• • •

GURIŞ''■«{¡gj*' A A A t / İ k l A T / tT R A A U T A I O A k l A V ! A CMARINA VE MONTAJ SANAYİ A.Ş.

BAĞIMSIZ K ALİTE K O N TR O L O R G A N İZA S Y O N L A R IN C A denetlen en veKALİTE S A Ğ LA M A EL K İT A B I’ m ızda tarif ed ile rek bünyemiz iç inde kurallaştırılan K ALİTE S A Ğ LA M A SİSTEMİMİZ (D İN ISO 9 0 0 1 )ürünlerimizin standartlara(TS, D İN , ASME vb .) uygun luğununGARANTİSİDİR.

• Termik Santral Kazanları Hidrolik 1 Orijinler

V*. a t*# *0 1 k*s * Ct i

ö r r a i ! « sp a k lc .r s ktelıer.if ; rcTi! ~ı eelei^ri

• VinçlerC ¿ n e " T v:\,û& r -,/g l '" m e n le r

• Isı Değiştiricileri% r o l İst ^T.sitı ' . îi > . , : ' r :

• Ağır Çelik Konstrüksiyon

P iya d e S o k a k 19, Ç a n k a y a -A n k a ra . T e l: (4 ) 138 1150 , ı lx ■: 4 2 6 8 6 a g u r tr. F ax ; (4 ) 13 9 1193

| |

T M M O B MAKİNA M Ü H E N D İ S L E R İ O D A S I j |

■ Y A Y I N N O : 98

Mk “USk. Tip*BAJN1JL1KONVE¥ © RLS B

Hesap ve Konstrüksiyon Esasları

Y a za n :

Ergün ÂŞIKYük.Müh.

Ankara 1988

f

T M M O BM A K İN A M Ü H E N D İS L E R İ O D A S I Y A Y IN I

Y A Y IN N O : 9 8

rıî

1V

Bu yapıtın yayım hakkı MMO'na aittir. Kitabın Hiçbir bölümü değiştirilem ez, alıntı yapılamaz. MMO'nın izn i olmadan kitabın hiçbir bölüm ü elektronik, mekanik, fotokopi vb. yollarla kopya

" \

edilip , kullanılam az.

MMO Genel Merkezi Sümer Sok. 36/1-A K ızılay-ANKARA

aISu ofset McRkcz Büro :Na:«8>sy Csd. 68/7 Ttl:2297&92“• »e™oduk5İ>on M»TbA» :AUSmviSok. 8/B -.22947 J8

gjMAKİNA SANAYİ veTlC.LTD.ŞTİ.

367 Sok.No:1 Bornova-İZMİR Tel: 183319 -1620l i

©BAND KONVEYÖR SİSTEMLERİ•TELESKOPİK KONVEYÖRLER

©ORTADAN KIRILABlLEN HİDROLİK KUMANDALI BAND KONVEYÖRLER

•KOVALI ELAVATÖRLER•HELEZON KONVEYÖRLER

•HER ÇEŞİT KONVEYÖRLER

»i

. k..

SUNUS

Geçtiğimiz yıllarda Odamızca basımı yapılan ve konusunda önemli bir açığı kapatmış olan "Bantlı Kınveyörler" kitabı, bu konuda çalışanlarca benimsenmiş ve Odamızda mevcudu hızla tükenmiştir.

Üyelerimizin yoğun talebi üzerine sözkonusu yayınımızın gözden geçirilmiş yeni baskısının kullanıma sunulması kararlaştırılmıştır. Güncelliğini yitiren kimi resimlerle tablolar yeni biçimi ile düzenlenmiştir. Kitabın elinizdeki yeni baskısına dizin ve konu ile ilgili terimlerin üç dildeki karşılıklarını içeren sözlük eklenmiştir. Konu bölümlemeleri yeniden düzenlenmiş ve basımdan kaynaklanan hatalar da giderilmiştir. Kitabın bu yeni hali ile sîzlere daha yararlı olacağı kanısındayız.

Kitabı Odamıza kazandıran Sayın Erguıı AŞIK'a son baskısının hazırlanmasındaki yardımlarından dolayı şükranlarımızı sunarız. Kitabın uzman incelemesini yapıp ayrıntılı yorumları ile kitap komisyonumuza yardımcı olan Sayın Turabi BİNGÖL'e, çalışmaları ile kitabı son haline kavuşturan kitap komisyonu üyelerine ve basımla ilgili tüm teknik hizmetleri gerçekleştiren çalışanlara ayrıca teşekkür ederiz.

YÖNETİM KURULU

V

ÖNSÖZ

Bu kitap, bantlı konveyör tesislerinin şartnamelerinin hazırlan­ması, hesabı ve konstrüksiyonu için mühendis ve konstrüktörlere gerekli bilgileri vermek amacı ile hazırlanmış olup, dört ana kısımdan ibarettir.

BİRİNCİ KISIM kitabın ilk 15 bölümünü teşkil etmekte olup, daha çok konstrüktif bilgi ve hesap esasları vermek amacını gütmektedir.

İKİNCİ KISIMDA bantlı konveyörlerin işletme ve bakımı ile ilgili olarak bazı bilgiler verilmiştir.

ÜÇÜNCÜ KISIMDA bantlı konveyörlerin hesabında yol göstermek bakımından tipik sayısal örnekler verilmiştir.

DÖRDÜNCÜ KISIMDA ise, bantlı konveyörlerin hesap ve konstrüksiyonunda kullanılacak olan şekiller ve çizelgeler bir arada ve­rilmiştir. Böylece kitabı bir kere okuyan bir kimsenin diğer bölümleri karıştırmadan hesap ve konstrüksiyon için gerekli bütün bilgileri el altında bulundurması temin edilmiş olmaktadır.

Kitabın gerek düzeni, gerekse konusu ile ilgili konularda eleştirilerini bildirecek olan okuyucularıma peşinen teşekkürü borç bi­lirim.

İKİNCİ BASKININ ÖNSÖZÜ

Kitabın hazırlanmasından bu yana geçen on yıldan uzun bir zaman süresi içinde kitaptaki bazı önemli DİN Standartlarının değişmesi ve yeni DİN ve TS Standartlarının yayınlanması kitabın kapsamında bazı ilâve ve değişiklikleri gerektirmiştir.

Bu değişikliklerin yanısıra görülen baskı ve diğer yanlışlar düzeltilmiş; ayrıca bazı yabancı sözcüklerin Türkçeleştirilmesine özen gösterilmiştir.

Kitabın sonuna DİN 22102 nin Türkçe çevirisi, üç dilde (Türkçe, İngilizce, Almanca) konveyör terimleri sözlüğü ve aranan konuların ko­layca bulunabilmesi için bir dizin eklenmiş ilâveten Çizelge 1 'deki malze­melerin kapsamı genişletilmiştir.

Kitabın ikinci baskıya hazırlanması için beni görevlendiren Kitap Komisyonuna işbirliği ve yardımları için teşekkür ederim.

Ergün AŞIK

vır

İÇİNDEKİLER

■ Önsöz IIIİkinci Baskının Önsözü . Vİçindekiler ■ VIIFormüllerde kullanılan işaretler XI

BÖLÜM I Bantlı konveyörler hakkında genel bilgiler1.' Giriş 12. Tarihçe 23. Bantlı konveyörlerin kullanıldığı yerler 2

BÖLÜM 1! Bantlı konveyörlerde taşınan malzeme hakkında bilgiler 5BÖLÜM 111 Bantlı konveyörlerin elemanları 9BÖLÜM • IV Bant

1. Genel 122. Karkas 133. TS 547 ye göre pamuk, viskon ve suni ipek

dokulu karkasi ı bantlar 144. Alman standardına göre doku karkaslı bantlar 185. Karkastaki doku sayısının tayini 206. Çelik kortlu bantlar 217. Çelik saçlı bantlar 218. Suni lastik bantlar 249. Profilli bantlar 24

BÖLÜM V Makaralar1. Makara gruplan 28

VIII

BÖLÜM

BÖLÜM VII

BÖLÜM

BÖLÜM

BÖLÜM

u**

2, Makara konstrüksiyonu 323. Bantın ortadan şevki 394. Konkav eğri 4 45. Konveks eğri 45Tamburlar1. Genel 482. Tahrik tamburu 483. Yardımcı tamburlar 534. Tambur konstrüksiyonu 535. Tamburlardaki sürtünme kayıpları 626. Motorlu tamburlar 637. Mıknatıslı tamburlar 63

genişliği, bant hızı ve kapasitenin tayini1. Bant genişliği 652. Parça büyüklüğü ile ilgili hususlar 653. Bant hızı 664. Bant üzerindeki malzemenin kesiti ve

kapasitenin hesabı 665. Bant genişliğinin tayini 70Bantın hesabı.1. Genel 72

. 2. Bantın karkasının seçimi 723. Sayısal örnek 73Tahrik gücünün hesabı ve tahrik düzeni1. Genel 752. Konveyörü boşta çalıştırmak için gerekli güç 773. Malzemeyi yatay olarak nakletmek için gerekli güç 784. Malzemeyi düşey olarak nakletmek için gerekli güç 785. Malzemeyi ivmelendirmek için gerekli güç 786. Diğer güç kayıpları 797. DİN 22101 Alman standartına göre konveyör

gücünün hesabı 798. Tahrik tamburunda gerekli güç 809. Tahrik motorunun gücü 8010. Bantlı konveyörlerin tahrik şekilleri 8311. Bant kuvvetlerinin konveyör boyunca değişimi 8312. Çift tamburlu tahrik 86Gergi düzeni1. Genel 902. Vidalı gergi düzeni 913. Otomatik gergi düzeni 914. Gergi kuvveti 935. Gergi mesafesi 93

IX

BÖLÜM XI Bantlı konveyörlerîn yüklenmesi1. Genel 952. Bantın yüklenme noktasında alınan konstrüktif önlemler973. Yükleme teknesi 1004. Besleyiciler-Bantlı konveyörlerin beslenmesi 100

BÖLÜM XII Bantlı konveyörlerin boşaltılması1. Genel 1102.. Baş tamburdan boşaltma ve boşaltma eğrisi 1103. Sıyırıcılara boşaltma 1104. Boşaltma arabası veya yükseltilmiş tamburla boşaltma 1145. Dağıtım konveyörü (Mekik konveyör) 1166. Boşaltma olukları 117

BÖLÜM XIII Bantın temizlenmesi

1. Genel 1222. Sabit silgiler 1243. Doğrusal hareketli silgiler 1244. Döner tamburlu ve döner fırçalı silgiler 1245. Bantınçevrilmesi 127

BÖLÜM XIV Bantlı konveyörlerin şasi konstrüksiyonu1, ( M 1302. Şasinin kısımları 1303. Standart şasi kısımları 1344. Tel halatla taşınan bantlı konveyörter 134

BÖLÜM XV Konveyör galerileri ve köprüleri 136BÖLÜM XVI Bantlı konveyörlerin işletme ve bakımı

1 . Genel 1412. Periyodik kontrollar 1413. Temizleme ve yağlama 1424. Açık havadaki bantlı konveyörlerin kış işletmesi 1435. Bantlı konveyörlerin uzun süre için durdurulması 1436. Bant hasarlarının tamiri 1447. Bantlı konveyör arızalan, sebepleri, giderme çareleri 1458. Teknik emniyet bakımından dikkat edilecek hususlar 154

BÖLÜM XVII Bantlı konveyörlerin hesabı için sayısal örnekler1 . Genel 1562, Bantlı konveyörlerin hesap ve konstrüksiyonu

için gerekli bilgiler 1563. Bantlı konveyörlerin hesabında izlenecek sıra 157

Sayısal Örnek 1.Yatay kireçtaşı konveyörü 159L = 158 m, H = 0, Q,= 130 t/h

r

Sayısal Örnek 2Parça malzeme taşıyan bantlı konveyör 163L=60 m, H = 0, Qt = 16 t/h

Sayısal Örnek 2Boşaltma arabalı eğimli konveyör 167t = 144 m, H = 11,5 m, Q,.= 500 t/h

Sâyısal Örnek 4.Eğimli konveyör 172L = 418 m, H = 120 m, Qt = 750 t/h

Sayısal Örnek aAşağı eğimli konveyör 177L = 404 m, H = -60 m. Qt = 1000 t/h

Sayısal Örnek 6.Tek ve çift tamburlu tahrik şekillerinin karşılaştırılması 184L = 113 m, H = 36 m, Q( = 1000 t/h

Sayısal örnek 7.Uzun bantlı konveyör 188L = 1220 m, H = 30 m, Qt = 1000 t/h

Sayısal Örnek aİçten yataklı saptırma tamburu 197

Sayısal Örnek 9.Tahrik tamburu 198

Sayısal örnek 10.Milinde konsol yük olan tahrik tamburu 199

BÖLÜM XVIII Bantlı konveyörleıin hesabında kullanılacak çizelge ve şekiller1. Genel . 2032. Çizelge ve şekillerin listesi 203DİN 22102 Eylül 1970Doku Karkastı Konveyör Bantları 294Kaynakça 306Standartlar 307Terimler sözlüğü 309Dizin

XI

FORMÜLLERDE KULLANILAN İŞARETLER

Aa3mArekBbbT

CsDdeFFgf

GGb

GqGtG|

gHhhmKKzkLUşLh

XII

Bant üzerindeki malzemenin kesit alanı, m2 Malzeme boyutu, mm Ortalama malzeme boyutu, mm Azami malzeme boyutu, mm Bant genişliği, m (veya mm)Malzemenin bant üzerinde yayılma genişliği, m Tambur genişliği, mmMalzemenin çelik yan levhalara sürtünme katsayısı kg/m3Tambur çapı, mmTambur veya makara mil çapı, mmTabii logaritma tabanı, e=2,71828Sürtünme kuvveti, kgGergi düzenindeki sürtünme kuvveti, kgMakaralardaki sürtünme katsayısı, kgMakara grupları arasında bantın sehimi, mBantın birim uzunluğuna gelen malzeme ağırlığı, kg mBantın birim uzunluğunun ağırlığı, kg/mDönüş makara grubunun ağırlığı, kgTaşıyıcı makara grubunun ağırlığı, kg fBant ve makaraların döner kısımlarının konveyörün birim uzunluğuna isabeteden ağırlığı,

Gb GqG| = Gb + -------+------- , kg/m

Lt Ld

Yerçekimi ivmesi, g = 9,81 m/s2Malzemenin düşey yükselme mesafesi, mKonveyörün düşey yükselme mesafesi, mMalzemenin yükleme teknesi yan levhaları hizasındaki yüksekliği, mMalzemenin banttan ayrılması faktörü, (—)Bant karkasındaki bir tabakanın kopma dayanımı, kg/cm - tabaka Eğik bantlı konveyörlerde kapasitenin azalma faktörü, (—)Konveyörün uzunluğu, mGüç hesabında esas alınan eşdeğer konveyör uzunluğu, m Konveyörün yatay uzunluğu, m

LdLtMdMeg

NNmNıN2n3n4nPTPDPQOnQt

rSsTTevza

PPdTYi8eTl(XP0

T

Dönüş makara grupları arasındaki ortalama aralık, m Taşıyıcı makara grupları arasındaki ortalama aralık, m Döndürme veya burulma momenti, kgcm (veya kgm)Eğilme momenti, kgcm (veya kgm)Eşdeğer moment, kgcm (veya kgm)Tahrik milindeki güç, BB Tahrik motoru gücü, BB Boşta çalışma gücü, BBMalzemeyi yatay olarak taşımak için gerekli güç, BBMalzemeyi düşey olarak taşımak için gerekli güç, BBMalzemeyi ivmelendirmek için gerekli güç, BBTahriktamburunun devir sayısı, 1/dakTaşıyıcı makara grubuna gelen yük, kgDönüş makara grubuna gelen yük, kgTambur ile bant arasındaki yük iletim kabiliyeti, kg/m2Bantlı konveyörün hakiki kapasitesi, t/hTeorik kapasite, m3/hTeorik kapasite, t/hBantın eğrilik yarıçapı, mTamburlarda bileşke kuvvet, kgBaş tambur merkezi ile malzemenin ağırlık merkezi arasındaki mesafe, m Bantt emniyet katsayısı, (—)Bantın kalınlığı, mmBantın herhangi bir noktasındaki çekme kuvveti, kg Tahrik tamburundaki etken kuvvet, kg Bantın hızı, m/sBant karkasındaki doku tabakası sayısı, (—)Bantın tahrik tamburuna sarılma açısı, (—)Oluk kenarının eğim açısı (—)Tabii şev açısı, (—); malzemenin tamburdan ayrılma açısı, (—) Dinamik şev açısı, (—)

Malzemenin özgül ağırlığı, t/m3 Malzemenin yığma özgül ağırlığı, t/m3

Konveyörün eğim açısı, (—)Uzama oranı, (—)Tahrik düzeninin verimi, (—)Sürtünme katsayısı, (—)Sürtünme açısı, tan p = j ı Normal gerilme,(kg/cm2)Kayma geriimes^kg/cm2)

XIII

BÖLÜM I

BANTLI KONVEYÖRLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

1. GİRİŞBantlı konveyörler zamanımızda özellikle maden cevherleri,taş, kum ve tahıl

gibi yığma malzemenin uzun mesafelere ve büyük kapasitelerde iletiminde başarılı bir uygulama alanı bulmuştur.

Bölüm III te görüleceği gibi, bir bantlı konveyör basit olarak iki tambur ara­sında gerilmiş bir sonsuz banttan meydana gelir. İletilecek malzeme bir veya bir­kaç tambur tarafından hareket ettirilen bu bant tarafından taşınır.

Büyük kapasitelerde yığma malzemenin sürekli olarak uzun mesafelere yatay veya az meyille nakli söz konusu olduğu zaman, genellikle bantlı konveyörler en uygun çözüm yolu olmaktadır. Malzeme toz, taneli, veya parçalı olabilir. Ayrıca balık, meyva, sandık ve hatta insanlar*«, da bantlı kosveyörîerle taşındığı görülmek­tedir. Bantlı konveyörler kum, kok, sinler ve taş gibi ııp tıIır.05 malzemenin nakli için de çok uygundur.

Normal bantlı konveyörler — 20°C arasında ve özel sentetik bantlı olanlar ise 170° C sıcaklığa kadar kullanılmaktadır.

Bir ilâ iki metreden 15.000 m. ye kadar uzunlukta bantlı konveyörler yapıl­mıştır. Bantların genişlikleri ise 300 mm. den 5600 mm. ye kadar değişmektedir.

Bugüne kadar yapılmış en büyük konveyör tahrikinde 2,7 m. çapında ve 200 ton ağırlığında dövme çelik bir tambur 2 adet 5050 kW DC motorla çevrilmektedir.

Bantların dayanımlarının her geçen yıl biraz daha yükseltilmesi ile bantlı kon- veyörlerin taşıma mesafesini arttırmak mümkün olmaktadır. Ayrıca birkaç konve- yörü seri olarak yerleştirerek uzun mesafelere malzeme nakletmek mümkündür.

Saatte 1500 m3 kumlu kili 10,5 km mesafeye ve saatte 3200 ton kömürü 15

m«¡1

9m

¿ S I

r a W : f> r a ip Mm,~~ > #J- a

r r a . f c ^ ® l s î ^ :: ■ ¿-jM ¥ l ;v^ ¿ s i v r

g ^ a S . ^ V Î Î İ ? " * ; . - ' - * : ■ - ? • * " t ^ - v \ ' [ * }v ; ...................................... v ı . . ! f e j a ? - a

W MS jliSftSBı

m

km. mesafeye ileten bantlı konveyörler halen çalışmaktadır. Halen saatte 20 000 ton gibi büyük kapasitelere erişilmiştir. Bant hızlan 8,4 m/s ye kadar çıkmaktadır, 10 m/s gibi büyük hızlara erişmek mümkün görülmektedir. Bantlı konveyörlerin malzeme naklinde sağladığı büyük imkânı aşağıdaki örne*k pek iyi belirtmektedir:

M.Ö. 2800 yıllarında inşa edilen Gize Piramidinin inşaatında takriben 100 000 işçi 30 yıl çalışmıştır. Bu piramidin hacmi kadar toprak (2 600 000 m3) bugün 3 m. genişliğinde bir bantlı konveyörle 130 saatte (20 000 t/h) taşınabilirdi.

2. TARİHÇE

Bantlı konveyörlerin tarihçesi zamanımızdan takriben 200 yıl kadar geriye gider. Zamanımızda bantlı konveyörler çok çeşitli malzemeyi büyük kapasitelerde ve uzun mesafelere taşımak için kullanılmakta olup, bantlı konveyör dizaynında nihaî sınırlara henüz ulaşılmadığı söylenebilir. Konstrüktörün icat' kabiliyetine ve konstrüksiyon imkânlarına bağlı olarak çok çeşitli çözümler mevcuttur.

Amerika'da yapılan ilk bantlı konveyörler, tahıl naklinde kullanılmıştı, 19. yüzyılın sonlarında ise kömür ve maden cevherlerinin naklinde de bantlı konveyör- lerden faydalanılmıştır.

İlk konveyörlerde makara yoktu, bant tahta veya saç kızaklar üzerinde kayı­yordu; sonra düz ve konkav makaralar, 19. yüzyılın son yıllarında ise üçlü makara grupları ortaya çıktı. Rulmanlı makara gruplarının ortaya çıkmasından sonra, bantlı konveyörlerin yığma malzemenin büyük kapasitelerde ve uzak mesafelere naklinde iktisadi olduğu görülerek geniş ölçüde kullanılmaya başlandığını görmekteyiz.

3. BANTLI KONVEYÖRLERİN KULLANILDIĞI YERLER

Bantlı konveyörler sabit veya hareketli olarak yapılabilirler. Bantlı konveyör-

2

r - V m-

r,i

r

ler malzeme naklinden başka, yükleme ve boşaltma, tesislerinde, stoklama ve malze­meyi stoktan alma tesislerinde büyük ölçüde kullanılırlar.

Bantlı konveyörlerin kullanıldığı başlıca yerler aşağıda verilmiştir:

I — ’Maden OcaklarıMadenlerde, kuyu ve ocaklardan çıkarılan cevherin naklinde genellikle bantlı

konveyörlerden 'faydalanılmaktadır. 2

2 — Cevher Hazırlama TesisleriOcaktan gelen maden cevheri hazırlama ve zenginleştirme esnasında kırma,

eleme, öğütme, yıkama, konsantrasyon v.s, işlemlerden geçmek zorundadır. Bu iş­lemler arasında, malzeme naklinde bantlı konveyörler geniş ölçüde kullanılır. Mo- '

3

dem dökümhanelerdeki kum hazırlama tesislerinde de bantlı konveyörler geniş ölçü­de kullanılmaktadır.

3 — Termik SantrallerKömür veya linyit yakan santraller yakıtın nakli ve stoklanması

en önemli hususlardan biridir. Vagon veya gemiden alınan yakıtın bunkerlere kadar nakli veya stoklanması işlerinde saatte binlerce ton malzemenin nakli, ancak bantlı konveyörler sayesinde mümkün, olmuştur.

4 — lim an Yükleme ve Boşaltma TesisleriLimanlarda maden cevheri, kömür, tahıl v.b. gibi malzemenin yükleme ve bo­

şaltılmasında malzeme naklini büyük tonajlarda ve asgari zamanda yapılması istenir. Bu sebepten liman işletmelerinde sabit ve hareketli bantlı konveyörler geniş ölçüde kullanılırlar.

5 — Diğer Kullanma YerleriBaraj, yol, köprü gibi büyük inşaatlarda, hafriyat ve beton hazırlama tesislerin­

de, izabe, kimya, çimento, kâğıt ve şeker sanayiinde ve tahıl silolarında bantlı kon­veyörler büyük ölçüde kullanılmaktadır.

BÖLÜM II

BANTLI KONVEYÖRLERDE TAŞINAN MALZEMELER HAKKINDA BİLGİLER

GENEL BİLGİLER ' •

Bantlı konveyörlerde nakledilen malzeme, parça ve yığma malzeme diye ikiye ayrılabilir.' Parça malzeme normal olarak tek tek sayılabilen sandık, çuval gibi malzemedir. Yığına malzeme ■ ise çok parçalı,taneli ve toz haline geçebilen malze­medir (toprak, kömür, linyit, kalıp kumu, talaş, çimento, buğday v.s.). Yığma mal­zemenin fiziksel özelliklerinin bilinmesi malzeme naklinde önemlidir. Bu özellikler aşağıda incelenecektir:

I. Tane büyüklüğü (Parça büyüklüp)Bir malzemenin tane büyüklüp denince, malzemeyi teşkil eden tane veya par­

çaların büyüklükleri ve bu tanelerin büyüklüklerine göre yüzde miktarları anlaşılır. Bir parçanın büyüklüğü denince köşegen istikametinde ölçülen en büyük uzunluk anlaşılır (Şek. I I - 1 deki "a" uzunluğu).

Parça büyüklüklerinin yüzdelerine göre malzeme sınıflandırılmış (kalibreli) veya sınıflandırılmamış (kalibresiz) olabilir. Sınıflandırılmış malzemede en büyük parça büyüklüğünün en küçük parça büyüklüğüne oranı ençok 2,5 olabilir ve sınıf­landırılmış malzemede ortalama parça büyüklüğü olarak

amax + amin

5

Q

Şekil I I - t. Parçalı yığma malzemenin büyüklüğü

kabul edilir. Sınıflandırılmamış malzemede ise en büyük parça büyüklüğünün en küçük parça büyüklüğüne oram 2,5 tan fazladır. Sınıflandırılmamış malzemede0.8a dan büyük olan parçalar,toplam malzemenin ağırlıkça % 10'undan fazla ise, parça büyüklüğü a' = a k eSer 10 undan az ise a' —0,8 amak olarak kabul edilir.

Parça büyüklüğü bunker açıklığı, bant ve oluk genişliği gibi ana boyutlar»,* tayininde rol oynadığından, proje safhasında doğru olarak bilinmesi önemlidir. Mal­zemenin parça büyüklüğüne göre nasıl adlandırıldığı Çizelge II - l'de gösterilmiştir.

2. Yığma özgül ağırlıkBirim hacmi dolduran yığma malzemenin ağırlığına "yığma özgül ağırlık" de­

nir. Yığma özgül ağırlık metrik birimlerle t/m J, kg/1 v a kg/m3 olarak ifade edilir. Yığma malzeme sıkıştırılınca özgül ağırlığı ntar, malzemenin cinsine göre bu artma'miktarı % 5 ilâ 52 arasındadır. Kapasite ve j iç 'ayininde ve bunker cidarlarına gelen yüklerin tayininde yığma özgül ağırlığın bilinıiK-â gereklidir. Yığma özgül ağırlıkla­rına göre mazemenin sınıflandırılması aşağıda Çizelge II - 2 de görülmektedir.

■ Çizelge II -1 . Parça büyüklüğüne göre malzemenin adlandırılması

Malzeme Cinsi Patça büyüklüğü a' (mm)

İri parçalı 180 mm den büyükOrta parçalı 60 ila 160Küçük parçalı 10 ila,60Taneli 0,8 ila 10Tozlu 0,5 mm den küçük

6

Çizelge II - 2. Yığma özgül ağırlıklarına göre malzemenin sınıflandırılması

Tanım Yığma özgül ağırlık J(t/raâ)

Örnek

hafif 0,8 dan daha, az Ağaç talaşı,turba,kok

orta ağır 0,6 ila 1,1 Buğday, taşkömürü, cüruf

ağır 1,1 ila 2,0 Kum, kireçtaşı

çok ağır 2,0 dan fazla Demircevheri, kurşun cevheri

3. Malzemenin şev açısıDüz bir yüzey üzerine dökülen gevşek bir malzeme bir koni teşkil eder, bu

koni yüzeyinin yatayla yaptığı açıya "Tabii şev açısı" veya "iç sürtünme açısı" de­nir. Şev açısı, malzemeyi teşkil eden parçaların birbiri üzerine kayma-kabiliyeti ile ilgilidir. Kayma kabiliyeti nekadar çoksa bu açı okadar küçük olur.

Tabi! şev açısı 0 Şek. II - 2. de gösterildiği gibi, boş bir silindir yardımı ile ko­layca ölçülebilir. Yatay bir düzlemde bulunan boş bir silindir malzeme ile doldurul­duktan sonra, itina ile yukarı çekilirse, malzeme bir koni teşkil eder. Dökme esna­sında bu yatay düzleme bir titreşim yaptırılırsa, "hareketli haldeki şev açısı" veya "dinamik şev açısı" <3 bulunur, = 0,7 0 olmaktadır. Şev açısının bilinmesi, oluk ve buııker dizaynında önemlidir. Bölüm XVIII Çizelge 1 de çeşitli malzemenin tabii şev açılan verilmiştir.

hassa oluk dizaynı esnasında önemlidir. İki malzemenin sürtünme katsayıları ile sür­tünme açıları arasında bilindiği gibi aşağıdaki ilişkiler vardır:

Durgun halde

Hareketli halde

P0 ve M

P0 ve P

p 0 = t a n p 0 fi = tan p

durgun ve hareketli haldeki sürtünme katsayıları

durgun ve hareketli haldeki sürtünme açıları

Bölüm XVIII Çizelge 26'da çeşitli malzeme için sürtünme açıları verilmiştir. Bu değerler ortalama değerlerdedir, hazan hakiki değerlerle bunlar arasında önemli farklar olabileceğinden, sürtünme açılarını her malzeme çifti için deneyle tayin et­mek endoğrusudur.

Aynı malzemenin nemli veya kuru oluşuna göre sürtünme açılarının önemli ölçüde değişebileceği hatırda tutulmalıdır. Meselâ kuru kum çelik levha üzerinde 35° eğimli levhadan kolayca akabildiği halde ıslak kum 70° eğimli levhadan akma­yabilir. Sürtünme açılan oluk, bunker ve bant eğimlerini tayin ederken dikkate alınmalıdır.

5. Malzemenin diğer özellikleriYukarda sayılan özelliklerin dışında, malzemeye ait bazı diğer özelliklerin de

dizayna başlarken bilinmesi gereklidir. Bu özelliklerin başlıcalan şunlardır: Aşın din­cilik, yapışkanlık, nem miktarı, kırılganlık, topaklanma kabiliyeti, korozyon yapma kabiliyeti, tozlanma kabiliyeti, patlayıcı toz hasıl etme kabiliyeti, sıkışma kabiliyeti, tozlarının sağlığa zararlı olması, zehirli olup olmaması, sıcaklık, statik elektrik hasıl etmek, nakil esnasında satış değerinin azalması.

Birçok nakil tesisinin kusurlu çalışmasının nedeni, malzemenin mühendis tarafından yeterli bir incelemeye tabi tutulmaması ve malzemenin konveyörde nasıl davranacağının bilinmemesi olmuştur. Meselâ, kükürt statik elektrik hasıl eder ve bir oluktan akarken bir şerrare meydana getirebilecek bir gerilim hasıl eder. Bu se- sebepten bu oluklar alüminyum veya alüminyum bronzu ile kaplanmalı ve statik elektriğin tehlikesiz bir şekilde dağıtılmasına dikkat edilmelidir.

Konstrüktörü üzen acaip bir malzeme de çimentodur, hava ile karışıkken çok kolay akmasına karşılık, vagon veya bunkerde bir süre durunca, hava dışarı çıkar ve çimento bu sefer zor akan bir malzeme olur.

Bantlı konveyörler tarafından nakledilen bellibaşlı malzemenin başlıca özel­liklerini Bölüm XVBI Çizelge l ’de verilmiştir.

8

BÖLÜM m

. BANTU KONVEYÖRLERÎN ELEMANLARI

Bantlı konveyörlerin esasını malzemeyi yatay veya eğimli olarak yukarıya ve­ya aşağıya nakleden sonsuz hareketli bir bant teşkil eder. Şekil III-1'de basit bir bantlı konveyör görülmektedir.

Bant şasisi (1) üzerine tahrik (2) ve kuyruk (3) tamburları yerleştirilmiştir. Bu tamburların üzerinden geçen bant (4) şasiye (1) bağlı taşıyıcı (5) ve dönüş (6) makara gruplan tarafından taşınmaktadır. Bantm yön değiştirmelerinden dolayı alt makaralara ek kuvvetlerin gelmemesi için saptırma tamburlan (7) kullanılır. Banta gerekli gergi kuvvetini verebilmek için bir ağırlıklı gergi düzeni (8) kullanılmıştır. Bantı hareket ettirmek için tahrik tamburunu çevirecek bir tahrik düzenine (9) ihti­yaç vardır.

Banta yüklenen malzeme, bantm üst yüzü tarafından taşınır. Bazı konveyör- lerde malzeme naklinde bantm alt yüzünden de faydalanılır. Malzemeyi banta yükle­mek için bir yükleme teknesi (10), banttan malzemeyi boşaltmak için bir boşalt­ma oluğu (11) ve bantı temizlemek için bir temizleme düzeni (12) görülmektedir.

Bir bantlı konveyörün ana elemanları genel olarak şunlardır:1. Malzemeyi nakleden bant2. Taşıyıcı ve dönüş makaraları3. Baş,-kuyruk tahrik, gergi ve saptırma tamburları4. Tahrik düzeni5. Gergi düzeni6. Şasi7. Yükleme düzeni8. Boşaltma düzeni9. Bant temizleme düzeni

10. Diğer teçhizat

Kullanma maksatlarına göre çok çeşitli bantlı konveyör konstrüksiyonları yapılmıştır. Şek. III-2, de çeşitli bantlı konveyör düzenlemeleri gösterilmiştir.

9

10

j!tv

=;. '’t

îie.

eleı

nam

.

Şekil, İD - 2.Çeşitli bantlı konveyör düzenlemeleri

a! Yatay konveyör b) Eğimli konveyör (a ve b de kuyruk tamburu bir vidalı düzenle gerilmektedir) e) Konveks bir ara parçası olan ağırlık gergili bir kon- vt-yör d) Tevzi konveyörü (‘mekik konveyör) e) Konkav bir ava parçası olan ağırlık gergili bir konveyör f ) Sabit triperli ve iki noktadan boşaltma, yapan bîr konveyör g) Boşaltma arabalı, çift tahrik tamburin ve ağırlık gergili bir konveyör) h) Aşağı eğimli konveyör i) Çift kanatlı bir boşaltma arabası olan konveyör j) Radyal boşaltma yapan konveyör.

11

BÖLÜM IV

BANT

1. GENEL

Malzemeyi nakleden bant, tamburlardan intikal eden çekme kuvvetlerine vemalzemeden ileri gelen ağırlık, sıcaklık ve aşınma etkilerine karşı dayanıklı olmalı­dır.

Arızasız bir çalışma için bir konveyör bandının aşağıdaki özelliklere sahip ol­ması istenir:

1. Az nem çekme özelliği

2. Yüksek dayanım

3. Düşük özgül ağırlık

4. Az uzama

5. Tamburlara sarılma ve oluklaşmadan dolayı hasıl olan eğilme etkilerine dayanım

6. Eğrilik değişmelerinden hasıl olan alternatif gerilemelere dayanım.

7. Malzemenin aşındırıcı etkilerine dayanıklılık ve uzun ömür.

8. özel şartlar: Sıcaklığa, soğuğa, iklim etkilerine, yağa, oksitlenmeye, ozona karşı dayanıklılık; statik elektrik toplamamak v.b. gibi özellikler.

Orta kısmında mukavemeti temin eden pamuk veya naylon v.s. gibi sentetik malzemeden yapılmış birkaç tabakalı bir dokuma bulunan lâstik bantlar, yukardaki şartlara en iyi uyduklarından dolayı, geniş bir uygulama alanı bulmuşlardır. Bantlar­da dokuma tabakalarının arası, üst, alt ve yanlar lâstikle kaplanır.

12

Bantın ortasındaki dokuma tabakalarının hepsine birden "karkas" adı verilir. Karkas banttaki çekme kuvvetini nakleder ve bantın yük taşımasını sağlar. Karkas tabakaları arasındaki lâstik, bu tabakaları birbirine bağlar ve aynı zamanda tabaka­ları su geçmez hale getirir. Bantın alt yüzündeki lâstik ise, bantın makaralar üzerin­de yükün hasıl ettiği darbe sonucu, ezilmesine engel olur, ban ta pisliklerin nüfuz etmesini önler ve tamburdan aldığı tahrik kuvvetini karkasa nakleder. Üst veya taşı­yıcı yüz ise daha kalın ve daha yüksek nitelikli bir lâstik tabakası olup, bilhassa yük­lenme bölgesinde malzemenin darbe tesirlerine karşı bantı korur. Lâstik kaplama kalınlığı 0,8 ilâ 12 mm. arasında değişir. Bazan 12 mm. den kalın kaplamalar da kullanılır.

Çalışma şartlarının ağır olması halinde veya üst lâstik kaplamanm adheransını arttırmak için birinci dokuma tabakasının üzerine ve üst kaplamanın arasına gevşek dokulu bir "darbe tabakası" yerleştirilir. Bu türlü yapılan birleşim çok kuvvetli olur ve üst kaplamayı karkastan ayırmak, pratik olarak imkânsız hale girer, böyleee bant­ta bir yırtılma hasıl olduğu zaman fazla büyümez.

2. KARKAS

Bant yükünü taşıyan karkas, pamuk veya sentetik malzemeden dokunmuş ola­bileceği gibi,; iplik kortlu, çelik kortlu veya çelik saç olabilir. Karkaslarda kullanı­lan çeşitli malzemenin özelikleri Çizelge IV-l'de verilmiştir. ,

Çizelge IV -1 . Çeşitli karkas malzemesinin özellikleri

Malzeme Piyasa adıİplikçapımm.

Kopmamukavemeti

kg/mm2Uzama

%Ybğunluk

gr/em3

Pamuk 0,02 41 - 60 3 -7 1,54Suni ipek Viskon

Rayon/Viskon

0,01-0,038 4 0 -6 0 9 -2 0 1,5

Polyamide Naylon,Perlon

> 0,007 70 - 90 1 6 -2 8 1,14

Polyester

Dacron,Diolen,Trevira,Tergal,Terylene,Vestan

> 0,007 74- 94 11 -13 1,38

Polyvinyl/alkol

Kuralon,Vinylon

> 0,007 4 0 -8 0 ' 2 0 -2 5 1,30

Cam iplik 0,007- 0,010 145 2 - 3 2,5

Çelik kort 1-5 250 1 - 2 7,8

Çelik saç 0,8-1,0 120 9- 10 7,85

13

Çizelgede de görüldüğü gibi, sentetik ipliklerin çekme dayanımlarının yüksek olmasına rağmen uzamalarının da fazla oluşu, yalnız başlam a kullanılmalarına engel teşkil'edebilir. Bu balamdan polyesterler dışındaki sentetik malzeme genellik­le pamukla birlikte kullanılır.

3. TS 547'ye GÖRE PAMUK, VİSKON VE SUNİ İPEK DOKULU KARKASLAR

"TS 547 Konveyör Kayışlan Standardı"na göre konveyör bantlarında kulla­nılacak lastik kaplama malzemesi özellikleri Çizelge IV-2 de verilmiştir.

Çizelge IV - 2 . Lastik malzeme özellikleri 1), 2)

Sınıfı

MinimumKopma

Dayanımıkg/cnı2

---- -MinimumKopmaUzaması

%Shore

' Sertliği

A sin iAşınmaD eğ«iinin3

K 250 450(kuvvetli) 65 ± 4 225

0 175 400(Orta) (Orta)

1) Bu değerler kaplama kalmığı 1,6 mm, den büyük olan konveyör kayışlan için geçerJidir,kaplama kalınlığı 1,6 mm. den küçük olan konveyör kayışlarında % 15 daha küçük ola­bilir.

2) ,ı... 7'i'Y: ı '.¡..t■ h, ,k a,> sonraki suni yaşlandırmada ç ¡gelgeldeki değerler'■■■■-' > ’ r V ,/ p -b ; . | V . l . ı -O i

14

Çizelge IV - 3'te bazı doku malzemesi özellikleri verilmiştir.

Çizelge IV - 3. Bazı doku malzemesinin özellikleri

Dokutipi

Hamdoku

kalınlığı

Hamdoku

ağırlığı

Lastikle kaplanmış ve preslenmiş

doku kalınlığı

mm kg/m2 mm

B25/10 0,7 0,435 0,6B50/20 1,9 0,775 1,3B63/25 2,0 0,875 1,4B80/32 2,2 1,15 1,65

Z80/32 1,4 0,775 1,1Z100/40 1,8 0,875 1,1

’ Z125/50 2,1 1,15 1,6

EP100/40 0,8 0,35 0,7EP125/50 0,8 0,45 0,9EP160/65 1,1 0,55 1.2EP200/80 1,2 0,7 1,3EP250/80 1,3 0,9 1,4EP315/80 1,5 1,05 1.7EP400/100 1,8 1,4 2,1EP500/100 2,2 1,75 2,5EP630/120 3,0 2,2 3,4

RP100/40 0,9 0,45 1,0RP125/50 1,1 0,6 1,2RP160/65 1,3 0,8 1,4RP200/80 1,6 1,05 1,7RP250/80 1,8 1,25 ■ 1,9RP315/80 2,3 1,5 2,4RP400/100 3,0 2,0 3,2RP500/100 3,8 2,5 4,0

Dokuların gösterilişi:B ' : PamukZ : ViskonRP : Çözgüde suni ipek, atkıda polyamidEP : Çözgüde polyester, atkıda polyamid

Sayısal değerler 1 cm genişliğindeki bir tabakaıundayanımım veren ve ISO/DÎN standart dizisine uygun değerlerdir.

Çizelge IV - 4’te bantın minimum kopma dayanımları verilmiştir, bu çizelge TS 547 den alınmıştır.

Anglo - Sakson ülkelerinde pamuk doku ağırlığı olarak 35*' x 42" (914 x 1067 mm) ebadındaki bir tabakanın onz cinsinden ağılığı verilir (1 oz, - 28,35 gr). Çizelge IV-5' te standart pamuk doku ağırlıkları île bunların karşılıkları verilmiştir.

15

r~ K

Şekil IV - 1. Doku karkaslı bant' kesîtiefla) Normal karkas, b) katlanmış karkas, c) spiral yerleşti­rilmiş karkas, d) kademeli yerleştirilmiş doku, e) sıcağa daya­nıklı bant.1. Dokular, 2. Üst kaplama, 3. Alt kaplama, 4. Asbest taba­kası. 5. Darbe dokusu.

16

Şek. IV - l'de bant içindeki dokuların nasıl yerleştirildiği gösterilmiştir, (a) da ençok rastlanan bant kesiti gösterilmiştir, burada doku paralel şeritler halinde görülmektedir, (b) de bant kenarlarında daha yüksek bir dayanım sağlamak için, ke­narlarda doku içeri doğru kıvrılmıştır. (c) de geniş bir doku tabakası spiral şeklinde katlanarak yerleştirilmiştir, (d) de kenarlan rijitleştirilmiş, buna mukabil ortası daha esnek bırakılan bir karkas görülmektedir. Böyle bir konstrüksiyonda bantm orta kısmındaki lâstik tabakası daha kaim olup, aşınmanın fazla olduğu bu bölgeyi muhafaza eder, (e) deki konstrüksiyonun iki özelliği vardır: Birincisi bantı sıcak malzemeye karşı korumak üzere üst kaplamanın arasına bir asbest tabakası yerleş­tirilmiştir, İkincisi üst kaplama içine bir darbe dokusunun yerleştirilmiş olmasıdır. DARBE DOKUSU seyrek bir doku olup, üst kaplamanın karkasa daha iyi bağlanma­sını temin için, üst kaplamanın altına yerleştirilir.

Çizelge IV - 4. Bantm minimum kopma dayanımı

Min. Kopma dayanımı, kg/cmPamuklu dokularda önerîifh.

Boyuna Enine kat sayıları(çözgüde) (Atkıda)

160 633 - kat (0,81 kg/mx )

(170) 70 3 - kat (0,93 kg/m2) '(195) (75)200 80 4 - kat (0,81 kg/m2) •

. (215) (85) 5 - kat (0,81 kg/m2)25G 100 4 - kat (0,93 kg/m2)

(290) (115)5 - kat (0,93 kg/m2)

315 125 6 - kat (0,93 kg/m2)(330) (130) 7 - kat (0,93 kg/m2 )

(360) (145) 5- kat (1,22 kg/m2)

400 160 8 - kat (0,93 kg/m2 )

(415) (165)

6 - kat (1,22 kg/m2)

(460) (185)7 - kat (1,22 kg/m2)

500 190

630 225(730) (250) Serbest800 275

NOT: Parantez içindeki değerler zorunluluk olm adıkça kullanılmamalıdır.

17

Çizelge IV - 5. Anglo • Sakson birimlerine göre pamuk doku ağırlıkları

36" x 42" doğu ağırlığı oz, 29“ T“---

32 36 42 48

1 m2 doku ağırlığı gr. 814 930 1046 1225 1390

Bilhassa iri parçalanıl darbeli olarak banta yüklendiğini konveyörlerde darbe dokusu gereklidir. İnce malzemede darbe dokusu gerekmez. Darbe dokusu üzerin­deki lastik tabakasının kalınlığı en az 2,5 mm. olmalıdır. Darbe dokusu üst kapla­manın karkastan ayrılmasını ve yırtılma meydana gelmesini önler.

4. ALMAN STANDARDINA GÖRE DOKU KARKASI! BANTLAR

Dm 22102 Eylül 1970 Alman Standardında doku malzemeleri aşağıdaki harf­lerle gösterilmekledir.

B —Pamuk Z — Vis kon R — Suni ipek (Rayon)P — Polyamid E — Polyester G — Cam elyafıA — Asbest elyafı

Atkı ve çözgünün farklı malzemeden olması halinde, çözgü ve atkı malzemieri sıra ile gösterilir.

Baııtm boyuna doğrultusundaki birini dayanımı kg/cm olarak verilir,ban ün birim dayanımının yanında tabaka sayısı da verilir.

Alman standardı kopma dayanımı değerlerini RİO serisine göre vermektedir. Bu dayanım değerleri Çizelge IV-6 da verilmiştir.

Çizelge IV - 6. Kopma dayanımı için ortalama değerler

Çözgüde kopmadayanımı (min.) kg/cm 160 200 250 315 400 500 630 800 1000 1250 1600,+ 4000

Atkıda kopmaday anım ı (min.) kg/cm. 63 80 100 125 160 Tabaka sayısı ve Şekline

bağlıdır.

Banün kalitesi ve ana özellikleri (TS 547'de de aynen kullanılan) aşağıdaki tanıtma harfleri île belirlenir.

P : üst ve alt kaplamaları ve dokuları yanmaya dayanıklıJ : yalnız üst ve alt kaplamaları yanmaya dayanıklıE : üst ve alt kaplamaları statik elektrik toplamaz

1-8

S : üst ve alt tabakaları ve dokuları yanmaya dayanıklı ve aynı zamanda statik elektrik toplamaz.

K : üst ve alt tabakaları yanmaya dayanıklı ve aynı zamanda statik elektrik toplamaz.

T : sıcağa dayanıklıR : soğuğa dayanıklıG : katı ve sıvı sağlara karşı dayanıklı A : gıda maddeleri taşımak içinC : kimyasal maddeleri taşımaya mahsusM, N, P ve Q : üst ve alt kaplama özellikleri için Çizelge IV-7'ye bakınız.

Çizelge IV - 7. Üst ve alt kaplamaların özellikleri

Kaplama özelliği M N P 0Kopma dayanımı (kg/cm2) min 250 200 150 100

Kopma uzaması (%) min 450 400 350 300

Aşınma değeri (mm3) max 150 200 250 300

Bantın tanıtma işareti

H EP 500/3 F 217İmalatçı Çözgüsü Dokunun Kat Dokusu Bantınişareti polyester boyuna sayısı kaplamaları tanıtma

atkısı kopma ateşe daya- işaretipolyamid dayanımı mklıolan doku kg/cm/tabaka doku

Bantın siparişi

Bantm siparişi için aşağıdaki veriler verimelidir:1. Açılmış uzunluk, (m)

2. Genişlik, (mm)

3. Kaplama malzemesi

4. üst ve alt kaplama kalınlıkları, (mm)

5. Doku malzemesi ve kat sayısı

6. Ek şekli (mekanik ekli veya vulkanize eklenmiş)

7. Kenar korumasının nasıl yapılacağı.

Genişliği 800 mm, uzunluğu 100 m., kalınlığı 10 mm. olan, N kalitesinde, 2 mm. kalınlığında lastik kaplamalı, F ana kalitesinde (üst ve alt kaplamaları ve do­kuları yanmaya dayanıklı), 4 - kat viskoıı (Z) dokulu bantın sipariş notasyonu aşa­ğıdaki gibidir:

19

100 m. bant 800 x 10 Z 400/4 N - DİN 22102 - F

Eğer oldukça yüksek mekanik, termik ve kimyasal özellikler isteniyor ise veya bantın hesabı gerekiyorsa daha fazla bilgi verilmelidir. Meselâ malzeme, kapasite, taşıma mesafesi, bant hızı bant eğimi, tahrik şekli, çalışma sıcaklığı, kimyasal ko- rozyon şekilleri v.s. gibi.

DİN 22102 (Eylül 1970) nin türkçesi kitap sonunda verilmiştir.

5. KARKASTAKİ DOKU SAYISININ TAYİNİ

Bantın dayanımı içindeki karkas temin eder; karkastaki dokunun cinsi ve sayısı ban ün maruz bulunduğu çekme gerilmesini taşımaya yeterli olmalıdır. Asgari ta­baka sayısı bantın dayanım hesabından elde edilir. Tabaka sayısı en az Uç (bazen iki) alınır. Bant genişledikçe tabaka sayısı artmalıdır. Oluklaşması istenen bantlarda kar­kastaki doku sayısını istendiği kadar artürnıak mümkün değildir,aksi halde bant oluk şeklini alamaz.

Daha çok malzeme nakledebilmek için, ekseri bantlara oluk şekli verilir,bu olu­ğun yan açıları 10° ilâ 85° arasındadır.

sjekil iv - •i. Riitıtm oluklaşması

i •• ı ıs, mm-'-,,. i n ivi oiııkiaşınamış bant, ( o iyi oluklaşma, İlli ban! fazl;i ileksibı) ve eziliyor

Şek. IV-2'de banlan nasıl oluklaşlığı görülmektedir. Normal bir bant (a) daki şekli alır, eğer karkas fazla rijit veya doku sayısı fazla ise, bant iyi oluklaşamazve (b) deki şek i i alır; buna mukabil doku sayısı yetersiz veya karkas zayıfsa, (d) deki şekil hasıl olur. Bu durumda bant makaralar arasına girerek kolayca tahrip olur,

ızelge XVHI-11 ve 12'de taşınacak malzeme iriliği ve kullanılan doku ağır­

20

lığına göre önerilen enaz ve ençok kat sayılan verilmiştir. Bantm seçiminde katsa­yılarının verilen değerler arasında kalmasına dikkat edilmelidir.

Zamanımızda yüksek dayanımlı karkas malzemelerinin gelişmesinin bir sonu­cu olarak iki hatta tek katlı karkas kullanma eğilimi gün geçtikçe artmaktadır.

Çizelge XVIII-15'te bantların ağırlıkta verilmiştir. Bu cetvel vasıtası ile bulu­nacak ağırlık yaklaşık olup, hakiki değerler bant imalâtçısından alınmalıdır»

6. ÇELİK KORTLU BANTLAR

Lâstik içersine çekme kuvvetlerini taşımak üzere, çelik tellerden yapılmış kortlar yerleştirmek suretiyle daha büyük çekme kuvvetlerini taşıyabilen ve daha uzun ömürlü olan bantlar yapılmıştır. Şek. IV-3'te çelik kortlu bir bant kesiti gös­terilmiştir.

Çelik kortlu bantlar 70 ilâ 850 kg/cm'e kadar emniyetle yüklenebilirler. Bu değerler 1220 gr/cm* (42 oz.) dokunun 9 ilâ 100 katma tekabül etmekte olduğun­dan bant boyunu çok fazla uzatmak imkân dahüine girmektedir. Bant boyu uza­dıkça, yükleme noktasındaki darbeler neden ile hasıl olan aşınma azalmaktadır. Çe­lik telli bantların üstünlükleri şunlardır:

1. Bant boyu daha uzun yapılabilir.

2. Uzama az olduğundan, germe mesafeleri daha kısadır.

3. Uzun bir bant, aym noktalar arasında çalışan birkaç banttan daha uzun ömürlüdür.

Çelik kortlu bantlar, normal doku karkaslı bantlardan daha pahalı ise de ara tahrik, germe ve transfer noktalarının daha az olmasına imkân verdikleri için uzun bantlı konveyör sistemlerinde daha iktisadi olmaktadır. Bugün dünyanın en uzun bantlı konveyörlerinin hepsinde çelik kortlu bantlar kullanılmıştır.

7. ÇELİK SAÇLI BANTLAR

Ortasında çelik kortlar yerine, yüksek dayanımlı çelik saç bulunan bantlar da yapılmaktadır. Çelik saç kalınlığı 0,5 ilâ 1,6 mm, üst kaplama kalınlığı 3 ilâ 10 mm, alt kaplama kalınlığı ise 2 mm dir.dir. Bu çelik saçların kopma dayanımını takriben 120 kg/mm olup, emniyet gerilmesi 35 kg/mm alınmaktadır. Bu bantm mahzur­lu tarafı, enine esnekliğinin az olmasıdır. Şek. IV-4'te bir çelik saçlı bant kesiti gö­rülmektedir.

—• -

Şekil IV - H. Çelik kortlu hant kesiti.

21

Bazan çelik bantlar çıplak olarak kullanılırlar. Bunlar, karbon çeliği veya pas­lanmaz çelik saçlardan yapılırlar. Karbon çeliği bantlar 100°C ilâ 120°C sıcaklıkta­ki malzemenin devamlı, kesikli çalışmalarda ise 300°C sıcaklığa kadar malzemenin naklinde kullanılmaktadır.

Çelik bantlar koku vermezler, sıyrılmazlar ve hasar görmeden soğuk veya sı­cak su ile yıkanabilirler; çok hijyenik olup, gıda sanayii için idealdirler. Bant yüze­yinin düzgün olması, nemli kil, ham şeker, v.s. malzemenin nakline imkân verir.

Çelik bantlar aym yükü taşıyan lâstik bantlara nazaran 2° ilâ 5 ° daha az eğim­de çalıştınlmalıdır. Bu bantlar darbelere, çarpmalara ve keskin dönüşlere karşı has­sas olduğundan; montajın doğru olmasına, bantm merkezlenmesine ve bakımına daha çok dikkat edilmesi gerekmektedir. Çelik bantlar bir sıra özel, geniş başlı per­çinle birleştirilir. Bant hızı 1 m/s nin altındadır. Tambur çaplan saç kalınlığının 800 ilâ 1200 kah olmaktadır.

Aynca çıplak çelik bantlar lâstik bantlardan daha ucuzdur.

Çelik bantlar Şek. IV-5 (a) daki gibi düz veya (b) deki gibi elâstik makaralar üzerinde oluklaşmış olarak hareket edebildiği gibi (c) deki gibi ağaç takozlar veya düz satıhlar üzerinde hareket edebilir.

Şekil IV - 5. Çelik bantlı konveycr kesitleri

ıa) Düz bant, (b) Oluklaşmış bant, (c) Kenarlan yükseltilmiş bant

( c )

22

Taşıyıcı makara aralığı düz bantlarda 1 - 2 m, oluklu bantlarda ise bant geniş­liğinin iki katı kadardır. Dönüş makaraları ise 3 - 6 m aralıklı yerleştirilir.

Ayrıca Şek. IV-8'da gösterilen çelik örgülü tellerden yapılmış bantlar 1000°C ye kadar olan sıcaklıklarda ısıtma, tavlama, pişirme ve kurutma işlemlerinde çok kullanılır.

l | j j l iöI bBIÜİ■;â

f l f f l t ı t m f ı Ji î f Ö i ö h - i f i

■■s:; i ; i■ - - w İ l l i

*! fi! rfiWrı nV ' . A . î

■[}:

« B l f ffj

Şekil IV - fi. Örgülü tel bantlar

23

8. SUNİ LASTİK BANTLAR

Lâstik bantm mahzurlarından biri yağa karşı gayet hassas olmasıdır. Buna karşılık neopren ve kloropren gibi suni lâstikler yağdan başka, kömür katranından elde edüen solvenüerin, aromatik hidrokarbonların ve klorlu solventlerin tesirlerine karşı gayet mukavim olduklarından, bazı yerlede suni lâstik bantların kullanılması gin geçtikçe artmaktadır. Şekil IV-7 de çeşitli kaplama malzemesinin özellikleri ve­rilmiştir.

MALZEME

NR SBR NBR CR BRi umuşakPVC

Aşınma direnci B A B B C E

Yağa karşı direnç D D A B D B

Hava ve güneş ışığına karşı direnç D C D A A A

Isıya karşı direnç B B B B A C

Aleve karşı direnç D D D B D B

Kalıcı deformasyon B B B B C D

Soğuğa karşı direnç A A B B D D

Oksijene karşı direnç C B B B A A

Ozona karşı direnç D C D A A A

Elastiklik B C C B D D

A : Mükemmel NR : Tabii kauçukB : İyi SBR : Styrol Butadien kauçukC : Uygun NBR : Nitril - Butadien kauçukD : Az uygun CR : Kloropren kauçuk

BR : Butil kauçuk

Şekil IV - 7. Çeşitli kaplama malzemesinin özellikleri

9. PROFİLLİ BANTLAR

Kaplama yüzeyi düz olan bantlar, ancak 18° - 22° eğim açılarına kadar kulla­

24

nılabilirler. Daha yüksek eğimlerde, malzemenin geri kaymasını önlemek için, taşı­yıcı yüzdeki bant kaplamasına özel kesitler verilir.

Bu kesitler başlıca aşağıdaki şekillerde olurlar:

1. Yüzeyi ince veya kaba olarak pürüzlü yapılmış bantlarBu bantlar hafif kutu, kitap, karton gibi hafif malzemenin naklinde kullanı­

labilirlerse de ağır malzemenin nakline uygun değildirler. Profil derinlikleri 2 ilâ 4 mm arasındadır. Bu bantlarda eğim düz bantlara nazaran 5° daha yüksek olabilir (Şek. IV -8'ebkz.).

Şekil IV - 8. Yüzeyi pürüzlü bant.

2. Tarak yüzeyli bantlar

Bu bantları boy kesiti tarak dişlerini andırır; bantm genişliğince uzanan bu çı­kıntıların yüksekliği 6, kalınlığı 3 ve çıkıntı aralığı ise 7 mm kadardır. Bu bantlar parça malzemeyi 45°C ye kadar olan eğimlerde taşıyabilirler (Şek. IV-9'a bakınız).

25

3. Tırnaklı bantlarBu bantlar daha ziyade çuvalların 50°C ye kadar eğimlerde naklinde kullanı­

lırlar. Çıkıntılar genellikle koni şeklinde olup, birkaç sıra halinde dizilmiştir (Şek. IV-10'a bakınız).

Şekil IV - 10. T ırnaklı kant.

4. U - çıkıntılı bantlarBu bantlarda U veya V şeklinde 15 - 20 mm yüksekliğinde çıkıntılar vardır.

Çıkıntı aralıkları 300- 500 mm arasındadır (Şek. IV-11'e bakınız). Bu bantlar hem yığma, hem de parça malzemenin naklinde kullanılabilirler. Kuru yığma malzemede azami eğim 35°, nemli kum veya betonda 50° ve çuvallarda ise 40° kadar olabilir.

5. Lâstik T - profil çıkıntılı bantlarBu bantlarda yüksekliği 20 - 150 mm olan ve ters T-kesitli çıkıntılar ban tın

üst yüzeyine yapıştırılmıştır (Şek. IV-12'ye bakınız). Bu bantlarda 250 mm parça iriliğine kadar malzeme 50° eğime kadar taşınabilir. Taşıyıcı makaralar düz veya oluklu tertiplenebilirler, dönüş makaraları ise özel olmak zorundadır. Şek. IV-13'te dönüş makarası gösterilmiştir.

Şekil IV - Jl. U - çıkıntılı bant.

26

Ş e k il IT - 12. L a s t ik T - p ro f i lle r i

sek il IV - 13. Profilli bantlar için özel dönüş makarası.

6. Lâstik takoz profilli çıkıntılarMalzeme ağır ve iri parça yüzdesi fazla ise T - profilli bantlar yerine, bu tip

bantlar kullanılır Ş ek IV-14'e balanız). Gerek T-, gerek takoz profilli bantlarda azami eğim U - şeklinde çıkıntıları olan bantlara nazaran 5° ye kadar daha fazla olabilir.

Şekil TV - 14. Laktik ut koz profiller.

27

BÖLÜM V

M AK A R A LA R

I. MAKARA GRUPLARIBantlı konveyörlerde makaraların iki görevi vardır:

L Malzemeyi taşıyan banda veya dönüş kolunda boş banta mesnetlik etmek.

2. Gerektiği zaman banta oluk şekli vermek.

üzerinde malzemenin taşıdığı makaralara "taşıyıcı makaralar", alt tarafta sadece boş bandı taşıyan maralara ise "dönüş makaraları" denir.

Dönüş makaralarının genellikle tek ve düz bir makaradan ibaret olmasına kar­şılık, taşıyıcı makaralar ban tın daha fazla mazleme taşımasını temin için oluklaşma­sına imkân verecek şekillerde düzenlenirler. Şek. V-l'de çeşitli makara tipleri göste­rilmiştir. Bu tiplerin dışında da çeşitli konstrüksiyon imkânlarının da mevcut oldu­ğu hatırlanmalıdır.

Şek. V - 1 (a) daki gibi düz taşıyıcı makara gruplan daha çok parça malzeme­nin naklinde veya besleyici bantlarda kullanılır. Düz makara ile yığma malzemenin nakli halinde, malzemenin dökülmemesi için yan taraflara kılavuz levhalar konur (Çizelge XVIII-24'e bakınız.)

Eğer makaralara darbeli yükler geliyorsa, bantm ezilmemesini temin için, (b) deki gibi lâstik kaplı makaralar kullanılır.

Bantm kapasitesini arttırabilmek için orta makaralan yatay ve yan makaraları(c), (d), (e) ve (f) de görüldüğü gibi, eğimli olan üçlü taşıyıcı makara grupları yapıl-

28 -

I

Şekli V - 1. Çeşitli makara grupları :% ' : (a) Düz taşıyıcı ve dönüş makara grubu, (b) Lastik kaplı düz darbe makara grubu, (c) Üçlü taşıyıcı ve tekli dönüş makara grubu - yan ve orta makaralar ayni boyda olup - yan makara­lar yatayla 20° açı yapmaktadır, (d) Üçlü 35° taşıyıcı makara grubu, (e) Üçlü 45° taşıyıcı makara grubu, (t) üçlü 20° yan- lan kısa üçlü makara grubu, (g) Üçlü lastik kaplı taşıyıcı ma- ;;kara, (h) Üzerindeki malzeme ağırlığına göre oluklaşabllen bükülebilir makara, (i) Banta yapışan malzemenin dökülmesi için ızgara şeklinde yapılmış dönüş makarası, (j) İkili taşıyıcı ma- j

29

kara grubu, (k) Beşli taşıyıcı makara grubu, il! Uy makara . ayni . hizada monte edilmiş, (ra) Bantm kılavuzlanması işin, yan makaralar öne çevrilmiş, (n) 'Yağlama kolaylığı bakımın­dan orta makara kaçık yerleştirilmiş. (o) Bantı merkezlemek için düz kılavuz makara grubu, t p ) Ü ç lü kılavuz makara grubu.

makta dır.Yan makara eğimleri »genellikle 20° yapılır, kapasiteyi daha çok artırmakiçin 30° - 35° - 45° eğimlerde makara grupları kullanılması eğilimleri de yaygındır.Darheli yükler varsa (g) deki gibi lâstik kaplı makaralar kullanılır. Banla daha iyi birşekil verebilmek için (h) da görüldüğü gibi bükülebilir makaralar kullanılabilir.

Bazan 500 mm. ye kadar dar bandlarda, üçlü yerine, (j) de görüldüğü gibi, ikili makara grupları kullanılır, (k) da beşli bir makara grubu göitilmektedir. Bir zaman­lar çok kullanılan beşli makara gruplarının faydaları daha iyi bir oluklaşma temin etmek suretiyle bant ömrünü uzatmak ve baritin kapasitesini arttırmaktır. Mahzurla­rı yağlanma zorluklarıdır. Bir zamanlar çok kullanılan beşli gruplar, bugün nadir olarak kullanılmaktadır;

üçü bir hizada bulunan makara gruplarında, baritin sıkışmaması bakımından,, makaraların üst kenarlan arasındaki aralık 10 mm. den büyük olmamalıdır.

Makaralar genellikle çelik konstrüksiyon bir şasi üzerinde mesnetlenirler. Ma­karaları taşıyan bu şasi, bant şasisine cıvatalarla bağlanır. Makaraların bant hareketi­ne dik yönde ayarlanabilmesini temin için, makara şasisi üzerindeki delikler oval ya­pılırlar. Makara şasisinin dizaynı makaraların kolayca sökülüp takılmasına imkân ve­recek şekilde olmalıdır. Ağır malzeme taşıyan geniş bantlarda makara şasisinin ge­rektiği kadar rijit olmasına bilhassa dikkat edilmelidir.

Çizelge XVIII - 7 de taşıyıcı ve dönüş makara gruplarının ana boyutları veril­miştir. İmalâtçısına göre bu boyutlarda ufak tefek farklar olabilir.

1.1. Makara grupları arasındaki aralıklar

Makara gruplan arasındaki aralıkların seçimi dikkat isteyen bir iştir. Zira bu aralıklar büyük seçilirse malzeme ile yüklenmiş olan bant, makara gruplan arasında fazla sehim yaparak makaralara darbe yüklerinin gelmesine ve banttan malzemenin dökülmesine sebep olur. Eğer aralıklar gerekenden küçük seçilirse, fazla miktarda bant makarası kullanmak gerekeceğinden, konveyörün maliyeti yükselir.

Birim uzunluğa gelen bant ve malzeme ağırlığı (G + G) (kg/m), taşıyıcı ma­kara grupları arasındaki aralık Ly (m) ve banttaki çekme kuvveti T (kg) ise makara grubunun ortasındaki bantm sehimi yaklaşık olarak V-l denklemi ile ifade edilebi­lir.

L? ‘ ( Gb+ G)f = -------------------------- - - ( 1 )

8T

Deneylerden elde edilen sonuçlar, bantm sehimi aralığın % 2 - 3 ünü geçtiği zaman, darbe yüklerinin hızla arttığım gösterdiğinden, sehimin bu miktarı geçme­mesi istenir. Sehimin % 2 değerini geçmemesi isteniyorsa, denklem (V-l) den

f Lt (G b + G)— = -------------------------- • 0 ,02Lt 8T

bağıntısı elde edilir, banttaki çekme kuvveti ise

Lt ( Gb + G)T •> ---------------------------

0,16

(2 )

(3 )

Oluklaşan bantlarda bantm eğilmeye karşı rijitliği daha fazla olduğundan se­him daha az olmaktadır.Oluklu bantlarda gerekli en küçük bant kuvveti, Denklem (V-l) ve Çizelge XVIII - 16 ile tayin edilir; bu değer bant hesabında sınırlayıcı bir faktör olarak dikkate alınmalıdır.

Kutu v.b. gibi parça yük taşıyan bantlı konveyörlerde, yükler konsantre ola­rak tesir ettiğinden, Denklem (V - 3) ile hesaplanan T kuvveti yeteri kadar arttırıl­malıdır.

1.2. Malara gruplan arasındaki aralıkların tayini

Çizelge XVIII - 9 da bant genişliği ve malzemenin özgül ağırlığına bağlı olarak taşıyıcı ve dönüş makara grupları arasındaki aralıklar verilmiştir. Sadece dönüş ko­lundaki bantm ağırlığını taşıyan dönüş makaraları daha az yük taşıdıklarından ve darbe tesirlerine maraz olmadıklarından dolayı, bunlar daha büyük aralıklarla yer­leştirilebilirler.

31

1.3. Konveyörün yüklenme bölgesindeki aralıklar

Malzemenin yüklenme bölgesinde taşıyıcı makara grupları arasındaki aralık, normalin ençok yansı kadar alınır ve gereklirse bantm ezilmemesi için, lâstik kaplı makaralar kullanılır.

1.4. Tamburlarla makaralar arasındaki aralıklar

Çizelge XVIII - 10 da tamburlarla taşıyıcı makara grupları arasındaki asgari aralıklar verilmiştir.

2. MAKARA KONSTRÜKSİYONU

2.1. Genel

Makaralar genel olarak sabit bir mil üzerinde iki noktadan yataklanmış, ser­best dönen bir borudan ibarettir. Şek. V - 2 de bir makara konstrüksiyonu gösteril­miştir. Bugün her makara imalâtçısı imalât imkânlarına ve piyasa talebine göre çe­şitli makara dizaynları yapmaktadır.

Makara konstrüksiyonunda şu noktalara dikkat edilmelidir:

*1. Yağlamanın iyi olması.2. Rulmanlara toz ve zararlı maddelerin girmemesi için iyi bir sızdırmazlık,3. Hafif dengeli ve seri imalâtta ucuzluk sağlayacak bir konstrüksiyon.

Yurdumuzda çok ihtiyaç olmasına ve seri imalata çok elverişli olmasına rağ­men , seri bant makarası imâl eden az sayıda firma mevcuttur.

DİN 15207 ve TS 1548 de standart makara boyutları verilmiştir.M

2.2. Makara konstrüksiyonunda kullanılan malzeme

Makaralar çelik, dökmedemir, plastik veya lastik kaplı borudan; rulman yuva­ları ve kapaklar preslenmiş saç, çelik, temper, kırdöküm veya hafif alaşımlardan pres döküm olabilir. Mil işlendiği takdirde St 42 - St 50 kalitesinde çelikten işlen­mediği takdirde soğuk çekilmiş çelik (St 37K, civa çeliği); rulmanlar tek sıra bilyalı 62 - 63, 64 serisi veya konik rulman olabilir. Yağlama bir gres nipeli vasıtası ile yapı­lır. Nipel kapağa veya sabit olan mile takılır.

Son zamanlarda kendinden yağlamalı rulmanlı yataklar da oldukça sık kulla­nılmaktadır.

32

33

b

2.3. Basit bir makara konstrüksiyonu

Şek. V - 2 de basit tezgâhlarla imali mümkün bir makara konstrüksiyonu gö­rülmektedir.

(a) Boru — pahalı olan çekme boru yerine daha ucuz olan dikişli boru kul­lanılmıştır. Korozif ortamlarda plastik, plastik kaplı, suni veya mbii las­tik kaplı veya kırdöküm boru kullanılabilir.

(b) Mil — St 50 den yapılmış, rulmanın geçeçeği yüzeyler hassas olarak i.?- lenmiştir.

(c) Rulman yuvası — kırdökümdür. İmalât sayısı fazla ise işlenecek yli/.ı -yle- ri az olan presdöküm dikkate alınmalıdır.

(d) Kapak — dökmedemirdir.

(e) Rulman — radyal bilyalı 62 - serisi ,

(f) Pim — kapağı mile tesbit ederek milin dönmesini önleyecek olan bu p mı deliğe sıkı geçmelidir. Ucuzluk bakımından kertikli pim TS 6b 20 - . 2i» veya germe manşonu TS 69/36 kullanılmıştır.

(g) Gres nipeli — sabit olan kapağa takılmıştır.

Nipele basılan gres rulmanı yağladığı gibi, dış labirenti doldurarak tozlaraiçeri girmesini önler. İç taraftaki labirent ise gresin makaranın içini doldurmasın; engel olur.

2.4. Modem bir makara konstrüksiyonu

Şek. V - 3 te Hewitt - Robins firması imalâtı olan modem bir makarrüksiyonu görülmektedir. Rulman yuvaları preste çıkarıldıktan sonra, borua - nak edilmiş ve sonra boru ekseni ile aynı eksende olmak üzere işlenmiştir, iki konik rulman tarafından ya taklanmış tır.Makara mili içindeki.deliklen gres, rulmanların yanında bırakılmış olan geniş boşlukları doldurur, bu ■ rulmanlar için bir gres haznesi görevi görürler.Makaranın her iki tarafında.'.. :,v;o meli sızdırmaklık halkaları içerdeki gresin dışarı çıkmasını ve dışardan içerise '. >/.la rin girmesini önlerler. Makaranın içine gereksiz yere gres dolmaması için milin eirao- na ikinci bir boru geçirilmiştir.

34

!1

35

Şeki

l V

-3.

M

oder

n bi

r m

akar

a ko

nstr

iiksi

yonu

.

/

2.5. Darbe ma kara lan

Bilhassa iri parçalı malzemenin banta yüklendiği bölgede, bantm hasara uğra­mamasının temini için,lastik kaplı darbe makaralan mutlaka kullanılmalıdır. Lastik kaplamanın düz bir kılıf şeklinde değil de Şek. V - 4 teki gibi girintili çıkıntılı olma­sı darbe tesirlerinin daha kolay absorbe edilmesini sağlar.

Çizelge V - 1 de DİN 15209'a göre darbeli makaralarda kullanılan elastik bile­ziklerin boyutları verilmiştir.

26 . Makara çaplan

Makara çapını iki faktör tayin eder:

1. Çalışma şartlan2. Bant genişliği

Makaranın çapı, yapıldığı borunun çapma bağlı olup kullanılan boru çapları ve mm. karşılıktan Çizelge V - 2 de gösterilmiştir.

Makara çapının büyük alınması.bantın eğrilik yarıçapını büyüteceğinden, bant ömrü bakımından faydalıdır. Buna karşılık çap büyüdükçe makara daha pahalı olur.

Makara çapının nasıl seçileceği Çizelge XVIII - 6 da anlatılmıştır.

2.7. Mil ve rulman hesabı

Makara çapma göre kullanılan mil çapları Çizelge XVIII- 6 da verilmiştir. Bu miller sadece eğilmeğe maruzdurlar. Rulmanlar ise makaranın devir sayısı ve taşıdık­tan yüke göre seçilirler. Rulmanın taşıdığı yük makaramn dönen kısımlannm ağırlı­ğı ile malzeme ve bantm makaranın hissesine düşen ağırlığının toplamına eşittir.

Bantlı konveyörün kapasitesi Q (t/h) ve hızı v (m/s) ise üniform yüklü malze­menin birim bant boyuna düşen ağırlığı

9G - — (kg/m) (4)

Taşıyıcı makara grubuna gelen yük

9p

T (5)

36

Çizelge V-l: DİN 15209'a göre darbe makaralarında kullanılan elastik bilezikler

Taşıyıcımakaraborusununçapı

dı d2 bı b2

57 < 57 108 25

63,5 < 63,5 103 30133

88,9 < 88,9 133 35 ^ 0,75b^159

108 <108 159 40193,7

133 <133193,7

45219,1Çizelge V-2:Bantlı konveyör makaralarının dış çapları(mm)in. 21 / 2 3 3l/4 4 41/4 5mm 63,5 76,2 [ c

o co kO 101,6 108 127in. 51/4 6 61/4 65/8 y5/8 85/8mm 133 152,4 159 168,3 193,7 219,1

37

38

Dönüş makara grubuna gelen yük ise

P = G . L + G ■ (kg) (6)D B D D

Taşıyıcı makara grubunun üç makaradan ibaret olması halinde, P yükünün % 60 - 76 sı ortadaki yatay makara ve % 12,5-20's'ı yandaki eğimli makaraların her- biri tarafından taşınır. Yan makaralar ayrıca eksensel yüke de maruzdurlar. Bir ma­karaya gelen yük hesaplandıktan sonra, genellikle 10 - 15 yıllık bir ömre göre rul­man seçilir.

Rulmanın geçtiği mil g6 - h6 toleransı ile (nokta yük).

Rulmanın geçtiği göbek ise K7-M7-N7 toleransı ile (çevre yükü) işlenmeiidir.

2.8. Makaraların yağlanması ve sızdırmazlık

Makaralar gresle yağlanırlar, yağlamanın iki amacı vardır:

1. Rulmanı yağlamak,

2. Toza karşı sızdırmazlık sağlamak.

Yağ mil veya göbeğe tekilan bir gres nipeli vasıtası iie sevk edilir- Üç makaralı gruplarda ortadaki makaraların yağlanması zorluk arz ettiğinden bazı firmalar bütün makaraların bir noktadan yağlanabilmesine imkân veren konstrüksiyonlar yapmış­lardır.

Genellikle az tozlu yerlerde çalışan bantlı konveyörlerde makaralara 1500 ve 6000 işletme saatinden sonra gres basmak yeterlidir.

Son yıllarda dizayn edilen etkili sızdırmazlıklar sayesinde, ömür boyu yağlan­mış makaralar gitgide artan ölçüde kullanılmaktadır.

2.9. Makaraların sürtünme direnci

Makaralarda rulmanlı yatak kullanıldığından sürtünme katsayıları oldukça kü­çüktür. Makaraların dış çapma indirgenmiş ortalama sürtünme katsayısı 0,02 - 0,04 arasındadır.

3. BANTIN ORTADAN SEVKI

Bantlı konveyörlerde bant ekseninin konveyör ekseni üzerinde kalmasını te­min etmek şarttır. Bantm yana kaçması malzemenin dökülmesine ve bantm hasargörmesine'seb#:«Kci(ğf arzu edilmez., • _ . /

Bilindiği gibi hareketli bir b,ant yükseğe tırmanmak ister. Düz makaralarda

' ' ' 39

bant genellikle kolay merkezlenir, Uçlu taşıyıcı makaralı konveyörlerde ise bantın yüksek olan yan makaralara doğru kaçması ihtimali yüksektir.

Aşağıdaki hususlar bantın yana kaçma ihtimalini arttırırlar:

1. Yan makaraların eğim açısının büyük o,lması. 20 lik üçlü makara grupların­da bantın yana kaçma ihtimali, düz makaralara göre daha az fazla; buna karşılık 35° veya 45° lik makara gruplarından daha azdır.

2. Makaralar arasındaki mesafenin fazla olması.

3. Makaraların kaymalı yataklı olması.

4. Bantın rijit olması nedeni ile orta makaraya oturmaması.

5. Bantın tam ortadan yüklenmemesi

6. Bant hızının yüksek olması.

7. Bantın makaralara iyi oturmaması.

8. Makara ve tamburların sıkışması ve zor dönmesi.

9. Ekyerinin düzgün yapılmamış olması.

10. Makara ve tamburların konveyör eksenine tam dik olarak yerleştirilmemiş olması.

11. Bant şasisinin istikametinin ve tesviyesinin tam olmaması.

12. Açıkta çalışan konveyörlerde rüzgar tesiri.

3.1. Bantın ortadan şevki için alınacak konstrüktif önlemler

Bantın ortadan sevk edilmesi için dört türlü konstrüktif önlem alınmaktadır.

1. Yan makaralar bantın hareket yönünde 1,5° - 3° eğimli yerleştirilir (Şekil V-l (ııı) e bakınız).

2. Baş ve kuyruk tamburlarının bombeli yapılması.3. Sabit kılavuz makaraları kullanılması.

Şek. V - 5 te sabit kılavuz makarasının nasıl yerleştirildiği gösterilmiştir. Yan kılavuzlar bant şasisinin kenarına tesbit edilmiş makaralar olup, bantın kenarına temas ederek bantın yana doğru hareketini sınırlarlar. Bantın kenarına temas sonu­cu bant kenarlarının aşınması bantın kısa zamanda harap olmasına sebep olduğun­dan bu tip sabit kılavuz makaraları uzun bantlı konveyörlerde kullanılmamalıdır.

4. Kılavuz makara grupları kullanılması.

Şek. V - 7, 8 ve 9 üç farklı tip kılavuz makara grubu gösterilmiştir. Kılavuz makara gruplan bantı tahrip etmediği için, sabit kılavuz makaralarına ter­cih edilmektedir. Bu tertipte taşıyıcı makara grubu tam ortadan döner bir mafsal üzerine oturtulmaktadır. Kılavuz makara grubunun nasıl çalıştığı Şek. V - 6 da gösterilmiştir.

40

Şekil A' - 5. Sabit kılavuz m akaras ı .

Bant yana kaçtığı zaman, o taraftaki makarayı ilmi doğru çeker ve kılavuz makara grubunu Şek. V - 6’daki kesik çizgili konuma getirir. Böylece kılavuz maka­ra grubu bantı ortaya doğru sevkeder. Şek. V - 7 deki yan kılavuzlar bantın büyük ölçüde yana kaçmalarına karşı bir tedbir olarak yerleştirilmiştir. Yan kılavuz maka­raların -bantın hareket istikametinde- kılavuz makara grubunın önüne veya arkasına yerleştirilmesi mümkündür. Bu makaralar önde olduğu zaman, bant kenarının ezil­mesi önlenmiş olur.

Şek. V - 8 de diskli kılavuz makara grubu görülmekledir.Bu düzende diskler sabit veya döner olabilir.Döner tipte disk dengesiz yapılır. Bant diske yaslanınca dis­kin dönmesi sebebiyle hasıl olan direnç makara grubunu çevirerek bantın eksen üzerine gelmesini sağlar.

41

- I

Şekil V - 8. Piskli kılavuz makara grubu.

( H * V .d >

f 4 - |

' I r a “

KESİT A-A

' ‘42

Şek. V - 9 da başka bir kılavuz makara konstrüksiyonu gösterilmiştir. Bu koııstrüksiyonda yan kılavuzlar mafsalh yapılmış olup, bant yana kaçınca, kılavuz makaraların itilmesi ile, o taraftaki makara frenlenir. Böylece sürtünme, direnci - nin artması ile kılavuz makara grubu derhal harekete geçerek Şek. V - 6 daki kesik çizgili konumu alır ve bantm eksen üzerine gelmesini sağlar. Bu düzenin, mahzuru kılavuz makara grubu ile aynı hizada bulunan yan kılavuz makaranın grubun dön­mesi esnasında bantı ezmesidir.

3.2. Baııtm ortadan şevki için işletmede alınacak önlemler

Bu önlemler etraflı olarak Bölüm XVI'da incelenmiştir.

3.3. Kılavuz makara gruplarının aralıkları

Kılavuz makaralar daha ziyade 50 m. den uzun konveyörlerde kullanılır. Bu konveyörlerde kılavuz makaralar 25 - 30 m. de bir yerleştirilir, kılavuz makaraların baş ve kuyruk tamburlarına olan mesafesi 15 m. alınır. Bantm dönüş koluna yerleş­tirilen kılavuz makara gruplarının aralıkları için de 'aynı kural geçerlidir.

3.4 Kılavuz makara gruplanılın kullanılmasında dikkat edilecek hususlar

Kılavuz makaralarının kullanılmasında şu iki hususa dikkat edilmelidir.

1. Kılavuz makara gruplarının hareketi ençok 30°C lik bir sektör içinde sınırlandınimalıdır, aksi halde makaralar bantm altına girerler.

43

Kılavuz makaralarının devamlı olarak çalışması Bölüm V-3 ve Bölüm XVI'daki önlemlere başvurularak bantın ayarlanması gerektiğine işarettir.

4. KONKAV EĞRİ

Bantlı konveyörlerde bant eğiminin değişmesi halinde ya iki konveyör kulla­nılır veya bant üzerindeki makaralar uygun bir kavşak eğrisi üzerinde birleştirilir. Bantm hareket yönünde eğim artıyorsa, Şek. V - 11 de görüldüğü gibi konkav bir kavşak eğrisi kullanılır. Konkav eğri kullanıldığı zaman en gayri müsait yükleme du­rumunda, yani bantm A - B eğrisi kısmı boşken bu kısımdaki bant taşıyıcı makara­lardan kalkmamalıdır. A ile B noktalan arasında, bant mesnetlenmediği takdirde, bir zincir eğrisi şeklini alacaktır. Bu noktalar arasındaki makaralar o şekilde yerleş­tirilir ki, bant bu zincir eğrisi şeklini alsın.

2. Kılavuz makaralar banttaki arızi küçük sapmaları karşılarlar.

A noktasındaki germe kuvveti T ve bantm birim boyunun ağırlığı GB ise, bu eğrinin denklemi yaklaşık olarak şöyledir.

2T (7)

B noktasındaki eğim, Denklem (7) nin türevini alarak hesaplanabilir.

dy

dKtan 8 (8)

44

Gb/T oram, bantlı ko;ı\ eyörlerde oldukça küçük olduğundan AB kısmının eğriliği azdır, bu sebepten AB eğrisini bir daire yayı olarak kabul etmekle fazla bir hata yapılmış olmaz. Bu durumda Şek. V - 11 den aşağıdaki bağıntı yazılabilir.

xtan 5 = -------------- (9)

R.. cos 5

Denklem (8) ve (9) eşitlenirse,

G . x------- * x = -----------------

T R . cos 6

1 T

cos 5 Gb (10)

R yarıçapı 50 m. den küçük alınmamalıdır.

5. KONVEKS EĞRİ

Konveyörün eğimi ,bantm hareketi yönünde azalıyorsa, kavşak eğrisi konveks bir şekil alır. Konveks eğri ya Şek. V -1 2 de gösterildiği gibi bir saptırma tamburu ile veya Şek. V - 13 te gösterildiği gibi makara gruplarını büyük yançaplı bir daire üzerine dizmek suretiyle temin edilir. Saptırma tamburu kullanıldığı takdirde, mal­zemenin banttan dökülmemesi için tedbir alınmalıdır. Çizelge V - 2 de bant hızına bağlı olarak konveks eğrilerde kullanılan asgari saptırma tamburu çaplan verilmiş­tir.

Çizelge V . 2. Konveks eğrilerde kullanılan saptırma tamburu çapları

Asgari tambur çapı mm. Bant hızı m/s

400 1,0500 1,5900 2,0

1400 2,5

Konveks eğri üçlü makara gruplannın bir daire yayı üzerine yerleştirilmesi su­retiyle teşkil edildiği takdirde, bantın eğrilik yançapınm bant genişliğinin enaz 12 katı olmasına dikkat edilmelidir.

R m in 12 B (11)

45

— Sa

Şekil V -12. Konveks eğrinin saptırma tamburu ile teşkili.

Yukardaki kural 20° eğimli makara grupları ve pamuk dokulu bantlar için ge- çerlidir. Eğrilik yarıçapının tayininde esas, oluklaşan bantın yukarıya kıvrılmış olan kenarlarındaki çekme gerilmesinin (veya uzamanın) orta kısımdaki çekme gerilmesi veya uzamanın belirli bir yüzdesin! geç memesidir.

DİN 22101'e göre bu uzamanın değeri % 0,8’i geçmemelidir. Mamafih bu de­ğer pamuk ve pamuk - naylon dokulu karkaslar için muteber olup, suni ipek ve suni ipek - naylon dokulu karkaslarda ise % 0,5 değerinin, çelik kortlu bantlarda ise % 0,2 değerinin aşılmaması gerekir.

Çizelge XVIII-21 de pamuk dokulu karkaslı bantlar için asgari eğrilik yarıçap­ları verilmiştir. Suni ipek dokulu karkaslarda bu değerlerin 1,6 katı, çelik kortlu bantlarda ise 4 katı alınmalıdır.

Yukarda verilen değerler, yan makaraların eğim açısının 20u olduğu üçlü ma­kara gruplan için geçerlidir. Makara boylan eşit değil veya yan makaralara eğim açısı 20° den farklı ise konveks eğrinin asgari eğrilik yançapı aşağıdaki gibi hesapla­nabilir (Şek. V,-14'e bakınız).

46

ı

AS A R . a Ar a . s in a------------------ = --------------------------------- = -------------------------= --------------------------------------------------- < p ( 1 2 )

S R , a R RR : eğrilik yarıçapı (m)

a : bantm yan makaraya oturan boyu (m)

p : müsaade edilen uzama farkı (—) (p = 0,002 ilâ 0,008)

a . sin aR > ------------- . (13)

PKonveks eğri kısımlarında, makara gruplarına malzeme ve bant ağırlığına ek

olarak, ayrıca banttaki yön değiştirmeden dolayı kuvvetler de geleeeğindenmakara gruplan arasındaki aralık yan yanya azaltılmalıdır.

47

BÖLÜM VI

TAMBURLAR

1. GENEL

Bir bantlı konveyör genel olarak çeşitli görev yüklenmiş tamburların arasında gerilmiş olarak hareket eden bir banttan meydana gelmektedir. Bu bölümde bantlı konveyörlerde kullanılan tamburlar İncelenmektedir.

2. TAHRİK TAMBURU

Banta hareket veren tambura tahrik tamburu adı verilir. Bir konveyördeki tah­rik tamburlarının sayısı bir veya daha fazla olabilir.

2.1. Tahrik tamburandaki bant kuvvetleri

Tek tahrik tamburu olan bir bantlı konveyörde, tahrik tamburundaki bant kuvvetleri ile sarım açısı arasında aşağıdaki bağıntı vardır.

T2

Tj : gergin koldaki bant kuvveti

T2 : gevşek koldaki bant kuvveti

¡ı : bant ile tambur arasındaki sürtünme katsayısı

48

ev : bantın tambura sarım açısı

Bantı hareket ettiren etkin kuvvet

T = T, — T2 = Tj ( 1

Denklem (1) ve (2) den

T = T,e ^ - l

pa

bulunur. Gergin koldaki bant küveti

jUaeT, = ------------- , T

eMö- l E

Gevşek koldaki bant kuvveti

T0 =e Ma- 1

Tamburdaki tahrik momenti

M =T . D

E

(2)

3)

4)

(5)

6 )

Tamburdaki tahrik gücü, Denklem (7) ile hesaplanır. T . v

N = ^ --------75

m

Te : etken (efektif) bant kuvveti (kg)v : bant hızı (m/s)N : güç (BB)

Şek. VI-1 de tahrik tamburundaki bant çekme kuvvetinin T 2 den Tj e kadar değişimi gösterilmiştir. Denklem (1) den anlaşılacağı gibi, değişme eğrisi bir loga- ritmik spiral olmaktadır.

49

a

Şekil. VI - 1.

2.2. Bant ile tahrik tamburu arasındaki sürtünme katsayısı

Çelik tamburlarda bant ile tambur arasındaki sürtünme katsayısı ¿t 0,05 ilâ 0,45 arasındadır.

Sürtünme katsayısını arttırmak suretiyle aynı gücü daha az çekme kuvveti ile nakledebilmek mümkündür. Bu maksatla tahrik tamburları bazan 10-15 mm. kalın­lığında lâstikle kaplanır. Bu halde sürtünme katsayısı (X 0,20-0,60 arasında değişir. Hesaplarda emniyetli tarafta kalmak için; sürtünme katsayısı çıplak tamburlarda 0,25, lâstik kaplılarda ise 0,35 kabul edilmektedir.

Bölüm V, denklem (V-3) ten görüldüğü gibi, banttaki çekme kuvveti belirli bir değerin altına düşmemelidir. Belli bir banttaki etken çekme kuvveti de belirli bir de­ğerdir. Denklem (VI-4) ten anlaşılacağı gibi e Ş değeri büyüdükçe, aynı bir T kuv­veti için banttaki azami çekme kuvveti Tj in küçüleceği görülür. Bu durumda daha ucuz bir bant kullanılabilir, eşd eğerin in büyütülmesi için iki yol vardır:

50

1. Sarını açısı a yı büyütmek

Sanm açısı enaz 180° olabilir. Tahrik tamburunun yanında bir saptırma tam­buru kullanmak suretiyle, sanm açısı 260° ye kadar arttırılabilir. Sanm açısını daha da çok arttırabilmek için iki tahrik tamburu kullanılır. Böyleee sanm açısını 500° ye kadar arttırmak mümkün olur.

2. Sürtünme katsayısı H yü büyütmek

Sürtünme katsayısı büyütebilmek için, tahrik tamburu lâstikle kaplanır. Eğer malzeme nemli ise lâstik kaplamaya balıksırtı oluklar açılmalıdır. Şek. VI-2 de üze­rine balıksırtı şeklinde helisel oluklar açılmış bir tahrik tamburu görülmektedir. He­lisel oluklar bant yüzeyindeki suyun süzülerek kenarlardan dışan atılmasını sağlar­lar.

Lâstik kaplı tamburlar, ağır şartlar altında çalışan, büyük güçlü ve büyük ka­pasiteli konveyörlerde kullanılırlar. Şek. VI-4 te çıplak ve lâstik kaplamalı tahrik tamburlan üzerinde yapılan deney sonuçlan verilmiştir. C-değeri T2/Tj = oranı göstermektedir. Daha iyi bir karşılaştırma imkânı sağlamak bakımından, bu deney­lerdeki C-değerleri uygulamada rastlanandan daha yüksek tutulmuştur. Şekilden de gö­rüleceği gibi, oyuklu lâstik kaplamalı tambur her durumda tatminkâr sonuç ver­mektedir (b-eğrisi). (b) eğrisinin düz olması kayma olmadığım göstermektedir. Çıp-

■ 51

Vo Ka

yma-

uzam

a

Şekil VI - 2. Lastik kaplı tamburlar.(a) Düz (b) Helisel oyuklu

Şekil V I -3. Lastik kaplama üzerindeki oluk tafsilâtı.

'kil VI - 4 . Tamburlarda güç ile kaym a ve bant uzam ası arasındaki mü nasebetlpri gösteren deneylerin sonuçlan, i a ) Çıplak çelik tambur ve ıslak bant.(fa) Düz lastik kaplama - kuru bant, oyuklu lastik kaplama

kum bant, oyuklu lastik kaplam a - ıslak bant.

2

C=3

,İ0

lak ve ıslak çalışan bir tambura ait olan (a) eğrisinin incelenm esinden, takriben 9 BB güçte kaymanın başladığı ve eğrinin keskin bir şekilde yukarı döndüğü görül- mektedir. Düz lâstik kaplı tambur ise, kuru çalışma şartlarında iy i son u ç verme- mekle beraber (b-eğrisi), ıslak çalışma şartlannda çok fazla kaym akta ve düşük güç­lerde eğri düşeye yakın bir şekilde yükselmektedir. Bu sebepten ıslak malzemenin naklinde düz lâstik kaplı tambur yerine Şek. VI-2 deki gibi helisel oyuklu lâstik kaplı tahrik tamburu kullanılmalıdır.

Çizelge XVII-19 da çıplak ve lâstik kaplı tahrik tamburlarında, sarılma açısı a ya bağlı olarak, gergin ve gevşek kollardaki bant kuvvetlerinin oranları verilmiştir. Bu oranların hesabında sürtünme katsayısı /U çıplak tamburda 0 ,2 5 ve lâstik kaplı tamburda 0,35 alınmıştır.

3. YARDIMCI TAMBURLAR

Tahrik tamburunun dışında kalan tamburlara "YARDIMCI TAMBURLAR" diyeceğiz. Bunlan Şek. VI - 5 üzerinde görebiliriz.

Şekil VI - 5. Bir bantlı konveyördeki tamburlar :(a) tahrik tamburları, (b) baş tambur, (c) k u yru k tamburu, iri), (o) saptırma tamburları, (f) ağırlık tam buru.

Şek. VI-5 teki bantlı konveyör çift tamburla tahrik edilmektedir. Basit bantlı konveyörlerde tahrik genellikle baş tamburdan yapılır, (e) kuyruk tamburudur,(d) konveks eğri geçişini temin etmektedir, (bant kuvvetleri ç o k büyük değilse, konveks eğri geçişi tek bir saptırma tamburu ile yapılabilir), (e) bant çekm e kuvve­tinden dolayı alt makaralara ilâve kuvvetler gelmemesi için kullanılan saptırma tam­burlarıdır. Bu tamburlar sayesinde, alt makaralar sadece banim ağırlığını taşırlar.(f) gergi ağırlığının asıldığı ağırlıklı gergi tam burudur (uzun ban tların zamanla uza­masını ve işletme esnasındaki bant uzunluk değişm elerini karşılam ak için ağırlıklı gergi düzenleri kullanılmaktadır.

4. TAMBUR KONSTRÜKSlYONLARI '

4.1. Tambur genişliği

Bant genişliği 1000 mm. ye kadar olan konveyörlerde, tam bur genişliği < b ), - bant genişliğinden (B) 50 mm. fazla alınır,

B + 50 (mm) (8)b =T

Bant genişliği 1000 mm. den fazla ise, tambur genişliği bant genişliğinden 75- 100 mm. daha fazla alınır.

bT = B + ( 75 - 1 0 0 ) (mm) • ( 9 )

4.2. Tambur çaplan

Tamburlarda bant eğildiğinden dolayı, tambur çaplarının küçük alınması bant ömrü bakımından zararlıdır. Buna karşılık tambur çaplanmn büyük alınması, iktisa­di yönden mahzurludur.

Pamuk, naylon, suni ipek, v.s. doku karkaslı bantlara da tambur çapları, kar­kastaki kat sayısına göre veren amprik formüller vardır. Bant kuvvetlerinin büyük ol­duğu tahrik tamburlarında, çap, yardımcı tamburlarmkinden daha büyük seçilmeli­dir.

Aynca tahrik tamburu çapının gerekenden fazla alınması halinde, dişli kutu­sundaki tahvil oranının daha büyük olması gerekeceğinden, daha büyük bir daha par halı bir dişli kutusu kullanmak durumunun ortaya çıkacağı hususu hatırdan çıkarıl­mamalıdır.

Banttaki tabaka sayısı z ise tahrik tamburu çapı aşağıdaki denklemden bulu­nabilir.

D = (1 2 5 ilâ 190) . z (mm) (10)

Yardımcı tamburların çapı ise, aşağıdaki denklem vasıtası ile bulunabilir.

D = ( 100 ilâ 12 5 ) . z (mm) (11)

Çelik kortlu bantlarda ise, tambur çapı kort çapının 100 ilâ 200 katı alınmak­tadır.

Çizelge XVIII-23 te tabaka sayısı ve karkas tipine göre asgari tambur çapları verilmiştir. Bantlardaki çalışma gerilmesinin emniyet gerilmesine nazaran düşük ol­ması halinde, tambur çaplarının daha küçük alınabileceğine dikkat edilmelidir.

DİN 22101 (Şubat 1982) tamburla bant arasındaki sürtünme katsayısı için Çizelge VI-1'deki değerlerin kullanılmasını önermektedir.

54

Çizelge VI-1. Sabit işletme şartlarında çalışan bantlı koveyörlerde bantm lastik kaplaması ile çeşitli tambur kaplama malzemesi arasındaki sürtünme katsayısı (i için önerilen değerler.

İŞLETMEŞARTLARI

TAMBUR YÜZEYİ

ÇIP L A K ÇELİK TAMBUR (PÜRÜZSÜZ YÜZEY)

POLİÜRETANSÜRTÜNMEYÜZEYİ(OKŞEKLÎNDEOYUKLAR)

LASTİKSÜRTÜNMEYÜZEYİ(OKŞEKLÎNDEOYUKLAR)

SERAMİKSÜRTÜNMEYÜZEYİ(OKŞEKLİNDEOYUKLAR)

KÜRÜ 0,35+0,40 0,35+0,40 0.403-0,45 0,40+0.45

ISLAK (TEMİZ SU) 0,10 9,35 0,35 0,35-5-0,40

ISLAK(ÇAMUR VEYA KÎL ÎLE BULAŞMIŞ)

0,05+0,10 0,20 0,25+0,30 0,35

DİN 22102 (Şubat 1982) tambur çapının aşağıdaki gibi hesaplanmasını önermektedir:

Tamburlar aşağıdaki gruplara ayrılırlar:Grup A : tahrik tamburları ve yüksek germe tarafındaki bütün diğer tamburlar Grup B : düşük germe tarafındaki saptırma tamburları GrupC : bantı ençok 30° saptıran saptırma tamburları A grubundaki bir tamburun en küçük çapı Denklem (12) ye göre hesaplanır:

D = c Tr- Sk (12)

D : minimum tambur çapısk : bant karkasının kalınlığı, çelik kortlu bantlarda ise kort çapı CTr : Çizelge VI-2'ye göre bir katsayı

Çizelge VI-2. En küçük tambur çapının tayini için Opr katsayısı

K arkas çözgü m alzem esi CTr

B (Pamuklu) 80P (Polyamit) 90E (Polyester) 108St(Çelik kort) 145

Hesaplanan tambur çapı Çizelge VI-3 teki en yakın standart değere yuvar- latılmalıdır. Emniyetli çalışma gerilmesinin tamamı kullanılmadığı takdirde tambur çaplan daha küçük olabilir.

55

Çizelge V I-3 : Sabit işletme şartlarında çalışan bantlı konvoyörlerde müsaade edilen en yüksek bani çekme kuvvetinin kullanımına bağlı olarak A, B ve C grup­larındaki tamburların en küçük çapları

Denklem (52) En küçük tambur çapı (mm) (kaplama hariç) ye göre Müsaade edilen en büyük bant kuvvetinin kullanımıD k

[ ------x Ssta x % 100]Jqy

Çizelge VI-3. Sabit işletme sartlagıjışUj ]

Denklem (52) ye göre

D

En küçük tambur Müsaade edilen

' t * 6% 60 ila % 100

çapı (mm) (kaplan >n büyük bant ku'~-

x X 100 ] sta2; 30 ila % 60

la hariç)rotinin kullanımı

% 30 a kadarTAÎ-A

BUR OF B

URUC

T Al ' A

BUR GS B

.UBUC

TAÎ-A

BOR GR B

UBU

C

100 1001.25 125 100 100160 160 125 100 125 100 100 10020C 200 160 125 160 125 100 125 125 100

250 250 200 160 200 160 125 160 160 125315 315 250 200 250 200 160 200 200 160400 400 315 250 315 250 200 250 250 2C0500 500 400 315 400 315 250 315 315 250

630 63 0 500 400 500 400 315 400 400 315800 800 630 500 630 500 400 500 500 400

1 000 1 000 800 630 800 630 500 630 630 5001 250 1 250 1 000 800 1 000 800 630 800 800 630

1 400 1 400 1 250 1 000 1 250 1 000 800 1000 1 000 8001 600 1 600 1 !400 1 250 1 250 1 000 800 1000 1 000 800

■ 1 800 1 800 1 600 1 400 1 250 1 000 1 000 1 250 1 250 1 0002 000 2 000 1 800 1 600 1600 1 250 1 000 1250 1 250 1 000

4.3. Bombeli tamburlar

Bantm konveyör ekseninden kaçmaması için, tahrik, baş ve kuyruk tamburla­rı hafif konik yapılırlar. Şek. VI - 8 da iki tip bombeli tambur gösterilmiştir; ban ti enine yönde daha az zorlayacağı için, (b) konstrüksiyonu tercih edilmelidir. Ancak bantm enine yönde fazla zorlanmaması için, aşağıdaki hallerde tamburlar bombeli yapılmazlar:

56

1. Tandem tahrikteki tahrik tamburları.

2. Banttaki azami gerilmenin > 15 kg/em/tabaka olduğu konveyörlerdel tamburlar.

Ağırlıklı gergi ve saptırma tamburlarını bombeli yapmaya gerek yoktu?

Komklık % 0 ,5 -1 K onik lik .% 0,5 -1

Şekil VI - 8. Bombeli tamburlar.

4.4. Tambur milinin hesabı

Tahrik tamburlarının milleri hem eğilme hemde burulmaya maruz oldukları halde, yardımcı tamburların milleri sadece eğilmeye maruzdur. Tahrik tamburları­nın milleri tamburla birlikte döner, yardımcı tamburların milleri ise sabit veya döner olabilir. Şek. VI-7 de bir tahrik tamburu milindeki eğilme momentinin ve Şek. IV-8 de ise bir saptırma tamburu milindeki eğilme momentinin nasıl hesaplanacağı göste­rilmiştir.

Tahrik tamburu milindeki burulma momenti aşağıdaki denklemle hesaplanır.N

Md = 7 1 6 ,2 -------- (13)n

Md : Tahrik tamburundaki burulma veya döndürme momenti (kgm)

N : tahrik tamburundaki güç (BB)

n : tahrik tamburunun devir sayısı (1/dak)$

Bantm eğilmesi ve tambur milindeki sürtünme sebebiyle hasıl olan sürtünme tesirleri mil hesabında dikkate alınmayacak kadar küçük mertebededir.

Mildeki eğilme ve burulma momentleri ve yatak kuvvetleri hesaplandıktan sonra, Şek. XVIII-6 daki abak yardımı ile, mil çapı seçilebilir. Rulmanlara gelince, bunlar yatak kuvvetleri ve devir sayısı belli olduğundan, tesisin ömrüne göre veya kuvvetleri ve devir sayısı belli olduğundan, tesisin ömrüne göre veya 10-15 yıllık bir

57

ömür süresi dikkate alınarak seçilirler. Ağır sanayi tesislerindeki konveyörlerde taşı­ma gücü yüksek olan, 222 serisi çift sıra oynak makaralı rulmanlar kullanılmalıdır.

Bölüm XVII de tambur milinin hesabı için örnekler verilmiştir.

RMmak*-Ş--e

Şekil V I-7 . Bir tahrik tamburu milindeki eğilme tesirleri.

Şekil V I-S . Bir saptırma tamburu milindeki eğilme tesirleri.

58

4.5. Tamburların imalâtı

Tamburlar döküm veya daha ziyade kaynaklı olarak imal edilirler. Döküm tamburlar, çelik döküm veya dökme demir olabilirler. Döküm tamburlar, hafiflik bakımından, kollu yapılırlar. Şek. VI-9 da tek ve çift sıra kollu döküm tamburlar görülmektedir.

4.4.1. Miller

Miller normal olarak Ç42 - Ç50 veya Ç1018 - Ç1020 kalitesinde akma çeliktir.

4.4.2. Tamburların yalaklanması

Milin yataklanması bakımından tamburlar ikiye ayrılabilirler.

1. Dıştan yataklı

2. İçten yataklı

Şekil VI - 10. da dıştan yataklı, Şekil. VI - 11 de ise içten yataklı tambur konstrüksiyonlan görülmektedir.

Tahrik tamburları daima dıştan yataklıdır. Yardımcı tamburlar ise içten veya dıştan yataklı olabilirler.

Şekil VI - 9. Kollu döküm tamburlar :

(a) Tek sıra kollu, (b) çift sıra kollu

Şekil VI 10. Dıştan yataklı Mr tambur konstrükalyoau.

59

d eŞekli VI - 12. Link - Belt tam bur im alât metodu

(a) merdanede zarfm kıvrılması, (b) zarfın kaynak edilme­si, (e) kaynatın taşlanması,(d) su presinde zarfın basınç ile bombeli kalıbın şeklini ala­cak tarzda şişirilmesi, (e) alın levhalarının kapatılması.

60

Tamburlar normal olarak (yatak kuvvetleri küçük çıksa bile) 222 veya 223 se­ri çift sıra oynak makaralı rulmanlarla yataklanmalıdır. Hafif hizmet tipi konveyör- lerde çift sıra oynak bilyalı 12,13,22,23 serisi rulmanlar kullanılabilir.

4.4.3. Kaynaklı tamburlar

Kaynaklı tamburların zarflan enaz 4 mm. kalınlığındaki saçlarının kıvrılması ile yapılırlar. Tamburun dengeli ve salgısız imâl edilmesine itina edilmelidir. Şek. VI- 12. de Link - Belt firmasının kullandığı modem imalât metodunun safhaları görül­mektedir.

4.4.4. Tamburun mile kamalanması

Şek. VI-13 te alışılmış bir tambur konstrüksiyomj görülmektedir. Bu konst- rüksiyonda tambur göbeği mile bumnlu kamalarla kamalanmaktadır. Kamanın sökü- lebilmesi için, yatakla göbek arasında uzun bir mesafenin bırakılması mecburiyeti bu konstrüksiyonda eğilme momentinin büyük olmasına sebep olur.

Şekil VI - İS. Dıştan yataklı blı tam burun elemanları.(a) tam bur zarfı, (b) alın levhası, t c ) göbek, (d) takviyelevhası, (e) mil, (f) kama, ( g ) yatak .

Bu mahzuru yenmek, ayrıca tamburun milden kısa zamanda ve kolaylıkla sö­külüp takılabilmesi için, konik gergi burçları kullanılmaktadır. Bu burçlar tamburun mile sıkı geçmesini temin ederler. Şek. VI-14 te son zamanlarda kullanılmaya başla­nan yarıklı, konik gergi burç lan ile tamburun mile nasıl bağlandığı gösterilmiştir.

(a) civataları sıkıldıkça burç ileri giderek mili sıkar. Burcu gevşetmek için (b) civataları sıkmak gerekir. Gevşek halde burç milin üzerinde kolayca kayabilme- lidir. Yanklı burç yaklaşık olarak 8° koniklikle imal edilir. Burç malzemesi olarak dökme demir veya çelik kullanılmaktadır. Kullanılan kama TS 147/2 ye uygun uy­gu kamasıdır.

61

Şeldl VI - 14. Yarıklı gergi burcu ile tambuıun mile tesbiti (a) cıvatası sıkılınca burç sıkışır; (b) civatası sıkılınca, burç dışarı çıkar.

4.4.5. Izgaralı tamburlar

Tozlu ve çamurlu malzemenin nakli halinde, malzemenin tamburla bant ara­sında sıkışıp banta zarar vermemesi için, ızgaraları yardımcı tamburlar kullanılır. Şek. VI-15 te bir ızgaralı tambur görülmektedir.

Şekil VI - 15. Izgaralı tambur.

5. TAMBURLARDAKİ SÜRTÜNME KAYIPLARI

Tambura gelen bileşke kuvvet R (kg), mil çapı d (mm), Tambur çapı D (mm) ve yataklardaki sürtünme katsayısı ¡i ise; tambur çapma indirgenmiş sürtünme kuv­veti F (kg) Denklem (14) vasıtası ile hesaplanır.

F m r —D (14)

6 2

Kaymalı yataklarda M = 0 ,0 5 -0 ,1 0

Rüİmanlı yataklarda n = 0 ,025-0 ,030

alınır. Uzun konveyörlerde tamburlardaki sürtünme kayıpları önemsiz olduğu halde, kısa ve yatay konveyörlerde gücün önemli bir kısmım teşkil eder.

6. MOTORLU TAMBURLAR

Şek. VI-16 da görülen motorlu tambur çok az yer tuttuğu ve dış etkenlere karşı korunmuş olduğu için, küçük bantlı konveyörlerde çok kullanılır. Bu konst- rüksiyonda motor ve dişli kutusu tambur içine monte edilmiştir. Motorlu tambur­ların güçleri genellikle 0,05 - 20 kw arasında olmakla beraber, sabit konveyörlerde 140 kw a kadar güçlerde yapılabilirler.

d

Şekil VI - 16. Motorlu tahrik tamburu(a) elektrik kablosu girişi, (b) fırçalar, (c) döner bilezikler, (d) elektrik motoru, (e) planet dişliler, (f) sabit dişli

7. MIKNATISLI TAMBURLAR

Yığma malzeme taşıyan bantlı konveyörlerde, malzeme içine karışması muh­temel ferro - magnetik parçaların malzeme nakil devresinde bulunan kinci vs. ma- kinalarda hasar meydana getirmemesi için, mıknatıslı tamburlar kullanılır.

Şekil VI - 17. Mmatıslı tamburla ferro - magnetik parçaların malzemeden ayrılması.

63

Şek. VIII-17 de mıknatıslı tamburun çalışma prensibi gösterilmiştir. Mıknatıslı tam­burlar daimi mıknatıslı veya elektromagnetik tipte olabilirler. Daimi mıknatıslı tam­burların daha ucuz, enerji sarfiyatının olmaması, bakımının daha kolay olmasına karşılık; ayırabilecekleri demir parçalarının ağırlıkları daha azdır.

7.1. Çalışma prensibi

Şek. VI-18 de elektro mıknatıslı bir tahrik tamburu görülmektedir. Bu tam­burlar doğru akımla çalışırlar. Genellikle 110 veya 220 Volt doğru akım (f) ucun­dan kolektör kutusuna (c) gelir. Akım buradan fırça ve döner bileziklerle alınarak içi delik mil içindeki kablolar vasıtası ile bobinlere (b) enerji verir ve kutupları (d) mıknatıslar. Kutuplar arasında diamagnetik malzemeden koruyucu halkalar (c) mev­cuttur.-Mıknatıslanan kutuplar, demir parçalarım tambur üzerinden ban ta çekerler, parçalar tamburun altına gelince; o bölgedeki kutupların enerjisi kesilir ve parçalar aşağıya düşer. Daimi mıknatıslı tamburlarda ise demir parçalan bir sıymcı vasıtası ile banttan sıynlır.

Elektromıknatıstı tamburlann güç sarfiyatı, bant genişliği, tambur çapı ve bant üzerindeki malzeme tabakasının kalınlığına bağlı olarak 1 - 1 0 kw arasında de- ğişir.

64

BÖLÜM VII

BANT GENİŞLİĞİ, BANT HIZI VE KAPASİTENİN TAYİNİ

1. BANT G ENİŞLİĞ İ

Bant genişlikleri (B) mm (Anglo - Sakson birimleri kullanan ülkelerde ise inch) cinsinden ifade edilir. Çiz gel ge XVIII-2 de standart bant genişlikleri verilmiş­tir. Parantez içindeki değerlerden mümkün mertebe kaçınılmalıdır.

Bantm hızı ve/veya genişliği arttıkça, konveyörün taşıma kapasitesi de artar. Dar bantlann genişliğini kapasiteden çok azami parça irili>4i tayin eden Bu gibi l-cn- veyörlerde bant genişliği o surette seçilmdidi. m i l*-.ı fiTıülmesin, ayrica yükleme tekneleri ik •Jİuî‘l':rın a - n . - p ' «... : , , .ahaiça ¿ecmc-raneimkân verecek kad'e . 1 1 • - • ’ , e i • ‘'ili i T 1 -’••Ij ;.b-ıL-tan bant genişliği tayin edile nilir.

2. PARÇA BÜYÜKLÜĞÜ İLE İLGİLİ HUSUSLAR

Parça büyüklüp bant genişliği ve makara tipini tayin eden faktörlerden biri­dir. Parça büyüklüğü ile bant genişliği arasında amprik bir ilişki mevcut olup, bu ilişki Çizelge XVIII-3 te verilmiştir.

Malzemenin dinamik şev açısı 20° ise ve malzemenin % 1 0 11 parça, % 90 1 in­ce olduğu; zaman baritin genişliği en büyük parça büyüklüğünün en az 3 katı ol­m alıdır. Malzeme kalibreli ise bantm genişliği parça büyüklüğünün en az 5 k a tı ol­malıdır. Malzemenin dinamik şev açısı 30° ise yakardaki katsayılar sıra ile 6 ve 10olmalıdır.

65

3. BANT HIZI

Bantm hızı nakledilen malzemenin özelliklerine, istenilen kapasiteye ve bant kuvvetlerine bağlı olarak tayin edilir.

Tozlu malzeme, bilhassa yükleme ve boşaltma noktalarında, tozutmayı önle­yecek kadar düşük bir hızla nakledilmelidir.

Kırılgan malzeme de düşük hızlarla nakledilmelidir, aksi halde malzeme maka­ralar üzerinden geçerken veya yükleme, boşaltma noktalarında ufalanır.

Ağır ve keskin kenarlı malzeme orta hızlarla nakledilmelidir. Zira malzemenin bant hareketi yönündeki yükleme hızı, bant hızından çok düşük olduğu zaman, kes­kin kenarların bantın üst kaplamasını tahrip etmesi çok muhtemeldir.

Çizelge XVlII-4 te bantlı konveyörler için genel olarak tavsiye edilen hız de­ğerleri verilmiştir.

Uygun yükleme ve boşaltma şartlarında 800 mm den geniş bantlı konveyör- lerde 5,0 m/s nin üzerindeki hızlar başarı ile kullanılmıştır. Bant hızı arttıkça güç sarfiyatındaki artış nisbeti çok az olmaktadır.

Bant hızının tayininde malzemenin boşalma şekli de dikkate alınmalıdır. Ge­nel olarak malzeme ağır ise ve büyük parçalar ihtiva ediyorsa veya parçalar keskin köşeli ise, bant hızının yüksek olması boşaltma oluklarında hasara sebep olabilir. Kum ve ince taneli malzemenin yüksek bir hızla boşaltılması çok toz çıkmasına se­bep olabilir.

,4. BANT ÜZERİNDEKİ MALZEMENİN KESİTİ VE KAPASİTESİNİN

HESABI

Şek. VII-1 de düz ve üçlü taşıyıcı makara grubu üzerinde malzemenin bant hareketi yönüne dik kesiti gösterilmiştir.

(b)Şekil VH - 1. Bant üzerindeki malzeme kesiti

(a ) Düz taşıyıcı makara, (b) Üçlü taşıyıcı makara

66

Malzemenin bant kenarından dökülmemesi için bir kenar payı bırakılmalıdır.Bu kenar payı bazı standartlarda 0,1 B veya 50 mm, DİN 22101 de (0,05 B + 25 mm), Amerikan standartlarında ise (0,055 B + 23 mm) olarak tavsiye edilmektedir; buna göre malzeme tabanındaki genişlik,

b = ( 0,9B - 0 ,0 5 ) • (m) (1)olmaktadır,

DİN 22101 (Şubat 1982) 2000 mm den geniş bantlardab = B - 0,25 (m) (1')

değerini önermektedir.

4.1. DİN 22101 de esas alınan malzeme kesiti

Malzemenin bant üzerindeki dağılımı için D İN 22101 Ş ek VII-2 deki kesiti esas almıştır.

, ( a ) - f f a)Şehit ¥11 - 2, J>IN 22101 de hesaba esas alman malzeme kesitleri

(a) dite tajnşsyı makara, (b) üçlü taşıyıcı makara.

Alman standart! düz bantların kapasitesi için aşağıdaki denklemi vermektedir.

Qm = F j . 3 6 0 0 . v « 240.v(.(0,9B- 0.,05)2 (m3 I h ) (2)

20° oluklu bantlarda ise Denklem (3) verilmektedir.

9 = ( F i + F 2 ) . 3 6 0 0 . v. «e 440 . v . ( 0 , 9 B - Û ,05)2 ( m 3 / h ) (3)m

Q : bantlı konveyöriin kapasitesi (m 3 Ilı)

F j + F 2: malzemenin bant üzerindeki kesit alanı (m 2 )

v : bantaı hızı (m/s)

B ; banim genişliği (m)

4 2 . Bant üzerindeki ıraketne kesitinin hassas oteak teviııd

Bant üzerindeki malzeme kesiti Ş ek VII-3 teki değerler bilindiği takdirde,

hesap veya çizimle hassas olarak tayin edilebilir. Bu hususta K.2 de geniş bilgi bul­mak mümkündür. DİN 22101 Alman standardında 0d = 30°, a = 20°, f = 0,05 B + 25 mm olarak kabul edildiği görülmektedir. Alman standardında kabul edilen bu değerler, ekseri haller için yeterli olduğundan, bu kitaptaki Çizelge ve şekillerde esas alınmıştır.

Şekil V II - 3.

a

Fı

f 2J1,1ı

İ2

m

c

B

CEMA ya göre bant üzerindeki malzeme kesitinin tayini için esas şekil.

dinamik şev açısı

yan makaraların eğim açısı

daire kesmesi şeklindeki alan

yamuk şeklindeki temel alan

yamuğun yüksekliği 'yamuğun paralel kenarlan

yamuk eğik kenannm yatay izdüşümü

yamuğun eğik kenarı

malzemenin bant kenanna olan yan mesafesi

bant genişliği

>8

500 mm genişliğe kadar olan dar bantlı konveyörlerde üç yerine, Şek. VII-4 teki gibi, iki taşıyıcı makaralı gruplar kullanılabilir. Bu durumda bantm kapasitesi üç makaralı gruba nazaran % 10 dan fazla olur. Şek. VII-4 te gösterilen konveyörün kapasitesi aşağıdaki denklemle bulunabilir.

Q = 300 . v . B2 (m 3 / h) (4)m

4.3 İkili taşıyıcı makara gruplarında kapasite hesabı

ŞeMİ VII - 4. İkili makara grubunda malzeme kesiti.

4.4. Yan makara eğimleri 20° den farklı olan gruplarda kapasite hesabı

Bantlı konveyörlerde malzeme kesit alanını dolayısıyla kapasiteyi arttırmak için, bazan yan makaraların eğimleri 20° den farklı olan taşıyıcı makara gruplan kullanılır, üçlü gruplarda ençok kullanılan yan makara eğimleri 20°, 30°, 35°, 45° olmaktadır, üçlü 35° lik makara grubunun kapasitesi 20° lik makara grubunun tak­riben 1,25 katı ve 45° lik grubun kapasitesi ise 1,35 katı olmaktadır. Kapasiteyi art­tırmak için başvurulan diğer bir usul ise, beşli veya yedili taşıyıcı makara grupları kullanmaktır. Çeşitli oluklaşma şekilleri için kapasite değerleri Şek. XVIII-2 de ve­rilmiştir.

4.5. Malzemenin akma özelliğinin kapasiteye tesiri

Bant üzerindeki malzeme kesitini tayin eden unsurlardan biri de malzemenin dinamik şev acısı veya akma özelliğidir. Çeşitli malzemenin akma özellikleri Çizelge XVIII-l'de verilmiştir.Çizelgenin incelenmesinden görüleceği gibi ekseri malzemenin akma özelliği 2. sınıfa girmektedir. Bu sebepten Şek. XVIII-! deki kapasite eğrileri, akma özelliği 2. sınıf alınarak çizilmiştir. Bu sebepten akma özellikleri farklı olan malzemede kapasite tayini için bu grafikten bulunan kapasite değerleri aşağıdaki düzeltme katsayıları ile çarpılmalıdır.

Oluklu bantlarda akma özelliği Lsınıf olan malzeme için katsayı 0,73 -0,85;3. sınıf malzeme için ise 1,13 -1 ,30 olmaktadır. Şek. XVIII-2 de düzeltme katsayı­ları verilmiştir.

69

Bantlı konveyörierde t/îı olarak kapasite aşağıdaki denklemden bulunur.

9 = 9 ( t I h) (5)t m 1

7! Malzemenin yığma özgül ağırlığı olup, Çizelge XVIII-1 den alınabilir.

Çizelge X V lll-l; Şek. XVIII-2 ve Şek. XVIII-! deki grafik yardımı ile belli bir malzeme nakleden bir bantlı konveyöıün kapasitesi kolayca tayin edilebilir.

Ajne.ı AL a-m XVIII-5 ten faydalanarak d-rim l»'<ssas lıoep? yapmak rnum’diu- riür. IV: rimişidMd skgerler Şsk. V‘II-3 esas alınarak hesaplanmış Ur.

5. BM.' mvİÇttü:NİN

p , y -;abm v ' •* ■ - - - m . . ’ 7 v - ’v.p '7 . . , L . . .m * •?. .7 > -777“ .ıj.p.-.-’t’5 Ve invjz.'ie-- etik Ol*t'.i’ğu V) •*. geirşiiyihin v* huian' > 'yâridir,

r-** 'm.: "i ivı-usa diHuri c-l’İM-'ü-d •; onrin: g=*n5şnği v hızı ia<"i,ı •Mühken Y-j.ive*, - ,im ju'y.m i:h"ilen *'ida!.t.7£ i.,:,'!,:.«.-,], roiktau -Je-ıi -ı?nmf- "cVveme mü •kni ■•»..!' t*..* .d:. Aşağıda’ i re : *:•! o::,rî:l Ir.kir* Iv..îvj ‘arm ÇAm*ri imi şiir.

SAYISAL ÖRNEK

4.6. Bantlı konveyörierde kapasitenin hesabı

Saatte azamî 1000 t/h tuvenan demir cevheri nakledecek bîr bantlı kotıveyö- tün hızını ve bant genişliğini tayin ediniz. Malzeme özellikleri aşağıda verilmiştir.

Malzeme ; Tuvenan demir cevheri, kırılmış fakat elenmemiş Azami parça büyüklüğü : 200 mmParça özellikleri : keskin kenarlı, ağır

İnce malzeme miktarı' NemlilikYığına özgül ağırlık

% 90malzeme nemli ve yapışkan2,3 l/n?

1.

2.Çizelge XVIII-!, sayfa 1 den dinamik şev açısı 20° - 25° bulunur.

Çizelge XVIII-3 ten 20° şet açısı için asgari bant genişliği 600

30° şev açısı için 100025° şev açısı için (enterpolasyoııla) ' 800 mm.

alınır.

70

3. Çizelge XVİH-4 ten bant hızı (750 - 900 mm) bant genişliği iç in 1,50 m/s,

(1000-2000 mm) için 1,75 m/s

' okunur.

4 Şekil XVIII-1 den oluklaşma şekli (a), v = 1,50 m/s, bant eğimi 10° oldu­ğuna göre, bant genişliği 780 mm. okunur.

5. En yakın standart bant genişliği seçilir B = 800 mm.

71

BÖLÜM VIII

1

BANTIN HESABI!

1 . GENEL jÇeşitli kullanılma yerlerine göre, bant özelliklerinin nasıl olması gerektiği

Bölüm IV’te anlatılmıştı, bu bölümde bant karkasının nasıl seçileceği anlatılacaktır.

2 . BANT KARKASININ SEÇİMİ |Bant kuvveti genellikle bantm tahrik tamburuna sarıldığı uçta en büyüktür. 1

Bantlı konveyörün tahrik tamburundaki güç belli ise azami bant kuvveti Denklem VI- i 4 ve 7'ye göre hesaplanabilir veya Çizelge XVIIJ-19'dan faydalanılarak bulunabilir. ,

işletme esnasında konveyör bantı aşağıdaki tesirlere maruzdur.1. Malzemeyi hareket ettirmek için gerekli olan çekme kuvveti.2. Bantm tamburlar ye makaralar üzerinden geçerken hasıl olan eğilme tesiri.J3. Bantm yanal yönde oluklaşmasından ileri gelen eğilme tesiri. ?4. Bantm tambur ve makaralar, üzerinden geçerken hasıl olan santrifüj kuvvet,

Banta gelen santrifüj kuvvet hesaba katılmayacak kadar düşüktür. Bantm ma- < karalar üzerindeki eğilmesi de dikkate alınmaz. j

Bant hesabında yükün yalnız karkas tarafından taşındığı, elastiklik modülü ; düşük olan lâstiğin ise yük taşımadığı ve karkası sadece dış tesirlerden koruduğu kabul J edilir. Bant sadece çekme kuvvetine göre hesaplanır; bantm eğilmesinden hasıl olan j tesirler, emniyet katsayısı içinde hesaba girer. j

Karkas hesabmda emniyet katsayısı DİN 22101 (Şubat 1982) ye göre enaz 6,73 ili 9,5 arasında seçilir. Çelik kortlu bantlarda da emniyet katsayısı gene enaz 6,7 illi9,5 arasında alınır. Çizelge VIII-1 de önerilen en küçük emniyet katsayısı değerleri ve-Jr rilmiştir. j

72

Çizelge VE1 -1 DİN 22101 (Şubat 1982) de önerilen en küçük emniyet katsayıları.

KarkasMalzemesi

İşletmeŞartları

Emniyet katsayıları j

Ani olarakazamîyükleme

Sabit işletme : şartlarında | azamî yükleme ‘

B(Pamuk) uygun > 4,8 > 6,7P (Polyamid) normal ^ 5 , 4 > 8,0K(Polyester) ağır > 6,0 > --9,5

uygun > 4,8 > 6,7 İSt(Çelik kort) normal > 5,4 > 8,0 1ağır 6,0 > 9,5 !

3 . SAYISAL ÖRNEKAzamî bant kuvveti Tma^ = 5500 kg olan 20° -eğimli üçlü makara grubu

üzerinde giden, 1000 mm genişliğindeki bir bantm karkasım tayin ediniz. Bant vul kanize ekli olup, ağırlıklı gergi düzeni kullanılacaktır. Bant -12 mm kömür naklindi kullanılacaktır.

Çizelge VIII-1 den emniyet katsayısını S = 10 olarak seçelim ve çeşitli alter natiileri araştıralım:

Banttaki çekme gerilmesi

TmakK = ------

B

5500K = ----------- = 55 kg/cm

100

Kz = S.KKz = 10 x 55 = 550 kg/cm

Çizelge XVIII-14/1'den pamuklu veya viskon doku kullanılabileceği görülmektedir. Çizelge XVIII- 11 ve 12 den B80 için asgari kat sayısı 5 ve azamî kat sayısı 8 olaral

bulunur.

550z = ---------= 6,9

80

z = 7 alınması uygundur.

73

Bazan iki kat polyester-nayion doku kullanmak tercih edilir, bu durumda

Kz '550*—— - = ----- -— = 275 kg/’cm

2 80

iki kat EP 315 kullanılması uygundur.Diğer çözümler: 3-kat EP 200 veya 4-kat EP 160

74

BÖLÜM IX

TAHRİK GÜCÜNÜN HESABI ve TAHRİK DÜZENİ

I. GENEL

Bir bantlı konveyörün tahrik tamburuna sarılan bantm gergin ve gevşek kollarındaki çekme kuvvetleri sıra ile Tj ve T2 ise (Şek. IX-1 e batanız) tahrik tamburundaki döndürme momenti Denklem (1) ile tayin edilir.

DM = ( T j - T j ) • —

d 2 '(D

Talirik tamburundaki güç ise;

( T ı - T2) . vN = ------------------------

75(2)

T “ T — T £ 1 2

(3)

Te

N = --------- - v ( BB) (4),75

Bölüm VI - da Tj ve T2 kuvvetleri arasındaki bağıntı verilmiştir.

(5)

75

Şekil IX -1 . Bir bantlı konveyörün tahrik tamburuna tesir eden bant kuvvetleri. ı

Bantlı konveyörlerde tahrik gücü iki türlü hesaplanabilir :

1. Bant genişliği, kapasite ve konveyörün ana boyutları bilindiğine göre tah­rik gücü hesaplanır; bundan sonra Tj ve T2 bant kuvvetleri bu güç değe­rinden hareket edilerek hesaplanır. »

2. Bant kuvvetleri hesaplanır, tahrik tamburunun iki tarafındaki bant çekme i kuvvetleri hesaplandıktan sonra, Denklem (2) yardımı ile güç hesaplana- î bilir.

Küçük ve düz bantlı konveyörlerde 1. hesap yolu; uzun, konkav ve konveks ı eğri tasımlan bulunan konveyörlerde ise 2. hesap yolunun kullanılması tercih edilir.

Aşağıda önce 1. sonra 2. hesap yolu anlatılacaktır. Konunun daha iyi anlaşı- | labilmesi için, Bölüm XVII deki hesap örneklerinin incelenmesi tavsiye edilir.

1. Hesap yolunda bantı tahrik için gerekli gücün beş bileşenden ibaret olduğu j kabul edilir. t

1. Konveyörü boşta çalıştırmak için gerekli güç. s2. Malzemeyi yatay nakletmek için gerekli güç t3. Malzemeyi düşey nakletmek için gerekli güç i4. Malzemeyi ivmelendirmek için gerekli güç # ı,5. Diğer güç kayıplarım karşılamak için gerekli güç. i,

Aşağıda bu güçlerin nasıl hesaplanacağı incelenecektir. î

76

7. KONVEYÖRÜ BOŞTA Ç A L IŞ T IR M A K İÇ İN G ER EK Lİ GÜÇBantlı konveyörler boşta çalıştıkları zaman, tahrik düzeninden aşağıdaki

kayıplan karşılayacak gücü çekerler.

1. Tambur ve makaralardaki sürtünme kayıpları

2. Bantın oluklaşması, tambur ve makaralara sanlması esnasında sürekli olarak meydana gelen şekil değiştirmesinden ileri gelen kayıplar.

3. Makara ve tamburlann çeşitli imalât, montaj, işletme ve bakım hatalan nedeniyle kasmasından dolayı artan sürtünme kayıplan.

4. Bantın konveyörün sabit kısımlanna sürtmesinden ileri gelen kayıplar.

Boşta çalışma güçünün Jıesaplanabilmei için, önce bant ve hareketli parça­ların birim uzunluğa isabet eden ağırlığı tesbit edilmelidir. Birim ağırlık aşağıdaki denklemle hesaplanır.

G GG, = 2G + — - + — — (6)

B L LT D

Makaraların hareketli parçalanmn ağırlıkları G% ve GQ Çizelge XVIII-7 ve Çizelge 8 'de verilmiştir. Bant ağırlıkları Çizelge XVIII-15'ten alınabilir.

Boş konveyörün tahriki için gerekli güç Denklem (7) den hesaplanır.

f ! . G ,. Leş . vN, = (BB)

75(7)

f, sürtünme katsayısı ortalama bir katsayı olup, 0,015 - 0,04 arasında değişe­bilir. Eşdeğer konveyör boyu Lgş tambur ve makaralarda bantın eğilmesini dikka­te almak üzere vazedilmiştir. Konveyörün boyuna L dersek Leş aşağıdaki denk­lemlerle tayin edilir.

L = L + ( 15 - 45) (m) (8)eş

L = 1.07 L + 15 (m) (9)eş

DİN 22101 (Şubat 1942) ise konveyör boyunun bir katsayı ile çarpılmasını öngör­mektedir, bu standart incelendiği zaman,

L = L + ( 24 — 80) (m) ( 10)eş

olarak değiştiği görülür.

77

Uzun k o n v e y ö r le r d e boşta çalışma gücü, tahrik göçünün küçük bir kısmını teşkil ettiğinden pratikte

L L + 45 (m ) ' (11)es • .

denklemi kullanılmaktadır. Bu kitaptaki abaklar da Denklem (11) e göre hazırlan­mıştır.

Boşta çalışma gücü- Denklem (?) ve (11) den hesaplanabileceği gibi, Şek. XVIII - 3 ten de kolay bir şekilde tayin edilebilir.

DİN 22101 Şubat 1982 baskısında önerilen hesap yolu daha karmaşık ol­duğundan ve eski hesap yolu pratik uygulamalarda yeterli doğrulukta sonuç ver­diğinden, eski hesap yolunun değiştirilmesine gerek görülmemiştir.

Daha hassas hesaplar için Madde 11 de anlatılan hesap yolunun kullanılması önerilir.

3. ' MALZEMEYİ YATAY OLARAK NAKLETMEK İÇİN GEREKLİ GÜÇ

Malzemeyi yatay olarak nakletmek için gerekli güç

f 2 . 0,No

eş

270(12)

denklemi ile hesaplanabilir veya daha kolay olarak Şek. XVIII-4 ten tayin edile­bilir. Yatay gücün tayininde de, boşta çalışma gücünde olduğu gibi, eşdeğer kon- veyör uzunluğuna göre hesap yapılır. Bunun sebebi Mad. 2 deki tesirlere ilâveten malzeme şeklinin sürekli olarak değişmesi nedeni ile hasıl olan kayıplardır,

4 MALZEMEYİ DÜŞEY OLARAK NAKLETMEK İÇİN GEREKLİ GÜÇ

Malzemeyi H (metre) yükseltmek veya indirmek için konveyör tarafından sarfedilecek veya alınacak güç Denklem (13) ile hesaplanabilir.

H . QN3 = ± --------------— ' (13)

270

E k s i işaret malzemenin in d ir i lm e s i hali iç in d ir , b u durumda bir güç kazancı bahis konusudur.

5. MALZEMEYİ İVMELENDİRMEK İÇİN GEREKLİ GÜÇ

Oluk veya besleyicilerden banta yüklenen malzemenin hızı genellikle bant hızından düşüktür. Hızı düşük olan bu malzemenin hızını banta hızına kadar yük-

78

seltmek için ilâve bir güce ihtiyaç vardır. Bantm hızı v, malzemenin bant yönündeki hız bileşeni v , kapasite 0 } ise; bu ilâve güç Denklem (14) ile hesaplanabilir.

Q - ( v 2- v^}N4 = ------— ------------ — ( BB) (14)

2850

SAYISAL ÖRNEK

Ş t — 1000 t/h, v — 2,5 ra/s, vm — O ise malzemeyi ivraelendirmek için gerekli güç

1 0 0 0 . ( 2,5 - 0)N4 = — ------—----------

■ 2650

'N4 = 2 ,36 BB

■ Genel olarak bant hızı 2,0. m/s den ve kapasite 1000 t/h ten düşük olduğu hallerde, bu güç ihmal edilebilir. Ancak yüksek hızlı kısa konveyörler bir istisnadır. Bunlarda herzaman güç hesabı yapılması tavsiye edilir.

6. D İĞ EE GÜÇ K A Y IP LA R I

Yukarda sayılan güçlerden ayrı olarak. Çizelge XVIII-17 de verilen aşağıda­ki güç kayıplan da dikkate alınmalıdır,

6.1 Bant tarafından tahrik edilen boşaltma arabaları6.2. Bağımsız tahrikli boşaltma arabaları6.3. Yükleme tekneleri veya yan kılavuz levhalar6.4. Sıyırıcıiar6.5. .Temizleme teçhizat» veya silgiler6.1. Bant tarafından tahrik edilen boşaltma arabaları için gerekli piç Çizel­

ge X V II I - 17.1 de verilmiştir,6.2. Bağımsız tahrikli boşaltına arabalarının direnci, gergin taraftaki iki

tamburun direnci kadar yani, takriben 50 kg. alınabilir.6.3. Yükleme tekneleri île yan kılavuz levhaların dirençleri Çizelge XVIII-

17.2. den hesaplanır,6.4. Sıymcılann dirençleri Çizelge X V II I - 17.3. ten alınır.6.5. Sıyıricı şeklindeki silgilerin direnci 10-20 leg/rn alınabilir.

7, D İN 2 21 0 i ALMAN STANDARDINA GÖRE KONVgYÖR GÜCÜNÜN HESABİ .

D İN 22101'e göre tahrik milindeki güç aşağıdaki denklemle hesaplanır,

79

C. f . L( 3,6 . G ,. v + Qt ) + ( 15)N = C( N, + N2) + N3 = --------

27 0

Qt • 9 * 11

270C katsayısı konveyör boyuna bağlı olarak Çizelge IX-1 de verilmiştir.

Çizelge I X - 1. DİN 22101 deki "C katsayısı"

L 3 4 5 6 8 10 12,5 16 20 25 32 40

C e 7,6 8,6 5,9 5,1 4,5 4 3,6 3,2 2.9 2,6 2,4

h 50 63 80 100 125 160 200 250 320 400 500 (m)

a 2,2 2 1,85 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,05 ( - )

Yeraltı bantlı konveyörlerinde, kötü yataklama ve fazla pislenme nedeniyle, C katsayısı % 60 - 80 arttırılmalıdır.

7.1. Güce yapılacak ilâveler

Çalışmakta olan herbir sıyırıcı veya boşaltma arabası için yukarda bulunan güce aşağıdaki ilâveler yapılmalıdır.

500 mm bant genişliğine kadar 1. BB,1000 mm bant genişliğine kadar 2 BB,1000 mm den geniş bantlarda 3-4 BB

Yükleme tekneleri ve yan kılavuz levhalar için, ayrıca 0,1 BB/m değerinde bir asgari ilâve yapılmalıdır.

Bu güç ilâve değerleri, v = 1 m/s bant hızına göredir. Hız farklı olduğu zaman bunlar v ile çarpılmahdır.

-8. TAHRİK TAMBURUNDA GEREKLİ GÜÇ

Tahrik tamburunun milinde gerekli güç aşağıdaki denklemle hesaplanır.

N = Nj +N2 + N3 + N4 + N5

Ayrıca yeraltında çalışan bantlı konveyörlerde olduğu gibi, pislenme ve kasıntı ihtimallerinin çok olduğu konveyörlerde, Nı ve N2 güçleri % 60 - 80 artı­rılmalıdır.

9. TAHRİK MOTORUNUN GÜCÜ

Tambur milinde gerekli olan güç mekanizmanın verimine bölünerek tahrikmotorunun gücü bulunur. Elektrik motoru ile tahrik faalinde, ilk hareket kolaylığı bakımından bu güç % 10 - 40 arttırılmalıdır. Tahrik mekanizmasının verimi, dişli

80

81

■ i- ».-I« il. *ii >'• > («. r> \ ".bi-;1.,;.!:*.;;!::■ < i ’ u, i ; > ■.•!) •1i í i ' ' - . ’J . ' " , - i ;

82

kutusunun verimi ile motor ve dişli kutusu arasındaki kavrama, zincir dişli veya kayış kasnak mekanizması verimlerinin çarpımına eşittir. Bu verim değerleri Çizel­ge XVIII - 20 den alınabilir.

n = V • v,dk k

77 = ( 1 , 1 - 1 ,4)m

N

(17)

(18)

Seçilen motorun gücü Denklem (18) ile bulunandan az olmamalıdır.

10. BANTLI KONVEYÖRLERİN TAHRİK ŞEKİLLERİ

Bantlı konveyörjer genellikle elektrik motoru ile tahrik edilirler. Motorun devir sayısı tahrik tamburunkinden oldukça fazla olduğundan, araya enaz iki kade­meli bir dişli kutusu koymak gerekir. Şek. IX-2 de çeşitli tahrik şekilleri göste­rilmiştir. (a) daki düzen az yer tutması bakımından pek çok kullanılır, bu tipte dişli kutusu sonsuz vidalı veya konik dişlili olabilir. Birincisinin ucuz olmasına kar­şılık, İkincisinin veriminin yüksek olması üstünlüğü vardır, (b) deki düzen direkt tahrikli olup, dişli kutusu ile motor bir arada olduğundan, küçük güçlerde iktisadi bir çözümdür, (c) deki düzende dişli kutusundan tahrik tamburuna hareket bir zincir dişli düzeni ile nakledilmektedir, (d) de ise motordan dişli kutusuna hareket V - kayış mekanizması ile nakledilmektedir, (e), (f) ve (g) de ise, çift tamburlu tandem tahrik şekilleri gösterilmiştir.

Şekil IX — 3. Yatay bir bantlı konveyörde bant kuvvetlerinin değişimi.

11. BANT KUVVETLERİNİN KONVEYÖR BOYUNCA DEĞİŞİMİ

Bölüm VI - 1 de görüldüğü gibi, tahrik tamburundaki bant kuvvetleri ile bantm tambura sarım açısı arasında aşağıdaki münasebet vardır.

T,¡ıa

(S )

83

Buna göre tahrik tamburunda bant kuvvetinin değişimi bir logaritmik spiral eğrisi şeklindedir. Şekil IX-3 te yatay bir bantlı konveyörde bant kuvvetinin nasıl değiştiği gösterilmiştir. Mad. 10.1 de yatay ve Mad. 10.2 de ise eğimli bir bantlı konveyörde bant kuvvetinin nasıl değiştiği incelenmiştir. Basitlik bakımından saptırma tamburları ve makaralar gösterilmemiştir..

11,1. Yatay bir bantlı konveyörde bant kuvvetlerinin hesabı

Tahrik tamburunda Tj kuvvetinin temin edilebilmesi için, bu tamburun öbür tarafındaki bant koluna bir T2 kuvveti tatbik edilmelidir. Bantm 2 ve 3 nok­taları arasındaki hareketi esnasında, dönüş makaralarındaki sürtünme kuvvetleri­nin yenilmesi gerekeceğinden 3 noktasındaki bant kuvveti 2 noktasmdakinden daha büyük olmak dır.

T3 — T2 + f2 ( Gb + ) . L (19)

Ld

4 noktasındaki çekme kuvveti ise tamburdaki yatak sürtünmesi ve bantm bükülmesi nedeniyle hasıl olan kayıplardan ötürü 3 noktasından daha büyüktür.

Tamburlardaki direnç iki türlü hesaplanabilir. Çizelge XVIII - 17-4 te veri­len değerlere ve CEMA'nın kabul ettiği usule göre, her tamburun 15 - 25 kg bir direnç meydana getirdiği kabul edilir. Çizelge XVIII - 18-2 de ise bir diğer usul verilmiştir. İkinci usul daha büyük direnç değerleri vermektedir. Bu kitaptaki hesaplar 1 . usule göre yapılacaktır.

1 . usule göre t 4 = t 3 +• A t (2 0)

2. usule, göre t 4 = t 3. ( 1 + f ) (2 1 )

Bant ,4 noktasından 1 noktasına giderken taşıyıcı makaralardaki sürtünme kuvvet­lerini yenmelidir.

GT , — T4 + f ı . (G + — —• + G ).. L

( 22)

Bant kuvvetinin 1-4 ve 2-3 noktaları arasındaki değişimi lineerdir. Denklem (19, 20 ve 22) den

GT , = T , + f2 • (G + — - ) , L + AT3 - 4 +

B LD

Gf , • ( G + G) . L (23)

8 4

Denklem (23) ile hesaplanan T s kuvveti en fazla Denklem (5) ile hesaplanan değere eşit olmalıdır. Banttaki asgari çekme kuvveti T 2 Çizelge XVIII - 16 daki şartı sağlamalıdır.

11.2. Eğimli bir bantlı konveyörde bant kuvvetlerinin hesabıEğimli konveyörlerde bant kuvvetlerini hesaplarken, malzeme ve bant ağırlık­

larının bant istikametindeki bileşenlerinin de dikkate alınması gerekir.

Şekil IX — 4. Eğimli bir bantlı konveyörde bant kuvvetlerinin değişimi

Şek. IX-4 teki bantlı konveyörde bant kuvvetlerinin hesabına 2-noktasındanbaşlayalım, 3- noktasındaki bant kuvveti Denklem (25) ile hesaplanır.

GT3 = T ,+ f 2 . (G + — 9) . L. eos 6 - G . L. sinS (24)

8 L 8D

GT3 = T2+ f . ( G + — -) . L - G . H (25)

J 2 B ' h . BLı

DBu denklemlerin ikinci terimleri, alt makaralardaki sürtünme nedeniyle,

T3 kuvvetinde, meydana gelen artmayı, üçüncü terimler ise bant ağırlığının eğik bileşeni nedeni ile T3 kuvvetinde meydana gelen azalmayı göstermektedir. Kon- veyörün şekline bağlı olarak asgari bant kuvveti 2 veya 3 noktalarından birinde olabilir. Bu husus ancak hesap yapıldıktan sonra belli olur. T4 kuvveti Denklem (20 veya 21 ile), T 1 kuvveti ise Denklem (27) ile hesaplanır. Tı kuvvet Denklem (5 ) tein şatf 1 sağlamalıdır.

85

GT (26)T ı= T4 + f , (G +

B-+ G ). L. cos 8

LT

Gb + G ). L . sin ö

GT 1 = T 4 + f , ( G + — + G) . L - ( G + G) . H

B h B(27)

Banttaki asgari çekme kuvveti Çezilge XVIII - 16 daki şartı sağlamalıdır.

Bölüm XVII deki sayısal örneklerde bant kuvvetlerinin nasıl tayin edildiği etraflı olarak gösterilmiştir.

12. ÇİFT TAMBURLU TAHRİKUzun konveyörler genellikle çift tahrik tamburu ile tahrik edilirler. Çok

uzun bantlı konveyörler ise, tek noktadan tahrik yeterli olmadığı için, iki veya daha fazla noktadan tahrik edilirler.

Çift tahrik tamburu ile tahrikin faydası şudur. Denklem (VI-4 ve 5'e bakınız).

Tı

t 2

ua

T ( ---------e fia - 1

)1

(VI-4)

(VI-5)

Denklem (VI-4) ve (VI-5) ten görüleceği gibi, sanm açısı ^büyüdükçe, paran­tez içindeki terimler küçüleceklerinden, aynı bir etken çekme kuvveti için; Tı ve T2 kuvvetleri küçülürler. Tj kuvvetinin küçülmesi bantm daha az zorlanması, T2 kuvvetinin küçülmesi ise gergi ağırlığının veya gergi kuvvetinin azalması demek­tir. Bu da sistemde iktisadilik sağlar. Batın sanm açışım (x) büyütmek için çift tamburlu tahrik kullanılırsa sanm açısı 500° ye kadar çıkarılabilir; sürtünme katsa­yısının (jı) arttırmak için tahrik tamburlan, Bölüm VI da anlatıldığı gibi, lâstikle kaplanırlar.

Uzun veya büyük kapasiteli konveyörlerde çift tamburlu veya birkaç nokta­dan birden tahrik istisnasız olarak daha iktisadi olmaktadır.

12.1. Çift tamburlu tahrikte bant kuvvetleri

Şek. IX-5 te 1. tamburdaki bant sanlma açısı a lt gergin ve gevşek kollardaki bant kuvvetleri Tj ve T2 ise,

Tj = T2 . e MÖ1 (28)

86

(29)T = T j - T2 = T, *

eM«,_ıU<Xi

2. tamburdaki sarılma açısı cx2, gergin ve gevşek kollardaki bant kuvvetleri T2 ve T3 ise,

T2 = T3 . e Ma2

e m ı - 1

(30)

T = T2 - T , = T , • ---------------- (31)E; 2 m zt*

Tamburlann çaplan ve devir sayılan takriben aynı olduğundan, tamburlardaki güçler etken çekme kuvvetleri ile orantılı olur.

N , / N 2 - T / TEj E,

Denklem. (29, 31 ve 32 den)N,

N,= e fia 2 eMa‘ - 1

e ^ - 1Oj - a 2 - a olması halinde,

N, /ua~ — =■ e N,

(32)

(33)

(34)

bulunur. Denklem (34) ten görüleceği gibi, 1. tamburun tahriki için daha fazla güç gereklidir. Meselâ oc = 236° ve fjt = 0,17 olduğu zaman, Denklem (34) ten Nj /N2 = 2 bulunur.

Çift tamburlu tahrikte bant kuvvetleri farklı olduğundan tamburlara sarılan banttaki farklı uzamalar sebebile bant ile tamburlar arasında kaymalar hasıl olur. Her iki tamburdaki kaymaları eşit kılmak için

Tı T2

t 2 t 3veya

T2 = V 'T ^ r l

(35)

(38)

olmalıdır.

87

Şekil IX - 5. Çift tamburlu tahrikte bant kuvvetleri

12» 2. Çift tamburin tahrik örnekleri

Küçük güçlerde Şek. IX-2 (e) görüldüğü gibi, tamburlardan biri tahrik edilir ve bu tambur bir dişli çifti veya zincir dişli yardımı ile diğerini çevirir. Bu gibi düzenlerde kaymaları karşılamak için, ikinci tamburan çapının % 1 - 1,5 daha küçük alınması faydalı olmaktadır. Şek. IX-6 da değişik tambur çaplarında yapıl­mış olan bir deney dizisinin sonuçlan verilmiştir.

Kaymayı önlemek için başvurulan düzenlerden biri de ikinci tamburun diferansiyel bir dişli tertibatı ile tahrik edilmesidir. Şek. IX-7 de DEMAG konst- rüksiyonu bir diferansiyel tahrik gösterilmiştir. Bu tahrikte birinci tambur bir hava motoru ile tahrik edilmekte ve bu hareket birinci tamburun içine yerleşti­rilmiş olan bir planet dişli grubu ve zincir dişli vasıtası ile ikinci tambura iletilmek­tedir.

ı 88

Şekil IX — 7. Yer altında kullanılmak üzere

*

yapılmış çift tamburlu tahrik düzeni (hacımdan tasarruf için, hava motoru ve dişliler 1 . tambur içine yerleştirilmiştir).

Kaymanın kötü tesirlerini önlemek için çift tamburlu tandem tahrikte kulla­nılan düzenlerden biri de Şek. IX-2 (f) de gösterilen sistemdir. Bu düzende her tamburdaki yük otomatik olarak ayarlanmaktadır. Birinci tambur, bir senkron motor ile diğeri ise bilezikli asenkron motor ile tahrik edilmektedir. Senkron motora bir otomatik kompansatör vasıtası ile zaman gecikmeli olarak düşürülmüş voltaj altında yol verilir. Zaman rölesi yol verme esnasında, senkron motor kendine düşen yükü kaldıramadığı zaman bile, azami momentin verilmesini temin eder. Senkron motor sistemi hızlandırdıktan sonra, bütün yük durumlarında sabit bir hızla döner; bilezikli motor ise oldukça sabit bir güç verir ve kendisini hız değişi­mine ve bantm uzamasına göre ayarlar.

89

BÖLÜM X

GERGİ DÜZENİ

1. GENEL

Gergi düzeni bant kollarındaki gerekli çekme kuvvetini temin eder. Gergi kuvvetinin az olması bakımından gergi düzenini banttaki çekme kuvvetinin enaz olduğu yere yerleştirmek tercih edilmelidir.

Ekseri halde gergi düzeni konstrüksiyonun elverişli olduğu yere konmak­tadır.

Daha önce incelediğimiz Denklem (VI-S)’i tekrar gözden geçirelim.

Te bantı hareket ettiren etken kuvvettir. Bu kuvvetin doğabilmesi için, bantm gevşek kolunda T2 gibi bir çekme veya germe kuvvetinin mevcut olması gereklidir. İşte bu T2 kuvvetini hasıl etmek için kullanılan düzene "Gergi Düzeni" denir. T2 kuvvetinin en küçük olduğu yer ekseriya tahrik tamburunun berisidir.

Gergi düzeni kullanılmasının dört nedeni vardır :

1. (Yukarda anlatıldığı gibi) Bantm tahrik tamburunda kayma yapmaması için gerekli T2 kuvvetini temin etmek,

2. Bilhassa yükleme bölgesinde bant oluklaşmasının bozulmaması ve bantm makaralar arasında gerekenden fazla sarkmaması için gerekli olan asgari bant kuvvetini temin etmek.

90

3. Bantta hasıl olacak uzama ve kısalmaları karşılamak.

4. Bant ekleri için bir miktar bant stoku temin etmek. Aksi halde ek yerinin tamiri esnasında çift ek yapmak zoranluğu ortaya çıkar.

2. VİDALI GERGİ DÜZENİ

Küçük bantlı konveyörlerde, motor gücü ve dolayısıyla bantm gevşek ve gergin kollarındaki çekme kuvvetleri küçük olduğundan, daha basit ve ucuz olan vidalı gergi düzeni kullanılır. Şek. X-1 de bir vidalı gergi düzeni görülmektedir. Vidalı gergi düzeni tambur eksenleri arası ençok 60 m. olan konveyörlerde kulla­nılır. Vida yerine bir kriko veya başka düzenler kullanarak elle gergi yapmak müm­kündür.

. Şekil X — 1. Vidali gergi düzeni

Vidalı gergi düzenlerinin başlıca mahzuru, dikkatli bir işletmeciye ihtiyaç göstermesidir. Gergi kuvvetinin az veya çok olması, tamamen işletmecinin sağdu­yusuna Bağlıdır.

Bu sebepten, boylan kısa olsa bile; büyük kapasiteli, yukarı eğimli konve­yörlerde ağırlıklı gergi düzeni kullanılması daima tercih edilir.

3. OTOMATİK GERGİ DÜZENİ

Boylan 60 m. den daha uzun olan konveyörlerde, daha ziyade otomatik germe düzenleri kullanılır. Otomatik germe tertipleri ağırlıklı, hidrolik, pnömatik ve elektrikli tipte olabilirler. Bunların en basiti ağırlıklı tiptir; diğer tipler ancak yer azlığı ve taşmabilme gibi bazı özel sınırlamaların varlığı halinde bahis konusu olurlar. Şek. X-2 de ağırlıklı bir gergi düzeni görülmektedir. Bu düzende gergi ağırlığı aşağı - yukarı hareket edebilecek şekilde lazaklanmış bir tambura asıl­mıştır.

91

Şekil X — 2, Ağırlıklı gergi düzeni.

3.1. Otomatik gergi düzenlerinin üstünlükleri

Otomatik gergi düzenlerinin vidalı gergi düzenlerine olan üstünlükleri şun­lardır :

1. Otomatik gergi, düzeni, bantta meydana gelen kalıcı de formasyon lan ve sıcaklık tesiri ile hasıl olan uzamaları karşılar ve sabit bir germe kuvveti temin eder. Vidalı gergi düzeninde ise, bantın sıcaklık ve diğer tesirlerle uzaması halinde banttaki gergi kuvveti değişir. Bu sebepten vidalı gergi düzeninin sık sık kontrolü gerekir.

2. Vidalı gergi düzeninde banta verilecek gergi kuvveti ancak göz karan ile tayin edilebilir. Ağırlıklı gergi düzeninde ise, gergi kuvveti tamamen bellidir.

3.2. Otomatik gergi düzeninin mahzurları

1. Konsirüksivonu daha zor ve pahalıdır. Şek. X-2 den görüleceği gibi, gergi yapabilmek için üç ilâve tambur kullanılmaktadır. Halbuki vidalı gergi düzeninde gergi tamburu olarak ekseriya kuyruk tamburundan faydala­nılır.

92

2. Şek. X-2 den görüleceği gibi, bant bir yönde 180° ve diğer yönde de 180° eğilmektedir. Düşey hareketli ağırlıklı gergi düzeninin mahzurunu bertaraf etmek için, bilhassa düşey hareket imkânının olmadığı konve- yörlerde, Şek. X-3 teki düzen kullanılır.

4. GERGİ KUVVET!

Gergi kuvveti, gerginin yapıldığı yerdeki bant çekme kuvvetinin (Ta ) iki katıdır.

T = 2. T (1)G a

Eğer gergi düzeni Şek. X-2 de gösterildiği gibi tahrik tamburuna yakınsa, o zaman gergi kuvveti

T = 2. T 2 . (2)G

olur. Ta kuvveti genellikle T 2 kuvvetinden daha büyüktür.

Bilhassa vidalı düzenlerde gergi kuvvetinin doğru olarak banta tatbik edilmesi önemlidir. Eğer gergi kuvveti gerekenden az ise, faydalı bant kuvveti gerekenden az olacağından, bant direnci yenilemez ve bant tahrik tamburanda kayına yapar. Eğer gergi kuvveti gerekenden fazla ise azami bant kuvveti T , , T2 kuvvetine bağlı olaraktan fazla büyük olur ve bant gereksiz yere fazla zorlanır.

5. G E R G İ M E S A F E S İ

Gergi düzenine verilecek olan hareket mesafesi, bantın ekleme şekline, bant karkasının cinsine ve bantm çalışma gerilmesine bağlı olarak değişmektedir. Emni­yetli olarak 10 00 kg bir maksimum çekme kuvveti taşıyabilecek olan bir banttaki azami kuvvet sadece 400 kg ise, bu banttaki uzamalar şüphesiz beklenenden dahaaz olacaktır.

Pamuk, viskon ve suni ipek dokulu karkası olan bantlarda gergi mesafesi konveyör boyunun % 0,75 ilâ 2,0 si kadar olmaktadır; polyester ve polyester - polyamid karkaslarda bu değerlerin yansı alınır. Çelik kortlu bantlarda ise gergi mesafesi konveyör boyunun % 0 ,1 ilâ 0,2 si kadardır.

Çizelge XVIII-22 de tavsiye edilen gergi miktarlan verilmiştir. Yer imkân­ları müsait olduğu takdirde, gergi düzeninin hareket payını mümkün mertebe büyük almak tavsiye edilir.

93

94

Şeki

l X

— 3

. Ağı

rlık

lı ve

ara

balı

gerg

i düz

eni.

BÖLÜM XI

BANTLI KONVEYÖRLERİN YÜKLENMESİ

1. GENEL

Bir bantlı konveyörün iyi bir şekilde çalışması için, aşağıdaki iki şartın gerçekleşmesi şarttır :

1. Bantlı konveyör iyi bir şekilde yüklenmelidir.2. Bantlı konveyör iyi bir şekilde boşaltılmalıdır.

Bantlı konveyör konstrüktörü bu iki hususa en büyük dikkati vermelidir.

Bantlı konveyörlere malzeme genellikle bir oluk vasıtası ile verilir. Oluk malzemenin etrafa yayılmasını ve dökülmesini önleyerek, muntazam bir şekilde banta verilmesini sağlar.

Malzemenin banta yüklenmesinde şu üç noktaya bilhassa dikkat edilme­lidir :

1. Bant düzgün bir şekilde ve bant eksenine göre simetrik olarak yüklen­melidir.

2. Banta gelen darbe ve aşınma tesirleri asgariye indirilmelidir.

3. Malzemenin bant yönündeki hızı, bant hızına eşit olmalıdır.

95

96

Şeki

l XI —

1. B

atın

yük

lenm

esi (

a) H

atal

ı, (b

) ısl

ah e

dilm

iş

Bant düzgün (simetrik) bir şekilde yüklenmez ise, bantın kapasitesinden tam olarak faydalanılamaz ve bant kenarından malzemenin dökülmesi ihtimali artar. Bu durum bilhassa yüklemenin bani eksenine dik doğrultuda olması halin­de görülür (Şek. XI-l'e bakınız).

Bantm ençok tahribe maruz kaldığı yer yüklenme bölgesidir. Zira ne gibi tedbir alınırsa alınsın, yüklenme bölgesinde malzeme banta daima yüksekten dökü­lür; bu dökülmenin banta dik tesiri banta darbe şeklinde bir zorlama yapar. Dökül­me hızının banta paralel bileşeni ise, bantm aşınmasına sebep olur. Aşınma tesirini azaltmak için, malzeme bantm hareket yönünde dökülmelidir.

Malzeme hızı bant hızının aynı değilse, yükleme noktasında hız farkı yüzün­den bir malzeme türbülansı hasıl olur.

Malzeme bant ekseninde yüklendiği ve malzemenin bant hareketi yönündeki hızı, bant hızına eşit olduğu zaman, ideal yükleme durumu hasıl olur. Bu durumda bantm üst kaplamasındaki aşınma ve güç sarfiyatı asgari olur, malzeme dökülmek- sizin gerekli kesiti alır, kırılma ve tozlanma asgari olur. Tatbikatta bu ideal duruma mümkün mertebe yaklaşmaya çalışmalıdır.

Şek. XI-2 de ince ve kaba malzemenin banta verilmesi şekilleri gösteril­miştir.

2. BANTIN YÜKLENME NOKTASINDA ALINAN KONSTRÜKTİFÖNLEMLER

Bilhassa iri pan-ah malzemenin ¡'u'.L. ••• bı: ; ; ' - üği noktalarda bazı konstrüktif tedbiri -r almrımivm. ■ riık Lsı .. La harap olabilir.Alman konstniltif 'M . ; Ş •• o . İare

1. Bantm fazla sarkmaması için, yükleme bölgesinde taşıyıcı makara aralık­ları ençok normalin yansı kadar alınmalıdır.

2. Parça büyüklüğü 50 mm, den fazla ise, yükleme bölgesinde darbeleri hafifletici makaralar kullanılmalıdır (Şek, V-l) (g) ve (Şek. V-4)e bakınız.

3. Yükleme oluğuna bir ızgara konarak ince malzeme elenir ve iri parçaların ince malzemeden bîr yastık üzerine dökülerek banta zarar vermesi önlen­miş olur (Şek. XI-3'e bakınız.)

4. Yükleme oluğunda malzemenin düşmesi engellenerek banta daha yumu­şak bir yükleme yapılması sağlahır (Şek. XI-3 (b) ye bakınız).

Şekil XI —

2. Bantlı konveyörlerin yüklenm

esi(a) ince m

alzeme hali, (b) iri parçalı m

alzeme hali

Şekil XI — 8. Malzemenin banla hasar vermemesi için alman konstrüktif tedbirler(a) İri malzeme ince malzemeden bir yastık üzerine dökülmektedir,(b) Yükleme oluğunda malzemenin düşme hızının artması önlen­

mektedir.

3. YÜKLEME TEKNESİ

Oluktan banta dökülen malzemenin bant üzerinde yayılabilmesi ve bant üzerinde kararlı bir konumda kalabilmesi için, yükleme bölgesine "Yükleme Tek­nesi" adı verilen bir oluk yerleştirilir (Şek. XI-4'e bakınız).

Banta dökülen malzemenin hızı normal olarak bantın hızından farklıdır. Malzeme yükleme teknesinde kaldığı zaman süresince, hızı bant hızına erişmeli, malzeme parçalarının yuvarlanması durmalı ve malzeme bant üzerinde istenen kapasiteyi sağlayacak kesiti almalıdır.

Yükleme teknelerinin boyu, yüklemenin şekline bağlı olmakla beraber, yüklemenin bittiği noktadan itibaren en çok bant genişliğinin iki katı kadar bir mesafenin bırakılması yeterlidir. Malzemenin dökülmemesi için, yükleme tekne­sinin kenarlarında yumuşak lâstik şeritler kullanılır. Bant lâstiği gibi, içinde doku bulunan lâstikler bant kaplamasını tahrip edeceğinden kullanılmamalıdır. Yan levhalar genellikle 3 ilâ 5 mm. kalınlıkta yapılırlar. Sıyırıcı lâstiklerle bantın kenarı arasında enaz 50 mm. mesafe bırakılmalıdır. Çizelge XVIII-24 te yükleme teknesi genişlikleri ve yükseklikleri için tavsiye edilen değerler verilmiştir.

4. BESLEYİCİLER - BANTLI KON VE Y ÖRLERİN BESLENMESİ

Bantlı konveyörün düzgün bir şekilde yüklenmemesi, bant üzerinde boş ve aşırı yüklenmiş bölgelerin meydana gelmesine yol açar. Bu durum kapasitenin azalmasına ve bantın kenanndan malzemenin dökülmesine sebep olur.

Bcr.S 1-, rrr-a'V.

I ü 1500

Şekil XI — 4. Yükleme teknesi

100

Şek- XVIII-1 deki kapasite eğrileri, bant üzerindeki malzeme kesitinin değiş­mediği yani yüklemenin düzgün olduğu varsayılarak hesaplanmıştır. Bu sebepten

başka bantlı konveyör vasıtası ile yükleniyorsa, sadece transfer oluğuna (yükleme oluğuna) dikkat gösterilmesi yeterlidir. Bantlı konveyörler bunker veya stok yığın­larından yüklendikleri zaman, malzemenin düzgün olarak verilmesi şarttır. Malze­meyi düzgün bir şekilde - sabit debi ile - nakleden makinalara "Besleyici denir.

Besleyiciler bantlı, titreşimli, vidalı, plâkalı ve çeşitli tiplerde olabilirler. Besleyici dizaynının daima bünker dizaynı ile birlikte düşünülmesi tavsiye edilir. Ençok kullanılan besleyici tiplerinden aşağıda bahsedilecektir.

4.1, Bantlı besleyiciler

Bantlı besleyiciler, çok kısa bir bantlı konveyör şeklinde olup, ban ta yakın yerleştirilmiş düz makaralar veya kayma levhaları üzerinde taşınır. Malzemenin dökülmesini önlemek için yanlarda kılavuz levhalar veya yükleme teknesi kulla­nılır. Şek. XI-5 te bir bunker altında çalışan tipik bir bantlı besleyici gösteril­miştir.

Bant hızı 0,3 ilâ 15 m/dak. arasında seçilir; bu değerler cevher ve taş gibi malzeme içindir. Kömür gibi yumuşak ve hafif malzeme için 30 m/dak. ya kadar hızlar kullanılabilir.

bantlı konveyörlerde yüklemenin düzgün yapılması istenir. Bantlı konveyör bir

J,

P ^ -

Şekil XI — 5. Tipik bir bantlı besleyici

101

Darbe şartlarının veya parça büyüklüklerinin bantlı besleyiciler kullanılma­sına imkân vermemesi halinde, çelik plâkalı besleyicilerin kullanılması tavsiye edilir. Kamyon boşaltma bunkerleri ile kaba cevher bunkerlerinin altındaki besle­yiciler genellikle çelik plâkalı tipte olurlar. Bu besleyicilerin ilk maliyetleri, bantlı besleyicilerin takriben iki ilâ üç katı, güç sarfiyatları ise takriben iki katıdır. Ağır işletme şartlarında ve darbeli çalışma hallerinde, çelik plâkalar alttan makaralarla desteklenirler.

4.2. Çelik plâkalı besleyiciler

Şekil XI — 6. Bantlı besleyicilerde tavsiye edilen bunker eğimleri.

102

Şekil XI — 7. Çelik plâkalı besleyici.

Vargel besleyiciler en eski besleyici tiplerinden biri olup, bunker altında yatay veya hafif eğimli olarak gidip gelme hareketi yapan bir tavadan ibarettirler. Vargel hareketi ekseriya ayarlı bir eksantrik vasıtası ile temin edilir. Bu tip besle­yiciler daha ziyade küçük parçalı malzemenin beslenmesinde kullanılırlar. Büyük kapasitelerde, vargel hareketi bir hidrolik piston veya pistonlarla sağlanan besle­yiciler kullanılmaktadır. Kapasite ayan, stok boyunu veya kontrol kapağını açıp kapamak suretile yapılabilir. Bu tip besleyiciler iri parçalı ve yapışkan malzemenin beslenmesinde kullanılamazlar.

4.3. Vargel besleyiciler

Şekil XI — 8. Vargel besleyici

4.4, Vidalı besleyiciler

Bunlar tahıl v.s. ince taneli malzemenin naklinde kullanılırlar. Bu tip besleyi­cilerin en büyük üstünlükleri bir kot kaybına sebep olmamalarıdır. Vidalı besleyiciler iri parçalı, sıkışabilen, çok aşındırıcı ve hava alıp kabarabilen malzemenin naklinde kullanılamaz.

4.5. Küreyicili besleyiciler (Rakletler)

Bu besleyiciler sonsuz bir zincire bağlı olarak bir oluk içinde hareket ettirilen küreyicilerden ibarettir. Bunlar ince taneli veya küçük parçalı malzemenin naklinde başarı ile kullanılır. Küreyicili besleyicilerin önemli bir faydası tamamen kapalı yapılabilmeleridir. Böylece tozutma önlenmiş olur. Mahzurları ise şunlardır : küreciyi mesafesi uzun ve malzeme yüksekliği az olduğu zaman malzeme akışı muntazam olmaz, güç sarfiyatı ve aşınmalar fazladır, hareketli parça sayısı fazla­dır, bakım ve işletme zorlukları fazladır.

103

Şekil XI — 9. Vidalı besleyici

|A „

m s m|A = n ^

¿ ¡Xar. -4HŞekil X I— 10. Küreyicili besleyici

4.6. Titreşimli besleyiciler

Titreşimli besleyiciler, basit olarak mekanik, elektromagnetik veya pnömatik olarak bir titreşim hareketi verilen bir oluktan ibarettir. Bu titreşim hareketi mal­zemenin düzgün bir hızla akmasını sağlar. Titreşimli besleyicilerde kapasite aşağı­daki değişkenlere bağlı olarak değişir.

1. Titreşimin frekansı,2. Titreşimin genliği,3. Oluğun eğimi,4. Oluktaki malzemenin kesiti,5. Bunker konstrüksiyonu.

Şekil X I— 11. Elektro - magnetik besleyici

J

Şekil X I— 12. Mekanik titreşimli besleyici

Şek. XI-11 de elektro-magnetik ve Şek. XI-12 de mekanik titreşimli besle­yiciler gösterilmiştir.

Elektro-magnetik besleyicilerde, titreşimin genliğini değiştirmek suretile, kapasite sıfır ile maksimum arasında değiştirilebilir. Şek. XI-13 te elektro-magne- tik bir besleyicinin kapasite değişimi gösterilmiştir.

'Titreşimli besleyiciler çok çeşitli malzemenin naklinde yaygın olarak kul­lanılmaktadır. Ancak oluğa yapışacak derecede yapışkan malzemenin naklinde bu tip besleyiciler iyi sonuç vermemektedir.

105

Şekil XXI— 13. Elektro - magnetik besleyicilerde kapasitenin değişimi grafiği

4.7. Döner kanatlı besleyiciler

Döner kanatlı besleyiciler esas olarak, silindirık bir gövde içinde dar bîr toleransla dönen, kanatlı bir rotordan ibarettir. Rotor döndüğü zaman, rotorun üst taraftaki kanatlan arasındaki boşluklar malzeme ile dolar. Gövde ile kanatlar arasında kalan malzeme, dönüşün devamı ile besleyicinin altına kadar gelir ve gövdenin altındaki boşluktan, kendi ağırlığı ile, aşağı dökülür. Şek. XI-14 te tipik bir döııer kanatlı besleyici görülmektedir. Bu tip besleyiciler, ince ve küçük taneli malzemenin beslenmesinde ve bunkerlere hava girmesinin istenmediği hallerde tercih edilirler. Bu sebepten bunlar kuru tip toz toplayıcıların altında bilhassa kul­lanılırlar.

Kapasite rotor çapma, hızına ve genişliğine bağlıdır. Kapasite ayan rotor hızını değiştirmekle yapılır.ı<v;

4.8. Döner tamburlu besleyicilerBu tip besleyiciler, yapışkan olmayan, ince taneli veya toz malzemede olduk­

ça hassas bir K.-asufc kontrolü sağlarlar. Bunlar serbest olarak akamayan malze­menin n v ’ ¡'’¡anılmamalıdır. Kapasite kontrolü bir ayarlı kapakla veya tam­bur ’ i . -ıbraesi sureti ile sağlanır. Şek. XI-15 te tipik bir döner tamburlube.- > • - ti .

4. î \ sicyiciler

. . ı. ¡,’c-nıede (meselâ ince ve ıslak cevher) ve nisbeten düşük kapasi­te • - . '<■ > dö.ıer tablalı besleyiciler çok kullanılır. Tabla çapı bunker ağızc i katı, tablanın devir sayısı ise 2 - 10 d/d olmaktadır. Tabla üzerin-d , - arlanabilir bir küreyici tarafından alınarak, tabla kenanndan sürek-1! .iLUHsr. Bu tip besleyiciler kemerleşme eğilimi olan malzemede çok kul-ı. .cpasite ayarı sıyırıcı hareketini, malzeme kesitini veya tablanın hızımdeğiştirmek sureti ile yapılır. Şek. XI-16 da tipik bir döner tablalı besleyici göste­rilmiştir.

107

Şekil XI —16. Döner tablalı besleyici

4.10. Döner küreyicili besleyiciler

Döner küreyicili besleyiciler, stok yığınlarının veya geniş stok silolarının altından büyük kapasitede malzeme çekmek için kullanılırlar. Şek. XI-17 de tipik bir döner küreyicili besleyici gösterilmiştir. Bu tip besleyici, düşey bir eksen etra­fında dönebilen, eğri kollan olan bir küreyici olup; bir araba üzerinde, galeri boyun­ca hareket edebilir. Döner küreyicili besleyiciler galeri boyunca hareket ederek malzemeyi galeri içindeki bantlı konveyöre beslerler.

108

Şekil XI — 17. Döner küreyicili besleyici

BÖLÜM XII

BANTLI KONVEYÖRLERİN BOŞALTILMASI

1. GENEL

Bantın naklettiği malzemenin boşaltılması çok çeşitli şekillerde yapılabilir. Şek. XII-1 de bu şekillerin başlıealan görülmektedir.

2. BAŞ TAMBURDAN BOŞALTMA VE BOŞALTMA EĞRİSİ

Bantlı konveyörlerde ençok rastlanan boşaltma şekli, baş tamburdan malze­menin boşaltılmasıdır. (Şek. XII-1 (a) ya bakınız). Baş tamburdan direkt olarak boşaltmada malzemenin yörüngesi bir paraboldür. Boşaltma oluğunun konstriik- siyonunda malzeme yörüngesinin çizilmesi şarttır. Bu yörüngenin nasıl çizileceği Şek. XVIII-8 de verilmiştir. Şek. XII-2 de baş tamburdan malzemenin dökülüş şekli gösterilmiştir.

3. SIYIRICILARLA BOŞALTMA

Sıyıncılar Şek. XII-1 (b) deki gibi sabit veya (c) deki gibi, bir araba üzerinde hareketli olabilirler. Sıyıncılar hem yığma hem de parça malzemenin boşaltılma­sında kullanılabilirler. Sıyıncılar düz veya ok şeklinde yapılabilirler. ŞefcXII-3 te ok şeklinde bir sıymcı gösterilmiştir. Bu tip sıyıncılar bir mafsal etrafında dönerek bantın üzerinden kaldırılabilir. Normal çalışma esnasında, sıyıncımn lâstik kenarlan bantm üzerine bastırırlar. Bantın hasar görmemesi için, siymemin bastırma kuvveti gerekli olandan fazla olmamalıdır. Ok açısı 60° - 90° alınır.

110

Şekil X I I — 1, Bantlı konveyörlerden malzemenin boşaltılması şekilleri (a) Baş tamburdan direkt boşaltma, (b) sabit sıymcı ile boşaltma, (c)hare- ketli sıymcı ile boşaltma, (d) yüksek tamburla boşaltma, (e) bo­şaltma arabası Be boşaltma, (f) tevzi bandı ile boşaltına, (g) çift kanatlı konveyörle stok yapma, (h) döner bomlu konveyörle stok yapma.

111

112

Şeki

l XII

— 2

. B

aş ta

mbu

rdan

boş

altm

ada

mal

zem

enin

yör

ünge

si

Şekil XII — 3. Ok şeklinde sıyırıcı

Şek. XII-4 te düz bir sıyırıcı gösterilmiştir. Düz sıyırıcılar bant ekseni ile 30° ilâ 45° bir açı yapacak şekilde yerleştirilirler. Düz sıyırıcılar yatay veya 5° - 10° eğimli bantlı konveyörlerde kullanılırlar. Ok şeklindeki sıyırıcılar ise sadece yatay konveyörlerde kullanılırlar. Düz sıyırıcılarla ban tın sadece bir yanından, ok şeklindeki sıyırıcılarla bantm her iki yanından boşaltma yapılır.

Şekil XII — 4. Düz sıyırıcı

(a) : malzemenin mutlak hızı

V£ : malzemenin banta göre izafi hızı

(b) parçaya tesir eden kuvvetler

M = tan P : malzeme ile bant arasındaki sürtünme katsayısı

Hı = tan f i : malzeme ile sıyırıcı arasındaki sürtünme katsa­yısı

113

Bazı konveyörlerde birkaç sıyırıeı arka arkaya yerleştirilerek bantm çeşitli noktalarından boşaltma yapılması temin edilir. Bu durumda boşaltma yapmayan sm ncıiaijn bant ve malzeme üzerinden kaldırılması gereklidir, bu kaldırma işlemi elle veya otomatik kontrollü olabilir. Otomatik kontrollü tiplerde sıyırıeılar elektro­mıknatıs veya havalı veya hidrolik pistonlarla kaldırılıp indirilebilirler.

Siymemin madeni kısmı bant üzerinden 20 - 50 mm daha yüksekte olmalı ve esas sıyırma işlemi bezsiz lâstikten bir şeritle yapılmalıdır.

3.1. Siyırıcılann gösterdiği direnç

Boşaltma yapan herbir sıyırıcımn direnci CEMA ya göre aşağıdaki gibidir.

Banttan malzemenin hepsini boşaltan sıyıncılarda 24 kg/m - bant genişliği

Banttan malzemenin yansını boşaltan sıyıncılarda 16 kg/m - bant genişliği

bu değerler Çizelge XVIII -17.3 te verilmiştir.

3.2. Sıyırıcıların fayda ve mahzurları

Basitlik ve ucuzlukları dolayısıyla; sıyırıeılar toz kömür, ağaç talaşı, kum gibi ince taneli ve fazla aşındırıcı olmayan malzemenin boşaltılmasında tercihan kullanı­lırlar. Bilhassa dökümhanelerin kum hazırlama tesislerinde kumun kalıplama maki- nalanna dağıtılması işi sıyırıcılarla yapılmaktadır. Sıyırıcıların başlıca mahzurlarışunlardır :

1. Bantm fazla aşınması, bu nedenle sıyırıeı kullanan bantlarda hız nisbeten düşük seçilmeli ve iri parçalı malzemenin boşaltılmasında sıyırıeı kullanıl­mamalıdır

2. Siymemin bulunduğu bölgede taşıyıcı makaraların düz olması zorunluluğu vardır.

3. Düz sıyırıcıların bir diğer mahzuru banta G.sin/3 değerinde bir yan kuvvet tatbik etmesidir, ok şeklindeki sıyıncılarda bu mahzur yoktur. Birkaçdüz siymemin arka arkaya kullanılması halinde, yan kuvvetlerin tesirini bertaraf etmek için, bu sıyırıeılar V-şeklinde dizilmelidir.

4. BOŞALTMA ARABASI VEYA YÜKSELTİLMİŞ TAMBURLA BOŞALTMA

Boşaltma oluğu için gerekli olan hacmi temin etmek üzere, Şek. XII-1 (d) deki gibi, .iki tambur yerleştirilerek boşaltma noktasında bant geçici olarak yük­seltilir. Eğer stok yapmak maksadıyla malzemenin bant boyunca dökülmesi iste-

114

niyorsa, o zaman Şek. XII-1 (e) de gösterilen boşaltma arabası kullanılır. Boşaltma arabası, yatay raylar üzerinde iki yönde hareket edebilen bir arabadır. Araba üzerin­de, bantın, esas bant seviyesinden yükseltilip tekrar aynı seviyeye indirilmesine yarayan, iki tambur yerleştirilmiştir.

Boşaltma arabasının tahriki ayrı bir mekanizma ile veya doğrudan doğruya banttan hareket alınarak yapılabilir. Şek. XII-5 te bir boşaltma arabası görülmek­tedir.

Şekil XII — 5. Boşaltma arabası

4.1. Boşaltma arabasının konstriiksiyonunda dikkat edilecek hususlar

Boşaltma arabasının konstriiksiyonunda aşağıdaki noktalara dikkat edilme­lidir :

1. Tamburlara tesir eden bant ve ağırlık kuvvetleri çizilerek tekerlek basınç­ları hesaplanmak ve arabanın devrilmeye karşı emniyeti tahkik edilmelidir.

2 . Boşaltma arabasına çıkan bantın eğimi, o malzeme için müsaade edilebi­len azami bant eğiminden fazla olmamalıdır.

3. Arabanın hareketi sınırlanmalıdır.

4. Bilhassa geniş bantlı konveyörlerde, bant kuvvetlerinin bileşkesinin boşalt­ma arabasını hareket ettirme ihtimali mevcut olduğundan, bu gibi hallerde boşaltma arabasının yürütme düzeni bir frenle teçhiz edilmelidir.

5. Boşaltma arabalarında kullanılacak olan tambur çaplan ile boşaltma araba- lannm yükseklik ve ağırlı klan, bant genişliğine bağlı olarak Çizelge XVIII- 27 de verilmiştir. Tambur çaplan aynca Çizelge XVIII-23 te B-grubu tamburlar için verilen değerlerden daha az olmamalıdır.

115

Boşaltma arabalarının fayda ve mahzurları

Boşaltma arabalarında ters eğilmelerin olması, bant ömrü bakımından bir r teşkil ederse de aşındırıcı veya iri taneli malzemede boşaltma arabası sıyırıcılara tercih edilir. Boşaltma arabalarının sıyıncılara göre daha komp- pahalı olması bir diğer mahzurunu teşkil eder.

Boşaltma arabalarında güç sarfiyatı

Boşaltma arabalarında malzeme yükseltildiğinden dolayı, güç sarfiyattan dardan daha fazladır. Ayrıca boşaltma arabasının yürütülmesi bant tarafından ırsa, bantm tahrik gücüne Çizelge XVIII-17.1 de gösterilen bir ilâvenin yapıl- ereklidir.

Bağımsız tahrikli boşaltma arabalarının direnci CEMA ya göre 50 kg. alınır.

■AĞITIM KONVEYÖRÜ (M ekik konveyör)

Dağıtım konveyörü silolar üzerinde, yatay olarak raylar üzerinde hareket eden kısa atlı konveyördür. Dağıtım konveyörünün boyu ve hareket sahası, mevcut silo hacmi azami miktarda stok yapmayı sağlayacak şekilde seçilir.

Dağıtım konveyörü

Şekil XH - Dağılım konveyörii

D: ¡a n ve silo eksenleri arası e (m) ise, dağıtım konveyörünün boyu aşağıdaki■ nie te

n — 1L ----------- -- e + ( 1 — 2) (m)

9 • (1)

-j u k cr la ’-k • -sılası A- il:' - ıs -rinde hareket eder. Tevzi

, • rn d . '- : : i . '.•ir k m A . ’ i t . - i -ya halattı bir v inç düzeni

ile çekilerek hareket ettirilir. Tahrik tamburundan bir kavrama vasıtası ile hareket almak ta mümkündür.Dağıtım konveyörü yatay bir düzlemde hareket ettiğinden ve yürüme hızı da düşük olduğundan dolayı, bir yürütme freni kullanılmasına gerek yoktur. Dağıtım konveyörlerinde yürüme hızı 10 - 40 m/dak. alınabilir.

Şek. XII-7 de dar bir dağıtım konveyörü görülmektedir.

Şekil XII - 7. Dağıtım konveyörü

6. BOŞALTMA OLUKLARIBantlı konveyör projelerinde boşaltma oluklarının dizaynı, projenin azımsan­

mayacak bir kısmını teşkil eder.

Boşaltma olukları malzemenin yerçekimi kuvveti ile naklini sağlar. Oluk eğimi malzemenin rahatça akmasını sağlayacak kadar büyük seçilmeli, fakat malze­menin bir çığ gibi akmasına da sebep olmamalıdır. Oluk eğimi oluk malzemesi ve nakledilen malzemeye göre değişmektedir. Çizelge XVIII-26 da bazı malzeme için tavsiye edilen oluk eğimleri verilmiştir. Bir tereddüt hasıl olduğu zaman, oluk eğimleri deneyle tayin edilmelidir.

Boşaltma oluklarının konstrüksiyonuna gerekli itinanın gösterilmesi her zaman için faydalıdır. Oluk konstrüksiyonunda aşağıdaki hususlar gözönüne alın­malıdır :

1. Boşaltma eğrisi2 . İnce ve tozlu malzemenin tozlanması 13. Asgari oluk eğimi4. Banta yapışan malzemenin banttan sıyrılması5. Boşaltılan malzemenin istenilen yere yöneltilmesi.

Aşağıda Bölüm XI'de verilenlere ek olarak çeşitli tipik oluk şekilleri göste­rilmiştir.

6.1. Döner olukMalzemeyi bir çember çevresinden boşaltarak daha fazla stok yapma imkânı

sağlayan bir döner oluk konstrüksiyonu Şek. XI!-8 de görülmekledir. Bu olukborudan yapılmış olup, çevrilmesi elle veya otomatik bir düzenle yapılabilir.

117

Şekil XII - 8. Döner oluk

6.2. Raflı oluklar

Kırılgan veya toz çıkaran malzemenin yüksekten dökülmeleri gerektiği zaman, raflı olak kullanılır; Şek. XII-9 da böyle bir oluk gösterilmiştir. Bu oluk dikdörtgen kesitli olup, içinde şaşırtmak raflar düzenlenmiştir.

Şek. XH-10 da ise delik lâstik diyaframk bir oluk gösterilmiştir, bu oluk tipi kok gibi kırılgan malzemede kullanılır.

118

Şekil XII — 9. Raflı oluk Şekil XII — 10. Delik raflı oluk

6.3. Spiral oluk

Şek. XII-11 ve 12 de iki spiral oluk tipi görülmektedir. Bu oluklar gerek yığma, gerek parça malzemenin aşağı seviyeye bir çarpma olmaksızın indirilmesini sağlarlar.

Spiral olukların en belirli özellikleri, hızı otomatik olarak belli sınırlar arasın­da tutmalarıdır. Bir parçanın ağırlık merkezi belli bir hız ve belli bir yarıçapta belli bir helis eğrisi çizer. Sürtünmenin azalması nedeni ile hızda bir artma olursa, parçaya tesir eden santrifüj kuvvetin artması sebebile, parça oluğun çevresine yaklaşacaktır. Böylece parça bu halde daha büyük bir yarıçap üzerinde, fakat daha küçük bir helis açısı ile hareket edecektir. Helis açısının küçülmesi ve oluk üzerin­deki basıncın artması, parçanın iniş hızının azalmasına sebep olur. Bunun aksi olduğu zaman, yani parçanın inme hızı azalırsa, parça merkeze yaklaşır, helis açısı büyür ve yükün hızı artar. Böylece oluk içinden akan malzemenin hızının belirli sınırlar içinde kalması otomatik olarak sağlanmış olur.

Şek. XII-12 deki tipte bir oluk boru çapı 1000 mm. olduğu zaman, saatte 200 - 250 ton; boru çapı 1200 mm. olduğu zaman, 300 - 350 ton; boru çapı 1500 mm. olduğu zaman 400 - 500 ton kok kömürü nakledebilir. Boru çapı 1000 mm olduğu zaman, parça iriliği ençok 300 mm.; boru çapı 1200 mm. olduğu zaman, ençok 450 mm. olmalıdır.

119

6.4. Teleskobik oluklar

Bu oluklar yığma malzemenin bir stok yığınına boşaltılması esnasında, tozutmanın önlenmesi için kullanılırlar. Teleskobun parçalan tel halatlar yardımı ile sıra ile kaldırılarak oluğun alt kısmının daima yığının biraz üstünde kalması sağlanmalıdır. Kömürün stok yığınlarına boşaltılmasında bu tip oluklar çok kulla­nılmaktadır. Şek. XII-13 te tipik bir teleskobik oluk gösterilmiştir. ı

BÖLÜM XIII

BA N TIN TEMİZLENMESİ

1. GENEL

Bantın taşıdığı malzeme bilhassa ıslak ve yapışkan olduğu zaman, dönüş kolundaki tambur ve makaralara ve hatta tahrik ve kuyruk tamburları ile taşıyıcı mı,kara gruplarına yapışarak konveyörün çalışmasını aksatır. Bantın malzeme taşımayan yüzü üzerine malzemenin dökülmesi halinde, malzeme tambur ve maka­ralara çok kolay sarılacağından, taşıyıcı makara gruplarının altına bantın geniş­liğine göre, 1,5 - 3,0 mm. kalınlığında saç döşenerek bant kenarından dökülen malzemenin dönüş koluna düşmesi önlenir.

Genellikle bantların sadece malzeme taşıyan yüzleri temizlenir. Bantın mal­zeme taşımayan yüzünün temizlenmesinin gerekmesi halinde, dönüş koluna Şek. XII-3 te gösterilen tipte bir silgi yerleştirilebilir. Malzeme emsine ve ihtiyaca göre, çeşitli temizleme düzenleri kullanılabilir; bantlı konveyörlerde kullanılan başlıca temizleme düzenlferi şunlardır:

1. Sabit silgiler2. Doğrusal hareketli silgiler3. Döner tambur ve döner fırçalar4. Bantın çevrilmesi

Eğer banttan geçen malzeme bir kantar vasıtası ile tartılıyorsa, bantın iyi temizlenmesine bilhassa itina gösterilmelidir; aksi halde ban ta yapışan malzeme tek­rar tekrar tartılır.

122

123

(a)

Sabi

t, (b

) A

ğırlı

klı,

(c)

Yay

lı,(l

)Las

tik

ayır

ıcı,

(2)

Mes

net,

(3)

Aya

rlı

ağır

lıklı,

(4

) K

ızak

, (5

) Y

ay, (

6) A

yar s

omun

u

2. SABİT S İLG İLERFazla yapışkan olmayan malzemede sabit silgiler kullanılır, bu silgiler üç

tiptir :

1. Sabit2. Ağırlıklı3. Yaylı

Her üç tiple de bezsiz kauçuktan yapılmış, takriben 1 2 -1 5 mm, kalınlığında, 100 - 150 mm, genişlikte, boyu bant genişliğinden 50 - 100 mm. daha fazla olan lâstik şeritler sıyıneı olarak kullanılır. Bu şeritler iki lama arasında sıkıştırılarak banta bastırılır. Bastırma basıncı takriben 0,1 - 0,3 kg/cm2 civarında alınır. Şek.XII1-1 de çeşitli sabit silgiler gösterilmiştir.

Şekil XIII-1 (a) dairi silgi basit bantlı konveyörlerde kullanılır ve sık sık ayara ihtiyaç gösterir, (b) ve (e) deki silgiler bant ile devamlı olarak temasta olduklarından iyi sonuç verirler, bu tip silgilerin banta bütün genişlik boyunca bastırmasına dikkat edilmelidir.

3. DO ĞRUSAL H A R E K E TLİ SİLGİLER.Sabit silgilerin eh önemli mahzuru, banta genişliği boyunca, bastırmalarının

zor olması ve böylece yapışkan malzemede iyi bir sıyırma yapılamamasıdır. Bu mahzuru önlemek için, banta sadece bir noktada temas eden ve tambur eksenine paralel olarak hareket eden silgiler kullanılmaktadır. Şekil XIII-2 de bu tip silgilere iki örnek verilmiştir. Şekil XIII-2 (a) da dar bir lastik şerit, (b) de ise döner ve düşeye göre eğimli bir disk tambur eksenine paralel olarak hareket ederek bantı temizlemektedirler. Silgiler hareketlerini tambur milinden veya bağımsız bir tahrik düzeninden alabilirler.

4. DÖNER TAMBURLU ve DÖNER FIRÇALI SİLGİLER

Şekil XIII-3 te döner tamburlu silgiler görülmektedir, (a) daki düzende temizleme tamburu, bant saptırma tamburunun hemen karşısına yerleştirilmiş olup arada çok küçük bir aralık bırakılmıştır. Bant tamburu temizken, temizleme tamburu dönmez; tambur üzerindeki pislik tabakasını kırar ve düşürür, (b) deki düzende ise, banttan hareket alan temizleme makarası, dönüş makarasının üzerine sarılan malzemeyi parçalayarak düşürür.

Şekil XIII-4 te çok kullanılan döner fırçah bir temizleme düzeni görülmek­tedir. Döner fırça hareketini tamburdan alabileceği gibi, bağımsız tahrikli de ola­bilmektedir.

Döner fırçalar iki tiptir : kuru ve taneli malzemede düşük hızlı fırçalar kulla­nılır, bunların çevre hızlan 2-3 m/s arasındadır.

124

İĞ) ! M

Şekil XIII — 2. Doğrusal hareketli silgiler(a) Gezer silgili, (b) döner diskli,(1) Gezer silgi, (2) basla ayar yayı, (3) zincir, (4) tahrik

dişlisi, (5) germe dişlisi, (6) sınır şalterleri, (7) motor- redtiktör.

Şekil XIII — 3. Döner tamburin sıyırıcılar' (1) Temizleme tamburu, (2) temizlenen tambur, (3) . bant dönüş makarası, (4) temizleme makarası

Nemli ve taneli malzemede yüksek hızlı döner fırçalar daha etkilidir, bunların çevre hızlan 5 - 7,5 m/s arasındadır. Yüksek hız sıyrılan malzemenin fırça kıllan arasından santrifüj olarak savrulmasını sağlamaktadır.

Çizelge XVIII - 25 te malzemenin nem durumuna göre, kullanılacak fırça devir sayılan verilmiştir. Fırçalar sert kıldan veya 1 - 1,2 mm. çapında plâstik mal­zemeden yapılabilirler. Şek. XIII - 5 te lâstik veya plâstikten helezon yivli olarak yapılmış bir sıyıncı görülmektedir.

125

Şekil XIII — 4. Döner fırçalı silgi(1) Döner fırça, (2) tahrik motoru, (3) zincir dişli düzeni, (4) ağırlık.(5) mesnet, (6 ) ayar civatası.

Şekil XIII X 5. Helezon yivli döner sıyırıcı

Şek. XIII - 6 da ise döner paletli tipte bir silgi gösterilmiştir. Bu silgilerde fırçalı silgiler gibi, düşük veya yüksek hızlı olabilirler.

Düşük hızlı döner paletli silgilerde çevre hızı 5,0 m/s civarındadır. Bunlar nemli veya kuru malzemede kullanılabilirler, düşük hız nedeniyle lâstik paletlerin ömrü uzun olur.

126

Yüksek hızlı döner paletli silgilerde çevre hızı 7,0 m/s civarındadır. Bu tip sıyıneılar kıllı fırçalara yapışabilen nemli ve yapışkan malzemede tercihan kulla­nılırlar.

Döner tip silgilerde dönüş yönü öyle seçilir ki, çevre hızı bant yönünün ters yönünde olsun.

5. BAHTIN ÇEVRİLMESİ

Bantm malzeme ile temasta olan taşıyıcı yüzü, baş tamburdan sonra, dönüş makaraları ve saptırma tamburları üzerinden geçerken üzerine yapışmış olan toz ve çamurun bunların üzerine sıvanmasına sebep olur. Bu mahzuru önlemek için dönüş kolu 180° çevrilerek bantın temiz yüzünün dönüş makaralarına değmesi sağlanır. Bant kuyruk tarafından tekrar 180° çevrilerek eski haline getirilir. Şek. XIII-7 de bantm dönüş kolunun çevrilmesi gösterilmiştir.

Bantın çevrilmesi nedeni ile bant karkası anormal zorlamalara maruz kala­cağından, bantı çeviren saptırma tamburlarının yerleri tayin edilmeden önce, bant imalâtçısı ile temasa geçilmesi tavsiye olunur.

5.1. Çevirme boyunun hesabı

Bantm çevrilmesi ya Şek. XIII- 8 deki gibi, üç makara çifti kullanılarak veya Şek. XIII-9 daki gibi, bir doğru boyunca yerleştirilmiş destekleme maka­raları kullanılarak gerçekleştirilebilir. Birinci usul 1200 mm. ye kadar bant geniş­liklerinde kullanılabilir. Genişliği 1200 mm. den fazla olan bantlarda ikinci usul kullanılır. Bantm çevrilmesinde iki noktaya dikkat edilmelidir :

1. Düzgün bir helis yüzeyinin meydana getirilmesi2. Bantm kenarındaki uzamanın belli bir sının aşmaması

127

12 8

Şekl

i XII

I— 7

. Ban

tm d

önüş

kol

unun

çev

rilm

esi

Şekil XIII — 8. Bantm üç makara çifti ile çevrilmesi.

Şekil XIII — 9. Bantm destekleme makaraları ile çevrilmesi

ı Karkastaki doku cinsine ve çevirme usulüne göre çevirme boylan aşağıdaÇizelge XIII-1 de verilmiştir.

i Çizelge —III-l. Bant genişliği cinsinden çevirme boylan

Karkastaki, Üç makara Desteklemedoku cinsi çifti ile çevirme makaraları ile çevirme

Pamuklu 10.B 8.BSentetik 12,5 ,B 10, BÇelik kortlu 25.B 20.B

129

BÖLÜM XIV

BANTLI KONVEYÖRLERÎN ŞASİ KONSTRÜKSİYONU

1. GENEL

Bantı taşıyan taşıyıcı ve dönüş makara gruplan bir şasi üzerine tespit edilirler. Kullanma maksatlarına göre, bu şasi konstrüksiyonu farklı şekillerde olabilir.

Devamlı çalışan tesislerde şasi konstrüksiyonu genellikle hadde profillerinden yapılır. İnşaat işlerinde kullanılan portatif konveyörler ise daha ziyade hafif profil­lerden veya borudan yapılmış şasi könstrüksiyonunu haizdirler. Gerek inşaat ve yol şantiyelerinde, gerekse yeraltı maden galerilerinde kullanılan konveyörlerin konstrüksiyonunda montaj ve sökülmenin kolay yapılabilmesine dikkat edilme­lidir.

2. ŞASİNİN KISIMLARI

Bir bantlı konveyörün şasisi genel olarak aşağıdaki kısımlara bölünebilir.

1. Orta şasi2. Baştaraf şasisi3. Tahrik şasisi4. Kuyruk taraf şasisi5. Gergi düzeni şasisi

2.1. Orta şasi

Orta şasi bir konveyörün orta kısmında sadece taşıyıcı ve dönüş makarala­rını taşıyan kısımdır. Orta şasi ekseriya U - profilinden veya hafif konveyörlerde köse’bent veya borudan imâl edilirler. Şasi profilleri ayaklarla 2-5 m. aralıklarla

130

zemine veya taşıyıcı yapıya tesbit edilirler. Şek. XIV-1 de iki tip şasi kesiti göste­rilmiştir, enine yönde rijitlik sağlamak için ayaklara çaprazlar atılmıştır.

Şekil XTV — 1. Orta şasi enine kesitleri, (a) 400 mm. ban t, (b) 650 mm. bant

Şek. XIV-2 de orta şasinin yandan görünüşü gösterilmiştir, boyuna yönde rijitlik temini için ayaklara çaprazlar atılmıştır.

Kapak binalardaki orta şasilerin kesit hesabında bant, malzeme, makara ve şasi zati ağırlığı dikkate aknır; açık havada ise bunlara ek olarak rüzgar tesiri de cjikkate alınmalıdır.

Şekil XIV — 2. Orta şasinin hareketi yönünde rijitleştirilmesi.

2.2. Baş taraf şasisi

Baştaraf şasisi baş tamburu ile başaltma olduğunu taşıyan şasi kısmıdır. Baş tamburu aynı zamanda tahrik tamburu ise, tahrik şasisi de baş taraf şasisine bağla­nır.

131

Baş tambur ve oluğun oldukça ağır olması ve banttaki çekme kuvvetlerinin alı- ilmesi için, baş taraf şasisi oldukça rijit yapılmalıdır. Büyük konveyörlerde ise taraf şasisi bant çekme kuvvetleri, tambur, oluk ve diğer elemanların zati ağır­

ın düşünülerek hesapla tayin edilmelidir.

i ¡ r a r “ -------------------------------------------------------------------r 1 i — c F — ,

tii

- . 1

111i!1

\ i

V j ■

\ ________________________ _____ _______ i_______

I1111

-------------J

>------------------------------------------------------------ T ____________ üt » i ■ E J J _____ ..

a

r1-

d .

3

[

L __

Şekil XVI — 3. Bir bantlı konveyörün baş taraf ve aynı zamanda tahrik şasisi

2.3. Kuyruk taraf şasisi

Kuyruk taraf şasisi bant germe kuvvetleri ve tambur ağırlığına maruzdur. Şa­sinin bu bölümüne gelen kuvvetler, baş taraf şasisine göre oldukça azdır.

2.4. Tahrik şasisi

Tahrik şasisi tahik tamburları ile bunların tahrik tertibatım taşıyan şasi kısmı­dır. Bu kısmın konstrüksiyonunda, bant kuvvetleri ve zati ağırlıklar dikkate alınma­lıdır.

2.5. Gergi düzeni şasisi

Gergi düzeni şasisi gergi tertibanıa ait saptırma tamburları v.s. akşamı taşıyan şasi kısmıdır.

Aşağıdaki şekillerde baş taraf, kuyruk, tahrik ve gergi düzeni şasileri gösteril-

Şekil XIV — 4. Bir bantlı konveyörün vidalı gergili kuyruk taraf şasisi

Şekil XIV — 5. Bir bantlı konveyörün tahrik taraf şasisi

133

3. STAN DART ŞASİ KISIMLARI

Bazı bantlı bonveyör imalâtçıları orta, şasi kısımlarını standart parçalar halinde imal etmektedirler. Bu şekilde projelendirme ve montajda kolaylık ve hız sağlanmış olmaktadır. Şek.XIV - 7 de standart şasi tasımlan görülmektedir.

4. TEL HALATLA TAŞINAN BANTLI KON VE Y ÖRLER

Bilhassa yeraltında kullanılan bazı bantlı konveyörlerde şasi yerine tel halatlar kullanılır, tel halatlar makaralan, dolayısıyla bant ve malzemeyi taşırlar. Şek. XIV-8 de böyle bir bantlı konveyör gösterilmiştir. Tel halatlar döşemeye oturan ayaklar ve­ya galeri tavanına bağlı askılar tarafından taşınırlar. Bu tip konveyörlerin baş ve kuyruk taraflarında Mad. 3 te anlatılan standart baş ve kuyruk taraf şasileri kullanı­lır.

Şekil XIV — 6. Ağırlıklı gergi düzeninin saptırma tamburlanm taşıyan gergi düzeni şasisi

•tr— ;— o-ş------ o--------- o--------- o---------ö--------- o--------- er

Şekil XIV — 7. Standart şasi kısımlarından yapılmış bir konveyör şasisi

134

:/

I]i

135

Şeki

l XIV

— 8

. T

aşıy

ıcı ş

asis

i tel

hal

at o

lan

bir

bant

lı ko

nvey

ör.

BÖLÜM XV

KON VE Y ÖR GALERİLERİ VE KÖPRÜLERİ

1. GENEL

Bugün bir çok tesislerde ana nakil elemanı olarak kullanılan bantlı konveyör- leri taşıyan ve muhafaza eden yapı bölümlerine, yapılış şekline göre, konveyör gale­risi veya konveyör köprüsü denmektedir.

Bantlı konveyörler arazi üzerinde korunmasız olarak tesis edilebilirler. Bina içinde ekseriya bir korunma veya bir galeriye ihtiyaç olmaz.

Eğer konveyörün yer altından geçmesi isteniyorsa, bu takdirde konveyör bir beton galeri (tonoz) içine alınır. Bu galeri beton bir kutu şeklinde yapılır. Şek. XV-1 de betonarme bir konveyör galerisi görülmektedir. . ■

Bantlı konveyör zeminde yukardan geçirileceği zaman, bu köprü teşkil edilir. Şek XV-2,3,4 te çeşitli konveyör köprüsü tipleri görülmektedir.

Bazı hallerde bant şasisi bir kafes kiriş haline getirilip köprü teşkil edilir ve yü- ■ rüme yolları bu köprüye bağlanır. Kafes kiriş hem bantlı konveyörü hem de yürümt yollarını taşır. Şek. XV-2 de bu tip köprüler gösterilmiştir.

Şek. XV-2 (a) daki köprü asimetrik olduğundan burulma tesirlerine de maruz­dur. Açıkta kalan bantların üstü ekseriya yağmur ve rüzgâra karşı örtülür. Bu örtü işinde 1 - 2 mm. düz veya oluklu saçlar kullanılır.

Şek. XV-3 te farklı tipte bantlı konveyör köprüleri gösterilmiştir. Bu tip köp­rüler genellikle kafes kirişlerinden teşkil edilmiş olup köprü konveyörü taşımaktadır. Köprüler atmosfer tesirlerine karşı genellikle eternit veya galvanizli saçla kapatılır.

136

Şekil. X V — 1. Betonarme konveyör galerisi

Ş e t XV-4 te bir bantlı konveyör köprüsünün statik sistemi gösterilmişti Ağırlık ve düşey kuvvetleri iki yandaki kafes kirişler taşınmaktadır. Rüzgâr kuvve­leri ise, alt ve üstteki iki kafes kiriş tarafından alınarak mesnet üstündeki çerçevele! aktarılırlar.

Mesnetler döner mesnet olarak tertiplenmen ve bir uçtaki mesnetler, sıcaklı!tan ileri gelen uzunluk değişmelerini karşılamak için kayar mesnet olmalıda

Şekil XV — 2. A çık bant köprüsü(a) Tek yürüme yollu, (b) çift yürüme yollu

Şekil. XV — 3 Kapalı bant köprüsüfa) ç ift yürüme yollu, (b) iki bantlı konveyörlii ve tek yürüme yollu

140

BÖLÜM XVI

BANTLI KONVEYÖRLERlN İŞLETME VE BAKIMI

1. GENEL

Bantlı konveyörler, bütün makinalar gibi muntazam olarak kontrol edilmeli ve bakımı yapılmalıdır. Yeni bir bantlı konveyörün işletmeye alındığı ilk haftalarda, bant fazla uzama yapacağından, bilhassa vidalı gergi düzenlerinde gergi kuvveti sık sık kontrol edilmelidir.

Peryodik olarak hangi kontrollarm yapılacağı aşağıda Mad. 2 de verilmiştir.

2. PERYODİK KONTROLLAR

2 .1. Günlük kontrollar

1. Bant kenarlarında, üst ve alt kaplamalarda ve karkasta hasar olup olmadı­ğını gözle kontrol ediniz; eğer gerekiyorsa derhal onarınız.

2. Vulkanize ekli bantlarda ek yerinde yırtılma veya ayrılma olup olmadığım kontrol ediniz.

3. Mekanik ekli bantlarda, bağlantı elemanlmm tam yerinde olduğunu kont­rol ediniz. Kırılmış veya eğilmiş bağlantı elemanları çıkarılıp yenileri ile değiştirilmelidir.

■ 4. Bantm taşıyıcı yüzünde çizgi ve aşınma meydana gelip gelmediğini kontrol ediniz. ' i

141

5. ' Bant gerginliğini gözle kontrol ediniz, taşıyıcı makaralar arasında bantınfazla sarkması baht germe kuvvetinin az olduğunu; bantın dönüş kolunun titremesi ise bant germe kuvvetinin fazla olduğunu gösterir.

6. Makaraların serbest olarak dönüp dönmediğini kontrol ediniz. Sıkışmış ve­ya aşınmış makaralar derhal değiştirilmelidir.

7. Kılavuz makara gruplarının eksenleri etrafında dönüp dönmediğini kontrol ediniz.

8. Bantın konveyör ekseni boyunca düz olarak hareket ettiğini görünüz, bant bir tarafa kaçıyorsa sebebini Mad. 7 ye bakarak bulunuz.

9. Normal olmayan gürültüler, ekseriya büyük hasarların habercisi olduğundan, - bunların sebebini derhal arayınız.

10. Makaralara, tamburlara ve banta yapışan malzeme varsa bunları temizleyi­niz. Temizleme esnasında makaralara vurmayınız.

11. Bantm eksenine göre simetrik yüklendiğini görünüz.

12. Bantm aşırı yüklenmemesine dikkat ediniz.

13. Tahrik düzeninde ısınma ve zorlanma olmadığını kontrol ediniz.

2.2. Haftalık koııtrollar

1. Tambur ve bant saymalarını kontrol ediniz, gerekirse ayarlayınız.

2. Aşınan sıyrıcılan değiştiriniz.

3. Sıyırıcıların yalaklan içinde kolay hareket ettiğini görünüz.

4. Sıyırıcıların topladığı malzemenin kolayca aktığım görünüz.5. Kılavuz levhalarının lastik kenarlarının düzgün durumda olduğunu görünüz.6. Bütün emniyet ve kontrol teçhizatının (imdat'şalterleri, alarm işaretleri,

v.s.) gerekli şekilde çalıştığı kontroi edilmelidir.

2.3. Üç aylık kontrol

Konveyör şasisindeki civata bağlantılarının gevşeyip gevşemediğini kontrol ediniz.

3. TEMİZLEME VE YAĞLAMA

Konveyörlerin her tarafı temiz tutulmalıdır. Bantlı konveyör çalışırken bantm üst ve alt kolları arasına, el, kol ve temizleme aletlerinin sokulması kesinlikle önlen­melidir.

Makaralar, tambur yatakları ve greslenecek diğer noktalar yağlama talimatına göre greslenmeli ve yatak ve keçe kenarlarından taşan gres temizlenmelidir. Banta

142

■»■es veya yağ değdirilmemesine dikkat edilmelidir.

4. AÇIK HAVADAKİ BANTLI KONVEYÖRLERİN KIŞ İŞLETMESİ

Açık havadaki bantlı konveyörler eğer çalışmıyorlarsa, arada sırada boşta ça- lıştırılmalıdır. Bilhassa çok soğuk ve buzlu havalarda bu hususa riayet edilmeli­dir. Bu tür boşta çalışma esnasında silgi ve sıyırıcılar banttan kaldırılmalıdır.

Eğer tahrik tamburu buzlanmışsa, bant ile tambur arasındaki sürtünme azala­cağından, bantın hareket etmesini sağlamak için, bantm tambura sarıldığı bölgeye toz ağaç taşak atılmalıdır. Bu maksatla kum kullanılması uygun değildir.

Isıtılan binalardan açık havaya çıkan bantlı konveyörlerde ıslak malzemenin nakli çeşitli zorluklar gösterir. Malzemenin yüzeyindeki serbest su bant üzerinde donduğu takdir te, üst kaplama hasar görmekte ve sıyırıcılar görevlerini yapmamak­tadır. Bunun sonucu makara ve tamburlara malzeme sarılmakta ve bant ekseni kon- veyör ekseninden kaçmaktadır.

Malzemede bulunan serbest yüzey suyunun donmaması için kaba tuz ilâve edilebilir.

Kışın açık havada duran bantlı konveyörler muhakkak arada sırada boşta ça- lıştırılmalıdır.

5. BANTLI KONVEYÖRLERİN UZUN SÜRE İÇİN DURDURULMASI

Uzun bir süre çalıştırılmayacak olan bantlı konveyörlerin eğer mümkünse ta­mamen örtülmeleri tavsiye edilir. Eğer konveyör açık havada ise, hareketli bütün parçalar greslenmelidir.

Bant iyice temizlenmelidir, bu iş için su kullanılması yeterlidir. Gerekli ise suya uygun bir temizleme maddesi ilâve edilebilir.

Gıda ve müskirat sanayiinde kullanılan lâstik bantlar soğuk veya sıcak suya uygun bir temizleme maddesi ilâve edilerek temizlenir. Bu temizleme işinde, alkol veya gliserin ilâve edilmiş su da kullanılabilir.

Açık havada çalışan bantlı konveyörlerin üst ve alt kaplamaları oksitlenmeye, yaşlanmaya ve ışığa karşı mukavim olmalıdır. Bu mukavemet lastik hamuruna uy­gun katkı maddelerinin ilâvesi ile sağlanır, bu katkı maddeleri üst yüzeyde ince bir koruyucu tabaka meydana getirerek hava etkilerine karşı yüksek bir mukavemet sağlarlar.

Çalışmayan konveyörlerin bantlarında germe kuvveti olmamalıdır.Gergi dü­zenleri boşaltılmalı, sıyıncı ve silgiler kaldırılmalı ve gerekirse tellere askıya alınma­lıdır.

Tamburla bant arasında kâğıt veya daha iyisi ince tahtalar yerleştirilmelidir.

143

6. BANT HASARLARININ TAMİRİ

6.1. Genel

Banttaki hasarlar derhal tamir edilmezlerse, kolayca büyüyebilirler. Hasar gö­ren noktalardan giren nem mukavemetin azalmasına ve bir zaman sonra karkasın çü­rümesine sebep olur.

Bantdaki hasarlar Uç grupta toplanabilirler: Kaplamada, kenarlarda ve karkas­ta.

Lastik bantlarda bu "hasarlar vulkanizasyon, soğuk yapıştırma veya mekanik elemanlarla tamir edilebilirler. PVC bantlar da aynı usullerle tamir edilebilirler. Nay­lon kaplamalarda ise ancak soğuk yapıştırma ile tamir mümkündür.

6.2 . Vulkanizasyonla hasar tamiri

6.2.1. Kaplamaların tamiri

Hasar gören bölge önce dikkatli olarak temizlenmeli ve hasar gören bölgenin sınırları tesbit edilmelidir. Bazı hallerde hasar kaplama altında devam edebilir, me­selâ doku kaplamadan ayrılmış veya hasar görmüş olabilir. Hasar gören bölge tebe­şirle işaretlenir ve kaplama kesilerek çıkartılır.

Bant eksenine dik kesme yapılmamalıdır. Aksi halde tamburlardaki eğilme nedeni ile yama yeri açılabilir. Kesmeler bant ekseni ile 30° - 60° bir açı yapmalı­dır.

%

Kesme işleminden sonra, kesme yerine uygun olarak hazırlanmış bir lâstik parçası dokuya önce bir kauçuk solüsyonu ile yapıştırılır ve daha sonra vulkanizas­yon cihazı ile ısıtılarak banta kaynak edilir.

6.2.2. Dokudaki hasarların tamiri

Banttaki delikler tamir edilmeden önce, karkastaki hasarın ne kadar geniş bir bölgeye yayıldığı kontrol edilmelidir. Bantm delinmesi esnasında tabakalar birbirin­den ayrılmış olabilir, bu durumda gözle görülen bir hasar olmamasına rağmen, taba­kalar arasında bir boşluk vardır. Bu durumun mutlaka tamiri gerekir.

Tamirat şöyle yapılır: önce hasarın büyüklüğüne göre, kaplama kesilerek çı- çakntır. Sonra bantm vulkanizasyonla eklenmesinde yapıldığı gibi, doku tabakaları kademeli olarak kesilir. Bu kesmelerin hiçbir zaman bant eksenine dik yönde yapıl­mamasına dikkat edilmelidir. Kesilen yerlere vulkanize edilmemiş lâstikle kaplan­mış ve uygun ölçülerde kesilmiş dokulara lâstik solüsyonu sürüldükten ve üst alta bi­rer kaplama lastiği konduktan sonra vulkanizasyon yapılır.

144

6.2.3. Kenarlardaki hasarların tamiri

Eğer sadece lastik hasar görmüş ise 6.2.1. deki gibi, eğer karkas hasar görmüş ise 6.2 .2 . deki gibi tamir yapılır. Vulkanizasyon işi özel kenar presleri ile yapılır. Tek taraflı vulkanizasyon genellikle bantın deforme olmasına sebep olacağından, bantm tamir yapılmayan tarafının da aynı şekilce ısıtılması faydalıdır. Böylece her iki kenardaki uzamalar aynı olacağından de formasyon önlenmiş olur.

6 .3. Soğuk yapıştırma ile hasar tamiri

Soğuk yapıştırmada işlemler sıcak vulkanizasyonda yapıldığı gibidir, sadece kullanılan malzeme farklıdır.

Sıcak vulkanizasyon işleminde lâstik solüsyonu, vulkanize edilmemiş doku malzemesi kullanılır.

Soğuk vulkanizasyonda ise bir soğuk yapıştırıcı ile vulkanize kaplama ve vul­kanize edilmiş doku malzemesi kullanılır. Kesme işlemi yapıldıktan ve dokular te­mizlendikten sonra, soğuk vulkanizasyonu sağlayacak olan yapıştırıcı ile bu tamir malzemesi yapıştırılır.

6.4. Mekanik bağlayıcılarla hasar tamiri

Ani meydana gelen bant hasarları sırasında ekseriya işletmenin durdurulması istenir. Bu sebepten sıcak veya soğuk vulkanizasyon için zaman ayrılamadığı takdir­de, banttaki yarıklar mekanik tesbit elemanları ile tesbit edilebilir. Eğer bant delin­mişse, delik kısım çıkarılır ve bir daire çevresinde dizilmiş olan kancalarla yama ye­rine tesbit edilir.

7. BANTLI KONVEYÖR ARIZALARI, SEBEPLERİ, GİDERME ÇARELERİ

7.1. Genel

Aşağıda başlıca bantlı konveyör arızalan incelenmiştir. Motor, dişli kutusu, mil kırılması, v.s. genel arızalar konuya dahil edilmemiştir.

Bantlı konveyörlerde raslanan arızalar aşağıdaki genel gruplara ayrılabilir:

1. Bant ekseninin konveyör ekseninden kaçık olması

2. Bantm hasara uğraması3. Bantın deforme olması

4. Diğer arızalar.

Bu arızalar aşağıda sıra ile incelenecektir.

145

a) BANT KONVEYÖRÜN BELİRLİ BÎR NOKTASINDA BÎR TARAFAKAÇMAKTADIR

7 .2 . Bant ekseninin konveyör ekseninden kaçık olması

SEBEP

1. Bir veya birkaç makara grubu bant eksenine tam dik konumda değildir.

2. Konveyör şasisi eğri monte edil­miştir

3. Makaralarda sıkışma vardır.

4. Makara gruplan şasi üzerinde ban- ta göre iyi merkezlenmemiştir.

5. Şasi tam tesviyesinde değil ve bant devamlı olarak bir tarafa kaç­maya çalışmaktadır.

6. Makaraların çevresine malzeme sa­rılmaktadır.

7. Bant kuyruk tamburundan kaç­maktadır.

DÜZELTİLMESİ

1. Bantm kaçtığı noktadaki makara grubunu bant hareketi yönünde ileri kaydınnız.

2. îp çekerek kaçıklığı ölçünüz ve şasiyi düzeltiniz.

3. Sıkışmış makaralan değiştiriniz veya onanırız.

4. Makara gruplarını iyi merkezleyi- niz, gerekirse şaside gerekli düzelt­meyi yapınız.

5. Şasiyi tesviyesine getiriniz.6. Makaralann bakımım yapınız ve

gerekiyorsa sıymcı takınız.7.1. Kuyruk tamburunu ayarlayınız.7.2. Kuyruk tamburu civanndaki ma­

karalan ayarlayınız.

b) BANTIN BELÎRLÎ BİR UZUNLUĞU KONVEYÖR BOYUNCA BÎR TARAFA KAÇMAKTADIR!

SEBEP

1. Ek yerleri düzgün değildir.2. Bantm ambarda beklemesi esna­

sında, bantm bir tarafı nem almış veya kötü sanlmış olarak beklemiş olabilir.

c )

SEBEP

DÜZELTİLMESİ

1. Bantı ek yerlerinden düzgün bir şekilde keserek yeniden ek yapı­nız.

2.1. Bant yeni ise genellikle bir zaman sonra şekli düzelir. Aksi halde eğri kısmı çıkarıp yerine yeni ve düz­gün bir parça takınız.

2.2. Kılavuz makara gruplan kullanınız,

BANT KONVEYÖRÜN YÜKLEME BÖLGESİNDE BİR TARAFA KAÇMAKTADIR.

DÜZELTİLMESİ

1. Bantm yüklenmesi kötüdür. 1. Malzemenin bantm tam eksenindeyüklenebilmesi için, yükleme böl­gesinde gerekli tedbirleri alınız.

146

d) BANT MAKARALARIN ÜZERİNDE DÜZENSİZ OLARAK GEZİNMEKTEDİR

SEBEP

1. Bant çok katıdır.

2. a ve b deki sebeplerle birlikte bari­tin tam ekseninde yüklenmemesi.

DÜZELTİLMESİ

1.1. Eğer bantın katılığı yeni olmasın­dan ileri geliyorsa, yumuşaması için bekleyiniz. Bu süreyi kısalt­mak için konveyör çalışmadığı za­man bantı yüklü bırakınız.

1.2. Eğer bant iki yönlü değilse, taşıyı­cı makara gruplarını bant hareketi yönünde en fazla 2° öne eğiniz.

1.3. Kılavuz makara grupları kullanınız1.4. Daha iyi öluklaşabilen bant kulla­

nınız.2. önce bantm ekseninde yüklenme­

sini sağlayınız, diğer sebepler son­ra teşhis edilebilir.

e) BANT BAŞ TAMBURUN KENARINDAN KAÇMAKTADIR

SEBEP

1. Baş tambur veya hemen gerisinde­ki makara gruplan ayarsızdır.

DÜZELTİLMESİ

1. Tambur ve makara gruplarının ek­senlerini bant eksenine dik konu­ma getiriniz.

f) BANT KUYRUK TAMBURUNUN -YANINDAN KAÇMAKTADIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Dönüş makaralanna malzeme sa­ 1. Makaralan temizleyiniz.rılmaktadır.

2. Dönüş makaralan ayarsızdır. 2. Dönüş makaralannm eksenlerinibant eksenine dik konuma getiri­niz.

3. Bant muntazam yüklenmemektedir. 3. Bantın tam ekseninde yüklenmesiiçin gerekli tedbirleri alınız.

147

7.3. Ban tın hasara uğraması

g) BANTIN ALT YÜZÜNDE ÇOK AŞINMA VARDIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1 . Bant ve tahrik tamburu arasında kayma vardır.

2. Taşıyıcı makaralar sıkışmaktadır.

3. Tamburla bant arasına malzeme girmektedir.

■1. Taşıyıcı makaralara fazla eğim ve­rilmiştir.

1.1. Gergi düzeninde bant germe kuv­vetini arttırınız.

1.2. Tahrik tamburlarını, lâstikle kap­layınız veya aşınmış lâstik kapla­mayı değiştiriniz.

1.3. Saptırma tamburu veya çift tahrik tamburu kullanarak bantın tambu­ra sarılma açısını arttırınız.

2. Taşıyıcı makaraları değiştiriniz ve­ya onarınız.

3.1. Bantın dönüş kolunda, kuyruk tamburunun önüne sıyırıcı koyu­nuz.

3.2. Bantm gidiş ve dönüş kolları ara­sından sızıyorsa, plâkalı ek parça­lan veya vulkanize ek kullanınınz.

4. Makaralann bant eksenine dik düzlemden ençok 3° eğik olması­na dikkat ediniz.

h), BANTIN ÜST YÜZÜNDE ÇOK AŞINMA VARDIR

SEBEP

1. Dönüş makaraları pis, sıkışmış ve­ya ayarsızdır.

2. Bantın aşırı sehim yapması nedeni ile malzeme makaralar üzerinden geçerken yer değiştirmektedir.

3. Kenar levhalan bantı aşındırmakta­dır.

DÜZELTİLMESİ

1.1. Dönüş makaralannı temizleyiniz.1.2. Lâstik diskli dönüş makarası kul­

lanınız.1.3. Bantın baş ve kuyruk taraflarına

sıyırıcı koyunuz.1.4. Bantı yıkayınız.2.1. Bant germe kuvveti az ise gergi dü­

zeni vasıtası ile arttırınız.2.2. Taşıyıcı makara aralığını azaltınız.

3. Kenar levhalarını yükselterek bez- siz lâstik kullanınız. Eskimiş kon- veyör bantlarını bu iş için kullan­mayınız.

4. Üst kaplama kalitesi çok düşüktür.

ÜST KAPLAMA YER YER OYULMUŞ VEYA SIYRILMIŞTIR

DÜZELTİLMESİ

4. Lâstik kalitesi daha iyi veya üst kaplama kalınlığı daha fazla olan bir bant kullanınız.

i)

SEBEP

1. Yükleme teknesi silgileri çok katı olup, banta sıkı bir şekilde bastır­maktadır.

2. Bant ve silgi arasındaki aralık çok fazladır.

3. Olukların veya yükleme teknesinin kenarlan banta çok yakındır ve açıklık bant hareketi yönünde art- mamaktadır.

4. Bant darbe sebebiyle yükleme böl­gesinde esneyerek, malzemenin sil­gi ile bant arasına sıkışmasına sebep olur.

5. Malzeme olukta sıkışmaktadır.

1. Yumuşak silgi kullanınız, eski bantları silgi olarak kullanmayınız.

2. Silgi aralığını asgari yapınız.

3. Bant ve metal arasında en az 25 mm. aralık bırakınız ve bu ara­lığın bant hareketi yönünde art­masını temin ederek malzemenin sıkışmamasını sağlayınız.

4. Darbe makaraları kullanınmz.

5. Oluğu genişletiniz.

j) BANT ÜZERİNDE BOYDAN BOYA VEYA DAHA KISA UZUNLAMASINA YARIKLAR VARDIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1 . i deki sebepler 1 . i deki gibi2 . Bant kaçmakta ve şasiye sıkış­

maktadır.2. a,b,c ve d ye bakınız.

3. Oluk veya yükleme teknesine bir 3. Metal detektörü veya magnetdemir parçası sıkışmaktadır. kullanınız.

4. Ekleme kancaları arızalıdır. 4. p ye bakınız.

k) KARKAS VEYA ÜST KAPLAMA BOYDAN BOYA ÇATLAMIŞTIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1 . Bant şasiye değmiş ve kuyruk 1 .1 . a, b, c ve d ye bakınız.tamburu üzerinden geçerken kat­ 1.2. Bantın yana aşın kaçmalarındalanmıştır. bantı durduran sınır şalterleri kul-

lannınız.2. Malzemenin banta şiddetli çarp­

ması.2. q ya bakınız.

149

SEBEP DÜZELTİLMESİ

ı) MAKARALARIN BİRLEŞİM YERLERİNDE BANT VE KARKASKIRILMAKTADIR

l. Tambur ile yükleme bölgesi arasın­daki mesafe yetersizdir veya ban- tın geçişi iyi değildir.

2. Konveks eğrinin yarıçapı yetersiz­dir.

3. Taşıyıcı makaralar öne doğru faz­la eğilmiştir.

4. Yan yana duran taşıyıcı makaralar arasında fazla aralık vardır.

5. Bantın enine rijitliği yetersizdir.

1.1. Makaraları tamburlardan uzaklaş­tırınız.

1.2. Geçiş makarası (transition idler) kullanınız.

1.3. Kuyruk tamburunu ayarlayınız.

2.1. Eğri kısımda makara aralığını azal­tınız.

2.2. Geçiş makarası kullanınız. ‘2.3. Eğrilik yarıçapını arttırınız.2.4. Eğri kısımdaki yüksek makaraları

alçaltınız.3. Eğimi azaltınız.

4.1. Daha ağır bant kullanınız.4.2. Makaralar arasındaki aralığı asgari

yapınız.5. Daha uygun bir bant kullanınız.

m) KARKASTA AY ŞEKLÎNDE KIRILMALAR VEYA KARKASIN

BANT ALTINDA ÇÜRÜDÜĞÜ YERLERİ GÖSTEREN

YUMUŞAK NOKTALARIN VARLIĞI

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Küflenme

n) BANT KENARINDA ENİNE

SEBEP

1. Bant kenarlan şasi kenarında veya tamburlarda katlanmaktadır.

1. Küflenmeyi dayanıklı bant kulla­nınız.

ÇATLAKLAR BULUNMASI

DÜZELTİLMESİ

1 .1 . a, b, c, d ve ye bakınız.1.2. Batın yana aşın kaçması hallerin­

de bantı durduran sınır şalterleri kullanınız.

1.3. Bantın yânlarında daha fazla i luk bırakınız.

150

2. Küflenme 2. Küflenmeye dayanıklı bant kulla­nınız.

3. Baş tamburun hemen önündeki 3. Makara grubunun konumunu dü-taşıyıcı makara grubu tambura zeltiniz.çok yakın veya çok yüksek yerleş­tirilmiştir.

4. Konveks eğri yetersizdir. 4. Eğrilik yarıçapının tavsiye edilen değerlerin altında olmamasına dik­kat ediniz.

o) KANCALARIN HEMEN ARKASINDA ENİNE ÇATLAKLAR

VARDIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Ek kancalarının plâkaları tambur 1.1. Kısa ve küçük kanca plâkaları kul-çapma göre fazla uzundur. lanınız.

1.2. Tambur çaplarını arttırınız.

p) EK YERİNDEKİ EKLEME KANCALARI BANT YIRTMAKTADIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Bant kuvveti çok büyüktür 1 . 1 ye bakınız.2. Küflenme 2. Küflenmeye dayanıklı bant kulla­

nınız.3. Yanlış tip kanca kullanılmış veya 3. Bantm o kısmını değiştirerek ge-

kancalar gevşek kalmıştır. rekli mukavemeti haiz, uygun tip­te ek kancası kullanınız.

4. Yol verme darbelidir. 4.1. Mümkünse kademeli yol veriniz.4.2. Ek yerine vulkanize birleşimli ya­

pınız.5. Sıcaklık 5.1. Vulkanize ek kullanınız.

5.2. Kancalan sökünüz ve hasar görmüşkısmı onannız.

q) BANT KARKASINDA BANT KENARINA PARALEL KISA

VEYA YILDIZ ŞEKLİNDE YARIKLAR VARDIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Yükleme noktasında banta iri par- 1.1. Darbe makaralan kullanınız.çalar (Şişmektedir. 1.2. Darbe etkisini azaltınız.

151

2. Bant ve kuyruk tamburu arasında 2. Bantm dönüş kolunda, kuyruk malzeme sıkışmaktadır. tamburunun önüne sıyırıcı koyu­

nuz.

r) BANTIN ALT KAPLAMASI MAKARA ARALIKLARI

HİZASINDA NOKTA NOKTA VEYA ÇİZGİLER BOYUNCA

ŞİŞMEKTEDİR.

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Yağ veya gres dökülmüştür.2. Taşıyıcı makaralar aşırı yağlan­

mıştır.

s) BANTIN ÜST KAPLAMASI

SEBEP

1 . Üst kaplamadaki küçük deliklere dolan malzeme tanecikleri kapla­mının altına girerek kaplamayı karkastan ayırırlar.

2. r ye bakınız.

t) BANTIN EKSEN ÇİZGİSİNDE

SEBEP

1. Malzemede yağ vardır.

7.4. Bantm deforme olması

u) BANT KISALMIŞTIR

.SEBEP

1. Bant nem çekmiştir.

1. Bantın temizliğine itina gösteriniz.2. Makaralara daha az gres basınız ve

makara sızdırmazlıklannı kontrol ediniz.

KABARMAKTADIR

DÜZELTİLMESİ

1. Yerinde vulkanizasyonla tamir yapınız veya dolgu malzemesi ile tamir ediniz.

ŞİŞME VARDIR

DÜZELTİLMESİ

1.1. Yağ kaynağını izole ediniz.1.2. Mevcut bantm ömründen daha

fazla faydalanabilmek için, kapla­ma üzerine bıçakla uzunlamasına kanallar açarak şişen lâstiğin hasıl ettiği gerilmeyi gideriniz.

1.3. Yağa dayanıklı bant kullanınız.

DÜZELTİLMESİ

1. Gergi düzenini orta konumda tuta­rak banta parça ilâve ediniz.

152

v) BANT ÇOK FAZLA GERGİ GEREKTİRDİĞİNDEN AŞIRI

UZAMAKTADIR

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Taşıyıcı ve dönüş makaralarının bakımı iyi değildir.

1.1. Eski ve sıkışmış makaraları değiş­tiriniz.

1.2. Daha iyi bakım yapınız.2. Bant kuvvetleri fazladır. 2.1. Tahrik düzenini ıslâh ederek bant

7.5, Diğer arızalar

kuvvetlerini azaltınız:2.1.1. Tahrik tamburuna lâstik

kaplayınız.2.1.2. Saptırma tamburu veya çift

tahrik tamburu kullanarak bantın tambura sarılma açı­sını arttırınız.

2.2. Konveyör kapasitesini arttırmadan bant hızını arttırmak mümkün ise, bant hızını arttırınız.

2.3. Hızı aynı tutarak banta verilen malzeme miktarını azaltınız.

2.4. Daha az uzayan bir bant kullanı­nız.

w) ÇİFT TAMBURLU TAHRİKTE AŞIRI GÜRÜLTÜ VEYA GICIRTISESİ DUYULMASI

SEBEP DÜZELTİLMESİ

1. Tahrik tamburları farklı çaptadır. 1. Çap farkı 6 mm den büyük ise gü­rültü olur.

x) ÇİFT TAMBURLU TAHRİKTE GÜMBÜRTÜ ŞEKLİNDE

SESLER DUYULMASI

SEBEP ■ DÜZELTİLMESİ

1. Tamburlardan bir veya her ikisi mil üzerinde gevşemiştir.

2. Dişliler iyi işlenmemiş veya aşın­mıştır.

1. Tamburları sıkıca tespit ediniz.

2. Dişlileri değiştiriniz.

153

y) BANT ALEV ALMAKTADIR

SEBEP „

1. Tahrik tamburu ile bant arasında aşırı kayma vardır.

2. Makaralarda sıkışma vardır.

3. Bant şasiye sürtmektedir.4. Gerekli temizlik yapılmamıştır.

5. Malzemenin yükleme ve boşaltma noktalannda yığılma vardır.

DÜZELTİLMESİ

1.1. Bant kayması belirli bir sınırı geç­tiği zaman, bantı otomatik olarak durduran bir koruyucu cihaz kul­lanınız.

1.2. Ateşe dayanıklı bir bant kullanı­nız.

2. Sıkışmış makaraları değiştiriniz veya onarınız.

3. Bant ve şasiyi yeniden ayarlayınız.4. Bantm geçtiği yerleri temiz tutu­

nuz.5. Bu noktalarda malzeme yığılması

olduğu zaman, bantı otomatik olarak durduran seviye kontrol ci­hazları kullanınız.

8. TEKNİK EMNİYET BAKIMINDAN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR

8.1. Genel

Bantlı konveyörlerde bazı dikkatsizlikler ölüm veya sakatlanma ile biten kazalara yol açabilmektedir. Ençok raslanan kazalar bantın tamburlara sarıldığı noktalara kol v.s. nin kaptırılmasıdır. Ekseriya çalışan bir bantlı konveyöıün üst ve alt kolları arasına girmek bu gibi ağır kazalara sebebiyet verir. Çalışan bir bantlı konveyöre fazla yaklaşmanın nedeni temizlik tedbirlerine uyulmaması olduğundan, bantlı konveyörlerde temizliğin sağlanmasına büyük önem verilmelidir.

8.2. Konstrüktif hususlar

1. Bantın tamburlara sarıldığı yerler kimsenin uzanamayacağı şekilde örtül­me] idir.

2. Malzeme tasnif ve ayrılmasında kullanılan bantlı konveyörlerde, işçilerin çalışma yaptığı taraftaki taşıyıcı makaralar örtülmelidir.

3. Banta yapışabilen yığma malzemeyi nakleden konveyörlerde bantm iç kısmını veya tamburu tehlikesiz bir şekilde temizleyebilen bir düzen bulunmalıdır. Bu düzen sıyrılan malzemeyi dönüş koluna dökmemelidir.

4. Dökülen malzemenin insanlan yaralaması ihtimali varsa, gerekli tedbir alınmalıdır.

5. Hareketli bantlı konveyörler devrilmeye karşı emniyetli olmalı ve kendi kendine hareket etmeleri önlenmelidir.

154

6. Eğimli konveyörlerin yüklü durumda kendi kendine hareket etmesi önlen­melidir.

7. Bantların iki yanında 700 mm genişliğinde servis ve bakım sahası bulun­malıdır. Servis yolu tek taraflı ise genişliği 900 mm den dah az olmama­lıdır.

İ.2. Kontrol teçhizatı ile ilgili hususlar

1. Durdurma düğmeleri kolay erişebilen yerlerde olmalıdır.

2. 20 m den daha uzun bantlı konveyörlerde bant birkaç noktadan durduru- labilmelidir. Daha iyisi 20 m den uzun bantlı konveyörlerin yürüme yolu tarafından uzanan bir ani durdurma teli bulundurmaktır. Yığma malzeme taşıyan konveyörlerde boy 20 m den kısa ise tek bir noktadan konveyörün durdurulabilmesi yeter. Fakat parça malzeme taşıyan bantlı konveyörlerde boy 20 m den kısa olsa bile, yüklenme ve boşaltma noktalarının her iki­sinden birden konveyör durdurulabilmelidir.

3. Bantlı konveyörün yükleme, tahrik ve boşaltma noktalarında banta yol verilmeden önce işaret verecek ışıklı ve sesli alarmlar bulunmalı ve alarm­lar verildikten en erken 30 saniye sonra bant hareket ettirilebilmelidir.

İ.3. İşletme ve bakımla ilgili hususlar

1. Malzeme nakletmek için dizayn edilmiş olan konveyörlerde, bant üzerinde insanların taşınması ve çalışma esnasında bantm üzerinden atlanması ya­saklanmalıdır.

2. Hareketli bantlı konveyörlerde konveyör gezinirken bant durdurulmalıdır.

3. Çalışan bantlı konveyörlerde bantın üst ve alt kollan arasına, el, kol veya bir alet sokulması önlenmelidir.

4. Greslenecek noktalar kolayca erişebilecek, görünür, tehlikesiz yerlerde olmalı ve kolayca tanınabilecek tarzda işaretlenmelidir.

5. Bantlı konveyör ve çevresi temiz tutulmalıdır.

155

BÖLÜM XVII

BANTLI KON VE YÖR LERİN HESABI İÇİN, ' SAYISAL ÖRNEKLER

1. GENEL

Bu bölümde bantlı konveyörlere ait tipik hesap örnekleri verilmiştir. Bu sayısal örneklerin aynı zamanda Bölüm XVIII deki çizelge ve şekillerin kullanılma şekli hakkında okuyucuyu aydınlatacağı göz önüne alınarak çözümler sırasında sık sık bunlara referans verilmiştir.

2. BANTLI KONVEYÖRLERÎN HESAP VE KONSTRÜKSÎYONU İÇİN GEREKLİ BİLGİLER

Belirli bir işi görecek olan bir bantlı konveyörün hesap ve konstrüksiyonuna başlamadan önce bazı esas faktörlerin tesbiti gerekir. Aşağıda Çizelge XVII-1 de bu esas faktörlerin bir özeti liste halinde verilmiştir.

3. BANTLI KONVEYÖRLERÎN HESABINDA TAKİP EDİLECEK SIRA

1. Bant eğimiBant eğimi Çizelge XVIII-1 de verilen değerlere göre kontrol edilir (eğim

yüksekse Mad. IV-9 da bahsedilen profilli bantlardan biri kullanılabilir).

156

1

Çizelge XVII-1. Bantlı konveyörlerin hesap ve konstrüksiyonu için gerekli bilgiler

1. NAKLEDİLECEK MALZEME1.1. Yığma özgül ağırlık.1.2. Azami parça büyüklüğü ve parçaların ince tanelere oranı.1.3. Malzemenin özellikleri (kuru, nemli, tozlu, yağlı, yapışkan, higroskopik v.s.)1.4. Kimyasal madde ise kimyasal özellikleri (korozif, insan sağlığına zararlı v.s.).1.5. Aşındırıcılık.1.6. Parçalar keskin kenarlı, yoksa yuvarlak kenarlı mıdır?1.7. Sertlik.1.8. Sıcaklık.

2. KAPASİTE2.1. Ortalama kapasite.2.2. Azami kapasite.2.3. Azami kapasitenin tekrarlanma sayısı.

3. KONVEYÖRÜN BOYUTLARI

Konveyörün ana boyutlarını tesbit etmek için aşağıdaki üç husus dikkate alınarak konveyörün bir yerleştirme planı yapılır ve konveyörün baş ve kuyruk tamburları arasındaki yatay ve düşey mesafeler tesbit edilir.

3.1. Konveyörün beslenme ve yüklenme şekilleri ve bu noktaların yerleri.3.2. Boşaltma noktasının veya noktaların yerleri ve boşaltma şekli.3.3. Taşıyıcı ve dönüş bantınm kesitleri.

4. GÜÇ

4.1.

4.2.4.3.4.4.

5. İŞLETME ŞARTLARI

5.1. Günlük ve yıllık çalışma saatleri.5.2. İklim şartları (sıcaklık, nem, hakim rüzgâr yönü ve hızı, v.s.).5.3. Tesis yerindeki şartlar (toz, korozyon tehlikesi, teknik emniyet v.s.).

KAYNAĞI

Enerji kaynağının cinsiEğer elektrik eneıjisi ise,

Alternatif akım veya doğru akım.Doğru akım ise gerilim ve azami akım.Alternatif akım ise,4.4.1. Hat gerilimi.4.4.2. Faz gerilimi.4.4.3. Faz sayısı.4.4.4. Frekans.

4.5. Nakil hatlarının kapasitesi.4.6. Muhtemel gerilim düşümü.

157

2. Bant genişliği ve bant hızı

Çizelge XVIII-2 ve 3'e göre asgari bir bant genişliği seçilir. Sonra bu geniş­liğin gerekli kapasiteyi sağlayıp sağlamadığı Şekil XVIII-1 veya Çizelge XVIII-5 den, bant hızı ise Çizelge XVIII4 ten tahkik edilir.

3. Makara aralıkları

Makara aralıkları Çizelge XVIII-9 dan tayin edilir.

4. Makara çaplan

Makara çaplan Çizelge XVIII-6 dan tayin edilir.

5. Bantm seçimi

Bantın azami ve asgari kat sayıları Çizelge XVIII-11 ve 12 den tayin edilir. Üst ve alt kaplama kalınlıkları ise Çizelge XVIII-13 ten seçilir. Bunlar bir ön seçim olup, bilâhare, Mad. 3.8 de gösterileceği gibi, azami bant kuvvetine göre Çizelge XVIII-14 te verilen emniyet gerilmeleri esas alınarak bantm dayanım hesabı yapılır; eğer gerekirse, bant yeniden seçilir.

6. Güç hesabı

Şekil XVIII-3,4,5 ten konveyörün tahriki için gerekli güç bulunur, gerekirse bu güce Çizelge XVIII-17 deki ilâveler yapılır.

7. Bant kuvvetlerinin hesabı

Bantın tahrik gücü hesaplandıktan sonra, Çizelge XVI1I-19 dan etken bant kuvveti T£ ile Tj ve T2 kuvvetleri hesaplanır. Ekseriya T] kuvveti azami bant kuvvetidir.

Karışık konfigürasyonlu veya uzun oantlı konveyörlerde, Bölüm IX de anla­tıldığı gibi, bant kuvvetlerinin önce hesaplanması ve güç hesabının sonra yapılması tavsiye edilir.

8. Bantm dayanım hesabı

Azami bant kuvveti belli olduktan sonra, Çizelge XVIII-14 te verilen emniyet gerilmelerine göre bantm dayanımı tahkik edilir. Gerekirse bant seçimi yeniden yapılır.

9. Gergi kuvvetinin hesabı

Gergi kuvveti Bölüm X de anlatıldığı gibi hesaplanır.

10. Tambur çaplan

Banttaki çalışma gerilmesinin emniyet gerilmesine oranına göre, Çizelge XVIII-23 ten tambur çapları seçilir.

158

11. Tahrik tamburu devir sayısı

Bant hızı ve tambur çapı bilindiğine göre, bu iki değerden tahrik tamburunun devir sayısı hesaplanır. Elektrik motorunun hızı biliniyorsa, aradaki hız düşürme organının hız tahvil oranı hesaplanır.

12. Konveks ve konkav eğriler

Konveyörde konveks ve konkav eğri tasımlan varsa, bant kuvvetlerine ve Mad. VI - 4,5 teki esaslara göre, konkav ve konveks eğrilerin yarıçaplan hesap­lanır. Konveks eğrilerin en küçük eğrilik yarıçapları Çizelge XVIII-21 de veril­miştir.

SAYISAL ÖRNEK 1 YATAY KİREÇTAŞI KONVEYÖRÜ

1. Verilenler

1.1. Malzeme1.2. Yığma özgül ağırlık1.3. En büyük parça boyutu1.4. En büyük parça yüzdesi1.5. Çalışma yeri1.6. Çalışma şartları1.7. Malzemenin nakledileceği yatay

mesafe1.8. Malzemenin nakledileceği düşey

mesafe1.9. Azami kapasite

: kireçtaşı : , 1,5 t/m 3 : 400 mm.: % 20 : kapalı galeri: nemli, galeri ısıtılmıyor, gpnde 8 saat

: 15 8 m

: 0: 130 t/h

2. Konveyöriin hesabı

2.1. Bant genişliği

Parça boyutu büyük olduğundan, bant genişliği parça büyüklüğüne göre Çizelge XVIII-3 ten seçilir. B n 1000 mm

2.2. Bant hızı

Bant hızı 0,7 m/s alınmıştır. Bu hızla taşınabilecek kapasite Şekil XVIII-1 den 330 t/h olarak bulunur. Bant genişliği istenen kapasiteyi fazlası ile sağlamak­tadır.

159

2.3. Makara aralıkları

Çizelge XVlII-9 dan taşıyıcı makara aralığı 1000 mm dönüş makara aralığı 2700 mm

bulunur.

Parça iriliği oldukça fazla olduğundan, taşıyıcı makaralar arasındaki ara­lıklar tatbikatta % 20 azaltılarak 800 mm alınmıştır; yükleme noktasında ise taşıyıcı makaralar arasındaki aralık 400 mm alınmıştır.

.4. Makara çaplan

Makara çapları Çizelge XVIII-6 dan tayin edilir.Çizelge 6.1. den makara çapı 125 mm,Çizelge 6.2. den faktörler A = 9, B = 144 , C = 10 ,8 ,

A x B = 1296 A x C = 97,2

Taşıyıcı makaralar Seri III, dönüş makaralan Seri I alınabilir. Tatbikatta taşıyıcı makara çapı 133 mm, dönüş makara çapı 108 mm alınmıştır.

2.5. Bantm seçimi

Çizelge XVIII-11, 12, 13 ten Asgari kat sayısı B63 için Azami kat sayısı B63 için Üst kaplama kalınlığı

Alt kaplama kalınlığı

2.6. Güç hesabı

Boş bantı tahrik etmek için gerekli güç, Şekil XVIII-3 ten orta tip makara ve iyi çalışma şartlarına göre Nj = 3,0 BB Malzemeyi yatay taşımak için gerekli güç, Şekil XVIII-4 ten ve f2 =■ 0,025 kabulü ile N2 = 2,4 BB Bantm tahriki için gerekli güç, N = N, + N2 = 3,0 + 2,1 = 5,4 BB

Tahrik düzeninin verimi rı = 0,8 alınırsa, gerekli motor gücüT

N = N/7? = 5 , 4 / 0 , 8 = 6 ,75 BBm TN = 7,5 BBm

2.7. Bant kuvvetleri

75 . N 75 x 5,4T = — ----- = ------------------ = 578 ,5 ' 580 kg

v 0,7

5 96 mm Ayrıca üst kaplama içine "Darbe

Dokusu'1 yerleştirilmelidir.2 mm

160

Bant baş tamburu tarafından tahrik edilecektir. Tambur çıplak ve sarım açısı 210° olduğuna göre, Çizelge XVIII-19 dan

T j / T e = 1 ,67 ve T2 / T E = 0,67 ^ = 1 ,67 x 580 = 939 kg T j = 0 ,67 x 580 = 389 kg

2.8. Gergi ağırlığı

Konveyör 100 m den daha uzun olduğu için ağırlıklı gergi düzeni kullanı­lacaktır. Gerekli gergi ağırlığı

Gq = 2 T2 = 2 x 389 = 778 kg

2.9. Bantm dayanım hesabı

Karkasta 5 katlı B63 kalitesinde pamuklu doku kullanıldığı zaman karkas­taki gerilme

T 969, K = — = -------- = 1 ,94 K = 6,3 kg / em-

Z B . Z 100 . 5 Zem

2.10. Tanıbur çaplanÇizelge XVIlI-23 sayfa 3 ten asgari tambur çaplan alınır.

Tahrik tamburu Kuyruk tamburu Ağırlık tamburu Saptırma tamburları

600 mm 450 mm 450 mm 400 mm

2.11. Tahrik tamburu devir sayısı

Tahrik tamburu devir sayısı gerekli olan 0,7 m/s bant hızını temin edecek şekilde hesaplanır.

60 . v 60 x 0,7n = ---------- ' = ------------------- = 22,4 d/d

7T . D ÎT X 0,6

2.12. Dişli kutusu tahvil oranı

Motor ve tambura direkt bağlı bir dişli kutusu kullanıldığı takdirde,

950 d/d motor kullanılırsa

i = 22,4/ 950 = 1 / 4 2 , 5

1450 d/d motor kullanılırsa

i = 22,4 / 1450 = 1/65

161

2.13

. Kon

veyö

rün

şem

atik

gör

ünüş

ü'

162

Şeki

l X

VII

- 2.

Kon

veyö

rün

şem

atik

gör

ünüş

ü.

SAYISAL ÖRNEK 2PARÇA MALZEME TAŞIYAN BANTLI KONVEYÖR

1. Genel

Saatte 1600 adet döküm parçanın 60 m. yatay bir mesafeye nakledilmesi isteniyor. Parçaların boyutları 220 x 180 x 100 mm ağırlıkları ise 10 kg, dır. Boşaltma bir siyirim vasıtası ile yapılacaktır, bant kapalı ve ısıtılan bir binada çalışacaktır.

2. Verilenler

Konveyör bantı düz olup, düz rulmanlı makaralar ve düz saçlar üzerinde hareket etmektedir. Vidalı gergi düzeni kullanılacaktır.

Taşıyıcı makara aralığı : 1400 mm Dönüş makara aralığı : 2800 mm

3. Konveyörün hesabı

3.1. Kapasite

Düzgünsüzlük katsayısı 1,25 kabul edilirse, saatte taşınabilecek azami parça sayısı

Z . = 1 6 0 0 x 1 , 2 5 = 2000m a k ’

G. Z 10 x 2000Q = ----------= --------------------------- “ = 2 0 t/h'1000 1000

Bant hızı v = 0,5 m/s seçilirse, parçalar arasındaki ortalama 3 6 0 0 . v 3 6 0 0 x 0,5

a = -------:------- = -------------------- = 0,9 mZ 2000

makBu "a" mesafesi azami parça boyundan daha büyüktür.

3.2. Bant genişliği

Bant genişliği 400 mm seçilmiştir. Parça bant üzerinde düz durduğu zaman yan mesafe,

1— ( 4 0 0 - 220) = 90 mm

163

Parça bant üzerinde eğri durduğu zaman yan mesafe

•1 _____________— ( 4 0 0 - > / 2 2 0 2 + 1 8 0 2 )

1— ( 400 - 284) = 58 mm

Bu aralıkların Şek. XVII-3 te verilen sınırlar içinde kaldığı görülmektedir.

3.3. Birim ağırlıklar

Malzeme ağırlığıG 10

q = ---- = ------ = 1 1 , 1 kg/ma 0,9

q = 4 ,2 k g /m6

Şekil XVII - 3. Parça malzeme naklinde yan mesa­feler (K. 4)

Makaraların döner parçalarının ağırlığı Çizelge XVIII-7 den 6,7 kg bulunur.

G 6,7T

G 6,7__D_ _ ___ __

L 2,8D

4 ,8 kg/m

2,4 kg/m

164

3.4. Bant kuvvetlerinin tayini

Bant kuvvetlerinin hesabında aşağıdaki kabuller yapılmıştır :

(a) saptırma tamburlarındaki dirençler ihmal edilmiştir.(b) konveyörün taşıyıcı tarafındaki hareket direncinin hesabında; bant, yük

ve makaraların döner parçalarının ağırlıklarının yansının makaralar ve diğer yansının ise saçlar tarafından taşındığı kabul edilmiştir.

(3) noktasındaki bant kuvveti IX-19 denkleminden hesaplanır, Çizelge XVIII- 18’e göre f2 = 0,0 22 alınmıştır.

GT3 = T2 + (G + ------ - ) . L . f 2

L□

T3 = T2 + ( 4 , 2 + 2,4 ) x 60 x 0 ,0 2 2 « T2 + 9 kg

(4) noktasındaki bant kuvveti Denklem IX-21'e göre hasaplanacaktır. Çizelge XVIII-18.2 den K = 1,07 alınmıştır.

T4 = K„T3 = 1,07 ( T2 + 9) = 1,07 T2 + 10 kg

(1) noktasındaki bant kuvveti Denklem IX-22 ile hesaplanır, çelik saç ile bant arasındaki sürtünme katsayısı Mı ~ 0,4 alınmıştır.

Tı = T4 + s ----- (G + G) +1 2 ' L

T

L . f , +

— ( G + G ) . L 1 . M ı + -----( G + — ) . L 2 . f ! +2 B 2 B L

T

( G . L2. Mı ) + Fo S

F sıyıncı direnci Çizelge XVIII-17 den, F$ — 24 x 0,4 « 10 kg alınır.

Tj = 1,07 T2 + 10 + ( 4 ,2 + 1 1 , 1 ) + 4,8 x 55 x 0,022 +

( 4 ,2 + 11 ,1) x 55 x 0,42

165

1 14 ( 4 , 2 + 4 , 8 ) x 5 x 0,022 + ---- x 4 ,2 x 5 x 0,4 + 10

2 . - 2

T, = 1.07 T2 + 208 kg , ( 1 )

Tahrik tamburundaki sanm açısı 210° ve sürtünme katsayısı/^ = 0,25 alınırsa Çizelge XVIII-19 dan

Tı / T2 — 2,50 ( 2 )

(1 ) ve (2 ) denklemlerinden

2,50 T2 > 1,07 T2+ 2 0 8t2 > 146t3 > 155t4 > 166Ts > 365 kg

1.5. Gergi ağırlığı

G = T3 + T4 + F

Fq : kızaklar üzerindeki sürtünme kuvvetlerini yenmek için gerekli kuvvet.Gg = 155 + 166 + 15 G = 3 3 6 kg

G b

3.6. Bantın dayanım hesabı

B63 pamuklu doku karkas kullanılırsa, Çizelge XVIII-14.3 ten gerekli katsayısı

T 365Z = ---------------- = -------:----------- = 1,7

B . K 40 x 5,4z em

Z — 3 alınmıştır.

3.7. Tahrik gücüTahrik tamburundaki sürtünme kaybı Çizelge XVIII-17 den

T .T25 kg

Tahrik tamburundaki etken çekme kuvveti

Tj ~ T2 +

365 -

244 kg

T .T .

365 - 146 + 25

166

IIıI

Gerekli motor gücü

| Tahrik düzeninin toplam verimi rç = 0,8 alınırsa,

I T XV 244 X 0,5N = — ----- = ------------------- = 2,04

m 75 75 x 0,8

N = 2,0 BBm

3.8. Tambur çaplan

Bant emniyetli çalışma gerilmesinin 1,7/3 = % 57 sinde çalışmaktadır. Tambur çaplan Çizelge XVÜI-23 te verilen asgari çaplardan daha büyük veya

ı eşit olmalıdır.

i Tahrik tamburu : 300Kuyruk tamburu : 200

| Saptırma tamburları : 200

3.9. Bantm üst ve alt kaplama kalınlıkları

Çizelge XVIII-13.2 den seçilir :Üst kaplama kalınlığı : 3 mm Alt kaplama kalınlığı : 1,5 mm

SAYISAL ÖRNEK 3BOŞALTMA ARABALI EĞİMLİ KONVEYÖR

1. Genel

Saatte 500 ton kum ve çakılı 10 m yukanya çıkararak bant tarafından tahrik edilen bir boşaltma arabası ile stok sahasına boşaltan bir bantlı konveyö- rün hesabı istenmektedir. Konveyörün ana boyuttan Şek. XVII-4 te verilmiştir.

2. Verilenler

2. 1 . Malzeme2.2 . Yığma özgül ağırlık2.3. Tabii şev açısı2.4, En büyük parça boyutu2.5. Azami kapasite2.6. Yatay mesafe

f 2.7. Düşey mesafe2.8. Çalışma şartlan2.9. Boşaltma arabası

: tuvenan kum ve çakıl : 1,6 t/m3 : 40°: 200 mm : 500 t/h : 137 m : 11,5 m : açık havada: bant tarafından tahrik ediliyor.

167

168

Şeki

l XV

II4.

Kon

veyö

rün

şem

atik

gör

ünüş

ü.

3. Konveyörün hesabı

3.1. Banün eğimi

Çizelge XVIII-1 den azami bant eğimi 20° bulunur.

3.2. Bant genişliği %Çizelge XVIII-3 ten 20° dinamik şev açısı için asgari bant genişliği 600, 30°

için 1000 mm bulunur. 25° dinamik şev açısı için enterpolasyon yapılarak bant genişliği 800 mm bulunur. Bulunan bu değer asgari bant genişliği olup, Şek. XVIII-1 den tahkik edilmelidir. Oluklaşma şekli (a) için Şek. XVIII-1 den gerekli hız 2,0 m/s bulunur. Azami bant hızı Çizelge XVIII4 te 2,0 m/s verilmektedir. Bant genişliği 1000 mm seçilse idi bant hızının enaz 1,2 m/s olması gerekirdi.

3.3. Makara çaplan. Makara çapı basit olarak Çizelge XVIII-6.1 den 127 mm (5 in. boru) seçil­

3.6. Güç hesabı

Boş bantı tahrik için gerekli güç, Şek. XVIII-3 ten orta tip makara ve ağır çalışma şartları için,

N, = 7,5 BB

Malzemeyi jiatay taşımak için gerekli güç, Şek. XVIII-4 ten 500 t/h ve f 2 = 0,040 alınarak

N2 — 13.5 BB

Malzemeyi düşey taşımak için gerekli güç, Şek. XVIII-5 ten 5C0 t/h ve H — 11,5 m için,

N3 = 21,3 BB

Boşaltma arabası için ilâve güç, Çizelge XVIII-17.1 den

N4 = 2,5 BB

miştir.

3.4. Makara aralıklan

Makara aralıklan Çizelge XVIII-9 dan seçilir. Taşıyıcı makara grupları arası: 1200 mmDönüş makaralan arası : 3000 mm

3.5. Ban tın seçimi

Çizelge XVIII-11, 12, üst kaplama kalınlığı Alt kaplama kalınlığı Karkas

13 ten4 mm 1,6 mm6 kat B63 pamuklu doku

Bantı tahrik için gerekli güç

N = N, + N2 + JN3 + N4

N = 7,5 + 13,5 + 21,3 + 2,5

N = 44 ,8 BB

Tahrik düzeninin toplam verimi t?t = 0,90 alınırsa, gerekli motor gücü,

44,8N = ---------- = 50 BB

m _ . .

3.7. Bant kuvvetleri

75 N 75 x 4 4 ,8T = ---------- = -------;---------- = 1680 kg

E v 2,0

Bant baş tamburu ile tahrik edilecektir. Tambur lâstik kaplı ve sarım açısı 210° olduğu kabul edilirse, Çizelge XVIII-19 dan,

T ı / T = 1 ,38 ve T2 / T = 0,28 bulunur. Buna göre,E E

Tj = 1 ,38 x 1680 = 2318 kg

T2 = 0 ,3 8 x 1680 = 638 kg .

3.8. Gergi ağırlığı

Ağırlık tamburu baş tarafta olduğu için, gergi ağırlığı

G = . 2T2 = 2 x 638 = 1276 kgG

3.9. Bantm dayanım hesabı

Pamuklu dokudaki çekme gerilmesi

T 2318K = — — — = — —:------- = -4,9 kg / cm/ tabaka .

z Z x B 6 x 80

Çizelge XVIII-14.3 te ağırlıklı gergi ve vulkanize ek için K g = 6,3 kg/cm tabaka verilmiştir.

170

3.10. Tambur çaplan4 , y

Bant emniyetli çalışma gerilmesinin — ----- x 100 = % 78 inde6,3

çalışmaktadır.

Çizelge XVIII-23.1 den asgari tambur çaplan bulunur,

Tambur çapları Asgari Seçilen

Tahrik 675 800Boşaltma arabası, kuyruk,ağırlık 500 500Saptırma 450 500

Boşaltma arabası tambur çapı Çizelge XVIII-27 den de tahkik'edilmiştir.

3.11. Konveks eğri

Bantın baş tarafındaki konveks eğrinin asgari yançapı, DİN 22101 veya Çizelge XVIII-21 den 8,6 m olarak alınır.

3.12. N o t :

Eğer tahrik tamburu lâstik kaplamasız olsa idi, Çizelge XVIII-19 dan

T j / T = 1 ,67 , T2 / T e = 0 ,67

Tj = 167 x 1680- = 2800 kg

T2 = 0 ,67 x 1680 = 1120 kg

Gergi ağırlığı lâstik kaplamalı tambur haline göre,

2240 — 1276 —964 kg artmıştır.

Banttaki azami çekme kuvveti 2310 yerine 2800 kg olmaktadır. Şimdi ban- tın mukavemetini tahkik edelim :

B63-6 kat pamuklu doku kullanılması halinde

T 2800K = mak = ------------ = 5,8 < K = 6,3 kg / cm/ tabaka

z Z x B 6 k 80 zem

Görülüyor ki, bu durumda çıplak tambur kullanılabilir; fakat bant kuvvetle- mi ve gergi ağırlığını düşük tutmak bakımından, lâstik kaplamalı tambur kullanıl­mıştır.

171

SAYISAL ÖRNEK 4.EĞİMLİ KONVEYÖR

1. Genel

Galeri içinde çalışan, yükleme ve boşaltma şartlan iyi olan, ağırlıklı gergi düzeni, kmlmış taş nakleden bir eğimli konveyörün hesabı istenmektedir. Konve- yörün ana boyuttan Şek. XVII-5 te verilmiştir.

2.1. Malzeme2.2. Malzeme iriliği2.3. İri malzeme yüzdesi2.4. Yığma özgül ağırlık2.5. Kapasite2.6. Yatay mesafe2.7. Düşey mesafe2.8. Çalışma şartlan

kırılmış taş 0 - 300 mm %101,4 t/m 3 750 t/h 400 m 12 0 miyi, bant kapalı ve ısıtılan bir galeride, nem normalden az.

3.

3.1.

Konveyörün hesabı

Bant eğimi

Çizelge XVIII-1 den azami bant eğimi 19° - 20° bulunur. Bantm eğimi 120

tan 5 = -------- = 0,30400

5 = 1 6 ° 4 0 ‘ < 19°

3.2. Bant hızıÇizelge XVIII-4 ten bant hızının bant genişliğine bağlı olarak, 2,5 m/s ye

kadar alınabileceği görülmektedir. Hız, 2,0 m/s seçilmiştir.

3.3. Bant genişliği

Malzeme akıcıdır. Çizelge XVIII-3 ten asgari bant genişliği 800 mm bulunur. Şek. XVIII-1 den oluklaşma şekli (a) ve 17° eğim ve 2,0 m/s hıza göre asgari bant genişliğinin 10 00 mm olması gerektiği bulunur.

3.4. Makara aralıkları

Makara aralıkları Çizelge XVHI-9 dan seçilir. Taşıyıcı makara gruplan aralığı : 1000 mmDönüş makaralan aralığı : 2700 mm

172

173

Şeki

l XV

II-5

. Kon

veyö

rün

şem

atik

gör

ünüş

ü.

3.5. Makara çaplan

Makara çaplan Çizelge XVIII-6.2. ye göre tayin edilecektir.

Günde 16 saat çalışmaya göre A = 12

Azami parça büyüklüğü 300 mm ve ¿ 4 + 1 1 2malzemenin özgül ağırlığı 1,4 t/m 3 B = = 98olduğuna göre, interpolasyonla 2

Bant genişliği 1000 mm olduğuna göre : C = 10,8

A X B = 12 x 98 — 1176 olduğuna göre, Çizelge XVIII-6. sayfa 3 ten

Taşıyıcı makaralann serisi IV olarak bulunur; boru çapı 6 ", mil çapı 3/4" (20 mm).

A x C = 12 x 10,8 = 129,6

Dönüş makaralarının serisi III olarak bulunur; boru çapı 5", mil çapı 3/4" (20 mm).

3.6. Bantın seçimi

Çizelge XVIII-11, 12,13 ten

üst kaplama kalınlığı : 6 mm ve darbe dokusuAlt kaplama kalınlığı : 2 mmKarkas : 7 kat B63

3.7. Güç hesabı

Boş bantı tahrik için gerekli güç, Şek. XVIII-3 ten orta tip makara ve iyi çalışma şartları için,

N, = ,25 BB

Malzemeyi yatay taşımak için gerekli güç, Şek. XVHI-4 ten, 750 t/h ve = 0,025 alınarak,

N2 = 32 BB

Malzemeyi düşey taşımak için gerekli güç. Şek. XVIII-5 ten,

N3 = 333 BB

Bantı tahrik için gerekli güç,N — N, + N2 + N3

N = 25 + 32 + 333

N = 390 BB

174

gucu,Tahrik mekanizmasının toplam verimi 7? = 0,90 alınırsa, gerekli motor

N390

0,90= 433 BB

3,8. Bant kuvvetleri

Etken bant kuvveti,

75N 75 x 390

2,0146 25 kg

Tambur lastik kaplı ve bant sarım açısının 220° olduğu kabul edilirse Çizel­ge XVIII-19 dan,

T, / T = 1,35 ve T2/ T = 0,35E E

Ts = 1 ,35 x 14625 = 1 9 74 5 kg

T2 = 0 , 3 5 x 1 4 62 5 = 5 1 2 0 kg

3.9. Gergi ağırlığı

Ağırlık tamburu baş tarafta olduğu için, gergi ağırlığı,

G = 2T2 = 2 x 5120 = 1 0 24 0 kgG

3.10. Bantm dayanım hesabı

1. Mad. 3.6. daki kabullerimize göre, pamuklu dokudaki çekme gerilmesini bulalım.

T 19745K = mak — -------------- = 28 ,2 kg / em/tabaka

z Z x B 7 x 1 0 0

Halbuki bu gerilme müsaade edilebilen gerilmeden çok daha büyüktür,

K = 6 ,3 kg / cm/ tabaka.z em

2. RP 300 (çözgüsü suni ipek, atkısı naylon, çekme mukavemeti,ı300 kg/cm tabaka olan doku) doku kullanılırsa; Çizelge XVIII-14, sayfa 1 den

300K = ------ = 25 k g / c m / t a b a k a

2em 12

Gerekli kat sayısı,T 19745

_ ma K . _ _ , . , _ . ,^ = ----------------- = ---------------- = 7,9 tabaka ^ 8 tabakaK x B 25 x 100

z em

175

bulunur. Halbuki Çizelge XVIH-12 den RP 300 doku için en fazla 7 kat dokuya müsaade verilebileceği görülmektedir.

3. EP 500 (çözgüsü polyester, atkısı naylon, çekme mukavemeti 500 kg/cmtabaka olan) doku kullanılırsa;

500K = -------- = 41,7 kg / cm/ tabakazem 1 2

Gerekli kat sayısı,19745

Z = ---------------- = 4,7 tabaka 5 tabaka4 1 , 7 x 1 0 0

4. Çelik kortlu bant kullanılırsa, banttaki azami çekme gerilmesi

1 97 45------------- = 197 ,5 k g /c m olduğuna göre

100

Çizelge XVIII - 14,5’ten S T 1600 seçilir; K2 cm = 229 kg/cm

5, Aşağıdaki çözümlerden birine baş vurulursa, RP 300 dokuyu kullan­mak mümkün olabilir :

a) Bantın hızım arttırmakBant hızı 2,0 m/s den 2,5 m/s ye çıkarılırsa, bant kuvvetleri 2,5/2 = 1,25 oranında azalacağından gerekli tabaka sayısı azalır.

Z = 7 , 9 / 1 , 2 5 = 6,3 ~ 7 tabaka

b) Bantın genişliğini arttırmakBantın genişliği 1200 mm ye çıkarılsa, bant kuvvetleri 1,2 oranında azalacağından 7 tabakalı RP 300 doku kullanılabilir.

c) Bantın tambura sarılma açısını büyütmekÇift tamburlu tahrik kullanmak suretile, Tj kuvvetini oldukça azalt­mak mümkündür.

3.11. Tambur çaplan

Asgari tambur çaplan Çizelge XVIII-23.1 den bulunur :

Tambur RP 300 EP 500 ST 1600

Tahrik 1250 900 850Ağırlık, kuyruk 11 0 0 700 700Saptırma 800 600 500

176

SAYISAL ÖRNEK 5 AŞAĞI EĞİMLİ KONVEYÖR

1. Aşağı eğimli konveyörler hakkında genel bilgi

Aşağı eğimli* könveyörlerle ilgili bir örneği çözümlemeden önce, bu tip konveyörler hakkında genel bir bilgi vermek faydalı görülmüştür.

Naklettiği malzemeyi, yukardaki bir noktadan alıp, daha aşağıdaki bir nokta­da boşaltan konveyörlere "aşağı eğimli konveyör" denir. Genellikle konveyörün ortalama eğimi % 2,5 tan büyük olduğu zaman, konveyör güç çekeceğine güç üretir. Bantın hızını sabit tutabilmek için, generator olarak çalışabilen, bir elektrik motoru tahrik motoru olarak kullanılır. Ayrıca motor durduğu zaman, bantın hareket etmemesi için, bir fren kullanılması zorunludur. Bu fren sürtünmeli tipte bir fren olmalıdır.

1.1. Motor seçimi

Motor ürettiği mekanik veya elektrik güçten büyük olanına göre seçilir. Genellikle negatif güç (elektrik gücü) daha büyük olduğundan, motor büyüklüp bu güce göre seçilir.

1.2. Tahrik düzeni ile ilgili hususlar

Tahrik düzeni genellikle bantın kuyruk (yüklenme) tarafında olmaktadır. Bu yüzden bazı problemler ortaya çıkar.

Boş, kısmen yüklü ve tam yüklü haller için bant kuvvetlerinin ayrı ayrı analizi yapılmalıdır.

İlk yol vermede motorun ağırlıklı gergi tamburunu fazla zıplatmamasına dikkat edilmelidir.

1.3. FrenFren yükün aşağı inerken hasıl ettiği kuvvetleri absorbe edebilecek ve yükü

frenleyebilecek bir büyüklükte seçilmelidir. Frenleme esnasında hasıl olan bant kuvvetlerinin çok büyük olmaması için, frenleme momenti tahkik edilmelidir.

1.4. Bant kuvvetleri

Aşağı eğimli konveyörlerde sürtünme kuvvetleri bant hareketi yönünde artarken, ağırlık kuvvetleri sürtünme kuvvetlerini azaltıcı yönde tesir ederler. Ağırlık kuvvetlerinin hasıl ettiği gücün bir kısmı sürtünme kuvvetlerini yenmek için sarfedileceğinden, motor ve fren bu güç farkına göre seçilirler. Yatay ve yukarı

177

II178

Şeki

l XV

HI-

6. K

onve

yörü

n şe

mat

ik g

örün

üşü.

eğimli konveyörlerde yapılanın aksine - emniyetli tarafta kalmak için - sürtünme kuvvetleri büyük değil, küçük çıkacak şekilde hesap yapılmalıdır. Aksi halde motor ve fren momentleri gerektiğinden küçük hesaplanmış olur.

2. Genel

Saatte 1000 ton kireç taşını 60 m aşağıdaki bir noktada boşaltan aşağı eğim­li bir bantlı konveyörün hesabı istenmektedir. Konveyörün ana boyutları Şek. XVII-6 da verilmiştir.

3. Verilenler

kırılmış kireçtaşı1,35 t/m 3

38°10 0 mm % 20 1000 t/h 400 m60 m (alçalma) kuyruktagünde 16 saat, açıkta oluklu lastik kaplı, sarım açısı 220°

4. Konveyörün hesabı

4.1. Bant eğimi

tan 5 = 6 0 / 400 = 0 , 1 5 , 6 = 8°3 0 '

Çizelge XVIII-1 de kireçtaşı için azami bant eğimi 19° — 20° verilmiştir.

4.2. Bant hızı

Çizelge XVIII4 ten bant hızının 2,5 m/s ye kadar alınabileceği görülür.

4.3. Bant genişliği

Çizelge XVIII-3 ten asgari bant genişliği 400 mm bulunur. Şek. XVIII-1oluklaşma şekli (a) ve 8°30 eğim için aşağıdaki değerler okunur :

Bant hızı Bant genişliği Standart bant genişliğim/s mm mm

2,00 1 1 2 0 12002,25 1070 120 02,50 1000 1000

Bant hızı 2,5 m/s ve bant genişliği 1000 seçilir.

179

3.1. Malzeme3.2. Yığma özgül ağırlık3.3. Tabii şev açısı3.4. En büyük parça boyutu3.5. En büyük parça yüzdesi3.6. Kapasite3.7. Yatay mesafe3.8. Düşey mesafe3.9. Tahrik3.10 Çalışma şekli 3.11. Tahrik tamburu

4. Makam aralıkları

Makara aralıkları Çizelge XVIII-9 dan seçilir.

Taşıyıcı makara aralığı : 1200 mm Dönüş makara aralığı : 2700 mm

5. Makara çaplan

Makara çapları Çizelge XVIIl-6.2. ye göre tayin edilecektir.

Günde 16 saat çalışmaya göre : A = 12EnU'rpolasyoııia : B = 41Bant genişliği 1000 olduğuna göre : C = 10,8

A x 15 = 12 x 41 = 492 ve bant hızı 2,5 m/s olduğuna göre : Çizelge XVlII-6 m il veya 111 serisi makara seçilebileceği görülür.

A x C = 12 x 10,8 = 129,6 ve bant hızı 2,5 m/s olduğuna göre, Çizelge Vill-6. sayfa 3 ten, dönüş makaralarının III serisi olması gerektiği bulunur.

İleni taşıyıcı hem dönüş makaraları 5" çapında ve mil çap 3/4" seçilmiştir.

Banim seçimi ;

Çizelge XVİII-11, 12, 13 ten

Üst kaplama kalınlığı Alt kaplama kalınlığı Karkas

7. Bant kuvvetlerinin hesabı

4.7.1. Birim ağırlıklar Bant ağırlığı Çizelge XVIII-!5 ten bulunur G = 16 kg/mö

Q 1000Ç; --------- — ---------------------------= 1 1 1 kg / m

, . 3,6v 3,6 x 2,5

Makaraların döner kısımlarının ağırlığı Çizelge XVIII-7.1. den

G = 21,6 kgT

G = 19,0 kgP

4.7.2. Asgari bant kuvveti

Asgari bant kuvveti, sehimin makara aralığının % 3 unü aşmaması şartından tayin edilir. Çizelge XVIII-16 dan

mm 1,6 mm 6 kat 1563

8 0

To = 4,2L (G b + G)

To = 4,2 x 1 ,2 (1 6 + 111)

To = 640 kg

4.7.3. Yükleme teknesinin direnci

Boyu 3 m olan yükleme teknesinin yan levhalarının direnci Çizelge XVIII-17.2. den,

Tt = 2Cs. 1, . h 21 mTt = 2 x 1 4 7 x 3 x 0 ,l 2

Tt = 9 kgLastik şeritlerin direnci,

T, = 2x3x4,5 = 27 kg

Yükleme teknesinin direnci,

Tyt = Tt + T,

7'yt = 36 kg4.7.4. Bant kuvvetlerinin tayini

Bant kuvvetinin (4) noktasında asgari olduğu tahmin edilerek, hesaba bu noktadan başlanacaktır.

Bant kuvvetleri iki türlü hesaplanacaktır :

1) Normal sürtünme,katsayıları ile,2) Azaltılmış sürtünme katsayısına göre.

Aşağı eğimli konveyörlerde sürtünme katsayıları ve dirençleri normal halde- kinitı 2/3’ü kadar alarak hesabı emniyetli tarafta tekrarlamak faydalıdır. Böylece iki hesaptan en gayrimüsait değerler vereni dikkate alınmalıdır.

Önce »o; ıai sürtünme katsayıları ile hesap yapılacaktır.

GT, = T4 - ( ü B + G + — ) . L,_ 4 . f - Tyt + (G b

LT

21,6T, = T — (1 6 + 111 + ----------- ) x 4 0 0 x 0 ,0 2 0 - 3 6 - ( 16

1,2

T, = T4 - 1160 - 36 + 7620

G, . H

111) x 6 0

T ı T4 + 6424

Çizelge XVIII-17.3. ten gevşek taraftaki kuyruk ve gergi tamburlarının direnci 20 kg ve saptırma tamburlarının direnci 15 kg alınarak hesaba devam edilir.

%T3 = T4 + 20

T2 = T3 + ( 2x15 + 20) + ( Gb + ------E) . L3 , 4 . f + Gb . hL

D

19T2 = ( T4 + -2 0 ) + 50 + ( 16 + -------- )x 4 0 0 x , 0,020 + 16x60

2,7

T i — T4 + 1114

Çizelge XVIII-19 dan

Tı---- < 3,83

t 2

T4+ 6424— ------------- - < 3,83

T4 + 1114

T4 > 756 kg

Bu kuvvet asgari bant kuvvetinden daha büyük olduğundan uygundur.

Şimdi azaltılmış sürtünme katsayıları ile hesabı tekrarlayalım.

2 2T r ~ T4— 1160 x — - - 3 6 x ---- + 7620

3 3

Tj = T4 + -6823 2T3 = T4 + 20 x ----

= T4 + 13

3

T2 = T4 + 13 + 50 x ---- + 123 + 9603

T2 = T4 4- .1129' - r •

T, : .------ < 3 ,8 3

T2

T4 > 882 kg

2

Şimdi her iki halde ki bant kuvvetlerini ayrı ayn hesaplayalım.

Normal Azaltılmışsürtünme hali sürtünme hali

Tı 7159 7689T2 1870 2 0 1 1

Ts 776 905t 4 756 882

Te5291 5683

Azaltılmış sürtünme halinin daha gayri müsait olduğu görülmektedir.

4:8. Bantm seçimi

En büyük bant kuvveti : ^mak~ T j = 76 89 kg

1 cm genişliğe gelen kuvvet : 7689/100— 76,9 kg/cm

Çizelge XVIII-14 ten; RP 20015, EP 200/5 veya ST - 600 karkaslı bant kulla­nılabileceği görülür.

/4.9. Tambur çaplan

Çizelge XVIII-23 e göre, tambur çaplan çeşitli bant tiplerine göre aşağıda verilmiştir.

RP 200/5 veyaTambur EP 200/5 ST - 600

Tahrik (kuyruk) 600 500Baş, ağırlık 450 400Saptırma 350 300

183

4 .10. Motor gücünün tayini

En gayri müsait halde banttaki etken çekme kuvveti.

T = T, - T , = 56 7 8cr 1 *•E

Tahrik tamburundaki sürtünme kaybı Etken kuvvet

25 kg 5703 kg

5703 x 2,5Tahrik tamburundaki güç N = = 190 ,1 BB

75

Tahrik düzeninin verimi % 95 kabul edilirse, motor milinde üretilebilecekgüç;

N = T?T . N = 0 ,95 x 1 9 0 ,1 = 180 BB

Ayrıca yüklü bandın kendi kendine hareket etmesini önlemek için uygun bir sürtünme freni kullanılmalıdır.

Gergi ağırlığı (4) noktasındaki bant kuvvetinin iki katına eşit alınabilir.

G = 2T3 = 2 x 905 = 1810 kgG J

SAYISAL ÖRNEK 6TEK VE ÇİFT TAMBURLU TAHRİK ŞEKİLLERİNİN

KARŞILAŞTIRILMASI

1. Genel

Saatte 1000 ton kırılmış boksit nakleden ve Şek. XVII-7 de ana boyutları verilen bir bantlı konveyörün hesabı istenmektedir. Bant genişliği 1000 mm ve malzemenin yığma özgül ağırlığı 1,2 t/m 3 olarak verilmiştir. Çalışma şartlan iyidir. Tek ve çift tamburlu tahrik şekillerinin mukayesesi istenmektedir.

2. Konveyörün hesabı

2.1. Bant hızı

Şek. XVIII-1 den 9 - 1000 t / h, 8 = 1 8 ° , J = 1,2 t /m3 ve oluk­laşma şekli (a) için v = 3 m/s bulunur.

184

m

4.1.1. Gergi ağırlığı

Şekil XVII - 7Konveyörün şematik görünüşü.(a) Çift tamburin tahrik hali,(b) Tek tamburlu tahrik hali

2.2. Boşta çalışma gücü

Şek. XVIII-3 ten, N , = 10 BB

2.3. Malzemeyi yatay taşıma gücü

Şek. XVIII4 ten,

N2 = 15 BB

2.4. Malzemeyi düşey taşıma gücü

Şek. XVIII-5 ten,

N3 = 133 BB

2.5. Banü tahrik için gerekli güç

N = 10 + 15 + 133 = 158 BB

2 .6. Tahrik tamburundaki etken çekme kuvveti

158 x 75T = -------:---------- = 39 5 0 kg

E 3,0

li

3SOO

C

3. Çift tamburlu tahrik hali

3.1. Asgari bant kuvveti

Asgari 1000 mm, 8 kat B63, üst kaplama kalınlığı 6, alt kaplama kalınlığı1,6 mm olan bantm birim ağırlığı 26 kg/m alınırsa; dönüş makaraları arasındaki sarkmayı önlemek için gerekli olan asgari bant kuvveti Çizelge XVIII-16 ya göre,

To = 4 ,2L . GD B

To = 4,2 x3 X 26 = 328 kg

3.2. (3) noktasındaki bant kuvveti

Dönüş makarasının döner kısmının ağırlığı GQ = 19,0 kg ve dönüş makaraları arasındaki aralık LQ = 3,0 m olduğuna göre,

G 19— 2- + G = ------ + 26 = 32 ,3 kg/m

Lo B 3

Asgari bant kuvvetinin (4) noktasında olduğu kabul edilerek,

T4 = 328 kg

GT4 + G . h 4 _ 3 - ( — 2- + G ) . L4 _ 3 . f

B L 8D

43 107328 + 26 ( -------- x 3 6 ) — 32 ,3 ( 43 x -------- ) x 0 ,020

113 113

T3 = 328 + 137 - 26

t 3 = 439 kg

3.3. Tahrik düzenindeki kuvvetler

Tj = T3 + T = 439 + 3 9 5 0E

T, = 4 3 8 9 kg

Tamburlardaki kaymayı eşit yapmak için,

: . T 2 = y/ T ^ ~ T 3

■; : T2 = \ / 4 3 8 9 x 439' = 1388 kg

T3 =

T3 =

186

Birinci tamburdaki etken bant kuvveti,

T = T, - T2 = 4 3 8 9 - 13 88 = 3 0 0 1 kg

İkinci tamburdaki etken bant kuvveti,

t e 2 = T2 - T3 = 13 88 - 439 = 947 kg

Tamburlann tahrik gücü,

Nd )

N( 2)

3.4. Bantın tahkiki

Azami bant kuvveti (7) noktasında hasıl olur.

GTj + G h a _ 7 - (G + — ) . L j _ 7. f

8 8 LD

36 1074 3 8 9 + 26 x 70 x ------ - 3 2 ,3 x 70 x --------- x 0 ,0 2 0

113 113

4 3 8 9 + 580 - 43

T = 49 2 6 kgmak

Banttaki azami gerilme,

T 49 26K = — = ---------;— = 6 ,12 < K = 6,3 k g / c m / t a b a k a

2 Z x B 8 x 1 0 0 zem

Çift tamburlu tahrikte bant kuvvetlerimi her iki tambura eşit olarak dağıtıl­ması mümkündür; fakat bu takdirde bantm kirli tarafı ile temasta olan ikinci tambur gereksiz yere fazla yüklenir.

T7 =

t 7 -

t 7 =

t 7 =

3001 x 3--------------- = 120 BB

75

9 4 7 x 3------------ = 38 BB

75

187

4. Tek tamburiıı tahrik hali

4.1. Bant kuvvetleri

Şek. XVII-7 (b) de gösterilen, 215° sarım açılı, lastik kaplamalı tahrik tam­buru için, Çizelge XV1II-19 dan T, / = 1,36 alınabilir.

Ti = 1,36 Te = 1,36 x 3950 = 53 7 2 kg

T3 = 0,36 = 0,36 x 39 5 0 = 1422 kg

T = T7 = 5372 + 580 - 43 = 5909 kgmak

4.2. Bantın seçimi

Bantın birim genişliğine gelen kuvvet,

T 5909— 2SÜ = ------- ------ = 5 9 ,1 k g / c m

B 100

Çizelge XVIII-14.3. teki emniyet gerilmelerine göre, 8 kat B80 m gerekli olduğu görülür.

5. Sonuç

Çift tamburlu tahrikte tahrik düzeninin daha pahalı olmasına karşılık, azamibant kuvveti daha düşük olduğundan, daha ucuz bir bant kullanılması mümkün­dür. Bu sebepten bilhassa uzun bantlı konveyörlerde, çift tamburlu tahrik daha iktisadi olmaktadır.

SAYISAL ÖRNEK 7 UZUN BANTLI KONVEYÜR

Şekil XVII - 8. Konveyörün şematik görünüşü.1. Genel

Saatte 1000 ton kırılmış demir cevherini takriben 1200 m mesafeye nakle­den ve ana boyutları Şek. NVII-8 de verilmiş olan bantlı konveyörün hesabı isten­mektedir.

188

2. Verilenler

2.1. Malzeme2 .2 . Yığma özgül ağırlık2.3. En büyük parça boyutu2.4. En büyük parça yiizdesi2.5. Tabii şev açısı2.6. Kapasite2.7. Yatay mesafe2.8. Düşey mesafe2.9. Çalışma şartlan

kırılmış demir cevheri, nemli, tozlu2,1 ilâ 2,4 t/m 3200 mm, ağır, keskin kenarlı% 1035° - 40°1000 t/h 12 2 0 m 30 mgünde 2 1 saat, devamlı, galeri içinde

3. Konveyörün hesabı

3.1. Ban tın eğimi

Çizelge XVIII-1 den azami bant eğimi 18° - 20° bulunur, örneğimizde ise,

tan S = 30 / 275 = 0 , 1 1

S = 6 ° 20 '

3.2. Bant genişliği

Çizelge XVIII-3 ten 20° dinamik şev açısı için, asgari bant'genişliği 600 mm; 30° için asgari 1000 mm olmalıdır. Bu malzemenin dinamik şev açısı ve en fazla 25° tahmin edildiğinden, enterpolasyon yapılarak asgari bant genişliğinin 800 mm olması gerektiği bulunur.

3.3. Ban tın hızı

Çizelge XVIII-4 ten azami bant hızının 2,0 - 2,5 m/s olarak seçilebileceği görülür.

3.4. Bant genişliğinin kapasiteye göre tahkiki

Şek. XVIII-1 den, en düşük yoğunluk, 2,1 t/m 3 ve 6°20' eğim göz önüne alınarak; aşağıdaki sonuçlar elde edilir.

Hız Bant genişliğiBantın oluklaşma şekli 111 js mm

Oo

2,5 80020° 2,0 90030° 1,7 80035° 1,5 80045° 1,2 800

30° eğimli makara grubu ve 1,7 m/s hız uygundur, tatbikatta bant hızı 1,8m/s alınacaktır.

189

3.5. Makara aralıkları

Çizelge XVIII-9 dan,

Taşıyıcı makara grupları arası : 1000 njrp.Dönüş makara gruplan aralığı : 3000 nitn. alınır.

3s6. Makara çaplarının seçimi

Çizelge XVIII-6 dan,

Faktör A = 15 B = 120 C = 10,1

A x B — 1800 taşıyıcı makaralar Seri V, 6 ”

A x C = 152 dönüş makaraları Seri III, 4" veya (§"

diskli makaralann kullanılması tercih edilmelidir.

3.7. Bant kuvvetlerinin tayini ♦ '

3.7.1. Asğâri bant kuvveti

Asgari bant kuvveti sehimin açıklığın % 2 si oltnası şartından tayin edile­cektir. Çizelge XVIII-16(dan

Nakledilen malzemenin yapışkan olması lerek, dönüşte 6 " lastik

To = 6 ,25 L (G + G)T B

Taşıyıcı makara aralığı : .L^ ~ 1,0 m

Bant ağırlığı G.B 15,0 k g / m

(Çizelge XVIII-15 ten)

Bant üzerindeki malzeme ağırlığı :

9 100:0G — 155 k g / m

3,6 V 3,6 x 1,8

To

190

To

6,25 x 1,0 ( 15 + 155)

1062 kg

3.7.2, Eiiı fim ağalıklar

M; akaralpın döjı§n kısımlarının ağırlığı, Çizelge XVIII-7 den alınabilir :

Gt = 18,6 kg

G = 16,0 kgD

3.7.3. J Bant kuvvetlerinin tayini

Bant kuvvetlerinin tayini için bant Şek. XVII-8 deki kısımlarına bölünecek­tir. A i jgari bant kuvvetinin (4) noktasında olacağı kabul edilirse;

GT s = • T4 + (C G — 2 - ) . L 4 _ 5 . f '

B LD

16i ç = T4 (1 5 + ) x 915 x 0 ,18

3

T s = ■t 4 + 335 kg

t 6 = T s + 20

t 6 = t 4 + 355 kg

. Yüklemetteknesinin direnci

6 - 7 noktalan arasında 4 m boyunda bir yükleme teknesi bulunduğuna göre, Çizelge §§¥111-17.2 denT = ■ a ç . 1 , . h2

T s mT = 2 ,x 3 1 8 x 4 x ( 0 ,1 x 0,8)

T

T =T

m kg

Bu değene lastik sürtünmesi ilave edilmelidir.

T =L

2 x 4 x 4 ,5 — 36 kg

T =YT

16 + 36 = 52 kg

GT

T7 = en + O03

+ G + ) . L6 _ 7. f + L

T

18,6T7 = T6 + (15 + 1 5 5 1------ --— ) x915x0,020 + 52 = T6 + 3503

1.0

+ 3958 kg

GTb = . T, + ( G + G) . h + ( G + G

B fcs') • L7 - 8 - f

t 8 = T7 + ( 15 + 155) X 30 + ( 15 + 155 +

t 8 = t 7 + 6137

T8 = t 4 + 9995 kg

T9 = t 8G

4- ( G 4- G 4 j B T

1 . l 8_9- f

18,6

1,0

T9 = Ts + ( 155 + 15

t 9 = t 8 4~ 113

T4 ^ t 9 4* 10108 kgT i — T 9 4 25

\î - t 4 ..L. 10133 kg

t 3 = rpi 4 4 G . hB

-

18,6

1,0) X 30 X 0,020

T3 = T4 + 15 X 30 - ( 15 +

T4 + 351 kg

16,0

3,6) X 275 X 0,018

Gr3 - ( 2 x 1 5 + 20) - ( G + — ) . L2 • f

S rLD

Tj

192

16,0T3 - 50 - ( 15 + ---------- ) X 25 X 0,018

3,0

) x27x0,020

59T2 = T3 -

T2 = T4 + 292 kg

Bantın tahrik tamburundan kaymaması için, T , / T2 oranı sarılma açısı 420° kabul edilerek Çizelge XVIII-19 dan bulunan değerlerden daha küçük olma­lıdır.

Çıplak tamburda : 6,25Lastik kaplı tamburda : 13,00

a) Çıplak tambur hali

T, T4 + 10133----- = ---------------------- < 6,25

T2 T4 + 292

T4 > 1581 kg

Bu kuvvetin bulunduğu (4) noktasındaki asgari bant kuvveti

To = 6 ,25 L . GD G

To = 6 ,25 x 3,0 x 15 = 281 kg

Bulunan T4 kuvveti hem bu noktada gerekli olan asgari bant kuvvetinden, hem de 3.7.1. de bulunan değerden daha büyük olduğundan uygundur.

b) Lastik kaplamalı tambur hali

T, T4 4- 10134

T2 T4 . *2

T4 > 527 kg

Bulunan değer 281 kg dan büyük olmakla beraber, (6) noktasındaki asgari bant kuvvetinin Mad. 3.7.l'e göre 1062 kg olması gerekir.

T6 = T4 + 355 = 1062

min T = 707 kg

Çıplak ve lastik kaplı tambur kullanılması halinde bant kuvvetlerinin alacağı değer­ler, aşağıdaki çizelgede karşılaştırılmıştır. Görüldüğü gibi, bant kuvveti her iki halde de (1 ) noktasında azami olmaktadır.

193

BANT KUVVETLERİ (kg)

Nokta Çıplak Tambur ’ Lastik Kaplı Tambur

1 11714 10840

2 187 3 999

3 1932 1058

4 1 5 8 1 ' 707

5 1916 1042

8 1936 1062

7 5439 4585

8 11576 10702

9 ' 11389 ' 10815

3,8. Banini seçimi

Malzemenin ıslak ve yapışkan olması nedeniyle, tamburlar lastikle kapa­nacaklardır. Bantın birim genişliğine tesir eden azami gerilme,

10840K = ------------ = 135 ,5 k g / c m

80

Konveyör 500 m. den daha uzun olduğundan, emniyet katsayısı S — 9 alınabilir (Çizelge XVIII-14.3'e bakınız), bu durumda bantın dayanımı

135,5 x 9 = 1219,5 kg/cm olmalıdır.

Tabaka başına mukavemeti 315 kg/cm olan 4 - katlı doku seçilmiştir.

EP 1250/4

Üst kaplama kalınlığı ; 6 mmAlt kaplama kalınlığı : 2 mmÇelik , kortlu bant olarak

S t - 1 0 0 0 Kem

143 kg / cm

3.9. Tambur çaplan

Çizelge XVIII-23 ten 4 - kat EP 315 doku veya St - 1000 çelik kortlu bant, kullanılacağına göre tambur çaplan seçilir.

194

Tambur çapları (mm)

Tambur/doku 4 EP 315 S t-1 0 0 0

TahrikBaş, kuyruk, ağırlık Saptırma

700600500

650500400

3.10. Tahrik gücü

Tahrik tamburlarındaki etken kuvvet

T — tahrik tamburlarındaki sürtünme kuvveti.

T = 1 0 8 4 0 - 999 + 2 x 25E

T = 9 8 9 1 kgE ^

75

989 1 x 1,8N = ------------------

75

N = 240 BB

Tahrik düzeninin toplam verim: r?T = 0,90 alınırsa, motor gücü,

300 BB motor kullanılacaktır.

3.11. Gergi ağırlığı

Gergi ağırlığı (2) noktasındaki bant kuvvetinin iki katma eşit alınabilir.

G = 2T , = 2 x 999 « 20 0 0 kgG • .

3.12. Makara aralıklarının tayini

Uzun konveyörlerde hayli yekun tutan makara maliyetinden tasarruf etmek için, modern konstrüksiy onlarda bant kuvvetinin büyük olduğu yerlerde, makara aralığını arttırarak makara sayısını azaltmak yoluna gidilmektedir. Bu halde makara aralığını Çizelge XVIII-9 dan almak yerine, sehim hesabı yaparak tayin edilmesi yoluna gidilir.

N 237N = 264 BBm r\ t 0,9

195

Aşağıda makara aralığının arttırılmasının nasıl yapılacağı görülecektir.

önce 915 m uzunluğundaki düz faşımda 1/3 ve 2/3 noktalarındaki kuvvet­in tayin edelim.

CTTa = .T e + ( Gp + ----- ) . L0 ,A- f + Tyt

LT

18,6T = 1062 + ( 15 + 155 d----------- - ) x 305 x 0 .02 + 52

A ' 1,0

T = 2264 İteA18,6

T = 1062 + ( 15 + 155 + ~ ----— ) .x 610 x 0 ,0 2 + 528 . • 1,0

T = 3414 kg

aşıyıcı makara aralığı sehimin % 2 olması şartından hesaplanacaktır.

ıkta Bant kuvveti Makara aralığı6 1062 kg 1,00 mmA 2264 " 2,12 "B 3414 " 3,20 ” ■7 4565 " 4,25 "

Bantm kaçmaması ve malzemenin dökülmemesi için, tecrübelere göre 800 ım genişliğinde makara aralığı 1,3 m yi geçmemelidir. Buna göre makara aralık- ırı aşağıdaki gibi kademelendirileeektir ( Ş e t XVIII-9 a balanız).

1. kademe : 1,00 m : 6 - A noktalan arası2. kademe : 1,10 m : Â - B noktaları arası3. kademe : 1,20 m : B - 7 noktalan arası4. kademe : 1,30 m : 7 - 9 noktalan arası

1 Kad mp 1 K/Vt*rrw9 \ k-rvısma l k^ bss.—rtood

"— ----- 1300I I noo 1200 ------------ -—m i—■—n rv.g F = ::::::r= ^

Şekil XVII - 9. Makara aralıklarının kademelendirilmesi.

»6

SAYISAL ÖRNEK. 8İÇTEN YATAKLI SAPTIRMA TAMBURU

I. Genel • .

Sayısal örnek 1 deki içten yataklı saptırma tamburunun mil çapını hesapla* ymız. Tamburan ana boyutları ve bant kuvvetleri Şek. XVII -10 da verilmiştir.

R/2

ft- R/2

R/2 =3)2

bÎr/2

İd)

(dİ

i\ I Meğ

(e)^mak' 5Qkgm

{c l

Şekil XVII -10. İçten yataklı tamburda mile tesir eden kuvvetler ve eğilme mo­mentinin tayini.(a) Tamburun ana boyutları ve yatak mesafeleri, (b) tambura tesir eden kuvvetler, (e) tambur miline gelen bileşke kuvvetin tayini, (d) tambur milinin yük diyagramı, (e) eğilme momenti diyagramı

2. Mile tesir eden kuvvetler

Tambur ağırlığı henüz bilinmediğinden Şek. XVIII-9 dan 100 kg olarak seçilir. Çizimle tambur ağırlığı ve bant kuvvetlerinin bileşkesi R = 6 2 4 kg bulunur.

3. Mil çapı hesabı

Azami eğilme momenti Bölüm VI da gösterildiği gibi hesaplanır.

M =mak

R

2e

624— — * 0,16 = 50 kg m

2

197

Mil çapı Şek. XVIII-6 dan tayin edilir. Ceğ = 1 alınırsa, diyagramdan mil çapının 38 mm olması gerektiği bulunur. Ancak bu azami moment milin yatak içinde kalan kama, yuvasız kısmında meydana geldiğinden, bulunan mil çapı 0,91 katsayısı ile çarpılarak azaltılabilir.

0,91 x 38 = 34,6 mm

Mil çapı 35 mm alınabilir ve milin uçlarında çap 30 mm yapılabilir.

SAYISAL ÖRNEK 9 TAHRİK TAMBURU

1. Genel

Sayısal örnek 3 teki tahrik tamburunun mil çapını hesaplayınız. Tamburun ana boyutları ve bant kuvvetleri Şek. XVIII-11 de gösterilmiştir. Tahrik tamburun­daki güç N = 44,8 BB, tahrik tamburunun devir sayısı n = 48 d/d dır. Tambur ağır­lığı 300 kg dır.

2. Mile tesir eden kuvvetler

Tambur ağırlığı ve kuvvetlerinin bileşkesi çizimle R = 2870 kg bulunur.

1435 1435

(e)Mmal r 287k3m

Şekil xV II-ll. Tahrik tamburunda mile tesir eden kuvvetler ve eğilme momentinin tayini.(a) Tamburun ana boyutları ve yatak mesafeleri, (b) tambura tesir eden kuvvetler, (c) tambur miline gelen bileşke kuvvetin tayini, (d) tambur milinin yük diyagramı, (e) eğilme momenti diyagramı

198

3. Mil çapının hesabı

Tambur milinde azami eğilme momenti, milin tambura kamalandığı noktada meydana gelir.

RM = ------ • e = 1435 x 0 ,20 = 287 kg m

nlak 2

Tahrik milinde ayrıca burulma tesiri de vardır.

N 44 ,8M = 71 6 , 2 ---- = 716 ,2 -----------

b n 48

M = 710 k g / mb

Şek. XVIII-6 daki diyagramda asgari mil çapı 100 mm bulunur (C .= 1,5 ve Cb = 1,0 alınmıştır). Milin sadece burulma tesirine maruz olan uç kısmındaki mil çapı en az 95 mm olmalıdır.

Milin uç kısmındaki çap dı = 95 mm alındığı zaman, diğer çaplar da konst- rüktif olarak büyüyecektir, da = 10 0 , d3 = 1 1 0 , d4 = 108 mm alınmıştır.

1

SAYISAL ÖRNEK 10m il in d e k o n s o l y ü k o l a n TAHRİK t a m b u r u

1. Genel

Sayısal örnek 1 deki tahrik tamburunun zincir dişli ile ve direkt tahrik edil­mesi hallerinde mil çapının hesaplayınız. Zincir dişli ile tahrik halinde milin ucuna 1200 kg çekme kuvveti gelmektedir. Tambur ağırlığı 250 kg, tahrik tamburundaki güç N = 5,4 BB, tamburun devir sayısı n = 22,4 d/d dır. Tamburun ana boyuttan ve bant kuvvetleri Şek. XVII-12 de verilmiştir.

2. Mil çapının hesabı

Tambur milinin hesabı için önce mile gelen eğilme tesirleri ayrı ayrı hesaplan­malıdır. Daha çabuk sonuç almak bakımından, grafik hesap tavsiye edilir.

Hesap şu sırada yapılır: . .

1) Bant kuvvetleri ve tambur ağırlığının R bileşkesi bulunur.2) R/2 kuvvetlerinin kamalı göbeklerin ortasından mile tesir ettiği kabul edi­

lir.

199

3) Zincir kuvvetinin zincir ekseni boyunca mile tesir ettiği kabul edilir.4) (2) deki yüklemeye göre eğilme momenti diyagramı çizilir.5) (3) teki yüklemeye göre eğilme momenti diyagram; çizilir.6) Mil üzerinde en çok zorlanan noktalar B ve D noktalandır, bu noktalar

ayrı ayrı tahkik edilmelidir. B noktasındaki azami eğilme momenti M =. İ 80 kgm dir. D noktasındaki bileşke momenti çizimle bulunur. Md = 265 kgm.

7) Mildeki burulma momenti hesaplanır.5.4

M = 7 1 6 , 2 --------- = 171 kg mb

-S) B-noktasındaki asgari mil çapı .Şek. XVII1-6 daki diyagramdan bulunur.

200

Moö — 1.80, M& -- 171 kgm, Cgğ - 1,5, CD. — 1;0 alınarak, mil çapı

72 mm bulunur, kama olmadığı için bu çap azaltılabilir.

- dr = 0,91 x 72 = 65,5

dr = 70 rnnı alınır.

D noktasında ise M . = 265, M. = 171 kgm alınarak

ds = 80 mm bulunur.

Mil ucunda sadece burulma tesiri okluğuna göre, diyagramdan M = 171 kg m, M = 0

b eğ

d, = 58

d, = 60 mm

Kamasız olan da yapı, d.ı e göre biraz daha küçük alınabilir.

d-ı , = 0.91 da = 0,91 x 80 = 73 mmKonstrüktif olarak

d4 = 7 9 mm alınmıştır. .

Tambur milleri simetrik yapılırlar, bu sebepten d s ve ds çaplan daha az zorlanmalarına rağmen

t» S = d 3 '

d(, = d 2

3. Direkt tahrik halinde tambur milinin hesabı

Tahrikin zincir dişli ile değil de kavrama ile direkt olması halinde, momen diyagramı Şek. XVTI-12 (f) deki şekildeolacaktır.

. B halde dı = 60 mmD noktasındaki çap.

Meö = 131 kgm. M = 171 kgm olduğuna göre, Şek XVIII-6 daı

da = 68dr = 70 mm alınır.

B noktasındaki çap konstrüktif olarak dr = 65 • i’m alınır.

Görüldüğü gibi * konsol yük .olması halinde, eğilme tesiri iki misli artmak tadır. Bu sebeptendu. .U tahrikte yeterli olabilen bir mil çapı zincir dişli bir tahriki, yetersiz olabilir.

4. Tambur yataklarının hesabı

4.1. Yatak yükleri

Direkt tahrikte A ve B yataklarının her birine 653 kg yük gelmektedir. Zincir dişli ile tahrikte ise B yatağı daha elverişsiz durumdadır. B yatağındaki yük (2) ve (3) hallerindeki yatak yüklerinin vektörel toplamı olacaktır. Bu halde B yatağındaki yük 1872 kg olacaktır (Şek. XVII-12 (i) olacaktır).

Görülüyor ki, milde konsol yük olması halinde, yük tarafındaki yatak kuvveti oldukça fazla olmaktadır.

4.2. Yatak seçimi

Tambur devir sayısı 22,4 olduğuna göre, 40.000 saatlik bir ömür için SKF ka­talogundan

C-----= 37,5P

C = 37,5 x 1872 = 7 0 2 0 kg

Mil çapı dî = 70 mm olduğuna göre

Gergi manşonlu oynak bilyali rulman 1316K + H C = 69 5 0 kg

2316K 4- H C = 1 0 60 0 kg

veya gergi manşonlu oymak makaralı rulman

22216CK + H C = 1 2 20 0 kg

kullanılabilir. Konveyör ağır hizmet tipi olduğu için, oymak makaralı rulman tercih edilmelidir.

202

BÖLÜM XVIII

BANTLI KONVEYÖRLERİN HESABINDA KULLANILACAK ÇİZELGE VE ŞEKİLLER

1. GENEL

Bu bölümde bantlı konveyörlerin hesabında kullanılacak olan çizelge ve şekil­ler ayrı olarak verilmiştir. Böylece bu kitabı bir kere okumuş olan bir kimsenin he­sap yaparken çeşitli bahisleri kitap içinde aramak sıkıntısından kurtulacağı düşünül­müştür.

Çizelge ve şekillerin hesaplarda takip edilecek sıraya uygun olarak sıralanma­sına dikkat edilmiştir. Çizelge ve şekillerin kullanma şeklini daha iyi anlamak için, Bölüm XVII deki örnek çözümlere bakılması önerilir.

Çizelge ve şekillerin hazırlanmasında bilinen en son kaynaklar dikkate alın­mıştır. Bazı hallerde aynı konuda iki farklı çizelge görmek okuyucuya belki şaşırta­caktır; daha ziyade Avrupa ve Anglo-Sakson konstrüksiyonlan, hesap usulleri ve bi­rimleri arasındaki farklardan doğan bu gibi hallerde bir tercih yapmaktansa kaynak­lan gösterip her iki çizelge bir arada koymak ve tercihi konstrüktörün sağduyusuna bırakmak uygun görülmüştür.

2. ÇİZELGE VE ŞEKİLLERİN LİSTESİ

Çizelge 1. Çizelge 2. Çizelge 3. Çizelge 4.Çizelge 5.

Malzeme özellikleri Standart bant genişlikleriMalzeme iriliğine bağlı olarak bant genişliğinin tayiniBant genişliğine bağlı olarak tavsiye edilen azami bant hızlanBantlı konveyörlerde kesit alanı ve kapasite değerleri

203

Şekil 1- Şekil 2.

Çizelge 6. Çizelge 7. Çizelge 8. Çizelge 9.

Çizelge 10, Çizelge 11. Çizelge 12, Çizelge 13. Çizelge 14. Çizelge 15. Çizelge 16. Şekil 3. Şekil 4. Şekil 5. Çizelge 17. Çizelge 18. Çizelge 19.

Çizelge 20. Çizelge 21. Çizelge 22. Çizelge 23. Çizelge 24. Çizelge 25. Çizelge 26.

Çizelge 27. Şekil 6. Şekil ' 7. Şekil 8. Şekil 9. Çizelge 28.

Bantlı konveyörlerde taşana kapasitesinin tayiniBantlı koııveyö derde kapasite ile oluklaşma şekli arasındaki ba^ğıntîîaı.Makara çapının ■ayiniTaşıyıcı ve dönüş makara gruplarının boyut planı ve ağırlıklar Makara gruplanma ağırlıklarıTaşıyıcı ve dönüş makara grupları anısında müsaade edilebilen azami aralıklarTaşıyıcı makaralarla tamburlar arasındaki asgari mesafeler.Bantlarda yükü taşımak için gerekli asgari kat sayılarıBasitin iyi olukiaşabilmesi için tavsiye edilen azami kat sayılanBantairda üst ve alt kaplama kalınlıklarının tayiniBantların kopma dayanımları ve emniyet kat sayılarıBant ağırlıklarıÇeşitli yük durumlarında tavsiye edilen bant sehim değerleri Bantlı konveyörlerde boşta çalışma gücünün tayini Bantlı konveyörlerde malzemeyi yatay taşıma gücünün tayini Bantlı, konveyörlerde malzemeyi düşey taşıma gücünün tayini Konveyör gücüne yapılacak ilâvelerBantlı konveyör elemanlarında sürtünme kaybı kat. sayılan Çıplak veya lâstik kaplı tahrik tamburlarında sarılma açısına bağlı olarak bant kuvvetlerinin oranları Çeşitli güç nakil organlarının verimleriKonveks eğrilerde kullanılacak en' küçük eğrilik yan çaplan Bantlı konveyörlerde gergi uzunluğunun tayini Bantlı konveyörlerde tambur çaplarının tayini Yükleme teknesi boyutları Temizleme fırçalarının çap ve hızlanÇeşitli malzeme için tavsiye edilen asgari oluk eğimleri, bunkeraçılan ve aşınma plâkalarıBoşaltma arabası boyutları ve ağırlıklarıEğilme ve burulmaya maruz millerde çap hesabıBunker açısının tayiniBaş tamburdan döküm malzemenin yörüngesinin tayini Kaynak konstrüksiyon tamburlarının yaklaşık ağırlıkları Bantların sanın çapının tayini

ÇİZELGE 1MALZEME ÖZELLİKLER!

MALZEME ÖZELLİKLER!j_______________________________ Sayfa 1

1. MALZEME SINIFININ TANIMLANMASIİŞARET

A Çok ince, -100 mesh i - 150 /*)B PARÇA ince , -3 mmC BÜYÜKLÜĞÜ Granül ,- î2 mmD Parçalı ,*12 mm büyüklüğünde parçalar ihtiva eder.E Şekilsiz, lifli,birbiri içine geçen yapıda, v.b. gibi

1 Çok akıcı - şev açısı 20* den. az2 AKMA Akıcı - şev açısı 20°- 30"3 ÖZELLİĞİ Orta akıcı şev açısı 30°- 45°4 Zor akıcı •- sev acısı 45" der, fazla

' S Aşındırıcı değil8 AŞINDIRMA Aşındırıcı7 ÖZELLİSİ Çok aşındırıcı8 Çok keskin, bant kaplamasını keser veya sıyırabilir.

l Çok tozlu.M DİĞER Hava ile karışarak akışkan hale geçebilir.N ÖZELLİKLER Patlayıcı toz ihtiva eder.P Kullanma veya satma şartlarını etkileyecek şekilde kirlenebilir.0 (Bazen bu Kullanma veya satma şartlarını etkileyecek şekilde parçalanabilir.R özelliklerin Zararlı toz veya duman neşreder.S birkaçı bir Çok korozif.T arada ola. Orta derecede korozif.U bilir 1. Nem çeker.V Sıkışır ve kolay parçalanmayan bir tabaka hasıl eder.w Mevcut ya§ veya kimyasal maddeler lûstik malzemeye hasar verebilir.X Basınç altında pl&kalaşır.Y Çok hafif ve uçucu (rüzgar süpürebilir i.

z ... Yüksek sıcaklıkta malzeme.

örnek: Akıcı, aşındırıcı ve patlayıcı toz ihtiva eden çok ince bir malzemenin malzeme sınıfı işareti : A26N

M A LZE M E Ö Z E L L İK L E R İSayfa 2

2.AKMA ÖZELLİĞİNİN TANIMLANMASI-DİNAMİK VE STATİK §EV AÇILARI

Çok Akıcı1

A k ıc ı2

O rta A k ıc ı 3

Zor Akıcı 4

Dinam ik gev aç ısı 5 °

Dinamik gev açıs ı 10'

Dinamik gev açısı 2 0 °

Dinamik sev açısı 2 5 °

Dinamik gevaçısı 30°

^^20° ^-^25° ^-^30°

S ta tik şev açısı 0°_ 20°

S ta t ik g e v a ç ıs ı 20°_ 30°

S ta tik gev açı sı 3 0 1 3 5 °

S ta tik şev aç ıs ı 3 5 1 4 0 °

S ta tik gevaçıs ı 40°dan fa z la

M A L Z E M E Ö Z E L L İK L E R İ

Düzgün büyüklük te, çok küçük yu­v a rla k taneti m alzem e, çok nem li veya çok kuru olabilir. Örnek:Kuru silika kumuçimentopslak beton v.s.

Y uvarlak , k u ru , cilalı o r ta a ğ ır­lık ta taneli mal­zeme-Ö rn e k :B akliyat ve tahıl taneleri v.s.

Gayrim untazam granüle veya par­çalı o r ta ağırlık­ta malzeme.Örnek-.Antrasit kömürü kil,pam uk tohu­mu yemi v.s.

En çok rastanan tip ik m alzem e

Ö rnek;B itüm lü köm ür, tas , birçok cev­h erle r, v.s.

Ş ekils iz, lif li,biiL biri içine geçen yapıda malzeme

Ö fflL k .Ağaç ta la ş ı,ta v ­lan m ış döküm kumu, p an car- üzüm p o sas ı v.s.

206

MALZEME ÖZELLİKLERİSayfa 3

M ALZEM E ADIYığma

öroülagirlık ( t / m 3)

Tabiî şev açısı

(OJ

Azam î xınt eğimi

( • )

Malzemesınıfı

Ağaç kabuğu I 0 ,1 6 - 0 , 3 2 45 27 7.46YAğaç t a l a ş ı 0 ,1 3 - 0 ,2 4 E45VAğaç t a l a ş ı , d e e te r e to zu 0 ,1 6 - 0 ,2 1 36 22 *B 35Ağaç y o n p a s ı 0 ,1 6 - 0 , 4 8 27 E45WYA l ç ı t a ş ı , e le n m iş - 1 2 mm 1 ,1 2 - 1 , 2 8 40 , 21 C36A l ç ı t a ş ı , p a rç a + 4 0 -7 5 mm 1 ,1 2 - 1 , 2 8 30 15 J)26A l ç ı , t o z , 'havalanm am ış 1 ,5 0 30 1 6 -2 2A l ç ı , t o z , h a v a la n m ış 0 ,9 6 - 1 , 1 2 42 23 A36YA l f a l f a Tohumu 0 ,1 6 - 0 ,2 4 B15ÎİA l f a l f a yem i 0 ,2 7 B5T#A lu m in a 0 ,8 0 - 1 ,0 5 22 1 0 -1 2 B27MAlüm inyum p a r ç a la r 0 ,1 1 - 0 ,2 5 K46YAlüm inyum h i d r a t 0 ,2 9 34 2 0 -2 4 C 35A lüm inyum O k s i t 1 , 1 2 - 1 , 9 2 A17MAlüm inyum S i l i k a t 0 ,8 0 B35SAlüm inyum S ü l f a t 0 ,8 7 32 17 C25 •Amonyum k lo r t i r ( k r i s t a l ) 0 ,7 2 - 0 , 8 3 B25SAmonyum n i t r a t 0 ,7 2 KC36HUGAmonyum s ü l f a t ( p r a n ü le ) 0 ,7 2 - 0 , 9 3 «C26SA rd u v a z , k ı r ı l m ı ş , - 1 2 mm 1 ,2 8 - 1 , 4 4 28 15 C26

p a r ç a , + 4 0 -7 5 mm 1 ,3 6 - 1 , 5 2 V *• D26to z 1 ,1 2 - 1 , 2 8 35 20 A36Y

A rp a 0 ,6 1 23 1 0 -1 5 B15MA r s e n ik , p ü lv e r iz e 0 ,4 8 «A26A s b e s t c e v h e r i v e y a t a ş ı 1 ,3 0 D27RA s b e s t, p a rç a la n m ış 0 ,3 2 -0 , -4 0 E 4 6XYA s f a l t , y o l i ç i n 1 ,2 8 - 1 , 3 6 045A s f a l t , k ı r ı l m ı ş --12 mm 0 , 1 2 C35

K o t : 1 - Büyük p a r ç a la r 2 m /s 'd e n büyük h ı z l a n a k l e d i l d i ğ i zaman, b a n t e ğ im i 15 ' y i g e ç m e m e lid ir .

2 - * Ş a r t l a r a pü re d e ğ i ş e b i l i r , d e n e y le sa p ta n m a s ı t a v s iy e e d i l i r .

207

M A L Z E M E Ö Z E L L İ K L E R İSayfa 4

Yığma Tabiî Azamî MalzemeMALZEME ADI özgül ağırlık şev açısı bant eğimi sınıfı

( t /m 3) ( M i ')

A.si tb o r iK , in ce 0 ,8 8 B26T

Baca tozu «kazan, d a i r e s i , kuru 0 ,5 6 -0 ,6 4 A.17MTY

Badem, k ır ılm a m ış veya k ı r ı l m ı ş 0 ,4 5 -0 ,4 8 0 360

B a k a l i t ve B en zeri p l a s t i k l e r , Ito z 0 ,5 5 -0 ,7 2 B25

B ak ır cev h e r i 2 ,0 0 -2 ,4 0 20 *B27 |

B ak ır c e v h e r i , k ı r ı l m ı ş 1 ,6 0 -2 ,4 0 20 D2? I

H akir s ü l f a t 1 ,2 0 -1 ,3 5 31 17 D35 I

Bai ık , a r t ı k l a r ı 0 ,6 4 -0 ,8 0 F45W 1

PaJ 3 k yemi 0 ,5 6 -0 , 54 TM5W j

Barbunya f a s u ly a s ı , kuru 0 ,7 7 - 015 1y ıkanm ış 0 ,9 6 C25 |

B ari t V 2 ,4 0 -2 ,9 0 1 8 D36 I

B aru t 1 ,0 0 ' B25T

Baryum k a rb o n a t 1 ,1 5 • A 45 1

Baryum o k s i t , , to z 1 ,9 0 -2 ,2 5 B26 j

Baryum s ü l f a t 2 ,4 0 -2 ,9 0 18 D36 |

B e n to n i t , ham 0 ,5 5 -0 ,6 5 D46X j

ö ğü tü lm üş• -100 mesh 0 ,8 0 -1 ,0 0 45 20 k 26XY |

B eton , p a rça lan m ış 1 ,4 5 -1 ,6 0 12-30 D56P a rç a la r 50 mm 1 ,7 5 -2 ,4 0 24-26 D25P a r ç a la r 100 mm 1 ,7 5 -2 ,4 0 20-22 D26P a rç a la r 150 mm 1 ,7 5 -2 ,4 0 1 2 D26ta ş la ş m ış 2 ,0 8 -2 ,4 0

B enzin h e k z a k lo ru r 0,9 0 A45R

B eze ly e , kuru 0 ,7 2 -0 ,8 0 C15HQ

B ira .a rp a s ı k ü sp e s i, kuru 6 ,4 0 -0 ,4 8 C45k ü s p e s i , ı s l a k 0 ,8 8 -0 ,9 6 C45T

B o k s i t , tuvönan 1 ,2 8 -1 ,4 5 31 17 B37k ı r ı l m ı ş -75 mm 1 ,2 0 -1 ,3 5 25 20 D37k u ru , öğütülm üş 1 ,2 0 -1 ,3 5 35 20 B26

Bor 1 ,2 0

B oraks c e v h e r i ,

1i1

1

sodyum b o r a t 1 ,1 0 -1 ,2 0 45 18 «C36

208

\M A L Z E M E Ö Z E L L İK L E R İ

j

Sayfa 5

Yığma Tabiî Azam î MalzemeMALZEME ADI özgü' ağırlık şev acısı bant eğimi sınıfı

( t /m 3! { ») S ” )

Borakss p a r ç a l ı + 5 0 -7 5 mm 0 ,9 6 - 1 ,0 4 036+ 4 0 -5 0 mm 0 ,8 8 - 0 , 9 6 D36 ■- 1 2 mm 0 ,8 8 - 0 , 9 6 036in c e 0 ,7 2 - 0 ,8 8 2 0 -2 2 B2ĞT '

Buğday 0 ,7 2 - 0 , 7 7 26 12 C25KBuğday, k a ra 0 ,6 4 - 0 , 6 7 25 1 1 -1 3 B25HB uğday, k ı r ı l m ı ş ( b u lp u r ) 0 ,6 4 - 0 , 7 2 B25IÎ

.... Buğday, özü 0 ,4 5 B25’.VB uz, k ı r ı l m ı ş 0 ,5 6 - 0 , 7 2 B16Cam, k ı r ı k l a n 1 , 2 8 - 1 , 9 2 20 0372Cam, y ığ m a 1 1 2 8 - 1 1 60 2 0 -2 2 0272C e v h e r , ç e ş i t l i , k ı r ı l m ı ş 1 ,6 0 - 2 , 2 5 > 3 -4 2 20C e v iz k a b u k la r ı , k x r i l m iş 0 ,5 6 - 0 , 7 2 B37C ıv a c e v h e r i 1 ,6 0 45 20 036C ü ru f , y . f ı r ı n , k ı r ı l m ı ş 1 ,2 8 - 1 , 4 5 25 10 A 27C ü r u f , y . f ı r ı n , p r a n ü le , k u ru 0 ,9 5 - 1 .0 5 25 1 3 -1 6 A 27C ü r u f , y . f ı r ı n , p r a n ü le , n e m li 1 ,4 5 - 1 , 6 0 45 2 0 -2 ? K/î ?Ç a k ı l , e le n m iş 1 , 4 5 - 1 , 6 0 30 p r>*6Ç a k ı l , k e s k in , k e n a r l ı , ku ru 1 , 4 4 - 1 , 6 0 1 5 -1 7 T>?9

Ç a k ı l , tuvönan 1 , 4 4 - 1 , 6 0 ' 38 20Ç a k ı l , y u v a r la k 1 ,4 4 - 1 , 6 0 30 12 1)36Ç avdar 0 ,6 7 - 0 ,7 4 23 (i f i l 51.Ç a y ır o tu tohumu 0 ,5 3 H25ÜYÇ e l ik k ı r p ı n t ı s ı 1 ,2 - 2 , 4 35 1 ö : , 7Vçim tohumu 0 f1 6 —0 ,9 B25Î-7Ç im e n to , p a k e t 1,6 0

P o r t la n d 1 ,5 0 39 9 0 - 9 5 A 26KP o r t la n d h a v a la n m ış 0 f 96—1 ,2 0 A l 6K

Ç im en to h a r c ı 2 , 1 i 370Ç im ento k İ in k e r i 1 ,2 0 - 1 ,5 ? 3 0 -4 C - X 6 - 95 037Ç in ko c e v h e r i , kav ru lm u ş 1 ,7 6 . 38 C t 6

k ı r ı l m ı ş 2 ,5 6 38 22 5€

209

MALZEME ÖZELLİKLERİSayfa 6

Y ığm a T ab iî A zam î M alzem eM ALZEM E AD! özaül a ğ ır lık şev açısı bant eğimi sınıfı

( t / m 3) i • î 1 • )

Ç in ko o k s i t , a ğ ı r 0 , 4 8 - 0 , 5 6 A35Xh a f i f 0 ,1 6 - 0 ,2 4 A35XY

ç in k o k o n s a n tre s i 1 ,2 0 - 1 , 2 8 B26

ç in k o to zu 3 ,2 - B26

D em ir c e v h e r i , tuvönan 1 , 6 - 3 , 2 35 18 -2 0 *D 36k ı r ı l m ı ş , + 50 mm 2 ,1 - 2 , 4 2 0 -2 2 k C26k ı r ı l m ı ş , - 5 0 mm 1 , 9 - 2 ,1 5 30-35 2 0 -2 2 xC26

D em ir o k s i t , p ig n e n t 0 ,4 0 40 25 A45

D em ir s ü l f a t 0 , 96- 1 ,2 0 33b

D e n iz kuşu g ü b re s i (G u a n o ),k u ru 1 ,1 2 B26

D o lo m it , p a r ç a l ı 1 , 4 4 - 1 , 6 0 20 D26kavru lm u ş 0 ,6 5 D2

D o n yağ ı 0 ,9 3 W

Dökümhane a r t ı k l a r ı (m aça kumuv . s , ) 1 ,1 2 - 1 , 6 0 B37Z

E b o n it , - 1 2 mm'ye k ı r ı l m ı ş 1 ,0 4 - 1 , 1 2 C25

E t , k ı r p ı n t ı 0 ,8 0 - 0 , 8 8 K35V5V

F e ld s p a t , e le n m iş , - 1 2 mm 1 ,1 2 - 1 , 3 6 38 18 B36p a r ç a , + 4 0 -7 5 mm 1 ,4 4 - 1 , 7 6 34 17 D36200 mesh 1 ,6 0 B36

F lu o r e p a t , e le n m iş , - 1 2 mm 1 ,3 6 - 1 , 6 8 C46p a rç a + 4 0 -7 5 mm 1 ,7 6 - 1 , 9 2 DA6

F o s f a t a s i t i , gübre 0 ,9 6 26 13 B25TF o s f a t k a y a s ı , k ı r ı l m ı ş , k u ru 0 ,9 6 2 5 -3 0 1 2 -1 5 D26

p ü lv e r iz e 1 ,2 0 - 1 , 3 6 40 25 B36

G lü te n yem i 0 ,6 4 B25P

G r a n i t , e le n m iş , - 1 2 mm 1 ,2 8 - 1 , 4 4 C27k ı r ı l m ı ş 1 ,5 2 - 1 , 6 0 D27p a rç a , +-40-75 mm 1 ,3 6 - 1 , 4 4 D 27

G r a f i t , y a p ra k 0 ,6 4 C25G ü b re , k a r ı ş ı k 0 ,4 8 - 0 , 8 0 F455C ü h e r ç i le 1 , 2 a -

Hadde t u f a l ı K46 TH a rç ıs l a k 2 ,4 0 B46TH a rd a l' tohumu 0 ,7 2 B15H

210

M A L Z E M E Ö Z E L L İ K L E R İSayfa 7

Y ı ğ m a Tabiî A z a m î M a l z e m eM A L Z E M E ADI özgül ağırlık şev acısı bant eğimi sınıfı

İ t / m 3) l “ ) ( °)

jjıo'i’ l; r-evh'-mi 2, 2 4 - 2 , 5 6 V-71.‘¿Vm I i v, U j?:u 0 , 6 a - 0 , Ö O P , 5

• ..rstiriılyo kubu'-ıı b u U m 1 , 2 8 P 3 6 T Vk ı r ı l m ı ş , -İT- mm 0,80-0,9.6 0 3 69

•[pintin, PT-anüle 0 , 5 1 0 25Q<a h v e , y e n i l tano 0 ,51 25 1 0 - 1 5 *j ;î5Q

kav r u J m u ş t ane o,J5-0,/!2 0 1 5ö.::;u U.n -nur. 0 , 4 0 ;>■; 1 ('k ol a y e *'•! r (KestcaA'e) o , 3 0 u/iŞim:;

•!İA-T ı i m e (r, /îu~*0f 6 ALov, 0 ,4 8 - 0 , 5 6

•. i o-i y u m a s e t a t 7, ('' :: İyu ’0 f o s Put 0, 64-!., 5 0 A /Ş,

lais ta i, ( , -o., n ■•■•.'.'yy::-it ■•.-■.•ryor, -e m 6 4 - 0 , 5i - v,R :•!][, -V-. '•s-- 1 ,00 35 1< a r

t; ¡.o t m La i it, 1 : <3017- 0 , 9 0 Ah 73 A <; 6Ykar, triKC >J.-r-ı:iş 0 ,0 8 - 0 , 1 2 _

' ,24-C,o;, -ı,;>.rbon, ¡.ive, kuı-.ı, ‘ ,3 3-0, 32 ii05Y' H r ’oo" .Siyahı, m t n ; ' , V'--;':, A\' ,pX 5 "

L'.o ’ 5 ■•6-’' , 1} K-t J5Yi'arboriîii.îM • . p arç a l ı , - 7 5 ■•••' ı , fm İte'?

K a r p i t , kırı] niş 1 ,1 2 - 1 , 2 8 'A'6),.-aya, kirlimi-;, 2,00-2, 32 026kaya, y u m u ş a k , stepçe i l e çıkarıl -

Mİ:-- 1 , 6 0 - 1 , 7 6 2 ? 1)360,50 p»35

1 OM 1 k 0 , 5 ' - 0 , 6i MK e m i k li.5-.ii ~e 0,4 3 - 0 , 6 4 B 3 5K o m i k aiyiihı 0 , 32-0, ,'P A.25YK e m i k u n u 0 ,32-r-, 1536-K e p e k (. , 2o- ■', t r.35îîY5 ı esel,'~ur i’,17— • . * ' A -ui ’7

211

M A L Z E M E Ö Z E L L İK L E R İSayfa 8

Yığma Tabiî Azamî MalzemeMALZEME ADI özgül ağırlık sev acısı bant eğimi sınıfı

( t / m 3) i ° i ( ” )

■■•il, I'rO s . i rv 1 , ? ü - l , 6(D ı r u , ı î ■: • 1 , 6' - I , < (. '■'•.57k a r ı t , > i ( / fi-1 , O ı L - ;> r ı / 6

\ - 'e ç , 1" I A;, (.,<-.',-1 ,v . i’? i lO :<n 'ı'rîrjı>;‘’ , - • • f r / Ol ■ı/î"-öi'yvnüüt f' 0 ,R 1 - i - f •• :'-o AliH'-yt O Ti,*'.- ( , r . ‘j - . ■ - • 7 ' / i

ı ’r e ç t f i s j ı , Kır- ı- ' ■ I , 16-1 , '•>4 i , r>i;-ı M' V‘ '•! -t r> t. ■ , 5 1 1 . ■

( v/_ 5 •1 , l ' - - '

•’ ' - -ir. ;// ■~ , an i.»"a \ Mi t .;

a i l l î ’HÎÎ İ l , ¡•HÜO..I ' * a h ' • : , _ c -, ■ ? ’ 1 1 fih i l.il'i'l ü , • '( i'-'ı • , «'■ r.ı/.

b i t i k l i k , b a m ; 1 • ■ ,7 ■ - ı , ' i 6b i tU'd 1 i.» , a . yi -rjM / ' . 7 0 -i . X 7 İ Rb:i tü» •'! Ü , i J vca i" ' , - , "A - . ' ? ? i : ■b i !/. n U \ , "tanr*»V: ' i , t >- ; ~ Î 1 , f î- !)JR

• ■ r iyo . l 3 t , n a f t 'A . 1 3 6l a o ; , 1 - 1 , •' • ı / 6

..rol) i L /■y

■■'¡’.n , doki'-ıdcn r ı ' • . ! ' O l p? :ı Ok a l m , ' ¡ ¿ ¡ k •*?', ) , " - Î .. V 177•nar-fi ; _ / - I r./’i-:£İ?XÎ Hİ 4 , ' - u r u i , -■-1 . b ; ' ./i -- B?7fcuvönrm, i i ı -" : • ı., 7 b- ■ "Î - ' " 1VVtUVÖnOll, L.-r'l ı ,7- ! t >- 1 - ı / 7

ı.H-ı'laçii, k ı r ı l - ’v ; . , - r - ı , -•37Kurrnm a rae r ıa ı . l , 1 i 1 /•-■.•nıraun c c v ' - '^ r İ m - 1,', • ! -i K - - 1

■/urrum oka i »o * • '■/■fi-'-,- I-1? -

aurourı o k - . - 'î vn rv . <_* i , 7 ■ 1 1 7 ”

,• i v -a r • . «r ( p ‘i -i - •, * ■ i ! / ■ : ■ - , ' ■ ' - 2 7 11 , A - ' ■ ■ ! P T '

î , r : - i , ; *,

MALZEME ÖZELLİKLERİSayfa 9

Yığma Tabiî Azamî MalzemeMALZEME ADİ özqül adırlık sev acısı bant eğimi sınıfı

i t İTT?) ( °i ! °1

Kul, p a z -ü r e t ic id e n , nemli 1 ,2 5 D47Tkömür, kuru -1 2 mm 0 ,5 5 -0 ,6 5 40 20-25 C46TYkömür, kuru -7 5 mm 0 ,5 5 -0 ,6 5 D4 6Tkömür, nem li, - 1 2 mm 0 ,7 2 -0 ,8 0 50 ? 3-27 C46Tkömür, nem li, --76 mm 0 ,7 2 - 0 ,8 0 C46Ts iy a h , öpUtülmöş 1 ,6 8 17 * B35U Ç U C U 0 ,6 5 -0 ,7 2 A ? 20-25 A47

Küspe, pamuk, keten 0 ,7 7 -0 ,8 0 D4 5SLaktoz 0,51 3\25PXL astik , hurda 0, ¿0 -0 ,4 8 32 1 8 D45

pel e t 0 ,8 0 -0 ,8 5 -U p D45L in y i t , havada kurutulmuş 0 ,7 2 -0 ,8 8 *025ifaden t a l a ş ı , dck’ne de-nır 2,1 - 3 , 2 0 46

AO" ik , k ı r ı l »nı ş 1 ,6 - 2 , 4 1)270?,* ■ arne■/yum klorür 0 ,5 3 046«•' a rn e zyum sü 1 Ta t 1 ,1 ?Lal t , f i l i z 0 ,24 ¥.

ı s in k veya bü'« 0 , ' 6 - 1 , 0 4 0 45kuru, tane 0 ,4 1 -0 , '8 '*25l-ıb"ütü3 miiş, kuru , - k 11'3i 0 ,38 B 25100y m 0 ,5 8 - 0 ,6 i!?5

Cr>\'K- ^ r - 2,('0-2 , 25 J3' 20 *037Manyan di o k s i t 1 ,2 ? ■n -

Manyan s ü l f a t i , . ı ? 0 27Mantar ( b i t k i ) C. , / ') -Mantar, rranüle • - o, ?4 J'İŞPY

i û (■ e o li 1 - •' .r ( ,1- - i, 24 0 4 5Marn ( k i r , -, • t oprak ;ı t yi; 0 2'?Mermer, k ır in i ş , -1 ? m- 1,28-.1 , 5? r?vM ıs ır , dövme 0 ,6 4 - 0 ,7 ? B05 v

k ı rm p 0 ,7 2 -0 ,8 0 C d 5d z \\ 0 .1 / B?8Vtane 0 ,8 itane, kabuksuz 0 ,7 2 ' -7 7 28i,"la p a s ı C ,58 ,'BByemi i ,6 1 -0 ,6 4 35 B

2i 3

MALZEME ÖZELLİKLERİSayfa 10

Yığma Tabiî Azam î MalzemeM ALZEM E ADI özgül ağırlık

( t /n rr)şev acısı

i °)bant eğimi

( •)sınıfı

M ik a , öğütü lm üş 0 ,2 0 - 0 ,2 4 34 23 *B 36p ü lv e r iz e 0 ,2 0 - 0 ,2 4 A26MYy a p ra k 0 ,2 7 - 0 ,3 5 B16MY

M o lib d e n , to z 1 ,7 1 40 25 B25N i k e l - k o b a l t s ü l f a t c e v h e r i 1 ,2 8 - 1 , 4 0 *D 27TM iş a s ta 0 ,4 0 - 0 , 8 0 24 12 B25N o h u t, ku ru 0 ,7 2 - 0 , 8 0 C15KQOdun kömürü 0 ,2 9 - 0 , 4 0 35 2 0 -2 5 D36QO k s a l ik a s i t , k r i s t a l 0 ,9 6 B35SUP a n c a r, b ü tü n 0 ,7 7 535P an c a r p ü lp ü , ku ru 0 ,1 9 - 0 ,2 4 E45

ı s l a k 0 ,4 0 - 0 , 7 2 F 4 6P i r i n ç , k a b u k lu 0 ,5 8 B25M

kabuksuz 0 ,7 2 - 0 , 7 7 20 8 B15k ı r ı l m ı ş 0 ,6 7 - 0 , 7 2 B35

P i r i t (d e m ir c e v h e r i ) p a rç a+50 - 75 mm 2 ,1 6 - 2 ,3 2 52 6T

p e l e t l , f 2- 2,08 C26Tto z

P iş irm e to z u (b a k in g pow d er) 0 ,6 4 - 0 , 8 8 18 A 25P o ly s ty r e n boncuk 0 ,6 4 B25Pomza t a ş ı , - 3 mm 0 ,6 4 - 0 , 7 2 B47P osa, pancar,üzüm , ş e k e rk a m ış ı 0 ,1 1 - 0 , 1 9 E45YPotasyum k a rb o n a t 0 ,8 2 B26

k İo r ü r 1 ,2 3 B27k İ o r ü r , p e l e t 1 , 90- 2,08 C26Tn i t r a t 1 ,2 2 C16Ts ü l f a t 0 ,6 7 - 0 , 7 7 B46Xt u z l a r ı , s i l v i t v s . 1 ,2 8 B25T

P re s f i l t r e çam uru, Ş e k e r Fab; 1 ,1 2 15R u j, to z A47MS abun, d e t e r ja n 0 , 2 4 - 0 , 8

f r a n ü l 0 ,2 4 - 0 , 4 B25Qt a la ş 0 ,0 8 - 0 ,2 4 B35QXYto z 0 ,3 2 - 0 , 4 B25Xyoapa 0 ,2 4 - 0 , 4 30 18 C35Q

S a l i s i l i k a s i t 0 ,4 6 B2SU

214

MALZEME ÖZELLİKLERİSayfa 11

Yığma Tabii Azam î MalzemeM A LZE M E ADI ö z g ü l a ğ ırlık sev açısı banteöimı sın ıfı

( t /m 3 ) (■*) ( 0 )

Saman, 0,08 Udhf.YS in t e r 1 ,6 0 - 2 ,1 6 * ’■87Sodyum alüm inyum s ü l f a t 1 ,2 0 t . 18 -Sodyum h i k a rb o n u t. 0,66 4? ” 3 A45YSodyum r on f a t 0 , 80- 1,0 4

Sodyum fo s T a t 0 ,4 0 - 0 ,5 0 n? 6(?fSodyum f o s f a t - 0 ,0 6 036Sodyum f o s f a t , p ra n ü le 0,96 26 1 1 025

to z 0 ,8 0 40 25 135Sodyum k a rb o n a t 0 , 65- 0,80

Sodyum n i t r a t 1 , 1 2 - 1 ,2 8 24 uSodyum s ü l f a t , k u ru , kaba 1 ,3 6 36 ’21 n îfîn >-

k u ru , p u lv e r iz e 0 , 96- 1 ,3 6 :-26ıS o yn f'an u lyo n i , tan e 0 , 72 - 0,80 2 1-2 8 1 2- 1 f. 0 Of.i- '

k ı r ı l m ı ş o ,^ 8—0 ,6 4 35 1 5 - 1 8 'i 2610'p r e s i onm iş, +1 ? mm 0 ,6 4 - 0 , 6 9 32 17

-al a ç ı , ham 0 ,3 2- 0 , 5 ry e m i, o ıc a k 0 , ’64y e m i, r.o,':,uk 0 ,6 4 3 ? - 37 1 6- 2'' .f~-

l'usnm tohumu 0 ,4 3 6

fîü p e r Pos Ta i 0 , 8( - 0,88S ü p e r fo s fra t , /k ib re 0 , 80- 0,08 45 3f, • ' V

S üpür r-e tohumu 0), 7 5 - 0 ,8 3Si; t,, k u ru tu lm u ş p u l la r h a l in d e 0 , 00-C , 1 1 2 5 0 PY

tozu 0 , 3 2tozu, m a l i l i 0 ,4 8 -0 ,5 6 a 35?:'-tozu , kuru 0 , 5 8 B25P

Çap, in ce 0 ,7 2 -0 ,8 0 30-45 B35p a r ç a lı 0 , 00- 1 , 0 0 035

Seker, rranü le 0 , 80- 0 , 0 8 B25PÇTtoz 0 , 80- 0 , 9 6 B35?'fYkam ış, ham 0 ,8 8 -1 ,0 4 B36TXpancar, ıs la k 0 ,8 8 -1 ,0 4 B36TXk a m ışı, k esilm iş . 0

f\3 1 C f\> oO K45Y

p ancarıŞ e lla k 1 , 2 8 C45Ş e lla k , to z veya ta n e l i 0 , 5 0 B25FYŞ e r b e tç i o tu ,k u lla n ılm ış ,k u r u 0 , 5 6 :-35Ş e r b e tç i o tu ,k u l la n ı lm ış , ıs la k 0 , 80- 0 , 8 8 35T

215

M A L Z E M E U Z C L L l t A L t mS ayfa 12

Yığm a Tabii A za m î MakamaM A L Z E M E A D İ ö z g ü l a ğ ır l ık ş e v açış? bant eğimi s ın ıf ı

e ° ) ( 0 )

'n!>r0T5 T , pp ı r> i l , f ’. 6 -P ,n a 1 3 -1 5 m 70

’-I , h } Aİc ? . 6 / „n 1 » n " i; <■- , To~ î , / / o ?5T)o?’r n ’ » * * ' » 11" ¡125

f '■ ( - ' • f < i, A 25F '7

, a nn * r'rı t , - - 1 , V , ¡126■ ' o - , _ ! 1 , Y --1 , v r A /î 6?!XY

- . .......... .. 0 A7

, V n ”.?.1 ch - !>■ ' ''•»m 28 v , Ti) 1136. , , ^ 1 , f ¡, 1 T : , f ,r . - ı , 7 f,

ı , •?>;M 6

: , . . . .......■ PA7 Z’ •’ ‘ ' ' ' 5/ ■ f r, J) / 7

* ' « .F 2 6

— r- r t ¡ \ / 1 j 0 85

i " . ’■ l p Yrı T k T r i i

’’ r-'i , • r ••'O t ,1 P - l , :-’k ¡1 - p f i T i l . '

■ T ' *•' h^ l (v • i /~T' r â <■> ’ p v o , ' v ;■ A5Y}{ J r* 3 îi 1 } i ’ t p / _ , f / ;V 5 Yy n p pr> k ] n ' f ı r ... r, • - ’ /• SpV

n. , ; ı i • fl o y f r' 6 - 0 , n . : r ı AAopK

Vf-“ 1 " ; y 1,2 k i , k n nııi -İM 0 , ? M -C f 2r t-TC:]?n b u S t ' 1 1' f i - ( > , r?:* : T'riO

’■ /v- ••> 1 î>'.-.’rOH 6 , 7 7 1 T \ \ ? 5 v

VT<] : i , 0 , /!2 n ı- ı n T Tkı,'

'1 r m p n *> 0 , 3 0 o r ö i ’Y

3 , 6 ° A 2 7

21f

ÇİZELGE 2STANDART BANT GENİŞLİKLERİ

190 » - « 5 1 13 9 4 7

A nglo-Sâxon DİN 22102

{ 2 » )

(300) 1 2 ' 0 0 5 mm) 3 0 0

( 3 » ) 14" (556 mm)

400 16" (406 " )+ 5

4 0 0

(450) 18" ( 4 5 7 " )

500 20" (508 " ) 500

(600) 24" (610 " )

650 150

(750) O a\ ro

800 8 0 0 T 10

(900 ) 36" ( 9 1 4 " )

1000 42" (1067 mm) 1000

1200 48" (1220 " ) 1200

1400 54" (1372 " ) 1 4 0 0

1600 60" (1524 " ) 1 6 0 0 '

1800 7 2" 0 8 2 9 - ) 1 0 0 0

2000 2000 + 15

(22 5 0 ) 2200

(2500) 2400

(2750) 2600

(29 0 0 )2800

Parantez iğ in d e k i ö lç ü le r to ru n lu k olm adıkça k u lla n ılm a m a lıd ır .

ÇİZELGE 3MALZEME İRİLİĞİNE BAĞLI OLARAK

BANT GENİŞLİĞİNİN TAYİNİ

Bantg e n iş ­l i ğ i

Malzeme iç e r s in d e k i p a rça y ü z ı o s i n e g ö re müsaade e d i le b i le c e k azam î D o y u ti i r , ma

mra % 5 ■e 10 % 20 , % 80 % 90 % 10C k a l i b ­r e l i

350 120 100 30 55 60 50

400 150 I 100 75 75 65

450 180 130 130 90 90 75

500 200 180 150 100 100 90

600 250 ¿00 200 130 130 115

6.50 270 220 220 140 140 120

750 5'50 230 280 100 130 160

800 350 250 290 190 180 160

-420 330 330 230 200 180

460 390 390 «?60 230 210

1200 6 0 0 - 500 %oo 350 300 270

1400 730 660 620 380 330 330

1500 750 700 700 400 360 360

Bu çizelgede verilen değerler, dinamik şev açısı 20° olan akıcı malzeme için dir; dinamik şev açısı 30° olan zor akıcı malzeme için, bu çizelgede verilen değerle rin yansı alınmalıdır.

218

ÇİZELGE 4BANT GENİŞLİĞİNE BAĞLI OLARAK

TAVSİYE EDİLEN AZAMİ BANT HIZLARI

» f » mgsx omsm. « * i y e e â ila a ı ı d ! k » U n , t»ABan1*g n a i f ü t i

M a

ku ra tam «iki h m tiS ▼» aarbaat• t a b i i m■talaNM

0«tal, inoe kiteflr gibi »l»naiş

n j * o r ta 4*r«o«d« e«r- baat « k m nale*»*

îu v m a n k 6 a 0 r , ta b a k ı r a l m ş ta » vay a. oavfaas- gibi parçalı tr# orta â*r®e#â* ® gı» ra y a • # » -dinil HÛİE-533

« K K f İ S ,»art oathar gibi ı|tr, kaakia kOçall vaya çok a ç ı a ü n n aalaaaa

500-350 2,00 1,25400-450 2 ,5 0 1,50 1 ,2 5 -

500-650 3.00 2,00 1 , 7 9 - 2 , » 1,25750-900 3,75 2,50 2,00-2,25 1,50

1000-2000 4,25 2,75-3,00 2,25-2,50 1,75

Not:

1) Aynı malzeme için bant genişliği arttıkça, malzemenin bant üzerinde daha iyi yayılabilmesi ve aşınma ile yer değiştirmenin azalması dolayısıyla, daha yüksek hız seçilebilir.

2) Ağır ve aşındırıcı malzemede daha düşük hızlar seçilmelidir.3) Odun talaşı gibi çok hafif malzemede bant hızı 2 m/s yi, un ve çimento gibi

kolay tozutan malzemede ise 0,8 - 1,0 m/s yi geçmemelidir.4) Yu kardaki çizelgede verilen değerler yükleme şekli, eğim açısı ve yardımcı

teçhizata bağlı olarak tatbikatta değişebilir. Malzemenin bant hareketi yönün­de verildiği, bant eğiminin düşük olduğu ve malzemenin baş tamburdan bo­şaltıldığı özel hallerde bu çizelgedeki değerlerin çok üstüne çıkıldığı görül­mektedir. Bunun aksine bant eğimi fazla ise veya nakledilen malzemenin kırıl­ma ihtimali varsa (kok veya kömür gibi) cetvelde verilen değerlerin altına in il­melidir.

5) Bant üzerinde bant tarafından tahrik edilen boşaltma arabaları varsa, bant hızı 2 m/s yi geçmemelidir.

6) Boşaltma lastik kenarlı sıymcılarla yapılıyorsa, bant hızı 1 m/s yi geçmemeli­dir (sadece odun pülpünün naklinde istisna olarak 1,5-2,0 m/s hız tercih edilir)

219

Ç İZ E L G E - 5BANTLI KONVEYÖRLERDE K E S İ T A L A N I

V E K A P A S İT E D E Ğ E R L E R İ

5.1 OIN STANDARTLARINA UYGUN DÜZ MAKARA GRUPLARINDA KESİT A L A N I VE KAPASİTE DEĞERLERİ.A M alzem e kesit a lanı (rn2) ,Q m Yatay korweyorun kapasitesi (m3/ h ) |v=1m/s)

BANT DİNAMİK SEV ACISIGENİŞLİĞİ 5° 10” 15°

mm A Qm A Qm A Omaoo 0 , 0 0 1 2 4,3 0,00 28 10.1 0 ,00 42 1 5.15 0 0 r 0 ,0 02 3 8,3 0 ,0047 1 6,9 0 , 0 0 7 0 2 5.26 5 0 0 , 0 0 4 2 1 5,1 0,008,3 2 9,9 0,0 1 2 6 4 5.4»00 0,0 0 55 2 3,4 0,0131 4 7,2 0,0 1 97 7 0.9

1000 0.0 1 0 5 37,8 0,02 10 7 5,6 0,0 3 1 8 î 1 4,5u o o 0,0 154 55,4 0.0 3 1 0 1 1 1,6 0 ,0 4 67 1 68,1UÖO 0, 0 2 1 3 76,7 0.0 4 27 1 53,7 0,0 64 4 2 3 1.81000 0,0 2 8 1 101,2 0,0 56 4 2 0 1 0 0 , 1 0 8 5 3 9 0,51000 0 , 0 3 6 4 1 3 1,0 0,0 72 0 . 2 59,2 0 ,14 57 5 2 4,52000 0,0 44 5 1 60,2 0,08 94 3 21,8 0 ,1 8 1 1 6 52,02 2 0 0 0 , 0 5 4 2 195,1 0,10 88 391,7 0 , 2 2 0 3 793,1w o o 0 ,0 64 8 233,3 0,1 3 0 0 4 58,0 0 , 2 6 3 3 9 47,92 6 0 0 0 , 0 7 6 3 274,7 0,1 531 551,2 0,3 1 0 1 11 162 8 0 0 0,0 88 8 319,7 0,1 7 8 2 64 1,5 0 . 3 6 0 8 12993000 0,1 0 2 2 367,9 0 ,2 0 5 0 7 3 8 0,4 1 5 3 14 9 5

BANT D İN A M İK SEV ACISIGENİŞLİĞİ 2 r 30*

mm. A Gm A Qm A a «¿ 0 0 0 , 0 0 5 6 r 2 0, 2 C 0 07 1 2 5,6 0 ,00 87 31,3500 0 .0 0 9 4 . 3 3,8 0,0 1 1 9 42,8 0 , 0 1 4 5 52,26 5 0 0,0 169 6Q8 0.0 2 1 4 7 7,0 0 ,02 59 93,28 0 0 0,0 265 ......... 9 5,4 0,0 33 5 12 0,6 0 ,0 4 06 i 4 6,2

1 0 0 0 0 ,0 4 2 7 153.7 Qû 539 1 94,0 0 . 0 6 5 4 2 3 5 41 2 0 0 0 , 0 6 2 7 225,7 0,0 791 284.8 0 ,09 61 3 4 5 0UÖO 0 ,0 8 6 6 31 1.8 0,1 0 9 2 393,1 0,1 3 2 6 4 7 7,41600 0.1 1 1 2 ' 411,1 0,1 4 42 51 9.1 0,1 7 5 0 63(101 8 0 0 0 ,1 4 57 524,5 0.1 8 3 9 662,0 0 ,22 .33 803,92 0 0 0 0,1 i 1 1 652,0 <12 28 5 8 2 2,6 0,2 7 7 4 998,822 0 0 0 , 2 2 0 3 791,1 0.2 779 1 0 0 0 0 ,3 3 74 1 2 1 42400 0,2 633 9 47,9 0,3 3 2 2 1 196 0 , 4 0 3 3 14522 6 0 0 0,3 101 1 1 1 6 0,391 3 1 40 9 0 ,4 7 5 0 17 102 1 0 0 0,3 60 8 1290 0,4 55 2 i 63 9 0 , 5 5 2 6 1 9 8 93 000 0.4 158 1 495 0,5 24 0 1 8 8 6 0 ,8 3 61 2 2 7 9

220

yiZKJLUE-5B A N T L I KONVEYÖRLERDE KESİT ALANI

VE K A P A S İT E D E Ğ E R L E R İ

5.2, DİN STANDARTLARINA UYGUN ÜÇLÜ EŞİT MAKARA GRUPLARINDA KESİT ALANI VE KAPASİTE DEĞERLERİ (OLUKLAŞMA AÇISI a = 20°)A: Malzeme kesit alanı (m1 ), Qm: Yatay konveyöriin kapasitesi

■ (ra3 /h) (v = 1 ra/s)BANT DİNAMİK ŞEV AÇISI

GENİŞLİĞİ 0° 10°mm, A Qm A Om A Qm

400 0,0059 2 1 ,2 0,0073 26,3 0,0085 30,6500 0 ,0 1 0 1 36,3 0,0124 44 s6 0,0144 51,8650 0,0187 67,3 0,0127 81,7 0,0265 95,4900 0,0293 105,5 0,0359 129,2 0,0415 149,4

1000 0,0484 174,2 0,0580 208,8' 0,0681 245,11200 0,0706 254,1 0,0772 277,9 0,0985 358,21400 0,0908 335,7 0,1190 428,4 0,139 500,41600 0,131 471,6 0,1574 566,6 0,184' 662,41800 0,168 604,8 0 ,2 0 1 2 724,3 0,235' 846,02000 0,209 752,4 0,2504 901,4 0,291 1048,02200 0,254 914,4 0,3052 1099 0,3557 12812400 0,307 1105 0,3672 1322 0,4280 15412600 0,359 1292 0,4300 1548 0,5016 18012800 0,418 1505 0,5006 1802 0,5839 2102

3000 0,481 1732 0,5766 2076 0,6724 2421

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 20° 25° 30

mm. A Qm - A Qm A Qm400 0,0113 40,7 0,0127 45,7 0,0141 50,7500 0,0190 86,4 0,0213 76,7 0,0237 85,3650 0,0346 124,5 0,0387 139,3 0,0430 154,3800 0,0542 195,1 0,0609 219,2 0,0674 242,6

1000 0,0802 317,5 0,0900 352,8 0 ,1 1 0 396,C1200 0,129 464,4 0,145 522,0 0,165 594,01400 0,180 548,0 0 ,2 0 2 727,2 0,223 602,81600 0,236 956,8 0,267 961,2 0,295 10621800 0,301 1084 0,341 1228 0,377 13572000 0,377 1357 0,422 1519 0,477 17172200 0,4896 1655 0,5134 1848 0,5688 20482400 0,5521 1968 0,6163 2218 0,6026 24572600 0,6479 2332 0,7235 2605 0,8015 28852800 0,7540 2714 0,8420 3031 0,9378 33763000 0,8682 3125 0,9695 3490 1,0740 3066

5.3, DİN STANDARTLARINA UYGUN ÜÇLÜ, EŞİT MAK A R A GRUPLARINDA K E SİT ALANI VE KAPASİTE DEĞERLERİ (OLUKLAŞMA AÇISI a - 30° ) ' A: Malzeme kesit alanı (m2 ). Om: Yatay konveyörün kapasitesi (m3 / h ) (v ~lm / s n )

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 0° C ° 10°

mm. A Qm A Q m A Qm400 0,0084 30,2 0,0098 35,3 0,0109 39,2500 0,0144 51,8 0,0167 60,1 0,0184 6 6 ,2

650 0,0267 96,1 0,0303 109,2 0,0338 121,7900 0,416 149,6 0,0480 172,8 0,0529 190,4

1000 0,0686 247,0 0,0778 280,1 0,0867 312,11200 0 ,1 0 0 360,0 0,1147 413,1 0,126 453,61400 0,140 504,0 0,1588 571,7 0,177 637,21600 0,186 , 669,6 0 ,2 1 0 0 756,0 0,234 842,41800 ‘ 0,239 860,4 '0,2685 966,5 0,300 10802000 0,296 1065 0,3340 1202 0,372 13392200 0,3605 1298 0,4067 1464 0,4532 16312400 0,4313 1553 0,4865 1751 0,5421 19512600 0,5085 1830 0,5735 2064 0,6390 23002800 0,5920 2131 0,6676 2403 0,7437 26773000 0,6819 2455 0,7690 2768 0,8565 3083

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ fO O

o 25° 30 O

ıran. A Om A O m A Qm400 0,0134 48,2 0,0147 52,9 0,0161 58,0500 0,0226 81,3 0,0248 89,3 0,0270 97,2650 0,0412 148,3 0,0450 162,0 0,0489 176,0900 0,0645 232,2 0,0704 253,4 0,0767 276,1

1000 0,105 370,0 0,114 410,4 0,125 450,01200 0,153 550,8 0,160 604,8 0,182 655,21400 0,215 774 0,235 846 0,254 9151600 0,284 1022 0,310 1116 0,336 12091800 0,363 1307 0,396 1426 0,429 15442000 0,450 1620 0,490 1764 0,532 19152200 0,5482 1973 0,5973 2150 0,6480 23332400 0,6556 2360 0,7142 2571 0,7749 27902600 0,7726 2781 0,8417 3030 0,9130 32872800 0,8992 3237 0,9796 3526 1,0625 38253000 1,0354 3727 1,1280 4060 1,2234 4404

222

Ç İZ E L G E - 5B A N T L I KONVEYÖRLERDE K E S İ T A L A N I

V E K A P A S İT E DEĞERLERİ

54. DİN STANDARTLARINA UYGUN ÜÇLÜ E ŞİT MAK A R A GRUPLARINDA KESİT ALANI VE KAPASİTE DEĞERLERİ (OLUKLAŞMA AÇISI a = 35°)A: Malzeme kesit alanı (m2 ). Qm: Yatay konveyörün kapasitesi (m3 /h) (V =lm / s )

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 0° 5° 10°

ram. A Qm A Qm A Q m ’400 0,0095 34,2 0,0109 39,2 0,0118 42,5500 0,0162 58,3 0,0185 6 6 ,6 0 ,0 2 0 1 72,4650 0,0300 108,0 0,0318 114,5 ' 0,0368 132,5800 0,0468 168,5 0,0530 190,8 0,0575 207,0

1000 0,0773 278,3 0,0859 309,2 0,0943 339,51200 0,1143 406,8 0,1267 456,0 0,140 504,01400 0,1582 568,8 0,1754 631,4 0,192 691,21600 0,2093 752,4 0,2320 835,0 0,255 918,01800 0,2675 964,8 0,2963 1066 0,326 11732000 0,3329 1198 0,3687 1327 0,404 14542200 0,4054 1459 0,4490 1616 0,4927 17732400 0,4850 1746 0,5370 1933 0,5893 2121

2600 0,5718 2058 0,6330 2278 0,6947 25002800 0,6657 2396 0,7370 2653 0,8086 29113000 0,7667 2760 0,8487 3055 0,9311 3352

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 20° 25° 30°

ram. A Qm A Qra A Q m400 0,0143 51,5 • 0,0155 56,8 0,0168 50,5500. 0,0241 86,7 0,0261 94,0 0,0283 1 0 1 ,8

650 0,0438 157,7 0,0475 -■ 171,0 0,0512 184,3800 0,0685 246,6 0,0740 266,4 0,0800 288,0

1000 0 ,1 1 2 403,2 0 ,1 2 0 432,0 0,130 468,01200 0,164 590,4 0,177 637,2 0,191 667,61400 0,228 820,8 0,247 889,2 0,265 954,01600 0,301 1083 0,326 1173 '0,351 12631800 0,386 1389 0,416 1497 0,448 16132000 0,478 1721 0,516 1857 0,565 20342200 0,5823 2096 0,6286 2263 0,6764 24352400 0,6963 2506 0,7517 2706 0,8087 29112600 0,8207 2954 0,8858 2189 0,9530 34302800 0,9550 3438 1,0309 3711 1,1090 39923000 1,59 9 »S ■ 3958 1,1870 4273 1,2769 4597

223

ÇİZELGE-5BANTLI KONVEYÖRLERDE K E S İT ALANI

Y E K A P A S İT E D E Ğ E R L E R İ

5.5. DİN STANDARTLARINA UYGUN ÜÇLÜ EŞİT MAKARA GRUPLARINDA KESİT ALANI VE KAPASİTE DEĞERLERİ (OLUKLAŞMA AÇISI ot = 45°)A: Malzeme k e s i t a lan ı (m2) . Om: Yatay konveyöriin kapas i te s i (m / h ) (V = lm / s )

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISI

GENİŞLİĞİ 0° 5° 10°

mm. A Qra A Qm A Qm

400 0,0113 40,7 0,0125 45,0 0,0134 48,2

500 0,0192 69,1 0 ,0 2 1 2 76,4 0,0226 81,4

650 0,0354 127,4 0,0384 138,4 0,0414 149,0

800 0,0554 199,4 0,0633 228,0 0,0647 232,91000 0,0910 326,9 0,0983 354,0 0,106 381,6

1200 0,1342 478,8 0,1449 521,8 0,155 558,0

1400 0,1857 669,6 0,2005 722,0 0,215 774

1600 0,2456 885,6 0,2651 954,4 0,285 1026

1800 0,3138 1134 0,3387 1219 0,364 1310

2000 0,3904 1404 0,4212 1516 0,452 1527

2200 0,4753 1711 0,5128 1846 0,5505 1982

2400 0,5686 2047 0,6134 2208 0,6585 2370

2600 0,6702 2412 0,7229 2602 0,7760 2793

2800 0,7801 2808 0 ,8 4 1 $ ' 3029 0,9032 32513000 0,8985 3234 0,9690 3488 1,0400 3744

f—i BANT DİNAMİK ŞEV AÇISI

' GENİŞLİĞİ 20° 2 _ 03 30°

i YffiL A Qm •A Qm A Qm

400 0,0155 55,8 0,0166 59,7 0,0177 53,7

500 O -,026i 94,0 ' 0,0279 100,4 0,0297 106,9

650 0,0475 171,0 0,0507 182,5 0,0539 194,0

800 0,0/44 267,8 0,0793 285,5 0,0866 303,8

1000 0,121 4 3 5,6 0,128 460,8* 0,137 493,2

1200 0,177 637,2 ~ 0,192 691,2 0,201 732 ,6

1400 0,246 885,6' 0,265 943,2 0,278 1000

1600 0,328 1173.6 0,354 1274 0,368 1325

1800 0,416 1497,6 0,443 1595 • 0,470 1692

2000 O.Aln 1857,6 0,549 1976 0,583. . 2099

2200 U .hû 7 2260 0,6676 2403 0,7087 ' 23-1 ■

2400 • i , -’ , ı., 2702 0,7983 2873 0,8476 305i-

2600 3184 0,9405 3386 0,9936 3594 ’

2800 1 . ı ' 3/05 1,0944 3940 1,1616 4182

3000 , ¿266 i . ■ 'Ol 4 5 3 6 ; ,3375 201 5

224

Ç İZ E L G E -5B A N T L I KONVEYÖRLERDE K E S İT ALANI

■YE K A P A S İT E D E Ğ E R L E R İ

5.6. C EMA STAND A R T L A R I N A ALANI VE KA P A S İ T E DEĞERİ A: M A L Z E M E K E S İ T ALANI ( (m / h ) , (v = im/s)

UYGUN DÜZ MAKARA GRUPLARINDA K E S İT

m 2 ), Rm: Y A T A Y KONVEYÖRİİN KAPASİTESİ

BANT D İ N A M İ K ŞEV AÇISIG E N İŞLİĞİ 5° 10° 15"’

i n » m m A Qm Am Qm A Qm

14 356 0,00088 3,2 0,00207 7,5 0,0032 11,516 406 0 ,0 0 1 2 0 4,3 0,00280 1 0 ,1 0,0044 15,818 457 0,00157 5,6 0,00368 13,2 0,0057 20,520 508 0 ,0 0 2 0 7,2 0,00466 16,8 0 , 0 0 7 3 26,324 610 0,0029 10,4 0,00695 25,0 0,0109 39,230 762 0,0048 17,3 0,0113 40,7 0,0176 63,436 914 0,0070 25,2 0,0166 59,8 0,0260 93.642 1067 0,0098 35,3 0,0230 82,8 0,0360 129,648 1220 0,0123 44.3 0,0279 100,4 0 , 0 4 5 3 163,15 4 1372 0,0165 59,4 0,0389 140,0 0,0608 218,960 1526 0,0206 74,2 0,0484 174,2 0,0757 272,566 1676 0,0251 90,4 0,0590 212,4 0,0922 • 331,9Tl 1829 0,0300 108 0,0706 254,2 0,1103 397,1

BANT DİNAMİK ŞEV A Ç ISIG E N İ Ş L İ Ğ İ 20° 25° 30°

i ı ı . mm  Qm A Om . j A Qm

14 356 0,0043 15,5 0,0055 i . ' 'OM 23,816 406 0,0059 1 ,2 > 3 2 , 4

18 457 0 , 0 0 7 ? 4 2 , 5

20 508 0 , 0 0 9 7 3i,9 0 , 0 1 2 1 4 4 3 J * 53,6

24 6 1 0 0 , 0 1 4 6 ¿2,5 0 , 0 1 8 4 ^ o , 2 0 , 0 - , 80,330 7 6 2 0 , 0 2 3 6 85,0 0,0298 ı o ; , ^ I I . I , i > 'ı 1 3 0 , 0

36 9 1 4 0 , 0 3 4 8 125,3 0 , 0 4 4 0 i İ H , -• 0 «1' , 1 9 1 , 9

4 2 1 0 6 7 0 , 0 4 8 2 173,5 0 , 0 6 0 9 0 . 0 * 3 . ° 265,7

48 ’ 2 20 0 , 0 6 0 7 218,5 0 , 0 7 3 9 J h n , 0 0 , 0 9 2 ° 334,4

3 4 : o 0 , 0 8 1 5 293,4 0 ,1031 371,1 U , Î 2 '■ b 449,3

6.0 i;; - 0,1015 3 6 5 , 4 0,1283 -iouo 0,155 • 5 5 9 , 4

66 . ' 167o 0 , 1 2 3 7 4 4 5 , 3 0 , 1 5 6 2 * n 2 „> n , 1 i *' 2 6 8 1 ,1

72 1 8 29 0 , 1 - î -BO 1 1 2 , 8 0,1870 6 7 3 , 2 0 , 2 2 6 4 815

225

Ç İ Z E L G E - 5B A N T L I KONVEYÖKLERDE K E S İ T A L A N I

V E K A P A S İT E DEĞERLERİ

5.7. CEMA STANDARTLARINA UYGUN ÜÇLÜ EŞİT MAKARA GRUPLARINDA KESİT ALANI VE KAPASİTE DEĞERLERİ (OLUKLAŞMA AÇISI a = 20° , STANDART KENAR MESAFESİ: 055B 23 ran A: MALZEME KESİT ALANI (m2), Qm: YATAY KONVEYÖRÜN KAPASİTESİ (m3 /h) (V = l m / s )

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 0° SO 10°

in. mm A Qm A Qm A Qm14 356 0,0045 16,2 0,0055 19,8 0,0066 23,716 406 0,0063 22,7 0,0076 22,4 0,0090 32,418 457 0,0083 30,0 0 ,0 1 0 1 36,4 0,0119 42,8

20 508 0,0107 38,5 0,0129 46,4 0,0151 54,424 610 0,0161 58,0 0,0194 69.8 0,0228 82,130 762 0,0265 95,4 0,0318 114,5 0,0373 134,336 914 0,0393 141,5 0,0472 170,0' 0,0553 199,142 1067 0,0547 197,0 0,0656 236,2 0,0770 277,2

48 1220 0,0726 261,4 0,0870 313,2 0 ,1 0 2 1 367,654 1372 0,0931 335,2 0,1115 401,4 0,1307 470,5

60 1524 0,1161 418,0 0,1391 500,8 0,1628 586,166 1676 0,1416 509,7 0,1695 610,2 0,1986 715,072 1829 0,1696 610,6 0,2031 731,2 0,2378 856,1

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 20° 25° 30°

in. mm A Qm A Qm A Q m '14 356 0,0086 31,0 0,0097 35,0 0,0107 38.516 406 0,0118 42,5 0,0132 47,5 0,0147 53,018 457 0,0156 56,2 0,0174 62,6 0,0194 69.8

20 508 0,0198 71,3 0 ,0 2 2 2 80,0 0,0247 89.0

24 610 0,0298 107,3 0,0334 1 2 0 ,2 0,0370 133,2 .30 762 0,0485 174,6 0,0544 195,8 0,0603 217,136 ■ 914 0,0719 258,6 0,0805 289,8 0,0892 321,142 1067 0,0997 359,0 0,1040 374,4 0,1238 445,748 ’ 1220 0,1323 476,3 0,1482 533,5 0,1640 590.4

54 1372 0,1693 609,5 0,1895 682,2 0,2098 755,360 1524 0,2109 759,2 0,2360 849,6 0,2613 940,7

66 1676 0,2570 925,2 0,2875 1035 0,3184 114672 1829 0,3078 1108 0.3446 1240 0,3811 1372

226

Ç İ Z E L G E - 5B A N T L I KONVEYÖRLERDE K E S İ T AT,ANT

V E K A P A S İT E D E Ğ E R L E R İ

5.8, CEMA STANDARTLARINA UYGUN ÜÇLÜ EŞİT MAKARA GRUPLARDA KESİT ALANI VE KAPASİTE DEĞERLERİ (OLUKLAŞMA AÇISI « = 35° , STANDART KENAR MESAFESİ: 055!'.+23 ram A: MALZEME KESİT ALANI (m2 ), Qm: YATAY KONVEY ÖRÜN KAPASİTESİ (m3 /h) (v = lm/s)

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 0° 5 10°

in. mm A pm A Qm A Qm14 356 0,0073 26,3 0,0081 29,2 0,0091 32,816 406 0 ,0 1 0 1 36,4 0,0113 40,7 0,0125 45,018 457 0,0133 47,9 0,0149 53,6 0,0165 59,4

. 20 - 508 0,0171 61,6 0,0190 68,4 0 ,0 2 1 0 75,624 610 0,0258 92,9 0,0287 103,3 0,0317 114,130 762 0,0423 152,3 0,0470 169,2 0,0518 186,536 914 0,0628 226,1 0,0696 250,6 0,0768 276,542 1067 0,0873 314,3 0,0969 348,8 0,1066 383,848 1220 0,1160 417,6 0,1285 462,6 0,1415 509,454 1372 0,1486 535,0 0,1645 592,3 0,1811 652,060 1524 0,1850 6 6 6 ,0 0,2051 738,4 0,2257 812,566 1676 0,2257 812,5 0,2500 900,0 0,2751 990,472 1829 0,2714 977 0,2996 1078 0,3295 1186

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİSİ 20° 25° 30°

in. mm A Om A Qm A Om14 356 0,0108 38,9 0,0119 42,8 0,0128 46,116 406 0,0149 53,6 0,0162 58,3 0,0175 63,018 . 457 0,0197 70,9 0,0214 77,0 0,0231 83,220 508 0,0250 90,0 0,0272 97,9 0,0293 105,524 610 0,0377 . 135,7 0,0410 147,6 0,0441 158,830 762 0 ,0 6 1 6 2 2 1 ,8 0,0667 240,1 0,0718 258,536 914 0,0911 328,0 0,0986 355,0 0,1062 382,342 1067 0,1264 455 0,1368 492,5 0,1472 529,948 1220 0,1676 603,6 0,1813 652,7 0,1950 70254 1372 0,2145 772,2 0,2320 835,2 0,2495 89860 1524 0,2672 961,9 0,2890 1040 0,3107 111866 1676 0,3257 1172 0,3522 1268 0,3786 136372 1829 0,3899 1403 0,4216 1518 0,4532 1631

227

Ç İ Z E L G E - 5B A N T L I KONVEYÖRLERDE K E S İ T A L A N I

V E K A P A S İT E D E Ğ E R L E R İ

,9 CEMA STANDARTLARINA UYGUN ÜÇLÜ EŞİT MAKARA GRUPLARINDA KESİT ALANI VE APASİTE DEĞERLERİ (OLUKLAŞMA AÇISI «-=65°, STANT\RT KENAR MESAFF.S1: 0,558 + 2 3 m m : MALZEME KESİT ALANI (m2 ), Qm: YATAY KONVEYÖRÜN KAPASİTESİ (m3 /h)(V = lm/s)

BANT DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 0° 5° 10°

mm A Qm A Qm A Qmi 356 0,0086 31,0 0,0095 34,2 0 ,0 1 0 2 36,75 406 0 ,0 1 2 0 43,2 0,0130 46,8 0,0141 50,83 457 0,0158 56,9 0,0172 61,9 0,0186 67,0

j 508 0 ,0 2 0 1 72,4 0,0219 78,9 0,0236 85,0i 610 0,0303 109,1 0,0329 1 18,4 0,0355 1 2 0 ,6

0 762 0,0498 179,3 0,0539 194,0 0,0580 208,8

■5 914 0,0738 265,7 0,0799 ■87,6 0,0860 309,62 1067 0,1027 369,7 0,1109 >99,2 0,1195 430,2

1220 0,1363 490,7 0,1471 529,6 0,1584 570,24 1372 0,1744 627,8 0,1884 678,2 0,2027 729,20 1524 0,2174 782,6 0,2347■ 844,9 0,2525 909,06 1676 0,2652 954,7 0,2861 1030 0,3079 11082 1829 0,3177 1143 0,3427 1233 0,3685 1326

B A N T .. DİNAMİK ŞEV AÇISIGENİŞLİĞİ 20° 25° 30°

1 . mm A Qm A Qm A Qm4 356 0,0119 42,8 0,0129 46,4 0,0135 48,66 406 0,0162 58,3 0,0174 62,6 0,0185 6 6 ,6

3 457 0,0213 76,7 0,0228 82,r 0,0243 87,50 508. 0,0272 97,9 0,0276 99,4 0,0309 1 1 1 ,2

i ’ 610 0,0408 146,9 0,0436 157,0 0,0463 166,70 762 0,0665 239,4 0,0709 255,2 0,0754 271,46 914 -.0,0984 354,2 0,1050 378,0 0,1116 401,82 1067 0,1366 491,8 0,1456 524,2 0,1547 556,93 1220 0,1717 618,1 0,1928 694,1 0,2047 736,94 1372 0,2316 833,8 0,2467 8 8 8 ,1 0,2154 775,40 1524 0,2883 1038 0,3072 1106 0,3260 11736 1676 0,3514 1265 0,3744 1348 0,3972 14302 1829 0,4206 1514 0,4527 ' 1630 0,4754 1711

8

ÇİZELGE - 5B Â N 'fiL I KONVEYÖRLERDE K E S İT A L A N I

VE K A P A S İT E DEĞERLERİ

<--1 • nOO OD o UOOl *« CO

- O O

m coco co CO uOT—t «•> oı

O O

A co I—tG) CO co vDU î— 1 Ol <rc:o o O50d) t—!

•- <t co o- O!--1 r-H OlO o O•t—iOlOl co vo

Ol co NOr—1 t' OJ r»

M o OQ'W/ m co:d O co LTî nDu t—! * Ol:c•U.M

O O

<-d o- f—iU-i co o»

CO V- r»d o Od OSHcd co coN co co o-cd o Ol »v

o O0}ndQ) co v£>•P co oı O-♦ tH oı r>encd&

o O

cd o coAS o T—*1 o-

C O CNİ «■*İd r-4 oCucd /->S

r~4O O ot-f1 d h C H

>b0 m :d cocd d H d r4

:o o :d :o co :d>> nj cd M >, cd cd t-ı

d) <D S :o cu g :oe > 6 j—i 4-1 > e rP 4-1

d *ı~i cd ¿i e •--» cd M>50 o îöo n cd O >5-0 n cdw PZ 0) <tf fn Nd CU <3 Pn B

u ç

ize

lge

D

İN

22

10

1'i

n

Şu

bat

19

42

ba

skıs

ınd

an

a

l

BANTLI KONVEYÖRLERDE TAŞIMA KAPASİTESİNİN TAYİNİ

(Şekil -1)

O lu k ta s m o , B , S e k i; p»"]

e d c bc

Düz b o n lla rd o kapasite "O lu k la şm a sekli b"ıpın bulursan d eğ erin y a n s ıd ır

Ş a v ıs o . Ö r n e k :

S a a t t e 1400 to n kırılm ış d o lo m it t i = 1 ,61 i m ’ ) , d = '0° eğ im de V =1 ,5m /s h ız la n a k le tm e k ip in g e re k 'i b a n t ye nişti ği a b a k ta n ■c - t i p i o lu k la ş m a d a 1360 c - t i p i n d e l U O ,d - t i p i n d e (060,. e - tip in d e 9 4 0 o lc ra k bulunur ve bu lu n an d e ğ e r le r e e n y a k ın s ta n d a r t g e n iş lik sepihr.

30 t<^ =3c P3?'

•45

230

BANTLI KONVEYÖKLERDE KAPASİTE İLE OLUKLAŞMA ŞEKLİ ARASINDAKİ BAĞINTILAR

(Şekil - 2)

231

- Ç İ Z E L G E - 6MAKARA Ç A P I N I N T A Y İN İ

1. Makara çapının seçimi (Atlas firmasına pare). Makara çapı (mm.).

C a i' - rna şartları

Malzemeağırlığı

En Iniyük parça boyutu

Bant hızı (m/s)

t / * 3 mm. 0,9-1,5 l, 5-3,0 oC A,0-5,0HAFİF 0 ,6 150 100 125 150 175OKTA 1 ,6 300 125 125 150 175ACIR 2,4 450 150 150 150 -17.5ÇOK AĞIR 2,4 600 175 175 175 175

2. Makara çapının tayini (CEMA'ya .göre). 2.1. Makara serileri

Makara serisi Makara çapı in

Mİ i c i " ı in

1 4 ve 5 i > 3

I I 4 ve 5 0,665 ila 3/4I I I 4 ve 5 5/4

IV 6 " M

V 6 1-3 1- veya 1-1/4VI 7 1 - / ' O veya 1-1/4

2.2. Çalışma faktörü "A”

Çalışma şekli A

Aralıklı ÇalışmaGünde 0-saatten az <Geçici veya taşınabilir tesislerStok yapmak için mevsimlik çalış?! tesislerTaşınan malzemenin özgül ağırlığı .',9 t/m ter, fazla ise 15

Tek vardiyalı çalışma

Günde 6 ila 9 saat 31 , ,1,3 t/m’ özgül ağırlığa kadar kalibreli ma izcine 9

1,9 t/m-* özgül ağırlığa kadar kalibreli malzeme i 21,9 c/m^ ten ağır malzeme veya kalibresin malzeme (pırca İ 5büyüklüğü sadece bant genişliği tarafından sınırlanmıştır)

!rı v e :d . yalı çalışma

Günde 30 ila 16 saat 12

1.6 > 'm'5 özgül ağırlığa kadar Kal ibresız malzeme 12

la t - ' ten ağır kalibreli malzeme 15Kal İL; s ı /. malzeme (parça büyüklüğü sadece bant genişliği 15tarafından sınırlanmıştır).

; >K . a: i : ç a l ı snıa

23?

2.3. Oluklaşan bantlarda malzeme ağırlığı ve parça büyüklüğü faktörü "B"

Ç İZ E L G E - 8MAKARA Ç A P I N I N T A Y I M

Azamiparçabüyüklüğümm

, Malzemenin yığma özgül ağırlığı, t/ıA0,8 1 ,2 1 ,6 2 ,0 2,4 2 ,8 3,2

100 24 36 48 60 72 84 96150 32 48 64 80 96 112 128200 40 60 80 100 120 140 160250 48 72 96 120 144 168 192300 56 84 112 140 168 196 224350 64 96 128 160 192 224 256400 72 108 144 OOD 216 252 288450 80 120 160 200 240 280 320

2.4. Dönüş makaraları içir 'V faktörü ^

BantGenişliği Malzemenin yığma özgül ağırlığı, t/n7xnm. 0,45-1,20 1 ,20-2,00 2,00-3,20300 2,5 2,6 ' 2,6

350 2,5 3,0 3,1400 2,8 3,5 3,6450 3,1 4,0 M500 3,5 4,5 4 ,6550 3,8 5,1 5,4600 4,2 5,7 6 ,2

650 4,5 6,0 6,6

700 5,9 6,4 Al750 5,3 6,9 7,8800 8,0 8,3 1 0 ,1

900 9,0 9,4 11,41000 10 ,0 10 ,8 12,91200 13,5' . 14,1 16,51400 15,1 17,2 19,61600 18,6 2 0 , 3 2 2 , 5

1800 2 0 ,1 24,2 25,52000 22 2 27 ,0 28,2

2

ÇİZELGE-6M A K A S A Ç A P I N I N T A Y İN İ

2,5. Oiukto>an bantlarda taşıyıcı makaraların sepimi için diyagram {1300 mm'ye kadar bant genişlikleri içindir.).

2.5.001100 makaralarının sepimi ıpn diyagram

234

ÇİZELGE 7/1TAŞIYICI VE DÖNÜŞ MAKARA GRUPLARI BOYUT PLANI VE

AĞIRLIKLARI

ÎA ŞO T C l VE İIÖNÜŞ M A K A R A G R U P L A R I, B O Y U T P L A N I V E A G IR U K L A R (1 )

UÇLU TAŞIYICI MAKARA GRUBU

¡KİLİ TAŞIYICI MAKARA GRUBU

e

DÖNÜŞ VEYA DÜZ TAŞIYICI MAKARA

GRUBU

BantGenişliği

B

Makara Çapı D ,

Üçlü Grup Dönüş makr. İ k i l i Grup

L Lgd

Lgt

mm mm mm kg mra kg mm kg

300 ■ 89 125 6,1 380 4 ,6 200 5 ,0108 • 125 7,0 380 5 ,8 200 6 ,5

400 89 160 8 ,3 500 5 ,4 250 6 ,0

108 160 8 ,4 500 6 ,7 250 7 ,6

500 89 200 7 ,5 600 S 9 H 315 7 ,2

108 200 9 ,8 600 7 ,8 315 9 ,2

89 250 9 ,0 750 8 ,0 - -650 108 250 11,4 750 9 ,6 - -

133 250 15 ,8 750 12,7 - -

■ 800 108 315 13 ,8 950 12 ,0 - -

133 315 18 ,6 950 1 6 ,0 - -

1000 133 380 21 ,6 1150 > 1 9 ,0 - _

1200 133 465 25 ,4 1400 23 ,0 - -1400 133 530 28 ,3 1600 26,0 - -

G^ ve Gp Makaraların sadece dönen kısımlarının ağırlığıdır.

235

Ç İZ E L G E 7/2T A Ş IY IC I VE DÖNÜŞ M A K A R A

G R U P L A R IN IN A N A BOYUTLARI

■ ' ;-"1 "' A~ AT !>■' İV ;u a ” I ' . a î ' r A " A BA f;

ŞEKİL M

DÜZ ÜST BANT

UST BANTTA İKİ PARÇALI OLUK 800 mm. GENİŞLİĞE KAjAR

ŞEKİL M VE P iç in MAKARA DÜZENİ SEKİL P ’ YE GÖRE ÇİZİLMİŞTİR

DUZ

____________ _____ . 0 veya•Q~— I---------eİİk °3°

SASIRTMALI

4 = k-f | j |°„vöy»!3

B A N T Y Y Ö N Ü 1K

SEKİL P

ÜST BANTTA ÜC PARÇALI OLUK

İT:-ü

ı h\

, 10A i 1) vep . 4)

1 ) r- 0 - ,O ı ”k ü l l e r i ’

21 p . , -ı > 4 .

7. )" u ^ i - ü n e *} - ı f l ; n o l

41 1 i ' ' ' t , "t%ö redir.

s iFanti- ) 'e ’- -M ’■ 1 , r ' ’ *

i nnrjT.t-P\ ’İ YİUY j kr%} İÜ '

' 1 r«lo, p c/i”‘b.

e ;*u ..uncuruır.-i'i! ıc ı ..i 11 o bilir.v rt* v o y p . a n l r e v y - '

236

Ç İZ E L G E 7/3T A Ş IY IC I Y E D Ö N Ü Ş MAKARA

G R U P L A R IN IN A N A B O Y U T L A R I

ÇİZELGE 7/3- BİN 22107 (ARAIIÎ 1971 ) E GÖRE BANTLI 00T'/EYÖRI,EPT)EKULLANIIAN MAKARA GRUPLARIMIN ANA BOYUTLARI

Pantgenişliği

b

Taşıyımmakaracanı

s/ e N

f

ı, * v

ŞEK'

2

İLT

JO02 L

PA)0? a 5)

300 63,5 600 75 40 80008,963,5 68

400 08,9 700 75 508 50 250 50 40100 85133 100

63,5 6?500 88,9 800 75 50108 85 ’ “ ■'

173 100

0 3 • 3 688A

65 o V8,9 950 75 750 50 7519° 85 *

133 100 tON 9 75

eor 108133

1150 __«5_100

950 76 4 65 75 ır 75

- 751000 10 0 1350 85 115 0 75 75 _ 78

133 100

' 359 130100 85

1200 •"9 33 1600 100 1400 100 706 100 4 65159 130

1400 133 1800 100 1600 100 100 100159 130•nC.’O 7 30

} 600 133 2050 100 1800 100 900 100 600 10ı)1 '9 130

içr-n 133 - r- 100 2000 1000 10 0' 679 l.-o159 130

133 100

2000 159 2500 130 2200 100 110 0 100 750 100193,7 160

237

Ç İZ E L G E 7/4T A Ş IY IC I V E D Ö N Ü Ş MASARA

GRUPLARININ A N A B O Y U T L A R I

238

ÇİZELGE-8MAKARA GRUPALRİNIN AĞIRLIKLARI

Makara Gruplarının Ağırlıkları (Link-Belt’e göre)

Seri Makara Makara grubunun ağırlığı, kgNo. Çapı Bant genişliği, in. ve ram.

ve 14 16 18 20 24 30 36 42 48 54 60 72Tipi 356 406 457 508 610 762 914 . 1067 1220 1372 1524 1829

4"çelik 6,4 6,8 7,3 7,7 9,1 10,4 12,2 13,211,8 12,7 14,1 15,4 18,1 20,9 24,9 30,8

V ’çelik 7,3 8,6 9,1 10,9 12,7 15,0 16,3 18,2 20,4XI 16,3 17,7 19,0 20,4 ~1TX 25,9 ¿9,5 37,2 50,3

5hçelik 9,5 10,9 11,3 13,2 15,4 18,1

5"çelik 10,3 10,6 11,8 12,2 13,6 20,5 21,7 23,0 24,2 25,5 30,0m 19,5 20,9 22,7 24,5 26,7 31,8 36,7 42,2 52,6 54,4 60,8

5"lastik11,3 11,8 14,5 17,2 20,4 23,6 26,8 29,5 32,7

36"çelik 13,4 14,3 13,2 14,5 15,9 19,7 22,4 25,4 28,9 31,6 34 ,5

ss ¿7,0 27,7 28,1 28,6 T T X 37,6 43,1 49,4 56,2 67,1 75,3►4O 20,9 23,1 27,2 32,7 38,6 45,4 50,8 56,7 62,6IV 6"döküm

6"lastik 12,2 12,7 15,4 18,1 27,3 24,9 27,7 30,8 34,024 ,0 27 7 41,6 48,0 53,5 9,4 64,0 75,060,8 70,3 76,2 84,4 92,1 10,6 110,8 156,0

7"çelifi* 48,5 54,4 59,8 67,1 72,6 84,4VI 83,5 92,5 101,6 112,5 123,4 159,0

55,3 61,2 68,9 76,7 82,1 95,7/"lastikv - i- 5,4 5,9 6,4 6,8 7,7 9,5 10,4 12,3

I 7,7 8,2 9,1 10,0 11,3 13,2 15,4 17.24"çelik 6,4 7,2 8,1 8,6 10,4 12,2 14,5 15,9 17,9

8,2 9,1 10,0 10,.1 12,2 14,5- 16,8 19,0 21,88,6 9,5 10,4 1 2,2 14,5 17,2

5MçelikII cıılastik 4,5 5,0 5,4 5,9 7,3 8,2

disk8,6 9,5 10,9 13,6 15,9 T8,l 20,4 22,7 25,4

4"çelik.III 7,2 7,8 T0757 11,3 0 , 3 i5 ,E3 ıü,5 21 ,'3 24,0 26,8 29,5

5"çelik 10,4 11,3 12,2' 13,2 15,0 17,7 ¿0,4 23,1 ¿5,9 ¿'§,5 33755"lastik 10,9 12,2 14,1 17,2 hzö,3" ¿3,6 lT57g~ 29,5 317?cıılastik 5,9 6,4 7.3 8,6 10,0 11,3 12,7 14,0 15,4

6"çelik 9,3 10,2 11,8 12,/ rX3TÎr 18,1 !~2ü79~ T4","û 27,2 8ü,4 38,413,6 14,5 15,4 16,3 18,1 21,3 24,5 28,1 ' 31,3 35,0 38,1

4i 22,2 23,6 25,4 30,8 36,7 42,6 48,0 53,9 59,4a 6Mdöküm

IV 6Mlastik 11,8 12,7 14,5 17,7 21,3 24,0 27,2 30,4 33,6

..„lastik 9,1 9,5 10,9 12,7 14,5 lü ,3 18,1 20,0 21,8disk

19,5 23,2 3Ü,Ü 33,5 49,4 54,9 60,3 67,1V ' 6"çelik 34,0 39,5 44,5 Î9.4 54,0 59,0 64,0 74,Ö

ilçelik T 3 7 T ~ 48.5 54.0 59,4 64,9 76,2VI 50,0 55.8 61,7 67,7 74.8 89,4

7Jilastik 38,1 42.2 47.2 53,1 58,5 71,7____t______Not; İ) üstteki rakamlar dönen parçaların ağırlıklarını, alttaki rakamlar ise makara grupla-

rının imalat ağırlıklarını göstermektedir.2) Bu ağırlıklar ortalama ağırlıklar olup, imalâtçıya göre değişebilir. Kesin değerler

imalatçıdan alınmalıdır.

239

1

ÇİZELGE - 9TAŞIYICI VE DÖNÜŞ MAKARA GRUPLARI ARASINDA

MÜSAADE EDİLEBİLEN AZÂMİ ARALIKLAR (mm)

Bant

G e n i ş l i ğ i

mm

Malzemenin ö zg ü l a ğ ı r l ı ğ ı , 3 t/m

Dönüşmakarası

0 .5 0 .8 1 .2 1 .6 2 .0 2 .4

300-400 1600 1500 1500 1500 1400 1400 3000

450-550 1600 1500 1500 1400 1400 1400 3000

600-700 1500 1500 1400 1400 1200 1200 3000

750-800 1500 1400 1200 1200 1000 1000 3000

900 1400 1400 1200 1200 1000 1000 3000

1000 1400 1400 1200 1000 1000 900 2700

1200 1200 1200 1000 1000 900 900 2700

1400 1200 1200 1000 1000 900 900 2700

1600-1800 1200 1000 1000 900 900 ’ 900 2500

2000 1200 1000 1000 900 900 900 2500

NOT: 1. Yükleme bölgesinde makara aralığı yarı yarıya azaltılmalıdır.

2. Çalışma şartlan ağırsa makara aralıkları % 25 oranında azaltılabilir.

240

Ç İZ E L G E - 1 0T A M B U R L A E N Y A K IN T A Ş IY IC I MAKARA G R U B U

A R A S IM D A K İ A S G A R İ M E S A F E •

1 ~ A sgar i a r a l ı ğ ı n h esa b ı

Tamburla en y a k ın t a ş ı y ı c ı makara grubu ara s ın d a i z i n

v e r i l e b i l e c e k en küçük a r a l ı k k e n a r ın ın o r t a kısma göre

f a z l a uzama m ik ta r ın a göre ta y in e d i l i r . DİN 2 2 1 0 1 'e göre

dpku k a r k a s l ı b a n t la rd a azami uzama s ı n ı r ı Z 0 , 8 o la r a k

v e r i l m i ş t i r . Ç e l ik k o r t lu b a n t la rd a i s e bu s ı n ı r % 0 ,0 2

o la r a k a l ın m a k ta d ır .

Bant k en a r ın d a k i uzama m ikürı a ş a ğ ıd a k i g i b i t a y in e d i l e ­

b i l i r .

(1 + E )2 X” x 2 + S2 = x2 + (d a ) 2

(1 + e ) 2 = 1 + 2e+e~ = 1 + ( 1 a ) 2

2e + e2= ( - « ) 2X2 . . . .£ çok küçük olduğundan ihmal e d i l e b i l i r .

%/2e = ~ oîx

_Xmin ~ V le

denklemi i l e t a y in e d i l e b i l i r

(D

( 2 )

241

ÇİZELGE -10TAMBURLA EN YAKIN TAŞIYICI MAKARA GRUBU

ARASINDAKİ ASGARÎ MESAFE

a açısının radyan cinsinden değerleri aşağıda verilmiştir.

1.

20° 25° 30° 35° 45° 60°

Radyan 0,35 0,436 0,52 0,61 0,79 1,05

Denklem (2)'ye göre hesaplanan d değerleri aşağıdaki çizelgede verilmiştir.

BantGenişliği

OrtaMakaraUzunluğu

YanMakaradaki Bant Gen.

BantGenişliği

Oı-taMakaraUzunluğu

YanMakaradaki Bant Gen.

B Lı d B Lı d400 160 120 1400 530 435500 200 150 1600 600 500(600) 225 188 1800 670 565650 250 200 2000 750 625(750) 280 235 2200 800 700800 315 x 240 2400 900 750(900) 330 285 2600 950 8251000 380 310 2800 1000 9001200 465 368 3000 1120 940

e değeri çelik kortlu bantlarda 0,002 doku karkaslı bantlarda 0,008 olmaktadır.Asgari aralık Denklem (1) ve (2)'ye göre hesaplanır. 2

2 - Tambur seviyesinin yükseltilmesiGeçiş mesafesini (x) küçültmek için tambur seviyesi orta makara üst seviyesinden biraz yukarı kaldırılabilir. Bu kaldırma mikta­rına (y) dersek Denklem (1) aşağıdaki şekli alır.

(3)

alınmaktadır.Çizelge 3'te doku karkaslı bantlar için x ve y değerleri veril­miştir. Bu cetveldeki y değerleri da 'ya yakın alınmış olup x uzunlukları buna göre hesaplanmıştır.

d . ot

Tatbikatta b = (■j ilâ da

242

ÇİZELGE-10TAMBURLA EN YAKIN TAŞIYICI MAKARA GRUBU

ARASINDAKİ ASGARÎ MESAFE

3. TA M B U R LA EN YAKIN TAŞIYICI M A K A R A GRUBU ARASINDAKİ ASGARÎ ARALIKLAR ( D İN 22 107 YE UYGUN Ü C LÜ -O LU K LU TAŞIYICI MAKARA GRUBLARINA GÖREDİR )

OLUKLAŞMA Ll = l 3 Lı = L3 lı = L3 h ’ L3 Lı = S

AÇISI a = 20° a = 20° a = 30° a = 35° Ö = 45°Bant Genişliği X X y X y X y X y

mm. mm. nsn. mm. mm. mm

400 400500 420(600) 520 400 30 420 45 520 50 620 70650 560 400 35 430 50 530 55 690 70(750) 650 400 40 490 60 590 70 830 ' 80800 670 400 40 520 60 600 70 830 85(900) 700 400 50 620 70 750 80 980 100LÖ0Q 960 4 30, 55 640 80 , 790 90 1050 1101200 1020 510 65 800 90 950 105 1260 1301400 1200 610 920 110 1110 125 1440 1601600 1380 710 1070 125 1270 145 1730 175

1300 1570 820 95 1220 140 1460 160' 1 9 3 0 2002000 1730 900 105 1300 160 1590 180 2140 2202200 1940 990 120 1450 180 1800 200 2450 2402400 2080 1050 130 1580 190 18S0 220 2600 2602600 2280 1140 145, 1730 210 2000 2S0 2900 2 pr>

2800 2490 1270 155 1880 230 2200 270 3220 30ü3000 2600 1300 165 2050 240 2320 280 3 3 1 0 3 20

Yukarda verilen x mesafeleri doku karkası bantlar içindir. Çelik kortlu bantlarda z mesafeleri iki ile çarpılmalıdır.

2431

Ç İZ E L G E - 1 0TAMBURLA E N Y A K IN T A Ş IY IC I MAKARA G R U B U

A R A S IN D A K İ A S G A R İ M E S A F E

3. G eçiş M akaralarının K ullan ılm ası

Bilhassa 30°-45° oluklu bantlarda tamburla en yakın taşıyıcı makara grubu arasındaki asgari m esafe çok fazla olabilir. Bu nedenle x m esafe­si için geçiş makarası denilen makara grupları konur. Bu grupların yan m akaralarının eğim i ayarlı yapılır veya yan makaraları kısa grupla­ra konabilir. Ç izelge 4 ve 5’te iki ve üç kadem eli geçiş m akaraları arasındaki m esafeler ve makara b oy lan verilm iştir.

244

I

ï 245I

ÇİZELGE - 1 2B A N IM İYİ OLUKLAŞABÎLMESİ İÇİN TAVSİYE

EDİLEN AZAMİ KAT SAYILARI

İZ I

d

M ÛJ O CX Q»H c d o d >> cn d eri

d52 nI ^İd

d d «o 6 d cı g 63 O r-J •

| j I | I I İ I I i v o v o r - s c o c o c ^ c r s o

I | i i ı I ■j D\ cr ^r ^ - r ^cocr >a>O^C' i c r)

I ı ı i f - r - s c o e o c o a N c r . O ' . O r - i ı - i i N C ' O i

ı n m' ^ r ^f ^ r > . c o c o c o c r i CNOOr - i T- f ı { {

u ~ i i r i ' d r ~ - t ^ - f ^ - c o o 3 C O c r v C T \ O ı — | , j

l ı i ı ı ı < ? < t m m v o r ^ a > < n O r - t r o c - )

I ı m * o v D v O N O v o r - » r ' - o o c o c h ı - - < c N i c M c ' " > c ’">

m i n ' .o vo r-v co co co ctn c?\ O o r-4 c-ı ı ı,

l ı i ı ı ı < f < t < t m ı r i ' o a > c r i O r - < c o £ ^

I ı ı ı n t r ı m L n u ' - ı s O s o r ' ' . C Q O r - i c < i i l

vt -<r 'd m m ın tr> m m v© co o% o

<j-<f -<î - ı nmı n' X>vDvor-^r- ' OOCho I

o o o o o o o o o o o o o o o o o oo ı n o i A O L n o m o m o o o o o o o orr»ro-<r><rtriu' |vjO'£>r>» r ^ c o o ^ O < N < ı - v o c o o

o•He

246

ÇİZELGE - 13BANTLARDA ÜST VE ALT KAPLAMA

KALINLIKLARININ TAYİNİ

13,1. Bantlarda üst ve alt kaplama kalınlıklarının tayini/

1. YIĞMA MALZEMEÜst kaplama kalınlığı, tük»

Alt kaplama kalınlığı, sam

HAFİF Ağaç talaşı, baca tozu, çimento tozu, çok ince kömür v.s.

2,0 0,8-1 ,0

AZ AŞINDIRICI Kum, bitümlü kömür, -75 mm. den küçük taş veya kömür v.s.

2,0-3,0 0,8-1 ,0

AŞINDIRICI Antrasit kömürü, kok, sinter 250 mm.den küçük cevher, kömür veya kireçtaşı

2 ,5-6,0 1 ,6-2,0

AĞIR VE 250 mm.den büyük taş, ISINDIRICI ağır ve keskin kenarlı

cevherler, kuvartz vs.6,0-12 ,0 2 ,0

2. PARÇA MALZEME

Kağıt veya bez torabalar içindeki hafif yükler; kitap, paket vs. 1 ,0 1 ,0

Yumuşak ambalajlı malzeme:Sert kutular içinde 15 kg.a kadar ağırlıkta paket, halya ve torbalar.

1,5-3,0 1 ,0

15 kg.dan ağır parçalar: Kutu, varil ve sepetler 1,5-4,5 1 ,0-1 ,5

Ambalajsız malzeme:Makina parçaları, seramik parçalar, makina elemanları vs.

1 ,5-6,0 1 ,0-1 ,5

N o t :Bantm tambur tarafında, aşınmaya veya çekme gerilmesinin yüksek olması nede­ni ile şekil değiştirme fazla ise, yukarda verilen kaplama kalınlıkları arttırılmalıdır.

247

Ç İZEL G E-13BANTLARDA ÜST VE ALT KAPLAMA

KALINLIKLARININ TAYİNİ

ıs.2. I s. I KAPLAMA KALINLIĞININ ve LASTİK KALİTESİNİN TAYİNİNORMAL YÜKLEME DURUMLARINDA

SICAK OLMAYAN YIĞMA MALZEME İÇİN

A ş ı n d ı r ı c ı o l m a y a n A z a ş ı n d ı r ı c ı m a l z e m e Ç o k a ş ı n d ı r ı c ı m a l z e m e Ç o k k e s k i n k e -

m a l z e m e : k i r e ç , o d u n

k i l i m i n i , o d u n t a l a ş ı ,

t a h ı l , b i t ü m l ü k ö m ü r ■ i h i

t u z , a n t r a s i t , f o s f o r

k a y a s ı , k i r e ç t a ş ı

d ö k ü m k u m u g i b i

c ü r u f , b a k ı r c e v h e r i

s i n t e r , k o k , k u m

b a c a t o z u g i b i

n a r l ı m a l z e m e :

K ı ı v - i i f z l ı a z ı c e v h e r l e r , d ö ­

k ü m h a n e a r t i k ­i n r ı , c a m

H a i z . S ı n ı f ı 5 H a i z . S ı n ı f ı 6 M a l z . S ı n ı f ı 7 M a l z . - S ı n ı f ı 8

Parça büyüklüğü i ıran0 1 2 5 0 1 5 0 0 1 2 5 0 1 5 0 0 1 2 5 0 1 5 0 0 1 2 5 0 1 5 0

- - - d e n - - - d e n - - - d e n - - - d e n

6 4 0 1 2 5 f a z l a 6 4 0 1 2 5 f a z l a 6 4 0 1 2 5 f a z l a 6 4 0 1 2 5 f a z l a

i ş

0 , 2 2 2 , 4 5 8 İ 0 5 1 0 - - 8 - - - 1 0 - - -

1 1 , 6 3 6 8 i 6 1 0 1 0 5 , 5 1 0 1 0 1 0 8 1 0 1 0 1 0 ,

3 3 5 _ - 5 , 5

0 , 4 2 1 . 6 2 , 4 5 6 2 , 4 1 , 6 1 0 5 8 - - - 3 , 3 1 0 - -

1 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 6 1 0 3 6 1 0 1 0 4 8 1 0 1 0

3 2 4 4 7 - 4 7 - - - - - - - - - -

0 . 0 2 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 6 1 0 3 5 , 5 1 0 - - 5 8 - -

l 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 5 6 3 4 b l ü 3 5 , 5 1 0 1 0

5 1 , 6 3 5 8 3 5 , 5 - - - . - _ _ - - - -

< i , B 2 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 5 7 8 4 8 8 5 1 0 - -

1 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 4 3 3 3 5 , 5 1 0 3 4 8 1 0

3 1 , 6 2 , 4 4 - 6 2 , 4 3 - - - - - - - - - -

1 , 0 2 U 6 2 , 4 5 2 , 4 3 . 4 5 , 5 3 3 6 1 0 3 5 1 0 -

1 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 4 5 3 3 5 6 3 3 6 1 0

3 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 - - - - - - - - - -

1 , 3 2 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 4 5 3 5 6 3 3 6 1 0

1 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 4 5 3 3 5 5 , 5 3 3 5 6

S 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 5 - - - - - - - - -

2 , 0 2 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 4 3 3 3 5 5 , 5 3 3 5 1 0

1 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 4 5 3 4 5 3 5 6

1 , 0 3 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 4 - - - - - - - - • -

2 1 , 6 2 , 4 3 5 T 7 T 4 5 3 3 3 5 , 5 3 3 5 - 6

1 1 , 6 2 , 4 0 2 , 4 .4 5 3 4 3 3 3 5 6

4 , 0 3 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 3 4

d e n 2 1 , 6 2 , 4 3 5 T ^ r 3 4 ’> 3 3 5 5 , 5 3 3 5 6

C a z l a 1 1 , 6 2 , 4 3 5 2 , 4 4 5 3 3 4 5 t 3 5 6

P e r i y o t

b a n U n t a m b i r d e v i r y a p m a s ı , i ç i n g e ç e n z a m a n o l u p a ş a ğ ı d a k i d e n k l e m İ l e t a y i n e d i l i r .

I. : İlam n»m I nğu ( m)' : !'.e-ı hız» İn,/-)

248

ÇÎZELGE-13BANTLARDA ÜST VE ALT KAPLAMA

KALINLIKLARININ TAYİNİ

13.'i. ASGARİ ALT KAPLAMA K ILINLlOl NİN (mm.) (CEMA’YA GÖRE)

itAPLAMA

KALİTESİ

AŞINDIRICIOLMAYANMalzeme Sınıfı 5

A Z AŞINDIRICI

Malzeme Sınıfı 6

ÇOK AŞINDIR T C T

Malzeme S ı n ı f ı '7

ÇOK KESKİ!

Mal zeme Sınıfı 8

KENARLI

ÇALIŞMA ŞARTLARI

NORMALİYİ NORMAL İYİ NORMAL İYİ NORMAL İYİ

3 0 , 8 1 , 6 1 , 6 - - - -2 ■ 0 „8 1 , 6 1 , 6 2,4 1 , 6 3 1 ,6

1 0 , 8 1 , 6 1 , 6 1 , 6 1 , 6 2,4 1 , 6

Not:Şeker veya benzeri yapılan malzeme nakleden bantlarda bantm makaralara yapışarak dönmesi ihtimali varsa, ait kaplama kalınlığı en az 2,4 mm olması ve ait kaplama içine darbe dokusu konması tavsiye edilir.

249

ÇİZELGE -14BANTLARIN KOPMA DAYANIMLARI

1 . Ç e ş i t l i d o k u l a r ı n kopma d a y a n ım la r ı n a g ö r e k u l l a n ı l m a a l a n l a r ı

X - ençok kullanılan doku malzemesini işaret etmektedir.P: parmak, V: viskon, I: sunî ipek, N: polyamid (naylon), E: polyester, St : çelik kortlu vya çelik bantlı

250

Ç İZ E L G E -14BANTLARIN KOPMA DAYANIM LARI VE

EM NİYET KATSAYILARI

il

2. Çeşitli dokuların kopma dayanımları ve ağırlıkları

Doku Kuru halde çekme Ham Ham Lastiklecinsi mukavemeti, min. tabaka tabaka preslenmiş Not

kg/cm-tabaka ağırlığı kalınlığı tabakakalınlığı

Çözgü Atkı gr/m2 mm. mm.

PAMUK

B 25 25 10 435 0,7 0,6B 50 50 20 775 1.9 1,3B 63 63 25 875 2 ,0 1,4B 80 80 32 1150 2 ,2 1,65

VİSKON (SELÜLOZ)

Z 60 70 35 850Z 80 80 32 775 1,4 1 , 1Z 100 100 40 875 1 , 8 1,4Z 125 125 50 1150 2 , 1 1 ,6

SUNİ İPEK (RAYON)

R 80 96 48 725 0,9R 100 110 55 825 1 , 0R 120 120 60 925R 160 160 80 1300

SUNİ İPEK-POLYAMID

RP 100 100 40 450 0,9 1 ,0RP 125 125 50 600 1 , 1 1 , 2RP 160 160 65 800 1,3 1,4RP 200 200 80 1050 1 ,6 1,7RP 250 250 80 1250 1 , 8 1,9RP 315 315 80 1500 2,3 2,4RP 400 400 100 2000 3,0 3,2İP 500 500 100 2500 3,8- 4,0

EOLYESÎER-POLYAMID

EP 100 100 40 350 0,6 0,7EP 125 125 50 450 0 ,8 0,9EP 160 160 65 550 1 , 1 1 , 2EP 200 200 80 700 1 , 2 1,3EP 250 250 80 900 1,3 1,4EP 315 315 80 1050 1,5 i,7EP 400 400 100 1400 1 ,8« 2 , 1EP 500 500 100 1750 2 ,2 2,5EP 630 630 120 2200 3,0 3,4

251

ÇlZELGE-14BANTLARIN KOPMA DAYANIMLARI VE

EMNİYET KATSAYILARI

3. Bantlarda emniyet catsayıları (DİN 2201 Şubat 1 9 8 2 'ye göre)

Tabaka sayısı Z 3--5 6- ? 10-14

Emniyet katsayısı S 11 12 13

4. P a m u k dokulu bantlarda emniyetli çekme gerilmeleri (BS 490'a göre)kg/cm/tabaka.

Pamuklu Vidalı germe Ağırlıklı Ağırlıklı- Elastiklikve mekanik gergi-mekanik gergi- modülüdoku eki i ekli veya vulkanize

vidalı gergi- eklivulkanize ekli

B 50 (28 oz) 4,5 4 9 5,4 360B 63 (32 oz) 5,4 5 8 = ,3 360B 80 (36 oz) 5,8 6 7 7,2 445B 90 (42 oz) 7,2 7 8 8,3 535

5. Çelik kortlu b a n tların özellikleri (Bando)

Standart Standart Bant Bant Kopma Emniyetli ElastiklikTip kort kort kalın- ağır- muka- çekme modülü

çapı hatvesi ligi lığı metimm. mm. mm. k g / m 2 k g / c m kg/cm kg/ c m

ST-500 2 ,5 12,5 12,5 16 0 500 71,5 23.920600 2 ,5 10,5 12,5 16 4. 600 85,5 28.470700 3 ,0 11,5 13,0 17 5 700 1 0 0 , 0 36.520800 3 ,0 1 0 , 0 13,0 17 9 800 114,0 42.000900 3 ,3 1 1 , 0 13,3 18 5 900 128,0 45.640

100 0 3 ,7 1 2 , 0 13,7 19, 6 10 0 0 143,0 54.6701250 , , 4 ,3 12,5 14,3 21 2 1250 179,0 67.8401600 4 ,6 11,5 14,6 22 9 1600 229,0 86.9502000 5 ,9 13,0 17,9 27 6 2000 285,0 1 0 0 . 0 0 02500 7 ,4 16,0 19,4 31 2 2500 357,0 126.2503150 8 ,0 14,5 2 0 , 0 34 7 3150 450,0 166.2004000 10 ,5 18,0 2 ' ,4 42, 5 4000 571,0 2 2 1 . 7 0 0

' 5000 10 ,5 20,5 24,5 47 5 5000 714,0 276.1006000 11 ,5 2 0 , 0 25,5 53 1 6000 857,0 338.000

252

ÇİZELGE -14

6. DİN 22131 ŞUBAT 1965'e göre çelik kortlu konveyör bantları

Bant genişliği B 1600 mm. olan, St 2000 tipinde çelik kortlu bantm kısa gösterilişi.

Çelik kortlu konveyör kandı St 2000/1600

Tip St 1000 St 1250 St 1600 St 2000 St 2500 St 3150 St 4000

Kopma daya- 1000 1250 1600 2000 2500 3150 4000mini kg/cmt ± 1,5 12 10 15 12 15 15 15d .muk 4,3 4,3 6,0 6,0 7, 5 8,5 a ,5

Ban t s k , s k s k a k s k s k s kgenişliği B ± 3 3 + ± 5 ± 6 i. 6 + 6

Arama Tele-ölçüsü rans

300 5 40 16 63 15630 7 33 13 78 15 52 17,5 62 34 50 32,5 50 32,5 50 32,5800 8 63 16 98 15 65 20,0 78 38 64 27,5 64 27,5 64 27,51000 10 82 14 118 15 78 22,5 96 30 76 37,5 76 37,5 76 37,51200 10 98 18 138 15 92 17,5 112 34 90 32,5 90 32,5 90 32,5i 4 00 12 ■ 158 15 104 27,5 128 38. 104 27,5 104 27,5 104 27,51600 12 146 30 116 37,5 116 37 ,5 116 37 ,51800 14 162 34 130 32,5 130 32,5 130 32,52000 14 178 38 144 27,5 144 27,5 144 27,52200 1 3 196 30 156 37,5 156 37,5 156 37,52400 13 212 34 170 32,5 170 32,5 170 32,52600 ! 3 228 38 184 27,5 184 27,5 ] 84 27,52800 13 246 30 196 37,5 196 37,5 196 17,53000 i 3

253

Í

ÇİZELGE -15BANT AĞIRLIKLARI

1. Ön hesaplar için yaklaşık bant ağırlıkları (Kg/m)Bant genişliği

mm.

3Malzemenin Yığma özgül ağırlığı (t/m )0,45-1,20 1,20-2,00 2,00-3,20

300 3,1 3,8 3,9350 3,7 4,5 4,6400 4,2 5,2 5,3450 4,6 6,0 6,1500 5,2 6,7 6,8550 5,7 7,6 8,0600 6,2 8,5 9,2650 6,6 9,0 9,8700 7,3 9,5 10,6750 . 7,8 10,3 11,6800 12,0 12,5 15,0900 13,4 14,0 17,01,000 15,0 16,0 19,21400 22,5 25,5 29,21600 27,6 30,3 33,51800 30,0 36,0 38,02000 33,0 40,0 42,0

2. Doku AğırlıklarıDoku tipi Birim ağırlık Tabaka başına ağırlık

(gr/m2) (kg/m2)B 50 814 (28 oz.) 1,54B 63 930 (32 oz.) 1,65B 80 1046 (36 oz.) 1,76— 1225 (42 oz.) 1,88

Darbe dokusu 1,001 mm kalınlığındaki lastiktabakasının ağırlığı 1,20

254

Konv

eyör

ban

tlar

ının

yak

laşı

k ağ

ırlı

klar

ı (K

g/m)

Nt ON A O nO CN A A OD Nf O A CN A A ON A 4 fnOA ON O CN 4j* A a co O r-4 A A 00 A -3* A ON NO A

t—1 t—4 r-4 r-4 r-4 f—4 CN CN CN CN CN A A >3- A nO

vo A A O CO A a CN nO O ON OD NO A OD NO<rCM co O T—4 co -3* A A co O r-4 A A CO 43* O NO r4 A

r-4 A ı—4 r-4 r4 r-4 r-4 CN CN CN CN CN A -3* <3- A A

aON CN NO ON CN A ı CO CN A CO ON C0 -3* A O A A CO

CN r-. cn O r-4 co -3* A a OD ON , A A NO A A A Ar-4 t—4 r-4 r—4 r4 r-4 r-4 ı-4 CN CN CN A . A 4t A

CN NO co O CN 4f NO co O CN NO’ O CO nO •<r A Oo •>CNİ o . co ON o CN CO <3- A ND CO ON <r OO A 00 A C0

r-4 r-4 r-4 ı-4 r—4 r-4 A CN CN A A A 4 f 43*

00A nO NO a C0 ON O O r-4 CN A nO ON A nO ON A

r.A NO a 00 ON O r-4 co A NO a ON A A O -3* CO A

ı—4 r-4 r"4 r-4 r-4 r-4 r-4 A A A A A A

00 a A NO nD A A A 43* <r <r A A O ON A NO <3*NOA m NO r-- CO ON O ı-4 CN A -<r A a ON A nO O 43* CO

r-4 r-4 r-4 r-4 ı-4 t—4 A A A A A A A

CO 4j* r-4 O ON OD A NO A CN O nO A 00 4t Omr—4 tn o a CO ON ON O r-4 CN A NO OD A CO A nO

r-4 r-4 ı-4 T—t r-4 A A A A A A A

o ON a NO <r CN ı-4 ON CO NO <t A OD A A ON A NO-3*r—( LA LA NO A co ON O O r—4 CN A A NO O A NO O A

ı—4 r-4 r—1 r-4 A t—4 A A CN A A A

A LA CN O co NO 43* r-4 ON a A O NO A ON O AAr-4 LA NO A a CO ON O O r-4 CN <3* A CO A A CO

r-4 r-4 r-4 A A A A A A A A

A o 00 A CN ON NO 43* ı—4 co A O <r A A O ON COçs 04E A 4fr LA A NO a a CO ON O o A A A O A A 00

s—''’ r-4 ı-4 A r—4 A A A A A

>50 o NO CO ON nO CO ON NO CN ON NO ON A OD A CO 4}*A

r—i A -3* -<r A A nO A a CO ON ON O r-4 A A C0 A A nOdH

r-4 A A r-4 r-4 A A A

Ad

ONO CN 00 -3- O NO CN co -3* o NO CO O <3* CO A NO O

t—1 CO 43* -3* A nO NO a a CO ON ON O A 4j* NO ON A 4 fodctJrO

r-4 A r—4 A A A

CN CO CO CO ON A o NO NO a CO O A 4 Î NOON n

B m CO -3* •vf A A NO a a CO 00 ON o A A A ON<3 A A

ACuO

O)ON <r co CO C0 c o OD CN a CN a NO NO A 4 f < f A A

HCN c o CO <? Nf A A NO NO a a co ON A A A ON

r-4 t—4 r-4 r-4 A

ıA ON <t co CN NO O A ON A A NO <3- co 43- COr-

CN CN c o c o *<f A A A NO NO a -OD O CO A NOA

r “*A r-4 A

CN LA ON O l NO o CO a O OD A A NO A OnO

CN CN CN c o CO 43* -3* A A A NO A 00 o A A -3*r—4 r-4 r-4 r-4

OD r—4 4j* a o c o nO ON CN A .CO -3- O A < r NO CO OıT)

r-4 CN CN CN co CO CO A <3* -3* 43- A NO A co ON O Ar—4 A

10 ) .Ho m

•r-44-J r— S O O O O o O O O O O O O o O 8

A O Od X« ö o LA O A O A O A O A O o A o O CO Od »h c o CO -3* -3* A A nO nO A a 00 ON O A 4* NO co o

m d A A A r-4 A

255

Ç İZ E L G E -1 6Ç E Ş İT L İ Y Ü K DURUMLARINDA Ö N E R İL E N

B A N T SEHİM D E Ğ E R L E R İ

Bant moluklaşmaaçısı

Malzemenin hepsi ince

Malzemenin % 10'u azami parça büyük­lüğünün % 50'si kadar ise

Malzemenin % 10*u azami parça büyük­lüğü kadar ise

DÜZ % 3 % 3 % 3

0o04 3 3 335° 3 2 2

45° 3 2 1,5

(Gfi + G) . IypSehim = --------------------

8T

A sgari bant kuvveti:Sehimin % 1,5 olması halinde, T0 = 8,4 L*|<Gg + G) Sehimin % 2,0 olması halinde, T0 = 6,25 LjCGg + G) Sehimin % 3,0 olmasın halinde, T0 = 4,2 L ^ G g + G)

256

Ş E K İ L - 3B A N T L I KONVEYÖRLERDE B O Ş T A Ç A L IŞ M A

G Ü C Ü N Ü N T A Y İN İ

0 , 0 ^ ] V [m/5] N,=f<G ,U ?ş

75

N te b]U 1

•Q2

ü ı -0.1 ' U5 -06 - 0 wç 10

-1 ^2 t

■Y f s0,02b 0020

N o t :1) a h a f if tip m a k a ra la r^ v

b o rta tip m a k a ra la r \ ' c .a ğ ır tip m a k a r a la r

2) İy i ç a lış m a s a rtk ır ıp d aqo20

A ğ ır ^ d ıs m c s a r a r ın d a f^= 0 ,02 5 a lın m a lıd ır.

S a y ıs a l örnek;A ğ ır t ıp m a k a ra lı, ban t g e n ç l iğ i 6 5 0 ' mm, hızı 2,2 m/s, boyu 2 8 u m . otan ve a ç ı k t a ç a lış a n ( f , = Q 0 2 5 ) b ir b a n t lı ko n v e y ö r b o s ta ç a lış ırk e n 1Ş3 B B güç çe ker. K o n v e y ö r u zu n fu ğ u 425m .D İs ayd ı 19,3 BBgiiç çekerdi

f S

1b%253c

4o-5ü

50

L/

/ /" /7/M

§777 /7/

/ /— :

—;

/>-7A s/ /7777 —

77'A17A/ /

LLm]5

40

■20

3040506070tiüUÜ

ISO

200

250

•38ü“

500

500

70Ü8009001000

1200

1400

160018002000

4-.V5j-.

İS8,: B ant genişliği.G,: Bant ve hareketli parçaların 1 m.uzuniuâa

düşen ağırlığı. .V. Bant hızıN, Bosla çalışan bantlı ko n v e y o rü n çekeceği fı Boş b a n tın m a k a r a l a r ü z e r in d e k i ( 9 ^

sürtünme katsayısı t Bantlı tonveyorun uzunluğu

leşıBontUtonyevcrün e şd eğ er uzunluğu.

25?

ŞEKİL - 4BANTLI KONVEYÖRLERDE MALZEMEYİ YATAY

TAŞIMA GÜCÜNÜN TAYİNİ

QCt/h]20-i

30-

40-

50-

607080-;90-

100*120-

140- 350- m- m-

200- -

450950Q-*

2SÛG-]

N=f£i£S.,Ley»L+i52 2 270

N2 fes]f = -3C40 0,030 0.025 0,020

L!> J

0,1T

0,2 1

03-1J

04 -05 1qsmip--is-20-2'S3,0-4 0İÜ -la-1

15 -|20-125-1 3 0 -J4050

İS100- -

150200-250300-400500-600-

1500-4

Çalışmalortlar ı Açıklama -XıÜùzbontjOl'itVj biyi Temiz kuru ve tozs-;z mahallerde Q018 i 0,020

Normal Â2 tozlu, normal nemi» ve ısıtılan m« ha ilerde -Q022 0,025

Kötü Açık hayada veya -sıtîtmamıs tozlu ve nemli mahallerde QC35 Q040

Sayısal örnekB ir g a le r id e çalışan 160m u zu n lu ğ u n d a ve s a a tte 240 ton m a lze m e nakleden b ir b a n tlı kon veyö rün malzemeyi ya tay ta ş ım a gücü 3= 0,030 alındığı taktirde ^ 5 6 B o la ra k b u lu n -i.-

258

ŞEKİL-5BANTLI KONVEYÖRLERDE MALZEMEYİ DÜŞEY

TAŞIMA GÜCÜNÜN TAYİNİ

QDftÜ M .â â hW10-1 ı 270 -VP

15- Njuı-

20-' :Vr2,s

30- i-3,0

400.5 -4.0

so 10- -5,0eo- 15 ~ -6,070 -7,0

18,0s;- 30- -9.0

1CG1 -IQ0s c —7 0 A

1»- 6.0 4 ■215,0ı 0-

• : __ ______________200" 15-j

... --------------------- 20-=-20,0 .

2S0-İ E-25,0)00 30- :-J0U40-

50-400- 60- -40,080-500- 100 ~ -50,0

600-ISO- { -60,0

700 ■ 200- -70.0800- -90.0900- 303- -«3.0iooo- ■ -SQ01200- 500-

500 ; ■120.0 11400- 600-i .140,0' "1900 ■ 100 0 !6QO1800 • • -80.07000-3 1500-3 -3300

S a y ıs a l Ö rn e k .Saatte 240 tan malzemeyi 18 m yükseğe taşıyan bir banttı konveyörün malzemeyi düşey taşma gücü t =16 B B dir

,

259

r

ÇİZELGE-17KONVEYÖR GÜCÜNE YAPILACAK ÎLAVLER

1. Bant tarafından tahrik edilen boşaltma arabaları için gerekli ilâve güç.

ÇİZELGE -17

3) Boşaltma yapan sıyırıcılarm direnci (CEMA' ya göre)

BantGenişliği, mm 400 500 650. 800 900 1000 1200 1400 1500 16C

Gerekli güç, BB 1 ,0 i,5 1,9 2,5 3,0 3,5 5,0 6 ,0 7,0 8,i

Not: Diğer bant genişlikleri için N = 0,75 + 2,75 B2 denkleminden faydalanılabilir. (B: bant genişliği (,m)

2. Yükleme tekneleri veya yan kılavuz levhalarının dirençleri.

Yükleme tekneleri veya yan kılavuz levhalarının dirençleri aşn: ğıdaki denklemle hesaplanır.

T, = 2 C5 . L, . hm2

T, : yükleme teknesinin direnci, kg

C-s : malzeme ile yan levhalar arasındaki sürtünme katsayısı, aşağıdaki cetvelde verilmiştir.

2 : levha uzunluğu, m

hn) : malzeme yüksekliği, m (hn

SıyırıcıSıyırıcı tipi direnci

kg/m-bant • genişliği

V şeklinde veya banttan bütün malzemeyi sıyıran tekli sayıncıBanttaki malzemenin yarısını boşaltan sıyırıcı veya yarı-açık V-sıyırıcı tekli

16

4) Tamburların direnci (CEMA'ya göreTamburun yeri Bantm sarım açısı Bant çizgisindeki

direnç s kgGergin taraf 150° ilâ 240° 25Gevşek taraf 150° iis 240° 20Diğer taburlar — 15

0,1B)

C, sürtünme katsayıları

Malzeme Katsayı Malzeme Katsayı Malzeme Kî.Ağaç talaşı 1 1 Kaolen, kuru 1 1 Kum, kuruAğaç tozu, kuru 10 Kepek, granüle 27 Kuru fasülyaAlçıtaşı, -12 mm 10 Kireç, sönmemiş 134 Kül, kömür, kur-Alümina, kuru 140 Kireç, sönmüş 56 Magnezyum klorüıBoksit, öğütülmüş 216 Kireçtaşı, toz 147 Nişasta, topaklaBoraks 85 Klinker 141 Karbonat, ağırCam kırıkları 96 Kok, ince 52 Şeker, granüleÇakıl, tuvönan 132 Kok, ince-iri 21 TahılÇimento, portland 244 Kopra 23- Tuz, kuru, inceDemir cevheri 318 Kömür, antrasit 62 Un, buğdayFosfat kayası 125 Kömür, bitümlü 87 Yulaf

Yan kılavuz levhalarının altına lastik takılmış ise, bant ile laf î arasındaki sürtünmeyi hesaba katmak için, lastik boyunun metresi için 4,5 kg/m bir direnç hesaba katılmalıdır.

260 261

ÇİZELGE -18BANTLI KONVEYÖR ELEMANLARIN SÜRTÜNME

KAYBI KATSAYILARI

1 . R ulm anlı M akaralarda sürtünme k a t s a y ı l a r ı

Ç alışm aş a r t l a r ı Ç alışm a ş a r t l a r ı n ı n ta n ım ı

fSürtünme k a t s a y ı s ıDüz O lu k lu

H a f i f B in a i ç i n d e t e m i z , kuru ve t o z s u z y e r l e r d e ç a l ı ş m a 0 ,0 1 8 0 ,0 2 0

Orta B in a i ç i n d e ı s ı t ı l m ı ş y e r l e r d e az t o z l u ç a l ı ş m a , h ava nemi normal 0 , 0 2 2 0 ,0 2 5

A ğ ır B in a d ı ş ı n d a v e y a ı s ı t ı l m a m ı ş b in a l a r d a ç a l ı ş m a , büyük mik­t a r l a r d a a ş ı n d ı r ı c ı t o z l u , çok n e m li v e y a t a k l a r ı n ç a ­l ı ş m a s ı n ı z o r l a ş t ı r a n ş a r t ­l a r ı n mevcut o lm a s ı

0 ,0 3 5 0 ,0 4 0

2 . Tamburlarda güç k a y ı p l a r ı T, = (1 + f ' ) Ta

Tambur t i p i

----- f I —Y atak

Kaymalı B u lm an lı

T a h r ik , baş v e kuyruk ta m b u r la r ı 0 ,0 7 0 , 0 3 5

T a ş ı y ı c ı k o l d a k i s a p t ır m a ta m b u r la r ı 0,02 0,01D iğ e r s a p t ı u n a ta m b u r la r ı 0 ,01 0,0.05

V i d a l ı g e r g i t e r t i b a t ı 0,02 0,01

2 - s a p t ı r m a k a s n a k l ı d ü şe y a ğ ı r l ı k l ı g e r g i t e r t i b a t ı 0 , 0 6 0 , 0 3

3. Makara gruplarında hasıl olan kayıplarTj = t2 . ef ■“denklemi ile hesaplanıra: bandın makara grubuna sarılma açısı

sal

~ I1

x Ir 1ı 1

last ı b

262

ÇİZELGE -19ÇIPLAK VEYA LASTİK KAPLI TAHRİK TAMBURLARINDA

SARILMA AÇISINA BAĞLI OLARAK BANT KUVVETLERİNİN ORANLARI

SarılmaA ç ısı

a

Tahr i kŞekli

Tek ta m b u r l at ahrikte T^/T,Çift t a m b u r l atahrikte T /T

[xa 1 J e

T x e"“

t e / û - ı

Tek t a mburlatahrikte T 0 /T_, 2 EÇift tam b u r l a tahrikte- T ^ / T •

1m 1e — 1

ÇıplakLastikk a p lamalı Çıplak

L a s t i kk a p l a m a l ı Çıpl a k

L a s t i kk a p l a m a l ı

180 dür. 2,19 3,00 1,85 1,50 0,85 0,50190 ST 2,29 3,19 1,78 1,45 0,78 0,45200 ST 2,39 , 1,72 1,42 0,72 0,422 10 ST 2,50 3,51 1,67 1,38 0,67 0,38215 S T 2,55 3,72 1,64 1,36 0,64 0,362 20 S T 2,61 3,83 1,62 1,35 0,62 0,35230 ST 2,72 4,05 1,58 1,35 0,58 0,33240 ST 2,85 4,35, 1,54 1,30 0,54 0,30

250 ST 2,98 4,61 1,51 1,28 0,51 0,28260 ST 3,13 4,90 1,47 1,26 0,47 0,26360 ÇT 4,80 9,02 1,26 1,13 0,26 0,13

380 ÇT 5,25 10,19 1,25 - 1 , 1 1 0,23 0 , 1 1

400 ÇT 5,72 11,51 1 , 2 1 1,09 0 , 2 1 0,09420 ÇT 6,25 13,00 1,19 1,08 0,19 0,08440 ÇT 6,80 10,60 1,17 1,08 0,17 0,08450 ÇT 7,12 15,60 1,16 1,07 0,16 . 0,07

460 ÇT 7,40 16,40 1,15 1,06. 0,15 - 0,06

500 ÇT 8 , 8 6 2 1 , 2 1 1,13 1,05 0,13 0,05

ST: S a p t ı r m a tamburin ÇT: Çift tahrik tamburlu

. 75 N ,İ’E - ~ l kg. J • '

Ç ı p l a k ta m b u r d a M = 0 , 2 5 ' i lastik k a plı tam b u r d a ise ,u = 0,35 alınmıştır.

. M r ■ . 263

ÇİZELGE -20ÇEŞİTLİ GÜ Ç NAKİL ORGANLARININ

MEKANİK VERİMLERİ

Güç nakil organının cinsi Yaklaşık mekanik verim

V-kayış kasnak düzeni 0,9 V

Zincir dişli düzeni, açıkta (dişliler tezgâhta açılmış) 0,93

Zincir dişli düzeni, yağ sızdırmaz mahfaza içinde (dişliler tezgahta açılmı.ş) 0,95

Tek kademeli helisel veya V-dişli dişli kutusu veya motor redüktör 0,95

İki kademeli helisel veya -V-dişli dişli kutusu veya motor redüktör 0,94

Üç kademeli kelisel veya V-dişli kutusu veya motor redüktör 0,93

İki kademeli helisel dişlili, mile geçirilmiş dişli kutusu 0,94

Düşük tahvil oranlı sonsuz vidalı dişli kutusu (tahvil oranı 20:1 e kadar) 0,90

Orta tahvil oranlı sonsuz vidalı dişli kutusu (tahvil oranı 20:1 ilâ 60:1) 0,70

Yüksek tahvil oranlı sonsuz vidalı dişli kutusu (tahvil oranı 60:1 ilâ 100:1) 0,50

Tezgâhta açılmış dişli çifti 0,90-0,95

Döküm ve işlenmemiş dişli çifti 0,85

264

ÇİZELGE - 21KONVEKS EĞRİLERDE KULLANILACAK EN KÜÇÜK

EĞRİLİK YARI ÇAPLARI

Bantgenişliği(mm)

Eğrilik yarıçapı (m)

Oluklaşma Oluklaşma açısı 20° açısı 30°

Çelik kortlu bantlarda oluklaşma açısı 30°

300 4,0 5,5 22,0400 5,0 7,0 28,0500 6,0 9,0 36,0650 7,0 1 1 ,5 46,0800 9,5 14,5 58,01000 12,0 ' 18,5 72,01200 14,5 21,5 86,01400 17,0 25,0 100,01600 19,0 29,0 116,01800 21,5 32,5 130,02000 24,0 36,0 144,02200 26,5 39,5 158,0

„ 2400 29,0 43,2 173,02600 31,0 47 ,0 187,02800 33,5 50,0 200,03000 36,0 54,0 215 ,0

265

ÇİZELGE-22BS 2890A. GÖRE PAMUK DOKU KARKASLI BANTLI j

TC ONVRYÖRT ,ERDE GERGİ UZUNLUĞUNUN TAYİNİ

I

Bant k u v v e t i T avsiye e d i l e n g e r g i uzunluğu (m.)

B antın b ir le şm e - ş e k l i

Mekanik V ulkanize

Bant emniyet g e r i lm e s in in

Z 75 - 1 0 0 'ünde ç a l ı ş a n

b a n t l ı kotıveyörlerde

% 1 L % 1 ,5 L + 0 ,6 0

Bant emniyet g e r i lm e s in in

% 7 5 ' in i n a l t ı n d a ç a l ı ş a n .

b a n t l ı k o n veyör lerd e

% 0 ,7 5 L % 1 L + 0 ,6 0

N o t :1. L: bantlı konveyörün uznulugu2. Yukarda verilen değerler viskö ve sunî ipek karkaslı bantlar için de

geçerli dir.3. Polyester veya polyester - polyamid karkaslı bantlarda yukardakl

değerlerin yansı alınabilir.4. Çelik kortlu bantlarda gergi miktarı (0,001-0,002), L alınmaktadır.

é - '

Emni

yetl

i ça

lışm

a ge

rilm

esin

in Z

75

ile

% 10

0'nd

e çalışan bantlı k

onveyörlerde

ÇİZELGE-23BANTLI KONVEYÖRLERDE TAMBUR

ÇAPLARININ TAYİNİRP 200

EP 3

00

CJ 350

400

I 500

I600

700 OO

co

006 j

110

0

1260

1400

Oo 500

1 600

700 006

00

11I 1150

1250

1400 j

1800

____

__i

<! 550

j 009 oor-*

006

ııoo

!1250

1400 i

1550

! 1800

210

0

42 oz

RP 2

00 - EP

250

u 200 OO OO 500

600

1

1 675

750

' 006

1050

120

0M OmCN 50

0500 009 750

900 OOor—i 105Ö

120

0

1500

< 300

| 009009

I

750 006

1050

1-_

—J12

00

j1350

OOSI 1800

36 oz

RP 1

60

B 80

EP 2

00

U 200

300

350

|

Om

009 675

675

|950

j

006

1050

co '250 350

1 «

0 ¡

ooRO 675

750 O001

Omo 120

0

1350

<Ooro 45

0 1

OOvDmr-.v£>

Í 006

1050

! 120

0 omcot—4 1500

0081

32 o

z Z 125

B 63

EP 1

60

R 100

- RP 150 o

i 150 20

0

| 300 !

350

450

j500 009 600 U1p-v€s 900

ça OOCN 30

0 1

oıncn 450

500 1/1r-»O 750

j900

i

006 ı ! 1

050

<Ö 250

350 om 600

675

750

900

1050

120

0

1350

28 oz

B 50

Z 100;

R 70

EP 1

00 i i

o

| 150

! 200

i1 | 2

50 Omcn

OONf-Om 50

0 009 675

750

ca Omi—ı 250 Ooco 400

450 Oo\0

tn r'--o 675 Omr-'- 900

C ooCN 300 OO 500 OoyD 675 otr-ır--

O001oiAOr—i 12

00

HCfl

- - -ı r :CN cn tn * - co Ol Ot-4 12

43

•I£

I-So

<yfcrjMmmf

. m>•a

43a,I

& <aCJD& aS «a

a .& 8b S -S

XtI’fi

I

ı ıp " s

r j -M <i

<3 fö ü .

i

267

DIN

...22

1.01

’e gr

öe'st

anda

rtlaş

tırılm

ış ta

mbu

r can

lan

: mm

20

0, 2

50, 3

20, 4

00, 5

00, 6

30, 8

00,1

000,

1250

,140

0,16

00,1

800,

200

0

rl, î tS. i v ! S5 i

i., n ^ tu ııı .

28 oz B 50R 80 RP 100 2 100 Ep 125

32 ozB 63 RP 125 R 100 Ep 160*

Z 125 -

56,.;, ozR 125 RP 200 Z 160

42 oz R 16 0 Z 200

RP 200 EP 250

R 200 Z 250

RPEP

250300

BA

HTLI K

ONVEYÖRU

TAM

BU

B Ç

APL

ASIN

IN

A B C A.. B C A B C A B C A B c

2 700 150 150 200 150 150 250 200 150 300 250 200 - “

34

300 200 200 300 250 200 400 300 250 450 350 300 550 400 350

350 300 250 400 300 250 500 400 . , 350 600 450 400 700 550 450

■ 5 450 350 300 500 400 350 675 500 400 750 600 450 900 700 550

6 500 450 350 600 500 400 750 600 500 900 675 600 1050 850 700

,7 000 500 400 675 600 450 900 675 600 1050 800 675 1200 1050 800£ g

8 750 600 500 900 675 600 1050 . 900 675 1200 900 750 1400 110 0 900

la9 900 675 600 900 675 600 1200 900 750 1350 1050 900 1550 1250 1100

İÜ 900 750 600 1050 900 675 1350 1050 900 1500 1200 900 1800 1400 1250

i 12I 1050 900 675 1200 1050 900 1500 1200 1050 1800 1350 1200 2100 1800 1400

-;"=i çalışma gerilmesinin X 50'sine kadar çalışan bandlarrB 50R 8ü 7 l 0

8 ozREP 100 P 125)0

Z 1

32. oz B 63 R 100 25

RP 125 EP 160

36 oz B 80 R 125 Z 160

RP 16CEp 200

42 ozR 160 RP 200 Z 200 Ep 250

R 200 rp 250 Z 250 EP 300

A B C A B C A B C A B c A' 2 150 150 150 200 150 150 250 200 150 250 200 1503 30 200 150 300 200 200 350 300 250 400 300 250 450 350 3004 §00 250 200 350 300 250 450 400 350 500 400 350 600 500 4003 ■* 00 350 250 450 350 300 600 450 400 675 500 400 850 600 450h. 400 400 350 500 450 350 675 500 500 750 600 500 900 700 6007 *>00 450 400 600 500 400 750 675 600 900 675 600 1050 850 7008 675 500 450 750 600 500 900 750 675 1050 900 '675 1200 900 8509 750 600 450 900 675 600 1050 900 750 1200 900 750 1400 1050 900

10 900 675 500 900 750 600 1200 900 900 1200 1050 900 1450 1200 100012 iu50 750 675 1050 900 675 1350 1050 900 1500 1200 1050 1800 1400 1200

O

S

tö

O

S ’

m

o

ÇİZELGE-23BANTLI KONVEYÖKLEBDE

TAMBUR ÇAPLARININ TAYİNİ

4. Çelik kortlu bantlarda tambur çapları

TipStandart Kort çapı mm*

Tambur çapı, mmA B C

St-500 2,5 500 400 300600 2,5 500 400 300700 3,0 600 500 380800 3,0 600 500 380900 3,3 600 500 3801000 3 , 7 . 650 500 4001250 ' 4,3 750 600 4501600 4,6 850 700 5002000 •5 ,9 950 750 5502500 7^4 1100 950 650

- 3150 8,0 1200 950 . 7004000 10,4 1450 1150 8505000 1 0 ,5 1600 1400 8006000 1 1 ,5 1800 1600 800

ÇİZELGE -24YÜKLEME TEKNESİ BOYUTLARI

B a n tg e n i ş l i ğ i

A B C

mm . - HM. mm . mm.

3 5 0 2 2 5 1 5 0 6 0

4 0 0 2 7 5 1 5 0 6 0

4 5 0 3 0 0 1 5 0 6 0

5 0 0 3 2 5 1 5 0 6 0

6 0 0 4 0 0 1 7 5 7 5

6 5 0 4 5 0 2 0 0 8 0

7 5 0 5 0 0 2 2 5 9 0

9 0 0 7 0 0 2 5 0 1 2 5

1 0 0 0 7 5 0 3 2 5 - 1 0 5

1 2 0 0 8 5 0 3 7 5 1 2 5 -

1 4 0 0 9 5 0 4 6 0 1 3 0

1 5 0 0 1 1 0 0 5 0 0 1 6 0

1 . Y ü k l e m e t e k n e s i b o y u t l a r ı

2 . ü s t ü a ç ı k y ü k l e m e t e k n e l e r i n i n a s g a r i y ü k s e k l i k l e r i ,

(CEMA'ya g ö r e ) ( A = ~ BANT G E N İ Ş L İ Ğ İ a l ı n m ı ş t ı r )

B a n t

g e n i ş l i ğ i

2 0 ° Ü ç e ş i t t a ş ı y ı c ı m a k a r a 3 5 ° v e y a 4 5 ° Üç e ş i t t a ş ı y ı c ı n a k a r s j

P a r ç a i r i l i ğ i , mm. P a r ç a i r i l i ğ i , n m . {

i n . mm. 5 0 1 0 0 1 5 0 2 0 0 2 5 0 3 0 0 3 5 0 4 0 0 4 5 0 5 0 1 0 0 1 5 0 2 0 0 2 5 0 3 0 0 3 5 0 4 0 0 j o

1 41 61 8

3 5 64 0 64 5 7

1 1 51 1 51 2 5

1 1 51 1 51 2 5 1 2 5 1 7 5 1 7 5 1 7 5

2 02 4

3 0

5 0 8

6 1 07 6 2

1 2 51 4 0

1 5 0

1 2 51 4 0

1 6 0

1 3 51 5 0

1 7 5

1 6 5

1 9 0 2 1 0

1 7 51 9 0

2 2 5

1 7 51 9 0

2 2 5

1 7 52 0 02 4 0

2 2 02 6 0 2 7 5

3 64 24 8

9 1 41 0 6 21 2 2 0

1 7 0

1 9 52 2 0

1 8 52 1 02 3 5

2 0 02 2 52 5 0

2 2 0

2 4 52 7 0

2 3 52 6 02 9 0

2 5 02 7 53 0 0

3 0 03 2 0 3 4 0

2 5 02 8 53 2 5

2 6 03 0 03 4 0

2 7 53 2 03 5 0

3 0 03 3 03 7 0

3 1 03 5 03 9 0

3 2 53 7 04 1 0

3 8 54 2 0 4 4 0

5 46 06 67 2

1 3 7 21 5 2 41 6 7 6

1 8 2 9

2 4 52 7 53 0 03 2 3

2 6 02 9 03 1 5

3 4 0

2 7 53 0 03 2 53 5 0

3 0 03 2 0

3 4 53 7 0

3 1 53 4 03 6 53 9 0

3 2 53 5 03 7 54 0 0

3 4 53 7 04 0 04 2 0

3 6 03 9 0

4 1 54 4 0

3 8 54 1 04 3 54 6 0

3 7 54 0 04 3 54 7 5

3 7 54 1 04 5 04 9 0

4 0 04 3 04 7 05 0 0

4 1 04 5 04 8 55 2 5

4 2 54 6 55 0 05 4 0

4 4 04 8 05 2 55 5 0

4 6 05 0 05 4 05 7 5

4 7 5 .5 1 55 6 06 0 0

5 0 05 4 05 9 0

NOT 1 ) A B a n t g e n i ş l i ğ i a l ı n m ı ş t ı r .

2 ) P a r ç a i r i l i ğ i n i n 5 0 m m . d e n k ü ç ü k o l m a s ı h a l i n d e 5 0 mm . i ç i n v e r i l e n

d e ğ e r l e r k u l l a n ı l m a l ı d ı r .

271

ÇİZELGE - 25TEMİZLEME FIRÇALARI ÇAP VE HIZLARI

| Malzemenin nem durumuna göre, kullanılacak temizleme fır- çarının çap ve devir sayıları (1 /d a k .).

Malzemenindurumu

Fırça çapı, mm.200 250 300

Kuru, tozlu 380 330 320Nemi i 455 420 380Islak 525 475

|1

272

ÇİZELGE-28ÇEŞİTLİ MALZEME İÇİN TAVSİYE EDİLEN ASGARİ OLUK

EĞİMLERİ BUNKER AÇILARI VE AŞINMA PLAKLARI

M a l z e m e T a n ı m ı O l u kE ğ i m i(o)

Bun k e r * " ^Açısı

(o)

T a v s i y e e d i l e n A ş ı n m a p l â k a s ı

M a d e n T u v ö n a n 45 45 L â s t i k ,

C e v h e r i + 150 45 45 M N . l ı ç e l i k+ 75 - 150 40 40

+ 1 2 - 7 5 40 40 L â s t i k v e y a M N . l ı j ç e l i k . |\

- 12 50 50 Ç e l i k : 1

F o s f a t 45 40 M n . l ı ç e l i k

K ı r ı l m ı ş B a l a s t 45 40 L â s t i k , s ert dökü m j

Taş + 25 - 65 45 40 v e y a M n . l ı ç e l i k '+ 1 0 - 2 5 50 45 Ç e l i k |

- 10 60 50 L ü z u m y o k j

K i r e ç + 12 45 40 M n . l ı ç e l i k

T aşı - 12 5 0 -60 4 5 - 5 0 Ç e l i k

K o k F ı r ı n d a nç ı k m ı ş

30 30 S e r t d ö k ü m , M n . l ı

M e t a l ü r j i k 26-30 28 Ç e l i k , t u ğ l a fE v 30-35 30

Toz 50 50 Çelik

K ö m ü r T u v ö n a n 40-45 40

P a r ç a 30-35 30 Çelik+ 18-50 30-35 30

+ 10-18 35-40 35

+ 6-10 45 40 L ü z u m y o k i

- 6 50 45 L ü z u m y o k jI s lak ince 60 50 P a s l a n m a z çelik

K u m K u r uI s l a k 80 70 L ü z u m y o k

K ü k ü r t 45 40 A l ü m i n y u m al«ş ımı

Tah ı l 35 35 L ü z u m y o k

T a h t a talaşı 50 45 L ü z u m y o k

(1) B u n k e r a ç ı s ı n ı n tar i f i için Şek, 7 ' y e b a kınız.

273

ÇİZELGE-27OŞÂLTMÂ ARABASI BOYUTLARI VE AĞIRLIKLARI

kg

.

• H

Mü

sta

kil

13

50

16

00

16

80

19

50

22

50

34

50

36

00

rHA ! fi<u cd o O O O oc/y> 4-1 O v£> CO o o

4J cr» rH 04 A COA ! c rH rH rH rH•r-l cdM pq

X!cd

AS EnH <UrH rH o O ou •H a or-İ 00 r-lm tH rH jHC w

A• r 1r—1

• o O O o o O oFj O o o o o A o op CO <? kO 04 04r-l rH rH rH rH CN 04

>*■1

fii

X 1 H o O o O O O OM E o. o o o o o A Acd Cü cd a LA A A kO O-rH H CAU0o O om 1 A O0) «H \o CObO *0 1 1•H o o o o o o o

4- rH o o o A o o oc3 ÜF A kO o 04fi -H rH rH

« d

ŞEKİL ■ 6EĞİLME VE BURULMAYA ÇALIŞAN

MİLLERDE ÇAP HESABI

1. Eğilme ve burulmaya maruz millerin ASME formülüne göre hesabı denenmiş, başarılı ve nisbeten daha basit bir metottur. ASME formülü esas olarak maksimum kayma gerilmesi teorisine istinat eder. Ekteki diyagramlar ASME formülü esas alınarak ve aşağıdaki denkleme göre hazırlanmıştır.

Diyagramların hazırlanmasında St 42, St 50 kalitesinde çelik malzeme için Tem = 425 kg/cm2 değeri kabul edilmiştir.

Bu metoda göre mikçapı seçerken aşağıdaki gibi hareket edilir:

1- Çapı hesaplanmak istenen mil kesitine genel eğilme ve burulma momentleri hesaplanır.

2- Bu moment değeri, işletme şartlarına göre tesbit edilmiş bulunan aşağıdaki faktörlerle çarpılırlar:

d: mil çapıTem: mil malzemesinin kayma emniyet gerilmesi

[cm][kg/cm2]

Meğ, Mb: çapı hesaplanacak kesitteki eğilme ve burulma momentleri kg/cm

Ceğ, Cb: Moment faktörleri H

275

ŞEKİL-6EĞİLME VE BURULMAYA ÇALIŞAN

MİLLERDE ÇAP HESABI

2 »İşletme şartlarına göre eğilme ve burulma momentlerifaktörleri ,

Yük durumuCeğ j ub

1-Duran millerTedricen tatbik edilen yükler 1,0 1,0Ani tatbik edilen yükler 1,5-2,0 1,5-2,0

2-Dönen millerTedricen tatbik edilen yükler 1,5 1,0Kararlı yük 1,5 1,0Ani tatbik edilen yükler (az darbeli) 1,5-2,0 1,0-1,5Ani tatbik edilen yükler (çok darbeli) 2,0-3,0 1,5-3,0

Ceg eğilme momenti faktörü

burulma momenti faktörü

3- Bulunan moment değerleri ile diyagramlardan hangisi ile daha hassas seçim yapmak mümkünse o diyagramı kullanarak çap seçimi yapılır.

4- Siyasal örnek:Bir bantlı konveyörün tahrik tamburuna genel tesisler aşağıdaki gibi hesaplanmıştır.En büyük eğilme momenti: Meg = 100 kgmEn büyük burulma momenti: Mb = 150 kgmBantıl konveyörlerin tahrik tamburları kararlı yüke göre hesaplanırlar; buna göre Ceğ = 1,5 ve Cb = 1,0 değerleri ve yukarıda verilen moment değerleri ile Şekil 6'daki diyagramdan mil çapı d 63 mm olarak görülür. Bu değerden büyük en yakın standart çap seçilir 65 mm

276

ş e k il - 6EĞİLME VE BURULMAYA MARUZ MİLLERDE

ÇAP HESABI

277

Butulma Mom

enti 'tÜ'kgm

DŞEKİL-6

EĞİLME VE BURULMAYA MARUZ MİLLERDEÇAP HESABI

ŞEKİL ** 6EĞİLME VE BURULMAYA MARUZ MİLLERDE

ÇAP HESABI

5 .

279

Ş E K İ L - 7

Bir bunkerin yan yüzlerinin yatay düzlemle yaptığı açılar a ,

ve ağ iseler ve bunkerin aynı düzleme paralel kesitleri

dikdörtgen olarak kalıyorsa, bunker yüzlerinin arakesitleri olan AA' - BB' - CC' ve DD' doğrultularının yatayla yaptığı açı (a ) aşağıdaki denklem ile tayin edilir:

Tana - ... ............. ...........- ...... {1)J 2 11 Got <Xı + Cot a 2

a , = olması halinde, yani bunker bir kesik kare piramit şeklinde ise, (1) denklemi aşağıdaki

şekli alır:

Tan aTana]

~ w(2 )

1 Sayısal Örnek:

a , = 60°. 0 2 = 75°. ise (1) denkleminden yararlanarak a açısı aşağıdaki gibi tayin edilir:

Tana = —— . --- - - ........ .......... = 1,57I 2 o 2 o

V Cot 60 + Cot 75

a = 57°30'a açısını daha kısa zamanda tayin etmek için sayfa 2'deki diyagramdan faydalanılabilir.

280

BUNKER KE

NARININ EĞ

İM ACISI

ŞEKİL-7BUNKER AÇISININ TAYİNİ

281

ŞEKİL - 8BAŞ TAMBURDAN DÖKÜLEN MALZEMENİN

YÖRÜNGESİNİN TAYİNİ

1- GİRİŞBantlı konveyörlerde baş tamburdan boşaltılan malzemenin yönergesinn

doğru olarak tayini, boşaltma oluklarının konstrüksiyonun ve aşınma plakalarının doğru yerleştirilmesi bakımından önem taşımaktadır.

CEMA yaptığı araştırmaların sonucu olarak, yörüngenin doğru tayini için yeni bir usul tavsiye etmektedir. Aşağıda yığma malzeme taşıyan konveyörlerde malzeme yörüngesinin bu usule göre nasıl hesaplanacağı gösterilecektir.

2- MALZEME YÖRÜNGESİNİN TAYİNİNDE YAPILANKABULLER

2.1 - Malzemenin KesitiOluklaşmış bir bant tambur üzerinde düzelirken, bant üzerindeki malzeme,

ban tın kenarlarına doğru yayılacaktır. Tambur üzerindeki malzeme kesitinin bir daire kesmesi şeklinde olduğ kabul edilir (Şek. 8.1'e bakımz).

2.2 - A ğırlık MerkeziMalzemeye tesir eden bütün kuvvetlerin ban tın tambura teğet oldğu

noktadaki daire kesmesi şeklindeki kesitin ağırlık merkezinde tesir ettiği kabul edilir.

Şekil 8.1. Darie kesmesinin alanı, bant üzerindeki malzeme kesitinin alanına eşittir, (a) oliıklu bkant, (b) düz bant. Kenar mesafesi c = 0,55B + 23 mm.

282

Ş E K İ L -8B A Ş T A M B U R D A N D Ö K Ü L E N M A L Z E M E N İN

Y Ö R Ü N G E S İ N İ N T A Y İN İ

ÇİZELGE 8.1. Baş tamburda, malzeme ve malzeme ağırlık merkezinin yüksekliği mm.TAŞIYICI DİNAMİK BANT GENİŞLİĞİMAKARA ŞEV in. 14 16 18 2 0 24 30 36 42 48 54 60 6 6 72GRUBU AÇISI mm. 366 406 457 5U8 ölü 762 914 1067 1 2 2 0 1372 1524 1676 1829

A° h 2 0 25 28 36 43 53 69 7.9 94 104 119 135 145ag 1 0 10 1 0 15 18 2 0 28 33 38 43 48 53 582 0°

ÜÇLÜEŞİTMAKARAGRUBU

h 25 30 36 40 51 6 6 81 99 114 130 142 160 173J ag 1 0 13 15 15 2 0 25 33 41 46 53 58 64 69i n° h 3Ö 36 41 48 61, 79 94 114 132 152 170 188 206İU ag 13 15 15 2 0 2$ 33 38 46 53 61 69 76 840 o h îT- 46 56 64 ;y 97 1 2 2 145 . 173 191 216 241 264

ag 15 2 0 23 25 33 41 48 58 69 89 8 6 97 107° h 46 5i 64 i l 89 114 137 163 191 216 244 267 295¿b ag 18 2 0 25 28 36 46 56 6 6 76 8 6 97 107 117o h $ 1 ¿ 8 69 79 9/ 127 152 180 208 239 269 292 323

İÜ ag 2 0 23 28 33 38 51 61 74 84 97 109 117 130o h 33 41 48 56 69 89 109 127 152 170 180 213 2290 ag 13 15 2 0 23 28 36 43 51 61 69 76 8 6 91

35°ÜÇLÜEŞÎTMAKARAGRUBU

o h 38 46 53 61 76 97 1 2 2 140 163 188 206 234 2545 ag 15 18 2 0 25 30 38 48 56 6 6 76 84 94 1 0 2o h 43 51 58 6Ö 81 107 132 152 183 208 229 254 279İU ag 18 2 0 23 25 33 43 53 64 . 74 84 91 1 0 2 1 1 2

7D° h 48 58 69 /y yy 130 155 185 213 24i 272 291 330¿U ag 2 0 23 28 33 41 53 64 ' 74 8 6 97 109 -119 132OK0 h 53 64 76 8 6 107 137 168 198 231 262 295' 323 353

ag 2 0 25 30 36 43 56 69 79 94 104 117 130 142•}n° h ~ 5 S ~ &y 81 yi İİ4 145 180 213 249 282 315 348 378

ag 23 28 33 38 46 58 74 8 6 1 0 2 114 127 140 152A° h 41 48 56 64 79 1 0 2 127 152 173 196 218 241 267

ag 15 2 0 23 25 33 41 51 61 69 79 89 97 10745°ÜÇLÜEŞÎTMAKARAGRUBU

h 4i 55 61 yı 8 6 1 1 2 137 163 188 213 241 264 290D ag 18 2 0 25 28 36 46 56 6 6 76 8 6 97 107 1171 A° h 48 56 6 6 76 94 119 147 178 2 0 1 229 259 287 310İU ag 2 0 23 25 30 38 48 58 71 81 91 104 117 124nrP h 53 6 6 74 8 6 lü4 , '7 168 198 231 262 292 325 356ZU ag 2 0 25 30 36 43 56 69 79 94 107 117 132 142oe° h 58 69 79 91 1 1 2 145 178 2 1 1 246 277 312 345 376

ag 23 28 30 36 46 58 71 84 99 1 1 2 124 140 150->r,° h 61 A 84 y i İİ9 152 188 224 259 292 330 363 396İU ag 25 30 33 38 48 61 76 89 104 117 132 147 160c° h 6 8 9 1 0 il 13 17 2 0 23 26 29 33 36D ag 2 3 4 4 4 5 7 8 9 1 1 1 2 13 14ı n° h 13 14 1 / 19 2 2 24 34 41 46 53 58 65 71

DÜZTAŞIYICIMAKARAGRUBU

İU ag 5 6 7 8 9 1 0 14 17 19 2 2 24 26 291 z? h 18 2 2 25 28 35 36 51 61 6 8 80 8 8 97 107ag 7 9 1 0 1 1 13 15 2 1 25 27 33 35 39 432 0° h ¿5 29 33 38 45 48 69 81 90 107 117 130 141ag 1 0 1 2 13 15 18 2 0 28 33 37 43 47 52 57

25° h 31 ib 41 ~ w ~ 55 60 85 1 0 2 113 135 146 161 176ag 1 2 14 17 2 0 2 2 24 34 41 45 54 59 65 71

30° h 38 43 49 56 65 72 1 0 2 - 1 2 2 135 160 174 193 2 1 1ag 15 18 2 0 23 27 29 41 49 54 65 70 78 85

283

ŞEKİL-8BAŞ TAMBURDAN DÖKÜLEN MALZEMENİN

YÖRÜNGESİNİN TAYİNİ

2.3 - Malzemenin HızıBantm tambura teğet olduğu noktaya kadar malzeme ve bant aym çizgisel

hızla hareket ederler. Bu noktadan sonra malzemenin çizgisel hızı, ağırlık merkezi­nin tambur eksenine olan mesafesi ile birlikte artar.

2.4 - Yörüngenin Başlangıç NoktasıMalzeme kesitinin ağırlık merkezinde malzemeye tesir eden santrifüj kuvve­

tin, ağırlığın banta dik bileşiminden büyük olduğu noktada malzeme banttan ayrılır.

2.5 - Yörüngenin ŞekliYörüngenin şekli bir paraboldür.

3 - MALZEMENİN TAMBURDAN AYRILMASIBantlı konveyörleT yatay yukarı veya aşğı eğimli olarak çalışabilirler. Her

üç durumda da tamburun dönme hareketi sebebiyle meydana gelen santrifüj kuv­vetin, malzeme ağırlığının banta dik bileşeninden büyük olduğu noktada malzeme banttan ayrılır.

G Vg2Y a n i : -------------------- G . cos p

g rg

olmalıdır.G : malzeme ağırlığı, kg g : yerçekimi ivmesi, m/s^Vg : malzeme kesitinin ağırlık merkezinin teğetsel hızı rg : tambur ekseninden, malzeme kesitinin ağırlık merkezine olan mesafe,

mp: malzemenin banttan ayrıldığı noktanın tambur düşey ekseni ile yaptığı

açı, o

284

ŞEKİL “8BAŞ TAMBUIÎDAN DÖKÜLEN MALZEMENİN

YÖRÜNGESİNİN TAYİNİ

Denklem (1) den boyutsuz bir faktör bulunabilir.

VK = — (2)

g -rg

Bu faktör malzemenin banttan ayrıldığı noktayı gösterir. Eğer K > 1 ise malzeme A,

K = 1 ise " B,K < 1 " C noktasında

banttan aynbr. Eğer k < 1 ise C noktasının yerini veren (5 açısı Denklem (4)'ten fay­dalanılarak hesaplanabileceği gibi Şekil 8/7 den tayin edilebilir.

Denklem (1) den:

G Vg2

g rg

cosjl

G . cos|l

Vg2

g-Tg

(3)

(4)

Şekil 8.2. de malzemenin banttan nasıl aynlıdğı gösterilmiştir. Çizelge 8.1. de ag ve h mesafeleri verilmiştir.

4 - YÖRÜNGENİN ÇİZİMİNDE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLARÖnce malzeme kesitinin ağırlık merkezi esas alınarak bir ortalama yörünge

çizilir. Sonra malzeme kalınlığı dikkate alınarak yörüngenin alt ve üst sınırlan bu yörüngeye paralel kalacak tarzda yaklaşık sınırlar içinde çizilebilir.

Parça büyüklüğü üniform, yığma özgül ağırlığı 0,8 t/m® veya daha fazla olan malzemede tambur ekseninden olan düşme mesafesi 2 m olana kadar mal­zemenin alt ve üst sınırlan ortalama yörüngeye paralel kalır. Eğer düşme mesâfe- si 6 m'ye kadar çıkarsa, malzeme yörüngesinin üst ve alt sımrlannda biraz sapma­lar olur.

285

ŞEKİL -8B A Ş T A M B U R D A N D Ö K Ü L E N M A L Z E M E N İN

Y Ö R Ü N G E S İ N İ N T A Y İN İ

Yatay banttan malzemenin dökülmesi

Yukarı eğimli bantan m alzem enin dökülm esi

Aşağı eğimli banttan malzemenin dökülmesi Şek. 8.2. Malzemenin banttan ayrılması şekilleri

286

Ş E K İ L -8B A Ş T A M B U R D A N D Ö K Ü L E N M A L Z E M E N İN

YÖRÜNGESİNİN TAYİNİ

Hafif malzemede, çok yüksek bant hızlarında veya ince malzeme içinde iri parçaların bulunması halinde malzeme yörüngesinin üst ve alt sınırlan çok değişmektedir. Malzemenin üstündeki iri parçlara, baş tamburu tarafından uzağa atılacaklanndan bu gibi iri parçalann yörüngeleri bağımsız olarak çizilebilir. Hafif ve tozlanan malzeme, havanın direnci sebebiyle tamburdan düşerken yayıldıklarından yörüngenin üst, alt ve yan sınırlarım çizerken daha fazla tolerans bırakılmalıdır.

5 - YÖRÜNGENİN ÇİZİLMESİ

Ortalama yörünge çizgisi aşağıdaki sırada çizilir.

1- Çizelge 8.1 den ban tın genişliğine göre, h ve ag mesafeleri alınır.2- rg yarıçapı hesaplamr.

Drg = — + ag + s (5)

rg : ağırlık merkezinin tambur eksenine mesafesi, mm D : tambur çapı, mmag : malzeme kesitinin ağırlık merkezinin bant üstünden yüksekliği, mm s : bant kalınlığı (s = 10 ilâ 30 mm)

3- Ağırlık merkezinin teğetsel hızı hesaplamr.

27tn . rgVg = —------------rg (6)

60

(Bu hız, bant hızından farklı olduğundan, hiç bir zaman bant hızı ile hesap yapılmamalıdır.)

4- Malzemenin banttan ayrıldığı nokta tayin edilir.

287

ŞEKİL-8BAS TAMBURDAN DÖKÜLEN MALZEMENİN

YÖRÜNGESİNİN TAYİNİ

Şekil 8.3. Ayrılma noktasının tayin i için nomogram.

288

ŞEKİL -8BAŞ TAMBURDAN DÖKÜLEN MALZEMENİN

YÖRÜNGESİNİN TAYİNİ

Çizelge 8.3’teki nomogramdan malzemenin banttan ayrıldığı nokta tayin edilebilir. Ağırlık merkezinin mesafesi ile hızı bilindiğine göre ayrılma açısı okunur. Ayrılma açısı 0 veya daha az olduğu zaman, malzeme B veya A noktalarında; ayrılma açısının diyagramda belli bir değeri varsa malzeme C noktasında banttan ayrılır.

5- Malzemenin ayrıldığı nokta bulunduktan sonra, bu noktayı tantbur merkezine birleştiren doğruya bir dik çizilir; bu dik üzerinde x mesafeleri işaretlenir. Bu işaretle noktalardan aşağıya doğru düşey çizgiler çizilir, bu düşey çizgiler üzerinde y mesafeleri işaretlenir. Bu noktalar bir parabol eğrisi ile birleştirilince ortalama yörünge bulunmuş olur.x ve y mesafeleri Çizelge 8.3'teki nomogramdan alınır. Malzeme yörüngesinni üst ve alt sınırlan ortalama yörüngeye paralel olarak ve Mad.4'deki hususlar gözönünde bubulundurularak elle çizilir. Aşağıdaki sayısal örnekler yörüngenin asıl çizildiğinin kolay anlaşılmasına yardımcı olmak bakımından verilmiştir.

Sayısal Ö rnek 1.Yukan eğimli konveyör, bant genişliği 600, bant kalınlığı 20 mm, tambur çapı 500 mm, tambur hızı 53 1/dak. Malzeme: çinko cevheri (dinamik şev açısı 20°)Taşıyıcı makara grubu: üçlü 20°

Yörüngenin çizim i •

1. Cetvelden ag = 33, h = 79 mm,3. rg = D/2 + ag = 250 + 20 + 33 = 303 mm

2jc x 0,303 x 53—-----—1—1— = 1,68 m/s

603. Vg =

zrorgn

60

289

ŞEKİL-8B A Ş T A M B U R D A N DÖKÜLEN M A L Z E M E N İN

Y Ö R Ü N G E S İ N İ N T A Y İN İ

4. Nomogramdan r = 303 mm ve = 1,68 noktaları birleştirilerek tamburdan ayrılma açısı 18° ve x = 84 mm olarak okunur.

5. Tamburdan ayrılma noktasını tambur merkezine birleştiren doğruya ayrılma noktasından çıkan dik doğru üzerinde x mesafeleri işaretlenir.

6. Bu noktalardan inilen düşeyler üzerinde mesafeleri işaretlenir.7. Bulunan noktalar bir parabol ile birleştirlir. Malzemenin üst ve alt

noktalarından bu parabole el ile paralel eğriler çizilerek malzemenin üst ve alt sınırlan tayin edilir.

290

ŞEKİL-8BAŞ TAMBURDAN DÖKÜLEN MALZEMENİN

YÖRÜNGESİNİN TAYİNİ

Sayısal Örnek 2.Yukan 15° eğimli bant konveyör, bant genişliği 1000, bant kalmhğı 20 mm,

tambur çapı 630, tambur hızı 50 1/dak., malzeme kireçtaşı (dinamik şev açısı 25°) taşıyıcı makara grubu üçlü yan makaralar 35° eğimli.

Yörüngenin çizim i1- Cetvelden ag = 75, h = 185 (enterpolasyonla)2- rg = D/2 + S + ag = 630/2 + 20 + 75 = 410 mm = 0.41 m

2roen 2rtx 0.41x503. y = ----= ---------------------- = 2,15 m/s

5 60 60

4- Tg = 410 ve Vg = 2,15 noktalan birleştirilince ayrılma açısının nomogram dışında olduğu görülür. Buna göre malzeme A noktasında banttan aynlır. x = 123 mm'dir.

5- Yörünge bir evvelki örnekte anlatıldığı gibi çizilir.

291

ŞEKİL-9KAYNAK KONSTRÜKSİYON TAMBURLARIN

YAKLAŞIK AĞIRLIKLARI

TamburGenişliği

mm.

170016001500140013Q01200

1100

1000

9 00

8 00

7 0 0

6 0 0

500

4 0 0

3 0 010 30 50 K » 200 400 » 0 0 3 0 »

20 40 70 » 0 5 0 ) 2000

N0T.1) 1000 ve daha büyük çaptaki tamburların çevresi cok parçalıdır.

AOıdıkKg-

292

ÇİZELGE-28BANTLARIN SARIM ÇAPININ TAYİNİ

BANT MAKARASININ SARİM CAPI

Bant boyu L (m)

Göbek çapı k = o, l mş>

GÖbe Ö-; mi 18

k sapı 0 ,AV,i14

i.26 28 30

Bant4

kalınlığı t(mm) 6 8 1 0 12 4ka lınU ğ ı .2 0 2 2 l (t

1 0 0 30 0 34 0 38 0 41 0 44 0 63 0 6 / 0 69 0 71 0 73 0 75 0 ,76 0 78 0 902 0 0 38 0 ,44 0 49 0 54 0 5 0 0 73 0 81 0 84 0 87 0 90 0 9 ' 0 ,96 0 96 1 0 140 0 4 9 0 ,59 0 67 0 74 0 81 0 98 1 03 l 08 1 13 1 17 1 21. 1 ,25 l 29 1 3360 0 59 0 71 0 81 0 90 0 98 1 15 l 21 1 27 1 33 1 39 1 44 l,49 1 54 i. S-.!80 0 67 0 81 0 93 1 03 1 2 1 29 1 3 7 1 44 1 51 1 58 ı 64 1 ,70 1 76 1 871 0 0 0 74 0 ,90 1 03 1 15 1 25 1 42 1 51 1 59 l 67 1 75 ! 8 ! 1, 89 1 9 5 2 071 2 0 0 81 0 98 1 1 2 İ 25 1 3/ 1 55 1 64 ] ? 1 82 ! on 1 98 2 ,06 2 13 2 70140 0 87 1 05 1 21 1 35 i 48 i 65 1 / 6 1 hu l 95 2 04 2 n 2 ,2 1 2 29 2 3 7160 0 92 1 ,1 2 1 28 1 4 1 1 5 ı 1 75 l 87 i 9 7 2 07 2 17 2 26 2 , 35 2 44 2 53

, 180 0 98 j 19 1 37 1 53 1 67 1 8 6 l 98 2 0 9 2 2 0 2 30 2 40 2 ,49 2 50 2 6 /2 0 0 1 03 1 25 1 44 1 61 1 76 1 96 2 08 2 20 2 31 2 42 2 52 2 ,62 2 73 8 i2 2 0 1 08 1 31 1 51 t 69 l 84 1 04 2_ 18 2 30 2 42 2 53 2 64 2 ,74 2 84 V 94240 1 12 1 27 1 58 1 76 i 93 2 î 3 2 26 2 40 2 52 2 64 2 76 2 ,87 2 97 : 0 / '260 1 17 1 42 1 64 1 83 2 0 0 2 21 2 35 2 4 9 2 62 2_75 2 6 6 2 , 98 ; ; '9 ’ 2>:280 2 1 1 47 1 70 1 90 2 08 ,> ? 9 44 2 58 2 72 2 84 2 <> 7 i,08 i 3 ‘.i 30

. 300 2 5 1 5 5 1 76 1 9 7 2 15 2 37 52 2 67 2 81 2 94 3 07 3,19 3 31 2 4 2320 t 29 1 38 l 81 2 03 2 22 2 44 2 60 •■) 75 2 90 3 04 3 16 3,30 3 41 3 53340 33 1 62 l 87 2 09 2 29 2 31. 2 6 8 2 84 2 99 3 1 2 3 26 3,39 3 32 3 64360 1 37 1 67 1 93 2 15 2 36 2 58 2 75 2_92 3 07 3 21 3 36 j,49 •} 6 2 74380 1 41 1 72 1 98 2 2 1 2 42 2 63 0 8 3 3 0 0 3 15 3 30 3 45 3,58 3 72 84400 1 44 1 76 2 03 2 27 2 48 2 72 2 90 . 3 07 3 23 3 37 3 53 3,69 3 81 3 94

293

DIN 22102 Eylül 1970DOKU KARKASLI KONVEYÖR BANTLARI

Conveyor belts with textile pliesISO tavsiyeleri ile ilglii olarak açıklamaya bakınız. Boyutlar mm. dir.

1 . AMAÇ:Bu standart genel kullanım amaçları için doku karkaslı konveyör bantlarını,

boyutlarım ve özelliklerini ve ilgili muayene metodlarım kapsar.Yanmaya dayanıklı bantların özellikleri DİN 22103’te, antistatik bantların

özellikleri ise DİN 22104'te verilmiştir.Madencilikte yeraltında kullanılan özel bantların seçimi ile ilgili standart

hazırlanmaktadır.

2 . BOYUTLAR VE YAPIM ÖZELLİKLERİ:2 . 1 . Bant genişliği:Bantm tesliminde 10 m. lik boylarda ölçülen genişlikler bütün bant boyunca

Çizelge l'de verilen toleranslar içinde kalmalıdır.

Ç izelge 1

G en işlik Tolerans

300 400 500 ± 5 itim650 800 1000 1200 1400 ± 10 mm

1600 1800 2000 2200 2400 2600 2800 ± 15 tnm

2 . 2 . Bant kalınlığı:Bant kalınlığı karkas tabakalarının sayısı ve kalınlığı ile kaplama tabaka­

larının kalınlığına bağlı olarak değişkendir. Kaimlik üzerinde alıcı ve satıcı an­laşmalıdır. Kalınlığı 10 mm ve daha az bantlarda kalınlık farkı ± 1 mm'yi, 10 mm'den daha kalın bantlarda ± % 10'u geçmemelidir.

2 . 3 . Bant uzunluğu:Bant uzunlukları standart!aştırılmamıştır. Gerilmemiş durumda ölçülen bant

uzunlukları sonsuz bantlarda sipariş uzunluğundan ± % 0,5; uçlu bantlarda ise % (-0,5 + 2) den daha fazla farketmemelidir.

2 . 4 . Doğruluk:Bantlar boydan boya doğru olmalıdır. Bant kusursuz bir tesiste boşta ve orta

derecede yüklenmiş durumda iken bant yanının doğruluktan sapması, genişliği 800 mm'ye kadar olan bantlarda + 40 mm’yi; daha geniş bantlarda, genişliğin + % 5'ini ve 1400 mm'den daha geniş bantlarda ise ± 75 mm'yi geçmemelidir.

Sipariş verenin isteği üzerine, bant istikametinin tam doğru olması için, yanla­ra paralel bir "eksen çizgisi" yapılır. Bu eksen matematik eksenden en çok 5 mm far- kedebilir.

294

2 . 5 . Bant yanı:Bant karkasını korumak görevi ile yükümlü bant yanının genişliği bant

kalınlığının en çok 3/4'ü kadar olmalıdır. Bant kalınlığı 7 mm'den az ise yan ge- nişliği-özel bir yan koruması gerekmiyorsa- 5 mm’yi geçmemelidir.

2 . 6 . Kaplama:Kaplamalar elastomer (tabiî veya sunî kauçuk), plastomer (mesela PVC) ve

diğer malzemeden olabilir. Makara tarafındaki ve taşıyıcı taraftaki kaplama kalınlıkları yüklemelere bağlı olup, her siparişte mutabık kalmmalıdır. 4 mm'ye kadar olan kapla­ma kalınlıklarının toleransı (-0,2 + 1 mm)j4 mm'den fazla okmlannki ise (-% 5+1 mm) dir.

2 . 7 . Karkas:Karkas tabiî elyaf (meselâ pamuklu) veya sunî elyaf (meselâ polyester) olabi­

lir. Ek yerlerinde kat uçları üstüste binip bazı yerlerde kalınlık yapmamalıdır.

2 . 7 . 1 . Doku karkaslarda boyuna ekler:Her doku tabakasındaki boyuna eklerde müsaade edilebilir azami ek sayısı ke­

narların düz veya katlanmış olmasına bağlıdır.

Çizelge 2. Düz kenarlı doku karkaslar

Bant genişliği (mm)

En fazla boyuna ek sayısıDıs katlarda tc katlarda

300 ilâ 1200 0 11400, 1600 1 21800, 2000 2 22200 ilâ 2800 3 oJ

Çizelge 3. Kenarı katlanmış doku karkaslar

Bant genişliği (mm)

En fazla boyuna ek sayısıDış katlarda tç katlarda

300 ilâ 1200 2 1 n1400 ilâ 1600 2 21800 ilâ 2000 3 22200 ilâ 2800 4 3

1) Her iki dış katta boyuna ek yoksa bu sayının iki katı alınabilir, o Boyuna ekler karkas kenarından en az 100 mm mesafede olmalıdır, o Aynı katta iki veya daha fazla boyuna ek varsa bu ekler arasındaki mesafe

en az 200 mm olmalıdır.o Her boyuna ek diğer katlardaki boyuna eklerden en az 100 mm uzakta ol­

malıdır.o Oluklaşan bantlardaki boyuna ekler bükülme yerlerine ve mümkün mertebe

bant eksenine gelmemelidir.

2 . 7 . 2 . Doku karkaslarda enine ekler:o Enine ekler bant ekseni ile mümkün mertebe 45° ile 70° açı yapmalıdır, o Her iki dış katın her birinde bant boyunun her 100 m'si için en çok 1 ek

bulunmalıdır: 295

e İç katların her birinde İter 100 m'de ikiden fazla ek yeri bulunmamalıdır.3 Bitişik katlardaki ek yerleri arasındaki mesafe bant genişliğinin iki

kalından az olmamalıdır.e Aynı kattaki ek yerleri arasındaki uzaklık en az 5 m. olmalıdır.• İki katlı karkaslarda -bindirme veya ara katlar kullanarak yapılan- ekler öyle

yapılmalıdır ki çekme mukavemeti aynı olsun Av.: a hantın ek yerinde bir kalınlaşma olmamalıdır.

3 . TANIMA İŞARETLERİ:Alıcı tarafından istendiği takdirde, kaplamalar üzerine bantm tanıma işareti bel­

li sem boller kullanarak yazılır.Sem boller aşağıdaki sırada yazılır:a) İmalatçının ta.";"t-a işareti (harf)b) K.-ı.'-; tanıtma işareti 2!

B Pamuk ' E PolyesterZ V iskon Cî CamK Sunî ipek A AsbestP Polyaıııid

Çözgü ve atkı için farklı m alzem e kullanılm ası halinde, her iki m alzem enin sembolü verilir. Bu durumda birinci harf çözgü , ikinci harf ise atkı m alzem esini belir­tir. Ç eşitli e lyaftan m eydana gelen kortların belirtilm esind e m ukavem etin büyük kısmını emmi elyafın m alzem esi büyük harfle, dolgu veya yapışm ayı sağlayan elyafıniu.ıl/.eı.H'.; ise küçük harfle belittilir.

ci Rantın boyuna yönde kp/cm cinsinden anma çekm e kuvvetin in standart değerini takiben bir eğik çizgiden sonra karkastaki tabaka sayısı belirtilir,

d! Tem ci özelliklerin tanıma işaretleri: i : Zor yanıcı (kaplamalı veya mlımıasız)I Kaplamaları zor yanıcı E Kaplamaları antistatikS Emniyetli, kaplamalı veya kaplam ası’/, zor yanıcı ve antistatik K Kaplamaları zor yanıcı ve antistatik T .Sıcağı dayanıklı E Soğuğa dayanıklı < î Yağlara dayanıklı A Gıda maddeleri için C Kimyasal maddeler v.s. içinM N, P veya Q Madde 4.4'te mekanik özellikelri verilen kaplama kalitelen X Özel kaliteler

e) En son iki harf (ancak alıcının özel talebi ile) yapım yılın ı gösterir.0 im al ed ild iğ i ülkenin işareti (ancak alıcın ın ö zel talebi ile örneğin D

Almanya)g) Bantm tanıma işareti

2 ) Sunî m alzem e için DİN 772S yaprak l ’e bakınız.

Örnek;

H B 315/5 S 296İmalatçı ---------------------------- J 1Doku malzemesi —------------------------------ 'Anma çekme kuvveti-------:------------------------------------Karkastaki tabaka sayısı------------------------------------------Temel özellik ----------------------------------------------:------------------JBantm tanıma sayısı ----------------------- — ------------------------------------ -

Tanıma işareti üst kaplamada her 10 m'de bir bulunmalıdır.

Harf veya rakamların alt hizası ile bant kenarı arasında tak. 100 mm aralık bu­lunmalıdır.

Harf ve rakamlarda mümkün mertebe DİN 1451'e uygun kalın orta yazı kul­lanılmalıdır. Baskı derinliği 0,8 mm'yi geçmemelidir.

4 . ÖZELLİKLER:

4 . 1 . En büyük çekme kuvveti:Bant kalınlığındaki deney parçalarında boyuna (çözgüdeki) ve enine (atkıdaki)

en büyük çekme kuvvetinin tayininde esas olan ortalama değerler Çizelge 4'te veril­miştir. Bu değerler DİN 323'teki RİO norm sayı dizisine uygundur.

Çizelge 4. En büyük çekme kuvvetinin ortalama değerleri

(minimunt)Deney parçasının birim genişliğine gelen boyuna yönde en büyük çekme kuvveti (kp/cm)

O OOCM

OtnCM

ır>r—4

Oo Oom

OcokO

oo00 1000 1250

1600

2000 2500

3150

4000

Deney parçasının birim genişliğine gelen enine yönde en büyük çekme kuvveti (kp/em)

rovD

o00 OOr—t

mCMr-H

ovOr—i

karkas yapısına bağlıdır

4.2. Bant kalınlığındaki deney parçalarında uzama:Boyuna (çözgüdeki) uzamanın tayininde aşağıdaki ortalama değerler esastır.Referans kuvveti altında uzama: max. % 4.Referans kuvveti istenen anma dayanımının % 10'u dur.Kapma uzaması: nıin. % 10Özel durumlarda, örneğin büyük taşıma mesafelerinde, küçük gergi mesafelerinde

veya, pamuk, polyester, cam elyafı gibi belli doku malzemesinin kullanılması halinde kopma uzaması daha az olabilir.

Enine (atkıdaki) uzama değerleri tespit edilmemiş olup, gerektiğinde karşılıklı anlaşma yapılmalıdır.

297

I :4 . 3 - Ayrılma dayanımı:Ayrılma dayanımının tayininde aşağıdaki ortalama değerler esastır:Katlar arasındaki boyuna ayrılma dayanımı: min. 4 kp/cm (deney parçası ge­

nişliği)Kaplama ile karkas arasındaki boyuna ayrılma dayanımı:a) Kaplama kalınlığı 0,8 ilâ 1,5 mm ise: min 3 kp/cm (deney parçası ge­

nişliği)b) Kaplama kalınlığı 1,5 mm'den fazla ise : min. 3,5 kp/cm (deney parçası

genişliği)Herhangi bir noktada bu değer yukarıda verilenlerden en çok 1 kp/cm daha

düşük olabilir.

4 . 4 . Kaplama özellikleri:Kaplama özelliğinin tayininde Çizelge 5'te verilmiş bulunan boyuna çekme

dayanımı, kopma uzaması ve aşınma için verilmiş bulunan ortalama değerler esastır.

Çizelge 5

Kaplama özellikleri M N P QBoyuna çekme dayanımı kp/cm^ min 250 200 150 100Boyuna kopma uzaması % min. 450 400 350 300Aşınma mm^ max. 150 200 250 300

4 .5 . Kaplamaların yaşlandırılın ası:Kaplamaların çekme dayanımı, kopma uzaması ve ayrılma dayanımının ortala­

ma değerden sunî bir yaşlandırmadan sonra yaşlandırılmış haldeki ortalama değerden en çok % 25 olmalıdır.

4 . 6 . Zor yantcılık:DİN 22103'e göre (yalnız F, I, K veya S temel özelliklerini haiz bantlar

içindir).

4 . 7 . Kaplamaların üst yüzey dayanımı:DİN 22104'e göre (yalnız E, K veya -S temel özelliklerini haiz bantlar içindir).

5 . MUAYENE:Özel deneylerin ile deneylerin yeri ve çerçevesini alıcı ve satıcı serbestçe karar­

laştırırlar.Bu standartta statik deney metodları tespit edilmiştir.Bütün deneylerde üç numunenin-ayrılma dayanımının tahkikinde ise iki numune­

nin ortalama değeri hesaplanmalıdır. Bu numunelerden birinin değeri ortalama değerden % lû'dan fazla fark ediyorsa hu.numune ayrılarak bu numunenin hemen yanındaki bölgelerden üç yeni numune alınır. Bu üç numune ile diğer iki numunenin ortalama değeri kesin değer olarak alınır. Anlaşmazlık halinde her iki tarafın tarafsız olarak tanıdığı bir deney yerine müracaat edilir.

Deneyler bantm imalatından sonra en erken 5 gün sonra yapılmalıdır.

5 . 1 . Numune alma:Muayeneye sunulan her teslimattan muayene ve deneyler için yeterli sayıda

bant genişilğinde numune alınır. Teslim edilen bantm toplam uzunluğuna bağlı olarak alınacak numune sayısı Çizelge 6'da verilmiştir.

298

Çizelge 6Tonlam bant uzunluğu Numune savısı

. 0 ilâ 500 m 1501 ilâ 1000 m 2

1001 ilâ 2000 m 32001 ilâ 3500 m 43501 ilâ 5000 m 55001 ilâ 7000 m 67001 ilâ 10000 m 7

Alıcı istediği takdirde, imalatçı uygun boylardaki bantlardan muayene ve deney için yeterli büyüklükte ve bant genişliğinde deney parçası olarak bantla birlikte sev- ketmelidir. Bu deney parçasının masrafı alıcıya aittir.

5 . 2 . Bant ve kaplamaların kalınlıkları:5 . 2 . 1 . Ölçü aleti:Basma ucu 5 mm çapında, baskı kuvveti 50 g, ölçü taksimatı 0,1 mm olan bir

mikrometre kıılanılmalıdır.

5 . 2 . 2 . Deney parçası:Bant eninde tak. 50 mm. uzunlukta kesilerek elde edilir.

M kKAS ust k a p l a m a

ALT K A P L A M A

Şekil 1. Deney parçası kesiti5 . 2 . 3 . Ölçü metodu:Kalınlık ölçüleri numune genişliğinde (= bant genişliğinde) eşit aralıklı 8 nok­

tada yapılmalıdır.Önce bu 8 noktada bant kalınlığı Sı ölçülmelidir. (Şekil l'e bknz.) Sonra üst

kaplama soyulmak ve aynı 8 noktada $2 kalınlığı ölçülmelidir. Sonra alt kaplama sıyrılarak aynı 8 noktada. S3 kalınlığı ölçülmelidir.

Kaplama içinde bulunan fakat barıtın çekme dayanımı üzerinde etkisi bulun­mayan takviye dokusu kaplamanın bir parçası sayılır ve kaplamayla birlikte soyulur. Kaplama kalınlığının ölçülmesi, ancak kaplama kalınlığı en az 1 mm olan ve kapla­ması tamamen çıkarılabilen bantlarda uygulanabilir.

5 . 2 . 4 . D eğerlendirm e:Ölçü değerleri 0,1 mm hassasiyetle verilmelidir. Bant kalınlığı Sj 8 ölçü

değerinin ortalaması alınarak bulunur.Üst kaplama kalınlığının tayini için 8 ölçü değerinden, aj = Sj - S2 farkı

hesaplanarak ortalama değer alınır.Alt kaplama kalınlığının tayini için 8 ölçme değerinden a2 =S2 *S3 farkı

hesaplanarak ortalama değer alınır.

299

5 . 3 . Çekme dayanımı ve uzama:5 . 3 . 1 . Deney metodu:Deney parçaları bir çekme deney makinasmda kopana kadar çekilirler.

’1m i n . S Û 1

ftlçme uzunluğu *00

;------ t--------1i------ -'¿'j - H -------------- -

I"'1 ı 220 I i ırün. S0_Seri>*st germa uzunluğu Şj

«IGe r r r .e i>oşlf§ı

u zu n lv Ş u

Kullanılan deney parçası ve doku tabakalarının bölünmesi deney raporunda be­lirtilmelidir.

Çekme deney parçalarının kesilmesinde kullanılan zımbaların kesme açısı en çok 18° olmalıdır.

Şekil 4. Kesme ZımbasıÇekme deney parçaları genellikle tam bant kaldığında (kaplamalar ile beraber)

denenmelidir.Eğer banttaki tabaka kalınlıkları 3 mm'den fazla veya kaplamaların kalın­

lıkları farklı ise, deney parçasının çekme makinasımn sıkma çenelerinden kaymasını önlemek bakımından, deney kaplamasız deney parçalan ile yapılabilir.

Bantlar sevkedildikleri şartlarda denenirler. Eğer bu durumda istenen asgari dayanma erişilemez ise, bant normal iklim 20/65 DİN 50014 şartlarında ambar­landıktan sonra denenmelidir. Deney parçaları DİN 53802'deki önlemler alınarak en az 24 saat süre ile 50 °C'de ön kurutmaya, bundan sonra , aynı normal iklim şartlarında (mesela iklim dolabı veya kurutucuda) 24 saat aralı iki tartı arasındaki ağırlık art­masının % 0,1'den az olması sağlanana kadar serilerek bekletilmelidir.

Çekme deneyine başlamadan önce, deney parçalarının ekseni üzerine, ortadan 50 mm mesafede iki işaret konur (ölçme uzunluğu).

5 . 3 . 3 . Deney makinası:DİN 51220 Sınıf l'de DİN 51221'deki çekme deney makinaları kullanılmalıdır.

Çenelerin yapısı deney parçalarının kusursuz ve düzgün bir şekilde gerilmesini sağla­malıdır.

300

Şekil 5'teki gibi enine tırtıllı sıkma çeneleri kullanılmalıdır. Kalırı bantlarda ise Şekil 6’daki gibi çift çeneler kullanılmalıdır.

Şekil 6. Çift sıkma çenesi

5 . 3 . 4 . Deneyin yapılmasıDeney parçasına düzgün bir şekilde artan bir çekme kuvveti uygulanır. Çenenin

çekme hızı 100 mm/dak. ±10 mm/dak. olmalıdır. Çekme kuvveti nominal çekme da­yanımının (Mad. 5.3, 5.2'ye bknz.) % 10'una ulaştığı zaman, deney parçasının boyunca konan iki işaret arasındaki mesafe ölçülür. Bu kuvvet referans kuvveti olarak ad­landırılacaktır.

İşaretler arasındaki uzaklık-karkastaki ilk tahribat görülene kadar-süreki ölçülür. En büyük çekme kuvveti diyagramdan veya skaladan okunur. Eğer kopma, işaretlerin (ölçme uzunluğunun) dışında ise kopmanın yeri ve şeklinden malzemenin boyuna ve düzgün yüklendiği ve ezilme veya kertik tesiri mevcut olmadığı anlaşılmalıdır.

5 . 3 . 5 . Deney Sonuçları:5 . 3 . 5 . 1 . En büyük çekme kuvveti:En büyük çekme kuvveti kp/cm deney parçası genişliği olarak verilir. Boyuna

ve enine yönde ölçme değerlerinin. ortalaması hesaplanır ve deney parçasının ge­nişliğine göre yuvarlatılarak kp/cm cinsinden tamsayı olarak verilir. (Sayıların yuvar- latılması için DİN 1333'e bknz.)

5 . 3 . 5 . 2 . Uzama:Uzama ölçme uzunluğunun yüzdesi olarak verilir.Referans kuvvetinin altındaki uzamalarda boyuna yöndeki Ölçmelerin ortalaması

alınır ve % 0,1'e yuvarlatılarak verilir. Kopma uzamasını tayin ederken boyuna yöndeki ölçme değerlerinin ortalaması alınır ve % l'e yuvarlatılarak verilir.

301

5 . 4 , Ayrılma dayanımı: , ,nıw W« e«re boyuna yönde ıkı deney parçası alınır. Ayrılma dayanımı

, v , • A 1 V / a . »erine kadar yuvarlatılarak verilir,değerleri 0,1 kp/cm değerine ı

S s Kaplamaların çekme dayanımı ve kopma uzaması:DİN 53504'e deney parçalarının yapımı ve hazırlanmasında şunlara dikkat edil­

melidir:DİN 53504 S2'ye göre karkastan ayrılmış bir kaplamadan boyuna yönde 3 stan­

dart deney parçası kesilir.Markalar arasında (ölçme uzunlğu içinde) kalan kaplama izleri taşlanarak gide­

rilmelidir. Bu esnada deney parçası 40°C (el sıcaklığı) üzerinde ısınmamalıdır. Deney parçalan taşlandıktan sonra oda sıcaklığında 24 saat tutulmalıdır.

5 . 6 . K ap lam alar ın aşınması:DİN 53516'ya göre.

5 . 7 . Kaplamaların yaşlandırılması:Kaplamaların sunî yaşlandırması 70°C±lo,de 7 gün süre ile Geer Fırmı’nda DİN

53508‘e göre yapılır. Yaşlandırmadan önce ve sonra kaplamaların çekme dayanımı, kopma uzaması, karkas ile kaplama ve doku tabakaları arasındaki ayrılma dayanımıkarşılaştırılmalıdır.

Yaşlandırmadan önce ve sonraki deney sonuçlarının farkı, yaşlandırılmamış nm munelerin değerlerinin yüzdesi olarak verilir.

5 . 8 . Zor yanıcılık:DİN 22103’e göre.

5 . 9 . Kaplamaların üst yüzey dayanımı:DİN 22104'e göre.

5 . 1 i . Deney raporu:Deney raporunda bu standarda atfen. aşağıdaki bilgiler verilir.

B o y u t la r :Bant genişliği Bant kalınlığıBant uzunluğuÜst ve alt kaplama kalınlıklarıBant özellikleri:• Boyuna ve enine yönlerden numunenin birim genişilğine gelen en büyük

çekme kuvveti,® Referans kuvveti etkisinde boyuna yönde uzama,• Boyuna yönde kopma uzaması,• Doku tabakaları ve kaplama ile doku tabakaları arasında boyuna ayırma

dayanımı

Kaplamaların özellikleri:Boyuna yönde kaplama dayımmıKopma uzaması AşınmaYaşlandırılmış durumdaki özelilkler

Her iki kaplamada

302

Gerekirse:Kaplamalı ve kaplamamız deney parçalarının yanma süresi; alt ve üst kaplama­

ların üst yüzey dayanımı ,

6 . SÎPARÎŞ:Siparişte aşağıdaki bilgiler verilir:a) Açılmış uzunluk mb) Genişlik mmc) Karkas malzemesid) Birim bant genişliğine gelen anma çekme kuvvetie) Karkastaki doku tabakası sayısıf) Kaplama malzemesig) Kaplama kalınlığı mmh) Kaplama kalitesi

Gerekirse ayrıca:

i) Temel kalitek) Bağlantı cinsi (mekanik bağlantı veya vulkanizasyon)l) Yan koruma şeklim) Bant kalınlığı

Sipariş örneği:50 m uzunluğunda, 800 mm genişliğinde, anma çekme kuvveti 500 kp/cm olan,

3 kat polyester/polyamid (EP) karkaslı, kaplamaları P kalitesinde 2 mm lastik (Gi) temel özelliği F (kaplamalı veya kaplamasız zor yanıcı) olan bir bantın gösterişi

50 m bant 800 EP 500/3-Gİ2/2 P DİN 22102 F

Yüksek mekanik veya termik ve kimyasal zorlamalar varsa veya olması muhte­melse; veya bantın hesabı gerekiyorsa; nakledilen malzeme, kapasite, konveyör uzun­luğu, bant hızı, bant eğimi, tahrik, işletme sıcaklığı, kimyasal malzeme gibi bilgile­rin verilmesi gerekir.

Konveyör bantları ile ilgili diğer standartlar:DİN 22103 Zor yanıcı doku karkaslı bantlar;

özellikler, muayeneDİN 22104 Doku karkaslı antistatik bantlar;

özellikler, muayeneDİN 22108 Doku karkaslı bantlar;

darbeli eğilme işinin tayini

AÇIKLAMAKonveyör bantlarındaki hızlı gelişmeler DİN 22102 standardının Ocak

1952'deki orijinal çerçevesinde yeni çalışmalar yapmayı gerektirmiştir.1968'de yeni bir yayın yapılarak bilhassa sunî elyaftan yapılan dokular, karkas

malzemesi dayanımında ve anma kopma dayanımındaki yüksek değerler ve sunî malze­meden kaplamalar standart kapsamına alınmıştır. Muayene ve deney usullerindeki değişiklikler ve tanımlamalarda dikkate alınmıştır.

Bilhassa yeraltmdaki cevher hazırlama tesislerinde kullanımı gün geçtikçe artan ve hızla gelişen iki kat dokulu bantlar 1969 Kasımında bu bant konstrüksiyomuıdaki özelliklerle ilgili ilave çalışmalar yapmayı gerektirmiştir.

303

Uluslararası Standartlar Organizasonu (ISO)'nun "kay1Ş ve kasnaklar" Teknik Komitesi 41 nakil bantlarının önemli özellikleri ve de deney usulleri üzerinde mutab.k

kalnıı,, ^ UZunluklar ve bunların toleransları ile ISO önerileri ISO/R 251-1962 ile mutabakat sağlanmıştır.

"Konveyör bantlarının genişlik ve uzunlukları""Widths and lengths of conveyor belts""Breiten and laengen von Fördergurten"BÖylece 2200, 2400, 2600 ve 2800 mm konveyör bant genişlikleri kabul edil­

miştir.Nakil bantlarının toplam kalınlık toleransları ve kaplamaların kalınlık tole­

ransları ve ölçme usulleri üzerinde ISO tasarısı ISO/DR 864 Mart 1965 ile mutabakat sağlanmıştır.

"Konveyör bantlarının toplam kalınlığı ve kaplama kalınlığı toleransları" "Tolerances on the total thickness of conveyor bells and on the thickness of

covers"'Toleranzen für die Gesamtdicke von Fördergurten und für die Dicken von deck-

platten"ISO tasarısında kaplama kalınlıklarının artı toleransları sınırlanmadığından yu-

kardaki standartta bu tolerans bütün kalınlıklar için 1 mm olarak tespit edilmiştir. Tanıtma işaretleri ISO önerileri ISO/R433-1965'sine göre tespit edilmiştir. "Konveyör bantlarının işaretlenmesi"'Marking of conveyor belts""Kennzeichnung von Fördergurten"Ana kalitelerin işaretleri bilhassa verilmiş ve işaretlerin kapsamları ge­

nişletilmiştir.ISO önerileri anma çekme kuvveti, ana özellikler, üretim yılı, üretildiği yer ve

tanıtma numarasını öngördüğünden DİN 22102'de imalatçı, karkas malzemesi, anma çekme kuvveti ile karkastaki doku sayısı, ana özellikler ve bantm tanıtma işareti önerilmiştir. Tanıtma işareti-imal yılı ve yeri alıcının özel arzusu ile verilmektedir.

Numune alınması ISO önerisi ISO/R 282-1962 ile tespit edilmiştir."Konveyör bantlardan niımune alınması""Sampling of conveyor belts""Probenahme an Fördergurten"1 cm numune genişliğinin en büyük çekme kuvveti ve kopma uzaması ve ilgili

deney usulleri ISO önerisi ISO/R 283-1962 de tespit edilmiştir."Tam kalınlıktaki konveyör bantlarının en büyük çekme kuvveti ve kopma uza­

ması, şartnameler ve deney usulleri""Fullthickness tensile strength and elongation of conveyor belts, specifica­

tions and method of test""Höchste Zugkraft und Dehnung von Fördergurten in voller Dicke,

Anförderungen und Prüfverfahren"Ayrıca anma çekme kuvvetleri 1000 kg/em'den fazla olan bantlarda çekme tara­

fları daha geniş olan deney parçaları kabul edilmiştir. Bu deney parçaları TC 41'in Al­man Komisyonu tarafından etraflı araştırmalarla geliştirilerek şimdiye kadar ISO/TC 41/WG 3N 252’de belirtilen ve tartışılmakta olan deney parçasına bir karşı öneri ola­rak getirilmiştir.

Konveyör bantlarının ayrılma dayanımının tayini için deney usulleri ISO önerisi ISO/R 252-1962 ile mutabık kalınarak tespit edilmiştir.

"Konveyör bantlarının ayrılma dayanımı""Ply adhesion of conveyor belts"

304

"Trennkraft von Fördergurten"Aynlma dayanımı değerleri ISO önerisinde verilenden 0,5 kp/cm daha yüksek

seçilmiştir.ISO Tasarısı ISO/DR 768 (Doküman 41 N 452) Mayıs 1964: "Konveyör bant

karkasının yırtılma yayılması direnci, deney usulü""Tear propagation resistance of the carcass of conveyor belts, method of test""Weiterreissfestigkeit von Fördergurten ohne Deckplatten Anforderung und

Prüfung"Diğer ISO tasarısı ISO/DR 860 (Doküman 41 N 465) Mart 1965 "Konveyör

bantlarının oluklaşma kabiliyeti, özellikler ve deney usulü""Troughability of conveyor belts, specification and method of test""Muldungsfachigkeit von Fördergurten, Anforderung und Prüfung"Bunların dışında en küçük tambur çaplan, konveyör bantlarının tambura sarılma

kabiliyeti bant eklemeleri ve muayenesi, aşınma ve darbe dayanımları ile ilgili stan­dartlar hazırlanmıştır.

Benzer standartlara uymak ve malzeme deney ihtisas komisyonu ile uyum sağlamak için şimdiye kadar kullanılan bazı kavramlar-tek anlamlı çevirme imkanı sağlamak açık ve anlamlı formüller kullanmak açısından değiştirilmiştir.

"Bant kenarı" tanımı "Bant yanı" tanımı ile değiştirilmiştir. Zira kenar deyince iki düzlemin arakesiti anlaşılmaktadır. Halbuki bantlarda bantm yanındaki şeritler kas­tedilmektedir.

"Çekme dayanımı" tanımı "En büyük çekme kuvveti" ile değiştirilmiştir. Çekme dayanımı en büyük kuvvetin deney parçasının başlangıç kesitine oranıdır. En büyük çekme kuvveti ise kp olarak ölçülür ve deney parçasının genişliğine oranlanır.

"Bant genişliği" yerine "Deney parçası genişliği" tanımı kullanılmıştır. Zira deney parçası bant genişliği yönünde alınabilir.

"Aleve dayanıklı" tanımı yerine DİN 22103'e göre "Zor yanıcı" tanımı geçmiştir.

DİN 22102'nin yeni baskısında bilhassa genel kullanma amaçlarına uygun bantların özellikleri verilmiştir. Yeraltı maden tesislerinde kullanılan bantlar ise dikk­ate alınmamıştır.

FABERG (Madencilik İhtisas Komisyonu) yeraltı maden tesislerinde en çok kul­lanılan ve tavsiye edilen tipte bantlardan istenen özellikleri özel bir standartta topla­mak üzere çalışmalarını sürdürmektedir.

305

K A Y N A K Ç A

K 1 M N. ÖZDAŞ. Bantlı Konveyörler, 1961, l.T.O. Kütüphanesi K 2 CEM A, Belt Conveyors for Bulk Materials, 1966, Cahners KA. C.Scholtz A.G., Fördergurt Handbuch, 1967, C.Scholtz A.G. K.4. A.O.Spivakovsky-V.K.Dyachkov, Conveyors and Related

Equipment, 1959, Peace Publishers K.5. W.G.Hudson, Conveyors and Related Equipment, 1950, Wiley K.6. Formulaire de la Manutention Mécanique K.7. W.Staymann, DEMAG Mitteilungen für den Bergbau, Nr. 19 K.8. Jeffrey Catalogue 785 K.9. Link-Belt Catalogue 2540 K.10. Fördergurte, Phoenix K.ll. Atlas Conveyor Belting K.12. Bando Catalogue No.C-1061 K.13. Conveyor Idler Handbook, GEC Elliott

306

TÜRK STANDARTLARI

TS 547 Kayışlar (Konveyörler için)TS 1365 Nisan 1983 Gezici Bantlı Konveyörlerde (Yelken bezi, lastik, plastik, v.b.)

ilgili Emniyet KurallarıTS 1366 Nisan 1973 Gezici Bantlı Konveyörlerle ilgili Emniyet Kuralları TS 1374 Eylül 1974 Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları Emniyet Kuralları TS 1543 Mart 1974 Konveyör Band Genişliki ve UzunluklarıTS 1546 Mart 1974 Oluklu Band Konveyörlerde (taşınabilir konveyörler dışmda) Kul­

lanılan Bandlar.TS 1547 Mart 1974 Oluklu Band Konveyörlerin (taşınabilir konveyörler dışında) ait

Band TaburlarıTS 1548 Mart 1974 Oluklu Band Konveyörlerin (taşınabilir konveyörler dışında) Hare­

ket MakaralarıTS 1551 Mart 1974 Band Konveyörlere ait Doğrudan Doğruya Motor Kuvveti ile Do­

natılmış Tahrik Tamburlarının Esas Özellikleri TS 1553 Mart 1974 Hafif Gövdelerde Kullanılan Bantlı Konveyörler TS 1557 Mart 1974 Elle Ayıklama Konveyörleri ile ilgili Emniyet Kuralları TS 1944 Nisan 1975 Gezici ve Taşmabilir Konveyorler-Yapısal özellikler TS 1976 Nisan 1975 Sürekli Mekanik Taşıma Ekipmanları-Aktarma Noktaları ile ilgili

Emniyet KurallarıTS 2088 Ekim 1975 Sürekli Taşıma Ekipmanları-TerimlerTS 2312 Nisan 1976 Band Konveyörler (Yelken Bezli, Kauçuk, Plastik vb,) Çelik

Şeritli ve Tel Örgülü Konveyörlerle ilgili Emniyet Kuralları TS 3964 Nisan 1983 Taşıyıcı Bant Konveyörlerin Çalıştırma Gücü ve Çekme Kuvvet­

lerinin Tayini

DİN STANDARTLARI

DİN 15201 Nisan 1977 Sürekli Konveyörler-terimler, resimli örnekler, semboller B ölüm 1DİN 15201 Nisan 1977 Sürekli Konveyörler-yardımcı teçhizat, terimler, semboller B ölüm 2DİN 15207 Eylül 1971 Bantlı Konveyörlerin Taşıyıcı Makaraları, Ana Boyutlar DİN 15209 Aralık 1975 Bantlı Konveyörlerin Darbe Makaraları için Halka Tamponlar DİN 15210 Aralık 1975 Bantlı Konveyörlerin Makaraları için Destek Halkaları DİN 15220 Ağustos 1982 Bantlı Konveyörler, Bant Sarılma Noktalarının Koru­

malıklarla Korunması ÖrnekleriDİN 15223, Mayıs 1978 Bantlı Konveyörler, Taşıyıcı Makaralarda Bant Sarılma Nokta­

larının Korunması örnekleriDİN 22101 Şubat 1982 Yığma Malzeme için Bantlı Konveyörler, Hesap ve Boyut-

landırma EsaslarıDİN 22102 Eylül 1970 Doku Karkaslı Konveyör BantlarıDİN 22103 Kasım 1975 Yanmaya Dayanıklı Konveyör Bantları; özellikler, muayene DİN 22104 Mayıs 1977 Doku Karkaslı Antistatik Konveyör Bantları; özellikler,

muayeneDEN 22107 Aralık 1971 Bantlı Konveyörlerin Taşıyıcı Makara Gruplarının Ana

Boyutları

307

DİN 22131 Şubat 1965 Çelik Karkaslı Könveyör Bandan, Boyutlar ve Tanıtma işaretleri

ön Standart

DİĞER STANDARTLAR

BS 490 : 1965 Könveyör ve Elevatör Bant ŞartnamesiBS 1069 ı 1957 Pamuklu bant karkasları BS 2890 : 1957 Oluklu Bantlı KonveyörlerBS 3289 : 1960 Kömür Madenlerinde Yeraltında Kullanılan Könveyör Bant Şartnamesi

NEMA Pub.No. MB 1-1965

308

TÜRKÇE - İNGİLİZCE - ALMANCAS Ö Z L Ü K

TÜRKÇE İNGİLİZCE ALMANCA

A ÇI ANGLE WXNKELAÇIK OPEN OFFENA Ç IK L IK OPENING - Ö F FNUNG_A Ç ISA L ANGULAR WINKELADAM D E L İĞ İ MANHOLE MANNLOCH

ÂDIM (VİDA) P IT C H GANGHÖHEAĞAÇ WOOD HOLZAĞAÇ KABUĞU BARK HOLZSCHALEAĞAÇ T A L A Ş I WOOD DUST HOLZMEHLAĞAÇ YONGASI WOOD C H IP HOLZ-SPANNEA Ğ IR HEAVY SCHWERA Ğ IR L IK WEIGHT GEWICHTAĞIRLIKLI SIYIRIĞI GRAVITY SCRAPER GEW ICHTBELASTETER ABSTRJAHŞAP WOODEN HOLZA K IC I FLOWING F L Ü S S IGA K IŞ ■ FLOW FLUSSAKIŞKAN FLUID FLÜSSIGKEITALAN AREA FLACHEALÇALMA PALL SENKUNGÂ L Ç I I A Ş I GYPSUM G IP SALT BOTT UNTERALT KAPLAMA BOTTOM COVER UNTERDECKPLATTEALUMİNA ALUMINA ALUMINIUMOXYDALÜMİNYUM ALUMINUM ALUMINIUMAHA BOYUTLAR MAIN DIMENSIONS HAUPTMASSEA N İ DURDURMA EMERGENCY STOP NOT STOPARABA CARRIAGE FAHRGERÜSTARALIK SPACING ABSTANDARDUVAZ SLATE SCHIEFERA R IZ A FAILURE - STÖRUNGARPA BARLEY GERSTEA R SEN İK A RSEN IC ' A RSEN IKA SBEST ASBESTOS ASBESTASFA LT, ASPHALT ASPHALTA S G A R İ, EN AZ MINIMUM MINIMALASTAR L IN IN G V ER S C B L E IS S AUSKLEIDUNGAŞINDIDICT ABRASIVE A BRA SIVAŞINMA WEAR V E R S C B L E IS S , A B R IE BAŞINM A LEVHASI W A R PLATE VERSCHLEISS AUSKLEIDUNGA ŞANMAYA DAYANIKLI WEAR RESISTA N T VE RSCHLEIS SFE STA ÎH Ş F IR E FUUERA TEŞE DAYANIKLI F IR E R E SIST A N T FEU ER FESTA TK I WEFT SCHUSSA ZA M İ, EN ÇOK MAXIMUM MAXIMAL

BACA F L U E , STACK SCHORNSTEINBACA TOZU FLUE DUST FLUGSTAUBBAKALİT BAKALİTE BAKALITEBAKIM MAINTENANCE WARTUNGBAKIR COPPER K U PFERBAKIR SÜLFAT COPPER SULPHATE KUPFERSU LFA T

309

ÎALIKBANTBANT EKİ BANT SİLGİSİ BANT YAPIŞTIRMA CİHAZIBANTLI BESLEYİCİBANTLI KONVEYÖRRAR İTBARUTBARYUMBAŞBAŞ TAMBURBENTONİTBESLEYİCİBETONBEZELYEBİLYALI YATAKBİRİMBİTÜMBOKSİTBORBORAKSBORU.BOŞALTMA BOŞALTMA ARABASI BOŞALTMA EĞRİSİ BOŞALTMA OLUĞU BOYUTBOYUTLANDIRMABUĞDAYBULGURBUNKERBURULMABURULMA MOMENTİ BUZ

CAMCARİ, YÜRÜRLÜKTECEVHERCEVİZCIVATACÜRUFÇAKILÇALIŞMA ŞARTLARIÇAMURÇAPÇAVDARÇELİKÇELİK BANT ÇELİK DÖKÜM ÇELİK KORT ÇELİK KIRPINTISI ÇEVRE KUVVETİ ÇIPLAKÇİFT TAMBURLU TAHRİK ÇİFT YÖNLÜ

ÇİMONTOÇİMENTO KLİNKERİ ÇİNKO

310

FISHBELTEELT SPLICE BELT WIPER

BELT VULCANISERBELT FEEDERBELT CONVEYORBARITEGUNPOWDERBARIUMHEADHEAD PULLEYBENTONITEFEEDERCONCRETEPEABALL BEARINGUNITBITUMBAUXITEBORONBORAX ,PIPEDISCHARGE, UNLOAD TRIPPER CAR DISCHARGE TRAJECTORY DISCHARGE CHUTE DIMENSION DIMENSIONING WHEATCRACKED WHEAT BUNKER, BIN, SILO TORSIONTORSION MOMENT ICE

GLASSCURRENTOREWALNUTBOLTSLAGGRAVELOPERATTION CONDITIONS MUDDIAMETERDYESTEELSTEEL BAND CAST STEEL STEEL CORD STEEL CHIP PERIPHERAL FORCE BARETANDEM DRIVE REVERSIBLE

CEMENTCEMENT KLINKER ZINC

FISCHGURTGURT VERBINDUNG GURTREINIGER

VUIKANISIERPRESSEBANDAUFGEBERGURTBANDFÖRDERERBARIUMOXYDSCHIESSPULVERBARIUMKOPFKOPFTROMMELBENTONITAUFGEBEREETONERBSEKUGELLAGEREINHEITBITUMENBAUXITBORBORAXROHRABWURFABWURFWAGENABWURFKURVEABGAHäRUTSCHEDIMENSIONBEMESSUNGWEIZENWEIZENGRÜTZEHJNKER, SILODREHUNGDREHMOMENTEIS

GLASGÜLTIGERZWALNUSSSCHRAUBESCHLACKEKIESBETRIEBSBEDINGUNGENLEHMDURCHMESSERROGGENSTAHLSTAHLBANDSTAHLGUSSSTAHLSEILSTAHLSPANNENUMFANGSKRAFTBLANKDOPPELTROMMELANTRIEBREVERSIERBAR

ZEMENTZEMENTKLINKERZINK

ÇİNKO ÇEVHERİÇİNKO KONSANTRESİÇİNKO OKSİTÇİNKO TOZUÇİZELGEÇÖZGÜÇÖZÜM

DARBEDARBE DOKUSU DARBE MAKARASI DARBEYE DAYANIKLI DAYANIM, MUKAVEMET DELİK DEMİRDEMİR OKSİT DENİZ DENKLEM DEVİR SAYISI DİNAMİKDİNAMİK ŞEV AÇISIDİRENÇDİŞLİDİŞLİ KUTUSUDİZAYNDİZİDOĞRUSALDOKUDOLOMİTDÖKME DEMİRDÖKME ÇELİKDÖKÜMDÖKÜMHANEDÖKÜNTÜDÖNER FIRÇALISIYIRICIDÖNER KANATLIBESLEYİCİDÖNER KÜREYİCİLİBESLEYİCİDÖNER PARÇADÖNER TABLALIBESLEYİCİDÖNER TAMBURLUBESLEYİCİDÖNÜŞ MAKARASIDUMANDÜZGÜN BÜYÜKLÜK

EBONİTEĞİLMEEĞİLME GERİLMESİ EĞİLME MOMENTİ EĞİLİM EĞİMEĞRİLİK YAPIÇAPI EKSENEKSENLER ARASIELEKEMNİYET

Z I N C OREZINC CONCENTRATE ZINC OXIDE ZINC DUST TABLE WARP ~SOLUTION

IMPACT, SHOCKBREAKER STRIPIMPACT IDLERSHOCK RESISTANTSTRENGTHHOLEIRONIRON OXIDE SEAEQUATIONRPMDYNAMICSURCHARGE ANGLERESISTANCEGEARGEAR BOX, REDUCERDESIGNARRAYLINEERFABRICDOLOMITECAST IRONCAST STEELCASTINGFOUNDRYSPILLACGE

ROTARY BRUSH

ROTARY PLOUGH RECLAIMERROTARY PARTROTARY TABLE FEEDER

ROTARY DRUM FEEDER RETURN IDLER SMOKEUNIFORM SIZE

EBONITE BENDING BENDING STRESS BENDING MOMENT TRENDINCLINATION, SLOPE RADIUS OF CURVATURE AXISCENTER DISTANCESCREENSAFETY

Z I N K E R ZZINKONZENTRATZINKOXYDZINKSTAUBTAFELKETTELÖSÜNG

SCHLAG, STOSSPANZEREINLAGEPOLSTERROLLESTOSSFESTFESTIGKEITLOCHEISENEISENOXYDSEEGLEICHUNGDREHZAHLDYNAMIKSCHÜTTWINKELWIDERSTANDZAHNRADGETRIEBEKONSTRUKTIONREIHELINEARGEWEBEDOLOMITGUSSEISENGUSSTAHLGUSSGIESSEREIABFALL

ROTIERENDE BÜRSTE

SCHLITZBUNKERRAUMRAD DREHENDER TEIL TELLERAUFGEBER

WALZENAUFGEBERUNTERGURTROLLERAUCHUNIFORM GRÖSSE

HARTGUMMIBIEGUNGBIEGE SPANNUNGBIEGEMOMENTNEIGUNGSTEIGUNGKRÜMMUNGSRADIUSACHSEACHSABSTANDSIEBESICHERHEIT

ROTARY VANE FEEDER ZELLENRADAUFGEBER

EM N İY ET K A T S A Y IS I E Ş D E Ğ E R

FELDSPAT FINDIK FLANS FLUORSPA T FOSFAT KAYASI FREN

GALERİGENİŞLİKGENLİKGERGİGERGİ DÜZENİGERGİ KUVVETİGERGİ MESAFESİGERİLMEGERMEGLÜTENGRAFİTGRANİTGÜBREGÜHERCİLEGÜVENİLİR

HAFİFHALATHARÇHAREKETLİHAREKETLİ PARÇALARHASAR -HAVAHAVALANMIŞHESAPHIZ

ISLAKİMÂLATİMALATÇIİNCEİNGİLİZ TUZU İPLİK İSTRİDYE İSTRÎDYE KABUĞU İVME

JELATİNKABUKKAHVEKAKAOKALINLIKKALSİYUMKAMAKAMA YUVASI KAMIŞ KANTAR KAOLİNKAPLAMA

SAFETY FACTOR EQUIVALENT

FELDSPARNUTFLANGEFLUOR SPARPHOSPHATE ROCKBRAKE

GALLERYWIDTHAMPLITUDETENSIONTAKE-UPTENSION FORCETAKE-UP TRAVELSTRESSTAKE-UPGLUTENGRAPHITEGRANITEFERTILIZERSALTPETERRELIABLE

LIGHTROPEMORTARMOBILE, MOVING MOVING PARTS DAMAGE AIRAERATEDCALCULATIONSPEED

WETMANUFACTUREMANUFACTURERFINEEPSOM SALT YARN OYSTER OYSTER SHELL ACCELARATION

GELATINESHELLCOPPEECOCOATHICKNESSCALCIUMKEYKEYWAYCANESCALE, WEIGHER KAOLINCOVER

S I C H E R H E I T S Z Ä H LÄ Q U IV A LENT

FELDSPATNUSSFLANSCHFLUSSSPATPHOSPHORSTEINBREMSE

GALLERIEBREITEAMPLITUDEZUG, SPANNUNGSPANNVORRICHTUNGSPANNKRAFTSPANNWEGSPANNUNGSPANNUNGGLUTENGRAPHITGRANITDUNGESALPETER.ZUVERIÄ’S S IG

LEICHTSEILMÖRTELFAHRBAR, MOBILE BEWEGTE TEILE SCHADENLUFTAUFGELOCKERTBERECHNUNGGESCHWINDIGKEIT

NASSHERSTELLUNGHERSTELLERFEINMAGNESIUMSULFATFADENAUSTERAUSTERSCHALEBESCHLEUNIGUNG

GELATINESCHALEKAFFEEKAKAODICKEKALZIUMFEDERFEDERNUTROHRWAAGEKAOLINDECKPLATTE

312

KAR SNOW SCHNEEKARBON CARBON KOHLENSTOFFKARBORANDUM KARBÜRÜNDÜM KARBORUNDKARKAS CARCASS EINLAGEKARPİT CARBIDE KARBIDKARŞI AĞIRLIK • COUNTER WEIGHT GEGENGEWICHTKAT PLY EINLAGEKAUÇUK RUBBER GUMMIKAVRAMA COUPLING KUPPLUNGKAYA , ROCK FELSKAY AÇ ROCK GESTEINKAYMA .SLIDING RUTSCHENKAYMALI YATAK -SLIDE BEARING GLEIT LAGERKAYNAK WELD SCHWEISSENKAZA ACCIDENT UNFALLKAZEİN CASEIN KESEINKEMİK BONE BEINKESİT SECTION SCHNITTKESKİN SHARP SCHARFKILAVUZ MAKARA TRAINING IDLER FÜHRUNSROLLEKIRICI CRUSHER ' BRECHERKIRILGAN FRAGILE ZERBRECHLICHKIESELGUR DIATOMACEDUS EARTH KIESELGUHRKİL „ CLAY TONKİREÇ LIME KALKKİREÇTAŞI LIMESTONE , KALKSTEINKOK COKE KOKSKONİ CONE KEGELKONİK CONICAL KEGELFÖRMIGKONSOL CANTILEVER KONSOLEKONS TRÜKSİYON DESIGN KONSTRUKTIONKONTROL CONTROL,INSPECTION ' KONTROLLEKONTROL KAPAĞI INSPECTION DOOR KONTROLLTORKORT CORD SEILKORUMALIK GUARD SCHUTZKOVALI ELEVATÖR BUCKET- ELEVATOR BECHERWERKKÖMÜR COAL KOHLEBÖPRÜ BRIDGE BRÜCKEKROM CHROMIUM CHROMKUM SAND SANDKUMTAŞI SANDSTONE SANDSTEINKURŞUN LEAD BLEIKURŞUN OKSİDİ LEAD OXIDE BLEIOXYDKURU DRY TROCKENKUVARTS QUARTZITE QUARZKUVVET FORCE KRAFTKUYRUK TAMBURU TAIL PULLEY HECKTROMMELKÜF MILDEW SCHIMMELKÜKÜRT SULPHUR SCHWEFELKÜL ASH, CINDER ASCHEKÜRE - SPHERE KUGELKÜRESEL SPHERICAL KUGELFÖRMIGKÜREYİCİLİ BESLEYİCİ FLIGHT FEEDER KRATZERAUFGEBER

LASTİK RUBBER GUMMILASTİK KAPLI RUBBER LAGGED GUMMIBELAGLİFLİ FIBROUS FASERIGLİNYİT LIGNITE BRAUNKOHLE

MADEN MINE MINE 313

MADEN, METAL METALMADANCİLİK NININGMAGNEZYUM MAGNESIUMMAGNEZYUM KLORÜR MAGNESIUM CHLORIDEMARAKA IDLER, ROLLMAKARA ARALIĞI IDLER SPACINGMAKİNA MACHINEMALT MALTMALZEME MATERIALMALZEME NAKLİ METERIALS HANDLINGMANGAN MANGANESEMANTAR CORKMANYEZİT NAGNESITEMARN MARLMASURALI YATAK ROLLER BEARINGMEKANİK EK YERİ MECHANICAL JOINTMEKİK KONVEYÖR SHUTTLE CONVEYORMERMER MARBLEMISIR CORNMİKA MICAMİL SHAFTMİL ÇAPI SHAFT DIAMETERMONTAJ ERECTIONMOTOR-REDÜKTÖR GEARMOTORMOTOR-IAMBUR MOTOR-PULLEYMUYLU JOURNALMÜSAADE EDİLİR PERMISSIBLE

NAYLON POLYAMIDNEM MOISTURENEM ÇEKER HYGROSCOPICNEMLİ MOISTNİŞASTA STARCHNOHUT CHIC PEANUMUNE ” SAMPLENUMUNE ALMA SAMPLING

ODUN WOODODUN KÖMÜRÜ CHARCOALOKSİT OXlDEOLUK CHUTEOLUKLAŞMA TROUGHINGORTA MEDIUMORTALAMA AVERAGEOTOMATİK AUTOMATICOYUK GROOVEÖĞÜTME GRINDINGÖĞÜTÜLMÜŞ GROUNDÖNERİ RECOMMENDATIONÖNLEM, TEDBİR PRECAUTION

PALETLİ BESLEYİCİ APRON FEEDERPAMUK COTTONPANCAR BEETPARÇA LUMP, PARTICLEPARÇA BÜYÜKLÜĞÜ LUMP SIZE,PARTICLEPARÇA YÜK UNIT LOAD

»lETALLBERGBAUMAGNESIUMMAGNESTIÜMCHLORIDROLLROLLABSTANDMASCHINEMALZMTATERIAL, STOFFFÖRDERNMANGANKORKMAGNESITMERGELROLLENLAGERMEKANISCHE VERBINDUNGSTELLEFAHRBAR UND REVERSIERBAR FÖRDERERMARMORMAISMIKAWELLESCHAFTDURCHMESSERMONTAGEGETRIEBEMOTORMOTORTROMMELZAPFENZULÄSSIG

POLIÄMIDFEUCHTIGKEITHYGROSKOPISCHFEUCHTSTARKEKICHERERBSEPROBEPROBENAHME

HOLZHOLZKOHLEOXYDRUTSCHEMULDUNGMITTEMITTELWERTAUTOMATISCHNUTMAHLENGEMAHLENEMPFEHLUNGMASSNAHME

GLIEDERBANDAUFGEBERBAUMWOLLERÜBENSTÜCKKERNGRÖSSESTÜCKGUT

314

PARLAKPASLANMAZ ÇELİK PERYOTPİGMENT,BOYAR MADDEPİMPİRİNÇPİRİNÇ(METAL)PİRİTPOMZA TAŞI POTASYUM PÜRÜZLÜ PÜRÜZSÜZRAYREDÜKTÖRRONDELARULMANLI YATAK

SABİTSAMANSAPTIRMA TAMBURUSARILMA ACISISARIMSERBESTSEYYARSICAKSICAKLIĞA DAYANIKLISICAKLIKSIYIRICISIZDIRMAZ!IKSİLOSİPARİŞSODYUM BİKARBONAT SODYUM FOSFAT SODYUM NİTRAT SODYUM SÜLFAT SOMUN SONSUZSOYA FASULYESİ STOKSTOKLAMASUNİSUNİ İPEK SUSAM SÜLFAT SÜLFİTSÜPER FOSFATSÜREKLİSÜRTÜNMESÜRTÜNME KATSAYISI SÜRTÜNME KAYIPLARI ŞAP ŞARTŞARTNAMEŞAŞIŞEKERŞEKER PANCARI ŞERBETÇİOTU ŞEV AÇISI

TABİİ ŞEV AÇISI

BRIGHTSTAINLESS STEELPERIODPIGMENTPINRICEBRASSPYRITESPUMICEPOTASSIUMROUGHSMOOTHRAILREDUCERWASHERANTIFRICTION

FIXED, STATIONARY HAYSNUB PULLEY ANGLE OF WRAP WRAP FREEPORTABLE, MOBILE HOTHEAT RESISTANT TEMPERATURE SCRAPER SEALSILO, BIN, HOPPER ORDERSODIUM BICARBONATE SODIUM PHOSPHATE SODIUM NITRATE SODIUM SULPHATE NUTENDLESSSOYA BEANSSTORAGESTOREWATERSYNTHETICRAYONSULPHATESULPHIDESUPER PHOSPHATECONTINUOUSFRICTIONFRICTION COEFFICIENT FRICTION LOSSES ALUMCONDITIONSPECIFICATIONCONVEYOR FRAMESUGARSUGAR BEETHOP.ANGLE OF REPOSE

ANGLE OF REPOSE

BLANKROSTFREISTAHLPERIODEPIGMENTSTIFTREISMESSINGPYRITBIMSSTEINKALIUMRAUHGLATTFAHRSCHIENEGETRIEBESCHEIBEROLLENLAGER

ORTSFESTSTROHABLEKTROMMELUMSCHLINGUNGSWINKELUMSCHLINGFREIFAHRBAR, MOBILE HEISSHITZEBESTANDIGTEMPERATURABSTREIFERDICHTUNGSILOBESTELLUNGNATRIUM CARBONATNATRIUM PHOSPHATNATRIUM NITRATNATRIUM SULFATMUTTERENDLOSSOYABOHNELAGERLAGERNWASSERKUNSTREYONSULFATSULFIDSUPERPHOSPHAT .STETIGREIBUNGREIBUNGSBEIWERTREIBUNGSVERLUSTEALAUNBEDINGUNGANFORDERUNGENTRAGGERÜSTZUCKERZUCKERRÜBENHUPBÖSCHUNGSWINKEL

SCHÜTTWINKEL315

TAHIL CEREAL GETREIDETAHRİK . DRIVE ANTRIEBTAHRİK DÜZENİ DRIVE UNIT ANTRIEBTAHRİK MOTORU DRIVE MOTOR ANTRIEBSMOTORTAHRİK TAMBURU DRIVE PULLEY ANTRIEBSTROMMELTALK TALCUM TALKUMTAMBUR PULLEY TROMMELTAMİR REPAIR REPARATURTANE PARTICLE, GRAIN KORNTANE BÜYÜKLÜĞÜ PARTICLE S IZ E KORNGRÖSSETA SN İF EDİLMEMİŞ NOT CALIBRATED,UNSIZED UNKLASSIEBTETA SN İF ED İLM İŞ CALIBRATED,SIZED KLASSIERTET A Ş IY IC I MAKARA CARRYING IDLER TRAGROLLET A Ş IY IC I MAKARA GR CARRYING ID LER SET TRAGROLLESTATIONTATBiK A T,UYGULAMA PRACTICE AUSFÜHRUNGTA V SİY E,Ö N ERİ RECOMMENDATION EMPFEHLUNGTAYİN ETMEK TO DETERMINE BESTIMMUNGTEDBİR,ÖNLEM PRECAUTION VORSICHTTEHLİKE DANGER GEFAHRT E H LİK E Lİ DANGEROUS, HAZARDOUS GEFÄHRLICHTEK YÖN FRENİ(KİLİDİ)BACKSTOP, HOLDBACK LAUFSPERRETEKERLEK WHEEL RADTEKNİK EMNİYET SAFETY UNFALLVERHÜTUNGTEL WIRE DRAHTTEL HALAT WIRE ROPE DRAHTSEILTEL ÖRGÜLÜ BANT WIRE MESH BELT DRAHTGURTTEMİZ CLEAN SAUBERTEMİZLEME- CLEANING REINIGUNGTEMPER DÖKÜM MALLEABLE CAST IRON TEMPERGUSSTESİS PLANT ANLAGETE V Zİ KONVEYÖRÜ(MEKİK KONVEYÖR)SHUTTLE BELT FAHRBAR UND REVERSIERBAR FÖRDERERTİTREŞİMLİ B E S L E Y İC İ VIBRATING FEEDER SCHWINGAUFGEBERTOHUM SEED SAMENTOPRAK EARTH ERDTOZ DOST STAUBTOZ TOPLAMA, DEDUSTING ENTSTAUBUNGTOZSUZLAŞTIRMATUĞLA BRICK ZIEGELTUTKAL GLUE LEIM .TUZ SALT SALZTÜTÜN 'TOBACCO TABAK

UÇ END SPITZEUÇUCU KÜL FLY ASH FLUGASCHEUN FLOUR MEHL

UY0ULAMA PRACTICE AUSFÜHRUNGHü! AMA ELONGATION DEHHUNGUZAMA ORANI STRAIN DEHNUNGUZUNLUK LENGTH LANGEÜST TOP OBERÜST KAPLAMA TOP COVER OBERDECKPLATTE

VARGEL BESLEYİCİ RECIPROCATING FEEDER SCHUBAUFGEBERVERİM EFFICIENCY WIRKUNGSGRADVİDA SCREW GEWINDEVİDA DİŞİ SCREW THREAD GEWINDEVİDALI BESLEYİCİ SCREW FEEDER SCHECKENAUFGEBER

316

VİDALI GERGİ VİSKON

YAĞYAĞLAMAYANYAN LE V H A YARIÇAPY ATAKYAYY E R Ç E K İM İY E R Ç E K İM İ İVMESİYER FISTIĞIY IĞ M A M ALZEMEY IĞ M A ÖZGÜL- AĞIRLIKY IR T IL M AY İVYORULMAYÖNY U LA FYUVARLAMAYÜKYÜKLEM E Y Ü K S E K L İK Y Ü K SELM E A R A L IĞ I

ZA R A RZARARLIZEHİRLİZEMİNZ IM P A R AZ İ N C İ RZO RZOR AKICI

SCREW T A K E -V P S Y N T H E T IC WOOL

O I LLUBRICATIONS I D ES K IR T BOARD

R A D IU SB E A R IN GS P R IN GG R A V IT YG R A V IT Y A C C E L E R A T IO N

P E A NUT B U LK M A T E R IA LB U LK D E N S IT Y

T E A RGROOVEF A T IG U ED IR E C T IO NOAT

R O L L IN GLOAD

L O A D IN GHEIGHTL I F T

HARMHARM FULPOISONOUSGROUNDEMERYC H A IN

D I F F I C U L TS L U G G IS H

S P IN D E L S P A N N V O R R IC H T U N CZE LLW O LLE

Ö LÖ LENS E I T ESCH U RRE

R A D IU SL Ä G E RF E D E R

GRAVITÄT 'E R D B E S C L E U N IN G U N GE R D N Ü S S E

SCHÜTTGUTSCHÜTTGEWICHAUSREISENN UT

ERMÜDUNGRICHTUNGHAFERROLLENLASTAUFGABEHÖHEHUBHÖHE

SCHADES C H Ä D L IC H G I F T I G B O D E N .

SC H M IR G E LK E T T ESCHWERSCHWERFLIESSEND

317

D İ Z İ N

Savfa

Açık havadaki bantlı konveyörter 3-143Ağırlıklı gergi düzeni 91Ağırlıklı silgi 124

BBakım 141Bant 12

kopma dayanımlan 255genişliği 17hasarlarının tamiri 65-70hesabı 72

- - - hızı 66-158kesiti 66-67kuvvetleri 158sehim değerleri 31-256üzerindeki malzemenin kesiti 66

318

Bantın aşınması 13çevrilmesi 127oluklaşması 20ortadan şevki 39uzaması 12-52

Bantlı besleyici 101Bantlı konveyörler................. boşaltma 110................. boşta çalışma gücü 77................. düşey taşıma gücü 78................. elemanlar 9................. genel bilgiler 1................. hesap ve konstrüksiyon 72-156................. işletme ve bakım 141-155................. kapasite 66-70................. kullanıldığı yerler 3................. şasi 130

tarihçe 2................. temizleme 122-142................. uzun süre için durdurma 143................. yatay taşıma gücü 78................. yüklenme 95Besleyiciler 100Boşaltma arabası 114-274Boşaltma eğrisi 110Boşaltma oluğu 117Bunker açısı 281

c-çÇelik kortlu bant 21Çelik plakalı besleyici 102Çelik saçlı bant 21Çift tamburlu tahrik 86Çizelge ve şekiller 203

DDağıtım konveyörü (mekik konveyör) 116Darbe korkusu 17Darbe makarası 36DİN 22101 50-79

22102 29422107 . . 30722131 307

Dinamik şev açısı 65-68

319

Dizin 311Doğrusal hareketli silgi 124Doku karkas 14-18Döner iırçalı silgi 124Döner kanatlı besleyici 106Döner küreyicili besleyici 108Döner tablalı besleyici 107Döner tamburlu besleyici • . 107Döner tamburlu silgi 124Dönüş matara grubu 39

EEğime bağlı olarak kapasitede azalma faktörü 229

GGaleri 90Gergi düzeni 93Gergi kuvveti 93Gergi mesafesi 93Göçe yapılacak ilaveler - 80Güç hesabı 7Güç kayıpları 78-79

KKapasite değerleri 220.-221Kapasite hesabı 66-70Kaplama kalıtaklyn 13Kaplama özellikleri 19Karkas 13 :Karkas malzemesinin özellikleri . - - 13Karkastaki doku sayısının tayini 20Kat sayılarının tayini 19 .Kapakça 306Kılavuz makara 41-42-43Konkav eğri 4 4Konveks eğri 45Konveyör arzaları 145Konveyör galerisi ve köprüleri 137Konveyör gücüne yapılacak ilaveler 80-261Kuyruk tamburu 53

LLastik kaplama malzemesi özellikleri 14

320

M

MakaralarMakara aralığı 31-32- - - çapı 36-234

gruplan 29mil ve rulman hesabı 36sürtünme direnci 39

Makaraların yağlanması ve sızdırmazlık 32-34,39Malzeme hakkında bilgiler 5Malzeme özellikleri 8-69Malzemenin adlandırılması 6Malzemenin sınıflandırılması 7Mekik konveyör 116Mil çapı hesabı 36-57Motor tambur 63

0Oluklar 118Oluk, delik raflı 118

döner 117raflı 118spiral 119teleskobik 120

Oluk eğimleri 117Otomatik gergi düzeni - 91

PParça büyüklüğü 65-119Parça malzeme 6Periyodik kontrollar 141

SSabit silgi . 124Saptırma tamburu 53Sarılma açısı 48-51Sarım çapı 275-293Sayısal örnekler 159Sıyırıcıların direnci 261Sıyırıcılarla boşaltma 110Silgiler 122Standart şasi 134Sürtünme kaybı katsayıları

,p lerP . 50

321

ŞŞasi 130Şev açısı 65

TTahrik düzeni 75Tahrik gücünün hesabı 75Tahrik motoru 80Tahrik şekilleri; 82-83Tahrik tamburu .. 4 8Tamburlar ' 4 8Tambur bombesi 56

çapları 54ızgaralı 62imalatı , 59konstrükslyonu 5 3 - - ,lastik kaplı... 51— ,mıknatıslı — - 63mili hesabı 57, 59

Tamburlarda sürtünme kayıpları 62Tamburla taşıyıcı makara grubu arasındaki asgari mesafe 241Tane büyüklüğü 5Taşıyıcı makara grubu 29-30Teknik emniyet * 1 5 4Tel halatla taşınan bantlı konveyörler 134Temizleme düzeni 127Titreşimli besleyici 104

ÜÜç dilde konveyörle ilgili terimler sözlüğü 309

VVargel besleyici 103Vidalı besleyici 103Vidalı gergi 91

YYağlama 39-142Yardımcı tamburlar 53Yaylı silgi 124Yığma malzeme 5Yığma özgül ağırlık 6

322

T İ SAKM EKANİK HİDKOLİK AKTARMA OJiGANLARI w YEDEK BAKA SANAYİİ

hidrolik kavramala

Niçin Hidrolik Kavrama ?/

V

Tahrik m akinesi ile tahrik olunan makine arasında hiçbir m e ­kanik te m a s o lm a d a n ka ym a kon tro luna o la n a k veren bu e le - ■nanıar d ü n y a en d ü s tr is in e g e rç e k v e büyük av a n ta jla r s a ğ -

ıış tır. B ugün ü lk e m izd e ve d ü n y a endüstris inde gen iş bir kul - '• 'im a lanı b u lm u ş o lan h idro lik k a vra m a la rın teknik av a n ta j­

ını şu şe k ild e sıralayabiliriz.1 m

6-

D ü zg ü n , y u m u ş a k kontro l e d ile b ilir bir ivm elenm e s a ğ la rla r. H id ro lik k a v ra m a la r m o m e n ti ya ğ ın ak ış ı ile y a n i bir vo rte x o layı ile ile tirle r bu ile tim , se rt ka lk ış ya p a n sincap ka fes m o to rla rın ş o k la rın ı e m e r v e ka lk ışı yu m u ş a tır. İ3 b ir g e c ik m e ile m oto run d e v rin e u laşır.Motorunuzu y ü k s ü z ka ld ırır. B u g ü n en d ü s tr id e , m oto run ilk h a re k e tte ka ld ıra b ile c e ğ i yükü k a ld ıra m a m a s ın d a n d o lay ı m oto r b oyu tla rı bü yü k v e em n iyetli seçilir. H id ro lik k a v ra m a la r bu o layı ö n le r v e m oto ru n u zu n y a v a ş yavaı yü k le n m es in i g e rç e k le ş tire re k ö n em li b ir ek o n o m ik ta s a rru f s a ğ la r.K alk ış v e y ü k le n m e s ıra s ın d ak i titreş im ler h idro lik k a v ra m a ta ra fın d a n em ilir v e s is tem se ss iz o la ra k ça lış ır. M o to ru n u zu n ilk ka lk ışı s ıra s ın d a çektiğ i ak ım ı aza ltır , ka lk ış a m p e ra jın ı dü şü rü r. B ö y lec e en e rji tü k e tim in d e n bir ta s a rru f s a ğ la rla r.H id ro lik k a v ra m a d a bu lu n an e m n iy e t te rtiba tı m oto ru n u zu n zo rla n m a s ın ı ve y a n m a s ın ı ön ler.M o m e n t m e k a n ik te m a s o lm a d a n iletild iği için hidrolik k a v ra m a la rd a b ir a ş ın m a s ö zko n u s u değ ild ir.T ü m bu a v a n ta jla r niçin h id ro lik k a vra m a so ru su n u n e n g e rç e k ç i v e b as it y a n ıtla rıd ır.

. «»

' r ıv

:L ;

ÜRETİM PROGRAMIMIZ

* H id ro lik k a v ra m a la r • D e ğ iş ik k a p a s ite d e ka ld ırm a m akim

• Ö z e l v e seri im a la t dişli ku tu ları * E le k tro m a n y e tik diskli fre n le r

* K o m p le ta h rik g rup ları • Ö z e l am aç lı m a k in a im alatı;

KapakPompaTürtoünGecikme Çemberi Kapiin

6- Mil7- Yağ Tapası8- Emniyet Tapası9- Çalışma Yağı

10- Kasnak

Eğitim Mahallesi, Açıkgöz Sokak No. 30/1 81040 Fikirtepe/Kadıköy - İstanbul

Telefon : 337 16 29 - 337 17 21 - 338 60 22 Sicil Ticaret: 205814/İ53357