hareket ve kuvvet - ertansinansahin.com · konu anlatımı: hareket ve kuvvet dogrusal bir yolda...

Hareket ve Kuvvet

Hareket ve hareket çesitleri

Hareketi üç farklı sekilde ele alabiliriz:

öteleme hareket� dönme hareket�

t�treş�m hareket�

Günlük hayatta bu hareketlerin bazılarını bir arada gözlemleriz.Asagıda verilen nesnelerin hareketlerini tartısalım.

futbol topunun ç�m sahadayuvarlanarak �lerlemes�

lunaparkta dönendönme dolaplar

uçakların gökyüzündek�hareket�

Sıra sende

1. Hareketle ilgili,

I. Zeminde kaymadan ilerleyen bisikletin tekerlekleri hemdönme hem öteleme hareketi yapar.

II. Dünya’nın kendi ekseni etrafındaki günlük hareketititresim hareketidir.

III. Piyano tuslarına basıldıgında piyano tellerinde titresimhareketi meydana gelir.

ifadelerinden hangileri dogrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve III E) II ve III

erta

nsin

ansa

hin.

com

Hareketin temel kavramları

Hareketi anlamak ve incelemek için bazı temel kavramlarıögrenelim.

Konum

Sekildeki agacın orijine göre konumunu gösterelim.

y

x

Uyarı!

Konum −→x vektörü ile gösterilir. Vektörel bir büyüklükoldugu için hem yön hem büyüklük bilgisi içermektedir.

O noktasını referans kabul ederek A ve B cisimlerinin konumvektörlerini gösterelim.

A

B

O

Uyarı!

Konum vektörü her zaman bir referans noktasına göretanımlanır.

A ve B cisimlerinin birbirlerine göre konumlarını gösterelim.

A

B

1

Konu Anlatımı: Hareket ve Kuvvet

Alınan yol

A noktasından D noktasına, sekilde gösterilen yolu izleyerekgiden bir cismin aldıgı yolu inceleyelim.

A

B C

D

Alınan yol, yönden bagımsız olarak kat edilen yolun toplamıdır.

Yer degistirme

A noktasından B noktasına hareket eden bir cisim için yerdegistirme vektörünü gösterelim.

y

x

A

B

Yer degistirme vektörünü matematiksel olarak yazalım.

Sonuç

Uyarı!

Yer degistirme vektörü, gidilen yoldan bagımsız olarak ikinokta arasındaki göreli konuma baglıdır.

A noktasından B noktasına, farklı yollar izleyerek gidenhareketliler için yer degistirme vektörlerini kıyaslayalım.

A

B

erta

nsin

ansa

hin.

com

Bir basketbolcunun, maç basından sonuna kadar aldıgı yolu veyer degistirme vektörünü tartısalım.

A noktasından D noktasına, sekilde gösterilen yolu izleyerekgiden bir cismin için yer degistirme vektörünün büyüklügü ilecismin aldıgı yolu kıyaslayalım.

A

B

C

D

Sıra sende

2. Karınca yuvası, isçi karınca ve kraliçe karıncanın bulundugusekildeki düzlem esit karelerle gösterilmistir.

A

�şç�karınca

kral�çe karınca

Yuvanın ve karıncaların konumlarıyla ilgili,

I. Isçi ve kraliçe karıncaların yuvaya olan uzaklıkları esittir.

II. Isçi ve kraliçe karıncaların yuvaya göre konum vektörleriesittir.

III.−→A vektörü, kraliçe karıncanın yuvaya göre konumvektörüdür.

yargılarından hangileri dogrudur?


D) I ve II E) I ve III

2


3. Inci, Nuray ve Murat’la beraber dogrusal bir yolda ayaktadurmaktadır.

Nurayİnc�

Murat

2 m4 m

Inci, Nuray ve Murat’ın konumlarıyla ilgili,

I. Inci’ye göre, Nuray ve Murat’ın konum vektörleri zıtyönlüdür.

II. Nuray’a göre, Inci’nin konum vektörünün büyüklügünün

Murat’ın konum vektörünün büyüklügüne oranı2

3’tür.

III. Inci’nin Nuray’a göre konum vektörü, Nuray’ın Inci’yegöre konum vektörüne esittir.

yargılarından hangileri dogrudur? (Her bir gözlemci kendikonumunu sıfır kabul etmistir.)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

4. Sekildeki cisim baslangıçta x = 4 cm noktasındabulunmaktadır. Cisim, x ekseni boyunca hareket ederek x = –4cm noktasına kadar gidip, ardından baslangıçtaki konumunageri dönüyor.

+x (cm)−4 0 4

Buna göre cismin hareketiyle ilgili,

I. Cisim hareketini tamamladıgında yer degistirmesi sıfırolur.

II. Cisim hareketini tamamladıgında 8 cm yol almıs olur.

III. Cismin, x = 4 cm noktasıyla x = –4 cm noktası arasındakiyer degistirmesin büyüklügü aldıgı yola esittir.




erta

nsin

ansa

hin.

com

5. Sekildeki çubuk ve m kütleli cisim O noktasındaki sabit birmil etrafında dönebilmektedir. Çubuk, sekilde gösterildigikonumdayken döndürülmeye baslanıyor ve m kütleli cisim Anoktasına geliyor.

r

Om Ayatay

Bu sürede cismin aldıgı yolun (d), yer degistirme

büyüklügüne (∆x) oranıd

∆xkaç olur?

A)2

πB)π

2C)

3

2D) π E) 2π

6. Zeminde bulunan bir kus, sekilde gösterilen üç farklı yoldanuçarak diregin tepesine konuyor.

1 2

3

Buna göre bu üç yol karsılastırıldıgında,

I. Üç yolda da yer degistirme büyüklügü aynı olur.

II. Her bir durumda yer degistirme vektörü farklı olur.

III. Kus 1. yolu izlediginde aldıgı yol en fazla olur.

yargılarından hangileri dogrudur? (Kus, üç farklı yoluizlerken de sayfa düzleminde kalmıstır. 3. yol dogrusaldır.)

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

3


Sürat

Sürat kavramını tartısalım. Süratin denklemini yazalım vebirimini elde edelim.

Sonuç

Sabit süratle, 450 km yolu 5 saatte alarak Ankara’dan Istanbul’agiden bir otobüsün süratini hesaplayalım.

İstanbul

Ankara

Hız

Hız kavramını tartısalım. Hızın denklemini yazalım ve biriminielde edelim.

Sonuç

Uyarı!

Sürat skaler bir büyüklükken hız vektörel bir büyüklüktür.

Bir kenarı 1 m olan esit karelerle gösterilen sistem üzerinde Anoktasından B noktasına 5 s’de giden bir hareketlinin hızını vesüratini hesaplayalım. Hız ve sürat arasındaki farkı tartısalım.

A

B

erta

nsin

ansa

hin.

com

Sıra sende

7. Bir cisim, 1 yolunu izleyerek A noktasından B noktasınaulasıyor. Baska bir cisim, A noktasından B noktasına ilk cisminiki katı sürede 2 yolunu izleyerek ulasıyor.

B

A

1

2

Cisimler sabit süratlerle hareket ettigine göre, cisimlerin

süratleri oranıv1

v2kaçtır?

A)5

7B)

7

10C) 1 D)

10

7E)

7

5

8. Bir cisim sabit süratle, A noktasından B noktasına, kesikliçizgilerle gösterilen 15 metrelik yolu izleyerek ulasıyor.

A

B

A ve B noktaları arasındaki en kısa mesafe 10 metreolduguna göre,

I. Cismin hızı hareketi boyunca sabittir.

II. Cismin yer degistirme büyüklügü 10 metredir.

III. Cismin aldıgı yol 10 metredir.




Düzgün dogrusal hareket

8 m/s büyüklügünde sabit hızla ilerleyen bir kosucu içinkonum-zaman tablosunu dolduralım.

x=0

8 m/s

Zaman (s) 0 1 2 3 4 5

Konum (m) 0

4


Tabloyu kullanarak hareketlinin konum-zaman grafigini çizelim.

Konum (m)

Zaman (s)

Faydalı bilgi

Düzgün dogrusal hareket için kullanılan düzgün ifadesi,hareketin sabit hızlı oldugunu belirtmektedir.

Baslangıçta x=0 konumunda olan, dogrusal bir yolda hareketeden ve hız-zaman grafigi sekilde verilen hareketlininkonum-zaman grafigini çizelim.

Hız (m/s)

t (s)

10

20Konum (m)

t (s)

40

80

60

20

2 4 2 4

Bir hareketlinin konum-zaman grafigini kullanarak süratinihesaplayalım.

Konum (m)

Zaman (s)

20

40

30

10

2 4

Faydalı bilgi

Konum-zaman grafiginin belirli bir andaki egimi, cismin oandaki süratini verir.

erta

nsin

ansa

hin.

com

Dogrusal yolda ilerleyen ve konum-zaman grafigi verilen birhareketlinin hız-zaman grafigini çizelim.

Konum (m)

t (s)

Hız (m/s)

t (s)2 4

20

40

30

10

1 3

20

40

30

10

2 41 3

Sıra sende

9. Düzgün dogrusal hareket yapmakta olan sekildeki araç,1000 metrelik pistte A noktasından B noktasına 50 saniyedevarıyor.

1000 mA B

Buna göre cismin sürati kaç m/s’dir?

A) 20 B) 25 C) 30 D) 40 E) 50

10. Düzgün dogrusal hareket yapan bir cisimle ilgili,

I. Sürati sabittir.

II. Hızının büyüklügü süratine esittir.

III. Esit zaman aralıklarında esit miktarlarda yer degistirir.




5


11. Sekilde, bir boyutta hareket eden bir cismin konum-zamangrafigi verilmistir.

3

Konum (m)

Zaman (s)5

2

4

7


I. 0 - 3 saniye aralıgındaki sürati 1 m/s’dir.

II. Cismin 3 - 5 saniye aralıgındaki sürati, 0 - 3 saniyearalıgındakinden daha büyüktür.

III. Cismin 0 - 5 saniye aralıgında yer degistirmesininbüyüklügü 2 metredir.




12. Grafikte bir boyutta hareket eden bir cismin konum-zamangrafigi verilmistir.

4

x (m)

t (s)

8

−4

2 5

Buna göre cismin hız-zaman grafigi asagıdakilerdenhangisindeki gibi olur?

A) v (m/s)

t(s)4 5

4

−4

2

B) v (m/s)

t(s)2 4 5

4

−4

C) v (m/s)

t(s)2 4 5

4

−4

D) v (m/s)

t(s)

4

−4

2 4 5

E) v (m/s)

t(s)2 4 5

4

erta

nsin

ansa

hin.

com

Ortalama hız ve sürat

Ortalama sürat ve ortalama hız için konum ve zamanla ilgilidenklemler yazalım.

Sonuçlar

Konum ve zaman bilgileri verilen sekildeki hareketlinin A ve Cnoktaları arasındaki ortalama süratini hesaplayalım.

A B C

t=0 t=3 s t=10 s

50 m 70 m

Dogrusal bir yolda ilerleyen sekildeki hareketli, yolun ilk yarısını12 m/s ikinci yarısını ise 6 m/s süratle alıyor. Buna görehareketlinin ortalama süratini hesaplayalım.

xx

12 m/s 6 m/s

Faydalı bilgi

Trafikte uygulanan yesil dalga sistemi sayesindearaçların belirli bir ortalama süratle kırmızı ısıgatakılmadan ilerlemesi saglanır.

100 m yarıçapı olan yarım çember üzerinde, A noktasından Bnoktasına 10 saniyede giden bir aracın ortalama hızınınbüyüklügü ile ortalama süratini hesaplayalım. (π = 3 kabuledelim.)

A B100 m

Tek yönde yapılan dogrusal harekette ortalama hızın büyüklügüve ortalama sürat aynı degerde olur.

6


Sıra sende

13. Sekildeki araç A noktasından C noktasına 1 dakikadagidiyor. C noktasında yarım dakika bekledikten sonra, yarımdakikada C noktasından B noktasına geliyor.

600 mA B C

300 m

Buna göre, aracın tüm hareketi düsünüldügünde, ortalamasüratinin (s) ortalama hızının büyüklügüne (v) oranı kaçtır?(ABC yolu dogrusaldır.)

A)1

4B)

1

2C) 1 D) 2 E) 4

14. Sekildeki cisim, belirli bir hızla fırlatılınca 18 metre yolalarak B noktasına ulasıyor.

12 mA B

Buna göre cismin A ve B noktaları arasındaki ortalamahızının (v) büyüklügünün, ortalama süratine (s) oranı v/skaçtır?

A)2

3B)

3

4C) 1 D)

3

2E) 2

Sabit ivmeli dogrusal hareket

Sürat-zaman tablosu verilen bir hareketli için ivme kavramınıtartısalım.

10 m/s

t=0

30 m/s

t=4 s

Zaman (s) 0 1 2 3 4

Sürat (m/s) 10 15 20 25 30

erta

nsin

ansa

hin.

com

Tabloyu kullanarak hareketlinin hız-zaman grafigini çizelim.

Hız (m/s)

Zaman (s)2 4

20

30

10

1 3

40

Dogrusal yolda ilerleyen bir hareketli için ivme ile hız degisimiiliskisini yazalım. Ivmenin birimini elde edelim.

Sonuç

Uyarı!

Ivme vektörel bir büyüklüktür. Bu nedenle ivme belirtilirkenyönünden de bahsedilmelidir. Örnegin dogrusal yoldahızlanmakta olan bir cisim için hız ve ivme aynı yöndedir.

Dogrusal bir yolda hareket eden, ilk hızı 20 m/s olan veivme-zaman grafigi verilen hareketlinin hız-zaman grafiginiçizelim.

2İvme (m/s )

t (s)

Hız (m/s)

t (s)2 4

10 40

60

20

2 41 3

Dogrusal bir yolda hareket eden bir hareketlinin hız-zamangrafigini kullanarak ivme-zaman grafigini elde edelim.

Hız (m/s)

t (s)

2İvme (m/s )

t (s)5 10

20

40

30

10

2

4

3

1

5 10

7


Dogrusal bir yolda hareket eden bir hareketlinin hız-zamangrafigini kullanarak ivme-zaman grafigini elde edelim.

Hız (m/s)

t (s)

2İvme (m/s )

t (s)

2 4

10

20

15

5

0

10

5

−5

1 3−10

4321

Sıra sende

15. Ivmesi sıfırdan farklı ve sabit olan bir cisimle ilgili,

I. Hızlanıyor olabilir.

II. Yavaslıyor olabilir.

III. Sabit hızla hareket ediyor olabilir.


A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


16. A noktasında yukarı dogru 1 m/s’lik süratle hareket eden birdrone, 0,4 m/s2’lik düzgün bir ivmeyle hızlanarak 10 saniyede Bdüzeyine çıkıyor.

B

A

Buna göre, drone B düzeyine geldiginde sürati kaç m/solur?

A) 2 B) 2,5 C) 3 D) 4 E) 5

erta

nsin

ansa

hin.

com

17. Sekilde, bir boyutta hareket eden bir cismin hız-zamangrafigi verilmistir.

Hız (cm/s)

Zaman (s)

9

3

3


I. Cismin ivmesinin büyüklügü 2 cm/s2’dir.

II. Cisim 0 - 3 s aralıgında 9 cm yer degistirmistir.

III. Cisim, esit zaman aralıklarında esit miktarda yerdegistirmistir.



D) I ve II E) II ve III

18. Grafikte dogrusal bir yolda hareket eden bir cisminhız-zaman grafigi verilmistir.

8

Hız (m/s)

Zaman (s)12

8

4

12

Buna göre, cismin ivme-zaman grafigi asagıdakilerdenhangisinde dogru verilmistir? (Grafiklerde ivme m/s2 vezaman s birimindedir.)

A) a

t8 124

3

−2

B)

8 124

2

−3

a

t

C) 3

8 124

a

t1

D) a

t8 124

3

−2

E)

8 124

a

t

2

−3

8


Göreli bir kavram olarak hareket

Yere göre hızları sekildeki gibi belirtilen A, B ve C kisilerinin,birbirlerinin hareketlerini nasıl görecegini tartısalım.

v =6 m/sBv =0A v =2 m/sC

Uyarı!

Hız belirli bir referans sistemine ya da gözlemciye göretanımlanır. Bir cismin hızı, gözlemciden gözlemciyefarklılıklar gösterebilir.

Sıra sende

19. Sekildeki K, L ve M araçları dogrusal bir yolda sabitsüratlerle hareket etmektedir.

100 km/h 80 km/h 100 km/h

K ML

Araçlardaki soförlerin sadece hareket halindeki araçlarıgördükleri varsayılırsa,

I. K aracının soförü, M aracını duruyor olarak görür.

II. K aracının soförü, L aracını kendisine yaklasıyor olarakgörür.

III. L aracının soförü, K ve M araçlarının süratlerini esitgörür.




Kuvvet kavramı

Bir cismin seklini ya da hızını degistirebilen etkiye kuvvetdiyoruz. Kuvvet aynı zamanda bir cismin bir baska cisimleetkilesimidir. Bu yüzden bütün kuvvetler etki-tepki çifti olarakbulunurlar.

Kuvvetleri, temas gerektiren ve gerektirmeyen kuvvetler olarakikiye ayırıyoruz.

erta

nsin

ansa

hin.

com

Temas gerektiren kuvvetler

Bir cismin baska bir cisimle fiziksel temasıyla açıklanankuvvetlerdir. Bu kuvvetlere verilebilecek bazı örnekler;

• bir ip kullanarak bir cismi çekme kuvveti,

• temas eden iki cismin birbirini itme kuvvetleri,

• iki yüzey arasındaki sürtünme kuvveti,

• sıvıların kaldırma kuvveti,

• hava direnci

seklindedir.

Uyarı!

Makroskopik cisimler arasındaki bu kuvvetlerin temelindeelektromanyetik kuvvetler vardır.

Temas gerektirmeyen kuvvetler

Temas gerektirmeyen kuvvetlerde cisimler birbirine temasetmek zorunda degildir. Dogadaki dört temel kuvvet bu özelligitasımaktadır. Bu kuvvetler;

• kütle çekim kuvveti,

• elektromanyetik kuvvetler,

• güçlü nükleer kuvvet,

• zayıf nükleer kuvvet

seklindedir.

Mekanik problemlerinde sıklıkla karsımıza çıkan kütle çekimkuvvetini biraz daha detaylı inceleyelim.

m2

m1

d

Sonuç

9


Yeryüzünde bulunan bir cisim üzerindeki kütle çekim kuvvetinive yer çekimi ivmesini hesaplayalım.

m

MD Yeryüzü

Sonuç

Sıra sende

20. Asagıda belirtilen;

I. yapay uyduların Dünya yörüngesinde dolanması,

II. sehir hatlarında elektrik iletilmesi,

III. demir tozlarının mıknatıs tarafından çekilmesi

durumlarından hangilerinde temas gerektirmeyenkuvvetler etkindir?



21. Sekilde, Dünya’nın etrafında r yarıçaplı çembersel biryörüngeye oturtulmus m kütleli yapay uydu verilmistir. Budurumda yapay uydunun üzerindeki kütle çekim kuvveti Fkadardır.

m

r

Yapay uydunun yörünge yarıçapı 2r, kütlesi 2m olsaydı,üzerindeki kütle çekim kuvveti kaç F olurdu?

A)1

8B)

1

4C)

1

2D) 2 E) 4

erta

nsin

ansa

hin.

com

Newton’un hareket yasaları

Dersin basında, hareket ve ivmeyle ilgili hesaplamalar yaptık.Simdi bir cismin ivmesinin nelere baglı olacagını tartısacagız.

1. yasa: Eylemsizlik

Bir cismin hızını koruma istegine eylemsizlik diyoruz.

Uyarı!

Burada hızın vektörel bir kavram oldugunun altını çizelim.

Eger bir cismin üzerinde net bir kuvvet yoksa, cismin hızızamanla degismez. Yani cisim duruyorsa durmaya; belirli birhızla gidiyorsa, o hızla hareket etmeye devam eder.

2. yasa: Dinamigin temel prensibi

Üzerinde net bir kuvvet olan bir cismin, farklı büyüklüktekikuvvetler etkisi altındaki ivmesini inceleyelim ve ivme-kuvvetgrafigi çizelim.

F

İvme

Kuvvet

Kuvvet ve ivme arasındaki iliskiyi denklemle ifade edelim. Budenklem için birim analizi yapalım.

Sonuç

10


Sıra sende

22. Asagıda verilen;

I. sert fren yapıldıgında araçtaki kisilerin aracın önünedogru ilerlemesi,

II. yatay bir yüzeyde ilk hızla fırlatılan cismin bir sürehareket etmesi,

III. ters çevrilmis bir bisikletin tekerlegi döndürüldügünde,tekerlegin uzun süre dönmeye devam etmesi

olaylarından hangileri eylemsizlikle açıklanabilir?



23. Bir cismin eylemsizligiyle ilgili,

I. Kütlesi artınca artar.

II. Hızı artınca artar.

III. Hareket halindeyken yön degistirdiginde degismez.




24. Sekildeki K ve L cisimlerinin üzerine yatay dogrultudakuvvetler uygulanmıstır.

24 N2m

L

10 N

K

2 N m

Buna göre cisimlerin ivmeleri oranıaK

aLkaçtır? (Sürtünmeler

önemsenmeyecektir.)

A)1

3B)

2

3C)

3

2D) 2 E) 3

erta

nsin

ansa

hin.

com

25. Bir çocuk makara ve ip yardımıyla bir blogu yukarı dogruçekerken bloga 120 N’lik bir kuvvet uygulamaktadır.

G=100 N

Blogun agırlıgı 100 N olduguna göre, ivmesi kaç m/s2’dir?(Hava sürtünmesi önemsiz olup yer çekimi ivmesinin büyüklügü10 m/s2 alınacaktır.)

A) 0,2 B) 0,4 C) 1 D) 2 E) 20

26. Sekilde, K ve L cisimleri için net kuvvete baglı ivme grafigiverilmistir.

Kuvvet

İvme

K

L

Buna göre K ve L cisimleriyle ilgili,

I. Ivmeleri esit oldugunda, K’ye uygulanan net kuvvet dahabüyüktür.

II. Üzerlerindeki net kuvvetler esit oldugunda, L’nin ivmesidaha büyük olur.

III. L’nin kütlesi daha büyüktür.




11


3. yasa: Etki-tepki prensibi

Günes ile Dünya arasındaki etki ve tepki kuvvetlerinigösterelim.

Güneş

Dünya

Uyarı!

Etki-tepki kuvvet çiftleri, büyüklükleri esit ve zıt yönde ikikuvvettir. Bu kuvvetler farklı cisimler üzerindedir. Aynıcisim üzerine, kesinlikle, etki-tepki çiftinin iki kuvveti birdenetki edemez.

Dünya’nın yüzeyinde duran bir çamasır makinesi ve Dünyaarasındaki etki ve tepki kuvveti çiftlerini gösterelim.

Dünya Dünya’nın yüzey�

Kavram yanılgısı

Zeminde durmakta olan bir cisme zemin tarafındanuygulanan kuvvet ile cismin agırlıgı, etki-tepki çifti degildir.

Sekildeki sürtünmesiz sistemde cisimler arasındaki etki ve tepkikuvvetlerini gösterelim.

F=10 N 2 kg 3 kg

erta

nsin

ansa

hin.

com

Sıra sende

27. Sekil I’deki cisimler F1 kuvvetinin etkisiyle hareket etmekte,Sekil II’deki cisim F2 kuvvetiyle duvara dogru itilmekte, SekilIII’teki cisim ise yatay düzlem üzerinde serbest olarakdurmaktadır.

Şek�l III

D

Şek�l I

F1A B

Şek�l II

F2 C

duvar

Buna göre,

I. Sekil I’de cisimler hareketli oldugu için, cisimler arasındaetki-tepki çifti olusmaz.

II. Sekil II’de C cismi üzerinde yatay dogrultuda etki-tepkikuvvet çifti olusur.

III. Sekil III’te zeminin cisme uyguladıgı kuvvetle, cisminagırlıgı etki-tepki kuvvet çiftleri degildir.




28. Sekildeki cisim, sürtünmesiz bir ortamda 20 N’lik yatay birkuvvetin etkisindedir.

20 N1 kg 3 kg

KL

Buna göre L cisminin K cismine uyguladıgı kuvvet kaçN’dir?

A) 4 B) 5 C) 10 D) 15 E) 20

12


Serbest cisim diyagramı

2 kg kütleli cisimler üzerindeki kuvvetleri, serbest cisimdiyagramı kullanarak gösterelim. Cisimlerin ivmelerinihesaplayalım.

2 kg

F=4 N2 kg

F =6 N12 kg

F =10 N2

Uyarı!

Serbest cisim diyagramında sadece bir cisme etki edengerçek kuvvetlerin tamamı gösterilir.

Sıra sende

29. Sekildeki cisim sürtünmesiz bir zeminde yatay bir kuvvettarafından duvara dogru itilmektedir. FC duvarın cismeuyguladıgı kuvveti, FD cismin duvara uyguladıgı kuvveti, N iseyatay zeminin cisme uyguladıgı kuvveti ifade etmektedir.

F

yatay

duvar

Buna göre cismin serbest cisim diyagramı asagıdakilerdenhangisinde dogru verilmistir?

A)

F

N

mg

FD

B)

mg

F FCC)

F FC

N

D)

F

N

FDFC

mg

E)N

mg

F FC

erta

nsin

ansa

hin.

com

Sürtünme kuvveti

Sürtünme kuvveti iki yüzeyin birbiri üzerinden kaymasınıengelleyici kuvvettir.

Iki yüzey arasındaki sürtünme kuvvetinin alabilecegi en büyükdegerin nelere baglı oldugunu tartısalım ve denklemini yazalım.

Sonuç

Iki yüzey arasındaki sürtünme katsayısının nelere baglıolabilecegini tartısalım.

Kavram yanılgısı

Sürtünme katsayısının degeri 1’den büyük olabilir.Örnegin, gümüs iki yüzeyin aralarındaki sürtünmekatsayısı 1,4 degerindendir.

Uyarı!

Iki yüzey arasındaki sürtünme kuvvetleri, etki-tepki çiftidir.Bu yüzden, sürtünen iki yüzeydeki sürtünme kuvvetlerininbüyüklükleri aynı, yönleri zıttır.

5 kg kütleli özdes cisimlerle zemin arasında sürtünme katsayısık=0,2 olarak verilmistir. Üç farklı durum için sürtünmekuvvetlerini ve cisimlerin ivmelerini hesaplayalım. Bu verilerigrafikler üzerinde gösterelim.

F =5 N1 F =8 N2

F =15 N3

Fs

F

a

F

13


Uyarı!

Sürtünme kuvvetinin büyüklügü sistemin incelenmesiylehesaplanır. Her zaman k×N degerine esit degildir.

Not

Henüz statik ve kinetik sürtünme ayrımına gidilmemistir.

Sıra sende

30. Sekildeki blok belirli bir anda sürtünmeli bir yüzey üzerindev hızıyla kaymaktadır.

v

5 kg

Blokla yüzey arasındaki sürtünme katsayısı 0,3 oldugunagöre,

I. Sürtünme kuvveti cismin hareketine zıt yönlüdür.

II. Sürtünme kuvvetinin büyüklügü 15 N’dir.

III. Sürtünme kuvveti cisim yavasladıkça azalır.

yargılarından hangileri dogrudur? (g = 10 m/s2 alınacaktır.)



31. Sekildeki durgun cisme, sürtünmeli bir yatay düzlemde 10N büyüklügünde yatay ve düsey kuvvetler uygulanmıstır.

5 kg 10 N

10 N

Sürtünme katsayısı 0,4 olduguna göre cismin üzerindekisürtünme kuvveti kaç N’dir?

A) 10 B) 12 C) 16 D) 20 E) 24

erta

nsin

ansa

hin.

com

32. Sürtünme kuvvetiyle ilgili,

I. Sürtünme kuvveti bir hayvanın yürümesinde etkilidir.

II. Sürtünme kuvveti bir cismin durmasına neden olabilir.

III. Sürtünme kuvveti bir cismin dönmesine neden olabilir.




Sürtünme kuvvetinin yönü

Sürtünme kuvveti her zaman iki yüzeyin birbiri üzerindenkaymasını engelleyecek yöndedir.

Kavram yanılgısı

Bir cismin üzerindeki sürtünme kuvveti, her zaman cisminhareketine ters yönde degildir.

Ayakta durmakta iken yürümeye baslayan bir çocugun hızının,ivmesinin ve ayaklarına etki eden sürtünme kuvvetinin yönünütartısalım. Ardından tekrar duran çocugun, durmadan hemenönceki hızını, ivmesini ve ayaklarına etki eden sürtünmekuvvetini tartısalım.

Durmakta iken ilerlemeye baslayan, bir süre sabit hızla ilerleyenve daha sonra tekrar duran bisikletli için tekerlerdeki sürtünmekuvvetinin yönünü tartısalım.

v=0 v=0

Kavram yanılgısı

Sürtünme kuvveti her zaman hareketi engelleyeci birkuvvet degildir. Günlük hayatta vücudumuz dahil birçokcismi hareket ettirebilmek için sürtünme kuvvetindenfaydalanırız.

14


Sekilde gösterilen cisimler için ayrı ayrı sürtünme kuvvetlerininyönlerini gösterelim. (Bütün yüzeyler sürtünmelidir.)

F

F

Sıra sende

33. Sekil I ve II’deki cisimler oklar yönünde kayarak ilerlemekte,Sekil III’deki bisiklet yatay zeminde ok yönünde hızlanmaktadır.

Fs

Şek�l I

Fs

Şek�l II

Fs

Şek�l III

Buna göre hangi sekillerdeki sürtünme kuvvetlerin yönleridogru gösterilmistir? (Bisiklet arkadan çekislidir.)



Statik ve kinetik sürtünme kuvvetleri

Statik ve kinetik sürtünme arasındaki farkı inceleyelim.

F

v

Bu bilgiyi bir de grafik üzerinde gösterelim.

Fs

F

erta

nsin

ansa

hin.

com

Uyarı!

Yüzeyler birbiri üzerinde kaymıyorsa statik sürtünmegeçerlidir. Yumusak bir fren yapan bir arabanın tekerlerizemin üzerinde kaymadıgı için statik sürtünme katsayısıgeçerli olur. Eger araç zemin üzerinde kaymayabaslarsa, kinetik sürtünme devreye girecegi için tehlikelidurumlar ortaya çıkabilir. Bu yüzden araçlarda ABSkullanılmaktadır.

Not

Karsılasılan sorularda, aksi belirtilmedikçe, verilensürtünme katsayısında statik ve kinetik sürtünme ayrımınagidilmez.

Sıra sende

34. Sürtünmeli bir yüzey üzerinde duran sekildeki cisme 8 Nbüyüklügünde yatay bir kuvvet uygulanıyor. Bu durumda cisimhareketsiz kalıyor.

8 N

Buna göre,

I. 8 N’lik kuvvet uygulandıgında cisme etki eden sürtünmekuvveti de 8 N’dir.

II. Cisme uygulan kuvvet artırılırsa sürtünme kuvveti deartabilir.

III. Cisim hareket etmeye baslarsa, etki eden sürtünmekuvveti 8 N’den daha küçük olabilir.



D) I ve II E) I, II ve III

"Sıra sende" cevapları

1-D 2-A 3-C 4-D 5-B 6-C 7-D 8-B

9-A 10-E 11-E 12-C 13-D 14-A 15-C 16-E

17-A 18-B 19-E 20-E 21-C 22-E 23-A 24-B

25-D 26-C 27-C 28-D 29-E 30-C 31-A 32-E

33-A 34-E

15

Ana Kamp: Test 1

1. Bir cisim, sekildeki kesikli çizgilerle gösterilen yolu izleyerekB noktasına varıyor.

A

20 cm40 cm

B C

+x

Buna göre cismin bu esnadaki hareketiyle ilgili,

I. Yer degistirmesinin büyüklügü 40 cm’dir.

II. Aldıgı yol 60 cm’dir.

III. Yer degistirme vektörü +x yönündedir.




2. Bir karınca, A noktasından baslayarak duvarın üzerindeki Bnoktasına kadar yürüyor.

80 cm

60 cm

A

B

duvar

Buna göre, karıncanın aldıgı yolun yer degistirmebüyüklügüne oranı kaçtır?

A)5

14B)

5

7C) 1 D)

7

5E)

14

5

3. K ve L araçları sekilde gösterilen noktalardan aynı andasabit süratlerle harekete baslayarak yolun A noktasındabulusuyorlar. K aracı A noktasına 3 saatte, L aracı ise 2 saatteulasıyor.

A

LK

60 km/sa80 km/sa

x y

Buna görex

yoranı kaçtır?

A) 0,25 B) 0,5 C) 2 D) 2,5 E) 4

erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Bir cisim, A noktasından baslayarak, sekilde gösterilen yoluizleterek yine A noktasına dönüyor.

B

D

C

A

Cismin hareketiyle ilgili,

I. AC arasında aldıgı yol ile CA arasında aldıgı yol birbirineesittir.

II. BC arasındaki yer degistirmesi ile DA arasındaki yerdegistirmesi esittir.

III. Cisim A’ya döndügünde yer degistirmesi sıfır olur.

yargılarından hangileri dogrudur? (Sekil esit birim karelerebölünmüstür.)



5. A, B ve C noktaları, esit karelerle gösterilen sekildeki düzlemüzerinde bulunmaktadır.

K L

B

A

C

Noktaların konum vektörleriyle ilgili,

I.−→K vektörü, B noktasının A noktasına göre konumvektörüdür.

II.−→L vektörü, C noktasının A noktasına göre konum

vektörüdür.

III. B ve C noktalarının A noktasına göre konum vektörleribirbirine esittir.




1-D 2-D 3-C 4-D 5-B

16

Ana Kamp: Test 2

1. Sabit süratlerle hareket etmekte olan araçların anlıkkonumları sekilde gösterildigi gibidir.

80 km/h 60 km/h

K L

x

12 dakika sonra K aracı L aracına yetistigine göre xmesafesi kaç km’dir?

A) 2,5 B) 4 C) 4,5 D) 5 E) 10

2. Fatma ve Kutay dogrusal bir yolda karsılıklı olarakdurmaktadır. Kutay B noktasından 3 m/s sabit süratle Fatma’yadogru kosunca, Fatma’nın bulundugu A noktasına 1 dakikadavarıyor.

Kutay

3 m/s

B

Fatma

A

Buna göre Fatma ve Kutay A ve B noktalarından sırasıyla 2ve 3 m/s’lik sabit süratlerle birbirlerine dogru kosarlarsakaç saniye sonra karsılasırlar?

A) 18 B) 24 C) 36 D) 40 E) 48

3. Grafikte, bir boyutta hareket eden K ve L cisimlerininkonumlarının zamana baglı grafikleri verilmistir.

6

5

5

Konum (m)

Zaman (s)

K

L

3

Buna göre cisimlerinin süratleri oranıvK

vLkaçtır?

A)1

3B)

2

3C) 2 D) 3 E) 6

erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Sekildeki K ve L araçları aynı noktadan harekete baslayarakzıt yönlerde sabit süratlerle hareket ederek esit sürede Anoktasına varıyor.

A

K L

Buna göre K ve L araçlarının hareketleriyle ilgili,

I. Yer degistirmeleri esittir.

II. Aldıkları yollar farklıdır.

III. K’nin sürati daha büyüktür.

yargılarından hangileri dogrudur? (Araç pisti çemberseldir.)



5. K ve L araçları sekilde gösterilen noktalardan aynı andasabit süratlerle harekete baslayarak kavsagın A noktasındangeçiyorlar.

vK

vL

A

3d

K

L

2d

L aracı, K aracının vardıgı sürenin iki katı sürede A

noktasına vardıgına görevK

vLoranı kaçtır?

A)1

3B)

2

3C) 1 D) 2 E) 3

1-B 2-C 3-C 4-E 5-E

17

Ana Kamp: Test 3

1. Sekillerde tek boyutta hareket eden iki farklı cisme aithız-zaman grafikleri verilmistir.

v (m/s)

t (s)

6

2 4 6−2

Şek�l I

v (m/s)

t (s)

4

2 4 6

2

−4

Şek�l II

Buna göre cisimlerin 0 - 6 s aralıgındaki yer degistirme

büyüklüklerinin oranı∆xI

∆xIIoranı kaçtır?

A)7

3B) 3 C)

7

2D) 6 E) 7

2. Sekilde K ve L cisimlerinin hız-zaman grafikleri verilmistir.

Hız

Zaman

v

2v

t 2t

K

L

Buna göre K cisminin ivmesinin L cisminin ivmesine oranıaK

aLkaçtır?

A)1

4B)

1

2C) 1 D) 2 E) 4

3. Sekilde çembersel bir pist verilmistir. Bir araç, çembersel pistüzerindeki ABC yolunu izleyerek A noktasından C noktasınaulasıyor.

rA

B

C

Buna göre cismin ortalama süratinin (s) ortalama hızının

büyüklügüne (v) oranıs

vkaçtır? (π = 3 alınacaktır.)

A)1

3B)

2

3C) 1 D)

3

2E) 3

erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Sekildeki fareler; labirent içindeki I, II ve III yollarını izleyerekA noktasından B noktasına esit sürelerde ulasıyor.

B

1

3

A

2

Buna göre farelerin hareketiyle ilgili,

I. Üçünün de yer degistirmesi esittir.

II. Üçünün de ortalama sürati esittir

III. Üçünün de ortalama hızı esittir.

yargılarından hangileri dogrudur? (Farelerin boyutlarıönemsenmeyecektir.)



5. Esit karelerden olusan grafikte tek boyutta hareket eden bircisme ait hız-zaman grafigi verilmistir.

Hız

Zamant 2t 3t

Cismin ilk konumu bilinmedigine göre,

I. Cismin t - 2t zaman aralıgındaki sürati, 0 - t zamanaralıgındaki süratinden daha büyüktür.

II. Cisim, 3t anında baslangıçta bulundugu konumadönmüstür.

III. Verilen bilgiler kullanılarak cismin 3t anındaki konumubelirlenebilir.




1-C 2-E 3-D 4-C 5-C

18

Ana Kamp: Test 4

1. Kuvvetler, temas gerektiren ve gerektirmeyen kuvvetlerolarak sınıflandırılabilirler.

Buna göre;

I. rüzgârlı bir havada yaprakların havaya kalkması,

II. tozların elektrik süpürgesinin içine dogru hareket etmesi,

III. Ay’ın Dünya’nın etrafında dolanması

olaylarının hangilerinde temas gerektiren kuvvetleretkilidir?



2. Dogadaki temel kuvvetlerle ilgili,

I. Kütle çekim kuvvetinin ve elektromanyetik kuvvetin etkimesafesinin sınırı yoktur.

II. Güçlü ve zayıf nükleer kuvvetlerin etki mesafesi sınırlıdır.

III. Güçlü nükleer kuvvet, atom çekirdegini olusturanparçacıkların bir arada durmasını saglar.




3. Sekilde Dünya’nın etrafında 2r ve 3r yarıçaplı çemberselyörüngelere oturtulmus K ve L yapay uyduları gösterilmistir.

Dünya

m

2m

2r

3r

K

L

Buna göre uydulara Dünya tarafından uygulanan

kuvvetlerin büyüklükleri oranıFK

FLkaçtır?

A)2

3B)

3

4C)

4

3D)

9

8E) 3

erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Sekilde K, L ve M cisimlerine yatay dogrultuda uygulanankuvvetler ve cisimlerin kütleleri gösterilmistir.

Fm

K

2Fm

L

2F2m

M

Buna göre cisimlerin ivme büyüklükleri arasındaki iliskiasagıdakilerden hangisinde dogru verilmistir? (Sürtünmelerihmal edilecektir.)

A) aL > aK = aM B) aM > aL > aK C) aL = aM > aK

D) aK = aM > aL E) aL > aM > aK

5. Sekildeki köpekler donmus bir göl üzerinde kızakçekmektedir. Köpeklerin kızaga uyguladıgı yatay kuvvet 20 N,kızaga yatay dogrultuda etki eden sürtünme kuvveti ise 10N’dir.

20 kg

Buna göre kızagın ivmesinin büyüklügü kaç m/s2’dir?

A) 0,25 B) 0,5 C) 1 D) 10 E) 20

6. Sekildeki kedi A noktasında durmaktayken, kosmayabaslayıp hızını 10 saniyede 3 m/s’ye çıkartıyor.

A B

Kedi düzgün hızlandıgına göre hızlanma ivmesi kaçm/s2’dir?

A) 0,03 B) 0,3 C) 3 D) 10 E) 30

1-C 2-E 3-D 4-A 5-B 6-B

19

Ana Kamp: Test 5

1. Asagıda verilen,

I. sofra örtüsü çırpıldıgında kırıntıların yere düsmesi,

II. frene basılan bir araç içerisindeki yolcuların aracınönüne dogru yönelmesi,

III. demir bir bilye suya batarken tahta bir blogun suyabatmaması

olaylarından hangileri eylemsizlikle iliskilidir?



2. Bir cismin agırlıgıyla ilgili,

I. Agırlık bir cismin kendine ait bir özelliktir.

II. Iki farklı gezegenin yüzeylerinde farklı degerlerde olabilir.

III. Belirli bir gezegenin yüzeyindeki iki farklı noktada farklıdegerlerde olabilir.




3. Nihan ip bagladıgı sandıgı çekince, sandık üzerine 30 N’likyatay bir kuvvet uyguluyor. Bu durumda sandıgın hareketyönüne zıt olacak sekilde 10 N’lik bir sürtünme kuvvetiolusuyor.

N�han

Buna göre,

I. Nihan’ın uyguladıgı kuvvet, sandıga ip aracılıgıylailetilmistir.

II. Sandık üzerindeki bileske kuvvet 20 N büyüklügündedir.

III. Sandıga düsey dogrultuda kuvvet etki etmemektedir.




erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Sekildeki cisim, üzerine uygulanan F büyüklügündeki kuvvetetkisinde +x yönünde hareket ederken, cismin bulunduguzeminle cisim arasında sürtünme kuvveti olusmaktadır.

F

+x

+y

Olusan sürtünme kuvvetini artırmak için;

I. cismi –y yönünde bastırmak,

II. cismin üzerine yeni bir cisim koymak,

III. uygulanan kuvvetin büyüklügünü artırmak

islemlerinden hangileri uygulanabilir?



5. Asagıda belirtilen;

I. bir duvara merdiven dayanması,

II. bir futbolcunun topa vurması,

III. bir meteorun Dünya’ya dogru düsmesi

durumlarından hangilerinde etki-tepki kuvvet çiftleriolusur?



6. Sekildeki cisim sabit a ivmesiyle hareket etmektedir.

v

a

Buna göre cismin ivmesinin büyüklügünü hesaplayabilmekiçin;

I. cismin sürati,

II. cismin üzerindeki net kuvvet,

III. cismin kütlesi

niceliklerinden hangilerinin bilinmesi gerekli ve yeterlidir?



1-C 2-E 3-C 4-C 5-E 6-D

20

Ana Kamp: Test 6

1. Sekilde, tek boyutta hareket eden bir cisme aitkonum-zaman grafigi verilmistir.

6

2 5

x (cm)

t (s)

2

7


I. Cismin 0 - 2 saniye aralıgındaki sürati 2 cm/s’dir.

II. Cisim 2 - 5 saniye aralıgında sabit süratle hareketetmistir.

III. Cismin 5 - 7 saniye aralıgında yavaslamıstır.



D) I ve III E) I ve III

2. Sekilde tek boyutta hareket eden bir cismin ivme-zamangrafigi verilmistir.

2İvme (m/s )

Zaman (s)

8

−2106

Cismin ilk sürati 5 m/s olduguna göre t = 10 s saniyeanındaki sürati kaç m/s’dir?

A) 40 B) 45 C) 48 D) 56 E) 61

erta

nsin

ansa

hin.

com

3. Sekilde bir boyutta hareket eden bir cismin hız-zaman grafigiverilmistir.

Hız (m/s)

Zaman (s)2 5

−4

6

Cismin ilk konumu x=8 m olduguna göre konum-zamangrafigi asagıdakilerden hangisinde dogru verilmistir?(Grafiklerde konum m ve zaman s birimindedir.)

A) x

t2 5

8

20B) x

t2 5

12

C) x

t2 5

12

24D) x

t2 5

12

E) x

t2 5

8

20

4. Sabit süratle hareket eden bir araç, gündüz vaktinde Akentinden B kentine 2 saatte gidiyor. Aynı araç gece vaktinde Bkentinden A kentine 3 saatte dönüyor.

Buna göre aracın gidisteki süratinin dönüsteki süratine

oranıvg

vdkaçtır?

A)1

6B)

1

3C)

2

3D)

3

2E) 6

1-A 2-B 3-A 4-D

21

Ileri Kamp: Test 1

1. Bir adam yatay zemindeki koliyi itmesine ragmen koliyihareket ettirememektedir. Sekildeki kuvvetlerden;

−→F adamın

koliye uyguladıgı kuvveti,−→FS koliye etki eden sürtünme

kuvvetini,−→N zeminin koliye uyguladıgı normal kuvveti ve

−→G

kolinin agırlıgın göstermektedir.

Buna göre,

I. Gösterilen kuvvetlerin tamamı temas gerektirenkuvvetlerdir.

II.−→F ve

−→FS kuvvetlerinin büyüklükleri birbirine esittir.

III.−→G ve

−→N etki-tepki kuvveti çiftidir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III



I. sabit hızla hareket eden bir araç,

II. durgun halden harekete baslayan bir asansör,

III. Dünya’nın etrafında çembersel bir yörüngeye oturtulmusbir yapay uydu

durumlarından hangilerinde belirtilen cisim dengelenmiskuvvetler etkisindedir?



3. Sekilde tek boyutta hareket eden bir cismin konum-zamangrafigi verilmistir. Grafikte zaman ekseni saat, konum eksenikilometre cinsindendir. Cismin 0 - 3 saatleri arasındaki hızı v1,3 - 8 saatleri arasındaki hızı v2’dir.

Konum (km)

Zaman (h)

20

−30

3 8

Buna görev1

v2oranı kaçtır?

A) –5

2B) –

5

4C)

5

4D)

5

2E) 5

erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Sekil I’de belirli bir yükseklikten serbest bırakılan bir tas,Sekil II’de çembersel bir yörüngede hareket eden bir araba veSekil III’te ucuna bir cisim baglandıktan sonra sıkıstırılarakserbest bırakılan bir yay verilmistir.

Dünya

taş

Şek�l I Şek�l II

Şek�l III

h

Tas, araba ve yaya baglı cismin hareketiyle ilgili,

I. Tas öteleme hareketi yapar.

II. Araç döndügü için öteleme hareketi yapmaz.

III. Yaya baglı cisim yalnız titresim hareketi yapar.




5. Tabloda bir cismin farklı anlardaki konum degerleri verilmistir.

Konum (m) 3 5 7 9 11 13

Zaman (s) 0 1 2 3 4 5

Tablodaki bilgilere göre cismin hareketiyle ilgili,

I. Cisim sıfırdan farklı sabit bir ivmeyle hareket etmistir.

II. Cisim esit zaman aralıklarında esit miktarda yerdegistirmistir.

III. Cisim 1 - 4 saniye aralıgında 11 metre yer degistirmistir.


A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II


1-B 2-A 3-D 4-A 5-A

22

Ileri Kamp: Test 2

1. Yatay ve düsey eksenlerin gösterildigi sekildeki düzlemde mkütleli cismin O noktasına olan uzaklıgı (d) gösterilmistir.

düşey

yatay

d

O

m

Buna göre cismin O noktasına göre olan konumuyla ilgili,

I. d mesafesi biliniyorsa cismin O noktasına göre konumuda biliniyor demektir.

II. Cismin yatay ve düsey eksenlere olan uzaklıgı biliniyorsaO noktasına göre konumu da biliniyor demektir.

III. d mesafesi sabit tutularak cismin konumu degistirilebilir.




2. Sezin, Sevim ve Arman Izmir’den Antalya’ya üç farklı yoldanseyahat ediyor. Sezin Mugla üzerinden, Sevim Denizliüzerinden, Arman ise Afyonkarahisar üzerinden Antalya’yaulasıyor.

İzm�r

Den�zl�

Afyonkarah�sar

AntalyaMuğla

Buna göre Sezin, Sevim ve Arman’ın hareketleriyle ilgili,

I. Seyahat süreleri esit olabilir.

II. Yer degistirmeleri aynıdır.

III. Ortalama süratleri esit olabilir.




erta

nsin

ansa

hin.

com

3. Sekilde Dünya ve Ay’ın üzerindeki kütle çekim kuvvetlerigösterilmis olup, Dünya’nın kütlesinin ayın kütlesinin yaklasık100 katı oldugu bilinmektedir.

d

DünyaAy

Diger gök cisimlerin etkileri ihmal edilirse,

I. Ay üzerindeki kuvvet; Dünya ve Ay’ın kütleleri çarpımıyladogru, aralarındaki uzaklıgın karesiyle ters orantılıdır.

II. Dünya ve Ay üzerindeki kuvvetler için−→F 12 =

−→F 21 esitligi

yazılabilir.

III. Ay’ın üzerindeki kuvvetin büyüklügü Dünya’nınüzerindeki kuvvetin büyüklügünün yaklasık 100 katınaesittir.




4. Sekilde tek boyutta hareket eden bir cisme ait konum-zamangrafigi verilmistir.

Konum (cm)

Zaman (s)

10

15

−10

5 93 7


I. Cisim 0 - 9 saniye aralıgında 5 cm yer degistirmistir.

II. Cismin 0 - 5 saniye aralıgındaki hızı negatif, 5 - 9 saniyearalıgındaki hızı pozitiftir.

III. Cisim t = 3 ve t = 7 saniye anlarında yön degistirmistir.

IV. Cisim t = 5 saniye anında yön degistirmistir.


A) I ve II B) I ve IV C) I, II ve III

D) I, II ve IV E) II, III ve IV

1-D 2-E 3-A 4-D

23

Ileri Kamp: Test 3

1. Sekilde bir cismin üzerine etki eden sürtünme kuvvetinincisme uygulanan kuvvete baglı grafigi verilmistir.

Fsürtünme

Fuygulananstat�kbölge

k�net�kbölge

Grafige göre statik ve kinetik sürtünme kuvvetleriyle ilgili,

I. Statik sürtünme kuvveti uygulanan kuvvete baglı olarakdegisir.

II. Kinetik sürtünme kuvveti sabittir.

III. Statik sürtünme kuvvetinin maksimum degeri kinetiksürtünme kuvvetinden büyüktür.




2. Sekilde tek boyutta hareket eden bir cismin hız-zaman grafigiverilmistir.

v (m/s)

t (s)2 4 6

−4

6

4

Cismin ilk konumu sıfır olduguna göre konum-zamangrafigi asagıdakilerden hangisinde dogru verilmistir?

A) x (m)

t (s)

12

20

2 4 6

B) x (m)

t (s)

12

20

2 4 6

C) x (m)

t (s)

12

2 4 6

28

D) x (m)

t (s)

12

2 4 6

20

E) x (m)

t (s)

12

2 4 6

erta

nsin

ansa

hin.

com


I. yokus asagı sabit hızla giden bir araç,

II. durgun halden harekete geçen bir asansör kabini,

III. sabit süratle viraja giren bir araç

durumlarından hangilerinde ivmeli bir hareket sözkonusudur?



4. Sekillerde farklı fiziksel olaylar verilmis olup; Sekil I’de birlikteitilen iki blok, Sekil II’de duvara baglı bir ipe çeken bir çocuk veSekil III’te çarpısan iki bilardo topu gösterilmistir.

F

Şek�l I Şek�l II

Şek�l III

v

Buna göre hangi olaylarda etki-tepki kuvvet çiftleri olusur?



5. Sekilde üç farklı konum-zaman grafigi verilmistir.

x

tt

x

I II

t

x

III

Buna göre hangi grafikler sabit hızla hareket eden bircisme ait olabilir?



1-E 2-D 3-D 4-E 5-E

24

Ileri Kamp: Test 4

1. Yesil dalga uygulamasında belirtilen sürat degeri, araçlarınkırmızı ısıga takılmadan yol alabilecekleri ortalama süratdegerini ifade eder.

Buna göre yesil dalga uygulamasıyla ilgili,

I. Trafik akısını düzenli hale getirmek için tasarlanmıstır.

II. Uygulamanın isleyebilmesi için, araçların süratinin enfazla levhada belirtilen sürat degerine kadar çıkmasıgerekir.

III. Yesil dalga uygulamasının isleyebilmesi için trafiktekiaraçların hız sabitleyici özelligi bulunması gerekir.




2. Sekildeki cismin üzerine yatay dogrultuda bir F kuvvetiuygulanmaktadır.

Fm

Buna göre cisme ait serbest cisim diyagramıasagıdakilerden hangisinde dogru verilmistir? (Sürtünmelerihmal edilecektir.)

A)

F

N

G

ma

B)

F

N

G

ma

C)

FN

G

ma

D)N

G

F

E)N

G

ma

3. Sabit süratle hareket eden bir aracın hareketiyle ilgili,

I. Hareket yönü degisiyor olabilir.

II. Hızı degisiyor olabilir.

III. Ivmeleniyor olabilir.




erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Bir gözlemci kendisine göre hareketli olan bir cisminhareketiyle ilgili gözlem ve ölçüm yapıyor.

Buna göre gözlemcinin ölçümleri;

I. cismin sürati,

II. cismin hareket yönü,

III. gözlemcinin hızı

degiskenlerinden hangilerinden etkilenebilir?



5. Yatay düzlemde bulunan sekildeki cisimler özdes olup,cisimlere yatay düzleme paralel olacak biçimde kuvvetleruygulanmaktadır. Kuvvetler uygulandıgında cisimlerin hareketetmedigi bilinmektedir.

6 NK 9 NL

Buna göre cisimlere uygulanan sürtünme kuvvetlerinin

oranıfKfL

asagıdakilerden hangisinde dogru verilmistir?

A)1

2B)

2

3C) 1 D)

3

2E) 2

6. Yukarıdan görünümü sekildeki gibi olan yolda bir arabahızlanarak ilerlemektedir.

A B

Arabanın yatay yolda ilerledigi süreç dikkate alındıgında;

I. arabanın herhangi bir andaki konumu,

II. arabanın herhangi bir zaman dilimindeki yerdegistirmesi,

III. arabanın herhangi bir zaman dilimindeki ortalama hızı

niceliklerinden hangileri yolun kenarındaki A ve Bnoktalarında bekleyen durgun gözlemciler için aynı olur?(Gözlemciler kendi konumlarını sıfır kabul edecektir.)



1-A 2-D 3-E 4-E 5-B 6-D

25

Zirve: Test 1

1. Sekildeki cisim yatay düzlemde bir ilk hızla fırlatılıyor.

1 2

Cisim yatay düzlemde yavaslayarak ilerlerken ivme vektörü1 yönünde olduguna göre;

I. cismin hız vektörü 1 yönündedir,

II. yatay düzlem sürtünmelidir,

III. cisme etki eden sürtünme kuvveti 2 yönündedir

ifadelerinden hangileri dogrudur? (Hava direnci önemsizdir.)



2. Bir cisme etki eden sürtünme kuvvetiyle ilgili,

I. Sürtünme kuvvetinin olusabilmesi için cismin hareketliolması gerekir.

II. Cismin hareket yönüne zıt yönde olabilir.

III. Cismin yer degistirmesiyle aynı yönde olamaz.




3. Özellikleri her yerinde aynı olan yatay düzlemdeki m kütlelicisim sabit F büyüklügündeki kuvvetin etkisinde hızlanmaktadır.

m F

Hava direnci ihmal edildiginde cisimle ilgili,

I. Ivmesi sabittir.

II. F kuvveti iki katına çıkartılırsa ivmesi de iki katına çıkar.

III. F kuvveti yarıya indirilirse, ivmesinin büyüklügü azalır.

ifadelerinden hangileri kesinlikle dogrudur?



erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Sekildeki tuvalet kâgıdı çekilip bırakıldıgında rulo bir süredaha dönüyor ve kâgıt açılmaya devam ediyor. Kâgıt daha hızlıve aniden çekildiginde ise kopuyor ve rulo dönmüyor.

Buna göre,

I. Tuvalet kâgıdının sekildeki gibi tutulup çekilebilmesisürtünme sayesindedir.

II. Kâgıt çekilip bırakıldıgında rulonun dönmeye devametmesi eylemsizligi yüzündendir.

III. Daha hızlı çekildiginde kâgıdın kopması, kâgıt rulosununeylemsizligi yüzündendir.




5. Bir adam yatay zemindeki durgun koliye sekildeki gibi yataydogrultuda F büyüklügünde bir kuvvet uyguluyor.

F

m

yatay zem�n

Bir süre sonra yatay zeminin koliye uyguladıgı sürtünmekuvveti ile ilgili,

I. Koli hareketsizse F’den büyüktür.

II. Koli hareket halindeyse, F’ye esit büyüklüktedir.

III. Koli hareket halindeyse, F’den küçüktür.

ifadelerinden hangileri dogru olabilir? (Yatay zemin ve koliarasındaki kinetik ve statik sürtünme katsayıları sabittir.)



1-B 2-A 3-A 4-E 5-C

26

Zirve: Test 2

1. Sekildeki dogrusal yolun K noktasından durgun haldenharekete baslayan araç KL arasını 3t, LM arasını t süredealırken L noktasından v, M noktasından 3v büyüklügündehızlarla geçmektedir.

K L M

v 3v

d d

Aracın KL arasındaki ortalama hızının büyüklügü v/2olduguna göre;

I. 0 - 3t aralıgındaki yer degistirmesi, 3t - 4t aralıgındaki yerdegistirmesine esittir.

II. LM arasındaki ortalama hızı 2v büyüklügündedir.

III. KM arasındaki ortalama hızı 3v/2 büyüklügündedir.




2. Sabit süratle hareket eden bir araçla ilgili,

I. Hareket yönü daima aynıdır.

II. Esit zaman aralıklarında esit miktarda yol alır.

III. Esit zaman aralıklarında esit miktarda yer degistirir.

ifadelerinden hangileri kesinlikle dogrudur?



3. Sekildeki masa örtüsü hızlıca çekildiginde, üzerindekiesyaların masadan düsmedigi görülüyor.

Bu olayda esyaların masadan düsmemesi;

I. masa örtüsünün hızlıca çekilmesi,

II. masa üzerindeki esyaların eylemsizligi,

III. esyalar üzerinde yerçekimi kuvvetinin etkin olması

öncüllerinden hangileriyle ilgilidir?



erta

nsin

ansa

hin.

com

4. Yatay zemindeki K blogu, zemine paralel 20 Nbüyüklügündeki F kuvvetiyle itildiginde, sekildeki gibi düseykonumlandırılarak sabitlenmis baskülün gösterdigi deger sıfırolmaktadır.

KF=20 N

yatay zem�n

bask

ül

Buna göre,

I. K blogu dengelenmis kuvvetlerin etkisindedir.

II. K bloguna etki eden sürtünme kuvveti 20 Nbüyüklügündedir.

III. F kuvveti kaldırılırsa, K blogu baskülden uzaklasır.




5. Aynı dogrusal yol üzerinde hareket eden K ve L cisimlerininhızlarının zamana baglı degisimi grafikteki gibidir. BaslangıçtaK cisminin önde oldugu bilinmektedir.

Hız

Zaman

K

L

t1 t2

Buna göre,

I. Cisimlerin ivme büyüklükleri esittir.

II. 0 - t1 aralıgında K ve L cisimleri arasındaki mesafeaçılmıstır.

III. t2 anında cisimler arasındaki uzaklık t = 0 anındakiuzaklık kadardır.




1-A 2-B 3-D 4-C 5-D

27

hareket ve kuvvet - ertansinansahin.com · konu anlatımı: hareket ve kuvvet dogrusal bir yolda...

Documents