attende til vikingtid.

NorSK KaNdIdat tIl uNeSCo SI verdSarvlISteSteinbrota ligg både i innmark og utmark, heilt frå fjæresteinane til inn på fjellet. I dette eineståande produksjonslandskapet finn ein spor etter steinar som er hogde ut, og ein finn steinar som aldri vart løyste frå hogstberga. Kvernsteinsbrota i Hyllestad vart hausten 2010 nominerte til UNESCO si verdsarvliste, saman med vikingskipsgravene i Vestfold.

«Kvernsteinsbrota i hyllestad – eit landskap for undring og oppleving

Foto: Andrea Tebbenhof. ©

Foto: Andrea Tebbenhof. ©

KverNSteINparKeN

KverNSteINSparKeNer eit avgrensa område på om lag 15 mål, sentralt i Hyllestad, som er tilrettelagt for framvising av gruver og hogstberg. I tilknytning til det freda gruveområdet, er det tilrettelagt eit område for aktivitetar relatert til kvernsteinsdrifta. Her finn ein bygningar med opphalds-rom, smie, utstillingslokale for to forliste skipslaster, og anna informasjon.

Kvernsteinsparken er open for publikum, og tilgjenge-lege informasjonstavler fortel om kvernsteinshistoria i Hyllestad.

I perioden 23. juni – 19. august er det organisert omvisning i Kvern-steinsparken. Historisk vandring, suvenirbutikk og enkel server- ing. Du kan prøve deg som steinhoggar, og delta i andre aktivitetar.

Ope tysdag – sundag, kl. 12 – 16

NB! Alle laurdagar ekstra spennande med fleire aktivitetar for både born og vaksne.

Pris: Vaksne kr. 50,- / Barn kr. 30,-

Foto: Kim Søderstrøm, Jørgen Magnus© Riksantikvaren.

Foto: Kim Søderstrøm, Jørgen Magnus© Riksantikvaren.

GuIdINGVi oppmodar deg til å legge turen til Tusenårsstaden Gulatinget. Her finn du ein vakker park som inn-byr både til ettertanke, til læring og til aktivitet – tett på kunst, kultur og natur. Parken er ope for publikum, og det er omsyning for grupper heile året etter avtale. Det er også omvisning for grupper på Tusenårsstaden og i Eivindvik etter avtale. På omvisning-ane får du ein innføring i historia om Gulatinget, om Gulatingslova og om Leidangen – vårt første organiserte forsvar.Vaksne kr. 50Barn/honnør kr. 30Kontakt: Tlf. 57 78 20 00Epost:gulatinget@gulen.kommune.noHeimeside: www.gulatinget.no

eIN ModerNe tINGStadTusenårsstaden Gulatinget er ein moderne tingstad, med kraftfulle uttrykk, passande for ei ny tid. Parken er reist med monumen-tale kunstverk av skulptøren Bård Breivik. Dei majestetiske installa-sjonane «Tingveggen», «Tinghella» og «Eldsirkelen» ber bod om den innverknaden Gulatinget har hatt for Noreg som nasjon.

GulatINGSlØypaNordsjøløypa i Gulen er ein rundtur frå Sollibotn til Flolid og attende, ca. 14 km. Turen eignar seg både som fot- og sykkeltur. Frå Sollibotn kan du gå i terrenget og følgje godt merka løyper inn til Eivindvik. Frå Eivindvik til Flolid følgjer du vegen. Det er laga eigne Nordsjøløypeark med skildring av løypa, tilgjenge-lege på turistinformasjonar og Visitor Points. Sykkelutleige på Eivindvik Fjordhotell, tlf. 57 78 43 10.

GulatINGet

GulatINGet

GulatINGetPå Flolid i Gulen er det reist ein skulpturpark som markerer at Gulatinget møtte ved Gulafjorden i fem hundre år. Gulatinget var ei årleg tingsamling som fann stad i Gulen frå ca. 900–1300 e.Kr. Det var det eldste og største regionaltinget i Norge i mellomalderen, og Tusenårsstaden Gulatinget er ein markering av at den norske representative styringsforma har tradisjonar som går over tusen år attende i tid.

Gulatinget danna utgangspunkt for at Noreg vart ein demokratisk rettsstat med eit styresett basert på representative samlingar. Bønder frå heile kysten samla seg i Gulen for å utforme lover og avseie dommar i saker i direkte forhand-ling med kongen.

I byrjinga møttest bønder frå Vestlandet i Gulen for å drøfta politiske saker, slike som skattlegging, vegbygging, kyrkjebygging, militære plikter og ei rad andre spørsmål. I tillegg brukte dei tinget til dømma i sivile tvistemål og kriminalsaker. Til hjelp i drøftingane blei det utvikla ei eiga lov, Gulatingslova. Lova finst i dag i eit handskrive manuskript frå om lag 1250, men teksten er blitt til gjennom alle dei lovvedtak og revisjonar som tingbøndene varblitt einige om gjennom eit par hundreår.

Tinget var etablert tidleg på 900-talet. Det eldste ting-området omfatta Hordaland og Sogn og Fjordane. I byrjinga var tinget eit allting, det vil seia at alle frie bønder hadde rett til å møta. I Snorres sagaverk om dei norske kongane blir det fortalt at Håkon den gode (935–61) tok aktivt del i tingsamlingane i Gulen, og under hans styre vart Rogaland, Agder og Sunnmøre lagt inn under Gulatingsområdet. Seinare kom også Setesdal, Hallingdal og Valdres til.

Arven frå Gulatinget finn vi att i vårt eige Storting, der representantar frå alle kantar av landet framleis sit fylkesvis på tinget. Gulatinget var som institusjon både, lovgjevande og dømmande organ. I vår moderne tid er makta delt mellom Storting, Regjering og Domstolane etter maktfordelingsprinsippet.

JaKoB SaNde-tuNet

Foto: Norvald Tveit, 1964.

den folkekjære diktaren Jakob Sande (1906-67) vart fødd og oppvaksen på Klokkargarden i dale, i Sunnfjord. her er fødestaua til diktaren, restaurert løe og våningshus. Staden kallast i dag Jakob Sande-tunet, og er eit flott grøntområde midt i dale og ein del av tusenårsstaden for Fjaler kommune.

Frå 17. juni til 12. august er det sommarkafe og omvising kvar sundag. Her får du høyre om diktaren, hans liv og dikting og kultur-historia knytt til Dale. «Lisa i Li – krambu og bakeri» serverer heime-bakte kaker, nysteikte lappar, kaffi og kuleis. Opningstid: kl. 14–18.

I Bestefarsstaua finn du Jakob Sande-samlinga – museumsgjenstan-dar som bestefarslampen, dei to luttane og førsteutgåvene til dikta-ren. I Krambua kan du kjøpe CD og bøker om diktaren og T-skjorter og kort.

Foto: Monica Johansen.

JaKoB SaNde-tuNet

Kontakt infotelefon 57 73 77 75 / 99 54 87 67e-post: tunet@jakobsande.nowww.jakobsande.no

Foto: Jon Bleie, 1946.

Utanom den faste opningstida er det mogleg å leige både Løa og Bestefars-staua, til private arrangement. Ta kontakt for pris og tilrettelegging.

Omvising og arrangement med kultur-innslag, for grupper og skuleklasser, kan tingast heile året.

Bli gjerne medlem i Jakob Sande-selskapet og støtt opp om arbeidet vårt! Send innmelding til e-post : selskap@jakobsande.no eller Jakob Sande-selskapet pb 68, 6961 Dale i Sunnfjord

Kobbbeskjerkvelden på Haugland vert arrangert 10. august under Dalsfjordveka. Båtkonvoi til Kobbeskjeret og Jakob Sande si hytte, og seinare på kvelden med arrangement på Haugland.

10. og 11. august er det litteraturseminar på UWC kring Jakob Sande si dikting med framifrå førelesarar. Tema i år er «Mysteriet»

Arrangement i tunet og opningstider finn du på: Facebook/Jakob Sande-tunet og på nettsida

KyStarveN – 100 MerKa turStIar

Turistinfo tlf.: 57 73 90 20stiftinga@jensbua.nowww.fjordkysten.no

StadIG FleIre reISer tIl KySteN For å oppleve KoNtraStaNe oG toppturaNe I KyStlaNdSKapetI kystarvprosjektet vil HAFS-kommunane legge til rette for meir aktiv og berekraftig bruk av dei unike naturkvalitetane våre. Vi rydder stiar og teiknar kart, skiltar turløyper og held verneområde søppelfrie. Vi kartlegg artsmangfaldet og skjøttar kulturlandskapet med beiting og lyngbrenning.

Dette skjer gjennom den mest målretta tilrettelegginga for turgåarar noko sinne i regionen. I Fjaler og Hyllestad vil eit nytt turkart i målestokk 1–50.000 verte lagt ut for sal i midten av juni. Dei andre kommunane i HAFS vil få nye turkart ut over i 2012. 20 stiar i kvar kommune er rydda og merka, og vert no skilta og kartfesta både elektronisk og på papir.

Vi trur at forsiktig bruk hjelper oss med å ta vare på dei unike kultur- og natur- verdiane våre. Din innsats kan difor vere ein topptur på Alden eller Lihesten, fotosafari i ei blomstrande kystlynghei ytst i Gulen, havkajakkpadling mellom øyane i Solund, eller vandring i Nordsjøløypa ved Korssundet i Fjaler.

velKoMMeN tIl KySteN!Kontakt turistinformasjonane for turkart og turtips. Sommaropne turistinforma-sjonar i Dale, Askvoll og Hardbakke. Visitor points i Gulen (Eivindvik Fjordhotell, Gulen Dive Resort, Dingja, Skjerjehamn).

«ta vare på Kystarven – opplev kysten av Sogn og Fjordane!

SaGaØya KINN – eI reISe I tIda

opplev Sagaøya Kinn og la deg bergta av øya, historia, middelalderkyrkja og den vakre naturen

Heilt ute i havgapet vest for Florø ligg den irr- grøne, grasdekte øya Kinn. Områda rundt Kinn var det sentrale silde- feltet i Norge i store delar av 1800-talet. På det meste budde det ca. 15 000 menneske her og på omkringliggande øyar i sildesesongen. I dag er det 9 fastbuande på Kinn.

Den sagnomsuste Kinna-kyrkja er bygd i romansk byggjestil, og har vore i bruk sidan 1100-talet. Ho har seinare vore bygd på og restaurert, og framstår i dag så nær opp til det

opprinnelege som mogleg. Kyrkja er den eldste i Sunnfjord. Kyrkja er frå gamalt av knytt til legenda om St. Sunniva og Seljumennene, men ein meiner i dag at ho vart sett opp av keltarar som gøymde seg frå religionsforfølgjarar.

dette opplever du Frå kystbyen Florø seglar lokalbåten mellom øyar og skjer ut til sagaøya Kinn. Guiden møtar deg på kaia og tek deg med på ei stemningsfull vandring til middelalderkyrkja. Det er ikkje mange norske kyrkjer som ligg vakrare til enn steinkyrkja på Kinn. Turen til kyrkja tek om lag 40 minutt i roleg gange langs ein vel 1 km lang grusveg. Undervegs får du mellom anna høyre om dei store sildefiskeria ved Kinn. I kyrkja, som er ei av dei eldste i landet, får du ei spesiell stemningsoppleving. Omvisinga er ei tidsreise med tonefølgje, der ein får høyre om kyrkja si utvikling, frå 1100-talet og fram til i dag.

Det vil vere mogleg å sjå seg om på øya på eiga hand etter omvisinga. Ein tur opp Kinnaklova, det karakteristiske fjellet og kjente seglingsmerket, er ei flott oppleving. Det er også mogleg å overnatte på øya.

Rutetider: Onsdag, torsdag, fredag. 18. juni – 31. augustAvgang Florø kl. 12.00 / Ankomst Kinn kl. 12.30Retur med rutebåt kl. 15.05, 16.20 eller 20.30Billettprisar: Vaksne: 285,- / Barn: 130,- / Student: 170,-Familietilbod: 2 vaksne og 2 barn: 695,-

Prisen inkl. båttur Florø – Kinn og guida omvising på øya. Retur med rutebåt ikkje inkludert i prisen. Informasjon og påmelding: Flora Turistinformasjon, tlf 57 74 30 00.E-post: floraturistkontor@gmail.com

Retur: Kinn – Florø: Vaksne kr. 63,- / Barn-Honnør kr. 32,-

Naturperler I SuNNFJord

dette opplever duTuren startar med båt frå Florø kl. 12.00, med retur til Florø kl. 17.00. Båtturen går gjennom det flotte kyst- og fjordlandskapet som omgir Florø. Vi stoppar på Svanøy der det blir guida omvising på Norsk Hjortesenter. Vidare går turen til Litle Høydal, der vi blir møtt av guide på kaia, som følgjer oss til Ausevika. Her blir det guida omvising og historie-forteljing i eit av dei største helleristningsfelta i Norge. Enkel servering undervegs.

SvaNØy,ofte omtalt som Sunnfjords perle, er den sørlegaste og frodigaste øya i Flora kommune. Øya si historie er mangfaldig og går langt tilbake i tida. I forrige århundre var øya det viktigaste senteret i regionen, med stor aktivitet på eksport og skipsfart. Over 100 mann arbeidde i kopargruvene, «haugianarane» var storprodusentar av salt, her vart det bygd skip og drive storgard. På øya ligg også Svanøy Hovedgård, som i si tid både var adelssete og bispegods. I dag bur det om lag 70 personar på øya og Svanøy er for mange kjent for produksjon av laks og hjortekjøt av høg kvalitet. Med sin vakre natur, fine badevikar og lune gjestehamner er Svanøy i dag eit ynda reisemål for turistar.

NorSK hJorteSeNterer eit nasjonalt kunnskapssenter for viltlevande hjort og hjort i farm/oppdrett. Senteret ligg idyllisk til på Kvalstad Gard på sørsida av Svanøy og vart etablert 1. januar 2000. Før den tid hadde ein sida 1990 drive eit forskingsprosjekt på hjort som alternative husdyr. På hjortesenteret er det i dag 160 hjort og dåhjort, og ca 80–100 kalvar. Det er om lag 100 viltlevande hjort på øya. Norsk Hjortesenter er først og fremst eit forsking- og kompetansesenter, og driv mellom anna opplæring av jegerar og kokkar. Her kan ein mellom anna lære å partere og tilberede kjøtet. Hjortesenteret produserer

Bli med på ei reise gjennom vakkert kyst- og fjordlandskap til naturperlene Svanøy og ausevika. lær om hjort på Norsk hjortesenter og reis tilbake i tid på eit av dei største helleristningsfeltet i Norge.

Naturperler I SuNNFJord

RutetiderSundag og tysdag, 5.juni – 2.septemberBillettprisar: Vaksne: 690,-Born: 350,-Familiepakke: 2 vaksne og 2 born: 1560,- (25% rabatt)

Lett måltid inkludert. Påmelding innan kl 12.00 dagen før.Informasjon og påmelding: Flora Turistinformasjon, tlf 57 74 30 00.E-post: floraturistkontor@gmail.com

OBS! Store delar av turen føregår utandørs og det er difor viktig å kle seg etter vêret. Hugs gode sko. Det tek om lag 10 minutt å gå frå kaia på Svanøy til hjortesenteret og om lag 30 minutt tur/retur frå kaia til helleristningsfeltet i Ausevika. Det kan vere bratt av- og påstiging på båten. Det er lurt å ta med kontantar, då det vil vere mogleg å kjøpe m.a. hjorte-pølse og bøker på Svanøy.

ca. 10 tonn hjortekjøt i året, noko som gjer hjorte- kjøtet frå Svanøy til ei eksklusiv vare. Senteret levere hjortekjøtt til dei beste restaurantane i Norge, og har også levert til Det kongelege slott i Oslo. Det er mogleg å kjøpe mellom anna hjorte-pølse når ein besøker hjortesenteret, og det er også mogleg å bestille kjøtt via nettbutikken til senteret.

hellerIStNINGaNe I auSevIKer eit av dei største og mest merkverdige helleristningsfelta i Norge med om lag 365 forskjellige motiv. Bergkunsten i Ausevik er datert til ca. 4000 år f. Kr. og vart laga av stein- alderfolket som levde her i det gamle kystlandskapet. På svaberga i Ausevik finn du utsøkte hjortefigurar dekorerte med forunderlege mønster. Sjamanen dansar på berget og like ved står ei hjortekolle med kalven sin. Over heile feltet ser du gåtefulle abstrakte og geometriske symbol som ofte har samanheng med dyrefigurane. Bergkunsten i Ausevik gir oss eit glimt av tankane og førestillingane til steinalder-folket som hogg dei mystiske symbola inn i berget her ved den vakre Høydalsfjorden for om lag 6000 år sidan.

FyrSaFarI I Flora

dette opplever duPå denne turen set ein kursen vestover gjennom skjer-garden som omgir Florø. Ein passerer fyra Stabben, Ytterøyane og Kvanhovden. Dette området byr også på eit rikt dyreliv. Bli ikkje overraska om du undervegs på turen ser kobbe og sel som kviler på skjera, nysgjerrige niser som dukkar opp like ved båten eller majestetiske havørner som sirklar i lufta. Turen går vidare mellom tronge sund, holmar og skjer i øygruppa Batalden. Her får ein høyre historier frå krigen, sildefisket og moderne tid. Ein stoppar på Fanøy for ein kaffipause på den lokale daglegvarehandelen før ein setter kursen tilbake mot Florø.

Bli med på fartsfullt rundtur med rIB-båt til dei vakre fyra rundt Florø. her får du lære om lokal historie og du kjem tett på natur og dyreliv.

MILJØMERKET

241 Trykkeri 714

GRAFISK PRODUKSJON: E. NATVIK PRENTEVERK AS, FLORØ

turistinformasjontlf. 57 73 90 20stiftinga@jensbua.nowww.fjordkysten.no

Rutetider. Sesong: 14. juni – 31. augustTuren går fast kvar torsdag med avgang frå Florø kl. 12.00Varigheit om lag 3 timar

Vi tek atterhald om at vêrforholda tillet at vi utfører turenPlass til 12 personar

Billettprisar: Vaksen kr. 680, born kr. 350

Informasjon og påmelding: Flora Turistinformasjon, tlf 57 74 30 00E-post: floraturistkontor@gmail.com

oM FyraStabben fyr ligg på ein holme ved innseglinga til Florø. Fyret vart satt i drift i 1867 og vart bygd på grunn av det farlege, ureine og straumsterke farvatnet som førte til mange forlis og grunnstøytingar. Fyrstasjonen består av sjølve fyrbygninga, eit naust og ei landing som ligg tett samla på den vesle holmen. I 1975 vart fyret automatisert og avbemanna. Stabben fyrstasjon er ein av dei mest særprega fyrstasjonane i landet og har vore eit ynda motiv for kunstnarar og fotografar sidan det stod ferdig for meir enn 140 år sidan. Fyrstasjonen er i dag på Riksantikvaren sin nasjonale verneplan for fyrstasjonar.

Ytterøyane fyr er det største fyret i Sunnfjord og vart bygd i 1881. Fyret har stått gjennom både orkanar og flyåtak. Sjølve fyrtårnet er 31 meter høgt. Området rundt fyret er kjenneteikna av ein fargesprakande blomsterflora og eit rikt dyreliv, og er i dag verna som naturreservat.

Kvanhovden fyr står på ei klippe lengst vest på øya Hovden i Flora, 40 meter over havflata. Dette er eit av dei høgste plasserte fyrhusa i Norge. Fyret vart bygd i 1895 og automatisert i 1980. Fyret er i dag eit populært turmål, med Nordsjøløypa på øya som går til fyret. Det er mogleg å overnatte på fyrstasjonen, som er enkelt innreidd og har plass til 15 personar.

FyrSaFarI I Flora