hadis usûlü 1. ders (1. hafta)

Hadis Usûlü 1. Ders (1. Hadis Usûlü 1. Ders (1. hafta)hafta)HADİSİN ÖNEMİ

Yrd. Doç. Dr. Ali KUZUDİŞLİ

A. Peygamberliğin GerekliliğiA. Peygamberliğin Gerekliliği

Akıl doğru ile yanlışı birbirinden ayırabilecek yeterliliktedir. Bu nedenle bazı geçmişte bazı filozoflar, peygamberlere ihtiyaç olmadığını savunmuşlardır.

Ancak, insanların geneli, saf aklın gerektirdiği doğruları düşünmez. Nefsinin, çevresinin, tarihin ve kültürün etkisinde kalır.

İnsanların bu özelliklerinden bazılarına Kur’an’da dikkat çekilmiştir.

Örneğin: (الخير لشديد BبDحF خلق ) ; Âdiyat 100/8 (وإنه ل İsra (إن اإلنسان خلق هلوعا) Nisa 4/28 (اإلنسان ضعيفا

ولوال دفع اللهF الناسg بعضهم ببعض لفسدت ) 17/100Dاألرض) Bakara 2/251.

A. Peygamberliğin Gerekliliği A. Peygamberliğin Gerekliliği -devam-devam

İnsanlık, bu özelliklerinden dolayı kendisini doğruya yönlendirecek öncülere ihtiyaç duymuş; bu ihtiyacı karşılamak üzere Allah, insanlara peygamberler göndermiştir. Bu durum, Kur’an’da şöyle ifade edilir:

(s مwةu رسوالD وما كنا ) ; Nahl 16/36 ( ولقد بعثنا في كل أ

s .İsra 17/15 (معgذBبين حتى نبعثg رسوال

B. Hz. Peygamber’in GörevleriB. Hz. Peygamber’in Görevleri

1. Tebliğ: Hz. Peygamber’in en temel görevi Allah’tan aldığı vahyi insanlara eksiksiz olarak

iletmektir. ( نزل إليك منD يا أيها الرسولD بلغ ما أwغ�تg رسالته والله ربك وإن لم تفعل فما بلgع�صFمك من الناس (فإنما عليك البالغ) ; Maide 5/67 (يÂl-i İmran 3/20.

2. Tebyin: Hz. Peygamber’in ikinci önemli görevi de ona gönderilen vahyi insanlara açıklamaktır.

Bن لهم الذي ) Dبي وما أنزلنا عليك الكتاب إال لتgفوا فيه gل وأنزلنا إليك الذكر لتبين ) .Nahl 16/64 (اختل إليهم ولعلهم يتفكرون BزD .Nahl 16/44 (للناس ما ن

Tebyinin ÇeşitleriTebyinin Çeşitleri

a) Mücmeli açıklamak: Kur’an veciz bir kitap olduğundan birçok konuya yalnız değinmekle yetinilmiş, onun ayrıntısını açıklamak Hz. Peygamber’e bırakılmıştır. Örneğin “Namaz”

Allah’ın kesin emirlerinden biridir. ( إن الصالة Nisa 4/103 (كانت على المؤمنين كتابا موقوتاNamazın nasıl kılınacağı önceden bilinmiyordu.

( sةg gص�دFي (وما كان صالتهم عند البيت إال مDكاءs وتEnfal 8/35. Hz. Peygamber onun nasıl kılınması gerektiğini insanlara açıklamıştır.

Tebyinin Çeşitleri Tebyinin Çeşitleri -devam-devam

a) Mücmeli açıklamak -devam

( ،gةg gب Fي قFال بg ، عgن� أ Dوب¡ gي gا أ gن دwث gح : gالgق ، Fابwهgالو Dد� gا عgب gن دwث gح : gالgى، قw gن �نD المDث gا مDحgمwدD ب gن دwث gح

gا مgالFك£ gن : حgدwث gالgق gمw ل gسgو Fه� gي FيB صgلwى اللهD عgل wب Fلgى الن gا إ �ن gي تg ، أ

gو�مsا رFينg ي �دgهD عFش� ن Fا عg gقgم�ن ، فgأ gونD gقgارFب gة£ مDت gب ب gش Dح�نg وgن gمw ل gسgو Fه� gي wهF صgلwى اللهD عgل سDولD الل gر gانg gةs، وgك �ل gي وgلو�

g gا - أ gن gه�ل gا أ �ن gهgي ت wا قgدF اش� gن gمwا ظgنw أ فFيقsا، فgل gا رsيمFح gر ،Dاهg ن gر� ب خ�

g gا، فgأ gع�دgن gا ب �ن ك gرg gا عgمwن� ت gن gل أ gا - سg gق�ن ت قgدF اش�gقFيمDوا فFيهFم� ، فgأ Dم� Fيك gه�ل Fلgى أ جFعDوا إ : »ار� gالgق g و� ال

g gح�فgظDهgا أ gاءg أ ي gش� gرg أ وهDم� - وgذgك DرDمgم� وDوهDمB وgعgلgح�فgظDهgا – صgلBيأ

D Fي أ DمDون �ت يg أ gا رgمg ¡وا ك Fذgا وgصgل ، فgإ

Dم� gؤDمwك �ي ، وgل Dم� gحgدDك Dم� أ gك DؤgذBن� ل �ي gةD فgل تF الصwال gرgضgحDم� ك Dرg �ب ك

g .Buhârî, Sahîh, Ezân 10/18 (»أ

Tebyinin ÇeşitleriTebyinin Çeşitleri -devam-devam

b) Müşkil ayetleri açıklamak: İcazdan dolayı bazı

ayetlerde neyin kastedildiği kapalıdır. ( حافظوا على Bakara 2/238. Bu ayetteki (الصالوات والصالة الوسطىorta namazdan ikindi namazı kastedildiğini Hz. Peygamber açıklamıştır. ( ح : gالgق ، uسg gن �نF أ FكF ب gةD، عgن� مgال �ب gي gا قDت gن حgدwث، عgن� gمg ل س�

g �نF أ �دF ب ي gن� زgع ، Fك£ gا مgال gن : حgدwث gالgع�ن£ قgا مg gن : حgدwث gالgي¡ قFارgص� gن gا األ gن وحgدwث

،u �نF حgكFيم : القgع�قgاعF ب gالgق gة gشF Dسg، مgو�لgى عgائ Dون Fي ي بg عgن� أ

Fذgا : " إ gهgا مDص�حgفsا، فgقgالgت� Dبg ل �ت gك gن� أ ةD، أ gشF Fي عgائ �ن ت gرgمg أ

Fاتgوg Bي }حgافFظDوا عgلgى الصwل gةg فgآذFن gغ�تg هgذFهF اآلي gل بم�لgت�

g Dهgا، فgأ �ت Dهgا آذgن gغ�ت gل gمwا ب ةF الوDس�طgى{ »فgل gالwالصgوةF الوDس�طgى gالwالصgو Fاتgوg عgلgيw« حgافFظDوا عgلgى الصwلDهgا مFع�ت gس : Fينg "، وgقgالgت� Fت wهF قgان Fل ةF العgص�رF وgقDومDوا ل gالgصgوgمw ل gسgو Fه� gي wهD عgل wهF صgلwى الل سDولF الل gن� رFم) Tirmizî Sünen, Tefsîr

44/3.

Tebyinin Çeşitleri Tebyinin Çeşitleri -devam -devam

c) Umûmilik ifade eden ayetleri tahsis etmek: Bazı

ayetlerde genel ifadeler kullanılmıştır. ( الذين آمنواFسوا إيمانهم بظلم أولئك لهم األم�نD وهم gلب ولم ي En’am 6/82. Bu ayetteki zulüm kelimesi geneldir ( مهتدونve her türlü haksızlığı içermektedir. Hz. Peygamber, bu kelimeyi şirk anlamına geldiğini söyleyerek onu tahsis etmiştir. ( حدثنا أبو بكر بن أبي شيبة حدثنا عبدالله بن إدريس وأبو

لما معاوية ووكيع عن األعمش عن إبراهيم عن علقمة عن عبدالله قال : / 6] نزلت } الذين آمنوا ولم يلبسوا إيمانهم بظلم {

شق ذلك على أصحاب رسول الله صلى [82األنعام / آية ه ؟ فقال gم نفسFظ�لg ¡نا ال ي الله عليه و سلم وقالوا أيرسول الله صلى الله عليه و سلم ليس هو كما تظنون إنما هو كما قال لقمان البنه } يا بني ال

/ لقمان / آية 31 ] تشرك بالله إن الشرك لظلم عظيم {

13] ) Müslim, Sahîh, İmân 1/56.

Tebyinin Çeşitleri Tebyinin Çeşitleri -devam -devam

d) Mutlak ifadeleri takyit etmek: Bazı ayetlerdeki mutlak hükümler Hz. Peygamber’in açıklamalarıyla

sınırlandırılmıştır. Örneğin mirasla ilgili ayetteki ( من Nisa 4/11. vasiyet hükmü (بعد وصية يوصي بها أودينmutlaktır. Hz. Peygamber Sa’d b. Ebî Vakkas’a malının ancak 1/3’ünü vasiyet edebileceğini söylemekle bu hükmü sınırlandırmıştır. ( Dن� gى ب ي gح� gا ي gن دwث gح

ع�دu، عgن� gس Fن� ، عgن� عgامFرF ب uابgه Fش Fن� ع�دu، عgنF اب gس Dن� اهFيمD ب gر� Fب gا إ ن gرg ب خ�g ، أ wمFيمFي¡ gى الت ي gح� ي

: gالgق ،FيهF بg wمg فFي أ ل gسgو Fه� gي سDولD اللهF صgلwى اللهD عgل gي رF عgادgن

، Fو�تgم� �هD عgلgى ال �تD مFن فgي gش� �وgدgاعF مFن� وgجgعu أ حgجwةF الgا gن ، وgأ Fعgجgو� ى مFنg ال gرg Fي مgا ت gغgن gل سDولg اللهF، ب gا رg : ي Dل�تDقgفgي� Dث Dل Fث gصgدwقD ب gت gفgأ gة£ لFي وgاحFدgة£، أ �ن Fالw اب Fي إ Dن gرFث ، وgالg ي uالgو مDذط�رFهF؟ gشF gصgدwقD ب gت gفgأ : أ Dل�تDق : gالgق ،» gال« : gالgي؟ قFالgم gكg gت ث gرgو gرgذg ن� ت

g wكg أ Fن Fير£ ، إ gث ¡لDثD ك ، وgالث DثDل¡ ، الث gال« : gالgقgاسw gفwفDونg الن gك gت gةs ي هDم� عgال gرgذg ن� ت

g �ر£ مFن� أ ي gخ ،gاءg Fي gغ�ن (.أMüslim, Sahîh, Vasiyet 25/5-7.

Hz. Peygamber’in Görevleri Hz. Peygamber’in Görevleri -devam -devam

e) Ayetlerdeki hükümleri teyit etmek: Hz. Peygamber’in birçok hadisi Kur’an’daki hükümleri teyit eder mahiyettedir. Örneğin mülkiyet hakkıyla ilgili Kur’an’da şöyle buyrulur:

يا أيه الذين آمنوا ال تأكلوا أموالكم بينكم ) Nisa ( بالباطل إال أن تكون تجارة عن تراض منكم

4/29. Hz. Peygamber’in bir hadisi bu hükmü şöyle teyit etmektedir : ( اg ن gرg ب gخ� gمgةg، أ ل gس Dن� gا حgمwادD ب gن دwث gح ، Dانwفgا عg gن دwث gح

(...) : gالgق ،FهBمgن� عgع ،BيFاشgق wالر gة wرDي حF بg �دu، عgن� أ ي gز Dن� gالg الg عgلFي¡ ب أ

uف�سg FطFيبF ن Fالw ب gحFل¡ مgالD ام�رFئu إ wهD الg ي Fن FمDوا، إ gظ�ل تDه� .İbn Hanbel, Müsned, 34/299 (.(...) مFن


3. Tezkiye: Hz. Peygamber’in görevlerinden biri de insanların güzel ahlaka sahip olmalarına öncülük etmek, yanlış ve kötü davranışlardan onları arındırmaktır. Bu durum Kur’an’da şöyle

belirtilmiştir: ( هو الذي بعث في األميين رسوالFه ويزكيهم ويعلمهم الكتاب منهم يتلوا عليهم آيات ,Cuma 62/2. Hz. Peygamber’in birçok hadisi ( والحكمةinsanlara güzel ahlak kazandırmaya yöneliktir. Örneğin: ( ن�gع ،gةgادg gةg، عgن� قgت ع�ب Dن� شgى، عg ي gح� gا ي gن : حgدwث gالgد£، قwد gسDا مg gن حgدwث

gمw ل gسgو Fه� gي FيB صgلwى اللهD عgل wب �هD، عgنF الن wهD عgن ضFيg الل gر uسg gن Dؤ�مFنD أ g ي »الFه Fف�سg Fن DحFب¡ ل gخFيهF مgا ي Fأل wبFحD wى ي ت gح ، Dم� gحgدDك ,Buhârî (.»أ

Sahîh, İman 2/6.


4. Kur’an’da bulunmayan hükümler koymak: Kur’an’da doğrudan yer almadığı halde Hz. Peygamber’in belirlediği bazı hükümler bulunmaktadır. Örneğin eşek etinin haram kılınışı, Müslüman’ın kâfirden dolayı kısasen öldürülemeyeceği gibi.

1. Hafta dersinin sonu1. Hafta dersinin sonu

1. Bu sunuda yer alan hadisleri, Türkçe tercümelerinden bularak anlamlarını, cilt ve sayfa numaralarıyla birlikte yazınız.

2. »Fه Fف�سg Fن DحFب¡ ل gخFيهF مgا ي Fأل wبFحD wى ي ت gح ، Dم� gحgدDك Dؤ�مFنD أ g ي »الhadisini ezberleyiniz.

hadis usûlü 1. ders (1. hafta)

Documents