Guidë Fotografike e Qarkut Korçë

An Illustrated Guideto the Korça Region

Këshilli i Qarkut KorçëKorça Regional Council

Fotografia / Pictures:Ervis Bostanxhi

Art Design & Faqosje / Art Design & Layout: Mariela Stefanllari

Ervis Bostanxhi

Teksti & Redaktimi / Text & Editing:Jonela Spaho

Mars 2010

Titulli (Title): “GuidaFotografikeeQarkuttëKorçës” “An Illustrated Guide of the Korça Region”

Autorë (Authors): Fotografia(Pictures): Ervis Bostanxhi Art Design: Mariela Stefanllari (Visi Studio, Photo - Art Design - Publishing, Korçë – Albania)

Teksti & Redaktimi: Jonela SpahoText & Editing:

Copyright ©: Të gjitha të drejtat u përkasin autorëve. Çdokopjim,përdorimelektronik,riprodhimimaterialitfotografik, bëhet vetëm me lejën e autorëve. All the rights belong to the authors. Any copy, electronic use, reproduction of the photographic material, can be done only with the permission of the authors.

Shtëpia Botuese: ..........Public House: Tiranë 2010ISBN: ................

Fotografitë e kostumografisë: Ardian Fejzollari(Pictures of Costumography):

Kopertina (Cover page): Mariela Stefanllari

Përkthimi në anglisht: Fondacioni“Kenedi”(Kennedy Foundation)(English translation): Caralee LoringRedaktimi në anglisht: Diana StuckyEditing in english:

Falenderojmë për ndihmën: Fondacioni“Human,Environment,Culture”Thanks for help: Institucionin e Prefektit të Qarkut Korçë SIDA_Projekti“SolidWasteManagement”,Mrs.EwaldSpitaler

Bashkëpunëtor në botim: Këshilli i Qarkut KorçëPartner in publication: Korça Regional Council

Financuan botimin OBT _ Organizata Botërore e TurizmitSponsors of the publication: SNV _ Connecting People’a Capacities UNWTO ST-EP Foundation _ Sustainable Tourism for Eliminating Poverty

5

Ilia MiloKryetar i Këshillit të Qarkut Korçë

Chairman of Korça Regioinal Council

Zonja dhe zotërinj,

Duke ju përshëndetur, ju ftoj të shfletoni guidën e parë për Qarkun e Korçës, një botim ky, që do të shërbejë si objekt njohjeje dhe orientimi për shumë vizitorë vendas dhe të huaj.

Natyra, historia, tradita, arti, kultura, jeta e përditshme, etj., mbushin faqet që pasojnë. Përmes fotografive dhe teksteve që paraqet guida, ju do të bëni një rrugëtim esencial në Rajonin e Korçës, në katër rrethet e tij; Korçë, Pogradec, Devoll dhe Kolonjë.

Detyrimi ynë, është që të promovojmë dhe vlerësojmë atë që kemi trashëguar në shekuj; territorin dhe natyrën, historinë dhe traditën, artin dhe kulturën dhe t’ua japim të pacënuara brezave që vijnë.

Kjo guidë, do të bëhet, tashmë, një shtysë tjetër për të qenë më afër të ardhmes europiane, sepse përmes këtij botimi jemi akoma edhe më ko-shientë, për vlerat që mbartim Ne dhe Rajoni në të cilin jetojmë.

Warmest Greetings!

We invite you to enjoy the first official guide to the Korça Region. This publication brings a wealth of knowledge and insight for both Al-banians and guests from abroad.

The following pages feature our history, traditions, art, culture and daily customs as well as our picturesque natural surroundings. Through the beautiful pictures and descriptive text, you experience a virtual journey throughout the Korça region, which includes its districts of Korçë, Pogradec, Devoll and Kolonjë.

Our great challenge and strong aspiration is to promote and treasure our centuries-old heritage, land and nature with its rich history, tradi-tions, art and culture and to pass these on intact to future generations.

This guide is another step towards embracing a distinctly European future. By means of this publication, one is increasingly aware of the wonderful and enduring value that the Korça Region represents.

6

Korça nga sipër (fushëgropa dhe qyteti i Korçës)

7

Korça from above (the plane and the city of Korça)

8

KORÇA

Korça është një nga qytetet kryesore të Shqipërisë dhe kryeqendra e Rajonit të Korçës. Ajo shtrihet në pjesën jugperëndimore të vendit, në rëzë të malit të Moravës, në lartësinë 869m mbi nivelin e detit, me një popullsi prej 80.000 banorësh.Pozitagjeografike,konfiguracioni ipërshtatshëm,klimadheburimetqëndodhennëkrahinëneKorçës,kanëinfluencuarqëajotëkonsidero-het si një zonë mjaft e përshtatshme për banim, që në kohët prehistor-ike, ndoshta që në vitin 6.000 p.e.r. Është vërtetuar nga studiuesit, se zona ku ndodhet sot qyteti ka qenë e banuar që në kohët e lashta. Në rrethinat e qytetit, gjatë epokave të antikitetit, ka pasur një lulëzim jete i përqëndruar ky, më tepër, në rëzë të kodrave të Korçës.Pas ardhjes së Iliaz Bej Panaritit në fshatin e Peshkëpisë, që ndodhej afër qytetit, në Korçë pati mjaft ndryshime. Ai ndërtoi një xhami të madhe në vitin 1496, e cila ekziston edhe sot, si dhe Pazarin e Korçës. Në shek. XVII-XVIII qyteti u zgjerua, sidomos pas djegies së Voskopo-jës. Në gjysmën e dytë të shek. XIX, Korça u bë një nga qendrat më të mëdha ekonomike, tregëtare dhe kulturore të vendit, me një pazar të madh dhe karakteristik, i cili zë një vend të veçantë midis monu-menteve të kulturës të qyteteve të tjera në Shqipëri.Gjatë viteve të Rilindjes Kombëtare, në Korçë u zhvillua një veprimtari e gjerë, e mbështetur nga shumë atdhetarë të mërguar jashtë vendit. Fryt i këtyre përpjekjeve ishte hapja më 7 mars 1887, e Mësonjëtores së Parë Shqipe dhe më 1893, e Shkollës së Vashave.Më 10 Dhjetor 1916, si rezultat i përpjekjeve të patriotëve korçarë, me në krye Themistokli Gërmenjin, u shpall Krahina Autonome e Korçës.Në vitet e para të formimit të shtetit shqiptar, Korça dallohej nga qytetet e tjera, për nga pikpamja e zhvillimit ekonomik, kulturor dhe urban. Në vitet 1925-1926, u ndërtuan rreth 200 dyqane të reja, u bë kanalizimi i ujrave të zeza dhe u instalua për herë të parë rrjeti elektrik, me ndriçi-mineBulevardit“ShënGjergji”.Gjithashtu,nëvitin1926undërtuakinema“Luksi”,ecilanjëvitmëvonëuquajt“Majestik”.Në vitin 1934 u ndërtua fabrika e birrës, në vitin 1929 fabrika e lëkurës dhe në vitin 1923 u ndërtua fabrika e duhanit.Në fund të shekullit të XX, Korça kishte 10 objekte kulti; 7 kisha dhe

3 xhami, më kryesoret nga të cilat ishin Katedralja e Shën Gjergjit dhe Xhamia e Iljaz Bej Mirahorit.Të gjitha këto ndërtime tregojnë, fare mirë, impulsin e madh të zhvil-limit të këtyre viteve në Korçë. Në dekadat e para të shek. të XX, Korça u bë një nga qytetet me aktivitet më të dendur kulturor, arsimor dhe publicistik në Shqipëri. Në këtë kohë u botuan disa nga gazetat e para shqipe brenda vendit, si «Korça», «Lidhja Orthodokse», etj. Ndërsa në tetor të vitit 1917 u çel Liceu i Korçës, i cili përgatiti breza të rinjsh,qëubënëfiguratëndrituratëhistorisëdhekulturëskombëtare.Korça u çlirua nga pushtuesit nazifashistë më 24 Tetor 1944. Martirët që ranë gjatë kësaj lufte prehen sot pranë Varrezave të Dëshmorëve, që ngrihen mbi kodrat e qytetit, në formën e një shqiponje. Periudha e regjimit komunist, si kudo në Shqipëri, ushtroi ndikimin e saj negativ edhe në Korçë, duke luftuar ashpër shtresat intelektuale dhe tregëtare të qytetit. Gjithësesi, Korça, në aspektin kulturor dhe arsimor, vazhdoi t’i ruante dukshëm traditat e saj, duke u renditur ndër qytetet e para në Shqipëri.Sot, ekonomia e qytetit të Korçës është zhvilluar dukshëm, sidomos në sektorin agro-ushqimor, atë të tekstileve, si dhe në sektorin e tregëtisë, por nuk mund të lihen pa përmendur bizneset e mëdha të qytetit, të cilat përfshijnë kryesisht sektorin e ndërtimit civil, prodhimit të mate-rialeve të ndërtimit dhe atë të shërbimeve.Korça është një nyje e rëndësishme për trasportin shqiptar. Ajo shërben edhe si pikë lidhje në Eurorajon. Vlen për t’u përmendur, gjithashtu, që Korça është kryeqendra e një rajoni me 5 pika doganore.Korça është qyteti i muzeumeve, ndër të cilët përmendim: Muzeun Kombëtar të Artit Mesjetar, Muzeun Kombëtar Arkeologjik, Muzeun Kombëtar të Arsimit, muzeun e piktorit Vangjush Mio, si dhe muzeun e artit oriental.Qendër e rëndësishme arsimore e qytetit është edhe Universiteti “Fan S.Noli”,icilipërgatitkuadroteardhshëm,nëdisaprofile.Veçantia e qytetit, janë rrugicat me kalldrëm, shtëpitë me kangjella dhe ballkon dhe shëtitorja me blirë. Korçaështëquajturndryshedhe“qytetiiserenatave”.

9

KORÇA

Korça is one of the major cities of Albania and serves as the regional county seat. The city of 80,000 inhabitants is situated in the southwestern corner of the nation at the base of picturesque Mount Morave (altitude 869 meters). The geographical position, configuration, climate and natural water supply make Korça an ideal location to live. Archaeological discoveries reveal that the region has been inhabited since ancient times as early as 6000 BC. During antiquity, the area especially at the foot of the Korça Mountains flourished with life. The descendents of Iliaz Bej Panaritit, in the village of Peshkepise near Korça, have seen many changes. Iliaz built the first mosque in Albania in 1496 and the city marketplace, the Pazar, on his own property in Korça. These sites may still be visited today.During the 17th and 18th centuries, the city of Korça greatly developed espe-cially after the Voskopoja, a neighboring city, was burned. By the middle of the second half of the 19th Century, Korça became one of the largest economic, trade and cultural centers. She was known for her trade and culture with the characteristic charming marketplace. Korça has a special place among the cul-tural monuments of Albania.During the national Renaissance, noteworthy activities took place in Korça. Many Albanian patriots that had emigrated outside the country greatly sup-ported these endeavors. The opening of the first Albanian School on March 7, 1887 and the Girls School in 1891 was the fruit of these efforts. Another sig-nificant outcome of the Korça Patriots labor lead by Themistokli Gërmenji was the declaration of Korça’s autonomy on December 10, 1916. In Albania’s formative years as an independent nation, Korça was distin-guished herself above other cities through her economic, cultural and urban development.During the years of 1925 and 1926, two hundred new shops were established. A sewerage system was installed. Electricity was generated and lit up the Bou-levard Saint Gjergji (St. George) for the first time. The Luksi Cinema (Luxury Movie Theater) was erected in 1926. A year later the name changed to the Ma-jestic Cinema. In 1923 a tobacco factory was built in Korça. A leather factory followed in 1929 and the renowned beer factory in 1934. By the end of the 20th Century, Korça boast ten religious buildings: seven

churches and three mosques. The primary edifices were the St. Gjergji (St. George) Cathedral the Iljaz Bey Mirahorit Mosque. During these years the beautiful structures clearly display, Korça’s great desire for progress and growth. In the early decades of the 20th Century, Korça became a rich cultural, educa-tional and political center. It was at this time, that some of the first Albanian newspapers were published in Korça such as “Korça” and “The Orthodox Al-liance”. Then in October, 1917, the French School, Lycée, was opened and pre-pared many of the future generations who would shine as historic and cultural national figures.On October 24, 1944, Korça was liberated from the Nazi Fascists. The fallen martyrs during World War II now rest in the Graveyard of the Witnesses built in the form of an eagle on the hill above the city. As in all of Albania, the Communist regime spread its negative influence by fighting the intellectual and the business classes of the city. In spite of this, Korça was classified as one of the best cities in the country by her faithful tradition to protect her cultural and educational aspects.Today, the Korça economy is noticeably expanding especially in the areas of agriculture, food production, textiles, and trade. Her larger businesses include manufacturing of building materials, construction, and the associated services.The Korça district is an important hub for international transportation, con-necting the country with other European nations through her five border crossings and customs offices. Korça is a fascinating museum city. Among the museums worth visiting are the National Museum of Art from the Middle Ages, the National Archeologi-cal Museum, the National Museum of Education, the Art Museum featuring the works of Vangjush Mio, and the Museum of Oriental Art. The Fan S. Noli University hosts the heart of her city’s education by preparing future leaders for various professions.The unique, charming characteristics of the city are its cobblestone streets, houses with iron lattice balconies and Linden (lime) tree-lined promenades. Korça is called, “The City of the Serenade”.

10

Mësonjëtorja e Parë Shqipe, u çel në Korçë, më 7 mars të vitit 1887, në kushtet e rënda të pushtimit otoman dhe u krijua si rezultat i përpjekjeve të njëgrupirilindasish,nëkuadrinepërhapjesdhemësimittëgjuhësshqipe.Ishteeparashkollëfillore,menjëfizionomitëtheksuarkombëtaredhelaike, ku të gjitha mësimet jepeshin në gjuhën shqipe. Sipas dokumentave të kohës, veprimtaria e kësaj shkolle përshkohej nga idetë patriotike, edukata e punës dhe dashuria për dijen. Mësonjëtorja e Parë Shqipe u përkrah gjerësisht nga qarqet patriotike korçare dhe ato të mërgimit. Në këtë shkollë jepeshin lëndët; shkrim e këndim,gjuhëshqipe,gramatikëshqipe,historieShqipërisë,gjeografidhearitmetikë.DrejtuesiteparëtëshkollësqenëpatriotëteRilindjesKom-bëtare; Pandeli Sotiri, Thanas Sina, Petro Nini Luarasi, Nuçi Naçi, etj. Një nga nismëtaret e krijimit të shkollës shqipe ishte edhe Parashqevi Qiriazi, atdhetare dhe veprimtare e shquar, e cila punoi për arsimimin e femrësshqiptare.Mebotiminelibrittësaj“AbetarepërShkollatePara”,ParashqeviQiriazizurivendnëhistorinëeshkollësshqipe,sieparagrua, autore tekstesh shkollore. Mësonjëtorja e Parë Shqipe pati një jetë 15-vjeçare, gjatë të cilës përballoi pengesat dhe vështirësitë e nxjerra nga pushtuesit otomanë, që kërkonin ndalimin e përhapjes të mësimit të gjuhës shqipe. Rëndësia e krijimit të kësaj shkolle, qëndron në faktin se ajo institucionalizoi mësimin e gjuhës shqipe në Shqipëri dhe krijoi një plejadë njerëzish, të cilët u bënë më vonë veprimtarë të lëvizjes për çlirim kombëtar dhe shoqëror. Në përkujtim të krijimit të Mësonjëtores së Parë Shqipe, me ven-dimtëQeverisëShqiptare,nëvitin1960,uvendosqë7Marsitënjihetsi“DitaKombëtareeMësuesve”.

The first Albanian school appeared in Korca on March 7, 1887. During the heavy Ottoman occupation, a revival group formed to spread the teaching of the Al-banian language. It was the first primary grammar school, with a national patriotic focus, where all the lessons were given in the Albanian language. According to the documents of the time, the actions of these schools covered patriotic ideas, work training and the love of learning. The First Albanian School was supported widely by Korca patriots and those who had immigrated into Albania. In these schools they gave lessons in writing and reading, Albanian language, Albanian grammar, Albanian history, geography and mathematics. The first directors of the school were the National Renaissance Patriots: Pandeli Sotiri, Thanas Sina, Petro Nini Luarasi, Nuçi Naçi etc.One of the initiators of the first Albanian schools was an Albanian woman. With the publication of her book “The Alphabet for the First School”, Parashqevi Qiriaze took her place in Albanian history of the Albanian school, as the first woman, and author of school textbooks. The first Albanian School had a 15 year lifespan, during which they encountered many obstacles and difficulties from the Ottoman occupancy, which prohibited the teaching of the Albanian language. The importance of this school was that the Albanian language lessons created a generation of people, who would later be the actionaries of the movement for the national liberation of the country. A commemoration of the First Albanian School, with the name Qeverie Shqiptare, in 1960, was fixed on March 7 and is known as “National Teachers Day”.

11

Shkolla e Parë Shqipe First Albanian School

12

Universiteti“FanS.Noli”,FakultetiiEkonomisëUniversiteti “Fan S. Noli”, Faculty of Economy

Universiteti“FanS.Noli”Fakulteti i Mësueisë University “Fan S. Noli” Education Faculty

Universiteti“FanS.Noli”Fakulteti i Inxhinierisë AgronomikeUniversity “Fan S. Noli”Agriculture and Engineering Faculty

Universiteti i Korçës u krijua në 7 janar të vitit 1992, mbi bazën e Institutit të Lartë Bujqësor të Korçës (1971-1992), me tre fakultete: Fakulteti i Bujqësisë, Fakulteti i Mësuesisë dhe Fakulteti i Ekonomisë.Nëvitin1994,këtijuniversitetiiudhaemri“FanS.Noli”dhepokëtëvit,pranëtij,uçeledhedegaeifermieristikës.Nëvitinakademik2009-2010,uhapnëqytetinePogradecitfilialiiuniversitetittëKorçësnë programin e studimit, dega turizëm.NëUniversitetin“FanS.Noli”tëKorçësstudiojnëafërsisht4.000studentë.Nëtëjapinmësim94peda-gogë efektivë (mbi 60 për qind e të cilëve janë me tituj dhe grada shkencore), si dhe 115 pedagogë të jashtëm.Studimet në këtë universitet organizohen me kohë të plotë dhe me kohë të pjesshme, në dy cikle: cikli i parë dhe cikli i dytë, mbështetur në Deklaratën e Bolonjës.

On January 7, 1992, the University in Korça was founded on the original Agricultural Institution of Higher Edu-cation that had served the community since 1971. Today the University hosts three faculties: Agriculture, Educa-tion, and Economics.In 1994 the University was renamed the Fan S. Noli University of Korça. In the same year, the University added the Higher School of Nursing. During the academic year of 2009-2010, an extension was established in nearby Pogradec with a degree in Tourism.The University of Korça educates approximately 4,000 students with 94 faculty members of which over sixty per-cent hold doctorate degrees. There are 115 visiting professors from the outside.Studies are offered for both full time and part time students under the Declaration of Bologna’s first two cycles for higher education; that is for bachelor and master’s degrees.

13

Liceu i KorçësLice of Korça

Biblioteka e fëmijëvetë qytetit të Korçës,

(dhuruarngafilantropiThoma Turtulli)

Children’s libraryof Korça city,

(gift of philanthropistThoma Turtulli)

14

Monumenti i Luftëtarit KombëtarMonumenti of National Warrior

15

Monumenti i patritotit Themistokli GërmenjiMonumenti of patritot Themistokli Gërmenji

16

Prefekturae Qarkut të KorçësPrefecture of Korça Region

Bashkia e KorçësCity Hall of Korça

17

poshtë:BibliotekaeqytetittëKorçës“ThimiMitko”below: The Korça city Library “Thimi Mitko”

Naum Veqilharxhi

Asdreni

Thimi Mitko

Këshillii Qarkut të Korçës

Korça Regional Council

18

Banda e qytetit City Band

Teatri“AndonZakoÇajupi”“Andon Zako Çajupi”Theatre

19

poshtë:Pallati i Kulturës& galeria e arteve figurative“VangjushMio”below:Palace of Culture& art gallery“Vangjush Mio”

lart:Kinemaja“Milenium”

above:City cinema “Milenium”

20

Qendra Kulturoree Fëmijëve“MihalGrameno”Cultural Centerof Children“Mihal Grameno”

Varrezat e Dëshmorevetë Luftës së II BotëroreMartyrs Cemeteryof the 2nd World War

21

Godina e Albtelekom në KorçëBuilding of Albtelecom in Korça

22

Banka Kombëtare TregëtareNational Bank of Commerce

RTV KorçaRadio - TV Korça

23

Gjykata e Apelit të rrethit të KorçësKorça district, Court of Appeal

Spitali i Korçëskorpusi qëndror Korça Hospitalmain building

24

25

Muzeu Kombëtar i Artit Mesjetar

National Medieval Museum(Byzantine Museum)

26

Muzeu Kombëtar ArkeologjikNational Archeological Museum

27

Oborri në mjediset e brendshme të muzeutInternal museum garden

Zbulime arkeologjikenga periudha e neolitit dhe eneolitit

Archeological discoveriesfrom the neolite and enoeloite periods

Maket i një vendbanimi prehistorikA prehistoric dwelling

Hyrja e muzeutMuseum enterance

28

Muzeu i artit oriental, ndërtuar në Korçë pas viteve ‘90Museum of Oriental Art, built in Korca after 1990

Orendi nga koleksioni i muzeutFurniture in a museum collection

29

Shtëpia muze e piktorit të shquar

korçar Vangjush Mio

Monument kulture

Museum, homeof famous Korça artist

Vangjush Mio

Monument of culture

30

TerrenetsportivenëqytetineKorçës.Stadiumi“Skënderbeu”Sporting grounds in the city of Korca. “Skenderbeu” stadium Pallatiilojravemedorë“TamaraNikolla”

Palace of hand games “Tamara Nikolla”

31

32

XhamiaeqytetittëKorçës“IljazBejMirahori”

33

Mosque of Korçë city “Iljaz Bey Mirahori”

34

Kisha e profetit IliaThe Church of prophet Ilia

Kisha e shën Sotirit The Church of St. Sotiri(kisha e komunitetit vllah) (church of vlach community)

35

Kisha e shën Sotirit The Church of St. Sotiri(kisha e komunitetit vllah) (church of vlach community)

Kisha e shën Thanasit,e vendosur në kodrën me të njëjtin emër

The Church of St. Athanasios,that stands on the hill with the same name

36

NataePashkëssëMadhe(pamjengasheshiparaKatedrales“NgjalljaeKrishtit”)Easter Night (view from the Cathedral square, “The Resurrection of Christ”)

37

NataePashkëssëMadhe(pamjengasheshiparaKatedrales“NgjalljaeKrishtit”)Easter Night (view from the Cathedral square, “The Resurrection of Christ”)

38 Dimër në rrugicat e KorçësWinter on the Korca roads

39

Rrugicë në zonënhistorike të qytetit

Roads in the historical zoneof the city

Ndërtesa në zonënhistorike të qytetit,

me arkitekturë diverseBuildings in the city’s

historical zone,with diverse architecture

40

Prag krishtlindjesh në KorçëChristmas eve in Korca

Ndërtesë me stil arkitektonik rumunBuilding with the Romaninanarchitectural style

41

Korça natënKorça by night

42

Banesa e doktor Sotir Polenës,e cila ndodhet në një nga lagjet e vjetra

të qytetit, e shquar, veçanërisht, për arkitekturën e saj

Ndërtesë e stilit neoklasikBuilding with a neoclassic style

Banesae një prej familjeve të pasura tregëtare të qytetitThe homeof a wealthybusinessman in the city

43

Banesa në lagjen historike të qytetitHome in the historical area of the city

Rrugicë me dëborëRoads with snow

The home of Dr. Sotir Polena, standing in the old section of town, distinguished becauseof its architecture

44

Kangjellatkarakteristiketë shtëpivekorçarepërgjatëbulevardit“Republika”Iron workcharacteristicto the Korca homes along the “Republic” boulevard

45

Banesa që ndodhenpërgjatëbulevardit“Republika”Homes along the Republicboulevard

46

Banesa karakteristikenë zonën historike të qytetit

Characteristic dwellingsin the historical area of the city

47

Shtëpia ku ka jetuarpatrioti Mihal Grameno

The house used to livethe patriot Mihal Grameno

Kopshtii Kishës Ortodokse

Kindergartenof the Orthodox Church

48

Godinë karakteristike në sheshin qëndror të qytetitCharacteristic buildingsin the town center

Bulevardi“ShënGjergji”Boulevard “St. Gjergji”

49

Ndërtime të viteve ‘60Buildings from the ‘60’s

50

Muzg në KorçëTwilight in Korca

Lagje në pjesëne sipërme të qytetitSuburb in the higher

part of town

51

Mbrëmje dimri në KorçëSnowy evening in Korca

Korça e mbuluar nga dëboraKorca covered in snow

52

53

majtas lart:“SilverCenter”

left above:“Silver Center”

majtas poshtë:Fabrika “Birra Korçë

left below:Factory “Korça Beer”

djathtas:Qendra Tregëtare

“CityCenter”right:

Trade Center“City Center”

54

“Lëndinaelotëve”“Meadowof tears”

Korça e mbuluar nga dëbora(pamje e marrë nga kodrat e qytetit)

55

Pamjenga

“Lëndina elotëve”

Viewfrom

“Meadowof tears”

Korca covered in snow(view from the hill above the city)

56

Rrugicënëparkun“Rinia”Paths in the “Youth” park

57

Pamjengafaunadhefloranëparkun“Rinia”View from the animals in “Youth“ park

Korça

58

59

Parku“Rinia”“Youth” Park

60

Parku“Rinia”nëdimër“Youth” park in winter

61

62

Parku“Rinia”nëvjeshtë

63

“Youth” park in autum

64

Pazari i Korçës (pamje nga lart)

65

Korça Marketplace (view from above)

66

Qendra e re tregëtare në Pazarin e KorçësThe new trade center to the Marketplace of Korça

67

Tregu ushqimor në Pazarin e KorçësFood trade at the Korça Marketplace

68

Korça (pamje nga lart)

69

Korça (view from above)

70

VOSKOPOJA

Voskopoja është një vendbanim mesjetar i hershëm, i cili daton që prej vitit 1330. Ajo ndodhet 21km larg qytetit të Korçës, e shtrirë mbi një pllajë 1160m mbi nivelin e detit. Nga Manastiri i Shën Prodhromit, ha-pet para vizitorëve një pamje e mahnitshme, prej nga duken majat e Lenjës dhe Ostrovicës, me një lartësi prej 2246m.Lulëzimin më të madh Voskopoja e ka patur në vitin 1764, atëherë kur popullsia e saj arriti në 30,000 banorë. Në këtë periudhë, ajo kishte 25 kisha (me afreske të veçanta), prej të cilave kanë mbetur vetëm shtatë. Në të njëjtën periudhë, në këtë qytetërim, është ngritur Akademia, Bib-lioteka dhe Shtypshkronja.Koha e themelimit të Voskopojës rezulton në vitin 1330, sipas arkivave të gjetura në Manastirin e Shën Prodhromit. Legjendat mbi themelimin e qytetit janë të ndryshme, por nuk ka ende të dhëna të sakta.Voskopoja kishte artizanat të zhvilluar dhe kjo, shërbeu si urë lidhëse, jo vetëm brenda vendit, por edhe jashtë tij. Shkatërrimi i parë i saj ndo-dhi në vitin 1769, i dyti në vitin 1789 dhe i treti në vitin 1916.Kavalioti i përshkruan katastrofat e viteve 1769, 1789, si katastrofa ku u rrëmbyen vlera të panumurta kulturore dhe artistike, të cilat humbën për të mos u rikthyer më.Zhvillimi në Voskopojë i profesioneve dhe zejeve të kohës, u bë një nxitës real i konkurencës në të gjithë Ballkanin, duke dhënë shënjat e para të një kulture paraindustriale, që do të sillte, padyshim, një zhvill-im parakapitalist, të domosdoshëm për zhvillimin e rajonit. Mallrat që prodhoheshin në Voskopojë kanë qënë të famshme dhe ndonjëherë, për t’u dalluar, mbanin të gdhendur një stemë me shqiponjë (siç ndodhte me sëndukët).Lidhjet tregëtare me Laipcigun, Vjenën, Budapestin, Bullagrinë, Kostandinopojën, ku voskopojarët themeluan shtëpitë tregëtare, ndih-muan zhvillimin e tregëtisë, industrisë dhe shtimin e mirëqënies së qytetit. Pronarët e këtyre shtëpive tregëtare, ishin njerëz të kulturuar dhe të pasur, që ishin vendosur prej kohësh në disa qendra europiane.Sipas Aurel Plasarit: “Në qytet kishte 14 koorporata. Mund të themi pa e zmadhuar se, historia e qytetit është historia e koorporatave të tij. Këto 14 koorporata përfaqësonin kategoritë e mëdha industriale dhe tregëtare. Elementi më i çuditshëm i Voskopojës është standarti demokratik i administrimit të saj. Ajo drejtohej nga borgjezia tregëtare dhe zejtare, në mënyrë të pavarur nga Porta e Lartë, nëpërmjet parimit tëvotimit.”

Voskopoja ishte një qytet autonom brenda Perandorisë Otomane, i përbërë kryesisht nga popullsia vllahe dhe pakica greke dhe shqip-tare. Analiza të vitit 1935, bazuar në eponimitë e familjeve voskopojare, tregojnë se pjesa më e madhe e popullsisë ishte vllahe. Akademi e Re, Biblioteka dhe e vetmja Shtypshkronjë e Perandorisë së asaj kohe, ka qënë një trekëndësh kulturor unikal në Ballkan, në mesin e shekullit të XIX. Për aq kohë sa Voskopoja lulëzoi, një numur shumë i madh të rinjsh u shkolluan dhe u formuan me një identitet europian, të mbrujtur me idetë iluministe.Arti dhe kultura në Voskopojë patën një zhvillim të paparashikuar duke e kthyer Shqipërinë në një far që ndriçonte gjithë Ballkanin oto-man. Nga të dhënat e copëzuara që vijnë sot, rezulton se, Voskopoja po përjetonte për të parën herë krijimin e një gjuhe të shkruar shqipe. Teodor Kavalioti ishte ai që kishte krijuar një alfabet, gërmat e të cilit mundtë identifikoheshinsianalogemeato tëglagolitishtes ilire.Kyalfabet, që është zhdukur në rrënojat e Voskopojës, u kurorëzua me aktin më të rëndësishëm të kohës, përkthimin e së parës Dhjatë të Re, nga gjuha greke në gjuhën shqipe.Gjithashtu, ndër dijetarët që u morën me shqipërimin e dhjatave për-mendim Grigor Voskopojarin (zv./rektori i Akademisë së Re), si dhe Dhas-kal Todrin, i cili përdori një alfabet origjinal që e shpiku vetë dhe që u përhap edhe në Elbasan. Kështu, Voskopoja e asaj kohe ishte kthyer në një qendër të lëvrimit të shqipes dhe pak nga pak, ajo po bëhej një fanar ndriçues dhe orientues drejt pavarësisë shqiptare.Voskopoja zgjon interes të jashtëzakonshëm me kishat e mbijetuara, këto janë: Manastiri i shën Prodhromit, Kisha e shën Kollit, Kisha e shën Thanasit, Kisha e shën Mëhillit, Kisha e shën Marisë, Kisha e profetit Ilia dhe Kisha e shën e Premtes. Këto objekte fetare, janë pjesë shumë e rëndësishme e trashëgimisë kulturore, sepse përfaqësojnë vlera të çmuara të besimit, historisë dhe qytetërimit. Në vitin 2002, këto objekte kulti janë renditur në Fondin e 100 Monumenteve Botërore në rrezik rrënimi.Nësfondineartit ikonografik tëVoskopojës,më i shquariështëDa-vidi nga Selenica, i cili ka pikturuar në vitin 1721 kishën e shën Kollit. DavidSelenicakaqënëartistimëmeinfluencëiRilindjessëgjithëartitballkanik dhe ndikimi i tij u ndje në të gjithë artin ortodoks të Ballkanit, sepse ai dha shënjat e para të kapërcimit të klisheve të pikturës zyrtare të Malit Athos.

71

VOSKOPOJA

As discovered in the archives at the Monastery of Saint Prodhromi, Voskopoja is a medieval town dating from 1330 A.D. It lies on a high plateau at 1160 meter level about 21km from Korça. When leaving the Monastery of Saint Prodromous, a magnificent view awaits at the top of the Ostrovicë Mountain Range (elevation 2246m).Until 1764, Voskopja was a flourishing city with 30,000 inhabitants. At that time it had 25 churches with beautiful frescos. Today only seven of these re-main. In the same period, the Academia, Library and publishing house were built.Various legends exist about the city’s origin; however, the exact story is un-known.Voskopja’s advanced craftsmanship served as a major bridge of connection throughout the country as well as into the neighboring countries. However, Voskopja was destroyed first in 1769 and once again in 1789. The third time was in 1916. Kavalioti describes the catastrophes of 1769 and 1789 as priceless losses of culture and invaluable art that could never be replaced.The development of professions and arts in Voskopja stimulated excellent craftsmen’s competition throughout all of the Balkans. This created the first signs of an industrial culture that brought about without a doubt an early capitalism, which was needed for progress of the region. The arts and crafts produced in Voskopja are very famous and often distinguished by a carved logo of an eagle. The city’s trade extended far to Leipzig, Vienna, Budapest, So-fia, and Constantinople. In these places, people from Voskopja also established trading companies, promoted progress in commerce and industry which added to the quality of these cities. These owners of commerce were wealthy, cultured people, who took their place among some European centers. According to Aurel Plasarit, “the city (Voskopja) had fourteen cooperatives. One may say without exaggeration, that city’s history is the history of cooper-atives (the ideal of trade unions). Each represented large industries and trades. The most surprising detail about Voskopja was her democratic standard used in civil government. The city was led independently from the Ottoman Porte by elected bourgeoisie from the business and trade sectors”.Voskopja enjoyed a special status as an autonomous city within the Ottoman Empire. The majority populations of the city were Walachians and Greeks with an Albanian minority.

In the 1935 census of Voskopoja, the majority population was Vllah or Wala-chian.The new Academy, the library and the only printing house of the Empire dur-ing that time formed a unique cultural triangle in the Balkans in the middle of the 19th Century. During Voskopja’s most flourishing days, a great number of youth were educated and cultivated a European identity filled with enligh-tened ideas.Voskopoja’s culture and art had a surprising influence which made Albania a beacon that enlightened the whole Ottoman Balkan Peninsula. From various bits of gathered information today, it appears that Voskopja may have been the first to enjoy the written form of the Albanian language.Teodor Kavalioti created an alphabet with letters that may be identified as similar to those of Illyrian glagolitish. This alphabet which disappeared in the ruins of Voskopja was crowned by the most important accomplishment of that time, the first translation of the New Testament from Greek into Albanian.Grigor Voskoporjarin, a Vice-Chancellor of the new Academy, and Dhraskal Todrin were among the scholars who worked on translations of the Testa-ments. Todrin created an original alphabet later used in Elbasan.From this period, Vosokopja became a center for cultivation of the Albanian language. Over time, the city became a beacon that helped lead the way to-wards nationalism and Albanian independence.The picturesque relic churches of Voskopja are of extraordinary interest for visitors; particularly those of Saint Nicolas, Saint Athanasios, Saint Michael, Saint Mary, Saint Friday (Paraskevi) and the Prophet Ilia as well as the Mon-astery of Saint Prodromus.These religious objects represent a great part of Albanian cultural inheritance through their distinguished past religious, historical and cultural values.In 2002, these objects were listed among the “100 World Monuments at Risk.”David from Selenica is the most famous iconographic artist of Voskopja. Of special acclaim are his paintings in the Church of Saint Nicolas Church in 1721.In Balkan art, David Selenica was the most influential Balkan artist during the Renaissance era. His technique impacted all Balkan Orthodox art by being the first artist to move beyond the official art style of Mount Athos.

72

Emblema e VoskopojësEmblem of Voskopja

Kisha e shën e Premtes,St. Paraskevi Church

73

Fshati VoskopojëVoskopoja village

74

Shën Prodhromi është një nga manastiret më të njohur dhe më të vjetër të Shqipërisë. Ai daton në shekullin XIV dhe nga të dhënat rezulton se kishte kodik që në vitin 1330. Pranë manastirit ndodhen edhe fjetoret, të cilat janë restauruar gjatë viteve të fundit.Shën Prodhromi është një nga vendet më të preferuara për pushime malore, me klimë të mrekullueshme dhe gjelbërim të dendur në hapësirën përreth.Manastiri, për shkak të vlerave historike dhe ikonografike qëmbart, është shpallur monument kulture dhe restaurimi i tij do të kryhet nën kujdesin e UNESCO.

The Monastery of Saint Prodromus is one of the most famous as well as the oldest found in Albania dating from the 14th Century. Ecclesiastical documents go back as far as 1330 A.D.The Monastery became a cultural monument due to her great historical value and her priceless icons. UNESCO is over the restoration project of this monument.The mountainous region of Saint Prodromus is a favorite holiday spot with its excellent climate, dense forest and scenery. Located near the Monastery, is a recently remodeled hotel.

Manastiri i Shën ProdhromitManastery of Saint Prodromus

75

Fjetoret e Manastirit të shën ProdhromitDormitory of the Monastery of saint Prodhromit

Pylli i shën ProdhromitSaint Prodromus forest

76

Kisha e shën KollitObjekt kulti 300-vjeçar

Saint Nicolas Church,300 year old religious object

77

Kisha e Virgjëreshës Mari (1741)The Church of Virgin Mary (1741)

78

Kisha e Shën Thanasit, e cila shquhet për afresket e rralla, është një nga 24 kishat e Voskpo-jës, që u ka mbijetuar shkatërrimeve gjatë shekujve. Kisha, e cila është Monumenet Kulture i kategorisë së parë, daton në vitin 1724 dhe është ndërtuar prej pesë mjeshtrash të njohur nga Kosturi, ndërsa pikturat murale të saj, në pjesën më të madhe të tyre, janë vepër e vëllezërve Shpataraku.

The rare frescos in the Church of Saint Athanasios, one of Voskopja’s notable twenty four churches, wonderfully survived decay through the ages. The church is a first class cultural monument from 1724 A.D. Five well-known master masons from Kastoria (today in Northwestern Greece) built the church. The Shpatarak brothers painted the majority of the church’s murals.

Kisha e shën ThanasitChurch of St. Athanasios

Pamje nga afreskete Kishës së shën ThanasitView of the frescoin the St. Athanasios Church

79

lart: Ura e shën e Premtesabove: St. Paraskevi bridge

poshtë: Ura e Kovaçitdown: Blacksmith bridge

80

Ndërtesë e re prej guri, sipas traditës së ndërtimit të shtëpive të vjetra voskopojareStone building, according to the old building traditions of Voskopja

Pamjeepjesshmengakompleksituristik“Akademia”Partial view of the tourist complex “Akademia”

81

Kompleksituristik“Akademia”Tourist complex “Akademia”

82

Fshati Shipskë shtrihet në skajin e sipërm të zonës së Voskopojës, 4km larg qendrës së komunës me të njëjtin emër, në lartësinë 1270m mbi niv-elinedetit,ekufizuarmefshatratVoskopojë,Gjyras,DamjanecdheKrushovë.Shipskadallohetpërnatyrënevirgjërdheklimëneshëndetshmemalore. Për të shkuar në këtë fshat duhet të kalosh përgjatë një rruge, e cila ndahet në dy pjesë, prej një urë me qemer prej guri, e ndërtuar disa shekuj më parë. Poshtë saj gurgullojnë ujërat, që burojnë nga lartësitë e thepisura të kësaj zone. Në hyrje të fshatit ngrihet kisha e shën Gjergjit (shek. XVII)dhemëtejshfaqenshtëpitëendërtuaramegurështufi,shumëprejtëcilavesotjanëtëbraktisura.

The village of Shipska lies four kilometers from the city center of Voskopoja at the top of the summit (1270m). The other villages of Voskopoja, Gjyras, Damjanec and Krushova surround her. The area is acclaimed for its splendid untouched nature and healthy mountain climate. To reach Shipska, follow the road divided into two parts by a stone arched bridge from a few centuries ago. Beneath it, gurgles fresh mountain water flowing from the heights of the rocky hilltop. The 17th century Saint George Church sits at the village entrance. Walking further, one encounters homes built with volcanic stone. Many of these are abandoned today.

lart: Rrugicëdhe banesë karakteristike e Shipskës

above: Narrow streetand characteristic home in Shipskë

majtas: Çezmat e vjetra të fshatitleft: Old village well

Ura e ShipskësShipska bridge

83

Kisha e Shën Gjergjit, restauruar nën kujdesin e europarlamentarit, z.Ioannis Averoff (Shipskë)Saint Gjergji Church, restored by the donation of eurodeputy, mr.Ioannis Averoff (Shipskë)

84

Vithkuqi është një prej tre fshatrave malorë të rrethit të Korçës, i cili tërheq një numur të madh vizitorësh, krahas Voskopojës dhe Dar-dhës malore. Fshati ndodhet 27km larg qytetit të Korçës dhe është i vendosur midis maleve. Pika e tij më të lartë, 1750m mbi nivelin e detit, quhet Rungaja.Terreni i thyer kodrinor i fshatit Vihtkuq, që shtrihet në tre lagje të mëdha, shpalos bukuritë dhe vlerat e një natyre të mrekullueshme malore.Në shek.XVIII, në periudhen e lulëzimit te tij, Vithkuqi ka patur 24

kisha, prej të cilave sot rruhen vetëm 4, në gjendje të mirë dhe të restauruara, që përfaqësojnë vlera te mëdha historike të artit bizantin. Përmendim ndër to, kishën e shën Pjetrit, të pikturuar nga vëllezërit Zografi,sëbashkumevarrezatelashtapërbri,sidhekishëneshënMëhillit, e cila ka afreske në dy shtresa dhe mendohet se është piktu-ruar nga Kostandin Jeromonaku.Vithkuqi është vendlindja e Naum Panajot Bredhit (1767-1846), ideo-loguttëRilindjesKombëtare,hartuesittë“Evetarit”(1844), abetares së parë shqipe, me 33 shkronja.

The village of Vithkuq is one of three mountain villages in the Korça district which attracts a great number of visitors along with Voskopja and Dardha. The village lies only 27 km from the city of Korça surrounded by mountains. Rungaja at 1750m is the highest peak. The hilly terrain of Vithkuq stretches over three magnificent areas manifesting the splendid natural mountainous beauty. The village flourished during the 18th century. Today only four of her original twenty-four churches are restored and remain in good condition.

They hold great historical value for Byzantine art. Of worthy mention is the Church of Saint Peter, painted by the brothers Zografi, along with its cemetery. Also noteworthy, is the Church of Michael with its frescos of two layers believed to the work of Kostandin Jeromonaku. Vithkuq is also the birthplace of Naum Panajot Bredhi (1767-1846), ideologist of the Albanian Renaissance and compiler of “Evetarit” (1844), the first spelling book in Al-bania with 33 letters.

Vithkuq (pamje nga lart)Vithkuq (view from above)

85

Kisha e kryeëngjëllit Mihail The Church of arcangel Michael

djathtas:“Varri

iPagëzimit”right:

“Baptismgrave”

86

Kisha e shën Pjetrit Kisha e shën Damianit & shën KozmaitSt. Peter Church St. Damian & St. Kozma Church

Kisha e shën PjetritThe Church of St. Peter

87

Plevicat karakteristike të fshatitCharacteristic stalls of the villagel

Këmbana e kishës së shën PjetritSt. Peter church bell

poshtë: Rezervuari i Gjançitdown: Gjançi reservoir

88

Prespa ose Liqeni i Prespës, është një liqen me ujëra të freskëta, i cili u takon tre shteteve; FYROM-it, Shqipërisë dhe Greqisë, me një sipërfaqe të përgjithshme 313.6km2, nga të cilat 38.8km² i takojnë Shqipërisë.Prespa është liqeni më i thellë tektonik në Ballkan, me një thellësi prej 853m dhe ndahet në dy pjesë të quajtura Prespa e Madhe dhe Prespa e Vogël.Në liqen derdhen disa përrenj të vegjël, ndërsa ai vetë nuk ka rrjed-hje sipërfaqësore. Liqeni rrethohet me male të larta, me një lartësi prej 2000m dhe me një sipërfaqe prej 3136km2. Përsa i përket madhësisë, ai llogaritet menjëherë pas liqenit të Shkodrës dhe atij të Ohrit.

Liqeni i Prespës, është një nga zonat më tërheqëse turistike të Ballkanit, ecilapërveçbukurivetëjashtëzakonshmenatyrore,shquhetpërflorëndhe faunën e pasur.Në të gjenden rreth 1500 lloje bimësh, më shumë se 40 lloje gjitarësh, 261 lloje zogjsh dhe 23 lloje peshqish.Në Prespë jeton edhe pelikani dalmat, me përqëndrim kryesor në Pre-spën e Vogël, si dhe shtatë lloje çafkash.Në Prespë ndodhen gjithashtu edhe 30 monumente të kulturës bizan-tine, si dhe një numur mjaft i madh veprash antikiteti.

Pamjepiktoreskengazonaembrojtur“Natura2000”,liqeniiPrespëssëMadhe

89

Prespa or Lake Prespa is a fresh body of water bordered by three countries; Al-bania, the Former Yugoslavian Republic of Macedonia and Greece. The surface area of the lake is 313.6km2 of which 38. 8km2 lie within Albania. Prespa is the deepest tectonic lake in the Balkans with a depth of 853m. It is divided into two lakes: Large Prespa and Small Prespa. Though small springs empty into the lake, there are no significant rivers feeding into them. High mountains reach-ing 2000m and covering a surface area of 3136 km2 surround Lake Prespa.In terms of the circumference, Prespa is the third largest lake in Albania after

Lake Shkodra and Lake Ohrit. Prespa is one of the most desired tourist spot in the Balkans due to her extraor-dinary natural beauty coupled with her rich fauna and flora. The area contains 1500 different types of plants, 261 varieties of birds, more than forty different sorts of mammals and twenty-three kinds of fish. In the region, Dalmatian pelican and seven varieties of seagulls have their habitat at the Small Prespa Lake. Prespa is also home to thirty Byzantine cultural monuments as well as a large number of ancient ruins.

Greater Prespa lake, picturesque view of the procted area “Nature 2000”

90

Kisha e shën Marisë, në ishullin e Maligradit, shtrihet në anën perëndimore të tij, nën kulmin e një shpelle të madhe, me përmasa 4,60m x 3,30m.Kishaparaqetveçantimecikletikonografikedhembishkrimethistorike,tëviteve1345dhe1369.PikturateMaligradititakojnëstilittëriikono-grafiktëquajtur“stilipaleolog”,njërilindjeartistikekjoeikonografisëbizantine.Pikturat janë vizatime antropomorfe, me një stil ekspresiv primitiv, të cilat janë vendosur në mënyrë të çrregullt. Duket qartë, që kjo faqe shkëm-bore ka qenë e shenjtëruar, si një tempull i hapur në natyrë dhe më vonë, pranë tij, u ngrit kisha e Shën Marisë.

Kisha e shën Marisë, brenda shpellës, në ishullin e Maligradit.St. Mary Church, inside rock on the Malgradi island

91

The Church of Saint Mary, built beneath the top a large grotto of 4.60 by 3.30 meters, lies on the western side of the Island of Ma-ligrad.The Church is cherished for her icons and historical writings from the years 1345 and 1369.The Paleolithic style used in Ma-ligrad paintings is a newer renais-sance form of Byzantine icons.The pictures of anthropomorphous drawings express an irregular, primitive style.Apparently this rock cliff was a blessed natural temple where later Saint Maria’s Church was erected.

Afresku i shën MarisëFresco of St. Mary

92

93

Ishulli i MaligraditIsland of Maligradi

94

Liqeni i Prespës së Madhe, pamje piktoreskeGreater Prespa lake, picturesque view

Pamje nga liqeni i Prespës View of the Prespa lake

95

Liqeni i Prespës së Vogël, natyrë e qetë Nature around the lesser Prespa Lake

Liqeni i Prespës së Vogël, kallamishtet dhe rrjetat e peshkimitLesser Prespa Lake, stubbles and fishing nets

96

DARDHA

Dardha është një fshat turistik, që ndodhet 20km në juglindje të Korçës, në një lartësi prej 1334m mbi niv-elin e detit. Prej kohësh, fshati i Dardhës bën pjesë në listën e gjatë të destinacioneve turistike të Shqipërisë.Emri Dardhë vjen nga një legjendë, sipas së cilës thuhet se të ikurit qëndronin në një fushë, rreth një pemë dardhe dhe atë e quanin si “fusha poshtë dard-hës”.

Dardharët njiheshin si druvarë të mirë, profesion ky nga më të përhapurit në atë kohë. Studimi arkitek-tonik i fshatit dëshmon prezencën e një stili europian, i cili ndeshet dhe në shumë fshatra të tjerë të Shq-ipërisë lindore. Pamja që krijonin banesat, urbanis-tika e fshatit, ndërtimet e forta me gurë të skalitur, rrugicat me kalldrëm, burimet e shumta, punishtet e artizanëve të shumtë, si dhe dyqanet, i jepnin Dard-hës imazhin e një qyteti të vogël në rritje, pavarësisht se popullsia e saj zvogëlohej për shkak të emigracion-it në masë.

Disa prej shtëpive sot duken të braktisura, ose të lëna pas dore, por shumë banorë po kthehen dhe po i rindërtojnë banesat e vjetra. Tashmë janë rikonstruk-tuar rreth 40 shtëpi, të cilat kanë për synim zhvillimin e turizmit familjar.

Shumica e vizitorëve që vijnë në Dardhë pushojnë në një lëndinë në të cilën është krijuar një kamping i vogël, ndërsa të tjerë preferojnë hapësirën në pyll, për intimitet dhe qetësi.

I vështirë në dimër, por i bukur në verë, ky fshat është bërë shumë i vizitueshëm. Të panumurta janë buri-met me ujë të akullt, midis të cilëve veçohet burimi “UjiiQelbur”,qëkonsiderohetsikurativ.

Specialiteti kulinar i këtij fshati është lakrori (një lloj byreku me dy petë, i pjekur në saç) dhe rakia e kumbu-llës së egër, produkte këto që të ofrojnë në Dardhë, atje ku mikpritja ndjehet sapo shkel në pragun e një porte.

Dardha preferohet, sidomos, në dimër nga skiatorët, sepse në këtë zonë dëbora shkrin vonë.

97

DARDHA

Dardha is a scenic village about 20 km southeast of Korça at 1334 meters above sea level. For years, the village of Dardha has enjoyed her status among the many popular tourist destinations in Albania. Her name, Dardha or pear in English, is derived from a legend which believes that dead people gather in a field around a pear tree. So it is called, the field below the pear.

The Dardha people were known as excellent woodwork-ers; a profession widely propagated at that time. Her ar-chitecture testifies of a European presence and style. The same structural design is found among many villages in Eastern Albania.

As an effect of the homes, town design, strong stone cut buildings, cobblestone roads, many spring waters, artisan workshops and stores, Dardha had an atmosphere of a small developing city. This appearance occurred indepen-dent of her dwindling, small population as a result of mass immigration.

Today many houses appear abandoned and in disrepair. However, many people are returning and rebuilding their old homes.

Most that come to Dardha relax in a meadow where a small camp ground is provided. Others enjoy the quiet of the open forest. The area is magnificent in the summer and receives many visitors.

Though it is difficult to visit in the winter due to the cold, skiers love it because the snows melt late in the season.

The region has innumerable refreshing, icy springs. A fa-vorite one is called “black water” for its healing properties.

The culinary specialties of the village are lakror, a type of two layered cheese pie baked in a special open air oven with charcoal on the top and bottom, and a wild plum brandy called raki.

Dardha’s amazing hospitality is felt the moment one steps on a doorstep. Today there are around forty rebuilt homes with an aim to encourage tourism for the whole family.

98

Rrugica karakteristike me kalldrëm,banesa prej guriCharacteristic cobblestone roads,home made of stone

99

Guri i CapitThe Goat Rock

Pylli i BozdovecitBozdoveci Forest

100

Tuma e Kamenicës

Tuma e Kamenicës është një zbulim unikal arke-ologjik, dëshmi e qendrës së banuar që në prehistori. Kjo tumë, ka rëndësi jo vetëm pasi është e para në rajon, por edhe për pasurinë arkeologjike, që u ofron vizitorëve. Hapësira ku ngrihen strukturat e varreve është 3m nën nivelin e tokës.Varrezat janë në formë rrethore, në qendër të të cilave ndodhet varri qëndror. Pjesë e kësaj qëndre është edhe dhoma muze, ku janë vendosur stendat dhe ku paraqitet kronologjia e tumës, më të dhëna arkeologjike, antropologjike, historike dhe kultu-rore. Brenda kësaj dhome gjendet edhe një platfomë e kodërvarrit, si dhe skelete, orendi të ndryshme zbukurimi, etj.Në një sipërfaqe prej 6500m2, krahas strukturës mon-umentale të kodërvarreve dhe dhomës muze, ka edhe mjedise çlodhëse dhe ambiente të gjelbëruara. Në hyrje të tumës është ngritur një urë, e cila ka si element gurin, ndërsa dhoma muze është e ndërtuar me dru. Tuma e Kamenicës daton në shek 12-6 p.e.r. Varriihershëmqendror,ekazanafillënnëbronzine vonë dhe më pas vazhdimësia në këtë kodërvarr rrjedhpërgati6shekuj,derinëfillimtëepokëssëhekurit, gjë që tregon për ekzistencën e një vendba-nimi të hershëm prehistorik. Për herë të parë, tuma është zbuluar rastësisht në fillim të viteve ‘60, të shekullit të kaluar, ndërsafshatarët e kësaj zone punonin tokat e koopera-tivës,porzbulimetëmirëfilltaarkeologjike,ukryennë vitet 2000-2002. Gjatë gërmimeve arkeologjike u zbuluan 440 varre me mbi 300 skelete. Nga stu-dimet rezultoi se, pjesa më e madhe ishin meshkuj dhe më pak femra. Në një varr u zbulua skeleti i një nëne shtatzanë, me një fëmijë disa muajsh në bark. Njëhërësh janë zbuluar edhe 3500 objekte arke-ologjike si: heshta, sfurqe, orendi zbukurimi grash dhe objekte të ndryshme qeramike.Ky muze natyror, i shndërruar në një kompleks të vizitueshëm, përfaqëson një pikë të re të trashëgi-misë kulturore historike, jo vetëm për rajonin e Kor-çës, por për gjithë Shqipërinë.

101

Tomb of Kamenica

The tombs excavated in Kamenica are truly an extraor-dinary archeological find which bears witness to the pre-historic life in Albania. As the first of its kind in the area, the tomb merits great significance along with its tremen-dous archeological treasures on exposition for visitors. The open area around the tombs was discovered three me-ters underground. The graves were laid out in a circular fashion with the primary burial site placed in the center. Today a section of this hosts an outstanding museum displaying various burial artifacts. A chronology of the tombs with archeological, anthropological, historical and cultural information is well exhibited. A platform mound is found inside the museum in order to examine a skeleton, furniture and various decorations taken from the burial spot. On the graveyard and museum grounds which cover an area of 6500 square meters, visitors enjoy the green envi-ronment in the provided rest area. The vicinity is entered by crossing a stone bridge which leads to the wooden mu-seum building. The Tombs of Kamenica date back to the 12th until the 6th centuries before Christ. The oldest tomb, which is located in the center, dates from the Late Bronze Age. The mound continued to be used for another six cen-turies up to the dawn of the Iron Age. All of these findings establish the fact of an early prehistoric age.Originally the tombs were discovered by accident as vil-lagers worked in the cooperative fields in the 1960’s. Ac-tual archeological excavation took place in 2000 through 2002 of this century.During the digs, 440 graves with over 300 skeletons were unearthed. Upon examination, it was found that the ma-jority of the skeletons were men and fewer were women. A skeleton of a pregnant mother with her fetus in her abdomen rested intact in one of the graves. All together 3,500 archeological artifacts such as furniture, women’s beauty implements, spears, and other ceramic objects were attained.This natural museum, which is an immense, new inheri-tance not only for Korça but for all of Albania due to its great cultural and historic significance, has been trans-formed into a grand Visitor Center.

102

Pesë kilometra larg Korçës, në juglindje të saj, ndërmjet dy lumenjve të vegjël, në rrugën që të çon për në Kolonjë, gjendet Drenova, e cilaqëndronnërëzëtëMalittëMoravësdhenëballëtëFushëssëKorçës,njëpozitëkjo,epërshtatshmedheinteresantegjeografike.Drenova është vendlindja e poetit të njohur shqiptar Aleks Stravre Drenova (Asdreni).

Drenova lies five kilometers southeast of Korça between two little streams on the road to Kolonja. The village rests at the base of the Mountain Morova at the beginning of the Korça valley in an interesting and desirable geographical location. Drenova is the birthplace of the well known Albanian poet Aleks Travre Drenova (Asdreni).

Fshati Mborje & fshati Drenovë (pamje nga lart)Villages of Mborje and Drenove (view from above)

103

Kisha e Ristozit, ndodhet në krye të fshatit Mborje, në Korçë. Ajo është një nga objektet më të hershme të kultit në Ballkan. Afresket e saj janë realizuar nga piktorë anonimë, në vitin 1390.Ky vend i shenjtë, vizitohet nga qin-dëra besimtarë, 40 ditë pas Pashkës së Madhe.

The Ristoz Church sits at the top end of the village of Mborja in the district of Korça. The church is one of the earliest religious buildings in the Balkans. An anonymous artist painted its frescos in 1390 A.D.Every year on the fortieth day after Easter, thousands of believers come to visit this holy place.

Kisha e vjetër e Ristozit / lart: pamje ballore The old church of Ristozi / above: front view

104

Këmbanorja e kishës së RistozitChurch Ristozi bell

105

Pamjenga pika turistike

e Moravës

Viewfrom the tourist point

on Morave

106

Boboshtica është një fshat piktoresk, që ndodhet 10km larg Korçës, i cili veço-het për manat e zeza dhe rakinë e fam-shme, që prodhohet prej tyre, si dhe të qilimave prej leshi, të endura, nga duart e arta të grave vendase.Ky fshat turistik, preferohet veçanërisht prej vizitorëve edhe për tavernat e njo-hura me gatime tradicionale.Boboshtica ka nxjerrë breza të tërë in-telektualësh, që i kanë shërbyer vendit në të gjitha fushat; në art, kulturë, ar-sim, etj.Ndër më të shquarit prej tyre përmen-dim Viktor Eftimiun.

Dru frutor (mana),karakteristik i fshatitFruit tree (mullberry),characteristic of this village

Kishae anargjëndëve

Kozma & Damianofshati Dishnicë

The church of St. Kozma& St. Damiano,Dishnica village

Boboshtica is a picturesque village located ten kilometers outside of Korça. She is known for her mulberries and famous berry raki (brandy), as well as, the beautifully hand woven wool carpets artistically done by local women. Sightseers often choose to visit this tourist place for its excellent traditional cuisine. Boboshtica has produced many generations of intellectuals that served their country in every field including the arts, culture and education. One of the most distinguished ones was Viktor Eftimiu.

107

Kaminate qymyrit të drurit,

LozhanCoalwoodmine,

Lozhan

Pamje nga sipëre tre urave, LozhanView from aboveot the three bridges, Lozhan

108

Pallati i Kulturës në MaliqPalace of culture in Maliq town

109

Shkolla 9-vjeçare në MaliqElementary School in Maliq

Libonik (pamje nga lart)Libonik (view from above)

Pamje nga lart e qytetit të MaliqitView from above of Maliq

110

Mali i Thatë dhe Mali Ivan

111

The Dry Mountain and Mountain Ivan

112

Aspekte nga punët në bujqësi në fshatin PojanAspects from village work in Pojan village

Jeta bujqësore në fshatin RëmbecAgriculture life in Rëmbec village

Sipërfaqe e mbjellë toke bujqësore

Pamje nga fusha e Zëmblakut

113

Jeta rurale në fshatin PëndavinjRural life in Pëndavinj village

Punët në bujqësi në fshatin PëndavinjAgriculture works, Pëndavinj village

View of the Zëmblaku fields

Planting in the fields

114

115

116

Rruga nacionale Korçë - Ersekë (garë çiklizmi)National Road Korçë - Ersekë (cycling race)

Festa e Karnavalevenë fshatin PolenëFeast of carnivalin Polena Village

117

BILISHTI

Qyteti i Bilishtit ndodhet në juglindje të Shqipërisë dhe në lindje të fushëgropës së Devollit, i vendosur në këmbët e Malit të Thatë. Ai ku-fizohet,nëlindjemeGreqinë,nëverimefshatinBitinckë,nëperëndimme lumin Devoll dhe në jugperëndim me fshatin Vishocicë.Bilishti ndodhet në lartësinë 930m mbi nivelin e detit dhe ka një sipër-faqe prej 400ha dhe një popullsi prej rreth 10.000 banorësh, gjithashtu, qyteti është vendosur në një sipërfaqe të pjerrët, që vjen duke u zbutur në drejtim të superstradës nacionale.Bilishti ka klimë paramalore mesdhetare dhe të shëndetshme. Dimri është i ftohtë dhe i lagësht, shpesh me rreshje dëbore, ndërsa vera është e ngrohtë dhe pjesërisht e nxehtë. Kodrat mbi qytet janë të zhveshura, për shkak të formacioneve mbigëlqerore.Në lindje të qytetit, në kuotën më të lartë të tij, ndodhet një rezervuar me kapacietet 1,5 milion m3 ujë.Qyteti ndahet lehtësisht në gjashtë blloqe banimi, që janë dëshmi e rritjes dhe e zhvillimit të tij. Bërthama e tij ndodhet në lindje, tek Çezma e Madhe dhe është themeluar në vitet 1914-1918, kur u shtrua rruga me kalldrëm, nga qëndra e sotme e qytetit deri tek çezma.Bilishti ka një pozitë gjeografike të përshtatshme, sepse përshkohetnga njëra prej dy superstradave, që lidhin kryeqytetin e Shqipërisë me Greqinë.Dogana e Kapshticës, që ndodhet 7km larg qytetit, është një nga doga-nat më të rëndësishme në Shqipëri.Bilishti rezulton si qendrër e banuar, prej një harku kohor 3000 vjeçar dhe kjo dëshmohet nga mbeturinat e një kalaje ilire, në një nga kodrat mbi qytet. Pas kalasë, vendbanimi i dytë i hershëm ka qënë Selca, në afërsitë lindore të qytetit të sotëm. Atje janë zbuluar mure dhe themele ndërtesash, si dhe ekzistojnë, gjithashtu, gjurmët dhe legjendat e kishës së shën Kristoforit.Në anën perëndimore të lumit të Devollit janë gjetur gjurmë vendba-nimi, që vendasit i quajnë Qypkat dhe Bërzanj dhe mund të kenë shër-byer si pika të tjera, prej nga është bërë zhvendosja e popullsisë drejt Bilishtit.NëfundtëshekullittëXIXdhefillimtëshekullittëXX,Bilishtiishtenjë qendër e rëndësishme zejtare dhe tregëtare. Gjatë ndarjeve të ndry-shme administrative, duke përfshirë periudhën 1912-2009, Bilishti ka qënë nënprefekturë, qendër rrethi dhe bashki.Bilishti ka qënë qendër aktive e veprimtarisë kombëtare. Këtu ka punu-ar patrioti Ali Çaush Vërleni, që u vra për mbrojtjen e tërësisë tokësore të Shqipërisë, ndërsa në vitet 1915-1916, në Bilisht, ka punuar dhe pa-trioti Themistokli Gërmenji.Qyteti ka gjithashtu tradita të spikatura arsimdashëse. Shkolla e parë filloreështëçelurnëvitin1917,nënjëdhomëtëteqesë,nëbllokuneÇezmës së Madhe, ndërsa në vitin 1933 u ngrit godina e re e shkollës tek vendi i quajtur Kalinçja.Bilishti është nga të paktat qytete periferike të Shqipërisë, me popullsi tëdyfishuargjatëvitevetëtranzicionit.Për disa vite Bilishti shërbeu edhe si qendër rrethi më vete. Vitet e fundit është përmirësuar dukshëm infrastruktura dhe është rritur ndjeshëm niveli i jetesës. Shëtitorja“FuatBabani”,embuluarngadegëtegështenjave tëegra,është një nga rrugët më të bukura në Shqipëri. Shumë vizitorë, që e kanë parë për herë të parë Bilishtin, e kanë krahasuar atë me një lagje të Tiranës.

BILISHT

The city of Bilisht stands in the lower plains of Devoll County at the base of Dry Mountain in the southeastern part of Albania. The city is located near the northeastern border of Greece and is surrounded by the village of Bitincka on the north, the Devoll River on the west, and the village of Vishocia to the southwest.The elevation of Bilisht is 930 meters above sea level and covers an area of 400 hectares. The population is approximately 10.000 inhabitants.The city is built downwards on the sloping foothills to the flat surface of the national highway.Bilisht has a healthy Mediterranean climate. The winters are cold, wet and often snowy, whereas, the summers are warm and at times very hot. Since the hills above the city are filled with limestone, they are barren. At the highest southern point of Bilisht, a reservoir lies with a water capacity of 1.5 million m3.The city’s growth and development are evident by how she spreads out over six large neighborhoods. On the eastern side a large water fountain, known as Çezma e Madhe, was erected during the last century between 1914 and 1918, while the cobblestone roads were paved from the well into the center of the city.The excellent geographical location of Bilisht connects the capital of Albania with Greece by two highways.The Custom’s House of Kapshtica is seven kilometers from Bilisht. This is one of Albania’s most important border crossings. Around 3000 years ago, people inhabited Bilisht as verified by the ancient arch from that era. Ruins of an Illyrian castle stand on one of the hills above the city. Following this period, other early dwellers settled Selca near the southern center of present day Bilisht.Some of the excavated walls and building foundations reveal traces and in-scriptions from the Church of Saint Christopher. Just north of the Devoll River are other vestiges of settlements. They are called Qypkat and Berzanj by the local residents. Perhaps, these were another group that finally inhabited Bilisht.By the end of the 19th and the start of the 20th Centuries, Bilisht became an important artisan and trade center. During the successive administrative divisions from 1912 through 2009, Bil-isht has been at different times a sub-prefecture (nënprefekturë), a district seat (qendër rrethi), and a municipality (bashki). Bilisht has been a center of na-tional activity.The patriot Ali Çaush Vërleni contested for his homeland. He was killed while defending Albania’s rights to all of her territory. During 1915 and 1916 A.D., Themistokli Gërmenji, another famous patriot, worked for his nation in Bilisht.The city has a great tradition of promoting education. In 1917, the city’s first elementary school was started in a Teqe, a Bektashi holy site, near the Fountain Çezmës së Madhe. In 1933 a new school building was built at Kalinçja.Bilisht is one of the few peripheral cities in Albania. Her population doubled during the years of transition to democracy. For some years, Bilisht served as her own regional center.In the last years, its infrastructure and standard of living have greatly im-proved.The promenade Boulevard Fuat Babani is covered by the branches from the wild chestnut trees lining the street. It is one of the most beautiful roads in Albania. Many first time visitors compare Bilisht with one of the suburbs of Tirana.

118

Qyteti i BilishtitBilisht town

Bulevardi qëndrorThe main boulevard

Pazari i qytetitMarketplace of the town

119

Godinë në sheshin qëndror të qytetitBuilding in the main square of the town

120

Lagje në pjesën e sipërme të qytetit Suburb in the upper area of the city

Xhamia e qytetit të BilishtitMosque of Bilisht town

121

Grupii vallëtarëve

të Pallatittë Kulturës,

BilishtDancing group

fromthe Palace

of Culture,Bilisht

Bulevardi qëndrornë qytetin e Bilishtit

(dimër)

Main boulevardin Bilisht town

(winter)

122

Shpella e TrenitCave of Tren

123

Monument natyre (Tren)Natural monument (Tren)

Natyrë malore (Tren)Mauntain nature (Tren)

124

Kalaja e Trojanit (Tren)Castle of Trojan (Tren)

Jeta bujqësorenë fshatin BitinckëAgriculture lifein Bitincka village

125

QYTEZAFshati Qytezë u formua në fund të shekullit të XVII, në një nga momentet më të vështira që po kalonte Shqipëria, për të mos u asimiluar si komb nga Perandoria Osmane. Shumë banorë të saj u shpërngulën nga vendlindja e tyre dhe formuan banime provizore, përreth kodrave të fshatit të sotëm.Qyteza e Devollit është shëmbulli tipik i fshatit të vogël shqiptar, i cili rruajti të paprekura, nga brezi në brez, kulturën, gjuhën dhe zakonet.

QYTEZËThe village of Qyteza (which means town in English) was formed at the end of the 17th Century. This was during one of Albania’s most difficult episodes as she strived against assimilation by the Ottoman Empire. Many residents were deported from their homes. They built provisional shelters around the hills of the vil-lage. This village located in the District of Devoll is a typical example of one of Albania’s small villages. Faithfully, generation after generation seek to keep and protect her culture, language and traditions.

Fshati Qytezë (pamje nga lart)Qyteza village (view from above)

126

Kisha e shën Thanasit mbi kodrën e varrezaveThe church of St. Athanasios on the hill above the graveyard

127

Kishae Shën Kollit

QytezëThe Church

of St. Nicolas,Qyteza village

Shkolla e parënë Qytezë

The first schoolin Qyteza

128

129

Fshati Sinicë(pamje nga lart)Sinica village(view from above)

130

Shtëpi e ndërtuar me mure guriA home built of stone walls

Urate fshatit SinicëBridgesin the village of Sinice

131

Shtëpi e ndërtuar me mure guriA home built of stone walls

Banesë karakteristikeCharacteristic dwelling

Rrugicë me kalldrëm në fshatin SinicëCobblestone roads in Sinice

Kisha e fshatit SinicëChurch of Sinica village

132

Banesa karakteristike në HoçishtCharacteristic dwellings in Hoçisht

133

Rrugicë me kalldrëm në HoçishtCobblestone roads in Hoçisht

134

Kisha e vjetër e shën KollitThe old Church of St. Nikolas

lart:Vakëfi

i AnargjëndëveKozma & Damiano,

Hoçishtabove:Shrine

of St. Kozma& St. Damiano,

Hoçisht

135

Kostume Tradicionalenga Rajoni i Korçës

Traditional Costumesfrom Korça Region

136

Kostumi i Liqenasit

Kostumi i Dardhës

Kostumi i Vithkuqit

137

Kostumi i Kolonjës

Kostumi i Rehovës

Kostumi i Devollit

138

Kostumi i Mokrës

Kostume të Rehovës

Kostumi i Rodokalit

139

Kostumi i Mokrës

Kostumi i Linit

Kostumi i Potkozhanit

140

KOLONJA

Rrethi i Kolonjës është njëri prej 4 rretheve, të Qarkut të Korçës, i cili ka një sipërfaqe prej 805 km2 dhe një popullsi rreth 27.000 banorësh.Kolonja shtrihet në pjesën juglindore të Shqiperisë, në një lartësi prej 1100m mbi nivelin e detit. Në lindje të saj ndodhet mali i Gramozit, në perëndim Mali i Radomit, në jug shtrihet malësia e Gërmenjit, kurse në veri, pragu i Qarrit e ndan këtë gropë nga fushëgropa e Korçës. Kjo gropë përshkohet nga një sërë përrenjsh, të cilët mblidhen në pellgun ujëmbledhës të Osumit (lumi i Osumit i kalon tërrthor gropës, në pjesën perëndimore të saj). Gropa eKolonjës është njësia fiziko-gjeografikemë e rëndesishme ekësaj zonë, në të cilën jeton pjesa më e madhe e popullsise së këtij rrethi, me kryeqendër Ersekën.MaliiGramozitshërbensikufindarësikësajzonengaterritoriishtetitfqinj, Greqisë. Rrëzë këtij mali janë vendosur një sërë fshatrash si: Be-zhan, Borovë, Gjonç, Kreshovë, Milec, Rehovë, Skorovot, Starje, Taç, etj., ndërsa në pjesën perëndimore të rrugës nacionale janë vendosur fshatrat: Mesickë, Gostivisht, Qinam, Selenicë, etj.TrevaeKolonjës,qeherët,kaqënëbanuarngafisetiliretëdesaretëve.Pozicioni i përshtatshëm strategjik i kësaj treve, ka zgjuar në shekuj lak-mitë e shumë pushtuesve, por popullsia e saj u ka rezistuar me trimëri, dukefilluarngarezistencakundërpushtuesveromakëve,pushtuesveosmanë, deri në shpalljen e Pavarësisë dhe për të arritur më pas, në rez-istencën heroike kundër pushtuesve nazifashistë, gjatë Luftës së Dytë Botërore.Kjo trevë ka nxjerrë nga gjiri i saj mjaft ideologë të shquar, publicistë, mësues të talentuar e të përkushtuar, si dhe shumë patriotë që kanë zënë vend nderi në panteonin e historisë sonë kombëtare, si: Fan S. Nolin, Jani Vreton, Shahin Kolonjën, Petro Nini Luarasin, Papa Kristo Negovanin, Gjerasim, Gjergj, Parashqevi dhe Sevasti Qiriazin, The-mistokli Gërmenjin e Spiro Ballkamenin, Sali e Gani Butkën, Mersin e Zalo Prodanin, Naum Ceren dhe shumë të tjerë, që iu përkushtuan me mish e me shpirt çështjes kombëtare.Bazuar në zbulimet arkeologjike, gjurmët më të hershme të banimit në këtë trevë i perkasin epokës së neolitit (6000-3000 vjet p.e.r.).Epoka e Bakrit (3000-2100 vjet p.e.r.), përfaqësohet nga një daltë bakri dhe një enë e importuar nga Dimini i Thesalisë, e cila është zbuluar në Kamnik.Epoka e Bronzit (2100-1100 vjet p.e.r.) përfaqësohet nga kultura mate-riale e zbuluar në vendbanimin e Gurit të Ninës dhe Shkëmbit të Madh, në Luaras dhe sidomos, prej objekteve të zbuluara në varrezat tumu-lare të Prodanit, Rehovës, Psarit, Shtikës, Borovës, etj.Epoka e Hekurit (mijëvjeçari i parë p.e.r.) përfaqësohet nëpërmjet një sërë fortifikimeshtëhapuranëProdan,Pradellë,Borovëdhesidomos,prejkalave ilire të Hollmit, të Qinamit, Gradecit, Çukës së Borovës, Kalasë së Gradecit (Vrëpckë), Bejkovës, Boshanjit, Qesarakës, etj.Në muzeun historik të qytetit të Ersekës, janë ekspozuar e ruhen shumë objektearkeologjikedheetnografiketëkësajperiudhe.Kolonja, si shumë rrethe të tjera në Shqiperi, ka muzikën, vallet dhe veshjet e saj tradicionale.Kolonjarët i kanë ruajtur traditat e tyre, në fushën e folklorit gojor, in-strumental, koreografik e vokal, si dhe në zejet tradicionale, duke ipërçuar ato tek brezi i ri. Në Ersekë ngrihet dhe një obelisk kushtuar dëshmorëve kolonjarë të Rilindjes Kombëtare, vepër kjo e Skulptorit të Popullit Odise Paskali, përuruar më 28 Nëntor 1938.

KOLONJA

Kolonia is one of the four counties in the District of Korça. She covers an area of 805 km2 spreading over the south eastern side of Albania at an altitude of 1100m. The population of Kolonia is 27.000 inhabitants. The following moun-tains surround Kolonia: Mount Gramoz to the east, Mount Radom to the west, and the Gërmenji Mountains to the west.

The valley is separated from the Korça plain at the entrance of Qarrit. Many streams flow down the valley into the Osum water basin. The Osum River then crosses through the very southern section of the valley. Since the Kolonia Valley is the best geographical location in the county, many people chose to make their homes there and principally in the city of Erseka.

Mount Gramoz serves a natural boundary setting the region apart from the neighboring country of Greece. At the foot of the mountain are a series of vil-lages like Bezhan, Borovë, Gjonç, Kreshovë, Milec, Rehovë, Skorovot, Starje, and Taç to name a few . Whereas to the west of the national road are situated the villages like Mesickë, Gostivisht, Qinam, and Selenicë.

The Desaret, an Illyrian tribe, were the early settlers of Kolonia. Through the centuries, the strategic and desired position of the area attracted many invad-ers. The inhabitants bravely resisted Roman attacks as well as the later Otto-man invasions until the Albania’s Declaration of Independence. Once again heroic occupants displayed great opposition against the Nazi-fascists during World War II.

Numerous illustrious idealists, publishers, dedicated and talented teachers and patriots hail from the Kolonia region and have taken their place in the pantheon of Albania’s national history. Noteworthy are Fan Noli, Jani Vreto, Shahin Kolonja, Petro Nini Luarasi, Papa Kristo Negovani, Gjerasim, Gjergj, Sevasti and Parashqevi Qiriazi, Thanas Sina, Themistokli Gërmenji, Spiro Ballka-meni, Sali and Gani Butka, Mersin and Zalo Prodani, Naum Cere and many others who wholeheartedly devoted their lives to their country.

The earliest signs of inhabitants in the area are from the Neolithic Age (6000-3000 B.C.)

The Copper Age (3000-2100 B.C.) is represented by a copper chisel and im-ported vessel from Dimini of Thesalise discovered in Kamnik.

The Bronze Age (2100-1100 B.C.) is represented by cultural materials found in the settlements of Gurit te Nines on the Great rock, Luaras, and many more were discovered in the tombs at Prodani, Rehovë, Psari, Shtikë, Borovë, etc.

The Iron Age (1000 B.C.) is represented through a series of open fortifications in Prodan, Pradellë, and Borovë. The Illyrian fortresses in Hollmi, Qinami, Gradeci, and Çukës of Borovë, Gradeci (Vrëpckë), Bejkovë, Boshanji, and Qe-sarakë are especially impressive. Erseka’s historical museum exhibits many archeological and ethnographic objects from this time period.

Like many other regions in Albania, Kolonia has its own traditonal music, dances and costumes. The people of Kolonia have protected their traditions through folklore, instruments, music, and choreography as well as by trea-sured, traditional handcrafts passed down through the new generations. An obelisk, dedicated to the martyrs of the National Renaissance by the sculptor Odise Paskal, was inaugurated in Erseka on November 28, 1938.

141

Obelisku kushtuarheronjve të Kolonjës

Obelisk dedicated to the heroes of Kolonia

142

Qendra e qytetit, në sfond godina e bashkisë së ErsekësThe centre of the city, in the background the townhall of Erseka

143

poshtë:Mësimi i gjuhës shqipe

nga patrioti Petro Nini Luarasi(pikturë)

below: Albanian language teaching

from the patriot Petro Nini Luarasi(picture)

Muzeuetnografik,dhomakolonjareEthnographic museum, typical room from Kolonia

144

Leskoviku

Leskoviku është një vendbanim që ndodhet në pjesënjugoretëShqipërisë,nëafërsitëkufiritShq-ipëri-Greqi. Ai ngrihet në një lartësi prej 1220m mbi nivelin e detit dhe ka një popullsi rreth 3000 banorësh.

Qyteti i Leskovikut ka qenë një qendër banimi e lashtë. Këtë e vërtetojnë gjetjet arkeologjike, objek-tet e kultit dhe një dokumentacion i pasur që vjen nga periudhat më të hershme

Leskoviku veçohet për relievin e tij malor e kodri-nor,menjëflorëdhe faunë tëpasur,meburimeujrash minerale-kurative, si dhe me vreshtari të begatë. Ai ka pasur një histori të gjatë marrëd-hëniesh tregëtare ndërkrahinore, me: Janinën, Prevezën, etj.

Leskoviku është i njohur për sazet dhe muzikën polifonike, të cilat janë shfaqur që në çerekun e fundit të shek. XIX.

Burimet lëndore dhe shpirtërore të kabasë me saze, kanë qenë meloditë baritore, këngët e kur-betit dhe vajet e kënduara nga gratë.

Leskovik

The ancient town of Leskovik lies close to an Albanian-Greek border at 1220 meters above sea leave. Today, 3000 inhabitants make their home there. Archeologists have unearthed many artifacts in Leskovik. Various re-ligious objects and extensive old documents have been discovered.

Leskovik is pleasing with its hills and mountains that are covered with rich flora and fauna. Natural, heal-ing, mineral springs are found in abundance in the area along with delightful vineyards. The town has a long history of regional trade extending to places like Ioanina and Preveza

Leskovik is famous for its ten-string mandolin or saze and polyphonic music. These appeared in the last quarter of the 19th century and continued to be used throughout the 20th century.

The material and spiritual resources of the cumbersome mandolin are its pastoral melodies, songs of the emi-grants, and the laments sung by the women.

145

Leskoviku në muzg (pamje nga lart)Twilight in Leskovik (view from above)

majtas: Rrugicë kalldrëmi në lagjen e vjetërleft: Cobblestone road in the old section

146

Rrapi shekullor i Leskuvikut (monument natyre)The ancient “rrapi” (tree) of Leskovik (natural monument)

Plaka leskoviqareThe old woman from Leskovik

147

Leskovik, çezma e gurtëLeskovik, stone wellLeskovik, Kisha e shën Marisë

Leskovik, St. Mary Church

148

Varri i KrajlitGrave of Krajli

Monumenti i heronjve të KolonjësThe monument of the heroes of Kolonia

Rehovë, Mali i GramozitRehovë, Mount Gramozi

149

Borovë (pamje nga sipër)Borovë (view from above)

Barmash (pamje e marrë nga lart)Barmash (view from above)

Shtikë (pamje nga jeta blegtorale)Shtikë (view of animal farm life)

150

Pikë Turistike në pyllin e GërmenjitToursit point in the forest of Gërmenji

majtas: Pamje nga rezervati në pyllin e Gërmenjitleft: View of the forest reservation of Gërmenji

151

Liqenet e Shelegurit, perëndim dielliLake of Sheleguri, sunset

152

POGRADECI

Pogradeci është një qytet në juglindje të Shqipërisë, i cili shtrihet buzë Liqenit të Ohrit. Ai është qendra e rrethit të Pogradecit, në Qa-rkun e Korçës, me një popullsi prej 91.000 banorësh. Rrethi i Pogra-decit shtrihet në një sipërfaqe prej 725km2, prej të cilave rreth 15km2 i përkasin qytetit të Pogradecit.

Qyteti, në pjesën jugore dhe perëndimore është i rrethuar nga ko-dra, ndërsa liqeni shtrihet në pjesën lindore dhe veriore të tij.Rrethi i Pogradecit shtrihet në juglindje të Elbasanit, në jugperëndim të qytetit të Ohrit (FYROM), në veri të Korçës dhe në veriperëndim të Greqisë.

Gjurmët e banimit përreth liqenit të Lynidës, datojnë prej viteve 6000-2000p.e.r.Liqeni iOhritkaqenënjëzonëebanuarngafisetilire të enkelanëve.

Drilon, emri i lumit, që derdhet në liqen, gjendet i përmendur që në shkrimet e antikiteit, ndërsa kodra pranë qytetit mban ende rrënojat e kështjellës së tij, që daton në shekullin e V e.r.

Pogradeci është vendlindja e dy shkrimtarëve të shquar shqiptarë, Lasgush Poradecit dhe Mitrush Kutelit, veprat e të cilëve janë një pjesë e rëndësishme e letërsisë shqipe.

POGRADECI

Pogradec is one of the southeastern cities of Albania, which is by the Ohrid lake. It is the capital of the District of Pogradec, in Korça Region, with a population of around 91.000 inhabitants. The total area of the district is 725km². Pogradec alone occupies about 15km².

This city is surrounded by hills on the southern and western side. The lake is in the eastern and northern side of the city.

It is located southeast of Elbasan, southwest of Ohrid in the FYROM, north of Korçë and northwest of Florina in Greece .

The shores of Lake Lychnidus were inhabited as early as 6000-2000 BC. Lake Ohrid is one of the locations for the Illyrian tribe of the Encheleans that is near Pogradec.

Drilon, the name of the river that floës into the lake near Tushemisht, is mentioned in early texts of antiquity. The hill overlooking Pogradec is the site of old castle ruins dating back to 5th century.Pogradec is well known for its famous writers and poets such as Lasgush Poradeci, Mitrush Kuteli. Their works are a crucial part of Albanian lit-erature.

Pogradec (pamje nga lart)

Pogradec, view from above

153

KALAJA E POGRADECIT

Kjo kala ndodhet në një kodër, mbi qytet, në lartesine 889m mbi nivelin e detit. Emri i sotëm i qytetit Pogradec do të thotë “nënqytezë“, gjë që tregon qartë, se nën kala ka ekzituar dikur nje qytezë ilire. Pukevili, në vitin 1826, e përshkruan Pogradecin si një qytet me kala, muret e së cilës ishin ndërtuar me blloqe guri, të skalitur, të vendosur njëri mbi tjetrin, pa mbushje llaçi, që daton në shekujt V–IV p.e.r dhe këtë e vërteton dhe qeramika vendase e gjetur atje.Në shekujt V-VI e.r, qyteza arriti zhvillim maksimal, zhvillim i cili do të ndërpritet përfundimisht në shek.VIII, kur princi bullgar Boris e dogji këtë vendbanim. Më pas, banorët zbritën në zonën e Katjelit, ku ngritën banesat dhe kishën e tyre.Me kalimin e kohës, banorët u afruan pranë brigjeve të liqenit, për të formuar gradualisht qytetin e Pogradecit.

THE CASTLE OF POGRADEC

It is located over the Town, on a hill which raises 889m on sea level. Today’s name of the town of Pogradec means “Under the Small Town”, which clearly shows that at some point of time on the castle there existed an Illyrian small town. Pogradec was mentioned in written documents by Pukevil in 1826, where it was described as a town having a castle. The walls of the Castle were built with graven stone blocks which were laid one upon the other without mortar filling in between the blocks. This dates back in the V–IV century B.C. This is also confirmed by the considerable local ceramics found.From the V-VI century A.D. the small-town reaches the highest point of development, which was interrupted once and for all in the VIII century, the time, when the Bulgarian prince Boris burnt this habitation.The inhabitants went down to Katjel area, where they built their habitations and their church. In the course of time the inhabitants did gradually go down near the shores of the lake to establish the town of Pogradec.

154

Monumenti i poetit Lasgush PoradeciMonument of the poet Lasgush Poradeci

Shtëpiaku ka jetuarpoetiLasgush PoradeciThe homewhere the poetLasgush Poradeci lived

Mozaiku i NosititNositi Mosaic

155

Pogradec,biblioteka e qytetit“MitrushKuteli”

Pogradec,city library

“Mitrush Kuteli”

Banesë e vjetërkarakteristike

Old characteristicdwelling

156

Banesënë bulevardinqëndror të qytetitHouseat the centralboulevard of the city

Rrugicë karakteristike në lagjen e vjetërCharacteristic paths in the old section

157

Çezmë prej guri në lagjen e sipërme të qytetitStone well in the upper section of the city

Kisha e fjetjes së Hyjlindëses MariChurch of the sleeping God-birthgiver Mary

Pogradec, kisha e fjetjes së Hyjlindëses MariChurch of the sleeping God-birthgiver Mary

Pamje nga parku buzë liqenitView from the lakeside park

158

Qendër biznesiBusiness center

Pamje piktoreske e liqenit të Ohrit

159

Lokal i ngritur mbi liqenRestaurant above the lake

Picturesque view of Lake Ohrit

160

SELCA

Selca e Poshtme ka qenë kryeqendra e krahinës së Mokrës, në të cilën ishin ngritur një sërë qendrash të banuara dhetëfortifikuarasi:Rodokali,Slabinja,Zemca, Trebinja, Potkozhani, Shkëmbi i qytetit në fshatin Shpellë, Pleshishti, Verriri, Goliku dhe Kozica në Dunicë. Ekzistenca e këtyre qendrave favorizo-hej nga rrjedha e lumit Shkumbin dhe degëve të tij, si dhe nga ekzistenca e rrugëve antike, që lidhin bregdetin e Adriatikut me Maqedoninë.Krahina e Mokrës, sipas burimeve të shkruara antike, ka qenë e banuar nga fisiidasaretëve,ndërsazbulimetarke-ologjike të varreve të Selcës së Poshtme, të çojnë në konkluzionin se ajo i takon kryeqendrëssëkëtijfisi,Pelionit.Jeta në Kalanë e Selcës së Poshtme, si-pas materialit të pasur arkeologjik, që disponojmë, përfshin vitet 2700–2100 p.e.r dhe vazhdon deri në vitet 480–570 e.r., ndërsa varret monumentale që i ta-kojnë kësaj kalaje, datojnë në shekullin IV p.e.r.Katër prej këtyre varreve janë skalitur në një fasadë shkëmbore. Njëri prej tyre, ështëndërtuarsiamfiteatërivogël,medhomën e varrimit në qendër të shkall-ëve.Varri tjetër është ndërtuar me dy kate. Në katin e pare të tij gjendet një fasadë me kolona, me kapitele dhe midis tyre dallohet në bareliev një mburojë dhe një kokë demi. Në qendër të saj është ten-tuar të krijohet dhoma e varrimit, por në të vërtetë ajo është ndërtuar një kat më poshtë. Në të është zbuluar dhe një material i pasur arkeologjik, si: vathë floriri, latore,enëbalte,prangaskllavi,etj. Dy varret e tjerë, janë skalituar në shkëmb.Një varr tjetër është ndërtuar me blloqe guri në formë paralelpipedi dhe është i shkëputur nga grupi i varreve të skali-tura në shkëmb.Dhomat e varrimit kanë qenë të mby-lluramefletëguritërrëshqitshme,osetë mbivendosura. Materiali me të cilin janë ndertuar varret e Selcës së Poshtme është shkëmb ranor.Ndër gjetjet më interesante, në këto varre është një paftë mesi, e cila jep një tablo luftimi, me një luftëtar ilir hipur mbi kalë.

161

SELCA

In Mokra Region there were established a row of inhabited and fortified centres, such as: Rodokal, Slabinje, Zemce, Trebinje, Potkozhan, the town Rock in the village of Shpella, Pleshisht, Verri, Golik and Kozica Mountain near Dunice. The chief-town of the whole region was Lower Selca.

These centres depended on the flow of Shkumbin River as their existence is con-cerned, and its branches, as well as existence of the ancient roads which link the Adriatic coast with Macedonia.

Based on the written ancient sources, Mokra region was inhabited by the dasaret tribe, while the archaeological excavations concerning the tombs of Lower Selca as well as the ancient descriptions lead to the belief that they belong to the chief-town of this tribe – to Pelioni.Life in the Castle of Lower Selca supporting the rich archaeological material covers the period 2700–2100 B.C. and continues until 480–570 A.D.

As regards the monumental tombs which belong to this castle they date back in the IV century B.C.Four tombs were graven on a rocky facade.One of them was built in the form of a small amphitheatre containing a burial room in the centre of the stairs.The other tomb is a two-floor tomb. On the first floor there is a colonnade and capitals facade and among them there is a shield and a basrelief of a bull’s head.

An effort was made to build the burial room in the centre, but the real room is found on the lower floor.In it there was discovered rich archaeologi-cal material such as: golden earrings, small axes, crocks, slave handcuffs, etc.The other two graves were graven on the rock.

Another grave was built with stone blocks in the form of a parallelepiped and it is un-connected to the group of the tombs graven on the rock.One of the most interesting findings is a waist plate which presents a picture of war and an Illyrian fighter on the horse.

162

AmfiteatrikuzhvillohejceremoniamortoreAmpitheater where death ceremonies were held.

163

Pllakë e skaliturEngraved stone

Varri qendrorMain grave

Varret e Selcës Graves of Selca

164

Fshati Selcë, komuna Proptisht (pamje nga lart)The village of Selca, commune of Proptisht (view from above)

165

Mozaikët e Bazilikës Paleokristiane të LinitKëta mozaikë u zbuluan në kurri-zin e Gadishullit të Linit, në ko-drën e Shën Thanasit, në lartësinë 750m mbi nivelin e detit dhe 50m mbi nivelin e liqenit të Ohrit.Në shtresën mbi mozaik u zbulu-an enë balte, fragmente enësh dhe qelqi, si dhe 6 monedha bizantine të perandorëve Justin (518–527 e.r.) e Justinian (527–565 e.r.). Mo-zaikët e Linit datohen në shek-ullin e VI e.r., duke u nisur prej: vjetërsisë së mone-dhave, trajtës së shkronjave në mbishkrim, el-ementevestilistiketëfiguravenëmozaikë.

Mozaicof the PaleochristianBasillica of Lin

Mosaics were uncovered on the back side of the Lin Pen-insula at the top of Saint Athanasios hill which is at 750m above sea level and 50m above Lake Ohrit.In the muddy covering above the mosaics, clay ves-sels, utensils, glass and other fragments have been found, along with, six Byz-antine coins from the Justin (518-527 AD) and Justin-ian (527-565 AD) empires.The Lin mosaics date from the 6th Century AD. They are confirmed through the age of the coins, the form of the letters on the inscrip-tions and the elemental style of the figures on the mosaics.

Pamje nga fshati LinView from Lin village

166

GURI I KAMJESGuriiKamjesështënjëshkëmb,icilingrihetmbiterritoretpërrethKamjesdhekapamjenenjëvapori,qëlundronmbinjë“dettëblertë”.Aiështë100m i gjatë, 80m i gjerë, 70m i lartë dhe ndodhet 1461m mbi nivelin e detit.Formën e tij, shkëmbi e ka marrë nga skalitja dhe modelimi i vazhdueshëm prej errozionit.

STONE OF KAMJESThe Kamja Stone is a cliff that is in the shape of a ship which appears to be sailing in a light green sea over the Kamja area. The impression has been carved by the continuous erosion of the cliff. The size of the stone is 100 meters long by 80 meters wide and 70 meters high at 1461 meter above sea level.Continuous erosion has carved its present shape and form.

167

NIÇË

Fshati i Niçës ndodhet në komu-nën e Dardhasit (Rrethi i Pogra-decit) dhe ka qënë një nga vendba-nimet më të hershme në Rajonin e Korçës.Këto zona kaq të populluara dhe të qytetërura në lashtësi, për shkak të infrastrukturës, ngelen ende të panjohura për vizitorët shqiptarë dhe të huaj, në ditët e sotme.

NIÇË

The village of Niça is located in the district of Dardhas of the area of Po-gradec.It is one of the earliest settlements in the Korça region and was highly pop-ulated during its ancient civilization. Today, it has been left behind due to its lack of infrastructure where nei-ther foreigners nor Albanians come to visit today.

Niçë,këmbanorja

e Kishës së shën MarisëNiçë,

the bellof the Holy Mary Church

168

Kisha e fjetjessë Virgjëreshës MariThe Church of the sleeping Virgin Mary

Kisha e shën e Premtes,ndërtuar në brendësitë shkëmbitChurch of St. Paraskevi, built in the inside of the rock

169

majtas:Niçë,

çezmae bagëtive

left:Niçë,

animal trough

djathtas:Kisha

e fjetjessë Virgjëreshës Mari

right:Church

of the sleeping Virgin Mari

poshtë: Ura e Golikut below: Bridge of Goliku

170

Hekurudha“GuriiKuq”Railroad “Red Stone”“GuriiKuq”

171

Tushemisht, bregliqeniTushemisht, lakeside

172

Pamje piktoreskenga pika turistike e Drilonit

173

Picturesque viewfrom the tourist point of Drilon

174

Ditë pranvere në Drilon

Vendiku derdhet lumi Drin

175

Outletof river Drin

Drilon, natyrë e qetëPeaceful nature in Drilon

Spring day in Drilon

176

177

Relaxing and rest area

Vend pushimi dhe çlodhjeje

178

Njësitë e Pushtetit Vendor në Qarkun e KorçësLocal Government in Korça Region

(Communes & Municipalities)

Rrethi i Korçës / District of KorçaBashki / Municipalities Korçë MaliqKomuna / Communes Voskopoje Lekas Vithkuq Liqenas Pojan Vreshtas Libonik Pirg Gore Moglice Voskop Drenove Mollaj Bulgarec

Rrethi i Pogradec / District of Pogradec Bashki / Municipalities Pogradec Komuna / Communes Hudënisht Buçimas Çërravë Dardhas Trebinjë Proptisht Velçan

Rrethi i Kolonjës / District of Kolonjë Bashki / Municipalities Kolonjë Leskovik Komuna / Communes Qendër Leskovik Novoselë Barmash Mollas Çlirim Qendër Ersekë

Rrethi i Devollit / District of Devoll Bashki / Municipalities Bilisht Komuna / Communes Qendër Bilisht Hoçisht Progër Miras

179

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Un-albania.png

180

Fondacioni Njeriu – Mjedisi – Kultura (HEC)

Objektivi kryesor i Fondacionit HEC është të sjellë së bashku elementët ekëtijtrigoni“Njeriun–Mjedisin–Kulturën”dhet’ibëjëatotëfunk-sionojnë si NJË.Fondacioni HEC ka për qëllim të drejtat e njeriut, mbrojtjen e mjedisit, konservimin / restaurimin dhe promovimin e trashëgimisë kulturore, duke përmirësuar në këtë mënyrë cilësinë e jetës, për një të ardhme më të mirë dhe më të qëndrueshme, mes iniciativash lokale, kombëtare dhe ndërkombëtare.

Human - Environment – Culture Foundation (HEC)

HEC Foundation’s essential objective is to bring together the elements of this triangle “the Human – the Environment – the Culture”, and make that work as ONE.HEC Foundation aims for the human rights, for the environment protection, for the conservation / restoration and promotion of culture heritage, improv-ing in that way the quality of life, for a better and sustainable future, through local, national and international initiatives.

SIDA – Agjensia Suedeze për Zhvillim Ndërkombëtar

Politika afatgjatë e SIDA-s funksionion e përqëndruar në këto pesë fu-sha të politikave strategjike: • Demokraci,tëDrejtateNjeriutdheBaraziaGjinore;• MundësitëZhvillimitEkonomik;• Njohuri,ShëndetdheZhvillimSocial;• ZhvillimiQëndrueshëmMjedisor;• PaqedheSiguri;SIDA implementoi me suksess në Rajonin e Korçës projektim “Menax-himiIMbetjevetëNgurta”nëbashkëpunimmeqeverisjenlocaledherajonale.

SIDA - Swedish International Development Agency

Policy works with a long-term approach with the following five mutually de-pendent and broad strategic policy areas: • Democracy, Human Rights and Gender Equality• Economic Opportunities• Knowledge, Health and Social Development• Environmentally Sustainable Development• Peace and SecuritySIDA implemented successfully in Korça Region the project “Solid Waste Management” in cooperation with the local and regional government.

Fondacioni Kenedi

Fondacioni Kenedi është një armë sociale e Kishës Evangjeliste në Ko-rçë. Qëllimi i tij është të haset me nevoja të komunitetit që janë neg-lizhuar. Disa prej shërbimeve, ofrohen nëpërmjet Klinikës Kenedi, si, përkujdesjepërplagëdhedjegie,kujdespërdiabetikët,fizioterapidheqeradhënie pajisjesh për rehabilitim.Mundëson shërbimin e infermierit në shtëpi. Mësime të veçanta edu-kimi për fëmijëve, të cilët nuk kanë mundësi të ndjekin shkollën, si dhe për ata fëmijë që u nevojitet përkujdesje e veçantë. Aplikohet një programipërkujdesitpërmoshënetretëdhenevojaspecifiketëkësajpjese të popullsisë. Një shembull për t’’u përmendur është shpërndar-ja nëpër shtëpi e ushqimit. Një qendër, gjithashtu, për fëmijët në risk (trafikimi,mungeseshkollimi,abuzimi,etj.),kërkontëinkurajojëfëmi-jëtpërtëqenëmirëfizikisht,emocionalishtdheshpirtërisht,tëcilëveuofrohet në qendër edhe dreka. Zhvillon kurse për mësimin e gjuhës an-gleze dhe kompjuterit, për individë të moshave të ndryshme. Fonda-cioni Kenedi bashkëpunon me sektorin publik, duke dhënë ndihmesën e tij në zhvillimin e aktiviteteve të ndryshme në qytet.

Kennedy Foundation

The Kennedy Foundation is the social arm of the Korça Evangelical Church. Its purpose is to meet various needs of the community that are otherwise over-looked.Some of their services are provided through the Kennedy Clinic which in-cludes wound and burn care, management of diabetes, physical therapy, and rental of equipment for rehabilitation.Home health nursing visits are also available. Special education classes are given to children unable to attend school as well as for those who require spe-cial tutoring. A program for the elderly cares for special needs of this popula-tion. An example is home delivery of a hot meal.A Centre for Children at-risk (poor education, trafficking, abuse, etc.) seeks to encourage their physical, emotional and spiritual well-being. They also receive a hot cooked meal.English and computer classes are available for people of different ages. The Kennedy Foundation works in cooperation with the city to support different festivals and city activities.

Organizata Botërore e Turizmit (KBOBT)

Organizata Botërore e Turizmit (OBT), është agjensi e specializuar e Kombeve të Bashkuara, e vetmja organizatë ndërqeveritare që shërben si një forum global për politikat dhe çështjet e turizmit. Anëtarët e saj shtrihen në 161 vende dhe territore, përkrah 409 Anëtarësimeve nga sektori publik dhe sektori privat. Misioni i KBOBT-së është promovimi dhe zhvillimi i turizmit, si mjet i rëndësishëm për forcimin e paqes dhe mirëkuptimit në nivel ndërkombëtar, për zhvillimin e ekonomisë dhe

181

tregut ndërkombëtar.Në vitin 2002, KBOBT-ja filloi Programin ST-EP (Turizëm i Qën-drueshëm për Eliminimin e Varfërisë), me qëllim uljen e nivelit të varfërisë, nëpërmjet zhvillimit dhe promovimit të formave të qën-drueshme të turizmit. KBOBT-ja u mbështet për programin ST-EP nga Qeveria e Republikës së Koresë, nga Organizata Hollandeze për Zhvil-lim SNV, nga Qeveria Italiane, Agjensia Spanjolle për Zhvillim AECID, si dhe shumë nga agjensi të tjera zhvillimi dhe organizma të sektorit privat.Mekëtëmbështetje,nëfillimtëvitit2010,janëdhënë90projekteST-EP, duke ndihmuar 31 vende në Afrikë, Azi, Amerikë Latine dhe në Ballkan (duke përfshirë edhe një projekt në Rajonin e Korçës), si dhe 3 projekte rajonale ST-EP, në Afrikën Perëndimore dhe Jugore.

World Tourism Organization (UNWTO)

The World Tourism Organization (UNWTO), a specialized United Nations agency, is the only intergovernmental organization that serves as a global forum for tourism policy and issues. Its Members include 161 countries and territories as well as 409 Affiliate Members from the public and private sec-tors. UNWTO’s mission is to promote and develop tourism as a significant means of fostering international peace and understanding, economic develop-ment and international trade.In 2002, UNWTO launched the ST-EP (Sustainable Tourism for the Elimina-tion of Poverty) Programme, aimed at reducing poverty levels through devel-oping and promoting sustainable forms of tourism. UNWTO received support for the ST-EP Programme from The Government of the Republic of Korea, the Netherlands Development Organisation SNV, the Italian Government, the Spanish Development Agency AECID and a wide range of other development agencies and private sector organisations.With this support, in the beginning of 2010 90 ST-EP projects had been launched, benefiting 31 countries in Africa, Asia, Latin America and the Bal-kans (including a project in Korca Region), as well as 3 regional ST-EP proj-ects in West and Southern Africa.

Fondacioni ST-EP(Turizëm i Qëndrueshëm për Eliminimin e Varfërisë)

Fondacioni ST-EP ka për objektiv kryesor eliminimin e varfërisë mes pragramesh dhe projektesh, për zhvillimin e një turizmi të qën-drueshëm, që mund të arrihet duke ruajtur mjedisin kulturor dhe naty-ror, duke kontriubuar kështu në Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit. Fondacioni ST-EP kontriubon për mbrojtjen e trashëgimisë natyrore dhe kulturore dhe zhvillimin social-ekonomik, duke kooperuar me or-ganizata ndërkombëtare, me qeverisjen dhe autoritete që lidhen me të, fondacione, korporata private, shoqëri dhe individë, që janë të gatshëm të kontriubojnë për të njëjtat qëllime, uljen e nivelit të varfërisë, mes projektesh dhe iniciativash, për një turizëm të qëndrueshëm.

ST-EP Foundation(Sustainable Tourism for the Elimination of Poverty)

ST-EP Foundation’s main aim is to promote poverty elimination through sus-tainable tourism development programmes and projects that can be carried out while preserving the cultural and natural environment, thus contributing to the Millennium Development Goals. ST-EP Foundation contributes to the safeguarding of natural and cultural heritage and socio-economic development by cooperating with international organizations, governments and related au-thorities, foundations, private corporations, associations and individuals who are willing to contribute to the same goals of reducing poverty levels through sustainable tourism projects and initiatives.

SNV në Shqipëri

SNV-jafilloiaktivitetinnëShqipërinëvitin1993dheoperonmefondenga Qeveria Hollandeze, si dhe nga donatorë të tjerë, mes marrëd-hëniesh bilaterale dhe multilaterale.Strategji Kombëtare për Zhvillim dhe Integrim (NSDI)Në këtë kuadër të strategjive sektoriale dhe atyre të ndërthurrura, SNV-ja këshillon dhe udhëheq për shtim të qëndrueshëm dhe të paan-shëm të prodhimit, punësimit dhe të ardhurave për femrat dhe mesh-kujt në zonat rurale.Zhvillimi RuralSNV në Shqipëri ka fokusuar shërbimet e saj në tre sektorë: Bujqësi, Pyje dhe Turizëm, që korrespondojnë më së miri me axhendën e zhvil-limeve të BE-së dhe atyre kombëtare. Mes programesh dhe veçanërisht në fushën e zhvillimit rural SNV-ja është fokusuar tek qeverisja, për-jashtimi gjinor dhe social, si çështje të mprehta.SNV në Shqipëri kooperon me një numur partnerësh lokalë, kombëtarë dhe ndërkombëtarë.

SNV in Albania

SNV strated its work in Albania in 1993 and operates with funding from the Netherlands Government and other bilateral or multilateral donors.National Strategy for Development and Integration (NSDI)Within this broader framework and its sectorial and cross-cutting strategies, SNV advice leads to increased sustainable and equitable production, employ-ment and income for men and women in rural areas.Rural DevelopmentSNV in Albania focused its services for impact in three sectors: Agriculture, Forestry and Tourism, which correspond well with EU and national develop-ment agendas. Throughout this programme and especially in rural develop-ment SNV has focused on governance, gender and social inclusion as cross cutting issues.SNV in Albania cooperates with numerous local, national and international partners.

182

183

184

185

186