Hadis Usûlü 2. Ders (2. Hadis Usûlü 2. Ders (2. hafta)hafta)TEMEL KAVRAMLAR

Yrd. Doç. Dr. Ali KUZUDİŞLİ

A. Hadis (A. Hadis ( ( ( الح)د&يث#الح)د&يث#

Hadisin sözlük anlamı dört grupta toplanabilir:

a) Söz, konuşma-anlatma, nakil.

b) Olay, hâdise.

c) İbdâ, yeni bir şey olmak, yeni bir şey icat etmek.

d) Yeni, eskinin zıddı. Kur’an’da bu kelime bazı ayetlerde yer almaktadır.

Örneğin: ( Bم( &نB ل )ار&ه&مB إ )فBس)ك) ع)ل)ىK آث )اخ&عS ن )ع)لWك) ب ف)لفZا س)

( Bح)د&يث& أ &ه)Kذ)ا ال #وا ب #ؤBم&ن .Kehf 18/6 (ي

Hz. Peygamber de bir hadisinde şöyle buyurmuştur:

,Buhârî, Sahîh, Edeb 70; Müslim (إن أحBس)ن) الح)ديث& كتاب# الله)

Sahîh, Cum’a 43.

A. Hadis (A. Hadis ( devam-devam- ( ( الح)د&يث#الح)د&يث#

Hadisin ıstılah (terim) anlamı: Hadisin, dar ve geniş olmak üzere iki tür tanımı

vardır. Hadis dar anlamda, Hz. Peygamber’e izafe edilen

söz, fiil, yaratılış veya huyla ilgili vasıflardır. Geniş anlamda, hadis kaynaklarında yer alan ve

senet ve metinden oluşan kayıtlardır.

1. Hadisin Unsurları1. Hadisin Unsurları

a) Sözlü hadis: Hz. Peygamber’e izafe edilen sözlerdir.

تركت فيكم أمرين لن تض&لوا ما تمسكتم بهما كتاب# ).Malik, Muvatta, Kader 3 (الله وسنة نبيه

b) Fiilî hadis: Hz. Peygamber’in fiil ve uygulamalarını

bildiren rivayetlerdir. ( عن عائشة قالت : كان)ه# )ت Bب ث

( .Müslim, Sahîh, Müsafirîn 141 ( رسول الله إذا عم&ل عمال أ

c) Takrîrî hadis: Bilgisi dahilinde yapılan bir işe, Hz.

Peygamber’in engel olmamasıdır. ( ،عن عائشة#ون) في يوم عيد في ف&ن Bز( قالت: »جاء حبش يالمسجد، فدعاني النبي صلى الله عليه وسلم، Bظ#ر# إلى )ن &ه&، فجعلت أ &ب Bك فوضعت رأسي على م)نBص)ر&ف# عن النظر إليهم )ن &هم، حتى كنت أنا التي أ )ع&ب (»لMüslim, Sahîh, îdeyn 20

1. Hadisin Unsurları 1. Hadisin Unsurları -devam-devam

d) Hulkî hadis: Hz. Peygamber’in ahlâkî ve

davranışsal özelliklerini bildiren rivayetlerdir. ( كانرسول الله أجود) الناس وكان أجود ما يكون في .Buhârî, Sahîh, Bed’ü’l-vahy, 5 ( رمضان)

e) Hılkî hadis: Hz. Peygamber’in fiziksel özelliklerini

bildiren rivayetlerdir. ( (كان رسول الله أحسن&ن& وال )ه خ)لقا ليس بالطWو&يل البائ الناس وجها وأحسن.Buhârî, Sahîh, Menâkıb 23 ( بالقصير

2. Hadisin Yapısı 2. Hadisin Yapısı -devam-devam

a) Senet (السند): Hadisi birbirine rivayet ederek sonrakilere ulaştıran kimselerin tarihi sırayla

zikredildikleri kısım. Çoğulu (اإلسناد) kelimesinden

.dir’(األسانيد) İsnadın yaygınlaşması hicri birinci asrın

ortalarından sonradır. Senedin Önemi: Hadisin sahih bir biçimde sonraki

nesillere ulaşmasını sağlamaktır. Hadisin sahihini sahih olmayanından ayırabilmektir.

Abdullah b. el-Mübârek: “İsnat dindendir. Eğer isnat olmasaydı, herkes aklına geleni rastgele rivayet etmeye kalkışırdı.” demiştir.

2. Hadisin Yapısı 2. Hadisin Yapısı -devam-devam

ا( )ن Bر&ح)دWث )ي ب Bن# الز¦ Wه& ب Bد# الل Bد&ى¦ ع)ب Bح#م)ي )ا ال )ن ق)ال) ح)دWث)ان# فBي )ا س# )ن Bص)ار&ى¦ ق)ال) ح)دWث )ن ع&يد األ Bن# س) )ى ب )حBي ق)ال) ي

&ى ن )ر) ب Bخ( Bم&ى¦ أ Wي اه&يم) الت Bر) &ب Bن# إ م&ع) م#ح)مWد# ب Wه# س) ن

( Bق)م)ة) أ ع)ل Wى& Bث Wي Bن) و)قWاص الل م&عBت# ب )ق#ول# س) Bخ)طWاب& ي Bن) ال - ع#م)ر) ب

م&عBت# )ر& ق)ال) س) Bب Bم&ن س#ول) رضى الله عنه - ع)ل)ى ال ر)Wه& :الل )ق#ول# - صلى الله عليه وسلم – ي

ر&ئ م)اBل® ام# &ك Wم)ا ل &ن Wات& ، و)إ ®ي &الن )عBم)ال# ب Wم)ا األ &ن » إ&ل)ى وB إ

( #ه)ا أ #ص&يب )ا ي Bي &ل)ى د#ن #ه# إ ت )تB ه&جBر) )ان )و)ى ، ف)م)نB ك نBه& « )ي &ل &ل)ى م)ا ه)اج)ر) إ #ه# إ ت Bك&ح#ه)ا ف)ه&جBر) )ن )ة ي أ امBر)

(Buhârî, Sahih, Bed’ü’l-vahy 1/1.)

SENED

METİN

2. Hadisin Yapısı 2. Hadisin Yapısı -devam-devam

ا( )ن Bر&ح)دWث )ي ب Bن# الز¦ Wه& ب Bد# الل Bد&ى¦ ع)ب Bح#م)ي )ا ال )ن ق)ال) ح)دWث)ان# فBي )ا س# )ن Bص)ار&ى¦ ق)ال) ح)دWث )ن ع&يد األ Bن# س) )ى ب )حBي ق)ال) ي

&ى ن )ر) ب Bخ( Bم&ى¦ أ Wي اه&يم) الت Bر) &ب Bن# إ م&ع) م#ح)مWد# ب Wه# س) ن

( Bق)م)ة) أ ع)ل Wى& Bث Wي Bن) و)قWاص الل م&عBت# ب )ق#ول# س) Bخ)طWاب& ي Bن) ال - ع#م)ر) ب

م&عBت# )ر& ق)ال) س) Bب Bم&ن س#ول) رضى الله عنه - ع)ل)ى ال ر)Wه& :الل )ق#ول# - صلى الله عليه وسلم – ي

SENED

SENEDİN BAŞI

SENEDİN SONU

RAVİLER

2. Hadisin Yapısı 2. Hadisin Yapısı -devam-devam

Senedle ilgili terimler isnad, tarik, vecih, ravi. Âli isnad, nâzil isnad Silsiletü’z-zeheb, Esahhü’l-esânîd, Ecvedü’l-

esânîd. Muttasıl veya mevsûl isnad Mu‘an‘an, müennen Müselsel Tahvil (ح)

B. Sünnet B. Sünnet ((السنةالسنة))

Sözlük anlamı: Yol, usul, adet, bir kimsenin alışkanlık haline getirdiği davranışları.

Terim anlamı: Hadisçilerin ıstılahında hadis terimiyle aynıdır. Bununla birlikte hadis ile sünnet arasında bazı nüanslar bulunmaktadır. Sünnet kelimesinin en önemli özelliği, süreklilik ve yaygınlık ifade etmesidir.

C. Haber ve Eser C. Haber ve Eser ((الخبر واألثرالخبر واألثر))

Haber: Bir olayı veya sözü bildirmek, nakletmek demektir. Hadis ve haber eş anlamlı olarak kullanılmakla birlikte, haberin hadisten daha genel olduğunu söyleyenler bulunmaktadır.

Eser: İz, belirti demektir. Hadisle eşanlamlı kullanılmakla birlikte, kimilerine göre Hz. Peygamber’den gelen rivayetlere hadis, diğerlerinden gelenlere eser denilmektedir.

2. Hafta dersinin sonu2. Hafta dersinin sonu

1. Kur’an’da h-d-s kökünden türeyen kelimeleri tarayarak onların anlamlarını dört grupta toplayınız.

)و)ى ، #ل® امBر&ئ م)ا ن &ك Wم)ا ل &ن Wات& ، و)إ ®ي &الن )عBم)ال# ب Wم)ا األ &ن » إ)ة أ &ل)ى امBر) وB إ

( #ه)ا أ #ص&يب )ا ي Bي &ل)ى د#ن #ه# إ ت )تB ه&جBر) )ان ف)م)نB كBه& « )ي &ل &ل)ى م)ا ه)اج)ر) إ #ه# إ ت Bك&ح#ه)ا ف)ه&جBر) )ن -Buhârî, Sahih, Bed’ü’l )ي

vahy 1/1).

hadisini ezberleyiniz.