Gəncə - 2016

) Azərbaycan Texnologiya Universiteti, 2016

ON SOZ

Müasir dövrdə iqtisadiyyatın və idarəetmənin

inkişafının yenidən formalaşdırılması və bununla əlaqədar

idarəetmənin əsasını və hərəkət formasını təşkil edən

sənədləşdirmə sahəsində çoxlu problemlərin, çətinliklərin

mövcudluğu baxımından hüquqi sənədlərin hazırlanması,

müasir tələblərə, dövlət və beynəlxalq standartlara cavab verə

bilən işgüzar yazışma vərdişlərinin tələbələrə aşılanması

məqsədilə «İşgüzar yazışmalar» fənnin tədrisi mühüm

əhəmiyyət kəsb edir.

Fənnin əsas vəzifələri aşağıdakılardır:

- işgüzar yazışmaların mövcud dövlət standartları və

normativ aktlara müvafiq tərtib olunması xüsusiyyətlərini

nəzərdən keçirmək;

- işgüzar yazışmaların müasir təşkilatlarda istifadə olunan

əsas növlərini və onların xüsusiyyətlərini öyrətmək;

- işgüzar yazışmalara qarşı irəli sürülmüş beynəlxalq

standartları öyrətmək;

- işgüzar yazışmaların elektron formasına keçid

imkanlarını və onların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi

məsələlərin öyrətmək və s.

Fənnin tədrisi zamanı tələbələr öyrənməlidir; - işgüzar yazışmaların normativ-metodik bazasını; - işgüzar yazışmaların əsas növlərini və onların tərtib

qaydalarını; - işgüzar məktublarla iş qaydalarını; - işgüzar yazışmaların digər ölkələrdə və beynəlxalq

səviyyədə tərtibat xüsusiyyətlərini və s. Əvvəlcədən kitabda olan texniki və digər səhvlərə görə üzr

istəyirik.

3-

§1. KARGÜZARLIQ HAQQINDA ANLAYIŞ

VƏ ONUN NÖVLƏRİ

“Kargüzarlıq” anlayışı dedikdə dövlət aparatında və

müəssisələrdə sənədlərlə işləmə prosesi, sənədlərin

hazırlanması, onların qəbulu, təsnifatı, icra üçün verilməsi,

icrasına nəzarətin aparılması, sənədlərin saxlanması kimi başa

düşülür. Kargüzarlıq işləri kortəbii şəkildə deyil, normativ

sənədlər əsasında aparılır. Kargüzarlıq idarəetmə prosesində

idarəetmə funksiyasını yerinə yetirən sənədləşdirmə və

sənədlərlə işin təşkilinə deyilir.

“Kargüzarlıq” sözü “kar” - iş, “güzar” - görmək,

yəni idarəetmədə dəftərxana işlərini görmək sözündən

ibarətdir və yaxud “kargüzar” (fars sözü olub) idarə və

müəssisədə dəftərxana işlərini aparan xidmətçi və ya işlər

müdiri kimi anlaşılır. Bu isə idarəetmədə kargüzarlığın

sənədləşmə hissəsini təşkil edir və iki hissəyə bölünür;

1. Sənədləşdirmə işi icra etməkdən ötıdi alınmış

məlumatların hər hansı bir materiallar üzərində

göstərilməsidir. Burada ancaq müxtəlif sənəd formalarının

hazırlanması qarşıya qoyulur.

2. Sənədlərlə işin təşkili sənədləşdirmə

əməliyyatlarından sonra sənədlərin hərəkəti, icrası, qeydiyyatı

və axtarışının təmin olunmasının təşkilidir.

Kargüzarhqla məşğul olan işçilər çıxarılmış qərarların

çevik şəkildə rəsmiləşdirilməsini bilavasitə yerinə yetirirlər.

Kargüzarlıq əməliyyatları sənədin tərtibi işinin

başlanğıcından, layihədən tutmuş son nəticəyə qədər bütün

prosesləri əhatə edir. Sənədlər vasitəsi ilə idarəetmə işinin

-4-

təkmilləşdirilməsi və yaxşılaşdırılması, ümumilikdə bu işin

təşkili, kompüterləşməsi və mexanikləşdirilməsi kargüzar-

lığın başqa amilləri ilə sıx bağlıdır. İdarəetmə fəaliyyətində

kargüzarlıq xidmətinin əhəmiyyətli faktorlarından biri onun

universal və geniş olmasıdır.

İdarəetmədə və məişətimizdə “kargüzarlıq”

məfhumunu tez-tez işlədirik. Bu da sənədlərlə işləmə kimi başa

düşülür. Ona görə ki, işimizin bütün mərhələləri sənədlərlə

əhatə olunur. İdarələrdə və müəssisələrdə işçilərin ümumi iş

həcminin əksər hissəsi kargüzarlıq əməliyyatlarına sərf edilir.

Mütəxəssislər iş günü ərzində sənədlərlə işləməyə 20- 80%

vaxt ayırırlar. Kargüzarlığın təşkili idarəetmə aparatının

çevikliyinə, etibarlılığına, idarəetmə işçilərinin əməyinin

təşkilinə və mədəniyyətinə təsir göstərir. Sənədlərin yaranması,

yəni onun hazırlanması, razılaşdırılması, qanuni şəklə

salınması kargüzarlığın əsasını təşkil edir. Kargüzarlıq

sənədlərin dövriyyəsini təşkil etməklə yanaşı, onların

mühafizəsini də təmin edir. Sənədlərin tərtibindən başlayaraq

icrası başa çatdınlanadək, idarədaxili və idarəxarici hərəkətləri

ilə sənəd dövriyyəsini yerinə yetirir. Sənəd dövriyyəsinin sürəti

idarə aparatmdakı kargüzarlığın təşkilindən çox asılıdır.

İdarələrdə kargüzarlıq əməliyyatlarının aparılması

xüsusiyyətləri üzrə kargüzarlıq iki növə bölünür;

1. İnzibatin kargüzarlıq

2. Xüsusi kargüzarlıq

5-

inzibati kargüzarlıqda sənədləşdirmə idarəetmənin

inzibati fəaliyyətini bilavasitə özündə əks etdirir. Bütün

idarələrdə bu növ kargüzarlıq idarənin fəali}^ətindən asılı

olmayaraq eyni formada təşkil olunur. Bunu nəzərə alaraq

idarəetmə ilə müdiriyyətlə əlaqədar inzibati sənədlərin tərtibi,

göndərilməsi, qeydiyyatı, icrasına nəzarət və onlardan istifadə

etmək dəftərxanaya və ya kargüzara həvalə edilir.

Xüsusi kargüzarlıqda idarənin öz xüsusiyyətinə uyğun

olaraq sənədləşmə aparılır. Bura mühasibat, notariat, maliyyə,

məhkəmə, istintaq, sosial təminat, statistika, uçot, kommersiya

sahəsi üzrə kargüzarlıq daxildir. Bu növ kargüzarlıq bilavasitə

bu işlərlə məşğul olan əməkdaşların fəaliyyəti ilə bağlıdır.

Xüsusi kargüzarlığın fərqləndirici cəhəti sənəd formalarının,

nomenklaturasının və onların hazırlanmasının müxtəlif

olmasıdır. İnzibati və xüsusi kargüzarlıq idarəetmədə bir-birini

tamamlayır.

Kargüzarlığın düzgün təşkili gələcəkdə sənədlərdən

istifadə olunmasına zəmanət verir. Kargüzarlıq işi elmi əsaslar

üzərində düzgün qurularsa, heç bir rəsmiyyətçiliyə və

süründürməçiliyə yol verilə bilməz.

-6-

§2. SƏNƏD HAQQINDA ANLAYIŞ VƏ ONUN

ƏHƏMİYYƏTİ

Hər il idarəetmə sahəsində milyarddan çox sənəd tərtib

edilir. Sənədin köməkliyi vasitəsi ilə məlumatlar saxlanılır və

təyinatı üzrə çatdırılır. Sənəd idarəetmənin güzgüsünü təşkil

edir. Yazılı sənədləşmələr insan fəaliyyətinin gedişini,

dövlətçiliyin, sivilizasiyanın, mədəniyyətin inkişafını

bütövlüklə göstərir və çatdırır.

İdarədə hər bir sənədin tərtib edilməsi, yenidən

yazılması, oxunması uçotu (qeydə alınması), çoxaldılması,

mühafizəsi, axtarışı, daşıdığı məlumatın yenidən işlənməsi,

surətinin çıxardılması, məlumatların başqa yerə köçürülməsi,

idarənin daxilində və xaricin çatdırılması, müxtəlif

məlumatların alınması, verilməsi və s. üzrə böyük işlər aparılır.

Sənədlərdən müxtəlif idarəetmə məqsədləri üçün

istifadə edilməsinə baxmayaraq bu sözün mənasının

əhəmiyyəti daha genişdir və onun izahı başqa cür verilir, yəni:

/. Sənəd hər hansı faktların sübutudur;

2. Sənəd tarixi mənbədir;

3. Sənəd idarəetmə qərarlarının qeydi və verilməsidir, bir

sözlə desək, informasiya daşıyıcısıdır.

Sənəd insan fikrindən yaranan məlumatların,

hadisələrin, faktların hər hansı bir xüsusi materiallar üzərində

qeyd olunmasına deyilir. Sənəd xüsusi materialda faktlar,

hadisələr, obyektiv həqiqət halları insanın təfəkkür fəaliyyəti

haqqında məlumatı müxtəlif üsullarla möhkəmləndirib,

daşıyan vasitədir.

- 7-

Sənəd sözü (ərəb sözündən götürülüb) sübut, dəlil

deməkdir, başqa sözlə, bir şeyi, faktı təsdiq, bir şeyə olan

hüququ sübut edən rəsmi kağızdır. Elə sənədlər vardır ki, onun

bir vəziyyətdə əhəmiyyəti olsun, digər vəziyyətdə isə

əhəmiyyəti olmasın. Məsələn, adi şəxsə göndərilmiş əl vasitəsi

ilə yazılmış məktub əhəmiyyətsiz olsa da, məhkəmə

prosesində bundan sübut kimi istifadə edilə bilər.

§2.1 Sənədlərin idarəetmədə böyük

əhəmiyyəti vardır

1. Sənədlər dövlət əhəmiyyətlidir, yəni sənədlər

ictimai münasibətləri, dövlət quruluşunu, dövlət institutlarının

mahiyyətini, qarşılıqlı əlaqəsini möhkəmləndirir və

münasibətləri əks etdirir. Dövlət orqanlarının vəzifəli şəxsləri

sənədləri öyrənərək ölkənin daxili və xarici siyasətini işləyib

hazırlayır və bilavasitə sənədlərlə iş prosesini icra edirlər.

2. Sənəd hüquq əhəmiyyətlidir, yəni sənədlərlə

idarələrin, müəssisələrin, vətəndaşların hüquqları rəsmiləşdirir

və nizama salınır. Sənədlərdən istifadə edərkən dövlət

müəssisələrinin məmurları vətəndaşların konstitusiya ilə təmin

olunmuş hüquqlarını müdafiə edir.

3. Sənəd iqtisadi əhəmiyyətlidir, yəni sənədlər vasitəsi

ilə dövlətin iqtisadi fəaliyyəti göstərilir. Sənəd təsərrüfat

fəaliyy'ətinin sənədlərlə təşkili rolunu oynayır və bütün

müəssisələrin iş proseslərini rəsmiləşdirir.

4. Sənəd tarixi əhəmiyyətlidir, yəni sənədlər vasitəsi

ilə tarixi faktlar araşdırılır və tarixi məlumatlar saxlanılır.

8-

Müəssisələrin gündəlik işlərində istehsalın,

təsərrüfatın, maliyyə və ictimai fəaliyyətin müxtəlif məsələləri

üzrə sənədlər yaranır. Bunlar əmrlər, qərarlar, məktublar,

aktlar, müqavilələr, protokollar, teleqramlar, arayışlar, faks-

lar və sairdən ibarətdir. Müəssisələrdə tərtib edilən və digər

müəssisələrə çatdırılan sənədləri “yazışmalar” adlandırmaq

qəbul edilmişdir.

9-

§3. SƏNƏDLƏŞDIRMƏNIN MAHIYYƏTI

və ONUN İDARƏETMƏ SİSTEMİNDƏ

YERİ VƏ ROLU

Sənədləşdirmə və kargüzarlıq dedikdə idarəetmə

sistemində idarəetmə subyekti ilə idarəetmə obyekti arasında

idarəetmə fəaliyyətinin nizama salınmasında tərtib edilən,

işlənilən və istifadə edilən sənədlərin tərtibi və istifadə

qaydasını öyrənən elm başa düşülür. Hər bir idarə aparatı işçisi

bu və ya digər idarəetmə fəaliyyətini həyata keçirərkən

müxtəlif sayda və müxtəlif növdə sənəd tərtib etməli olurlar.

Həmin sənədləri tərtib edərkən hər bir işçi dəqiq və inandırıcı

məlumata əsaslanmalıdır. Dəqiq və inandırıcı məlumata

əsaslanmadan tərtib olunmuş sənəd qeyri-müəyyən yəni,

düzgün olmayan sənəd hesab edilir. Hər bir işçi sənədi tərtib

etməmişdən əvvəl dəqiq və inandırıcı, qeyri müəyyənliyi

olmayan informasiya mənbəyinə əsaslanmalıdır.

Vəzifəsindən, fəali>7ət növündən və funksiyasından asılı

olmayaraq hər bir işçi sənədlərin tərtibi qaydasını, onların

istifadə qaydasını, çoxaldılması, arxivə təhvil vermək üçün

hazırlanmasını, arxivə təhvil verilməsini və saxlanmasını

bilməlidir. Bu qaydaları sənədləşdirmə və kargüzarlıq elmi

öyrənir. Deməli sənədləşdirmə və kargüzarlıq elminin

predmeti, sənədlərin tərtibi, çap edilib çoxaldılması, əldə

olunması, arxivə təhvil vermək üçün hazırlanması, arxivə

təhvil verilməsi və saxlanması qaydasını öyrənir, metodu isə

müvafiq qanunçuluğa uyğun olaraq idarəetmə subyekti ilə

idarəetmə obyekti arasında qanşıqlı münasibətlərin tabeçilik

prinsipinə uyğun olaraq

-10-

həyata keçirilməsində istifadə edilən sənəd növləri və

formalarıdır.

Sənədlərin tərtibi və istifadəsi ilə həm xətti həm də

funksiyanal işçilər məşğul olurlar. Bu baxımdan da hər bir işçi

adi sənəd formasından tutmuş hüquqi yəni, normativ aktların

tərtibi qaydasını bilməlidir. Hər bir sənədin əsasını informasiya

təşkil edir.

İnformasiya (məlumat) termini latın sözü olub,

“infor”- şərh “masiya”- edirəm deməkdir. Beləliklə

informasiya aydınlaşdırma, şərh etmə və xəbərdar olma

deməkdir.

İnformasiya dedikdə, bizi əhatə edən maddi varlığın

və ya hər hansı ictimai, iqtisadi və sosial hadisənin keçmişi,

indiki vəziyyəti və gələcəyi haqqında xəbərlər çoxluğu başa

düşülür.

İnformasiya özü iki yerə bölünür: istehsal

informasiyası və iqtisadi informasiya.

İstehsal və iqtisadi informasiya istehsal sistemi və

onun iqtisadi xarakteristikası olan əmək məhsuldarlığı,

cəmiyyətin istehsal münasibətləri, idarəetmə sistemində baş

verən hadisələr, əlaqələr, qanuna uyğunluqlar haqqında biliyi

əks etdirir.

İstehsal informasiyası dedikdə, xalq təsərrüfatının

ayrı-ayrı sahələrində gündəlik, aylıq, rüblük və illik istehsal

olunan məhsulların həcmini özündə cəmləşdirir.

İqtisadi informasiya isə məhsul istehsalına çəkilən

xərcləri, mənfəəti və s. özündə cəmləşdirir.

İstehsal informasiyası idarəetmə obyektində baş verir, orada

xüsusi qurğularla, qeydə alıcılarla, hiss

-11-

orqanları ilə qeydə alınır və təyinatı üzrə icraçılara çatdırılır.

İnformasiya idarə aparatı işinin başlanğıcı və yekunu olmaqla

idarəetmə fəaliyyətinin başlıca şərti, habelə idarəaparatı işçisi

üçün əmək predmeti hesab olunur. Beləliklə o qərarın

əsaslandırılması, qəbul olunması, onun icraçılara çatdırılması

və yerinə yetirilməsi üçün əsasıdır.

İnformasiya sənədli və sənədsiz ola bilər. Sənədsiz

informasiya telefon və ya bilavasitə verilən informasiya

həmçinin müxtəlif qeydə alıcılarla televiziya qurğuları, video

terminal qurğuları vasitələri ilə verilən informasiyalar aiddir.

Lakin informasiyanın əsas daşıyıcısı sənəddir. Məkan

və zamanla nəql olunması mümkün sayılan informasiya qeyd

olunan material qeydiyyat daşıyıcısına sənəd deyilir. Ayrı-ayrı

hüquqi şəxslər və vətəndaş hüquqi münasibətlərini və

hərəkətlərini müxtəlif təsərrüfat maliyyə əməliyyatlarının

rəsmiləşdirilməsində tərtib edilən və təsdiq olunan işgüzar

kağızlara sənəd deyilir. Xidməti əməliyyat insan və maşın

tərəfindən işlənilə bilən mövcud qanunlara uyğun hüquqi

əhəmiyy'ət kəsb edən bitkin məlumat və rəqəmləri özündə

cəmləşdirən informasiya toplusuna sənəd deyilir.

Sənədli informasiya istər müəssisənin yuxarı

idarəetmə orqanlarının, istərsə də bütünlükdə xalq təsərrüfatı

fəaliyyətinin bütün cəhətlərini əks etdirməklə onun əsasında

mühasibat və statistik uçot qurulur. Kənd təsərrüfatı

müəssisələrinin və təşkilatlarının istehsalat və maliyyə

fəaliyyəti planlaşdırılır (proqnozlaşdırılır).

12-

idarəetmə sənədlərində idarəetmə məqsədlərini həll

etmək üçün lazım olan informasiya olmalıdır. İnformasiya

daşıyıcısı kimi o hər hansı müəssisənin daxili təşkilinin

elementi olmaqla bölmələrin idarəetmə orqanlarının və xidmət

vahidlərinin icraçılarla əlaqəsini təmin edir.

Sənədli informasiya idarəetmə qərarlarının qəbul

edilməsi üçün əsas olmaqla, onların icrasına nəzarət

vasitəsidir.

Sənədlərin tərtibi keyfiyyətindən, tərtibindən,

icrasından, saxlanmasından və idarəetmənin təşkilinin

dəqiqliyindən həlledici dərəcədə asılıdır. Bir çox hallarda

sənədlərin tərtib edilməsi qaydası dövlət idarəetmə

orqanlarının müvafiq aktları üzrə rəsmiləşdirilir. Beləliklə,

onun icrası məcburi xarakter daşıyır və qanunçuluğun

möhkəmlənməsi və icrasına nəzarət vasitəsi kimi çıxış edir.

Normativ akt dedikdə, həmin ölkənin sərhədləri daxilində

yerinə yetirilməsi məcburi xarakter daşıyan və aidiyyatı

şəxslərdə məsuliyyət hissi əmələ gətirən sənəd formasıdır.

Hüquqi normativ aktı müvafiq səlahiyyətə malik olan orqanlar

qəbul edə bilər. Bundan başqa sənəd hüquqi cəhətdən hər hansı

fakt və fəaliyyət növünü hüquqi cəhətdən təsdiq edən işçi

kağızdır.

13

§3.1 Sənədləşdirmə prinsipləri

Sənədləşdirmənin aşağıdakı prinsipləri verilmişdir;

a) məqsədəuyğunluq prinsipi. Bu prinsip lazım

gəlməyən sənədlərdən, idarəetmə qərarları üçün zəruri

olmayan sənədlərin istifadə olunmasım məqsədəuyğun hesab

etmir;

b) etibarhhq prinsipi. Hər bir sənəd obyektiv

informasiyalar, obyektiv göstəricilər, faktlar əsasında tərtib

olunmalıdır;

c) kifayətlilik. Sənəd informasiyasının tərkibi və həcmi

idarəetmə obyekti haqqında mühakimə yürütmək və zəruri

olduqda ona təsir etmək üçün kifayətləndirici olmalıdır;

d) sistemlilik prinsipi. Bu o deməkdir ki, sənədləş-

dirmədə, sənədlərin yaradılmasında vahid tələblər, vahid

metodologiyaya əməl olunmalıdır;

e) Operativinik prinsipi. Bu prinsip müəyyən

kanallarla müstəqim və əks əlaqə formalarında sənədlərin

ləngimədən, müəyyən olunmuş vaxtlarda daxil olmasını

nəzərdə tutur. Əks təqdirdə bu idarəetmə qərarlarının

keyfiyyətinə mənfi təsir göstərmiş olar.

- 14-

Ş4.TƏŞKİLATİ-SƏRƏNCAMVERİCİ SƏNƏDLƏR,

ONLARIN TƏRTİBİ VƏ RƏSMİLƏŞDİRİLMƏSİ

4.1. Təşkilatı - sərəncamverici sənədlərin tərtib

olunmasının ümumi qaydaları

İdarəetmə fəaliyyətinin kargüzarlıqla bağlı mühüm bir

hissəsinin icrası təşkilati- sərəncamverici sənədlərdə öz əksini

tapır. Bu sənədlərdə idarənin müxtəlif məsələlərinin həll

olunması, onların təsiri, həcmi və əlaqə xüsusiyyətləri qeyd

olunur. Hər bir təşkilati-sərəncamverici sənədlər aşağıdakı

tələblərə cavab verməlidir;

1 )müəyyən olunmuş forma və standarta uyğun tərtib

olunmalı;

2) qanunla göstərilmiş hüquqlar əsasında səlahiyyətli

şəxs tərəfindən verilməli;

3) Qanunlara və hüquq normalarına zidd olmamalıdır.

Təşkilati-sərəncamverici sənədlər bütövlükdə idarələrdə

və onun quruluş bölmələrində böyük əhəmiyyətə malikdir.

Praktiki olaraq idarələrin bütün qulluqçuları bu sənədlərlə

işlərini əlaqəlidirlər. Təşkilati-sərəncamverici sənədlər

idarənin hüquq \'ə vəzifələrini; onun əlaqələrini, tabeçiliyini

idarənin və struktur bölmələrinin idarə edilməsi proseslərini

reqlamentləşdirir. Bu sənədlərin hazırlanmasına dəftərxana

işçilər ilə bərabər, başqa mütəxəssislər və maliyyə - hesabat

işçiləri də eyni maraq göstərməlidir.

Normativ sənədlərə əsasən təşkilati- sərəncamverici

sənədlər üç qrupa bölünür:

15-

l. Təşkilati sənədlər (əsasnamələr, nizamnamələr,

təlimatlar, qaydalar);

2.Sərəncamverici sənədlər (qərarlar, sərəncamlar,

əmrlər, göstərişlər, qətnamələr);

3.Məlumat - arayış sənədləri (protokollar, aktla,

arayışlar, məktublar, məlumat və izahat vərəqələri, təhriri

məmzələr, vəsiqələr və s. );

Təşkilati- sərəncamverici sənədlər ali hüquqi qüvvəyə

malik olan sənədlərdir.

2. Təşkilati sənədlər

Təşkilati sənədlər- təşkilati - sərəncamverici sənədlər

içərisində ümumi xarakter daşıyır və başqa qrup sənədlərə

nisbətən ali hüquqi gücə malikdir. Digər iki qrup sənədlər

təşkilati sənədlər əsasında yaradılır. Hal-hazırda ölkəmizdə

olan təşkilatlar Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiq olunmuş

əsasnamələr və nizamnamələr əsasında fəaliyyət göstərirlər.

2.1. Əsasnamə

Əsasnamə - idarə və müəssisənin yaradılma

qaydalarını, hüquq və vəzifələrini, quruluşunu, bütünlükdə

işlərinin təşkilini müəyyənləşdirən hüquqi aktdır. Əsasnamədə

həm də ayrı-ayrı vəzifəli şəxslərin hüquq və cavabdehlikləri

göstərilir. Əsasnamə yeni idarə və təşkilat yaradılan zaman

tərtib edilir. Bu sənəd nümunəvi və fərdi ola bilər.

-16-

Fərdi əsasnamə ayrı-ayrı idarə, müəssisə və

təşkilatların struktur bölmələri üçün nümunəvi əsasnamənin

əsasında hazırlanır. Nümunəvi əsasnamə yuxarı idarəetmə

orqanları tərəfindən, fərdi əsasnamə isə idarə, müəssisə və

təşkilat rəhbərləri tərəfindən təsdiq edilir.

Əsasnamənin fonnulyan aşağıdakı rekvizitləri olmalıdır;

Müəssisənin adı, təsdiqetmə qrifı, sənədin adı, hazırlanma

yeri, tarixi, indeksi, sərlövhəsi, razılaşdırma qrifı, vizalar və

mətn.

Əsasnamənin mətini aşağıdakı bölmələrdən ibarətdir:

1. Ümumi müddəalar (yaranacaq təşkilatın, sənədin

məqsədi və vəzifələri müəyyənləşdirilir);

2. Təşkilat vahidliyi (struktur bölmələri və onların

qarşılıqlı əlaqələri);

3. Fəaliyyətin reqlamentləşməsi (idarəetmə forması,

vəzifəli şəxslərin hüquq və vəzifələri);

4. Müəssisənin vəsaitləri (vəsaitin mənbələri və istifadə

qaydaları);

5. İstehsal-hesabat fəaliyyəti;

6. Müəssisənin ləğv edilməsi və ona cavabdehlik.

Əsasnamə ilə həmçinin müvəqqəti yaradılmış komissiya,

qrup və büronun hüquqları müəyyən edilir. Məsələn :

-i:

Nümunə

Azərbaycan Respublikası Əmək və Əhalinin

Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin “ ” _____ 2014-cü

il tarixli _ saylı Kollegiya Qərarı ilə təsdiq

edilmişdir.

Pensiya və müavinətlər təyin edən komissiya haqqında

Ə S A S N A M Ə

I. Ümumi müddəalar

II. Komissiyanın hüquq və vəzifələri.

j.

RAZILAŞDIRILIB

- 18

Nümunə

Müəssisənin rekvizitləri

TƏSDİQ EDİRƏM Direktor

Ə.X.Məmmədov “ ” № Bakı

ş.

“Firmanın dəftərxanası haqqında”

ƏSASNAMƏ

LÜmumi müddəalar

1. Firmanın dəftərxanası kargüzarlıq xidməti funksiyasını

yerinə yetirən müstəqil struktur bölməsidir.

2. Dəftərxanaya firmanın direktoruna tabe olan müdir

başçılıq edir.

3. Dəftərxana öz fəaliyyətində qüvvədə olan qanunları,

təlimatları və s. sənədləri rəhbər tutur.

11. Əsas vəzifələri və funksiyaları

1. Kargüzarlıq xidmətinin firmada düzgün təşkili.

2. Firmada daxil, xaric və daxili sənədlərə baxılması,

rəhbərliyə məlumatın verilməsi; qərarların icrasına nəzarətin

təşkili; sərəncamverici sənədlərin tərtibi; sənədlərin qəbulu,

qeydiyyatı, saxlanması, uçotu və s. vəzifələri yerinə yetirir.

-19-

3. Dəftərxananın funksiyası digər sənədləşmə

əməliyyatları aparan struktur bölmələri arasında bölüşdürülür

və s.

III. Dəftərxana müdirinin hüquqları və cavabdehliyi

1. Bu əsasnamə əsasında işlərini qurur.

2. Firma işçilərinin sənədlərlə işləməsinə,

sənədlərin icrasına dair arayış tələb etmək, vəzifə təlimatlarını

təsdiq etmək, əmək intizamını gözləmək və s.

3. Dəftərxana müdirinə köməkçilər, tərcüməçilər, katiblər,

referentlər tabedir və s.

4.2. Nizamnamə

Nizamnamə müəssisələrin, təşkilatların yaranmasını

rəsmiləşdirən və onların quruluşunu, ftınksiyasını, hüquqi

vəziyyətini müəyyənləşdirən hüquqi akta deyilir. Nizamnamə

idarə və təşkilatın məqsədini, vəzifəsini, quruluşunu, maddi

bazasını, müəssisənin və onun ləğv olunması qaydasını,

hüququnu, vəzifəli şəxsin vəzifəsini və məsuliyyətini göstərən

xidməti sənəddir. Hər bir təşkilatın və xüsusi müəssisənin

nizamnaməsi işlənilir.

Nizamnamə təsdiq olunur və qeydiyyatdan keçirilir.

Yeni yaradılan müəssisə Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən

qeydiyyata alınır və fəaliyyətə başlayır. Nizamnamə

fermerlərin, könülü cəmij'yətlərin, xüsusi müəssisələrin və

ictimai təşkilatların, həmkarlar konfederasiyasının və s.

təşkilatların, rəhbər orqanların fəaliyyətinin əsasını təşkil edir.

Nizanmamələr nümunəvi və fərdi olurlar. 20-

Təsərrüfatın bir neçə sahəsində qulluqçular üçün

gündəlik intizam qaydaları xüsusi əhəmiyyətə malik olduğuna

görə nizamnamə vasitəsi kimi tənzimlənir. Belə sahələrə dəmir

yolu, dəniz və çay nəqliyyatı, neft sənayesi, mülki hava

donanması, rabitə və s. müəssisələr aiddir. İntizam haqqındakı

nizamnamənin aşağıdakı rekvizitləri vardır; ümumi qaydalar

(işçilərin hüquq və vəzifələri), mükafatlar, inzibati cəzalar.

Nizamnamədə idarə rəhbərinin mükafat və cəza vermək üçün

səlahiyyəti müəyyən edilir.

Müəssisələrin yaranması üçün hazırlanan nizamnamənin

elementləri bunlardır: müəssisənin adı, təsdiqetmə qrifı,

sənədin adı, hazırlanma yeri, tarixi, indeksi, sərlövhəsi,

razılaşdırma qrifı, vizalar və mətn.

Nizamnamənin mətni aşağıdakılardan ibarətdir:

1 .Ümumi müddəalar;

2. Müəssisənin fəaliyyətinin əsas istiqamətləri və hüquqları;

3. Müəssisənin əmlakı və istehsal vasitələri ;

4. Müəssisənin nizamnamə kapitalı;

5. Müəssisənin təsisçilərinin onun öhdəlikləri üzrə məsul

i]/y'əti ;

6. Maliy>'ə və hesabat;

7. Əmək kollektivinin sosial təminatı;

8. Təchizat və məhsulun satışı ;

9. Müəssisənin mənfəətinin və zərərinin bölüşdürülməsi ;

10. Müəssisənin idarəetmə orqanları;

11. Müəssisənin ləğvetmə qaydaları.

-21-

Nümunə

Azərbaycan Respublikası Ədliyyə

Nazirliyi tərəfindən

“Dövlət Qeydiyyatına Alınmışdır”

“ ” 2014-cü il

Təsisçilərin OO.OÜ.OO-ci il

tarixli təsis müqaviləsi ilə

təsdiq olunub.

Şəhadətnamə №

Nazir F.F. Məmmədov

Azərbaycan - Türkiyə “Poliqrafiya”

tam ortaqlı müəssisənin

NİZAMNAMƏSİ

1. Ümumi müddəalar

1.1. Azərbaycan-Türkiyə “Poliqrafiya tam ortaqlı

müəssisəsi (aşağıda müəssisə adlanacaq) Azərbaycan

Respublikasının Mülki Məcəlləsinə, “Müəssisələr haqqında”,

“Xarici sərmayələrin qorunması haqqında” qanunlara, digər

qanunvericilik aktlarına müvafiq olaraq yaradılır və fəaliyyət

göstərir.

Müəssisənin təsisçiləri;

Azərbaycan Respublikasının vətəndaşı(ları)

Xarici tərəf, Türkiyə Respublikasmın vətəndaşı(lan)

1.2. Müəssisə hüquqi şəxsdir, müstəqil balanslıdır,

onun dairəvi möhürü, künc ştampı, adı yazılmış blankı, ticarət

nişanı və emblemi vardır.

-22-

] .3. Hüquqi ünvanı :

1.4.Müəssisənin təsisçiləri onun adından sahibkarlıq

fəa]i}^əti ilə məşğul olurlar və ortaqlıq öhdəlikləri üzrə onlara

mənsub əmlakları ilə subsidar məsuliyyət daşıyırlar və s.

l. Müəssisənin fəaliyyətinin əsas

istiqamətləri və hüquqları

2.1. Müəssisə Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi

ilə müəyyən olunmuş qaydada və qanunla qadağan edilməyən

hallarda icazə tələb edən fəaliy^'ət növləri üçün lisenziya

aldıqdan sonra aşağıdakı fəaliyyət sahələri ilə məşğul

olacaqdır:

3. Müəssisənin əmlakı və istehsal vasitələri

3.1 .Müəssisənin nizamnamə fondu təsisçilərin

verdiyi vəsait hesabına yaradılır.

3.2. Müəssisənin əmlakı və istehsal vasitələri

təsisçilərin pay haqqı, əldə edilmiş gəlirlər, kreditlər hesabına

və s. yaradılır.

4. Müəssisənin nizamnamə kapitalı

4.1. Müəssisənin nizamnamə kapitalı

edir və şərikli kapitalla müəyyən edilir.

manat təşkil

-23-

5. Müəssisənin təsisçilərinin

onun öhdəlikləri üzrə

məsuliyyəti

5,l.Müəsisənin təsisçiləri onun öhdəlikləri üzrə özlərinin

əmlakı ilə birgə subsidyar məsuliyyət daşıyırlar və s.

6. Maliyyə və hesabat

6.1. Müəssisənin mühasibat uçotu qanunlar əsasında

aparılır və s.

7. Əmək kollektivinin sosial təminatı

7.1. Müəssisənin işçilərinin sosial sığortası və təminatı

qanunvericilik normaları ilə tənzimlənir.

8. Təchizat və məhsulun satışı

8.1. Müəssisə hesablaşmaları qüvvədə olan qanunlara

müvafiq tarif müqavilə və azad qiymət üzrə həyata keçirir və s.

9. Müəssisənin mənfəətinin və zərərinin

bölüşdürülməsi

9.1. Müəssisənin mənfəəti və zərəri onun ortaqlarının

arasında bərabər surətdə hərəyə 50% olaraq bölüşdürülür və s.

-24-

4.3. Təlimat

Təlimat müəssisənin xüsusi tərəfini, onun quruluş

bölmələrini, vəzifəli şəxslərini və vətəndaşların fəaliyyətini

tənzimləyən qaydaların təyin olunması məqsədi ilə dövlət

idarəetmə orqanları tərəfindən verilən hüquqi akta deyilir. O,

dövlət idarəetmə orqanları tərəfindən tərtib edilir və danışıqsız

yerinə yetirilmə məsələlərini tənzimləyən aktdır.

Təlimatin ən mühüm cəhəti onun xüsusi əmrlə və ya

idarə rəhbərinin imzası ilə təsdiq olunmasıdır. Əmrdə və

təlimatın özündə onun qüvvəyə minməsi göstərilir və əvvəlki

təlimatlar öz qüvvəsini itirmiş hesab edilir.

Təlimatların iki növü vardır: birtipli və fərdi.

Nizamlanmasından asılı olaraq təlimatlar uzunmüddətli

-25-

fəaliyyət göstərirlər. Məsələn, məhkəmələrdə kargüzarlığın

aparılmasına dair birtipli təlimat. Bu təlimat Ədliyyə Nazirliyi

tərəfindən təsdiq edilərək icraya yönəlmişdir. Fərdi təlimatlar

konkret idarə üçün hazırlanır və onun rəhbəri tərəfindən təsdiq

edilir. Vəzifə təlimatları da fərdi təlimatlara aiddir, burada

vəzifəli şəxslərin əsas vəzifələri, qarşılıqlı əlaqələri və

cavabdehliyi müəyyənləşdirilir. Təlimatlar vəzifə,

təhlükəsizlik texnikası, müəyyən avadanlığın istismar

edilməsi qaydaları haqqında ətraflı məlumatlar verir və

bunlardan istifadə qaydası göstərilir. Vəzifə borclarını yerinə

yetirmək üçün tərtib olunan təlimatlar daha geniş istifadə

edilir. Məsələn, “mühəndis - texniki işçilər üçün təlimaf’, “

məsul işçilər və qulluqçular üçün təlimat”. Bu təlimatlar

vasitəsilə onların vəzifələri aydınlaşdırılır.

Təlimatın aşağıdakı rekvizitləri vardır; nazirliyin və

müəssisənin adı, təsdiqetmə qrifı, sənədin adı, indeksi, tarixi,

hazırlanma yeri, başlığı, məzmunu, imza. Təlimatın məzmunu

bölmələri, yarımbölmələrə ayrılır.

-26-

Nümunə

TƏSDİQ EDİRƏM Azərbaycan

Respublikası Ədliyyə Naziri

F.F.Məmmədo

v

0. 00. 00. №

Məhkəmələrdə kargüzarlığın aparılması haqqında

TƏLİMAT

1. Ümumi qaydalar

2. Kargüzarlıq işlərinə rəhbərlik

3. Məhkəməyə gələnlərin qəbulu

4. İşlərin qəbulu, tərtibi və s.

Burada bölmələr və yanmbölmələr geniş izahlarla verilir.

-27-

-28-

4.1. Hüquqi

cavabdehlik daşıyır.

4. Cavabdehliyi

aktlarla icra edilməmiş vəzifələrə

4.4. Qaydalar

Qaydalar təşkilati xüsusiyyət daşıyan, bir işin,

davranışın gedişini tənzimləyən və həyata keçirilməsini tələb

edən xidm.əti sənəddir. Məsələn, “Daxili əmək intizamı

qaydaları”, “Sənədləri arxivə təhvil vermək qaydaları” və s.

Məzmununa və tərtibatına görə qaydalar təlimatlara

oxşardır və bəzən onun ayrılmaz bir hissəsi sayılır. Məsələn,

göndərilən sənədlərin rəsmiləşdirilməsi qaydaları kargü- zarlıq

haqqındakı sənədlərin rəsmiləşdirilməsi qaydaları kargüzarlıq

haqqındakı təlimatda əks olunur. Qaydaların aşağıdakı

rekvizitləri vardır: təsdiqetmə qrifı, sənəd

növünün adı, başlıq, tarix, mətn, imza. Qaydaların mətni

bölmələrə və yarımbölmələrə ayrılır. Qaydalar hüquqi sənəd

sayılır və aidiyyati olanlar üçün məcburi ola bilər.

Qeyd etmək lazımdır ki, qaydalarda təlimata oxşar

təkliflər, metodiki göstərişlər, yaddaşlar da verilir ki, bunlar da

eyni hüquqi qüvvəyə malikdirlər. Ona görə də bütün bunları

cəmləşdirib, hamısına birlikdə təlimat adı vermək olar.

Qaydalar normativ aktlarla təsdiq oluna bilər.

29-

-30-

4.5.Sərəncaınverici sənədlər

Təşkilati-sərəncamverici sənədlərin ən mühüm

hissəsini sərəncamverici sənədlərin tutur. Bu sənədlər hüquqi

əsaslarını qanunlar və yuxarı orqanların konkret tapşırıqları

təşkil edir. Eyni zamanda sərəncam fəaliyyətlərin həyata

keçirilməsi və idarə aparatının işini hüquqi cəhətdən tənzim

etmək zərurətindən irəli gəlir, Sərəncamverici sənədlər

idarəetmə orqanının vəzifəli şəxsinin vahid və birbaşa

fəaliyyətini təmin edir. Onlarda olan məlumatlar idarəetmə

orqanının, xüsusi müəssisələrin aşağıdakı əsas funksiyalarını

tənzimləyir:

-quruluş bölməsinin yaradılması və onun fəaliyyət

metodlarının , vəzifələrinin, funksiyalarının təyini ;

-quruluş bölmələrinin və onlara rəhbərlik edən vəzifəli

şəxslərin hüquqlarının, vəzifələrinin və cavabdehliklərinin

müəyyənləşdirilməsi;

-vahidlilik və kollegiallıq əsasında sərəncamvericilik

fəaliyyəti üzərində bölgülər;

-dövlət orqanlarının müəssisələrin işinin təşkil edilməsi;

- istehsalat fəaliyyətinin təşkili ;

- xidməti işçilərin təyinatı .

Sərəncamverici fəaliyyət fərmanlarla, əmrlərlə,

sərəncamlarla, qərarlarla və göstərişlərlə sənədləşdirilir.

Qərarlar və sərəncamlar ümumi dövlət sənədi hesab olunur və

danışıqsız yerinə yetirirlər. Başqa sənədlərə nisbətən

təşkilatların qərar və sərəncamları ən 3diksək hüquqi qüvvəyə

malikdir.

-31

Dövlət orqanlarının qərarları, sərəncamları, əmrləri,

təlimatları nəşr edilir. Bunlar qüvvədə olan dövlətin qəbul

etdiyi qanun, qərar sərəncamları əsasında və onların yerinə

yetirilməsi üçün nazirliklərin səlahiyyəti daxilində nəşrə

verilir. Həmin sənədlərin əsli dövlət idarələrində, komitələrdə

və təşkilatlarda saxlanılır.

Qeyd etmək lazımdır ki, qərarlar, sərəncamlar, əmrlər də

əsasnamələr, təlimatlar, nizamnamələr, protokollar, aktlar,

müqavilələr, arayışlar və başqa sənədlər kimi sərəncam, icra

sənədləri olmaqla yanaşı normativ dövlət aktlarıdır.

4.6.Fərman

Konstitusiyaya əsasən fərman vermək hüququ ancaq

respublika prezidentinə məxsusdur. Konstitusiyanın 113-cü

maddəsində deyilir ki, ölkə prezidenti respublikada ümumi

qaydaları fərmanlar verməklə, başqa məsələləri isə

sərəncamlar qəbul etməklə həll etmək səlahiyyətinə malikdir.

Həmin fərman və sərəncamlarda başqa qayda nəzərdə

tutulmayıbsa, onlar dərc edildiyi gündən qüvvə minir.

Respublika Nazirlər Kabineti fərmanların əsasında onların

yerinə yetirilməsi üçün qərarlar və sərəncamlar verir.

Fərman və onun tərtib edilməsi qaydaları

müəyyənləşdirilir. Bir sözlə desək, fərman Azərbaycan

Respublikasının Konstitusiyasına əsasən yalnız Prezidentin

qarşısında duran dövlət məsələlərinin yerinə yetirilməsi üçün

qəbul edilən hüquqi aktdır.

-52.

Fərmanın rekvizitləri aşağıdakılardır:

- dövlətin gerbi;

- sənəd növünün adı ;

- başlıq ;

- məzmun ;

- imza;

- tərtib olunduğu yer;

•• tarix.

Nümunə

Azərbaycan Respublikasında

arxiv işinin təkmilləşdirilməsi haqqında

Azərbaycan Respublikası prezidentinin

FƏRMANI

Azərbaycan xalqının tarixinin ilk mənbələr əsasında

öyrənilib yazılmasında, idarə və müəssisələrin, habelə

vətəndaşların informasiyaya olan gündəlik tələbatının

öyrənilməsində arxiv fondunun böyük əhəmiyyətini nəzərə

alaraq, Azərbaycan Respublikasında arxiv işinin

təkmilləşdirilməsi məqsədi ilə qərara alıram :

1. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti yanında Baş

Arxiv İdarəsinin bazasında Azərbaycan Respublikasının Milli

Arxiv İdarəsi yaradılsın .

2. Bu fərman imzalandığı gündən qüvvəyə minir.

Azərbaycan Respublikasının prezidenti

Bakı şəhəri (tarix).

33-

4.7. Əmr və onun tərtib edilməsi

Praktikada sərəncamverici sənədlər içərisində ən çox

əmrlərdən istifadə olunur. Əmrlər müəssisə rəhbəri tərəfindən

qəbul edilmiş müxtəlif istehsal, təsərrüfat, maliyyə və s.

xaral<ferli qərarları yazılı təsbit edərək icrasına sürətləndirir.

Əsas və çevik məsələlərin həlli məqsədilə vahidlik

əsasında fəaliyyət göstərən, idarə rəhbəri tərəfindən verilən

hüquqi akta əmr deyilir. İdarələrdə istehsalat məsələlərinin

əmr vasitəsilə verilməsinin siyahısı tərtib edilir. Lazımi,

hallarda bu dövlət orqanları haqqında əsasnamə ilə təyin

olunur. Əmrlər təşkilatın və vəzifəli şəxslərin tabeçiliyindən

asılı olmayaraq geniş sahəni əhatə edir. Əmrlər iki halda

verilir;

1.Yuxarı təşkilatların verdiyi normativ aktların icrası

zamanı;

2. İdarənin daxili fəaliyyətinə rəhbərlik etmək

üçün təşəbbüsün göstərilməsi hallarında.

Əmr müəssisənin müvafiq orqanları, idarələri, şöbələri

və vəzifəli şəxsləri tərəfindən tərtib edilir. Əmr layihəsinin

verilməsinə əsas təşəbbüs qaldıran quruluş bölməsinin

rəhbərinin məlumat vərəqəsi müşayiət olunur. İcraçının əsas

vəzifəsi optimal qərar qəbul etməkdən ötrü lazımi məlumatlar

toplamaq və marağı olan idarənin struktur bölməsi və ya

vəzifəli şəxslər tərəfindən layihəni razılaşdırmaqdır. Həmin

müəssisənin baş iqtisadçısı, mühasibi (pul, haqq- hesab,

iqtisadiyyatla əlaqədar əmrlər), kadrlar şöbəsi, hüquqşünası

(şəxsi heyət əmrlərini), baş mühəndisi (texniki

34-

məsələlər üzrə əmrləri) və digər aidiyyəti olan idarənin vəzifəli

şəxsləri tərəfindən viza qoyulur. Əmr imzalandıqdan sonra və

ya onun məzmununda göstərilən tarixdən qüvvəyə minir.

Əmrin formulyarlarma aşağıdakı rekvizitlər daxildir:

-gerb (dövlət idarələrində);

- idarənin adı ;

- struktur bölməsinin adı;

- sənəd növünün adı;

- hazırlanma yeri, tarixi ;

- nömrəsi;

- sərlövhəsi ;

- mətni;

- imza ;

- razılaşma haqqında qeyd .

Məzmununa görə əmrlər iki qrupa bölünür :

1. Ümumi məsələlər üzrə;

2. Şəxsi heyət üzrə.

Ümumi məsələlər üzrə əmrlər yuxarı və ya nəzarət edən

təşkilatın göstərişi üzrə, rəhbərin təşəbbüsü ilə vəzifəli şəxsin

məlumat vərəqəsi əsasında verilə bilər. Əgər əmrin

verilməsində əsas yuxarı təşkilatın göstərişidirsə, onda hök-

mən əmrdə həmin sənədin bütöv adını, nömrəsini və tarixini

göstərmək lazımdır.

Əmrin mətni iki hissədən; şərh və sərəncam

hissəsindən ibarət olur. Şərh hissəsində əmr verilməsi üçün

əsas götürülən faktlar ifadə edilir, sərəncam hissəsində isə

görülməli işlər və tədbirlər sadalanır. Əgər əmr yuxarı

35-

idarənin müvafiq sənədi əsasında verilirsə, şərh hissəsində

həmin sənədin adı, nömrəsi, tarixi və başlığı göstərilir.

Əmrin sərəncam hissəsi mətn dayandırılmadan baş

hərflərlə çap olunan '‘ƏMR EDİRƏM” sözləri ilə başlanır.

Nəzərdə tutulan tədbirlər ərəb rəqəmləri ilə nömrələnən

bəndlər üzrə yerləşdirilir. Hər bəndi quruluş bölməsinin

konkret icraçısının və ya vəzifəli şəxsin adının göstərilməsi ilə

başlamaq lazımdır. Sonra görülməli işlər və tədbirlər əmr

formasında ifadə olunur və icra müddəti göstərilir.

Əmrin mətni əlaqədar qumluş bölmələri ilə, lazımi

hallarda isə tabelikdə olan idarələrlə razılaşdırılır. Axıradək

hazırlanıb qurtarmış layihəyə ancaq əmrə qol çəkən və tarix

qoyan idarə rəhbəri düzəlişlər edə bilər.

Əmri hazırlayarkən icraçı onu quruluş bölmələrinə və

tabelikdə olan idarələrə göndərmək zərurətindən irəli gələrək

əmrin tirajını müəyyən edir. Ünvan sahiblərinin siyahısı əmrin

son vərəqinin əks tərəfində çap olunur və ya (tiraj böyük

olduqda) müstəqil sənəd kimi əlavə edilir.

Əmrlər təqvim iki boyunca nömrələnir. Bir qayda olaraq

əsas fəaliyyətə aid olan əmrlər şəxsi heyətə aid əmrlərdən

ayrı-ayrılıqda tərtib olunurlar.

Kargtizarlıq işin tənzimləmək məqsədi ilə zəruri

hallarda bağlanmış əmək müqaviləsi qüvvəyə mindikdən sonra

işəgötürənin mülahizəsinə əsasən onun əmri (sərəncamı,

qərarı) ilə rəsmiləşdirilə bilər. Yazılı müqavilə bağlanmadan

əmək münasibətlərini rəsmiləşdirmək qadağan olunur.

Əmək funksiyasının, əmək şəraitinin və onun şərtlərinin

dəyişdirilməsi, habelə- əvəzçilik qaydasında əmək

-36-

müqaviləsinin bağlanılması müvafiq məzmunda əmr ilə

sənədləşdirilə bilər. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi

haqqında əmrin məzmununda aşağıdakı məlumatlar göstərilir;

- müəssisənin adı, hüquqi ünvanı, əmrin (qərarın,

sərəncamın) sıra nömrəsi, tarixi və onu imzalayan işəgötürənin

vəzifəsi, adı, atasının adı və soyadı ;

- işçinin adı, atasının adı və soyadı;

- əmək müqaviləsi üzrə işçinin vəzifəsinin adı ;

- əmək müqaviləsinin ləğv edilməsinə əsas;

- əmək Məcəlləsinin müvafiq maddəsi, hissəsi və bəndi;

- əmək müqaviləsinin ləğv edildiyi gün, ay və il ;

- əmrin verilməsi üçün əsas hesab olunan rəsmi sənədlər.

Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi barədə əmr sadə

formada, normativ hüquqi aktlara uyğun olaraq təsvir (giriş)

hissədən və qərar hissədən ibarət olaraq tərtib edilməlidir.

Müəssisə rəhbərinin əmri digər əmrlə ləğv edilə bilər və ya

məhkəmə tərəfindən etibarsız hesab edilə bilər.

Şəxsi heyətə aid əmrin nömrəsinə defisdən sonra “K”

hərfi əlavə olunur. Əmrlər xüsusi kitabda qeydə alınır.

İşəgötürən bağlanmış əmək müqavilələrinin, onlara edilən

dəyişikliklərin, bununla əlaqədar verilmiş əmrlərin

(sərəncamların qərarların), habelə digər əmrlərin xüsusi kitab

və ya kompüter vasitəsi ilə xüsusi proqramla uçotunun

qeydİ3^atmı aparmalıdır. Uçot kompüter vasitəsi ilə

aparılmırsa, qeydiyyat kitabı səhifələnməli, qaytanlanmalı və

kitabın son səhifəsindəki qaytanın düyünü üzərinə müəssisənin

möhürü vurulmalıdır.

-37-

işəgötürən qeydiyyat kitabını xüsusi uçot sənədi kimi

saxlamalı və aparılan qeydləri səliqə ilə həmin kitaba

yazmalıdır. Kitabda qeydlərin qaralanmasına, pozulmasına,

səhifələrin cırılmasına, dəyişdirilməsinə yol verilmir.

Ümumilikdə, uçot sənədlərinin mühafizəsi təmin olunmalıdır.

İşəgötürən əmrləri (sərəncamları, qərarları) azı beş il

müddətinə saxlamağa borcludur, onların məhv edilməsi,

itirilməsi, korlanması yolverilməzdir.

Əmrlər aşağıdakı qaydada tərtib olunurlar ;

Nümunə

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

Ə M R İ

i l № Bakı şəhəri

Mətnə başlıq

Əmrin şərhi

Əmrin mətni

Əsas İmza

Vizalar

Kargüzarlığın sənədli hissəsinin təşkilində əmrlərdən

çıxarışlar edilməsi geniş tətbiq edilir. Əmrdən çıxarışı

aşağıdakı şəkildə tərtib etmək olar.

-38

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirinin

14 yanvar 2013-cü il tarixli 18 saylı

ƏMRİNDƏN ÇIXARIŞ

V. Q. Həsənovun vəzifəyə təyini barədə

1. Həsənov Vəli Qurban oğlu 2014-cü ilin sentyabr

ayının 1-dən Ağsu rayon təhsil şöbəsinin müdiri vəzifəsinə

təyin edilsin. Aylıq əmək haqqı 2000 manat məbləğində

müəyyən olunsun.

Əsas: A.V.Hüseynlinin 01.09.2014-cü il tarixli ərizəsi və

zəmanət

Düzdür. Kadrlar üzrə müfəttiş Ə.H. Səmədli

0. 00.00

Nümunə

“Konus” Birgə Müəssisəsi

ƏMR

10.01.13 №12-K Bakı ş.

İdarə aparatının ştat cədvəlində dəyişiklərin

edilməsi haqqında

01 yanvar 2014-cü il tarixli 1 saylı təsisçilərin ümumi

iclasının qərarına əsasən, müəssisədə iş həcminin aşağı

düşməsi və bu il üçün müqavilələrin bağlanmaması ilə əlaqədar

olaraq.

-39-

ƏMR EDİRƏM :

İdarə aparatının ştat cədvəlində aşağıdakı dəyişiklər

edilsin:

1. Ştat cədvəlinə yenidən baxılaraq işçilərin sayı

azaldılsın.

2. İqtisadçı vəzifəsi ləğv edilsin və onun vəzifələri

mühasibə tapşırılsın .

3. Tikiş sexindəki usta yardımçısı vəzifəsi baş usta ilə

əvəz edilsin.

Əsas; Baş mühasibin 30.12.2014-cü il tarixli məlumatı.

Direktor E.K. Əsədov

Nümunə

“Poliqraf ’ Kiçik Müəssisəsi

ƏMR

10.01.13. №2-K

“İşə qəbul haqqında”

Bakı ş.

Əsədov Elsevər Kərim oğlu 10.01.14. tarixdən

müəssisəyə baş mühasib vəzifəsinə təyin olunsun. Əmək

haqqı ştat cədvəli üzrə müəyyən edilsin. Sınaq müddəti 15 gün

qoyulsun.

Əsas: E.K.Əsədovla 10.01.13. tarixli, 15 saylı

bağlanmış müqavilə və ərizəsi.

Direktor R.E. Musayev

40-

Nümunə

‘Ulduz” Səhmdar Kommersiya Bankının direktorunun ƏMRİ

09.01, 14 ‘Şəxsi

heyət üzrə’

№1S-K Bakı ş.

1. Məmmədov Əşrəf Xeyrulla oğlu 10. 01.14.

tarixdən SKB-nin mühasibi vəzifəsindən azad edilərək, baş

mühasib vəzifəsinə keçirilsin. Əmək haqqı bağlanmış

müqavilə ilə ödənilsin.

Əsas: Ə.X.Məmmədovun razılıq ərizəsi və

bağlanmış müqavilə

2. Əsədov Elsevər Kərim oğlu 10.01.03 tarixdən

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin 68.2-ci

maddəsinin (b) bəndinə uyğun olaraq bankın əməliyyatçısı

vəzifəsindən azad olunsun.

Əsas: E.Ə.Əsədov ilə bağlanmış 12.02.13 tarixli

müqavilə

Ə.L.Məmmədov

- 41 -

Nümunə

“RRR OFSET ”TOM

ƏMR

22.6. 14. №

“Ümumi məsələlər üzrə”

Bakı ş.

Təsisçilərin 21.06.14 tarixli iclasının qərarına əsasən,

müəssisəyə sifarişin verilməsi ilə olaraq, iş prosesinin icra

etməklə bağlı

ƏMR EDİRƏM:

1. 22.06.14. tarixindən sifarişin yerinə yetirilməsindən

ötrü əmək haqqı ödənilməmək şərti ilə müəssisənin təsisçisi -

direktoru Məmmədov Əşrəf və Əliyev Şahin sifarişin icrasını

öz üzərinə götürsün.

2.Görülmüş işlər üzrə haqqının ödənilməsini, təsisçilər

gələcəkdə öz aralarında divident bölgüsündə müəyyən

etsinlər.

Əsas: 21. 06. 14. tarixli təsisçilərin iclas protokolu.

Direktor N. M. Məmmədov

42-

“ERR-Konus ”Tom

ƏMR

Nümunə

28.06.14.

“Şəxsi heyət üzrə’ № 25-K Bakı ş.

1. Əhmədov Qəşəm Mahmud oğlu - müəssisənin fəhləsi,

01.07.14. tarixindən Azərbaycan Respublikasının Əmək

Məcəlləsinin 70 “b” maddəsinə uyğun olaraq sifarişlərin

olmaması və ştat sayının azaldılması ilə əlaqədar işdən azad

olunsun.

Əsas: təsisçinin məlumat vərəqi.

2. Əsədov Faiq Ağaverdi oğlu - müəssisənin iqtisadçısı,

01.07.14. tarixindən Azərbaycan Respublikasının Əmək

Məcəlləsinin 70 “b” maddəsinə uyğun olaraq sifarişlərin

olmaması və ştat sayının azaldılması ilə əlaqədar işdən azad

olunsun.

Əsas : təsisçinin məlumat vərəqi.

3. Əsədov Vaqif Xan verdi oğlu - müəssisənin

meneceri,

01.07.14. tarixindən öz hesabına götürdüyü məzuniyyətdən

geri çağırılsın. Əmək haqqı 900 min manat müəyyən-

ləşdirilsin.

Əsas : təsisçinin göstərişi və bağlanmış müqavilə.

Direktor S.İ. Əsədov

-43-

Nümunə

“RRR OFSET” TOM

ƏMR

01.10.14. №26-K

“Şəxsi heyət üzrə”

Bakı ş.

1.Musayev Fədail Şirindil oğlu - 01.10.14. tarixindən

müəssisəyə, proqramist vəzifəsinə qəbul edilsin. Əmək haqqı

850 manat müəyyənləşdirilsin.

Əsas : F.Ş.Musayevin ərizəsi və bağlanmış

müqavilə.

Direktor S.N. Əsədov

4.8.Sərəncam

Dövlət orqanlarının və müəssisələrin rəhbərləri

sərəncam vermək hüququna malikdirlər. Rəhbər tərəfindən

çevik məsələlərin icrası üçün təkbaşına verilən hüquqi akta

sərəncam deyilir. Bu sənədin qüvvədə olma müddəti

məhduddur və dar çərçivədə təşkilatlara, vəzifəli şəxslərə və

vətəndaşlara aid edilir.

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının mövcud

maddələrinə müvafiq olaraq sərəncamlar prezident. Nazirlər

Kabinentinin sədri və Muxtar Respublika Nazirlər Kabinetinin

sədri tərəfindən verilir. Yerli icra hakimiyyətləri də

sərəncamlar vermək hüququnu daşıyırlar.

44-

Müəssisələrdə lazımi məsələləri tez icra etməkdən

ötrü idarə rəhbərinin müavini, baş mühəndisin müavini,

struktur bölmələrinin rəhbərləri sərəncam verə bilərlər.

Sərəncamın mətni bir qayda olaraq təkcə sərəncam hissəsindən

ibarət olur. Şərh hissəsi cümləyə “tələb edirəm”, “tapşırıram”,

“müvafiq olaraq”, “məqsədi ilə”, “yerinə yetirilməsi üçün” və

s. kimi ifadələr şəklində daxil ola bilər. Bu zaman sərəncam

hissəsi şərh hissəsindən abzasla ayrılmalıdır. Əvvəlcə

sərəncamın əsas hissəsində görüləcək işlər və tədbirlər

göstərilməlidir. Görüləcək iş və tədbir “bir vəzifə olaraq

tapşırılsın”, “təklif edilsi ”, “təsdiq edilsin” və s. kirni fellərlə

ifadə edilir.

Sərəncam idarə rəhbəri tərəfindən imzalanır və kitabda

təqvim ili çərçivəsində xronoloji ardıcıllıqla qeydə alınır.

Həmin kitab üzrə qeyd nömrəsi sərəncamın nömrəsidir.

Sərəncamlar razılaşdırılmır. Sərəncamların rekvizitləri

əmrlərin rekvizitləri ilə eynidir.

45-

Nümunə

BAKI MAŞINQAYIRMA ZAVODU

YIĞMA SEXİ

SƏRƏNCAM

10,01.14. №14 Bakış.

“Ezamiyyətə getmə haqqında”

l.Kamii Əliabbas oğlu Quliyevin - yığma sexinin baş

ustası, xaricə ezam olunması ilə əlaqədar olaraq, 12. 01. 14.

tarixindən onun vəzifəsinin icra olunması sex rəisinin

müavini E.K.Əsədova tapşırılsın.

2.Sərəncamın icrasına nəzarəti öz üzərimə götürürəm.

Sexin rəisi V. Ə. Musalı

Sərəncamın qeydə alınması kitabı

Sərəncamın sıra

nömrəsi

Tarixi

Sərəncamın

məzmunu

Kim imzalamışdır

İcraçı

14 10.01.14 Ezamiyyətə

getmə haqqında

Sex rəisi

V.Ə.Musalı Məmmədov

4.9.Göstəriş

İdarə və müəssisələrin müəyyən məsələlərinin

icrasında göstərişlər də tərtib olunur. Məlumat - metodiki

xarakterli məsələlər üzrə idarəetmə orqanlarının verdiyi

-46-

hüquqi aktların icrası ilə əlaqədar olaraq idarə və müəssisə

tərəfindən verilən sərəncamverici sənədlərə göstəriş deyilir.

Bu sənədlər də hüquqi xarakterli sənədlərdir.

Göstərişlər idarə daxilində əmrlərin, təlimatların və idarəetmə

orqanlarının digər aktlarının icrasının təşkili ilə əlaqədar olaraq

verilir. Göstərişləri birinci şəxs, idarə rəisləri və onların

müavinləri imzalamaq hüququna malikdir. Əmr kimi bu sənəd

də iki hissədən : şərh və sərəncamdan ibarətdir. Göstərişin şərh

hissəsi “məqsədi ilə”, “uyğun olaraq”, “icrası üçün”

sözlərindən sonra başlayır. Şərh hissəsi “təklif edirəm”,

“öhdəmə götürürəm” sözləri ilə yekunlaşır. Sərəncam hissəsi

isə əmrdəki kimi qurulur.

Nümunə

Azərbaycan Respublikası

Ədliyyə Nazirinin

j

GÖSTƏRİŞİ

09.01.14. №15 Bakış.

Arxiv işinin təşkili haqqında

Arxiv işinin təkmilləşdirilməsi haqqında Azərbaycan

Respublikası prezidentinin fərmanının icrası məqsədi ilə bir

vəzifə olaraq tapşırıram:

1.Ədliyyə Nazirliyinin arxivlərində arxiv işinin

təkmilləşdirilməsi üçün lazımi işlər görülsün .

2.Sənədlərin saxlanması və onların ciddi mühafizəsi

üçün şərait yaradılsın və s.

Ə.X.Məmmədov r-ı

-47-

4.10.Qərar

Kollegial orqanlar müxtəlif məsələləri həll etməkdən

ötiTi qərarlar çıxarırlar. Qərarları Nazirlər Kabineti, Milli

Məclis və bir sıra idarələr qanunlar əsasında onların qarşısında

duran məsələləri yerinə yetirmək məqsədi ilə qəbul edirlər.

Qərar-kollegial qaydada idarəetmə orqanları

tərəfindən onların qarşısında duran müxtəlif, vacib məsələləri

yerinə yetirmək üçün qarşısında duran müxtəlif, vacibi

məsələləri yerinə yetirmək üçün qəbul olunan hüquqi akt- dir.

Qərarın mətni yığcam, ifadələri müxtəlif mənalarda

pozulmayan dəqiq olmalı və bir qayda olaraq iki hissədən; şərh

və sərəncam hissələrindən ibarət olmalıdır.

Şərh hissəsində qərar qəbul edilməsinin səbəbləri, lazımi

iş tədbirlərinin məqsəd və vəzifələri göstərilir. Əgər qərarın

qəbulu üçün yuxarı orqanın sərəncam sənədi əsas

götürülmüşdürsə, şərh hissəsində sənədin adı, nömrəsi, tarixi

və başlığı göstərilir. Habelə sənədin bilavasitə həmin idarəyə

aid bölməsinin məzmunu verilir. Görülməli olan tədbirlərin

izahına ehtiyac olmadıqda şərh hissəsi olmaya da bilər.

Sərəncam hissəsində əmr formasında ifadə olunan

təşkilatın adı göstərilir və sonra mətn dayandırılmadan baş

hərflə “qərara alınmışdır” sözləri yazılır. Əgər qərar bir neçə

müxtəlif xarakterli tədbirlərin görülməsini tapşırırsa, onda

sərəncam hissəsi bəndlərə bölünür. Eyni xarakterli tədbirlər bir

bənddə (ayrı-ayrı abzaslarda) sadalanır.

-48-

Qərarın bəndləri ərəb rəqəmləri ilə nömrələnir. Bəndin

nömrələnməsi bir-birindən nöqtə ilə ayrılan bənd nömrəsindən

və yarım bənd sıra nömrəsindən ibarət olmalıdır. Məsələn, 1.1;

2.3.1; 3.2.

Qərarı qəbul edən idarələr icraçı sifətilə göstərilir.

İcraçı sifətilə vəzifəli şəxsin adı işin və ya tədbirin icrası

konkret şəxsə tapşırılanda yazılır. Belə olduqda vəzifəli şəxsin

tam şəkildə adı və soyadı göstərilir. Qərarın sərəncam

hissəsinin sonunda, qərar sənədində icraya nəzarətin həvalə

edildiyi idarənin və ya vəzifəli şəxsin adı göstərilir. İdarənin və

ya vəzifəli şəxsin vəzifəsinin tam şəkildə adı və icraçının

soyadı yazılır.

Qərar layihəsi səliqə ilə redaktə edilməli, müvafiq

blanklarda çap olunmalı və ona tərtibçi, idarə rəhbəri

məsləhətçi viza verməlidir. Vizalar, razılaşdırılma qrifləri

layihənin birinci nüsxəsinin son vərəqinin üz tərəfində və

ayrıca razılaşdırılma vərəqində yerləşdirilə bilər.

Kollegial orqanların qəbul etdiyi qərarların layihələri

onları hazırlamış şəxslərə düzəliş və əlavələrlə verilir. Həmin

düzəliş və əlavələr qaydaya salındıqdan sonra layihələr imza

qoyulmaq üçün katibə qaytarılır.

İcraçı imzalanmış sənədlərə göndərilməli olduğu

təşkilatların və şəxslərin siyahısını əlavə edir. Kollegial

orqanların qəbul etdiyi qərarlar onların sədri və katibi

tərəfindən imzalanır, yeddi gün ərzində icraçılara çatdırılır.

İcra hakimiyyətinin qərarları nömrələnir, iclasların

nömrəsi isə ərəb rəqəmləri ilə yazılır. İcra hakimiyyətinin

qərarı kitabda təqvim ili çərçivəsində xronoloji ardıcıllıqla

qeydə alınır. Həmin kitabda qeyd nömrəsi qərarın nömrəsidir.

-49-

Qərarların vaxtında çoxaldılması, rəsmi şəklə

salınması, uçotu və göndərilməsi üçün idarənin, kollegial

orqanın dəftərxanası məsuliyyət daşıyır. Qəbul olunmuş

qərarların əslində düzəliş etmək qadağandır. Qərarlarda

səhvlər aşkara çıxarıldıqda bu barədə idarənin rəhbərliyinə

məlumat verilir.

İcra hakimiyyəti qərarlarının surətinin çıxarılmasına

ancaq icra hakimiyyətinin başçısı və ya katibinin icazəsi ilə

yol verilir. İcra hakimiyyətinin və digər orqanların iclaslarının

ayrı-ayrı qərarlarını mətbuatda dərc etmək zərurəti haqqında

məsələ həmin qərarı qəbul etmiş orqan tərəfindən həll olunur.

Qərarlar aşağıdakı qaydada tərtib edilir:

Nümunə

Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti

QƏRAR

il № Bakı şəhəri

Başlıq

Qərarın

mətni İmza

Qərarın rekvizitləri aşağıdakılardan ibarətdir;

- dövlətin gerbi;

- kollegial orqanın adı ;

- sənədin adı ;

- başlıq ;

50-

- nömrəsi ;

- iclasın keçirildiyi yer;

- tarix ;

-qərarın mətni;

- imzalar.

Nümunə

Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti

QƏRAR

20 ci il № Bakı şəhəri

“Pensiya təyinatı üçün əmək stajının təsdiq

edilməsi qaydası barədə Əsasnamə haqqında”

“Vətəndaşların pensiya təminatı haqqında” qanuna

müvafiq olaraq Nazirlər Kabineti qərara alır:

“Vətəndaşların pensiya təminatı haqqında” qanuna

uyğun olaraq “Pensiya təyinatı üçün əmək stajının təsdiq

edilməsi qaydası barədə” Əsasnamə təsdiq edilsin (əlavə

olunur.)

Baş nazir

İşlər müdiri

(imza)

(imza)

(adı, soyadı)

(adı, soyadı)

-51-

§5. SƏMƏRƏLİ İŞGÜZAR YAZIŞMALAR

5.1. İşgüzar yazışma zamanı diqqətli olmalısınız

İşgüzar məktublaşma çox ciddi bir məsələdir. Düzgün

qurulmamış cümlə və ya gülünc yazı xətaları həmsöhbətinizi

təkcə təəccübləndirməyib, həm də sizin nə qədər diqqətsiz biri

olduğunuz haqqında fikir yaradacaq.

Belə hallardan uzaq olmaq üçün işgüzar yazışmanın

yazılmamış qanunlarına əməl etmək lazımdır.

5.2,Orfoqrafiya və qrammatika

Məktubu göndərməmişdən qabaq onu bir də diqqətlə

oxuyun. Mətnin savadlı tərtib olunmaması sizin nüfuzunuza

təsir edə bilər. Bu zaman isə əsas diqqəti soyad, rəqəm və

durğu işarələrinə vermək lazımdır. Məktubu ünvanladığınız

şəxs başa düşməlidir ki, o mütəxəssis ilə danışır. Əgər

məktubun qrammatik cəhətdən düzgün tərtib olunduğundan

şübhələnirsinizsə, onda ətrafınızdakı kolleqalarmızdan

məsləhət alın.

5.3.Başlıq

Elektron məktubun mövzu hissəsi (subject) işgüzar

məktublaşmanın ən vacib elementlərindən biri hesab olunur.

Başlıq əsasında məktubu alan şəxs onu oxuyub- oxumamaq

haqqında qərar verir. Düzgün seçilməmiş ad

-52-

məktubunuzun oxunmadan silinməsinə səbəb ola bilər. Mövzu

hissəsinə “Müqavilə”, “Cədvəl” və ya “Sifariş” kimi qısa

sözlər əvəzinə söhbətin nədən getdiyinə dair bir qədər ətraflı

məlumat yaza bilərsiniz. Məsələn, “ABC şirkəti ilə rabitə

xidməti haqqında müqavilə” və ya “31.05.2014 tarixi üzrə

maliyyə hesabatı”. Lakin bu zaman da çox təfərrüata girməyin,

çalışın maksimum 10 sözlə fikrinizi izah edəsiniz.

5.4. Etik qaydalar

Məktubun əvvəlində həmişə həmsöhbətinizə adı ilə

müraciət edin, bu etibar təlqin edir. Ən əsası isə məktubu

ünvanladığınız insanın adını səhv salmayın. Yaxşı olardı ki,

dialoqun əvvəlində həmsöhbətinizi salamlayasınız və ya ətraflı

cavab üçün təşəkkür edəsiniz. Əmin olun, bu onun üçün xoş

olacaq.

Əgər göndərdiyiniz məktubun bir nüsxəsini həm də

rəhbərliyə və ya həmkarlarınızdan birinə göndərməlisinizsə,

onda həmin şəxsin məktubu digər insanlara göndərdiyinizi

görüb-görməməsini yoxlamağı yadınızdan çıxarmayın. Çünki

əks halda o şübhələnə bilər ki, siz ona etibar etmirsiniz və ya

onun sirlərini başqaları ilə paylaşırsınız.

Şərik, həmkar və ya müştərilərinizin vacib məsələlərin

müzakirə olunduğu yazışmalarınızı heç vaxt silməyin. Bir

müddətdən sonra sizdən razılıq vermədiyiniz nəyisə tələb edə

bilərlər. Bu halda yazışma sizin haqlı olduğunuza dair dəlil

kimi (hətta hüquqi cəhətdən də) çıxış edə bilər.

-53-

Sitat

Bir başlıq altında yazışmalar aparmayın, əks halda

söhbət uzana bilər və nəsə axtarmaq lazım gəldikdə heç nə tapa

bilməyəcəksiniz. Bu səbəbdən bir mövzu bitdikdə digərinə

keçin. Yeni müzakirə predmeti isə yeni məktubun mövzu

başlığı olacaqdır.

5.5. Uğurlu karyera işgüzar yazışmalardan

başlayır

Böyük şirkətlərin əksəriyyəti sizi işə qəbul edərkən

cv-nizdən əvvəl onu göndərdiyiniz poçt ünvanına diqqət

edirlər. Əgər sizin poçt ünvanınız professional standartlardan

kənardırsa, yəni orada öz adınızdan deyil, ləqəbinizdən və

yaxud da digər-qeyri ciddi simvollardan istifadə et- rnisinizsə,

bu zaman həmin şirkət də sizin cv-nizə, imzanıza qeyri-ciddi

yanaşır. Buna görə də hazırkı dövrdə böyük şirkətdə çalışmaq

istəyirsinizsə, ən birinci mail ünvanınızı peşəkar standartlara

uyğunlaşdırmalısınız. Ancaq bu hələ işin ilk mərhələsidir. İndi

sizə növbəti mərhələ-iş mühitində peşəkar yazışma forması

haqqında bəzi məsləhətlət vermək istəyirik. Həm öz iş

yoldaşlarınız arasında, həm də digər korporativ şirkətlər

arasında işgüzar imic yaratmaq istəyirsinizsə, məqaləmizi

oxuyub, gələcək və ya indiki iş fəaliyyətinizdə bu

standartlardan faydalana bilərsiniz. Ümumiyyətlə, uğurlu

karyera işgüzar yazışmalardan başlayır.

1. İşgüzar məktubun başlanğıc və ən vacib hissəsi

hörmət əlaməti olaraq bu poçtu qəbul edən şəxsi və onun

təmsil etdiyi şirkəti salamlamaqdır. Məktubun məzmununa

-54-

baxmayaraq bu hissə bütün işgüzar məktublarda istifadə

olunmalıdır.

2. İkinci məsləhət- Digər unutmamalı olduğunuz bir

məsələ də dostlanmzla deyil, iş yoldaşınızla və ya digər bir

şirkətin nümayəndəsi ilə danışmağınızdır. Əgər iş yoldaşınıza

hansısa bir məsələ haqqında kədərləndiyinizi və ya

sevindiyinizi bildirmək istəyirsinizsə, bu zaman müxtəlif

smayliklərdən, arda-arad bir neçə sual, nöqtə və ya nidalardan

istifadə edə bilərsiniz, amma bu hal iş mühitində məktublaşma

zamanı arzuolunmazdır.

3. İşgüzar məktublar dəqiqlik tələb edir. Buna görə də

çalışın ki, yazıda hansısa qrammatik, leksik və ya orfoqrafik

səhvlər etməyəsiniz.

4. Yazıda elementar etik qaydalarına riayət etmək

mütləqdir. Şirkətin səlahətli nümayəndəsi olmağınızı

unutmayın və hər cür situasiyada sakitliyinizi, peşəkarlığınızı

qoruyub saxlamağa çalışın. Etdiyiniz hər hansısa kobudluq və

təhqir yalnız sizin adınıza deyil, ümumən şirkətinizin adına

xələl gətirə bilər!

5. Məktubu qəbul edənin sizin söylədiklərinizi tam

başa düşməsi üçün fikirlərinizi aydın şəkildə ifadə etməlisiniz.

Buna görə də cümləni ağırlaşdıran tərkiblərdən qaçın, işgüzar

bir o qədər də sadə mətn hazırlamağa çalışın.

6. Etik prinsiplərə uyğun olaraq yazılan məktubu etik

qaydalara uyğun formada bitirməliyik. Buna görə də məktubun

sonunda həmsöhbətimizə işlərində uğurlar və gününün xoş

keçməsini arzulamağı unutmuruq.

Əmin olun ki, bu asan qaydalara əməl edərək tez

zamanda işgüzar yazışmanızdan uğurlu nəticə əldə

edəcəksiniz.

55-

§6. KADR SƏNƏDLƏRİ

Azərbaycan Respublikasının əsas qanunu olan

Konstitusiyanın 35-ci maddəsinə görə respublika ərazisində

yaşayan hər bir şəxsin əmək hüququ vardır. Respublikamızın

vətəndaşları, əcnəbilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər

özlərinin əmək hüququnu həyata keçirmək üçün əmək

müqaviləsi bağlayırlar. Əmək müqaviləsi vətəndaşla müəssisə

arasında bağlanır. Bu müqaviləyə əsasən vətəndaş öz

ixtisasına uyğun müəssisənin daxili əmək qaydalarına əməl

etməklə müəyyən edilmiş işi görür. Müəssisə isə

qanunvericiliklə göstərilən şərtlərə uyğun olaraq, iş şəraitini

təmin edir və ona gördüyü işin müqabilində əmək haqqı

verməyi öhdəsinə götürür. Buna görə də idarələrdə kadr

xidməti şöbələri fəaliyyət göstərir.

İdarələrdə ayrıca şəxsi heyətə dair sənədlər hazırlanır.

Şəxsi heyət sənədlərinə aşağıdakı sənədlər daxildir:

-əmək müqaviləsi;

-kadr əmrləri ;

-ərizələr;

-xasiyyətnamələr;

-tərcümeyi-hal;

-əmək kitabçaları;

-kadrların uçot vərəqi ;

-attestasiya vərəqələri və s.

Kadr işlərinin aparılmasında şəxsiyyəti müəyyən edən

sənədlərə isə pasport, doğum və nikah haqqında

şəhadətnamələr, hərbi bilet, təhsil haqqında attestat, diplom və

sair daxildir.

-56-

Şəxsi işlər rəhbər işçilər, mütəxəssislər və maddi

məsul şəxslər üçün tərtib olunur. Şəxsi işlərə sənədlərin

siyahısı, əmək müqaviləsi, kadrların şəxsi uçot vərəqəsi (şəkil

ilə) və ona əlavə edilmiş tərcümeyi-hal, təhsil haqqındakı

diplomun surəti, işə qəbul olunma haqda ərizə, işə qəbul

olunmaq və başqa işə keçirilmək haqqında əmrlərin surətləri,

xasiyyətnamə, attestasiya vərəqi və işçini xarakterizə edən

başqa sənədlər daxildir. Kadrların şəxsi uçot vərəqi aydın xətlə

doldurulur.

İşə daimi, müvəqqəti qəbul olunmasından asılı

olmayaraq, işçilər və qulluqçular üçün Respublika Statistika

Komitəsi tərəfindən təsdiq olunmuş uçot sənədləri kadrlar

şöbəsinin əməkdaşı tərəfindən, sənədlər əsasında doldurulur.

Əmək müqaviləsi bağlanmadan əmək münasibətlərinə

daxil olmaq qadağandır. Müqavilə yazılı formada

bağlanmalıdır. Əmək müqaviləsi (kontrakt) işəgötürənlə işçi

arasında fərdi qaydada bağlanan əmək münasibətlərinin əsas

şərtlərinin, tərəflərin hüquq və vəzifələrini əks etdirən yazılı

müqavilədir. Bu sənəddə aşağıdakı əsas məlumatlar

göstərilməlidir;

-işçinin soyadı, adı, atasının adı və ünvanı ;

-işəgötürənin adı, ünvanı ;

-işçinin iş yeri, vəzifəsi ;

-əmək müqaviləsinin bağlandığı və işçinin işə

başlamalı olduğu yer ;

-müddəti ;

-işçinin əmək funksiyası;

- 5 7 -

-işçinin əmək şəraitinin şərtləri-iş və istirahət vaxtı,

əmək haqqı və ona əlavələr, əmək məzuniyyətinin müddəti,

əməyin-mühafizəsi, sosial və sığorta olması;

-tərəflərin öhdəlikləri ;

-əlavə şərtlər barədə məlumatlar.

Əmək müqaviləsi iki nüsxədən az olmayaraq tərtib,

olunur. Tərəflərin imzası (möhürü) ilə təsdiq edilir və onun bir

nüsxəsi işçidə, digər nüsxəsi isə işə götürəndə saxlanılır.

Əmək müqaviləsi müddətsiz və ya beş ilədək müddətə

bağlanıla bilər. Əgər başqa hallar nəzərdə tutulmayıbsa,

bağlanmış müqavilə imzalandığı gündən qüvvəyə minir.

Əmək müqaviləsi bağlanarkən işçi əmək kitabçasını və

şəxsiyyətini təsdiq edən sənədi təqdim edir.

Bu zaman işçinin müvafiq yaşayış məntəqəsində

qeydiyyatının olub-olmaması ilə şərtləndirilə bilməz.

-58

Nümunə

ƏMƏK MÜQAVİLƏSİ (qısa forması)

200 il №

(idarənin, müəssisənin, təşkilatın adı)

İşəgöäirənin

(vəzifəsinin adı) ilə

hçl

(adı, atasının adı və soyadı)

(adı, atasının adı və soyadı )

(vətəndaşlığı, şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd, onun nömrəsi)

(verildiyi tarix və onu verən orqanın adı)

1. İşəgötürən işçini_______________________________

(vəzifə, peşə, ixtisas kateqoriyası, iş yeri)

işə qəbul edir və aşağıdakı əmək funksiyalarını

müəyyənləşdirir:

_ __________________________________ avadanlıqların

quraşdırılması ___________________________________

2. İşçinin vəzifələri :

- bu müqavilə ilə edilmiş əmək funksiyasını vicdanla yerinə

yetirmək ;

-əmək intizamına və daxil davranış qaydalarına əməl etmək;

-59-

- əmək təhlükəsizliyi normalarına əməl etmək ;

-işəgötürənə vurduğu maddi zərərə görə məsuliyyət daşı-

maq;

-işəgötürənin kommersiya sirrini müəyyən olunmuş

qaydada və şərtlərlə gizli saxlamaq ;

- iş yoldaşlarının əmək hüquqlarını və qanuni mənafeylərini

pozmamaq ;

- əmək mübahisələri üzrə məhkəmə və digər orqanların

qərarlarını yerinə yetirmək;

- əmək qanunvericiliyinin tələblərini yerinə yetirmək.

3. İşəgötürənin əmək şəraiti yaratmaq sahəsində öhdəlikləri.

İşəgötürən işçiyə aşağıdakı əmək şəraitini təmin

etməyi öhdəsinə götürür :

3.1. Qüvvədə olan qanunvericiliyin tələblərinə müvafiq

olaraq sağlam və təhlükəsiz iş şəraiti yaratmaq ;

3.2. İşçinin maaşı (ümümi məbləği) _________________

3.3. Əlavələr və mükafatlar ________________________

(nəyə görə və məbləği göstərilməklə)

3.4. Əmək haqqı iş təhvil verildikdən sonra müəssisənin

hesabına pul vəsaiti daxil olan andan hissə-hissə manatla

həmin günün dollar məzənnəsində ödənilir.

3.5. İş vaxtı ______________________ 4. Bu müqavilə _________________ _______________ ilədək ______ ̂ ______________________ _bağlanır.

(müddətli, müddətsiz) 5. Bu müqavilənin şərtlərində dəyişikliklərin aparılması tərəflərin qarşılıqlı razılığı ilə edilir. 6. Bu müqaviləyə xitam verilməsinin əsasları və qaydaları Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi ilə tənzimlənir.

-60-

7. İşçi ilə işəgötürən arasında yaranan əmək mübahisələr

qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada tənzimlənir.

8. Əmək müqaviləsi iki nüsxədə tərtib olunur, tərəflərin imzası

ilə təsdiq edilir və onun bir nüsxəsi işçidə, digər nüsxəsi isə

işəgötürəndə saxlanılır.

İşəgötürən : İşçi; İmza: İmza:

Ünvan: Ünvan:

Möhür İmza:

Əmək kitabçası. İdarələrdə əmək, kitabçalarının

tətbiqi qaydası haqqında əsasnamə işlənib hazırlanmış və

Nazirlər Kabinetinin 1996-cı il tarixli 186 saylı qərarı ilə təsdiq

edilmişdir. Əmək kitabçası əmək fəaliyyətini və əmək stajini

təsdiq edən əsas sənədlərdən biridir. Əmək kitabçası işəgötürən

tərəfindən 5 gündən artıq işləyən bütün işçilər üçün əsas iç

yerində açılır.

İşə qəbul oluna işçi əmək kitabçasını və şəxsiyyətini

təsdiq edən sənədi işəgötürənə təqdim etməlidir. İlk dəfə əmək

müqaviləsi bağlanarkən əmək kitabçası tələb edilmir. Əmək

kitabçasının tətbiqi qaydası haqqında məlumatlar əsasnamədə

göstərilir.

Məcburi köçün və ya qaçqın statusuna malik olan

şəxslərlə, əcnəbilərlə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərlə

(qanunvercilikdə başqa hal nəzərdə tutulmayıbsa) əmək

kitabçası təqdim edilmədən əmək müqaviləsi bağlana bilər.

Azərbaycan Respublikası vətəndaşlarının, əcnəbilərin

və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin əmək kitabçalarının

hazırlanması, verilməsi, doldurulması və saxlanılması qaydası

-61-

Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi və yuxanda

göstərilən əsasnamə ilə tənzimlənir.

Əmək kitabçası 10 smxl4 sm ölçüdə, üz qabığı yaşıl

rəngdədir. Əmək kitabçası 4 bölmədən ibarətdir. 1-ci bölmə üz

qabığı, 2-ci bölmə titul vərəqi, 3-cü bölmə iş haqqında

məlumat, 4-cü bölmə isə pensiya təyin edilməsi haqqında

məlumatdır. Əmək kitabçalarının hazırlanması və işəgötü-

rülənlərə verilməsi Azərbaycan Respublikası Əmək və

Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir.

Əmək kitabçasının və ona əlavə edilən içliyin

doldurulması işəgötürən tərəfindən Azərbaycan

Respublikasının dövlət dilində (Azərbaycan d i l i ) aparılır.

İşəgötürən tərəfindən əmək kitabçasında aşağıdakı

qeydlər aparılmalıdır.

1. İşçinin soyadı, adı, atasının adı (işçinin soyadı, adı

və atasının adı ixtisar olunmadan yazılır), doğulduğu gün, ay,

il, təhsil (o cümlədən başa çatdırılmamış orta və ali təhsili),

peşəsi, ixtisası təsdiqedici sənədlərə əsasən yazılır.

2. İşçinin işə götürülməsi, bir işdən başqa işə

keçirilməsi və işdən azad edilməsi haqqında məlumat (gün, ay,

il) göstərilməklə, bu qeydləri aparmağa əsas verən əmrə,

sərəncama (tarixi və nömrəsi göstərilməklə) uyğun yazılır.

3. “İş haqqında məlumat” bölməsinin 3-cü qrafasında

başlıq formasında işəgötürənin tam adı yazılır. Bu başlıq

altında 1-ci qrafada daxil edilən yazılışın sıra nömrəsi, 2-ci

qrafada isə işçinin qəbul edildiyi tarix göstərilir.

-62-

4. 3-cü qrafada işçinin adı, peşəsi, yaxud vəzifəsi,

həmçinin vahid tarif cədvəli üzrə əməyin ödənilməsi dərəcəsi

konkret göstərilməklə hansı sexə, şöbəyə, bölməyə, sahəyə,

peşə və ya vəzifəyə təyin edilməsi yazılır.

İşçinin qəbul edildiyi işin, peşənin, yaxud vəzifənin adı

haqqında qeyd fəhlə peşələri və qulluqçu vəzifələri üzrə

ümumrespublika təsnifatına və müvafiq sahələr üzrə fəhlə

peşələrinin qulluqçu vəzifələrinin vahid tarif sorğu

kitabçalarına və digər müvafiq sənədlərə əsasən aparılır.

İşəgötürən hüquqi şəxsin adı dəyişdirildikdə, fəhlə və

qulluqçuya yeni dərəcə verildikdə, ştat cədvəlində və

vəzifələrdə dəyişikliklər aparıldıqda əmək kitabçasında

dəyişikliklər işəgötürənin əmrinə (sərəncamına) müvafiq

aparılır.

Pensiya təyin olunması haqqında məlumatda

pensiyanın təyin olunması tarixi (gün, ay, il) və təyin olunan

pensiya göstərilməlidir.

Mükafatlandırmalar, həvəsləndirmələr və əmək

intizamının pozulmasına görə işçiyə verilmiş tənbehlər əmək

kitabçasına yazılmır.

Əmək kitabçasında işə- qəbul, başqa daimi işə

keçirmək, yaxud işdən azad etmək haqqında bütün qeydlər

işəgötürən tərəfindən əmr (sərəncam) verildikdən 5 gündən

gec olmamaq şərti ilə, işdən azad etmək haqqında isə işçinin

işdən çıxarıldığı gün edilir.

Bütün qeydlər əmrin (sərəncamın) məzmununa uyğun

olmalıdır. Gün və ay ikirəqəmli ərəb rəqəmləri ilə yazılmalıdır.

Əmək kitabçasının birinci səhifəsində işçinin özü haqqında

məlumatların işçi öz imzası ilə təsdiq edir.

63-

işə qəbul daimi başqa işə keçirmək barəsində səhv və

qeyri-dəqiq yazılar aşkar edildikdə düzəliş işəgötürən

tərəfindən aparılır. İş yerini dəyişdikdə, belə hallar aşkar

olunarsa, yeni iş yerindəki işəgötürən bu barədə işçiyə lazımi

köməklik göstərməlidir.

Əmək kitabçasında və əlavə içliyində “İş haqqında

məlumat” bölməsində qeydin dəyişdirilməsi zəruri

olduqda, onda müvafiq sıra nömrəsi və qeydin yazılma

tarixi göstərilməklə , 3-cü qrafada belə yazılır : “ _______ ”

nömrəli qeyd etibarsızdır.

Əgər əmək kitabçasında səhvə yol vermiş, yaxud

qeyri-dəqiq yazılış aparmış hüquqi şəxs ləğv edilmişdirsə,

düzəlişlər hüquqi varis tərəfindən, hüquqi varis olmadığı

hallarda isə onun tabe olduğu yuxarı orqan tərəfindən aparılır.

İşəgötürən işçiyə, onun xahişi ilə əmək kitabçasında iş

fəaliyyəti haqqında çıxarış verir.

Əmrin (sərəncamın) itdiyi və saxlanmadığı digər

hallarda iş haqqında düzəliş başqa təsdiqedici sənədlərə əsasən

aparılır. Şahid ifadələri əsasında əmək kitabçasında düzəlişlər

edilməsinə yol verilmir.

Əmək kitabçası oğurlandıqda, yandıqda, itdikdə,

yararsız hala salındıqda işçi işə yenidən bərpa edildikdə

qanunvericiliklə müəyyən edən qaydada işçinin xahiş ilə əmək

kitabçasının dublikatı verilməlidir.

Əmək kitabçası onu vermək üçün məsuliyyət

daşıyan işçi tərəfindən imzalanır. Əmək kitabçası ilk dəfə

hansı işverən tərəfindən doldurulursa, adının, atasının adının

əmək kitabçasında dəyişdirilməsi son iş yerində işəgötürən

tərəfindən sənədlərə əsasən aparılır. Belə halda hansı

-64-

sənədlərə istinad edilməsi göstərilməlidir. Dəyişikliklər əmək

kitabçasının birinci səhifəsində edilir. Təhsil, peşə, ixtisas

haqqında dəyişikliklər də eyni qaydada aparılır .

Ştat cədvəlində və vəzifələrdə aparılan dəyişikliklər,

habelə fəhlə və qulluqçuya yeni dərəcələrin verilməsi haqqında

dəyişikliklər işəgötürənin əmrinə (sərəncamına) əsasən

aparılır.

İşçinin əmək kitabçasında işdən çıxmaq səbəbi

qüvvədə olan qanunvericiliyin müddəalarına uyğun

göstərilməlidir.

Pensiya təyin edilən zaman rayon (şəhər) əhalinin

sosial müdafiəsi mərkəzləri tərəfindən əmək kitabçasının

pensiya təyin edilməsi haqqında məlumat bölməsində “Pensiya

təyin edilmişdir” ştampı vurulur.

Əmək kitabçasının müvafiq bölmələrinin bütün

səhifələri dolduqda ona əlavə içlik verilir. Əlavə içlik əmək

kitabçasının içərisinə tikilir və əmək kitabçasının doldurulduğu

qaydada işçinin əsas iş yerində işəgötürən tərəfindən aparılır.

Əmək kitabçasına verilən əlavə içliyin birinci (titul)

səhifəsinin sağ yuxarı küncündə “əmək kitabçasına əlayə”

sözləri yazılır, ..seriyası və nömrəsi göstərilir, Əmək kitabçası

olmadan içlik etibarsız sayılır.

İşdən çıxan işçilərə əmək kitabçası fərdi əmək

müqaviləsi xitam olduğu gün (sonuncu iş günü) verilir. İşdən

çıxan gün işçinin işdə olmadığı hallarda işəgötürən həmin gün

poçt vasitəsilə ona bildiriş göndərir. Əmək kitabçasının poçt,

vasitəsilə göndərilməsinə .yalnız Jş^ən çıxan işçinin razılığı ilə

yol verilir. , t,

65-

işçi vəfat etdikdə əmək kitabçası onun ailə üzvlərinə

verilir və yaxud onların tələbi ilə poçt vasitəsi ilə göndərilir.

Dublikat almaq hüququna malik olan işçi axırıncı iş yeri üzrə

işəgötürənə əmək kitabçası və ona əlavə içliyin verilməsi

haqqında müraciət etməlidir. İşəgötürən 15 gün ərazində bu

müraciətə baxıb, onu həll etməlidir.

Əmək kitabçası itdikdə və ya yararsız hala düşdükdə

işçiyə verilən yeni əmək kitabçasının işçi haqqında məlumat

səhifəsinin yuxarı sağ tərəfində iri hərflərlə “Dublikat” sözləri

yazılır. Əmək kitabçası və yaxud əlavə içliyin dublikatı ümumi

qayda üzrə doldurulur.

Əmək kitabçasının və onun əlavə içi iyinin dublikatı

verildiyi zaman həmin vaxta qədər əmək stajına malik olan

işçilərin əmək stajı əmrə (sərəncama) əsasən müəyyənləşdirir

və dublikatda qeyd olunur.

Keçmişdəki iş haqqında əmək kitabçasında yuxarıda

göstərilən məlumat tam dərəcədə olmadığı hallarda, əmək

kitabçasının dublikatına yalnız sənəddəki məlumat daxil edilir.

Əmək kitabçası (əlavə içlik) verilən zaman əmək kitabçasına

çəkilmiş xərclər tutulur. Əmək kitabçası və ona əlavə içlik

işəgötürənin təqsiri üzündən xarab olarsa, əmək kitabçasının

xərci işəgötürən tərəfindən ödənilir.

İşdən çıxan zaman müəyyən səbəblər üzündən

götürülməyən əmək kitabçaları iki il müddətinə işdə olan

işçilərin əmək kitabçalarından ayrı işəgötürəndə saxlanılır.

İşdən çıxmış şəxslərin əmək kitabçaları, əlavə içliklər

alınmadıqda şəxslərin əmək kitabçaları, əlavə içliklər

alınmadıqda həmin işəgötürənin arxivində 50 il müddətində

saxlanılır. Göstərilən müddət (50 il) keçdikdən sonra

-66-

qanunla nəzərdə tutulan qaydada məhv edilməsi üçün ayrılır.

Doldurulmuş və doldurulmamış əmək kitabçalarının,

əlavə içliklərin uçotu aşağıdakı qaydada aparılır:

1. Əmək kitabçaları və əlavə içliklər hərəkətinin

uçotu kitabı işə qəbul və işdən çıxarılmasını rəsmiyyətə salan

şəxs tərəfindən aparılır.

2. Əmək kitabçaları (əlavə içliklər) mədaxil -

məxaric və onların hərəkətləri uçotu kitablarında qeydə almır.

Mədaxil - məxaric kitabına əmək kitabçalarının və

içliklərin sifariş və alınması ilə əlaqədar bütün əməliyyatlar

yazılır (seriya və nömrələr göstərilir). Kitab işəgötürənlərin

mühasibatı tərəfindən aparılır. Mədaxil - məxaric kitabı, əmək

kitabçaları və əlavə içliklərin hərəkəti, uçotu kitabı

nömrələnməli, qaytanlanmah və işəgötürənin imzası olmaqla

möhürü ilə təsdiq olunmalıdır.

Əmək müqaviləsinin xitamı ilə əlaqədar işdən çıxan

işçiyə əmək kitabçası qaytarıldıqda (verildikdə) ona şəxsi

vərəqəsində və əmək kitabçalarının uçotu kitabında imza

etdirilir.

Doldurulmamış əmək kitabçaları və içliklər ciddi

hesabat sənədləri kimi işəgötürənlərin mühasibatında

saxlanılır. Əmək kitabçalarının saxlanılması üçün məsul olan

şəxslər onları təhvil-təslim qaydası ilə verir.

Əmək kitabçalarının uçotunun aparılmasına məsuliyyət

daşıyan şəsşalarının (əlavə içliklərin) vəziyyəti, əmək

kitabçalarına (əlavə içliklərə) çəkilmiş xərclərin dəyərinə görə

alınmış məbləğlər haqqında (kassaya mədaxil edilməklə)

işəgötürənə hesabat verir.

-67-

Əmək kitabçasının nümunəsi

I

Azərbaycan Respublikasının Dövlət Gerbi

ƏMƏK KİTABÇASI

II

Titul vərəqəsi

Azərbaycan Respublikası ƏMƏK KİTABÇASI

Dövlət Gerbi seriya nömrəsi _____

Soyadı_ Adı

Atasının adı_

Doğulduğu il

Təhsili (gün, ay, il)

(natamam orta, orta, orta ixtisas,

natamam ali, ali)

Peşəsi,:ixtisası ________ . ________ Əmək kitabçasının doldurulduğu tarixi_ ____

20 il. Əmək kitabçası sahibinin

imzası

Əmək kitabçasını,verən məsul

Möhrü. şəxsin imzası ____________________

-68

III iş haqqında məlumat

Qeydin

№-si

Tarix İşə götürülməsi, bir işdən başqa işə keçməsi, işdən azad edilməsi (səbəbləri göstərməklə və qanunun

maddəsinə, bəndinə əsaslanmaqla)

Qeyd nəyin əsasında

yazılmışdır (sənəd, onun

tarixi və nömrəsi)

a

O CO —

1 2 3 4

IV

Pensiya təyin edilməsi haqqında məlumat

V

Əmək kitabçasına əlavə içlik

(əmək kitabçası olmadan əlavə içlik etibarsız sayılır) Azərbaycan Respublikası Dövlət Gerbi Soyadı _____________ Adı_ _____ _________ Atasının adı Doğulduğu il_

(gün, ay, il) Təhsili Peşəsi, ixtisası ________________ Əmək kitabçasının doldurulduğu tarix 20 il.

Əmək kitabçası sahibinin imzası

Əmək kitabçasını verən

məsul Möhrü şəxsin imzası ________

69-

Xasiyyətnamə işçinin mənəvi keyfiyyətinə və əmək

fəaliyyətinə qiymət verən bir sənəddir. Xasiyyətnamədə işçi

haqqında məlumatlar verilir və tərtib edilərkən onun üzərində

aşağıdakı rekvizitlər göstərilir:

1.Sənəd növünün adı;

2. Anket məlumatları: soyadı, adı, atasının adı,

doğulduğu yer, təhsili, yaşadığı yer.

3. Mətn.

İşçiyə verilən xasiyyətnamənin mətni üç əsas hissədən

ibarətdir:

1. İş yerində işçinin əsas fəaliyyətindən, işgüzar

keyfiyyətlərindən, əməyin qiymətləndirilməsindən;

2. Kollektivdə fəaliyyəti, tapşırıqların icra bacarığı ;

3. Əxlaqi keyfiyyətlərindən, kollektivdə nüfuzundan.

Mətnin axırında xasiyyətnamənin hara verilməsi

göstərilir. O, rəhbərin və həmkarlar təşkilatının imzaları ilə

təsdiq edilir, işçinin özünə verilir, yaxud onun xahişi ilə lazımı

yerə (ünvana) göndərilir.

Xasiyyətnamənin növündən asılı olaraq aid olduğu

sahənin rəhbərləri tərəfindən imzalana bilər.

Kadrları vəzifəyə təyində verilən xasiyyətnamədə onun

işgüzar keyfiyyətləri, adamlarla işləmək bacarığı,

təvazökarlığı, əxlaqi keyfiyyətləri, müstəqil qərarlar qəbul

etmək bacarığı, idarəetmə qərarlarının həllində yaradıcı fikir

bildirmək qabiliyyəti qeyd edilir.

Xasiyyətnamənin aşağıdakı növləri vardır: şəxsi-xidməti

və xidməti. Xidməti xasİ3ryətnamə bu qaydada tərtib edilir.

- 70-

Nümunə

XASIYYƏTNAMƏ

1970-ci ildə Bakı şəhərində anadan

olmuş, ali təhsilli. Məmmədov Əşrəf

Xeyrulla oğluna verilir

Məmmədov Ə.X. 1990-cı ildən “RRR-Konus”

şirkətində mühasib işləyir. İşlədiyi müddət ərzində o, öz

vəzifəsinə məsuliyyətlə yanaşır. Şirkətdə mühasibat işlərinin

tez və dəqiq aparılmasına səy göstərir. Cari ildə müəyyən

dərəcədə qeyri-istehsalat xərclərinin və ziyanların

azaldılmasında fəal iştirak etmişdir. Bunun əsasında da şirkət

bu ilin may ayı üzrə mənfəət əldə etmişdir.

Cənab Məmmədov Ə.X. şirkət işçiləri arasında geniş

təşkilati işlər aparır. Mühasibatlıq şöbəsinin işini düzgün

qurmağı, sənədlərlə operativ işləməyi bacarır. İşçilərə

mühasibat sənədlərinin keyfiyyətli hazırlanması üzrə

məsləhətlər verir.

Şirkətin işçiləri arasında hörmət qazanmışdır.

Davranışında mədənidir. Tabeliyində olan işçilərlə rəftar

etməyi bacarır və lazımi hallarda onlara köməklik göstərir.

Xasiyyətnamə Xətai rayonu Hərbi Komissarlığına

təqdim olunmaq üçün verilir.

Direktoru Həmkarlar Komitəsinin sədri

İ.S. Məmmədov S.Q. Əsədova

71

Ərizələr. Kadrlarla və vətəndaşlarla işləmədən

mühüm yeri ərizə tutur. Şəxsin fikrinin hər hansı bir material

üzərində çatdırılmasına ərizə deyilir. Ərizələr adı qaydada

hazırlanır. Onun rekvizitləri bunlardır:

-ünvan sahibi (müraciət edilən idarə rəhbərinin soyadı və

inisialı);

-müraciət edənin yaşadığı yer, soyadı, adı və atasının adı;

-sənəd növünün adı;

- məzmunu;

- imza;

- tarix.

Nümunə

“RRR- Konus ” МММ direktoru

Ə.A. Məmmədov cənaba.

Bakı ş. Babək küç.

16/11 yaşayan Əsədov

Elsevər Kərim oğlu

tərəfindən

ƏRİZƏ

Sizdən xahiş edirəm, məni 15.01.03. tarixindən

müəssisənizə hüquq məsləhətçisi vəzifəsinə qəbul edəniniz.

(imza)

15.01.03.

E.K.Əsədov

- 72-

Tərcümeyi-hal. Bu sənəd müəllifin həyatını əks etdirir.

Həyatında olan faktlar və hadisələr ardıcıllıqla xronoloji

qaydada birinci şəxsin özü tərəfindən göstərilir. Anadan

olduğu vaxtdan başlayaraq yazdığı günə qədər məlumatlar

qeyd edilir.

Tərcümeyi-hal dörd rekvizitdən ibarətdir:

-sənəd növünün adı -mətni ;

-imza;

tarix.

Sənədin mətnində müəllifin soyadı, adı atasının adı,

təhsili; ailə vəziyyəti; ictimai işdə fəaliyyəti; əsas

məşğuliyyəti; doğmaları haqqında məlumatlar göstərilir.

Sənədə imzalandıqdan və tarix qoyulduqdan sonra onda

düzəliş etmək olmaz.

Nümunə

TƏRCUMEYI -HAL

Mən, Məmmədov Əşrəf Xeyrulla oğlu 1970-ci ildə Bakı

şəhərində anadan olmuşam. 1978-ci ildə 120 saylı orta məktəbi

bitirmişəm. Məktəbi bitirdikdən sonra əsgəri xidmətinə yola

düşmüşəm. 1999-cu ildə Polis Akademiyasına qəbul olmuşam.

Akademiyanı bitirdikdən sonra Xətai rayonu 12 saylı polis

bölməsinə işə qəbul olmuşam. İndiyə qədər orada işləyirəm.

Atam, Məirımədov X.Ə, pensiyaçıdır.

Anam, Məmmədova M.Ə. evdar qadındır.

Evi iyəm bir övladım var.

‘imza 12.01.03.

Ə.X.Məmmədov

- 73-

Attestasiya vərəqi. İşçilərin attestasiyası, onun keçirilmə

qaydaları, şərtləri və nəticələri Əmək Məcəlləsi ilə

tənzimlənir. Attestasiyadan keçən hər bir işçi üçün attestasiya

komissiyasına bilavasitə onun rəhbərinin həmkarlar təşkilatı

ilə birlikdə həmkarlar təşkilatı olmadıqda, işəgötürənin

hazırladığı və şəxsiyyəti hərtərəfli qiymətləndirən, işçinin

fərdi xüsusiyyətlərini açıqlayan xasijryətnamə verilir.

Attestasiya komissiyası iki qərardan yalnız birini verə

bilər.

1. Tutduğu vəzifəyə uyğundur .

2. Tutduğu vəzifəyə uyğun deyil.

Müəssisə rəhbəri attestasiya komissiyasının verdiyi

təklifləri nəzərə alaraq və qüvvədə olan qanunvericilik

aktlarına əsasən əmr verir. Attestasiya komissiyası tərəfindən

hər bir işçiyə ayrıca attestasiya vərəqəsi doldurulur və həmin

vərəqə işçinin şəxsi işində saxlanılır.

- 74-

Nümunə

ATTESTASİYA VƏRƏQƏSİ

1 .Soyadı, adı atasının adı;

2. Doğulduğu il;

S.Təhsil;

d.İxtisası;

5. Ümumi və ixtisas üzrə iş stajı ;

6. Tutduğu vəzifə, “vəzifəyə təyin etmə tarixi ”;

8. İşçinin fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi ;

9. Attestasiya komissiyasının təklifi ;

Attestasiya komissiyasının sədri ___________

Komissiya üzvləri ______________ ____ _

Attestasiya tarixi _____ ___________ _____

Attestasiya vərəqəsi ilə tanış oldum ________

tarix”

imza

“imza"

imza.

Şəxsi iş idarənin kadrları haqqında sənədləşdirilmiş

məlumatların bir işdə cəmləşməsinə deyilir. Bu bütün kadrlar

üçün açılır.

Şəxsi iş aşağıdakı sənədlərdən ibarətdir:

1. Şəxsi işdə olan sənədlərin daxili siyahısı;

2. İşə qəbul haqqında ərizə, göndəriş və ya təqdimat;

3. Müqavilə ;

4. Anket, kadrların uçot vərəqəsi;

5. Tərcümey - hal ;

6. Təhsil haqqında sənədlər ;

7. Təyin etmək, iş yerini dəyişdirmək, işdən azad etmək

haqqında əmrlərdən çıxarışlar;

8. Kadrların şəxsi uçot vərəqəsinə əlavələr;

75 ■

9. Həvəsləndirmələr üzrə əlavələr ;

10. Arayışlar və başqa sənədlər.

Yaşayış yerindən arayışlar, səhhəti haqqında tibbi

arayışlar və ikinci dərəcəli digər sənədlər şəxsi işlərdən ayrı

işin içərisində ayrıca tikilmiş zərfdə yerləşdirilir. Qovluğun üz

tərəfinin arxa hissəsində sənədlərin siyahısı tərtib olunur.

Sənədlərin arxivə verilmə siyahıları hazırlanılır. Şəxsi heyətə

aid olan sənəd və xüsusi sənədlər üçün siyahılar da işlərin

ümumi nömrəsi ilə bir neçə il üçün tərtib edilir. Şəxsi heyətə

dair sənədlər üçün siyahılar kadrlar şöbəsinin rəisi, yaxud

kadrlar üzrə müfəttiş tərəfindən təsdiq edilir. Bu siyahıların da

tərtib və təsdiq edilməsi qaydası daimi və uzun müddət

saxlanılan digər sənədlərin siyahıları üçün hazırlanmış

qaydalar ilə eynidir. Yəni “Sənədlərin saxlanmasına və arxiv

işinin təşkilinə dair” təlimatla tənzimlənir.

İdarədə şəxsi heyətə aid çoxlu miqdarda sənədlər

olduqda işçilərin işləri, yaxud kartoçkalan şəxsi heyətə dair

digər sənədlərdən ayrılıqda tərtib edilə bilər (müqavilələr,

şəxsi heyətə dair əmrlər, şəxsi hesablar və s.).

- 76

Nümunə

Dekabr 1996-cı il tarixli 188 saylı

Azərbaycan Respublikası Nazirlər

Kabinetinin Sərəncamı ilə təsdiq

edilmişdir

Tam maddi məsuliyyət haqqında

MÜQAVİLƏ

Əmək Məcəlləsinin 200.1-ci maddəsinə əsasən

Tərəflər:

Birinci tərəf:

( Müəssisənin və təşkilatın adı )

(vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı)

(onun rəhbər və ya müavini)

(müdiriyyətdən)

İkinci tərəf:

(maddi məsul şəxsin vəzifəsi)

(soyadı, adı, atasının adı)

(onun rəhbəri və ya müavini)

(maddi dəyərlilərin və görülən işin yeri)

77-

Maddi dəyərlilərin saxlanması məqsədi ilə, habelə

aşağıda göstərilən tələblərin icra olunması şərtilə müqavilə

bağlayırlar.

1. Tam məsuliyyətlə ona etibar edilmiş maddi

dəyərlilərin, yəni ____ seriyalı 024701 saylı qaimə- faktu-

rada göstərilmiş maddi dəyərlilərin qomnmasını və aşağıda

göstərilən vəzifələrin yerinə yetirilməsini öz boynuna götürür :

a) ona etibar edilən maddi dəyərlilərə və həvalə

edilmiş işlərə qayğı ilə yanaşmaq. Eyni zamanda heç bir halda

__________________ ziyan gətirməmək;

b) vaxtında___ rəhbərliyi onun himayəsində olan

maddi dəyərlilərin təhlükəsizliyi barədə məlumatlandırmaq və

lazımı hallarda təhlükəli vəziyyətin yaranma səbəblərini

öyrənmək ;

c) ona həvalə edilmiş maddi dəyərlilərin

inventarlaşdırılmasında iştirak etmək;

2. Müdiriyyətin vəzifələri;

a) maddi dəyərlərin qorunub .saxlanılması və görülən

işlərin lazımi səviyyədə yerinə yetirilməsi üçün lazımi şəraitin

yaradılması ;

b) dəyən maddi ziyanın ödənilməsi və maddi

dəyərlilərin qorunub saxlanması üzrə tam maddi məsuliyyət

haqqında qüvvədə olan qanunvericilik ilə işçini qabaqcadan

tanış etmək. Həmçinin müəssisə və təşkilatlara dəyən maddi

ziyanın ödənilməsi, habelə maddi dəyərlilərin saxlanması,

qəbulu emalı, satışı (buraxılışı) və ya təhvilin təşkili və

istehsala sərf olunması üzrə təlimat və normativlərlə tanış

etmək.

3.Müəssisə və təşkilata maddi məsul şəxsin günahı ucbatından dəyən ziyanın ödənilməsi ziyanın miqdarının

78-

müəyyən edilməsindən sonra qüvvədə olan

riciliyin əsasında həyat.

4. Maddi məsul şəxsin günahı olmadan _

qanunve-

ziyan dəyərsə, həmin şəxs buna görə cavabdeh hesab olunmur.

5. Hazırkı müqavilə maddi məsul şəxsin işlədiyi və ona

həvalə olunmuş maddi sərvətlərin saxlandığı bütün dövr

ərzində öz qüvvəsini saxlayır.

6. Hazırkı müqavilə 2 nüsxədə tərtib olunur, birinci

nüsxə _____ saxlanılır, ikinci nüsxə isə maddi məsul şəxsə

verilir.

Tərəflərin ünvanları : ________________________

İŞÇİ: _________________________________________________

Müqavilədə tərəflərin imzalan :

Direktor Maddi məsul şəxs

F.Həşimov M.Məmmədov

“23” yanvar 2013-cü il

müqavilənin bağlanma tarixi

İstər əmək müqaviləsi bağlanarkən, istərsə də əmək

münasibətləri prosesində işəgötürən etibar edərək verdiyi

əmlakın, maddi və digər sərvətlərin saxlanması, satışı,

daşınması, istifadəsi üçün işçilərlə onların tam maddi

məsuliyyət daşıması barədə yazılı müqavilə bağlamalıdır.

İşlərin yerinə yetirilməsindən, xidmətlərin

göstərilməsindən asılı olaraq işəgötürənin etibar edərək verdiyi

əmlakın saxlanması və s. zamanı kollektiv üzvlərinin hər

birinin maddi məsuliyyət dərəcəsini müə5^ən etmək, onlarla

tam maddi məsuliyyət barədə yazılı müqavilə bağlamaq

mümkün olmadığı hallarda kollektiv məsulİ5^ət haqqında

müqavilə bağlana bilər.

79

Xəbərdarlıq

Xəbərdarlıq, əsasən, idarə, təşkilat və müəssisələrdə

müəyyən qüsurlara yol verənlərə, məsələn, işə gecikənlərə,

məlumat vermədən işdən qalanlara və s. həmin qüsur və

nöqsanlara yenidən yol verməmələri üçün verilən yumşaq cəza

növüdür, bir növ, sərt cəzadan əvvəlki cəzadır. Çünki

xəbərdarlıq nəticə vermədikdə və yol verilən qüsur təkrar

edildikdə işçiyə daha sərt cəza növü olan töhmət verilir.

Xəbərdarlıq intizam tənbehi hesab ■edilmir. Onu, bir

növ, futbol hakiminin sarı kartına bənzətmək olar. Çünki sarı

kartın ardınca ikinci xəbərdarlıqda qırmizi kart gəldiyi kimi,

adi xəbərdarlığın da təkrarlanan ikinci mərhələsi töhmətdir və

xəbərdarlıq intizam tənbehlərindən hər hansı biri tətbiq

olunmadan edilir.

Xəbərdarlıq forması

XƏBƏRDARLIQ

Məktəbin riyaziyyat müəllimi Şahin Səfər oğlu

Nərimanov əvvəlcədən məlumat vermədən 2014-cü il noyabr

ayının 8-də dərsə gəlməmiş və bununla da məktəbdə dərs

intizamı pozulmuş, onun VIII və X siniflərdəki dərsləri boş

keçmişdir. Məktəb iş rejimini pozduğuna və intizamsızlığa yol

verdiyinə görə ona yazılı xəbərdarlıq elan edilsin.

(Məsələ məktəb həmkarlar təşkilatının iclasında müzakirə

edilmiş və qərar qəbul olunmuşdur).

Məktəbin direktoru : 9 noyabr 2014-cu il

N.Mürvətov

-80-

Hesabat

Hesabat sözü ərəbcədən “hesab” sözünün cəmi olub,

müəyyən bir şəxsin ona verilən tapşınğı yerinə yetirməsi,

görülən işin nəticəsi haqqında məsul şəxsə, kollektivə,

təşkilata, ictimaiyyətə verdiyi rəsmi məlumatdır.

Orta məktəbdə sinif nümayəndəsinin, təmizlik işlərinə

baxan şagirdin, kütləvi işə rəhbərlik edən şagirdin sinif

qarşısında, ali məktəbdə qrup nümayəndəsinin qrup qarşısında,

seçilıpiş deputatın öz seçiciləri qarşısında və s. müəyyən bir

müddət üçün görülən işlər barədə məlumatı hesabat xarakteri

daşıyıb, böyük əhəmiyyətə malikdir.

Hesabat hazırlanarkən aşağıdakı tələblər yerinə

yetirilməlidir;

1. Hesabat verilən tapşırığı yerinə yetirən şəxsin özü

tərəfindən yazılmalı, hesabatın əvvəlində onu yazan şəmsin

soyadı, adı yə atasının adı göstərilməli, sonunda isə imza

qoyulmalıdır.

2. Hesabat inandırıcı olmalı, görülən işlər ardıcıllıqla

sadalanmalıdır.

3. Hesabatda faktlar və rəqəmlər dəqiq verilməli, yeri

gəldikdə rəqəmlər sözlə də göstərilməlidir.

4. Hesabatda obrazlılığa, təkrarlara, yersiz sitatlara yol

verilməməli, dialektizmlər işlədilməməlidir.

5. İctimai xarakterli hesabatlar müəyyən bir zaman

üçün qorunub saxlanmalıdır.

Orta məktəbin V-VI sinfində şagirdlərə şəxsi xarakter

daşıyan hesabatların, VII-IX sinif şagirdlərinə isə ictirnai

mahiyyətli hesabatların öyrədilməsi daha məqsədəuyğun

-81-

dur. Belə hesabatların siyahısı əvvəlcədən proqram əsasında

tutulmalı və tədris prosesində hər bir mövzuya aid hesabatın

planı müəllim tərəfindən, ya da onun rəhbərliyi altında

şagirdlər tərəfindən hazırlanmalıdır.

Hesabat forması

Siyəzən şəhər C.Cabbarlı adına l№-li orta məktəbin IX'*'

sinif nümayəndəsi Rəhimə Hüseynovanın dərs ilinin

birinci yarısında gördüyü işlərə aid

HESABAT

Sinfimizdə 28 şagird var. Onlardan 5 nəfəri əlaçıdır, 18

nəfər şagird “4” və “5”-lə oxuyur, yalnız 5 nəfər bir qədər

zəifdir. Məmmədov Zahid, Cəfərov Mövsüm, Əliyev Natiq

dərs ilinin birinci yarısında riyaziyyatdan və kimyadan “2”

qiymət almışlar. Əlaçılardan Qasımov Ədalət, Məlikov Ramiz

və Yaqubov Eyyub sinif üzrə həmin şagirdlər təhkim

olunmuşlar və tətil müddətində onları hazırlaş- dırmağa söz

vermişlər.

Dərs ilinin birinci yarısında sinfimizin şagirdləri bir

dəfə ekskursiyaya getmişlər. Tarix müəllimi M.Əhmədovun

rəhbərliyi ilə Şabran rayonunun arxeoloji qazıntılar aparılan

Şabran qalası ərazisinə ekskursiya zamanı şagirdlər qədim

qalanın ərazisində tapılan müxtəlif eksponatlarla, qədim saxsı

qablar, pul sikkələri və s ilə tanış olmuş, yüksək təəssüratla

qayıtmışlar.

- 82

Dərs ilinin birinci yarısında sinfimizdə davranış və

müvəffəqiyyəti əks etdirən “İrəli” divar qəzetinin üç nömrəsi

buraxılmışdır və hazırda dördüncü nömrə də hazır

vəziyyətdədir.

Sinfimizin şagirdləri məktəbin idman həyatında da fəal

çıxış edirlər. Sinif yoldaşlarımızdan 5 nəfəri idmanın boks növü

ilə məşğul olurlar. Onlardan Məlikov Ramiz və Quliyev Adil

rayon birinciliyinin qalibi olmuşlar.

Birinci yarımil ərzində sinfimizdə dərsə davamiyyət də

yüksək səviyyədə olmuş, sinif iclasları vaxtlı-vaxtmda

keçirilmişdir.

Xahişnamə

Məktubların müəyyən bir qismini rəsmi məktublar

təşkil edir. Belə rəsmi məktublardan biri xahişnamədir.

“Xahişnamə” fars mənşəli “xahiş” (“rica”) və “namə”

(“məktub”) sözlərinin birləşməsi olub, müəyyən bir məsələni

həll etmək üçün rica, xahiş xarakterli əməli yazı növüdür.

Xahişnamə forması

XAHtŞNAMƏ

Siyəzən Rayon Təhsil Şöbəsinin müdirinə Əjdər

Məmməd oğlu Hüseynov Siyəzən şəhər 1 №- li orta məktəbin

Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimidir. O, Bakı Dövlət

Universitetini bitirmiş, təyinatla rayonumuza

- 83

gələrək pedaqoji fəaliyyətinə məhz Siyəzən şəhər 1 №-li orta

məktəbdə başlamışdır. Əjdər Məmməd oğlu Hüseynov çox

savadlı və nümunəvi bir müəllim, səmimi və mehriban bir

insandır. O, bütün müəllim kollektivinin və şagirdlərin

sevimlisidir. Əjdər müəllim iki elmi kitabın, onlarca

məqalənin müəllifidir, ali kateqoriyalı pedaqoqdur. Bütün

rayon onu yaxşıların yaxşısı kimi tanıyır və ehtiramını

saxlayır.

Bu yaxınlarda onun 60 yaşı tamam olacaqdır.

Məktəbimizin kollektivi Sizdən Əjdər Məmməd oğlu

Hüseynovun 60 illik yubileyini rayon səviyyəsində

keçirilməsini təmin etməniz xahiş olunur.

Siyəzən şəhər 1 №li orta :

məktəbin direktoru: N.T.Mürvətov

27 oktyabr 2014 -ci il

-84-

Ezamiyyət vərəqəsi

“Ezamiyyət” sözü ərəb mənşəli “ezam” (“yollama,

göndərmə”) və - iyyət şəkilçisindən ibarət olub “yolla- malar,

göndərişlər” mənasım ifadə edir. Bütövlükdə ezamiyyət

vərəqəsi əməli yazı növü kimi, “müəyyən məqsədlə bir yerdən

başqa yerə rəsmi göndəriş vərəqəsi” anlamında işlənir.

Ezamiyyət vərəqəsi xidməti və ya başqa bir işi,

tapşırığı yerinə yetirmək üçün müəyyən yerə səfərə getməni

təsdiq edən sənəddir.

Ezamiyyət vərəqəsi ikitərəfli hazır blanklar şəklində

olur və lazım olduqda boşluqlarda ezam olunan şəxsin

kimliyini, haraya, nə qədər müddətə gedib-qayıtmalı olduğunu

yazmaqla doldurulur. Sonluqda müəssisə və təşkilat rəhbərinin

imzası və möhürlə təsdiqlənir.

Ezamiyyət vərəqəsi ezamiyyətə göndərilən şəxsin

kimliyini təsdiq edən şəkilli rəsmi sənəd (pasport və ya

şəxsiyyət vəsiqəsi) olmadıqda etibarsız sayılır.

Blankın arxa tərəfində təyin olunmuş məntəqələrə

gəlmək və onlardan getmək haqqında qeydlər verilir. Əgər

ezam olunmuş şəxs bir neçə məntəqəyə getməli olarsa, blankda

onların hər biri üçün gəlmək və getmək haqqında məlumat

ayrıca qeyd olunur.

85-

Ezamiyyət vərəqəsi forması

ön tərəf

EZAMİYYƏT VƏRƏQƏSİ

Azərbaycan Respublikası Verilib

adı,soyadı, atasının adı, vəzifəsi

rayon (şəhərin )adı

idarənin adı

(təyinat məntəqələri, birliyin,müəssisənin

________________________ ezam edilmişdir.

təşkilatın a d ı ) Ezamiyyət

müddəti «_ _» gün

Ezamiyyətin məqsədi

«_ __ » ____ 20 ___ il

№

Əsas: Əmr (sərəncam ) « ______ » ______ 20 ____ il

№-il pasporttx təqdim etdikdə etibarlıdır.

Müəssisənin rəhbəri

Möhür

Arxa tərəf

Təyin olunmuş məntəqələrə gəlmək və onlardan getmək haqqında qeydlər

Gəldi Getdi

« » 20 il « » 20 il Möhür

Gəldi

İmza

Getdi

Möhür İmza

« » 20 il « » 20 il

Möhür Gəldi

İmza

Getdi

Möhür İmza

« » 20 il « » 20 -il Möhür İmza Gəldi Möhür

Getdi İmza

« » 20 il « » 20 il Möhür İmza

Möhür îmza

Qeyd : Bir neçə məntəqəyə getdikdə, onların hər birində gəlmək və getmək haqqında olaraq qeyd edilir.

86-

§7. BEYNƏLXALQ İŞGÜZAR YAZIŞMALAR

V.l.İşgüzar yazışmaların tərtibi qaydaları

Kommersiya əqdlərinin yaranmasında və onların

aparılmasında beynəlxalq işgüzar yazışmalar böyük rol

oynayır. İşgüzar əməliyyatların aparılmasında xüsusi yeri

xidməti yazışmalar tutur. Müasir işgüzar yazışmaların

məzmunundan ünvanın yazılmasından tutmuş sifarişin

verilməsinə qədər geniş sahəni əhatə edir. Yazışmaların

quruluşu eyni saxlandığı halda, onun məzmunu müxtəlif olur.

Hər bir rəhbərin, menecerin yazdığı işgüzar yazışmalar

fərqlənir. Burada onların üslub şərtləri xüsusi ilə görsənir.

İşgüzar yazışmalar müəssisə işçilərinin işgüzar bacarığını,

mədəniyyətini və nəzakətli münasibətlərini özündə əks etdirir.

Dövlət idarəetmə orqanları arasında xidməti yazışmaları

apararkən 31 rekvdzitdən istifadə olunur. Hal- hazırda dövlətlər

və xarici müəssisələr arası xidməti yazışmaların müasir

beynəlxalq formaları işlənib hazırlanmışdır. Bunlar əvvəlki

formalardan quruluşuna, məzmununa və tərkibinə görə

fərqlənirlər.

Xarici müəssisələr arasında xidməti yazışmalar aparı-

larkən onun tərtib olunmasının üç sxemi məqbul sayılır. Bu

sxem əsasında lazımi məlumatlar verilməlidir. Şərti qaydada

verilmiş sənədlərin hazırlanması sxeminə aşağıdakılar daxildir:

Birinci sxemə:

göndərənin ünvanı sənədin üzərində daimi

elementdir;

87-

- tarix; ■

- daxili ünvan;

- sıra qaydası ilə ünvanın göstərilməsi ;

- ünvan üslubu və bölgüləri;

- “məlum edirəm”, gələcək fikri aydınlaşdırmaq üçün;

- salamlaşmaq;

- məktubun əsas hissəsi ;

- məktubun son nəticəsi, fikri;

- imza.

İkinci sxemə :

- idarənin özünə məxsus çap blankı;

- referensiya ;

- tapşırığı üzrə ;

- vəzifələrin göstərilməsi ;

-əlavələr.

Üçüncü sxemə:

- ‘‘şəxsi və məxfi”;

- müzakirə mövzusu ;

- surəti.

Yola salınmaq üçün hazırlanmış işgüzar yazışmanın

zərfinin üzərində müəssisənin ünvanı göstərilir. Yuxarıda

göstərilən sxerhli göstəricilər xidməti məktubun

məzmunundan asılı olaraq müəyyənləşdirilir.

Əgər müəssisənin çap (firma) blankı yoxdursa, onda

işgüzar yazışmada sənədin 3mxarı hissəsində yola salanın

ünvanı qeyd olunur. Sənəddə tarix müəssisənin blankmın sağ

tərəfində yazılır. Sözlə yazılmış ayların ixtisarlaşmasma

-88

yol verilmir və səliqəsiz sayılır. Alanın ünvanı sənədin sol

hissəsində yola salanın ünvanından aşağıda göstərilir. Sənəd

üzərində şəxsə nəzakətli müraciət müxtəlif şəkildədir. Bu

qadınlar üçün daha cəlbedicidir və təqdimatda aydın seçilir.

Təklif olunur ki, imzalama prosedurasında adınız hökmən

imzanızdan sonra olmalıdır. Məsələn,

Hörmətlə,

(imza)

Cənab Ə.Məmmədov

Kommersiya direktoru

İşgüzar yazışmalarda müəssisənin çap (firma)

blankından istifadə edilməsi, onun haqqında digərinə geniş

məlumatın verilməsinin əsasını qoyur.

İşgüzar xidməti yazışmaları tərtib edərkən bir sıra

qaydalara riayət etmək və yadda saxlamaq lazımdır:

1. Məktubun formasının və məzmununun hazırlanması

müəssisəniz haqqında birinci fikri yaradır. Onun üçün də

məzmun konkret, aydın və istinadlar əsasında olmalıdır.

Məktubun izah üslubu iki formadan ibarətdir: “künclü, bloklu”

və “hissələrlə”. “Künclü, bloklu” formada sənədlərin tərtibi

va.xta qənaət edir.

2. Ünvanlar hər iki halda geniş və düzgün qaydada

göstərilməlidir.

3. Ünvanın düzgünlüyünə, dərəcələrə əmin olmalısınız

və salamlaşma qaydalarının nəzərdən qaçırmamalısınız.

4. Sənədin tarixini ixtisarlaşdırmaq olmaz.

-89

5.Salamlaşmanı nəticə hissəsindən asılı olaraq düzgün

seçmək lazımdır. Müraciətlər, salamlaşmalar və nəticə hissələr

bir birini tamamlamalıdır.

6. İstinad etdiyiniz məlumatın dəqiqliyini və ya

həqiqətə uyğunluğunu yoxlayın.

7. İmzalanmaya ciddi fikir verin ki, sizin haqqınızdakı

məlumatlar etibarlı olsun işin icrası bilavasitə ondan asılıdır.

İşgüzar yazışmaların elementlərinin blanklar üzərində

göstərilməsi sxemi bu qaydada yerləşdirilir:

90-

Nümunə

-91

7.2. Sənədin məzmunu, üslubu və cavabın

verilməsi

İşgüzar yazışmaların aparılmasında onun həcminə,

qaydalarına verəcəyi nəticəyə, dilinə, üslubuna, dəqiqliyinə,

aydınlığına və məktubun planlaşdırılmasına xüsusi fikir

verilməlidir. Yazışmam elə hazırlamaq lazımdır ki, o geniş

əhatəli olsun. Onda olan informasiyalar qarşıya qoyulmuş

məsələləri əhatə etsin. Xidməti yazışmalar hazırlanarkən

başlıca yeri onun məntiqli məzmunu və üslubu tutmalıdır.

Onu tərtib edərkən ümumi prinsiplər nəzərə alınmalıdır.

Yəni yazışmanın həcmi, qaydaları və nəticəsi, məktubun

yazılmasının planlaşdırılması, üslubu və dili, aydınlığı,

dəqiqliyi başa düşülməli, qəbul edən tərəfdən başqa sual

ortaya çıxmamalıdır.

Bəzən reklam xatirinə yazışmalarda çoxlu ehtiyac

olmayan sözlərdən və fikirlərdən istifadə olunur ki, belə

halda sənədin həcmi genişlənir. Onu qəbul edən şəxsin

bununla tanış olmağa vaxtı olmur və sənəd lazımsız şəkildə

kənara qoyulur. Məktubun məzmunu məlumatlarla çox

olmalıdır. Daha qısa və daha geniş yazışmalara ehtiyac

duyulmamalıdır. Yazışmaların məzmunu müasir işgüzar

dildə yazılmalıdır. Məzmunda aşağıdakı şərtlərə nəzarət

etmək lazımdır.

1. Məktubun məzmunu ehtiyac olduğu qədər əhatəli və

məlumatlı olmalıdır.

2. Məlumatlar məntiqi formada ardıcıllıqla

qurulmalıdır.

3.Sadə və mədəni üslubundan istifadə olunmalıdır.

92

4. Məktub aydın yazılmalı, ikifıkirli olmamalıdır,

rəqəmlər və ixtisarlaşrnalar dəqiq yazılmalıdır.

5. Titula (dərəcəyə), soyadı, adı, ünvana, istinada,

texniki xarakteristikaya və əlavələrə xüsusi diqqət

yetirilməlidir. 6. Məktub çox dəqiq olmalıdır

Nümunə

Hörmətli cənab Smitt,

Sizin 15 oktyabrdakı sorğunuz üçün minnətdarlığımı

bildirirəm.

Biz sizə müasir texnologiyaya əsasən hazırlanmış

“Canon” tipli surətçıxaran aparatların qiymətlərini, sifariş

şərtlərini, güzəştləri və çatdırılma tarixini təqdim edirik.

Siz bizim kataloqun 12-48 səhifələrindən istifadə edə

bilərsiniz.

Biz öz məhsullarımıza təminat veririk.

Əgər sizin əlavə məlumata ehtiyacınız vardırsa, bizimlə

əlaqə saxlayın .

Sizin cavabınız gözləyirik.

Hörmətlə, sizin ...

İşgüzar yazışmalarda sorğunun alınması məlumatları

dəqiqləşdirir. Sorğu verilməsi xidməti məktubların

xüsusiyyətlərindən biridir. Sorğu telefon, teleqram və faksla

verilə bilər. Sorğular müvafiq hissələr üzrə aparılır. Bura

sorğunun üslubu, kataloq, preyskurant, prospekt haqqında

sorğu, nümunənin göndərilməsi, modellər, məhsulun

göstərilməsinin

93-

təşkili,. təklif şərtləri, ödəmə üsulu, güzəştli təkliflər,

məhsulun sorğusu, layihə və tender sorğusu daxildir.

Sorğunu tərtib edərkən məktubun məzmununda üç

faktora baxmaq lazımdır:

1. Tədarükçünüz haqqında yaxşı məlumatınız vardırmı.

2. Tədarükçünüzün yerləşdiyi yer sizə məlumdurmu.

3. Hansı tip məhsul haqqında sorğu aparırsınız.

Sorğu hazırlanarkən aşağıdakılara nəzarət edilməlidir.

1.Sorğu telefon və faksla aparmaq mümkündür.

Bundan istifadə edərkən qısa formalı əlaqələrə əməl edin.

Daha geniş sorğu üçün məktub tərtib olunmalıdır.

2. Firmanız haqqında geniş məlumat verməlisiniz ki,

gələcək tədarükçünün sizin haqqınızda məlumatı olsun.

3. Sizə lazım olan məhsullar haqqında dəqiq, konkret

məlumatlar göstərin. Məktubunuzda sifarişin nömrəsini,

kataloqa istinadı və digər məlumatları bildirin ki,

tədarükçünüz nəyi istədiyinizi bilsin.

4. Tanış olmadığınız məhsullar haqqında nümunələrin

göndərilməsini xahiş edin və öz şərtlərinizi bildirin .

5. Məktubunuzda məsələlər birbaşa qoyulmalı və

nəzakətli yazılmalıdır.

6. Məktubunuzun sonunu “Sağ olun” sözü ilə

yekunlaşdırın.

-94-

Nümunə

Qeyd. № 0152

“ERR-Konus”fırmaş

Bakı 142,Nizami 12-1

Direktor Əsədov T.

Tel: 12 91 92

25 aprel 2014-cü il

Təchizat şöbəsi,

Canon import LTD.

Con Krus İtaliya, Milan

Hörmətli cənab,

Bizim Bakıda geniş fəaliyyətə malik, böyük kompüter

mərkəzimiz vardır. İstərdik ki, sizin kompaniyanın reklam

etdiyi “Canon” tipli surətçıxarma aparatının müasir markaları

haqqında məlumatları bizə göndərəsiniz.

Biz bu markalar üzrə sifariş vermək fikrindəyik, bilmək

istərdik ki, bizə hansı güzəştlər edəcəksiniz.

Sağ olun.

Direktor

T.Nəsirov

İşgüzar yazışmalarda cavabın verilməsi və qiymətin təyininə qiymət, kataloq, güzəştli şərtlər, müqavilə şərtləri, çatdırma qiymətləri və təkliflərin verilməsi haqqında məlumatlar daxildir. Bu məlumatlar verilərsə, aşağıdakı qaydaları yadda saxlamaq lazımdır:

-95-

1. Alıcının tələbinə uyğun olaraq müvafiq cavab

verilməli, bu nəinki sizin məhsul haqqında marağınızı, həm də

firmamızın fəaliyyətini və ciddiliyini bildirir.

2. Məktubun əvvəlində “Sizin məktubu aldıq “Sizin

məktuba istinad edərək” kimi quru sözlərdən çəkinmək

lazımdır.

3. Məktubun məzmununu ciddi yoxlayın ki, məlumatın

əhatəliliyi sizə aydın olsun.

4. Qabaqcadan verilmiş sorğuya cavab sizin haqqınızda birinci təsəvvür yaradır.

Nümunə “ERR-Konus ”MMM.

Bakı, Nizami küçəsi,

Tel: 91 71 74

Bakıda qeyd. №512164

Cənab R.Men

Canon К

İtaliya, Milan 41

15 sentyabr 2014-cü il

Hörmətli cənab Rixter!

Əvvəlcədən sizin qoyduğunuz, tələbə minnətdarıq.

“Canon” markalı surətçıxarma aparatının katricinin

çatdırılması bir aydan sonra olacaqdır...

Hörmətlə sizin.

Direktor

Əsədov T.

-96-

7.3.Sifarişlər və ödəmələr

Sifariş sənədləri müəssisələr arasındakı münasibətləri

formalaşdırır. Bura sifarişin yerləşdirilməsi üçün müşayiət

məktubu, ödəmə şərtlərinin qəbulunun təsdiqi, güzəştlər,

tədarük tarixi, qablaşdırmalar haqqında məlumatlar, sifarişin

alınması haqqında məlumat, yola salma haqqında bildiriş,

sifarişdən kənarlaşmalar daxildir. Bundan əlavə olaraq

sifarişin alınmasına və sifarişin saxlanılmasına dair sənədlər də

bura əlavə edilir.

Sifarişlər bir qayda olaraq rəsmi blanklar üzərində tərtib

edilir və bütün lazımi rekvizitlər göstərilir. Telefon vasitəsi ilə

verilən sifarişlərə də sənədlər tərtib edilir və kartoçkalar

üzərində yazılır. İşgüzar əməliyyatların qanuni aparılması

üçün müşayiət məktublarından istifadə edilməlidir. Müşayiət

məktubunda sifarişlərin şərtləri və razılıqlar qeyd olunur.

Sifarişlərin keyfiyyətini təmin etmək üçün bu şərtlərə

əməl edilməlidir.

1.Sizin rəsmi sifariş blankından istifadə etməyinizə

baxmayaraq, sifarişin verilməsi zamanı hökmən müşayiət

məktubundan istifadə edin. Məktubda ödəmə şərtləri,

güzəştlər, məhsulun çatdırılması qaydaları və qablaşdırılma

göstərilməlidir.

2.Sifariş alındıqdan sonra təsdiq olunmalıdır.

3. Bildiriş göndərərkən yükün göndərilməsini və

təyin olunmasını aydınlaşdırın.

4. Əgər məhsulun çatdırılmasında çətinlik

vardırsa, onda buna dair alıcıya məlumat verin.

-97-

5. Əgər siz sifarişdən imtina edirsinizsə, nəzakətli

cavab verin, əks tərəfdə sizə qarşı mənfi fikir yaranmasın .

“ERR-Konus ’’firması

Bakı, Nizami, 3/24

Tel:220202; faks:21-42-34

Cənab R.Kuper Milan, 31

12 iyul 2014-cüil.

Hörmətli cənab Kuper,

Sizin 78426 saylı sifarişinizə görə minnətdarlığımızı

bildirirəm. Təəssüf ki, “Canon” surətçıxarma aparatı üçün

təklif etdiyiniz 15?/o ölçüdə güzəştə imkanımız yoxdur.

Hörmətlə, sizin

Satış meneceri

Əsədov T.

Verilmiş sifarişlər üzrə əvvəlcədən ödəmələrin

aparılması işin sürətini tənzimləyir. Ödəmələr vasitəsi ilə

aparılmış işgüzar yazışmalar üzrə xidməti məktubun

məzmununa bu məsələlər daxil edilir: hesab (invoys), hesab-

proforma, hesabdan çıxarış, ödəmə üsulu (daxili və xarici

ticarətdə), ödəmə haqqında bildiriş, ödəmənin təsdiqi,

müddətinin uzadılmasına dair xahiş, birinci və ikinci ödəmə

tələbi, üçüncü tələb (sonuncu tələb).

-98

ödəmələri aparan zamanı aşağıdakı şərtlərə nəzarət

etmək vacibdir.

1. Hesab (invoys) satılmış və alınmalı olan mallara

verilir və ticarətdə istifadə edilən ən mühüm sənəddir. Bunun

üçün hesab (invoys)əsas sənəd sayılır. Bu sənəd qısa yazılmış

müşayiət məktubu ilə göndərilməli və çatdırılmalıdır.

2. Hesab- proformalar qabaqcadan ödəmələr

zamanı və alıcılara qiymət haqqında məlumatların çatdırılması

vaxtı göndərilir.

3. Hər ay bağlanmış əqdlər də daxil olmaqla

hesabdan açıqlama göndərilir. Hesabdakı dövriyyələr

(hərəkətlər) üzrə çıxarış verilir.

4. Ödəmənin köçürmə üsulları müxtəlifdir. Bunlar poçt

şöbələri və banklarla həyata keçirilir. Ödəməni müşayiət edən

məktubun məzmunu qısa və ödəmə haqqında məlumatlı

olmalıdır.

5. Ödəməni bildirən və təsdiq edən məktub qısa və

birmənalı olmalıdır.

6. Əgər siz ödəmə üçün çox vaxt istəyirsinizsə,

ödəməni vaxtında aparmamısımzsa, onda üzr istəməli və

ödəmənini konkret vaxtım müəyyən etməlisiniz.

7. Borcun alınması üçün tədarükçü üç addım atmalıdır.

Birinci addım nəzakətli yazılmış məktublar vasitəsi ilə, ikinci

addım məktuba istinadən sorğu vermək, verilmiş hesabın surəti

və hesabdan çıxarış haqqında məlumatları əsas gətirməklə,

üçüncü addım isə hüquqi sanksiyanın tətbiq edəcəyinizi

bildirməklə atılmalıdır.

99

Nümunə

“ERR-Konus”lMMM

Nizami 11/54 Tel:

125462 CANON LTD

21MİD ROYD

R.KUPER

qeyd.№ s478614 21

oktyabr 2014-cü il

Hörmətli cənab Rixter,

Mən bilmək istəyirəm ki, nə üçün bizim ts 1416 saylı

hesaba 2000000 man. ödəməmisiniz.

Sənədin surəti əlavə olunur.

Hörmətlə, sizin

Kommersiya

direktoru Əsədov T.

100-

7.4. Şikayət və onun baxılma qaydasının

tənzimlənməsi

Müəssisələr öz aralarında icra edilməmiş işlərə və

ödəmələrə dair şikayətlər verirlər. Belə məzmunlu sənədlərə

əsassız şikayətlər, şikayətin necə yazılması (şikayətin dili,

onun həlli probleminin izahı və ona dair təkliflər), şikayət

məktubuna cavabın verilməsi (baxma vaxtının təyin edilməsi,

səhvin izahı, problemin həlli, şikayətin baxılmamış

saxlanması), hesabda səhvlər və onun tənzimlənməsi (debet

-nota , kredit- nota) daxildir.

Şikayət məktubunu yazarkən aşağıdakılara nəzarət

edilməlidir.

1. Şikayət məktubu yazarkən sizdə əsaslı faktlar

olmalıdır.

2. Şikayət ittiham formasında deyil, sakit, aydın və dəqiq

yazılmalıdır.

3. Bütün məlumatlar konkret olmalı və şikayət şəxsin

üzərində qurulmamalıdır. Şikayətə cavab verərkən buraxılan

səhvlərə görə üzr istəməli və səhvlərin düzəldilməsi yollarını

göstərməlisiz.

4. Əgər sizə şikayəti tədqiq etmək üçün çox vaxt

lazımdırsa, bu halda alıcıya məlumat verin.

5. Əgər şikayət əsassızdırsa, onda onu nəzakətlə izah

etməyiniz vacibdir.

-101

Nümunə

“ERR-Konus”MMM

Bakı, Nizami 26

Tel:98 02 02

C-bL.Kroynu, baş menecer

CANON LTD

Nesson Xaus

Birmenqen BZ

Böyük Britaniya 26 oktyabr 2014-cü il

Hörmətli c-b Kreyn,

Sizin ref: sifariş 144667

Bizim ref: D21-36

Sizinlə bağladığımız 467 saylı müqavilə əsasında

göndərdiyiniz “CANON 10 50” markalı 24 ədəd aparatdan

2-si keyfiyyətsiz çıxmışdır.

Hörmətlə, sizin

Kommersiya direktoru

T. Əsədov.

102

7.5. Kredit və bank işi.

Kredit dəyəri bir şəxsin, müəssisəsinin və ya dövlətin

qaytarmaq şərti ilə və adətən faiz ödəməklə müvəqqəti olaraq

dəyər verərkən meydana çıxan iqtisadi münasibətlərin bir

formasıdır. Kredit formalarına, kreditin verilməsi şərtləri,

kreditin verilməsi üçün xahiş, kredit fəaliyyəti haqqında tələb.

Məlumat agentliyinin xidmətindən istifadə, kredit fəaliyyəti

haqqında tələbə cavabın verilməsi daxildir, buna təkliflərdən

istifadə də aiddir.

Danışıqlara əsasən ticarət aparan iki müəssisə arasında

iki kredit forması mövcuddur: veksellər və ya trattilərə əsasən,

açılmış hesaba ay ərzində köçürməklə.

Kredit məktubunu hazırlayarkən aşağıdakılara nəzarət

edilməlidir.

1. Kreditin aparılması bankın təminatına əsaslanmalı.

Kredit 0 vaxt verilir ki, tədarükçü alıcı haqqında geniş

məlumata malik olsun.

2. Müraciət zamanı kreditin vaxtında verilməsini

təkidlə anladın.

3. Kreditin verilməsi üçün razılıq əldə edilibsə, onda

məktubunuzu qısa və sadə yazmalı.

d.Kreditin verilməsinə etiraz edilirsə, onda etirazın

səbəbləri haqqında izahatlar verilməlidir.

103-

Nümunə

“ERR-Konus” МММ

Bakı, Nizami 51-54

Direktor T.Əsədov

Tel: 98 02 02

Faks: 425104

Ceyms Allen

cənablarına

CANON LTD

İtaliya, Milan

qeyd. № Bakı 341166

12 dekabr 2014-cü il

Hörmətli cənab Allen,

Siz kredit xidmətindən səmərəli istifadə etdiyinizə

görə 4 dekabr məktubunuza əsasən sizə minnətdarıq.

Hörmətlə, sizin

Əsədov T.

Bank başlıca vəzifəsi pul vəsaitlərini yığıb toplamaq,

kredit vermək, haqq-hesab aparmaq, müxtəlif qiymətli

kağızlar buraxmaq və s. əməliyyatları olan maliyyə-kredit

müəssisəsidir. Kommersiya bankının xidmətlərinə (cari hesab,

depozit hesabı, kredit kartoçkası, bank tapşırığı, ssudalar və

kreditin artırılması) beynəlxalq bank işi, veksel,

akkreditivlərin sənədləşdirilməsi daxil edilir.

Bank işi zamanı müxtəlif formalı və məzmunlu

məktublardan istifadə edilir. Xarici bank hesablarına

-104-

ödəmələr iki sənəd forması üzrə veksellərlə və akkreditivlə

aparılır.

Bank sənədləşmələrini icra edərkən aşağıdakılara

nəzarət etmək lazımdır:

l. Bank sənədlərinin rekvizitləri konkret, dəqiq

olmalıdır və düzgün tərtib edilməlidir.

2.Sənədlərin icra müddətinə dəqiq əməl edilməlidir.

3.Bankın zəmanətli ödəmələrinin rəsmiləşdirilməsi

dəqiq olmalıdır.

Bank zəmanəti dedikdə zəmanətçi bankın öz müştərisi

üçün zamin olmasıdır. Bu o, deməkdir ki, müştəri öz borcunu

vaxtında verə bilməsə, bank həmin borcu öz hesabına

ödəyəcəyini öhdəsinə götürür.

Nümunə

Bankın adı

Ünvanı

Hörmətli cənab Məmmədov T.

Sizdən xahiş edirəm ki, “ERR-Konus” firmasının

adına verilmiş çek AA № 2548466165 ləğv edəsiniz. :

Hörmətlə,

Kommersiya direktoru

Əsədov T.

-105

7.6. Agentlik və ortaq agentlik

Agent başqa birisinin tapşırığı ilə və onun mənafeyinə

uyğun olaraq müəyyən işlər görən, o cümlədən bağlaşmalarda

iştirak edən, lakin onları imzalamaq səlahiyyəti olmayan

hüquqi və ya fiziki şəxsdir. Agent gördüyü iş üçün adətən

mükafat alır, mükafatın miqdarı və növü agentlə ona tapşırıq

verən şəxs arasındakı müqavilədə müəyyən edilir. Agentlər

tiplərə bölünür. Bura brokerlər (dəllallar), alıcı və satıcı

agentlər daxildir. Bu sahə üzrə aşağıdakı əməliyyatlar

sənədləşdirilir.

- agentlərin fəaliyyətinin qanunla aparılması və

rəsmiləşdirilməsi;

- verilmiş şərtlərin icra edilmə qaydalarının

sənədləşdirilməsi;

- xidmət sahələrinin təşkili və digər məsələlərin

rəsmiləşdirilməsi.

Agentlik və orta agentlik formalaşarkən aşağıdakı

şərtlər nəzərə alınmalıdır.

1. Əgər siz kimə isə, sizin agent olmağını təklif

edirsinizsə, ona müəssisəniz haqqında geniş məlumat verin və

onu inandırmağı bacarın.

2. Qarşıya qoyulmuş bütün məsələləri onlara aydın

izah edin və şərtləri bildirin.

3. Ödəmə şərtlərinə birgə aydınlıq gətirin.

4. Öz işlərinizin əhəmiyyətini və müəssisənizin

etibarlığını sübut edin.

Agent gördüyü iş üçün adətən mükafat alır, mükafatın

miqdarı və növü agentlə ona tapşırıq verən şəxs arasındakı

müqavilədə müəyyən edilir və prosesin gedişi rəsmiləşdirilir.

-106-

Nümunə Britiş Kristal LTD.

Qlenzer Xaus, Ceyms Krik.

Tel : 21 46 11, faks : 90 16 14

S.A.importez LTD,

Al Manni

Səudiyyə Ərəbistanı

2 iyül 2014- cü

Hörmətli,

Cənab Əli Məmmədli Səudiyyə Ərəbistanın ticarət

nümayəndəliyinə işçilərinizdən bir agent verməyinizi xahiş

edirəm.

Hörmətlə,

Direktor N.

Ceyms Əlavə

kataloq.

7.7. Yüklərin daşınması və sığorta işi

Yüklərin daşınması avtomobillərlə, dəmir yolu ilə,

hava nəqliyyatı ilə daşımalar və onların sənədləşdirilməsi, o

cümlədən yükün gəmilərlə daşınması, konteyner xidməti və

onların sənədləşməsi daxildir.

Bu əməliyyatlarda aşağıdakılara nəzarət etmək

lazımdır.

1. Yükün necə çatdırılması mühüm şərtlərdən biri

olmalıdır.

2. Etibarlılıq nöqteyi-nəzərindən yükün hansı

nəqliyyat vasitəsi ilə çatdırılmasına diqqət verilməlidir.

-107-

3. “Nəqliyyat qaiməsi” və ya “avia qaimə” yüklərin

daşınmasının əsas sənədini təşkil edir ki, bu sənədlər düzgün

hazırlanmalıdır. Yükün çatdırılması haqqında yük göndərən

“bildirişi” yük alana göndərməlidir.

4. Gəmilərlə yükün göndərilməsi üçün müxtəlif

sənədlər tərtib edilir. Bu sənədlər müqavilənin bağlanması

şərtlərinə əsaslanır.

5. Yükün gəmi ilə daşınması üçün “Konosament” əsas

sənəd rolunu oynayır. Əgər konosamenti gəmi kapitanı

imzalamışsa, onda bu sənəd “yükləmə konosament”! adlanır

və kompaniya müqavilə əsasında məsuliyyəti öz üzərinə

götürür.

ö.Kontenerlərin daşınmasında nəqliyyat konosme-

tindən və ya nəqliyyat qaiməsindən, həm də adi sənədlərdən

istifadə edilir.

Fraxt yük daşınmasına görə gəmi kirayəçisinin gəmi

sahibinə ödədiyi müəyyən olunmuş haqdır. Beynəlxalq ticarət

gəmiçiliyi praktikasında fraxtın norması tramp tonnajının fraxt

bazarında mövcud kon3runkturasmdan asılı olaraq, fraxt

müqaviləsi bağlanarkən təyin edilir, yaxud daşıma xətti

nəqliyyat ilə həyata keçirilirsə, xətti tariflərlə

müəyyənləşdirilir. Bunun üçün müxtəlif sənədlər hazırlanılır.

108-

Nümunə

Müəssisənin rekvizitləri,

16 yanvar 2014-cü il

“Azal avia kompaniya ”

Əhmədov K.

Məmmədov M.

Bakı, MKS

Hörmətli cənab

Biz “CANON” tipli surətçıxarma aparatlarının satışı

və çatdırılması üzrə geniş imkanlara malik olan kompaniyayıq.

Bakı şəhərinə müqavilə əsasında göndəriləcək 60 ədəd

“CANON” surətçıxarma aparatlarını sizin kompaniya ilə

çatdırmaq istəyirik.

Sizdən xahiş edirik ki, avia reysin gününü, yük

daşınmanın qiymətini, tarifi bizə çatdırasınız.

Hörmətlə,

Tomas Rayk

Eksport şöbəsi.

Sığorta müqavilənin elə bir növüdür ki, bu

müqavilədə nəzərdə tutulan hadisələr zamanı baş verən

itkilərin əvəzini sığorta idarəsi sığortaçıya, yaxud üçüncü

şəxsə sığorta məbləği həcmində ödəməyi öz üzərinə götürür.

-109

Sığortanın sənədləşdirilməsi ayrılıqda hissələr üzrə aparılır.

Yəni bu sığorta prosedurasından, yanğıdan və digər, bədbəxt

hadisələrdən sığortalanmadan, dəniz sığortasından və iddiadan

ibarətdir.

Yüklərin sığortası xarici ticarətdə mühüm əhəmiyyəti

olan sığorta növüdür. Dəniz, dəmir yolu, hava və başqa

nəqliyyat növləri ilə daşınan yüklər sığorta obyekti ola bilər.

Yükləri sığorta edərkən, sığorta idarəsinin məsuliyyəti

göndərən məntəqədəki anbarda yükün götürüldüyü andan

başlanır və yük vəsiqədə göstərilən ünvana çatdırılanadək

bütün yol boyu davam edir.

Sığorta apararkən aşağıdakı şərtlərə nəzarət etmək

lazımdır.

1.Sığorta idarənin, müəssisənin və şəxsin müdafiəsini

təmin etdiyi üçün agentliklə müqavilələr bağlanmalıdır.

2. “İndentifıkasiya” sığortanın bir növüdür. Bu

zaman sifarişçi əvvəlcə ərizə blankmı doldurur. Sığorta

üzvlüyünü təyin edir. Sifarişçidən ərizə blankı qəbul

edildikdən sonra müvəqqəti sığorta şəhdənaməsi - “sığorta

qeydi” verilir. Bu sənədi sığorta məktubu müşayiət edir və

sifarişçiyə çatdırılır.

110

Nümunə

Kompaniyanın rekvizitləri. 14 iyun 2014 -cü il

“CANON” firması

Əsədov T.

Quliyev S.

Bakı 2/36

Hörmətli cənab,

Biz sifarişçi adından İtaliyanın Milan şəhərində

yerləşən “Kompüter LTD” firmasına surətçıxarma aparatının

detallarını göndəririk. Bu detallar 20 İ3n.ında firmaya

çatmalıdır.

İş təcili olduğu üçün detalların çatdırılması

təhlükəsizliyindən ötrü sığorta tarifini bizə göndərəsiniz. Sağ

olun.

Hörmətlə,

D.Kuper Əlavə.

111-

Ş8.KOMMERSİYA SAHƏSİ ÜZRƏ SƏNƏDLƏR VƏ

ONLARLA İŞİN TƏŞKİLİ

8.1. Kommersiya sahəsi üzrə sənədlərin növləri

Müəssisələr arasında əlaqələrin aparılması,

xidmətlərin göstərilməsi və satışın tənzimlənməsi kommersiya

sənədləri əsasında baş verir. Kommersiya üzrə

sənədləşmələrlə, satıcı və alıcı arasında möhkəm iqtisadi

əlaqələr sövdələşmələr təşkil edilir. Sövdələşmələr normativ

hüquqi sənədlərə əsaslanaraq aparılmalıdır. Əqdlərin konkret

iş üzrə bağlanması tənzimlənməlidir. Bu sahələr üzrə yaxşı

aparılmış sənədləşmələr müqavilə pozuntularının qarşısını

alır.

Kommersiya sənədləşməsinə aşağıdakılar daxildir.

- müqavilələr (kontraktlar);

- anbarlara əmtəənin daxil olması ilə əlaqədar sənədlər;

- yükdaşıma sənədləri;

- kommersiya aktları;

- kommersiya fəaliyyəti üzrə maliyyə-bank sənədləri;

Kommersiya əməliyyatlarının qanuni və hüquqi

mühafizəsi müqavilə əsasında reqlamentləşdirilməlidir.

Müqavilə ikitərəfli və yaxud çoxtərəfli sazişdir. Mülki

hüquqların və vəzifələrin əmələ gəlməsinə, dəyişilməsinə və

yaxud xitam olunmasına yönəldilən sazişlər müqavilə

(kontrakt) hesab olunur. Müqavilə əməliyyatlarının aparılması

Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi ilə tənzimlənir.

112

Müqavilənin bağlanmasına ən mühüm şərt tərəflər

arasında razılığın əldə edilməsidir. Müqavilənin predmeti,

dəyəri, müddəti və s. onun əsas şərtləri qəbul olunur.

Müqavilənin bağlanması iki əsas mərhələdən keçir:

müqavilə bağlamaq üçün bir tərəf təklif irəli sürür (oferta)

və o biri tərəf həmin təklifi qəbul edir (aksept). Müqavilə

ikitərəfli öhdəlik haqqında yazılı razılıqdır. Bu, vətəndaşlar,

təşkilatlar, idarə və müəssisələr arasında bağlanır. Müqavi-

lənin məzmunu ayrı-ayrı bəndlərlə göstərilir. Müqavilə eyni

hüquqa malik 2 nüsxədən ibarət tərtib edilir. Müqavilələr

tərəflərin bir işi yerinə yetirməsini, onların vəzifələrini,

məsuliyyətini, qiymətini və vaxtını əks etdirir.

Qanuna və tərəflərin razılığına əsasən müqavilə yazılı

formada bağlanmalıdır, o, həm tərəflərin imzaladığı sənədin

tərtib edilməsi yolu ilə, həm də göndərən tərəfin imzaladığı

məktub, faks və şairənin mübadiləsi yolu ilə bağlana bilər.

Müqavilənin (kontraktın) tərtibi zamanı aşağıdakı

rekvizitlər göstərilir.

1. Sənəd növünün adı (müqavilə );

2. Müqavilənin bağlanması tarixi və yeri;

3. Müqavilə bağlayan tərəflərin adları;

4. Vəzifələri göstərməklə, müqaviləni

vəzifəsi, soyadı və adı;

5. Tədarük edilən məhsulun dəqiq adı,

hallarda həm də çeşidi; i . i .r, -. -..ı ; .

6. Müqavilənin qüvvədə olmasının ümumi müddəti və

tədarük etmə müddəti;

7. Keyfiyyəti, zəruri hallarda həm də komplekdiyi, texniki

şərtlər, rəsmlər, nümunələr;

8. Məhsul taralarda tədarük edilərsə, tara və qablama barəsində tələblər;

imzalayanların

miqdarı, zəruri

113-

9. Məhsul üzərində qiymətin göstərilməsi və müqavilənin

miqdarı (cəmi);

10. Məhsulun kəmiyyət və keyfiyyət qaydası;

11. Tədarükçünün (satıcının) alıcıya göndərməli olduğu

hesablaşma sənədləri və sair sənədlər, həmin sənədlərin

göndərilmə müddətləri;

12. Tədarükçünün və alıcının ödəmə və poçt şərtləri,

məhsulu alıcı qəbul edibsə, həm də onun göndərmə şərtləri;

13. İmza və möhür.

Nümunə

Müqavilə

10.03.14. №2 Bakı ş.

Bu müqavilə tərəfdən “ERR Konus” firmasının

direktoru Məmmədov N.M. (gələcəkdə “İcraçı” adlanacaq),

digər tərəfdən İbrahimov Əli Kamal oğlu (gələcəkdə

“Sifarişçi” adlanacaq) arasında aşağıda göstərilən şərtlərlə

bağlanılır.

1. Müqavilənin predmeti

1.1. “İcraçı” bu müqaviləyə əsasən Əli İbrahimovun

“İnşaat layihəsinin” sxemini nəşr etməyi və tərtibatını öz

üzərinə götürür.

2. Müqavilənin qiyməti və ümumi məbləği

2.1. Bu müqavilənin məbləği 37608900 manatdır. 2.2. Bu müqavilədə ödəmə şərtləri “Xəritə-Konus”

BM tərəfindən icra edilir. Ödəmə köçürmə yolu ilə aparılır. “İcraçının” bank rekvizitləri hesabda göstəriləcəkdir.

-114

3.Sxemi nəşr şərtləri

3.1. Ölçüsü -21X26; səhifə sayı - 120 ; miqdarı - 1000

ədəd ; iç kağız növü/çap rəngi-170/4 rəng; üz qabığının kağız

növü/çap rəngi- bərk cild; laminasiya- parlaq.

4. Digər şərtlər

4.1 .Bu müqavilə imzalandığı andan qüvvəyə minir.

4.2. Müqavilə 2 səhifədən, 2 nüsxədən ibarətdir, hər

bir nüsxə eyni hüquqi qüvvəyə malikdir.

4.3. Bu müqaviləyə edilən hər hansı dəyişiklik və ya

əlavələr tərəflərin yazılı şəkildə tərtib ediləcəyi və hər iki

tərəfin bu işə müvəkkil edilmiş şəxsləri tərəfindən

imzalanacağı təqdirdə etibarlı sayılacaqdır.

4.4. Bu müqavilə imzalandığı andan onunla bağlı

aparılmış bütün əvvəlki danışıqlar və ya yazışmalar öz

qüvvəsini itirmiş olur.

TƏRƏFLƏRİN İMZALARI İcraçı

Sifarişçi

“ERR Konus” firmasının direktoru

MəmmədovN.M.

2014-cü il 2014 -cü il

-115-

Nümunə

Əmanət kitabçasının hazırlanması haqqında

Müqavilə

12.09.14 № 9 Bakı ş.

Bu müqavilə, bir tərəfdən “ERR Konus” firmasının

direktoru Məmmədov N.M. (gələcəkdə “İcraçı” adlanacaq),

digər tərəfdən İNŞAAT SKB nümayəndəsi ____________

(gələcəkdə “Sifarişçi” adlanacaq) arasında aşağıda

göstərilən şərtlərlə bağlanılır:

1. Müqavilənin predmeti

1.1. “İcraçı ”bu müqaviləyə əsasən təqdim olunmuş

maket əsasında 200 ədəd “Əmanət kitabçasf’nın

yığılmasını;

1.2. Təqdim olunmuş maket əsasında 600 ədəd vizit

kartının hazırlanmasını öz üzərinə götürür.

2. Müqavilənin qiyməti və ümumi məbləği

2.1. Əmanət kitabçasının çap dəyəri qarşılıqlı

razılaşma ilə 120000 manat (ƏDV daxil deyil) müəyyən edilir.

.

2.2. Vizit kartın çap dəyəri qarşfiıqU „razılaşma

əsasında 960000 manat (ƏDV daxil deyil) müəyyən edilir.

2.3. Ödəmə nağd və ya köçürmə yolu ilə aparılır.

2.4. İşin yerinə yetirilmə müddəti “Sifarişçi”

tərəfindən maketin təsdiq olunduğu vaxtdan 5 gün ərzində icra

olunur.

-116-

3. Digər şərtlər

3.1. Bu müqavilə imzalandığı andan qüvvəyə minir.

3.2. Müqavilə 2 səhifədən, 2 nüsxədən ibarətdir, hər

bir nüsxə eyni hüquqi qüvvəyə malikdir.

3.3. Bu müqaviləyə edilən hər hansı dəyişiklik və ya

əlavələr onların yazılı şəkildə tərtib ediləcəyi və hər iki tərəfin

bu işə müvəkkil edilmiş şəxsləri tərəfindən imzalanacağı

təqdirdə etibarlı sayılacaqdır.

3.4. Bu müqavilə imzalandığı andan onunla bağlı

aparılmış bütün əvvəlki danışıqlar və ya yazışmalar öz

qüvvəsini itirmiş sayılır.

TƏRƏFLƏRİN İMZALARI

İcraçı Sifarişçi

“ERR Konus” firmasının

direktoru __ Məmmədov N.

“ ” 2014-cü il

İnşaat SKB direktoru

_______ Quliyev M.

“ ” 2014-cüil

Nümunə

‘İS mühasibat” proqramından istifadənin

öyrədilməsi barəsində

Müqavilə

10.02.14. № 1/MT Bakı ş.

Bu müqavilə bir tərəfdən “Peteolleum İnt.Co.Limited”

şirkətinin baş nümayəndəsi _ _____ (gələcəkdə “Sifarişçi” adlanacaq), digər tərəfdən “ERR Konus T.” firmasının

-117-

müdiri Cəfərova A. (gələcəkdə “İcraçı’ aşağıda göstərilən şərtlərlə bağlanılır:

adlanacaq) arasında

1. Müqavilənin predmeti

1.2. “Sifarişçi” (RET LTD) şirkətin mühasibat

işlərinin avtomatlaşdırılması üçün “İS mühasibat”.

Proqramından istifadənin öyrədilməsini sifariş edir.

1.3. “İcraçı” həmin sifarişi vaxtında və yüksək

keyfiyyətlə yerinə yetirilməsini öz üzərinə götürür və zəmanət

verir.

2.Sifarişin dəyəri və ödəniş şərtləri.

2.1.Sifarişin dəyəri öyrənmə saatı ilə

müəyyənləşdirilir. Bir öyrənmə saatı 10 (on) ABŞ dolları

məbləğində müəyyənləşdirilir. Bu məbləğə ƏDV daxil edilir.

2.2. “Sifarişçi” görülmüş işlərin dəyərini rəsmi

sənədləri (işlərin görülməsini təsdiq edən sənədlər) aldığı

gündən başlayaraq 10 (on) iş günü ərzində ödənilməsinə

zəmanət verir.

2.3. Görülmüş işlərin dəyəri ödəniş gününə

Azərbaycan Respublikası Milli Bankının rəsmi məzənnəsinə

uyğun manatla olaraq hesabdan-hesaba köçürmə yolu ilə

həyata keçiriləcəkdir.

3. Müqavilədə təminat və icra şərtləri

3.1. “İcraçı” həmçinin proqramın normal

işləməsinə zəmanət verir.

3.2. Müqavilənin müddəti 31.02.2013-cü il tarixədək müə3^ənləşdirilir.

-118

4. Digər şərtlər

8. Hazırkı müqavilə imzalandığı gündən qüvvəyə

minir.

9. Bu müqavilə ilə bağlı mübahisəli məsələlər tərəflər

arasında qarşılıqlı anlaşma yolu ilə həll edilir, əks halda

Azərbaycan Respublikasının İqtisad Məhkəməsinə müraciət

oluna bilər.

10. Tərəflər bir-birlərini 15 (on beş) gün qabaqcadan

yazıh şəkildə xəbərdar etməklə müqaviləyə birtərəfli qaydada

xitam verə bilər.

11. Bu müqavilə Azərbaycan dilində 2 (iki ) nüsxədə

tərtib edilərək təqdim olunur.

12. Hazırkı müqavilə eyni zamanda qiymət haqqında

razılaşma protokolunu əvəz edir.

TƏRƏFLƏRİN İMZALARI VƏ REKVİZİTLƏRİ

“ERR Kom” firması

Müdir Cəfərov A.

İmza: ________

VÖF.N;

Bankf’Muğambank ”KB

H/h

Müx/h:

FAD:

“Petroleum İnt.Co.Lim.”

Şirkətin baş nümayəndəsi

İmza __________

VÖEN;

Bank; “KoçBank”KB H/h

Müx/h:

FAD:

-119

Nümunə

İcra müqaviləsi

2014-ü il Bakı şəhəri

Biz, aşağıda imza edənlər icarəyə verən və

gələcəkdə “icarəçi” adlanacaq “ERR” firması

şəxsində Məmmədov E.Ç.belə bir müqaviləni bağlayırıq:

1. ______ ünvan yerləşən ______ sahəsi olan

otaqları icarəyə verir. İcarəçi isə icarəyə götürür.

2. İcarə müddəti ___ müəyyənləşdirilir. Müddətin

qısaldılması və ya uzadılması hər iki tərəfin razılığı ilə

aparılır.

3. İcarə haqqı hər ayın axırıncı günü ödənilir.

4. Tərəflərin razılığına əsasən icarə haqqı 300 000 (üç

yüz min) manatdır.

5. İcarəyə verilmiş otaqların təmiri icarəçinin üzərinə

düşür və icarəyə verənlə razılaşdırılır.

6. Bu müqavilədə göstərilən hüquqların başqasına

verilməsi icarəyə verənin yazılı razılığı ilə mümkündür.

7. Müqavilə iki nüsxədə tərtib edilir, biri icarəyə

verəndə, digəri isə icarəçidə saxlanılır.

İcarəyə verən (Adı,Soyadı)

(imza)

İcarəçi (imza)

(Adı, Soyadı)

-120 -

Nümunə

Azərbaycan Respublikası

MÜQAVİLƏ

“02” avqust 2014-cü il №25 Bakı şəhəri

Bir tərəfdən, bundan sonra “satıcı” adlanacaq “ERR-

Konus” şirkətinin direktoru Ə. X. Məmmədov şəxsində Digər

tərəfdən, bundan sonra “alıcı” adlanacaq Azərbaycan

Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri A.Ə.Əliyev,

şəxsində bu müqaviləni aşağıdakılar göstərilməklə bağladılar:

1. Müqavilənin predmeti

1.1 Satıcı bu müqaviləyə əlavə edilən onun tərkib

hissəsi olan Spesifikasiya siyahısında (1 №-li əlavədə)

göstərilən miqdarda və çeşiddə malı alıcıya göndərməyi və ona

təminatlı xidməti, alıcı isə; göndərilmiş avadanlığın dəyərini

ödəməyi öhdəsinə götürür.

2. Müqavilənin qiyməti və ümumi məbləği

2.1. Bu müqavilənin məbləği ƏDV nəzərə

alınmadan 20000000 (iyirmi milyon ) manat təşkil edir.

2.2. Göndərilən avadanlığın miqdarı və dəyəri satıcı

və alıcı arasında razılaşmaya əsasən hər bir bənd üzrə

müəyyənləşdirilir və düzəlişlər edildikdə müqaviləyə 2 №-li

əlavə formasında tərtib olunur. r

Bu əlavə müqavilənin tərkib hissəsi kimi nəzərdə

tutulacaqdır.

121-

3. Mal göndərilməsinin müddəti və tarixi

3.1 .Avadanlıq müqavilə imzalandığı andan 15 gün

ərzində göndərilməlidir. Satıcı ilə razılaşma əsasında

avadanlığı hissə-hissə göndərmək hüququna malikdir.

4. Ödəniş şərtləri

4.1. Avadanlığın dəyəri müqavilə imzalandıqdan

sonra 5 gün ərzində ödənilir.

S.Avadanlığm keyfiyyəti

5.1. Avadanlığın keyfiyyəti və dəstləşdirilməsi mənşə

ölkənin mövcud standartlarına müvafiq olmalıdır.

6. Qablaşdırma və nişanlama

6.1. Qablaşdırma istirahət vaxtı və saxlanma nəzərə

alınmaqla, bütün nəqliyyat növləri ilə daşınma zamanı malın

tam şəkildə mühafizəsini təmin etməlidir.

7. Digər şərtlər

7.1. Bu müqavilə ilə imzalandığı andan qüvvəyə

minir.

7.2. Müqavilə 2 səhifədən, 2 nüsxədən ibarətdir, hər

bir nüsxə eyni hüquqi qüvvəyə malikdir.

7.3. Bu müqaviləyə edilən hər hansı dəyişiklik və ya

əlavələr onların yazılı şəkildə tərtib ediləcəyi və hər iki tərəfin

bu işə müvəkkil edilmiş şəxsləri tərəfindən imzalanacağı

təqdirdə etibarlı sayılacaqdır.

7.4. Bu müqavilə imzalandığı andan onunla bağlı

aparılmış bütün əvvəlki danışıqlar və ya işgüzar yazışmalar öz

qüvvəsini itirmiş olur.

-122

8. Tərəflərin hüquqi ünvanları

SATICI ALICI

“ERR Konusd” МММ Azərbaycan Respublikası

Bakı ş., Nizami küç. 11/0 Dövlət Gömrük Komitəsi

Bank. VÖEN.

TƏRƏFLƏRIN İMZALARI SATICI ALICI

“ERR-Konus ’’şirkətinin

Direktor

Azərbaycan Respublikası

Dövlət Gömrük Komitəsi

2014-cüil 2014-cüil

-123-

Spesifikasiya

25 № saylı “02” avqust 2014-cü il tarixli müqaviləyə

1 saylı əlavə

Adı Qiyməti Miqdarı Məbləği

1. PC HP Vectra P III MB\15

0,00

2. CD-Lane 1 6096600,00

3. Monitor HP 15” 1 1008000,00 4. Lazer Printer Canon 1 2016000,00 5. UPS Smart 620 1 1488000,00

6. Notebook IBM

1 12720000,0

0 7. Case for Notebook 1 504000,00 8. J Copier Canon FC 226 1 2016000,00 9. Kartridge HP LS 5000 1 1008000,00

Cəmi

0,00

0,00 0,00

29016600,0

0

Tərəflərin imzaları

Satıcı Alıcı

2014-cü il 2014-cü il

Sonradan müqavilənin şərtlərinə qarşı alıcının etirazı olarsa, o, həmin etiraza görə protokol tərtib etməli və imzalamış olduğu müqavilə ilə birlikdə gecikdirilmədən tədarükçüyə qaytarılmalıdır. Tədarükçü (satıcı) ixtilaf protokoluna baxmalı, qəbul etdiyi təklifləri müqaviləyə əlavə etməlidir.

-124-

Nümunə

AZƏRBAYCAN-TÜRKİYƏ

“EER KON” TAM ORTAQLI MÜƏSSİSƏSİNİN

12.12.13.-CÜ il tarixli təsis müqaviləsinə

ƏLAVƏ

1.Təsisçi “SİSTEM O.B.Y.S. və TİC. LTD” firması

avadanlıqları, Nizamnamə fonduna qoyuluş kimi, Türkiyədən

“EERKON” firmasına göndərir.

2.Satışa müəjq/ənləşdirilmiş məhsulun tədarükü üçün

ödəmə “SİSTEM O.B.Y.S. və TİC. LTD” firmasına ABŞ

dolları ilə göstərilmiş bank rekvizitləri üzrə ödənilir:

ZİRAAT BANKASI, NECATBEY ŞUBESİ

Ankara,

Türkiyə Hesab

N

Təsisçilər:

1. Məmmədov Əşrəf Xeyrulla oğlu_

2. Əliyev Əkrəm Məmməd oğlu __

3. Abdulla Mehmet ____________

4. Baykal Alioğlu _____________

Müqaviləyə ixtilaf protokolu 3 nüsxədə tərtib edilir. İmzalanmış müqavilə ilə birlikdə protokolun 2 nüsxəsi tədarükçüyə (satıcıya) göndərilir. İxtilaf protokolunda aşağıdakı rekvizitlər göstərilir,

sənəd növünün adı ; müəssisələrin adları ;

-125-

tarix;

tədarükçünün redaksiyası

; alıcının redaksiyası ;

məzmun ; alıcının imzası ;

tədarükçünün imzası ;

tarixlər.

Nümunə

“ERR-Konus” МММ ilə “İnşaat Ltd.” şirkəti arasında

bağlanmış “ __ ” _____ 2014-cü il tarixli 25 saylı müqavilə

üzrə ixtilaf

PROTOKOLU

12 yanvar 2014-cü il

Tədarükçü

Tədarükçü şirkətə 2014-cü il

fevral ayı üçün bu miqdarda

mal göndərməlidir;

1 .Sement- 10 t

2. Kafel-125 qutu

3. Kafel -100 qutu

Tədarükçü Ə.X.Məmmədov

10 yanvar 2014-cü il

Alıcı

Alıcı 2014-cü il fevral

ayı üçün bu miqdarda

mal almasını öhdəsinə

götürür: l.Sement-5t

Alıcı E.K.Əsədov 10

yanvar 2014-cü il

Müqavilə hazırlandıqdan sonra nəzərdə tutulmuş şərtlərə uyğun olaraq qiymətlərin razılaşdırılması protokolu tərtib edilir. Protokolda hər iki tərəfi qane edən qiymətlər göstərilir, razılaşdırıldıqdan sonra müqaviləyə əlavə olunur və onun ayrılmaz hissəsini təşkil edir.

-126-

RAZILAŞDIRILIB

“ERR-Konus”

MMM direktoru

_____Məmmədov Ə.X.

00.00.00.

Nümunə

RAZILAŞDIRILIB

“İnşaat Ltd.” KM

direktoru

____ Əsədov E.K.

0. 00.00

Qiymətlərin razılaşdırılması

PROTOKOLU

00.00.00 № Bakı ş.

Tərəflər 12 saylı 16 oktyabr 2014-cü il tarixli

müqavilədə nəzərdə tutulmuş işlərin sayım, qiymətlərini, icra

və ödəniş müddətlərini aşağıdakı şəkildə müəyyənləşdirilməsi

barədə razılığa gəliblər:

Cəmi ______________

Bu protokol 12 saylı 16 oktyabr 2014-cü il tarixli

müqavilənin ayrılmaz hissəsi sayılır və tərəflər arasında

hesablaşmaq üçün əsas hesab olunur.

Qiymətli əmtəə materiallarının alınmasına dair

vəkalətnamə tərtib edilir. Vəkalətnamə tədarükçüdən əmtəə

materialları almaqdan ötrü müəssisə və təşkilatın vəzifəli

şəxslərinə verilir. Bunu hökmən müəssisənin və ya təşkilatın

rəhbərliyi, baş mühasibi imzalayır, möhürləyir. Vəka-

lətnamənin fəaliyyət müddəti ciddi nəzarətdə olmalıdır.

Vəkalətnamənin verilməsi mühasibatlıqda aparılır.

Vəkalətnamələr nömrələnmiş şəkildə hazırlanır. Malı alana

verilərkən imzalanır və kötüyü müəssisənin mühasibat- lığında saxlanılır.

-127-

ii 1)

Nümunə Müəssisənin rekvizitləri

VƏKALƏTNAMƏ seriya ER№

2014-cü il 2014-CÜ ilədək etibarlıdır

Verilir

(vəzifəsi, adı, soyadı, şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd)

Nə üçün

(malsatanın, onun təqdim etdiyi sənəd)

Sıra №-si

Əmlakın adı və nişanları

Ölçü vahidi Miqdarı (yazı

ilə) Vəkalətnaməni alan imzasını təsdiq edirəm

(soyadı, adı, atasının adı) Rəhbər ___ Baş mühasib_

imza və tarix imza və tarix

Yük daşıma müqaviləsinə görə nəqliyyat təşkilatı

(daşıyıcı) yük göndərən tərəfdən ona tapşırılan yükü təyinat

məntəqəsinə çatdırmağı və yükü qəbul etməyə səlahiyyəti

çatan şəxsə (alicıya) verməyi, yük göndərən isə yükün

daşınması üçün müəyyən edilmiş şərtlər əsasında haqqı

ödəməyi öhdəsinə götürür.

Dəmir yolu ilə yükdaşıma müqaviləsinin iştirakçıları

arasında baş verən mübahisələrin həlli üçün müəyyən

128

olunmuş qaydada və formada tərtib olunmuş, dəmir yolün və

3mkü alanın məsul nümayəndələri tərəfindən imzalanmış

kommersiya aktları və ümumi formalı aktlar mühüm

əhəmiyyətə malikdir.

Kommersiya aktı aşağıdakı hallarda tərtib edilir:

yükün adı, kütləsi və ya sayı göstərilənlərə uyğun gəlmə-

dikdə, yükün zədələnməsində və ya sənəd aşkar edildikdə,

oğurlanmış yükün dəmir yoluna qaytarılması zamanı yükün

verilməsinin sənəddə göstərildiyi vaxtdan dəmir yolu

tərəfindən gec verildikdə. Bu halda kommersiya aktı yükü

alanın təşəbbüsü ilə tərtib olunur.

Kommersiya aktının rekvizitləri:

-sənədin adı

-tərtib olunma yeri, tarixi və nömrəsi ;

- yükün göndərilməsi sürəti ;

-qaimənin tarixi və nömrəsi ;

-göndərilən və alınan məntəqənin adı;

-göndərənin və alanın adı ;

-qaimədəki müvafiq qeydlər və nəqli)^at vasitələri

haqqında məlumat;

- yükün yoxlanılmasının nəticələri ;

-yükdə çatışmazlığın və ziyanın müəyyən olunmasının

siyahısı.

-ekspertizanın nəticələri ;

-kommersiya aktları tərtib edən şəxsin imzası.

Kommersiya aktı 3 nüsxədə hazırlanır I nüsxə yol idarəsinə

göndərilir, II nüsxə yükü alanın imzası əsasında onlara verilir,

III nüsxə dayanacağın işində saxlanılır.

Qüvvədə olan qanunvericiliyə uyğun olaraq müəssisə

və təşkilatlarda iddia ortaya çıxan zamanı tədbir

- 1 2 9

görülməlidir. Mübahisələri normaya salmaq üçün təqsirkar

tərəfə iddia məktubu göndərilir.

İddia məktubunda ümumi rekvizitlərdən əlavə,

aşağıdakı rekvizitlər göstərilməlidir;

1) Ərizəçi tərəfindən tələbin göndərildiyi təşkilatın adı,

hesabın bütöv məbləği, hansı ki, ərizəçi xahiş edir;

2) Ərizəçinin tələbinin əsası ;

3) İddiaya cavabın müddəti, əgər o, normativ aktlarda

göstərilməmişsə ;

4) Lazımi hallarda ərizəçinin bank rekvizitləri.

İddia ərizəsi iddiaçı tərəfindən cavabdehdən

göndərildiyi məhsulun (malın) iddia məbləğin almaq üçün

iqtisad məhkəməsinə verilir. İddia ərizəsini verməmişdən

qabaq iddiaçı cavabdehə iddia materialının surətini, əlavə

sənədləri, iddia sənədlərinin cavabdehə göndərilməsini təsdiq

edən sənədləri, həm də iddiaçının mübahisəni həll etmək üçün

ölçülər götürülməsini təsdiq edən sənədlər göndərməlidir.

İddia ərizəsinin rekvizitləri aşağıdakılardan ibarətdir; -iqtisad

məhkəməsinin adı;

-mübahisə aparan təşkilatların ünvanı və adı ;

-mübahisə aparan təşkilatların daxil olduğu idarənin,

nazirliyin və ya baş idarənin adı;

-iddia üçün əsas olan mübahisənin və vəziyyətin

izahı;

-sübutlar və normativ aktlardan nümunələrin

gətirilməsi;

- iddiaçının tələbi ;

- başqa tərəfin etirazının səbəbləri ;

- iddianın verilməsi tarixi və rəhbərliyin imzası .

İddia ərizəsinin axırında əlavələr göstərilməlidir.

- 1 3 0 -

Nümunə

İQTİSAD MƏHKƏMƏSİNƏ

İddiaçı “EER-Konus” МММ Bakı

ş. Xətai küç. 22-a.

Cavabdeh : “İNŞAAT Ltd.” şirkəti

Bakı ş. Azadlıq pros . 35/11.

İddianın məbləği 205000 manat.

IDDIA ƏRIZƏSI

Cavabdeh “İNŞAAT Ltd.” şirkəti ilə 22 mart 2014-cü

il tarixli 110 saylı müqaviləyə və ona əlavə edilmiş

spesifikasiyaya əsasən, may ayında bizim müəssisəyə 200000

manat məbləğində tikinti materialları göndərməli idi.

Cavabdeh müqavilənin şərtlərini pozaraq iyul ayında

500000 manatlıq tikinti materialları göndərmişdir ki, o malları

qəbul edərkən 15 t. sement məhsulu öz keyfiyyətini itirmişdir.

Bunları təsdiq edən akt cavabdeh müəssisənin əməkdaşı ilə

birlikdə yerindəcə hazırlanmış və imzalanmışdır.

Göndərilməyən inşaat materiallarına görə tikinti işləri

yarımçıq qalmışdır, sifarişçilərlə bağladığımız müqavilənin

şərtlərinə əsasən vaxtında təhvil verilməyən işlər üzrə smeta

-layihə qiyməti aşağı düşmüşdür

Cavabdehə tələb məktubu göndərilmiş, ancaq cavab

alınmamışdır.

-131

Sizdən xahiş edirik ki, “İnşaat Ltd.” şirkətindən

bizim xeyrimiz üçün köçürdüyümüz 20000000 manat pulu və

500000 manat rüsumu geri alasınız .

Qoşma :

1) 22mart 2014-cü il tarixli müqavilənin surəti ;

2) cavabdehdən alınan məhsulun hesab reyestri ;

3) tərtib edilmiş akt;

4) ödəmə tapşırığı ;

5) tələb məktubunun poçtla göndərilməsi qəbzi ;

6) iddia materiallarının cavabdehə göndərilməsi qəbzi;

7) rüsumların ödənilməsi qəbzi.

Direktor

Hüquq məsləhətçisi

25 iyun 2014-cü il

Ə.X.Məmmədov

R. E. Musayev

Anbardan mallar qaimə-faktura əsasında verilir.

Qaimə-faktura müəssisə rəhbəri və mühasib tərəfindən

imzalanır. Qaimə-fakmraların uçotu mühasibatlıqda aparılır.

Nümunə

Müəssisənin rekvizitləri

QAİMƏ-FAKTURA

201 il

Kimdən

(vəzifəsi,s..,a..,məxaric sənədləri üzrə göstəricilər)

Kimə (vəzifəsi, s., a., a., məxaric sənədləri üzrə göstəricilər)

132-

133-

8.2. Xarici ticarət əməliyyatlarının

rəsmiləşdirilməsi

Xarici ticarət əməliy>'atları Azərbaycan

Respublikasında xarici ticarətin tənzimlənməsi qaydalarına

əsasən aparılır.

Mal satışı bir qayda olaraq haqların qabaqcadan

ödənilməsi, yaxud geri çağırılmayan akkreditiv açılması yolu

ilə bankların zəmanətinə əsasən həyata keçirilir. Xarici ticarət

əməliyyatlarının sənədləşdirilməsi üçün aşağıdakı sənədlər

təqdim olunmalıdır:

1 .İxrac əməli}q/atlan üzrə:

-xarici şəxslərə bağlanmış müqavilə ;

- istehsalçı və ixracatçı arasında bağlanmış müqavilə ;

- ixrac qiymətinin əsaslandırılmış arayışı ;

-gətirilən mallar haqqında sənədlər.

2. İdxal əməliyyatları üzrə:

-xarici şəxslərə bağlanmış müqavilə ;

-əməliyyatın maliyyələşdirilməsi mənbəyi haqqında

məlumat;

- idxal qiymətinin əsaslandırma arayışı .

Bağlanılmış müqavilələr Azərbaycan Respublikasının

qanunvericiliyinə və beynəlxalq hüquq qaydalarına əsasən

tərtib edilməlidir.

Nəzərdə tutulmuş hallarda xarici ticarət

əməliyyatlarının rəsmiləşdirilməsi üçün rezidentlər gömrük

orqanlarına aşağıdakı sənədləri təqdim etməlidirlər :

1 .ixracat əməliyyatları üzrə :

-hüquqi şəxsin Dövlət Statistika Komitəsi tərəfindən

müəyyən edilmiş kodu ;

- bağlanmış müqavilə ; - ixrac olunan malların mənşəyi haqqında sənəd ;

-134-

“ixrac olunan malların haqqının qabaqcadan

ödənilməsi və ya akkreditiv açılması barədə müvəkkil bankın

sənədi ;

-nəzərdə tutulan hallarda Nazirlər Kabinetinin

sərəncamı .

- gömrük yük bəyannaməsi.

2.İdxal əməliyyatları üzrə ;

-bağlanmış müqavilə ;

-gömrük yük bəyannaməsi ;

-invoys-idxal olunan malların əmtəə dəyərini

müəyyən edən sənəd ;

-yol- nəqliyyat sənədləri ;

-malın mənşəyini təsdiq edən sənəd;

-malın keyfiyyət sertifikatı ;

-nəzərdə tutulan hallarda NK sərəncamı və icra

orqanının ekspertizasının müsbət rəyi.

Göstərilən sənədlər beynəlxalq standartlara əsasən

tərtib olunur.

- 1 3 5 -

Ş9.MƏHKƏMƏLƏRDƏ VƏ İBTİDAİ İSTİNTAQ

ORQANLARINDA KARGÜZARLIĞIN TƏŞKİLİ

9.1. Məhkəmələrdə kargüzarlıq işlərinə

rəhbərlik

Məhkəmələrdə məhkəmənin sədri “Məhkəmələr və

hakimlər haqqında'’ qanuna uyğun olaraq məhkəmənin işini

təşkil və kargüzarlıq işlərinə rəhbərlik edir, onun düzgün

qurulmasına cavabdehlik daşıyır.

Məhkəmənin sədri və onun tapşırığı üzrə hakimlər

məhkəmədə kargüzarlıq işlərinin vəzij^ətini müntəzəm

surətdə yoxlayırlar. Dəftərxana müdiri, məhkəmə katibi

dəftərxana işini təşkil edir, məhkəmənin katibləri və arxiv

işçilərinin işinə rəhbərlik edir. O, aşağıdakı işləri yerinə yetirir

: -məhkəmənin dəftərxanasının əməkdaşları arasında işləri

bölüşdürür və onların icrasına nəzarət edir ;

-poçtla daxil olan sənədləri qəbul edir və bölüşdümr;

-məhkəmə əməkdaşlarının işə davamiyyətini qeydə

alır;

-ilk statistik uçot sənədlərini aparır, düzgün və

vaxtında tərtib edilməsi üzərində nəzarət edir ;

-məhkəməyə daxil olan ərizə, şikayət və təkliflərin

(hökm, qərar, qətnamələrdən olan şikayətlərdən başqa)

uçotunu və qeydiyyatım aparır, onların icra müddətlərinə

nəzarət edir;

-kassasiya, xüsusi şikayətlər və protest üzrə işlərin yuxarı

məhkəmələrə vaxtında göndərilməsinə nəzarət edir ;

-məhkəmənin xüsusi qərar və təqdimatlarının uçotunu

aparır və onların icrası üzrə yazışmalara nəzarət edir;

-136-

-əmr kitabının, sərəncamların, şəxsi işlərin uçotunu

aparır ;

-məhkəmə əməkdaşlarının əmək kitabçalarının

saxlanılmasını və düzgün doldurulmasını təmin edir;

-digər məhkəmələrdən göndərilmiş məhkəmə

tapşırıqlarının uçotunu aparır və icrasına nəzarət edir ;

-cinayət, mülki işlərin, inzibati materialların və maddi

sübutların uçotunu aparır, saxlanması işini təşkil edir; -lazımi

halda məhkəmə arxivinin işini aparır.

Digər məhkəmə katiblərinə cinayət və mülki işlərə

uyğun kargüzarlıq işləri həvalə olunur. O cümlədən ;

1. Cinayət, mülki işlər və materialların qeydə alınması,

uçotu və saxlanması ;

2. Kartoçka və jurnalların aparılması, statistika

hesabatının tərtibi;

3. Məhkəmənin hökm, qərar, qərardad və

qətnamələrinin icrası üzrə sənədlərin hazırlanması,

göndərilməsi, icrası barədə alınan məlumatlar üzərində

nəzarət;

4. Maddi sübutların uçotu və saxlanması ;

5. Məhkəmə icraçılarına verilən icra sənədlərinin

qeydiyyatı və uçotu; qurtarmış işlərin, jurnalların və kartoç-

kalarm hazırlanması, arxivə verilməsi, mərkəzləşdirilmiş icra

işinin aparılması ;

6. Başa çatmış işlərin, jurnal və kartoçkaların

hazırlanması, arxivə verilməsi.

Məhkəmə icras katib aşağıdakı işləri yerinə yetirir;

1. Vətəndaşları qəbul edərkən zəruri sənədlər (sorğu, məktub,

çağırış vərəqəsindən çıxarış və s.) hazırlamaq;

2. Məhkəmə baxışına təyin edilmiş işlərin siyahısını tərtib

-137-

edib, münasib yerdə asmaq ;

3. Binagüzarlıq və məhkəmə iclası protokollarım aparmaq;

4. Materiallara baxıldıqdan sonra qaydaya salmaq;

5. İşlərin məhkəmə baxışına təyin edilməsi və baxılma

nəticəsinin uçot kitabında qeydi.

Kargüzar dəftərxana işlərinə aid olan digər işləri

yerinə yetirir. O cümlədən məhkəmə sənədlərinin surətini

hazırlayır, icra vərəqəsi verir və s.

9.2. Yazışmaların qəbulu və göndərilməsi

qaydası

Məhkəməyə daxil olan yazışmalar (şəxsi

yazışmalardan başqa) dəftərxanada bu iş üçün ayrılmış işçi

tərəfindən qəbul edilir və yola salınır. Dəftərxana işçisi gəlmiş

poçtu açır, gəlmiş materialları yoxlayır və qovluğun birinci

səhifəsinə daxil olmaq ştampını vurur və ştampda sənədin

daxil olma tarixi qeyd edilir.

Zərf açıldıqda müşayiət məktubunda göstərilən

sənədlər olmadıqda akt tərtib edilir. Aktın bir nüsxəsi məktubu

göndərənə, digər nüsxəsi isə qəbul edilmiş sənədə əlavə edilir.

İddia ərizələri daxil olarkən onların zərfləri saxlanılır

və məktuba tikilir. Poçtla alınan iş və materiallar daxili qeyd

jurnalında yazılır. Əgər çoxlu sayda məhkəməyə materiallar

daxil olursa onda hər birinin istiqamətləri üzrə qeyd jurnalı

açılır (məsələn, cinayət işləri üzrə ayrıca, mülki işlər üzrə

ayrıca və s.). Daxil olmuş baratlara da əlavə

138-

qeydiyyat üçün qrafa açmaq olar.

Elə sənədlər var ki, qeydiyyata alınmır, ancaq

məhkəmə tərəfindən alındığı vaxt qeyd edilir, işə əlavə etmək

üçün katibə verilir. Bu sənədlərə aiddir:

-sahibi tapılmayan və məhkəməyə qayıdan çağırış

vərəqəsi ;

- iddia ərizələrinin və digər sənədlərin surətlərinin

alınmasına dair qəbzlər.

Məhkəmə katibi sənədləri qeydə aldıqdan sonra həmin

gün sədrə və ya hakimə çatdırır. İstintaq orqanlarından daxil

olmuş sənədlər və işlər məhkəmənin sədrinə verilir. Məhkəmə

baxışına göndərilmiş işlərin ayrıca hesabatı aparılır.

Məhkəmə icraatında olan işçilər və materiallar təyinatı

üzrə göndərildikdə məktubun nömrəsi, işin nömrəsi, sair

materialların nömrəsi bu materialların saxlanmalı olduğu

tapşırığın nömrəsinə uyğun gəlməlidir.

Sənədlər verilərkən kitabda qeydlər edilir və imza

qoyulur.

Yerli məktubların paylanma

kitabı

C3

u tZi

-a C3 C 3 Xi 3

n

T3 c»-

m ‘2 s ä

C

:0

0£)

O X U

u CZ Çi ^ •*- 3

3 C/

İ

rp U s :0 3

C3

a B C

3 3 XI 3

-»-I

Ti •S

3 C

o S CÄ c/5

C ^ • M

^ -3! a

- ^ “ 3

■§ I 5 3

<D C

^ İ 13

3

N

B

139

Baxılmaq üçün məhkəməyə daxil olan bütün cinayət

işləri və mülki işlər uçot-statistika kartoçkalannda qeydə almır

(cinayət işləri üzrə 1-1 saylı forma, mülki işlər üzrə 2-1 saylı

forma). Cinayət işləri üzrə əlifba göstəriciləri hər bir müqəssir

haqqında, cavabdehlər haqqında, digər icraatda olan işlər üzrə

isə ərizəçi haqqında aparılır.

Cinayət işləri üzrə əlifba göstəricisi

Müqəssirin və ya

məhkumun

soyadı, adı,

atasının adı

CM-in

maddəsi Uçot-statistika

kartoçkası üzrə işin

nömrəsi

1 2 3

Kartoçkada nəzərdə tutulmuş bütün qrafalar

doldurulmalıdır. Təqvim ili qurtardıqda yeni ilin başlanmasına

qədər baxılmayan işlər üzrə kartoçkalarda qeydiyyat yeni ilin

kartoçkasına köçürülür. İşdə iki sıra nömrəsi, yəni keçən ilin və

yeni ilin sıra nömrəsi yazılır.

İŞ №2-360/2013-cü il

2-1/2014-cüil.

Yeni ilə daxil olan işlərin nömrələnməsi keçən ilin

qalmış nömrələri yazıldıqdan sonra yeniləri davam etdirilir.

Cinayət, mülki işlər və başqa materialları qeyd etmək üçün

təxmini indekslər siyahısı müəyyən olunmuşdur:

“1” cinayət işləri;

“2” mülki işlər ;

-140

“3” vaxtdan əvvəl, şərti olaraq azad edilmə;

“4” saxlama rejiminin dəyişdirilməsi;

“5” məhkumluğun götürülmə işləri ;

“6 “inzibati hüquq qaydalarını pozanların işləri ;

“7 ’’xırda xuliqanhq ;

“8” islah işinin cərimə ilə əvəz edilməsi ;

“9” qatı sərxoşluq və narkotik xəstələrin sənədləri.

Cinayət, mülki işlərin və sair materialların nömrəsinə

uçot-statistika kartoçkasında və qeyd jurnalında göstərilən

indeks və onun sıra nömrəsi daxildir. Məsələn, 1-31 (cinayət

işi) və s.

Uçot-statistika kartoçkası və ya qeyd jurnalının sıra

nömrəsi eyni zamanda həmin işin nömrəsi olduğuna görə

qovluqda əlifba göstəricisində göstərilir. İstintaq

orqanlarından daxil olan cinayət işlərində eyni qovluqdan

istifadə edilir. Qovluqların iç üzünə məlumat vərəqi tikilir, iş

üzrə bütün hərəkətlər məlumat vərəqəsində qeyd edilir. Sair

işlər və materiallar qovluqda saxlanılır, qovluğun üstündə işin

nömrəsi, şəxsin adı, soyadı və atasının adı, məhkəməyə daxil

olma, baxılma tarixi qeyd edilir.

Mülki işlər üzrə əlifba göstəricisi

Cavabdeh İddiaçı

(ərizəçi) İddianın adı

Uçot-statistika

kartoçkası üzrə

işin nömrəsi

1 2 3 4

-141-

9.3. Cinayət və mülki işlərə baxıldıqdan sonra

kargüzarlıq tələblərinə uyğun qaydaya

salınması

İşlərə baxıldıqda və ya təxirə salındıqda, başqa günə

təyin edildikdə məhkəmə iclası katibi onların məhkəmə

iclasına gəlib-getməsi üçün bildiriş vərəqələrində qeydlər edir

və ştamp vurur.

Məhkəmə iclas katibi işlərə baxıldıqdan və hökm

çıxarıldıqdan sonra aşağıdakı işləri yerinə yetirməlidir:

1. Xronoloji qaydada məhkəmə baxışı zamanı daxil olmuş

bütün sənədləri ardıcıllıqla tarixləri üzrə bir yerə yığır və

məhkəmə iclas protokolunu, hökmü, qətnaməni işə tikir ;

2. Sıra qaydası ilə işin vərəqələrini nömrələyir, sənədlərin

siyahısını tərtib edir və imzalayır;

3. Digər sənədləri dolduraraq işə əlavə edir ;

4. Məhkəmə iclasında baxılmaq üçün qeyd Jurnalında

məlumat qeyd olunur;

5. İcra vərəqlərini verir.

- 1 4 2 -

1 8

Müqəssir barəsində seçilmiş qətimkan tədbiri məhkəmə

tərəfindən, başqa yerə getməməklə əvəz edildikdə bu haqda

müqəssirdən iltizam almır. Cinayət işinə və ya mülki işə

baxılması məhkəmə tərəfindən təxirə salınarsa və başqa günə

təyin edilərsə, iştirakçılara bu barədə bildiriş vərəqəsi verilir.

Vərəqə imza edilməklə onlara məhkəməyə gəlməməyin

nəticəsi izah olunmaqla işə əlavə olunur.

Bir neçə nəfər haqqında ittiham və ya bəraət hökmü

çıxarıldıqda həbs yeri rəisinə həbsdə olan məhkumların, bəraət

alanların sayı miqdarında hökm surətləri göndərilməlidir.

Hökmlərin surətləri işə baxddıqdan sonra dərhal verilməlidir,

hazırlamaq mümkün olmadıqda hökmün surətini vermək,

hökmün qərar hissəsində hər bir məhkum üçün çıxarış verilə

bilər. Bu hallar olarsa hökmlərin surətləri ertəsi gündən gec

olmayaraq hazırlanmalı və göndərilməlidir.

143-

Məhkum edilmiş şəxslərə hökmün surəti hökm elan

edildikdən sonra üç sutkadan gec olmayaraq verilir.

İşin tərtib edilməsi üzrə bütün hərəkətlər edildikdən

sonra üç gündən gec olmayaraq məhkəmə iclas katibi işi

məhkəmə katibinə verir. Məhkəmə katibi və ya dəftərxana

müdiri məhkəmə iclas katibindən işi qəbul edərkən bütün

əməliyyatların aparıldığım bilməlidir. Ətraflı yoxlamalı, onu

aldığı üçün imza etməlidir. Eyni ilə həmin gün tarix və

məhkəmə baxışının nəticəsi barədə uçot-statistika kartoç-

kasında qeydiyyat aparmalıdır. Müasir şəraitdə məhkəmə

işlərində məlumatların operativliyini təmin etmək məqsədi ilə

informasiya bazaları yaratmaq daha yaxşı olardı.

9.4. Kassasiya və digər

qaydada daxil olmuş şikayətlərin qəbulu,

qeydə alınması

Məhkəməyə daxil olmuş şikayətləri qəbul etdikdən

sonra onu qəbul edən şəxs tərəfindən daxilolma müddəti qeyd

edilməlidir. Poçtlarla alınan şikayətlərin alınma vaxtını

müəyyən etmək üçün onun zərfini alınmış sənədə əlavə

edirlər.

Kassasiya instansiyasında işlərə baxılacağı gün

haqqında şəxsən şikayət olunana, bu haqda şikayət verənə

bildiriş çatdırılır, müəyyən olunmuş qrafikə əsasən şikayətə

imza etdirilir.

Mülki işin baxılmasında iştirak edən şəxslərə baxılma

günü haqqında məlumat verilir. Bununla bərabər

- 1 4 4 -

şikayətin surəti, əlavə edilmiş yazılı materialların surəti də

çatdırılmalıdır. Şikayətə verilən etiraz və qeydlər işə tikilir.

Məhkəmənin dəftərxanası cinayət işini şikayətlə

birlikdə yuxarı məhkəməyə göndərir. Alınmış bütün

məlumatlar, hakim tərəfindən doldurulmuş kartoçkalar işə

əlavə edilməlidir. Mülki işlər üzrə kassasiya, şikayət və protest

verilərkən xüsusi qovluqda saxlanılır.

9.5. Məhkəmə sənədlərinin icraya yönəldilməsi

və maddi sübutların saxlanması

Qanun qüvvəyə minmiş məhkəmənin hökm, qətnamə,

qərar və qərardadları icraya yönəldilir. Bu işlərə dair bütün

yazışma işlərini məhkəmənin dəftərxanası yerinə yetirir.

Sənədlərin icra edilməsi ilə əlaqədar olaraq bütün gediş

arayışda qeyd olunur. Məhkəmənin hökm, qətnamə, qərar və

qərardadlarının icra edilməsi üzərində nəzarəti məhkəmənin

sədri və hakimi yerinə yetirir. Tcraya verilmiş sənədlərin

surətləri hakim və məhkəmə katibi tərəfindən imza edilir və

məhkəmənin gerbi i möhürü vurulmaqla təsdiq olunur. Bu

sənədlərin aidiyyəti üzrə göndəriləsi məktubunu da yuxarıda

göstərilən şəxslər imza edirlər.

İcraatı qurtarmış işlər sədr və işə baxılmasında sədrlik

etmiş hakimin dərkənarı ilə qeyd olunaraq məhkəmə arxivinə

verilə bilər.

Məhkəmə katibi hökm icra olunana qədər hər bir

məhkum haqqında arayış doldurur və müvafiq orqana yola

salır.

- 1 4 5 -

Məhkıımun əmlakını müsadirə etmək haqqında

hökmlər üzrə icra vərəqəsi və əmlakın siyahıya alma aktının

surəti məhkəmənin dəftərxanası tərəfindən məhkəmə

icraçısına göndərilir.

Saxlamaq üçün arxivə verilməli, qurtarmış icra işinin

hakim yoxladıqdan sonra “arxivə verilsin” dərkənarı

olmalıdır. Dərkənar olmadıqda məhkəmə katibi icra işini

qəbul edə bilməz.

İcraatı qurtarmış icra işləri sıra nömrəsi ilə bir yerdə

bağlanır və saxlanmaq üçün məhkəmənin arxivinə verilir.

Təhvil verilmiş bütün sənədlərin siyahısı tutulmalıdır.

İddia təmin edilməklə yerinə yetirilmiş mülki işlər, icra

vərəqəsi iddiaçıya və ya məhkəmə icraçısına verildikdən sonra

qurtanTiış sayılır. Bundan sonra iş arxivə təhvil verilməlidir.

İstintaq orqanlarından cinayət işləri üzrə məhkəməyə

daxil olan, məhkəmə tərəfindən işlərə əlavə edilən maddi

sübutlar və ya müqəssirdən götürülən sənədlər, şeylər təlimata

uyğun qaydalara əsaslanaraq qəbul edilir, qeydə alınır və

saxlanılır. Təqdim edilmiş maddi sübutlar işdə saxlanmalıdır.

İşə əlavə oluna bilməyən maddi sübutlar məhkəmə

katibinin cavabdehliyi altında seyfdə saxlanılır. Cinayət işləri

üzrə istintaq orqanlarından daxil olmuş maddi sübutlar

haqqında arayış yoxlanılır və arayış olmadıqda akt tərtib edilir.

Aktı məhkəmənin sədri və katibi imzalayır. Maddi sübutlar

xüsusi jurnalda qeydiyyatdan keçirilir. Bunların məhv

edilməsinə dair akt və təhvil verilməsinə dair qəbz işə tikilir.

- 1 4 6 -

9.6. Məhkəmə işlərinin və məhkəmə sənədlərinin

verilmə qaydası Məhkəmədə və məhkəmə arxivində saxlanılan sənədlər

məhkəmənin binasında tanış olmaq üçün sədrin və hakimin

icazəsi ilə aşağıdakı sənədlər təqdim edildikdən sonra verilir:

1. Cinayət işləri üzrə müqəssirlərə və zərərçəkmişlərə,

mülki işlər üzrə tərəflərə və üçüncü şəxslərə şəxsiyyəti təsdiq

edən sənədləri olduqda və təqdim edildikdə ;

2. Müdafiəçilərə, həmçinin icraatı qurtaran işlərlə

tanış olan müdafiəçilərə şəxsi vəsiqə və orderini təqdim

etdikdə ;

3. Digər şəxslərə, mülki işlər üzrə çıxış edən mülki

iddiaçıya, cavabdehə və onların nümayəndələrinə. Cinayət

işi üzrə çıxış edənlərə işi aparmağa dair vəkalətnamə və

şəxsiyyəti təsdiq edən sənədi təqdim etdikdə ;

- 1 4 7 -

1. Digər məsul işçilərə, prokurora, ədliyyə nazirliyi və

onun şöbə işçilərinə şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd təqdim

etdikdə və s.

Müvafiq orqanların yazılı tələbnamələrindən sonra

sədrin sərəncamına əsasən məhkəmə sənədləri poçtla

göndərilə bilər.

Məhkəmə arxivində olan işlərin verilməsi və uçotu

Milli Arxiv İdarəsi tərəfindən təsdiq edilmiş “İdarə, müəssisə

və təşkilatlarda arxiv işi və sənədləşdirilmənin əsas

qaydalarına ” uyğun aparılır.

Mülki iş üzrə tərəflərin təqdim etdikləri sənədlərin əsli,

surəti mütləq hakim tərəfindən təsdiq edilir və saxlanılır.

Məlumat vərəqəsində surəti alan şəxs surətin alınmasına dair

imza etməlidir. Surət ərizəçiyə poçt vasitəsi ilə çatdırılırsa , bu

haqda məlumat vərəqində qeyd edilir.

Məhkəmənin işində iştirak edən şəxslərə aşağıdakı

sənədlər rəsmi qaydada verilməlidir:

- iddia ərizəsi ;

- qarşılıqlı iddia ərizəsi ;

-iddia tələblərinin təsdiqi və ya ona qarşı etiraz kim

tərəflərin hazırladığı sənədlərin surətləri;

- məhkəmə çağırışı;

-birinci instansiya məhkəməsinin, apelyasiya və

kasasiya məhkəmələrinin aktları;

- iş üzrə icraatın qurtardığını göstərən qərardad;

- məhkəmə əmri ;

- apelyasiya şikayətinin surəti ;

- kasasiya şikayətinin surəti.

Azərbaycan Respublikasının MPM-in müvafiq

maddəsinə əsasən iddianın verilməsi qaydası müəyyənləş

- 1 4 S -

dirilmişdir. İddia ərizəsi məhkəməyə yazılı şəkildə verilir.

0. iddiaçı və ya onun bunu imza etməyə səlahİ3ryəti olan

nümayəndəsi tərəfindən imzalanır. Ərizədə aşağıdakılar

göstərilməlidir;

1. Ərizənin verildiyi məhkəmənin adı ;

2. İşdə iştirak edən şəxslərin adları, onların poçt ünvanları;

3. İddiaçının və ya ərizəçinin tələbi, onların öz tələblərini

əsaslandırdıqları hallar, qanunlara və digər normativ hüquqi

aktlara əsaslanan tələbin əsaslandırıldığı hüquqi məlumat,

iddia bir neçə cavabdehə verildikdə isə onların hər birinə qarşı

yönələn tələb ;

4. Müqavilə ilə və ya həmin kateqoriya işlər üçün qanunla bu,

nəzərdə tutulmuşsa, cavabdehlə mübahisənin məhkəməyə

qədər pretenziya qaydada nizama salmasına riayət edilməsinə

dair məlumat;

5. Ərizəyə əlavə edilən sənədlərin siyahısı .

İddia ərizəsinə aşağıdakı sənədlər əlavə edilir :

-cavabdehlərin və üçüncü şəxslərin sayına görə iddia ərizəsinin

surətləri ;

- dövlət rüsumun ödənilməsi haqqında sənəd ;

-nümayəndəsinin səlahiyyətlərinin təsdiq edən

etibarnamə və ya digər sənədlər ;

- iddia ərizəsinin surətinin alınması haqqında sənəd ;

- iddiaçının öz tələblərini əsaslandırdığı hallara dair

sənədlər;

- normativ aktın mətni ;

- mübahisənin məhkəməyə qədər nizama salınmasına

riayət edilməsini təsdiq edən sənəd.

- 1 4 9 -

Nümunə

rayonu məhkəməsinə

İDDİAÇI

(s, a, a, ünvan)

CAVABDEH

(s, a, a, ünvan)

Mən _________________

(gün,ay,il)

girmişəm və onunla birgə

Nikahın pozulması haqqında

İDDİA ƏRİZƏSİ

cavabdeh nikaha

(s, a, a,)

qədər yaşamışam.

( ay, il)

Nikahımızdan uşağımız var.

(uşağın adı, doğulduğu ay, gün, il)

Cavabdehlə birgə yaşamağınız _______________

(səbəbi göstərmək)

mümkün deyil.

Onunla nikah münasibətimiz kəsilmişdir.

(ay, il)

ümumi təsərrüfatımız olmamışdır.

Gələcəkdə birgə yaşamağımız və ailənin saxlanması

mümkün deyildir. Bizim birgə mülkiyyətimiz üzrə əmlak

bölgüsü haqqında mübahisəmiz yoxdur. Uşağın saxlanması

üçün aramızda razılığa gəlmişik.

Az R ANM-in ______ _________maddəsinə uyğun olaraq

- I S O -

9.7. İbtidai istintaqa dair sənədlər

İbtidai istintaq prosesində prosessual sənədlərin

tərtib edilməsi vacib məsələlərdən biridir. Bu sənədlər

vasitəsi ilə obyekt haqqında bütün məsələlər araşdırılaraq

açılır. Prosessual sənədlər olmadan cinayət işi üzrə mühüm

nəticə əldə etmək, qəti qənaətə gəlmək mümkün deyildir.

Prosessual sənədlərin hazırlanması qanunvericiliyin

tələblərinə cavab verməlidir. Burada aşağıdakı şərtlərə əməl

olunmalıdır:

1 5 1 -

1.Sənədlər formasına və məzmununa əsasən düzgün

tərtib olunmalıdır. Hüquq normalarına bağlanmalıdır.

2.Sənədin məzmunu faktiki məlumatlara,

materiallara uyğun olmalıdır.

3. Prosessual sənəd məntiqli, qısa və aydın

olmalıdır.

4. Prosessual sənədlər düzgün, savadlı və mədəni

üslubda yazılmalıdır.

Protokollar müstəntiqin və ya təhqiqat aparan şəxsin

istintaq hərəkətlərinin aparılması qaydasını və nəticələrini

qeydə alındığı prosessual sənədlərdir. İstintaq hərəkətlərini

aparmaqdan ötrü müxtəlif növlü çoxlu sayda protokoldan

istifadə edilir. Protokollar üç əsas növə ayrılır.

- sübut mənbələrinin araşdırılması üzrə ;

- faktların və hadisə yerinin, şəraitinin təsdiq edildiyi

üzrə;

- qanunun tələblərini yerinə yetirmə üzrə.

Belə protokolun tərtibində aşağıdakı elementlər

göstərilməlidir;

- istintaq hərəkətlərinin aparıldığı yer və tarix ;

- onun başlama və qurtarma vaxtı ;

- tərtib edən şəxsin vəzifəsi və soyadı;

- istintaq hərəkətlərində iştirak etmiş hər bir şəxsin

soyad , adı və atasının adı, zəruri hallarda ünvanı ;

- istintaq hərəkətinin məzmunu ;

- imzalar;

- əlavə sənədlər.

İstintaq hərəkəti protokolu əl və ya texniki vasitələrlə

yazılır.

- 1 5 2

Nümunə

Müttəhimi dindirmə

PROTOKOLU

00 mart 2014-cü il Bakı ş.

Dindirmə saat

Dindirmə saat

dəqiqədə başladı.

_________ qurtardı.

Bakı şəhər Polis İdarəsinin istintaq şöbəsinin

müstəntiqi __________ Az.R CPM-in ______ maddələrinin

tələblərinə əməl edərək, Məmmədov A.A. müttəhim kimi

dindirdi.

- soyadı, adı, atasının adı;

- doğulduğu tarix ;

- doğulduğu yer;

- milliyyəti və vətəndaşlığı ;

- dili;

- təhsili ;

- partiya mənsubiyyəti ;

- ailə vəziyyəti;

- iş yeri, məşğuliyyət növü, vəzifəsi, iş telefonu ;

- daimi yaşadığı yer və ev telefonu ;

- hərbi mükəlləfiyyətə münasibəti ;

- məhkumluğu ;

- müttəhimin şəxsiyyətini təsdiq edən sənəd haqqında

məlumatlar.

- 1 5 3 -

Mənə izah olundu ki, müttəhim kimi dindirilməyimlə

əlaqədar, Az.R CPM ___________ maddələrində nəzərdə

tutulmuş aşağıdakı hüquqlardan istifadə edirəm ________

Sual: ___________________________________________

Cavab ; _________________________________________

Protokolu oxudum. Düzgün yazılmışdır.

Müttəhim ___ protokolun hər bir səhifəsini imzalayır.

Mütəxəssi.

s_

Müstəntiq

_ Nümunə

Başqa yerə getməmək haqqında

İltizam

Bakı şəhəri 11 mart 2014-cü il.

Mən, _______________________________________

_ ______________________________ ibtidai istintaqın

sonunadək və məhkəmə baxışı qurtaranadək Bakı şəhərindən

başqa yerə getməyəcəyəm və müstəntiqin, prokurorun və ya

məhkəmənin icazəsi olmadan yaşayış yerini dəyişməyəcəyəm.

Mənə elan olundu ki, __________________ _____

maddəsinə uyğun olaraq mənə daha ciddi qətimkan tədbiri

tətbiq edilə bilər.

Müttəhim

Müstəntiq_

- 1 5 4 -

Qərar ibtidai istintaq apanlarkən müstəntiqin, təhqiqat

aparan şəxsin, protcurorun qəbul etdiyi prosessual sənəddir.

Qərar giriş, təsvir və nəticə hissəsindən ibarətdir. Giriş hissədə

sənədin adı, onun tərtib edildiyi yer və vaxt, kim tərəfindən və

hansı iş üzrə tərtib edilməsi göstərilir. Müəyyən edilmiş

konkret hallar təsvir hissədə verilir. Nəticə hissə giriş və təsvir

hissəyə əsaslanaraq verilir.

DYP fəaliyyət sahəsində müxtəlif növlü sənədlərdə

tərtib edilir. Bu sənədlərə :

- protokollar;

- izahatlar;

- ərizələr;

- müqavilələr ;

- qeyd vəsiqələri;

- texniki nəzarət anketi ;

- ekspertiza aktı ;

- qeyd-nəzarət kartoçkaları daxildir.

/55-

1 5 6 -

Nümunə

ÄvtonəqlivYiit hadisəsi yerinin müayinə

PROTOKOLU

Bakı şəhəri 15 yanvar 2013 -cü il

Müayinə saat 10.00-da başladı.

Müayinə saat 11.30-da qurtardı.

Bakı şəhər Polis İdarəsinin istintaq şöbəsinin müstəntiqi,

______________ 9.30-da avtomobillərin toqquşması

______________ hadisə yerinə haqqında məlumat alıb

gəldi ______________

hal şahidlərinin

_______ digər mütəxəssislər birlikdə,

__________________ iştirakı ilə hadisə

yerinin müayinəsini apardı, AR CPM-in _______ maddəsinə

uyğun olaraq bu protokolu tərtib etdi. _________________________ hal şahidlərinə izah olundu.

S. Məmmədov K.Əliyev

Mütəxəssis-kriminalist _______________ məsuliyyət haqqında xəbərdar edildi.

L.Zamanov Müayinə ilə aşağıdakılar aşkar olundu ;

Hadisə yerindən aşağıdakılar götürüldü

Protokol müstəntiq tərəfindən oxundu. Düzgün yazılmışdır.

Hal şahidləri : ____________________________________ Mütəxəssis-kriminalist: _____

Dövlət Yol Polisi müfəttişi :

Müstəntiq: ___________________

-757-

§10. SƏNƏDLƏRİN SİSTEMLƏŞDİRİLMƏSİ

VƏ ONLARIN ARXİVƏ VERİLMƏSİNİN TƏŞKİLİ

Arxiv latın sözüdür - arxinos sözündən götürülüb lüğəti

mənası hökumət idarəsi deməkdir.

Sənədləşdirmə və kargüzarlıq prosesinin mərhələsi

yekunlaşmış sənədləri işə tikməkdir. Sənədlər icra olunduqdan

sonra işə tikilir. İcra olunmuş hər bir sənəd növləri üzrə bir

yerdə cəmləşir və həmin növ müxtəlifliyinə uyğun müəyyən

edilmiş qovluqda tikilir. Hər bir sənəd müəyyən edilmiş yerdə

saxlanılmalıdır. Bu hal idarə aparatına informasiya xidməti

göstərilməsini asanlaşdırır. Ona görə də tərtib olunmuş,

göndərilmiş və xaricdən daxil olan bütün sənədləşdirmə

müəyyən sxem üzrə cəmləşir. Müəyyən məsələ və predmet

üzrə bir yerə toplanmış ayrıca qovluqda yerləşdirilmiş xidməti

sənədlər məcmusuna iş deyilir.

İcra olunmuş sənədlər iş qeydiyyatı ilə müvafiq

qovluqda tikilir, daimi və müvəqqəti saxlanılan sənədlər

ayrı-ayrı işlərdə qruplaşdırılır. Bu isə arxivə vermə vaxtı

işlərin səmərəli təşkili idarə aparatı işçilərinin vaxt və əmək

məsarifınin azaldılmasına şərait yaradır. Formalaşdırılmış iş

bağlı şkafda saxlanılır, qapının içəri tərəfinə sənədlərin

siyahısı yazılır. Bu isə lazımi sənəd və informasiyanın

tapılmasını asanlaşdırır. Müəssisə və təşkilatlarda işlərin

aparılması üçün məsul işçi təyin edilir və ya bu iş katibə

makinaçıya tapşırılır. İşlərin saxlanma yerindən asılı olaraq

cari kargüzarlıq arxivini bir-birindən fərqləndirmək lazımdır.

- 1 5 8 -

Cari arxivdə təqvim ilinin yazışmaları tikilmiş

qovluqlarda saxlanılır. Daimi arxivdə (yekunlaşdırılm.ış işlərin

arxivi) müəssisənin keçmiş illərdə fəaliyyətini əks etdirən

qovluqlar, kitablar, jurnallar və s. sənədlər saxlanılır. Quruluş

vahidində cari il başa çatdıqdan sonra sənədlər bir il

saxlanılmalıdır. Bu onunla əlaqədardır ki, bu müddət ərzində

əməkdaşlar tez-tez müxtəlif arayışlar almaq üçün müraciət

edirlər digər tərəfdən bəzi sənədlərlə iş yeni təqvim ilində

tamamlanır. Göstərilən müddət başa çatdıqdan sonra işlər

müəssisənin daimi arxivinə verilir.

İşlərin arxivə verilməsinin hazırlanması sənədin elmi və

təcrübi cəhətdən faydalılığmı müəyyən etmək üçün

ekspertizasiya aparılmasından daimi və uzunmüddətli

saxlanılacaq işlərin siyahısının tərtib edilməsindən ibarətdir.

Bu işləri müəssisə və təşkilatlarda 3-5 nəfərdən ibarət təyin

edilmiş komissiya yerinə yetirir. Komissiyanın tərkibinə

kifayət qədər iş stajına malik olan istehsalatı kamil bilən

yüksək ixtisaslı mütəxəssislər katibə makinaçı və baş mühasib

daxil edilir. Ekspertiza komissiyası kollegial orqandır. Onun

yığıncaqları protokollaşdırılır. Qəbul edilmiş qərar isə

müəssisə və ya rayon arxivi tərəfindən təsdiq edilir.

Sənədlərin saxlanma müddətini dəqiqləşdirməkdən və

onları daimi uzunmüddətli yəni 10 ildən çox və müvəqqəti

yəni, 10 ilə qədər saxlanılan işlərə bölündükdən sonra işlərin

tərtibinə başlanılır. Daimi və uzunmüddətli saxlanılan işlər

möhkəm materiallardan olan qovluqda tikilir və ya cildlənərək

ayrıca yerləşdirilir. Uzunmüddətli saxlanılmağa hazırlanan

işlərin tərkibi və məzmununu əks etdirən

- 1 5 9 -

başlıq və digər məlumatın sistemləşdirilmiş siyahısı hazırlanır.

Daimi saxlanılan sənədlər 3 nüsxədən, uzunmüddətli

saxlanılan sənədlərin iki nüsxədən ibarət, şəxsi heyətə dair

işlərin iki nüsxədən ibarət siyahısı tərtib edilir. Sənədlərin

siyahısı xronoloji ardıcıllıqla illər üzrə tərtib edilir. Siyahının

nömrəsi işin cildində yazılır. Siyahının sonunda saxlanılmağa

verilən işlərin sayı birinci və axırıncı sonuncu işlərin nömrəsi

və rəqəm sözlə yazılır, siyahı təsdiq edildikdən sonra bir nüsxə

dövlət arxivində saxlanılır.

Cari ildə saxlanma müddəti qurtarmış arxiv

materialları ləğv edilir. Müəssisə və təşkilatların arxivində

daim saxlanılan sənədlər 5 il, şəxsi heyətin tərkibi üzrə kargü-

zarlığı yekunlaşmış sənədlər isə 40 il müddətinə saxlanılır.

Müəssisələrin əsasnaməsi, nizamnaməsi torpaq xəritəsi, yer

qumluşu, planları torpağı, daimi istifadəsi üzrə dövlət aktı və

sənədlər onların yenisi ilə əvəz olunana kimi saxlanılır.

Saxlanılması əhəmiyyət kəsb edən sənədlər icra

müddəti başa çatdıqdan sonra arxivdə saxlanılır. Arxivlərin

fəaliyyətini ARNK yanında milli arxivlər idarəsi tənzimləyir.

Milli arxivlər idarəsinin rayon arxivlər şöbələri fəaliyyət

göstərir. Həmin arxivlərdə müəssisə və təşkilatların mühüm

əhəmiyyət kəsb edən xidməti sənədləri saxlanılır. Rayon şəhər

və qəsəbələrdə dövlət arxivlərinin fəaliyyət göstərməsinin

mühüm əhəmiyyəti vardır. Belə ki, müəssisə və təşkilatların

heç də hamısında sənədlərin saxlanması üçün şərait yoxdur.

Rayon arxivləri ilk növbədə qəbul etdikləri sənədlərin qorunub

saxlanmasının mühafizəsini təşkil etməlidir. Bunun üçün

sənədlərin saxlanması üçün nəzərdə tutulan otaqlar mühafizə

qurğuları ilə təchiz

1 6 0 -

olunmalı sənədlər xüsusi materiallardan hazırlanmış qutu və

yeşiklərdə saxlanmalıdır. Qəbul edilmiş sənədlər arxivlərdə

müvafiq illərə uyğun olaraq ardıcıllıqla yerləşdirilməlidir. Bu

isə istənilən informasiyanın arxivdən alınması üçün imkan

yaradır.

Müəssisə və təşkilatlar icra müddəti başa çatmış

sənədləri arxivə təhvil vermək üçün ilk növbədə müəyyən

hazırlıq işləri görməlidirlər. Bunun üçün müəssisə rəhbərinin

əmri (idarə heyətinin qərarı) ilə komissiya yaradılır. Həmin

komissiya vaxtı başa çatmış sənədləri sistemləşdirir.

Komissiya üzvləri ilk növbədə ləğv edilməsi nəzərdə tutulan

sənədlərin siyahısım sonra isə arxivə təhvil veriləcək

sənədlərin siyahısını müəyyənləşdirir. Ləğv ediləcək və arxivə

təhvil veriləcək sənədlərin siyahısı komissiya üzvləri

tərəfindən dəqiqləşdirildikdon sonra sənədlərin arxivə təhvil

verilməsi işləri başlanılır. Bunun üçün müəssisənin rəhbəri

milli arxivlər idarəsinin rayon şöbəsinə yazılı formada məlumat

verir və sənədlərin qəbulunda iş'tirak etmək üçün onun işçisinin

iştirakı xahiş olunur.

Rayon arxivlər idarəsi tərəfindən müəyyən olunmuş

şəxsin iştirakı ilə sənədlərin ləğv olunması və arxivə təhvil

verilməsi işi başlanır. Sənədlərin arxivə təhvil verilməsi və

qəbulu akt vasitəsilə yerinə yetirilir. Sənədlərin ləğv edilməsi

və arxivə verilməsinə dair aktlar aşağıdakı qaydada tərtib edilir.

- 161

Nümunə

Təsdiq edirəm Əlvan

metallar zavodunun

direktoru Z.E.Quliyev

15.03.2009

AKT

Bakı şəhəri 20

Aşağıdakı tərkibdə ekspert komissiyası sədr baş

mühəndis N.A Salmanov üzvlər baş mühasib M.R.Cəlalov

mühasib Ə.Z,Əliyev iqtisadçı Y.Y.Quliyev kitabxanaçı

Ş.Z.Abbasova və kadrlar şöbəsinin rəisi Ə.Ə.Zahidovun

iştirakı ilə ------- 2009 il tarixli 111 saylı əmrinə əsasən

mövcud siyahını əsas tutaraq elmi praktiki əhəmiyyəti

olmayan və praktiki əhəmiyyətini itirmiş aşağıdakı sənəd və

işləri ləğv etmək üçün seçdik.

Sıra nömrəsi

Sənəd

və

işlərin

adı

Sənəd və

işlərin adlan siyahı üzrə işlərin indeksi

İzahat Sənədlərin

sayı

Siyahı üzrə

maddələrin

nömrələri

Sənədlərin arxivə təhvil verilmək üçün akt aşağıdakı

qaydada tərtib edilir.

162

Nümunə

Təsdiq edirəm Əlvan

metallar zavodunun

direktoru Z.S.QuIiyev

25.03.2009

AKT

Bakı şəhəri 25.03.2009

Aşağıdakı tərkibdə ekspertiziya komissiyası sədr baş

mühasib N.A Salmanov üzvlər baş mühasib M.R.Cəlalov

mühasib Ə.Z.Əliyev iqtisadçı Y.Y.Quliyev kitabxanaçı

Ş.Z.Abbasova və kadrlar şöbəsinin rəisi Ə.Ə.Zahidovun

iştirakı ilə _____ 2009 il tarixli 111 saylı əmrinə əsasən mövcud siyahını əsas tutaraq icra saxlanma müddəti başa

Sıra nömrəsi

illər

Sənəd və

işlərin növləri

Sənəd və

işlərin adları siyahı üzrə

işlərin indeksi

İzahat

Sənədlə rin

sayı

Siyahı üzrə

maddələrin

nömrəsi

Təhvil verdi;

1.

2.

3.

4. 5.

Təhvil verdi: Sənədləri maddi mühafizə üçün qəbul etdi:

M.M. Həşim

Ə.M.Zeynalov

163-

§11. SƏNƏDLƏRİN REKVİZİTLƏRİ və FORMULY ARLARI

Sənədlərin hazırlanmasında və tərtib olunmasında

müəyyən tələblər irəli sürülür. Bunlar sənədlərin qanuni

formasında olmasından irəli gəlir. Sənədlər ayrı-ayn

elementlərdən təşkil olunmuşdur ki, buna sənədin rekvizitləri

deyilir. Sənəd xüsusi ünsürlərdən ibarət olaraq rekvizitlərlə

(latın sözü olub rekvizitum - tələb olunan, lazımlı deməkdir)

formalaşır. Rekvizitlər sənədin formasını müəyyənləşdirir.

Deməli, sənəd elə tərtib olunmalıdır ki, özünün təyinatına

cavab versin. Sənədin hüquqi cəhətdən tam və keyfiyyətli

hazırlanması konkret fakt və hadisələrin təsdiq olunmasını

artırır.

Bütün rekvizitlər məcburi və qeyri-məcburi qruplara

bölünürlər. Amma elə hallar ola bilər ki, eyni rekvizit bir

sənəddə məcburi olduğu halda, başqa bir sənəddə qeyri-

məcburi olsun. Rekvizitlər daimi və dəyişən olurlar.

Daimi rekvizitlər elə rekvizitlərdir ki, sənədlər

hazırlanarkən onların üzərində vahid formada olur və ya

blankda daimi göstərilir.

Dəyişən rekvizitlər elə rekvizitlərdir ki, bunlar sənəd

tərtib edilərkən onların üzərində yazılır. Sənədlər ağ vərəqdə

və ya blanklarda tərtib edilə bilərlər blank - fransız sözü olub,

ağ deməkdir. Blank üzərində təşkilatın adı, ünvanı və telefon

nömrəsi göstərilmiş sənədin mətni üçün boş yer qoyulmuş ağ

kağız vərəqidir.

164-

Rekvizitləri tərtib edərkən iki cür blankdan istifadə olunur. 1. Ümumi blankdan (əmrlərin, protokolların, aktların

və b.).

2. Məktub üçün blankdan.

Dövlət orqanlarında sənədlər tərtib edilərkən 31

rekvizitdən istifadə olunur. İndiki şəraitə uyğun olaraq bəzi

rekvizitlər az istifadə olunur və ya heç istifadə olunmur.

Sənədin rekvizitlərinə aşağıdakılar daxildir:

1. dövlət gerbi;

2. idarənin, təşkilatın və ya müəssisənin embleması;

3. mükafatların təsviri;

4. müəssisənin və təşkilatın kodu;

5. sənəd formalarının kodu;

6. nazirliyin adı;

7. idarə, müəssisə və təşkilatın adı;

8. quruluş bölmələrinin adı;

9. müəssisənin əlaqələr indeksi, poçt və teleqraf ünvanı,

faks nömrəsi, telefon nömrəsi, bankda hesabın nömrəsi;

10. sənəd növünün adı;

11. tarix;

12. indeks;

13. daxil olan sənədlərin tarix və indeksinə istinad;

14. hazırlanma yeri;

15. sənədin məhdudluq qayəsi ( qrifı);

16. ünvan sahibi;

17. təsdiq etmə qayəsi ( qrifi );

18. dərkənar - xülasə rəy, əmr, sərəncam;

19. mətnə başlıq;

20. nəzarət haqqında qeyd;

21. mətn;

22. əlavələrin sayı haqqında qeyd;

23. imza;

24. razılaşdırma qayəsi ( qrifı );

-165

25. vizalar;

26. möhür;

27. surətin təsdiqi haqqında qeyd;

28. icraçının soyadı və onun telefon nömrəsi;

29. sənədin icrası haqqında qeyd və onun işə tikilmək

üçün göndərilməsi;

30. texniki vasitələrlə alınan məlumatlar haqqında qeyd;

31. daxil olma haqqında qeyd;

Sənədlər üzərində müəyyən olunmuş qaydada və

ardıcıllıqla rekvizitlərin yerləşməsinə formulyar deyilir.

Rekvizitlərin tərkibi və ölçüləri formulyar - nümunə ilə

möhkəmləndirilir. Kütləvi hazırlanan sənədlər üçün birtipli

formulyar tərtib olunur (məsələn, əmrlər, protokollar üçün).

Sənəd üzərində rekvizitlər iki variantda: künc və uzununa

qaydada, mərkəzli və bayraq formasında yerləşdirilir.

Sənədlərin tərtib edilməsi onlarda qəbul olunmuş

tərtibat şərtlərinin həllinə cavab verən formulyarlarla

əsaslanmalıdır. Sənədlər tərtib edilərkən onun formulyar və

şərtlərinə düzgün riayət etmək kargüzar və dəfiərxana

işçilərinin başlıca vəzifələrindən biridir. Sənədlərin düzgün

tərtib edilməsi onların hüquqi qüvvəsini artırır, sənəd

dövriyyəsini sürətləndirir, idarəetməni səmərəliləşdirir, icra

üzərində nəzarət işini asanlaşdırır, elmi, əməli və təsərrüfat

əhəmiyyəti olan sənədlərin arxivdə mühafizə edilməsi işini

yaxşılaşdırır.

Sənədlərin tərtibinə olan tələbləri nəzərə alaraq iş zamanı

bunları tərtib etmək üçün xüsusi qaydalardan istifadə olunur.

Sənədlər xüsusiyyət və əlamətlərinə görə çox olduğu üçün

bunları bir-birindən ayıran cəhət və ünsürlər ( rekvizitlər )

vardır.

166-

Sənəddə olan dövlət gerbi, ünvan, tərtib olunduğu yer,

məzmun, tarix, imza, indeks, və s. həmin sənədin ünsürlərini

təşkil edir.

Sənəddə bütün ünsürlər olduqda onun tərtibinə olan

tələblərə tam cavab vermiş olur. Həmin ünsürlər dövlət aparatı

sistemində sənədin yerini müə}^ən edir, kargüzar onlara

əsasən sənədi və orada olan məlumatı harada axtarmağı

müəyyən edir. Məsələn, məktubu göndərən təşkilatın adı və

ünvanı, onun nömrəsi və tarixi, habelə məktubu alan təşkilatın

adı və ünvanı, cavab məktubunun nömrəsi və tarixi. Ünsürlərin

işlənməsi və onların sənədlərdə xüsusi qayda ilə düzülməsi

dövlət aparatının idarə olunmasında \'ə kargüzarhğın təşkilində

böyük əhəmiyyət kəsb edir.

Beləliklə, bütün sənədlər onların müxtəlifliyi nəzərə

alınaraq formulyarlara uyğun olaraq tərtib olunmalıdır.

Sənəddə xüsusi qayda ilə yerləşən ünsürlərin cəmi

əsasında formulyarlar qurulur. Buna görə də hər bir sənədin

özünəməxsus ünsürləri vardır.

Rekvizitləri qəti müəyyən edilmiş və ardıcıllıqla

düzülmüş qərar, sərəncam, əmr, protokol və s. sənədlər üçün

nümunəvi formulyarlar hazırlanmışdır. Bunlar A4 (210x297

mm) və A5 (147x210 mm) blanklannda tərtib olunur. Blank

üzərində rekvizitlərin yerləşdirilməsi qaydası (sxem 2)

göstərilmişdir.

167-

-168-

§12. SƏNƏDLƏRİN QEYDİYYATININ TƏŞKİLİ

İdarə, müəssisə və təşkilatlara daxil olan bütün

sənədlər və məktublar qeydiyyatdan keçirilməlidir. Qeydiyyat

formasında sənədlər haqqında lazımi qeydlərin növbə ilə tarix

və indeksinin qoyulmasına, idarəyə daxil olma və onun

hazırlanma faktlarının qeydə alınmasına sənədlərin

qeydiyyatı deyilir. Qeydiyyatın başlıca məqsədi sənədlərin

uçotunun, nəzarətinin və axtarışının tez təmin olunmasıdır.

Sənədlər:

- qeydiyyatdan keçən sənədlərə

- qeydiyyatdan keçməyən sənədlərə bölünür

Quruluş bölmələrində bu iş üçün ayrılmış işçi

mərkəzləşdirilmiş qaydada bunu həyata keçirir.

İdarələrdə, şöbələrdə hər sənəd ancaq bir dəfə qeydə

alınır. Daxil olan sənədlər onların alındığı gün, xaric olan

sənədlər və daxili sənədlər onların imzalandığı gün qeydə

alınır.

Yuxarı təşkilatlardan daxil olan və ya onların

ünvanına göndərilən sənədlər (qərarlar, sərəncamlar,

protokollar, məlumat vərəqələri və s.), habelə vətəndaşların

təklif, əriZə və şikayətləri məcburi qaydada qeydə alınmalıdır.

Daxil, xaric olunan və daxili sənədin indeksi bir qayda

olaraq işin nomenklatura üzrə indeksindən və sənədin qeydə

alınmasının sıra nömrəsindən ibarətdir.

İdarələrdə elə sənədlər olur ki, onların qeydə

alınmasına ehtiyac olmur. Bir qayda olaraq qeydə alınmalı

olmayan sənədlərin idarələrdə siyahısı olmalıdır.

- 169 -

Adətən aşağıdakı sənədlər kargüzarlıqda qeydə

alınmırlar:

1. Məktubların məlumat üçün göndərilmiş surətləri;

2. Ezamiyyətə və məzuniyyətə icazə haqqında

teleqramlar və məktublar;

3. İclaslar, müşavirələr, gündəliklər haqqında xəbərlər;

4. Cədvəllər, tapşırıqlar, sifarişlər;

5. Məlumat üçün göndərilmiş xəbər və informasiyalar;

6. Tədris planları, proqramları, surətləri;

7. Reklam bildirişləri, plakatlar, müşavirələrin,

konfransların proqramları və s.;

8. Preyskurantlar, surətlər;

9. Materialların məsrəf normaları;

10. Təbrik məktubları və dəvətnamələr;

11. Mühasibat sənədləri;

12. Çap məhsulları (kitablar, jurnallar, bülletenlər);

13. Mövzular üzrə elmi hesabatlar;

14. Aylıq, rüblük, yarımrüblük hesabatlar;

15. Statistik hesabat formaları;

Mühasibat sənədləri, çap məhsulları, elmi hesabatlar və

digər hesabat formaları aidiyyatı olduğu struktur bölməsində

qeydiyyatdan keçirilir.

Sənədlərin bir quruluş bölməsindən digərinə verilməsi

idarə rəhbərliyinin göstərişi ilə dəftərxana tərəfindən həyata

keçirilir ki, bu barədə də qeyd kartoçkasında və jurnalda

müvafiq qeyd aparılır. Sənədi alan icraçılar tərəfindən imza

qoyulur. Sənədlərin operativliyini təmin etmək məqsədi ilə

qeydiyyatın kompüter vasitəsi ilə aparılmasından və yığcam

qeyd kartoçkasından istifadə olunur.

-170-

Qeyd kartoçkasının forması:

Möhür İcra müddəti

sənədin daxil olması sənədin tarixi sənədin vərəq miqdarı tarixi və indeksi və

indeksi (əsas sənəd, əlavə sənəd)

sənədin növü və qısa məzmunu

dərkənar və ya sənəd kimə göndərilmişdir

sənədi almaq barədə imza sənədin icrası haqqında qeyd

əks tərəfi

nəzarət qeydləri

fond № siyahı № iş №

Kompüter vasitələrində sənədlərin qeydiyyatı üçün

xüsusi proqramlar hazırlanır. Bu proqramlar əsasında

məlumatlar struktur bölmələrinə çatdırılır və ya ötürülür.

171-

12.1. Sənədlərin icrasına nəzarətin aparılması

; Sənədlərdə olan bütün təklif, tapşırıq və məsələlərin

icrasına daim nəzarət edilməlidir. Daxil və xaric olan, habelə

ən mühüm daxili sənədlərin icrası nəzarətə götürülməlidir.

Ümumilikdə qeydiyyatdan keçmiş bütün sənədlər nəzarətə

götürülməlidir.

Sənədlərin və onlarda olan tapşırıqların icrasına

nəzarəti idarələrin quruluş bölmələrinin rəhbərləri və onların

vəkil etdiyi şəxslər həyata keçirirlər.

Sənədlərin icrasına bilavasitə nəzarət edilməsi kar-

güzarlar heyətinə və həmin heyətdə xüsusi olaraq yaradılan

nəzarət xidmətçilərinə tapşırılır. Quruluş bölmələrində

sənədlərin icrasına nəzarəti katib, dəftərxana müdiri və ya

kargüzarlıq üçün məsul şəxs həyata keçirir.

Xüsusi olaraq aşağıdakı sənədlər nəzarətə götürülür:

a) icra edilməsi tələb olunan ən mühüm dövlət

sənədləri, prezidentin fərmanları, sərəncamları və dövlət

orqanlarının, yuxarı təşkilatların sorğu və tapşırıqları;

b) idarənin özünün müəyyən etdiyi müddətlərə verilmiş

tapşırıqları nəzərdə tutan əmr, göstəriş və sərəncamları.

İdarə rəhbərliyinin göstərişi ilə digər sənədlər də

nəzarətə götürülə bilər. Bunun üçün idarə rəhbərinin

tapşırıqları əsas götürülür.

Sənədlərin icra müddətləri birtipli və fərdi ola bilər.

Birtipli icra müddətləri mövcud qanunvericiliyə uyğun

nəzarətə götürülməli oları sənədlərin müəyyən, ən kütləvi

kateqoriyaları üçün tətbiq olunur. Fərdi icra müddəti isə idarə

və müəssisə rəhbərləri tərəfindən qoyulur.

-172-

Sənədlərin icra müddətlərini təlimata əsasən, təxmini

olaraq aşağıdakı müddətlərdə müəyyən etmək olar:

1. Azərbaycan Respublikası prezidentinin fərmanları

və sərəncamları, bunlarda göstərilən müddətə uyğun olaraq;

2. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin qə

rarları, məktubları, bunlarda göstərilən müddətə uyğun olaraq;

3. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin

qərarları, sərəncamları, göstərişləri və məktubları - 10 gün və

ya bunlarda göstərilən müddətədək;

5-7 gün, bunların əsasında qərarlar, əmrlər

hazırlanması şərtilə;

4. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin

iclas üçün materialları - 1-3 gün;

5. İcra hakimiyyətinin qərarları və sərəncamları -

bunlarda göstərilən müddətə uyğun olaraq;

6. Bələdiyyələrin fəaliyyəti ilə əlaqədar qərarlar,

sorğular, ərizə və məktublar, əlavə olaraq öyrənilməli və

yoxlanılmalı olmayan məktublar, bələdiyyə məktubları və

sorğuları üzrə - 5 günədək;

7. Milli Məclis deputatlarının məktubları və sorğuları

üzrə - 30 günədək;

8. İdarə rəhbərinin əmrləri - bunlarda göstərilən

müddətə uyğun olaraq;

9. İdarənin kollegial orqanlarının qərarları - bunlarda

göstərilən müddətə uyğun olaraq;

10. Yuxarı idarələrin və təşkilatların sorğu, tapşırıq və

məktubları - 10 gün;

173

11.idarə, təşkilat və müəssisələrin məktubları, həmin

idarə rəhbərinin dərkənarı ilə - 10 gün;

12. Fəalİ3 ryətin əsas məsələlərinə dair xaric olan

təşəbbüs məktubları - bunlarda göstərilən müddətə uyğun

olaraq;

13. Vətəndaşlarının təklif, ərizə və şikayətləri - 30

günədək;

14. Teleqramlar, fakslar- 2-5 günədək.

Qalan hallarda sənədlərin icra müddətləri bir qayda

olaraq 10 gündən çox olmamalıdır.

Nəzarətdə olan sənədlərdə (birinci vərəqin sol

kənarında) 20-ci rekvizit nəzarət işarəsi “N” yazılır və ya

“Nəzarət” ştampı vurulur, bundan sonra sənəd icraçıya

göndərilir.

İcra olunduqdan sonra sənədlər nəzarətdən götürülür.

Sənədi nəzarətdən ancaq onu nəzarətə qoymuş şəxs götürə

bilər. Bu zaman sənəddə və kartoçkada nəzarətdən götürülmə

barədə qeyd yazılır.

Sənədlərin icrasının gedişi və nəticələri haqqında

məlumat vaxtaşırı təhlil edilir. Təhlil əsasında sənədlərin

icrasını sürətləndirmək və icra intizamını yüksəltmək, nəzarəti

və bütövlükdə idarəetməni təkmilləşdirmək tədbirləri işlənib

hazırlanır. Nəzarət xidməti növbəti əməliyyatları yerinə

yetirir:

- nəzarətdə olan sənədləri formalaşdırır;

- konkret icraçılar arasında əlaqələr saxlayır;

- icra haqqında məlumat verir;

- icranın gedişi haqqında qeydlər edir;

-174-

- sənədlərin icrasının nəticələri haqqında mütəmadi

olaraq idarə rəhbərini məlumatlandırır;

- icra olunmuş sənədləri formalaşdırır;

Rəhbərlik tərəfindən nəzarətə alınmalı olan və icra

müddətləri göstərilməyən tapşırıqlarına aşağıdakı müddətlər

ərzində baxılır: mərhələlərlə aparılır

1. Təcili cavab tələb olunan sənədlərə on günədək;

2. Dövlət və ictimai orqanlarda razılaşdırılması tələb

olunan sənədlərə bir ayadək;

3. Baxılmaq üçün dövlət orqanlarına göndərilən

sənədlərə bir ayadək;

4. Öyrənilməli olan dövlət orqanlarından və ictimai

orqanlardan əlavə materiallar istənilməsini tələb edən

sənədlərə iki ayadək;

Məsul icraçı icranın müddətini uzatmaq üçün sübutlar

gətirərsə, onda icranın müddəti uzadıla bilər.

175-

§13. MALIYYƏ-HESABAT, BANK VƏ VERGI

ƏMƏLİYYATLARI ÜZRƏ

SƏNƏDLƏŞMƏLƏR

13.1. Sənədlərin hazırlanması və onların

tərtibində tələblər

Müəssisələrin malİ3 ^ə, bank və vergi sənədləri onların

fəaliyyətini əks etdirir. Bu sənədlər üzərində aparılmış bütün

əməliyyatlar qeyd olunur. Ona görə də bunların tərtib

olunmasında maksimum diqqətli olmaq tələb edilir. Maliyyə,

bank və vergi sənədlərinin hazırlanmasında və tərtibində

aşağıdakı məsələlər nəzərə alınmalıdır;

1.Sənədlər normativ hüquqi aktlara əsaslanaraq

hazırlanmalı;

2.Sənədlər vahid formada tərtib olunaraq, bütün

rekvizitlər konkret və aydın doldurulmalıdır.

İdarəetmə prosesinin maliyyə və vergi işlərinin

çevikliyini təmin etmək məqsədi ilə birgə hüquqi sənədlər

hazırlanılır.

Maliyyə-hesabat əməliyyatları üzrə sənədləşmənin

aparılması maliyyə-hesabat işlərinin sübutudur. Bütün

maliyyə-hesabat əməliyyatları sənədlər əsasında aparılır və

nəzarət onu imzalayan rəhbərin üzərinə düşür. Sonrakı nəzarət

işlərinin maliyyə və mühasibatlıq şöbələri yerinə yetirirlər.

Sənədlərin tərtibinə cavabdehliyi onu imzalayanlar daşıyır.

Bu sistem üzrə sənədlərlə işi tənzimləməkdən ötrü

əsasnamələr və təlimatlar işlənilmişdir. Ən mühümü isə iş

176-

prosesi Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi ilə

“Mühasibat uçotu haqqında”, “Banklar və bank fəaliyyəti

haqqında” qanunlarla və digər sənədlərlə tənzimlənir. Əksər

maliyyə-hesabat əməliyyatları üzrə sənədləşmələr standart və

birtirli blanklarda tərtib edilir. Bu blanklar Azərbaycan

Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi, Malij^ə Nazirliyi və

Milli Bank tərəfindən hazırlanılır və Vergilər Nazirliyi ilə

razılaşdırılır. İdarə və müəssisələrin onların əsasında işləməsi

qarşıya qoyulur.

Müəssisələrdə maliyyə, bank və vergi sənədlərinin

hazırlanması və tərtibi iki qrupa bölünür;

1. Nazirliklər tərəfindən hazırlanmış, bütün

müəssisələr üçün məqbul sayılan birtipli və ya vahid formalı

sənədlər ;

2. Hər bur müəssisənin da.xili xüsusiyyətini əks etdirən

fərdi sənədlər, o sənədlər ki, burada da qanunçuluğun tələbləri

gözlənilməlidir.

Vahid formalı sənədlərin tətbiq edilməsi sənədlərin

tərtibini sadələşdirir, sənədlərin rəsmiləşdirilməsi

mədəniyyətini artırır, nəzarəti gücləndirir və sənədlərin

saxlanmasını tənzimləyir.

Maliyyə-hesabat, bank və verdi əməliyyatları üzrə

sənədlərin məzmunlarının müxtəlif olmasına baxmayaraq,

onların hamısında bu və ya digər formada aşağıdakı rekvi-

zitlər olmalıdır: sənəd növünün hesabın nömrəsi və

müəssisənin daxil olduğu bankın adı, əməliyyatların

aparılmasının məzmunu və əsası, əməliyyatların kəmiyyət və

miqdar üzrə qiymətləndirilməsinin əks olunması, ödəmə

məbləği, əməliyyatın aparılmasına, sənədlərin

rəsmiləşdirilməsinə cavabdeh olan şəxsin imzası və möhür.

- 7 77 -

Sənədlər dəqiq, düzgün, heç bir pozuntuya yol

verilmədən tərtib olunmalıdır. Əsasən pul sənədlər-çek,

mədaxil və məxaric kassa orderləri, ödəmə tapşırığı, vergi

hesab-fakturası və digər bank sənədləri ciddi qaydada

doldurulmalıdır. Bəzi sənədlərin doldurulması üçün xüsusi

qaydalar hazırlanmışdır. Burada mühasibat sənədlərinin tərtib

etmək üçün sənəd və sənəd dövriyyəsi haqqında əsasnamədən

istifadə edilməlidir. O cümlədən Maliyyə Nazirliyi tərəfindən

təsdiq edilmiş “Vergi hesab- fakturasımn tətbiq qaydalarına ”

əməl edilməlidir.

İndi əksər maliyyə bank sənədləri ciddi uçot sənədi

hesab olunur. Onlar xüsusi qeydiyyatdan keçirilir və seriya,

nömrələrlə verilir. Bu sənədlərin hazırlanması üçün ayrıca

xüsusi Lisenziya tələb olunur.

Bu qaydalar Azərbaycan Respublikasının Vergi

Məcəlləsinə və Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə təsdiq edilmiş

“Maliyyə hesabatı kimi istifadə olunan biletlərin, qəbizlərin,

talonların, putyovkaların və onlara bərabər tutulan digər

sənədlərin hazırlanmasına xüsusi razılıq verilməsi qaydasına”

uyğun olaraq hazırlanmalıdır.

Sənədlərin üzərində düzəlişlərin aparılması məqsədə

uyğun deyildir. Kassa və bank sənədlərində ümumilikdə

düzəlişlərə yol verilmir. Səhv doldurulmuş sənədlər ləğv

edilir, uçota alınır və saxlanılır.

Fərdi qaydada hazırlanmış sənədlər üzərində müxtəlif

səbəblər üzündən sənədlərdə (yuxarıda göstərilənlərdən

başqa) səhvlərin düzəldilməsinə müəyyən qaydalarla yol

verilir. Bu zaman sənəd üzərində müvafiq qeydlər aparılır və

sənədi imzalayan şəxs tərəfindən təsdiqlənir.

178-

Müəyyən məsələlər üzrə tərtib edilmiş sənədləri

nəzarətə götürməkdən ötrü onlann surətləri çıxarılır və

kötükləri saxlanılır. Çıxarılmış sənəd kötüklərinin maliyyə

əhəmiyyəti vardırsa, onda o, maliyyə hesablarına tikilərək

saxlanılır və ödənilmiş maliyyə vəsaitlərinin qoyuluşunu təsdiq

edir.

Hər bir hüquqi şəxsin fəaliyyəti üçün onun banklarda

milli və ya valyuta hesabı olmalıdır. Pul vəsaitinin saxlanması

və əməliyyatların aparılması üçün müəssisə bankda öz

hesablaşma hesabını açır. Müəssisələr arasında

hesablaşmaların əksəriyyəti nağdsız yolla - pul vəsaitinin

köçürülməsi yolu ilə aparılır. Burada banklar vasitəçi rolunu

daşıyır, ödəmələrin çevikliyini təmin edir. Müəssisələrin

bankda hesablaşma hesabını açmaqdan ötrü aşağıdakı sənədlər

lazımdır:

1. Müəssisənin qeydiyyatdan keçmiş nizamnaməsinin surəti;

2. Müəssisənin maliyyə və bank sənədlərini imzalamaq

hüququna malik şəxslərin imzalarının və möhürün nümunəsi

olan kartoçka;

3. Müəssisənin rəhbərinin hesablaşma hesabı açmaq haqqında

ərizəsi ;

4. Müəssisənin Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçməsi

haqqında şəhadətnamənin surəti;

5. Bildiriş - dublikat.

Bank işləri haqqında təlimata və əsasnaməyə uyğun

olaraq, bu sənədlər müvafiq qaydalar əsasında tərtib olunur.

Göstərilən sənədlərə uyğun olaraq sərəncamla hesablaşma

hesabının nömrəsi verilir.

179-

13.2. Müxtəlif növlü maliyyə, bank və vergi

sənədlərinin rəsmiləşdirilməsi

Hesablaşma hesabı üzrə əməliyyat aparılan zamanı

nağd pul ilə hesablaşmada çek kitabçasından, nağd pul ödəmə

üçün elandan, köçürmə yolu ilə hesablaşmada isə ödəniş

tapşırığından, köçürmə ərizəsindən və akkreditivin açılması

ərizəsindən istifadə edilərək doldurulur.

Nümunə

The International Bank of Azerbaijan Republic

KÖÇÜRMƏ ÜÇÜN ƏRİZƏ № FUNDS TRANSFER REQUEST

“ ” 2014

Lazım gəldikdə telefonla əlaqə saxlamağınız

xahiş olunur:

If required plaese call on

Debitləşdirəcəyiniz bizim hesab N

Place, debit our Account №

Vəsait köçürən müştəri Originator

50

Göndərənin bankı Orgina tor's Bank

52D

Məblgğ xarici valyuta (rəqəm və yazı ilə) Ammount in foreign currency (in figures

and in writing)

32A

- 180

Valyuta Name of currency

32A

*Vasitəçi bankın müxbir hesabı (SWIFT,

adı ölkəsi, şəhəri, bölməsi) intermediary

bank correspondent account N (SWIFT,

name, country, cit}', branch)

56A

* Benefisiann banki (SWIFT, adi, ölkəsi,

şəhəri, bölməsi) Beneficiary's bank (SWIFT, name,

country, city, branch)

57

* Benefisiar (adi, ünvanı) Beneficiary

(name, address)

59

Benefisiann hesab nömrəsi Beneficiary's Account N

59

Ödənişin təyinatı Details of payme

70

Xahiş edirik köçürmənin Ö 1.Bizim hesabımızdan bütün xərcləri və aid edəsiniz

komisyon haqqlarını 2.Our account N

All bank charges and 0 3.Benefisiann hesabına commissions are from:

aid edəsiniz 4.Beneficiary's account

Bank üçün köçürmə haqqında əlavə

informasiya Additional information for

the Bank

72

IMZALAR Möhrü

181-

SIGNATURES Seal

BANK TƏRƏFİNDƏN DOLDURULUR FOR BANK USE

ONLY

Əməliyyat şöbəsi Beynəlxalq

hesabatlar şöbəsi

Mühasibatı ıq

Nağd pul ödəmə üçün elan satılmış mallardan,

xidmətlərdən işlərdən alınan pulların bankda hesablaşma

hesabına köçürülməsidir. Köçürülmüş pullar üçün qəbz verilir.

Müəssisənin fəaliyyəti üçün çek kitabçası mühüm rol

oynayır. Çek kitabçası banka orada göstərilmiş nağd pulu

almaq üçün verilir və qeydlər dəqiq aparılır.

Çeklərin doldurulması və onlardan istifadə qaydaları

normativlərə əsaslanaraq aşağıdakı kimi rəsmiləşdirilir;

1. Çekin rəqəmlə və yazı ilə məbləği, həmçinin

verilmə tarixi (ay, yazı ilə) mürəkkəb və ya diyircəkli qələm

vasitəsilə, əl ilə yazılmalıdır.

2. Rekvizitlər yazıldığı zaman “rəqəmlərlə məbləğ”

dən əvvəl və sonra boş qalan yerlər mütləq iki xətt ilə

dolduaılmalıdır. Boş qalmış yerləri bank əməliyyatçısı aparır.

3. ’’Ödəyin” sözündən sonra mürəkkəb və ya

diyircəkli qələmlə aşağıdakılar yazılmalıdır:

adlı çekdə;

çek alan şəxsin adı, soyadı və atasının adı.

182-

4. Yazı ilə məbləğ mütləq sətrin əvvəlindən

yazılmalıdır. Manat sözü yazı ilə olan məbləğin ardınca boş yer

saxlanılmadan göstərilməlidir.

5. Çek çek verən tərəfindən mütləq mürəkkəb və

ya diyircəkli qələmlə imzalanmalıdır.

ö.Çekdəki bütün rekvizitlər doldurulmamış onu

imzalamaq qəti qadağandır.

7. Çekin mətnində heç bir düzəlişə yol verilmir,

belə ki, bu zaman çek etibarsız sayılır.

S.Hesab .sahibinin banka təqdim etdiyi imza

nümunələri olan kartoçkada təşkilata möhür verilmədiyi barədə

qeyd olarsa, bank çeki orada möhürün əksi olmadan qəbul edir.

9. Pulun alınması barədə qəbz bank tərəfindən

yalnız adlı çekdə, çekin arxa tərəfində qeydə alınır.

10. Çekin tərtib edilməsi ilə (eyni zamanda)

kötüyündə bütün rekvizitlər doldurulmalıdır.

11 .Çekin alınması barədə qəbz hesab sahibi

tərəfindən çekin kötüyündə qeydə alınır.

12. Çekin sərəncamçısı ödənmiş və korlanmış

çekləri kötükləri ilə birlikdə ən azı üç il saxlamağa borcludur.

1 S.Hesab sahibi bankda hesabı bağlanarkən istifadə

olunmamış çekləri kötükləri ilə birlikdə ərizədə nömrələri

göstərilməklə banka qaytarmağa borcludur.

Müəssisələr arasında ödəmələrin köçürmə yolu ilə

aparılması müəssisənin etibarlılığını göstərir. Ödəyənin pulun

köçürülməsi haqqında banka yazılı sərəncamı ödəniş

tapşırığıdır. Bu sənəd banka orada göstərilən məbləği

köçürmək üçün təsdiqedici sənədlərlə birgə təqdim edilir.

Ödəniş tapşırığında hər iki müəssisənin bank rekvizitləri dəqiq

olmalıdır. Əks halda köçürülmüş əməliyyat icra edilməmiş saxlanılır. Əməliyyat zamanı bank öz bank

183-

komissiyası faizini tutur. Köçürmə əməliyyatından sonra icra

qeydində əməliyyatçının imzası qoyulur və ştamp vurulur.

Ödəniş tapşırığının rekvizitləri bunlardır:

- ödəyənin adı və ünvanı;

- mal götürənin və alanın yerləşdiyi bank,

hesablaşma hesabının nömrəsi;

- ödəmə məbləği və təyinatı;

- tarix;

- təşkilatın rəhbərinin və baş mühasibinin imzası;

- möhür;

- bankın qeydləri.

Nümunə

Azərbaycan Respublikası Milli

Bankı İdarə Heyətinin 29/1-2001-ci il tarixli qərarı ilə

təsdiq edilmişdir. Protokol N4. Dövlət qeydiyyatı

N2643

ÖDƏNİŞ TAPŞIRIĞI

(tarix)

A1 .Emitent (ödəyən) Bank. B1 .Benefisiar (alan) bank.

184

Adi; Adı;

Kodu; Kodu;

VÖEN; VÖEN;

Müxbir

hesab;

Müxbir hesab;

S.W.I.F.T

BİK

S.W.I.F.T BİK

A2.Ödəyən

Müştəri

B2.Aalan müştəri

Adı; Adı;

Hesab N Hesab N

VÖEN; VÖEN;

C1 .Valyuta

növü

C2.Köçürülən

məbləğ

rəqəmlə

Məbləğ yazı ilə

Dİ.Ödənişin təyinatı

və əsası

D2.Ödənişlə

əlaqədar

əlavə

informasiya

Müştərinin

-185-

imzası(ları);

1.

2.

M.Y.

Bankın

imzaları:

1.

2.

M.Y.

Müəssisələr arasında ödəmələrdə və işlərdə hər hansı

bir mübahisəli məsələlər ortaya çıxarkən, müəssisələr dövrü

olaraq əlaqədə olduğu digər müəssisələrlə qarşılıqlı

hesablaşmalarını tutuşdurur. Tutuşdurulmalar nəticəsində əgər

müəssisələr arasında borcun olması dəqiqləşdirilirsə, onda hər

iki tərəf birlikdə akt tərtib edir. Akt iki nüsxədə hazırlanır.

Onun bir nüsxəsi debitor təşkilata, ikinci nüsxəsi isə kreditor

təşkilata verilir.

Müəssisələr arasında hesablaşmaların tutuşdurulması

haqqında aktda aşağıdakı rekvizitlər göstərilir və

rəsmiləşdirilir;

- sənədin adı və onun hazırlanma yeri;

- hazırlanma tarixi;

- hesablaşmaları tutuşdurulan təşkilatın adları;

- akt tərtib edənlərin vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı;

- aktın məzmunu;

- akta əlavələrin siyahısı;

- akt tərtib edənlərin imzası.

186-

Nümunə

TƏSDİQ EDİRƏM

“ERR-Konus” МММ direktoru

(imza) ___ Ə.X.Məmmədli

00.00.00.

AKT

15.01.14 № Bakış.

Hesablaşmaların tutuşdurulması haqqında

Şirkətin 12.01.14. tarixli 15 saylı əmrinə əsasən, aşağıdakı

tərkibdə komissiya tərəfindən tərtib edildi:

Sədr şirkətin baş mühasibi A.P.Məmmədov.

Komissiyanın üzvləri: iqtisadçı M.M.Rəsulov

mühasib D.D.Əliyev

2013-cü il fevral ayının 12-dən 15-dək ayın 15-də daxil

olmaqla göstərilən dövrdə komissiya 2013-cü ilin fevralın 1-ə

olan vəziyyət üzrə şirkətlə onun filialı arasında hesablaşmaları

yoxladı.

Yoxlama nəticəsində müəyyən edildi:

1. Pul köçürmələri düzgün aparılmır, buna görə də

əlavə artıq köçürülmələr olub. 2. Artıq köçürülmüş vəsait borca silinib.

Akt iki nüsxədə tərtib edildi.

Komissiyanın sədri Üzvləri

A.P.Məmmədov

M.M.Rəsulov D.D.Əliyev

-187-

Mal göndərən tərəfindən mal alana hesab yazılır. Hesab

müqavilənin yerinə yetirilməsinə nəzarətdə istifadə edilir və

ödəmə tapşırığının yazılmasının əsasının təşkil edir.

Hesabın rekvizitləri;

- mal göndərənin adı və ünvanı;

- mal göndərənin hesablaşma hesabının yeri və nömrəsi;

- yük alanın adı və ünvanı;

- yük alanın hesablaşma hesabının yeri və nömrəsi;

- sıra nömrəsi;

- tarixi;

- buraxılan malın siyahısı;

- əmtəənin miqdarı;

- qiyməti;

-məbləği;

- göndərilmə üsulu;

- qaimənin nömrəsi;

- müqaviləyə istinad. ■ ’

Müəssisəyə pulun daxil olması və ya qaimədən sonra

vergi hesab-fakturası doldurulur. Vergi hesab-fakturası ciddi

uçot blankı olmaqla, ƏDV-nin və aksizin əvəzləşdiril- məsinə

əsas verən sənəddir. ƏDV məqsədi ilə qeydiyyatdan

keçməyən şəxsin hesab-faktura verməyə hüququ yoxdur.

Vergi hesab-fakturası ciddi uçotu aparılan sənəd olmaqla,

özündə aşağıdakı məlumatları əks etdirməlidir:

- vergi ödəyicisinin və alıcısının adı;

- eyniləşdirmə nömrəsi;

- yola salınmış malların, görülmüş işlərin və ya gös

tərilmiş xidmətlərin adı;

-188

- vergi tutulan əməliyyatın haqqında məbləği, həmçinin

vergi tutulan əməliyyatın həcmi;

- aksizli mallarda aksizin məbləği;

- vergi tutulan əməliyyatdan ödənilməli olan verginin

məbləği;

- vergi hesab-fakturasının verilmə tarixi;

- vergi hesab-fakturasının sıra nömrəsi.

Vergi hesab-fakturası malı təqdim edən şəxs tərəfindən

iki nüsxədə tərtib edilir. Tərtib edilmiş vergi hesab-

fakturasının birinci nüsxəsi alıcıya verilir, ikinci nüsxəsi isə

malı təqdim edən şəxsdə saxlanılır. Bu, mal göndəriləndən beş

gün ərzində verilməlidir. Vergi hesab-fakturası maliyyə idarəsi

tərəfindən təsdiq edilmiş kitabda qeydə alınmalıdır. “Vergi

hesab-fakturasının qeydiyyatı kitabf’mn səhifələri ardıcıl

nömrələnməli, qaytanlanmalı və hüquqi şəxsin və maliyyə

bölməsinin rəhbəri tərəfindən səhifələrin sayı göstərilməklə,

imzalanmalı və möhürlənməlidir.

“Vergi hesab-fakturasının qeydiyyatı kitabf’nda

aşağıdakılar göstərilməlidir:

- sıra nömrəsi;

- vergi hesab-fakturasının seriyası, nömrəsi və verilmə

tarixi;

- malın alıcıya təqdim edilmə tarixi;

- alıcının adı;

- VÖEN;

- malların təqdim edilməsi barədə müqavilənin tarixi və

nömrəsi;

- aksizin məbləği;

- 189

- təqdim edilmiş malların ümumi dəyəri, o cümlədən sıfır

dərəcəsi ilə cəlb edilən dəyər;

- ödənilməli olan ƏDV;

- mallara görə ödəniləcək ümumi məbləğ.

Xəzinə əməliyyatlarının aparılması üçün istifadə edilən

ilkin sənədlərə mədaxil və məxaric xəzinə orderi, xəzinə kitabı

və ödəniş cədvəli daxildir. Hər bir müəssisə öz pul vəsaitini

bankda saxlamalıdır. Xəzinədar pulu mədaxil xəzinə orderi

əsasında qəbul edir. Xəzinədən pul məxaric xəzinə orderi,

ödəniş cədvəli əsasında verilir. Mədaxil və məxaric orderləri

ciddi nömrələnmiş formada olur. Bunlar müəssisənin rəhbəri

və baş mühasibi tərəfindən imzalanır. Xəzinədar xəzinə

kitabım rəsmiləşdirir.

Xəzinə kitabında pozuntuya yol verilmir. Düzəliş isə

baş mühasib və xəzinədarın imzası ilə təsdiq olunmalıdır.

Xəzinədə müəssisəyə məxsus olmayan pulun saxlanması

qadağandır. Yoxlama nəticəsində xəzinədə artıq pul aşkar

edilərsə, komissiya tərəfindən akt tərtib olunur və həmin

məbləğ büdcəyə köçürülür. Xəzinədə pul çatışmamazhğı

müəyyən edilərsə, müəssisə rəhbərinin əmri əsasında

xəzinədar həmin məbləğdə cərimə olunur.

Xəzinədar xəzinə əməliyyatlarının aparılması, pulun

qəbulu, verilməsi və saxlanması qaydasım “Xəzinə

əməliyyatlarının aparılması haqqında” əsasnamə ilə yerinə

yetirilməlidir. Bankda xarici valyutanın ahmb-satılması üçün

sifariş tərtib edilir.

Sifarişdə aşağıdakı rekvizitlər göstərilir.

- bankın adı

- sənəd növünün adı

-190-

- sifariş verən təşkilatın adı, ünvanı, telefon, faks nömrəsi'

- məzmunu

- alınan valyutanın hansı məqsədlərlə istifadə edilməsi

- rəhbərin və baş mühasibin imzası

- möhür

- tarix

Nümunə

Azərbaycan Respublikası

Beynəlxalq Səhmdar Kommersiya Bankı

Xarici valyuta alınması üçün

SİFARİŞ

Təşkil at_

Ünvan

Teleks Telefaks

Əqd məsələlərini həll etməyə vəkil edilmiş əməkdaşın a.a. və s.

________________________________________________

Telefonlar ____________ ________________ ____

Manatla olan hesablaşma hesabının N-si _______olan

valyuta hesabının N-si

Alınan valyutadan_

nə üçün istifadə ediləcəkdir.

-191-

almaq üçün aşağıdakı şərtlərlə bizim adımızdan və bizim hesabımıza əqd bağlamağı tapşırıq:

Xarici

valyutanın

adı

Alınan məbləğ (rəqəmlə və

sözlə)

Əqdin manatla olan maksimum

məzənnəsi (razılaşma qiyməti)

Sifariş_

Əqd bağlandıqda __

valyuta üçün manatla

hesabımızdan silmək

üçün _____________ %

olan

və

dək etibarlıdır.

______ alınm

ış

alınmış_

məbləği hesablaşma

əqd bağlanması

komisyon haqqını çıxarmaqla

valyutanın məbləğini valyuta

hesabımıza daxil etmək hüququ verilir.

Alınmış valyutadan məbləğin valyuta hesabımıza

daxil olduğu gündən başlayaraq ____________________ ay

müddətinə təyinatına görə istifadə etməyi öhdəmizə

götürürük.

Rəhbər

Baş mühasib 2014-cü il

-192-

Vergi ödəyicisi ƏDV qeydiyyatını müəyyən şərtlər

əsasında ləğv etdirmək istəyirsə, onda ərizəyə aşağıdakı

sənədləri əlavə etməlidir;

- ƏDV bəyannaməsini;

- qeydiyyat bildirişini;

- istifadə edilməmiş və ya ləğv edilmiş vergi hesab

fakturalarını;

- sahibkarda qalan malların miqdarı, dəyəri və bu

mallara hesablanmış ƏDV-nin məbləği barədə məlumat.

Nümunə

Bakı ş. Vergilər Departamentinin

2 saylı filialının rəisinə

bildirir ki.

(hüquqi fiziki şəxsin adı) VÖEN

“ ___ ” _______________ 200 il tarixindən ƏDV ödəyicisi

kimi qeydiyyatda olmuşdur. ________________ 2013-cü il

ərzində vergiyə cəlb (hüquqi və fiıziki şəxsin adı)

olunan əməliyyatların ümumi məbləğinin __________ min

manat təşkil etdiyini nəzərə alaraq, 01 yanvar 2014-cü il

tarixdən ƏDV ödəyicisi uçotundan çıxaraq, sadələşdirilmiş

verginin ödəyicisi kimi qeydiyyata götürməyinizi sizdən xahiş

edirik.

ƏDV ödəyicisinin “ _ ” _________ 20 __ il tarixli___

saylı qeydiyyat bildirişi və istifadə edilməmiş vergi hesab-

faktura blanklan _________ məktuba (ərizəyə) əlavə edilir.

(seriya və nömrələri)

İmza Tarix adı, soyadı

-193

Ə L A V Ə

194

İŞGÜZAR ÜSLUBUN ÖZƏLLİKLƏRİ

Rəsmi-işgüzar üslub rəsmi işgüzar sənədlərin dilidir.

Üslubda fikir müəyyən qəlibə düşmüş (standart) formalarda və

olduqca yığcam şəkildə verilir. Üslubun əsas səciyyəvi

xüsusiyyəti də elə budur. Rəsmi - işgüzar üslub hamı üçün

eynidir, yəni standartdır. Burada obrazlı ifadələrə, fərdi nitq

xüsusiyyətlərinə rast gəlinmir. Milli rəsmi-işgüzar üslub başqa

funksional üslublara nisbətən gec formalaşmışdır.

Bu üslubun lüğət tərkibi yığcam, sintaksisi məhduddur.

Rəsmi-işgüzar üslubda bir sıra arxaik sözlər və köhnəlmiş

sintaktik qəliblər uzun müddət qorunub saxlanılır.

Rəsmi-işgüzar üslub 2 yerə ayrılır:

a) rəsmi sənədlərin dili,

b) işgüzar sənədlərin dili.

Dövlət, hökumət təşkilatlarının tərtib etdiyi və rəsmi

qaydada təsdiq olunan sənədlər (məsələn. Prezident fərmanları,

hökumət sərəncamları, nazirlərin əmrləri. Konstitusiya və s.)

rəsmi sənədlər sayılır.

Rəsmi sənədlərin əsas xüsusiyyətləri bunlardır:

-dilin maksimum mükəmməlliyi;

-fikrin tam aydınlığı;

-fikrin (sözlərin) birmənalılığı;

-fıki'in hüquqi cəhətdən əsaslılığı (əsaslandırılması)

-dil yığcamlığı

Rəsmi sənədin əsas şərti (həcmindən asılı olmayaraq)

dil yığcamlığıdır. Rəsmi sənədlər millətin dövlətçilik mədə

-195-

niyyətini əks etdirir. Buna görə də həmin sənədlərin

mükəmməl tərtibinə xüsusi diqqət yetirilir.

İşgüzar sənədlər isə ayn-ayrı vətəndaşlara aid olur.

Ərizə, tərcümeyi-hal, akt, xasiyyətnamə, elan, reklam və s.

işgüzar sənədlərdir. İşgüzar sənədlər hamı üçün eyni olan

standart formalarda hazırlanır. Belə sənədlər xüsusi dövlət

əhəmiyyəti daşımır.

Rəsmi-işgüzar üslubun şifahi forması olmur.

Sənədlərin rəsmiləşdirilməsi üçün ümumi tələblər

Sənəd ona rəsmi xarakter və hüquqi qüvvə verilməsi

məqsədilə rəsmiləşdirilir. Rəsmiləşdirmə sənədin

imzalanması, təsdiq edilməsi və ona möhür vurulması

vasitəsilə həyata keçirilir.

Bir qayda olaraq, sənədin bütün nüsxələri imzalanır.

İmzanın tərkibinə sənədi imzalamış şəxsin adı, soyadı, onun

şəxsi imzası daxildir.

Əgər sənəd blankda tərtib edilmişdirsə, sənədi

imzalamış şəxsin vəzifəsi qısa şəkildə göstərilir. Məsələn:

Sədr: « ____ » Əli Məmmədov

Əgər sənəd blankda tərtib edilməmişdirsə, sənədi

imzalamış şəxsin vəzifəsi tam şəkildə göstərilir. Məsələn:

196-

Nümunə

Azərbaycan Respublikası Dövlət Tikinti və

Arxitektura Komitəsinin sədri: « » > Həsən Nuriyev

(tarix)

Təşkilatlara göndərilən sənədlər onu göndərən təşkilatın

rəhbəri və ya onun müavinləri tərəfindən imzalanır. Fiziki və

hüquqi şəxslərə göndərilən sənədlər isə müvafiq struktur

bölməsinin rəhbəri və ya onun müavini tərəfindən imzalanır.

İşgüzar üslub başqa üslublardan

nə ilə fərqlənir

İşgüzar üslub başqa üslublardan birinci növbədə leksik

xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Burada konkret sahələrə aid sözlər,

terminlər işlədilir.

İşgüzar üslubun leksik xüsusiyyətlərindən danışarkən

onu da qeyd etməliyik ki, bütövlükdə bu üslubda, eləcə də

onun yanmüslublarında - sahələrində dilimizdə mövcud olan

bəzi standartlar, ştamp şəkli almış ifadə və formalar tez-tez

işlədilir. Məsələn, qərar vermək, təqdim etmək, tələb etmək,

imza etmək, təmin etmək, qəbul etmək, məruzə etmək, lehinə

(əleyhinə) səs vermək, tədbir görmək, müzakirə etmək, irəli

sürmək, həyata keçirmək, yerinə yetirmək, cəlb etmək, istifadə

etmək, təltif etmək, təsis etmək, nəzərdə tutmaq, məsuliyyət

daşımaq, qüvvəyə minmək, qüvvədən düşmək, qadağan etmək,

nəzərinə çatdırmaq, xəbərdarlıq etmək və s.

-197-

Bu qrup hazır ifadələrin işgüzar üslubda işlənilməsi

sənədlərin dilinin aydın olmasını, asan başa düşülməsini bir

növ təmin edir.

Yeri gəlmişkən onu da qeyd edək ki, işgüzar üslubda

müəyyən sabit söz birləşmələrindən (məsələn, tədbir görmək,

qüvvəyə minmək, qüvvədən düşmək, məsuliyyət daşımaq və

s.) savayı, frazeoloji birləşmələrdən, məcazlardan, bədii ifadə

vasitələrindən, bədii müqayisələrdən, epitetlər- dən,

təkrarlardan, bir qayda olaraq, istifadə olunmur. Bu da onu

bədii üslubdan fərqləndirən əsas amillərdən biridir.

İşgüzar üslubun qrammatik xüsusİ3^'ətləri. İşgüzar

üsluba aid mövcud yazılarda indiyə qədər, adətən, onun leksik

və sintaktik xüsusiyyətlərindən bəhs olunmuşdur. Müşahidələr

göstərir ki, ədəbi dilin başqa üslubları kimi, işgüzar üslubda da

bəzi morfoloji xüsusiyyətlər bu üslubun səciyyələnməsində və

formalaşmasında az əhəmi)^ət kəsb etmir.

Morfoloji xüsusiyyətlər. İşgüzar üslubda isimlərin və

fellərin işlənilməsinin bəzi cəhətləri diqqəti cəlb edir. İdarə

adlan bildirən sadə və mürəkkəb isimlər, vəzifə adlan bildirən

ümumi isimlər, bu vəzifə (direktor, müəllim, rektor, hakim,

professor, nazir, müşavir) və şəxs adlarının, soyadların tez-tez

işlənilməsinin vacibliyi işgüzar üslubun morfoloji

əlamətlərindən biridir.

İşgüzar üslubda şəxs adlarını göstərmək üçün

mötərizələrdən istifadə olunur. Doğrudur, üslubi məqsəd və

əlavə izahlar üçün başqa üslublarda da mötərizə işlədilir. Lakin

burada başqa üslublardan fərqli olaraq, konkret

198

şəkildə məsul şəxslərin adı, soyadı, idarə və təşkilat adları

göstərilir.

İşgüzar üslubun qanunvericilik yanmüslubunda konkret

isimlərin (əsasən cəm halında) işlənilməsi xüsusi məqsəd

daşıyır.

Bununla belə, qanunvericilik aktlarının xarakterindən

asılı olaraq, cəza, cinayət, icra, şikayət haqqında kodekslərdə

«rəhbərlik», «plan», «yoxlama», «qərar», «üsul», «istehsalat»,

«müvəffəqiyyət» və s. mücərrəd isimlər də işlədilir. Bu qrup

isimlərə mətnlərin giriş hissəsində və təsvir məqamlarında daha

geniş yer verilir. Dəftərxana sənədlərində, bir sıra

müqavilələrdə tək və cəm halda olan konkret isimlərin

işlənilməsi vacibdir. Vətəndaşlıq aktlarında, ayrı-ayrı sahə

kodeks və əsasnamələrində mücərrəd isimlər tez-tez müşahidə

edilir. Belə isimlərin bir qrupunu feli isimlər təşkil edir.

İşgüzar üslubda -lar, -lər şəkilçisi ümumiləşdirmə

məqsədilə və termin yaradıcılığı məqamlarında işlədilir. Bu ən

çox diplomatik sənədlərin dilində, müqavilələrdə müşahidə

edilir. «Tərəflər ümumi bir rəyə gələ bilmədilər» cümləsindən

göründüjdi kimi, hər hansı iki dövlət və yaxud iki dövlət

nümayəndəsi nəzərdə tutulur, -lar, -lər şəkilçisi sifət-isim

birləşmələrində işlənərək söz birləşməsi tərkibində ismin

konkretləşməsinə xidmət edir: mülki münasibətlər, hüquqi

münasibətlər, mülki hüquqlar, mülki işlər, əşyavi dəlillər,

prosessual müddəalar və s.

İşgüzar üslubun diplomatik yanmüslubunda düzəltmə

isimlərin və eləcə də eyni sözün təkrarı ilə yaranan mürəkkəb

isimlərin işlənilməsinə çox az təsadüf olunur.

-199-

Müşahidələrdən də aydın olur ki, isimlərin işlənilməsində

termin - söz birləşmələri, ismi-dominantlar da işgüzar üslubun

səci}^ələndirilməsində müəyyən rol oynayır və bunlar

yanmüslublann əhatə etdiyi müxtəlif sənədlərin dilinə xasdır.

Məsələn, diplomatik sənədlərin dilində işlənən nota,

ultimatum, attaşe, iqamətgah, saziş, müqavilə, fəxri qarovul,

cənab, zati-aliləri, ATƏM-in nümayəndələri, BMT

nümayəndəsi və s.

İşgüzar üslubun bəzi janrlarında (qərarlarda,

qanunlarda, fərmanlarda) ad və soyadlar bütöv yazılır

(diplomatik sənədlərdə adlar bəzən ixtisar edilir) və vəzifələr

hər bir adın qarşısında mütləq göstərilir. Məsələn, Azərbaycan

Respublikası Milli Məclisinin sədri... Azərbaycan

Respublikası Təhsil naziri və s .

İşgüzar əlaqələrdə yazışmaların rolu və

əlamətləri barədə məlumat

Teleks, telefon, kompüter şəbəkəsi informasiyanın

çatdırılmasında üstünlük əldə etsə də, yazışma işgüzar

əlaqələrin ən yayılmış növüdür. Reklam fəaliyyətində,

kommersiya təkliflərinin çatdırılmasında adi məktub

əvəzolunmazdır, belə ki, bu, şirkətin tərəfdaşlarının ilkin

xarakteristikasını verə bilir.

İşgüzar yazışma şirkət və onun əməkdaşları haqqında

təsəvvür yaratmağa imkan verir. Şirkətin etibarlı olmasında

şübhə yaratmamaq məqsədi ilə məktub tərtib edilməlidir; zərf

və kağız qüsursuz olmalıdır.

Məktubları sənədlərin rəsmiləşdirmə standartlarına

uyğun tərtib etmək lazımdır. Amma bunları qaydalardan

-200-

kənar çərçivədə, özəl üslubda da yazmaq olar. Yazılanları

göndərməkdən öncə diqqətlə yoxlamaq lazımdır ki, səhvlər

olmasın.

Xidməti məktub kifayət qədər dəqiq, şərhsiz, əlavə

sözlərsiz, emosiyalarsız tərtib olunmalıdır. Buna görə də

işgüzar yazışmada şəxssiz cümlələr üstünlük təşkil edir.

Məsələn: «Sizin təkliflərə baxıb, hesab edirəm ...»

Dövlət standartlarına əsasən, sənəd insan tərəfindən

yaradılmış, müəyyən zaman və məkanda ötürmək üçün maddi

informasiya obyektidir.

Sənədlərin əsas funksiyası-informasiya ötürməsidir.

Əksər hallarda sənədləşdirmə mütləqdir, qanuni nəzarət və

qanuna əsasən uyğun möhkəmləndirmə üsuludur. Hüquqi

tərəfdən sənədlər hüquq formalarından biridir.

Bir sıra sənədlər hüquq normalarını və hüquqi

münasibətləri qoruyur, möhkəmləndirir və dəyişdirir; digər

sənədlərin hüquqi gücü var və məhkəmədə, notariatda,

arbitrajda və s.-də bunlardan sübut kimi istifadə edilə bilər.

İdarəetmənin bütün növləri sənədlərdə öz əksini tapır.

Sənədləşdirmə idarəetmə fəaliy>'əti ilə sıx əlaqəlidir və

idarəetmə aparatında onun üzərində qoyulmuş fonksiyalann

reallaşdırılmasının idarəetmə üsuludur.

Bəzi idarəetmə funksiyaları (təşkilati-sərəncam, uçot,

hesabat, maliyyə fəaliyyəti və s.) idarəetmə aparatının

fəaliyyətində olan müəyyən tipə uyğun olurlar. Bu funksiyalar

idarə və firmalarda qəbul edilmiş sənədlərdə öz əksini tapır.

Sənədləşdirmənin təkmilləşdirilməsinin mühüm

istiqamətlərindən biri unifıkasiyadır, yəni vahid sistemin

mövcudluğudur.

-201-

Sənədlər poçt vasitəsi ilə alına bilər, kuryer (xidmətçi)

tərəfindən çatdırıla bilər, faks və elektron poçtla qəbul edilə

bilər. Sənədləri alarkən onların düzgün çatdırılmasına əmin

olmaq lazımdır. Səhv alınmış yazışma göndərənə qaytarılır.

Zərf açılandan sonra sənədin və əlavələrin səhifələrinin

mövcudluğu yoxlanılır. Faksla aparılan yazışma da analoji

üsulla yoxlanılır.

Əgər sənədlər poçtla gəlibsə, bütün zərflər açılır (istisna

«şəxsi» sözü yazılan məktublardır). Zərflər açılandan sonra

məhv edilir (istisna - vətəndaşların şəxsi məktublarıdır, çünki

geri ünvan yalnız zərfin üzərində göstərilir).

Adətən alınmış məktub ya əllə, ya da elektron üsulla

möhürlənir. Faksla alınan sənədin alınma vaxtı göstərilir.

Sənədlərin ilkin alınması icraçılar və şöbələr üçün qeydiy-

yatlı və qeyri-qeydiyyatlı məktublara ayrılır. Rəhbərlərə yalnız

idarənin fəaliyyətinə aid olan, ya da yeni informasiya daşıyan

məktublar çatdırılır. Qalan sənədlər birbaşa icraçı

mütəxəssislərə verilir. Sənədlərin işlənməsi, baxılması və

icraçılara çatdırılması dərhal, yəni daxil olunan gün həyata

keçirilir. Əgər sənəd bir neçə struktur bölmələrə və

altbölmələrə çatmalıdırsa, onların surəti çıxarılır. Xüsusi

uçotda olan, məlumat məqsədi daşıyan (alınma üsulundan asılı

olmayaraq) bütün məktublar qeydiyyatdan keçməlidir.

Məktubların qeydiyyatı zamanı sənədlərdə aşağıdakılar

yazılır:

- alınma vaxtı,

- giriş № (indeks),

- sənədin göndərilmə vaxtı,

- sənədin indeksi.

202

- müəllif(korrespondent),

- başlıq,

- dərkənar,

- icra müddəti,

- icraçı,

- icra yolu (sənədin çatdırılması və icrası qeyd olunur),

- işin sayı,

- icradan sonra sənədin yerləşdirilməsi ünvanı.

İşgüzar yazışmanın əsas qaydaları

İdarənin istər daxili, istərsə də xarici əlaqələrini təmin

edən əsas sənədlərdən biri məktubdur.

Məktub həm də tərəfdaş şirkətlər, xarici şirkətlər və

ayrı-ayrı vətəndaşlar arasında rəsmi əlaqələrin əsas vasitəsidir.

Operativ surətdə məsələni həll etmək mümkün

olmadıqda (şəxsi danışıq, telefon danışığı) məktublar

rəsmiləşdirilir, standartlara uyğun (DÜST) tərtib edilir.

Məktub bir məsələyə həsr edilməlidir. Bir təşkilata bir neçə

məsələ ilə əlaqədar müraciət edəndə bir neçə məktub

göndərmək məsləhət görülür. Bu, sənədlərin hazırlığının

operativliyini və işlənməsini daha da sürətləndirir. Xidməti

məktubların çox növlülüyünə baxmayaraq, onları iki vacib

kateqoriyaya ayırmaq lazımdır:

- Cavab tələb edən məktublar,

- Cavab tələb etməyən məktublar

Cavab tələb edən məktublara aşağıdakılar aiddir:

- xahişnamələr, - müraciətlər.

203

- təkliflər, - tələblər, - iradlar, - dəvətlər.

Cavab tələb etməyən məktublar bunlardır:

- xəbərdarlıqlar,

- xatırlamalar,

- imtinalar,

- sərəncamlar,

- müşahidə məktubları,

- bildirişlər,

- zəmanət məktubları,

- informasiya məktubları,

- təlimat məktubları.

Məktub tərtib edəndə aydın təsəvMir etmək lazımdır

ki, bununla hansı məqsədə nail olmaq istəyirsiniz, burada

hansı dəlilləri gətirəcəksiniz. İşgüzar məktub qüsursuz

olmalıdır, çünki kiçik bir kənarlaşma hüquqi münaqişələrə

səbəb ola bilər.

Əgər məktub hər hansı bir təşkilata birinci dəfə

göndərilirsə, adresatın soyadını, adını, atasının adını (səhvsiz)

aydınlaşdırmaq lazımdır. İşgüzar əlaqələrdə bu, zəruridir.

Məlumat kitabçasından təşkilatın telefon nömrəsini və ya

katibdən lazımi informasiyanı almaq olar. Müxtəlif ünvanlara

göndərilən təlimat məktublarında şəxssiz formadan istifadə

edilir. Toxunulan məsələni həll etmək üçün məktubun

məzmununu qısa, inandırıcı və məntiqi izah etmək lazımdır.

Məktubun tonu sakit, nəzakətli, sadə olmalıdır. Həddindən

artıq nəzakət isə kobudluq və diqqətsizliklə

-204-

bərabər yersizdir. Dəqiqsizlik ikimənalılığa, artıq professio-

nalizm, lazım olmayan qısaldılmış ifadələr isə sonrakı

dəqiqliyin zəruriliyinə gətirib çıxarır. İşgüzar tərəfdaşa

göndərilən informasiya tam dürüst olmalıdır. Əgər sizin

məktubunuzda hər hansı bir xahişin, ya da tapşırığın yerinə

yetirilməsinin imtinası varsa, əvvəlcə belə qərarın motivlərini

izah etmək lazımdır. Əgər vəziyyətin dəyişməsi ehtimalı varsa,

söz vermək lazımdır ki, gələcəkdə həmin məsələnin

baxılmasına qayıtmaq olar. Konkret rəhbər, ya da reqlament

sənədlərinə istinad məktub müəllifinin işgüzar imicini artırır.

Məktuba olan müasir tələblər bunlardır: aydınlıq,

dəqiqlik, məntiqlilik və kifayət qədər yığcamlıq.

Əgər telefon zəngi ilə kifayətlənmək olarsa, məktub

yazmayın.

İşgüzar məktubları adətən bir səhifə həcmində

yazırlar. Əgər məktub bir neçə səhifədən ibarətdirsə, birincidən

başqa, digər bütün səhifələr ərəb rəqəmləri ilə nömrələnir.

İşgüzar məktublar xüsusi blanklarda sənədləşdirilir. Onların

üzərində şirkətin emblemi, tam adı, poçt ünvanı, telefonlar və

bank rekvizitləri göstərilir. Məzmunundan asılı olaraq, yazı

kağızlarında da bu məktublar sənədləşdirilə bilər. Bəzi vacib

işgüzar məktubları bükmürlər, xüsusi böyük zərflərdə

göndərirlər. Böyük müasir şirkətlərin xüsusi şəffaf

pəncərəcikli zərfləri olur. Belə zərflərdə ünvan yazılmır.

İşgüzar məktubları əllə yazmırlar. Onlar mütləq çap

olunmalıdırlar.

205-

Sənədlərin növləri

İdarə aparatında istifadə olunan sənədlər funksional

təyinatına görə aşağıdakılardan ibarətdir:

a)təşkilati sənədlər (müəssisə, birlik, nazirlik və s.

haqqında Əsasnamə, Qanun, müxtəlif səpkili təlimatlar);

bjməlumat sənədləri (protokollar, aktlar, cədvəllər,

toplu-icmal məlumatlar);

c) operativ sənədlər (müxtəlif xidməti məktublar,

qeydlər və s.)

d) təlimat-sərəncam sənədləri (qərarlar, əmrlər, vəzifə

təlimatı və s.).

Burada ən mühüm məsələlərdən biri sənədin düzgün

kompozisiyasının müəyyənləşdirilməsi (onun ünsürlərinin -

rekvizitlərinin məntiqi ardıcıllığı yerləşdirilməsi), onların

mətnlərinin (trafaretlərin) yığcam və anlaşıqlı ifadə

edilməsidir.

Sənədlər plan, uçot, statistik və s. sənədlər formalarında

olur. Həmin sənədlər forması öz növbəsində bir çox sənədlər

sistemindən ibarətdir.

Sənədlər idarə aparatının qurulması, təşkil edilməsi ilə

də əlaqədar olur. Məsələn, idarə aparatı, onun qurulması onun

bölmələrinin funksiyaları, vəzifələri və məsuliyyəti haqqında,

işin icrası meyarları, görülən işə qarşı tələblərə aid sənədlər

vardır.

Sənədlər yalnız blanklar, cədvəllər, bir qayda olaraq

plan-uçot, operativ-istehsal sənədləri formasında deyil, həm

də mətn, qrafik (daha çox texniki sənədlərdə), diaqram, karta,

səsyazısı, diapozitiv, kinofılm və s. halda da ola bilər.

206-

Sənədlər məzmunca sadə və mürəkkəb, habelə fərdi və tipik

standart olur.

Sənədlər, onların forma və məzmunu idarəetmənin

məqsədinə uyğun gəlməli, ona cavab verməli, istifadə üçün

əlverişli olmalıdır.

Bələdiyyənin nümunəvi iş reqlamenti

____________ Bələdiyyəsi üzvlərinin

____________ 2014-cü il tarixli ümumi

yığıncağının qərarı ilə təsdiq edilmişdir.

________ Bələdiyyəsinin sədri: _____

.bələdiyyəsinin İŞ REQLAMENTİ.

1,Ümumi müddəalar.

1.1. _____ bələdiyyəsinin iş reqlamenti Azərbaycan

Respublikası Konstitusiyasının 144-cü maddəsinin 2-ci

bəndinə, “Bələdiyyələrin status haqqında” Azərbaycan

Respublikasının Qanununa, ______________ bələdiyyəsinin

Ədliyyə qeydə

alınmış

Respublikasının 2000-ci ildə

Azərbaycan

Nazirliyində.

Nizamnaməsinə və bələdiyyələrin fəaliyyətini tənzimləyən

digər qanunlara və normativ hüquqi aktlara əsasən

hazırlanmışdır.

1.2. İş reqlamenti ____________ bələdiyyəsi daimi

komissiyalarının və icra aparatının işinin planlaşdı-

rılmasmdan, səlahiyyətlərindən və fəaliyyət dairəsindən

irəli gələn vəzifələrin icra mexanizmini müəyyən edir.

-207-

l. BəIədiyyənin işinin planlaşdırılması

2.1 .Bələdiyyənin perspektiv və cari iş planları

“Bələdiyyələrin status haqqında” Azərbaycan Respublikasının

Qanununa, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin yerli

özünüidarəetməyə dair fərman və sərəncamlarına, Azərbaycan

Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarlarına və

sərəncamlarına, şəhərin (rayonun, kəndin) kompleks

sosial-iqtisadi inkişaf planlarına uyğun tərtib edilir.

2.2. Bələdiyyənin perspektiv və illik iş planlarını

hazırlamaq üçün bələdiyyənin daimi və başqa komissiyaları,

icra aparatının şöbələri və idarələri əvvəlcədən öz sahələri üzrə

təkliflərini bələdiyyə sədrinin müavininə təqdim edirlər.

2.3. Perspektiv iş planının layihəsi üçün təqdim

olunmuş materiallar təşkilat şöbəsi tərəfindən

ümumiləşdirilərək hazırlanır.

Layihə bələdiyyənin sədri, onun müavinləri və aparatın

hüquq şöbəsi tərəfindən baxıldıqdan sonra təkliflər, əlavələr

və düzəlişlər nəzərə alınmaqla yenidən işlənmək, bələdiyyənin

ümumi yığıncağında müzakirə və təsdiqə hazırlanmaq üçün

təşkilat şöbəsinə qaytarılır.

2.4. Bələdiyyənin perspektiv, illik iş planları bələdiyyə

üzvlərinin ümumi yığıncağında, daimi və başqa

komissiyaların,, icra aparatının şöbələrinin iş planları isə

bələdiyyə şurasının yığıncağında müzakirə edilərək təsdiq

olunur.

2.5. Yerli özünüidarəetmənin qanunvericilik bazasının

ildən-ilə genişlədirilməsilə əlaqədar perspektiv iş planı

bələdiyyənin səlahiyyət müddətinə uyğun olaraq iki mərhə

-208-

lədə hazırlanır. Birinci mərhələdə perspektiv iş planının yaxın

iki ili, ikinci mərhələdə isə səlahiyyət müddətinin axırmadək

qalan^üç ili əhatə etməsi, məqsədəuyğundur.

2.6. İş planları üç hissədən ibarət olmaqla tərtib

edilir: birinci hissədə bələdiyyə üzvlərinin ümumi

yığıncağında, ikinci hissədə şura yığıncağında müzakirə

ediləcək məsələlər, üçüncü hissədə isə bələdiyyə ərazisində

görüləcək işlər və keçiriləcək tədbirlər müəyyənləşdirilir..

2.7. İş planları təsdiq edildikdən sonra aparatın təşkilat

şöbəsi tərəfindən bələdiyyənin sədr və müavinlərinə, daimi və

başqa komissiyalarının sədrlərinə, icra aparatı şöbələrinin

müdirlərinə və bələdiyyənin idarə və müəssisələrinin

rəhbərlərinə çatdırılır.

-209-

3. Bələdiyyə aktları. Bələdiyyə sədrinin sərəncamlarının əmrlərinin və

bələdiyyə qərarlarının hazırlanması və

rəsmiləşdirilməsi.

3.1. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 150-

ci maddəsinə əsasən bələdiyyələrin qəbul etdikləri aktlar

hüquqa və haqq ədalətə (bərabər mənafelərə və bərabər

münasibətə) əsaslanmalı, Azərbaycan Respublikasının

Konstitusiyasına, qanunlarına, Azərbaycan Respublikası

Prezidentinin fərmanlarını, Azərbaycan Respublikası Nazirlər

Kabinetinin qərarlarına zidd olmamalıdır.

Bələdiyyənin qəbul etdiyi aktların icrası onun

ərazisində yaşayan vətəndaşlar və onun ərazisində yerləşən

hüquqi şəxslər üçün məcburidir.

3.2. Bələdiyyə sədrinin əmr və sərəncamları,

imzaladığı bələdiyyə qərarları bələdii^yə aktlarına daxildir.

3.3. Bələdiyyə sədrinin sərəncamlarını və əmrlərini

aparatın müvafiq şöbələri, bələdiyyə qərarlarını isə müvafiq

daimi və başqa komissiyalar hazırlayır.

3.4. Bələdiyyə sədrinin əmr və sərəncamlarının,

bələdiyyə qərarlarının layihəsinə dair hər bir məsələ barəsində

dəqiq və aydın layihə hazırlanmalı, lazım gəldikdə isə bir neçə

variantda sərəncam, əmr və qərar layihəsi təqdim olunmalıdır.

3.5. Baxılmaq üçün bələdiyyə sədrinə təqdim edilən

sərəncam, əmr və qərar layihələrində məsələ hərtərəfli təhlil

edilməli, real vəziyyət nəzərə alınmalı, mövcud olan əmək,

material və maliyyə ehtiyatları nəzərə alınmaqla icraçılar

-210-

qarşısında dürüst ifadə edilmiş məqsəd və vəzifələr q03Oilmah,

konkret icraçılar, lazım gəldikdə icraçının məlumat və hesabat

verməsinin müddətləri, habelə sərəncamın yerinə yetirilməsinə

nəzarət etmək həvalə olunan struktur bölmələri dəqiq

göstərilməlidir.

3.6. Bələdiyyə sədrinin sərəncamının və əmrlərinin

layihələrini hazırlayan icra aparatının işçiləri qabaqcadan

onları aparatın əlaqədar şöbələri və struktur bölmələri ilə, lazım

gələrsə təşkilat və idarələrlə razılaşdırmalıdırlar.

3.7. İmzalanmaq üçün bələdiyyə sədrinə verilən qərar,

sərəncam və əmr layihələrinə bələdiyyə sədrinin müvafiq

müavinləri, aparatın müvafiq şöbələrinin müdirləri, qərara isə

məsələni hazırlamış daimi komissiyanın sədri, layihəni

hazırlamış məsul işçi və mütləq aparatın hüquq şöbəsinin

müdiri və ya onu əvəz edən hüquqşünas viza qoymalıdır. Viza

layihənin son vərəqənin arxa tərəfində qoyulur.

3.8. Layihə təsdiq üçün imzalanmağa hazırlanarkən

icraçı tərəfindən onların göndərilmə ünvanları sərəncam və ya

əmrlərin son səhifəsindəki vizalardan sonra göstərilməlidir.

Şöbə müdirləri və icraçılar göndərilmə ünvanları

göstəricisinin düzgün tərtib edilməsi üçün məsuliyyət

daşıyırlar.

3.9. Ümumi şöbə rəsmiləşdirilmək üçün aldığı

sərəncam və əmrlərin qeydiyyatını müəyyən edilmiş xüsusi

formalı jurnallarda apanr.

Sərəncam və əmrlərə hər ilin əvvəlində 1-ci nömrə ilə

başlayan müvafiq sıra nömrələri qoyulur.

-211-

3.10. ümumi şöbə daxil olmuş sərəncam və əmrləri

rəsmiləşdirdikdən sonra onlara göndərilmə ünvanlan

göstəricisinə uyğun tirajla çoxaldır, sərəncam və əmrin hər

nüsxəsinə bələdiyyənin möhürünü vurur və müvafiq ünvanlara

göndərir.

3.11. Bələdiyyə aktları dərc olunduqdan və ya

əhaliyə digər üsulla elan edildiyi gündən qüvvəyə minir.

3.12. Bələdiyyə sədrinin dərc edilmək üçün

göndərilən sərəncam və əmrlərinin, digər rəsmi materialların

və informasiyaların dərc edilmə tarixi göstərilməli,

bələdiyyənin möhürü ilə təsdiq edilməlidir.

4. Bələdiyyə şurasının və bələdiyyə üzvlərinin ümumi

yığıncağının keçirilməsi üçün materialların

hazırlanması

4.1. Tərkibi bələdiyyə sədrindən, onun

müavinlərindən, daimi və başqa komissiyaların sədrlərindən

formalaşdırılan bələdiyyə şurası daimi fəaliyyət göstərən

məşvərətçi orqan olub bələdiyyə iclasları arasındakı dövrlərdə

fəalİ3^ət göstərir.

4.2 Bələdiyyənin daimi və başqa komissiyalarının ayda

bir dəfədən az olmayan iclasları hər ayın 15-dək. bələdiyyə

şurasının iclasları isə hər ayın 20-dək keçirilir. Qəbul olunmuş

qərarlar protokollaşdırılır.

Qərarlar tövsiyə xarakteri daşıyır və məsələlərə daha

ətraflı baxılıb müvafiq qərarlar qəbul edilmək üçün

komissiyaların materialları bələdiyyə şurasının müzakirəsinə.

212-

bələdiyyə şurasının materialları isə bələdiyyə üzvlərinin

ümumi yığıncağının müzakirəsinə verilir.

Qərarların protokollarla rəsmiləşdirilməsi təşkilat

şöbəsi tərəfindən aparılır.

4.3. Bələdiyyə üzvlərinin ümumi yığıncağı hər ayın

sonuncu həftəsinin axırıncı iş günü keçirilir. Ayda bir dəfədən

az olmayaraq keçirilən bu yığıncaqlar bələdiyyə sədri, sədr

olmadıqda isə onun müavini tərəfindən çağırılır.

Bələdiyyə üzvlərinin ümumi yığıncağının müzakirəsinə

verilən hər bir məsələyə bir qayda olaraq dürüst və aydın ifadə

edilən qərar layihəsi, lazım gəldikdə müvafiq hesabatlar,

cədvəllər, planlar, siyahılar və başqa materiallar əlavə edilir.

Müzakirə ediləcək məsələlər üzrə qərar layihələri qısa

olmaqla konkret fikri, tədbirləri əks etdirməli və iclasa beş gün

qalmış təşkilat şöbəsinə təqdim olunmalıdır.

4.4. Ümumi yığıncağın, şura yığıncağının protokollarını

və qəbul edilən qərarı icra aparatının təşkilat şöbəsi

rəsmiləşdirir.

Qəbul edilmiş qərarlarla bələdiyyə üzvlərinin və

icraçıların tanış edilməsini, habelə yığıncağın nəticələri

haqqında aidiyyatı məsul şəxslərə məlumat verilməsini və

qəbul olunmuş qərarların icrasına nəzarəti həmin məsələni

hazırlamış müvafiq şöbə təmin edir.

4.5. Şuranın və bələdiyyə üzvlərinin ümumi

yığıncaqlarında iştirak edən və etməyən üzvlərin adları,

soyadları və vəzifələri protokolda göstərilir. Protokola hər ilin

əvvəlindən 1-ci nömrə ilə başlanan sıra nömrəsi verilir.

Protokolu Bələdiyyə sədri imzalayır və protokolun sonuncu

vərəqinin

213-

arxa tərəfində protokolu hazırlamış şəxslərin vizaları qoyulur.

Bütün köməkçi materiallar isə protokola əlavə olunur

və iki nüsxə hazırlanmış protokol ümumi şöbədə saxlanılır.

4.6. Ümumi şöbə Bələdiyyə sədrinin yanında

keçirilmiş müşavirələrin protokollarını, stenoqramlarını

məsələni hazırlamış struktur bölməsi ilə birlikdə tərtib edir.

Stenoqramlar, bütün ilkin materiallar protokola əlavə edilir.

4.7. Bələdiyyə sədri lazım gəldikdə öz sərəncamlarının

və ya əmrlərinin layihələrini Şura və ya Bələdiyyə üzvlərinin

ümumi yığıncağının müzakirəsinə verə bilər. Belə sərəncamlar

və ya əmrlər müzakirələrdə irəli sürülmüş qeydlər və təkliflər

nəzərə alınmaqla işlənib tamamlandıqdan sonra imzalanmağa

verilir.

5. Daxil olan xidməti sənədlərin və başqa

korrespondensiyaların qəbul edilməsi, qeydiyyatı,

hərəkəti və icrası

5.1. Dövlət hakimiyyəti orqanlarından, ictimai

birliklərdən, mülkiyyət formasından asılı olmayaraq hüquqi

şəxslərdən xidməti sənədlər və hətta icra aparatının başqa

struktur bölmələrinə ünvanlanmış sənədlər ümumi şöbədə

qəbul edilir və qayda olaraq alındığı gün xüsusi formalı

kitabda qeydiyyatdan keçirilir.

5.2. Aparata daxil olan bütün sənədlər qeydiyyata

alındıqdan sonra ümumi şöbə müdirinin vasitəsi ilə bələdiyyə

sədrinə məlumat verilir.

-214

üstündə şəxsən yazılan zərf və banderollar qeydiyyata

alındıqdan sonra sədrin iştirakı ilə açılır, sənəd çatışmazlığı

aşkar edildikdə isə üç nüsxədən ibarət akt tərtib edilir və aktın

bir nüsxəsi məktub sahibinə göndərilir, biri məktuba əlavə

edilir. Biri isə ümumi şöbədə saxlanılır.

5.3. Bələdiyyə sədrindən alındıqdan sonra Ümumi şöbə

tərəfindən sənədlər müvafiq dərkənara əsasən icra üçün

aidiyyatı struktur bölmələrinə verilir. Tapşırıq bir neçə icraçıya

yazıldıqda isə bu işin icrası dərkənarda adı birinci çəkilən

məsul şəxs tərəfindən icra edilir və nəticəsi barəsində məlumat

verilir.

5.4. Azərbaycan Respublikasının Qanunları,

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərmanı və

sərəncamları, Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin

qərarı, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və

sərəncamları ümumi şöbədə xüsusi kitabda qeydiyyatdan

keçirildikdən sonra bələdiyyə sədrinə təqdim edilir və onun

dərkənarına uyğun sürətdə icra edilməyə göndərilir.

ö.Xidməti sənədlərin hazırlanması və rəsmiləşdirilməsi.

6.1. Aparatın şöbələrində xidməti sənədlər

hazırlanarkən aşağıdakı tələblərə əməl edilməlidir :

- sənədlərin məzmunu dəqiq, ardıcıl, müxtəsər

olmalıdır;

- baxılmaq üçün bələdiyyə sədrinə verilən arayışların və

məktubların mətni kompyüterdə iki intervalda qısa, dəqiq,

əsaslandırılmış şəkildə yazılmalıdır;

-215-

- sənədlər diqqətlə redaktə edilməli və düzgün tərtib

olunmalıdır;

-sənədlər standart formalı kağızda, habelə müvafiq

nümunəvi blanklarda rəsmiləşdirilməlidir.

6.2. Rəhbərliyə imzalanmağa verilən sənədlərin ikinci

nüsxələrinə şöbə müdirləri və icraçılar tərəfindən viza

qoyulmalıdır. İmzalandıqdan sonra sənədlərdə hər hansı bir

düzəlişlər və əlavələr edilməsinə yol verilmir.

6.3. Bələdiyyə sədri və onun müavinlərinin imzaladığı

və ya dərkənar qoyduqları sənədlər ümumi şöbədə

rəsmiləşdirilir və göndərilir. Sənədi bir neçə ünvanlara

yolladıqda göndərilmə ünvanlarına müvafiq göstərişlər əlavə

olunur.

6.4. Sorğulara cavab verilərkən cavab məktubunda

sorğu sənədinin nömrəsinə və tarixinə istinad edilir,

7. Göndərilən sənədlərin yollanması.

7.1 .Bələdiyyənin icra aparatında yola salman bütün

sənədlər Ümumi şöbə vasitəsilə göndərilir. Yola salının

sənədləri uçotu ümumi şöbədə ayrıca jurnalda aparılır.

8. Bələdiyyənin icra aparatının şöbə və bölmələrində

xidməti sənədlərin uçotu və onlarla iş.

8.1. Aparatın şöbə və bölmələrinə daxil olan ^və

hazırlanan xidməti sənədlərin, habelə surəti çoxaldılan

materialların uçotu aparılır. Həmin sənədlərin saxlanmasına,

onlarla ehtiyatlı davranmağa aparatın əməkdaşları

cavabdehdirlər.

-216

8.2. Aparatın fəaliyyəti ilə bağlı xidməti sənədlərdən

mətbuatda, televiziyada, elmi tədqiqat işlərində istifadə

edilməsinə yalnız Bələdiyyə sədrinin icazəsi ilə yol verilir.

8.3. Aparatın işçisi uzunmüddətli məzuniyyətə və ya

ezamiyyətə getdikdə özündə olan xidməti sənədləri bələdiyyə

sədrinin razılığı ilə onu əvəz edəcək əməkdaşa verməli və bu

barədə ümumi şöbəni məlumatlandırmalıdır.

8.4. İcra aparatında mühasibata. Vergi və maliyyə-

təsərrüfat uçotuna aid sənədləşmə işi qanunvericilikdə nəzərdə

tutulmuş qaydada aparılır.

9. Bələdiyyənin icra aparatında “Məxfi” qrifli

sənədlərlə iş.

9.1. Bələdiyyənin icra aparatına daxil olan “Məxfi”

qrifli sənədlər ümumi şöbədə başqa xidməti sənədlərdən,

məktublardan ayrı qeydiyyatdan keçirilməlidir. Qeydiyyat

vərəqləri nömrələnmiş, qaytanlanmış, möhürlənmiş xüsusi

jurnalda - “Daxil olan məxfi sənədlərin qeydi>'yatı jumalf’nda

aparılır.

Məxfi sənədlər bilavasitə şöbələrə daxil olduqda

açılmadan qeydə alınmaq üçün hökmən Ümumi şöbəyə

verilməlidir.

9.2 “Şəxsən” məhdudiyyət qeydi ilə daxil olan “Məxfi”

qrifli zərfiər açılmadan, qeydiyyat kitabından keçirilməklə

ünvanına göndərilən şəxsə verilir. Məxfi sənədlər bütün

hallarda yalnız imza ilə alınıb - verilməlidir.

Məxfi sənədlərlə işləyən şəxslər onlara məlum olan

məxfi xarakterli məlumatların kənara çıxmamasına görə

217-

məsuliyyət daşıyırlar. Məxfi sənədləri alan şəxslər onlardan

istifadə etmədikdə və ya iş vaxtından sonra onları mütləq

qapalı metal şkaflarda saxlamalıdırlar.

9.3. Məxfi sənədlər icra edildikdən sonra onlara aid

olan materiallarla birlikdə ümumi şöbəyə qaytarılmalı və

məxfi iş nomenklaturasına uyğun müvafiq qovluqda

saxlanmalıdır.

10. Bələdiyyənin icra aparatında vətəndaşların təklifləri

və şikayətləri ilə iş. Vətəndaşların qəbulunun təşkili qaydası.

10.1. Bələdiyyənin icra aparatına daxil olmuş

vətəndaşların təklif, təklif, ərizə və şikayətləri ilə iş

Azərbaycan Respublikasının 1998-ci il 29 dekabr tarixli

Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət hakimiyyəti orqanlarında,

idarə, təşkilat və müəssisələrdə vətəndaşların təklif, ərizə və

şikayətləri üzrə kargüzarlığın aparılması qaydalarf’na müvafiq

olaraq aparılır. Vətəndaşların müraciətlərinə həmin Qanunda

və bələdiyyələrlə əlaqədə digər Qanunvericilik aktlarında

göstərilmiş müddətlərdə baxılır.

10.2. Bələdiyyənin icra aparatında vətəndaşların ərizə,

şikayət və təkliflərinə vaxtında, obyektiv və hərtərəfli

baxılmasına Bələdiyyə sədri, onun müavini, şöbə müdiri və

müraciətə baxan aparatın məsul işçiləri məsuliyyət daşıyırlar.

Mövcud Qanuna əməl edilməsinə nəzarəti ümumi şöbə həyata

keçirir.

10.3. İcra aparatında vətəndaşların qəbula

yazılmasını qəbul günlərinə uyğun olaraq ümumi şöbə həyata

keçirir.

218-

Qəbulu Bələdiyyə sədri müavinin, şöbə müdirlərinin,

köməkçisinin və aparatın digər müvafiq məsul işçilərinin

iştirakı ilə aparır. Bələdiyyə sədrinin razılığı olmadan qəbul

gününü dəyişmək olmaz .

10.4. Qəbula gələnlərin qeydiyyatı müvafiq

jurnallarda və ya qəbula yazılan vətəndaşların qeydə alınması

vərəqində aparılır. Bu işə və qəbul qrafikinə əməl edilməsinə

nəzarət ümumi şöbənin müdirinə həvalə edilir. Bütün hallarda

qəbulda olmuş vətəndaşlara onun müraciətinə baxılmasının

nəticəsi haqqında yazılı cavab verilməlidir.

11. İcra aparatında kadr məsələlərinə dair sənədlərin

rəsmiləşdirilməsi qaydası.

11.1. icra aparatının ştat cədvəlinə uyğun olaraq kadr

məsələlərinə dair təkliflərə baxılması və işə qəbul məsələləri

qanunvericiliyə əsasən Bələdiyyə sədri tərəfindən həyata

keçirilir. Bələdiyyənin İcra strukturlarına daxil olan idarə və

şöbələrin rəhbərləri Bələdiyyə sədrinin və Bələdiyyə şurasının

tövsiyəsi ilə bələdijryə üzvlərinin ümumi yığıncağında təsdiq

olunur.

Bələdiyyənin icra aparatının şöbə müdirləri və məsul

işçiləri bələdiyyə sədrinin sərəncamı ilə, texniki işçilər isə

bələdiyyə sədrinin əmri əsasında işə qəbul edilir.

Əmək Qanunvericiliyinə uyğun olaraq işə götürənlə işçi

arasında əmək müqaviləsi imzalanır.

11.2. Kadr məsələlərinə baxılması və əmək

müqaviləsi bağlanması üçün icra aşağıdakı sənədlər təqdim

edilməlidir:

- Əmək kitabçası .

- 219

- Şəxsiyyəti təsdiq edən sənəd. (Əmək müqaviləsinin

bağlanması işçinin müvafiq yaşayış məntəqəsində

qeydiyyatının olub - olmaması ilə şərtləndirilə bilməz)

- Təhsil haqqında sənədin əsli və surəti. (İşə qəbul

edildikdən sonra təhsil haqqında sənədin əsli işçiyə qaytarılır)

- Xidməti vəsiqə üçün 4x6 ölçüdə fotoşəkil (2 ədəd)

11.3. Kadrların şəxsi işləri ümumi şöbədə metal

şkaflarda saxlanmalıdır.

12. İcraya nəzarət və yoxlama işlərinin təşkili.

12.1. Ümumi şöbə Bələdiyyə sədri tərəfindən onun

müavininə, aparatın struktur bölmələrinə verilən və icra barədə

nəzarət tələb edən aşağıdakı tapşırıqları nəzarətə götüılir və

onların icra müddətlərinə nəzarət edir;

a) Bələdiyyə sədrinin sərəncamı və əmrlərində verilən

tapşırıqlara.

b) Xidməti sənədlərdə verilən tapşırıqlara.

c) Bələdiyyə sədrinin yanında keçirilən müşavirələrin,

görüşlərin, yığıncaqların protokollarında rəsmiləşdirilmiş

tapşırıqlara.

12.2. Vətəndaşların yazılı və şifahi müraciətlərinin nəzarətə

götürülməsi və baxılma müddətlərinin müəyyənləşdirilməsi

“Vətəndaşların müraciətlərinə baxılması qaydası haqqında”

Azərbaycan Respublikasının 1997-ci il 10 iyul tarixli

Qanununun, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1998-ci il

29 dekabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmiş “Dövlət

hakimiyyəti orqanlarında, idarə, təşkilat və

220'

müəssisələrdə vətəndaşların təklif, ərizə və şikayətləri üzrə

kargüzarlığın aparılması qaydaları və bələdiyyələrə dair

müvafiq qanunvericilik aktlarında nəzərdə tutulmuş tələblər”

əsasında həyata keçirilir.

12.3. Nəzarətə götürülən tapşırıqların icra müddəti

Bələdİ3^ə sədrinin sərəncamlarında və əmrində, dərkə-

narmdakı vaxt əsasında müəyyənləşdirilir.

Təcili xarakter daşıyan sənədlərin icrası 15 gün ərzində

yerinə yetirilməlidir.

13. Kompyüter, surətçıxarma - çoxaltma və

stenoqrafiya işləri.

13.1. Aparatda yazı işlərini ümumi şöbə və digər

şöbələrdə bu işə məsul işçilər yerinə yetirir. Çap olunmaq üçün

verilən yazılar və başqa materiallar redaktə edilməli və aydın

yazılmalıdır. Çap olunmuş materiallarda vərəqənin sol, aşağı və

yuxan tərəflərində 3,5 sm., sağ tərəfdə isə 1 sm. haşiyə

saxlanılır. Çap olunmuş materialların ümumi şöbədə saxlanılan

nüsxəsinin son vərəqində onları çap edənlərin inisialları

göstərilməlidir. Aparatda surətçı.xarma- çoxaltma işlərin

ümumi şöbə həyata keçirir.

14. Kargüzarlığın aparılmasına nəzarət və sorğu işi.

14.1. Aparatda kargüzarlığın aparılmasına nəzarəti

ümumi şöbə edir. Ümumi şöbədə saxlanılan və icra olunmuş

sənədlərdən istifadə edilməsinə, surətlərinin çıxarılmasına və

sənədlərdən çıxarışların digər şəxslərə veril

-221-

məsinə yalmz Bələdiyyə sədrinin göstərişi ilə icazə verilə

bilər.

15. İcra aparatında işlənilən nomenklaturanın tərtib

edilməsi, qovluqların formalaşdırılması, arxivə təhvil

verməyə hazırlanması və arxivdən istifadə qaydaları.

15.1. Qovluqların düzgün formalaşdırılması,

sənədlərin tez tapılmasının təmin edilməsi, işlərin

sistemləşdirilməsi və uçotu, saxlama müddətlərinin müəyyən

edilməsi və gələcəkdə arxivə təhvil verilməsi məqsədilə hər il

aparatın işlərinin ümumi nomenklaturası - siyahısı tərtib edilir.

15.2. İş nomenklaturu şöbələrin təklifi ilə ümumi

şöbə tərəfindən tərtib edilir və Bələdiyyə sədrinin sərəncamı

ilə təsdiq edilir.

15.3. Nomenklatur tərtib edilərkən və daimi

saxlanmaq üçün Dövlət Arxivinə verilərkən aparatda

sənədlərin ekspertizası keçirilir. Ekspert komissiyasının

tərkibi bələdiyyə sədrinin sərəncamı ilə təsdiq edilir.

15.4. Sənədlər Arxivə təhvil verilərkən onlar yenidən

ekspertizadan keçirilməli, daimi saxlanılan sənədlərin və

işlərin siyahıları, ləğv edilmək üçün ayrılan sənədlərin və

işlərin aklan tərtib edilməlidir.

İcra aparatında olan sənədlər 5 illik müddət başa

çatdıqdan sonra daimi saxlanmaq üçün Dövlət Arxivinə

verilir, təhvil verilməli olmayan sənədlər isə ekspertiza

komissiyasının qərarı əsasında Bələdiyyə sədrinin təsdiq

etdiyi akt üzrə məhv edilir.

222

16. Möhürlərin və ştamplann hazırlanması və

saxlanması.

16.1. İcra aparatında lazım olan möhür və ştamplann

hazırlanmasım bələdiyyə sədrinin sərəncamı ilə ümumi şöbə

təmin edir.

16.2. Möhür və ştamplar xüsusi jurnalda basma mətn

üzrə uçota alınır, ümumi şöbənin istifadəsində olur, seyf və ya

metal şkafda saxlanılır.

16.3. Bələdiyyənin əsas möhürü Bələdiyyə sədrinin

seyfində, qalan möhür və ştamplar isə ümumi şöbə müdirin

seyfində saxlanılır.

16.4. Korlanmış, qüvvədən düşmüş, yaxud işlədilməyən

möhür və ştamplar Bələdiyyə sədri tərəfindən təsdiq edilmiş

akt üzrə qanunvericiliklə müə3q>'ən edilmiş qaydada təhvil

verilir.

16.5. Hazırkı iş Reqlamenti Bələdiyyənin ümumi

yığıncağı ilə təsdiq edildikdən sonra daimi və başqa

komissiyaların sədrləri, üzvləri və aparatın məsul işçiləri ilə

tanış edilməlidir.

Bələdiyyənin İcra aparatında kargüzarlıq işi.

Hesabat dövründə bələdij^ələrin fəaliyyətini təmin

etmək üçün icra aparatı yaradılır və icra aparatında aşağıdakı

şöbələrin yaradılması məqsədəuyğun sayılır.

-Ümumi şöbə .

- Təşkilat şöbəsi .

- Hüquq və Beynəlxalq əlaqələr şöbəsi .

223-

- Büdcə, maliyyə və mühasibatlıq şöbəsi .

-Vergi, ödənişlər və nəzarət-təftiş şöbəsi.

-Tikinti, memarlıq və reklam şöbəsi.

2. Bələdiyyələrin icra aparatında kargüzarlıq

məsələləri ümumi şöbə vasitəsilə həyata keçirilir.

Ümumi şöbədə əsasən aşağıdakı qeydiyyat kitabları və

sənədlərin icra qovluqları olmalıdır;

1. Yuxarı orqanlardan daxil olan sənədlərin qeydiyyatı

kitabı-№01 (formal)

2. Yuxarı orqanlardan daxil olan sənədlərin icra

qovluğu - №01

3. Daxil olan məxfi sənədlərin qeydiyyatı kitabı -№02

(forma2)

4. Daxil olan məxfi sənədlərin icra qovluğu-№?02

5. İdarə, müəssisə və təşkilatlardan daxil olan

sənədlərin qeydiyyatı kitabı-№ 03(forma3)

6. İdarə müəssisə və təşkilatlardan daxii olan sənədlərin

icra qovluğu -№03

7. Vətəndaşlardan daxil olan ərizə və şikayətlərin

qeydiyyatı kitabı-№04 (forma 4)

8. Vətəndaşlardan daxil olmuş ərizə və şikayətlərin

paylanması kitabı-№04 (formaS)

9. Vətəndaşlardan daxil olmuş ərizə və şikayətlərin icra

qovluğu-№04

10. İcra aparatından xaric olan sənədlərin qeydiyyatı

kitabı-№05 (formaö)

224-

11. icra aparatında xaric olan sənədlərin surətlərinin

saxlanma qovluğu —№05.

12. Bələdiyyə sədrinin sərəncamlarının qeydiyyatı

kitabı -№06(forma7)

13. Bələdiyyə sədrinin sərəncamlarının paylanması

kitabı -№06(forma8)

14. Bələdittə sədrinin sərəncamlarının saxlandığı

qovluq-№06

15. Bələdiyyə sədrinin əmrlərinin qeydiyyatı kitabı -

№07 (formaO)

16. Bələdiyyə sədrinin əmrlərinin saxlandığı qovluq -

№07 ■' ■'

17. Bələdiyyə sədrinin əmrlərinin paylanma kitabr-

№07(forma8)

18. Bələdiyyb üzvləri'VƏ bələcliyyə qulluqçularından

daxil olmuş daxil olmuş ərizələrin qeydiyyatı kitabı -№08

(formal 0)

19. Bələdiyyə üzvləri və bələdiyyə qulluqçularından

daxil olmuş ərizələrin icra qovluğu -№ 08

20. Əmək müqavilələrinin qeydiyyatı kitabı -№o9

(formal 1)

21. Əmək müqavilələrinin saxlandığı qovluq-№09

22. Əmək kitabçaları.

23. Əmək kitabçalarının qeydi}ryatı kitabı-№10

(fonrıal2)

24. Bələdiyyə üzvləri və bələdiyyə qulluqçularının

vəsiqələrinin qeydiyyatı kitabı-№l 1 (forma 13)

25. Bələdiyyə qulluqçularının işə davamiyyətinin

qeydiyyatı kitabı-№ 12 (forma 14)

- 2 2 5 -

Bələdiyyələrin icra aparatında bütün sənədlərin

hərəkəti Ümumi şöbə vasitəsilə tənzimlənir.

Fiziki şəxslərdən torpaq və əmlak vergilərinin

toplanması, ödənişlər və nəzarət-təftiş şöbəsi tərəfindən

nəzarət edilir.

Bütün icarə müqavilələri Respublika Dövlət Torpaq

Komitəsinin müvafiq torpaq şöbələrinin rəyi əsasında

bələdiyyə icra aparatının Tikinti, memarlıq və reklam şöbəsi

tərəfindən həyata keçirilir.

Bələdiyyənin keçirdiyi tədbirlərin və digər

mərasimlərin sənədləşdirilib həyata keçirilməsini təşkilat

şöbəsi və icra aparatının müvafiq şöbələri həyata keçirir.

Bələdiyyə sədrinin sərəncamları, əmrləri və

müqavilələr hüquq və beynəlxalq əlaqələr şöbəsi ilə razılaşma

əsasında hazırlanır.

Müxtəlif bank əməliyyatları və maliyyə məsələləri

“Büdcə, maliyyə və mühasibatlıq şöbəsi ” vasitəsilə aparılır.

-226-

______ bələdiyyəsi üzvlərinin _________ yanvar 20 ____ -ci

il tarixli ümumi yığıncağında təsdiq edilmişdir.

______________ bələdiyyəsinin sədri.

BƏLƏDİYYƏSİ İCRA APARATININ

(təxmini, nümunəvi)

Ş T A T C Ə D V Ə L İ

(A

cd

Struktur

bölmələrinin adı və vəzifələrin adı

Ştat vahidləri nin

sayı

Vəzifə maaşları

(manatla)

Vəzifə maaşına

əlavə (manatla

)

Aylıq əmək haqqı fondu

(manatla)

■a D

a

RƏHBƏRLİK

1 Sədr 1 600000 600000

2 Sədr müavini 1 450000 450000

J Sədr köməkçisi 1 200000 200000

VERGİ ÖDƏNİŞLƏR VƏ NƏZARƏT-TƏFTİŞ ŞÖBƏSİ 4 Şöbə müdiri 1 300000 300000

5 Uçot üzrə baş

müfəttiş 1 200000

200000

6 Uçot üzrə müfəttiş

1 180000

180000

HÜOUO və BEYNƏLXALQ ƏL.AQƏLƏR ŞÖBƏSİ 7 Şöbə müdiri 1 300000 300000

8 Hüquqşünas 1 200000 200000

9 Referent 1 200000 200000

BÜDCƏ, MALİYƏ VƏ MÜHASİBATLIQ ŞÖBƏSİ 10 Şöbə müdiri 1 300000 300000

11 Mühasib 1 200000 200000

12 Xəzinədar 1 150000 150000

ÜMUMİ ŞÖBƏ

13 Şöbə müdiri 1 300000 300000

14 Kadrlar üzrə

inspektor 1 200000

200000

15 Kompyuterçi operator

2 150000 150000

16 Stenoqrafçı- Kargüzar

1 150000 150000

- 2 2 7 -

17 Şöbə müdiri 1 300000 300000

18 Referent 2 200000 400000

TİKİNTİ, MEMARLIQ VƏ REKLAM !>ÖBƏSİ 19 Şöbə müdiri 1 300000 - 300000

20 Memar 1 200000 - 200000

21 Tikinti üzrə

mühəndis 1 180000

180000

22 Torpaq və reklama

üzrə müfəttiş

1 180000 180000

TEXNİ Kİ HEYƏT 23 Sürücü 2 150000 150000

24 Elektrik 1 100000 100000

25 Xidmətçi 1 100000 100000

YEKUN:

Nümunələr

Yuxan orqanlardan daxil olan sənədlərin qeydiyyatı kitabı

Qeydə alınma

№-si Qeydə alınma tarixi Sənəd

kimdən Rəimişdir

Sənədin göndərilmə №-si,

vərəqlərinin və

nüsxələrinin sayı 1 2 o 4

Sənədin adı və ya

qısa məzmunu

Kim göndərmişdir,

dərkənar, tarix

Qaytarılma

tarixi, sənədi

qəbul edən

şəxsin imzası

Sənədin saxlandığı

qovluğun №-si və ya

reyestrin №-si,

göndərilmə tarixi 5 6 7 8

- 2 2 8 -

Daxil olan mənfi sənədlərin qeydiyyatı kitabı

№02(forma 2)

- 2 2 9 -

Sənədin adı və

ya qısa məzmunu

Kimə göndərilmişdir ,

dərkənar, tarix

Sənədi qəbul edən şəxsin

imzası, qaytarılma

tarixi Sənədin saxlandığı

qovluğun №-si və ya

reyestrin №-si,

göndərilmə tarixi 5 6 7 8

Vətəndaşlardan daxil olan ərizə və şikayətlərin

Qeydə alınma №-si

Qeydə alınma tarixi

Ərizəçinin soyadı, adı,

atasının adı və ünvanı Ərizə, təklif və şikayət

haradan daxil olub,

vərəqlərin sayı Ərizə, təklif və

şikayətin qısa məzmunu

1 2 3 4 5

Kimə göndərilmişdir.

Dərkənar, tarix

İcra müddəti

Ərizə, təklif və şikayətə

baxılmanın nəticəsi haqqında

məlumat

1 2 3

-230-

Vətəndaşlardan daxil olan ərizə və şikayətlərin

paylanması kitabı- №04 (forma 5)

Ərizənin qeydə

alınma nömrəsi Qeydə alınma tarixi Kimə

göndərilmişdir iiTi2:a

1 2 3 4

İcra aparatından xaric olan sənədlərin

qeydiyyatı kitabı- №05 (forma 6)

Sıra nömrəsi Tarix Sənəd haraya və kimə

göndərilib Sənədin

qısa məzmunu

1 2 o J)

4

Sənədi kim

imzalamışdır Sənədi kim

icra edib Göndərilən sənədə

alınmış cavabın tarixi

və nömrəsi

Sənədin surətinin

saxlandığı qovluğun nömrəsi

qeyd

5 6 7 8 9

-231-

Bələdiyyə sədrinin sərəncamlarının

232

Kim hazırlamışdır qeyd

4 1

Bələdiyyə üzvləri və bələdiyyə qulluqçularından daxil

olmuş ərizələrin qeydiyyatı kitabı- №08 (forma 10)

Sıra №-si Daxil olma tarix Ərizəçinin soyadı, adı

və alasının adı İşlədiyi yer və

tutduğu vəzifə 1 2 4

Ərizənin qısa məzmunu Baxılmaq üçün kimə və nə

vaxt göndərilmişdir

Əmrin №-si

1 2 3

-233-

2 3 4 -

Bələdiyyə üzvləri və bələdiyyə qulluqçularının

vəsiqələrinin qeydiyyatı kitabı - №11 (forma 13)

Vəsiqənin nömrəsi

Verilmo tarixi

Adı, soyadı,

atasının adı Tutduğu vəzifə İmza

1 2 3 4 5

Bələdiyyə qulluqçularının işə davamiyyətinin qeydiyyatı

kitabı - №12 (forma 14)

Sıra №-si

Adı, soyadı,

atasının adı

Tarix

G Ü N L Ə R

1 2 4 5 6 7 8 9 10

İ M Z A L A R

- 2 3 5 -

Afişa

Rəsmi-işgüzar üslubun sadə formalarından biri afişadır.

Afişa fransız sözü olub, “tamaşa, konsert, mühazirə haqqında

elan” mənası daşıyır. Afişadan, adətən, tamaşaçı toplamaq,

tamaşa və konsert olacağı və ya müəyyən tədbirin keçiriləcəyi

haqqında əvvəlcədən insanları məlumatlandırmaq üçün

istifadə edilir. Afişa bir qədər iri kağızda cəlbedici formada

tərtib olunub ya gözə görünən yerlərdə divarlara, ya da tamaşa

və ya konsertin veriləcəyi, müəyyən tədbirin təşkil olunacağı

binanın qarşısındakı divara və ya afişa şitlərinə vurulur.

Afişada veriləcək tamaşa, konsert və ya mühazirə ilə bağlı

şəkil də ola bilər.

Adətən, afişa aşağıdakı şəkildə tərtib olunur:

1. Afişanın lap yuxarı hissəsində tamaşa, konsert və ya

hər hansı başqa bir tədbirin (mühazirə, yaradıcılıq gecəsi,

ədəbi-bədii gecə və s.) keçiriləcəyi yerin (teatr, konsert salonu

və s.) adı verilir.

2. Tamaşa və ya konsertin, tədbirin keçiriləcəyi konkret

tarix göstərilir.

3. Tamaşa və konsertin, tədbirin adı, proqramı açıqlanır.

4. Tamaşa və konsertin iştirakçıları, proqramı müfəssəl

şəkildə göstərilir. Tədbirin başlayacağı dəqiq vaxt qeyd

olunur.

5. Biletlərin əldə ediləcəyi yer göstərilir.

Afişaların tərtibinə aşağıdakı tələblər verilir :

1. Afişalar iri formatlı, qalın kağızda tərtib

olunmalı və nəzəri cəlb edəcək yerlərdə vurulmalıdır.

236-

2. Afışaiar səliqəli və cəlbedici olmalı, iri şriftlərlə

yazılmalıdır. Burada gözəl dizayn əsasında müəyyən şəkillər

də verilə bilər.

S.Afışalar xüsusi çap üsulu ilə nəşriyyatda hazırlanmalı

və burada tamaşa və ya konsert, eləcə də keçiriləcək tədbirlə

bağlı hər şey dəqiq şəkildə göstərilməlidir.

Afişa forması

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi

Akademik Milli Dram Teatrı

5 iyun 2014

İlyas Əfəndiyev

QARABAĞNAM

Ə “Hökmdar və

qızı”

(iki hissəli faciə)

Quruluşçu rejissor

Quruluşçu rəssam

Musiqi tərtibatı

Mərahim Fərzəlibəyov

xalq artisti İsmayıl

Məmmədov əməkdar

rəssam Həmid

Kazımzadə

Konsert saat 19:00 - da başlanır.

Biletlər kassada satılır.

- 2 3 7 -

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turtem Nazirliyi M.Maqomayev adma Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası

13 iyun 2014

Azərbaycan görkəmli teatr və kino aktyoru,

Xalq artisti

Ələsgər Ələkbərovun

100 ilik

yubiley gecəsi-.

Gecə saat 19:00 -da

Akademik Milli Dram Teatrında (Füzuli meydanı, 1)

keçiriləcək.

15 aprel 2014

Respublikanın xalq artisti

Niyaməddin Musayevin

rəhbərliyi

və

iştirakı ilə

“RÖYA” instrumental ansamblının

Xeyriyyə konserti

Proqramda : Azərbaycan bəstəkarlarının əsərləri .

Əldə olunan vəsait Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə

Yardım Fonduna keçiriləcəkdir.

Konsert saat 19:00 -da başlanır.

Biletlər kassada satılır.

Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Akademik Milli Dram Teatrı

238-

АКТ

Akt latın dilindəki “actus” - “hərəkət”, “actum”-

“sənəd” sözlərindən olub, “müəyyən hərəkət, hadisə, cinayət

əməli barədə rəsmi sənəd” məzmunu daşıyır. Akt şahidlərin

iştirakı ilə yoxlama nəticəsində müəyyən edilən bir faktı təsdiq

edən sənəddir, əməli yazı növüdür. Akt məzmununa görə bir

neçə növə bölünür:

a) cinayət aktı ;

b) dövlət aktı ;

c) bu və ya digər bir faktı açmaq üçün müəyyən edilən akt;

ç)yoxlama aktı.

Hər bir akt təşkilat tərəfindən ayrılmış komissiyanın

iştirakı ilə tərtib olunur.

Akt aşağıdakı ardıcıllıqla tərtib olunur :

1. Akt sözü vərəqin yuxarı hissəsində böyük hərflə

yazılır.

2. Akt sözünün altında il, ay, gün və aktın tərtib edildiyi

yer göstərilir.

3. Aktı tərtib edərək imzası ilə məsul olan şəxslərin

vəzifəsi, soyadı, adı və atasının adı yazılır.

4. Yoxlanılan hadisə haqqında dəqiq məlumat verilir.

Burada hadisənin gedişi, materialın qiyməti, kəmiyyəti öz

əksini tapır.

5. Yoxlamanın müddəti, pul vəsaitinin miqdarı, maddi

materialın dəyəri həm rəqəm, həm də hərflə qeyd olunur.

6. Aktın sonunda nəticə qeyd olunur. Burada

məsuliyyət daşıyan və ya işə vicdanla yanaşan şəxs göstərilir.

-239-

7. Aktın sonunda mgsuliyyət və sıra ardıcıllığı ilə aktı

tərtib edənlərin imzası qoyulur.

Tərtib edilən bütün aktlar hüquqi məzmun daşıyır.

Dövlət aktları dövlət və ya ictimai əhəmiyyəti olan fərman və

qərarlardır.

Akt forması

AKT

Bakı şəhər 7 sentyabr 2014-cü il

Biz, aşağıda imza edənlər - Bakı şəhəri, Yasamal

rayonu, M.Müşfiq adına şəhər kitabxanasının müdiri

N.D.Məlikova, kitabxanaçılar O.S.Səmədova və

A.A.Almuradova bu aktı tərtib edirik, ondan ötıdi ki, 7

sentyabr 2014-cü il tarixdə kitabxana üçün 1760 (min yeddi

yüz altmış) manat məbləğində 290 (iki yüz doxsan) adda 560

(beş yüz altmış) ədəd bədii kitab alınmışdır. Kitablar

yoxlanarkən 7 (yeddi) ədəd kitabda nəşriyyat qüsurları

müəyyən edilmişdir.

Kitabxana müdiri :

Kitabxanaçılar;

N. D.Məlikova

O. S.Səmədova

A.A. Almuradova

- 2 4 0 -

AKT

Bakı şəhər 14 aprel 2014-cü il

Biz, aşağıda imza edənlər - Bakı şəhəri, Yasamal rayon

dəftərxananın kompüterçiləri V.R.Rzayeva və A.M.Arzumanlı

bu aktı tərtib edirik, ondan ötrü ki, kompüterçi A.M.Arzumanlı

3 nömrəli ofis və dəftərxana ləvazimatları mağazasından

aşağıdakı malları almışdır; 2 (iki) ədəd kseroks aparatı, 5 (beş)

ədəd dolu kartric, 10 (on) dəst kseroks kağızı. Alınmış malların

332 (üç yüz otuz iki) manat məbləğində kassa çeki

mühasibathğa təhvil verilmişdir.

Alınmış mallar kompüterçilər və dəftərxana işçiləri

arasında bölünərək hesabdan silinmişdir.

Dəftərxana müdiri

Kompüterçilər ;

B.B.Əliyeva

V.R. Əzizova

A.M.Arzumanlı

2 4 1 -

Arayış

Arayış sözü “aramaq” fel kökündən olub, “arama

axtarma işi” mənasını daşıyır. Bu söz həm də bir şey haqqında

şifahi və ya yazılı məlumat anlamında işlənir.

Arayış hər hansı bir şəxsin kimliyini təsdiq etmək

məqsədilə bu və ya digər təşkilat tərəfindən verilir. Bu

arayışda bir və bir neçə şəxs haqqında da məlumat vermək

mümkündür.

Lakin mürəkkəb məzmuna malik arayış növü də vardır.

Belə arayışı təşkilatlar bir-birinə təqdim edir. Çox zaman

burada müəyyən bir hadisənin gedişi öz əksini tapır.

Bəzən cinayət xarakterli məsələlər də arayışda əks

etdirilir.

Arayışın özünəməxsus forması var. Belə ki, arayışın sol

tərəfdən üst küncündə idarənin ştampı, ortada arayış sözü,

aşağıda məzmunu, daha sonra arayışın təqdim olunduğu yer

göstərilir. Axırda arayışı təsdiq edən idarə rəhbərinin imzası və

möhürü vurulur.

Arayış forması

ARAYIŞ

Verilir Sədrəddinova Nilufər Səməndər qızına, ondan

ötrü ki, o, həqiqətən, Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, R.Rza

küçəsi, bina 23, mənzil 33-də yaşayır. Artıq bir ildən artıqdır

ki, o, təqaüdə çıxmışdır və heç yerdə işləmir.

-242-

Arayış Bakı Şəhər Elektrik Şəbəkəsinə təqdim etmək üçün

verilir.

47 saylı MKİS -in rəisi : A.M.Fətəliyev

Katib; E.S.Məmmədova

03 fevral 2014-cü il

ARAYIŞ

Verilir Sadıqova Gültəkin Ramazan qızına, ondan ötrü

ki, o, həqiqətən, Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, M.Müşfiq adma

18 saylı orta ümumtəhsil məktəbinin X sinfində oxuyur.

Arayış M.Ə.Sabir adına mərkəzi kitabxanaya təqdim

etmək üçündür

Bakı şəhəri, Yasamal rayon 18

saylı orta məktəbin direktoru :

17.08.2014

Hüseynov V.C.

ARAYIŞ

Verilir İsmayılov Fərhad Rüfət oğluna, ondan ötrü ki, o,

həqiqətən, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin

“Müasir Azərbaycan dili” kafedrasında dosent vəzifəsində

işləyir və aylıq əmək haqqı yardımla birlikdə 467 (dörd yüz

altmış yeddi) manatdır

Arayış “Finka” mikrokredit bankına təqdim etmək üçün

verilir.

Kadrlar şöbəsinin rəisi : P.L,Məmmədli

Baş mühasib : O.M. Səfərov 25 aprel 2014-cü il.

-243-

Bildiriş

Elan bu V3 ya digər məlumatı insanlara qabaqcadan

çatdırmaqla təşkiledici missiyam yerinə yetirir. Elanda verilən

məlumat qruplaşdırılarkən aşağıdakılar diqqət mərkəzində

saxlanılmalıdır:

1. Məlumatın mahiyyəti, məzmunu qeyd olunmalıdır.

2. Məlumatın vaxtı, saatı dəqiq göstərilməlidir.

■S.Tədbirin keçiriləcəyi yer (ərazi, bina, otağın nömrəsi və

s.) qeyd edilməlidir.

4.Məlumatm kim tərəfindən verilməsi göstərilməlidir.

Elanda bir və ya bir neçə məlumat öz əksini tapa

bilər.

Bildiriş forması

BİLDİRİŞ

Azprbaycan Respublikasının Təhsil Naziri Mikayıl Cabbarov

Respublikası Nazirlər Kabinetinin 198 nömrəli, 24 dekabr

2014-cü il tarixli Qurban, Novruz və Ramazan bayramları

haqqında qərarına müvafiq olaraq 10 yanvar 2014-cü il tarixli,

06 nömrəli əmr imzalamışdır. Azərbaycan Respublikası Əmək

Məcəlləsinin 105-ci maddəsinə uyğun olaraq 2014-cü ilin

yanvarın 21-i Qurban bayramı, martın 20-21-i Novruz

bayramı və noyabrın 4-ü Ramazan bayramı olduğuna görə

həmin günlər iş günü sayılmır.

Təhsil Nazirliyi tabeliyində olan büttın idarə, müəssisə və təşkilat rəhbərlərinin diqqətinə çatdırılır ki, qanunvericiliyə uyğun olaraq 2014-cü il 21 yanvar, 20-21 mart və 4 noyabr tarixlərinin iş günü olmadığını nəzərə alsınlar.

TƏHSİL NAZİRLİYİ

-244-

BİLDİRİŞ

29 noyabr 2014-cü il tarixdə VII ^ sinfində dil

dərnəyinin növbəti məşğələsi olacaqdır.

Gündəlik məsələ ; 1. “Dilin yaranması tarixi”.

“P"

Məruzəçi VII sinif şagirdi Vüqar Məmmədli

2. Çıxarışlar.

Məşğələ saatı?: 00-da başlanacaqdır.

Dəməyin rəhbəri

BİLDİRİŞ

May ayının 8-də məktəbin iclas zalında müharibə

veteranları ilə görüş keçiriləcək.

Arzu edənlər iştirak edə bilərlər

Məktəb şagird təşkilatı

Bildiriş- xəbərdarlıq

Ümumən bildiriş xarakteri daşıyan bu sənəd növünü adi

bildirişdən fərqləndirən cəhət onun xəbərdarlıq funksiyasıdır.

Adi bildiriş müəyyən tədbirin keçirilməsi barədə, hər hansı

hadisə haqqında məlumat verirsə, bildiriş - xəbərdarlıq konkret

ünvanlara verilir və ya göndərilir.

Bildiriş-xəbərdarlıq kommunal-xidmət (qaz, elektrik,

su və s.) haqlarının ödənilməsi haqqında vətəndaşlara Verilən

xəbərdarlıq sənədidir və xidmət haqları məhz bu sənəd

əsasında ödənilir.

-245-

Bildiriş-xəbərdarlıq kommunal- xidmət (qaz, elektrik,

su və s.) haqlarının ödənilməsi haqqında vətəndaşlara Verilən

xəbərdarlıq sənədidir və xidmət haqları məhz bu sənəd

əsasında ödənilir.

Bildiriş- xəbərdarlıq forması

02 Yasamal

Qaz İstismar Sahəsi Bildiriş tarixi: 25.06.2014

Bildiriş-Xəbərdarlıq

Abonent kodu: 021147560008007

Adı, soyadı: Mahmudov Ənvər Yaşar oğlu

Ünvan: Salatın Əsgərova küç.ev 24, inən.7

Sayğac nömrəsi: 0387626 Son göstərici: 25.06.2014 8205 Əvvəlki göstərici: 26.06.2014 8050 Sərfıyyat (m^): 165

Tarif (manat): 0,10

Məbləğ (ƏDV-li): 16,50

Qalıq borc: 0,00

Son ödəniş: 08.06.2014 22,00

Ödəniləcək məbləğ:

16,50

1 .Bildiriş təqdim edən şəxsdən vəsiqəni tələb edin. 2.Ödənişləri AzəriPoçt məntəqələrində və Bank şöbələrində edə

bilərsiniz.

3.Yaranmış borc vaxtında ödənilmədiyi halda, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş

qaydada təbii qazın verilməsi dayandırılacaqdır. Xahiş edirik borcunuzu vaxtında ödəyəsiniz.

- 2 4 6 -

izahat

“İzahat” ərəb mənşəli söz olub, izah sözünün cəmi

mənasını verir və bir məsələni, sözü və s. ətraflı surətdə

aydınlaşdırma, şərh etmə, bəyan etmə mənalarını özündə

birləşdirir. İzahat yazılı və şifahi, sadə və müfəssəl olur.

İzahat forması

Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, M.Müşfiq adma

18 №-li orta məktəbin direktoru V.Hüseynova.

həmin məktəbin XI sinif şagirdi Fətullayev

İsgəndər Sabir oğlundan

İZAHAT

Vacib işin olduğuna görə icazə almadan dünən - 11 may

2013-cü il tarixində dərsə gəlməmişəm. Sinif rəhbəri məni

dərsə buraxmır. Xahiş edirəm ki, məni üzrlü hesab edəsiniz.

İmza : Fətullayevi.S.

22mart 2013-cü il

- 2 4 7 -

Qaimə və qəbz

Ticarət - satış aləmində qaimə daha çox faktura kimi

tanınır. Qaimə ərəb sözü olub, “kağız” “pul sənədi” və

“kitabdan bir vərəq” mənalarında işlənir ki, bunlardan ikincisi

əməli yazı növü kimi qaimə termininə daha çox uyğun gəlir.

İndiki bazar iqtisadiyyatı dövründə əməli yazı növü kimi

qaimələrin yazılış qaydasını öyrənmək günümüzün

tələblərindən biridir.

Qaimə ticarətdə buraxılan və ya yola salınan, satışa

verilən malların siyahısı kimi işlənir. Burada malın kimə və

kim tərəfindən verilməsi, verilən malların siyahı üzrə adı,

miqdarı, dəyəri qeyd olunur, sonda cəmlənmiş məbləğ

göstərilir.

Qaimə üçün xüsusi blanklar hazırlanır ki , bunu yalnız

düzgün doldurmaq qalır. Qaimə vərəqinin aşağı hissəsində

malı verənin və malı alanın “təhvil verdim” və “təhvil aldım”

imzalan qoyulur.

Sənəd növlərindən biri də qəbzdir. Qəbz sözü də ərəb

məənşəli olub :

1) “alma, tutma, çıxarma”;

2) “qəbul etmə”;

3) “pul və ya qiymətli bir əşyanın qəbul edilməsinə dair

verilən sənəd, kağız” mənalarında işlənir ki, son məna sənəd

növü kimi qəbz terminini tam əhatə edir.

Qəbz müə30̂ ən məbləğdə olan pulu, qiymətli əşyanı

və ya əşyaları alan tərəfindən yazılır və sonda onun tərəfindən

imzalanır. Qəbzi yazan şəxs pul vəsaitini və ya qiymətli əşyanı

kimdən aldığını qeyd edir, pul vəsaitinin dəqiq məbləğini həm

rəqəm, həm də yazı ilə, qiymətli əşyanın miqdarını yenə həm

rəqəm, həm də yazı ilə göstərir.

Qəbz imzalandıqdan sonra aşağı hissədə dəqiq tarix

göstərilir.

- 2 4 8 -

Qaimə və qəbiz formaları

H.N.İNŞAAT

20 ü

Bakı şəhəri, Binə qəsəbəsi, Əli İsazadə küçəsi

İNŞAAT MALLARININ TOPDAN

VƏ PƏRAKƏNDƏ SATIŞI

Kimə

№ Malın adı Sayı Dəyəri Cəmi

1.

2,

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

Təhvil verdi:

Təhvil aldı:

-249

QƏBZ

Mən, Əmirov Vasif Cəlil oğlu, öz imzamla yazıb təsdiq

edirəm ki, 19 sentyabr 2013-cü il tarixdə Şahmuradov Səfər

Xalıq oğlundan bir aya qaytarmaq şərti ilə 4000000 (dörd

milyon ) manat məbləğində pul aldım.

İmza : Şahmuradov S.X.

19 sentyabr 2013-cü il.

QƏBZ

Mən, Məmmədov Cavanşir Nizami oğlu, 23 may

2014-cü il tarixdə 3 ay ərzində qaytarmaq şərti ilə qonşum

Seyidov Əziz Sədrəddin oğlundan 400 (dörd yüz) manat pul

aldım.

İmza : Məmmədov Cavanşir

23 may 2014-cü il

- 2 5 0 -

Məktub

Sənədlərin ən geniş yayılmış növlərindən biri

məktubdur. Bu yazı növünə təhsilindən asılı olmayaraq, bir çox

insanın gündəlik həyatında daha çox təsadüf edilir.

Məktublar məzmunca və formaca bir-birindən fərqlənir.

Məktub yazarkən aşağıdakı sistem gözlənilməlidir:

1. Müraciət hissəsi. Yazının bu hissəsində şəxsin adı,

sənəti və hörmət əlaməti olaraq ona verilən təxəllüs

göstərilməlidir.

Müraciət hissəsi məktubun başlığı sayılır. Belə başlıq,

əsasən, əmr cümləsi şəklində qurulur.

2. Ümumi hissə. Burda məktublaşan şəxslərin əhval-

ruhiyyəsi, vəziyyəti öz əksini tapır.

3. Fərqləndirici hissə. Bu məktubun əsasını,

məzmununu əhatə edir. Burada yazılanlara aid xarakterik

əlamətlər açıq şəkildə şərh edilir.

4. Yekunlaşdırıcı hissə (məktubun sonluğu)

- 2 5 1

Məktub forması

MƏKTUB

Əziz dostum Seyran, salam !

Necəsən? İşlərin necə gedir? Arzum budur ki, həyatda

həmişə sağlam, gümrah və xoşbəxt olasan. Dərs ilini necə başa

vurdum? Yay tətilini harada keşirəcəksən? Bəlkə,

valideynlərinlə birlikdə bizə qonaq gələsiniz. Hamımız çox

şad olarıq. Bizim ailənin üzvləri səni görməsələr də, sənin

haqqında çox yüksək fikirdədirlər. Sənin barəndə onlara çox

danışmışam.

Mənim işlərim çox yaxşı gedir. Dərs ilini yaxşı

qiymətlərlə başa vurdum. İndidən altıncı sinfin dərsliklərini

tapmışam. Yavaş-yavaş oxuyuram. Evdə də atama, anama

kömək edirəm. Kitabxanadan da bir neçə bədii ədəbijryat

almışam. Arada onları da oxuyuram .

Əziz dost, mənə hər şey barədə ətraflı yaz. Hələlik, sağ

ol . Səbirsizliklə sənin cavabını gözləyirəm.

Dostun Vüsal.

7 İ30in 2013-cü il

- 2 5 2 -

Telefonoqram

“Telefonoqram” yıınan mənşəli tele (uzaq), fone (səs)

və qramma (yazmaq) sözlərinin birləşməsindən ibarət olub,

“uzaq məsafədən səsi yazmaq, yazılı formaya salmaq”

mənasını ifadə edir.

Telefonoqram forması

TELEFONOQRAM

13 yanvar 2013-cü il.

Siyəzən rayonu. Kiçik Həmyə kənd orta məktəbinin

direktoru N.T.Mürvətov və dərs hissə müdiri S.B.Qədirov

yoldaşlara

Sizi dərs ilinin birinci yarısının yekunu ilə əlaqədar

rayon təhsil şöbəsində keçiriləcək yığıncağa dəvət edirik.

Siyəzən Rayon Təhsil

Şöbəsinin inspektoru ; S.C. Muradov

Telefonoqram Siyəzən Rayon Təhsil Şöbəsinin

metodisti B.B. Əkbərov tərəfindən 12 yanvar 2013-cü il tarixdə

saat 16;50 dəqiqədə vuruldu. Telefonoqramı qəbul etdi:

məktəbin katibəsi S.A.Səmədzadə

253-

Teleqram

“Teleqram” yunanca tele-uzaq, qramma-yazı biləş-

məsindən ənıələ gəlib, uzağa köçürmək mənasım daşıyır.

Teleqram vasitəsilə bu və ya digər məlumatı uzaq məsafəyə

təcili şəkildə çatdırmaq mümkündür. Onun, əsasən, iki növü

vardır

1. Hadisə haqqında məlumat vermək və ya almaq üçün

hazırlanmış teleqram.

2. Pul köçürmək üçün istifadə olunan teleqram.

Teleqramın hər iki növünün özünəməxsus

doldurulma qaydası vardır. Belə ki, birinci növdə məlumat,

ikinci növdə pulun miqdarı öz əksini tapır. Teleqramın

yazılması barədə aşağıdakıları bilmək vacibdir:

1. Ünvan. Şəxsin adı və soyadı dəqiq və düzgün

olmalıdır.

2. Teleqramın məzmunu yığcam, aydın və mənalı

yazılmalıdır.

3. Məzmunda köməkçi nitq hissəsinə aid olan sözlər öz

əksini tapmalıdır.

4. Mətndən ikimənalı, təhrif

olunmuş söz

çıxarılmalıdır.

5. Rəqəmlər, adətən, hərflə yazılmalıdır.

Teleqramın məzmuna görə formaları rəngarəngdir.

Onun ən çox yayılmış formaları aşağıdakılardır :

1.Teleqramın adı forması.

Bu formada olan teleqramda öz əksini tapan sözlərin

ümumi miqdarı azlıq təşkil edir. Teleqramın göndərilmə və

çatdırılma nöqtəsi üçün ayrılan müddət qeyri-məhduddur.

- 2 5 4 -

2. Təcili teleqram forması.

Bu formada olan teleqramda vaxt məhduddur. Ən tez

zaman ərzində teleqram sahibinə çatdırılmalıdır.

3. Xüsusi teleqram forması.

Bu formada olan teleqramı yazarkən lazımi sənəd -

pasport və ya vəsiqə təqdim olunur, yəni teleqram vuran

adamın şəxsiyyəti müəyyənləşdirilir. Tutaq ki, ölüm haqqında

həkim tərəfindən təsdiq olunmalı və həkimin adı, soyadı

atasının adı mütləq göstərilməlidir.

Bəzən dövlətlər arasında da belə teleqramlardan istifadə

edilir. Həmin teleqramı dövlət başçıları imzalayır.

Teleqram forması

TELEQRAM

Sumqayıt şəhəri. Salatın Əsgərova küçəsi, ev 7, mənzil

29, Allahverdiyeva Gülnarəyə .

Səni ali məktəbə qəbul olunmağın münasibəti ilə təbrik

edir, can sağlığı, uzun ömür, təhsildə və şəxsi həyatında

müvəffəqiyyətlər arzu edirəm.

Bakı şəhəri, Yasamal rayonu, İslam Səfərli küçəsi, ev

72 , Hüseynova Sənubər.

- 2 5 5 ■

Reklam

Reklam latınca “reclamo” sözündən olub, “qışqırıram,

çığırıram” deməkdir.

Reklamdan iki məqsədlə istifadə edilir:

1. İstehlak mallarını xüsusİ3̂ ətləri və müxtəlif xidmət

növləri haqqında informasiya verməklə onları realizə etmək və

onlara tələbat yaratmaq ;

2. Müəyyən şəxsi, müəssisəni, ədəbiyyat və incəsənət

əsərini və s. poptilyarlaşdırmaq məqsədilə onlar haqqında

məlumat yaymaq.

Reklam ən sadə formada hələ eramızdan əvvəl mövcud

olmuşdur. Qədim Yunanıstanda və Romada reklam elanlarını

taxta lövhələrə yazır, mis və yaxud sümük üzərinə həkk edir,

camaatın cəmləşdiyi meydanlarda və digər yerlədə ucadan

oxuyurdular.

XVII əsrin lap əvvəllərində İngiltərədə U.Kekston və

Fransada T.Renodo ilk çap reklamını, 161I-ci ildə isə

Londonda A.Qorj və U.Kop dünyada ilk reklam bürosunu

yaratmışlar. Müasir dövrümüzdə reklamın əsas vasitələri

Kütləvi İnformasiya Vasitələri (mətbuat, qəzet, jurnal, radio,

televiziya və s.), həmçinin vitrin, reklam şitləri, lövhə, işıq

elanları, firma nişanları və s-dir.

-256-

Reklam forması

“PROPEN” firması

İlkin ödənişsiz 3-18 ay müddətinə kreditlə alman-türk

istehsalı olan yüksək keyfiyyətli metalplastikdən (PVS)

hazırlanmış qapı və pəncərələr təklif edir.

Ünvan: N.Yusifbəyli küçəsi, 42 (Tibb Universiteti ilə

üzbəüz)

Tel : 541-61-20,418-33-28, (055) 355 -42 -12 AXUND

FTKA

Ucuz qiymətlə jalüz məlzəmələri təklif edir.

Azərbaycanda lider; ideal qiymət-ideal məhsul

Avtomatik darvazalar

Sürməli darvazalar

Alkapon - alüminium- PVS

Jalüzlər

Rulon pərdə örtükləri

Darvazalar Qoruyucu

jalüzlər Qapı-pəncərə

sistemləri Roma pərdə

örtükləri Ağcaqanad

torları

Ünvan: İzmir küçəsi 9, Tel : 497-42-00,

Tel.Faks:497-60-79, Mob(055)555-44-66.

257-

Evinizdə rahat olun ! HOME CREDİT

MEBEL məişət texnikası

0% ilkin ödəniş 24 ay kreditlə

yumşaq

yataq,

qonaq,

uşaq,

mətbəx və s. mebeli,

Notbuklar, kondisonerlər,

soyducular, paltaryuyanlar,

TV LSD plaz televizorları təklif edir Sənədləşdirmə

15 dəqiqə ərzində mağazada aparılır Ünvan: C.Xəndan

küçəsi, 38 (“Çudo peçka”nın yanı) Tel:

436-36-22-58-08

-258-

Sənədlərin və işlərin saxlanılma qaydası

1. Sənədlərin saxlanılmasının hüquqi əsasları və

onların qruplaşdırılması

Dövlət idarəetmə aparatında və müəssisələrin

fəaliyyətində kargüzarlıq prosesi zamanı çoxlu sayda sənədlər

yığılır. Bu sənəd yığınını qaydaya salmaq üçün qarşıya bu

vəzifələr qoyulur:

- sənədlərin etibarlı saxlanılması üzrə onların səmərəli

bölüşdürülməsi;

- məlumatların axtarılması və onlardan istifadə üçün

əvvəlcədən sənədlərin qruplaşdırılmasını təşkil etmək;

- sənədlərin işlərdə qruplaşdırılmasının təşkili;

- sənədlərin sistemləşdirilməsi;

- sənədlərin saxlanmasının təmin edilməsi;

- arxivlərdə sənədlərin saxlanmasının təşkili.

Sənədli məlumatların həcminin çox olması ilə

əlaqədar bir sıra normativ aktlar qəbul olunmuşdur. Arxiv

xidməti tarixini öyrənmək üçün qiymətli sənədlərin toplandığı

və mühafizə olunduğu elmi-tədqiqat mərkəzləridir.

Azərbaycan Respublikasında arxiv xidmətinin qanunvericilik

bazasını “Milli arxiv fondu haqqında” qanun təşkil edir. Qanun

arxiv fəaliy>'ətini tənzimləyir, onun idarə olunması

prinsiplərini, arxiv işi sahəsində dövlətin vəzifələrini müəyyən

edir. Bundan əlavə “Arxiv işinin təkmilləşdirilməsi haqqında”

normativ sənədlər qəbul olunmuşdur. Kargüzarlığın və arxiv

işinin təşkilində idarələr özlərinin hüquqi sənədlərini

hazırlamışlar. Ədliyyə orqanlarının, məhkəmə aparatının

işçilər, hakinılər, məhkəmə katibləri,

-259-

arxiv işçisi, məhkəmə icraçısı və digər idarə arxivlərinin

işçiləri qanunu rəhbər txıtaraq sənədlərin və işlərin etibarlı

saxlanmasından ötrü aşağıdakı qaydalara riayət etməlidirlər:

1. Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş,

saxlanma müddəti göstərilməklə sənədlərin siyahısına ;

2.Səndlərin arxivdə saxlanması üçün seçilməsi

qaydaları haqqında təlimata.

Sənədlərin çevik axtarışını aparmaqdan ötıli icra

olunduqdan sonra sənədlər işlərdə qruplaşdırılır. Ayrıca

cildlənmiş idarəetmə fəaliyyətinin müəyyən sahəsinə və ya

məsələlərinə aid olan sənədlərin bir yerə yığılmasına iş deyilir.

Sənədlərin birinci dərəcəli qruplaşdırılması onların əlamətləri

üzrə təyin edilir. Bunlara daxildir:

1. Nominal əlamətləri, yəni adları üzrə sənədlərin bir

yerdə cəmlənməsi (məs, əmrlər, protokollar, hesabatlar), bu

zaman bir işdə ancaq bir sənəd növü yerləşdirilir;

2. Məzmununun istiqamətləri və

sualları üzrə əlamətlər sənədlərin qruplaşdırılmasında sənədin

məzmunu əsas götürülür, predmetinə baxılır, əks olunmuş

məsələlər göstərilir (məs. idarənin hesabatları);

3. Müəlliflik əlamətləri üzrə, yəni sənədlərin üzrə

qpuplaşdırıİması (məs. vəzifələr, şöbələr üzrə );

4. Yazışmaların əlamətləri üzrə, yəni qarşılıqlı

yazışmaların aparılması üzrə sənədlərin işlərdə yığılması

(məs. Ədliyyə Nazirliyi ilə Ali Məhkəmənin yazışması);

5. Coğrafi əlamətləri üzrə, yəni vahid inzibati-ərazi

bölgüsündə yerləşən, bir ərazidə olan yazışmaların bir yerdə

birləşdirilməsi;

260-

6. Xronoloji əlamətləri üzrə, yəni ardıcıllıqla

müəyyən bir dövr üzrə sənədlərin qruplaşdıniması .

Müəssisəyə daxil olmuş, göndərilmiş və daxili sənədlər

müxtəlif işlərdə saxlanılır.

Qurtarmış məhkəmə işləri, icra sənədləri, jurnallar və

kartoçkalar saxlanmaq üçün məhkəmənin arxivinə verilir.

İşlərin və digər materialların uçota alınması və arxivdə

saxlanmasında göstərilən qaydalara əməl edilməlidir:

1. Milli Arxiv İdarəsi tərəfindən təsdiq edilmiş idarə,

müəssisə və təşkilatların arxiv işi və sənədləşməsinin əsas

qaydalarına ;

2. Məhkəmə və notariat sənədlərinin saxlanması

müddətinə dair qaydalara.

Arxivə təhvil verilməli olan məhkəmə işlərində işə

əlavə edilmiş bütün sənədlər tikilir, nömrələnir və siyahıya

alınır, sonra əlavə edilmiş bütün sənədlər tikilir, nömrələnir və

siyahıya alınır, sonra işdəki vərəqələrin ümumi sayı

göstərilməklə axıra tikilmiş siyahı katibin imzası ilə təsdiq

edilir.

Məhkəmə arxivinə verilmək üçün hazırlanmış olan iş və

materialların idarə, müəssisə və təşkilatların arxiv işləri

qaydasının tələblərinə uyğun olaraq siyahısı tərtib olunur.

Siyahı məhkəmənin sədri və katibi tərəfindən imzalanır.

-261

Məhkəmənin arxivinə daxil olan

işlərin və digər materialların

siyahısı

d 5-H 00

5

s >> o> >

.s cy>

"O

.s ‘c/>

XJ cr

Cü XJ a s c3

I X (S co

)-<

<u cr (D

Q

Arxivə təhvil verilən işlərin və materialların

qovluqlarında, həmçinin uçot-statistika kartoçkalarında və ya

qeyd jurnalında işin arxivə təhvil verilməsi barədə siyahı üzrə

arxiv nömrəsi qoyulur və siyahının öz nömrəsi də göstərilir.

Məhkəmə işləri arxivdə illər və nömrələr üzrə saxlanılır.

Məhkəmənin dəftərxana müdiri dəyişdirildikdə işlər

məhkəmənin sədrinin iştirakı ilə təhvil verilir və qəbul edilir.

İşlərin qəbulu və təhvili aktla rəsmiləşdirilir. Aktda

aşağıdakılar göstərilir:

1 .Kargüzarlığın ümumi xüsusiyyətləri, uçotun,

hesabatın və arxivin vəziyyəti ;

-262-

2. Məhkəmədə aparılan jurnalların, kitabların adları ;

3.Hər bir kartoçka, kitab və Jurnalın nömrələnmiş

vərəqələrinin sayı ;

4. İcra edilməmiş sənədlər və baxılmamış işlər;

5. Arxivdə olan bütün sənədlərin, cinayət və mülki

işlərin sayı;

6.Maddi sübutların Jurnaldakı siyahısı üzrə faktiki

mövcudluğu.

Qəbul və təhvil aktı iki nüsxədə yazılaraq imza etdirilir.

Bir nüsxə məhkəmədə qalır, ikinci nüsxə isə müvafiq orqana

göndərilir.

2. Qovluqların formalaşdırılması və arxivə

təhvil verilmək üçün hazırlanması

Qovluqları düzgün formalaşdırmaq, sənədlərin tez

tapılmasını təmin etmək məqsədi ilə il idarələrdə işlərin

nomenklaturasının siyahısı tərtib edilir. İşlərin ümumi

nomenklaturalarını ümumi şöbə idarənin və şöbələrin

təkliflərin nəzərə almaqla tərtib edir. İcra edilmiş sənədlər

ümumi şöbənin tərtib etdiyi işlərin nomenklaturasma uyğun

olaraq quruluş bölmələri tərəfindən qovluqda formalaşdırılır.

Bu idarə sənədlərinin təsnifat formalarından biridir.

Təlimatlar və VDKS uyğun olaraq, müəyyən olunmuş

qaydada rəsmiləşdirilən və təsdiq edilən, təşkilatlarda

saxlanma müddəti göstərilməklə işlərin adlarının siyahısının

sistemləşdirilməsinə işlərin nomenklaturası deyilir. Başqa

sözlə desək, təşkilatlarda saxlanma müddəti göstərilməklə

işlərin adlarının siyahısının sistemləşdirilməsinə işlərin

-263

nomenklaturası deyilir. İdarənin, yaxud onun qumluş

bölməsinin qarşıdakı il üçün işlərin konkret adlarından ötrü

tutduğu siyahılar işlərin nomenklaturasıdır. İşlərin nomenk-

laturası onların düzgün rəsmiləşdirilməsi və uçotu üçün tərtib

olunur. Qovluğu arxivə verməzdən əvvəl müfəttiş

aşağıdakıları yerinə yetirir;

1 .Qovluqda sənədlərin mövcudluğunu yoxlayır;

2. Qovluqda işə tikilməli sənədlərin hamısının təlimata

uyğun surətdə alındıqlarını yoxlamalı və qeydə alınmamış

sənədlər aşkar edildikdə onları qeydə almalı ;

3. Qovluqda sənədlərin düzünə yerləşməsini yoxlamalı;

4. Bölmələr üzrə tikilmiş işlərin siyahısında bölmələrin

adlarının tikilmiş sənədlərə uyğun gəlib - gəlmədiyini

yoxlamalı ;

5. Sənədləri nömrələməli ;

6. Üz qabığında bölmələrin siyahısını təsdiqləyən imza

qoymalı;

7. Nömrələnmiş vərəqələrin sayını rəqəmlə və sözlə

göstərməli;

8. Ara qatlarını və digər əşyaları sənədlərdən çıxarmalı;

9. Arxivə təhvil vermək üçün bölmələrin siyahısının

birinci səhifəsinə “Arxivə ” sözü yazılmış ştamp vurmalı.

Növbəti ilə keçən işlər istisna olmaqla bir ilin bütün

sənədləri qovluqda formalaşdırır. Qovluqda vərəqələrin sayı

200-250-dən çox olmamalıdır. Sənədlər qovluğa bir nüsxə də

tikilir. Sənədlər məzmun və fəaliyyət dərəcələrinə görə

nomenklaturaya uyğun surətdə (cildlərdə) formalaşdırılır.

264-

Təlimata uyğun olaraq, işlərin nomenklaturaya əsasən

formalaşdırılması sənədlərin icra yeri üzrə struktur

bölmələrində həyata keçirilir. Bu zaman sənədlərin icraçıda

saxlanmasın yol verilmir.

Sənədin förmalaşdırılmasının əsas tələblərindən biri

daimi və müvəqqəti saxlanan sənədlərin ayrı-ayrılıqda işlərdə

qnıplaşdırılmasından ibarət olmasıdır.

İşlərin nomenklaturasında sənədlərin təsnif edilməsi,

işlərin düzgün rəsmiləşdirilməsinə, sənədlərin məzmunu üzrə

tez axtarılmasının təmin edilməsinə və növlərinin

müəyyənləşdirilməsinə, saxlanmasına, uçotuna zəmanət verir.

İşlərin nomenklaturası aşağıdakılara bölünür :

1. Birtipi nomenklatura eyni xüsusiyyətli fəaliyyət

növünə malik olan və eyni strukturalı müəssisələr üçün tərtib

edilir.

2. Nümunəvi iş nomenklaturaları eyni fəaliyyət

xüsusiyyətli müxtəlif strukturalar üzrə, onların indeksləri

göstərilməklə köməkçi xarakteri daşıyır.

3. Fərdi nom'enklaturalar konkret müəssisələr üçün

hazırlanılır.

İşlərin nomenklaturasmın hazırlayarkən '■ bir sıra

ümumi tələblər işlənilməlidir;

- bütünlükdə işlərin nomenklaturası müəssisənin və

onun struktur bölməsinin sənədləşmə üzrə bütün fəaliyyət

sahəsini əhatə etməlidir;

- işlərin nomenklaturasına daxil olan adlar iş başlığına

aid olmalıdır;

- işlərin nomenklaturasını hazırlayanda sənədlərin

saxlanma müddətləri nəzərə alınmalıdır ;

265

nomenklaturada sənəd adlan ardıcıllıqla düzülmə

lidir.

İşlərin nomenklaturası müəyyən edilmiş formada

hazırlanılır, müvafiq dövlət arxivi ilə razılaşdırılır, idarənin

rəhbəri tərəfindən təsdiq edilir. O cümlədən nomenklatura

struktur sxemi üzrə və fəaliyyət istiqamətləri üzrə

hazırlanılır.

İşlərin başlıqları idarələrin iş sahələri üzrə

formalaşdırılır. Bunlara başlanan işin növü, sənədin növünün

adı, sənədlərin müəllifi, məlumat sənədləri, sənədin əslinin

və surətinin olmasının göstərilməsi və s. daxil edilir.

Nümunə

Nazirliyin adı Təsdiq qrifı

Müəssisə və ya idarənin adı

İŞLƏRİN NOMENKLATURASI

Tarix İndeks

20 _ il üçün

-266

İşlərin indeksləri

Struktur bölmələrin (və

ya fəaliyyət

istiqamətlərinin) və

işlərin adı

İşlərin

(cildlərin)

miqdarı

Saxlanılma

müddətləri və

siyahı üzrə

maddələr

Qeyd

1 2 3 4 5

Hazırlanmış işlərin dərəcələri və

miqdarı haqqında yekun qeyd

Saxlanılma müddətləri üzrə Cəmi

0 cümlədən başqa ilə

keçən Daimi

Müvəqqəti (10 ildən artıq)

Müvəqqəti (axırıncı ildə daxil olmaqla 10 ilədək)

Cəmi

İmza

-267-

Arxiv idarəsi ilə razılaşma qrifi

3.Sənədlərin dəyərinin müəyyən edilməsi üçün

ekspertizanın aparılması

Sonradan saxlanıb işlətməkdən ötrü sənədlərin

hazırlanmasına ;

- Sənədlərin elmi və praktiki dəyərinin ekspertizası;

- işlərin tərtibi;

- siyahıya alınması;

- sənədlərin salamatlığının təmin edilməsi ;

- işlərini idarə arxivinə verilməsi daxildir.

Sənədlərin dəyərinin ekspertizasını aparmaq onları

saxlamaq üçün ayırmaq, saxlanma müddətlərini müəyyən

etmək məqsədi ilə sənədlərin siyasi, təsərrüfat, sosial-mədəni

və sair əhəmiyyətini müəyyənləşdirmək deməkdir. Təlimata

əsasən, sənədlərin elmi və əməli dəyərini ekspertizası

sənədlərin siyasi, elmi, təsərrüfat, mədəni bədii və dövlət üçün

başqa cəhətlərdən əhəmiyyətini müəyyən etməkdən

(qiymətləndirməkdən) ötrü onların hərtərəfli öyrənilməsi,

saxlanmaq, yaxud məhv etmək üçün seçilib ayrılmasıdır.

Sənədlərin dəyərinin ekspertizası idarənin daimi

fəaliyyət göstərən Ekspert Komissiyası tərəfindən aparılır.

Ekspert Komissiyası rəhbər işçilərdən birinin sədrliyi ilə azı

üç-beş nəfərdən ibarət tərkibdə idarə rəhbərinin əmri ilə təyin

edilir. Komissiya haqqında xüsusi əsasnamə işlənib hazırlanır.

İdarənin Ekspert Komissiyası aşağıdakı işləri görür:

-268

-idarənin və quruluş bölmələrinin işlərinin nomenk-

laturalannın layihələrini nəzərdən keçirir;

- saxlamaq və məhv etmək üçün sənədlərin hər il seçilib

ayrılmasını təşkil edir ;

- daimi saxlanan, dövlət arxivinə verilməli olan işlərin

siyahılarını və şəxsi heyətə dair daimi və müvəqqəti saxlanan

işlərin siyahılarını nəzərdən keçirir. Təsdiqə vermək üçün

qərar çıxarır ;

- idarə arxivin işində iştirak edir;

-staıktur bölmələrinin ekspert komissiyalarını

təlimatlandırır.

Ekspert Komissiyası sənədləri araşdırıb yoxlayır və

məhv edilmək üçün seçir. Komissiyanın iclasları protokol-

laşdırılır. Sənədlərin seçilib ayrılması haqqında akt tərtib

edilir. Aktları idarə Ekspert Komissiyası nəzərdən keçirir, sədr

və üzvləri imzalayırlar. Onu idarə rəhbəri təsdiq edir.

Nümunə

TƏSDİQ EDİRƏM

Nazirliyin adı

(İdarənin adı , rəhbər işçinin vəzifəsi)

(İdarə rəhbərinin imzası)

20 il

269-

Ekspert Komissiyasının sədri (imza)

Üzvlər: (imzalar)

Sənədlər xırda-xırda doğranmış və məhv edilmək üçün

təki'ar xammal tədarükünə göndərilmişdir _____ tarixi faktura

üzrə təhvil verilmişdir.

Komissiyanın sədri imza

Tarix

Sənədlərin saxlanması müddətləri dörd qrupa bölünür

:

- müvəqqəti ;

- 10 ilə qədər ;

- 10 ildən yuxarı ;

- uzun müddətə və daimi.

Təlimata və VDKS-yə əsasən, sənədlərin işlərdə

qruplaşdırılmasının nəticəsində xeyli miqdarda cildlər əmələ

gəlir. Məhz buna görə də sənədlərin cildlərdə təsvir edilməsi

böyük əhəmiyyətə malikdir .

Daimi və uzun müddətə saxlanılan sənədlərin

cildlərində aşağıdakılar göstərilir :

- idarənin adı;

- struktur hissəsinin adı ;

- işlərin nomenklaturası üzrə indeksi;

- işin sərlövhəsi;

- işin tarixi;

- saxlanılma müddəti ( daimi və ya müvəqqəti);

- işdəki vərəqlərin miqdarı.

■271

işin cildi normativ sənədlərə əsasən aşağıdakı

formada tərtib edilir;

idarənin və struktur bölmənin adı

_____________ iş № _____ cild №

(il)

(işin başlığı)

vərəq

saxlanmalı

Fond №

Siyahı №

İş №

Daimi saxlanılan sənədlərin siyahısı aşağıdakılardan

ibarətdir ;

- sərlövhə vərəqi ;

- mündəricat;

- ixtisar edilmiş sözlərin siyahısı;

- müqəddimə

- təsvir maddələri;

- göstərici;

- təsdiqedici vərəqə.

-272-

Siyahının sərlövhə vərəqi aşağıdakı formada tərtib

edilir;

(idarənin adı)

(quruluş bölməsinin adı)

Siyahısı

20 ___ 20 ____ illər üçün.

Təlimata əsasən daimi saxlanılan sənədlər siyahısının

sərlövhə vərəqində aşağıdakı məlumatlar qeyd edilir:

- idarənin və yaxud idarənin struktur hissəsinin adı ;

- siyahıya daxil edilmiş sənədlərin saxlanılma

müddəti;

- siyahıya daxil edilmiş sənədlərə aid olan vaxt

müddəti.

Daimi saxlanılan siyahısı aşağıdakı formada tərtib

edilir ;

273-

Nümunə

TƏSDİQ EDİRƏM

EYK__ _________

(protokol №)

Tarix

(idarənin adı)

(idarənin və struktur bölməsinin

adı) Siyahı №

Daimi saxlanılan işlər

20 ____ il üçün

Sıra

№

İşlərin

indeksləri

İşlərin

başlıqları Tarix Vərəqlərin

miqdarı Qeydlər

1 2 3 4 5 6

Bu bölməyə_ iş daxil edilmişdir.

(rəqəmlərlə) №-dən №-dək

(tərtibçinin vəzifəsi, adı və soyadı)

Siyahının ____ ilə aid bölməsinə yekun qeydini təsdiq edirəm;

İmza ______________________________________ (kargüzarlıq üçün məsul olan şəxsin vəzifəsi, adı və soyadı)

-274-

-275-

ƏDƏBIYYAT

1. Azərbaycan Respublikası Konstitusiyası, Bakı, 2002

2. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi. Bakı, 1999, s. 271

3. Azərbaycan Respublikasının digər normativ aktları.

4. A.Eşli. Kommersiya yazışmaları üzrə rəhbərlik. Azərbaycan, 1992

5. A.M.Ömərov. Rəbərlik. M.,1989

6. A.N.Belov, V.N.Belov. Kargüzarlıq və yazışmalar (rus dilində). M.,1998

7. A.Əliyev. Bələdiyyə Quruculuğunun təşkilati əsaslarına dair metodik vəsait.

Gəncə, 2002, s. 26

8. A.Quliyev. Prosessual sənədlərin nümunələri (ibtidai istintaq). Bakı, 1996.

9. Ç.Harrison. İdarələrdə katiblik işinin təşkili (ingilis dil.tər.)- 1986

10. Dövlət aparatında kargüzarhğm əsasları: Dərs vəsaiti. Kazan, 1999

11. Dövlət arxivlərinin əsas iş qaydaları. Bakı, 1998

12. E.Ə.Musayev. İdarələrdə sənəd dövriyyəsinin təşkilinə dair metodiki iş. Bakı, 2000

13. E.Ə.Musayev. “Kargüzarhğm təşkili”, Bakı, Qanun 2003, S.343

14. E.Ə.Musayev. Kargüzarhğm təşkili. Dərslik. M., 1999

15. Ə.Kərimov, E.Musayev. Kargüzarlıq. Dərs vəsaiti. Bakı, 2000

lö.Kargüzarhqda kompürerləşmə. M., 2002

n.Q.A.Burnaşova. Kargüzarlıq (rus dilində ). M., 2001

18. V.Ə.Quliyev. Əmək kitabçası və onun tətbiqi. Bakı, 2003

19. “Məhkəmə nəzarətçiləri və məhkəmə icraçıları haqqında” Qanun. Bakı, 2002

20. “Məhkəmələr və hakimlər haqqında” Qanun. Bakı, 2002

-276

21. “Milli arxiv fondu haqqında” Qanun. Bakı, 2002

22. Məhkəmə sənədlərinə nümunələr. M., 2001

23. M.Sultanov. Əməli yazı nümunələri. Bakı, 2012, s.94

24. M.C.Atakişiyev, N.M.Abbasov, N.H.Abbasova. Mikro və makroiqtisadiyyat.

Dərslik. Bakı, 2010

25. İdarələrdə kargüzarlığm təşkilinə dair təlimatlar - Bakı, 1995

26.S.İbadov “İqtisasiyyat”, Bakı, 2005

27.Sənəd və kargüzarlıq: Məlumat vəsaiti -M.,İqtisadiyyat, 2001 28.Sənədlərin

rəsmiləşdirilməsi .-Donetsk, 1995

29. T.S.Vəliyevin, Ə.P.Babayevin, M.X.Meybullayevin ümumi redaktəsilə. İqtisadi

nəzəriyyə. Dərslik. Bakı, Çaşıoğlu 2001

30. “Vətəndaşlann pensiya təminatı haqqında” Qanun. Bakı, 1998

277-

MÜNDƏRİCAT

Ön söz ................................................................................... 3

§1. Kargüzarlıq haqqında anlayış və onun növləri ............... 4

§2. Sənəd haqqında anlayış və onun əhəmiyyəti .................. 7

2.1.Sənədlərin idarəetmədə böyük əhəmiyyəti vardır ... 8

§3. Sənədləşdirmənin mahiyyəti və onun idarəetmə

sistemində yeri və rolu ................................................ 10

3.1 Sənədləşdirmə prinsipləri .................................... 14

§4. Təşkilati-sərəncamverici sənədlər, onların tərtibi və

rəsmiləşdirilməsi ......................................................... 15

4.1 .Təşkilati - sərəncamverici sənədlərin tərtib

olunmasının ümumi qaydaları ............................... 15

4.2. Nizamnamə ........................................................ 20

4.3. Təlimat ............................................................... 25

4.4. Qaydalar ............................................................ 29

4.5. Sərəncamvericisənədlər ..................................... 31

4.6. Fərman ............................................................... 32

4.7. Əmr və onun tərtib edilməsi .............................. 34

4.8. Sərəncam ........................................................... 44

4.9. Göstəriş .............................................................. 46

4.10. Qərar ................................................................ 48

§S. Səmərəli işgüzar yazışmalar ....................................... 52

5.1 .İşgüzar yazışma zamanı diqqətli olmalısınız ...... 52

§6. Kadr sənədləri ............................................................ 56

§7. Beynəlxalq işgüzar yazışmalar ..................................... 87

7.1. İşgüzar yazışmaların tərtibi qaydaları ................. 87

7.2. Sənədin məzmunu, üslubu və cavabın verilməsi . 92

7.3.Sifarişlər və ödəmələr ........................................... 97

7.4. Şikayət və onun baxılma qaydasının

tənzimlənməsi....101

7.5. Kredit və bank işi ............................................. 103

7.6. Agentlik və ortaq agentlik ................................ 106

278-

7.7. ..................................................................... Yük

lərin daşınması və sığorta işi ..................................... 1Ö7

§8.Kommersiya sahəsi üzrə sənədlər və onlarla işin

təşkili .................................................................................. 112

8.1 .Kommersiya sahəsi üzrə sənədlərin növləri ...... 112

8.2. .......................................................................... X

arici ticarət əməlİ3^atlarınm rəsmiləşdirilməsi.......... 134

§9.Məhkəmələrdə və ibtidai istintaq orqanlarında

Kargüzarlığın

təşkili .................................................................................. 136

9.1. Məhkəmələrdə kargüzarlıq işlərinə rəhbərlik ... 136

9.2. Yazışmaların qəbulu və göndərilməsi qaydası .. 138

9.3. Cinayət və mülki işlərə baxıldıqdan sonra

kargüzarlıq tələblərinə uyğun qaydaya salınması . 142

9.4. Kassasiya və digər qaydada daxil olmuş şikayətlərin

qəbulu, qeydə alınması ......................................... 144

9.5. Məhkəmə sənədlərinin icraya yönəldilməsi və maddi

sübutların saxlanması ........................................... 145

9.6. Məhkəmə işlərinin və məhkəmə sənədlərinin verilmə

qaydası .................................................................. 147

9.7. İbtidai istintaqa dair sənədlər ............................ 151

ŞlO.Sənədlərin sistemləşdirilməsi və onların arxivə

verilməsinin təşkili ................................................... 158

§11.Sənədlərin rekvizitləri və formulyarlan ...................... 164

§12. Sənədlərin qeydiyyatının təşkili ................................ 169

12.1.Sənədlərin icrasına nəzarətin aparılması .......... 172

§13.Maliyyə-hesabat, bank və vergi əməliyyatları üzrə

sənədləşmələr ............................................................. 176

13.1.Sənədlərin hazırlanması və onların tərtibində

tələblər ............................................................... 176

13.2. Müxtəlif növlü maliyyə, bank və vergi sənədlərinin

rəsmiləşdirilməsi ............................................... 180 Əlavə .................................................................................. 194 İşgüzar üslubun özəllikləri ................................................. 195 279-

Sənədlərin növləri ........................................................................................................206

Bələdiyyənin İcra aparatında kargüzarlıq işi ............................................................207

Afişa........................................................................................................................... ...236

Akt ................................................................................................................................239

Arayış... ........................................................................................................................242

Bildiriş ..........................................................................................................................244

İzahat ........................................................................................................................... 247

Qaimə'və qəbz..............................................................................................................248

Məktub .........................................................................................................................251

Telefonoqram ..............................................................................................................253

Teleqram ......................................................................................................................254

Reklam .........................................................................................................................256

Sənədlərin və işlərin saxlanılma qaydası ...................................................................259

Ədəbiyyat .....................................................................................................................276

-280-

işgüzar yazışmalar

(Azərbaycan dilində)

Tərtib edənlər:

Baş müəllim Aybəniz Məhəmməd qızı Allahverdiyeva Dosent əvəzi

Vüqar Ağamusa oğlu İsmayılov

Professor Fizuli Əziz oğlu Məmmədov

Doktorant Xədicə Fizuli qızı Məmmədova

Dosent Elmir Saleh oğlu Cəfərov

Formatı 60x84 1/16. Mətbəə kağızı № 1,

Fiziki ç/v 21,5. Ş. ç/v 19,20

Tirajı 50, Sifariş 20

«Gəncə Poliqrafiya» ASC

Ünvan: Gəncə ş., R.Qasımov küç. II döngə.

Tel.:(022) 266 48 27