Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu

1468 - 2018

EDITORIAL 129 E kemi thane se revista Kuq e Zi ia kushton gjitheuml numeumlrat e saj Gjergj Kastriotitit Skeumlnderbeut neuml 550-vjetorin e vdekjeumls dhe teuml vitit jubilar 2018 teuml Skeumlnderbeut t shpallur zyrtarisht Siccedil shihet nga muaj janar 2018 neuml revisteuml asht paraqiteuml historia e tij e s hkrueme e botueme latinisht nga At Dhimiteumlr Frangu qysheuml meuml 1480 qeuml mbetet dokumenti biografik ma autentik i dhaneuml n ga njeuml njeri i afeumlrt e neuml sheumlrbim teuml tij gjitheuml koheumln nga 28 Neumlntori 1443 e deri 1468 kur Skeumlnderbeu vdiq Sdomend se histporia e tregueme rerj Frangut mbeteumlt dhe konsideumlrohet me e veumlrteta qeuml duhet teuml vlereumlsohet si e till euml Por ccedilrsquondodhi Me gjitheuml se emni i tij peumlrflitej e citohej aty keumltu askush srsquoiu peumlrvesh puineumls peumlr ta nxcierreuml neuml driteuml vepreumln e Frangut qeuml kishte mbeteuml e harrueme ndeumlr bibliotekat italiaane jo neuml origjinalin latinisht por i peumlrkthuem prej atij Dhe kjo teuml ccediludit Sepse dihet se libri i tij latinisht u peumlrkthye neuml italishteumln e vjeteumlr pas 50 vjet Por peumlrkthyesi nuk e tregoi dhe e paraqiti e botoi si vepeumlr teuml tij Por fakti se ai e peumlrmlend Dhimiteumlr Frangun si shoqnues teuml Skeumlnderbeut neuml udheumltimin e tij neuml Romeuml meuml 1464 mbetet si proveuml se ai kishte peumlrveteumlsue vepreumln e atij Teksti i ploteuml i paraqitun neuml revisteumln Kuq e Zi asht pikeumlrisht vepra e pareuml e shkrueme peumlr Skeumlnderbeun fill 12 vjet pas vdekjes seuml tij Ndeumlrsa Bacrleti do te botonte libbrin e tij latinisht 30 vjet pas Frangut E shpjeguem keumlteuml ccedileshtje qeuml haka teuml shkojeuml te i zoti Por i keumltij mendimi srsquoishte as Akademia komuniste shqiptare as historianeumlt e saj qeuml vepeumln italisht teuml Frangut e kishin neuml sirtareumlt e Bibliotekeumls Kombeumltare por askush nuk vuni doreuml mbi teuml U desh teuml dilte njeuml i burgosun politik pas 50 vjet qeuml ta gjente ateuml libeumlr neuml njeuml biliotekeuml italiane e ta peumlrkthente e botonte shqip ku Akademia dhe historianeumlt mbeteumln haru teuml zanun mat pa thaneuml njeuml fjaleuml U kishte ngec neuml fyt Prandaj ne e pameuml me vend qeuml neuml keumlteuml vit jubilara ta paraqesim vepreumln e ploteuml teuml Dhimiteumlr Frangut neuml revisteumln Kuq e Zi Me shpreseuml se lexuesit do ta lexojneuml Libri nuk gjendet meuml neuml qarkullim por me besim se do te ribotohet Prandaj ne do ta paraqesim ne revsite deri neuml rreshtin e fundit teuml tregimit teuml Frangut Qeuml dhe asht mjerim edhe ai si Barleti duhej teuml kishte njeuml peumlrmendore dhe emni tij trsquoi bashkangjitej njeuml insttucioni kulturor Kaq e kishim peumlr teuml dhaneuml njeuml ide teuml randeumlsiseuml qeuml merr vepra e At Dhimiteumlr Frangut qeuml teuml njihej ashtu siccedil asht zhvillue realisht jeta e veprimtaria e Skeumlnderbeut tregue thjesht e bukur pa shtesa fantastike e pralla Vepra e Frangut ka veccedilorineuml e shkruar prej njeuml historiani ose kronisti qeuml ka jetuar praneuml Gjergj kastriotit gjitheuml koheumln e sundimit tij dhe teuml betejave e veprave teuml tjera teuml kryeme

2018 -VITI I SKEumlNDERBEUT

Dhimiteumlr Frangu Veprat e lavdishme

Skeumlnderbeut

KREU XXXIV

Kur mori lajmin e disfateumls seuml madhe Sulltani u meumlrzit aq tepeumlr sa qeuml vendosi teuml shkonte veteuml me teuml gjitheuml forcat e tija ushtarake kundeumlr Princ Skanderbeut i betuem se nuk do ta linte kurreuml ateuml ndeumlrmarrje deri sa teuml ia pushtonte vendin e teuml ia kishte prisheuml e asgjeumlsueuml ushtrineuml I njoftuem peumlr keumlteuml puneuml Skanderbeu si Komandant i mireuml dhe i matun e peumlrgatiti gjitheuml shtetin dhe i pajisi dhe i forcoi teuml gjitheuml qytetet e vendet me ushqime e gjithccedilka lypsej peumlr lufteuml por mbi teuml gjitha furnizoi Krujeumln me lufteumltareumlt trima qe ia kishte ccedilue Venediku ku caktoi si Komandanteuml Baldisera Perduccedilin qeuml ishte neuml ateuml koheuml peumlrfaqeumlsues i Venedikut neuml ateuml pjeseuml teuml Shqipniseuml ku sundonte Republika e Venedikut dhe Jozafat Barbaron fisnik Venedikas i cili me urdheumln teuml Venedikut qeumlndronte gjithmoneuml praneuml Princ Skanderbeut bashkeuml me Peumlshkopin Pal Engjeumlllin qeuml nga peumlrkushtimi ndaj feseuml soneuml katolike ne ato kohna nuk largohej kurreuml prej Princit peumlrveccedil se neuml emeumln e me keumlrkeseuml teuml tij ose peumlr puneumln e ndonjeuml Princi tjeteumlr Kristian kur shkonte si Ambasador te ndonjeuml peumlrson i fuqisheumlm (siccedil i kishte ndodheuml shpesh) neuml Romeuml e neuml Venedik dhe neuml vende teuml ndryshme teuml Krishtena Ndeumlrsa merrej me keumlto puneuml peumlr peumlrforcimin dhe sigurimin e shtetit tij erdheumln dy Turq qeuml thonin se vinin nga Kostantinopoli dhe keumlrkonin njeuml takim sekret me Princ Skanderbeun Kur u paraqiteumln ata raneuml neuml gjunjeuml dhe i thaneuml se kishin ardheuml teuml Hireumlsia e tij peumlr trsquou kthye teuml krishteeuml dhe peumlr trsquoi sheumlrbye Madhniseuml tij neuml ccedildo gja peumlr shpeumltimin e shpirtnave teuml tyne tue paseuml njohun veumlrteteumlsisht feneuml e Jezus Krishtit si teuml sakteuml teuml mireuml dhe teuml shenjteuml Prandaj e kishin mohue feneuml Muhamedane dhe kishin ardheuml me i sheumlrbye e me vdekeuml peumlr keumlteuml feacute qeuml dihej se ajo ishte e veumlrteta nga shumeuml shenja qeuml Zoti kishte tregue veccedilaneumlrisht tue i dhaneuml forceuml e trimni personit tuej qeuml i krahasuem me Sulltanin dukej njeuml Zotni shumeuml i vogeumll por qeuml Zoti i

Portreti i Skanderbeut

neuml Librin e Marin Barletit 1504k kishte dhaneuml fuqi sa me ia kalue njeuml Princi aq teuml fuqisheumlm jo njeuml por shumeuml hereuml dhe me njeuml numeumlr meuml teuml pakeumlt neuml njereumlz Princ Skanderbeu i mori fjaleumlt e turqeumlve si teuml veumlrteta u bani shumeuml nderime dhe urdhnoi qeuml teuml pajiseumlshin me gjitheuml sendet e neumlvojshme e teuml trajtoheumlshin et sheumlrbeheumlshin si duhet duke u caktue njereumlz e theologeuml shumeuml teuml ditun qeuml ata teuml meumlsonin dhe teuml peumlrveteumlsonin feneuml toneuml teuml shenjteuml Ato njereumlz fallso e maskarenj banin sikur i pranonin meumlsimet e shenjta me keumlnaqeumlsi dhe peumlrkushtim shpirtnor Por Zoti qeuml asht i vetmi njoheumls i zemrave teuml njereumlzve nuk lejoi qeuml teuml zgjatej ai mashtrim e hile e fshehun e ndodhi qeuml njeuml diteuml keumlta njereumlz (nuk dihet se peumlr ccedilrsquoshkak) teuml inatosun e duke u fye me fjaleuml filluen teuml zihen mes tyne dhe prej shamateumls dhe zhurmeumls erdhen disa teuml oborrit teuml Princit ku ndigjueqeuml njeni i thoshte tjetrit laquo Ah qen tradheumltar do teuml merret vesh mireuml se teuml ka ccedilue Sulltani peumlr me vra Skanderbeunraquo kujt tjetri ishte peumlrgjigjeuml laquo Jo uneuml por ti je tradheumltar prandaj mban thikeuml me helm peumlr teuml ba ateuml puneuml qeuml ti ma ngarkon mue raquo Neuml ato fjaleuml ndeumlrhyneuml oborrtareumlt dhe i kapeumln e i ccediluen para Princit i cili ia doreumlzoi njeuml gjykateumlsi qeuml me kujdes ta zgjidhte keumlteuml puneuml Gjykateumlsi kur i pa se i rreumlshqitshin pyetjeve i vuni neumln tortureuml dhe ata teuml poshteumlr rreumlfyen se si i kishte ccedilue Sulltani me premtim dhuratash teuml meumldha po teuml arrinin neuml ccedilfareumldo meumlnyre qofteuml qeuml ta vrisnin Skanderbeun dhe prova ishte se u kishin gjeteuml dy kama me helm njeuml peumlr seumlcilin Gjykateumlsi i bani njeuml relacion Princit i cili e porositi ateuml qeuml teuml vepronte neuml bazeuml teuml ligjit Keumlshtu u mor vendimi qeuml teuml vareumlshin peumlr fyti (si tradheumltareuml) qeuml u zbatue menjeumlhereuml nga

Ministri i drejteumlsiseuml Mbas keumltij incidenti Skanderbeu shumeuml i inatosun qeuml Sulltani po e ndiqte me aq hile e kurtha e mblodhi ushtrineuml dhe u fut neuml ateuml pjeseuml teuml vendit turk ku nuk kishte qeneuml kurreuml tue e placcedilkiteuml e kalue neuml hekur e zjarr e tue e shkateumlrrue e shkretue aq shumeuml sa qeuml banoreumlt iknin tue e braktiseuml vendin ndeumlrsa ai u rikthye me placcedilkeuml shumeuml teuml madhe teuml cileumln ia shpeumlrndau ushtriseuml me dashamireumlsi

KREU XXXV

Sulltani si u njofue nga disa spiuneuml peumlr vdekjen e atyre dy turqeumlve qeuml i kishte niseuml peumlr me vra Skanderbeun i erdhi keq peumlr ta dhe vendosi teuml nisej veteuml me njeuml ushtri shumeuml teuml fuqishme keumlshtu qeuml peumlrgatiti njeuml ushtri prej 200 mijeuml 59 turqish dhe shkoi neuml Shqipni ku u vendos poshteuml Krujeumls Deumlrgoi Ambasadoreuml teuml takonin qytetareumlt me aneuml teuml cileumlve u premtoi teuml gjitheumlve shumeuml dhurata po teuml binin neuml ujdi dhe po teuml donin teuml jetonin teuml qeteuml me ligjet e tyne peumlrdryshe po teuml refuzonin i keumlrcenonte me rrenime shkretime e vdekje 59 Por qytetareumlt e mireuml e besnikeuml iu peumlrgjigjen se qyteti ishte i Princ Gjergj Kastriotit Zotnia i tyne i natyrsheumlm dhe ishte ai qeuml vendoste si peumlr qytetareumlt ashtu peumlr qytetin dhe ishin teuml vendosun me luftue deri neuml vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml teuml Jezus Krishtit e teuml Princit tyne Kur ia thaneuml peumlrgjigjen e qytetarve teuml Krujeumls e kapi inat i madh dhe nisi menjeumlhereuml disa kaloreumls peumlr teuml njohun vendosjen e qytetit Kur keumlto u afruan teuml muret u priteumln me gjuetje teuml forta bombardash dhe armeumlsh te tjera goditeumlse luftarake prej kujt mbeteumln teuml vrameuml shumeuml sish Nga ana tjeteumlr Skanderbeu qeuml rrinte jashteuml qytetit nuk pushonte seuml sulmuemit anmikun hereuml keumlndej hereuml andej tue u shtye deri neuml afeumlrsi teuml kampit teuml kundeumlrshtareumlve e tue vra e plagoseuml shumeuml prej tyne pa pushue asnjeumlhereuml diteuml e nateuml pa i laneuml njeumlhereuml teuml qeteuml me mjete e meumlnyra teuml ndryshme gjithmoneuml tue mbjelleuml vdekje e kasaphane porsi ujqit mbi dhent Sulltani qeuml njoftohej peumlr keumlto puneuml nuk gjente qeteumlsi dhe nuk rrinte pa ccedilue sa ma

fshehurazi spiuneuml peumlr teuml studiue mireuml vendin e qytetit qeuml teuml zbulonin se neuml ccedilrsquomeumlnyreuml dhe me sa ma pak rrezik teuml mund teuml sulmohej ai qytet por nga ato qeuml deumlrgonte pak sish ktheheumlshin neuml kamp sepse vriteumlshin ose plagoseumlshin nga pritat e Skanderbeut dhe ato pak qeuml arrinin deri te ccediladrat njoftonin se qyteti ishte i pathyesheumlm e se ishte e pamundun teuml pushtohej sado qeuml sulmet trsquoishin teuml fuqisheumlm e prandaj nuk kishte tjeteumlr zgjidhje peumlrveccedil teuml njeuml rrethimi teuml gjateuml me qeneuml se ai ishte shumeuml i mbrojtun dhe i furnizuem mireuml me sende ushqimore peumlr disa vjet Kur e veumlrtetoi Sullatni se qyteti ishte i papushtuesheumlm dhe kur pa se

neuml asnjeuml meumlnyreuml srsquomund trsquoi bante dam por neuml teuml kundeumlrten kishte peumlsue dame te vrameuml e teuml plagosun si dhe turp peumlr kunoreumln e tij vendosi teuml largohej por duke e mbajteuml rrethimin peumlr njeuml koheuml teuml gjateuml deri sa teuml rrethuemi teuml detyroheumlshin teuml doreumlzoheumlshin neuml meumlshireuml teuml tij Si vendosi e la Ballabanin poshteuml qytetit me 14 mijeuml kaloreumls dhe 5 mij kambeumlsoreuml me porosi qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos largohej prej atij rrethimi kujt i dha dhe disa sanxhakeuml si keumlshilltareuml njereumlz teuml afteuml dhe shumeuml dinakeuml teuml praktikuem shumeuml neuml puneumlt e lufteumls me aneuml teuml teuml cileumlve mendonte se maneumlfund mund ta pushtonte qytetin Mbasi i dha gjitheuml keumlto urdhna u nis peumlr neuml Kostantinopol dhe gjateuml rrugeumls e pushtoi njeuml pjeseuml teuml vendit teuml Princ Skanderbeut ku caktoi neuml tokat dhe kalateuml disa Komandanteuml dhe ushtareuml krijoi gjykata e emnoi jurista e zyrtareuml teuml tjereuml pra tue i neumlnshtrue ato vise neumln sundimin e tij60 Neuml rrugeumltim e sipeumlr ndodhi qeuml neuml sajeuml teuml njeuml tradhtari maskara kusar beseumlthyes e i poshteumlr Sulltani teuml pushtonte kalaneuml e Kidneumls60 ku gjeumlndeumlshin teteuml mijeuml ushtareuml trima pa numeumlrue feumlmijeumlt e grateuml dhe njereumlzit e tjereuml teuml paafteuml teuml cileumlve u dha vdekje teuml llahtarshme Kjo i shkaktoi Princ Skanderbeu dhimbje teuml madhe e shumeuml dam por nuk kaloi shumeuml e ai e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls peumlr lavdi e nder te tij dhe i vrau teuml gjitheuml turqit qe gjeti aty breumlnda Lajmi i keumlsaj ngjarje i shkoi Sulltanit para se teuml arrinte neuml Kostantinopol dhe u meumlrzit dhe u shqeteumlsue aq shumeuml si peumlr lajmin ashtu edhe peumlr humbjen e njereumlzve dhe peumlr mundimet qeuml pati neuml ateuml udheumltim ku si pasojeuml u semue randeuml e sa nuk vdiq ------------------------------------ 59) Kjo shifeumlr duket si tepeumlr e zmadhueme ndoshta peumlr teuml dhaneuml ma teuml

madhe fuqineuml e ushtriseuml turke qeuml vinte neumln Komandeumln e veteuml Sulltan

Mehmetit por duhet ditun se njeuml ushtri qeuml udheumlhiqej nga veteuml Sulltani

nuk mund trsquoishte neumln 150000 veteuml

--------------------------- 60) Sipas Biemmit banoreumlt fatkeqeuml teuml Kidneumls arrinin neuml 30 mijeuml nga ku

teteumlmijeuml ishin trsquoafteuml peumlr lufteuml Kuptohet se aty u ba njeuml masakeumlr e

sheumlmtueme njeuml kasaphane viktimash teuml pafajshne shqiptareumlsh njeuml krim i

peumlrmasava peumlrbindeumlshe qeuml veteumlm njeuml sulttan i egeumlr si Mehmeti II mund

teuml teuml kryente Kjo ngjarje tregoheumlt neuml librin e Frangut ku del sheshit se

Biemi e ka paseuml vepreumln latinisht teuml tij ku Frangu e peumlrcakton sakteuml seuml

neuml Kidna u vraneuml 8 mijeuml ushtareuml dhe masakrimin popullsiseuml

KREU XXXVI

Mbasi e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls dhe u kthye ne kampin e tij Skanderbeu qeuml e dinte se ushtria turke qeuml rrethonte Krujeumln ishte e peumlrbame nga njereumlz teuml regjun ne lufteuml me komandanteuml shumeuml teuml afteuml e teuml menccedilur dhe tue pa se ishin fortifikue mireuml e kishin pushtue malin Korvin57 i cili ngrihej mbi qytetin dhe nuk kishte menyreuml se si teuml sulmohej kurse peumlr trsquoi deumlbue prej atij mali duheumlshin shumeuml njereumlz

filloi teuml thellohet neuml mendime tue paseuml frikeuml mos e humbte qytetin e si rjedhim krejt shtetin prandaj i thirri njereumlzit kryesor teuml ushtriseuml qeuml teuml keumlshillohej me ta dhe u parashtroi teuml tana veumlshtireumlsiteuml e u keumlrkoi mendimin ku disa u peumlrgjigjen se qyteti ishteuml i peumlrforcuem shumeuml mireuml dhe e pajisun me gjithccedilka qeuml i duhej si dhe me Komandanteuml teuml afteuml e ushtareuml trima Njeumlkoheumlsisht duke qeneuml se qyteti ishte furnizuem nga ana ushqimore peumlr gjashteuml vjet srsquokishte vend peumlr shqeteumlsim por dhe po teuml vazhdonte rrethimi i anmikut ai duhej ngacmue e damtue me sulme teuml veumlrtet Korvin (Kurbin) vazhdueshme peumlr ta mbajteuml neumln frikeuml teuml peumlrhershme derisa teuml meumlrzitej e teuml lodhej nga rrethimi i gjateuml prej ku nuk nxirrej asnjeuml peumlrfitim e teuml largohej vetvetiu Disa teuml tjereuml thonin krejt ndryshe dikush propozonte qeuml teuml keumlrkohej ndihmeuml Princave teuml Krishteneuml e kishte nga ata me mendime teuml tjera Peumlrfundimisht u vendos qeuml Princi veteuml teuml shkonte peumlrsonalisht neuml Romeuml te Papa (Pali i II) peumlr trsquoi keumlrkue ndihmeuml Keumlshtu Princ Skanderbeu mbrriti neuml Romeuml ku u prit me keumlnaqeumlsi nga Papa dhe nga i gjitheuml kolezhi i mbledhun i publike ku mbajti fjalimin e tij teuml matun e plot elokuenceuml Ai u prit me dashamireumlsi si nga Papa ashtu nga Kardinaleumlt qeuml i dhaneuml teuml Kardinaleumlve i ftuem e i pranuem neuml koncistor neuml njeuml pritje kuptonte se do teuml ia ploteumlsonin keumlrkesat dhe u lejue qeuml teuml largohej peumlr ateuml rast Por ne peumlrfundimin e marreumlveshjes kur do teuml nisej peumlr disa shkaqe shumeuml teuml keumlqia si thasheumlthemet e liga mori njeuml ndihmeuml shumeuml teuml pakeumlt nga ai Papeuml dhe kur krejt i pakeumlnaqun u ba gati teuml niset iu dhaneuml nga artkeumltari i Papeumls arkeumltarit teuml Princit veteumlm tremijeuml skude florini dhe asgja shqeteumlsue shumeuml dhe u kthye neuml Shqipni 61 seuml pari neuml Shkodeumlr qytet i Venedikut ku gjeti peumlrfaqeumlsuesin e asaj Republike Josafat Barbaron i cili mbasi ia tregoi problemin dhe nevojat e tij neuml emeumln teuml Venedikut i dha ndihma neuml ushtareuml furnizime dhe pare dhe krjuen njeuml lidhje mes tyne Si u nis nga Shkodra shkoi deri te Lek Dukagjini dhe veumlllai tij Nikolla qeuml e ndihmuen me njeuml turmeuml teuml madhe kaloreumlsish e kambeumlsoreumlsh njereumlz shumeuml teuml afteuml dhe me peumlrvojeuml luftarake me teuml cileumlt u bashkuen njereumlz teuml tjereuml dhe 500 kambeumlsoreuml italianeuml qeuml gjeumlndeumlshin ateumlhere neuml Shkodeumlr Peumlrveccedil keumltyne Peumlrfaqeumlsuesi Venedikas neuml fjaleuml i ccediloj edhe njeumlmijeuml kaloreumlsteuml tjereuml dhe tremijeuml kambeumlsoreuml Shkodraneuml Drishtas Lezhnjaneuml e Durrsakeuml qeuml teuml gjitheuml se bashku arrinin neuml 13 mijeuml veteuml si dhe 400 lufteumltareuml teuml zgjedhun me teuml cilat forca Princ Skanderbeu mjaft i keumlnaqun u nis neuml ndihmeuml teuml Krujeumls Sapo arriti atje i mbajti njeuml fjalim teuml shkurt gjitheuml asaj ushtrie qeuml i ishte bashkangjitun tue nxiteuml e inkurajue ccedildonjenin prej tyne qeuml teuml luftonin si kaloreumls e lufteumltareuml trima qeuml teuml fitonin nder e lavdi si dhe ccedildo gja teuml dobishme qeuml mund teuml merrnin nga fitorja neuml teuml kundeumlrten tue u tregue se sa turp marre e dam do teuml kishin neuml rast teuml njeuml humbje

E gjitheuml ushtria njeumlzanit iu peumlrgjigjen se ishin teuml gjitheuml teuml vendosun peumlr fitore a vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml tyne teuml shenjteuml dhe teuml Madhniseuml tij Si u thaneuml keumlto Skanderbeu u nis prej aty e shkoi atje ku kishte zaneuml vend jeteumln dhe nderin e tij u fut me inat mes turmeumls teuml anmiqve tue luftue me peumlr teuml arriteuml fitoreumln hereuml kendej hereuml andej pa kuptim si njeuml i ccedilmendun i peumlrfshimeuml nga njeuml inat e njeuml urrejtje e papeumlrmbajtun Ata teuml qytetit tue luftue me anmiqteuml e tue vra shumeuml prej tyne u teumlrhoqen daleumlngadaleuml breumlnda Krujeumls Neuml keumlto rrethana njeuml far Gjergj Aleks i64

i kampit teuml Princ Skanderbeut qeuml e kishte e pikaseuml Ballabanin (qeuml e njihte mireuml) kah shkonte ashtu si i ccedilmendun midis anmiqve iu afrue dhe e gjuejti me arkibugj 65 neuml bark dhe e plagosi peumlr vdekje Ballabani kur e pa veteumln teuml plagosun e kthej kalin dhe u turr drejt kampit ku mbasi e zbriteumln prej shaleumls e futeumln neuml ccediladren e tij krejt teuml peumlrgjakun U thirreumln mjekeumlt ma teuml mireuml teuml ushtriseuml peumlr ta mjekue por ata kur e paneuml plageumln thaneuml se nuk kishte shpeumltim dhe se nuk do teuml kishte jetue ma shumeuml se ajo diteuml siccedil ndodhi sepse neuml oreumlt e vona Ballabani i pafat vdiq tue ia dhaneuml shpirtin ferrit Kur vdekja e tij u peumlrhap neuml gjitheuml kampin neuml ushtrineuml e tij u shkaktue ccedilregull i madh dhe aq frikeuml u hyni neuml zemeumlr teuml gjitheumlve sa qeuml ibraktiseumln ccediladrat istikamet armatimet dhe ccedildo gja tjeteumlr dhe u niseumln krejt teuml peumlshtjelluem e teuml tronditun tue ikeuml sa mundnin teuml tmerruem se e kishin anmikun pas shpine dhe aq ma teuml friksuem kur moreumln vesht se mali i Korvinit ishte pushtue prej Princ Skanderbeut prandaj tue mos paseuml tjeteumlr shpreseuml turqit --------------------- 61) Arkeumltari ishte veteuml Dhimiteumlr Frangu qeuml tregoheumlt fisnik e srsquoe

peumlrmend veten Por kemi deumlshmineuml e Paolo Jovion e ma voneuml

teuml francezit Paganel qeuml ia peumlrmendin emnin dhe funksionin qeuml

kishte si shoqnues i Skeumlnderbeut ne ateuml udheumltim ne Romeuml

----------------------------- 62)-Gjovenemi peumlr fshati Gjoneumlm neuml Fusheuml Krujeuml 63) Asht fjala peumlr malin e Krujeumls Ndoshta neuml mendjen e Frangut do teuml

jeteuml nguliteuml emni e maleve teuml Kurbinit prandaj ai peumlrdor emnin Korvin

(Korbin) Ne tekstin e kemi laneuml Korvin Ndeumlrsa Jovio etjereuml e quejneuml

mali Kruin qeuml peumlrkon ma shumeuml me Krujeuml pra malin i Krujeumls Ja

ccedilrsquoshkruan peumlr keumlteuml ngjarje historiani francez Paganel ldquo Ne vend teuml

ndihmave reale Skanderbeu mori disa dhurata Pali II i dhuroi njeuml

kapeleuml e njeuml shpateuml teuml bekuar prej doreumls tij I dha disa pare por asnjeuml

ushtar Keumlshtu veteumlm tremijeuml skude iu doreumlzuan Dhimiteumlr Frangut

kusheumlri i kryepeumlshkopit Pal Engjeumlllit dhe arkeumltar i Skanderbeutrdquo Me keteuml

rast jepet se kush ishte Dhimiteumlr Frangu Shkruen edhe Paolo Giovio

Dhimiteumlr Frangu i fisinikeumlve teuml Drishtit kusheumlri i peumlshkopit Pal Engjeumllli

peumlrfaeumlqsues i Skanderbeutraquo ----------------------------- 64 Neuml teuml veumlrteteuml quhej Gjergji Lleshi dhe jo Aleksi siccedil e jep Frangu e teuml

tjereuml nga latinishtja ndeumlrsa peumlrshqiptareuml Aleks = Lesh Ky gabim eumlshteuml

ba edhe me Lezheumln e qujtun italisht Alessio kurse romakeumlt e quenin

Lissus qeuml peumlrkonte me Lis siccedil fillimisht quhej ai qytet i lashteuml Prej

pyjeveteuml lisit qeuml mbulonin vendin nga pastaj Lesh e Lezheuml

Arkibugj armeuml zjarri primitive Steumlrgjyshi i pushkeumls

u teumlrhoqeumln teuml gjitheuml neuml njeuml fusheuml mjaft teuml largeumlt qeuml quhej fusha e Tiraneumls Mbas keumlsaj fitoreumlje teuml madhe Princ Skanderbeu mes tyne u gjunjeumlzue neuml tokeuml e faleumlnderoi Zotin e madh e trsquoamshuem pastaj bashkeuml me shumeuml nga njereumlzit ma teuml randeumlsisheumlm teuml ushtriseuml u nis drejt Krujeumls tue kalue mes kampit teuml anmikut ku gjeti ushqime me shumiceuml miell elb oriz e teuml tjera lloj si dhe shumeuml sende preumlj florini argjendi dhe sasina teuml shumta placcedilkash me vlereuml teuml madhe teuml cilat ia shpeumlrdau ushtriseuml teuml gjitha sa qeuml nuk mbeti as ushtari meuml i thjeshteuml qeuml teuml mos merrte pjeseumln e tij nga e cila sjellje e madhnishme e bujare ishin teuml gjitheuml teuml geumlzuem e teuml keumlnaqun brohoritje zanash qeuml hypnin deri neuml qiell Kurse ushqimet Princi urdhnoi qeuml teuml qoheumlshin neuml Krujeuml ku vendosi rregull dhe menjeumlhereuml nisi njereumlz qeuml teuml zinin shtigjet qeuml ajo ushtri e shpartallueme (po trsquoishte e mundun) teuml mos kthehej ma te Sulltani Po ateuml mbramje kur e paneuml Turqit se ishin zaneuml shtigjet e qeuml nukkishin shpeumltim i ccediluen Skanderbeut dy nga Turqit ma teuml randeumlsisheumlm qeuml i priti ku ato iu luteumln neuml emeumln teuml gjitheuml ushtriseuml qeuml teuml u a falte jeteumln tue ia doreumlzue vullnetarisht gjitheuml placcedilkeumln qeuml kishin e tue u justifikue se kishin ardheuml neuml ateuml rrethim kundeumlr tij teuml detyruem si vasaleuml qeuml ishin qeuml trsquoi bindeumlshin Zotniseuml tyne keumlshtu qeuml i keumlrkonin Madhniseuml tij qeuml mos teuml ua mohonte keumlteuml falje qeuml nuk ia kishte mohue askujt Ateumlhere Skanderbeu i buzeumlqeshun dhe me mireumlsi i priti i qeteumlsoi dhe i ccediloi teuml pushonin e dha urdheumln qeuml teuml trajtoheumlshin mireuml dhe u tha se seuml shpejti do trsquou kthente peumlrgjigje e trsquoi niste E mblodhi keumlshillin e tij ku u pranue edhe Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut Jozafat Barbaro dhe teuml gjithve u tregoi mbi keumlrkeseumln e Turqeumlve ne emeumln teuml ushtriseuml anmike tue keumlrkue qeuml ccedildonjeni lirisht teuml jepte mendimin e tij I pari qeuml u peumlrgjigj ishte Jozafat Barbaro Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut i cili tha se Venediku e kishte deumlrgue si peumlrfaqeumlsues teuml tij neuml Shkodeumlr e peumlr ateuml pjese teuml Shqipniseuml qeuml eumlshteuml neuml sundimin e Venedikut me porosi qeuml neuml ccedildo koheuml teuml qeumlndronte praneuml Madhniseuml suej peumlr ta ndihmue neuml ccedildo gja teuml dobishme e teuml neumlvojshme qeuml teuml keumlrkonte si mik e i konfederuem i Venedikut Peumlr puneuml teuml tjera ai nuk ndeumlrhynte peumlrveccedil se neuml zbatimin e detyrave e urdhnave teuml shtetit tij neuml pamundeumlsi nga ana tjeteumlr me kundeumlrshtue ato urdhna e sa peumlr keumlteuml rast gjithccedilka varej nga Madhnia e tij prandaj teuml mos ia keumlrkonte mendimin e si tha keumlto heshti Ndeumlrhyni Lek Dukagjini i cili me guxim e pa asnjeuml leumlkundje tha ldquoEmbetardquo 65 e qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos tregohej meumlshireuml ndaj atyne amiqve aq teuml keumlqij teuml poshteumlr me- ligje e feacute tjeteumlr teuml pabeseuml teuml cileumlt nuk e mbajneuml kurreuml fjaleumln e dhaneuml dhe qeuml nuk e njohin kurreuml as nuk e dineuml se ccedildo teuml thoteuml meumlshireuml ndaj anmiqve teuml mundun Beseuml meuml teuml cileumlt nuk u lejohet as miqve prandaj teuml gjitheuml teuml griheumlshin copa copa Fjaleumln e tij e aprovuen shumeuml nga ato Zotnijteuml Teuml tjereuml parashtruen mendime teuml

ndryshme teuml kunderta e teuml ccedildo lloj Si i mori vesh teuml gjitha mendimet e tyne Skanderbeu foli laquo Vllazeumln e miq teuml dashtun uneuml besoj se dihet se tue shkue kundeumlr anmiqve tashma teuml thyem e teuml frikeumlsuem e teuml shpartalluem nuk asht e veumlshtireuml peumlr ne qeuml trsquoi mundim Por me qeneuml se ata janeuml zaneuml ngusht sepse u kemi mbylleuml shtigjet e ikjes dhe me qeneuml se ngjarjet e lufteumls kaneuml mbeteuml pezull e teuml dyshimta duhet gjykue me pjekuni sepse parashikohet se ato do teuml luftojneuml si teuml deumlshpeumlruem e do teuml kacafyten deri neuml vdekje neuml pamundeumlsi peumlr me ikeuml dhe po qe rastis qeuml peumlr meumlkatet tona Zoti teuml lejonte qeuml ne teuml humbisnim a nuk do teuml ishte ky shkaterreumlmi yni i ploteuml e peumlrfundimtar Prandaj mendimi im do teuml ishte qeuml trsquoi lajmeuml teuml lireuml teuml shkojneuml sikur ne nuk merremi me teuml tilleuml njereumlz frikamaneuml dhe teuml veprojmeuml neuml meumlnyreuml qeuml anmiqteuml teuml deumltyrohen teuml na lavdeumlrojneuml e vlereumlsojneuml peumlr humanizmin e meumlshireumln toneuml se sa teuml na shajneuml e teuml shpifin peumlr egeumlrsi ndaj atyne qeuml ikin Teuml kemi gjithashtu parasyshe shembeumlllin dhe porositeuml e teuml vjeteumlrve qeuml kaneuml thaneuml laquo anmikut qeuml iken ndeumlrtoja ureumln teuml florijteuml raquo Disave u peumllqeu mendnimi i Princit e disave jo veccedilaneumlrisht Kapiteneumlve dhe ushtareumlve italianeuml teuml cileumlt donin teuml hakmarreumlshin mbi Turqit ndaj teuml cileumlve kishin urrejtje teuml madhe Teuml dy Turqit u paraqiten pastaj te Skanderbeu i cili u tha me qeneuml se ushtria juej ka ardheuml pa keumlrkue lejeumln time neuml Shqipni peumlr teuml rrethue shtetin tim po ashtu pa lejeumln time ata mund teuml ushtron egeumlrsi kundeumlr anmiqve teuml mundun as nuk u a mohon shkonin me Zotin sepse humanizmi dhe meumlshira e Krishteneuml nuk meumlshireumln atyne qeuml ia keumlrkojneuml Por neuml keumlto rrethana dy Turqit u vonuen dy diteuml peumlr trsquou kthye neuml kampin e tyne teuml braktisun e teuml shkreteuml dhe ushtria kujtoi se i kishte mbajteuml rob Skanderbeu prandaj me qeneuml se i kishte zaneuml uria vendosen se ishte ma mireuml me vdekeuml si lufteumltareuml prej doreumls e anmiqve se sa me vdekeuml nga uria si gra teuml keumlqija peumlr turpin e tyne e keumlshtu teuml gjitheuml teuml njeuml mendje shkuen me luftue neuml shtigjet ku nga te dy aneumlt pati shumeuml teuml vdekun Kapiteneumlt e Skanderbeut kur paneuml se ata po luftonin si teuml deumlshpeumlruem dhe jo me disiplineuml ushtarake e se nuk u dhimbej jeta ndeumlrsa atyne u lypsej ma shumeuml jeta e njeuml shqiptari se sa vdekja e njeumlqind turqeumlve u teumlrhoqeumln dhe u a liruen shtigjet anmiqve teuml cileumlt tue mos paseuml asgja me hangeumlr shumeuml vdiqen prej uriseuml shumeuml teuml tjereuml u vraneuml prej fshatareumlve dhe shumeuml u zuneuml rob gjysmeuml teuml vdekun e teuml rraskapitun prej uriseuml Sa ishin largue teuml dy Turqit Skanderbeut i erdhi lajmi se neuml breg teuml lumit Isheumlm kishin mbrriteuml shumeuml barka teuml ngarkueme me gruneuml miell elbi biskota e shumeuml ushqime teuml tjera peumlr teuml furnizue kampin turk Princi u geumlzue shumeuml dhe e nisi njeuml grup teuml madh ushtareumlsh neuml ateuml lumeuml peumlr trsquoi shkarkue teuml gjitha materialet e peumlr me i ccedilue neuml Krujeuml ku u deshteumln tre dit veteumlm qeuml teuml shkarkoheumlshin aq e madhe ishte sasia sa

qeuml Kruja e siguroi furnizmin e saj peumlr teteuml vjet Nuk munguen ata qeuml filluen teuml murmurisin kundeumlr Skanderbeut sepse peumlr shkak teuml tij ato turqit kishin ikeuml Por ai tue shpjegue puneumln e tue paraqiteuml aresye teuml dobishme e teuml nevojshme i shpeumlrbleu teuml gjitheuml dhe i peumlrcolli teuml keumlnaqun tue i faleumlnderue peumlr sheumlrbimin e tyne teuml mireuml e teuml lavdeumlruesheumlm Ndeumlrkoheuml shumeuml shqiptareuml teuml vendit teuml Venedikut e teuml shumeuml princave Shqiptareuml paraqiteumlshin me shumeuml koka turqish qeuml kishin vra dhe me kuajt e tyne si dhe placcedilka teuml tjera teuml cileumlt Skanderbeu mbasi i falenderonte e i shpeumlrblente u jepte leje qeuml teuml largoheumlshin teuml keumlnaqun Seuml fundi i falenderoi gjitheuml Koloneleumlt e Kapiteneumlt dhe krejt ushtrineuml peumlr lodhjen e mundimet qeuml kishin peumlrballue i shpeumlrbleu sipas meritave e u dha leje teuml shkonin e mbajti veteumlm dymijeuml kaloreumls e njeumlmijeuml kambeumlsoreuml e shkoi me ta ne kufijt e zakonsheumlm ku vendosi rregull kudo me parandjenjeumln se Sulltani do teuml vinte peumlrseumlri ose do teuml ccedilonte kundeumlr tij njeuml ushtri shumeuml ma teuml madhe e teuml fuqishme

----------------------

65 laquo Embeta raquo (e mbi ta) thot Lek Dukagjini E para fjalё shqipe

e shkrueme nё njё libёr neuml njeuml libeumlr latinisht E si mos me e

nderue respektue e falenderue Dhimitёr Frangubn qe na jep

teuml gjalleuml historineuml e Skanderbeut

Portret i Skeumlnderbeut nga piktori Ndue Pepa

Laccedil 2000 ruhet neuml lokalin privat praneuml pallatit

teuml kultureumls

SIMPOZIUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU

Hero i Kombit shqiptar dhe i Evropeumls

neuml qytetin Namur teuml Belgjikeumls meuml 29 shtator 2018

organizuar nga Shoqata ldquoNeumlneuml Terezardquo Komuna e Namurit neuml

bashkeumlpunim me Ambasadat e Shqipeumlriseuml e Kosoveumls 550-vjetorit teuml Skeumlnderbeut shqiptareumlt e qytetit Namur teuml Belgjikeumls iu peumlrgjigjen me organizimi i njeuml

simpoziumi kushtuar Heroit Kombeumltar Nismeumltari ishte z Arian Bajraktari me shoqateumln shqiptare laquo Neumlneuml

Tereza raquo neuml bashkeumlpunim me autoritetet e vendit dhe ambasadat shqiptare teuml Shqipeumlriseuml e Kosoveumls Peumlr

keumlteuml eveniment iccedilshin thirrur historianeuml nga Franca Kosova dhe nga shqiptareumlt e Belgjikeumls qeuml do teuml

reumlferonin Siccedil e tregon dhe pllkati me portretin e Skeumlnderbeut i ofruar nga Ambasada shqiptare aktiviteti u

zhivillue neuml formeuml teuml njeuml Simpoziumi dygjuheumlsor Shqip e Freumlngjisht ku kishte dhe teuml ftuar belgeuml

burgmastri me ekipin e tij dhe pjesmarreumls teuml tjereuml Shqiptareumlt srsquoishin veteumlm nga Namuri por dhe nga

Brukseli e qyettete teuml tjereuml

00 Keumlshtu me 29 shtator nga ora 1700 aktiviteti nisi me pershendtjen e miresiardhjes nga Arian

Bajraktari Pastaj grupi koral i nxaneumlsve teuml shkolleumls shqipe e teuml rij teuml tjereuml e hapeumln Simpoziumin me himnin e

Belgjikeumls dhe Himnoin toneuml kombeumltar

Peumlrsheumlndeti peumlr Shoqateumln eacuteNeumlneuml Tereza raquo neumln kryertari i saj dhe dhe iu dha fjala Bugmesterit teuml vendit i

cili peumlrsheumlndeti dhe peumlrgeumlzoi organizimin e Simposziumit kushtuar Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut hero i

kombit shqipatr dhe i Evropeumls ku ai vlereumlsoheumlt si njeuml figureuml e madhe historike qeuml luftoi peumlr lirineuml embrojtjeumln

e atdheut teuml tij e u beuml edhe mburojeuml e mbrojteumls i Evropeumls Pas ti e moreumln fjaleumln ambasadoreumlt Zonja Suela

Janina peumlr Ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe zoti Bernard nika peumlr Ambasadeumln e Kosoveumls Teuml dy ambasadoreumlt

vuen neuml dukje reumlndeumlsineuml e keumltij Simpoziumi kushtuar Skeumlnderbeut neuml vitin jubilar teuml 550-vjetorit teuml vdekjeumls

dhe teuml reumlndeumlsiseuml se figureumls seuml tij si figureuml madhore e identitetit teuml shqiptarve neuml Evropeuml e neuml boteuml Teuml gjitheuml

ndeumlrhyrjet u vlereumlsuan me duertrokitje teuml gjata I erdhi radha lektorit kryesor qeuml ishte z Lek Pervizi si

peumlrkthyes i dy veprave teuml shek XV-XVI kushtrau Skeumlnderbeut e njoheumls i historiseuml seuml Skeumlnderbeut Ai

zhvillou referatin Gjergj kastrioti Skeumlnderbeu asht jo veteumlm Hero i Kombit Shqiptra por dhe njeuml Hero i

Evropeumls Fjale tij u peumlrcoll me projektimn neuml mur te Albumit peumlrkujtimor peumlr Skeumlnderbeun me g jitheuml

veeprat figurative kushtuar atij gjateuml 550 vjet neuml Evropeuml ku neuml Shqipeumlri mbreteumlronte heshtja e ploteumls neumln

pushtimin turko-otoman Shtua atyr veprat e reja pas vitit 1912 teuml pavareumlsiseuml Neuml keumlt ativiet ai kishte sjelleuml

edhe piktureumln e tij kushtuar betejeumls seuml Albuleneumls fitue nga Skeumlnderbeu Ndeumlrhyrja e tij u prit me duertrokitje

e ovacione

Ndeumlrkoheuml grupi koral kendoj kangeumln xhamadain vija vijahellipdhe njeuml rapsod nga kosova keumlndoj me lahuteuml njeuml

kangeuml kushtue Skeumldnerbeut qeuml u ndoq nga grupi kosovar me sharki qeuml krijuen njeuml atmosfereuml teuml bukur

festive Pastaj moreumln fjaleumln me radh lektoreumlt e tjereuml Prof Adrian Marashi aardhur nga Parisi Histoiriani

nga Kosova Pro0 Nuri Bexheti Politologu Saft Kryemadhi nga Brukseli

Ndeumlrakq pati recitime nga dy vajza shqiptare poezi nga Naimi Kadareja dhe ne fund nga Fishta Gjuha

Shqipe qeuml ngriti entuziasmin e teuml pranisheumlmve Zoti Arian Bajraktar njoiftoi mbylljen e aktivitetit duke i

ftuiar teuml pranishmit neuml Koteilin e ofruar nga Amabasada e shqipeumlriseuml Me keteuml rast n teuml pranishmit e kalue

koheumln me biseda e fotografi teuml shumta Aty ishte dhe tablloja qeuml peumlrmendeumlm qeuml gjeti admirimin e para seuml

cileumls njereumlzit merrnin fotografi si kujtim teuml atij Simpziumi Dhameuml me pak fjaleuml zhvillimin e keumltij aktivietyi

kushtuar Skeumlnderbeut neuml formeuml Simpozumi Neuml keumlto rretha kameramani i TVSH beri disa intervista me dy

ambasadoreumlt dhe Lek Pervizin i konsideruar personazhi kryesor i keumltij aktviteti peumlr veprat konkrete

shkriugravemore e figurative kushtuar Gjergj kastriotit Skeumlnderbeut

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

EDITORIAL 129 E kemi thane se revista Kuq e Zi ia kushton gjitheuml numeumlrat e saj Gjergj Kastriotitit Skeumlnderbeut neuml 550-vjetorin e vdekjeumls dhe teuml vitit jubilar 2018 teuml Skeumlnderbeut t shpallur zyrtarisht Siccedil shihet nga muaj janar 2018 neuml revisteuml asht paraqiteuml historia e tij e s hkrueme e botueme latinisht nga At Dhimiteumlr Frangu qysheuml meuml 1480 qeuml mbetet dokumenti biografik ma autentik i dhaneuml n ga njeuml njeri i afeumlrt e neuml sheumlrbim teuml tij gjitheuml koheumln nga 28 Neumlntori 1443 e deri 1468 kur Skeumlnderbeu vdiq Sdomend se histporia e tregueme rerj Frangut mbeteumlt dhe konsideumlrohet me e veumlrteta qeuml duhet teuml vlereumlsohet si e till euml Por ccedilrsquondodhi Me gjitheuml se emni i tij peumlrflitej e citohej aty keumltu askush srsquoiu peumlrvesh puineumls peumlr ta nxcierreuml neuml driteuml vepreumln e Frangut qeuml kishte mbeteuml e harrueme ndeumlr bibliotekat italiaane jo neuml origjinalin latinisht por i peumlrkthuem prej atij Dhe kjo teuml ccediludit Sepse dihet se libri i tij latinisht u peumlrkthye neuml italishteumln e vjeteumlr pas 50 vjet Por peumlrkthyesi nuk e tregoi dhe e paraqiti e botoi si vepeumlr teuml tij Por fakti se ai e peumlrmlend Dhimiteumlr Frangun si shoqnues teuml Skeumlnderbeut neuml udheumltimin e tij neuml Romeuml meuml 1464 mbetet si proveuml se ai kishte peumlrveteumlsue vepreumln e atij Teksti i ploteuml i paraqitun neuml revisteumln Kuq e Zi asht pikeumlrisht vepra e pareuml e shkrueme peumlr Skeumlnderbeun fill 12 vjet pas vdekjes seuml tij Ndeumlrsa Bacrleti do te botonte libbrin e tij latinisht 30 vjet pas Frangut E shpjeguem keumlteuml ccedileshtje qeuml haka teuml shkojeuml te i zoti Por i keumltij mendimi srsquoishte as Akademia komuniste shqiptare as historianeumlt e saj qeuml vepeumln italisht teuml Frangut e kishin neuml sirtareumlt e Bibliotekeumls Kombeumltare por askush nuk vuni doreuml mbi teuml U desh teuml dilte njeuml i burgosun politik pas 50 vjet qeuml ta gjente ateuml libeumlr neuml njeuml biliotekeuml italiane e ta peumlrkthente e botonte shqip ku Akademia dhe historianeumlt mbeteumln haru teuml zanun mat pa thaneuml njeuml fjaleuml U kishte ngec neuml fyt Prandaj ne e pameuml me vend qeuml neuml keumlteuml vit jubilara ta paraqesim vepreumln e ploteuml teuml Dhimiteumlr Frangut neuml revisteumln Kuq e Zi Me shpreseuml se lexuesit do ta lexojneuml Libri nuk gjendet meuml neuml qarkullim por me besim se do te ribotohet Prandaj ne do ta paraqesim ne revsite deri neuml rreshtin e fundit teuml tregimit teuml Frangut Qeuml dhe asht mjerim edhe ai si Barleti duhej teuml kishte njeuml peumlrmendore dhe emni tij trsquoi bashkangjitej njeuml insttucioni kulturor Kaq e kishim peumlr teuml dhaneuml njeuml ide teuml randeumlsiseuml qeuml merr vepra e At Dhimiteumlr Frangut qeuml teuml njihej ashtu siccedil asht zhvillue realisht jeta e veprimtaria e Skeumlnderbeut tregue thjesht e bukur pa shtesa fantastike e pralla Vepra e Frangut ka veccedilorineuml e shkruar prej njeuml historiani ose kronisti qeuml ka jetuar praneuml Gjergj kastriotit gjitheuml koheumln e sundimit tij dhe teuml betejave e veprave teuml tjera teuml kryeme

2018 -VITI I SKEumlNDERBEUT

Dhimiteumlr Frangu Veprat e lavdishme

Skeumlnderbeut

KREU XXXIV

Kur mori lajmin e disfateumls seuml madhe Sulltani u meumlrzit aq tepeumlr sa qeuml vendosi teuml shkonte veteuml me teuml gjitheuml forcat e tija ushtarake kundeumlr Princ Skanderbeut i betuem se nuk do ta linte kurreuml ateuml ndeumlrmarrje deri sa teuml ia pushtonte vendin e teuml ia kishte prisheuml e asgjeumlsueuml ushtrineuml I njoftuem peumlr keumlteuml puneuml Skanderbeu si Komandant i mireuml dhe i matun e peumlrgatiti gjitheuml shtetin dhe i pajisi dhe i forcoi teuml gjitheuml qytetet e vendet me ushqime e gjithccedilka lypsej peumlr lufteuml por mbi teuml gjitha furnizoi Krujeumln me lufteumltareumlt trima qe ia kishte ccedilue Venediku ku caktoi si Komandanteuml Baldisera Perduccedilin qeuml ishte neuml ateuml koheuml peumlrfaqeumlsues i Venedikut neuml ateuml pjeseuml teuml Shqipniseuml ku sundonte Republika e Venedikut dhe Jozafat Barbaron fisnik Venedikas i cili me urdheumln teuml Venedikut qeumlndronte gjithmoneuml praneuml Princ Skanderbeut bashkeuml me Peumlshkopin Pal Engjeumlllin qeuml nga peumlrkushtimi ndaj feseuml soneuml katolike ne ato kohna nuk largohej kurreuml prej Princit peumlrveccedil se neuml emeumln e me keumlrkeseuml teuml tij ose peumlr puneumln e ndonjeuml Princi tjeteumlr Kristian kur shkonte si Ambasador te ndonjeuml peumlrson i fuqisheumlm (siccedil i kishte ndodheuml shpesh) neuml Romeuml e neuml Venedik dhe neuml vende teuml ndryshme teuml Krishtena Ndeumlrsa merrej me keumlto puneuml peumlr peumlrforcimin dhe sigurimin e shtetit tij erdheumln dy Turq qeuml thonin se vinin nga Kostantinopoli dhe keumlrkonin njeuml takim sekret me Princ Skanderbeun Kur u paraqiteumln ata raneuml neuml gjunjeuml dhe i thaneuml se kishin ardheuml teuml Hireumlsia e tij peumlr trsquou kthye teuml krishteeuml dhe peumlr trsquoi sheumlrbye Madhniseuml tij neuml ccedildo gja peumlr shpeumltimin e shpirtnave teuml tyne tue paseuml njohun veumlrteteumlsisht feneuml e Jezus Krishtit si teuml sakteuml teuml mireuml dhe teuml shenjteuml Prandaj e kishin mohue feneuml Muhamedane dhe kishin ardheuml me i sheumlrbye e me vdekeuml peumlr keumlteuml feacute qeuml dihej se ajo ishte e veumlrteta nga shumeuml shenja qeuml Zoti kishte tregue veccedilaneumlrisht tue i dhaneuml forceuml e trimni personit tuej qeuml i krahasuem me Sulltanin dukej njeuml Zotni shumeuml i vogeumll por qeuml Zoti i

Portreti i Skanderbeut

neuml Librin e Marin Barletit 1504k kishte dhaneuml fuqi sa me ia kalue njeuml Princi aq teuml fuqisheumlm jo njeuml por shumeuml hereuml dhe me njeuml numeumlr meuml teuml pakeumlt neuml njereumlz Princ Skanderbeu i mori fjaleumlt e turqeumlve si teuml veumlrteta u bani shumeuml nderime dhe urdhnoi qeuml teuml pajiseumlshin me gjitheuml sendet e neumlvojshme e teuml trajtoheumlshin et sheumlrbeheumlshin si duhet duke u caktue njereumlz e theologeuml shumeuml teuml ditun qeuml ata teuml meumlsonin dhe teuml peumlrveteumlsonin feneuml toneuml teuml shenjteuml Ato njereumlz fallso e maskarenj banin sikur i pranonin meumlsimet e shenjta me keumlnaqeumlsi dhe peumlrkushtim shpirtnor Por Zoti qeuml asht i vetmi njoheumls i zemrave teuml njereumlzve nuk lejoi qeuml teuml zgjatej ai mashtrim e hile e fshehun e ndodhi qeuml njeuml diteuml keumlta njereumlz (nuk dihet se peumlr ccedilrsquoshkak) teuml inatosun e duke u fye me fjaleuml filluen teuml zihen mes tyne dhe prej shamateumls dhe zhurmeumls erdhen disa teuml oborrit teuml Princit ku ndigjueqeuml njeni i thoshte tjetrit laquo Ah qen tradheumltar do teuml merret vesh mireuml se teuml ka ccedilue Sulltani peumlr me vra Skanderbeunraquo kujt tjetri ishte peumlrgjigjeuml laquo Jo uneuml por ti je tradheumltar prandaj mban thikeuml me helm peumlr teuml ba ateuml puneuml qeuml ti ma ngarkon mue raquo Neuml ato fjaleuml ndeumlrhyneuml oborrtareumlt dhe i kapeumln e i ccediluen para Princit i cili ia doreumlzoi njeuml gjykateumlsi qeuml me kujdes ta zgjidhte keumlteuml puneuml Gjykateumlsi kur i pa se i rreumlshqitshin pyetjeve i vuni neumln tortureuml dhe ata teuml poshteumlr rreumlfyen se si i kishte ccedilue Sulltani me premtim dhuratash teuml meumldha po teuml arrinin neuml ccedilfareumldo meumlnyre qofteuml qeuml ta vrisnin Skanderbeun dhe prova ishte se u kishin gjeteuml dy kama me helm njeuml peumlr seumlcilin Gjykateumlsi i bani njeuml relacion Princit i cili e porositi ateuml qeuml teuml vepronte neuml bazeuml teuml ligjit Keumlshtu u mor vendimi qeuml teuml vareumlshin peumlr fyti (si tradheumltareuml) qeuml u zbatue menjeumlhereuml nga

Ministri i drejteumlsiseuml Mbas keumltij incidenti Skanderbeu shumeuml i inatosun qeuml Sulltani po e ndiqte me aq hile e kurtha e mblodhi ushtrineuml dhe u fut neuml ateuml pjeseuml teuml vendit turk ku nuk kishte qeneuml kurreuml tue e placcedilkiteuml e kalue neuml hekur e zjarr e tue e shkateumlrrue e shkretue aq shumeuml sa qeuml banoreumlt iknin tue e braktiseuml vendin ndeumlrsa ai u rikthye me placcedilkeuml shumeuml teuml madhe teuml cileumln ia shpeumlrndau ushtriseuml me dashamireumlsi

KREU XXXV

Sulltani si u njofue nga disa spiuneuml peumlr vdekjen e atyre dy turqeumlve qeuml i kishte niseuml peumlr me vra Skanderbeun i erdhi keq peumlr ta dhe vendosi teuml nisej veteuml me njeuml ushtri shumeuml teuml fuqishme keumlshtu qeuml peumlrgatiti njeuml ushtri prej 200 mijeuml 59 turqish dhe shkoi neuml Shqipni ku u vendos poshteuml Krujeumls Deumlrgoi Ambasadoreuml teuml takonin qytetareumlt me aneuml teuml cileumlve u premtoi teuml gjitheumlve shumeuml dhurata po teuml binin neuml ujdi dhe po teuml donin teuml jetonin teuml qeteuml me ligjet e tyne peumlrdryshe po teuml refuzonin i keumlrcenonte me rrenime shkretime e vdekje 59 Por qytetareumlt e mireuml e besnikeuml iu peumlrgjigjen se qyteti ishte i Princ Gjergj Kastriotit Zotnia i tyne i natyrsheumlm dhe ishte ai qeuml vendoste si peumlr qytetareumlt ashtu peumlr qytetin dhe ishin teuml vendosun me luftue deri neuml vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml teuml Jezus Krishtit e teuml Princit tyne Kur ia thaneuml peumlrgjigjen e qytetarve teuml Krujeumls e kapi inat i madh dhe nisi menjeumlhereuml disa kaloreumls peumlr teuml njohun vendosjen e qytetit Kur keumlto u afruan teuml muret u priteumln me gjuetje teuml forta bombardash dhe armeumlsh te tjera goditeumlse luftarake prej kujt mbeteumln teuml vrameuml shumeuml sish Nga ana tjeteumlr Skanderbeu qeuml rrinte jashteuml qytetit nuk pushonte seuml sulmuemit anmikun hereuml keumlndej hereuml andej tue u shtye deri neuml afeumlrsi teuml kampit teuml kundeumlrshtareumlve e tue vra e plagoseuml shumeuml prej tyne pa pushue asnjeumlhereuml diteuml e nateuml pa i laneuml njeumlhereuml teuml qeteuml me mjete e meumlnyra teuml ndryshme gjithmoneuml tue mbjelleuml vdekje e kasaphane porsi ujqit mbi dhent Sulltani qeuml njoftohej peumlr keumlto puneuml nuk gjente qeteumlsi dhe nuk rrinte pa ccedilue sa ma

fshehurazi spiuneuml peumlr teuml studiue mireuml vendin e qytetit qeuml teuml zbulonin se neuml ccedilrsquomeumlnyreuml dhe me sa ma pak rrezik teuml mund teuml sulmohej ai qytet por nga ato qeuml deumlrgonte pak sish ktheheumlshin neuml kamp sepse vriteumlshin ose plagoseumlshin nga pritat e Skanderbeut dhe ato pak qeuml arrinin deri te ccediladrat njoftonin se qyteti ishte i pathyesheumlm e se ishte e pamundun teuml pushtohej sado qeuml sulmet trsquoishin teuml fuqisheumlm e prandaj nuk kishte tjeteumlr zgjidhje peumlrveccedil teuml njeuml rrethimi teuml gjateuml me qeneuml se ai ishte shumeuml i mbrojtun dhe i furnizuem mireuml me sende ushqimore peumlr disa vjet Kur e veumlrtetoi Sullatni se qyteti ishte i papushtuesheumlm dhe kur pa se

neuml asnjeuml meumlnyreuml srsquomund trsquoi bante dam por neuml teuml kundeumlrten kishte peumlsue dame te vrameuml e teuml plagosun si dhe turp peumlr kunoreumln e tij vendosi teuml largohej por duke e mbajteuml rrethimin peumlr njeuml koheuml teuml gjateuml deri sa teuml rrethuemi teuml detyroheumlshin teuml doreumlzoheumlshin neuml meumlshireuml teuml tij Si vendosi e la Ballabanin poshteuml qytetit me 14 mijeuml kaloreumls dhe 5 mij kambeumlsoreuml me porosi qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos largohej prej atij rrethimi kujt i dha dhe disa sanxhakeuml si keumlshilltareuml njereumlz teuml afteuml dhe shumeuml dinakeuml teuml praktikuem shumeuml neuml puneumlt e lufteumls me aneuml teuml teuml cileumlve mendonte se maneumlfund mund ta pushtonte qytetin Mbasi i dha gjitheuml keumlto urdhna u nis peumlr neuml Kostantinopol dhe gjateuml rrugeumls e pushtoi njeuml pjeseuml teuml vendit teuml Princ Skanderbeut ku caktoi neuml tokat dhe kalateuml disa Komandanteuml dhe ushtareuml krijoi gjykata e emnoi jurista e zyrtareuml teuml tjereuml pra tue i neumlnshtrue ato vise neumln sundimin e tij60 Neuml rrugeumltim e sipeumlr ndodhi qeuml neuml sajeuml teuml njeuml tradhtari maskara kusar beseumlthyes e i poshteumlr Sulltani teuml pushtonte kalaneuml e Kidneumls60 ku gjeumlndeumlshin teteuml mijeuml ushtareuml trima pa numeumlrue feumlmijeumlt e grateuml dhe njereumlzit e tjereuml teuml paafteuml teuml cileumlve u dha vdekje teuml llahtarshme Kjo i shkaktoi Princ Skanderbeu dhimbje teuml madhe e shumeuml dam por nuk kaloi shumeuml e ai e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls peumlr lavdi e nder te tij dhe i vrau teuml gjitheuml turqit qe gjeti aty breumlnda Lajmi i keumlsaj ngjarje i shkoi Sulltanit para se teuml arrinte neuml Kostantinopol dhe u meumlrzit dhe u shqeteumlsue aq shumeuml si peumlr lajmin ashtu edhe peumlr humbjen e njereumlzve dhe peumlr mundimet qeuml pati neuml ateuml udheumltim ku si pasojeuml u semue randeuml e sa nuk vdiq ------------------------------------ 59) Kjo shifeumlr duket si tepeumlr e zmadhueme ndoshta peumlr teuml dhaneuml ma teuml

madhe fuqineuml e ushtriseuml turke qeuml vinte neumln Komandeumln e veteuml Sulltan

Mehmetit por duhet ditun se njeuml ushtri qeuml udheumlhiqej nga veteuml Sulltani

nuk mund trsquoishte neumln 150000 veteuml

--------------------------- 60) Sipas Biemmit banoreumlt fatkeqeuml teuml Kidneumls arrinin neuml 30 mijeuml nga ku

teteumlmijeuml ishin trsquoafteuml peumlr lufteuml Kuptohet se aty u ba njeuml masakeumlr e

sheumlmtueme njeuml kasaphane viktimash teuml pafajshne shqiptareumlsh njeuml krim i

peumlrmasava peumlrbindeumlshe qeuml veteumlm njeuml sulttan i egeumlr si Mehmeti II mund

teuml teuml kryente Kjo ngjarje tregoheumlt neuml librin e Frangut ku del sheshit se

Biemi e ka paseuml vepreumln latinisht teuml tij ku Frangu e peumlrcakton sakteuml seuml

neuml Kidna u vraneuml 8 mijeuml ushtareuml dhe masakrimin popullsiseuml

KREU XXXVI

Mbasi e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls dhe u kthye ne kampin e tij Skanderbeu qeuml e dinte se ushtria turke qeuml rrethonte Krujeumln ishte e peumlrbame nga njereumlz teuml regjun ne lufteuml me komandanteuml shumeuml teuml afteuml e teuml menccedilur dhe tue pa se ishin fortifikue mireuml e kishin pushtue malin Korvin57 i cili ngrihej mbi qytetin dhe nuk kishte menyreuml se si teuml sulmohej kurse peumlr trsquoi deumlbue prej atij mali duheumlshin shumeuml njereumlz

filloi teuml thellohet neuml mendime tue paseuml frikeuml mos e humbte qytetin e si rjedhim krejt shtetin prandaj i thirri njereumlzit kryesor teuml ushtriseuml qeuml teuml keumlshillohej me ta dhe u parashtroi teuml tana veumlshtireumlsiteuml e u keumlrkoi mendimin ku disa u peumlrgjigjen se qyteti ishteuml i peumlrforcuem shumeuml mireuml dhe e pajisun me gjithccedilka qeuml i duhej si dhe me Komandanteuml teuml afteuml e ushtareuml trima Njeumlkoheumlsisht duke qeneuml se qyteti ishte furnizuem nga ana ushqimore peumlr gjashteuml vjet srsquokishte vend peumlr shqeteumlsim por dhe po teuml vazhdonte rrethimi i anmikut ai duhej ngacmue e damtue me sulme teuml veumlrtet Korvin (Kurbin) vazhdueshme peumlr ta mbajteuml neumln frikeuml teuml peumlrhershme derisa teuml meumlrzitej e teuml lodhej nga rrethimi i gjateuml prej ku nuk nxirrej asnjeuml peumlrfitim e teuml largohej vetvetiu Disa teuml tjereuml thonin krejt ndryshe dikush propozonte qeuml teuml keumlrkohej ndihmeuml Princave teuml Krishteneuml e kishte nga ata me mendime teuml tjera Peumlrfundimisht u vendos qeuml Princi veteuml teuml shkonte peumlrsonalisht neuml Romeuml te Papa (Pali i II) peumlr trsquoi keumlrkue ndihmeuml Keumlshtu Princ Skanderbeu mbrriti neuml Romeuml ku u prit me keumlnaqeumlsi nga Papa dhe nga i gjitheuml kolezhi i mbledhun i publike ku mbajti fjalimin e tij teuml matun e plot elokuenceuml Ai u prit me dashamireumlsi si nga Papa ashtu nga Kardinaleumlt qeuml i dhaneuml teuml Kardinaleumlve i ftuem e i pranuem neuml koncistor neuml njeuml pritje kuptonte se do teuml ia ploteumlsonin keumlrkesat dhe u lejue qeuml teuml largohej peumlr ateuml rast Por ne peumlrfundimin e marreumlveshjes kur do teuml nisej peumlr disa shkaqe shumeuml teuml keumlqia si thasheumlthemet e liga mori njeuml ndihmeuml shumeuml teuml pakeumlt nga ai Papeuml dhe kur krejt i pakeumlnaqun u ba gati teuml niset iu dhaneuml nga artkeumltari i Papeumls arkeumltarit teuml Princit veteumlm tremijeuml skude florini dhe asgja shqeteumlsue shumeuml dhe u kthye neuml Shqipni 61 seuml pari neuml Shkodeumlr qytet i Venedikut ku gjeti peumlrfaqeumlsuesin e asaj Republike Josafat Barbaron i cili mbasi ia tregoi problemin dhe nevojat e tij neuml emeumln teuml Venedikut i dha ndihma neuml ushtareuml furnizime dhe pare dhe krjuen njeuml lidhje mes tyne Si u nis nga Shkodra shkoi deri te Lek Dukagjini dhe veumlllai tij Nikolla qeuml e ndihmuen me njeuml turmeuml teuml madhe kaloreumlsish e kambeumlsoreumlsh njereumlz shumeuml teuml afteuml dhe me peumlrvojeuml luftarake me teuml cileumlt u bashkuen njereumlz teuml tjereuml dhe 500 kambeumlsoreuml italianeuml qeuml gjeumlndeumlshin ateumlhere neuml Shkodeumlr Peumlrveccedil keumltyne Peumlrfaqeumlsuesi Venedikas neuml fjaleuml i ccediloj edhe njeumlmijeuml kaloreumlsteuml tjereuml dhe tremijeuml kambeumlsoreuml Shkodraneuml Drishtas Lezhnjaneuml e Durrsakeuml qeuml teuml gjitheuml se bashku arrinin neuml 13 mijeuml veteuml si dhe 400 lufteumltareuml teuml zgjedhun me teuml cilat forca Princ Skanderbeu mjaft i keumlnaqun u nis neuml ndihmeuml teuml Krujeumls Sapo arriti atje i mbajti njeuml fjalim teuml shkurt gjitheuml asaj ushtrie qeuml i ishte bashkangjitun tue nxiteuml e inkurajue ccedildonjenin prej tyne qeuml teuml luftonin si kaloreumls e lufteumltareuml trima qeuml teuml fitonin nder e lavdi si dhe ccedildo gja teuml dobishme qeuml mund teuml merrnin nga fitorja neuml teuml kundeumlrten tue u tregue se sa turp marre e dam do teuml kishin neuml rast teuml njeuml humbje

E gjitheuml ushtria njeumlzanit iu peumlrgjigjen se ishin teuml gjitheuml teuml vendosun peumlr fitore a vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml tyne teuml shenjteuml dhe teuml Madhniseuml tij Si u thaneuml keumlto Skanderbeu u nis prej aty e shkoi atje ku kishte zaneuml vend jeteumln dhe nderin e tij u fut me inat mes turmeumls teuml anmiqve tue luftue me peumlr teuml arriteuml fitoreumln hereuml kendej hereuml andej pa kuptim si njeuml i ccedilmendun i peumlrfshimeuml nga njeuml inat e njeuml urrejtje e papeumlrmbajtun Ata teuml qytetit tue luftue me anmiqteuml e tue vra shumeuml prej tyne u teumlrhoqen daleumlngadaleuml breumlnda Krujeumls Neuml keumlto rrethana njeuml far Gjergj Aleks i64

i kampit teuml Princ Skanderbeut qeuml e kishte e pikaseuml Ballabanin (qeuml e njihte mireuml) kah shkonte ashtu si i ccedilmendun midis anmiqve iu afrue dhe e gjuejti me arkibugj 65 neuml bark dhe e plagosi peumlr vdekje Ballabani kur e pa veteumln teuml plagosun e kthej kalin dhe u turr drejt kampit ku mbasi e zbriteumln prej shaleumls e futeumln neuml ccediladren e tij krejt teuml peumlrgjakun U thirreumln mjekeumlt ma teuml mireuml teuml ushtriseuml peumlr ta mjekue por ata kur e paneuml plageumln thaneuml se nuk kishte shpeumltim dhe se nuk do teuml kishte jetue ma shumeuml se ajo diteuml siccedil ndodhi sepse neuml oreumlt e vona Ballabani i pafat vdiq tue ia dhaneuml shpirtin ferrit Kur vdekja e tij u peumlrhap neuml gjitheuml kampin neuml ushtrineuml e tij u shkaktue ccedilregull i madh dhe aq frikeuml u hyni neuml zemeumlr teuml gjitheumlve sa qeuml ibraktiseumln ccediladrat istikamet armatimet dhe ccedildo gja tjeteumlr dhe u niseumln krejt teuml peumlshtjelluem e teuml tronditun tue ikeuml sa mundnin teuml tmerruem se e kishin anmikun pas shpine dhe aq ma teuml friksuem kur moreumln vesht se mali i Korvinit ishte pushtue prej Princ Skanderbeut prandaj tue mos paseuml tjeteumlr shpreseuml turqit --------------------- 61) Arkeumltari ishte veteuml Dhimiteumlr Frangu qeuml tregoheumlt fisnik e srsquoe

peumlrmend veten Por kemi deumlshmineuml e Paolo Jovion e ma voneuml

teuml francezit Paganel qeuml ia peumlrmendin emnin dhe funksionin qeuml

kishte si shoqnues i Skeumlnderbeut ne ateuml udheumltim ne Romeuml

----------------------------- 62)-Gjovenemi peumlr fshati Gjoneumlm neuml Fusheuml Krujeuml 63) Asht fjala peumlr malin e Krujeumls Ndoshta neuml mendjen e Frangut do teuml

jeteuml nguliteuml emni e maleve teuml Kurbinit prandaj ai peumlrdor emnin Korvin

(Korbin) Ne tekstin e kemi laneuml Korvin Ndeumlrsa Jovio etjereuml e quejneuml

mali Kruin qeuml peumlrkon ma shumeuml me Krujeuml pra malin i Krujeumls Ja

ccedilrsquoshkruan peumlr keumlteuml ngjarje historiani francez Paganel ldquo Ne vend teuml

ndihmave reale Skanderbeu mori disa dhurata Pali II i dhuroi njeuml

kapeleuml e njeuml shpateuml teuml bekuar prej doreumls tij I dha disa pare por asnjeuml

ushtar Keumlshtu veteumlm tremijeuml skude iu doreumlzuan Dhimiteumlr Frangut

kusheumlri i kryepeumlshkopit Pal Engjeumlllit dhe arkeumltar i Skanderbeutrdquo Me keteuml

rast jepet se kush ishte Dhimiteumlr Frangu Shkruen edhe Paolo Giovio

Dhimiteumlr Frangu i fisinikeumlve teuml Drishtit kusheumlri i peumlshkopit Pal Engjeumllli

peumlrfaeumlqsues i Skanderbeutraquo ----------------------------- 64 Neuml teuml veumlrteteuml quhej Gjergji Lleshi dhe jo Aleksi siccedil e jep Frangu e teuml

tjereuml nga latinishtja ndeumlrsa peumlrshqiptareuml Aleks = Lesh Ky gabim eumlshteuml

ba edhe me Lezheumln e qujtun italisht Alessio kurse romakeumlt e quenin

Lissus qeuml peumlrkonte me Lis siccedil fillimisht quhej ai qytet i lashteuml Prej

pyjeveteuml lisit qeuml mbulonin vendin nga pastaj Lesh e Lezheuml

Arkibugj armeuml zjarri primitive Steumlrgjyshi i pushkeumls

u teumlrhoqeumln teuml gjitheuml neuml njeuml fusheuml mjaft teuml largeumlt qeuml quhej fusha e Tiraneumls Mbas keumlsaj fitoreumlje teuml madhe Princ Skanderbeu mes tyne u gjunjeumlzue neuml tokeuml e faleumlnderoi Zotin e madh e trsquoamshuem pastaj bashkeuml me shumeuml nga njereumlzit ma teuml randeumlsisheumlm teuml ushtriseuml u nis drejt Krujeumls tue kalue mes kampit teuml anmikut ku gjeti ushqime me shumiceuml miell elb oriz e teuml tjera lloj si dhe shumeuml sende preumlj florini argjendi dhe sasina teuml shumta placcedilkash me vlereuml teuml madhe teuml cilat ia shpeumlrdau ushtriseuml teuml gjitha sa qeuml nuk mbeti as ushtari meuml i thjeshteuml qeuml teuml mos merrte pjeseumln e tij nga e cila sjellje e madhnishme e bujare ishin teuml gjitheuml teuml geumlzuem e teuml keumlnaqun brohoritje zanash qeuml hypnin deri neuml qiell Kurse ushqimet Princi urdhnoi qeuml teuml qoheumlshin neuml Krujeuml ku vendosi rregull dhe menjeumlhereuml nisi njereumlz qeuml teuml zinin shtigjet qeuml ajo ushtri e shpartallueme (po trsquoishte e mundun) teuml mos kthehej ma te Sulltani Po ateuml mbramje kur e paneuml Turqit se ishin zaneuml shtigjet e qeuml nukkishin shpeumltim i ccediluen Skanderbeut dy nga Turqit ma teuml randeumlsisheumlm qeuml i priti ku ato iu luteumln neuml emeumln teuml gjitheuml ushtriseuml qeuml teuml u a falte jeteumln tue ia doreumlzue vullnetarisht gjitheuml placcedilkeumln qeuml kishin e tue u justifikue se kishin ardheuml neuml ateuml rrethim kundeumlr tij teuml detyruem si vasaleuml qeuml ishin qeuml trsquoi bindeumlshin Zotniseuml tyne keumlshtu qeuml i keumlrkonin Madhniseuml tij qeuml mos teuml ua mohonte keumlteuml falje qeuml nuk ia kishte mohue askujt Ateumlhere Skanderbeu i buzeumlqeshun dhe me mireumlsi i priti i qeteumlsoi dhe i ccediloi teuml pushonin e dha urdheumln qeuml teuml trajtoheumlshin mireuml dhe u tha se seuml shpejti do trsquou kthente peumlrgjigje e trsquoi niste E mblodhi keumlshillin e tij ku u pranue edhe Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut Jozafat Barbaro dhe teuml gjithve u tregoi mbi keumlrkeseumln e Turqeumlve ne emeumln teuml ushtriseuml anmike tue keumlrkue qeuml ccedildonjeni lirisht teuml jepte mendimin e tij I pari qeuml u peumlrgjigj ishte Jozafat Barbaro Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut i cili tha se Venediku e kishte deumlrgue si peumlrfaqeumlsues teuml tij neuml Shkodeumlr e peumlr ateuml pjese teuml Shqipniseuml qeuml eumlshteuml neuml sundimin e Venedikut me porosi qeuml neuml ccedildo koheuml teuml qeumlndronte praneuml Madhniseuml suej peumlr ta ndihmue neuml ccedildo gja teuml dobishme e teuml neumlvojshme qeuml teuml keumlrkonte si mik e i konfederuem i Venedikut Peumlr puneuml teuml tjera ai nuk ndeumlrhynte peumlrveccedil se neuml zbatimin e detyrave e urdhnave teuml shtetit tij neuml pamundeumlsi nga ana tjeteumlr me kundeumlrshtue ato urdhna e sa peumlr keumlteuml rast gjithccedilka varej nga Madhnia e tij prandaj teuml mos ia keumlrkonte mendimin e si tha keumlto heshti Ndeumlrhyni Lek Dukagjini i cili me guxim e pa asnjeuml leumlkundje tha ldquoEmbetardquo 65 e qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos tregohej meumlshireuml ndaj atyne amiqve aq teuml keumlqij teuml poshteumlr me- ligje e feacute tjeteumlr teuml pabeseuml teuml cileumlt nuk e mbajneuml kurreuml fjaleumln e dhaneuml dhe qeuml nuk e njohin kurreuml as nuk e dineuml se ccedildo teuml thoteuml meumlshireuml ndaj anmiqve teuml mundun Beseuml meuml teuml cileumlt nuk u lejohet as miqve prandaj teuml gjitheuml teuml griheumlshin copa copa Fjaleumln e tij e aprovuen shumeuml nga ato Zotnijteuml Teuml tjereuml parashtruen mendime teuml

ndryshme teuml kunderta e teuml ccedildo lloj Si i mori vesh teuml gjitha mendimet e tyne Skanderbeu foli laquo Vllazeumln e miq teuml dashtun uneuml besoj se dihet se tue shkue kundeumlr anmiqve tashma teuml thyem e teuml frikeumlsuem e teuml shpartalluem nuk asht e veumlshtireuml peumlr ne qeuml trsquoi mundim Por me qeneuml se ata janeuml zaneuml ngusht sepse u kemi mbylleuml shtigjet e ikjes dhe me qeneuml se ngjarjet e lufteumls kaneuml mbeteuml pezull e teuml dyshimta duhet gjykue me pjekuni sepse parashikohet se ato do teuml luftojneuml si teuml deumlshpeumlruem e do teuml kacafyten deri neuml vdekje neuml pamundeumlsi peumlr me ikeuml dhe po qe rastis qeuml peumlr meumlkatet tona Zoti teuml lejonte qeuml ne teuml humbisnim a nuk do teuml ishte ky shkaterreumlmi yni i ploteuml e peumlrfundimtar Prandaj mendimi im do teuml ishte qeuml trsquoi lajmeuml teuml lireuml teuml shkojneuml sikur ne nuk merremi me teuml tilleuml njereumlz frikamaneuml dhe teuml veprojmeuml neuml meumlnyreuml qeuml anmiqteuml teuml deumltyrohen teuml na lavdeumlrojneuml e vlereumlsojneuml peumlr humanizmin e meumlshireumln toneuml se sa teuml na shajneuml e teuml shpifin peumlr egeumlrsi ndaj atyne qeuml ikin Teuml kemi gjithashtu parasyshe shembeumlllin dhe porositeuml e teuml vjeteumlrve qeuml kaneuml thaneuml laquo anmikut qeuml iken ndeumlrtoja ureumln teuml florijteuml raquo Disave u peumllqeu mendnimi i Princit e disave jo veccedilaneumlrisht Kapiteneumlve dhe ushtareumlve italianeuml teuml cileumlt donin teuml hakmarreumlshin mbi Turqit ndaj teuml cileumlve kishin urrejtje teuml madhe Teuml dy Turqit u paraqiten pastaj te Skanderbeu i cili u tha me qeneuml se ushtria juej ka ardheuml pa keumlrkue lejeumln time neuml Shqipni peumlr teuml rrethue shtetin tim po ashtu pa lejeumln time ata mund teuml ushtron egeumlrsi kundeumlr anmiqve teuml mundun as nuk u a mohon shkonin me Zotin sepse humanizmi dhe meumlshira e Krishteneuml nuk meumlshireumln atyne qeuml ia keumlrkojneuml Por neuml keumlto rrethana dy Turqit u vonuen dy diteuml peumlr trsquou kthye neuml kampin e tyne teuml braktisun e teuml shkreteuml dhe ushtria kujtoi se i kishte mbajteuml rob Skanderbeu prandaj me qeneuml se i kishte zaneuml uria vendosen se ishte ma mireuml me vdekeuml si lufteumltareuml prej doreumls e anmiqve se sa me vdekeuml nga uria si gra teuml keumlqija peumlr turpin e tyne e keumlshtu teuml gjitheuml teuml njeuml mendje shkuen me luftue neuml shtigjet ku nga te dy aneumlt pati shumeuml teuml vdekun Kapiteneumlt e Skanderbeut kur paneuml se ata po luftonin si teuml deumlshpeumlruem dhe jo me disiplineuml ushtarake e se nuk u dhimbej jeta ndeumlrsa atyne u lypsej ma shumeuml jeta e njeuml shqiptari se sa vdekja e njeumlqind turqeumlve u teumlrhoqeumln dhe u a liruen shtigjet anmiqve teuml cileumlt tue mos paseuml asgja me hangeumlr shumeuml vdiqen prej uriseuml shumeuml teuml tjereuml u vraneuml prej fshatareumlve dhe shumeuml u zuneuml rob gjysmeuml teuml vdekun e teuml rraskapitun prej uriseuml Sa ishin largue teuml dy Turqit Skanderbeut i erdhi lajmi se neuml breg teuml lumit Isheumlm kishin mbrriteuml shumeuml barka teuml ngarkueme me gruneuml miell elbi biskota e shumeuml ushqime teuml tjera peumlr teuml furnizue kampin turk Princi u geumlzue shumeuml dhe e nisi njeuml grup teuml madh ushtareumlsh neuml ateuml lumeuml peumlr trsquoi shkarkue teuml gjitha materialet e peumlr me i ccedilue neuml Krujeuml ku u deshteumln tre dit veteumlm qeuml teuml shkarkoheumlshin aq e madhe ishte sasia sa

qeuml Kruja e siguroi furnizmin e saj peumlr teteuml vjet Nuk munguen ata qeuml filluen teuml murmurisin kundeumlr Skanderbeut sepse peumlr shkak teuml tij ato turqit kishin ikeuml Por ai tue shpjegue puneumln e tue paraqiteuml aresye teuml dobishme e teuml nevojshme i shpeumlrbleu teuml gjitheuml dhe i peumlrcolli teuml keumlnaqun tue i faleumlnderue peumlr sheumlrbimin e tyne teuml mireuml e teuml lavdeumlruesheumlm Ndeumlrkoheuml shumeuml shqiptareuml teuml vendit teuml Venedikut e teuml shumeuml princave Shqiptareuml paraqiteumlshin me shumeuml koka turqish qeuml kishin vra dhe me kuajt e tyne si dhe placcedilka teuml tjera teuml cileumlt Skanderbeu mbasi i falenderonte e i shpeumlrblente u jepte leje qeuml teuml largoheumlshin teuml keumlnaqun Seuml fundi i falenderoi gjitheuml Koloneleumlt e Kapiteneumlt dhe krejt ushtrineuml peumlr lodhjen e mundimet qeuml kishin peumlrballue i shpeumlrbleu sipas meritave e u dha leje teuml shkonin e mbajti veteumlm dymijeuml kaloreumls e njeumlmijeuml kambeumlsoreuml e shkoi me ta ne kufijt e zakonsheumlm ku vendosi rregull kudo me parandjenjeumln se Sulltani do teuml vinte peumlrseumlri ose do teuml ccedilonte kundeumlr tij njeuml ushtri shumeuml ma teuml madhe e teuml fuqishme

----------------------

65 laquo Embeta raquo (e mbi ta) thot Lek Dukagjini E para fjalё shqipe

e shkrueme nё njё libёr neuml njeuml libeumlr latinisht E si mos me e

nderue respektue e falenderue Dhimitёr Frangubn qe na jep

teuml gjalleuml historineuml e Skanderbeut

Portret i Skeumlnderbeut nga piktori Ndue Pepa

Laccedil 2000 ruhet neuml lokalin privat praneuml pallatit

teuml kultureumls

SIMPOZIUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU

Hero i Kombit shqiptar dhe i Evropeumls

neuml qytetin Namur teuml Belgjikeumls meuml 29 shtator 2018

organizuar nga Shoqata ldquoNeumlneuml Terezardquo Komuna e Namurit neuml

bashkeumlpunim me Ambasadat e Shqipeumlriseuml e Kosoveumls 550-vjetorit teuml Skeumlnderbeut shqiptareumlt e qytetit Namur teuml Belgjikeumls iu peumlrgjigjen me organizimi i njeuml

simpoziumi kushtuar Heroit Kombeumltar Nismeumltari ishte z Arian Bajraktari me shoqateumln shqiptare laquo Neumlneuml

Tereza raquo neuml bashkeumlpunim me autoritetet e vendit dhe ambasadat shqiptare teuml Shqipeumlriseuml e Kosoveumls Peumlr

keumlteuml eveniment iccedilshin thirrur historianeuml nga Franca Kosova dhe nga shqiptareumlt e Belgjikeumls qeuml do teuml

reumlferonin Siccedil e tregon dhe pllkati me portretin e Skeumlnderbeut i ofruar nga Ambasada shqiptare aktiviteti u

zhivillue neuml formeuml teuml njeuml Simpoziumi dygjuheumlsor Shqip e Freumlngjisht ku kishte dhe teuml ftuar belgeuml

burgmastri me ekipin e tij dhe pjesmarreumls teuml tjereuml Shqiptareumlt srsquoishin veteumlm nga Namuri por dhe nga

Brukseli e qyettete teuml tjereuml

00 Keumlshtu me 29 shtator nga ora 1700 aktiviteti nisi me pershendtjen e miresiardhjes nga Arian

Bajraktari Pastaj grupi koral i nxaneumlsve teuml shkolleumls shqipe e teuml rij teuml tjereuml e hapeumln Simpoziumin me himnin e

Belgjikeumls dhe Himnoin toneuml kombeumltar

Peumlrsheumlndeti peumlr Shoqateumln eacuteNeumlneuml Tereza raquo neumln kryertari i saj dhe dhe iu dha fjala Bugmesterit teuml vendit i

cili peumlrsheumlndeti dhe peumlrgeumlzoi organizimin e Simposziumit kushtuar Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut hero i

kombit shqipatr dhe i Evropeumls ku ai vlereumlsoheumlt si njeuml figureuml e madhe historike qeuml luftoi peumlr lirineuml embrojtjeumln

e atdheut teuml tij e u beuml edhe mburojeuml e mbrojteumls i Evropeumls Pas ti e moreumln fjaleumln ambasadoreumlt Zonja Suela

Janina peumlr Ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe zoti Bernard nika peumlr Ambasadeumln e Kosoveumls Teuml dy ambasadoreumlt

vuen neuml dukje reumlndeumlsineuml e keumltij Simpoziumi kushtuar Skeumlnderbeut neuml vitin jubilar teuml 550-vjetorit teuml vdekjeumls

dhe teuml reumlndeumlsiseuml se figureumls seuml tij si figureuml madhore e identitetit teuml shqiptarve neuml Evropeuml e neuml boteuml Teuml gjitheuml

ndeumlrhyrjet u vlereumlsuan me duertrokitje teuml gjata I erdhi radha lektorit kryesor qeuml ishte z Lek Pervizi si

peumlrkthyes i dy veprave teuml shek XV-XVI kushtrau Skeumlnderbeut e njoheumls i historiseuml seuml Skeumlnderbeut Ai

zhvillou referatin Gjergj kastrioti Skeumlnderbeu asht jo veteumlm Hero i Kombit Shqiptra por dhe njeuml Hero i

Evropeumls Fjale tij u peumlrcoll me projektimn neuml mur te Albumit peumlrkujtimor peumlr Skeumlnderbeun me g jitheuml

veeprat figurative kushtuar atij gjateuml 550 vjet neuml Evropeuml ku neuml Shqipeumlri mbreteumlronte heshtja e ploteumls neumln

pushtimin turko-otoman Shtua atyr veprat e reja pas vitit 1912 teuml pavareumlsiseuml Neuml keumlt ativiet ai kishte sjelleuml

edhe piktureumln e tij kushtuar betejeumls seuml Albuleneumls fitue nga Skeumlnderbeu Ndeumlrhyrja e tij u prit me duertrokitje

e ovacione

Ndeumlrkoheuml grupi koral kendoj kangeumln xhamadain vija vijahellipdhe njeuml rapsod nga kosova keumlndoj me lahuteuml njeuml

kangeuml kushtue Skeumldnerbeut qeuml u ndoq nga grupi kosovar me sharki qeuml krijuen njeuml atmosfereuml teuml bukur

festive Pastaj moreumln fjaleumln me radh lektoreumlt e tjereuml Prof Adrian Marashi aardhur nga Parisi Histoiriani

nga Kosova Pro0 Nuri Bexheti Politologu Saft Kryemadhi nga Brukseli

Ndeumlrakq pati recitime nga dy vajza shqiptare poezi nga Naimi Kadareja dhe ne fund nga Fishta Gjuha

Shqipe qeuml ngriti entuziasmin e teuml pranisheumlmve Zoti Arian Bajraktar njoiftoi mbylljen e aktivitetit duke i

ftuiar teuml pranishmit neuml Koteilin e ofruar nga Amabasada e shqipeumlriseuml Me keteuml rast n teuml pranishmit e kalue

koheumln me biseda e fotografi teuml shumta Aty ishte dhe tablloja qeuml peumlrmendeumlm qeuml gjeti admirimin e para seuml

cileumls njereumlzit merrnin fotografi si kujtim teuml atij Simpziumi Dhameuml me pak fjaleuml zhvillimin e keumltij aktivietyi

kushtuar Skeumlnderbeut neuml formeuml Simpozumi Neuml keumlto rretha kameramani i TVSH beri disa intervista me dy

ambasadoreumlt dhe Lek Pervizin i konsideruar personazhi kryesor i keumltij aktviteti peumlr veprat konkrete

shkriugravemore e figurative kushtuar Gjergj kastriotit Skeumlnderbeut

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

Portreti i Skanderbeut

neuml Librin e Marin Barletit 1504k kishte dhaneuml fuqi sa me ia kalue njeuml Princi aq teuml fuqisheumlm jo njeuml por shumeuml hereuml dhe me njeuml numeumlr meuml teuml pakeumlt neuml njereumlz Princ Skanderbeu i mori fjaleumlt e turqeumlve si teuml veumlrteta u bani shumeuml nderime dhe urdhnoi qeuml teuml pajiseumlshin me gjitheuml sendet e neumlvojshme e teuml trajtoheumlshin et sheumlrbeheumlshin si duhet duke u caktue njereumlz e theologeuml shumeuml teuml ditun qeuml ata teuml meumlsonin dhe teuml peumlrveteumlsonin feneuml toneuml teuml shenjteuml Ato njereumlz fallso e maskarenj banin sikur i pranonin meumlsimet e shenjta me keumlnaqeumlsi dhe peumlrkushtim shpirtnor Por Zoti qeuml asht i vetmi njoheumls i zemrave teuml njereumlzve nuk lejoi qeuml teuml zgjatej ai mashtrim e hile e fshehun e ndodhi qeuml njeuml diteuml keumlta njereumlz (nuk dihet se peumlr ccedilrsquoshkak) teuml inatosun e duke u fye me fjaleuml filluen teuml zihen mes tyne dhe prej shamateumls dhe zhurmeumls erdhen disa teuml oborrit teuml Princit ku ndigjueqeuml njeni i thoshte tjetrit laquo Ah qen tradheumltar do teuml merret vesh mireuml se teuml ka ccedilue Sulltani peumlr me vra Skanderbeunraquo kujt tjetri ishte peumlrgjigjeuml laquo Jo uneuml por ti je tradheumltar prandaj mban thikeuml me helm peumlr teuml ba ateuml puneuml qeuml ti ma ngarkon mue raquo Neuml ato fjaleuml ndeumlrhyneuml oborrtareumlt dhe i kapeumln e i ccediluen para Princit i cili ia doreumlzoi njeuml gjykateumlsi qeuml me kujdes ta zgjidhte keumlteuml puneuml Gjykateumlsi kur i pa se i rreumlshqitshin pyetjeve i vuni neumln tortureuml dhe ata teuml poshteumlr rreumlfyen se si i kishte ccedilue Sulltani me premtim dhuratash teuml meumldha po teuml arrinin neuml ccedilfareumldo meumlnyre qofteuml qeuml ta vrisnin Skanderbeun dhe prova ishte se u kishin gjeteuml dy kama me helm njeuml peumlr seumlcilin Gjykateumlsi i bani njeuml relacion Princit i cili e porositi ateuml qeuml teuml vepronte neuml bazeuml teuml ligjit Keumlshtu u mor vendimi qeuml teuml vareumlshin peumlr fyti (si tradheumltareuml) qeuml u zbatue menjeumlhereuml nga

Ministri i drejteumlsiseuml Mbas keumltij incidenti Skanderbeu shumeuml i inatosun qeuml Sulltani po e ndiqte me aq hile e kurtha e mblodhi ushtrineuml dhe u fut neuml ateuml pjeseuml teuml vendit turk ku nuk kishte qeneuml kurreuml tue e placcedilkiteuml e kalue neuml hekur e zjarr e tue e shkateumlrrue e shkretue aq shumeuml sa qeuml banoreumlt iknin tue e braktiseuml vendin ndeumlrsa ai u rikthye me placcedilkeuml shumeuml teuml madhe teuml cileumln ia shpeumlrndau ushtriseuml me dashamireumlsi

KREU XXXV

Sulltani si u njofue nga disa spiuneuml peumlr vdekjen e atyre dy turqeumlve qeuml i kishte niseuml peumlr me vra Skanderbeun i erdhi keq peumlr ta dhe vendosi teuml nisej veteuml me njeuml ushtri shumeuml teuml fuqishme keumlshtu qeuml peumlrgatiti njeuml ushtri prej 200 mijeuml 59 turqish dhe shkoi neuml Shqipni ku u vendos poshteuml Krujeumls Deumlrgoi Ambasadoreuml teuml takonin qytetareumlt me aneuml teuml cileumlve u premtoi teuml gjitheumlve shumeuml dhurata po teuml binin neuml ujdi dhe po teuml donin teuml jetonin teuml qeteuml me ligjet e tyne peumlrdryshe po teuml refuzonin i keumlrcenonte me rrenime shkretime e vdekje 59 Por qytetareumlt e mireuml e besnikeuml iu peumlrgjigjen se qyteti ishte i Princ Gjergj Kastriotit Zotnia i tyne i natyrsheumlm dhe ishte ai qeuml vendoste si peumlr qytetareumlt ashtu peumlr qytetin dhe ishin teuml vendosun me luftue deri neuml vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml teuml Jezus Krishtit e teuml Princit tyne Kur ia thaneuml peumlrgjigjen e qytetarve teuml Krujeumls e kapi inat i madh dhe nisi menjeumlhereuml disa kaloreumls peumlr teuml njohun vendosjen e qytetit Kur keumlto u afruan teuml muret u priteumln me gjuetje teuml forta bombardash dhe armeumlsh te tjera goditeumlse luftarake prej kujt mbeteumln teuml vrameuml shumeuml sish Nga ana tjeteumlr Skanderbeu qeuml rrinte jashteuml qytetit nuk pushonte seuml sulmuemit anmikun hereuml keumlndej hereuml andej tue u shtye deri neuml afeumlrsi teuml kampit teuml kundeumlrshtareumlve e tue vra e plagoseuml shumeuml prej tyne pa pushue asnjeumlhereuml diteuml e nateuml pa i laneuml njeumlhereuml teuml qeteuml me mjete e meumlnyra teuml ndryshme gjithmoneuml tue mbjelleuml vdekje e kasaphane porsi ujqit mbi dhent Sulltani qeuml njoftohej peumlr keumlto puneuml nuk gjente qeteumlsi dhe nuk rrinte pa ccedilue sa ma

fshehurazi spiuneuml peumlr teuml studiue mireuml vendin e qytetit qeuml teuml zbulonin se neuml ccedilrsquomeumlnyreuml dhe me sa ma pak rrezik teuml mund teuml sulmohej ai qytet por nga ato qeuml deumlrgonte pak sish ktheheumlshin neuml kamp sepse vriteumlshin ose plagoseumlshin nga pritat e Skanderbeut dhe ato pak qeuml arrinin deri te ccediladrat njoftonin se qyteti ishte i pathyesheumlm e se ishte e pamundun teuml pushtohej sado qeuml sulmet trsquoishin teuml fuqisheumlm e prandaj nuk kishte tjeteumlr zgjidhje peumlrveccedil teuml njeuml rrethimi teuml gjateuml me qeneuml se ai ishte shumeuml i mbrojtun dhe i furnizuem mireuml me sende ushqimore peumlr disa vjet Kur e veumlrtetoi Sullatni se qyteti ishte i papushtuesheumlm dhe kur pa se

neuml asnjeuml meumlnyreuml srsquomund trsquoi bante dam por neuml teuml kundeumlrten kishte peumlsue dame te vrameuml e teuml plagosun si dhe turp peumlr kunoreumln e tij vendosi teuml largohej por duke e mbajteuml rrethimin peumlr njeuml koheuml teuml gjateuml deri sa teuml rrethuemi teuml detyroheumlshin teuml doreumlzoheumlshin neuml meumlshireuml teuml tij Si vendosi e la Ballabanin poshteuml qytetit me 14 mijeuml kaloreumls dhe 5 mij kambeumlsoreuml me porosi qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos largohej prej atij rrethimi kujt i dha dhe disa sanxhakeuml si keumlshilltareuml njereumlz teuml afteuml dhe shumeuml dinakeuml teuml praktikuem shumeuml neuml puneumlt e lufteumls me aneuml teuml teuml cileumlve mendonte se maneumlfund mund ta pushtonte qytetin Mbasi i dha gjitheuml keumlto urdhna u nis peumlr neuml Kostantinopol dhe gjateuml rrugeumls e pushtoi njeuml pjeseuml teuml vendit teuml Princ Skanderbeut ku caktoi neuml tokat dhe kalateuml disa Komandanteuml dhe ushtareuml krijoi gjykata e emnoi jurista e zyrtareuml teuml tjereuml pra tue i neumlnshtrue ato vise neumln sundimin e tij60 Neuml rrugeumltim e sipeumlr ndodhi qeuml neuml sajeuml teuml njeuml tradhtari maskara kusar beseumlthyes e i poshteumlr Sulltani teuml pushtonte kalaneuml e Kidneumls60 ku gjeumlndeumlshin teteuml mijeuml ushtareuml trima pa numeumlrue feumlmijeumlt e grateuml dhe njereumlzit e tjereuml teuml paafteuml teuml cileumlve u dha vdekje teuml llahtarshme Kjo i shkaktoi Princ Skanderbeu dhimbje teuml madhe e shumeuml dam por nuk kaloi shumeuml e ai e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls peumlr lavdi e nder te tij dhe i vrau teuml gjitheuml turqit qe gjeti aty breumlnda Lajmi i keumlsaj ngjarje i shkoi Sulltanit para se teuml arrinte neuml Kostantinopol dhe u meumlrzit dhe u shqeteumlsue aq shumeuml si peumlr lajmin ashtu edhe peumlr humbjen e njereumlzve dhe peumlr mundimet qeuml pati neuml ateuml udheumltim ku si pasojeuml u semue randeuml e sa nuk vdiq ------------------------------------ 59) Kjo shifeumlr duket si tepeumlr e zmadhueme ndoshta peumlr teuml dhaneuml ma teuml

madhe fuqineuml e ushtriseuml turke qeuml vinte neumln Komandeumln e veteuml Sulltan

Mehmetit por duhet ditun se njeuml ushtri qeuml udheumlhiqej nga veteuml Sulltani

nuk mund trsquoishte neumln 150000 veteuml

--------------------------- 60) Sipas Biemmit banoreumlt fatkeqeuml teuml Kidneumls arrinin neuml 30 mijeuml nga ku

teteumlmijeuml ishin trsquoafteuml peumlr lufteuml Kuptohet se aty u ba njeuml masakeumlr e

sheumlmtueme njeuml kasaphane viktimash teuml pafajshne shqiptareumlsh njeuml krim i

peumlrmasava peumlrbindeumlshe qeuml veteumlm njeuml sulttan i egeumlr si Mehmeti II mund

teuml teuml kryente Kjo ngjarje tregoheumlt neuml librin e Frangut ku del sheshit se

Biemi e ka paseuml vepreumln latinisht teuml tij ku Frangu e peumlrcakton sakteuml seuml

neuml Kidna u vraneuml 8 mijeuml ushtareuml dhe masakrimin popullsiseuml

KREU XXXVI

Mbasi e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls dhe u kthye ne kampin e tij Skanderbeu qeuml e dinte se ushtria turke qeuml rrethonte Krujeumln ishte e peumlrbame nga njereumlz teuml regjun ne lufteuml me komandanteuml shumeuml teuml afteuml e teuml menccedilur dhe tue pa se ishin fortifikue mireuml e kishin pushtue malin Korvin57 i cili ngrihej mbi qytetin dhe nuk kishte menyreuml se si teuml sulmohej kurse peumlr trsquoi deumlbue prej atij mali duheumlshin shumeuml njereumlz

filloi teuml thellohet neuml mendime tue paseuml frikeuml mos e humbte qytetin e si rjedhim krejt shtetin prandaj i thirri njereumlzit kryesor teuml ushtriseuml qeuml teuml keumlshillohej me ta dhe u parashtroi teuml tana veumlshtireumlsiteuml e u keumlrkoi mendimin ku disa u peumlrgjigjen se qyteti ishteuml i peumlrforcuem shumeuml mireuml dhe e pajisun me gjithccedilka qeuml i duhej si dhe me Komandanteuml teuml afteuml e ushtareuml trima Njeumlkoheumlsisht duke qeneuml se qyteti ishte furnizuem nga ana ushqimore peumlr gjashteuml vjet srsquokishte vend peumlr shqeteumlsim por dhe po teuml vazhdonte rrethimi i anmikut ai duhej ngacmue e damtue me sulme teuml veumlrtet Korvin (Kurbin) vazhdueshme peumlr ta mbajteuml neumln frikeuml teuml peumlrhershme derisa teuml meumlrzitej e teuml lodhej nga rrethimi i gjateuml prej ku nuk nxirrej asnjeuml peumlrfitim e teuml largohej vetvetiu Disa teuml tjereuml thonin krejt ndryshe dikush propozonte qeuml teuml keumlrkohej ndihmeuml Princave teuml Krishteneuml e kishte nga ata me mendime teuml tjera Peumlrfundimisht u vendos qeuml Princi veteuml teuml shkonte peumlrsonalisht neuml Romeuml te Papa (Pali i II) peumlr trsquoi keumlrkue ndihmeuml Keumlshtu Princ Skanderbeu mbrriti neuml Romeuml ku u prit me keumlnaqeumlsi nga Papa dhe nga i gjitheuml kolezhi i mbledhun i publike ku mbajti fjalimin e tij teuml matun e plot elokuenceuml Ai u prit me dashamireumlsi si nga Papa ashtu nga Kardinaleumlt qeuml i dhaneuml teuml Kardinaleumlve i ftuem e i pranuem neuml koncistor neuml njeuml pritje kuptonte se do teuml ia ploteumlsonin keumlrkesat dhe u lejue qeuml teuml largohej peumlr ateuml rast Por ne peumlrfundimin e marreumlveshjes kur do teuml nisej peumlr disa shkaqe shumeuml teuml keumlqia si thasheumlthemet e liga mori njeuml ndihmeuml shumeuml teuml pakeumlt nga ai Papeuml dhe kur krejt i pakeumlnaqun u ba gati teuml niset iu dhaneuml nga artkeumltari i Papeumls arkeumltarit teuml Princit veteumlm tremijeuml skude florini dhe asgja shqeteumlsue shumeuml dhe u kthye neuml Shqipni 61 seuml pari neuml Shkodeumlr qytet i Venedikut ku gjeti peumlrfaqeumlsuesin e asaj Republike Josafat Barbaron i cili mbasi ia tregoi problemin dhe nevojat e tij neuml emeumln teuml Venedikut i dha ndihma neuml ushtareuml furnizime dhe pare dhe krjuen njeuml lidhje mes tyne Si u nis nga Shkodra shkoi deri te Lek Dukagjini dhe veumlllai tij Nikolla qeuml e ndihmuen me njeuml turmeuml teuml madhe kaloreumlsish e kambeumlsoreumlsh njereumlz shumeuml teuml afteuml dhe me peumlrvojeuml luftarake me teuml cileumlt u bashkuen njereumlz teuml tjereuml dhe 500 kambeumlsoreuml italianeuml qeuml gjeumlndeumlshin ateumlhere neuml Shkodeumlr Peumlrveccedil keumltyne Peumlrfaqeumlsuesi Venedikas neuml fjaleuml i ccediloj edhe njeumlmijeuml kaloreumlsteuml tjereuml dhe tremijeuml kambeumlsoreuml Shkodraneuml Drishtas Lezhnjaneuml e Durrsakeuml qeuml teuml gjitheuml se bashku arrinin neuml 13 mijeuml veteuml si dhe 400 lufteumltareuml teuml zgjedhun me teuml cilat forca Princ Skanderbeu mjaft i keumlnaqun u nis neuml ndihmeuml teuml Krujeumls Sapo arriti atje i mbajti njeuml fjalim teuml shkurt gjitheuml asaj ushtrie qeuml i ishte bashkangjitun tue nxiteuml e inkurajue ccedildonjenin prej tyne qeuml teuml luftonin si kaloreumls e lufteumltareuml trima qeuml teuml fitonin nder e lavdi si dhe ccedildo gja teuml dobishme qeuml mund teuml merrnin nga fitorja neuml teuml kundeumlrten tue u tregue se sa turp marre e dam do teuml kishin neuml rast teuml njeuml humbje

E gjitheuml ushtria njeumlzanit iu peumlrgjigjen se ishin teuml gjitheuml teuml vendosun peumlr fitore a vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml tyne teuml shenjteuml dhe teuml Madhniseuml tij Si u thaneuml keumlto Skanderbeu u nis prej aty e shkoi atje ku kishte zaneuml vend jeteumln dhe nderin e tij u fut me inat mes turmeumls teuml anmiqve tue luftue me peumlr teuml arriteuml fitoreumln hereuml kendej hereuml andej pa kuptim si njeuml i ccedilmendun i peumlrfshimeuml nga njeuml inat e njeuml urrejtje e papeumlrmbajtun Ata teuml qytetit tue luftue me anmiqteuml e tue vra shumeuml prej tyne u teumlrhoqen daleumlngadaleuml breumlnda Krujeumls Neuml keumlto rrethana njeuml far Gjergj Aleks i64

i kampit teuml Princ Skanderbeut qeuml e kishte e pikaseuml Ballabanin (qeuml e njihte mireuml) kah shkonte ashtu si i ccedilmendun midis anmiqve iu afrue dhe e gjuejti me arkibugj 65 neuml bark dhe e plagosi peumlr vdekje Ballabani kur e pa veteumln teuml plagosun e kthej kalin dhe u turr drejt kampit ku mbasi e zbriteumln prej shaleumls e futeumln neuml ccediladren e tij krejt teuml peumlrgjakun U thirreumln mjekeumlt ma teuml mireuml teuml ushtriseuml peumlr ta mjekue por ata kur e paneuml plageumln thaneuml se nuk kishte shpeumltim dhe se nuk do teuml kishte jetue ma shumeuml se ajo diteuml siccedil ndodhi sepse neuml oreumlt e vona Ballabani i pafat vdiq tue ia dhaneuml shpirtin ferrit Kur vdekja e tij u peumlrhap neuml gjitheuml kampin neuml ushtrineuml e tij u shkaktue ccedilregull i madh dhe aq frikeuml u hyni neuml zemeumlr teuml gjitheumlve sa qeuml ibraktiseumln ccediladrat istikamet armatimet dhe ccedildo gja tjeteumlr dhe u niseumln krejt teuml peumlshtjelluem e teuml tronditun tue ikeuml sa mundnin teuml tmerruem se e kishin anmikun pas shpine dhe aq ma teuml friksuem kur moreumln vesht se mali i Korvinit ishte pushtue prej Princ Skanderbeut prandaj tue mos paseuml tjeteumlr shpreseuml turqit --------------------- 61) Arkeumltari ishte veteuml Dhimiteumlr Frangu qeuml tregoheumlt fisnik e srsquoe

peumlrmend veten Por kemi deumlshmineuml e Paolo Jovion e ma voneuml

teuml francezit Paganel qeuml ia peumlrmendin emnin dhe funksionin qeuml

kishte si shoqnues i Skeumlnderbeut ne ateuml udheumltim ne Romeuml

----------------------------- 62)-Gjovenemi peumlr fshati Gjoneumlm neuml Fusheuml Krujeuml 63) Asht fjala peumlr malin e Krujeumls Ndoshta neuml mendjen e Frangut do teuml

jeteuml nguliteuml emni e maleve teuml Kurbinit prandaj ai peumlrdor emnin Korvin

(Korbin) Ne tekstin e kemi laneuml Korvin Ndeumlrsa Jovio etjereuml e quejneuml

mali Kruin qeuml peumlrkon ma shumeuml me Krujeuml pra malin i Krujeumls Ja

ccedilrsquoshkruan peumlr keumlteuml ngjarje historiani francez Paganel ldquo Ne vend teuml

ndihmave reale Skanderbeu mori disa dhurata Pali II i dhuroi njeuml

kapeleuml e njeuml shpateuml teuml bekuar prej doreumls tij I dha disa pare por asnjeuml

ushtar Keumlshtu veteumlm tremijeuml skude iu doreumlzuan Dhimiteumlr Frangut

kusheumlri i kryepeumlshkopit Pal Engjeumlllit dhe arkeumltar i Skanderbeutrdquo Me keteuml

rast jepet se kush ishte Dhimiteumlr Frangu Shkruen edhe Paolo Giovio

Dhimiteumlr Frangu i fisinikeumlve teuml Drishtit kusheumlri i peumlshkopit Pal Engjeumllli

peumlrfaeumlqsues i Skanderbeutraquo ----------------------------- 64 Neuml teuml veumlrteteuml quhej Gjergji Lleshi dhe jo Aleksi siccedil e jep Frangu e teuml

tjereuml nga latinishtja ndeumlrsa peumlrshqiptareuml Aleks = Lesh Ky gabim eumlshteuml

ba edhe me Lezheumln e qujtun italisht Alessio kurse romakeumlt e quenin

Lissus qeuml peumlrkonte me Lis siccedil fillimisht quhej ai qytet i lashteuml Prej

pyjeveteuml lisit qeuml mbulonin vendin nga pastaj Lesh e Lezheuml

Arkibugj armeuml zjarri primitive Steumlrgjyshi i pushkeumls

u teumlrhoqeumln teuml gjitheuml neuml njeuml fusheuml mjaft teuml largeumlt qeuml quhej fusha e Tiraneumls Mbas keumlsaj fitoreumlje teuml madhe Princ Skanderbeu mes tyne u gjunjeumlzue neuml tokeuml e faleumlnderoi Zotin e madh e trsquoamshuem pastaj bashkeuml me shumeuml nga njereumlzit ma teuml randeumlsisheumlm teuml ushtriseuml u nis drejt Krujeumls tue kalue mes kampit teuml anmikut ku gjeti ushqime me shumiceuml miell elb oriz e teuml tjera lloj si dhe shumeuml sende preumlj florini argjendi dhe sasina teuml shumta placcedilkash me vlereuml teuml madhe teuml cilat ia shpeumlrdau ushtriseuml teuml gjitha sa qeuml nuk mbeti as ushtari meuml i thjeshteuml qeuml teuml mos merrte pjeseumln e tij nga e cila sjellje e madhnishme e bujare ishin teuml gjitheuml teuml geumlzuem e teuml keumlnaqun brohoritje zanash qeuml hypnin deri neuml qiell Kurse ushqimet Princi urdhnoi qeuml teuml qoheumlshin neuml Krujeuml ku vendosi rregull dhe menjeumlhereuml nisi njereumlz qeuml teuml zinin shtigjet qeuml ajo ushtri e shpartallueme (po trsquoishte e mundun) teuml mos kthehej ma te Sulltani Po ateuml mbramje kur e paneuml Turqit se ishin zaneuml shtigjet e qeuml nukkishin shpeumltim i ccediluen Skanderbeut dy nga Turqit ma teuml randeumlsisheumlm qeuml i priti ku ato iu luteumln neuml emeumln teuml gjitheuml ushtriseuml qeuml teuml u a falte jeteumln tue ia doreumlzue vullnetarisht gjitheuml placcedilkeumln qeuml kishin e tue u justifikue se kishin ardheuml neuml ateuml rrethim kundeumlr tij teuml detyruem si vasaleuml qeuml ishin qeuml trsquoi bindeumlshin Zotniseuml tyne keumlshtu qeuml i keumlrkonin Madhniseuml tij qeuml mos teuml ua mohonte keumlteuml falje qeuml nuk ia kishte mohue askujt Ateumlhere Skanderbeu i buzeumlqeshun dhe me mireumlsi i priti i qeteumlsoi dhe i ccediloi teuml pushonin e dha urdheumln qeuml teuml trajtoheumlshin mireuml dhe u tha se seuml shpejti do trsquou kthente peumlrgjigje e trsquoi niste E mblodhi keumlshillin e tij ku u pranue edhe Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut Jozafat Barbaro dhe teuml gjithve u tregoi mbi keumlrkeseumln e Turqeumlve ne emeumln teuml ushtriseuml anmike tue keumlrkue qeuml ccedildonjeni lirisht teuml jepte mendimin e tij I pari qeuml u peumlrgjigj ishte Jozafat Barbaro Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut i cili tha se Venediku e kishte deumlrgue si peumlrfaqeumlsues teuml tij neuml Shkodeumlr e peumlr ateuml pjese teuml Shqipniseuml qeuml eumlshteuml neuml sundimin e Venedikut me porosi qeuml neuml ccedildo koheuml teuml qeumlndronte praneuml Madhniseuml suej peumlr ta ndihmue neuml ccedildo gja teuml dobishme e teuml neumlvojshme qeuml teuml keumlrkonte si mik e i konfederuem i Venedikut Peumlr puneuml teuml tjera ai nuk ndeumlrhynte peumlrveccedil se neuml zbatimin e detyrave e urdhnave teuml shtetit tij neuml pamundeumlsi nga ana tjeteumlr me kundeumlrshtue ato urdhna e sa peumlr keumlteuml rast gjithccedilka varej nga Madhnia e tij prandaj teuml mos ia keumlrkonte mendimin e si tha keumlto heshti Ndeumlrhyni Lek Dukagjini i cili me guxim e pa asnjeuml leumlkundje tha ldquoEmbetardquo 65 e qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos tregohej meumlshireuml ndaj atyne amiqve aq teuml keumlqij teuml poshteumlr me- ligje e feacute tjeteumlr teuml pabeseuml teuml cileumlt nuk e mbajneuml kurreuml fjaleumln e dhaneuml dhe qeuml nuk e njohin kurreuml as nuk e dineuml se ccedildo teuml thoteuml meumlshireuml ndaj anmiqve teuml mundun Beseuml meuml teuml cileumlt nuk u lejohet as miqve prandaj teuml gjitheuml teuml griheumlshin copa copa Fjaleumln e tij e aprovuen shumeuml nga ato Zotnijteuml Teuml tjereuml parashtruen mendime teuml

ndryshme teuml kunderta e teuml ccedildo lloj Si i mori vesh teuml gjitha mendimet e tyne Skanderbeu foli laquo Vllazeumln e miq teuml dashtun uneuml besoj se dihet se tue shkue kundeumlr anmiqve tashma teuml thyem e teuml frikeumlsuem e teuml shpartalluem nuk asht e veumlshtireuml peumlr ne qeuml trsquoi mundim Por me qeneuml se ata janeuml zaneuml ngusht sepse u kemi mbylleuml shtigjet e ikjes dhe me qeneuml se ngjarjet e lufteumls kaneuml mbeteuml pezull e teuml dyshimta duhet gjykue me pjekuni sepse parashikohet se ato do teuml luftojneuml si teuml deumlshpeumlruem e do teuml kacafyten deri neuml vdekje neuml pamundeumlsi peumlr me ikeuml dhe po qe rastis qeuml peumlr meumlkatet tona Zoti teuml lejonte qeuml ne teuml humbisnim a nuk do teuml ishte ky shkaterreumlmi yni i ploteuml e peumlrfundimtar Prandaj mendimi im do teuml ishte qeuml trsquoi lajmeuml teuml lireuml teuml shkojneuml sikur ne nuk merremi me teuml tilleuml njereumlz frikamaneuml dhe teuml veprojmeuml neuml meumlnyreuml qeuml anmiqteuml teuml deumltyrohen teuml na lavdeumlrojneuml e vlereumlsojneuml peumlr humanizmin e meumlshireumln toneuml se sa teuml na shajneuml e teuml shpifin peumlr egeumlrsi ndaj atyne qeuml ikin Teuml kemi gjithashtu parasyshe shembeumlllin dhe porositeuml e teuml vjeteumlrve qeuml kaneuml thaneuml laquo anmikut qeuml iken ndeumlrtoja ureumln teuml florijteuml raquo Disave u peumllqeu mendnimi i Princit e disave jo veccedilaneumlrisht Kapiteneumlve dhe ushtareumlve italianeuml teuml cileumlt donin teuml hakmarreumlshin mbi Turqit ndaj teuml cileumlve kishin urrejtje teuml madhe Teuml dy Turqit u paraqiten pastaj te Skanderbeu i cili u tha me qeneuml se ushtria juej ka ardheuml pa keumlrkue lejeumln time neuml Shqipni peumlr teuml rrethue shtetin tim po ashtu pa lejeumln time ata mund teuml ushtron egeumlrsi kundeumlr anmiqve teuml mundun as nuk u a mohon shkonin me Zotin sepse humanizmi dhe meumlshira e Krishteneuml nuk meumlshireumln atyne qeuml ia keumlrkojneuml Por neuml keumlto rrethana dy Turqit u vonuen dy diteuml peumlr trsquou kthye neuml kampin e tyne teuml braktisun e teuml shkreteuml dhe ushtria kujtoi se i kishte mbajteuml rob Skanderbeu prandaj me qeneuml se i kishte zaneuml uria vendosen se ishte ma mireuml me vdekeuml si lufteumltareuml prej doreumls e anmiqve se sa me vdekeuml nga uria si gra teuml keumlqija peumlr turpin e tyne e keumlshtu teuml gjitheuml teuml njeuml mendje shkuen me luftue neuml shtigjet ku nga te dy aneumlt pati shumeuml teuml vdekun Kapiteneumlt e Skanderbeut kur paneuml se ata po luftonin si teuml deumlshpeumlruem dhe jo me disiplineuml ushtarake e se nuk u dhimbej jeta ndeumlrsa atyne u lypsej ma shumeuml jeta e njeuml shqiptari se sa vdekja e njeumlqind turqeumlve u teumlrhoqeumln dhe u a liruen shtigjet anmiqve teuml cileumlt tue mos paseuml asgja me hangeumlr shumeuml vdiqen prej uriseuml shumeuml teuml tjereuml u vraneuml prej fshatareumlve dhe shumeuml u zuneuml rob gjysmeuml teuml vdekun e teuml rraskapitun prej uriseuml Sa ishin largue teuml dy Turqit Skanderbeut i erdhi lajmi se neuml breg teuml lumit Isheumlm kishin mbrriteuml shumeuml barka teuml ngarkueme me gruneuml miell elbi biskota e shumeuml ushqime teuml tjera peumlr teuml furnizue kampin turk Princi u geumlzue shumeuml dhe e nisi njeuml grup teuml madh ushtareumlsh neuml ateuml lumeuml peumlr trsquoi shkarkue teuml gjitha materialet e peumlr me i ccedilue neuml Krujeuml ku u deshteumln tre dit veteumlm qeuml teuml shkarkoheumlshin aq e madhe ishte sasia sa

qeuml Kruja e siguroi furnizmin e saj peumlr teteuml vjet Nuk munguen ata qeuml filluen teuml murmurisin kundeumlr Skanderbeut sepse peumlr shkak teuml tij ato turqit kishin ikeuml Por ai tue shpjegue puneumln e tue paraqiteuml aresye teuml dobishme e teuml nevojshme i shpeumlrbleu teuml gjitheuml dhe i peumlrcolli teuml keumlnaqun tue i faleumlnderue peumlr sheumlrbimin e tyne teuml mireuml e teuml lavdeumlruesheumlm Ndeumlrkoheuml shumeuml shqiptareuml teuml vendit teuml Venedikut e teuml shumeuml princave Shqiptareuml paraqiteumlshin me shumeuml koka turqish qeuml kishin vra dhe me kuajt e tyne si dhe placcedilka teuml tjera teuml cileumlt Skanderbeu mbasi i falenderonte e i shpeumlrblente u jepte leje qeuml teuml largoheumlshin teuml keumlnaqun Seuml fundi i falenderoi gjitheuml Koloneleumlt e Kapiteneumlt dhe krejt ushtrineuml peumlr lodhjen e mundimet qeuml kishin peumlrballue i shpeumlrbleu sipas meritave e u dha leje teuml shkonin e mbajti veteumlm dymijeuml kaloreumls e njeumlmijeuml kambeumlsoreuml e shkoi me ta ne kufijt e zakonsheumlm ku vendosi rregull kudo me parandjenjeumln se Sulltani do teuml vinte peumlrseumlri ose do teuml ccedilonte kundeumlr tij njeuml ushtri shumeuml ma teuml madhe e teuml fuqishme

----------------------

65 laquo Embeta raquo (e mbi ta) thot Lek Dukagjini E para fjalё shqipe

e shkrueme nё njё libёr neuml njeuml libeumlr latinisht E si mos me e

nderue respektue e falenderue Dhimitёr Frangubn qe na jep

teuml gjalleuml historineuml e Skanderbeut

Portret i Skeumlnderbeut nga piktori Ndue Pepa

Laccedil 2000 ruhet neuml lokalin privat praneuml pallatit

teuml kultureumls

SIMPOZIUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU

Hero i Kombit shqiptar dhe i Evropeumls

neuml qytetin Namur teuml Belgjikeumls meuml 29 shtator 2018

organizuar nga Shoqata ldquoNeumlneuml Terezardquo Komuna e Namurit neuml

bashkeumlpunim me Ambasadat e Shqipeumlriseuml e Kosoveumls 550-vjetorit teuml Skeumlnderbeut shqiptareumlt e qytetit Namur teuml Belgjikeumls iu peumlrgjigjen me organizimi i njeuml

simpoziumi kushtuar Heroit Kombeumltar Nismeumltari ishte z Arian Bajraktari me shoqateumln shqiptare laquo Neumlneuml

Tereza raquo neuml bashkeumlpunim me autoritetet e vendit dhe ambasadat shqiptare teuml Shqipeumlriseuml e Kosoveumls Peumlr

keumlteuml eveniment iccedilshin thirrur historianeuml nga Franca Kosova dhe nga shqiptareumlt e Belgjikeumls qeuml do teuml

reumlferonin Siccedil e tregon dhe pllkati me portretin e Skeumlnderbeut i ofruar nga Ambasada shqiptare aktiviteti u

zhivillue neuml formeuml teuml njeuml Simpoziumi dygjuheumlsor Shqip e Freumlngjisht ku kishte dhe teuml ftuar belgeuml

burgmastri me ekipin e tij dhe pjesmarreumls teuml tjereuml Shqiptareumlt srsquoishin veteumlm nga Namuri por dhe nga

Brukseli e qyettete teuml tjereuml

00 Keumlshtu me 29 shtator nga ora 1700 aktiviteti nisi me pershendtjen e miresiardhjes nga Arian

Bajraktari Pastaj grupi koral i nxaneumlsve teuml shkolleumls shqipe e teuml rij teuml tjereuml e hapeumln Simpoziumin me himnin e

Belgjikeumls dhe Himnoin toneuml kombeumltar

Peumlrsheumlndeti peumlr Shoqateumln eacuteNeumlneuml Tereza raquo neumln kryertari i saj dhe dhe iu dha fjala Bugmesterit teuml vendit i

cili peumlrsheumlndeti dhe peumlrgeumlzoi organizimin e Simposziumit kushtuar Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut hero i

kombit shqipatr dhe i Evropeumls ku ai vlereumlsoheumlt si njeuml figureuml e madhe historike qeuml luftoi peumlr lirineuml embrojtjeumln

e atdheut teuml tij e u beuml edhe mburojeuml e mbrojteumls i Evropeumls Pas ti e moreumln fjaleumln ambasadoreumlt Zonja Suela

Janina peumlr Ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe zoti Bernard nika peumlr Ambasadeumln e Kosoveumls Teuml dy ambasadoreumlt

vuen neuml dukje reumlndeumlsineuml e keumltij Simpoziumi kushtuar Skeumlnderbeut neuml vitin jubilar teuml 550-vjetorit teuml vdekjeumls

dhe teuml reumlndeumlsiseuml se figureumls seuml tij si figureuml madhore e identitetit teuml shqiptarve neuml Evropeuml e neuml boteuml Teuml gjitheuml

ndeumlrhyrjet u vlereumlsuan me duertrokitje teuml gjata I erdhi radha lektorit kryesor qeuml ishte z Lek Pervizi si

peumlrkthyes i dy veprave teuml shek XV-XVI kushtrau Skeumlnderbeut e njoheumls i historiseuml seuml Skeumlnderbeut Ai

zhvillou referatin Gjergj kastrioti Skeumlnderbeu asht jo veteumlm Hero i Kombit Shqiptra por dhe njeuml Hero i

Evropeumls Fjale tij u peumlrcoll me projektimn neuml mur te Albumit peumlrkujtimor peumlr Skeumlnderbeun me g jitheuml

veeprat figurative kushtuar atij gjateuml 550 vjet neuml Evropeuml ku neuml Shqipeumlri mbreteumlronte heshtja e ploteumls neumln

pushtimin turko-otoman Shtua atyr veprat e reja pas vitit 1912 teuml pavareumlsiseuml Neuml keumlt ativiet ai kishte sjelleuml

edhe piktureumln e tij kushtuar betejeumls seuml Albuleneumls fitue nga Skeumlnderbeu Ndeumlrhyrja e tij u prit me duertrokitje

e ovacione

Ndeumlrkoheuml grupi koral kendoj kangeumln xhamadain vija vijahellipdhe njeuml rapsod nga kosova keumlndoj me lahuteuml njeuml

kangeuml kushtue Skeumldnerbeut qeuml u ndoq nga grupi kosovar me sharki qeuml krijuen njeuml atmosfereuml teuml bukur

festive Pastaj moreumln fjaleumln me radh lektoreumlt e tjereuml Prof Adrian Marashi aardhur nga Parisi Histoiriani

nga Kosova Pro0 Nuri Bexheti Politologu Saft Kryemadhi nga Brukseli

Ndeumlrakq pati recitime nga dy vajza shqiptare poezi nga Naimi Kadareja dhe ne fund nga Fishta Gjuha

Shqipe qeuml ngriti entuziasmin e teuml pranisheumlmve Zoti Arian Bajraktar njoiftoi mbylljen e aktivitetit duke i

ftuiar teuml pranishmit neuml Koteilin e ofruar nga Amabasada e shqipeumlriseuml Me keteuml rast n teuml pranishmit e kalue

koheumln me biseda e fotografi teuml shumta Aty ishte dhe tablloja qeuml peumlrmendeumlm qeuml gjeti admirimin e para seuml

cileumls njereumlzit merrnin fotografi si kujtim teuml atij Simpziumi Dhameuml me pak fjaleuml zhvillimin e keumltij aktivietyi

kushtuar Skeumlnderbeut neuml formeuml Simpozumi Neuml keumlto rretha kameramani i TVSH beri disa intervista me dy

ambasadoreumlt dhe Lek Pervizin i konsideruar personazhi kryesor i keumltij aktviteti peumlr veprat konkrete

shkriugravemore e figurative kushtuar Gjergj kastriotit Skeumlnderbeut

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

neuml asnjeuml meumlnyreuml srsquomund trsquoi bante dam por neuml teuml kundeumlrten kishte peumlsue dame te vrameuml e teuml plagosun si dhe turp peumlr kunoreumln e tij vendosi teuml largohej por duke e mbajteuml rrethimin peumlr njeuml koheuml teuml gjateuml deri sa teuml rrethuemi teuml detyroheumlshin teuml doreumlzoheumlshin neuml meumlshireuml teuml tij Si vendosi e la Ballabanin poshteuml qytetit me 14 mijeuml kaloreumls dhe 5 mij kambeumlsoreuml me porosi qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos largohej prej atij rrethimi kujt i dha dhe disa sanxhakeuml si keumlshilltareuml njereumlz teuml afteuml dhe shumeuml dinakeuml teuml praktikuem shumeuml neuml puneumlt e lufteumls me aneuml teuml teuml cileumlve mendonte se maneumlfund mund ta pushtonte qytetin Mbasi i dha gjitheuml keumlto urdhna u nis peumlr neuml Kostantinopol dhe gjateuml rrugeumls e pushtoi njeuml pjeseuml teuml vendit teuml Princ Skanderbeut ku caktoi neuml tokat dhe kalateuml disa Komandanteuml dhe ushtareuml krijoi gjykata e emnoi jurista e zyrtareuml teuml tjereuml pra tue i neumlnshtrue ato vise neumln sundimin e tij60 Neuml rrugeumltim e sipeumlr ndodhi qeuml neuml sajeuml teuml njeuml tradhtari maskara kusar beseumlthyes e i poshteumlr Sulltani teuml pushtonte kalaneuml e Kidneumls60 ku gjeumlndeumlshin teteuml mijeuml ushtareuml trima pa numeumlrue feumlmijeumlt e grateuml dhe njereumlzit e tjereuml teuml paafteuml teuml cileumlve u dha vdekje teuml llahtarshme Kjo i shkaktoi Princ Skanderbeu dhimbje teuml madhe e shumeuml dam por nuk kaloi shumeuml e ai e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls peumlr lavdi e nder te tij dhe i vrau teuml gjitheuml turqit qe gjeti aty breumlnda Lajmi i keumlsaj ngjarje i shkoi Sulltanit para se teuml arrinte neuml Kostantinopol dhe u meumlrzit dhe u shqeteumlsue aq shumeuml si peumlr lajmin ashtu edhe peumlr humbjen e njereumlzve dhe peumlr mundimet qeuml pati neuml ateuml udheumltim ku si pasojeuml u semue randeuml e sa nuk vdiq ------------------------------------ 59) Kjo shifeumlr duket si tepeumlr e zmadhueme ndoshta peumlr teuml dhaneuml ma teuml

madhe fuqineuml e ushtriseuml turke qeuml vinte neumln Komandeumln e veteuml Sulltan

Mehmetit por duhet ditun se njeuml ushtri qeuml udheumlhiqej nga veteuml Sulltani

nuk mund trsquoishte neumln 150000 veteuml

--------------------------- 60) Sipas Biemmit banoreumlt fatkeqeuml teuml Kidneumls arrinin neuml 30 mijeuml nga ku

teteumlmijeuml ishin trsquoafteuml peumlr lufteuml Kuptohet se aty u ba njeuml masakeumlr e

sheumlmtueme njeuml kasaphane viktimash teuml pafajshne shqiptareumlsh njeuml krim i

peumlrmasava peumlrbindeumlshe qeuml veteumlm njeuml sulttan i egeumlr si Mehmeti II mund

teuml teuml kryente Kjo ngjarje tregoheumlt neuml librin e Frangut ku del sheshit se

Biemi e ka paseuml vepreumln latinisht teuml tij ku Frangu e peumlrcakton sakteuml seuml

neuml Kidna u vraneuml 8 mijeuml ushtareuml dhe masakrimin popullsiseuml

KREU XXXVI

Mbasi e ripushtoi kalaneuml e Kidneumls dhe u kthye ne kampin e tij Skanderbeu qeuml e dinte se ushtria turke qeuml rrethonte Krujeumln ishte e peumlrbame nga njereumlz teuml regjun ne lufteuml me komandanteuml shumeuml teuml afteuml e teuml menccedilur dhe tue pa se ishin fortifikue mireuml e kishin pushtue malin Korvin57 i cili ngrihej mbi qytetin dhe nuk kishte menyreuml se si teuml sulmohej kurse peumlr trsquoi deumlbue prej atij mali duheumlshin shumeuml njereumlz

filloi teuml thellohet neuml mendime tue paseuml frikeuml mos e humbte qytetin e si rjedhim krejt shtetin prandaj i thirri njereumlzit kryesor teuml ushtriseuml qeuml teuml keumlshillohej me ta dhe u parashtroi teuml tana veumlshtireumlsiteuml e u keumlrkoi mendimin ku disa u peumlrgjigjen se qyteti ishteuml i peumlrforcuem shumeuml mireuml dhe e pajisun me gjithccedilka qeuml i duhej si dhe me Komandanteuml teuml afteuml e ushtareuml trima Njeumlkoheumlsisht duke qeneuml se qyteti ishte furnizuem nga ana ushqimore peumlr gjashteuml vjet srsquokishte vend peumlr shqeteumlsim por dhe po teuml vazhdonte rrethimi i anmikut ai duhej ngacmue e damtue me sulme teuml veumlrtet Korvin (Kurbin) vazhdueshme peumlr ta mbajteuml neumln frikeuml teuml peumlrhershme derisa teuml meumlrzitej e teuml lodhej nga rrethimi i gjateuml prej ku nuk nxirrej asnjeuml peumlrfitim e teuml largohej vetvetiu Disa teuml tjereuml thonin krejt ndryshe dikush propozonte qeuml teuml keumlrkohej ndihmeuml Princave teuml Krishteneuml e kishte nga ata me mendime teuml tjera Peumlrfundimisht u vendos qeuml Princi veteuml teuml shkonte peumlrsonalisht neuml Romeuml te Papa (Pali i II) peumlr trsquoi keumlrkue ndihmeuml Keumlshtu Princ Skanderbeu mbrriti neuml Romeuml ku u prit me keumlnaqeumlsi nga Papa dhe nga i gjitheuml kolezhi i mbledhun i publike ku mbajti fjalimin e tij teuml matun e plot elokuenceuml Ai u prit me dashamireumlsi si nga Papa ashtu nga Kardinaleumlt qeuml i dhaneuml teuml Kardinaleumlve i ftuem e i pranuem neuml koncistor neuml njeuml pritje kuptonte se do teuml ia ploteumlsonin keumlrkesat dhe u lejue qeuml teuml largohej peumlr ateuml rast Por ne peumlrfundimin e marreumlveshjes kur do teuml nisej peumlr disa shkaqe shumeuml teuml keumlqia si thasheumlthemet e liga mori njeuml ndihmeuml shumeuml teuml pakeumlt nga ai Papeuml dhe kur krejt i pakeumlnaqun u ba gati teuml niset iu dhaneuml nga artkeumltari i Papeumls arkeumltarit teuml Princit veteumlm tremijeuml skude florini dhe asgja shqeteumlsue shumeuml dhe u kthye neuml Shqipni 61 seuml pari neuml Shkodeumlr qytet i Venedikut ku gjeti peumlrfaqeumlsuesin e asaj Republike Josafat Barbaron i cili mbasi ia tregoi problemin dhe nevojat e tij neuml emeumln teuml Venedikut i dha ndihma neuml ushtareuml furnizime dhe pare dhe krjuen njeuml lidhje mes tyne Si u nis nga Shkodra shkoi deri te Lek Dukagjini dhe veumlllai tij Nikolla qeuml e ndihmuen me njeuml turmeuml teuml madhe kaloreumlsish e kambeumlsoreumlsh njereumlz shumeuml teuml afteuml dhe me peumlrvojeuml luftarake me teuml cileumlt u bashkuen njereumlz teuml tjereuml dhe 500 kambeumlsoreuml italianeuml qeuml gjeumlndeumlshin ateumlhere neuml Shkodeumlr Peumlrveccedil keumltyne Peumlrfaqeumlsuesi Venedikas neuml fjaleuml i ccediloj edhe njeumlmijeuml kaloreumlsteuml tjereuml dhe tremijeuml kambeumlsoreuml Shkodraneuml Drishtas Lezhnjaneuml e Durrsakeuml qeuml teuml gjitheuml se bashku arrinin neuml 13 mijeuml veteuml si dhe 400 lufteumltareuml teuml zgjedhun me teuml cilat forca Princ Skanderbeu mjaft i keumlnaqun u nis neuml ndihmeuml teuml Krujeumls Sapo arriti atje i mbajti njeuml fjalim teuml shkurt gjitheuml asaj ushtrie qeuml i ishte bashkangjitun tue nxiteuml e inkurajue ccedildonjenin prej tyne qeuml teuml luftonin si kaloreumls e lufteumltareuml trima qeuml teuml fitonin nder e lavdi si dhe ccedildo gja teuml dobishme qeuml mund teuml merrnin nga fitorja neuml teuml kundeumlrten tue u tregue se sa turp marre e dam do teuml kishin neuml rast teuml njeuml humbje

E gjitheuml ushtria njeumlzanit iu peumlrgjigjen se ishin teuml gjitheuml teuml vendosun peumlr fitore a vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml tyne teuml shenjteuml dhe teuml Madhniseuml tij Si u thaneuml keumlto Skanderbeu u nis prej aty e shkoi atje ku kishte zaneuml vend jeteumln dhe nderin e tij u fut me inat mes turmeumls teuml anmiqve tue luftue me peumlr teuml arriteuml fitoreumln hereuml kendej hereuml andej pa kuptim si njeuml i ccedilmendun i peumlrfshimeuml nga njeuml inat e njeuml urrejtje e papeumlrmbajtun Ata teuml qytetit tue luftue me anmiqteuml e tue vra shumeuml prej tyne u teumlrhoqen daleumlngadaleuml breumlnda Krujeumls Neuml keumlto rrethana njeuml far Gjergj Aleks i64

i kampit teuml Princ Skanderbeut qeuml e kishte e pikaseuml Ballabanin (qeuml e njihte mireuml) kah shkonte ashtu si i ccedilmendun midis anmiqve iu afrue dhe e gjuejti me arkibugj 65 neuml bark dhe e plagosi peumlr vdekje Ballabani kur e pa veteumln teuml plagosun e kthej kalin dhe u turr drejt kampit ku mbasi e zbriteumln prej shaleumls e futeumln neuml ccediladren e tij krejt teuml peumlrgjakun U thirreumln mjekeumlt ma teuml mireuml teuml ushtriseuml peumlr ta mjekue por ata kur e paneuml plageumln thaneuml se nuk kishte shpeumltim dhe se nuk do teuml kishte jetue ma shumeuml se ajo diteuml siccedil ndodhi sepse neuml oreumlt e vona Ballabani i pafat vdiq tue ia dhaneuml shpirtin ferrit Kur vdekja e tij u peumlrhap neuml gjitheuml kampin neuml ushtrineuml e tij u shkaktue ccedilregull i madh dhe aq frikeuml u hyni neuml zemeumlr teuml gjitheumlve sa qeuml ibraktiseumln ccediladrat istikamet armatimet dhe ccedildo gja tjeteumlr dhe u niseumln krejt teuml peumlshtjelluem e teuml tronditun tue ikeuml sa mundnin teuml tmerruem se e kishin anmikun pas shpine dhe aq ma teuml friksuem kur moreumln vesht se mali i Korvinit ishte pushtue prej Princ Skanderbeut prandaj tue mos paseuml tjeteumlr shpreseuml turqit --------------------- 61) Arkeumltari ishte veteuml Dhimiteumlr Frangu qeuml tregoheumlt fisnik e srsquoe

peumlrmend veten Por kemi deumlshmineuml e Paolo Jovion e ma voneuml

teuml francezit Paganel qeuml ia peumlrmendin emnin dhe funksionin qeuml

kishte si shoqnues i Skeumlnderbeut ne ateuml udheumltim ne Romeuml

----------------------------- 62)-Gjovenemi peumlr fshati Gjoneumlm neuml Fusheuml Krujeuml 63) Asht fjala peumlr malin e Krujeumls Ndoshta neuml mendjen e Frangut do teuml

jeteuml nguliteuml emni e maleve teuml Kurbinit prandaj ai peumlrdor emnin Korvin

(Korbin) Ne tekstin e kemi laneuml Korvin Ndeumlrsa Jovio etjereuml e quejneuml

mali Kruin qeuml peumlrkon ma shumeuml me Krujeuml pra malin i Krujeumls Ja

ccedilrsquoshkruan peumlr keumlteuml ngjarje historiani francez Paganel ldquo Ne vend teuml

ndihmave reale Skanderbeu mori disa dhurata Pali II i dhuroi njeuml

kapeleuml e njeuml shpateuml teuml bekuar prej doreumls tij I dha disa pare por asnjeuml

ushtar Keumlshtu veteumlm tremijeuml skude iu doreumlzuan Dhimiteumlr Frangut

kusheumlri i kryepeumlshkopit Pal Engjeumlllit dhe arkeumltar i Skanderbeutrdquo Me keteuml

rast jepet se kush ishte Dhimiteumlr Frangu Shkruen edhe Paolo Giovio

Dhimiteumlr Frangu i fisinikeumlve teuml Drishtit kusheumlri i peumlshkopit Pal Engjeumllli

peumlrfaeumlqsues i Skanderbeutraquo ----------------------------- 64 Neuml teuml veumlrteteuml quhej Gjergji Lleshi dhe jo Aleksi siccedil e jep Frangu e teuml

tjereuml nga latinishtja ndeumlrsa peumlrshqiptareuml Aleks = Lesh Ky gabim eumlshteuml

ba edhe me Lezheumln e qujtun italisht Alessio kurse romakeumlt e quenin

Lissus qeuml peumlrkonte me Lis siccedil fillimisht quhej ai qytet i lashteuml Prej

pyjeveteuml lisit qeuml mbulonin vendin nga pastaj Lesh e Lezheuml

Arkibugj armeuml zjarri primitive Steumlrgjyshi i pushkeumls

u teumlrhoqeumln teuml gjitheuml neuml njeuml fusheuml mjaft teuml largeumlt qeuml quhej fusha e Tiraneumls Mbas keumlsaj fitoreumlje teuml madhe Princ Skanderbeu mes tyne u gjunjeumlzue neuml tokeuml e faleumlnderoi Zotin e madh e trsquoamshuem pastaj bashkeuml me shumeuml nga njereumlzit ma teuml randeumlsisheumlm teuml ushtriseuml u nis drejt Krujeumls tue kalue mes kampit teuml anmikut ku gjeti ushqime me shumiceuml miell elb oriz e teuml tjera lloj si dhe shumeuml sende preumlj florini argjendi dhe sasina teuml shumta placcedilkash me vlereuml teuml madhe teuml cilat ia shpeumlrdau ushtriseuml teuml gjitha sa qeuml nuk mbeti as ushtari meuml i thjeshteuml qeuml teuml mos merrte pjeseumln e tij nga e cila sjellje e madhnishme e bujare ishin teuml gjitheuml teuml geumlzuem e teuml keumlnaqun brohoritje zanash qeuml hypnin deri neuml qiell Kurse ushqimet Princi urdhnoi qeuml teuml qoheumlshin neuml Krujeuml ku vendosi rregull dhe menjeumlhereuml nisi njereumlz qeuml teuml zinin shtigjet qeuml ajo ushtri e shpartallueme (po trsquoishte e mundun) teuml mos kthehej ma te Sulltani Po ateuml mbramje kur e paneuml Turqit se ishin zaneuml shtigjet e qeuml nukkishin shpeumltim i ccediluen Skanderbeut dy nga Turqit ma teuml randeumlsisheumlm qeuml i priti ku ato iu luteumln neuml emeumln teuml gjitheuml ushtriseuml qeuml teuml u a falte jeteumln tue ia doreumlzue vullnetarisht gjitheuml placcedilkeumln qeuml kishin e tue u justifikue se kishin ardheuml neuml ateuml rrethim kundeumlr tij teuml detyruem si vasaleuml qeuml ishin qeuml trsquoi bindeumlshin Zotniseuml tyne keumlshtu qeuml i keumlrkonin Madhniseuml tij qeuml mos teuml ua mohonte keumlteuml falje qeuml nuk ia kishte mohue askujt Ateumlhere Skanderbeu i buzeumlqeshun dhe me mireumlsi i priti i qeteumlsoi dhe i ccediloi teuml pushonin e dha urdheumln qeuml teuml trajtoheumlshin mireuml dhe u tha se seuml shpejti do trsquou kthente peumlrgjigje e trsquoi niste E mblodhi keumlshillin e tij ku u pranue edhe Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut Jozafat Barbaro dhe teuml gjithve u tregoi mbi keumlrkeseumln e Turqeumlve ne emeumln teuml ushtriseuml anmike tue keumlrkue qeuml ccedildonjeni lirisht teuml jepte mendimin e tij I pari qeuml u peumlrgjigj ishte Jozafat Barbaro Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut i cili tha se Venediku e kishte deumlrgue si peumlrfaqeumlsues teuml tij neuml Shkodeumlr e peumlr ateuml pjese teuml Shqipniseuml qeuml eumlshteuml neuml sundimin e Venedikut me porosi qeuml neuml ccedildo koheuml teuml qeumlndronte praneuml Madhniseuml suej peumlr ta ndihmue neuml ccedildo gja teuml dobishme e teuml neumlvojshme qeuml teuml keumlrkonte si mik e i konfederuem i Venedikut Peumlr puneuml teuml tjera ai nuk ndeumlrhynte peumlrveccedil se neuml zbatimin e detyrave e urdhnave teuml shtetit tij neuml pamundeumlsi nga ana tjeteumlr me kundeumlrshtue ato urdhna e sa peumlr keumlteuml rast gjithccedilka varej nga Madhnia e tij prandaj teuml mos ia keumlrkonte mendimin e si tha keumlto heshti Ndeumlrhyni Lek Dukagjini i cili me guxim e pa asnjeuml leumlkundje tha ldquoEmbetardquo 65 e qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos tregohej meumlshireuml ndaj atyne amiqve aq teuml keumlqij teuml poshteumlr me- ligje e feacute tjeteumlr teuml pabeseuml teuml cileumlt nuk e mbajneuml kurreuml fjaleumln e dhaneuml dhe qeuml nuk e njohin kurreuml as nuk e dineuml se ccedildo teuml thoteuml meumlshireuml ndaj anmiqve teuml mundun Beseuml meuml teuml cileumlt nuk u lejohet as miqve prandaj teuml gjitheuml teuml griheumlshin copa copa Fjaleumln e tij e aprovuen shumeuml nga ato Zotnijteuml Teuml tjereuml parashtruen mendime teuml

ndryshme teuml kunderta e teuml ccedildo lloj Si i mori vesh teuml gjitha mendimet e tyne Skanderbeu foli laquo Vllazeumln e miq teuml dashtun uneuml besoj se dihet se tue shkue kundeumlr anmiqve tashma teuml thyem e teuml frikeumlsuem e teuml shpartalluem nuk asht e veumlshtireuml peumlr ne qeuml trsquoi mundim Por me qeneuml se ata janeuml zaneuml ngusht sepse u kemi mbylleuml shtigjet e ikjes dhe me qeneuml se ngjarjet e lufteumls kaneuml mbeteuml pezull e teuml dyshimta duhet gjykue me pjekuni sepse parashikohet se ato do teuml luftojneuml si teuml deumlshpeumlruem e do teuml kacafyten deri neuml vdekje neuml pamundeumlsi peumlr me ikeuml dhe po qe rastis qeuml peumlr meumlkatet tona Zoti teuml lejonte qeuml ne teuml humbisnim a nuk do teuml ishte ky shkaterreumlmi yni i ploteuml e peumlrfundimtar Prandaj mendimi im do teuml ishte qeuml trsquoi lajmeuml teuml lireuml teuml shkojneuml sikur ne nuk merremi me teuml tilleuml njereumlz frikamaneuml dhe teuml veprojmeuml neuml meumlnyreuml qeuml anmiqteuml teuml deumltyrohen teuml na lavdeumlrojneuml e vlereumlsojneuml peumlr humanizmin e meumlshireumln toneuml se sa teuml na shajneuml e teuml shpifin peumlr egeumlrsi ndaj atyne qeuml ikin Teuml kemi gjithashtu parasyshe shembeumlllin dhe porositeuml e teuml vjeteumlrve qeuml kaneuml thaneuml laquo anmikut qeuml iken ndeumlrtoja ureumln teuml florijteuml raquo Disave u peumllqeu mendnimi i Princit e disave jo veccedilaneumlrisht Kapiteneumlve dhe ushtareumlve italianeuml teuml cileumlt donin teuml hakmarreumlshin mbi Turqit ndaj teuml cileumlve kishin urrejtje teuml madhe Teuml dy Turqit u paraqiten pastaj te Skanderbeu i cili u tha me qeneuml se ushtria juej ka ardheuml pa keumlrkue lejeumln time neuml Shqipni peumlr teuml rrethue shtetin tim po ashtu pa lejeumln time ata mund teuml ushtron egeumlrsi kundeumlr anmiqve teuml mundun as nuk u a mohon shkonin me Zotin sepse humanizmi dhe meumlshira e Krishteneuml nuk meumlshireumln atyne qeuml ia keumlrkojneuml Por neuml keumlto rrethana dy Turqit u vonuen dy diteuml peumlr trsquou kthye neuml kampin e tyne teuml braktisun e teuml shkreteuml dhe ushtria kujtoi se i kishte mbajteuml rob Skanderbeu prandaj me qeneuml se i kishte zaneuml uria vendosen se ishte ma mireuml me vdekeuml si lufteumltareuml prej doreumls e anmiqve se sa me vdekeuml nga uria si gra teuml keumlqija peumlr turpin e tyne e keumlshtu teuml gjitheuml teuml njeuml mendje shkuen me luftue neuml shtigjet ku nga te dy aneumlt pati shumeuml teuml vdekun Kapiteneumlt e Skanderbeut kur paneuml se ata po luftonin si teuml deumlshpeumlruem dhe jo me disiplineuml ushtarake e se nuk u dhimbej jeta ndeumlrsa atyne u lypsej ma shumeuml jeta e njeuml shqiptari se sa vdekja e njeumlqind turqeumlve u teumlrhoqeumln dhe u a liruen shtigjet anmiqve teuml cileumlt tue mos paseuml asgja me hangeumlr shumeuml vdiqen prej uriseuml shumeuml teuml tjereuml u vraneuml prej fshatareumlve dhe shumeuml u zuneuml rob gjysmeuml teuml vdekun e teuml rraskapitun prej uriseuml Sa ishin largue teuml dy Turqit Skanderbeut i erdhi lajmi se neuml breg teuml lumit Isheumlm kishin mbrriteuml shumeuml barka teuml ngarkueme me gruneuml miell elbi biskota e shumeuml ushqime teuml tjera peumlr teuml furnizue kampin turk Princi u geumlzue shumeuml dhe e nisi njeuml grup teuml madh ushtareumlsh neuml ateuml lumeuml peumlr trsquoi shkarkue teuml gjitha materialet e peumlr me i ccedilue neuml Krujeuml ku u deshteumln tre dit veteumlm qeuml teuml shkarkoheumlshin aq e madhe ishte sasia sa

qeuml Kruja e siguroi furnizmin e saj peumlr teteuml vjet Nuk munguen ata qeuml filluen teuml murmurisin kundeumlr Skanderbeut sepse peumlr shkak teuml tij ato turqit kishin ikeuml Por ai tue shpjegue puneumln e tue paraqiteuml aresye teuml dobishme e teuml nevojshme i shpeumlrbleu teuml gjitheuml dhe i peumlrcolli teuml keumlnaqun tue i faleumlnderue peumlr sheumlrbimin e tyne teuml mireuml e teuml lavdeumlruesheumlm Ndeumlrkoheuml shumeuml shqiptareuml teuml vendit teuml Venedikut e teuml shumeuml princave Shqiptareuml paraqiteumlshin me shumeuml koka turqish qeuml kishin vra dhe me kuajt e tyne si dhe placcedilka teuml tjera teuml cileumlt Skanderbeu mbasi i falenderonte e i shpeumlrblente u jepte leje qeuml teuml largoheumlshin teuml keumlnaqun Seuml fundi i falenderoi gjitheuml Koloneleumlt e Kapiteneumlt dhe krejt ushtrineuml peumlr lodhjen e mundimet qeuml kishin peumlrballue i shpeumlrbleu sipas meritave e u dha leje teuml shkonin e mbajti veteumlm dymijeuml kaloreumls e njeumlmijeuml kambeumlsoreuml e shkoi me ta ne kufijt e zakonsheumlm ku vendosi rregull kudo me parandjenjeumln se Sulltani do teuml vinte peumlrseumlri ose do teuml ccedilonte kundeumlr tij njeuml ushtri shumeuml ma teuml madhe e teuml fuqishme

----------------------

65 laquo Embeta raquo (e mbi ta) thot Lek Dukagjini E para fjalё shqipe

e shkrueme nё njё libёr neuml njeuml libeumlr latinisht E si mos me e

nderue respektue e falenderue Dhimitёr Frangubn qe na jep

teuml gjalleuml historineuml e Skanderbeut

Portret i Skeumlnderbeut nga piktori Ndue Pepa

Laccedil 2000 ruhet neuml lokalin privat praneuml pallatit

teuml kultureumls

SIMPOZIUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU

Hero i Kombit shqiptar dhe i Evropeumls

neuml qytetin Namur teuml Belgjikeumls meuml 29 shtator 2018

organizuar nga Shoqata ldquoNeumlneuml Terezardquo Komuna e Namurit neuml

bashkeumlpunim me Ambasadat e Shqipeumlriseuml e Kosoveumls 550-vjetorit teuml Skeumlnderbeut shqiptareumlt e qytetit Namur teuml Belgjikeumls iu peumlrgjigjen me organizimi i njeuml

simpoziumi kushtuar Heroit Kombeumltar Nismeumltari ishte z Arian Bajraktari me shoqateumln shqiptare laquo Neumlneuml

Tereza raquo neuml bashkeumlpunim me autoritetet e vendit dhe ambasadat shqiptare teuml Shqipeumlriseuml e Kosoveumls Peumlr

keumlteuml eveniment iccedilshin thirrur historianeuml nga Franca Kosova dhe nga shqiptareumlt e Belgjikeumls qeuml do teuml

reumlferonin Siccedil e tregon dhe pllkati me portretin e Skeumlnderbeut i ofruar nga Ambasada shqiptare aktiviteti u

zhivillue neuml formeuml teuml njeuml Simpoziumi dygjuheumlsor Shqip e Freumlngjisht ku kishte dhe teuml ftuar belgeuml

burgmastri me ekipin e tij dhe pjesmarreumls teuml tjereuml Shqiptareumlt srsquoishin veteumlm nga Namuri por dhe nga

Brukseli e qyettete teuml tjereuml

00 Keumlshtu me 29 shtator nga ora 1700 aktiviteti nisi me pershendtjen e miresiardhjes nga Arian

Bajraktari Pastaj grupi koral i nxaneumlsve teuml shkolleumls shqipe e teuml rij teuml tjereuml e hapeumln Simpoziumin me himnin e

Belgjikeumls dhe Himnoin toneuml kombeumltar

Peumlrsheumlndeti peumlr Shoqateumln eacuteNeumlneuml Tereza raquo neumln kryertari i saj dhe dhe iu dha fjala Bugmesterit teuml vendit i

cili peumlrsheumlndeti dhe peumlrgeumlzoi organizimin e Simposziumit kushtuar Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut hero i

kombit shqipatr dhe i Evropeumls ku ai vlereumlsoheumlt si njeuml figureuml e madhe historike qeuml luftoi peumlr lirineuml embrojtjeumln

e atdheut teuml tij e u beuml edhe mburojeuml e mbrojteumls i Evropeumls Pas ti e moreumln fjaleumln ambasadoreumlt Zonja Suela

Janina peumlr Ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe zoti Bernard nika peumlr Ambasadeumln e Kosoveumls Teuml dy ambasadoreumlt

vuen neuml dukje reumlndeumlsineuml e keumltij Simpoziumi kushtuar Skeumlnderbeut neuml vitin jubilar teuml 550-vjetorit teuml vdekjeumls

dhe teuml reumlndeumlsiseuml se figureumls seuml tij si figureuml madhore e identitetit teuml shqiptarve neuml Evropeuml e neuml boteuml Teuml gjitheuml

ndeumlrhyrjet u vlereumlsuan me duertrokitje teuml gjata I erdhi radha lektorit kryesor qeuml ishte z Lek Pervizi si

peumlrkthyes i dy veprave teuml shek XV-XVI kushtrau Skeumlnderbeut e njoheumls i historiseuml seuml Skeumlnderbeut Ai

zhvillou referatin Gjergj kastrioti Skeumlnderbeu asht jo veteumlm Hero i Kombit Shqiptra por dhe njeuml Hero i

Evropeumls Fjale tij u peumlrcoll me projektimn neuml mur te Albumit peumlrkujtimor peumlr Skeumlnderbeun me g jitheuml

veeprat figurative kushtuar atij gjateuml 550 vjet neuml Evropeuml ku neuml Shqipeumlri mbreteumlronte heshtja e ploteumls neumln

pushtimin turko-otoman Shtua atyr veprat e reja pas vitit 1912 teuml pavareumlsiseuml Neuml keumlt ativiet ai kishte sjelleuml

edhe piktureumln e tij kushtuar betejeumls seuml Albuleneumls fitue nga Skeumlnderbeu Ndeumlrhyrja e tij u prit me duertrokitje

e ovacione

Ndeumlrkoheuml grupi koral kendoj kangeumln xhamadain vija vijahellipdhe njeuml rapsod nga kosova keumlndoj me lahuteuml njeuml

kangeuml kushtue Skeumldnerbeut qeuml u ndoq nga grupi kosovar me sharki qeuml krijuen njeuml atmosfereuml teuml bukur

festive Pastaj moreumln fjaleumln me radh lektoreumlt e tjereuml Prof Adrian Marashi aardhur nga Parisi Histoiriani

nga Kosova Pro0 Nuri Bexheti Politologu Saft Kryemadhi nga Brukseli

Ndeumlrakq pati recitime nga dy vajza shqiptare poezi nga Naimi Kadareja dhe ne fund nga Fishta Gjuha

Shqipe qeuml ngriti entuziasmin e teuml pranisheumlmve Zoti Arian Bajraktar njoiftoi mbylljen e aktivitetit duke i

ftuiar teuml pranishmit neuml Koteilin e ofruar nga Amabasada e shqipeumlriseuml Me keteuml rast n teuml pranishmit e kalue

koheumln me biseda e fotografi teuml shumta Aty ishte dhe tablloja qeuml peumlrmendeumlm qeuml gjeti admirimin e para seuml

cileumls njereumlzit merrnin fotografi si kujtim teuml atij Simpziumi Dhameuml me pak fjaleuml zhvillimin e keumltij aktivietyi

kushtuar Skeumlnderbeut neuml formeuml Simpozumi Neuml keumlto rretha kameramani i TVSH beri disa intervista me dy

ambasadoreumlt dhe Lek Pervizin i konsideruar personazhi kryesor i keumltij aktviteti peumlr veprat konkrete

shkriugravemore e figurative kushtuar Gjergj kastriotit Skeumlnderbeut

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

E gjitheuml ushtria njeumlzanit iu peumlrgjigjen se ishin teuml gjitheuml teuml vendosun peumlr fitore a vdekje neuml sheumlrbim teuml feseuml tyne teuml shenjteuml dhe teuml Madhniseuml tij Si u thaneuml keumlto Skanderbeu u nis prej aty e shkoi atje ku kishte zaneuml vend jeteumln dhe nderin e tij u fut me inat mes turmeumls teuml anmiqve tue luftue me peumlr teuml arriteuml fitoreumln hereuml kendej hereuml andej pa kuptim si njeuml i ccedilmendun i peumlrfshimeuml nga njeuml inat e njeuml urrejtje e papeumlrmbajtun Ata teuml qytetit tue luftue me anmiqteuml e tue vra shumeuml prej tyne u teumlrhoqen daleumlngadaleuml breumlnda Krujeumls Neuml keumlto rrethana njeuml far Gjergj Aleks i64

i kampit teuml Princ Skanderbeut qeuml e kishte e pikaseuml Ballabanin (qeuml e njihte mireuml) kah shkonte ashtu si i ccedilmendun midis anmiqve iu afrue dhe e gjuejti me arkibugj 65 neuml bark dhe e plagosi peumlr vdekje Ballabani kur e pa veteumln teuml plagosun e kthej kalin dhe u turr drejt kampit ku mbasi e zbriteumln prej shaleumls e futeumln neuml ccediladren e tij krejt teuml peumlrgjakun U thirreumln mjekeumlt ma teuml mireuml teuml ushtriseuml peumlr ta mjekue por ata kur e paneuml plageumln thaneuml se nuk kishte shpeumltim dhe se nuk do teuml kishte jetue ma shumeuml se ajo diteuml siccedil ndodhi sepse neuml oreumlt e vona Ballabani i pafat vdiq tue ia dhaneuml shpirtin ferrit Kur vdekja e tij u peumlrhap neuml gjitheuml kampin neuml ushtrineuml e tij u shkaktue ccedilregull i madh dhe aq frikeuml u hyni neuml zemeumlr teuml gjitheumlve sa qeuml ibraktiseumln ccediladrat istikamet armatimet dhe ccedildo gja tjeteumlr dhe u niseumln krejt teuml peumlshtjelluem e teuml tronditun tue ikeuml sa mundnin teuml tmerruem se e kishin anmikun pas shpine dhe aq ma teuml friksuem kur moreumln vesht se mali i Korvinit ishte pushtue prej Princ Skanderbeut prandaj tue mos paseuml tjeteumlr shpreseuml turqit --------------------- 61) Arkeumltari ishte veteuml Dhimiteumlr Frangu qeuml tregoheumlt fisnik e srsquoe

peumlrmend veten Por kemi deumlshmineuml e Paolo Jovion e ma voneuml

teuml francezit Paganel qeuml ia peumlrmendin emnin dhe funksionin qeuml

kishte si shoqnues i Skeumlnderbeut ne ateuml udheumltim ne Romeuml

----------------------------- 62)-Gjovenemi peumlr fshati Gjoneumlm neuml Fusheuml Krujeuml 63) Asht fjala peumlr malin e Krujeumls Ndoshta neuml mendjen e Frangut do teuml

jeteuml nguliteuml emni e maleve teuml Kurbinit prandaj ai peumlrdor emnin Korvin

(Korbin) Ne tekstin e kemi laneuml Korvin Ndeumlrsa Jovio etjereuml e quejneuml

mali Kruin qeuml peumlrkon ma shumeuml me Krujeuml pra malin i Krujeumls Ja

ccedilrsquoshkruan peumlr keumlteuml ngjarje historiani francez Paganel ldquo Ne vend teuml

ndihmave reale Skanderbeu mori disa dhurata Pali II i dhuroi njeuml

kapeleuml e njeuml shpateuml teuml bekuar prej doreumls tij I dha disa pare por asnjeuml

ushtar Keumlshtu veteumlm tremijeuml skude iu doreumlzuan Dhimiteumlr Frangut

kusheumlri i kryepeumlshkopit Pal Engjeumlllit dhe arkeumltar i Skanderbeutrdquo Me keteuml

rast jepet se kush ishte Dhimiteumlr Frangu Shkruen edhe Paolo Giovio

Dhimiteumlr Frangu i fisinikeumlve teuml Drishtit kusheumlri i peumlshkopit Pal Engjeumllli

peumlrfaeumlqsues i Skanderbeutraquo ----------------------------- 64 Neuml teuml veumlrteteuml quhej Gjergji Lleshi dhe jo Aleksi siccedil e jep Frangu e teuml

tjereuml nga latinishtja ndeumlrsa peumlrshqiptareuml Aleks = Lesh Ky gabim eumlshteuml

ba edhe me Lezheumln e qujtun italisht Alessio kurse romakeumlt e quenin

Lissus qeuml peumlrkonte me Lis siccedil fillimisht quhej ai qytet i lashteuml Prej

pyjeveteuml lisit qeuml mbulonin vendin nga pastaj Lesh e Lezheuml

Arkibugj armeuml zjarri primitive Steumlrgjyshi i pushkeumls

u teumlrhoqeumln teuml gjitheuml neuml njeuml fusheuml mjaft teuml largeumlt qeuml quhej fusha e Tiraneumls Mbas keumlsaj fitoreumlje teuml madhe Princ Skanderbeu mes tyne u gjunjeumlzue neuml tokeuml e faleumlnderoi Zotin e madh e trsquoamshuem pastaj bashkeuml me shumeuml nga njereumlzit ma teuml randeumlsisheumlm teuml ushtriseuml u nis drejt Krujeumls tue kalue mes kampit teuml anmikut ku gjeti ushqime me shumiceuml miell elb oriz e teuml tjera lloj si dhe shumeuml sende preumlj florini argjendi dhe sasina teuml shumta placcedilkash me vlereuml teuml madhe teuml cilat ia shpeumlrdau ushtriseuml teuml gjitha sa qeuml nuk mbeti as ushtari meuml i thjeshteuml qeuml teuml mos merrte pjeseumln e tij nga e cila sjellje e madhnishme e bujare ishin teuml gjitheuml teuml geumlzuem e teuml keumlnaqun brohoritje zanash qeuml hypnin deri neuml qiell Kurse ushqimet Princi urdhnoi qeuml teuml qoheumlshin neuml Krujeuml ku vendosi rregull dhe menjeumlhereuml nisi njereumlz qeuml teuml zinin shtigjet qeuml ajo ushtri e shpartallueme (po trsquoishte e mundun) teuml mos kthehej ma te Sulltani Po ateuml mbramje kur e paneuml Turqit se ishin zaneuml shtigjet e qeuml nukkishin shpeumltim i ccediluen Skanderbeut dy nga Turqit ma teuml randeumlsisheumlm qeuml i priti ku ato iu luteumln neuml emeumln teuml gjitheuml ushtriseuml qeuml teuml u a falte jeteumln tue ia doreumlzue vullnetarisht gjitheuml placcedilkeumln qeuml kishin e tue u justifikue se kishin ardheuml neuml ateuml rrethim kundeumlr tij teuml detyruem si vasaleuml qeuml ishin qeuml trsquoi bindeumlshin Zotniseuml tyne keumlshtu qeuml i keumlrkonin Madhniseuml tij qeuml mos teuml ua mohonte keumlteuml falje qeuml nuk ia kishte mohue askujt Ateumlhere Skanderbeu i buzeumlqeshun dhe me mireumlsi i priti i qeteumlsoi dhe i ccediloi teuml pushonin e dha urdheumln qeuml teuml trajtoheumlshin mireuml dhe u tha se seuml shpejti do trsquou kthente peumlrgjigje e trsquoi niste E mblodhi keumlshillin e tij ku u pranue edhe Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut Jozafat Barbaro dhe teuml gjithve u tregoi mbi keumlrkeseumln e Turqeumlve ne emeumln teuml ushtriseuml anmike tue keumlrkue qeuml ccedildonjeni lirisht teuml jepte mendimin e tij I pari qeuml u peumlrgjigj ishte Jozafat Barbaro Peumlrfaqeumlsuesi i Venedikut i cili tha se Venediku e kishte deumlrgue si peumlrfaqeumlsues teuml tij neuml Shkodeumlr e peumlr ateuml pjese teuml Shqipniseuml qeuml eumlshteuml neuml sundimin e Venedikut me porosi qeuml neuml ccedildo koheuml teuml qeumlndronte praneuml Madhniseuml suej peumlr ta ndihmue neuml ccedildo gja teuml dobishme e teuml neumlvojshme qeuml teuml keumlrkonte si mik e i konfederuem i Venedikut Peumlr puneuml teuml tjera ai nuk ndeumlrhynte peumlrveccedil se neuml zbatimin e detyrave e urdhnave teuml shtetit tij neuml pamundeumlsi nga ana tjeteumlr me kundeumlrshtue ato urdhna e sa peumlr keumlteuml rast gjithccedilka varej nga Madhnia e tij prandaj teuml mos ia keumlrkonte mendimin e si tha keumlto heshti Ndeumlrhyni Lek Dukagjini i cili me guxim e pa asnjeuml leumlkundje tha ldquoEmbetardquo 65 e qeuml neuml asnjeuml meumlnyreuml teuml mos tregohej meumlshireuml ndaj atyne amiqve aq teuml keumlqij teuml poshteumlr me- ligje e feacute tjeteumlr teuml pabeseuml teuml cileumlt nuk e mbajneuml kurreuml fjaleumln e dhaneuml dhe qeuml nuk e njohin kurreuml as nuk e dineuml se ccedildo teuml thoteuml meumlshireuml ndaj anmiqve teuml mundun Beseuml meuml teuml cileumlt nuk u lejohet as miqve prandaj teuml gjitheuml teuml griheumlshin copa copa Fjaleumln e tij e aprovuen shumeuml nga ato Zotnijteuml Teuml tjereuml parashtruen mendime teuml

ndryshme teuml kunderta e teuml ccedildo lloj Si i mori vesh teuml gjitha mendimet e tyne Skanderbeu foli laquo Vllazeumln e miq teuml dashtun uneuml besoj se dihet se tue shkue kundeumlr anmiqve tashma teuml thyem e teuml frikeumlsuem e teuml shpartalluem nuk asht e veumlshtireuml peumlr ne qeuml trsquoi mundim Por me qeneuml se ata janeuml zaneuml ngusht sepse u kemi mbylleuml shtigjet e ikjes dhe me qeneuml se ngjarjet e lufteumls kaneuml mbeteuml pezull e teuml dyshimta duhet gjykue me pjekuni sepse parashikohet se ato do teuml luftojneuml si teuml deumlshpeumlruem e do teuml kacafyten deri neuml vdekje neuml pamundeumlsi peumlr me ikeuml dhe po qe rastis qeuml peumlr meumlkatet tona Zoti teuml lejonte qeuml ne teuml humbisnim a nuk do teuml ishte ky shkaterreumlmi yni i ploteuml e peumlrfundimtar Prandaj mendimi im do teuml ishte qeuml trsquoi lajmeuml teuml lireuml teuml shkojneuml sikur ne nuk merremi me teuml tilleuml njereumlz frikamaneuml dhe teuml veprojmeuml neuml meumlnyreuml qeuml anmiqteuml teuml deumltyrohen teuml na lavdeumlrojneuml e vlereumlsojneuml peumlr humanizmin e meumlshireumln toneuml se sa teuml na shajneuml e teuml shpifin peumlr egeumlrsi ndaj atyne qeuml ikin Teuml kemi gjithashtu parasyshe shembeumlllin dhe porositeuml e teuml vjeteumlrve qeuml kaneuml thaneuml laquo anmikut qeuml iken ndeumlrtoja ureumln teuml florijteuml raquo Disave u peumllqeu mendnimi i Princit e disave jo veccedilaneumlrisht Kapiteneumlve dhe ushtareumlve italianeuml teuml cileumlt donin teuml hakmarreumlshin mbi Turqit ndaj teuml cileumlve kishin urrejtje teuml madhe Teuml dy Turqit u paraqiten pastaj te Skanderbeu i cili u tha me qeneuml se ushtria juej ka ardheuml pa keumlrkue lejeumln time neuml Shqipni peumlr teuml rrethue shtetin tim po ashtu pa lejeumln time ata mund teuml ushtron egeumlrsi kundeumlr anmiqve teuml mundun as nuk u a mohon shkonin me Zotin sepse humanizmi dhe meumlshira e Krishteneuml nuk meumlshireumln atyne qeuml ia keumlrkojneuml Por neuml keumlto rrethana dy Turqit u vonuen dy diteuml peumlr trsquou kthye neuml kampin e tyne teuml braktisun e teuml shkreteuml dhe ushtria kujtoi se i kishte mbajteuml rob Skanderbeu prandaj me qeneuml se i kishte zaneuml uria vendosen se ishte ma mireuml me vdekeuml si lufteumltareuml prej doreumls e anmiqve se sa me vdekeuml nga uria si gra teuml keumlqija peumlr turpin e tyne e keumlshtu teuml gjitheuml teuml njeuml mendje shkuen me luftue neuml shtigjet ku nga te dy aneumlt pati shumeuml teuml vdekun Kapiteneumlt e Skanderbeut kur paneuml se ata po luftonin si teuml deumlshpeumlruem dhe jo me disiplineuml ushtarake e se nuk u dhimbej jeta ndeumlrsa atyne u lypsej ma shumeuml jeta e njeuml shqiptari se sa vdekja e njeumlqind turqeumlve u teumlrhoqeumln dhe u a liruen shtigjet anmiqve teuml cileumlt tue mos paseuml asgja me hangeumlr shumeuml vdiqen prej uriseuml shumeuml teuml tjereuml u vraneuml prej fshatareumlve dhe shumeuml u zuneuml rob gjysmeuml teuml vdekun e teuml rraskapitun prej uriseuml Sa ishin largue teuml dy Turqit Skanderbeut i erdhi lajmi se neuml breg teuml lumit Isheumlm kishin mbrriteuml shumeuml barka teuml ngarkueme me gruneuml miell elbi biskota e shumeuml ushqime teuml tjera peumlr teuml furnizue kampin turk Princi u geumlzue shumeuml dhe e nisi njeuml grup teuml madh ushtareumlsh neuml ateuml lumeuml peumlr trsquoi shkarkue teuml gjitha materialet e peumlr me i ccedilue neuml Krujeuml ku u deshteumln tre dit veteumlm qeuml teuml shkarkoheumlshin aq e madhe ishte sasia sa

qeuml Kruja e siguroi furnizmin e saj peumlr teteuml vjet Nuk munguen ata qeuml filluen teuml murmurisin kundeumlr Skanderbeut sepse peumlr shkak teuml tij ato turqit kishin ikeuml Por ai tue shpjegue puneumln e tue paraqiteuml aresye teuml dobishme e teuml nevojshme i shpeumlrbleu teuml gjitheuml dhe i peumlrcolli teuml keumlnaqun tue i faleumlnderue peumlr sheumlrbimin e tyne teuml mireuml e teuml lavdeumlruesheumlm Ndeumlrkoheuml shumeuml shqiptareuml teuml vendit teuml Venedikut e teuml shumeuml princave Shqiptareuml paraqiteumlshin me shumeuml koka turqish qeuml kishin vra dhe me kuajt e tyne si dhe placcedilka teuml tjera teuml cileumlt Skanderbeu mbasi i falenderonte e i shpeumlrblente u jepte leje qeuml teuml largoheumlshin teuml keumlnaqun Seuml fundi i falenderoi gjitheuml Koloneleumlt e Kapiteneumlt dhe krejt ushtrineuml peumlr lodhjen e mundimet qeuml kishin peumlrballue i shpeumlrbleu sipas meritave e u dha leje teuml shkonin e mbajti veteumlm dymijeuml kaloreumls e njeumlmijeuml kambeumlsoreuml e shkoi me ta ne kufijt e zakonsheumlm ku vendosi rregull kudo me parandjenjeumln se Sulltani do teuml vinte peumlrseumlri ose do teuml ccedilonte kundeumlr tij njeuml ushtri shumeuml ma teuml madhe e teuml fuqishme

----------------------

65 laquo Embeta raquo (e mbi ta) thot Lek Dukagjini E para fjalё shqipe

e shkrueme nё njё libёr neuml njeuml libeumlr latinisht E si mos me e

nderue respektue e falenderue Dhimitёr Frangubn qe na jep

teuml gjalleuml historineuml e Skanderbeut

Portret i Skeumlnderbeut nga piktori Ndue Pepa

Laccedil 2000 ruhet neuml lokalin privat praneuml pallatit

teuml kultureumls

SIMPOZIUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU

Hero i Kombit shqiptar dhe i Evropeumls

neuml qytetin Namur teuml Belgjikeumls meuml 29 shtator 2018

organizuar nga Shoqata ldquoNeumlneuml Terezardquo Komuna e Namurit neuml

bashkeumlpunim me Ambasadat e Shqipeumlriseuml e Kosoveumls 550-vjetorit teuml Skeumlnderbeut shqiptareumlt e qytetit Namur teuml Belgjikeumls iu peumlrgjigjen me organizimi i njeuml

simpoziumi kushtuar Heroit Kombeumltar Nismeumltari ishte z Arian Bajraktari me shoqateumln shqiptare laquo Neumlneuml

Tereza raquo neuml bashkeumlpunim me autoritetet e vendit dhe ambasadat shqiptare teuml Shqipeumlriseuml e Kosoveumls Peumlr

keumlteuml eveniment iccedilshin thirrur historianeuml nga Franca Kosova dhe nga shqiptareumlt e Belgjikeumls qeuml do teuml

reumlferonin Siccedil e tregon dhe pllkati me portretin e Skeumlnderbeut i ofruar nga Ambasada shqiptare aktiviteti u

zhivillue neuml formeuml teuml njeuml Simpoziumi dygjuheumlsor Shqip e Freumlngjisht ku kishte dhe teuml ftuar belgeuml

burgmastri me ekipin e tij dhe pjesmarreumls teuml tjereuml Shqiptareumlt srsquoishin veteumlm nga Namuri por dhe nga

Brukseli e qyettete teuml tjereuml

00 Keumlshtu me 29 shtator nga ora 1700 aktiviteti nisi me pershendtjen e miresiardhjes nga Arian

Bajraktari Pastaj grupi koral i nxaneumlsve teuml shkolleumls shqipe e teuml rij teuml tjereuml e hapeumln Simpoziumin me himnin e

Belgjikeumls dhe Himnoin toneuml kombeumltar

Peumlrsheumlndeti peumlr Shoqateumln eacuteNeumlneuml Tereza raquo neumln kryertari i saj dhe dhe iu dha fjala Bugmesterit teuml vendit i

cili peumlrsheumlndeti dhe peumlrgeumlzoi organizimin e Simposziumit kushtuar Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut hero i

kombit shqipatr dhe i Evropeumls ku ai vlereumlsoheumlt si njeuml figureuml e madhe historike qeuml luftoi peumlr lirineuml embrojtjeumln

e atdheut teuml tij e u beuml edhe mburojeuml e mbrojteumls i Evropeumls Pas ti e moreumln fjaleumln ambasadoreumlt Zonja Suela

Janina peumlr Ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe zoti Bernard nika peumlr Ambasadeumln e Kosoveumls Teuml dy ambasadoreumlt

vuen neuml dukje reumlndeumlsineuml e keumltij Simpoziumi kushtuar Skeumlnderbeut neuml vitin jubilar teuml 550-vjetorit teuml vdekjeumls

dhe teuml reumlndeumlsiseuml se figureumls seuml tij si figureuml madhore e identitetit teuml shqiptarve neuml Evropeuml e neuml boteuml Teuml gjitheuml

ndeumlrhyrjet u vlereumlsuan me duertrokitje teuml gjata I erdhi radha lektorit kryesor qeuml ishte z Lek Pervizi si

peumlrkthyes i dy veprave teuml shek XV-XVI kushtrau Skeumlnderbeut e njoheumls i historiseuml seuml Skeumlnderbeut Ai

zhvillou referatin Gjergj kastrioti Skeumlnderbeu asht jo veteumlm Hero i Kombit Shqiptra por dhe njeuml Hero i

Evropeumls Fjale tij u peumlrcoll me projektimn neuml mur te Albumit peumlrkujtimor peumlr Skeumlnderbeun me g jitheuml

veeprat figurative kushtuar atij gjateuml 550 vjet neuml Evropeuml ku neuml Shqipeumlri mbreteumlronte heshtja e ploteumls neumln

pushtimin turko-otoman Shtua atyr veprat e reja pas vitit 1912 teuml pavareumlsiseuml Neuml keumlt ativiet ai kishte sjelleuml

edhe piktureumln e tij kushtuar betejeumls seuml Albuleneumls fitue nga Skeumlnderbeu Ndeumlrhyrja e tij u prit me duertrokitje

e ovacione

Ndeumlrkoheuml grupi koral kendoj kangeumln xhamadain vija vijahellipdhe njeuml rapsod nga kosova keumlndoj me lahuteuml njeuml

kangeuml kushtue Skeumldnerbeut qeuml u ndoq nga grupi kosovar me sharki qeuml krijuen njeuml atmosfereuml teuml bukur

festive Pastaj moreumln fjaleumln me radh lektoreumlt e tjereuml Prof Adrian Marashi aardhur nga Parisi Histoiriani

nga Kosova Pro0 Nuri Bexheti Politologu Saft Kryemadhi nga Brukseli

Ndeumlrakq pati recitime nga dy vajza shqiptare poezi nga Naimi Kadareja dhe ne fund nga Fishta Gjuha

Shqipe qeuml ngriti entuziasmin e teuml pranisheumlmve Zoti Arian Bajraktar njoiftoi mbylljen e aktivitetit duke i

ftuiar teuml pranishmit neuml Koteilin e ofruar nga Amabasada e shqipeumlriseuml Me keteuml rast n teuml pranishmit e kalue

koheumln me biseda e fotografi teuml shumta Aty ishte dhe tablloja qeuml peumlrmendeumlm qeuml gjeti admirimin e para seuml

cileumls njereumlzit merrnin fotografi si kujtim teuml atij Simpziumi Dhameuml me pak fjaleuml zhvillimin e keumltij aktivietyi

kushtuar Skeumlnderbeut neuml formeuml Simpozumi Neuml keumlto rretha kameramani i TVSH beri disa intervista me dy

ambasadoreumlt dhe Lek Pervizin i konsideruar personazhi kryesor i keumltij aktviteti peumlr veprat konkrete

shkriugravemore e figurative kushtuar Gjergj kastriotit Skeumlnderbeut

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

ndryshme teuml kunderta e teuml ccedildo lloj Si i mori vesh teuml gjitha mendimet e tyne Skanderbeu foli laquo Vllazeumln e miq teuml dashtun uneuml besoj se dihet se tue shkue kundeumlr anmiqve tashma teuml thyem e teuml frikeumlsuem e teuml shpartalluem nuk asht e veumlshtireuml peumlr ne qeuml trsquoi mundim Por me qeneuml se ata janeuml zaneuml ngusht sepse u kemi mbylleuml shtigjet e ikjes dhe me qeneuml se ngjarjet e lufteumls kaneuml mbeteuml pezull e teuml dyshimta duhet gjykue me pjekuni sepse parashikohet se ato do teuml luftojneuml si teuml deumlshpeumlruem e do teuml kacafyten deri neuml vdekje neuml pamundeumlsi peumlr me ikeuml dhe po qe rastis qeuml peumlr meumlkatet tona Zoti teuml lejonte qeuml ne teuml humbisnim a nuk do teuml ishte ky shkaterreumlmi yni i ploteuml e peumlrfundimtar Prandaj mendimi im do teuml ishte qeuml trsquoi lajmeuml teuml lireuml teuml shkojneuml sikur ne nuk merremi me teuml tilleuml njereumlz frikamaneuml dhe teuml veprojmeuml neuml meumlnyreuml qeuml anmiqteuml teuml deumltyrohen teuml na lavdeumlrojneuml e vlereumlsojneuml peumlr humanizmin e meumlshireumln toneuml se sa teuml na shajneuml e teuml shpifin peumlr egeumlrsi ndaj atyne qeuml ikin Teuml kemi gjithashtu parasyshe shembeumlllin dhe porositeuml e teuml vjeteumlrve qeuml kaneuml thaneuml laquo anmikut qeuml iken ndeumlrtoja ureumln teuml florijteuml raquo Disave u peumllqeu mendnimi i Princit e disave jo veccedilaneumlrisht Kapiteneumlve dhe ushtareumlve italianeuml teuml cileumlt donin teuml hakmarreumlshin mbi Turqit ndaj teuml cileumlve kishin urrejtje teuml madhe Teuml dy Turqit u paraqiten pastaj te Skanderbeu i cili u tha me qeneuml se ushtria juej ka ardheuml pa keumlrkue lejeumln time neuml Shqipni peumlr teuml rrethue shtetin tim po ashtu pa lejeumln time ata mund teuml ushtron egeumlrsi kundeumlr anmiqve teuml mundun as nuk u a mohon shkonin me Zotin sepse humanizmi dhe meumlshira e Krishteneuml nuk meumlshireumln atyne qeuml ia keumlrkojneuml Por neuml keumlto rrethana dy Turqit u vonuen dy diteuml peumlr trsquou kthye neuml kampin e tyne teuml braktisun e teuml shkreteuml dhe ushtria kujtoi se i kishte mbajteuml rob Skanderbeu prandaj me qeneuml se i kishte zaneuml uria vendosen se ishte ma mireuml me vdekeuml si lufteumltareuml prej doreumls e anmiqve se sa me vdekeuml nga uria si gra teuml keumlqija peumlr turpin e tyne e keumlshtu teuml gjitheuml teuml njeuml mendje shkuen me luftue neuml shtigjet ku nga te dy aneumlt pati shumeuml teuml vdekun Kapiteneumlt e Skanderbeut kur paneuml se ata po luftonin si teuml deumlshpeumlruem dhe jo me disiplineuml ushtarake e se nuk u dhimbej jeta ndeumlrsa atyne u lypsej ma shumeuml jeta e njeuml shqiptari se sa vdekja e njeumlqind turqeumlve u teumlrhoqeumln dhe u a liruen shtigjet anmiqve teuml cileumlt tue mos paseuml asgja me hangeumlr shumeuml vdiqen prej uriseuml shumeuml teuml tjereuml u vraneuml prej fshatareumlve dhe shumeuml u zuneuml rob gjysmeuml teuml vdekun e teuml rraskapitun prej uriseuml Sa ishin largue teuml dy Turqit Skanderbeut i erdhi lajmi se neuml breg teuml lumit Isheumlm kishin mbrriteuml shumeuml barka teuml ngarkueme me gruneuml miell elbi biskota e shumeuml ushqime teuml tjera peumlr teuml furnizue kampin turk Princi u geumlzue shumeuml dhe e nisi njeuml grup teuml madh ushtareumlsh neuml ateuml lumeuml peumlr trsquoi shkarkue teuml gjitha materialet e peumlr me i ccedilue neuml Krujeuml ku u deshteumln tre dit veteumlm qeuml teuml shkarkoheumlshin aq e madhe ishte sasia sa

qeuml Kruja e siguroi furnizmin e saj peumlr teteuml vjet Nuk munguen ata qeuml filluen teuml murmurisin kundeumlr Skanderbeut sepse peumlr shkak teuml tij ato turqit kishin ikeuml Por ai tue shpjegue puneumln e tue paraqiteuml aresye teuml dobishme e teuml nevojshme i shpeumlrbleu teuml gjitheuml dhe i peumlrcolli teuml keumlnaqun tue i faleumlnderue peumlr sheumlrbimin e tyne teuml mireuml e teuml lavdeumlruesheumlm Ndeumlrkoheuml shumeuml shqiptareuml teuml vendit teuml Venedikut e teuml shumeuml princave Shqiptareuml paraqiteumlshin me shumeuml koka turqish qeuml kishin vra dhe me kuajt e tyne si dhe placcedilka teuml tjera teuml cileumlt Skanderbeu mbasi i falenderonte e i shpeumlrblente u jepte leje qeuml teuml largoheumlshin teuml keumlnaqun Seuml fundi i falenderoi gjitheuml Koloneleumlt e Kapiteneumlt dhe krejt ushtrineuml peumlr lodhjen e mundimet qeuml kishin peumlrballue i shpeumlrbleu sipas meritave e u dha leje teuml shkonin e mbajti veteumlm dymijeuml kaloreumls e njeumlmijeuml kambeumlsoreuml e shkoi me ta ne kufijt e zakonsheumlm ku vendosi rregull kudo me parandjenjeumln se Sulltani do teuml vinte peumlrseumlri ose do teuml ccedilonte kundeumlr tij njeuml ushtri shumeuml ma teuml madhe e teuml fuqishme

----------------------

65 laquo Embeta raquo (e mbi ta) thot Lek Dukagjini E para fjalё shqipe

e shkrueme nё njё libёr neuml njeuml libeumlr latinisht E si mos me e

nderue respektue e falenderue Dhimitёr Frangubn qe na jep

teuml gjalleuml historineuml e Skanderbeut

Portret i Skeumlnderbeut nga piktori Ndue Pepa

Laccedil 2000 ruhet neuml lokalin privat praneuml pallatit

teuml kultureumls

SIMPOZIUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU

Hero i Kombit shqiptar dhe i Evropeumls

neuml qytetin Namur teuml Belgjikeumls meuml 29 shtator 2018

organizuar nga Shoqata ldquoNeumlneuml Terezardquo Komuna e Namurit neuml

bashkeumlpunim me Ambasadat e Shqipeumlriseuml e Kosoveumls 550-vjetorit teuml Skeumlnderbeut shqiptareumlt e qytetit Namur teuml Belgjikeumls iu peumlrgjigjen me organizimi i njeuml

simpoziumi kushtuar Heroit Kombeumltar Nismeumltari ishte z Arian Bajraktari me shoqateumln shqiptare laquo Neumlneuml

Tereza raquo neuml bashkeumlpunim me autoritetet e vendit dhe ambasadat shqiptare teuml Shqipeumlriseuml e Kosoveumls Peumlr

keumlteuml eveniment iccedilshin thirrur historianeuml nga Franca Kosova dhe nga shqiptareumlt e Belgjikeumls qeuml do teuml

reumlferonin Siccedil e tregon dhe pllkati me portretin e Skeumlnderbeut i ofruar nga Ambasada shqiptare aktiviteti u

zhivillue neuml formeuml teuml njeuml Simpoziumi dygjuheumlsor Shqip e Freumlngjisht ku kishte dhe teuml ftuar belgeuml

burgmastri me ekipin e tij dhe pjesmarreumls teuml tjereuml Shqiptareumlt srsquoishin veteumlm nga Namuri por dhe nga

Brukseli e qyettete teuml tjereuml

00 Keumlshtu me 29 shtator nga ora 1700 aktiviteti nisi me pershendtjen e miresiardhjes nga Arian

Bajraktari Pastaj grupi koral i nxaneumlsve teuml shkolleumls shqipe e teuml rij teuml tjereuml e hapeumln Simpoziumin me himnin e

Belgjikeumls dhe Himnoin toneuml kombeumltar

Peumlrsheumlndeti peumlr Shoqateumln eacuteNeumlneuml Tereza raquo neumln kryertari i saj dhe dhe iu dha fjala Bugmesterit teuml vendit i

cili peumlrsheumlndeti dhe peumlrgeumlzoi organizimin e Simposziumit kushtuar Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut hero i

kombit shqipatr dhe i Evropeumls ku ai vlereumlsoheumlt si njeuml figureuml e madhe historike qeuml luftoi peumlr lirineuml embrojtjeumln

e atdheut teuml tij e u beuml edhe mburojeuml e mbrojteumls i Evropeumls Pas ti e moreumln fjaleumln ambasadoreumlt Zonja Suela

Janina peumlr Ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe zoti Bernard nika peumlr Ambasadeumln e Kosoveumls Teuml dy ambasadoreumlt

vuen neuml dukje reumlndeumlsineuml e keumltij Simpoziumi kushtuar Skeumlnderbeut neuml vitin jubilar teuml 550-vjetorit teuml vdekjeumls

dhe teuml reumlndeumlsiseuml se figureumls seuml tij si figureuml madhore e identitetit teuml shqiptarve neuml Evropeuml e neuml boteuml Teuml gjitheuml

ndeumlrhyrjet u vlereumlsuan me duertrokitje teuml gjata I erdhi radha lektorit kryesor qeuml ishte z Lek Pervizi si

peumlrkthyes i dy veprave teuml shek XV-XVI kushtrau Skeumlnderbeut e njoheumls i historiseuml seuml Skeumlnderbeut Ai

zhvillou referatin Gjergj kastrioti Skeumlnderbeu asht jo veteumlm Hero i Kombit Shqiptra por dhe njeuml Hero i

Evropeumls Fjale tij u peumlrcoll me projektimn neuml mur te Albumit peumlrkujtimor peumlr Skeumlnderbeun me g jitheuml

veeprat figurative kushtuar atij gjateuml 550 vjet neuml Evropeuml ku neuml Shqipeumlri mbreteumlronte heshtja e ploteumls neumln

pushtimin turko-otoman Shtua atyr veprat e reja pas vitit 1912 teuml pavareumlsiseuml Neuml keumlt ativiet ai kishte sjelleuml

edhe piktureumln e tij kushtuar betejeumls seuml Albuleneumls fitue nga Skeumlnderbeu Ndeumlrhyrja e tij u prit me duertrokitje

e ovacione

Ndeumlrkoheuml grupi koral kendoj kangeumln xhamadain vija vijahellipdhe njeuml rapsod nga kosova keumlndoj me lahuteuml njeuml

kangeuml kushtue Skeumldnerbeut qeuml u ndoq nga grupi kosovar me sharki qeuml krijuen njeuml atmosfereuml teuml bukur

festive Pastaj moreumln fjaleumln me radh lektoreumlt e tjereuml Prof Adrian Marashi aardhur nga Parisi Histoiriani

nga Kosova Pro0 Nuri Bexheti Politologu Saft Kryemadhi nga Brukseli

Ndeumlrakq pati recitime nga dy vajza shqiptare poezi nga Naimi Kadareja dhe ne fund nga Fishta Gjuha

Shqipe qeuml ngriti entuziasmin e teuml pranisheumlmve Zoti Arian Bajraktar njoiftoi mbylljen e aktivitetit duke i

ftuiar teuml pranishmit neuml Koteilin e ofruar nga Amabasada e shqipeumlriseuml Me keteuml rast n teuml pranishmit e kalue

koheumln me biseda e fotografi teuml shumta Aty ishte dhe tablloja qeuml peumlrmendeumlm qeuml gjeti admirimin e para seuml

cileumls njereumlzit merrnin fotografi si kujtim teuml atij Simpziumi Dhameuml me pak fjaleuml zhvillimin e keumltij aktivietyi

kushtuar Skeumlnderbeut neuml formeuml Simpozumi Neuml keumlto rretha kameramani i TVSH beri disa intervista me dy

ambasadoreumlt dhe Lek Pervizin i konsideruar personazhi kryesor i keumltij aktviteti peumlr veprat konkrete

shkriugravemore e figurative kushtuar Gjergj kastriotit Skeumlnderbeut

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

SIMPOZIUM GJERGJ KASTRIOTI SKENDERBEU

Hero i Kombit shqiptar dhe i Evropeumls

neuml qytetin Namur teuml Belgjikeumls meuml 29 shtator 2018

organizuar nga Shoqata ldquoNeumlneuml Terezardquo Komuna e Namurit neuml

bashkeumlpunim me Ambasadat e Shqipeumlriseuml e Kosoveumls 550-vjetorit teuml Skeumlnderbeut shqiptareumlt e qytetit Namur teuml Belgjikeumls iu peumlrgjigjen me organizimi i njeuml

simpoziumi kushtuar Heroit Kombeumltar Nismeumltari ishte z Arian Bajraktari me shoqateumln shqiptare laquo Neumlneuml

Tereza raquo neuml bashkeumlpunim me autoritetet e vendit dhe ambasadat shqiptare teuml Shqipeumlriseuml e Kosoveumls Peumlr

keumlteuml eveniment iccedilshin thirrur historianeuml nga Franca Kosova dhe nga shqiptareumlt e Belgjikeumls qeuml do teuml

reumlferonin Siccedil e tregon dhe pllkati me portretin e Skeumlnderbeut i ofruar nga Ambasada shqiptare aktiviteti u

zhivillue neuml formeuml teuml njeuml Simpoziumi dygjuheumlsor Shqip e Freumlngjisht ku kishte dhe teuml ftuar belgeuml

burgmastri me ekipin e tij dhe pjesmarreumls teuml tjereuml Shqiptareumlt srsquoishin veteumlm nga Namuri por dhe nga

Brukseli e qyettete teuml tjereuml

00 Keumlshtu me 29 shtator nga ora 1700 aktiviteti nisi me pershendtjen e miresiardhjes nga Arian

Bajraktari Pastaj grupi koral i nxaneumlsve teuml shkolleumls shqipe e teuml rij teuml tjereuml e hapeumln Simpoziumin me himnin e

Belgjikeumls dhe Himnoin toneuml kombeumltar

Peumlrsheumlndeti peumlr Shoqateumln eacuteNeumlneuml Tereza raquo neumln kryertari i saj dhe dhe iu dha fjala Bugmesterit teuml vendit i

cili peumlrsheumlndeti dhe peumlrgeumlzoi organizimin e Simposziumit kushtuar Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut hero i

kombit shqipatr dhe i Evropeumls ku ai vlereumlsoheumlt si njeuml figureuml e madhe historike qeuml luftoi peumlr lirineuml embrojtjeumln

e atdheut teuml tij e u beuml edhe mburojeuml e mbrojteumls i Evropeumls Pas ti e moreumln fjaleumln ambasadoreumlt Zonja Suela

Janina peumlr Ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe zoti Bernard nika peumlr Ambasadeumln e Kosoveumls Teuml dy ambasadoreumlt

vuen neuml dukje reumlndeumlsineuml e keumltij Simpoziumi kushtuar Skeumlnderbeut neuml vitin jubilar teuml 550-vjetorit teuml vdekjeumls

dhe teuml reumlndeumlsiseuml se figureumls seuml tij si figureuml madhore e identitetit teuml shqiptarve neuml Evropeuml e neuml boteuml Teuml gjitheuml

ndeumlrhyrjet u vlereumlsuan me duertrokitje teuml gjata I erdhi radha lektorit kryesor qeuml ishte z Lek Pervizi si

peumlrkthyes i dy veprave teuml shek XV-XVI kushtrau Skeumlnderbeut e njoheumls i historiseuml seuml Skeumlnderbeut Ai

zhvillou referatin Gjergj kastrioti Skeumlnderbeu asht jo veteumlm Hero i Kombit Shqiptra por dhe njeuml Hero i

Evropeumls Fjale tij u peumlrcoll me projektimn neuml mur te Albumit peumlrkujtimor peumlr Skeumlnderbeun me g jitheuml

veeprat figurative kushtuar atij gjateuml 550 vjet neuml Evropeuml ku neuml Shqipeumlri mbreteumlronte heshtja e ploteumls neumln

pushtimin turko-otoman Shtua atyr veprat e reja pas vitit 1912 teuml pavareumlsiseuml Neuml keumlt ativiet ai kishte sjelleuml

edhe piktureumln e tij kushtuar betejeumls seuml Albuleneumls fitue nga Skeumlnderbeu Ndeumlrhyrja e tij u prit me duertrokitje

e ovacione

Ndeumlrkoheuml grupi koral kendoj kangeumln xhamadain vija vijahellipdhe njeuml rapsod nga kosova keumlndoj me lahuteuml njeuml

kangeuml kushtue Skeumldnerbeut qeuml u ndoq nga grupi kosovar me sharki qeuml krijuen njeuml atmosfereuml teuml bukur

festive Pastaj moreumln fjaleumln me radh lektoreumlt e tjereuml Prof Adrian Marashi aardhur nga Parisi Histoiriani

nga Kosova Pro0 Nuri Bexheti Politologu Saft Kryemadhi nga Brukseli

Ndeumlrakq pati recitime nga dy vajza shqiptare poezi nga Naimi Kadareja dhe ne fund nga Fishta Gjuha

Shqipe qeuml ngriti entuziasmin e teuml pranisheumlmve Zoti Arian Bajraktar njoiftoi mbylljen e aktivitetit duke i

ftuiar teuml pranishmit neuml Koteilin e ofruar nga Amabasada e shqipeumlriseuml Me keteuml rast n teuml pranishmit e kalue

koheumln me biseda e fotografi teuml shumta Aty ishte dhe tablloja qeuml peumlrmendeumlm qeuml gjeti admirimin e para seuml

cileumls njereumlzit merrnin fotografi si kujtim teuml atij Simpziumi Dhameuml me pak fjaleuml zhvillimin e keumltij aktivietyi

kushtuar Skeumlnderbeut neuml formeuml Simpozumi Neuml keumlto rretha kameramani i TVSH beri disa intervista me dy

ambasadoreumlt dhe Lek Pervizin i konsideruar personazhi kryesor i keumltij aktviteti peumlr veprat konkrete

shkriugravemore e figurative kushtuar Gjergj kastriotit Skeumlnderbeut

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

Pamje nga Simpoziumi

Pllakati i Simpoziumit nga Ambasada e

Shqipeumlriseuml

Grupi koral i teuml rijve te shkolleumls shqipe

Arian Bajraktari Lek Pervizi Zonja Bajraktari Salvatore Alnelice para tablloseuml

seuml Skeumlnderbeut

Dy ambasadoreumlt teuml Kosoveumls e Shqipeumlriseuml

z Bernard Nika dhe ZnjSuela Janina

peumlrsheumlndeteumln e vlereumlsuan Simpoziumin

Zonja Suela Janina

Ambasadorja e Shqipeumlriseuml neuml Belgjikeuml

e mori fjaleumln dhe dha intervisteuml teuml zgjeruar

Fotografi e peumlrbashkeumlt me ambasadoreumlt me

historianeumlt e ftuar dhe organizatoreumlt

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

Lek Pervizi mban fjaleumln e rastit

Lek Pervi Suela Janina dhe Nuri Bexheti

Historian nga Kosova

Lek Pervizi me z Salvatore Albelice

para tablloseuml seuml Skeumlnderbeut

Tablloja e Lek Pervizit qeuml u ekzpozua neuml ateuml

aktivitet peumlr Skeumlnderbeun

Ky aktivitet i Namurit mori randeumlsi teuml veccedilanteuml pas

deumlshtimit teuml konferenceumls kushtuar Skeumlnderbeut nga

Komuna e Skarbekut neuml Bruksel neuml bashkeumlpunim me

ambasadeumln e Shqipeumlriseuml dhe asaj teuml Kosoveumls caktuar

meuml 23 prill 2018 U beuml ccedileshtje ndeumlrsa mund trsquoi

gjendej zgjidhje pa krijuar probleme e me mirekuptim

me shqiptareumlt ambasadat e Burgmestrin e komuneumls seuml

Skarbekut Aq meuml mireuml qeuml konferenca teuml mbahej

patjeteumlr duke refuzuar historianin i padeumlshiruar qeuml u beuml

problem ai nuk sillej meuml nga Shqiperia dhe

konferencaa mbahej me historianeuml teuml tjereuml shqiptareuml

nga Parisi e Kosova si dhe me dy kumtesa nga

shqiptareuml teuml Belgjikeumls njoheumls seuml jeteumls e veprave teuml

Skeumlnderbeut Keumltu pati ngutje e peumlrlpasje teuml kota teuml

pavend kur problemi i histotianit neuml fjaleuml zghidhej

duke erfuzuar e anulluar ardhjen e tij neuml Bruksel

Keumlshti konferenca mbahej dhe do teuml ishte njeuml

shuplaakeuml e forteuml peumlr historianeuml teuml tilleuml partiakeuml qeuml nuk

qendrojne neuml profesionin e tyre por fusin hundeumlt edhe

neuml ccedileshtje ku srsquokaneuml lidhje me historineuml Keumlshtu

Simpoziumi i Namurit ishte njeuml shembell sepse

pjesmarrja e historianeumlve dhe lektoreumlve ishte e

zgjedhur dhe e mireumlfillteuml Historianeumlt ishin nga

Kosova dhe Parisi dy kumltesat nga shqiptareuml teuml

njohurteuml Belgjikeumls Aty foli burgmestri i vendit dhe dy

ambasadoreumlt e Shqipeumlriseuml dhe Kosoveumls Foleumln nga

kryesia e shoqateumls Neumlneuml tereza raquo organizatorja

nismetare Moreumln pjeseuml grupi koral i nxeneumlsve teuml

shkolleumls shqipe instrumentisteuml popullor me sharki e

lahuteuml nga KoosovaPati reciteime poezisheuml nga dy

vajza teuml poeteumlve teuml njohur shqiptareuml Moreumln pjeseuml neuml

ateuml aktiviet edhe miq belgeuml italianeuml dhe njeuml deputet i

parlamentit federal mik i shqiptarve i cili u zotua peumlr

njeuml aktivitet tjeteumlr peuml^r Skeumlnderbeun peumlr trsquou mbajtur

neuml parlamentin federal Keumlto ishin peumlrtfundimet qeuml

rrodheumln nga Simpoziumisup2 historik peumlr Skeumlnderbeun

mbajtur neuml qytetin e Namurit me 29 Shtator 2018

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu hero kombeumltar i shqiptarve

i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se

peseuml shekuj

Lek Pervizi

Kumteseuml e mbajtur neuml Simpoziumin peumlr Skeumlnderbeun

neuml qytetin Namur meuml 29 Shtator 2018 Zonja dhe zoteumlrinj Teuml dashur miq belgeuml dhe bashkatdhetareuml shqiptareuml Zoti Bourgmester Neuml fillim dua tju them me pak fjaleuml se si historia e Skeumlnderbeut ka mundur teuml arrijeumlderi meuml sot qeuml kaneuml kaluar meuml se peseuml shekuj

Pas vdekjes seuml tij meuml 17 janar 1468 Shqipeumlria u pushtua nga ushtriteuml turko-osmane Shumeuml shqiptareuml janeuml teuml detyruar teuml largohen nga vendi peumlr tu vendosur neuml Itali veccedilaneumlrisht neuml Venedik pas reumlnies seuml Shkodreumls qyteti i fundit shqiptar ende i lireuml Midis keumltyre emigranteumlve shqiptareuml ishin Dhimiter Frangu dhe Marin Barleti dy historianeumlt e pareuml teuml jeteumls dhe vepreumls seuml Skeumlnderbeut I pari Dhimiteumlr Frangu njeuml prift katolik bashkeumlkoheumls me Skeumlnderbeun do teuml mbetet e teumlreuml jeta e tij neuml sheumlrbim teuml princit Pasi neuml doli Itali ai filloi teuml shkruajeuml neuml latinisht historineuml e Skeumlnderbeut botuar me 2 prill 1480 neuml Venecia 12 vjet pas vdekjes seuml heronjve nga tipografi gjerman Erhard Randfold Libri i tij konsiderohet njeuml burim autentik mbi teuml cilin bazohen veprat e historianeumlve dhe shkrimtareumlve Kjo eumlshteuml vetetuart koheumlt e fundit qeuml oshte Frangi qeuml shkruejti veprn e acircreuml peumlr Skeumlnderbeun para 538 vjet Keumlshtu qeuml vepra e Frangut u botua e u njoh 30 vjet para librit teuml marin Barletit I dyti ishte Marin Barleti i cili ishte teteuml vjeccedil kur Skeumlnderbeu vdiq Ai jetoi neuml Shqipeumlri deri neuml doreumlzimin e qytetit teuml tij teuml Shkodreumls meuml 1478 Si cdoli neuml Itali veteumlm pas 32 vjet ai arriti teuml shkruaj dhe teuml botojeuml njeuml histori latin neuml 1504 Barleti gjithashtu boton njeuml histori teuml Skeumlnderbeut neuml latinisht meuml 1508 qeuml rezulton 30 vite pas vepreumls seuml Frangut Keumltyre dy autoreuml duhet teuml shtojmeuml njeuml teuml treteuml italianin Paolo Jovio historian shkrimtar kolekcionist dhe peshkop i qytetit NoccedileraSi rrjedhim pasi gjeta tekstet origjinale teuml Dhimiteumlr v Frangut neuml bibliotekeumln e Bolonjeumls neuml Itali pata keumlnaqeumlsineuml e madhe peumlr teuml sjelleuml neuml Shqipeumlri teuml dy librat teuml Frangu dhe Jiovios nga italishtja e vjeteumlr qeuml quhej volgare botuar neuml vitin 2005 dhe 2012 Keumlto libra beumlneuml teuml mundur njohjen e historiseuml seuml veumlrteteuml teuml Skeumlnderbeut qeuml sheumlrbyen si burime kryesore peumlr njeuml literatureuml teuml pasur mbi Skeumlnderbeun neuml disa gjuheuml peumlr meuml shumeuml se peseuml

Lek Pervizi duke mbajtur kumteseumln shekuj Sigurisht se njeuml meriteuml teuml madhe pati cdhe vepra e Marin Barletit Por mle keumlteuml rast duam trsquoi japim meriteumln e duhur Dhimiteumlr Frangut si shqiptari i pareuml qeuml shkruajti peumlr Skeumlnderbeun Titulli i kumteseumls sime thoteuml se Skeumlnderbeu ka qeneuml i pranisheumlm neuml historineuml e Evropeumls peumlr meuml shumeuml se peseuml shekuj Dhe eumlshteuml shumeuml e veumlrteteuml neumlse merret parasysh bibliografia qeuml i eumlshteuml kushtuar deri neuml diteumlt tona Ndeumlrsa neuml Shqipeumlri neumln sundimin osman emri i Skeumlnderbeut nuk mund teuml shqiptohej neuml Evropeuml neuml teuml gjitha vendet dhe veccedilaneumlrisht neuml Itali Franceuml Spanjeuml Gjermani Angli etj Skeumlnderbeu u peumlrleumlvdua si njeuml hero si mbrojteumls i vendit teuml tij i liriseuml dhe i Evropeumls Mbreteumlrit papeumlt princat dogjeumlt i i kushtonin homazhe dhe lavdeumlrime por fatkeqeumlsisht nuk I jepnin ndihma teuml konsiderueshme nga pikeumlpamja materiale dhe sidomos ushtarake teuml cilat i duheshin aq shumeuml Neuml teuml veumlrteteuml ishte veteumlm peumlr teuml njohur Skeumlnderbeun

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

si mbrojteumls teuml Evropeumls sepse rezistenca e forteuml e tij qeuml u beumlri ushtrive osmane gjateuml njeuml ccedilerek shekulli nuk i lejoir Sulltaneumlt peumlr teuml sulmuar Evropeumln nga brigjet italiane Neuml teuml njeumljteumln koheuml lufta e shqiptareumlve neuml Ballkan i dha mundeumlsineuml evropianeumlve peumlr trsquou organizuar ushtarakishtdhe peumlrballur me fuqini ushtarke osmane e nisur peumlr teuml pushtuar kontinentin evropian Keumlshtu ata arriteumln teuml shkateumlrronin floteumln osmane neuml Lepanto pasuar meuml pas nga humbja e madhe neumln muret e Vjeneumls Skeumlnderbeu u konsiderua veumlrtet si njeuml hero i Evropeumls Dhe neuml teuml veumlrteteuml ai ishte beumlreuml i njohur veccedilaneumlrisht neuml Franceuml Pikeumlrisht ishte shkrimatri Jaques de Lavardin shkrimtari i pareuml francez qeuml shkruente dhe botonte njeuml libeumlr mbi Skeumlnderbeun neuml vitin 1576 Ky libeumlri Lavardinit pati gjashteuml botime radhazi Qeuml nga ai moment kishte njeuml seri botimesh neuml Franceuml dhe neuml teuml gjitheuml Evropeumln Keumlto janeuml vepra teuml teuml gjitha llojeve historike letrare artistike dhe vazhdojneuml deri neuml diteumlt tona Neuml teuml njeumljteumln koheuml ai u thirr nga papeumlt atlet i Krishtit Kur dihej se gjitheuml Evropa ishte e krishtereuml peumlrfshireuml Ballkanin dhe Shqipeumlrineuml Bashkatdhetareumlt e mi janeuml shumeuml teuml njohur me historineuml e Skeumlnderbeut qeuml nga feumlmijeumlria e tyre dhe vitet e shkolleumls Por dua teuml them se edhe neuml Belgjikeuml historia e Skeumlnderbeut ishte njohur shumeuml koheuml meuml pare qeuml meuml shezk XVII por Ishte At Duponcet i Shoqeumlriseuml seuml Jezusiteumlve i cili neuml vitin 1854 botoi vepreumln historike ldquoExploits de Scanderbeg Roi drsquoAlbanie (Veprat e Skeumlnderbeu Mbret i Shqipeumlriseuml) botuar neuml Liege 1854 nga Jacques Blanchard Libri i tij prej 384 faqesh konsiderohet si njeuml nga meuml teuml reumlndeumlsishmit dhe serioz dhe tregon historineuml e Skeumlnderbeut teuml analizuar mireuml neuml thelleumlsi Reumlndeumlsia e keumlsaj pune rrjedh edhe nga fakti se ajo eumlshteuml botuar peumlrseumlri nga Book on demand ltd neuml Shtetet e Bashkuara meuml 20 gusht 2014 Keumlshtu qeuml edhe Belgjika joneuml ndihmoi peumlr teuml njohur historineuml e Skeumlnderbeut nga qytetareumlt e saj E kam keumlteuml libeumlr si dhurateuml nga njeuml mik dhe e kam lexuar dhe vlereumlsuar ateuml Do teuml shtoja njeuml kureshtje peumlr keumlteuml rast Neuml Franceuml Loyn neuml 1709 botohet njeuml liber tjeteumlr me 590 faqe mbi Skeumlnderbeut ccediluditeumlrisht nga njeuml tjeteumlr Duponcet Jean Nicolas Duponcet digiitalizuar nga Universiteti Princeton meuml 24 shkurt 2011 Ribotuar neuml Paris vitin e kaluar 2017 Kjo tregon se figura e Skeumlnderbeut ka teumlrhequr neuml teuml kaluareumln dhe ende teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve dhe publikut evropian edhe sot e keumlsaj dite Kjo tregon qeuml teuml iu mbusheumlt kaploccedilja shqiptarve se Skeumlnderbeu mbeteumlt njeuml hero i teuml gjitheuml kohrave peumlr Evropeumln E pse jo peumlr shqiptaraeumlt Ku disa kaneuml nisru teuml qesin shqelma Peumlr teuml formuar njeuml ide peumlr fameumln e tij neuml Evropeuml deumlshiroj teuml citoj shkrimtarin francez Nicolas Caussin i cili shkroi neuml vitin e largeumlt 1651 Uneuml shoh kastriotin ndonjeuml objekt meuml i madh se Leonidha dhe Themistokliut euml shoh si Pirron e shoh si Aleksandrin dhe neuml qofteuml se armiqteuml e tij janeuml meuml teuml forteuml se sa maqedonasi trimeumlria e tij qeuml eumlshteuml neuml teuml nuk duhet teuml vlereumlsohet meuml epak Ai eumlshteuml njeuml ushtar sa edhe njeuml njeri natyra eumlshteuml e

keumlnaqur teuml gdhendeuml shpateumln neuml trupin e tij neuml teuml njeumljteumln koheuml qeuml frymeumlzoi guximin neuml zemreumln e tij Pasi kam pasur nderin teuml ftoheumlm teuml flas neuml keumlteuml Simpzium teuml Skeumlnderbejt kujtoj se fkam filluar teuml lexoj peumlr heroin toneuml kombeumltar qeuml nga feumlmijeumlria Neuml mosheumln 13 vjeccedil pata rastin teuml lexoja dy romane historike teuml 1800 me autoreuml italianeuml teuml gjetur neuml bibliotekeumln e kolegjit tim neuml Romeuml ku studioja I pushtuar nga pasioni i leximit madje i kushtova atij njeuml poemeuml prej 14 strofa njeuml soneti Pastaj uneuml u shtyra peumlr teuml keumlrkuar dhe peumlr teuml lexuar vepra teuml tjera teuml tilla si Historia e Skeumlnderbeut eFan Nolit intelektualit e patriotit teuml madh shqiptar Poemeumln e poetit amerikan Henry Wadsworth Longfellow Poemeumln historike teuml Skeumlnderbe teuml Naim Frasheumlri vepra e poetit Italo-Arbeumlresh Jeromin de Rada etj etj Kjo deri neuml vitin 1944 ku neumln diktatureumln komuniste teuml mbyllur neuml burgje dhe kampe peumlrqendrimi na u preneuml teuml gjitheuml mundeumlsiteuml qeuml merreumlshim me lexim librash I vetmi rast ishte Historia e Skeumlnderbeut e Sabri Godosn qeuml njeuml mik meuml kishte sjelleuml Asgjeuml tjeteumlr Duke fituar lirineuml neuml Belgjikeuml neuml vitin 1990 kam vazhduar teuml keumlrkoi e teuml leumlxoi vepra peumlr Skeumldnebeun sidomos autoreumlt francezeuml si De Lavardin Paganel Gihon dhe teuml tjeteumlr peumlr teuml thelluar njohuriteuml e mia rreth tijj dhe se si ai ishte paraqitur dhe vlereumlsuar neuml Evropeuml e neuml boteuml Kam kuptuar se Skeumlnderbeu ishte konsideruar si hero i madh dhe lufteumltar dhe strateg i shquar i cili kishte dominuar Evropeumln peseuml shekuj me radheuml me veprat e tij heroike dhe qeuml edhe sot e keumlsaj diteuml teumlrheq veumlmendjen e shkrimtareumlve artisteumlve dhe publikut Ai u konsiderua gjithashtu mbi teuml gjitha mbrojteumls i liriseuml Kur mori kryeqytetin e tij Krujeumln meuml 28 neumlntor 1443 ngriti flamurin e tij fdhe I oli me popullin frazeumln e famshme Nuk jam uneuml qeuml ua kam sjelleuml lirine ateuml e gejta keumltu midis jush Keumlto fjaleuml peumlrmbajneuml gjitheuml madheumlshtineuml e shpirtit teuml tij teuml cilin ai arrin teuml demonstrojeuml me veprat e tij tij heroike Peumlr shqiptareumlt Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeu eumlshteuml hero kombeumltar i cili udheumlhoqi epopeneuml heroike teuml madhe tyre tneuml mbrojtje teuml liriseuml dhe atdheut gjateuml 25 vjet 1443 -1468 Eshteuml neuml sajeuml teuml tij qeuml emri i Shqipeumlriseuml (Albania) dhe i popullit shqiptar (Albanesi) eumlshteuml i njohur dhe lavdeumlruar neuml Evropeuml Peumlr patriotizmin dhe sheumlrbimin ndaj vendit teuml tij Skeumlnderbeu qendron si njeuml shembull peumlr politikaneumlt shqiptareuml teuml sotit peumlr teuml punuar mireuml dhe teuml qeverisur Shqipeumlrineuml dhe Kosoveumln qeuml teuml peumlrmbushin kushtet e aneumltareumlsimit neuml Bashkimin Evropian Duke paraqitur Skeumlnderbeun si njeuml figureuml tashmeuml teuml njohur neuml Evropeuml peumlr ndeumlrmarrjet e tij guximtare dhe heroike si njeuml hero i madh i kombit shqiptar dhe mbrojteumls i Shqipeumlriseuml dhe I qyteteumlrimit evropian un mendoj se kam treguar reumlndeumlsineuml e saj teuml veumlrteteuml pa kaluar neuml steumlrhollime teuml veccedilanta Por veteumlm peumlr teuml theksuar madheumlshtineuml qeuml kishte e ka fituar neuml boteuml dhe qeuml ne festojmeuml neuml keumlteuml Simpozium teuml orgabnizuaar aq mire nga s Shoqta ldquo Neumlneuml Tereza neuml bashkeumlpunim me komuneumln peumlrfaqeumlasuar nga Burgmastri dhe stafi i tij si dhe dy Ambasadat peumlrfaqeumlsuar nga Zonja Suela H Jnaina peumlr Shqipeumlrineuml e Zoti Bernard Nika peumlr Kosoveumln

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

Kujto al

Arkiva online e viktimave te komunizmit

Guljelm Deda Si i

shpeumltoi vdekjes neuml

keumlneteumln e Maliqit

dhe presioneve teuml

Sigurimit teuml Shtetit

Prof Guljelm Deda pas 45 vjet burg-+-internim

Tregim-deumlshmi kushtuar intelektualit teuml shquar shkodran Guljelm Dedeumls i cili peumlrballoi 45 vjet burg e internim ku neuml ato kushte teuml pamundura peumlrktheu kryevepreumln e poetit Italian Lodovico Ariosto ldquoOrlando Furiosordquo (Orlandi i ccedilmendun) po ashtu kryevepeumlr neuml gjuheumln shqipe Tregimi vjen direkt nga rreumlfimet e veteuml prof Dedeumlshellip

Trupi Lemit ishte katandis neuml njeuml thes me kocka prej 37 kg Njeriu qeuml peshonte 80 kg ma peumlrpara i cili kur qeshte me tё madhe tundeshin muret e theheshin xhamat e dritareve ishte aq i dobeumlsuem sa qeuml nuk mund teuml qeumlndronte gjateuml mbi kambeumlt e veta Profesor i leteumlrsiseuml dhe i gjuheumls shqipe e latine Guljelm Deda ishte reduktue neuml njeuml qeumlnie skeletike buzeumlt e shtreumlngueme syteuml e mbyllun nga qepallat e randueme me iu dhimb g drunit e gurit - Kokalle kokalle kocka ja si na kaneuml katandisur Theumlrriste Spiro Himarioti duke levizun kraheumlt si dy pyrteka teuml thata si ato teuml teuml gjitheuml teuml burgosunve teuml shkreteuml Teuml reduktuem neuml qёnje skeletike apo figure shkjesheuml teuml raskapitun nga geumlrmimi prej agimit deri neuml muzg me vegla rudimentare zhytyn neuml balteumln e kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit Sa viktima teuml pafajshme qeuml kishte geumllltitur kjo humnereuml monstruoze Neuml cilin rreth teuml ferrit do trsquoi kishte pllakoseuml Dante Aligieri Rojet kuqaloshe zemeumlr zi e teuml pashpirt vinin peumlr rreth si qen teuml teumlrbuem gati me kafshue e me mbjell vdekje Djajt me brina tё pajisun me cfurqe ishin zeumlvendeumlsue nga demoneuml neuml uniformeuml dhe me armё vrasёse shumeuml ma teuml tmerrsheumlm dhe teuml kobsheumlm Ferri fantastik i Dantes ishte transformue neuml njeuml ferr real toksor Lemi u ul kruspull tue u mbajteuml pas lopateumls Rrezet e diellit teuml korrikut ia peumlrveumllonin trupin Ushqim diellor Fatmireumlsisht mendjen e kishte eseumlll -Liri liri sa krime janeuml krye neuml emnin tand I vinin nё mendje kёto fjalё Njereumlzimi kishte ra shumeuml poshteuml Poeti i madh Dante duhet teuml kishte lindun neuml keumlt shekull peumlr me shkrue njeuml Ferr tjeteumlr teuml veumlrteteuml ku vuenin e torturoheshin qenie njerёzore krejt teuml pafajsheumlm pa qeneuml fajtor peumlr asgja Mendimet e tij u ndeumlrpreneuml nga njeuml hije qeuml i zuni diellin Njeuml formeuml njeriu i doli peumlrpara Ai mezi ngriti qepallat dhe njohu figureumln e Tonit Ky po mbahesh mireuml fry si si njeuml thes me pambuk Toni kishte ndjek njeuml kurs eumlr peumlr infermier dhe ma voneuml u gjet bashkeuml me teuml neuml teuml burg Ai ishte infermieri i kampit teuml Vloccedilishtit Kjo e e

kishte shpeumltue nga puna e detyrueme Pa infermeriri pa mjek e pa ilaccedile konditat sheumlndetsore nuk ekzistonin fare hiccedil Ai ishte caktue me u sigurue peumlr vdekjen e teuml burgosunve ose teuml atyne qeuml ishin neuml prag teuml vdekjes Toni e kishte kuptue gjendjen pa shpreseuml teuml mikut teuml tij Guljelm Dedeumls qeuml teuml gjitheuml e thirrnin Lemi I kishte thaneuml se do mundohej teuml gjendte njeuml zgjidhje peumlr ta shpeumltue - LemLem E kam gjet - Keuml Dantenfoli Lemi duke qeshun sepse njeuml hereuml i kishte thanё - Ti Ton shif e mos e ndesh dhe Danten keumltu dhe pyete neuml cilin rreth teuml ferrit do teuml na kishte vendoseuml - CcedilrsquoDante more Lem Kam gjet meumlnyreumln me teuml shpeumltue - Me meuml shpeumltuePo uneuml i shpeumltuem jam Njeuml thes me eshtna 37 kilesh Ejani ejani se kemi mjaft kocka kokalle plot njeuml thes Merrini mos u hynё nё punё ashtu kot Lemi u mundue teuml qeshte si dikur por nuk kishte ma forceuml Mbeti gojeuml hapun syteuml teuml ngulun mbi Tonin shpetimtarin e tij trsquoardhsheumlm Lemi shakatё i kishte tё tijat Por aty srsquoi hynin nё punё veccedil sa me rrejtё veten se ishte hala nё rregull me mendt ndash Lem leni shakateuml Asht ccedileumlshtje jete a vdekje Ti duhet teuml ngjitesh rreumlpineumls seuml kanalit deri sipeumlr dhe atje shtriu peumlr tokeuml A more vesh Kur teuml mbarojeuml puna e diteumls teuml burgosunit do teuml vijneuml teuml hedhin ndonjeuml lopateuml mbi ty duke teuml kujtue teuml vdekun Ti do teuml hapish njeuml vrimeuml sa me marreuml frymeuml A more vesh Mos leumlviz fare as qepallat dhe prit aty deri sa tё vij unё pёr kontroll me rojёt Lemi desh tӫ qeshte si dikur por i doli njӫ zgӫrdhimje e thatӫ Srsquokishte ma forcӫ -Kij kujdes rri i qeteuml e ruej gjakftoheumlsineuml Mbasi ia shpjegoi mireuml planin e tij Toni u largue Ishte puneuml serioze Lemi i tha vetes nё daccedil me shpёtue zbato porosinё e Tonit Ai ndejti do koheuml pa asnjeuml mendim tjeteumlr neuml kokeuml veccedil se si do teuml ngjitesh asaj rreumlpine Po i dukej si mundimi i Sizifit jo peumlr me rrotullue njeuml alamet guri por se si me u ngjit kamadoras deri atje nalt si njeuml majmun I dha forcё vetёs dhe nisi tё ngjitet Ma nё fund arriti sipёr buzёs kanalit Bani do hapa dhe u hodh peumlr tokeuml dhe kur e ndjeu zhurmeumln e ramjes seuml trupit i erdh neuml mendje vargu i famsheumlm i Dantes laquo E caddi come corpo morto cade raquo (E u rrzova si trup i vdekun rrzohet raquo -Tashti ti ke vdekun Nuk mund teuml luejsh as doreuml as kambeuml as gojeuml Keumlshtu kishte thane Toni ai e dinte Si i kishte ra ndeumlrmend ky stratagjem Lemi ndejt ashu i shtrimeuml neuml pritje pa mendue peumlr asgja Pa ndjenja si njeuml grumbull gureumlsh Qepallat e lodhuna ia kishin mbyll sytё E zuni njeumldeumlshireuml e madh peumlr gjumeuml Mos valleuml po i vinte veumlrtet vdekja Vetvetiu i erdhi neuml mendje njeuml lutje latinisht qeuml ai shushuriti ndeumlr buzeumlt e tij teuml peumlrthame ldquoPater noster qui es in caelishellip (At i yneuml qeuml je neuml qiell) Ai ishte besimtar Iu duk se dora mbrojteumlse e Zotit po shtrihej mbi teuml Humbi ndjenjat Dielli po ulej tej horizontit teuml peumlrflakun Drita e kuqeumlrremteuml e rrezeumlve teuml lodhuna mbulonin natyreumln me njeuml ngjyreuml tё kuqёrremtё

Teuml burgosunit e kishin mbarue puneumln ditore Ato po i ngjiteumlshin faqeve teuml kanalit teuml lodhun duke mbajteuml veglat e puneumls Njeuml hordhi e ccediluditashme Teuml leckosun krejt balteuml e djerseuml ma teuml zeumlz se teuml zijteuml Athue njereumlz teuml egeumlr trsquoardhun nga njeuml boteuml tjeteumlr Rojet vinin veumlrdalleuml keumlrceumlnues tue bertiteuml e ccediljerreuml si teuml ccedilmendu me armeumlt drejtue mbi teuml burgosunit Sa teuml pafajsheumlm kishin ra neumln plumbat e tyne Befasisht Lemi ndjeu njeuml pesheuml mbit trupin e tij Ishin lopatat e dheut qeuml hidhnin teuml burgosunit Pushofteuml neuml paqeuml Requiescat in pace I shkreti Lem E meumlshironin shokeumlt e vuejtjeve neuml kalim e sipeumlr duke kalue praneuml tij Ai e mbajti frymeumlmarrjen deri sa teuml burgosunit u larguen Hapi dheun peumlr me marreuml frymeuml Duhma e forteuml e dheut i erdhi neuml hundeuml Ishte lufta peumlr ekzistenceuml Me jetue duhej njeuml forceuml karakteri dhe njeuml forceuml inercie qeuml teuml shtyn peumlrpara Lojeuml e fatit apo vullnet i Pereumlndiseuml Pse mos me i dhaneuml fund qysheuml tashti gjithkasё Pse me jetue Filli i keumltyne mendimeve u ndeumlrpre sepse ai deumlgjoj disa hapa teuml shoqnuem me zana Ishin rojet qeuml vinin peumlr me kontrollue se a ka vdekun kush Nuk kalonte njeuml diteuml qeuml teuml mos vdiste ndonjeuml i burgosun nga steumlrmundimet Kur ai e ndiente veten se i erdhi fundi ngjitej nalt ku shtrihej i vdekun Neuml mbarim teuml puneumls shokeumlt ia mbulonin trupin me dhe Kjo skene makabre ishte ba e zakonshme Pastaj vinte radha e Tonit peumlr me veumlrtetue vdekjen Lemi deumlgjoi disa zana Toni qeuml ishte keumlrrus mbi teuml foli -Po ky qenka akoma i gjalleuml -Kush asht Mos e njeh ti -Jo aspak Po shikoni qeumlnka krejt kockeuml e lekureuml -Mbylle gojeumln Ateuml e dijmeuml ne Ti shko e thirr dikeuml e na thuej kush asht Toni thirri dy teuml rij shkodraneuml teuml cileumlve u tregoi peumlr Lemin Ata shkuen menjehereuml dhe e moreumln profesorin dhe e ccediluen te ccediladra e infermeriseuml Teuml burgosunin e quenin ccediladra e vdekjeumls Sa prej tyne kishin dhaneuml shpirt aty Por peumlr Lemin ishte shpeumltimi Toni me dy teuml rijt i solleumln placcedilkat e disa sende ushqimore dhe ujeuml teuml pijsheumlm Aty me teuml ishin shtri dy teuml burgosun teuml tjereuml Lemi nuk pati koheuml teuml merrte vesh asgja pse ra neuml njeuml gjumeuml teuml thelleuml qeuml e mbajti 24 oreuml Kishte shpeumltue Toni kalonte here pas here i shoqnuem nga oficeri i rojёs Gjateuml qeumlndrimit neuml ateuml tendeuml Lemi kishte peumlrjetue vdekjen e njeuml teuml burgosuni Infermieri e kishte porositeuml Lemin qeuml teuml mos leumlvizte nga shtresa e tij dhe teuml rrinte sikur ishte duke dhaneuml shpirt Aty solleumln dhe dy teuml burgosun teuml tjereuml neuml gjeumlndje shumeuml teuml randeuml Ccedildo diteuml Toni i ccedilonte Lemit racionin e bukeumls supeumln dhe diccedilka nga shokeumlt e tij shkodraneuml qeuml e ccedilmonin e respektonin shumeuml Njeuml diteuml pas shqyrtimit teuml seumlmureumlve bashkeuml me infermierin erdhi njeumlni nga rreshtereumlt i cili e kishte fiksue shikimin mbi Lemin teuml shtrireuml neuml shtratin e tij syteuml dhe gojeumln teuml mbyllun i paleumlvizsheumlm - Po ky qen nuk ka ngordhur akoma Ka do koheuml qeuml eumlshteuml keumltu Mos valleuml ka vdekur

Lemi neuml Kuccedil vizatim nga Lek Pervizi 1958

Ndeumlrkaq ai i dha njeuml shqelm Lemit Ai i kishte deumlgjue fjaleumlt e rreshterit dhe duke i parapri seuml keqes e ngriu trupin e tij peumlr teuml mbrojteuml veten Kur ai mori goditje ai nuk leumlvizi fare aq e kishte mbledh veten qeuml trupin ta mbante si teuml ishte njeuml copeuml dru - Beumlj kontrollin urdhnoi reshteri dhe ne qofteuml se veumlrtetohet se ka ngordhur gropose menjehereuml keumlteuml kermeuml Zbatoj mireuml urdheumlrat tona neuml qofteuml se nuk do teuml peumlrfundosh neuml kanal si ky keumltu - Si urdhno u peumlrgjigj Toni qeuml e kishte mbulue djersa nga frika mos ai kapteri jepte urdheumln me e varroseuml aty peumlr aty Lemin siccedil kishte ndodheuml me dy teuml burgosun teuml tjereuml disa koheuml ma peumlrpara teuml groposun peumlrseumlgjalli Egeumlrsia e keumltyne njereumlzve nuk kishte kufi Po afrohej njeuml vjeshteuml me koheuml teuml keqe Teuml burgosunit u rikthyen neuml burgjet respektive para afatit prej shinave qeuml kishin bllokue vazhdimin e punimeumlve Erdheumln kamionёt ku teuml burgosunit u stivoseshim duer e kambeuml teuml lidhuna neumln grykeumln e armeumlve teuml policeumlve Ata linin mbrapa mjaft shokeuml fatzi qeuml kishin humbeuml jeteumln neuml balteuml e keumlneteumls seuml Maliqit dhe teuml tjereuml qeuml ua kishin pushkatue para syve Pёr ta ishte sikur tё ishte kthye nё shtёpitё e tyne Sepaku i kalonin muejt e dimnit tё strehuem e pa punё tё detyrueme Familjet vinin e i takonin njeherё nё muej e u sillnin ndonjё ushqim e ndёrresa Larg puneumls seuml steumlrmundimshme neuml kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit dhe teuml krimeve teuml xhelateumlve dhe veccedilaneumlrsiht neuml sajeuml teuml veumlllajt Pashko qeuml e ndihmonte me ushqime Lemi e mori veten dhe e trasformoi historineuml e tij neuml satireuml si shkrimtar e poet e njeri i humorit siccedil ishte Neuml burgun e Shkodreumls bashkeuml me shpeumltimtarin e tij Tonin e teuml tjereumlt ishte njeuml keumlnaqeumlsi e madhe me e deumlgjue se

si e tregonte ngjarjen me njeuml zhvillim tragjiko- komik Dhe ai ia niste - Kisha vendoseuml me dek aty neuml kanal siccedil isha katandiseuml neuml njeuml thes me kocka kur ja vjen njeuml engjeumlll shpetimtarToni dhe mrekullia ndodhi Keumlshtu Lemi ringjallet sipas urdhnit teuml infermierit Toni qeuml tue zeumlvendeumlsue Krishtin e ringjalljeumls seuml Lazarit ai urdhnoi Lem ccedilohu dhe Lemi u ccedilue Por ndodhiteuml e Lemit nuk kishin mbarue Mbasi i kishte shpetue mrekullisht njeuml vdekje teuml sigurteuml siccedil u tregue ma sipeumlr dhe mbasi kishte ploteumlsue 5 vjeteumlt e deumlnimit ai lirohet Jeton bashkeuml me teuml veumlllaneuml Pashko ose Paccedili Shtepineuml ua kishte konfiskue regjimi komunist dhe ata jetonin seuml bashku neuml njeuml dhomeuml me qeumlra Duhej punue me fitue bukeumln e peumlrditshme Parrulla e partiseuml ishte kush srsquopunon srsquohan Diploma e profesorit srsquopinte ma ujeuml Zyra e puneumls e caktoi me punue ne njeuml gurore neuml malin e Taraboshit Me thye blloqe gureumlsh teuml meumldhej me varreacute Nuk kishte tjeteumlr puneuml peumlr teuml i thoshin Ai qeshte me veumlllaneuml dhe shokeumlt - Ja pra uneuml jam duke u peumlrgatiteuml me u diplomue neuml fakultetin e gureumlthyesve Kjo puneuml ishte shumeuml e randeuml dhe shpeumlrblimi mizerabel Aty caktoheumlshin njereumlz teuml prekun nga familjet reaksionare I takoi te punonte me njeuml teuml ri Mergim Korccedileumln qeuml i ati kishte vdek neuml Burgin e Burrelit Dhe te rij teuml tjereuml si ai me prind te pushkatuem ose te burgosun Lemi nuk mund teuml peumlrfytyronte tjeteumlr zgjidhje Edhe dёshira me shkrue e lexue i ishte hequn Sa qё njё poemё prej pesё tingёllimёsh kishte mbet pa mbarue vetёm pёr tre vargje Stёrmundimet e Vloccedilishtit e kishin reduktue nё njё robot A do ta merrte veten njё ditё Edhe kolegeuml teuml tjereuml teuml tij ishin teuml neumlnshtruem teuml njejteumls puneuml me thye gureuml me disa varreacute shumeuml teuml randa I kujtohej Zhan Valzhani i Viktor Hygos i burgosun neuml gurore Ngushullim i thateuml Njeuml diteuml prej diteumlsh e therrasin neuml Degeumln e Brendshme teuml Shkodreumls Ai u gjet ball peumlr ball me shefin e Degeumls i gjithpushteshmi kolonel Hilmi Seitin qeuml bante ligjin neuml ateuml qytet E kishte prit Lemin neuml zyreumln e tij Ishte ccedilue ne kambeuml i buzeqeshun e xhentil tue e ftue teuml zinte vend nё karrikёn para tryezёs e tue i ofrue e ndezeuml njeuml cigare Partizani Pas tij neuml mur varej fotografia e Stalinit Me njeuml bueumlqeshje sarkastik neumln musteqet Koloneli e kishte pyet si e ndiente veten dhe ccedilrsquobante Lemi ishte pergjegje se ndihesh shumeuml mire dhe se ndiqte fakultetin e gureumlthyesve Shefi kishte qesheuml me teuml madhe tue u tregue shumeuml i peumlrzemeumlrt Mbasi shkeumlmbyen disa fjaleuml teuml rastit koloneli kishte marreuml njeuml shprehje serioze - Degjo Lem ne teuml njohim mireuml Neuml i ccedilmojmeuml afteumlsiteuml e cileumlsiteuml intelektuale teuml tua si profesor i leteumlrsiseuml e gjuheumlsiseuml Gjithashtu ne e dijmeuml qeuml ti ke nderuar vendin toneuml e qytetin teumlnd teuml Shkodreumls Tue paseuml fitue diplomeumln me vlereumlsimin ma teuml nalteuml ldquoSumma cum Lauderdquo neuml Universitetin e Padoveumls neuml Itali Ne e vlereumlsojmeuml tepeumlr keumlteuml peumlrgatitje teuml nivelit teuml larteuml Lemi ndiqte me veumlmendje fjaleumlt e shefit plot levdata ndaj tij Ku

donte me daleuml I shkonte mendja por tregohej fare i qetё - Partia e qeveria na kaneuml porositeuml qeuml teuml kemi parasysheuml afteumlsiteuml e tua intelektuale dhe profesionale dhe me teuml ndihmue neuml keumlteuml drejtim -Mund teuml ushtrojsh profesionion tand si profesor i leteumlrsiseuml neuml gjimnazet e Shkodreumls Gjithashtu do teuml kesheuml mundeumlsi teuml ushtrosh talentin tand krijues si shkrimtar dhe teuml publikosh veprat e tua Pra ti e shikon veteuml se partia e qeveria teuml shtrijneuml doreumln Ti duhet teuml peumlrfitosh nga ky fat e kjo bujari Lemi nuk hapi gojeuml I peumlrqendruem neuml vetvete iu kujtue vargu i Vigjilit te Eneida laquo Timeo Danaos et dona ferentes raquo (I kam frikeuml grekeumlt dhe dhuratat qeuml sjellin) Tue mos pas shprehun asnjeuml mendim koloneli vazhdoi teuml flaseuml - E kuptoj qeuml e ndien veten neuml njeuml poziteuml jo teuml peumllqyeshme duke paseuml qeneuml i denuar dhe vuajtur burgun e dhe kampet e puneumls Revolucioni mund teuml beumljeuml gabime neuml fillim dhe ti e ke provue mbi kurrizin tand pa qeneuml i fajsheumlm peumlr asgja Populli thoteuml Bari i njomeuml shkon me teuml thatin Kёshtu ka ndodhё edhe me ty Por tashma pushteti i partiseuml komuniste eumlshteuml vendosur dhe afirmuar Ne jemi teuml forteuml meuml shumeuml se kurreuml Intelektualeuml si ti duhet teuml vlereumlsohen dhe teuml lejohen teuml kontribojneuml neuml edukimin dhe formimin e brezave teuml rij Tani qeuml ti je njeuml njeri i lireuml duhet teuml geumlzosh teuml drejtat e teuml peumlrfitosh nga mundeumlsia qeuml teuml jepet Lemi u detyrue me u pergjigjeuml - Ju faleumlnderoj Sigurisht se uneuml do trsquoisha shumeuml i keumlnaqun peumlr teuml ushtrue profesionin tim si profesor si dhe me shkrue dhe me botue veprat e mia E vlereumlsoj propozimin tuej dhe do trsquoisha dakord me u peumlrfshi neuml jeteumln intelektuale e kulturore dhe me kontribue me afteumlsiteuml e mia - -Shumeuml mireuml Lem Isha i bindun se njeuml njeri erudit si ti do ta kishte kuptue e pranue keumlteuml propozim Nuk mbetet veccedilse me firmos njeuml dokument peumlr angazhimin teumlnd peumlr teuml kontribuar neuml ndeumlrtimin e socializmit neuml vendin toneuml neumln udheumlheqjen e ndritur tё shokut Enver Hoxha sekretari i pareuml i partiseuml soneuml Lemi e kuptoi se ku donte me daleuml shefi Bani sikur po i ndiqte fjaleumlt e tij duke tundun kokeumln neuml meumlnyreuml aprovuese Por dardha e kishte bishtin mbrapa Koloneli vazhdoi - Pra uneuml mendoj se teuml do teuml jesheuml dakord me keumlteuml mundeumlsi qeuml teuml jepet Do teuml peumlrfitosh shumeuml Do teuml kesheuml privilegje dhe ne do teuml sigurojmeuml njeuml apartament neuml qeumlndeumlr teuml qytetit Por sikur teuml thasheuml duhet teuml firmosur njeuml dokument angazhimi nga ana jote qeuml teuml jesheuml besnik ndaj partiseuml dhe regjimit toneuml dhe trsquou sheumlrbejsh me devocio dhe sinqeritet Nga ana tjeteumlr teuml bashkeumlpunosh me ne teuml sigurimitn teuml shtetit qeuml uneuml peumlrfaqeumlsoj keumltu neuml Shkodeumlr Ndeumlrkaq shefi i kishte vu peumlrpara njeuml fleteuml letre tё daktilografueme qё Lemi duhёt tё firmoste - Ja Lem mjafon veteumlm njeuml firmeuml e jote qeuml teuml biem dakord dhe teuml peumlrmbyllim angazhimin teumlnd peumlrfundimtar Lemi qё i kishte hedh njё sy letrёs u pёrgjigj preras

- Ccedilrsquofar dokumenti Uneuml jam dakord me gjitheuml ato qeuml ju thateuml por uneuml nuk jam dakord aspak me firmos keumlteuml lloj dokumenti angazhues peumlr me u ba njeuml bashkeumlpuntor e spiun Po qe se meuml keni thirreuml peumlr keumlteuml puneuml ju nuk do te keni asnjeuml lloj angazhimi nga ana ime as me fjale as me firmeumln time Fytyra e shefit u transformue neuml vend nga shprephja e ambeumll e njeriu trsquourteuml neuml ateuml teuml njeuml tigri trsquoegeumlrsuem - Keumlshtu e kundeumlshton bujarineuml tone Ti dashke teuml vazhdosh teuml jesheuml njeuml armik i populli e i partiseuml Mireuml do teuml presi toga e pushkatimit ose do teuml ngordhish neuml fund teuml njeuml biruce trsquoerrteuml burgu Firrmos Lem po deshe te jetosh edhe disa diteuml i qeteuml bertiste koloneli me za teuml ccediljerreuml krejt i gjindosun me fytyreumln e skuqun nga meumlnia - -Kurreuml Bani ccedilrsquoteuml doni me mue Srsquoe kam frikeuml vdekjeumln Meuml vrisni ose me hidhni neuml burg qysheuml tashti Ja ku meuml keni - I mjeri ti Nuk hedh firmeuml Ti nuk pranon teuml bashkeumlpunosh me ne Ti i hedh poshteuml propiozimet tona Mireuml mund teuml dalish gjalleuml nga kjo zyreuml por ke peumlr ta paguar shtrejteuml keumlteuml demostrim armiqeumlsor dhe peumlrbuzёs ndaj partisё e regjimi toneuml Lemi u ngrit nga karrika dhe doli pa peumlrsheumlndet Nga fotografia Stalini vazhdonte teuml hidhte veumlshtrimn e tij sarkastik Pas disa muejsh Lemi arrestohet dhe izolohet neuml njeuml qeli teuml burgut teuml Shkodreumls Aty ndejti shumeuml koheuml pa pa njeri veccedil rojeumlve qeuml i binin buk e ujeuml dhe e zorshme me u besue edhe cigare me gjitheuml shkrepse Ai e kuptonte se ishte njeuml lojeuml e kolonelit Sigurisht se ai keumlrkonte trsquoi bante presion parapriseuml pёr orvajtje tё tjera ndaj tij Njeuml lloj paralajmeumlrimi qeuml teuml mendonte peumlr ateuml qeuml i kishte propozue Dhe ja njeuml diteuml dera e qeliseuml hapeumlt dhe njeuml kapter i policiseuml e urdhnon qeuml ta ndiqte pa i vu prangat U gjet neuml njeuml dhomeuml ku pas njeuml tavoline teuml zakonshme ishte ulun veteuml shefi Hilmi Seiti Ai i bani me shej teuml ulej neuml karrigen peumlrball tij Profesori yneuml nuk kishte leumlviz buzeumlt peumlr ta peumlsheumlndetun dhe u ul nё karrige i heshtun Keumlsaj radhe nga muri e veumlshtrone Lenini me njeuml veumlshtrim djalleumlzor Koloneli iu drejtue - Keumlshtu Lem arrestimi yt asht i lidhun me programin e partiseuml peumlr me ba ldquopiazza pulitardquo me kundeumlshtareumlt tone Lemi srsquou pёrgjigj Ai e kishte parandie keumlteuml takim tӫ dytӫ me peumlrfundim teuml parashikueshme Ccedilrsquofar do teuml banin me teuml Ai e priste me stoicizmeuml fundin e keumlsaj ccedileumlshtje - Lem veni gishtin kokeumls e mendohu peumlr pasojat e randa qeuml do kesheuml -Ne teuml japim mundeumlsineuml e tё kemi shtri dorёn qё trsquobahesh pjestar i shoqёrisё sonё e tё gёzosh privilegjet qё ne tё ofrojmё Mos e refuzo kёtё rast unik e bujar qё teuml jetosh i qeteuml e i lumtur Teuml krijosh dhe familje Veteumlm njeuml firmeuml e jote na veuml dakord teuml gjithve

Tregimi asht shkrue sipas deumlshmiseuml seuml veteuml Profesorit dhe teuml bashkeumlvujteumlsve teuml tij

Lemi neuml Kuccedil vizatim nga Lek Pervizi 1958

Ndeumlrkaq ai i dha njeuml shqelm Lemit Ai i kishte deumlgjue fjaleumlt e rreshterit dhe duke i parapri seuml keqes e ngriu trupin e tij peumlr teuml mbrojteuml veten Kur ai mori goditje ai nuk leumlvizi fare aq e kishte mbledh veten qeuml trupin ta mbante si teuml ishte njeuml copeuml dru - Beumlj kontrollin urdhnoi reshteri dhe ne qofteuml se veumlrtetohet se ka ngordhur gropose menjehereuml keumlteuml kermeuml Zbatoj mireuml urdheumlrat tona neuml qofteuml se nuk do teuml peumlrfundosh neuml kanal si ky keumltu - Si urdhno u peumlrgjigj Toni qeuml e kishte mbulue djersa nga frika mos ai kapteri jepte urdheumln me e varroseuml aty peumlr aty Lemin siccedil kishte ndodheuml me dy teuml burgosun teuml tjereuml disa koheuml ma peumlrpara teuml groposun peumlrseumlgjalli Egeumlrsia e keumltyne njereumlzve nuk kishte kufi Po afrohej njeuml vjeshteuml me koheuml teuml keqe Teuml burgosunit u rikthyen neuml burgjet respektive para afatit prej shinave qeuml kishin bllokue vazhdimin e punimeumlve Erdheumln kamionёt ku teuml burgosunit u stivoseshim duer e kambeuml teuml lidhuna neumln grykeumln e armeumlve teuml policeumlve Ata linin mbrapa mjaft shokeuml fatzi qeuml kishin humbeuml jeteumln neuml balteuml e keumlneteumls seuml Maliqit dhe teuml tjereuml qeuml ua kishin pushkatue para syve Pёr ta ishte sikur tё ishte kthye nё shtёpitё e tyne Sepaku i kalonin muejt e dimnit tё strehuem e pa punё tё detyrueme Familjet vinin e i takonin njeherё nё muej e u sillnin ndonjё ushqim e ndёrresa Larg puneumls seuml steumlrmundimshme neuml kanalin faraonik teuml Vloccedilishtit dhe teuml krimeve teuml xhelateumlve dhe veccedilaneumlrsiht neuml sajeuml teuml veumlllajt Pashko qeuml e ndihmonte me ushqime Lemi e mori veten dhe e trasformoi historineuml e tij neuml satireuml si shkrimtar e poet e njeri i humorit siccedil ishte Neuml burgun e Shkodreumls bashkeuml me shpeumltimtarin e tij Tonin e teuml tjereumlt ishte njeuml keumlnaqeumlsi e madhe me e deumlgjue se

si e tregonte ngjarjen me njeuml zhvillim tragjiko- komik Dhe ai ia niste - Kisha vendoseuml me dek aty neuml kanal siccedil isha katandiseuml neuml njeuml thes me kocka kur ja vjen njeuml engjeumlll shpetimtarToni dhe mrekullia ndodhi Keumlshtu Lemi ringjallet sipas urdhnit teuml infermierit Toni qeuml tue zeumlvendeumlsue Krishtin e ringjalljeumls seuml Lazarit ai urdhnoi Lem ccedilohu dhe Lemi u ccedilue Por ndodhiteuml e Lemit nuk kishin mbarue Mbasi i kishte shpetue mrekullisht njeuml vdekje teuml sigurteuml siccedil u tregue ma sipeumlr dhe mbasi kishte ploteumlsue 5 vjeteumlt e deumlnimit ai lirohet Jeton bashkeuml me teuml veumlllaneuml Pashko ose Paccedili Shtepineuml ua kishte konfiskue regjimi komunist dhe ata jetonin seuml bashku neuml njeuml dhomeuml me qeumlra Duhej punue me fitue bukeumln e peumlrditshme Parrulla e partiseuml ishte kush srsquopunon srsquohan Diploma e profesorit srsquopinte ma ujeuml Zyra e puneumls e caktoi me punue ne njeuml gurore neuml malin e Taraboshit Me thye blloqe gureumlsh teuml meumldhej me varreacute Nuk kishte tjeteumlr puneuml peumlr teuml i thoshin Ai qeshte me veumlllaneuml dhe shokeumlt - Ja pra uneuml jam duke u peumlrgatiteuml me u diplomue neuml fakultetin e gureumlthyesve Kjo puneuml ishte shumeuml e randeuml dhe shpeumlrblimi mizerabel Aty caktoheumlshin njereumlz teuml prekun nga familjet reaksionare I takoi te punonte me njeuml teuml ri Mergim Korccedileumln qeuml i ati kishte vdek neuml Burgin e Burrelit Dhe te rij teuml tjereuml si ai me prind te pushkatuem ose te burgosun Lemi nuk mund teuml peumlrfytyronte tjeteumlr zgjidhje Edhe dёshira me shkrue e lexue i ishte hequn Sa qё njё poemё prej pesё tingёllimёsh kishte mbet pa mbarue vetёm pёr tre vargje Stёrmundimet e Vloccedilishtit e kishin reduktue nё njё robot A do ta merrte veten njё ditё Edhe kolegeuml teuml tjereuml teuml tij ishin teuml neumlnshtruem teuml njejteumls puneuml me thye gureuml me disa varreacute shumeuml teuml randa I kujtohej Zhan Valzhani i Viktor Hygos i burgosun neuml gurore Ngushullim i thateuml Njeuml diteuml prej diteumlsh e therrasin neuml Degeumln e Brendshme teuml Shkodreumls Ai u gjet ball peumlr ball me shefin e Degeumls i gjithpushteshmi kolonel Hilmi Seitin qeuml bante ligjin neuml ateuml qytet E kishte prit Lemin neuml zyreumln e tij Ishte ccedilue ne kambeuml i buzeqeshun e xhentil tue e ftue teuml zinte vend nё karrikёn para tryezёs e tue i ofrue e ndezeuml njeuml cigare Partizani Pas tij neuml mur varej fotografia e Stalinit Me njeuml bueumlqeshje sarkastik neumln musteqet Koloneli e kishte pyet si e ndiente veten dhe ccedilrsquobante Lemi ishte pergjegje se ndihesh shumeuml mire dhe se ndiqte fakultetin e gureumlthyesve Shefi kishte qesheuml me teuml madhe tue u tregue shumeuml i peumlrzemeumlrt Mbasi shkeumlmbyen disa fjaleuml teuml rastit koloneli kishte marreuml njeuml shprehje serioze - Degjo Lem ne teuml njohim mireuml Neuml i ccedilmojmeuml afteumlsiteuml e cileumlsiteuml intelektuale teuml tua si profesor i leteumlrsiseuml e gjuheumlsiseuml Gjithashtu ne e dijmeuml qeuml ti ke nderuar vendin toneuml e qytetin teumlnd teuml Shkodreumls Tue paseuml fitue diplomeumln me vlereumlsimin ma teuml nalteuml ldquoSumma cum Lauderdquo neuml Universitetin e Padoveumls neuml Itali Ne e vlereumlsojmeuml tepeumlr keumlteuml peumlrgatitje teuml nivelit teuml larteuml Lemi ndiqte me veumlmendje fjaleumlt e shefit plot levdata ndaj tij Ku

donte me daleuml I shkonte mendja por tregohej fare i qetё - Partia e qeveria na kaneuml porositeuml qeuml teuml kemi parasysheuml afteumlsiteuml e tua intelektuale dhe profesionale dhe me teuml ndihmue neuml keumlteuml drejtim -Mund teuml ushtrojsh profesionion tand si profesor i leteumlrsiseuml neuml gjimnazet e Shkodreumls Gjithashtu do teuml kesheuml mundeumlsi teuml ushtrosh talentin tand krijues si shkrimtar dhe teuml publikosh veprat e tua Pra ti e shikon veteuml se partia e qeveria teuml shtrijneuml doreumln Ti duhet teuml peumlrfitosh nga ky fat e kjo bujari Lemi nuk hapi gojeuml I peumlrqendruem neuml vetvete iu kujtue vargu i Vigjilit te Eneida laquo Timeo Danaos et dona ferentes raquo (I kam frikeuml grekeumlt dhe dhuratat qeuml sjellin) Tue mos pas shprehun asnjeuml mendim koloneli vazhdoi teuml flaseuml - E kuptoj qeuml e ndien veten neuml njeuml poziteuml jo teuml peumllqyeshme duke paseuml qeneuml i denuar dhe vuajtur burgun e dhe kampet e puneumls Revolucioni mund teuml beumljeuml gabime neuml fillim dhe ti e ke provue mbi kurrizin tand pa qeneuml i fajsheumlm peumlr asgja Populli thoteuml Bari i njomeuml shkon me teuml thatin Kёshtu ka ndodhё edhe me ty Por tashma pushteti i partiseuml komuniste eumlshteuml vendosur dhe afirmuar Ne jemi teuml forteuml meuml shumeuml se kurreuml Intelektualeuml si ti duhet teuml vlereumlsohen dhe teuml lejohen teuml kontribojneuml neuml edukimin dhe formimin e brezave teuml rij Tani qeuml ti je njeuml njeri i lireuml duhet teuml geumlzosh teuml drejtat e teuml peumlrfitosh nga mundeumlsia qeuml teuml jepet Lemi u detyrue me u pergjigjeuml - Ju faleumlnderoj Sigurisht se uneuml do trsquoisha shumeuml i keumlnaqun peumlr teuml ushtrue profesionin tim si profesor si dhe me shkrue dhe me botue veprat e mia E vlereumlsoj propozimin tuej dhe do trsquoisha dakord me u peumlrfshi neuml jeteumln intelektuale e kulturore dhe me kontribue me afteumlsiteuml e mia - -Shumeuml mireuml Lem Isha i bindun se njeuml njeri erudit si ti do ta kishte kuptue e pranue keumlteuml propozim Nuk mbetet veccedilse me firmos njeuml dokument peumlr angazhimin teumlnd peumlr teuml kontribuar neuml ndeumlrtimin e socializmit neuml vendin toneuml neumln udheumlheqjen e ndritur tё shokut Enver Hoxha sekretari i pareuml i partiseuml soneuml Lemi e kuptoi se ku donte me daleuml shefi Bani sikur po i ndiqte fjaleumlt e tij duke tundun kokeumln neuml meumlnyreuml aprovuese Por dardha e kishte bishtin mbrapa Koloneli vazhdoi - Pra uneuml mendoj se teuml do teuml jesheuml dakord me keumlteuml mundeumlsi qeuml teuml jepet Do teuml peumlrfitosh shumeuml Do teuml kesheuml privilegje dhe ne do teuml sigurojmeuml njeuml apartament neuml qeumlndeumlr teuml qytetit Por sikur teuml thasheuml duhet teuml firmosur njeuml dokument angazhimi nga ana jote qeuml teuml jesheuml besnik ndaj partiseuml dhe regjimit toneuml dhe trsquou sheumlrbejsh me devocio dhe sinqeritet Nga ana tjeteumlr teuml bashkeumlpunosh me ne teuml sigurimitn teuml shtetit qeuml uneuml peumlrfaqeumlsoj keumltu neuml Shkodeumlr Ndeumlrkaq shefi i kishte vu peumlrpara njeuml fleteuml letre tё daktilografueme qё Lemi duhёt tё firmoste - Ja Lem mjafon veteumlm njeuml firmeuml e jote qeuml teuml biem dakord dhe teuml peumlrmbyllim angazhimin teumlnd peumlrfundimtar Lemi qё i kishte hedh njё sy letrёs u pёrgjigj preras

- Ccedilrsquofar dokumenti Uneuml jam dakord me gjitheuml ato qeuml ju thateuml por uneuml nuk jam dakord aspak me firmos keumlteuml lloj dokumenti angazhues peumlr me u ba njeuml bashkeumlpuntor e spiun Po qe se meuml keni thirreuml peumlr keumlteuml puneuml ju nuk do te keni asnjeuml lloj angazhimi nga ana ime as me fjale as me firmeumln time Fytyra e shefit u transformue neuml vend nga shprephja e ambeumll e njeriu trsquourteuml neuml ateuml teuml njeuml tigri trsquoegeumlrsuem - Keumlshtu e kundeumlshton bujarineuml tone Ti dashke teuml vazhdosh teuml jesheuml njeuml armik i populli e i partiseuml Mireuml do teuml presi toga e pushkatimit ose do teuml ngordhish neuml fund teuml njeuml biruce trsquoerrteuml burgu Firrmos Lem po deshe te jetosh edhe disa diteuml i qeteuml bertiste koloneli me za teuml ccediljerreuml krejt i gjindosun me fytyreumln e skuqun nga meumlnia - -Kurreuml Bani ccedilrsquoteuml doni me mue Srsquoe kam frikeuml vdekjeumln Meuml vrisni ose me hidhni neuml burg qysheuml tashti Ja ku meuml keni - I mjeri ti Nuk hedh firmeuml Ti nuk pranon teuml bashkeumlpunosh me ne Ti i hedh poshteuml propiozimet tona Mireuml mund teuml dalish gjalleuml nga kjo zyreuml por ke peumlr ta paguar shtrejteuml keumlteuml demostrim armiqeumlsor dhe peumlrbuzёs ndaj partisё e regjimi toneuml Lemi u ngrit nga karrika dhe doli pa peumlrsheumlndet Nga fotografia Stalini vazhdonte teuml hidhte veumlshtrimn e tij sarkastik Pas disa muejsh Lemi arrestohet dhe izolohet neuml njeuml qeli teuml burgut teuml Shkodreumls Aty ndejti shumeuml koheuml pa pa njeri veccedil rojeumlve qeuml i binin buk e ujeuml dhe e zorshme me u besue edhe cigare me gjitheuml shkrepse Ai e kuptonte se ishte njeuml lojeuml e kolonelit Sigurisht se ai keumlrkonte trsquoi bante presion parapriseuml pёr orvajtje tё tjera ndaj tij Njeuml lloj paralajmeumlrimi qeuml teuml mendonte peumlr ateuml qeuml i kishte propozue Dhe ja njeuml diteuml dera e qeliseuml hapeumlt dhe njeuml kapter i policiseuml e urdhnon qeuml ta ndiqte pa i vu prangat U gjet neuml njeuml dhomeuml ku pas njeuml tavoline teuml zakonshme ishte ulun veteuml shefi Hilmi Seiti Ai i bani me shej teuml ulej neuml karrigen peumlrball tij Profesori yneuml nuk kishte leumlviz buzeumlt peumlr ta peumlsheumlndetun dhe u ul nё karrige i heshtun Keumlsaj radhe nga muri e veumlshtrone Lenini me njeuml veumlshtrim djalleumlzor Koloneli iu drejtue - Keumlshtu Lem arrestimi yt asht i lidhun me programin e partiseuml peumlr me ba ldquopiazza pulitardquo me kundeumlshtareumlt tone Lemi srsquou pёrgjigj Ai e kishte parandie keumlteuml takim tӫ dytӫ me peumlrfundim teuml parashikueshme Ccedilrsquofar do teuml banin me teuml Ai e priste me stoicizmeuml fundin e keumlsaj ccedileumlshtje - Lem veni gishtin kokeumls e mendohu peumlr pasojat e randa qeuml do kesheuml -Ne teuml japim mundeumlsineuml e tё kemi shtri dorёn qё trsquobahesh pjestar i shoqёrisё sonё e tё gёzosh privilegjet qё ne tё ofrojmё Mos e refuzo kёtё rast unik e bujar qё teuml jetosh i qeteuml e i lumtur Teuml krijosh dhe familje Veteumlm njeuml firmeuml e jote na veuml dakord teuml gjithve

Tregimi asht shkrue sipas deumlshmiseuml seuml veteuml Profesorit dhe teuml bashkeumlvujteumlsve teuml tij

donte me daleuml I shkonte mendja por tregohej fare i qetё - Partia e qeveria na kaneuml porositeuml qeuml teuml kemi parasysheuml afteumlsiteuml e tua intelektuale dhe profesionale dhe me teuml ndihmue neuml keumlteuml drejtim -Mund teuml ushtrojsh profesionion tand si profesor i leteumlrsiseuml neuml gjimnazet e Shkodreumls Gjithashtu do teuml kesheuml mundeumlsi teuml ushtrosh talentin tand krijues si shkrimtar dhe teuml publikosh veprat e tua Pra ti e shikon veteuml se partia e qeveria teuml shtrijneuml doreumln Ti duhet teuml peumlrfitosh nga ky fat e kjo bujari Lemi nuk hapi gojeuml I peumlrqendruem neuml vetvete iu kujtue vargu i Vigjilit te Eneida laquo Timeo Danaos et dona ferentes raquo (I kam frikeuml grekeumlt dhe dhuratat qeuml sjellin) Tue mos pas shprehun asnjeuml mendim koloneli vazhdoi teuml flaseuml - E kuptoj qeuml e ndien veten neuml njeuml poziteuml jo teuml peumllqyeshme duke paseuml qeneuml i denuar dhe vuajtur burgun e dhe kampet e puneumls Revolucioni mund teuml beumljeuml gabime neuml fillim dhe ti e ke provue mbi kurrizin tand pa qeneuml i fajsheumlm peumlr asgja Populli thoteuml Bari i njomeuml shkon me teuml thatin Kёshtu ka ndodhё edhe me ty Por tashma pushteti i partiseuml komuniste eumlshteuml vendosur dhe afirmuar Ne jemi teuml forteuml meuml shumeuml se kurreuml Intelektualeuml si ti duhet teuml vlereumlsohen dhe teuml lejohen teuml kontribojneuml neuml edukimin dhe formimin e brezave teuml rij Tani qeuml ti je njeuml njeri i lireuml duhet teuml geumlzosh teuml drejtat e teuml peumlrfitosh nga mundeumlsia qeuml teuml jepet Lemi u detyrue me u pergjigjeuml - Ju faleumlnderoj Sigurisht se uneuml do trsquoisha shumeuml i keumlnaqun peumlr teuml ushtrue profesionin tim si profesor si dhe me shkrue dhe me botue veprat e mia E vlereumlsoj propozimin tuej dhe do trsquoisha dakord me u peumlrfshi neuml jeteumln intelektuale e kulturore dhe me kontribue me afteumlsiteuml e mia - -Shumeuml mireuml Lem Isha i bindun se njeuml njeri erudit si ti do ta kishte kuptue e pranue keumlteuml propozim Nuk mbetet veccedilse me firmos njeuml dokument peumlr angazhimin teumlnd peumlr teuml kontribuar neuml ndeumlrtimin e socializmit neuml vendin toneuml neumln udheumlheqjen e ndritur tё shokut Enver Hoxha sekretari i pareuml i partiseuml soneuml Lemi e kuptoi se ku donte me daleuml shefi Bani sikur po i ndiqte fjaleumlt e tij duke tundun kokeumln neuml meumlnyreuml aprovuese Por dardha e kishte bishtin mbrapa Koloneli vazhdoi - Pra uneuml mendoj se teuml do teuml jesheuml dakord me keumlteuml mundeumlsi qeuml teuml jepet Do teuml peumlrfitosh shumeuml Do teuml kesheuml privilegje dhe ne do teuml sigurojmeuml njeuml apartament neuml qeumlndeumlr teuml qytetit Por sikur teuml thasheuml duhet teuml firmosur njeuml dokument angazhimi nga ana jote qeuml teuml jesheuml besnik ndaj partiseuml dhe regjimit toneuml dhe trsquou sheumlrbejsh me devocio dhe sinqeritet Nga ana tjeteumlr teuml bashkeumlpunosh me ne teuml sigurimitn teuml shtetit qeuml uneuml peumlrfaqeumlsoj keumltu neuml Shkodeumlr Ndeumlrkaq shefi i kishte vu peumlrpara njeuml fleteuml letre tё daktilografueme qё Lemi duhёt tё firmoste - Ja Lem mjafon veteumlm njeuml firmeuml e jote qeuml teuml biem dakord dhe teuml peumlrmbyllim angazhimin teumlnd peumlrfundimtar Lemi qё i kishte hedh njё sy letrёs u pёrgjigj preras

- Ccedilrsquofar dokumenti Uneuml jam dakord me gjitheuml ato qeuml ju thateuml por uneuml nuk jam dakord aspak me firmos keumlteuml lloj dokumenti angazhues peumlr me u ba njeuml bashkeumlpuntor e spiun Po qe se meuml keni thirreuml peumlr keumlteuml puneuml ju nuk do te keni asnjeuml lloj angazhimi nga ana ime as me fjale as me firmeumln time Fytyra e shefit u transformue neuml vend nga shprephja e ambeumll e njeriu trsquourteuml neuml ateuml teuml njeuml tigri trsquoegeumlrsuem - Keumlshtu e kundeumlshton bujarineuml tone Ti dashke teuml vazhdosh teuml jesheuml njeuml armik i populli e i partiseuml Mireuml do teuml presi toga e pushkatimit ose do teuml ngordhish neuml fund teuml njeuml biruce trsquoerrteuml burgu Firrmos Lem po deshe te jetosh edhe disa diteuml i qeteuml bertiste koloneli me za teuml ccediljerreuml krejt i gjindosun me fytyreumln e skuqun nga meumlnia - -Kurreuml Bani ccedilrsquoteuml doni me mue Srsquoe kam frikeuml vdekjeumln Meuml vrisni ose me hidhni neuml burg qysheuml tashti Ja ku meuml keni - I mjeri ti Nuk hedh firmeuml Ti nuk pranon teuml bashkeumlpunosh me ne Ti i hedh poshteuml propiozimet tona Mireuml mund teuml dalish gjalleuml nga kjo zyreuml por ke peumlr ta paguar shtrejteuml keumlteuml demostrim armiqeumlsor dhe peumlrbuzёs ndaj partisё e regjimi toneuml Lemi u ngrit nga karrika dhe doli pa peumlrsheumlndet Nga fotografia Stalini vazhdonte teuml hidhte veumlshtrimn e tij sarkastik Pas disa muejsh Lemi arrestohet dhe izolohet neuml njeuml qeli teuml burgut teuml Shkodreumls Aty ndejti shumeuml koheuml pa pa njeri veccedil rojeumlve qeuml i binin buk e ujeuml dhe e zorshme me u besue edhe cigare me gjitheuml shkrepse Ai e kuptonte se ishte njeuml lojeuml e kolonelit Sigurisht se ai keumlrkonte trsquoi bante presion parapriseuml pёr orvajtje tё tjera ndaj tij Njeuml lloj paralajmeumlrimi qeuml teuml mendonte peumlr ateuml qeuml i kishte propozue Dhe ja njeuml diteuml dera e qeliseuml hapeumlt dhe njeuml kapter i policiseuml e urdhnon qeuml ta ndiqte pa i vu prangat U gjet neuml njeuml dhomeuml ku pas njeuml tavoline teuml zakonshme ishte ulun veteuml shefi Hilmi Seiti Ai i bani me shej teuml ulej neuml karrigen peumlrball tij Profesori yneuml nuk kishte leumlviz buzeumlt peumlr ta peumlsheumlndetun dhe u ul nё karrige i heshtun Keumlsaj radhe nga muri e veumlshtrone Lenini me njeuml veumlshtrim djalleumlzor Koloneli iu drejtue - Keumlshtu Lem arrestimi yt asht i lidhun me programin e partiseuml peumlr me ba ldquopiazza pulitardquo me kundeumlshtareumlt tone Lemi srsquou pёrgjigj Ai e kishte parandie keumlteuml takim tӫ dytӫ me peumlrfundim teuml parashikueshme Ccedilrsquofar do teuml banin me teuml Ai e priste me stoicizmeuml fundin e keumlsaj ccedileumlshtje - Lem veni gishtin kokeumls e mendohu peumlr pasojat e randa qeuml do kesheuml -Ne teuml japim mundeumlsineuml e tё kemi shtri dorёn qё trsquobahesh pjestar i shoqёrisё sonё e tё gёzosh privilegjet qё ne tё ofrojmё Mos e refuzo kёtё rast unik e bujar qё teuml jetosh i qeteuml e i lumtur Teuml krijosh dhe familje Veteumlm njeuml firmeuml e jote na veuml dakord teuml gjithve

Tregimi asht shkrue sipas deumlshmiseuml seuml veteuml Profesorit dhe teuml bashkeumlvujteumlsve teuml tij

Neuml kampin e Plukut teuml Lushnjeumls 1960 (Vizatim nga Lek Pervizi)

Uneuml kam folur me shkokeumlt e partiseuml qeuml teuml njohin e teuml vlereumlsojneuml shumeuml Ata tregohen shumeuml teuml kenaqur teuml teuml shohin teuml peumlrfshireuml neuml shoqeumlrineuml dhe jeteumln socialiste Shefi i dha fund bisedeumls duke u tregue i mireumlsjellun dhe i prirun peumlr mireuml ndaj tij Lemi e kishte mbledh veten dhe foli -Ju a kam dhaneuml peumlrgjigjen time Nuk mund ta pranoj kurreuml atё ofertё Ju mund teuml bani ccedilrsquoteuml doni me mue mbi jeteumln dhe trupin por jo mbi mendjen e shpirtin tim Nuk do teuml pranoj kurreuml teuml njollos veten me turp e peumlrbuzje Dhe ndёrkaq i dha njё tё shtyme letrёs drejt kolonelit Ky u teumlrbue nga inati dhe u kthye neuml njeuml egeumlrsineuml duke u ccedilue nё kambё e duke bertiteuml me sa za kishte ndeumlrsa peumlrplaste duert mbi tavolineuml - Mireuml teuml te beumlhet Do trsquoi marrёsh ato qeuml po keumlrkon Nuk do teuml daleumlsh kurreuml prej burgjve e kampeumlve teuml internimit neuml qofteuml se i shpeumlton pushkatimit Veteuml e ke keumlrkuar -Kapter Sulo mere kёtё armik e mbylle atje neuml biruceuml dhe meumlsoje qeuml teuml sillet meuml mireuml Sa e ccediluen ne biruceuml kapteri dhe dy policeuml teuml tjereuml u hodheumln mbi teuml me grushta e shqelma deri sa ai humbi ndjenjat i shtrimeuml mbi dyshmeneuml prej betoni Kur ra nata dhe erdhi nё vete e laneuml teuml shkonte sa mezi mbahej neuml kambeuml Pas disa diteumlve ia beheumln disa policeuml neuml shteumlpineuml ku banonte me veumlllaneuml I vuneuml prangat dhe e hypeumln mbi njeuml kamion me ato pak placcedilka qeuml kishte Makina ishte plot me teuml arrestuem teuml tjereuml teuml prangosun si ai teuml ngjeshun bri njeni-tjetrit Neumln rojeumln e policeumlve trsquoarmatosun deri neuml dhambeuml Lemin e shokeumlt e tij teuml gjitheuml intelektualeuml shkodraneuml i mbylleumln neuml kampin e Shtyllazit ngjit me ateuml teuml burgosunve dhe i nxorreumln neuml puneuml teuml detyrueshme neuml hapjen e njeuml kanali teuml madh bashkeuml me teuml burgosunit Kampi i Shtyllazit neuml

fushёn e Fierit ishte vendosun praneuml rreumlnimeve teuml qytetit teuml lashteuml teuml Apolloniseuml Bashkeuml me Lemin ishin internue nja 100 veteuml nga qytete tё tjerё shumica inteklektualeuml Gjysma e tyne ishin mbi 60 vjeccedil dhe i kishin ba nga 5 deri 10 vjet burg Ish funksionareuml teuml nalteuml ministra oficereuml shkrimtareuml e profesoreuml qeuml i kishin shpeumltue pushkatimit Shtyllazi u transferue ne Kuccedil teuml Kurveleshit kamp izolimi ku i mbajteumln kateumlr vjet 1954- 1958 Kёtu Lemi nisi punёn e madhe tё pёrkthimit tё poemit tё Lodoviko Ariostos lsquoOrlando Furiosordquo Ndёrkaq ata i ccediluen neuml Lushnje qё ishte caktue si qendёr internimi Ku pёrveccedil disa pleqve tё tjerёt i detyruen tё punonin nё bujqёsi Mё 1962 Lemi martohet me zonjushёn Marie Muzhani bij e Prof Luigj Muzhanit e cila kishte pranue tё martohёt me Lemin duke nda internimin me tё Mё 1964 u ba njё lirim ku Lemi pёrfitoi e u vendos nё Tiranё pranё familjёs sё grues U duk se morёn fund telashet e tij Por jo pati njeuml peumlsim tjeteumlr Srsquokaluen dy muej dhe e arrestuen e ngarkuen mbi njё kamion me gjithё gruen dhe e degdisёn nё fshatin e humbun Ndёrnenas tё Fierit ku qeumlndroi 25 vjet deri 1989 Kёtu ai e vazhdoi punёn e pёrkthimit nё kondita tё tilla tё pamundshme Arriti ta pёrfundojё pas 17 vjeteumlsh njё kryevepёr nё kryevepёr Testament tij i pёrjetshёm Keumlshtu heroi yneuml i peumlrmbushi 45 vjet deumlnime teuml ndryshme burgje e kampe pune e internimi Pasojat i shkaktuen njeuml seumlmundje teuml randeuml qeuml i dridheshin duert e nuk mund teuml shkruente Kaloi ne Itali ku pas disa muejve u vendos neuml qytetin Perugia i ndihmuar nga njё shoqate humanitare Aty me gjithё ndёrhymjet e mjekёsisё kaloi nё gjendje pa shpresё dhe vdiq neuml mars 1994 Por ai kishte lanё njeuml vepeumlr poetike monumentale kryevepra e tij laquo Orlandi i ccedilmendun raquo prej 40 mije vargjesh Diccedilka qё njё mendje e shёndoshё srsquomund ta konceptojё as pёrfytyrojё pёr kushtet nё tё cilat u krye Kurajo nuk i mungoi kurreuml Me atё vepёr ai iu kundёrvue me vendosmeni e vullnnet tё pathyeshёm diktaturёs qё deshti ta shuente fizikisht e mendeumlrisht Njё hero i vёrtetё i mёndimit E bukur kur rrinte nё shoqni tonё qeshte duke na tregue katёr vёllimet dorёshkrim prej 400 faqёsh secili -Tani e kuptoj se paskam qenё ma i ccedilmendun se Orlandi se me mend nё kokё srsquodo ia kisha nis kurrё kёsaj pune Rri tuj mendue a jam a srsquojam unё qё i kam shkrue me dorёn time kёto libra Aq sa ccediluditem me vetveten Jo or Lem asht njё Lem tjetёr qё i ka shkrue Ai u shkeumlput nga jeta toksore i ndjekun nga e shoqja pa lanё trashёgim pёrveccedil kujtimin e kalvarit teuml tij teuml mundimeve Por njeumlkoheumlsisht tue laneuml njeuml vepeumlr me teuml cileumln do teuml jeteuml i pranisheumlm neuml faqet e letёrsisё e shoqniseuml shqiptare Peumlrmbyllja sa e trishteuml aq edhe heroike asht qёndresa e tij peumlr si ai e peumlrballoi me vendosmeumlni

Prof Guljelm Deda kur u burgos

Neuml Pluk teuml Lushnjeumls (Vizatimet nga Lek Pervizi

PROF GULJELM DEDA

Lemi u lirue neuml mmosheumln 75 vjeccedil e kaloi neuml Itali

ku vdiq meuml 1994

Kumteseuml e mbajtur nga arkitekti i Memorialit teuml kampit teuml tepeleneumls

meuml 23 gusht 2018

Zoti Gjon Radovani

Eshte pjesa me e veshtire te rimarresh nje situate kaq te renduar e cila mund te krahasohet me nje koncert ne qiell te hapur kur fillon njeheresh te bjere shi me rrebesh Njerezit shperndahen dhe pastaj i takon kengetarit tjeter te dale e te rimare atmosferen

Eshte rol i veshtire ama une e them sinqerisht qe kam

mirkuptimin tuaj per gjithshka cfare ndodhi edhe pse nuk e ndoqa debatin e forte ne te gjitha detajet e tij Nese lektoret dhe auditori nuk jane te interesuar per te njejten teme atehere simpoziumi nuk ka probabilitet te kete sukses Edhe ne kete rast mund te them me shume mirekuptim qe per ju qe keni qendruar me vite e me dekada neper internime nuk eshte absolutisht interesante te degjoni finesat e ligjit qofte ky edhe ai i nje sistemi totalitar Pra duhet gjetur nje kompromis dhe une ju jap te drejte ju edhe pse njekohesisht i respektoj historianet qe tentuan te mbanin kumtesat e tyre teorike Ne kesi rastesh duhet te kete mirekuptim dhe ti lihet radha per vendimmarrje atyre qe i takon Sot eshte rradha juaj qe keni ardhur cdo ana e Shqiperise dhe botes Ndersa per mua eshte hera dyte qe jam ne kete vend dhe flas per te njeten gje dhe mendoj eshte shenje e mire qe sot kam perballe te dyfishuar numrin tuaj ne krahasim me heren e shkuar Por sic e thashe dhe me pare toleranca duhet te jete nga te dyja krahet prandaj besoj se sot do vazhdoje aktiviteti dhe do ta mbyllim mire me nje seri aktivitetesh historiko-artistiko-politike Une jam angazhuar ne kete teme me rendesi madhore fillimisht si arkitekt me kerkesen e kryetares se autoritetit nje vit e gjysem me pare per te konceptuar nje memorial per femijet e vdekur ne kampin e Tepelenes Eshte folur shume per kete kamp e per historite e tij te tmerrshme Shume prej jush e kane pare ne vete e shume te tjere kane degjuar prej te afermeve dhe besoj se gjithkush qe ka apo informacion dhe qe vihet para fakteve dhe te vertetes mundet ne rastin me te keq te mbylle gojen dhe ne rastin me te mire mund te jete pro ndertimit te nje Memoriali dhe Muzeu te tille Duke u kerkuar falje atyre qe ishin heren e shkuar une do doja ta prezantoja dhe nje here idene mbi muzeumin Kampi te cilit gjendjen ja shihni sot ka qene ne pronesi te Ministrise se Mbrojtjes ndryshe me ate qe

Foto nga pamje nga lart e kampit teuml Tepeleneumls sot nga ana e qytetit

Kampi i Tepeleneumls siccedil ishste nga vizatimi i Lek Pervizit nga ana e kampit ndodh zakonisht ne Shqiperi ku pronat grabitenProcedurat kane filluar per ta kaluar ne pronesi te bashkise me qellimin per ta transformuar ne muze Muzeu eshte i rendesishem si shume komponente te tjere qe kane lidhje me historine komunizmin popullin petagogjine dhe mesazhin qe u jepet brezave te ardhshem Eshte shume i rendesishem sepse jo kushdo ka kohen te merret me arkivat per te pare ate qe ka ndodhur Muzeu eshte nje element i domosdoshem per cdo shoqeri te kultivuar Muzeu i pare i njerezimit eshte ndertuar 300 vjet para Krishtit ne Aleksandria ku ka qene edhe biblioteka me madhe e koherave Muzeu eshte i rendesishem per publikun profesionist dhe jo profesionist i cili ne te per nje kohe te shkurter gjen ekstraktet dhe elementet themeltare te temes qe muzeu trajton Persa i perket kampeve te perqendrimit te diktatures komuniste une jam i bindur se Kampi Tepelenes eshte nder me fatkeqet dhe ndoshta me famekeqi Dhe ju kerkoj ndjese nese flas me superlativa qe tingellojne pozitive por jane bejne fjale per histori ekstremisht negative dhe te trishta per kombin shqiptar Ky kamp eshte ldquoon toprdquo sepse aty jane lene te vdesin femije kane cuar drejt vdekjes femije te moshave te mitura e adoleshente Nuk eshte gjendja e burgjeve politike ku persona

Presidenti Ilir Meta duke lidhur fiongon e kujtimit ne njeuml qiparis nje gjest simbolik i lavderuesheumlm

ku dhe Zonja Gentiana Sula lldh fiongon e saj

Ne kampin e Tepelenes do teuml mbilleumln 300 qiparisa peumlr po aq feumlmjeuml qeuml vdiqeumln neuml ateuml kamp mizor Familjareumlt lidhin fiongo neuml kujtim e tyre formuar jane denuar me ligj si armiq apo kundershtare te sistemit diktatorial Ky eshte nje fenomen qe ndeshet ne cdo sistem diktatorial Nazistte kane denuar komunistet komunistet kane denuar antikomunistet etjhellip por ajo qe kas ndodhur ne Tepelene nuk ka ndodhur ne asnje vend te botes Ketu jane internuar familje e farefise te tera ndaj ky vend ka nje specifike te vecante Shume mund te thone qe kane egzistuar dhe kampe te tjera por Shqiperia eshte e vogel dhe nuk mund te humbim

sensin narracionit duke e mbushe vendin me muzeume te tilla Kjo mund te ishte edhe kundraproduktive Por Tepelena e ka te domosdoshme te ndertohet nje muzeum i tille i cili do te jete me vlera shume te medha per historine dhe per te ardhmen Nga ana tjeter ballafaqimi me te verteten eshte nje nga bazat fondamentale per te hyre ne EU Shqiperia eshte vendi fundit ne Europen Lindore qe nuk e ka trajtuar akoma temen e komunizmit nuk ka trajtuar akoma 50vite diktature e krime Trajtime te pjesshme jane bere ne menyre sporadike dhe nuk u hiqet merita personave apo institucioneve qe i kan bere por keto kerkime nuk jane te inseruara ne asnje sistem dhe nuk kane vijuar me konseguencat ligjore Prandaj duhet ndertuar struktura e nje shteti te ardhshem ne menyre qe pastaj te mund te shpresohet per nje shoqeri pa mashtrime edhe ne Shqiperi sepse ketu momentalisht kemi nje shoqeri e cila bazohet mbi genjeshtra e shpifje permanente Diktatura komuniste ne Shqiperi mjerisht nuk eshte e para dhe vetmja tragjedi njerezore Mjerisht ne shek e 20 njeriu ka treguar se sa gjenial eshte te beje mire por edhe aq gjenial eshte te shkaktoje katastrofa te paimagjiueshme dhe alogjike Ketu mjafton te permendim nazizmin qe prodhoi makinerine e pare te organizuar shteterore kunder njeriut duke u drejtuar nga njerez qe si qellim kane patur te ulin Zotin e te vene veten ne vendin e Zotit Kete qe e filloi Hitleri e vazhdoi Stalini ne kampin socialist ku piksynimi kryesor ishte te heqe dinjitetin njerezor dhe keshtu njerezit te transformoheshin ne

Grupi i punes dhe organizimit teuml aktivietetit e cerimoniseuml qeuml u zhvilluan neuml kampin e Tepeleneumls numra Kete e shihni dhe ne arkitekture se si jane ndertesat nga Tirana ne Moske ku nuk ka asnje dinjitet apo personalitet e ku secila ndertese eshte e njejte me tjetrenPra njeriu duhet te ishte ose ne sherbimin e dektatorit ose ne kontrollin e tij te ploteSlide ne ekrat tregon 20 mln viktima te luftes se pare boteore 60 mln vikima ne luften e II boterore dhe 100 mln viktima gjate luftes se ftohte gjithcka brenda nje shekulli

Arkitekti Gjon Radovani qeuml ndjek zbatimin e qendreumls muzeale dhe teuml memortialit neuml kampin e Tepeleneumls ku ai ka pasur teuml intenuar neumlneumln Suzana vjehrreumln e vjehrrin

Marie e Nush Topalli

Ish te internuarit mbledhur para germadhave te kazermave ku njoheumln mjerim vuejtje mundime e tortura

Gjon Radovani duke treguar projektin e muzeut dhe teuml memorialit teuml kampit teuml Tepeleneumls

Periudha e komunzmit ne EU ka zgjatur 45vjet dhe demi ka qene kolosal sepse ka shkaterruar 3 gjerenata Eshte krijuar nje njeri pa dinjitet pa nje raport me te verteten pa aftesine per te thene me fal dhe faleminderit dhe kjo shihet me shume se askund ne Shqiperi Erdhen vitet 90 dhe ra muri Berlinit gjithashtu ne Shqiperi u permbys sistemi Dhe me gjithe respektin qe kam per ata qe u ngriten gjithcka ndodhi sepse u shkeput linja e rrejtit komunist ne lindje te Europes sepse perdryshe edhe sot Shqiperia do ishte sic eshte Korea veriut Sepse per te rrezuar te tilla ssiteme duhet solidaritet i madh njerezor dhe qartesi e mendimit gje qe mjerisht mua akoma nuk me rezulton te ekzistoje ne Shqiperi vend ku kafenete jane plot 7 ditet e javes vend ku njerezit vriten per parkim e jo per qeshtje ideologjike vend ku nuk behen bashke 3 njerez per te njejte ceshtje apo vizion Pra me keto muzeume shpresa eshte qe brezave tu jepet nje sinjal qe prosperiteti nuk bie nga qielli por fitohet me kulture tradite dhe pune te madhe Dhe me shprese qe aty ku vihet nje gur sot te vihet nje tjeter pas 10 vjetesh vetem atehere mund te kete sukses nje shoqeri Ti kthehemi muzeut ku shume autodidakte ose ldquomeraklirdquo qe meren me gjithcka kane krijuar site horrende dhe qesharake te cilat me shume e demtojne kauzen se sa e ndihmojne ate Doja te sqaroja nje princip nga ana muzeale Shqiperia eshte vendi qe ka perqindje me te larte per m2 te shemtires e pare kjo nga ana estetike dhe nga ana arkitektonike E njejta gje ndodh me muzet ndaj dua te sqaroj nje element bazilar pa dashur te hy ne leksion te tepruar arkitekture Pas mbarimit te luftes II boterore koncepti muzeoalizimit te vendeve historike ka patur nje thyerje te forte Deri ne holokaust kur eshte ndertuar nje memorial i eshte dedikuar glorifikimit sic eshte monumenti i Bonapartit Garibaldit Skenderbeut etjhellip Pra ka qene nje monument per glorien Pas holokaustit pas Auschwitz keto vende nuk jane me vende glorie por vende kujtese te dhimjes qetesimi meditimi e paqeje sepse keto jane memoriale te gjakut e te vdekjes se pafajshmit Prandaj cdo leksion apo cdo shfaqje patetike eshte e demshme dhe kundraproduktive Dua te tregoj perse une dhe grupi i punes qe eshte pas meje e kemi nisur kete pune relativisht me optimizem Them relativisht sepse ne freelandsat duam te bejme punen shpejt e mire por burokracia ka ritmet e vete ne gjithe boten jo vetem ne Shqiperi dhe kjo shpesh na krijon probleme ne efikasitetin e punes Une e kam filluar kete nisme i bundur ne sukses sepse me ne fund pas 26 vjetesh ne vitin 2016 u hap autoriteti dosjeve nga parlamenti Kujtoni si ka qene europa pas luftes se dyte boterore e si ka dale e shkaterruar nga ajo lufte Kujtoni pas 26 vjetesh kulmin e saj Ndersa ne Shqiperi pas 26 vjetesh kujtohen te hapen dosjethellip Dosjet e SED (policia sekrete e Gjermanise se Lindjes) ne Gjermani jane hapur vetem 11 muaj pas renies se murit te Berlinit Megjithese keto 26 vjet shume dokumente mund te jene zhdukur e demtuar ne me ne fund pas 26 vitesh

kemi sot nje baze te ciles mund ti referohemi per te na dhene certifikimin e te vertetes Per nje muzeolog eshte shume e veshtire dhe per nje arkitekt eshte e pamundur te vendose vertetesine e deshmise por sot duke patur nje intitucion te tille mund te bejme te mundur autenticitetin e dokumentave Perndryshe rrezikohet qe diskutimet te kalojne ne shpifje ne teza e antiteza sic kane kaluar keto 3 dekada ne mungese te nje institucioni i cili mund te vertetetoje e te mare nje verdikt definitiv mbi vertetesine e fakteve Dosjet jane ato qe jane por eshte detyra e secilit prej nesh te bashkepunoje me Autoritetin per Informimin mbi Dosjet e Sigurimit te Shtetit Mund te ndodhe qe pergjigjet qe do te na vijne te jene edhe pergjigje te mangeta dhe qe s`do te na pelqejne Mua personalisht me kane ardhur te tilla por gjithsesi eshte detyre e qytetarit te mos flase me hamendesime por te kerkoje kryerjen e nje akti administrativ Pra per cdo proces qe Autoriteti eshte mandatuar nga Parlamenti qytetaret duhet te bejne kerkesat dhe te kerkojne edhe pergjigjet me shkrim duke evituar logorete e panevojshme dhe te demshme Perpara jush kerkoj falje qe per aresye moshe duke mos provuar internimin ne kuriz flasim vetem ne baze te atyre qe kemi lexuar e atyre qe na kane treguar Eshte disi a pazakonte qe perballe atyre qe vetem pas viteve 90 kane filluar te gjykojne e te jetojne ne menyre te lire te jemi ne ato qe drejtojne kete pune e keto procese Kjo mund te behet vetem nese bashkpunimi me ju me te gjithe te mbijetuarit e burgjeve dhe kampeve te internimit do te jete efikas dhe produktiv Rastet e trajtimit brutal dhe naiv te muzeologjise ne kete vend mjerisht nuk jane te pakte Psh muzeumi i kujteses ne Shkoder i ngjan nje striptize-club dhe kete e them me bindje jo vetem une por te gjithe ata qe e kane pare nga afer Keshtu nuk i ben nder as atyre qe e shikojne e as atyre qe kane vdekur ne keto biruca Eshte e papranueshme qe ne sheke 20 te themi me mire keshtu se fare E jo une them me mire fare se keshtu Fati jone ne punen per muzealizimin e Kampit te Tepelenes eshte qe me pare ketu ka qene nje kazerme Italiane dhe e ka patur nje fare strukture racionale dhe fati me i madh jane dokumentet qe i kemi prej z Lek Previzi pa te cilin s`do i kishim keto te dhena pasi Marubi nuk ka qene ne Tepelene E une mendoj qe per ne z Lek Previzi eshte Gege Marubi i Tepelenes Sot do te ndertojme nje prej moduleve te shtreterve te ish te denuarve Sic ju thashe keto module jane ndertuar prej ushtrise italiane por perdorimi i tyre ka nje ndryshim te madh me perdorimin ne kohen e kampit te perqendrimit Behet fjale per nje siperfaqe prej 2x2m= 2msup2 dhe konsol 30cm i gjere dhe 2m i gjate Ndryshimi eshte se ne kohen e perdorimit nga ushtria fashiste kjo siperfaqe ka qene siperfaqja per jetesen e nje ushtari ndersa ne kohen e kampit te perqendrimit kjo siperfaqe ka qene per jetesen e nje familje e ndoshta edhe me shume se nje familje Ka patur raste ne baze te deshmive qe njerezit kane patur vetem nje rrip prej 30cm per tu shtrire por sic ju thashe kjo nuk eshte me kopetenca ime por e atyre qe sot po mbledhin deshmi nga te mbijetuarit Meqe jemi tek deshmite do lusja cilindo prej jush qe ka

Neuml cerimonineuml peumlrkujtimore fjalimet dhe dekorimet

Himni kombeumltar

Dy nanat mirditore qe pesua vdekjeumln e feumlmijeumlve ne kampin e Tepeleneumls E qeuml u dekoruan nga Presidenti Ilir Meta

Lek Perviizi veterani i internimeumlve piktori i kampeumlve qe nxoreumln neuml driteuml temerret e kampit teuml Tepeleneumls dhe u dekorua pneuml keumlteuml neuml Cerimoineuml peeumlrkujtimore Nga Presidenti Ilir meta

Neuml Cerimonineuml moreumln pjeseuml me qindra ish teuml internuar dhe

familjareuml teuml atyre qeuml kishin vdekur neuml ateuml kamp

I nipi i Dom Shtjefeumln Kurtit martir dhe i dekuruar me urdheumlrin ldquoNderi i Kombit ldquo dicka per te deshmuar ne lidhje me ate cka ka ndodhur tek ky kamp te lidhet me ne sepse keto deshmi jane shume te rendesishme Shume kane dhene deshmi me pare e disa jane merzitur nga intervistime pa sens dhe pa qellim te qarte por ne rastin tone nuk behet fjale perprodhimin e spoteve televizive Behet fjale per deshmi profesionale te cilat do te vihen ne funksion te muzeumit e do te perdoren per te treguar historine ne te ardhmen Muzeu eshte menduar i tille ne menyre qe kapanoni i pare te rikonstruktohet sic ka qene ne kohen e ushtrise Italiane Kapanoni i dyte do te rindertohet sic ka qene ne kohen e kampit te perqendrimit Kapanoni perballe do te jete muzeumi real i kampit te perqendrimit dhe punes se detyruar ne Shqiperi Kapanoni i katert do te jete nje platforme per artin qe trajton temat e dhunes temat e diktatures dhe temat e te keqes ndersa kapanoni perballe fjetoreve do te transformohet ne arkive ne ambjente ndihmese dhe ndoshta dhe ne ambjente fjetjeje per studiozet qe vijne per te qendruar 2 ose 3 nete per te perceptuar atmosferen e jeteses ne nje siperfaqe te kufizuar Per te rinjte e sotem eshte e paimagjinueshme se si mund te jete jetesa ne nje siperfaqe kaq te kufizuar dhe te rrethuar nga tela me xhemba Ne kete kamp kemi te bejme nje rast specifik i cili dhemb me shume se gjithcka dhe ky eshte fenomeni i femijeve te vdekur Kur flitet per antikomunizem nje femije 0 vjec1 vjec 5 vjec nuk eshte anti asgje Nje femije kerkon vetem kushtet minimale qe jane familja nena ushqimi dhe asgje me shume ee ka keto kushte Per te nuk ka asnje dallim nese jeton ne

Tepelene apo NYC Por ketu po flasim per femije qe ju jane mohuar te gjitha llojet e te drejtave prandaj ne qender te ketij memoriali ne kemi menduar te veme 7 rrathe te cilat jane transformuar ne katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin Kjo sepse katrori sistemi kardezian eshte nje sistem i krijuar prej mendjes se njeriut Natyre nuk ka sisteme ortogonale prandaj dhe Dante kur e pershkruante ferrin e pershkruante me ane te rratheve e jo katrore Por ky kamp ka qene nje ferr tokesor Nje ferr njerezor do te bazohet ne sistemin me gjenial qe ka krijuar njerezimi ate kardezian Per kete aresye memoriali perbehet nga jane 7 katrore te ndertuar prej qipariseve peme qe te gjithe e njihni Qiparisi eshte nje peme qe e drejton gishtin lart eshte nje peme e cila lidh token me qiellin ne menyre shume te qarte Duke mos harruar aftesine per te gjelberuar gjate gjithe viti dhe mesazhi eshte shume i qarte Keta 7 katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin krijojne pyllin e qete siseNe momentin e fundit ne menyre shume dinake ketyre femijeve katrori i 7-te Ai u hiqet Katrori i 7-te sipas krijuesit eshte dita qe i jepet njeriut per te jetuar E pikerisht kjo dite i eshte hequr ketyre femijeve Per paradoks dhe besim ne miresi heqja e rrethit te 7-te te qipariseve krijon nje platforme qetesie Ne kete platforme vizitoret nuk kane me lidhje vizuale direkte me kapanonet e horrorit dhe ne ate vend njeriu vetem mund te ulet per tu lutur medituar apo per te ndeze nje qiri Ne kete vend vizitori mund te krijoje kontaktin toke qiell Ne perimetrin e platformes jane edhe disa stole te cilet bejne nje gjest perkulje per te treguar ndjeshmerinekarshi asaj qe ka ndodhur ndersa ne dysheme jane gdhendur te gjithe emrat e njerezve qe kane qene ne kete kamp Nuk ka nje koridor te vecante qe te con tek pylli qetesise sepse vizitori duhet ta ndjeje vete ne lekure ate cka ka ndodhur aty dhe duhet te ece mespermes qiparisave perfaqesuesve te femijeve te pafajshem per te ecur pastaj mbi emrat e shkruar Duhet te ece mbi emrat e shkruar ne menyre qe te provoje ndjesine se cdo te thote te shkelesh mbi emrin e atyre qe ju hoq e drejta per te jetuar ne moshe fare te mitur Pastaj te mendoje qe ata jo vetem e kane i kane cuar drejt vdekjes keto qenie te pafajshme por edhe i kane vrare Emrat do jene te gllendura ne pllaken e granitit antracid dhe do jene te lyera me nje llak fluoreshent transparent i cili naten nen veprimin e llambave Wud do te beje qe emrat te ndricojne Ne kemi qene ketu para nje viti e qe nga ajo kohe bere disa shkembime shkresurinash me ministrine e mbrojtjes dhe me ZRPP por eshte e pajustifikueshme qe ne 365 dite nuk eshte bere akoma kalimi i pronesise nga nje institucion ne tjetrin Eshte vendosur te blihen qipariset por sic e thashe dhe me pare burokracia kerkon kohen e vet dhe kjo kohe shpesh eshte padurushmerisht e gjate E ndjej ketu per detyrim te falenderoj drejtoreshen e MEMO-s zj Ema Andrea e cila per dy jave ka treguar se mund te ngrihet nje fundrasing dhe te blihen 60 qiparisa Une kam ketu listen e donatore prej gjithe botes dhe fundrasing do te vazhdoje deri ne perfundimin e memorialit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Prof Guljelm Deda kur u burgos

Neuml Pluk teuml Lushnjeumls (Vizatimet nga Lek Pervizi

PROF GULJELM DEDA

Lemi u lirue neuml mmosheumln 75 vjeccedil e kaloi neuml Itali

ku vdiq meuml 1994

Kumteseuml e mbajtur nga arkitekti i Memorialit teuml kampit teuml tepeleneumls

meuml 23 gusht 2018

Zoti Gjon Radovani

Eshte pjesa me e veshtire te rimarresh nje situate kaq te renduar e cila mund te krahasohet me nje koncert ne qiell te hapur kur fillon njeheresh te bjere shi me rrebesh Njerezit shperndahen dhe pastaj i takon kengetarit tjeter te dale e te rimare atmosferen

Eshte rol i veshtire ama une e them sinqerisht qe kam

mirkuptimin tuaj per gjithshka cfare ndodhi edhe pse nuk e ndoqa debatin e forte ne te gjitha detajet e tij Nese lektoret dhe auditori nuk jane te interesuar per te njejten teme atehere simpoziumi nuk ka probabilitet te kete sukses Edhe ne kete rast mund te them me shume mirekuptim qe per ju qe keni qendruar me vite e me dekada neper internime nuk eshte absolutisht interesante te degjoni finesat e ligjit qofte ky edhe ai i nje sistemi totalitar Pra duhet gjetur nje kompromis dhe une ju jap te drejte ju edhe pse njekohesisht i respektoj historianet qe tentuan te mbanin kumtesat e tyre teorike Ne kesi rastesh duhet te kete mirekuptim dhe ti lihet radha per vendimmarrje atyre qe i takon Sot eshte rradha juaj qe keni ardhur cdo ana e Shqiperise dhe botes Ndersa per mua eshte hera dyte qe jam ne kete vend dhe flas per te njeten gje dhe mendoj eshte shenje e mire qe sot kam perballe te dyfishuar numrin tuaj ne krahasim me heren e shkuar Por sic e thashe dhe me pare toleranca duhet te jete nga te dyja krahet prandaj besoj se sot do vazhdoje aktiviteti dhe do ta mbyllim mire me nje seri aktivitetesh historiko-artistiko-politike Une jam angazhuar ne kete teme me rendesi madhore fillimisht si arkitekt me kerkesen e kryetares se autoritetit nje vit e gjysem me pare per te konceptuar nje memorial per femijet e vdekur ne kampin e Tepelenes Eshte folur shume per kete kamp e per historite e tij te tmerrshme Shume prej jush e kane pare ne vete e shume te tjere kane degjuar prej te afermeve dhe besoj se gjithkush qe ka apo informacion dhe qe vihet para fakteve dhe te vertetes mundet ne rastin me te keq te mbylle gojen dhe ne rastin me te mire mund te jete pro ndertimit te nje Memoriali dhe Muzeu te tille Duke u kerkuar falje atyre qe ishin heren e shkuar une do doja ta prezantoja dhe nje here idene mbi muzeumin Kampi te cilit gjendjen ja shihni sot ka qene ne pronesi te Ministrise se Mbrojtjes ndryshe me ate qe

Foto nga pamje nga lart e kampit teuml Tepeleneumls sot nga ana e qytetit

Kampi i Tepeleneumls siccedil ishste nga vizatimi i Lek Pervizit nga ana e kampit ndodh zakonisht ne Shqiperi ku pronat grabitenProcedurat kane filluar per ta kaluar ne pronesi te bashkise me qellimin per ta transformuar ne muze Muzeu eshte i rendesishem si shume komponente te tjere qe kane lidhje me historine komunizmin popullin petagogjine dhe mesazhin qe u jepet brezave te ardhshem Eshte shume i rendesishem sepse jo kushdo ka kohen te merret me arkivat per te pare ate qe ka ndodhur Muzeu eshte nje element i domosdoshem per cdo shoqeri te kultivuar Muzeu i pare i njerezimit eshte ndertuar 300 vjet para Krishtit ne Aleksandria ku ka qene edhe biblioteka me madhe e koherave Muzeu eshte i rendesishem per publikun profesionist dhe jo profesionist i cili ne te per nje kohe te shkurter gjen ekstraktet dhe elementet themeltare te temes qe muzeu trajton Persa i perket kampeve te perqendrimit te diktatures komuniste une jam i bindur se Kampi Tepelenes eshte nder me fatkeqet dhe ndoshta me famekeqi Dhe ju kerkoj ndjese nese flas me superlativa qe tingellojne pozitive por jane bejne fjale per histori ekstremisht negative dhe te trishta per kombin shqiptar Ky kamp eshte ldquoon toprdquo sepse aty jane lene te vdesin femije kane cuar drejt vdekjes femije te moshave te mitura e adoleshente Nuk eshte gjendja e burgjeve politike ku persona

Presidenti Ilir Meta duke lidhur fiongon e kujtimit ne njeuml qiparis nje gjest simbolik i lavderuesheumlm

ku dhe Zonja Gentiana Sula lldh fiongon e saj

Ne kampin e Tepelenes do teuml mbilleumln 300 qiparisa peumlr po aq feumlmjeuml qeuml vdiqeumln neuml ateuml kamp mizor Familjareumlt lidhin fiongo neuml kujtim e tyre formuar jane denuar me ligj si armiq apo kundershtare te sistemit diktatorial Ky eshte nje fenomen qe ndeshet ne cdo sistem diktatorial Nazistte kane denuar komunistet komunistet kane denuar antikomunistet etjhellip por ajo qe kas ndodhur ne Tepelene nuk ka ndodhur ne asnje vend te botes Ketu jane internuar familje e farefise te tera ndaj ky vend ka nje specifike te vecante Shume mund te thone qe kane egzistuar dhe kampe te tjera por Shqiperia eshte e vogel dhe nuk mund te humbim

sensin narracionit duke e mbushe vendin me muzeume te tilla Kjo mund te ishte edhe kundraproduktive Por Tepelena e ka te domosdoshme te ndertohet nje muzeum i tille i cili do te jete me vlera shume te medha per historine dhe per te ardhmen Nga ana tjeter ballafaqimi me te verteten eshte nje nga bazat fondamentale per te hyre ne EU Shqiperia eshte vendi fundit ne Europen Lindore qe nuk e ka trajtuar akoma temen e komunizmit nuk ka trajtuar akoma 50vite diktature e krime Trajtime te pjesshme jane bere ne menyre sporadike dhe nuk u hiqet merita personave apo institucioneve qe i kan bere por keto kerkime nuk jane te inseruara ne asnje sistem dhe nuk kane vijuar me konseguencat ligjore Prandaj duhet ndertuar struktura e nje shteti te ardhshem ne menyre qe pastaj te mund te shpresohet per nje shoqeri pa mashtrime edhe ne Shqiperi sepse ketu momentalisht kemi nje shoqeri e cila bazohet mbi genjeshtra e shpifje permanente Diktatura komuniste ne Shqiperi mjerisht nuk eshte e para dhe vetmja tragjedi njerezore Mjerisht ne shek e 20 njeriu ka treguar se sa gjenial eshte te beje mire por edhe aq gjenial eshte te shkaktoje katastrofa te paimagjiueshme dhe alogjike Ketu mjafton te permendim nazizmin qe prodhoi makinerine e pare te organizuar shteterore kunder njeriut duke u drejtuar nga njerez qe si qellim kane patur te ulin Zotin e te vene veten ne vendin e Zotit Kete qe e filloi Hitleri e vazhdoi Stalini ne kampin socialist ku piksynimi kryesor ishte te heqe dinjitetin njerezor dhe keshtu njerezit te transformoheshin ne

Grupi i punes dhe organizimit teuml aktivietetit e cerimoniseuml qeuml u zhvilluan neuml kampin e Tepeleneumls numra Kete e shihni dhe ne arkitekture se si jane ndertesat nga Tirana ne Moske ku nuk ka asnje dinjitet apo personalitet e ku secila ndertese eshte e njejte me tjetrenPra njeriu duhet te ishte ose ne sherbimin e dektatorit ose ne kontrollin e tij te ploteSlide ne ekrat tregon 20 mln viktima te luftes se pare boteore 60 mln vikima ne luften e II boterore dhe 100 mln viktima gjate luftes se ftohte gjithcka brenda nje shekulli

Arkitekti Gjon Radovani qeuml ndjek zbatimin e qendreumls muzeale dhe teuml memortialit neuml kampin e Tepeleneumls ku ai ka pasur teuml intenuar neumlneumln Suzana vjehrreumln e vjehrrin

Marie e Nush Topalli

Ish te internuarit mbledhur para germadhave te kazermave ku njoheumln mjerim vuejtje mundime e tortura

Gjon Radovani duke treguar projektin e muzeut dhe teuml memorialit teuml kampit teuml Tepeleneumls

Periudha e komunzmit ne EU ka zgjatur 45vjet dhe demi ka qene kolosal sepse ka shkaterruar 3 gjerenata Eshte krijuar nje njeri pa dinjitet pa nje raport me te verteten pa aftesine per te thene me fal dhe faleminderit dhe kjo shihet me shume se askund ne Shqiperi Erdhen vitet 90 dhe ra muri Berlinit gjithashtu ne Shqiperi u permbys sistemi Dhe me gjithe respektin qe kam per ata qe u ngriten gjithcka ndodhi sepse u shkeput linja e rrejtit komunist ne lindje te Europes sepse perdryshe edhe sot Shqiperia do ishte sic eshte Korea veriut Sepse per te rrezuar te tilla ssiteme duhet solidaritet i madh njerezor dhe qartesi e mendimit gje qe mjerisht mua akoma nuk me rezulton te ekzistoje ne Shqiperi vend ku kafenete jane plot 7 ditet e javes vend ku njerezit vriten per parkim e jo per qeshtje ideologjike vend ku nuk behen bashke 3 njerez per te njejte ceshtje apo vizion Pra me keto muzeume shpresa eshte qe brezave tu jepet nje sinjal qe prosperiteti nuk bie nga qielli por fitohet me kulture tradite dhe pune te madhe Dhe me shprese qe aty ku vihet nje gur sot te vihet nje tjeter pas 10 vjetesh vetem atehere mund te kete sukses nje shoqeri Ti kthehemi muzeut ku shume autodidakte ose ldquomeraklirdquo qe meren me gjithcka kane krijuar site horrende dhe qesharake te cilat me shume e demtojne kauzen se sa e ndihmojne ate Doja te sqaroja nje princip nga ana muzeale Shqiperia eshte vendi qe ka perqindje me te larte per m2 te shemtires e pare kjo nga ana estetike dhe nga ana arkitektonike E njejta gje ndodh me muzet ndaj dua te sqaroj nje element bazilar pa dashur te hy ne leksion te tepruar arkitekture Pas mbarimit te luftes II boterore koncepti muzeoalizimit te vendeve historike ka patur nje thyerje te forte Deri ne holokaust kur eshte ndertuar nje memorial i eshte dedikuar glorifikimit sic eshte monumenti i Bonapartit Garibaldit Skenderbeut etjhellip Pra ka qene nje monument per glorien Pas holokaustit pas Auschwitz keto vende nuk jane me vende glorie por vende kujtese te dhimjes qetesimi meditimi e paqeje sepse keto jane memoriale te gjakut e te vdekjes se pafajshmit Prandaj cdo leksion apo cdo shfaqje patetike eshte e demshme dhe kundraproduktive Dua te tregoj perse une dhe grupi i punes qe eshte pas meje e kemi nisur kete pune relativisht me optimizem Them relativisht sepse ne freelandsat duam te bejme punen shpejt e mire por burokracia ka ritmet e vete ne gjithe boten jo vetem ne Shqiperi dhe kjo shpesh na krijon probleme ne efikasitetin e punes Une e kam filluar kete nisme i bundur ne sukses sepse me ne fund pas 26 vjetesh ne vitin 2016 u hap autoriteti dosjeve nga parlamenti Kujtoni si ka qene europa pas luftes se dyte boterore e si ka dale e shkaterruar nga ajo lufte Kujtoni pas 26 vjetesh kulmin e saj Ndersa ne Shqiperi pas 26 vjetesh kujtohen te hapen dosjethellip Dosjet e SED (policia sekrete e Gjermanise se Lindjes) ne Gjermani jane hapur vetem 11 muaj pas renies se murit te Berlinit Megjithese keto 26 vjet shume dokumente mund te jene zhdukur e demtuar ne me ne fund pas 26 vitesh

kemi sot nje baze te ciles mund ti referohemi per te na dhene certifikimin e te vertetes Per nje muzeolog eshte shume e veshtire dhe per nje arkitekt eshte e pamundur te vendose vertetesine e deshmise por sot duke patur nje intitucion te tille mund te bejme te mundur autenticitetin e dokumentave Perndryshe rrezikohet qe diskutimet te kalojne ne shpifje ne teza e antiteza sic kane kaluar keto 3 dekada ne mungese te nje institucioni i cili mund te vertetetoje e te mare nje verdikt definitiv mbi vertetesine e fakteve Dosjet jane ato qe jane por eshte detyra e secilit prej nesh te bashkepunoje me Autoritetin per Informimin mbi Dosjet e Sigurimit te Shtetit Mund te ndodhe qe pergjigjet qe do te na vijne te jene edhe pergjigje te mangeta dhe qe s`do te na pelqejne Mua personalisht me kane ardhur te tilla por gjithsesi eshte detyre e qytetarit te mos flase me hamendesime por te kerkoje kryerjen e nje akti administrativ Pra per cdo proces qe Autoriteti eshte mandatuar nga Parlamenti qytetaret duhet te bejne kerkesat dhe te kerkojne edhe pergjigjet me shkrim duke evituar logorete e panevojshme dhe te demshme Perpara jush kerkoj falje qe per aresye moshe duke mos provuar internimin ne kuriz flasim vetem ne baze te atyre qe kemi lexuar e atyre qe na kane treguar Eshte disi a pazakonte qe perballe atyre qe vetem pas viteve 90 kane filluar te gjykojne e te jetojne ne menyre te lire te jemi ne ato qe drejtojne kete pune e keto procese Kjo mund te behet vetem nese bashkpunimi me ju me te gjithe te mbijetuarit e burgjeve dhe kampeve te internimit do te jete efikas dhe produktiv Rastet e trajtimit brutal dhe naiv te muzeologjise ne kete vend mjerisht nuk jane te pakte Psh muzeumi i kujteses ne Shkoder i ngjan nje striptize-club dhe kete e them me bindje jo vetem une por te gjithe ata qe e kane pare nga afer Keshtu nuk i ben nder as atyre qe e shikojne e as atyre qe kane vdekur ne keto biruca Eshte e papranueshme qe ne sheke 20 te themi me mire keshtu se fare E jo une them me mire fare se keshtu Fati jone ne punen per muzealizimin e Kampit te Tepelenes eshte qe me pare ketu ka qene nje kazerme Italiane dhe e ka patur nje fare strukture racionale dhe fati me i madh jane dokumentet qe i kemi prej z Lek Previzi pa te cilin s`do i kishim keto te dhena pasi Marubi nuk ka qene ne Tepelene E une mendoj qe per ne z Lek Previzi eshte Gege Marubi i Tepelenes Sot do te ndertojme nje prej moduleve te shtreterve te ish te denuarve Sic ju thashe keto module jane ndertuar prej ushtrise italiane por perdorimi i tyre ka nje ndryshim te madh me perdorimin ne kohen e kampit te perqendrimit Behet fjale per nje siperfaqe prej 2x2m= 2msup2 dhe konsol 30cm i gjere dhe 2m i gjate Ndryshimi eshte se ne kohen e perdorimit nga ushtria fashiste kjo siperfaqe ka qene siperfaqja per jetesen e nje ushtari ndersa ne kohen e kampit te perqendrimit kjo siperfaqe ka qene per jetesen e nje familje e ndoshta edhe me shume se nje familje Ka patur raste ne baze te deshmive qe njerezit kane patur vetem nje rrip prej 30cm per tu shtrire por sic ju thashe kjo nuk eshte me kopetenca ime por e atyre qe sot po mbledhin deshmi nga te mbijetuarit Meqe jemi tek deshmite do lusja cilindo prej jush qe ka

Neuml cerimonineuml peumlrkujtimore fjalimet dhe dekorimet

Himni kombeumltar

Dy nanat mirditore qe pesua vdekjeumln e feumlmijeumlve ne kampin e Tepeleneumls E qeuml u dekoruan nga Presidenti Ilir Meta

Lek Perviizi veterani i internimeumlve piktori i kampeumlve qe nxoreumln neuml driteuml temerret e kampit teuml Tepeleneumls dhe u dekorua pneuml keumlteuml neuml Cerimoineuml peeumlrkujtimore Nga Presidenti Ilir meta

Neuml Cerimonineuml moreumln pjeseuml me qindra ish teuml internuar dhe

familjareuml teuml atyre qeuml kishin vdekur neuml ateuml kamp

I nipi i Dom Shtjefeumln Kurtit martir dhe i dekuruar me urdheumlrin ldquoNderi i Kombit ldquo dicka per te deshmuar ne lidhje me ate cka ka ndodhur tek ky kamp te lidhet me ne sepse keto deshmi jane shume te rendesishme Shume kane dhene deshmi me pare e disa jane merzitur nga intervistime pa sens dhe pa qellim te qarte por ne rastin tone nuk behet fjale perprodhimin e spoteve televizive Behet fjale per deshmi profesionale te cilat do te vihen ne funksion te muzeumit e do te perdoren per te treguar historine ne te ardhmen Muzeu eshte menduar i tille ne menyre qe kapanoni i pare te rikonstruktohet sic ka qene ne kohen e ushtrise Italiane Kapanoni i dyte do te rindertohet sic ka qene ne kohen e kampit te perqendrimit Kapanoni perballe do te jete muzeumi real i kampit te perqendrimit dhe punes se detyruar ne Shqiperi Kapanoni i katert do te jete nje platforme per artin qe trajton temat e dhunes temat e diktatures dhe temat e te keqes ndersa kapanoni perballe fjetoreve do te transformohet ne arkive ne ambjente ndihmese dhe ndoshta dhe ne ambjente fjetjeje per studiozet qe vijne per te qendruar 2 ose 3 nete per te perceptuar atmosferen e jeteses ne nje siperfaqe te kufizuar Per te rinjte e sotem eshte e paimagjinueshme se si mund te jete jetesa ne nje siperfaqe kaq te kufizuar dhe te rrethuar nga tela me xhemba Ne kete kamp kemi te bejme nje rast specifik i cili dhemb me shume se gjithcka dhe ky eshte fenomeni i femijeve te vdekur Kur flitet per antikomunizem nje femije 0 vjec1 vjec 5 vjec nuk eshte anti asgje Nje femije kerkon vetem kushtet minimale qe jane familja nena ushqimi dhe asgje me shume ee ka keto kushte Per te nuk ka asnje dallim nese jeton ne

Tepelene apo NYC Por ketu po flasim per femije qe ju jane mohuar te gjitha llojet e te drejtave prandaj ne qender te ketij memoriali ne kemi menduar te veme 7 rrathe te cilat jane transformuar ne katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin Kjo sepse katrori sistemi kardezian eshte nje sistem i krijuar prej mendjes se njeriut Natyre nuk ka sisteme ortogonale prandaj dhe Dante kur e pershkruante ferrin e pershkruante me ane te rratheve e jo katrore Por ky kamp ka qene nje ferr tokesor Nje ferr njerezor do te bazohet ne sistemin me gjenial qe ka krijuar njerezimi ate kardezian Per kete aresye memoriali perbehet nga jane 7 katrore te ndertuar prej qipariseve peme qe te gjithe e njihni Qiparisi eshte nje peme qe e drejton gishtin lart eshte nje peme e cila lidh token me qiellin ne menyre shume te qarte Duke mos harruar aftesine per te gjelberuar gjate gjithe viti dhe mesazhi eshte shume i qarte Keta 7 katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin krijojne pyllin e qete siseNe momentin e fundit ne menyre shume dinake ketyre femijeve katrori i 7-te Ai u hiqet Katrori i 7-te sipas krijuesit eshte dita qe i jepet njeriut per te jetuar E pikerisht kjo dite i eshte hequr ketyre femijeve Per paradoks dhe besim ne miresi heqja e rrethit te 7-te te qipariseve krijon nje platforme qetesie Ne kete platforme vizitoret nuk kane me lidhje vizuale direkte me kapanonet e horrorit dhe ne ate vend njeriu vetem mund te ulet per tu lutur medituar apo per te ndeze nje qiri Ne kete vend vizitori mund te krijoje kontaktin toke qiell Ne perimetrin e platformes jane edhe disa stole te cilet bejne nje gjest perkulje per te treguar ndjeshmerinekarshi asaj qe ka ndodhur ndersa ne dysheme jane gdhendur te gjithe emrat e njerezve qe kane qene ne kete kamp Nuk ka nje koridor te vecante qe te con tek pylli qetesise sepse vizitori duhet ta ndjeje vete ne lekure ate cka ka ndodhur aty dhe duhet te ece mespermes qiparisave perfaqesuesve te femijeve te pafajshem per te ecur pastaj mbi emrat e shkruar Duhet te ece mbi emrat e shkruar ne menyre qe te provoje ndjesine se cdo te thote te shkelesh mbi emrin e atyre qe ju hoq e drejta per te jetuar ne moshe fare te mitur Pastaj te mendoje qe ata jo vetem e kane i kane cuar drejt vdekjes keto qenie te pafajshme por edhe i kane vrare Emrat do jene te gllendura ne pllaken e granitit antracid dhe do jene te lyera me nje llak fluoreshent transparent i cili naten nen veprimin e llambave Wud do te beje qe emrat te ndricojne Ne kemi qene ketu para nje viti e qe nga ajo kohe bere disa shkembime shkresurinash me ministrine e mbrojtjes dhe me ZRPP por eshte e pajustifikueshme qe ne 365 dite nuk eshte bere akoma kalimi i pronesise nga nje institucion ne tjetrin Eshte vendosur te blihen qipariset por sic e thashe dhe me pare burokracia kerkon kohen e vet dhe kjo kohe shpesh eshte padurushmerisht e gjate E ndjej ketu per detyrim te falenderoj drejtoreshen e MEMO-s zj Ema Andrea e cila per dy jave ka treguar se mund te ngrihet nje fundrasing dhe te blihen 60 qiparisa Une kam ketu listen e donatore prej gjithe botes dhe fundrasing do te vazhdoje deri ne perfundimin e memorialit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Kumteseuml e mbajtur nga arkitekti i Memorialit teuml kampit teuml tepeleneumls

meuml 23 gusht 2018

Zoti Gjon Radovani

Eshte pjesa me e veshtire te rimarresh nje situate kaq te renduar e cila mund te krahasohet me nje koncert ne qiell te hapur kur fillon njeheresh te bjere shi me rrebesh Njerezit shperndahen dhe pastaj i takon kengetarit tjeter te dale e te rimare atmosferen

Eshte rol i veshtire ama une e them sinqerisht qe kam

mirkuptimin tuaj per gjithshka cfare ndodhi edhe pse nuk e ndoqa debatin e forte ne te gjitha detajet e tij Nese lektoret dhe auditori nuk jane te interesuar per te njejten teme atehere simpoziumi nuk ka probabilitet te kete sukses Edhe ne kete rast mund te them me shume mirekuptim qe per ju qe keni qendruar me vite e me dekada neper internime nuk eshte absolutisht interesante te degjoni finesat e ligjit qofte ky edhe ai i nje sistemi totalitar Pra duhet gjetur nje kompromis dhe une ju jap te drejte ju edhe pse njekohesisht i respektoj historianet qe tentuan te mbanin kumtesat e tyre teorike Ne kesi rastesh duhet te kete mirekuptim dhe ti lihet radha per vendimmarrje atyre qe i takon Sot eshte rradha juaj qe keni ardhur cdo ana e Shqiperise dhe botes Ndersa per mua eshte hera dyte qe jam ne kete vend dhe flas per te njeten gje dhe mendoj eshte shenje e mire qe sot kam perballe te dyfishuar numrin tuaj ne krahasim me heren e shkuar Por sic e thashe dhe me pare toleranca duhet te jete nga te dyja krahet prandaj besoj se sot do vazhdoje aktiviteti dhe do ta mbyllim mire me nje seri aktivitetesh historiko-artistiko-politike Une jam angazhuar ne kete teme me rendesi madhore fillimisht si arkitekt me kerkesen e kryetares se autoritetit nje vit e gjysem me pare per te konceptuar nje memorial per femijet e vdekur ne kampin e Tepelenes Eshte folur shume per kete kamp e per historite e tij te tmerrshme Shume prej jush e kane pare ne vete e shume te tjere kane degjuar prej te afermeve dhe besoj se gjithkush qe ka apo informacion dhe qe vihet para fakteve dhe te vertetes mundet ne rastin me te keq te mbylle gojen dhe ne rastin me te mire mund te jete pro ndertimit te nje Memoriali dhe Muzeu te tille Duke u kerkuar falje atyre qe ishin heren e shkuar une do doja ta prezantoja dhe nje here idene mbi muzeumin Kampi te cilit gjendjen ja shihni sot ka qene ne pronesi te Ministrise se Mbrojtjes ndryshe me ate qe

Foto nga pamje nga lart e kampit teuml Tepeleneumls sot nga ana e qytetit

Kampi i Tepeleneumls siccedil ishste nga vizatimi i Lek Pervizit nga ana e kampit ndodh zakonisht ne Shqiperi ku pronat grabitenProcedurat kane filluar per ta kaluar ne pronesi te bashkise me qellimin per ta transformuar ne muze Muzeu eshte i rendesishem si shume komponente te tjere qe kane lidhje me historine komunizmin popullin petagogjine dhe mesazhin qe u jepet brezave te ardhshem Eshte shume i rendesishem sepse jo kushdo ka kohen te merret me arkivat per te pare ate qe ka ndodhur Muzeu eshte nje element i domosdoshem per cdo shoqeri te kultivuar Muzeu i pare i njerezimit eshte ndertuar 300 vjet para Krishtit ne Aleksandria ku ka qene edhe biblioteka me madhe e koherave Muzeu eshte i rendesishem per publikun profesionist dhe jo profesionist i cili ne te per nje kohe te shkurter gjen ekstraktet dhe elementet themeltare te temes qe muzeu trajton Persa i perket kampeve te perqendrimit te diktatures komuniste une jam i bindur se Kampi Tepelenes eshte nder me fatkeqet dhe ndoshta me famekeqi Dhe ju kerkoj ndjese nese flas me superlativa qe tingellojne pozitive por jane bejne fjale per histori ekstremisht negative dhe te trishta per kombin shqiptar Ky kamp eshte ldquoon toprdquo sepse aty jane lene te vdesin femije kane cuar drejt vdekjes femije te moshave te mitura e adoleshente Nuk eshte gjendja e burgjeve politike ku persona

Presidenti Ilir Meta duke lidhur fiongon e kujtimit ne njeuml qiparis nje gjest simbolik i lavderuesheumlm

ku dhe Zonja Gentiana Sula lldh fiongon e saj

Ne kampin e Tepelenes do teuml mbilleumln 300 qiparisa peumlr po aq feumlmjeuml qeuml vdiqeumln neuml ateuml kamp mizor Familjareumlt lidhin fiongo neuml kujtim e tyre formuar jane denuar me ligj si armiq apo kundershtare te sistemit diktatorial Ky eshte nje fenomen qe ndeshet ne cdo sistem diktatorial Nazistte kane denuar komunistet komunistet kane denuar antikomunistet etjhellip por ajo qe kas ndodhur ne Tepelene nuk ka ndodhur ne asnje vend te botes Ketu jane internuar familje e farefise te tera ndaj ky vend ka nje specifike te vecante Shume mund te thone qe kane egzistuar dhe kampe te tjera por Shqiperia eshte e vogel dhe nuk mund te humbim

sensin narracionit duke e mbushe vendin me muzeume te tilla Kjo mund te ishte edhe kundraproduktive Por Tepelena e ka te domosdoshme te ndertohet nje muzeum i tille i cili do te jete me vlera shume te medha per historine dhe per te ardhmen Nga ana tjeter ballafaqimi me te verteten eshte nje nga bazat fondamentale per te hyre ne EU Shqiperia eshte vendi fundit ne Europen Lindore qe nuk e ka trajtuar akoma temen e komunizmit nuk ka trajtuar akoma 50vite diktature e krime Trajtime te pjesshme jane bere ne menyre sporadike dhe nuk u hiqet merita personave apo institucioneve qe i kan bere por keto kerkime nuk jane te inseruara ne asnje sistem dhe nuk kane vijuar me konseguencat ligjore Prandaj duhet ndertuar struktura e nje shteti te ardhshem ne menyre qe pastaj te mund te shpresohet per nje shoqeri pa mashtrime edhe ne Shqiperi sepse ketu momentalisht kemi nje shoqeri e cila bazohet mbi genjeshtra e shpifje permanente Diktatura komuniste ne Shqiperi mjerisht nuk eshte e para dhe vetmja tragjedi njerezore Mjerisht ne shek e 20 njeriu ka treguar se sa gjenial eshte te beje mire por edhe aq gjenial eshte te shkaktoje katastrofa te paimagjiueshme dhe alogjike Ketu mjafton te permendim nazizmin qe prodhoi makinerine e pare te organizuar shteterore kunder njeriut duke u drejtuar nga njerez qe si qellim kane patur te ulin Zotin e te vene veten ne vendin e Zotit Kete qe e filloi Hitleri e vazhdoi Stalini ne kampin socialist ku piksynimi kryesor ishte te heqe dinjitetin njerezor dhe keshtu njerezit te transformoheshin ne

Grupi i punes dhe organizimit teuml aktivietetit e cerimoniseuml qeuml u zhvilluan neuml kampin e Tepeleneumls numra Kete e shihni dhe ne arkitekture se si jane ndertesat nga Tirana ne Moske ku nuk ka asnje dinjitet apo personalitet e ku secila ndertese eshte e njejte me tjetrenPra njeriu duhet te ishte ose ne sherbimin e dektatorit ose ne kontrollin e tij te ploteSlide ne ekrat tregon 20 mln viktima te luftes se pare boteore 60 mln vikima ne luften e II boterore dhe 100 mln viktima gjate luftes se ftohte gjithcka brenda nje shekulli

Arkitekti Gjon Radovani qeuml ndjek zbatimin e qendreumls muzeale dhe teuml memortialit neuml kampin e Tepeleneumls ku ai ka pasur teuml intenuar neumlneumln Suzana vjehrreumln e vjehrrin

Marie e Nush Topalli

Ish te internuarit mbledhur para germadhave te kazermave ku njoheumln mjerim vuejtje mundime e tortura

Gjon Radovani duke treguar projektin e muzeut dhe teuml memorialit teuml kampit teuml Tepeleneumls

Periudha e komunzmit ne EU ka zgjatur 45vjet dhe demi ka qene kolosal sepse ka shkaterruar 3 gjerenata Eshte krijuar nje njeri pa dinjitet pa nje raport me te verteten pa aftesine per te thene me fal dhe faleminderit dhe kjo shihet me shume se askund ne Shqiperi Erdhen vitet 90 dhe ra muri Berlinit gjithashtu ne Shqiperi u permbys sistemi Dhe me gjithe respektin qe kam per ata qe u ngriten gjithcka ndodhi sepse u shkeput linja e rrejtit komunist ne lindje te Europes sepse perdryshe edhe sot Shqiperia do ishte sic eshte Korea veriut Sepse per te rrezuar te tilla ssiteme duhet solidaritet i madh njerezor dhe qartesi e mendimit gje qe mjerisht mua akoma nuk me rezulton te ekzistoje ne Shqiperi vend ku kafenete jane plot 7 ditet e javes vend ku njerezit vriten per parkim e jo per qeshtje ideologjike vend ku nuk behen bashke 3 njerez per te njejte ceshtje apo vizion Pra me keto muzeume shpresa eshte qe brezave tu jepet nje sinjal qe prosperiteti nuk bie nga qielli por fitohet me kulture tradite dhe pune te madhe Dhe me shprese qe aty ku vihet nje gur sot te vihet nje tjeter pas 10 vjetesh vetem atehere mund te kete sukses nje shoqeri Ti kthehemi muzeut ku shume autodidakte ose ldquomeraklirdquo qe meren me gjithcka kane krijuar site horrende dhe qesharake te cilat me shume e demtojne kauzen se sa e ndihmojne ate Doja te sqaroja nje princip nga ana muzeale Shqiperia eshte vendi qe ka perqindje me te larte per m2 te shemtires e pare kjo nga ana estetike dhe nga ana arkitektonike E njejta gje ndodh me muzet ndaj dua te sqaroj nje element bazilar pa dashur te hy ne leksion te tepruar arkitekture Pas mbarimit te luftes II boterore koncepti muzeoalizimit te vendeve historike ka patur nje thyerje te forte Deri ne holokaust kur eshte ndertuar nje memorial i eshte dedikuar glorifikimit sic eshte monumenti i Bonapartit Garibaldit Skenderbeut etjhellip Pra ka qene nje monument per glorien Pas holokaustit pas Auschwitz keto vende nuk jane me vende glorie por vende kujtese te dhimjes qetesimi meditimi e paqeje sepse keto jane memoriale te gjakut e te vdekjes se pafajshmit Prandaj cdo leksion apo cdo shfaqje patetike eshte e demshme dhe kundraproduktive Dua te tregoj perse une dhe grupi i punes qe eshte pas meje e kemi nisur kete pune relativisht me optimizem Them relativisht sepse ne freelandsat duam te bejme punen shpejt e mire por burokracia ka ritmet e vete ne gjithe boten jo vetem ne Shqiperi dhe kjo shpesh na krijon probleme ne efikasitetin e punes Une e kam filluar kete nisme i bundur ne sukses sepse me ne fund pas 26 vjetesh ne vitin 2016 u hap autoriteti dosjeve nga parlamenti Kujtoni si ka qene europa pas luftes se dyte boterore e si ka dale e shkaterruar nga ajo lufte Kujtoni pas 26 vjetesh kulmin e saj Ndersa ne Shqiperi pas 26 vjetesh kujtohen te hapen dosjethellip Dosjet e SED (policia sekrete e Gjermanise se Lindjes) ne Gjermani jane hapur vetem 11 muaj pas renies se murit te Berlinit Megjithese keto 26 vjet shume dokumente mund te jene zhdukur e demtuar ne me ne fund pas 26 vitesh

kemi sot nje baze te ciles mund ti referohemi per te na dhene certifikimin e te vertetes Per nje muzeolog eshte shume e veshtire dhe per nje arkitekt eshte e pamundur te vendose vertetesine e deshmise por sot duke patur nje intitucion te tille mund te bejme te mundur autenticitetin e dokumentave Perndryshe rrezikohet qe diskutimet te kalojne ne shpifje ne teza e antiteza sic kane kaluar keto 3 dekada ne mungese te nje institucioni i cili mund te vertetetoje e te mare nje verdikt definitiv mbi vertetesine e fakteve Dosjet jane ato qe jane por eshte detyra e secilit prej nesh te bashkepunoje me Autoritetin per Informimin mbi Dosjet e Sigurimit te Shtetit Mund te ndodhe qe pergjigjet qe do te na vijne te jene edhe pergjigje te mangeta dhe qe s`do te na pelqejne Mua personalisht me kane ardhur te tilla por gjithsesi eshte detyre e qytetarit te mos flase me hamendesime por te kerkoje kryerjen e nje akti administrativ Pra per cdo proces qe Autoriteti eshte mandatuar nga Parlamenti qytetaret duhet te bejne kerkesat dhe te kerkojne edhe pergjigjet me shkrim duke evituar logorete e panevojshme dhe te demshme Perpara jush kerkoj falje qe per aresye moshe duke mos provuar internimin ne kuriz flasim vetem ne baze te atyre qe kemi lexuar e atyre qe na kane treguar Eshte disi a pazakonte qe perballe atyre qe vetem pas viteve 90 kane filluar te gjykojne e te jetojne ne menyre te lire te jemi ne ato qe drejtojne kete pune e keto procese Kjo mund te behet vetem nese bashkpunimi me ju me te gjithe te mbijetuarit e burgjeve dhe kampeve te internimit do te jete efikas dhe produktiv Rastet e trajtimit brutal dhe naiv te muzeologjise ne kete vend mjerisht nuk jane te pakte Psh muzeumi i kujteses ne Shkoder i ngjan nje striptize-club dhe kete e them me bindje jo vetem une por te gjithe ata qe e kane pare nga afer Keshtu nuk i ben nder as atyre qe e shikojne e as atyre qe kane vdekur ne keto biruca Eshte e papranueshme qe ne sheke 20 te themi me mire keshtu se fare E jo une them me mire fare se keshtu Fati jone ne punen per muzealizimin e Kampit te Tepelenes eshte qe me pare ketu ka qene nje kazerme Italiane dhe e ka patur nje fare strukture racionale dhe fati me i madh jane dokumentet qe i kemi prej z Lek Previzi pa te cilin s`do i kishim keto te dhena pasi Marubi nuk ka qene ne Tepelene E une mendoj qe per ne z Lek Previzi eshte Gege Marubi i Tepelenes Sot do te ndertojme nje prej moduleve te shtreterve te ish te denuarve Sic ju thashe keto module jane ndertuar prej ushtrise italiane por perdorimi i tyre ka nje ndryshim te madh me perdorimin ne kohen e kampit te perqendrimit Behet fjale per nje siperfaqe prej 2x2m= 2msup2 dhe konsol 30cm i gjere dhe 2m i gjate Ndryshimi eshte se ne kohen e perdorimit nga ushtria fashiste kjo siperfaqe ka qene siperfaqja per jetesen e nje ushtari ndersa ne kohen e kampit te perqendrimit kjo siperfaqe ka qene per jetesen e nje familje e ndoshta edhe me shume se nje familje Ka patur raste ne baze te deshmive qe njerezit kane patur vetem nje rrip prej 30cm per tu shtrire por sic ju thashe kjo nuk eshte me kopetenca ime por e atyre qe sot po mbledhin deshmi nga te mbijetuarit Meqe jemi tek deshmite do lusja cilindo prej jush qe ka

Neuml cerimonineuml peumlrkujtimore fjalimet dhe dekorimet

Himni kombeumltar

Dy nanat mirditore qe pesua vdekjeumln e feumlmijeumlve ne kampin e Tepeleneumls E qeuml u dekoruan nga Presidenti Ilir Meta

Lek Perviizi veterani i internimeumlve piktori i kampeumlve qe nxoreumln neuml driteuml temerret e kampit teuml Tepeleneumls dhe u dekorua pneuml keumlteuml neuml Cerimoineuml peeumlrkujtimore Nga Presidenti Ilir meta

Neuml Cerimonineuml moreumln pjeseuml me qindra ish teuml internuar dhe

familjareuml teuml atyre qeuml kishin vdekur neuml ateuml kamp

I nipi i Dom Shtjefeumln Kurtit martir dhe i dekuruar me urdheumlrin ldquoNderi i Kombit ldquo dicka per te deshmuar ne lidhje me ate cka ka ndodhur tek ky kamp te lidhet me ne sepse keto deshmi jane shume te rendesishme Shume kane dhene deshmi me pare e disa jane merzitur nga intervistime pa sens dhe pa qellim te qarte por ne rastin tone nuk behet fjale perprodhimin e spoteve televizive Behet fjale per deshmi profesionale te cilat do te vihen ne funksion te muzeumit e do te perdoren per te treguar historine ne te ardhmen Muzeu eshte menduar i tille ne menyre qe kapanoni i pare te rikonstruktohet sic ka qene ne kohen e ushtrise Italiane Kapanoni i dyte do te rindertohet sic ka qene ne kohen e kampit te perqendrimit Kapanoni perballe do te jete muzeumi real i kampit te perqendrimit dhe punes se detyruar ne Shqiperi Kapanoni i katert do te jete nje platforme per artin qe trajton temat e dhunes temat e diktatures dhe temat e te keqes ndersa kapanoni perballe fjetoreve do te transformohet ne arkive ne ambjente ndihmese dhe ndoshta dhe ne ambjente fjetjeje per studiozet qe vijne per te qendruar 2 ose 3 nete per te perceptuar atmosferen e jeteses ne nje siperfaqe te kufizuar Per te rinjte e sotem eshte e paimagjinueshme se si mund te jete jetesa ne nje siperfaqe kaq te kufizuar dhe te rrethuar nga tela me xhemba Ne kete kamp kemi te bejme nje rast specifik i cili dhemb me shume se gjithcka dhe ky eshte fenomeni i femijeve te vdekur Kur flitet per antikomunizem nje femije 0 vjec1 vjec 5 vjec nuk eshte anti asgje Nje femije kerkon vetem kushtet minimale qe jane familja nena ushqimi dhe asgje me shume ee ka keto kushte Per te nuk ka asnje dallim nese jeton ne

Tepelene apo NYC Por ketu po flasim per femije qe ju jane mohuar te gjitha llojet e te drejtave prandaj ne qender te ketij memoriali ne kemi menduar te veme 7 rrathe te cilat jane transformuar ne katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin Kjo sepse katrori sistemi kardezian eshte nje sistem i krijuar prej mendjes se njeriut Natyre nuk ka sisteme ortogonale prandaj dhe Dante kur e pershkruante ferrin e pershkruante me ane te rratheve e jo katrore Por ky kamp ka qene nje ferr tokesor Nje ferr njerezor do te bazohet ne sistemin me gjenial qe ka krijuar njerezimi ate kardezian Per kete aresye memoriali perbehet nga jane 7 katrore te ndertuar prej qipariseve peme qe te gjithe e njihni Qiparisi eshte nje peme qe e drejton gishtin lart eshte nje peme e cila lidh token me qiellin ne menyre shume te qarte Duke mos harruar aftesine per te gjelberuar gjate gjithe viti dhe mesazhi eshte shume i qarte Keta 7 katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin krijojne pyllin e qete siseNe momentin e fundit ne menyre shume dinake ketyre femijeve katrori i 7-te Ai u hiqet Katrori i 7-te sipas krijuesit eshte dita qe i jepet njeriut per te jetuar E pikerisht kjo dite i eshte hequr ketyre femijeve Per paradoks dhe besim ne miresi heqja e rrethit te 7-te te qipariseve krijon nje platforme qetesie Ne kete platforme vizitoret nuk kane me lidhje vizuale direkte me kapanonet e horrorit dhe ne ate vend njeriu vetem mund te ulet per tu lutur medituar apo per te ndeze nje qiri Ne kete vend vizitori mund te krijoje kontaktin toke qiell Ne perimetrin e platformes jane edhe disa stole te cilet bejne nje gjest perkulje per te treguar ndjeshmerinekarshi asaj qe ka ndodhur ndersa ne dysheme jane gdhendur te gjithe emrat e njerezve qe kane qene ne kete kamp Nuk ka nje koridor te vecante qe te con tek pylli qetesise sepse vizitori duhet ta ndjeje vete ne lekure ate cka ka ndodhur aty dhe duhet te ece mespermes qiparisave perfaqesuesve te femijeve te pafajshem per te ecur pastaj mbi emrat e shkruar Duhet te ece mbi emrat e shkruar ne menyre qe te provoje ndjesine se cdo te thote te shkelesh mbi emrin e atyre qe ju hoq e drejta per te jetuar ne moshe fare te mitur Pastaj te mendoje qe ata jo vetem e kane i kane cuar drejt vdekjes keto qenie te pafajshme por edhe i kane vrare Emrat do jene te gllendura ne pllaken e granitit antracid dhe do jene te lyera me nje llak fluoreshent transparent i cili naten nen veprimin e llambave Wud do te beje qe emrat te ndricojne Ne kemi qene ketu para nje viti e qe nga ajo kohe bere disa shkembime shkresurinash me ministrine e mbrojtjes dhe me ZRPP por eshte e pajustifikueshme qe ne 365 dite nuk eshte bere akoma kalimi i pronesise nga nje institucion ne tjetrin Eshte vendosur te blihen qipariset por sic e thashe dhe me pare burokracia kerkon kohen e vet dhe kjo kohe shpesh eshte padurushmerisht e gjate E ndjej ketu per detyrim te falenderoj drejtoreshen e MEMO-s zj Ema Andrea e cila per dy jave ka treguar se mund te ngrihet nje fundrasing dhe te blihen 60 qiparisa Une kam ketu listen e donatore prej gjithe botes dhe fundrasing do te vazhdoje deri ne perfundimin e memorialit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Presidenti Ilir Meta duke lidhur fiongon e kujtimit ne njeuml qiparis nje gjest simbolik i lavderuesheumlm

ku dhe Zonja Gentiana Sula lldh fiongon e saj

Ne kampin e Tepelenes do teuml mbilleumln 300 qiparisa peumlr po aq feumlmjeuml qeuml vdiqeumln neuml ateuml kamp mizor Familjareumlt lidhin fiongo neuml kujtim e tyre formuar jane denuar me ligj si armiq apo kundershtare te sistemit diktatorial Ky eshte nje fenomen qe ndeshet ne cdo sistem diktatorial Nazistte kane denuar komunistet komunistet kane denuar antikomunistet etjhellip por ajo qe kas ndodhur ne Tepelene nuk ka ndodhur ne asnje vend te botes Ketu jane internuar familje e farefise te tera ndaj ky vend ka nje specifike te vecante Shume mund te thone qe kane egzistuar dhe kampe te tjera por Shqiperia eshte e vogel dhe nuk mund te humbim

sensin narracionit duke e mbushe vendin me muzeume te tilla Kjo mund te ishte edhe kundraproduktive Por Tepelena e ka te domosdoshme te ndertohet nje muzeum i tille i cili do te jete me vlera shume te medha per historine dhe per te ardhmen Nga ana tjeter ballafaqimi me te verteten eshte nje nga bazat fondamentale per te hyre ne EU Shqiperia eshte vendi fundit ne Europen Lindore qe nuk e ka trajtuar akoma temen e komunizmit nuk ka trajtuar akoma 50vite diktature e krime Trajtime te pjesshme jane bere ne menyre sporadike dhe nuk u hiqet merita personave apo institucioneve qe i kan bere por keto kerkime nuk jane te inseruara ne asnje sistem dhe nuk kane vijuar me konseguencat ligjore Prandaj duhet ndertuar struktura e nje shteti te ardhshem ne menyre qe pastaj te mund te shpresohet per nje shoqeri pa mashtrime edhe ne Shqiperi sepse ketu momentalisht kemi nje shoqeri e cila bazohet mbi genjeshtra e shpifje permanente Diktatura komuniste ne Shqiperi mjerisht nuk eshte e para dhe vetmja tragjedi njerezore Mjerisht ne shek e 20 njeriu ka treguar se sa gjenial eshte te beje mire por edhe aq gjenial eshte te shkaktoje katastrofa te paimagjiueshme dhe alogjike Ketu mjafton te permendim nazizmin qe prodhoi makinerine e pare te organizuar shteterore kunder njeriut duke u drejtuar nga njerez qe si qellim kane patur te ulin Zotin e te vene veten ne vendin e Zotit Kete qe e filloi Hitleri e vazhdoi Stalini ne kampin socialist ku piksynimi kryesor ishte te heqe dinjitetin njerezor dhe keshtu njerezit te transformoheshin ne

Grupi i punes dhe organizimit teuml aktivietetit e cerimoniseuml qeuml u zhvilluan neuml kampin e Tepeleneumls numra Kete e shihni dhe ne arkitekture se si jane ndertesat nga Tirana ne Moske ku nuk ka asnje dinjitet apo personalitet e ku secila ndertese eshte e njejte me tjetrenPra njeriu duhet te ishte ose ne sherbimin e dektatorit ose ne kontrollin e tij te ploteSlide ne ekrat tregon 20 mln viktima te luftes se pare boteore 60 mln vikima ne luften e II boterore dhe 100 mln viktima gjate luftes se ftohte gjithcka brenda nje shekulli

Arkitekti Gjon Radovani qeuml ndjek zbatimin e qendreumls muzeale dhe teuml memortialit neuml kampin e Tepeleneumls ku ai ka pasur teuml intenuar neumlneumln Suzana vjehrreumln e vjehrrin

Marie e Nush Topalli

Ish te internuarit mbledhur para germadhave te kazermave ku njoheumln mjerim vuejtje mundime e tortura

Gjon Radovani duke treguar projektin e muzeut dhe teuml memorialit teuml kampit teuml Tepeleneumls

Periudha e komunzmit ne EU ka zgjatur 45vjet dhe demi ka qene kolosal sepse ka shkaterruar 3 gjerenata Eshte krijuar nje njeri pa dinjitet pa nje raport me te verteten pa aftesine per te thene me fal dhe faleminderit dhe kjo shihet me shume se askund ne Shqiperi Erdhen vitet 90 dhe ra muri Berlinit gjithashtu ne Shqiperi u permbys sistemi Dhe me gjithe respektin qe kam per ata qe u ngriten gjithcka ndodhi sepse u shkeput linja e rrejtit komunist ne lindje te Europes sepse perdryshe edhe sot Shqiperia do ishte sic eshte Korea veriut Sepse per te rrezuar te tilla ssiteme duhet solidaritet i madh njerezor dhe qartesi e mendimit gje qe mjerisht mua akoma nuk me rezulton te ekzistoje ne Shqiperi vend ku kafenete jane plot 7 ditet e javes vend ku njerezit vriten per parkim e jo per qeshtje ideologjike vend ku nuk behen bashke 3 njerez per te njejte ceshtje apo vizion Pra me keto muzeume shpresa eshte qe brezave tu jepet nje sinjal qe prosperiteti nuk bie nga qielli por fitohet me kulture tradite dhe pune te madhe Dhe me shprese qe aty ku vihet nje gur sot te vihet nje tjeter pas 10 vjetesh vetem atehere mund te kete sukses nje shoqeri Ti kthehemi muzeut ku shume autodidakte ose ldquomeraklirdquo qe meren me gjithcka kane krijuar site horrende dhe qesharake te cilat me shume e demtojne kauzen se sa e ndihmojne ate Doja te sqaroja nje princip nga ana muzeale Shqiperia eshte vendi qe ka perqindje me te larte per m2 te shemtires e pare kjo nga ana estetike dhe nga ana arkitektonike E njejta gje ndodh me muzet ndaj dua te sqaroj nje element bazilar pa dashur te hy ne leksion te tepruar arkitekture Pas mbarimit te luftes II boterore koncepti muzeoalizimit te vendeve historike ka patur nje thyerje te forte Deri ne holokaust kur eshte ndertuar nje memorial i eshte dedikuar glorifikimit sic eshte monumenti i Bonapartit Garibaldit Skenderbeut etjhellip Pra ka qene nje monument per glorien Pas holokaustit pas Auschwitz keto vende nuk jane me vende glorie por vende kujtese te dhimjes qetesimi meditimi e paqeje sepse keto jane memoriale te gjakut e te vdekjes se pafajshmit Prandaj cdo leksion apo cdo shfaqje patetike eshte e demshme dhe kundraproduktive Dua te tregoj perse une dhe grupi i punes qe eshte pas meje e kemi nisur kete pune relativisht me optimizem Them relativisht sepse ne freelandsat duam te bejme punen shpejt e mire por burokracia ka ritmet e vete ne gjithe boten jo vetem ne Shqiperi dhe kjo shpesh na krijon probleme ne efikasitetin e punes Une e kam filluar kete nisme i bundur ne sukses sepse me ne fund pas 26 vjetesh ne vitin 2016 u hap autoriteti dosjeve nga parlamenti Kujtoni si ka qene europa pas luftes se dyte boterore e si ka dale e shkaterruar nga ajo lufte Kujtoni pas 26 vjetesh kulmin e saj Ndersa ne Shqiperi pas 26 vjetesh kujtohen te hapen dosjethellip Dosjet e SED (policia sekrete e Gjermanise se Lindjes) ne Gjermani jane hapur vetem 11 muaj pas renies se murit te Berlinit Megjithese keto 26 vjet shume dokumente mund te jene zhdukur e demtuar ne me ne fund pas 26 vitesh

kemi sot nje baze te ciles mund ti referohemi per te na dhene certifikimin e te vertetes Per nje muzeolog eshte shume e veshtire dhe per nje arkitekt eshte e pamundur te vendose vertetesine e deshmise por sot duke patur nje intitucion te tille mund te bejme te mundur autenticitetin e dokumentave Perndryshe rrezikohet qe diskutimet te kalojne ne shpifje ne teza e antiteza sic kane kaluar keto 3 dekada ne mungese te nje institucioni i cili mund te vertetetoje e te mare nje verdikt definitiv mbi vertetesine e fakteve Dosjet jane ato qe jane por eshte detyra e secilit prej nesh te bashkepunoje me Autoritetin per Informimin mbi Dosjet e Sigurimit te Shtetit Mund te ndodhe qe pergjigjet qe do te na vijne te jene edhe pergjigje te mangeta dhe qe s`do te na pelqejne Mua personalisht me kane ardhur te tilla por gjithsesi eshte detyre e qytetarit te mos flase me hamendesime por te kerkoje kryerjen e nje akti administrativ Pra per cdo proces qe Autoriteti eshte mandatuar nga Parlamenti qytetaret duhet te bejne kerkesat dhe te kerkojne edhe pergjigjet me shkrim duke evituar logorete e panevojshme dhe te demshme Perpara jush kerkoj falje qe per aresye moshe duke mos provuar internimin ne kuriz flasim vetem ne baze te atyre qe kemi lexuar e atyre qe na kane treguar Eshte disi a pazakonte qe perballe atyre qe vetem pas viteve 90 kane filluar te gjykojne e te jetojne ne menyre te lire te jemi ne ato qe drejtojne kete pune e keto procese Kjo mund te behet vetem nese bashkpunimi me ju me te gjithe te mbijetuarit e burgjeve dhe kampeve te internimit do te jete efikas dhe produktiv Rastet e trajtimit brutal dhe naiv te muzeologjise ne kete vend mjerisht nuk jane te pakte Psh muzeumi i kujteses ne Shkoder i ngjan nje striptize-club dhe kete e them me bindje jo vetem une por te gjithe ata qe e kane pare nga afer Keshtu nuk i ben nder as atyre qe e shikojne e as atyre qe kane vdekur ne keto biruca Eshte e papranueshme qe ne sheke 20 te themi me mire keshtu se fare E jo une them me mire fare se keshtu Fati jone ne punen per muzealizimin e Kampit te Tepelenes eshte qe me pare ketu ka qene nje kazerme Italiane dhe e ka patur nje fare strukture racionale dhe fati me i madh jane dokumentet qe i kemi prej z Lek Previzi pa te cilin s`do i kishim keto te dhena pasi Marubi nuk ka qene ne Tepelene E une mendoj qe per ne z Lek Previzi eshte Gege Marubi i Tepelenes Sot do te ndertojme nje prej moduleve te shtreterve te ish te denuarve Sic ju thashe keto module jane ndertuar prej ushtrise italiane por perdorimi i tyre ka nje ndryshim te madh me perdorimin ne kohen e kampit te perqendrimit Behet fjale per nje siperfaqe prej 2x2m= 2msup2 dhe konsol 30cm i gjere dhe 2m i gjate Ndryshimi eshte se ne kohen e perdorimit nga ushtria fashiste kjo siperfaqe ka qene siperfaqja per jetesen e nje ushtari ndersa ne kohen e kampit te perqendrimit kjo siperfaqe ka qene per jetesen e nje familje e ndoshta edhe me shume se nje familje Ka patur raste ne baze te deshmive qe njerezit kane patur vetem nje rrip prej 30cm per tu shtrire por sic ju thashe kjo nuk eshte me kopetenca ime por e atyre qe sot po mbledhin deshmi nga te mbijetuarit Meqe jemi tek deshmite do lusja cilindo prej jush qe ka

Neuml cerimonineuml peumlrkujtimore fjalimet dhe dekorimet

Himni kombeumltar

Dy nanat mirditore qe pesua vdekjeumln e feumlmijeumlve ne kampin e Tepeleneumls E qeuml u dekoruan nga Presidenti Ilir Meta

Lek Perviizi veterani i internimeumlve piktori i kampeumlve qe nxoreumln neuml driteuml temerret e kampit teuml Tepeleneumls dhe u dekorua pneuml keumlteuml neuml Cerimoineuml peeumlrkujtimore Nga Presidenti Ilir meta

Neuml Cerimonineuml moreumln pjeseuml me qindra ish teuml internuar dhe

familjareuml teuml atyre qeuml kishin vdekur neuml ateuml kamp

I nipi i Dom Shtjefeumln Kurtit martir dhe i dekuruar me urdheumlrin ldquoNderi i Kombit ldquo dicka per te deshmuar ne lidhje me ate cka ka ndodhur tek ky kamp te lidhet me ne sepse keto deshmi jane shume te rendesishme Shume kane dhene deshmi me pare e disa jane merzitur nga intervistime pa sens dhe pa qellim te qarte por ne rastin tone nuk behet fjale perprodhimin e spoteve televizive Behet fjale per deshmi profesionale te cilat do te vihen ne funksion te muzeumit e do te perdoren per te treguar historine ne te ardhmen Muzeu eshte menduar i tille ne menyre qe kapanoni i pare te rikonstruktohet sic ka qene ne kohen e ushtrise Italiane Kapanoni i dyte do te rindertohet sic ka qene ne kohen e kampit te perqendrimit Kapanoni perballe do te jete muzeumi real i kampit te perqendrimit dhe punes se detyruar ne Shqiperi Kapanoni i katert do te jete nje platforme per artin qe trajton temat e dhunes temat e diktatures dhe temat e te keqes ndersa kapanoni perballe fjetoreve do te transformohet ne arkive ne ambjente ndihmese dhe ndoshta dhe ne ambjente fjetjeje per studiozet qe vijne per te qendruar 2 ose 3 nete per te perceptuar atmosferen e jeteses ne nje siperfaqe te kufizuar Per te rinjte e sotem eshte e paimagjinueshme se si mund te jete jetesa ne nje siperfaqe kaq te kufizuar dhe te rrethuar nga tela me xhemba Ne kete kamp kemi te bejme nje rast specifik i cili dhemb me shume se gjithcka dhe ky eshte fenomeni i femijeve te vdekur Kur flitet per antikomunizem nje femije 0 vjec1 vjec 5 vjec nuk eshte anti asgje Nje femije kerkon vetem kushtet minimale qe jane familja nena ushqimi dhe asgje me shume ee ka keto kushte Per te nuk ka asnje dallim nese jeton ne

Tepelene apo NYC Por ketu po flasim per femije qe ju jane mohuar te gjitha llojet e te drejtave prandaj ne qender te ketij memoriali ne kemi menduar te veme 7 rrathe te cilat jane transformuar ne katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin Kjo sepse katrori sistemi kardezian eshte nje sistem i krijuar prej mendjes se njeriut Natyre nuk ka sisteme ortogonale prandaj dhe Dante kur e pershkruante ferrin e pershkruante me ane te rratheve e jo katrore Por ky kamp ka qene nje ferr tokesor Nje ferr njerezor do te bazohet ne sistemin me gjenial qe ka krijuar njerezimi ate kardezian Per kete aresye memoriali perbehet nga jane 7 katrore te ndertuar prej qipariseve peme qe te gjithe e njihni Qiparisi eshte nje peme qe e drejton gishtin lart eshte nje peme e cila lidh token me qiellin ne menyre shume te qarte Duke mos harruar aftesine per te gjelberuar gjate gjithe viti dhe mesazhi eshte shume i qarte Keta 7 katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin krijojne pyllin e qete siseNe momentin e fundit ne menyre shume dinake ketyre femijeve katrori i 7-te Ai u hiqet Katrori i 7-te sipas krijuesit eshte dita qe i jepet njeriut per te jetuar E pikerisht kjo dite i eshte hequr ketyre femijeve Per paradoks dhe besim ne miresi heqja e rrethit te 7-te te qipariseve krijon nje platforme qetesie Ne kete platforme vizitoret nuk kane me lidhje vizuale direkte me kapanonet e horrorit dhe ne ate vend njeriu vetem mund te ulet per tu lutur medituar apo per te ndeze nje qiri Ne kete vend vizitori mund te krijoje kontaktin toke qiell Ne perimetrin e platformes jane edhe disa stole te cilet bejne nje gjest perkulje per te treguar ndjeshmerinekarshi asaj qe ka ndodhur ndersa ne dysheme jane gdhendur te gjithe emrat e njerezve qe kane qene ne kete kamp Nuk ka nje koridor te vecante qe te con tek pylli qetesise sepse vizitori duhet ta ndjeje vete ne lekure ate cka ka ndodhur aty dhe duhet te ece mespermes qiparisave perfaqesuesve te femijeve te pafajshem per te ecur pastaj mbi emrat e shkruar Duhet te ece mbi emrat e shkruar ne menyre qe te provoje ndjesine se cdo te thote te shkelesh mbi emrin e atyre qe ju hoq e drejta per te jetuar ne moshe fare te mitur Pastaj te mendoje qe ata jo vetem e kane i kane cuar drejt vdekjes keto qenie te pafajshme por edhe i kane vrare Emrat do jene te gllendura ne pllaken e granitit antracid dhe do jene te lyera me nje llak fluoreshent transparent i cili naten nen veprimin e llambave Wud do te beje qe emrat te ndricojne Ne kemi qene ketu para nje viti e qe nga ajo kohe bere disa shkembime shkresurinash me ministrine e mbrojtjes dhe me ZRPP por eshte e pajustifikueshme qe ne 365 dite nuk eshte bere akoma kalimi i pronesise nga nje institucion ne tjetrin Eshte vendosur te blihen qipariset por sic e thashe dhe me pare burokracia kerkon kohen e vet dhe kjo kohe shpesh eshte padurushmerisht e gjate E ndjej ketu per detyrim te falenderoj drejtoreshen e MEMO-s zj Ema Andrea e cila per dy jave ka treguar se mund te ngrihet nje fundrasing dhe te blihen 60 qiparisa Une kam ketu listen e donatore prej gjithe botes dhe fundrasing do te vazhdoje deri ne perfundimin e memorialit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Arkitekti Gjon Radovani qeuml ndjek zbatimin e qendreumls muzeale dhe teuml memortialit neuml kampin e Tepeleneumls ku ai ka pasur teuml intenuar neumlneumln Suzana vjehrreumln e vjehrrin

Marie e Nush Topalli

Ish te internuarit mbledhur para germadhave te kazermave ku njoheumln mjerim vuejtje mundime e tortura

Gjon Radovani duke treguar projektin e muzeut dhe teuml memorialit teuml kampit teuml Tepeleneumls

Periudha e komunzmit ne EU ka zgjatur 45vjet dhe demi ka qene kolosal sepse ka shkaterruar 3 gjerenata Eshte krijuar nje njeri pa dinjitet pa nje raport me te verteten pa aftesine per te thene me fal dhe faleminderit dhe kjo shihet me shume se askund ne Shqiperi Erdhen vitet 90 dhe ra muri Berlinit gjithashtu ne Shqiperi u permbys sistemi Dhe me gjithe respektin qe kam per ata qe u ngriten gjithcka ndodhi sepse u shkeput linja e rrejtit komunist ne lindje te Europes sepse perdryshe edhe sot Shqiperia do ishte sic eshte Korea veriut Sepse per te rrezuar te tilla ssiteme duhet solidaritet i madh njerezor dhe qartesi e mendimit gje qe mjerisht mua akoma nuk me rezulton te ekzistoje ne Shqiperi vend ku kafenete jane plot 7 ditet e javes vend ku njerezit vriten per parkim e jo per qeshtje ideologjike vend ku nuk behen bashke 3 njerez per te njejte ceshtje apo vizion Pra me keto muzeume shpresa eshte qe brezave tu jepet nje sinjal qe prosperiteti nuk bie nga qielli por fitohet me kulture tradite dhe pune te madhe Dhe me shprese qe aty ku vihet nje gur sot te vihet nje tjeter pas 10 vjetesh vetem atehere mund te kete sukses nje shoqeri Ti kthehemi muzeut ku shume autodidakte ose ldquomeraklirdquo qe meren me gjithcka kane krijuar site horrende dhe qesharake te cilat me shume e demtojne kauzen se sa e ndihmojne ate Doja te sqaroja nje princip nga ana muzeale Shqiperia eshte vendi qe ka perqindje me te larte per m2 te shemtires e pare kjo nga ana estetike dhe nga ana arkitektonike E njejta gje ndodh me muzet ndaj dua te sqaroj nje element bazilar pa dashur te hy ne leksion te tepruar arkitekture Pas mbarimit te luftes II boterore koncepti muzeoalizimit te vendeve historike ka patur nje thyerje te forte Deri ne holokaust kur eshte ndertuar nje memorial i eshte dedikuar glorifikimit sic eshte monumenti i Bonapartit Garibaldit Skenderbeut etjhellip Pra ka qene nje monument per glorien Pas holokaustit pas Auschwitz keto vende nuk jane me vende glorie por vende kujtese te dhimjes qetesimi meditimi e paqeje sepse keto jane memoriale te gjakut e te vdekjes se pafajshmit Prandaj cdo leksion apo cdo shfaqje patetike eshte e demshme dhe kundraproduktive Dua te tregoj perse une dhe grupi i punes qe eshte pas meje e kemi nisur kete pune relativisht me optimizem Them relativisht sepse ne freelandsat duam te bejme punen shpejt e mire por burokracia ka ritmet e vete ne gjithe boten jo vetem ne Shqiperi dhe kjo shpesh na krijon probleme ne efikasitetin e punes Une e kam filluar kete nisme i bundur ne sukses sepse me ne fund pas 26 vjetesh ne vitin 2016 u hap autoriteti dosjeve nga parlamenti Kujtoni si ka qene europa pas luftes se dyte boterore e si ka dale e shkaterruar nga ajo lufte Kujtoni pas 26 vjetesh kulmin e saj Ndersa ne Shqiperi pas 26 vjetesh kujtohen te hapen dosjethellip Dosjet e SED (policia sekrete e Gjermanise se Lindjes) ne Gjermani jane hapur vetem 11 muaj pas renies se murit te Berlinit Megjithese keto 26 vjet shume dokumente mund te jene zhdukur e demtuar ne me ne fund pas 26 vitesh

kemi sot nje baze te ciles mund ti referohemi per te na dhene certifikimin e te vertetes Per nje muzeolog eshte shume e veshtire dhe per nje arkitekt eshte e pamundur te vendose vertetesine e deshmise por sot duke patur nje intitucion te tille mund te bejme te mundur autenticitetin e dokumentave Perndryshe rrezikohet qe diskutimet te kalojne ne shpifje ne teza e antiteza sic kane kaluar keto 3 dekada ne mungese te nje institucioni i cili mund te vertetetoje e te mare nje verdikt definitiv mbi vertetesine e fakteve Dosjet jane ato qe jane por eshte detyra e secilit prej nesh te bashkepunoje me Autoritetin per Informimin mbi Dosjet e Sigurimit te Shtetit Mund te ndodhe qe pergjigjet qe do te na vijne te jene edhe pergjigje te mangeta dhe qe s`do te na pelqejne Mua personalisht me kane ardhur te tilla por gjithsesi eshte detyre e qytetarit te mos flase me hamendesime por te kerkoje kryerjen e nje akti administrativ Pra per cdo proces qe Autoriteti eshte mandatuar nga Parlamenti qytetaret duhet te bejne kerkesat dhe te kerkojne edhe pergjigjet me shkrim duke evituar logorete e panevojshme dhe te demshme Perpara jush kerkoj falje qe per aresye moshe duke mos provuar internimin ne kuriz flasim vetem ne baze te atyre qe kemi lexuar e atyre qe na kane treguar Eshte disi a pazakonte qe perballe atyre qe vetem pas viteve 90 kane filluar te gjykojne e te jetojne ne menyre te lire te jemi ne ato qe drejtojne kete pune e keto procese Kjo mund te behet vetem nese bashkpunimi me ju me te gjithe te mbijetuarit e burgjeve dhe kampeve te internimit do te jete efikas dhe produktiv Rastet e trajtimit brutal dhe naiv te muzeologjise ne kete vend mjerisht nuk jane te pakte Psh muzeumi i kujteses ne Shkoder i ngjan nje striptize-club dhe kete e them me bindje jo vetem une por te gjithe ata qe e kane pare nga afer Keshtu nuk i ben nder as atyre qe e shikojne e as atyre qe kane vdekur ne keto biruca Eshte e papranueshme qe ne sheke 20 te themi me mire keshtu se fare E jo une them me mire fare se keshtu Fati jone ne punen per muzealizimin e Kampit te Tepelenes eshte qe me pare ketu ka qene nje kazerme Italiane dhe e ka patur nje fare strukture racionale dhe fati me i madh jane dokumentet qe i kemi prej z Lek Previzi pa te cilin s`do i kishim keto te dhena pasi Marubi nuk ka qene ne Tepelene E une mendoj qe per ne z Lek Previzi eshte Gege Marubi i Tepelenes Sot do te ndertojme nje prej moduleve te shtreterve te ish te denuarve Sic ju thashe keto module jane ndertuar prej ushtrise italiane por perdorimi i tyre ka nje ndryshim te madh me perdorimin ne kohen e kampit te perqendrimit Behet fjale per nje siperfaqe prej 2x2m= 2msup2 dhe konsol 30cm i gjere dhe 2m i gjate Ndryshimi eshte se ne kohen e perdorimit nga ushtria fashiste kjo siperfaqe ka qene siperfaqja per jetesen e nje ushtari ndersa ne kohen e kampit te perqendrimit kjo siperfaqe ka qene per jetesen e nje familje e ndoshta edhe me shume se nje familje Ka patur raste ne baze te deshmive qe njerezit kane patur vetem nje rrip prej 30cm per tu shtrire por sic ju thashe kjo nuk eshte me kopetenca ime por e atyre qe sot po mbledhin deshmi nga te mbijetuarit Meqe jemi tek deshmite do lusja cilindo prej jush qe ka

Neuml cerimonineuml peumlrkujtimore fjalimet dhe dekorimet

Himni kombeumltar

Dy nanat mirditore qe pesua vdekjeumln e feumlmijeumlve ne kampin e Tepeleneumls E qeuml u dekoruan nga Presidenti Ilir Meta

Lek Perviizi veterani i internimeumlve piktori i kampeumlve qe nxoreumln neuml driteuml temerret e kampit teuml Tepeleneumls dhe u dekorua pneuml keumlteuml neuml Cerimoineuml peeumlrkujtimore Nga Presidenti Ilir meta

Neuml Cerimonineuml moreumln pjeseuml me qindra ish teuml internuar dhe

familjareuml teuml atyre qeuml kishin vdekur neuml ateuml kamp

I nipi i Dom Shtjefeumln Kurtit martir dhe i dekuruar me urdheumlrin ldquoNderi i Kombit ldquo dicka per te deshmuar ne lidhje me ate cka ka ndodhur tek ky kamp te lidhet me ne sepse keto deshmi jane shume te rendesishme Shume kane dhene deshmi me pare e disa jane merzitur nga intervistime pa sens dhe pa qellim te qarte por ne rastin tone nuk behet fjale perprodhimin e spoteve televizive Behet fjale per deshmi profesionale te cilat do te vihen ne funksion te muzeumit e do te perdoren per te treguar historine ne te ardhmen Muzeu eshte menduar i tille ne menyre qe kapanoni i pare te rikonstruktohet sic ka qene ne kohen e ushtrise Italiane Kapanoni i dyte do te rindertohet sic ka qene ne kohen e kampit te perqendrimit Kapanoni perballe do te jete muzeumi real i kampit te perqendrimit dhe punes se detyruar ne Shqiperi Kapanoni i katert do te jete nje platforme per artin qe trajton temat e dhunes temat e diktatures dhe temat e te keqes ndersa kapanoni perballe fjetoreve do te transformohet ne arkive ne ambjente ndihmese dhe ndoshta dhe ne ambjente fjetjeje per studiozet qe vijne per te qendruar 2 ose 3 nete per te perceptuar atmosferen e jeteses ne nje siperfaqe te kufizuar Per te rinjte e sotem eshte e paimagjinueshme se si mund te jete jetesa ne nje siperfaqe kaq te kufizuar dhe te rrethuar nga tela me xhemba Ne kete kamp kemi te bejme nje rast specifik i cili dhemb me shume se gjithcka dhe ky eshte fenomeni i femijeve te vdekur Kur flitet per antikomunizem nje femije 0 vjec1 vjec 5 vjec nuk eshte anti asgje Nje femije kerkon vetem kushtet minimale qe jane familja nena ushqimi dhe asgje me shume ee ka keto kushte Per te nuk ka asnje dallim nese jeton ne

Tepelene apo NYC Por ketu po flasim per femije qe ju jane mohuar te gjitha llojet e te drejtave prandaj ne qender te ketij memoriali ne kemi menduar te veme 7 rrathe te cilat jane transformuar ne katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin Kjo sepse katrori sistemi kardezian eshte nje sistem i krijuar prej mendjes se njeriut Natyre nuk ka sisteme ortogonale prandaj dhe Dante kur e pershkruante ferrin e pershkruante me ane te rratheve e jo katrore Por ky kamp ka qene nje ferr tokesor Nje ferr njerezor do te bazohet ne sistemin me gjenial qe ka krijuar njerezimi ate kardezian Per kete aresye memoriali perbehet nga jane 7 katrore te ndertuar prej qipariseve peme qe te gjithe e njihni Qiparisi eshte nje peme qe e drejton gishtin lart eshte nje peme e cila lidh token me qiellin ne menyre shume te qarte Duke mos harruar aftesine per te gjelberuar gjate gjithe viti dhe mesazhi eshte shume i qarte Keta 7 katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin krijojne pyllin e qete siseNe momentin e fundit ne menyre shume dinake ketyre femijeve katrori i 7-te Ai u hiqet Katrori i 7-te sipas krijuesit eshte dita qe i jepet njeriut per te jetuar E pikerisht kjo dite i eshte hequr ketyre femijeve Per paradoks dhe besim ne miresi heqja e rrethit te 7-te te qipariseve krijon nje platforme qetesie Ne kete platforme vizitoret nuk kane me lidhje vizuale direkte me kapanonet e horrorit dhe ne ate vend njeriu vetem mund te ulet per tu lutur medituar apo per te ndeze nje qiri Ne kete vend vizitori mund te krijoje kontaktin toke qiell Ne perimetrin e platformes jane edhe disa stole te cilet bejne nje gjest perkulje per te treguar ndjeshmerinekarshi asaj qe ka ndodhur ndersa ne dysheme jane gdhendur te gjithe emrat e njerezve qe kane qene ne kete kamp Nuk ka nje koridor te vecante qe te con tek pylli qetesise sepse vizitori duhet ta ndjeje vete ne lekure ate cka ka ndodhur aty dhe duhet te ece mespermes qiparisave perfaqesuesve te femijeve te pafajshem per te ecur pastaj mbi emrat e shkruar Duhet te ece mbi emrat e shkruar ne menyre qe te provoje ndjesine se cdo te thote te shkelesh mbi emrin e atyre qe ju hoq e drejta per te jetuar ne moshe fare te mitur Pastaj te mendoje qe ata jo vetem e kane i kane cuar drejt vdekjes keto qenie te pafajshme por edhe i kane vrare Emrat do jene te gllendura ne pllaken e granitit antracid dhe do jene te lyera me nje llak fluoreshent transparent i cili naten nen veprimin e llambave Wud do te beje qe emrat te ndricojne Ne kemi qene ketu para nje viti e qe nga ajo kohe bere disa shkembime shkresurinash me ministrine e mbrojtjes dhe me ZRPP por eshte e pajustifikueshme qe ne 365 dite nuk eshte bere akoma kalimi i pronesise nga nje institucion ne tjetrin Eshte vendosur te blihen qipariset por sic e thashe dhe me pare burokracia kerkon kohen e vet dhe kjo kohe shpesh eshte padurushmerisht e gjate E ndjej ketu per detyrim te falenderoj drejtoreshen e MEMO-s zj Ema Andrea e cila per dy jave ka treguar se mund te ngrihet nje fundrasing dhe te blihen 60 qiparisa Une kam ketu listen e donatore prej gjithe botes dhe fundrasing do te vazhdoje deri ne perfundimin e memorialit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

kemi sot nje baze te ciles mund ti referohemi per te na dhene certifikimin e te vertetes Per nje muzeolog eshte shume e veshtire dhe per nje arkitekt eshte e pamundur te vendose vertetesine e deshmise por sot duke patur nje intitucion te tille mund te bejme te mundur autenticitetin e dokumentave Perndryshe rrezikohet qe diskutimet te kalojne ne shpifje ne teza e antiteza sic kane kaluar keto 3 dekada ne mungese te nje institucioni i cili mund te vertetetoje e te mare nje verdikt definitiv mbi vertetesine e fakteve Dosjet jane ato qe jane por eshte detyra e secilit prej nesh te bashkepunoje me Autoritetin per Informimin mbi Dosjet e Sigurimit te Shtetit Mund te ndodhe qe pergjigjet qe do te na vijne te jene edhe pergjigje te mangeta dhe qe s`do te na pelqejne Mua personalisht me kane ardhur te tilla por gjithsesi eshte detyre e qytetarit te mos flase me hamendesime por te kerkoje kryerjen e nje akti administrativ Pra per cdo proces qe Autoriteti eshte mandatuar nga Parlamenti qytetaret duhet te bejne kerkesat dhe te kerkojne edhe pergjigjet me shkrim duke evituar logorete e panevojshme dhe te demshme Perpara jush kerkoj falje qe per aresye moshe duke mos provuar internimin ne kuriz flasim vetem ne baze te atyre qe kemi lexuar e atyre qe na kane treguar Eshte disi a pazakonte qe perballe atyre qe vetem pas viteve 90 kane filluar te gjykojne e te jetojne ne menyre te lire te jemi ne ato qe drejtojne kete pune e keto procese Kjo mund te behet vetem nese bashkpunimi me ju me te gjithe te mbijetuarit e burgjeve dhe kampeve te internimit do te jete efikas dhe produktiv Rastet e trajtimit brutal dhe naiv te muzeologjise ne kete vend mjerisht nuk jane te pakte Psh muzeumi i kujteses ne Shkoder i ngjan nje striptize-club dhe kete e them me bindje jo vetem une por te gjithe ata qe e kane pare nga afer Keshtu nuk i ben nder as atyre qe e shikojne e as atyre qe kane vdekur ne keto biruca Eshte e papranueshme qe ne sheke 20 te themi me mire keshtu se fare E jo une them me mire fare se keshtu Fati jone ne punen per muzealizimin e Kampit te Tepelenes eshte qe me pare ketu ka qene nje kazerme Italiane dhe e ka patur nje fare strukture racionale dhe fati me i madh jane dokumentet qe i kemi prej z Lek Previzi pa te cilin s`do i kishim keto te dhena pasi Marubi nuk ka qene ne Tepelene E une mendoj qe per ne z Lek Previzi eshte Gege Marubi i Tepelenes Sot do te ndertojme nje prej moduleve te shtreterve te ish te denuarve Sic ju thashe keto module jane ndertuar prej ushtrise italiane por perdorimi i tyre ka nje ndryshim te madh me perdorimin ne kohen e kampit te perqendrimit Behet fjale per nje siperfaqe prej 2x2m= 2msup2 dhe konsol 30cm i gjere dhe 2m i gjate Ndryshimi eshte se ne kohen e perdorimit nga ushtria fashiste kjo siperfaqe ka qene siperfaqja per jetesen e nje ushtari ndersa ne kohen e kampit te perqendrimit kjo siperfaqe ka qene per jetesen e nje familje e ndoshta edhe me shume se nje familje Ka patur raste ne baze te deshmive qe njerezit kane patur vetem nje rrip prej 30cm per tu shtrire por sic ju thashe kjo nuk eshte me kopetenca ime por e atyre qe sot po mbledhin deshmi nga te mbijetuarit Meqe jemi tek deshmite do lusja cilindo prej jush qe ka

Neuml cerimonineuml peumlrkujtimore fjalimet dhe dekorimet

Himni kombeumltar

Dy nanat mirditore qe pesua vdekjeumln e feumlmijeumlve ne kampin e Tepeleneumls E qeuml u dekoruan nga Presidenti Ilir Meta

Lek Perviizi veterani i internimeumlve piktori i kampeumlve qe nxoreumln neuml driteuml temerret e kampit teuml Tepeleneumls dhe u dekorua pneuml keumlteuml neuml Cerimoineuml peeumlrkujtimore Nga Presidenti Ilir meta

Neuml Cerimonineuml moreumln pjeseuml me qindra ish teuml internuar dhe

familjareuml teuml atyre qeuml kishin vdekur neuml ateuml kamp

I nipi i Dom Shtjefeumln Kurtit martir dhe i dekuruar me urdheumlrin ldquoNderi i Kombit ldquo dicka per te deshmuar ne lidhje me ate cka ka ndodhur tek ky kamp te lidhet me ne sepse keto deshmi jane shume te rendesishme Shume kane dhene deshmi me pare e disa jane merzitur nga intervistime pa sens dhe pa qellim te qarte por ne rastin tone nuk behet fjale perprodhimin e spoteve televizive Behet fjale per deshmi profesionale te cilat do te vihen ne funksion te muzeumit e do te perdoren per te treguar historine ne te ardhmen Muzeu eshte menduar i tille ne menyre qe kapanoni i pare te rikonstruktohet sic ka qene ne kohen e ushtrise Italiane Kapanoni i dyte do te rindertohet sic ka qene ne kohen e kampit te perqendrimit Kapanoni perballe do te jete muzeumi real i kampit te perqendrimit dhe punes se detyruar ne Shqiperi Kapanoni i katert do te jete nje platforme per artin qe trajton temat e dhunes temat e diktatures dhe temat e te keqes ndersa kapanoni perballe fjetoreve do te transformohet ne arkive ne ambjente ndihmese dhe ndoshta dhe ne ambjente fjetjeje per studiozet qe vijne per te qendruar 2 ose 3 nete per te perceptuar atmosferen e jeteses ne nje siperfaqe te kufizuar Per te rinjte e sotem eshte e paimagjinueshme se si mund te jete jetesa ne nje siperfaqe kaq te kufizuar dhe te rrethuar nga tela me xhemba Ne kete kamp kemi te bejme nje rast specifik i cili dhemb me shume se gjithcka dhe ky eshte fenomeni i femijeve te vdekur Kur flitet per antikomunizem nje femije 0 vjec1 vjec 5 vjec nuk eshte anti asgje Nje femije kerkon vetem kushtet minimale qe jane familja nena ushqimi dhe asgje me shume ee ka keto kushte Per te nuk ka asnje dallim nese jeton ne

Tepelene apo NYC Por ketu po flasim per femije qe ju jane mohuar te gjitha llojet e te drejtave prandaj ne qender te ketij memoriali ne kemi menduar te veme 7 rrathe te cilat jane transformuar ne katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin Kjo sepse katrori sistemi kardezian eshte nje sistem i krijuar prej mendjes se njeriut Natyre nuk ka sisteme ortogonale prandaj dhe Dante kur e pershkruante ferrin e pershkruante me ane te rratheve e jo katrore Por ky kamp ka qene nje ferr tokesor Nje ferr njerezor do te bazohet ne sistemin me gjenial qe ka krijuar njerezimi ate kardezian Per kete aresye memoriali perbehet nga jane 7 katrore te ndertuar prej qipariseve peme qe te gjithe e njihni Qiparisi eshte nje peme qe e drejton gishtin lart eshte nje peme e cila lidh token me qiellin ne menyre shume te qarte Duke mos harruar aftesine per te gjelberuar gjate gjithe viti dhe mesazhi eshte shume i qarte Keta 7 katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin krijojne pyllin e qete siseNe momentin e fundit ne menyre shume dinake ketyre femijeve katrori i 7-te Ai u hiqet Katrori i 7-te sipas krijuesit eshte dita qe i jepet njeriut per te jetuar E pikerisht kjo dite i eshte hequr ketyre femijeve Per paradoks dhe besim ne miresi heqja e rrethit te 7-te te qipariseve krijon nje platforme qetesie Ne kete platforme vizitoret nuk kane me lidhje vizuale direkte me kapanonet e horrorit dhe ne ate vend njeriu vetem mund te ulet per tu lutur medituar apo per te ndeze nje qiri Ne kete vend vizitori mund te krijoje kontaktin toke qiell Ne perimetrin e platformes jane edhe disa stole te cilet bejne nje gjest perkulje per te treguar ndjeshmerinekarshi asaj qe ka ndodhur ndersa ne dysheme jane gdhendur te gjithe emrat e njerezve qe kane qene ne kete kamp Nuk ka nje koridor te vecante qe te con tek pylli qetesise sepse vizitori duhet ta ndjeje vete ne lekure ate cka ka ndodhur aty dhe duhet te ece mespermes qiparisave perfaqesuesve te femijeve te pafajshem per te ecur pastaj mbi emrat e shkruar Duhet te ece mbi emrat e shkruar ne menyre qe te provoje ndjesine se cdo te thote te shkelesh mbi emrin e atyre qe ju hoq e drejta per te jetuar ne moshe fare te mitur Pastaj te mendoje qe ata jo vetem e kane i kane cuar drejt vdekjes keto qenie te pafajshme por edhe i kane vrare Emrat do jene te gllendura ne pllaken e granitit antracid dhe do jene te lyera me nje llak fluoreshent transparent i cili naten nen veprimin e llambave Wud do te beje qe emrat te ndricojne Ne kemi qene ketu para nje viti e qe nga ajo kohe bere disa shkembime shkresurinash me ministrine e mbrojtjes dhe me ZRPP por eshte e pajustifikueshme qe ne 365 dite nuk eshte bere akoma kalimi i pronesise nga nje institucion ne tjetrin Eshte vendosur te blihen qipariset por sic e thashe dhe me pare burokracia kerkon kohen e vet dhe kjo kohe shpesh eshte padurushmerisht e gjate E ndjej ketu per detyrim te falenderoj drejtoreshen e MEMO-s zj Ema Andrea e cila per dy jave ka treguar se mund te ngrihet nje fundrasing dhe te blihen 60 qiparisa Une kam ketu listen e donatore prej gjithe botes dhe fundrasing do te vazhdoje deri ne perfundimin e memorialit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Neuml Cerimonineuml moreumln pjeseuml me qindra ish teuml internuar dhe

familjareuml teuml atyre qeuml kishin vdekur neuml ateuml kamp

I nipi i Dom Shtjefeumln Kurtit martir dhe i dekuruar me urdheumlrin ldquoNderi i Kombit ldquo dicka per te deshmuar ne lidhje me ate cka ka ndodhur tek ky kamp te lidhet me ne sepse keto deshmi jane shume te rendesishme Shume kane dhene deshmi me pare e disa jane merzitur nga intervistime pa sens dhe pa qellim te qarte por ne rastin tone nuk behet fjale perprodhimin e spoteve televizive Behet fjale per deshmi profesionale te cilat do te vihen ne funksion te muzeumit e do te perdoren per te treguar historine ne te ardhmen Muzeu eshte menduar i tille ne menyre qe kapanoni i pare te rikonstruktohet sic ka qene ne kohen e ushtrise Italiane Kapanoni i dyte do te rindertohet sic ka qene ne kohen e kampit te perqendrimit Kapanoni perballe do te jete muzeumi real i kampit te perqendrimit dhe punes se detyruar ne Shqiperi Kapanoni i katert do te jete nje platforme per artin qe trajton temat e dhunes temat e diktatures dhe temat e te keqes ndersa kapanoni perballe fjetoreve do te transformohet ne arkive ne ambjente ndihmese dhe ndoshta dhe ne ambjente fjetjeje per studiozet qe vijne per te qendruar 2 ose 3 nete per te perceptuar atmosferen e jeteses ne nje siperfaqe te kufizuar Per te rinjte e sotem eshte e paimagjinueshme se si mund te jete jetesa ne nje siperfaqe kaq te kufizuar dhe te rrethuar nga tela me xhemba Ne kete kamp kemi te bejme nje rast specifik i cili dhemb me shume se gjithcka dhe ky eshte fenomeni i femijeve te vdekur Kur flitet per antikomunizem nje femije 0 vjec1 vjec 5 vjec nuk eshte anti asgje Nje femije kerkon vetem kushtet minimale qe jane familja nena ushqimi dhe asgje me shume ee ka keto kushte Per te nuk ka asnje dallim nese jeton ne

Tepelene apo NYC Por ketu po flasim per femije qe ju jane mohuar te gjitha llojet e te drejtave prandaj ne qender te ketij memoriali ne kemi menduar te veme 7 rrathe te cilat jane transformuar ne katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin Kjo sepse katrori sistemi kardezian eshte nje sistem i krijuar prej mendjes se njeriut Natyre nuk ka sisteme ortogonale prandaj dhe Dante kur e pershkruante ferrin e pershkruante me ane te rratheve e jo katrore Por ky kamp ka qene nje ferr tokesor Nje ferr njerezor do te bazohet ne sistemin me gjenial qe ka krijuar njerezimi ate kardezian Per kete aresye memoriali perbehet nga jane 7 katrore te ndertuar prej qipariseve peme qe te gjithe e njihni Qiparisi eshte nje peme qe e drejton gishtin lart eshte nje peme e cila lidh token me qiellin ne menyre shume te qarte Duke mos harruar aftesine per te gjelberuar gjate gjithe viti dhe mesazhi eshte shume i qarte Keta 7 katrore qe brendashkruajne njeri tjetrin krijojne pyllin e qete siseNe momentin e fundit ne menyre shume dinake ketyre femijeve katrori i 7-te Ai u hiqet Katrori i 7-te sipas krijuesit eshte dita qe i jepet njeriut per te jetuar E pikerisht kjo dite i eshte hequr ketyre femijeve Per paradoks dhe besim ne miresi heqja e rrethit te 7-te te qipariseve krijon nje platforme qetesie Ne kete platforme vizitoret nuk kane me lidhje vizuale direkte me kapanonet e horrorit dhe ne ate vend njeriu vetem mund te ulet per tu lutur medituar apo per te ndeze nje qiri Ne kete vend vizitori mund te krijoje kontaktin toke qiell Ne perimetrin e platformes jane edhe disa stole te cilet bejne nje gjest perkulje per te treguar ndjeshmerinekarshi asaj qe ka ndodhur ndersa ne dysheme jane gdhendur te gjithe emrat e njerezve qe kane qene ne kete kamp Nuk ka nje koridor te vecante qe te con tek pylli qetesise sepse vizitori duhet ta ndjeje vete ne lekure ate cka ka ndodhur aty dhe duhet te ece mespermes qiparisave perfaqesuesve te femijeve te pafajshem per te ecur pastaj mbi emrat e shkruar Duhet te ece mbi emrat e shkruar ne menyre qe te provoje ndjesine se cdo te thote te shkelesh mbi emrin e atyre qe ju hoq e drejta per te jetuar ne moshe fare te mitur Pastaj te mendoje qe ata jo vetem e kane i kane cuar drejt vdekjes keto qenie te pafajshme por edhe i kane vrare Emrat do jene te gllendura ne pllaken e granitit antracid dhe do jene te lyera me nje llak fluoreshent transparent i cili naten nen veprimin e llambave Wud do te beje qe emrat te ndricojne Ne kemi qene ketu para nje viti e qe nga ajo kohe bere disa shkembime shkresurinash me ministrine e mbrojtjes dhe me ZRPP por eshte e pajustifikueshme qe ne 365 dite nuk eshte bere akoma kalimi i pronesise nga nje institucion ne tjetrin Eshte vendosur te blihen qipariset por sic e thashe dhe me pare burokracia kerkon kohen e vet dhe kjo kohe shpesh eshte padurushmerisht e gjate E ndjej ketu per detyrim te falenderoj drejtoreshen e MEMO-s zj Ema Andrea e cila per dy jave ka treguar se mund te ngrihet nje fundrasing dhe te blihen 60 qiparisa Une kam ketu listen e donatore prej gjithe botes dhe fundrasing do te vazhdoje deri ne perfundimin e memorialit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Ndjej si detyrim te falenderoj institucionin qe ka nisur kete projekt para dy vitesh ambasaden Italiane dhe UNDP e cila mbeshteti nje program qe quhet ldquoKujtese per te parandaluar dhe per te sheruarrdquo Bashkine Tepelenes e cila ka mbajtur nje qendrim profesional edhe pse te ftohte ne lidhje me kete projekt Bashkine e Tiranes e cila u ofrua te blinte qiparise qe mund te mbeten pa blere (nese do jete nevoja) Ambasaden Amerikane qe ka qene gjithmone mbeshtetese e ketyre aktiviteteve qendren MEMO qe ka bere te mundur intensivimin spektakular te diskutimit mbi krimet e diktatures komuniste ne Shqiperi dhe eshte transformuar ne motorrin e kesaj pune si dhe Ministrine e Mbrojtjes e cila na ka vene ne dispozion ushtare e kolonele per te bere punime ne kantierin muzeum Falenderoj gjithashtu dhe ata qe e mohojne haptazi egzistencen e ketij kampi sepse keshtu vertetojne me se miri rendesine e nje pune te tille dhe na shtyjne te paraqesim gjithmone e me shume fakte mbi gjithcka ka ndodhur te ky kamp horrori

Vizatimi i Lek Pervizt u projektuar ne murin ballor te nje kazerme neuml madheumlsi qeuml i peumlrshtatej ndeumlrteseumls Kjo beumlri peumlrshtypje teuml madh ndeumlr vizitoreumlt kryesisht teuml Presidentit Ilir Meta i befasuar nga si trajtoheumlshin teuml internuarit qeuml ndeumlrkaq merrte shpjegimet nga Gjon Radovani

Presidenti Ilir Meta njihet me modelin e njeuml pjese te skeleumlve ku rrinin teuml internuarit njeumlkoheumlsisht me pamjen e brendshe te nje kazerme sipa vizatimit teuml Lek Pervizit i zmadhuar neuml mur

Dhameuml njeuml veshtrim teuml zgjeumlruar mbi Cerimonineuml qeuml

u zhvillua neuml kampit e Tepeleneumls oragnizuar nga

Autoriteti peumlr informim i dosjeumlve teuml sigurimit teuml

shtetit me Kryetare Zonjeumln Gentiana Sula ku mori

pjeseuml dhe e nderoi ateuml ativitet Kreu i Shtetit Ilir

Meta

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Dy artikuj teuml Koleuml Maceumls

neuml shtypin Italian

Nga Qerim Vrioni

KOL MACA

Njeuml nga fotografeumlt meuml teuml shquar shqiptar teuml gjysmeumls

seuml pareuml teuml shekullit teuml kaluar mbetet pa dyshim Koleuml

Maca (1882-1945) Meumlsimet e para neuml leumlm teuml

ldquodhomeumls seuml erreumltrdquo ai i mori si teuml thuashvjedhurazi neuml

studion e artistit dhe mjeshtrit shkodran Koleuml

Idromeno ku punoi qysh djaleuml i ri si ndihmeumls Meuml

pas Maca ka thelluar njohuriteuml e tij mbi proceset

fotografike neuml Austri Gjithsesi shkruesi i keumltyre

rradheumlve ende nuk ka gjetur teuml dheumlna teuml sakta mbi

meumlnyreumln e vajtjes emrin e shkolleumls a kursit teuml

fotografiseuml dhe koheumlzgjatjes e studimeve teuml Koleuml

Maceumls neuml Austri Pas kthimit neuml atdhe nga Austria ai hapi neuml

Shkodeumlr neuml vitin 1910 neuml mosheumln 28-vjeccedilare

studion e tij fotografike pa harruar teuml krijoj edhe

vuleumln e tij teuml pareuml vetjake (teuml njomeuml) e cila do trsquou

vendosej mbrapa fotove teuml stampuara Por para hapjes seuml studios dhe puneumls neuml teuml Koleuml

Maca kishte arritur diccedilka krejteuml teuml veccedilanteuml botimin

neuml shtypin italian teuml koheumls pra mbi 100 vite meuml

pareuml dy artikuj mbi Shqipeumlrineuml teuml shoqeumlruar edhe

me foto teuml tija teuml karakterit dokumentar historik

etnografik gjeografik social etj Ata janeuml publikuar

neuml faqet e ldquoRevista Mensile del Corriere della Serardquo

(Revista e peumlrmuajshme e Corriere della Sera)

neuml Kol Mazza 19071 ago fascicolo 8 dhe neuml Kol

Mazza-1908 1 mag fascicolo 5 pra i pari neuml 1

gusht 1907 dhe i dyti neuml 1 maj 1908 neuml njeuml largeumlsi

kohore prej 8 muajsh nga njeri-tjetri Duhet shtuar se

ldquo

Corriere della Serardquo(Milano) qysh prej numrit teuml

pareuml teuml saj neuml vitin 1876 vazhdon ende sot teuml mbetet

njeuml nga gazetat meuml serioze meuml ndikuese dhe meuml

jeteumlgjata neuml shtypin e shkruar neuml Itali (tashmeuml edhe

neuml internet online) Shkrimi i pareuml i Maceumls titullohet ldquoTra i montanari

albanesirdquo (Midis maleumlsorve shqiptareuml) i takon dateumls

1 gusht 1907 dhe shoqeumlrohet me gjashteuml foto

bashkeumlngjitur me poshteuml sheumlnimet peumlrkateumlse

Natyrisht fotot e Maceumls ndihmojneuml lexuesin italian

peumlr teuml perceptuar sa meuml mireuml peumlrmbajtjen e tekstit teuml

shkruar Aty shpalosen teuml dheumlna etnografike peumlr

traditat e popullit shqiptar organizimin e jeteumls

shoqeumlrore peumlr bajraktareuml dhe Kanunin e Lekeuml

Dukagjinit peumlr dukurineuml e gjakmarrjes ceremoniteuml e

martesave etj Madje njeumlra nga fotot paraqet njeuml

daseumlm neuml veri teuml Shqipeumlriseuml ndeumlrsa njeuml tjeteumlr

pasqyron njeuml ceremoni vdekjeje sipas riteve

tradicionale teuml krahineumls Teuml dy keumlto foto meuml voneuml u

shtypeumln neuml Itali dhe qarkulluan si kartolina postare

Neuml numrin e dateumls 1 maj 1908 seumlrish ldquoRevista

Mensile del Corriere della Serardquo publikon neuml faqet

e saj shkrimin e dyteuml (mesa dijmeuml deri tani se mund

teuml keteuml edhe teuml tjereuml) teuml fotografit Koleuml Maca me

titull ldquoMonumenti e costumi albanesirdquo(Monumente

dhe kostume shqiptare) i shoqeumlruar edhe ky po me

gjashteuml foto teuml autorit Imazhet fotografike teuml dala

nga objektivi i Maceumls ashtu si edhe neuml artikullin e

pareuml ilustrojneuml mireuml peumlrmbajtjen e materialeve

shkrimore Neuml artikull paraqiten informacione teuml

ndryshme me karakter gjeografik ndeumlrthurrur me

mjaft kujdes dhe kultureuml edhe me historineuml dhe

etnografineuml e popullit dhe kombit shqiptar Ndeumlr teuml tjera neuml shkrim gjendet edhe fraza disi e

guximshme dhe disi sfiduese se ldquoKur teuml gjitheuml tokat

e Hungariseuml Serbiseuml Bullgariseuml filluan teuml

neumlnshtrohen nga fuqia e Gjyseumlm-Heumlneumls(Perandoriseuml

osmane-sheumlnim) dhe seuml fundmi edhe Viena u

keumlrceumlnua Shqipeumlria e vetme ia ndaloi hapat dhe

qeumlndroi e forteuml para barbareumlve ldquo(turqeumlve-sheumlnim)

Madje vazhdon kjo tokeuml heronjsh dikur ishte Muri

Kinez peumlr turqit Keumlto pohime peumlr luftrat e

Skeumlnderbeut kundra pushtuesve otomaneuml edhe me

bazeuml krahasimin tregojneuml jo veteumlm njohjen mireuml

nga Maca teuml historiseuml seuml Shqipeumlriseuml dashurineuml

peumlratdheun e tij por edhe theksimin e vlerave meuml teuml spikatura teuml saj peumlr lexuesin Italian Peumlr vepreumln e Heroit toneuml Kombeumltar Maca paraqet edhe disa cileumlsime sipeumlrore teuml teuml huajve Duhet shtuar se artikujt u shkruan neuml koheumln (fillimi i shekullit XX) kur shqiptareumlt ndodheshin ende neumln pushtimin osman ccedilka flet edhe peumlr kurajon civile teuml fotografit Meuml poshteuml neuml shkrim flitet edhe peumlr keumlshtjelleumln simbol teuml Shkodreumls me emrin Rozafa

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

origjineumln e emrit historineuml dhe legjendeumln e saj tepeumlr teuml veccedilanteuml si dhe vendin qeuml ze ajo kultureumln shqiptare Maca e shpjegon legjendeumln e Rozafeumls bash ashtu si paraqitet edhe sot e gjitheuml diteumls neuml Shqipeumlr e kudo neuml boteuml neumlpeumlr libra dhe botime teuml tjera me karakter historik dhe antropologjik

Artkulli meuml poshteuml jep njeuml panorameuml zgjeruar (edhe me foto) teuml veshjeve popullore tradicionale teuml krahinave teuml veriut duke u ndalur meuml shumeuml

neuml zoneumln e Mireumlditeumls peumlr qeumlndreseumln e teuml cileumls kundra pushtimit otomna shfaq simpati e respekt teuml madh Po ashtu shkrimi shoqeumlrohet edhe me foto teuml Ureumls seuml Buneumls dhe Ureumls seuml Mesit

Kol Maca ishte fotografi zyrtar e i asaj periudhe 1920 -1944 Dhe e kishte studion ne Tirane ne rrugen e Elbasanit Neuml luftimet peumlr ccedillirimin e Tiraneumls sudioja digjet krejteumlsisht Kol Maca ishte mik i familjeumls dhe me djegien e studiois humbeumln gjiteuml fotografiteuml tona qeuml ndodheumlshin aty Ai meuml tregoi se studion ia kishin djegur partizaneumlt dhe jo gjermaneumlt Qau hallin se kishte gabuar qeuml srsquokishte krijuar njeuml arshiveuml neuml shteumlpineuml e tijKeumlto i mora vesh drej prej tij sepse ai kishte riparuar lokalin e punonte si fotograf Si e mora vesh shkova dhe e takova mos kishte ruejt ndonje fotografi tona Keumldshtu mora vesh se ccedilrsquokishte ndodhur me falkeqeumlsieumln e madhe qeuml e kishte gjet Koleumln

Fiqri Dine Prenk Pervizi Muharrem Bajraktari Hysni Dema

Kateumlr zoneumlkomandanteumlt e Shqipeumlriseuml 1924-1929 Fotografi nga Koleuml Maca 1927 qeuml ishte fotografi i zyrtarizuar

i asj koheuml dhe i pallatit mbrteteumlror

FATOS ARAPI

Nga Luan Ccedilipi Teuml kundronim Tosi teuml ndiqnim nga larg Gjer neuml Bullgari kur nise vargeumlzimin Peumlrmendsh i meumlsonim ccedildo strofeuml e ccedildo varg Na mbushje me shpreseuml na shtoje geumlzimin Rilindi Naimi Lasgushi Asllani Shpeumlrthente talenti neuml ccedildo poezi Teuml dalrsquo kush teuml dojeuml eumlshteuml shesh mejdani Kadare Agolli me ta edhe ti Qindra mijeumlra grimca me drita e ngjyra Pereumlndimet i ndiqje gjer te reteuml peumlrflakur Mbi det shpeumlrthenin ldquo mejtimetrdquo e lira Gjeumlmonin magjisheumlm ldquo alarmet peumlrgjakurrdquo Sa shpejt e dallove reumlnien neuml humnereuml Ngritur nga rrogozi fort protestove Njeuml lirik pasqyreuml lindi keumlteuml hereuml Shpalosur neuml art ccedilka pe dhe jetove Kishe trasheumlgim ullinj edhe ara Te Zveumlrneci i Vloreumls qilim buzeuml detit Po njeuml degeuml ulliri valleuml si nuk trsquou dha Rrethuar peumlr koke si kuroreuml teuml mbretit Ngadheumlnjen poezia 20 libra shkruar Poetika Strugeuml ldquoKurora e arteumlrdquo Dhe pse pushtetareumlt teuml leumlneuml teuml veccediluar Vlereumlsimi i lexuesit Monument i lart Vloreuml 5 korrik 2010

Peumlrgatiti Fritz RADOVANI

MASKA PREJ BALTET

NGA AT PJETER MESHKALLA sJ

H I P O K R I Z I A

Hipokriti keumlrkon teuml duket ndryshe nga ccedilrsquoeumlshteuml

Shtiheumlt si i mireuml peumlr teuml geumlnjyer Mos iu afro Perendiseuml me zemeumlr dy faqesh Mos ban hipokrizi para njereumlzve (Ecili 1 36-37) E kundeumlrta I ccedililteumlr flet e vepron pa u shtireuml eumlshteuml i pasteumlr nga zemra i sinqerteuml (nga Fjalori)

I DEFINICIONE Njeuml maskeuml e zbukurueme qeuml holleuml mbulon fytyreumln e shemtueme Sa vojna lyreuml-ngjyreuml qeuml meumlshefin rrudhat e njeuml plakeumls meumlnxyreuml Njeuml pare kallpe e zbehteuml qeuml neuml treg na del porsi flori i veumlrteteuml Thesi qeuml neuml grykeuml ka molla e poshteuml derrsquoneuml fund ka veccedil gjarpinjeuml e bolla

Njeuml monument mermeri mbi kryma mbi skeleta e kafka tmeacuteri por zemra ndineuml sirsquo i akull neuml ty qeuml ngrineuml por shpirti i drejteuml nuk di nuk di nuk di sesi por ndineuml se jeacute h i p o k r i z i

II KUADRA Jeacute Judeuml qeuml fjaleumln keacute si shpirt ndash njeri e peumlr trathti ndaj Meumlsuesit pshereumltiteuml neuml sa me njeuml teuml puthun Meumlsuesin jeacute tue shiteuml hipokrizi peumlr treqind pare argjeumlnd Joab jeacute qeuml pret neuml beseuml e veacute pusi hasmin e falun peumlrqafon miqeumlsisht kur teuml mshefteumln thikeuml atij ia nguleuml tinzisht hipokrizi filleuml neuml zemeumlr si gand Ti Sireneuml magjepsore shtrigeuml unjicirc teumlrhjek e detareumlt i thitheuml neuml pasqyreuml teuml qeacuteteuml dhe ia peumlrplaseuml anijeumln teacutersquo i shkamb neumln deacuteteuml hipokrizi me knaqun synin tand Teuml njoh mireuml hipokrizi ti jeacute trathti lubi Geumlnjen synin pa sherri por zemra ndineuml njeuml ereuml gjaku neuml ty qeuml ngrineuml por shpirti i drejteuml nuk di nuk di sesi por ndineuml se jeacute h i p o k r i z i Vazhdon

Shenim nga FR Mendoj me botue disa pjeseuml

nga krijimtaria e At Pjeter Meshkalleumlsveprat e

teuml cilit i pershtaten sot ma shumeuml se kurr koheumls

qeuml po kalojneuml Shqiptareumlt

Melbourne 27 Shtator 2018

Odhise Paskali babai i

skulptureumls shqiptare

Nga Luan Ccedilipi

Odhise Paskali lindi neuml neuml fshatin Kozhan Peumlrmet meuml 22 Dhjetor 1903 Artisti i Popullit Odhise Paskali mund teuml cileumlsohet pa meumldyshje si themeluesi i skulptureumls shqiptare dhe njeuml nga personalitetet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml artit shqiptar Ai u rrit dhe u edukua neuml njeuml mjedis arsimdasheumls Familja u vendos neuml Koblareuml dhe Paskali i ri mori meumlsimet e para nga i ati qeuml ishte prift dhe meumlsues neuml ateuml fshat Shkolleumln fillore e peumlrfundoi neuml Peumlrmet por edhe qyteti i Peumlrmetit ishte i vogeumll peumlr teuml Pas shumeuml veumlshtireumlsive ekonomike dhe pengesave teuml tjera me ndihmeumln e njeuml miku arbeumlresh neuml vitin 1916 u nis neuml Itali Pasi kreu liceun neuml vitin 1920 filloi studimet neuml Fakultetin e Leteumlrsiseuml dhe Filozofiseuml neuml Universitetin e Torinos dhe meuml pas neuml vitin 1927 mbrojti diplomeumln neuml fusheumln e historiseuml seuml artit me historianin e njohur A Venturi Gjateuml viteve qeuml ishte neuml Torino krahas studimeve neuml universitet Odhise Paskali gjendej ccedildo diteuml neuml studion e artistit italian Rubino ku meumlsoi mjeshteumlrineuml e skulptureumls qeuml e teumlrhiqte veccedilas U beuml i njohur qeuml me krijimet e para kui ishte ende student ldquoI Uriturirdquo eumlshteuml vepra e pareuml neuml skulptureuml e Odise Paskalit dhe njeuml nga kryeveprat e skulptureumls shqiptare U realizua neuml 1924 neuml Torino Deri

neuml 1939 vepra gjendej neuml Pallatin Mbreteumlror Meuml pas u mor nga Italianeumlt si placcedilkeuml lufte dhe ende gjendet atje

Peumlr keumlteuml vepeumlr me vlereuml vet Odise Paskali tregonteldquoJam frymeumlzuar nga plaku qeuml pasheuml teuml vdiste nga uria neuml ullishtat e Vloreumls neuml vitet kur shqiptareumlt iknin nga Pogradeci Peumlrmeti e qytetet e tjera dhe gjenin strehim neuml Vloreuml nga ku kishin shpreseuml teuml kalonin neuml Itali Po punoja keumlteuml portret qeuml eumlshteuml me madheumlsi reale kur nga porta qeuml ishte gjysmeuml e hapur mu afrua njeuml vajzeuml 5-vjeccedilare Ajo u afrua te puna qeuml po punoja dhe meuml pyeti -Ccedilrsquoka ky plak qeuml eumlshteuml keumlshtu -Eumlshteuml i uritur i thasheuml nuk ka teuml hajeuml Nuk tha asnjeuml fjaleuml dhe doli Pas pak u kthye me njeuml copeuml bukeuml neuml doreuml dhe tha -Jepja ta hajeuml dhe doli Ngela i emocionuar me copeumln e bukeumls neuml doreuml por me keumlnaqeumlsineuml se ishte njeuml ogur i mireuml peumlr rrugeumln e artit qeuml kisha zgjedhurrdquo Odhise Paskali qysh hereumlt shkroi artikuj poezi dhe tregime peumlrktheu novela dhe esse peumlr artin dhe artisteumlt Neuml vitin 1929 nxori numrin e pareuml teuml revisteumls ldquoStudenti Shqiptarrdquo teuml cileumln e drejtoi derisa u mbyll pas shtateuml numrash Krahas krijimeve letrare aty botoi foto nga punimet e tij neuml skulptureuml si dhe nga tabloteuml e kolegeumlve artisteuml si Abdurrahim Buza Vangjush Mio Kristaq Sotiri etj Neuml vitin 1935 nga biblioteka e njohur Argys neuml Tiraneuml u botua njeuml libeumlr me tri novela teuml peumlrkthyera nga Odhise Paskali Peumlr disa vite artisti i ri u end midis leteumlrsiseuml dhe artit ende pa e peumlrcaktuar drejtimin e ardhsheumlm teuml krijimtariseuml seuml tij Viti 1928 sheumlnon ktheseumln dhe peumlrkushtimin e ploteuml ndaj skulptureumls Bashkia e Korccedileumls e porositi peumlr njeuml monument kushtuar lufteumltareumlve teuml liriseuml Skulptura ldquoI uriturirdquo e kish beumlreuml teuml njohur si njeuml talent qeuml rrezatonte driteuml peumlr artin kombeumltar ndeumlrsa pas realizimit teuml monumentit ldquoLufteumltari Kombeumltarrdquo neuml qytetin e Korccedileumls (1932) Odhise Paskali do teuml beumlhet skulptori meuml i njohur neuml Shqipeumlri Neuml teuml njeumljteumln diteuml u peumlrurua edhe statuja tjeteumlr e tij ldquoFlamurtarirdquo neuml qytetin e Vloreumls Meuml pas u ngriteumln edhe tri vepra teuml tjera neuml bronz po nga

Paskali ldquoMihal Gramenordquo (Korccedileuml 1932) ldquoCcedilerccediliz Topullirdquo (Gjirokasteumlr 1934) dhe ldquoSkeumlnderbeurdquo (Kukeumls 1939) Me statujat e Odhise Paskalit disa nga qendrat neuml qytetet kryesore shqiptare moreumln njeuml pamje teuml re duke fituar edhe njeuml identitet teuml tyre Pas vitit 1927 Odhise Paskali angazhohet ploteumlsisht neuml jeteumln artistike shqiptare dhe peumlr disa vite do teuml jeteuml neuml krye teuml shumeuml veprimtarive teuml reumlndeumlsishme kombeumltare Neuml vitin 1931 bashkeuml me akuarelistin Qenan Mesareja themeloi shoqeumlrineuml ldquoMiqteuml e Artitrdquo ku u mblodheumln artisteuml teuml teuml gjitha fushave qeuml jetonin neuml Tiraneuml Po ateuml vit Odhise Paskali organizoi Ekspoziteumln e Pareuml Kombeumltare teuml Artit neuml Shqipeumlri qeuml u hap neuml Tiraneuml neuml maj teuml vitit 1931 Ekspozita ndikoi edhe peumlr themelimin e Shkolleumls seuml Vizatimit Odhise Paskali qeuml neuml fillim ishte njeuml ndeumlr meumlsimdheumlneumlsit kryesoreuml ndeumlrsa meuml voneuml u caktua drejtor i saj dhe luajti rol teuml reumlndeumlsisheumlm neuml konsolidimin e shkolleumls si dhe neuml zbulimin dhe peumlrgatitjen e artisteumlve teuml rinj Pas vitit 1944 ndaj Odhise Paskalit neuml fillim u mbajt njeuml qeumlndrim i rezervuar Nuk u ftua teuml merrte pjeseuml neuml Ekspoziteumln Kombeumltare teuml Pasccedillirimit neuml prill teuml 1945-eumls meqeneumlse kishte realizuar meuml pareuml statujeumln e mbretit Zog si dhe buste teuml figurave teuml tjera teuml mbreteumlriseuml Por duhet theumlneuml se punimet kryesore te tij vlerat e statujave neuml bronz teuml ngritura neuml sheshet e qyteteve e ruajteumln teuml pacenueshme figureumln e Odhise Paskalit dhe ndikuan qeuml ai teuml rikthehet peumlrseumlri neuml art Rifilloi krijimtarineuml neuml skulptureuml me bustet e heronjve ldquoMisto Mamerdquo (1948) ldquoVojo Kushirdquo (1949) qeuml u vlereumlsuan midis punimeve meuml teuml bukura teuml atyre viteve Meuml pas realizoi disa monumente si ldquoPartizani Ccedillirimtarrdquo dhe ldquoNdihmeuml Shokutrdquo (Peumlrmet 1964) ldquoPartizani Fitimtarrdquo (Mathausen Austri 1968) ldquoSkeumlnderbeurdquo (Bashkautor Janaq Paccedilo Andrea Mano Tiraneuml 1968) bustet ldquoDy Heroinatrdquo (Gjirokasteumlr 1974) ldquoVeumlllezeumlrit Frasheumlri (bashkautor Thoma Thomai Tiraneuml 1978) ldquoIdriz Seferirdquo (Prishtineuml 1980) etj Neuml vitin 1965 realizoi variantin meuml teuml arrireuml teuml bustit teuml Enver Hoxheumls qeuml u riprodhua neuml qindra e mijeumlra kopje Ajo u ccedilmua si vepra qeuml pasqyroi dhe i sheumlmbeumlllente meuml mireuml figureumls seuml udheumlheqeumlsit komunist teuml Shqipeumlriseuml Peumlr Odhise Paskalin u ngrit studioja e pareuml meuml e madhe neuml Tiraneuml peumlr skulptureuml dhe gjateuml gjitheuml koheumls ai ka qeneuml njeuml nga artisteumlt meuml teuml vlereumlsuar neuml Shqipeumlri Studioja e tij u kthye neuml njeuml shkolleuml peumlr artisteumlt e rinj si dhe peumlr studiuesit dhe historianeumlt e artit pasi Odhise Paskali ka qeneuml gjithashtu edhe njeuml njoheumls i mireuml dhe studiues i zhvillimeve artistike boteumlrore Punoi pak vite si drejtor i Galeriseuml Kombeumltare teuml Arteve dhe neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml koheumls ka qeneuml neuml krijimtari teuml lireuml Gjithnjeuml i angazhuar neuml realizimin e statujave dhe monumenteve Vazhdoi teuml shkruante artikuj dhe ese peumlr artin Duhet theumlneuml se edhe pse Odhisea jetoi neuml Peumlrmet veteumlm 14 vjet dhe shumiceumln e jeteumls 82-vjeccedilare e kaloi

FATOS ARAPI

Nga Luan Ccedilipi Teuml kundronim Tosi teuml ndiqnim nga larg Gjer neuml Bullgari kur nise vargeumlzimin Peumlrmendsh i meumlsonim ccedildo strofeuml e ccedildo varg Na mbushje me shpreseuml na shtoje geumlzimin Rilindi Naimi Lasgushi Asllani Shpeumlrthente talenti neuml ccedildo poezi Teuml dalrsquo kush teuml dojeuml eumlshteuml shesh mejdani Kadare Agolli me ta edhe ti Qindra mijeumlra grimca me drita e ngjyra Pereumlndimet i ndiqje gjer te reteuml peumlrflakur Mbi det shpeumlrthenin ldquo mejtimetrdquo e lira Gjeumlmonin magjisheumlm ldquo alarmet peumlrgjakurrdquo Sa shpejt e dallove reumlnien neuml humnereuml Ngritur nga rrogozi fort protestove Njeuml lirik pasqyreuml lindi keumlteuml hereuml Shpalosur neuml art ccedilka pe dhe jetove Kishe trasheumlgim ullinj edhe ara Te Zveumlrneci i Vloreumls qilim buzeuml detit Po njeuml degeuml ulliri valleuml si nuk trsquou dha Rrethuar peumlr koke si kuroreuml teuml mbretit Ngadheumlnjen poezia 20 libra shkruar Poetika Strugeuml ldquoKurora e arteumlrdquo Dhe pse pushtetareumlt teuml leumlneuml teuml veccediluar Vlereumlsimi i lexuesit Monument i lart Vloreuml 5 korrik 2010

Peumlrgatiti Fritz RADOVANI

MASKA PREJ BALTET

NGA AT PJETER MESHKALLA sJ

H I P O K R I Z I A

Hipokriti keumlrkon teuml duket ndryshe nga ccedilrsquoeumlshteuml

Shtiheumlt si i mireuml peumlr teuml geumlnjyer Mos iu afro Perendiseuml me zemeumlr dy faqesh Mos ban hipokrizi para njereumlzve (Ecili 1 36-37) E kundeumlrta I ccedililteumlr flet e vepron pa u shtireuml eumlshteuml i pasteumlr nga zemra i sinqerteuml (nga Fjalori)

I DEFINICIONE Njeuml maskeuml e zbukurueme qeuml holleuml mbulon fytyreumln e shemtueme Sa vojna lyreuml-ngjyreuml qeuml meumlshefin rrudhat e njeuml plakeumls meumlnxyreuml Njeuml pare kallpe e zbehteuml qeuml neuml treg na del porsi flori i veumlrteteuml Thesi qeuml neuml grykeuml ka molla e poshteuml derrsquoneuml fund ka veccedil gjarpinjeuml e bolla

Njeuml monument mermeri mbi kryma mbi skeleta e kafka tmeacuteri por zemra ndineuml sirsquo i akull neuml ty qeuml ngrineuml por shpirti i drejteuml nuk di nuk di nuk di sesi por ndineuml se jeacute h i p o k r i z i

II KUADRA Jeacute Judeuml qeuml fjaleumln keacute si shpirt ndash njeri e peumlr trathti ndaj Meumlsuesit pshereumltiteuml neuml sa me njeuml teuml puthun Meumlsuesin jeacute tue shiteuml hipokrizi peumlr treqind pare argjeumlnd Joab jeacute qeuml pret neuml beseuml e veacute pusi hasmin e falun peumlrqafon miqeumlsisht kur teuml mshefteumln thikeuml atij ia nguleuml tinzisht hipokrizi filleuml neuml zemeumlr si gand Ti Sireneuml magjepsore shtrigeuml unjicirc teumlrhjek e detareumlt i thitheuml neuml pasqyreuml teuml qeacuteteuml dhe ia peumlrplaseuml anijeumln teacutersquo i shkamb neumln deacuteteuml hipokrizi me knaqun synin tand Teuml njoh mireuml hipokrizi ti jeacute trathti lubi Geumlnjen synin pa sherri por zemra ndineuml njeuml ereuml gjaku neuml ty qeuml ngrineuml por shpirti i drejteuml nuk di nuk di sesi por ndineuml se jeacute h i p o k r i z i Vazhdon

Shenim nga FR Mendoj me botue disa pjeseuml

nga krijimtaria e At Pjeter Meshkalleumlsveprat e

teuml cilit i pershtaten sot ma shumeuml se kurr koheumls

qeuml po kalojneuml Shqiptareumlt

Melbourne 27 Shtator 2018

Odhise Paskali babai i

skulptureumls shqiptare

Nga Luan Ccedilipi

Odhise Paskali lindi neuml neuml fshatin Kozhan Peumlrmet meuml 22 Dhjetor 1903 Artisti i Popullit Odhise Paskali mund teuml cileumlsohet pa meumldyshje si themeluesi i skulptureumls shqiptare dhe njeuml nga personalitetet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml artit shqiptar Ai u rrit dhe u edukua neuml njeuml mjedis arsimdasheumls Familja u vendos neuml Koblareuml dhe Paskali i ri mori meumlsimet e para nga i ati qeuml ishte prift dhe meumlsues neuml ateuml fshat Shkolleumln fillore e peumlrfundoi neuml Peumlrmet por edhe qyteti i Peumlrmetit ishte i vogeumll peumlr teuml Pas shumeuml veumlshtireumlsive ekonomike dhe pengesave teuml tjera me ndihmeumln e njeuml miku arbeumlresh neuml vitin 1916 u nis neuml Itali Pasi kreu liceun neuml vitin 1920 filloi studimet neuml Fakultetin e Leteumlrsiseuml dhe Filozofiseuml neuml Universitetin e Torinos dhe meuml pas neuml vitin 1927 mbrojti diplomeumln neuml fusheumln e historiseuml seuml artit me historianin e njohur A Venturi Gjateuml viteve qeuml ishte neuml Torino krahas studimeve neuml universitet Odhise Paskali gjendej ccedildo diteuml neuml studion e artistit italian Rubino ku meumlsoi mjeshteumlrineuml e skulptureumls qeuml e teumlrhiqte veccedilas U beuml i njohur qeuml me krijimet e para kui ishte ende student ldquoI Uriturirdquo eumlshteuml vepra e pareuml neuml skulptureuml e Odise Paskalit dhe njeuml nga kryeveprat e skulptureumls shqiptare U realizua neuml 1924 neuml Torino Deri

neuml 1939 vepra gjendej neuml Pallatin Mbreteumlror Meuml pas u mor nga Italianeumlt si placcedilkeuml lufte dhe ende gjendet atje

Peumlr keumlteuml vepeumlr me vlereuml vet Odise Paskali tregonteldquoJam frymeumlzuar nga plaku qeuml pasheuml teuml vdiste nga uria neuml ullishtat e Vloreumls neuml vitet kur shqiptareumlt iknin nga Pogradeci Peumlrmeti e qytetet e tjera dhe gjenin strehim neuml Vloreuml nga ku kishin shpreseuml teuml kalonin neuml Itali Po punoja keumlteuml portret qeuml eumlshteuml me madheumlsi reale kur nga porta qeuml ishte gjysmeuml e hapur mu afrua njeuml vajzeuml 5-vjeccedilare Ajo u afrua te puna qeuml po punoja dhe meuml pyeti -Ccedilrsquoka ky plak qeuml eumlshteuml keumlshtu -Eumlshteuml i uritur i thasheuml nuk ka teuml hajeuml Nuk tha asnjeuml fjaleuml dhe doli Pas pak u kthye me njeuml copeuml bukeuml neuml doreuml dhe tha -Jepja ta hajeuml dhe doli Ngela i emocionuar me copeumln e bukeumls neuml doreuml por me keumlnaqeumlsineuml se ishte njeuml ogur i mireuml peumlr rrugeumln e artit qeuml kisha zgjedhurrdquo Odhise Paskali qysh hereumlt shkroi artikuj poezi dhe tregime peumlrktheu novela dhe esse peumlr artin dhe artisteumlt Neuml vitin 1929 nxori numrin e pareuml teuml revisteumls ldquoStudenti Shqiptarrdquo teuml cileumln e drejtoi derisa u mbyll pas shtateuml numrash Krahas krijimeve letrare aty botoi foto nga punimet e tij neuml skulptureuml si dhe nga tabloteuml e kolegeumlve artisteuml si Abdurrahim Buza Vangjush Mio Kristaq Sotiri etj Neuml vitin 1935 nga biblioteka e njohur Argys neuml Tiraneuml u botua njeuml libeumlr me tri novela teuml peumlrkthyera nga Odhise Paskali Peumlr disa vite artisti i ri u end midis leteumlrsiseuml dhe artit ende pa e peumlrcaktuar drejtimin e ardhsheumlm teuml krijimtariseuml seuml tij Viti 1928 sheumlnon ktheseumln dhe peumlrkushtimin e ploteuml ndaj skulptureumls Bashkia e Korccedileumls e porositi peumlr njeuml monument kushtuar lufteumltareumlve teuml liriseuml Skulptura ldquoI uriturirdquo e kish beumlreuml teuml njohur si njeuml talent qeuml rrezatonte driteuml peumlr artin kombeumltar ndeumlrsa pas realizimit teuml monumentit ldquoLufteumltari Kombeumltarrdquo neuml qytetin e Korccedileumls (1932) Odhise Paskali do teuml beumlhet skulptori meuml i njohur neuml Shqipeumlri Neuml teuml njeumljteumln diteuml u peumlrurua edhe statuja tjeteumlr e tij ldquoFlamurtarirdquo neuml qytetin e Vloreumls Meuml pas u ngriteumln edhe tri vepra teuml tjera neuml bronz po nga

Paskali ldquoMihal Gramenordquo (Korccedileuml 1932) ldquoCcedilerccediliz Topullirdquo (Gjirokasteumlr 1934) dhe ldquoSkeumlnderbeurdquo (Kukeumls 1939) Me statujat e Odhise Paskalit disa nga qendrat neuml qytetet kryesore shqiptare moreumln njeuml pamje teuml re duke fituar edhe njeuml identitet teuml tyre Pas vitit 1927 Odhise Paskali angazhohet ploteumlsisht neuml jeteumln artistike shqiptare dhe peumlr disa vite do teuml jeteuml neuml krye teuml shumeuml veprimtarive teuml reumlndeumlsishme kombeumltare Neuml vitin 1931 bashkeuml me akuarelistin Qenan Mesareja themeloi shoqeumlrineuml ldquoMiqteuml e Artitrdquo ku u mblodheumln artisteuml teuml teuml gjitha fushave qeuml jetonin neuml Tiraneuml Po ateuml vit Odhise Paskali organizoi Ekspoziteumln e Pareuml Kombeumltare teuml Artit neuml Shqipeumlri qeuml u hap neuml Tiraneuml neuml maj teuml vitit 1931 Ekspozita ndikoi edhe peumlr themelimin e Shkolleumls seuml Vizatimit Odhise Paskali qeuml neuml fillim ishte njeuml ndeumlr meumlsimdheumlneumlsit kryesoreuml ndeumlrsa meuml voneuml u caktua drejtor i saj dhe luajti rol teuml reumlndeumlsisheumlm neuml konsolidimin e shkolleumls si dhe neuml zbulimin dhe peumlrgatitjen e artisteumlve teuml rinj Pas vitit 1944 ndaj Odhise Paskalit neuml fillim u mbajt njeuml qeumlndrim i rezervuar Nuk u ftua teuml merrte pjeseuml neuml Ekspoziteumln Kombeumltare teuml Pasccedillirimit neuml prill teuml 1945-eumls meqeneumlse kishte realizuar meuml pareuml statujeumln e mbretit Zog si dhe buste teuml figurave teuml tjera teuml mbreteumlriseuml Por duhet theumlneuml se punimet kryesore te tij vlerat e statujave neuml bronz teuml ngritura neuml sheshet e qyteteve e ruajteumln teuml pacenueshme figureumln e Odhise Paskalit dhe ndikuan qeuml ai teuml rikthehet peumlrseumlri neuml art Rifilloi krijimtarineuml neuml skulptureuml me bustet e heronjve ldquoMisto Mamerdquo (1948) ldquoVojo Kushirdquo (1949) qeuml u vlereumlsuan midis punimeve meuml teuml bukura teuml atyre viteve Meuml pas realizoi disa monumente si ldquoPartizani Ccedillirimtarrdquo dhe ldquoNdihmeuml Shokutrdquo (Peumlrmet 1964) ldquoPartizani Fitimtarrdquo (Mathausen Austri 1968) ldquoSkeumlnderbeurdquo (Bashkautor Janaq Paccedilo Andrea Mano Tiraneuml 1968) bustet ldquoDy Heroinatrdquo (Gjirokasteumlr 1974) ldquoVeumlllezeumlrit Frasheumlri (bashkautor Thoma Thomai Tiraneuml 1978) ldquoIdriz Seferirdquo (Prishtineuml 1980) etj Neuml vitin 1965 realizoi variantin meuml teuml arrireuml teuml bustit teuml Enver Hoxheumls qeuml u riprodhua neuml qindra e mijeumlra kopje Ajo u ccedilmua si vepra qeuml pasqyroi dhe i sheumlmbeumlllente meuml mireuml figureumls seuml udheumlheqeumlsit komunist teuml Shqipeumlriseuml Peumlr Odhise Paskalin u ngrit studioja e pareuml meuml e madhe neuml Tiraneuml peumlr skulptureuml dhe gjateuml gjitheuml koheumls ai ka qeneuml njeuml nga artisteumlt meuml teuml vlereumlsuar neuml Shqipeumlri Studioja e tij u kthye neuml njeuml shkolleuml peumlr artisteumlt e rinj si dhe peumlr studiuesit dhe historianeumlt e artit pasi Odhise Paskali ka qeneuml gjithashtu edhe njeuml njoheumls i mireuml dhe studiues i zhvillimeve artistike boteumlrore Punoi pak vite si drejtor i Galeriseuml Kombeumltare teuml Arteve dhe neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml koheumls ka qeneuml neuml krijimtari teuml lireuml Gjithnjeuml i angazhuar neuml realizimin e statujave dhe monumenteve Vazhdoi teuml shkruante artikuj dhe ese peumlr artin Duhet theumlneuml se edhe pse Odhisea jetoi neuml Peumlrmet veteumlm 14 vjet dhe shumiceumln e jeteumls 82-vjeccedilare e kaloi

Njeuml monument mermeri mbi kryma mbi skeleta e kafka tmeacuteri por zemra ndineuml sirsquo i akull neuml ty qeuml ngrineuml por shpirti i drejteuml nuk di nuk di nuk di sesi por ndineuml se jeacute h i p o k r i z i

II KUADRA Jeacute Judeuml qeuml fjaleumln keacute si shpirt ndash njeri e peumlr trathti ndaj Meumlsuesit pshereumltiteuml neuml sa me njeuml teuml puthun Meumlsuesin jeacute tue shiteuml hipokrizi peumlr treqind pare argjeumlnd Joab jeacute qeuml pret neuml beseuml e veacute pusi hasmin e falun peumlrqafon miqeumlsisht kur teuml mshefteumln thikeuml atij ia nguleuml tinzisht hipokrizi filleuml neuml zemeumlr si gand Ti Sireneuml magjepsore shtrigeuml unjicirc teumlrhjek e detareumlt i thitheuml neuml pasqyreuml teuml qeacuteteuml dhe ia peumlrplaseuml anijeumln teacutersquo i shkamb neumln deacuteteuml hipokrizi me knaqun synin tand Teuml njoh mireuml hipokrizi ti jeacute trathti lubi Geumlnjen synin pa sherri por zemra ndineuml njeuml ereuml gjaku neuml ty qeuml ngrineuml por shpirti i drejteuml nuk di nuk di sesi por ndineuml se jeacute h i p o k r i z i Vazhdon

Shenim nga FR Mendoj me botue disa pjeseuml

nga krijimtaria e At Pjeter Meshkalleumlsveprat e

teuml cilit i pershtaten sot ma shumeuml se kurr koheumls

qeuml po kalojneuml Shqiptareumlt

Melbourne 27 Shtator 2018

Odhise Paskali babai i

skulptureumls shqiptare

Nga Luan Ccedilipi

Odhise Paskali lindi neuml neuml fshatin Kozhan Peumlrmet meuml 22 Dhjetor 1903 Artisti i Popullit Odhise Paskali mund teuml cileumlsohet pa meumldyshje si themeluesi i skulptureumls shqiptare dhe njeuml nga personalitetet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml artit shqiptar Ai u rrit dhe u edukua neuml njeuml mjedis arsimdasheumls Familja u vendos neuml Koblareuml dhe Paskali i ri mori meumlsimet e para nga i ati qeuml ishte prift dhe meumlsues neuml ateuml fshat Shkolleumln fillore e peumlrfundoi neuml Peumlrmet por edhe qyteti i Peumlrmetit ishte i vogeumll peumlr teuml Pas shumeuml veumlshtireumlsive ekonomike dhe pengesave teuml tjera me ndihmeumln e njeuml miku arbeumlresh neuml vitin 1916 u nis neuml Itali Pasi kreu liceun neuml vitin 1920 filloi studimet neuml Fakultetin e Leteumlrsiseuml dhe Filozofiseuml neuml Universitetin e Torinos dhe meuml pas neuml vitin 1927 mbrojti diplomeumln neuml fusheumln e historiseuml seuml artit me historianin e njohur A Venturi Gjateuml viteve qeuml ishte neuml Torino krahas studimeve neuml universitet Odhise Paskali gjendej ccedildo diteuml neuml studion e artistit italian Rubino ku meumlsoi mjeshteumlrineuml e skulptureumls qeuml e teumlrhiqte veccedilas U beuml i njohur qeuml me krijimet e para kui ishte ende student ldquoI Uriturirdquo eumlshteuml vepra e pareuml neuml skulptureuml e Odise Paskalit dhe njeuml nga kryeveprat e skulptureumls shqiptare U realizua neuml 1924 neuml Torino Deri

neuml 1939 vepra gjendej neuml Pallatin Mbreteumlror Meuml pas u mor nga Italianeumlt si placcedilkeuml lufte dhe ende gjendet atje

Peumlr keumlteuml vepeumlr me vlereuml vet Odise Paskali tregonteldquoJam frymeumlzuar nga plaku qeuml pasheuml teuml vdiste nga uria neuml ullishtat e Vloreumls neuml vitet kur shqiptareumlt iknin nga Pogradeci Peumlrmeti e qytetet e tjera dhe gjenin strehim neuml Vloreuml nga ku kishin shpreseuml teuml kalonin neuml Itali Po punoja keumlteuml portret qeuml eumlshteuml me madheumlsi reale kur nga porta qeuml ishte gjysmeuml e hapur mu afrua njeuml vajzeuml 5-vjeccedilare Ajo u afrua te puna qeuml po punoja dhe meuml pyeti -Ccedilrsquoka ky plak qeuml eumlshteuml keumlshtu -Eumlshteuml i uritur i thasheuml nuk ka teuml hajeuml Nuk tha asnjeuml fjaleuml dhe doli Pas pak u kthye me njeuml copeuml bukeuml neuml doreuml dhe tha -Jepja ta hajeuml dhe doli Ngela i emocionuar me copeumln e bukeumls neuml doreuml por me keumlnaqeumlsineuml se ishte njeuml ogur i mireuml peumlr rrugeumln e artit qeuml kisha zgjedhurrdquo Odhise Paskali qysh hereumlt shkroi artikuj poezi dhe tregime peumlrktheu novela dhe esse peumlr artin dhe artisteumlt Neuml vitin 1929 nxori numrin e pareuml teuml revisteumls ldquoStudenti Shqiptarrdquo teuml cileumln e drejtoi derisa u mbyll pas shtateuml numrash Krahas krijimeve letrare aty botoi foto nga punimet e tij neuml skulptureuml si dhe nga tabloteuml e kolegeumlve artisteuml si Abdurrahim Buza Vangjush Mio Kristaq Sotiri etj Neuml vitin 1935 nga biblioteka e njohur Argys neuml Tiraneuml u botua njeuml libeumlr me tri novela teuml peumlrkthyera nga Odhise Paskali Peumlr disa vite artisti i ri u end midis leteumlrsiseuml dhe artit ende pa e peumlrcaktuar drejtimin e ardhsheumlm teuml krijimtariseuml seuml tij Viti 1928 sheumlnon ktheseumln dhe peumlrkushtimin e ploteuml ndaj skulptureumls Bashkia e Korccedileumls e porositi peumlr njeuml monument kushtuar lufteumltareumlve teuml liriseuml Skulptura ldquoI uriturirdquo e kish beumlreuml teuml njohur si njeuml talent qeuml rrezatonte driteuml peumlr artin kombeumltar ndeumlrsa pas realizimit teuml monumentit ldquoLufteumltari Kombeumltarrdquo neuml qytetin e Korccedileumls (1932) Odhise Paskali do teuml beumlhet skulptori meuml i njohur neuml Shqipeumlri Neuml teuml njeumljteumln diteuml u peumlrurua edhe statuja tjeteumlr e tij ldquoFlamurtarirdquo neuml qytetin e Vloreumls Meuml pas u ngriteumln edhe tri vepra teuml tjera neuml bronz po nga

Paskali ldquoMihal Gramenordquo (Korccedileuml 1932) ldquoCcedilerccediliz Topullirdquo (Gjirokasteumlr 1934) dhe ldquoSkeumlnderbeurdquo (Kukeumls 1939) Me statujat e Odhise Paskalit disa nga qendrat neuml qytetet kryesore shqiptare moreumln njeuml pamje teuml re duke fituar edhe njeuml identitet teuml tyre Pas vitit 1927 Odhise Paskali angazhohet ploteumlsisht neuml jeteumln artistike shqiptare dhe peumlr disa vite do teuml jeteuml neuml krye teuml shumeuml veprimtarive teuml reumlndeumlsishme kombeumltare Neuml vitin 1931 bashkeuml me akuarelistin Qenan Mesareja themeloi shoqeumlrineuml ldquoMiqteuml e Artitrdquo ku u mblodheumln artisteuml teuml teuml gjitha fushave qeuml jetonin neuml Tiraneuml Po ateuml vit Odhise Paskali organizoi Ekspoziteumln e Pareuml Kombeumltare teuml Artit neuml Shqipeumlri qeuml u hap neuml Tiraneuml neuml maj teuml vitit 1931 Ekspozita ndikoi edhe peumlr themelimin e Shkolleumls seuml Vizatimit Odhise Paskali qeuml neuml fillim ishte njeuml ndeumlr meumlsimdheumlneumlsit kryesoreuml ndeumlrsa meuml voneuml u caktua drejtor i saj dhe luajti rol teuml reumlndeumlsisheumlm neuml konsolidimin e shkolleumls si dhe neuml zbulimin dhe peumlrgatitjen e artisteumlve teuml rinj Pas vitit 1944 ndaj Odhise Paskalit neuml fillim u mbajt njeuml qeumlndrim i rezervuar Nuk u ftua teuml merrte pjeseuml neuml Ekspoziteumln Kombeumltare teuml Pasccedillirimit neuml prill teuml 1945-eumls meqeneumlse kishte realizuar meuml pareuml statujeumln e mbretit Zog si dhe buste teuml figurave teuml tjera teuml mbreteumlriseuml Por duhet theumlneuml se punimet kryesore te tij vlerat e statujave neuml bronz teuml ngritura neuml sheshet e qyteteve e ruajteumln teuml pacenueshme figureumln e Odhise Paskalit dhe ndikuan qeuml ai teuml rikthehet peumlrseumlri neuml art Rifilloi krijimtarineuml neuml skulptureuml me bustet e heronjve ldquoMisto Mamerdquo (1948) ldquoVojo Kushirdquo (1949) qeuml u vlereumlsuan midis punimeve meuml teuml bukura teuml atyre viteve Meuml pas realizoi disa monumente si ldquoPartizani Ccedillirimtarrdquo dhe ldquoNdihmeuml Shokutrdquo (Peumlrmet 1964) ldquoPartizani Fitimtarrdquo (Mathausen Austri 1968) ldquoSkeumlnderbeurdquo (Bashkautor Janaq Paccedilo Andrea Mano Tiraneuml 1968) bustet ldquoDy Heroinatrdquo (Gjirokasteumlr 1974) ldquoVeumlllezeumlrit Frasheumlri (bashkautor Thoma Thomai Tiraneuml 1978) ldquoIdriz Seferirdquo (Prishtineuml 1980) etj Neuml vitin 1965 realizoi variantin meuml teuml arrireuml teuml bustit teuml Enver Hoxheumls qeuml u riprodhua neuml qindra e mijeumlra kopje Ajo u ccedilmua si vepra qeuml pasqyroi dhe i sheumlmbeumlllente meuml mireuml figureumls seuml udheumlheqeumlsit komunist teuml Shqipeumlriseuml Peumlr Odhise Paskalin u ngrit studioja e pareuml meuml e madhe neuml Tiraneuml peumlr skulptureuml dhe gjateuml gjitheuml koheumls ai ka qeneuml njeuml nga artisteumlt meuml teuml vlereumlsuar neuml Shqipeumlri Studioja e tij u kthye neuml njeuml shkolleuml peumlr artisteumlt e rinj si dhe peumlr studiuesit dhe historianeumlt e artit pasi Odhise Paskali ka qeneuml gjithashtu edhe njeuml njoheumls i mireuml dhe studiues i zhvillimeve artistike boteumlrore Punoi pak vite si drejtor i Galeriseuml Kombeumltare teuml Arteve dhe neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml koheumls ka qeneuml neuml krijimtari teuml lireuml Gjithnjeuml i angazhuar neuml realizimin e statujave dhe monumenteve Vazhdoi teuml shkruante artikuj dhe ese peumlr artin Duhet theumlneuml se edhe pse Odhisea jetoi neuml Peumlrmet veteumlm 14 vjet dhe shumiceumln e jeteumls 82-vjeccedilare e kaloi

neuml 1939 vepra gjendej neuml Pallatin Mbreteumlror Meuml pas u mor nga Italianeumlt si placcedilkeuml lufte dhe ende gjendet atje

Peumlr keumlteuml vepeumlr me vlereuml vet Odise Paskali tregonteldquoJam frymeumlzuar nga plaku qeuml pasheuml teuml vdiste nga uria neuml ullishtat e Vloreumls neuml vitet kur shqiptareumlt iknin nga Pogradeci Peumlrmeti e qytetet e tjera dhe gjenin strehim neuml Vloreuml nga ku kishin shpreseuml teuml kalonin neuml Itali Po punoja keumlteuml portret qeuml eumlshteuml me madheumlsi reale kur nga porta qeuml ishte gjysmeuml e hapur mu afrua njeuml vajzeuml 5-vjeccedilare Ajo u afrua te puna qeuml po punoja dhe meuml pyeti -Ccedilrsquoka ky plak qeuml eumlshteuml keumlshtu -Eumlshteuml i uritur i thasheuml nuk ka teuml hajeuml Nuk tha asnjeuml fjaleuml dhe doli Pas pak u kthye me njeuml copeuml bukeuml neuml doreuml dhe tha -Jepja ta hajeuml dhe doli Ngela i emocionuar me copeumln e bukeumls neuml doreuml por me keumlnaqeumlsineuml se ishte njeuml ogur i mireuml peumlr rrugeumln e artit qeuml kisha zgjedhurrdquo Odhise Paskali qysh hereumlt shkroi artikuj poezi dhe tregime peumlrktheu novela dhe esse peumlr artin dhe artisteumlt Neuml vitin 1929 nxori numrin e pareuml teuml revisteumls ldquoStudenti Shqiptarrdquo teuml cileumln e drejtoi derisa u mbyll pas shtateuml numrash Krahas krijimeve letrare aty botoi foto nga punimet e tij neuml skulptureuml si dhe nga tabloteuml e kolegeumlve artisteuml si Abdurrahim Buza Vangjush Mio Kristaq Sotiri etj Neuml vitin 1935 nga biblioteka e njohur Argys neuml Tiraneuml u botua njeuml libeumlr me tri novela teuml peumlrkthyera nga Odhise Paskali Peumlr disa vite artisti i ri u end midis leteumlrsiseuml dhe artit ende pa e peumlrcaktuar drejtimin e ardhsheumlm teuml krijimtariseuml seuml tij Viti 1928 sheumlnon ktheseumln dhe peumlrkushtimin e ploteuml ndaj skulptureumls Bashkia e Korccedileumls e porositi peumlr njeuml monument kushtuar lufteumltareumlve teuml liriseuml Skulptura ldquoI uriturirdquo e kish beumlreuml teuml njohur si njeuml talent qeuml rrezatonte driteuml peumlr artin kombeumltar ndeumlrsa pas realizimit teuml monumentit ldquoLufteumltari Kombeumltarrdquo neuml qytetin e Korccedileumls (1932) Odhise Paskali do teuml beumlhet skulptori meuml i njohur neuml Shqipeumlri Neuml teuml njeumljteumln diteuml u peumlrurua edhe statuja tjeteumlr e tij ldquoFlamurtarirdquo neuml qytetin e Vloreumls Meuml pas u ngriteumln edhe tri vepra teuml tjera neuml bronz po nga

Paskali ldquoMihal Gramenordquo (Korccedileuml 1932) ldquoCcedilerccediliz Topullirdquo (Gjirokasteumlr 1934) dhe ldquoSkeumlnderbeurdquo (Kukeumls 1939) Me statujat e Odhise Paskalit disa nga qendrat neuml qytetet kryesore shqiptare moreumln njeuml pamje teuml re duke fituar edhe njeuml identitet teuml tyre Pas vitit 1927 Odhise Paskali angazhohet ploteumlsisht neuml jeteumln artistike shqiptare dhe peumlr disa vite do teuml jeteuml neuml krye teuml shumeuml veprimtarive teuml reumlndeumlsishme kombeumltare Neuml vitin 1931 bashkeuml me akuarelistin Qenan Mesareja themeloi shoqeumlrineuml ldquoMiqteuml e Artitrdquo ku u mblodheumln artisteuml teuml teuml gjitha fushave qeuml jetonin neuml Tiraneuml Po ateuml vit Odhise Paskali organizoi Ekspoziteumln e Pareuml Kombeumltare teuml Artit neuml Shqipeumlri qeuml u hap neuml Tiraneuml neuml maj teuml vitit 1931 Ekspozita ndikoi edhe peumlr themelimin e Shkolleumls seuml Vizatimit Odhise Paskali qeuml neuml fillim ishte njeuml ndeumlr meumlsimdheumlneumlsit kryesoreuml ndeumlrsa meuml voneuml u caktua drejtor i saj dhe luajti rol teuml reumlndeumlsisheumlm neuml konsolidimin e shkolleumls si dhe neuml zbulimin dhe peumlrgatitjen e artisteumlve teuml rinj Pas vitit 1944 ndaj Odhise Paskalit neuml fillim u mbajt njeuml qeumlndrim i rezervuar Nuk u ftua teuml merrte pjeseuml neuml Ekspoziteumln Kombeumltare teuml Pasccedillirimit neuml prill teuml 1945-eumls meqeneumlse kishte realizuar meuml pareuml statujeumln e mbretit Zog si dhe buste teuml figurave teuml tjera teuml mbreteumlriseuml Por duhet theumlneuml se punimet kryesore te tij vlerat e statujave neuml bronz teuml ngritura neuml sheshet e qyteteve e ruajteumln teuml pacenueshme figureumln e Odhise Paskalit dhe ndikuan qeuml ai teuml rikthehet peumlrseumlri neuml art Rifilloi krijimtarineuml neuml skulptureuml me bustet e heronjve ldquoMisto Mamerdquo (1948) ldquoVojo Kushirdquo (1949) qeuml u vlereumlsuan midis punimeve meuml teuml bukura teuml atyre viteve Meuml pas realizoi disa monumente si ldquoPartizani Ccedillirimtarrdquo dhe ldquoNdihmeuml Shokutrdquo (Peumlrmet 1964) ldquoPartizani Fitimtarrdquo (Mathausen Austri 1968) ldquoSkeumlnderbeurdquo (Bashkautor Janaq Paccedilo Andrea Mano Tiraneuml 1968) bustet ldquoDy Heroinatrdquo (Gjirokasteumlr 1974) ldquoVeumlllezeumlrit Frasheumlri (bashkautor Thoma Thomai Tiraneuml 1978) ldquoIdriz Seferirdquo (Prishtineuml 1980) etj Neuml vitin 1965 realizoi variantin meuml teuml arrireuml teuml bustit teuml Enver Hoxheumls qeuml u riprodhua neuml qindra e mijeumlra kopje Ajo u ccedilmua si vepra qeuml pasqyroi dhe i sheumlmbeumlllente meuml mireuml figureumls seuml udheumlheqeumlsit komunist teuml Shqipeumlriseuml Peumlr Odhise Paskalin u ngrit studioja e pareuml meuml e madhe neuml Tiraneuml peumlr skulptureuml dhe gjateuml gjitheuml koheumls ai ka qeneuml njeuml nga artisteumlt meuml teuml vlereumlsuar neuml Shqipeumlri Studioja e tij u kthye neuml njeuml shkolleuml peumlr artisteumlt e rinj si dhe peumlr studiuesit dhe historianeumlt e artit pasi Odhise Paskali ka qeneuml gjithashtu edhe njeuml njoheumls i mireuml dhe studiues i zhvillimeve artistike boteumlrore Punoi pak vite si drejtor i Galeriseuml Kombeumltare teuml Arteve dhe neuml pjeseumln meuml teuml madhe teuml koheumls ka qeneuml neuml krijimtari teuml lireuml Gjithnjeuml i angazhuar neuml realizimin e statujave dhe monumenteve Vazhdoi teuml shkruante artikuj dhe ese peumlr artin Duhet theumlneuml se edhe pse Odhisea jetoi neuml Peumlrmet veteumlm 14 vjet dhe shumiceumln e jeteumls 82-vjeccedilare e kaloi

neuml Itali dhe neuml Tiraneuml ai ishte i lidhur me vendlindjen Peumlrveccedil ecejakeve teuml hereumlpashershme praneuml familjes neuml periudha teuml ndryshme para djegies seuml shteumlpiseuml seuml tij neuml korrik teuml vitit 1943 nga fashisteumlt ai krijoi neuml vendlindje njeuml seumlreuml veprash midis teuml cilave skulptureumln e ldquoPartizantit Ccedillirimtarrdquo puneumln e grupit skulpturor ldquoShokeumltrdquo neuml varrezat e deumlshmoreumlve teuml Peumlrmetit bustin e Naimit teuml Nonda Bulkeumls dhe teuml Fanjo Ccediliccedilakos neuml qytet bustet e veumlllezeumlrve Frasheumlri neuml sheshin para Shteumlpiseuml Muze neuml Frasheumlr bustin e dr Refat Frasheumlrit etj Kompleksin e varrezave teuml deumlshmoreumlve teuml Peumlrmetit ai e ploteumlsoi me tri figura peumlr teuml peumlrjeteumlsuar edhe tre kusheumlrinjteuml e tij teuml pareuml (Harallamb Papa Gaqi Vinjau e Foti Adhami) Neuml shteumlpineuml e piktorit teuml merituar Aristotel Papa qeuml eumlshteuml ndareuml nga jeta ndodhet edhe njeuml bust i veumlllait teuml tij deumlshmorit Harallamb Papa punuar e dhuruar nga Odhisea vite meuml pareuml Odhisea duke iu kushtuar kryekeumlput krijimtariseuml seuml tij nuk ishte i prereuml peumlr ccedileumlshtje administrative Kur u emeumlrua drejtor i Galeriseuml seuml Arteve aty nga vitet lsquo60 ai nuk kishte deumlshireuml as trsquoi vinin telefon neuml zyreuml pasi zilja e tij e shqeteumlsonte dhe nuk e linte teuml punonte Peumlrveccedil punimeve konkrete ai mbante shpesh sheumlnime neuml formeuml ditari qofteuml peumlr meditime mbi artin qofteuml edhe kujtime historike gjeuml qeuml beumlri teuml mundur qeuml njeuml vit pas vdekjes seuml tij meuml 1986 teuml botohej libri ldquoGjurmeuml Jeterdquo njeuml material neuml fakt i shkurtuar e i cunguar Odhise Paskali modest peumlrseumlriste shpesh ldquo- Uneuml nuk jam skulptor neuml kuptimin profesional teuml fjaleumls as jam poet neuml kuptimin tradicional dhe as filozof neuml kuptimin shkencor teuml fjaleumls Jam njeri Ccedildo gjeuml njereumlzore meuml ka teumlrhequr ndash Linda jetova dhe do teuml vdes i varfeumlrdquo Ka qeneuml aneumltar i Akademiseuml seuml Shkencave i pari peumlr shumeuml vite nga fusha e arteve dhe ndeumlr teuml pareumlt artisteuml qeuml mori titullin e larteuml ldquoSkulptor i Popullitrdquo Krijimtaria e Odhise Paskalit ndoneumlse peumlrshkohet e gjitha nga e njeumljta frymeuml romantike nga studiuesit ndahet neuml dy periudha Neuml periudheumln e pareuml para vitit 1945 (ku veccedil statujave qeuml peumlrmendeumlm meuml lart beumljneuml pjeseuml edhe disa buste dhe figurina neuml bronz) veccedilohet peumlr vlera meuml teuml spikatura artistike Statujat dallohen peumlr siluetat e bukura modelim harmonik sipas konceptimit skulpturor teuml antikitetit klasik Neuml bustet e asaj periudhe gjen trajtim meuml teuml thelluar teuml psikologjiseuml seuml personazheve meuml shumeuml interpretim artistik nga autori Me ato vlera teuml ccedilmuara Odhise Paskali peumlrcaktohet si themelues i skulptureumls realiste shqiptare Edhe peumlr periudheumln e dyteuml pas vitit 1945 ai vlereumlsohet midis skulptoreumlve meuml teuml shquar teuml vendit Neuml disa nga krijimet e keumlsaj faze veumlrehet pasurim i shprehjes artistike ndeumlrkoheuml qeuml neuml disa teuml tjera gjen edhe skema pompoze teuml realizmit socialist skema qeuml kushtuan edhe skulptureumln e atyre viteve sidomos ato monumentale ku mund teuml peumlrfshijmeuml edhe disa punime teuml Odhise Paskalit Neuml krijimtarineuml e pasur teuml keumltij mjeshtri monumenti ldquoLufteumltari

Kombeumltarrdquo i Korccedileumls eumlshteuml vlereumlsuar si njeuml ndeumlr statujat meuml teuml bukura teuml seuml gjitheuml skulptureumls shqiptare Neuml zhdeumlrvjellteumlsineuml e figureumls seuml lufteumltarit ndihet meuml shumeuml jeteuml dhe madheumlshti ndeumlrsa ritmi qeuml krijohet nga palat e gjera teuml guneumls flokeumlt e hedhura dhe leumlvizja e kokeumls neuml kontrast me larteumlsineuml e figureumls i japin meuml shumeuml jeteuml dhe dinamizeumlm E realizuar neuml peumlrputhje me peumlrfytyrimin popullor peumlr lufteumltareumlt e liriseuml ky monument si dhe sheshi ku eumlshteuml vendosur eumlshteuml kthyer prej vitesh neuml njeuml simbol teuml peumlrpjekjeve peumlr liri Neuml vitin 1986 statujeumln e zhvendoseumln neuml njeuml shesh tjeteumlr teuml Korccedileumls peumlr teuml ngritur neuml vendin e saj monumentin e Enver Hoxheumls Por pas vitit 1990 ldquoLufteumltari Kombeumltarrdquo u vendos po atje ku ishte neuml krye teuml bulevardit ku qeumlndron edhe sot

Veprat e tjera teuml Odhise Paskalit ndodhen neuml Galerineuml Kombeumltare teuml Arteve neuml Muzeun Historik Kombeumltar si dhe neuml disa muze dhe institucione qendrore teuml vendit Pas vdekjes studioja e tij u kthye neuml studio-muze ku ishin vendosur vepra origjinale si dhe

variante dhe replika neuml gips teuml disa monumenteve statujave dhe busteve origjinalet e teuml cilave ndodheshin neuml ambiente teuml tjera neuml rrugeuml e sheshe teuml Tiraneumls dhe qyteteve teuml tjereuml Neuml studion- muze ruhej edhe arkivi i pasur i OP me sheumlnime dokumente dhe materiale teuml tjera me interes peumlr historineuml e zhvillimeve artistike neuml Shqipeumlri Nga trazirat pas vitit 1990 studioja u deumlmtua bashkeuml me pjeseumln meuml teuml madhe teuml veprave Njeuml pjeseuml e arkivit tani ruhet nga fondacioni ldquoPaskalirdquo qeuml u krijua nga vajza e skulptorit studiuesja e spikatur e artit Floriana Paskali Pas titujve Skulptor i Popullit dhe Akademik Odhise Paskali eumlshteuml vlereumlsuar edhe me titullin Nderi i Kombit Emrin e tij e mban sot njeuml shkolleuml arti neuml Pejeuml dhe sheshi i qytetit neuml Peumlrmet Ai ndeumlrroi jeteuml neuml Tiraneuml meuml 13 Shtator 1985 i nderuar dhe i peumlrcjelleuml me njeuml ceremoni madheumlshtore nga mijeumlra bashkatdhetareuml adhurues teuml vepreumls seuml tij teuml pavdekshme Skulptori i Popullit Odise Paskali eumlshteuml i njohur peumlr rreth 600 vepra neuml skulptureuml por mbi teuml gjitha neuml krijimtarineuml e vet teuml larmishme janeuml teuml njohura veprat ldquoMonumenti i Pavareumlsiseuml Vlorardquo ldquoGjergj Kastriotirdquo dhuruar neuml 1968 qytetit arbeumlresh Hora e Arbeumlresheumlve Siccedilili ldquoI uriturirdquo ldquoKETIrdquo ldquoMaleumlsorirdquo ldquoLufteumltari Kombeumltarrdquo Korccedileuml ldquoThemistokli Geumlrmenjirdquo neuml Korccedileuml ldquoUshtari i panjohurrdquo ldquoPartizani fitimtarrdquo (Mathauzen Austri) 1968 ldquoNaum Veqilharxhirdquo bust neuml bronc neuml Korccedileuml ldquoMonumenti i Skeumlnderbeut neuml Tiraneumlrdquo me bashkautoreuml 1968 ldquoGjergj Kastrioti (Skeumlnderbeu)rdquo ldquoIsa Boletinirdquo ldquoFan Nolirdquo ldquoOnufrirdquo ldquoJeronim De Radardquo ldquoPashko Vasardquo ldquoZef Skiroirdquo ldquoCcedilerccediliz Topullirdquo ldquoNaim Frasheumlrirdquo ldquoVojo Kushirdquo ldquoMigjenirdquo ldquoEnver Hoxhardquo ldquoIdriz Seferirdquo ldquoAhmet Zogurdquo e shumeuml vepra teuml tjera Peumlr teuml gjitheuml ata qeuml e kaneuml vlereumlsuar vepra e tij mbetet njeuml shkolleuml e veumlrteteuml arti Keumlto mund te nxirrja peumlrmbledhtas nga interneti dhe botimet peumlr skulptorin e madh nga Admirine Peccedili Shaban Cakelli Dashnor Kaloccedili Stilian Adhami etj

NEuml VIZITEuml TEK AUTORITETI PEumlR

INFORMIM MBI DOKUMENTET

E ISH-SIGURIMIT TEuml SHTETIT 1944-

1991

Nga Frank Shkreli

Gjateuml viziteumls qeuml beumlra neuml

Shqipeumlri neuml fillim teuml shttaorit me qeumlllim promovimin

e tre veumlllimeve teuml librit ldquoDemokracia Nuk Pretrdquo

kisha vendosur qeuml teuml mos largohesha nga Tirana pa

vizituar Autoritetin peumlr Informim mbi Dokumentet e

ish-Sigurimit teuml Shteteit 1944-1991 (AIDSSH) Siccedil

dihet ky Autoritet i themeluar sipas ligjit teuml miratuar

nga Kuvendi i Shqipeumlriseuml me 30 Mars 2015 ndash eumlshteuml

i hartuar kryesisht neuml bazeuml teuml peumlrvojeumls dhe modelit teuml

ligjit gjerman mbi regjistrat e Stasit policiseuml sekrete

teuml ish-Gjermaniseuml Lindore ldquoMe peumlgjegjeumlsineuml peumlr

mbledhjen administrimin peumlrpunimin peumlrdorimin e

dokumenteve teuml ish-Sigurimit teuml Shtetit dhe

informimin neuml lidhje me to i peumlrbeumlreuml nga 5 aneumltareuml

teuml zgjedhur nga Kuvendirdquo Uneuml pata nderin dhe

keumlnaqeumlsineuml qeuml mu dha rasti teuml takohesha me

Kryetaren e AIDSSH) Zonjeumln Gentiana Sula dhe me

antarin e Autoritetit Zotin Simon Mirakaj teuml cileumlt i

faleumlnderoj peumlrzemeumlrsisht peumlr pritjen miqeumlsore dhe

peumlr respektin qeuml treguan si dhe peumlr gatishmeumlrineuml e

tyre peumlr teuml meuml asistuar neuml procesin e aplikimit peumlr

nxjerrjen e dosjes qeuml kishte peumlrgatitur peumlr mua ish-

Sigurimi i Shtetit gjateuml sundimit teuml regjimit

komunist

Gentiana Sula Kryetare e Autoritetit peumlr Informim mbi

Dokumentet e ish-Sigurimit teuml Shtetit 1944divide1991

Neuml takim neuml zyreumln e AIDSSH me Zonjeumln Gentiana Sula

dhe me antarin e AIDSSH Zotin Simon Mirakaj

Me teuml hyreuml neuml ndeumlrteseumln e Autoritetit peumlr Info rmim

mbi Dokumentet e Sigurimit teuml Shtetit tek Garda e

Republikeumls seuml Shqipeumlriseuml vizitori veumlren se neuml muret

e katit teuml dyteuml teuml koridorit qeuml teuml ccedilon drejteuml zyrave teuml

drejtuesve teuml keumltij enti janeuml vendosur poema teuml disa

ish teuml pushkuaturve dhe ish-teuml peumlrndjekurve teuml

regjimit komunist -- disa prej teuml cilave po ia

bashkangjis keumltij shkrimi modest sa peumlr ilustracion

Eumlshteuml njeuml ndjeneuml teuml pakeumln peumlr mua ishte e tilleuml se

megjithse gjeumlndesha neuml njeuml ndeumlrteseuml qeveritare e

ndjeva veten neuml njeuml mjedis disi meuml njeumlrzor se neuml

ndonjeuml ndeumlrteseuml tjeteumlr qeveritare teuml Shqipeumlriseuml teuml

cilat i kam vizituar gjateuml keumltyre 28-viteve

komunizeumlm Vet emri i Autoritetit peumlr Informim

mbi Dokumentet e ish-Sigurimit teuml Shtetit teuml beumln teuml

mendosh se meuml neuml fund diccedilka po ndodheuml neuml keumlteuml

drejtim drejt ballafaqimit me teuml kaluareumln fatkeqe

komuniste peumlr teuml cilin shoqeumlria shqiptare ka aq

shumeuml nevojeuml Mrsquou duk se e veumlrteta e asaj teuml kaluare

teuml tmershme meuml neuml fund nepeumlrmjet puneumls seuml keumltij

grupi fisnik teuml kryesuar nga Zonja Gentiana Sula ka

filluar ta shohi driteumln e diellit me hapjen e dosjeve ndash

teuml pakeumln atyre dosjeve qeuml kaneuml mbetur aty pa u

zhdukur meuml heret Duke folur peumlr puneumln e

Autoritetit me Zonjeumln Sula dhe me Z Mirakaj --

megjith veumlshtirsiteuml e shumta me teuml cilat peumlrballen ata

dhe stafi i tyre ndash u largova me peumlrshtypjen se shteti

shqiptar meuml neuml fund duket se po i merr

peumlrgjegjeumlsiteuml e veta neuml keumlteuml fusheuml Por kjo mbetet

peumlr tu pa peumlrfundimisht se sa serioz janeuml qeveritareumlt

e soteumlm dhe ata teuml neseumlrm sidomos peumlr nga

angazhimi buxhetor i tyre peumlr zbatimin e ploteuml teuml

ligjit mbi dosjet dhe teuml realizimit teuml ploteuml teuml

objektivave qeuml peumlrcakton ky ligj Njeuml mungeseuml kjo e

vullnetit politik teuml keumlsaj klase politike ndaj teuml cileumls

uneuml shpesheumlhereuml kam hedhur kritika neuml llogari teuml

qeverive teuml ndryshme teuml keumltyre 28-viteve teuml fundit

Vizita tek Autoriteti peumlr Informim mbi Dokumentet

e ish-Sigurimit teuml Shtetit 1944divide1991 peumlrfundoi pas

aplikimit faleumlndereumls stafit teuml Autoritetit neuml hapjen e

dosjes time brenda njeuml periudhe teuml shkurteumlr dosje teuml

cileumln natyrisht e lexova me veumlmendje por qeuml

pothuaj asgjeuml nuk meuml habiti nga ato qeuml kishte

brenda

Dokumentimi identifikimi dhe hapja e dosjeve peumlr

individeuml brenda dhe jashteuml Shqipeumlriseuml eumlshteuml njeuml

objektiv me reumlndeumlsi i puneumls seuml peumlrditshme teuml

Autoritetit Por nuk eumlshteuml veteumlm hapja e dosjeve

Neuml strategjineuml e peumlrpiluar peumlr tre vjeteumlt e ardheumlshme

2017-2020 AIDSSH ka peumlrcaktuar objektivat dhe

aktivitetet e tjera qeuml do teuml zhvillohen neuml fusheumln e

veprimtariseuml seuml tij siccedil theksohet neuml Raportin Vjetor

peumlr vitin 2017 teuml botuar neuml fillim teuml keumltij viti Njeuml

ndeumlr keumlto aktivitetet e tjera teuml keumltij enti ishte edhe

peumlrkujtimi i ngjarjes tragjike teuml deumlnimit teuml grupit teuml

deputeteumlve dhe botimi i njeuml libri doracak

peumlrmbledheumls i dokumenteve peumlr keumlteuml krim teuml ish-

regjimit komunist teuml Enver Hoxheumls -- dokumeta keumlto

qeuml ndodheshin neuml dosjen e deumlnimit teuml keumltyre

martireumlve teuml liriseuml Me teuml drejteuml AIDSSH e

konsideron botimin e dokumenteve teuml tilleuml si diccedilka

me ldquoNjeuml vlereuml teuml madhe dokumentuese dhe

shkencore qeuml i sheumlrben edhe vetndeumlrgjegjeumlsimit toneuml

peumlr teuml kaluareumln e regjimit totalitarrdquo siccedil shprehet

edhe Prof Dr Gjergj Sinani neuml paratheumlnien e botimit

teuml posaccedileumlm ldquoDeputeteumltrdquo

Peumlrkushtimi me teuml cilin flasin Zonja Sula dhe Zoti

Mirakaj peumlr viktimat e komunizmit mund teuml

peumlrmblidhet pak a shumeuml me fjaleumlt e veumlrteta

drejteumlsia dhe kujtesa peumlr familjareumlt e teuml burgosurve

dhe teuml internuarve por edhe peumlr shoqeumlrineuml neuml

peumlrgjitheumlsi Teuml bindin se ata vet si individeuml dhe stafi

i Autoritetit peumlr hapjen e dosjeve teuml ish-Sigurimit si

zyrtareuml dhe si shqiptareuml teuml lireuml -- disa prej teuml cileumlve

janeuml ish-teuml peumlrndjekur veteuml ose qeuml rrjedhin nga

familje teuml deumlnuara nga regjimi komunist -- nuk

keumlrkojneuml asgjeuml tjeteumlr veccedil zbardhjen e seuml veumlrteteumls dhe

drejteumlsi peumlr viktimat nepeumlrmjet zbatimit teuml ligjit mbi

hapjen e dosjeve peumlr tu daleuml neuml skaj objektivave qeuml

peumlrcakton ligji Teuml leumlneuml peumlrshtypjen se suksesi i

puneumls seuml Autoritetit peumlr teuml cilin ata punojneuml dhe

arritja e objektivave peumlrfundimtare teuml peumlrcaktuar me

ligj do ta beumlnte veteumlm meuml humane shoqeumlrineuml

shqiptare neuml peumlrgjitheumlsi dhe qeverineuml dhe shtetin

shqiptar meuml njereumlzor gjithashtu

Uneuml u largova nga vizita neuml zyrat e AIDSSH neuml

Tiraneuml shumeuml meuml optimist se kur hyra brenda

Fillimi ka qeneuml i veumlshtireuml peumlr ta por megjitheumlkeumlteuml

ashtu siccedil eumlshteuml shprehur edhe Kryetarja e AIDSSH

Zonja Gentiana Sula deri tashti duket se ldquoHapat e

ndeumlrmarreuml janeuml konkreteuml Shoqeumlria e sotme - e

cila mban pesheumln e teuml patheumlnave teuml seuml shkuareumls e

asaj qeuml ka mbetur pa zbuluar pa daleuml neuml driteuml e

fateve teuml leumlna neuml mes e feumlmijeumlve teuml rritur pa

prindeumlr qeuml u zhdukeumln brenda nateumls e

pasardheumlsve qeuml nuk identifikohen me teuml pareumlt se

u eumlshteuml tjeteumlrsuar mundeumlsia peumlr ta beumlreuml keumlteuml -

duket se eumlshteuml gati teuml peumlrgjigjet dhe teuml marreuml

peumlrgjegjeumlsi Ajo eumlshteuml shprehur gjithashtu se ldquoJam

optimiste sepse tani e shoh qeuml puna joneuml

disavjeccedilare ka arritur diccedilka dhe uroj ta beumljmeuml

meuml teuml mireuml shoqeumlrineuml ku jetojmeuml dhe rrisim

feumlmijeumlt taneuml neumlpeumlrmjet seuml veumlrteteumls transparenceumls

dhe respektimit teuml dinjitetit njereumlzorrdquo ka theumlneuml

Zonja Sula

ldquoDuhet pra njeuml fillim i ri peumlr gjithccedilkahellipdhe teuml

vendosen themele teuml reja teuml liriseuml -- ashtu siccedil thekson

edhe Prof Dr Gjergj Snani neuml paratheumlnien e librit

ldquoDeputeteumlt ldquoNe na duhet teuml rimeumlsojmeuml kurajon peumlr

teuml qeneuml teuml peumlrgjegjeumlsheumlmrdquo ka shkruar ai dhe ka

paralajmeumlruar se ldquoNeumlqoftse nuk do e kemi keumlteuml

kurajo ateumlhereuml nuk do teuml ishte veteumlm Kombi qeuml do teuml

humbiste por vet njeriu i sapo daleuml nga ldquonjeriu i rirdquo i

socializmitrdquo dhe se ldquoSi njereumlz teuml lireuml ne duhet teuml

beumljmeuml (ccedildo gjeuml teuml mundur) qeuml teuml ccedilfaqet e veumlrteta

pasi keumlshtu mund teuml rivendoset besimi tek njeumlri

tjetrihellipdhe keumlshtu mund teuml rivendoset solidariteti

edhe neuml rastin kur jemi radikalisht opozitareumlrdquo

shkruan Prof Gjergj Sinani

Jam i bindur se si rezultat i puneumls serioze dhe

peumlrkushtimit teuml Autoritetit peumlr Informimin mbi

Dokumentet e ish-Sigurimit teuml Shtetit -- pikeumlspari

faleuml dedikimit teuml tyre ndaj liriseuml dhe zbulimit teuml seuml

veumlrteteumls -- shoqeumlria shqiptare do teuml jeteuml shumeuml meuml e

mireuml dhe meuml njereumlzore Jam i bindur gjithashtu se

me peumlrballimin serioz teuml shoqeumlriseuml shqiptare me teuml

kaluareumln komuniste peumlrfshireuml hapjen e dosjeve

ashtu siccedil e kam theksuar shpesheumlhereuml edhe neuml teuml

kaluareumln shoqeumlria shqiptare neuml veccedilanti dhe Kombi

shqiptar neuml peumlrgjitheumlsi do teuml geumlzonte njeuml ringjallje

shpirteumlrore dhe do teuml siguronte meuml shumeuml paqeuml dhe

respekt peumlr njeumlri tjetrit pa marreuml parasysheuml teuml

kaluareumln

Frank Shkreli

Disa poezi nga ish-teuml peumlrndjekur teuml vendosura neuml

mjedisin e Autoritetit peumlr hapjen e dosjeve neuml Tiraneuml

Poezi nga poeteuml teuml pushkatuar Havzi Nela Vilson Blloshmi Trifon haxika

Havzi Nela

Vilson Blloshmi

Trifon Xhagjiika

E internuara Elena Luli

Jusuf Zenunaj

MBAJU NENEuml MOS KIJ FRIKEuml Mbahu Neumlno mos kij frikeuml Se trsquoshkuan djemteuml nrsquoAmerikeuml bashkeuml me ta edhe disa bija keumlshtu deshi qeveria Dyzet veta srsquou beuml nami teuml gjitheuml i zuri avioni Kush kryetar kush kryeministeumlr truprojeuml e ccedilantabarteumls rrofteuml buxheti i Kosoveumls askeumlnd borxhi srsquoe ndjek pas 1 tetor 2018 SIKUR TARZAN Vajti neuml Ujman sikur trsquoish Tarzan askush srsquoguxoi Hashes cik trsquoi beumln Necirc barkeumln me motor sheumltiti neuml liqe edhe dielli u geumlzua nuk u fsheh neumln re Mbas ikjes neuml shteumlpi zhurma srsquoka reumlndeumlsi 30 shtator 2018 O NJEREumlZ TEuml VENDIT TIM O njereumlz teuml vendit tim mos merrni meumlrzi seccedil beumlj uneuml presidenti veccedil Zoti e di Tokeumln nuk e fali gjithkush keumlteuml ta dijeuml edhe Rugova pati theumlneuml duhet korrigjim neuml kufij Lugineumln trsquoia bashkojmeuml Kosoveumls si dikur ndryshe neuml Evropeuml peumlr ne nuk ka udheuml A nrsquonuk meuml pateuml me Trumpin bashkeuml neuml fotografi Peumlr mikun ma besnik Amerika na di 29 shtator 2018 EDHE SA KOHEumlhellip Mjegulla e shekujve edhe sot na ndjek me tymin midis nesh po e zgjasim veteuml Kush i peumlrgjumur nga tradhtia kush nga feja kush nga partia Serivileumlt e ditur e teuml paditur nuk i leumlshon lakmia

Sikur me ngjyrat e peumlrziera kur pikturon piktori neuml leteumlr koha po ua zhvesheuml maskat teuml maskuareumlve si keumlpurdhat e kalbura dalin me fytyreuml tjeteumlr Edhe sa koheuml duhet teuml kalojneuml dielli qeuml eumlndrruam teuml na rrezatojeuml 22 shtator 2018 RAMA YNEuml Rama yneuml kryeministri ngado shkon fjaleuml trsquomeumldha leumlshon ccedilka thoteuml sot neseumlr rdquo harron rdquo Si nrsquo Presheveuml si nrsquo Kuvend gra e feumlmijeuml i leuml pa mend Koheumlt ikeumln ai vazhdon zhurma e fjaleumlve nuk pushon Gjuha e Rameumls si tehu i shpateumls neuml Samitin e Meumlrgateumls si Qemali prej ballkoni flet e flet si Ciceroni Pse srsquoi themi puna e mbareuml Areumln mos e leuml pa fareuml ateuml qeuml mbolle kur do teuml daleumlhellip I PARI Ndeumlr fjaleumlt e para thoteuml se eumlshteuml i pari atdheun e peumlrdor sikur trsquoishte dushk mali Edhe kur nuk ndryshon moti ndryshn fjaleumln e tij Fjala i shprushet veteumlm neuml Bruksel nyjes me Vuccediliqin kush fije srsquoi nxjerr 15 shtator 2018 GOJEumlN PLOT ATDHE E KENI (Simbas Hakeumlrrimit teuml Ali Asllanit ) Qeuml nga e heumlna deri teuml dielen mbreteumlron njeuml erreumlsireuml si neuml fshat ashtu neuml qytet veumlrsheumlllen njeuml egeumlrsireuml Pra teuml pangopur mbushni xhepat oreuml e ccedilast derisa barku si daullja trsquoju peumllcaseuml Hanipini rreumlmbeni ccedilka mundeni e dini duar e keumlmbeuml si mbledheumlsbari keni horra Sot me kulla e me villa dje neuml kasolla Neuml gjunj populli i peumlrkulur nga varfeumlria neumlna fshehtas fshin lot kur bukeuml i keumlrkon feumlmija Si me dro pyesin pleqteuml valleuml keumlshtu qenka liria Nga meuml i vogli te meuml i madhi theumlrrasin ldquo rrofteuml djersa e ballitrdquo Eumlshteuml kafshateuml e rreumlmbyesit- matrapazit Me kamata neumlpeumlr banka brenda e jashteuml emra teuml rrejsheumlm peseuml a gjashteuml Hanipini ccedilka teuml mundeni rreumlmbeni gojeumln plot atdhe e keni 14 shtator 2018

PSE O POPULL Dje i vure gjoksin stuhiseuml u peumlrplase neumlpeumlr gureuml teuml keqes nuk i hape udheuml Neuml veteumltima djegeuml e peumlrceumllluar rrugeumls pa rrugeuml ke shtegtuar Neuml nateumln korb e hereuml-hereuml me heumlneuml plageumlt lidhe pa beumlreuml gjeumlmeuml Sot neuml diteumln me diell pse o popull syteuml ke mbyll 6 shtator 2018

NEumlN HIJEN TEumlNDE Shkeumllqimit teumlnd mashtrues neumln hijen teumlnde teuml tjereumlt peumlrpiqen neuml flakeuml vezullore ta shndeumlrrojneuml Stineumlt shpeshhereuml i gjasojneuml njeumlra ndash tjetres i gjasojneuml me teperatur edhe neuml dimeumlr hereuml ndash hereuml rrezon por nuk nxeh kurreumlhellip JZ 12 tetor 2018 ldquoPARADA E KRENARISEuml rdquo Necirc rrugeuml teuml rdquo demokraciseuml ldquo na doli ldquoParada e krenariseuml ldquo Me lesbike homoseksualeuml bashkeuml me teuml dygjinisheumlm e ndeumlrruesgjinish me flamuj neuml duar boteumls i deumlshmojeuml peumlr lirineuml qeuml geumlzojmeuml JZ 2018 I PARI KUNDEumlR TEuml PARIT I pari kundeumlr teuml parit luajneuml me fjaleuml luajneuml si tregtareumlt neuml midis teuml ccedilarshiseuml populli flet peumlrreth sikur neuml pazar peumlr speca teuml turshiseumlhellip Zhurma mbas zhurmeumls sikur rratheumlt neuml pus gurin e hedhur neuml ujeuml nuk e sheh gjithkushhellip JZ 9 tetor 2018

TRE PEumlRQINDSHI Tre peumlrqindshi u beuml nyje kudo vendit i beumln hije neuml Kuvend e neuml veri

kecircmbeuml e krye me Serbi Tre peumlrqindshi i keumltij mileti luan siccedil ia do ccedilejfihellip JZ 8 tetor 2018 BUZAGAZI Srsquoe ligshton dielli nuk e tremb acari vrapin peumlr kolltuk deri tek i pari Si ngjala neuml ujeuml lakohet neuml politikeuml pozitat ndeumlrron si nata me diteuml Ndeumlrruaka keumlnga ndeumlrron edhe muzika bashkeuml me to shoqeumlria ccedildo gjeuml eumlshteuml leku neuml treg ldquodelrdquo liria Meuml shtrenjteuml se nderi sot kushtojneuml kollaret harrohen mundimet bien poshteuml idealet JZ 5 tetor 2018 AH BEHXHET O BEHXHET Ah Bexhet o Bexhet sa bukur ministeumlr flet Atecirc qeuml askush srsquoe pret pakkush sikur ti e di sa i mireuml eumlshteuml Putini me Rusi peumlr Kosoveuml e gjitheuml shqiptari NUK JAMhellip Nuk jam piktor lule teuml teuml pikturoj as keumlngeumltar nuk jam peumlr ty teuml keumlndoj Trsquoisha poet vargjet si uji neuml burim do teuml rridhnin veteuml Si peri neuml leumlmsh fjaleumlt mrsquojaneuml ngateumlrruar nuk di tecirc flas as pecircr teuml shkruarhellip JZ 4 shtator 3018

Nga Fritz RADOVANI

75 VJETORrsquo I PAHARRUESHEMhellip

13 TETOR 1943 ALEATEumlT BOMBARDOJNEuml

TIRANEumlN DHE VRASIN 503 QYTETAREuml NEuml TRYEZAT E DREKEumlS

ISHTE ORA 1313rsquo DATA 13 ORA 1313rsquo Njeuml numur i perseumlritun shpeshrsquo e tue u kujtue per keq

503 teuml vdekun dhe teuml mbuluem me gjak pa dijteuml as sot se pse Thonin ldquoLufteumlrdquo Po me ke po zhvillohej Lufta ndash As sot nuk pergjegjet njeri As ata qeuml na vrane srsquoflasin E nuk flasin as ata qeuml vazhduene me vra e po ringjallin vraseumlsit me vra prap edhe sot Muejt tetor teuml Shek XX kaneuml sjelleuml aq shumeuml histori e kujtime teuml illta sa nuk harrohen Filloi me Tetorin e vitit 1908 e vazhdon me disa data teuml shemtueme qeuml me i paseuml caktue me doreuml neuml kalendar me siguri do trsquo ishte gabue njena sa me u kujtue per mireuml Kur koloseumlt e Shekullit XIX mendojneuml me ba Shqipnineuml dhe Burrat Trima teuml Malsiseuml po pergatiten me shpalleuml Pamvarsineuml e Shqipniseuml seuml 1911 Esat Pasheuml Toptani fillon me na perkundeuml neuml djep Enverin Migjenin Ramizin Driteroin e sa teuml tjereuml qeuml gati u lene neuml njeuml diteuml se neuml njeuml muej po E haje dreq asnjeni nuk e ka daten e sigurteuml veccedil futja kot Edhe Enveri edhe Ramizi janeuml caktue nga sllavokomunisteumlt neuml dy data sa me na ba ne neuml Shkoder ldquomos me festue as Zojen e Shkodresrdquo qeuml bie pikrisht ato dy diteuml E kur i erdhi vneri komunist neuml fyt tue pa plakat tona zdatheuml tue shkue me Ju luteuml Asaj Zojeuml brij Kalaseuml Rozafat me ldquona shfaroseuml faren e keqe ateiste e sllavokomunisterdquo nxoren Eshtnat e Imzot

Serreqit qeuml punoi per Pamvarsineuml e Shqipniseuml qeuml neuml 1911 e i treteumln neuml Dri tue e vesheuml perseumlvdekuni me teuml gjitha akuzat e imoralitetit teuml vet E Kisha u kthye neuml germalleuml kur kompanjeli i Saj vazhdonte me tregue kush janeuml malazezeumlt e Krajlit Ishin sllaveumlt e vjeter e teuml rij qeuml punuen luftuen dhe shpenzuen qeuml Shkodra asnjeumlhereuml teuml mos bahet Kryeqyteti i Shqipniseuml se do teuml humshin Tivarin Hotin e Gruden e besa shpejteuml edhe Kosoven Lexoni fjalimet e Luigj Gurakuqit neuml Parlament ldquoNuk banrdquo e kundershtuen pinjolleumlt e Toptanve dhe Kryeqyteti u vendos neuml Tiraneuml Gjaja ma e bukur e Tiraneumls ishte Sheshi Skenderbeu me ateuml blerim e bukuri arkitektorale sa edhe Ate injoranteumlt e marrakotun nga kultura sllavo turke e kthyene neuml livadh kullote bagtisheuml Kalojneuml andej e mendojneuml ldquoPo Skenderbeun neuml cilin Bajram do ta mblojmeuml praprdquo Tirana Stambolli e Beogradi e dijneuml sakteuml ldquoKur Shqiptareumlt do ti referohen Kurrsquoanitrdquo Mos harroni ldquoRilindjersquodomethaneuml pini drogeuml e bani ccedilka thonte Enveri e Ramizirdquo Edhe kjo qeuml po ngjet sot me Shqiptareuml asht bombardim si ai i 13 Tetorit 1943 Melbourne 12 Tetor 2018

GJERGJ KASTRIOTI - SKENDERBEU

SI UDHEumlRREumlFYES

I SHQIPTAREumlVE DHE SHEumlMBULL I

SHKEumlLQYER I DIASPOREumlS

Nga Frank Shkreli

Neuml kuadeumlr teuml aktiviteteve teuml Vitit Mbareumlkombeumltar 2018 kushtuar Gjergj Kastriotit - Skeumlnderbeut me rastin e 550-vjetorit teuml vdekjes seuml Heroit Kombeumltar teuml Shqiptareumlve neuml Prishtineuml po mbahet njeuml konferenceuml me pjeseumlmarrje nga studiues shqiptareuml dhe teuml huaj Konferenca eumlshteuml organizuar nga Qeveria e Republikeumls seuml Kosoveumls neuml bashkeumlpunim me Institutin e Historiseuml ldquoAli Hadrirdquo neuml Prishtineuml Institutin e Historiseuml neuml Tiraneuml dhe Institutin e Trasheumlgimiseuml Kulturore dhe Shpirteumlrore teuml Shqiptareumlve teuml

Maqedoniseuml neuml Shkup Disa medie teuml Kosoveumls kaneuml njoftuar se ndoneumlse Presidenti i Republikeumls seuml Kosoveumls Z Hashim Thaccedili dhe Kryeministri Z Ramush Haradinaj kishin premtuar se do teuml merrnin pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe asnjeumlri prej tyre siccedil duket nuk ishte i pranisheumlm neuml keumlteuml tubim megjithse ishin pjeseuml e programit teuml konferenceumls teuml njoftuar meuml heret Peumlrfaqsuesi meuml i larteuml i shtetit dhe i qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls qeuml mori pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml akademike ishte Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml Shyqiri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi

Ministri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra prej figurave meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite

rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi Ministri Bytyqi theksoi se Skeumlnderbeu peumlr vite teuml teumlra sheumlrbeu si figureuml pikeumlniseumlse e shumeuml proceseve teuml meumldha teuml popullit toneuml dhe si i tilleuml peumlr shqiptareumlt e Kosoveumls ai ishte shembulli me i mireuml peumlr veteumldijesimin e ndeumlrgjegjes kombeumltare ldquoAi ishte udheumlrreumlfyesi i joneuml neuml momentet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml ndeumlrtimit teuml shtetit toneuml qeuml nga vlimet e meumldha politike neuml fillim vitet e rsquo90-ta teuml shekullit teuml kaluar meuml pas gjateuml lufteumls seuml lavdishme teuml Ushtriseuml Ccedillirimtare teuml Kosoveumls e deri neuml diteumlt tonardquo tha neuml fund teuml fjaleumls seuml tij Ministri Bytyqi Njeuml prej teuml foleumlsve neuml keumlteuml tubim akademik neuml Prishitneuml ishte edhe Peumlrfaqeumlsues i Kisheumls Katolike teuml Kosoveumls Dioqezeumls seuml re Prizren-Prishtineuml Don Lush Gjergji i cili iu drejtua pjeseumlmarreumlsve me keumlto fjaleuml ldquoHistoria flet dhe theumlrret neuml keumlteuml peumlrvjetor teuml madh 550 vjetorin e vdekjes seuml teuml pavdekshmit Gjergj Kastrioti ndash Skeumlnderbeut i cili si dikur i mblodhi dhe i afroi Arbeumlt ashtu edhe sot na afron dhe na bashkon ne Shqiptareumlt me shumeuml porosi qortime veumlrejtje

Pamje nga konferenca

synime dhe frymeumlzime peumlr teuml tashmen dhe teuml ardhmen toneuml meuml teuml mireumlrdquo Neuml fjaleumln e tij Don Lush Gjergji beumlri pyetjen se ccedilfareuml na meumlson sot figura jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Skenderbe peumlr koheumln dhe hapeumlsirat tona ndeumlrsa theksoi strategjineuml largpameumlse dhe vendimtare teuml Gjergj Kastriotit ndash Skeumlnderbeut duke neumlnvijuar se ldquoTakimi afrimi bashkimi bashkeumlpunimi dhe bashkeumljetesa e beumljneuml Gjergj Kastriotin ndash Skeumlnderbeun figureuml historike dhe aktuale unike peumlr ne dhe peumlr boteumln Njeri qeuml diti deshi dhe

mundi teuml krijonte keumlteuml rrugeumltim shkallor si art teuml suksesit veumlllazeumlriseuml afeumlrsiseuml vlereumlsimit pozitiv teuml jeteumls dhe teuml suksesit teuml peumlrbashkeumlt me teuml gjitheuml dhe peumlr teuml gjitheumlrdquo Don Lush Gjergji tha se nga Heroi Kombeumltar i tyre shqiptareumlt neuml keumlteuml vit mbareumlkombeumltar kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe mund teuml meumlsojneuml shumeuml edhe sot sidomos peumlr bashkim peumlr bashkpunim dhe peumlr bashkjeteseuml me njeumlri tjetrin Peumlr njeuml bashkim theksoi ai ldquoSi shprehje fuqie teuml bashkimit neuml dallime peumlr ccedildo ngadheumlnjim dhe sukses qeuml mbeumlshtetet neuml teuml veumlrteteumln dhe neuml dashurineuml peumlr njeumlri-tjetrin peumlr ideteuml dhe idealet e peumlrbashkeumlta i bazuar neuml teuml veumlrteteumln historike ilire dhe arbeumlrore peumlr peumlrballimin veumlllazeumlror teuml baticave dhe zbaticave historike dhe aktualerdquo dhe neuml bashkpunim neumlnvijoi ai ldquoSi domosdoshmeumlri peumlr ccedildo koheuml dhe vend shprehje e fuqiseuml dhe jeteumls veprimtariseuml dhe synimeve teuml peumlrbashkeumlta ku ne shpesh ccedilalojmeuml dhe mungojmeuml si njeuml lloj dobeumlsie pothuaj karakteristike e ldquothembreumls seuml Akilitrdquo peumlr Popullin toneumlrdquo Nga Prijsi i Madh sipas Don Lush Gjergjit duhet teuml meumlsojmeuml edhe bashkjeteseumln ldquoSi shprehje atdhedashurie dhe flijimi keumlrkimi teuml vazhduesheumlm i teuml mireumls seuml peumlrbashkeumlt pa teuml cileumln srsquoka as teuml mira personale individuale familjare grupore qeuml lehteumlson fuqineuml shpirteumlrore morale jeteumlsore qeuml edhe ne si Gjergji yneuml dikur trsquoi kthehemi vetvetes dhe teuml veumlrteteumlsrdquo ka theumlneuml ai Keumlteuml temeuml siccedil duket trajton edhe libri meuml i ri i autorit Z Jakup Krasniqi ldquoSkeumlnderbeu dhe Porositeuml peumlr Shekullin XXIrdquo qeuml u peumlrurua teuml meumlrkureumln neuml Bibliotekeumln Kombeumltare neuml Prishtineuml Duke folur peumlr Gjergj Kastriotin ndash Skenderbe teuml cilin ai e cileumlsoi si ndeumlr figurat historike meuml teuml larta jo veteumlm evropiane por edhe boteumlrore historiani Jakup Krasniqi ka veccediluar faktin duke thekeumlsuar se ne e kemi njohur Heroin Kombeumltar Skeumlnderbeun si komandant dhe ushtar i fuqisheumlm por duhet ta shohim edhe neuml keumlndin e mendimtarit teuml forteuml teuml njeuml qeveritari qeuml di ccedilka don dhe jo veteumlm peumlr koheumln e tij duke i sheumlrbyer edhe koheumlve teuml tjera Gjateuml promovimit teuml librit Z Krasniqi ka porositur qeveritaret shqiptareuml trsquoa shfryteumlzojneuml pasurineuml e begateuml qeuml vjen nga Skeumlnderbeu neuml teuml tashmen dhe peumlr teuml ardhmen toneuml njoftojneuml disa burime mediatike teuml Kosoveumls Ministri Shyqiri Bytyqi e cileumlsoi Skenderbeun si

udheumlrreumlfyesin e shqiptareumlve teuml Kosoveumls gjateuml gjitheuml

historiseuml e deri neuml lufteumln e fundit peumlr ccedillirimin e

vendit ndeumlrsa Don Lush Gjergji u tha pjeseumlmarreumlsve

neuml konferenceuml se Gjergj Kastrioti- Skenderbeu

ldquoNuk e kishte humbur kujteseumln historike personale

familjare fetare dhe kombeumltare Edhe pse babai i tij

Gjon Kastrioti qe i detyruar trsquoua doreumlzonte Gjergjin

neuml mosheumln e brishteuml 9 vjeccedilare diku neuml fillim teuml vitit

1415rdquo Gjergj Kstrioti-Skenderbeu sipas Don Lush

Gjergjit ldquoEumlshteuml shembeumlll i shkeumllqyer i peumlrfaqeumlsuesit

teuml ldquodiasporeumlsrdquo i cili nuk mendonte me ldquobarkrdquo por

me krye vlereumlsonte me mendje dhe me zemeumlr dhe

theumlneuml me gjuheumln e Sheumln Neumlneumls Tereze e ldquoJep pjeseumln

meuml teuml mireuml teuml vetvetesrdquo por peumlr teuml tjereumlt peumlr teuml mireumln

e peumlrbashkeumlt peumlr teuml gjitheuml si model flijimi dhe

dhurimi altruizmi dhe atdhedashurie shembullorerdquo

Skeumlnderbeu shtoi ai -- ldquoShtylleuml jete dhe veprimi pati

BESEumlN dhe me Beseumllidhjen Shqiptare meuml 2 mars

1444 vuri themelet e reja dhe teuml vjetra tona komb-

formuese dhe shtet-formuese duke nderuar traditat e

peumlrbashkeumlta simbolet -- mbi teuml gjitha synimet ideteuml

dhe idealet tona -- neumln flamurin e peumlrbashkeumlt drejt

historiseuml dhe ardhmeumlriseumlrdquo peumlrfundoi Don Lush

Gjergji fjaleumln e tij peumlrsheumlndeteumlse me rastin e hapjes

seuml konferenceumls shkencore ldquoGjergj Kastrioti ndash

Skeumlnderbeu neuml 550-vjetorin e vdekjesrdquo mbajtur neuml

Prishtineuml meuml 16 Tetor

Kopertina e librit teuml autorit Jakup Krasniqi

Don Lush Gjergji

Dom Shtjefeumln Kurti deumlshmor i feseuml dhe liriseuml

(1897-1971)

Lajmi i pushkatimit teuml Don Shtjefeumln Kurtit ishte alarmi i pareuml neuml Evropeuml dhe neuml boteuml peumlr gjendjen e mjerueshme teuml popullit shqiptar teuml klerit katolik teuml ccedildo njeriu neuml Shqipeumlrineuml komuniste enveriste Ja si shkruante Ettore Petta ldquoGazeta zyrtare e sundimit komunist shqiptar ldquoZeumlri i Popullitrdquo veumlrtetoi lajmin mbi pushkatimin e priftit katolik Shtjefeumln Kurti qeuml qysh meuml pareuml e shpalli shtypi ndeumlrkombeumltarhellip Gazeta e Tiraneumls neuml njeuml komentim mbi keumlteuml ngjarje tejet teuml veumlshtireuml pohon se ky prift qe deumlnuar me teuml drejteuml si ldquospiun bandit dhe avanturistrdquo Shtjefeumln Kurti do teuml ishte aneumltar i ldquonjeuml bande revizionisterdquo e financuar nga Vatikani qeuml seuml bashku me amerikaneumlt dhe anglezeumlt do teuml kishte projektuar rreumlnimin e regjimit komunist Zeumlri i Popullit ka shtuar lidhur me keumlteuml qeuml ldquoagjentet e Kisheumls katolike kaneuml peumlrgatitur neuml Shqipeumlri ldquomagazine armeumlshrdquo dhe kaneuml organizuar ldquoqendra peumlr spiuniumerdquo Po ashtu sipas Zeumlrit teuml Popullit Don Shtjefeumln Kurti lsquoka merituar keumlteuml denimrdquo (ldquoCorriere della serardquo 6 prill 1973) Agjencia katolike austriake ldquoKathpressrdquo shkruan se Don Shtjefeumln Kurti u deumlnua me vdekje sepse e pageumlzoi njeuml feumlmijeuml neuml fusheumln e peumlrqendrimit neuml Lushnje Artikulli peumlrfundon me keumlteuml pohim

Trifon Xhagjiika

E internuara Elena Luli

Jusuf Zenunaj

MBAJU NENEuml MOS KIJ FRIKEuml Mbahu Neumlno mos kij frikeuml Se trsquoshkuan djemteuml nrsquoAmerikeuml bashkeuml me ta edhe disa bija keumlshtu deshi qeveria Dyzet veta srsquou beuml nami teuml gjitheuml i zuri avioni Kush kryetar kush kryeministeumlr truprojeuml e ccedilantabarteumls rrofteuml buxheti i Kosoveumls askeumlnd borxhi srsquoe ndjek pas 1 tetor 2018 SIKUR TARZAN Vajti neuml Ujman sikur trsquoish Tarzan askush srsquoguxoi Hashes cik trsquoi beumln Necirc barkeumln me motor sheumltiti neuml liqe edhe dielli u geumlzua nuk u fsheh neumln re Mbas ikjes neuml shteumlpi zhurma srsquoka reumlndeumlsi 30 shtator 2018 O NJEREumlZ TEuml VENDIT TIM O njereumlz teuml vendit tim mos merrni meumlrzi seccedil beumlj uneuml presidenti veccedil Zoti e di Tokeumln nuk e fali gjithkush keumlteuml ta dijeuml edhe Rugova pati theumlneuml duhet korrigjim neuml kufij Lugineumln trsquoia bashkojmeuml Kosoveumls si dikur ndryshe neuml Evropeuml peumlr ne nuk ka udheuml A nrsquonuk meuml pateuml me Trumpin bashkeuml neuml fotografi Peumlr mikun ma besnik Amerika na di 29 shtator 2018 EDHE SA KOHEumlhellip Mjegulla e shekujve edhe sot na ndjek me tymin midis nesh po e zgjasim veteuml Kush i peumlrgjumur nga tradhtia kush nga feja kush nga partia Serivileumlt e ditur e teuml paditur nuk i leumlshon lakmia

Sikur me ngjyrat e peumlrziera kur pikturon piktori neuml leteumlr koha po ua zhvesheuml maskat teuml maskuareumlve si keumlpurdhat e kalbura dalin me fytyreuml tjeteumlr Edhe sa koheuml duhet teuml kalojneuml dielli qeuml eumlndrruam teuml na rrezatojeuml 22 shtator 2018 RAMA YNEuml Rama yneuml kryeministri ngado shkon fjaleuml trsquomeumldha leumlshon ccedilka thoteuml sot neseumlr rdquo harron rdquo Si nrsquo Presheveuml si nrsquo Kuvend gra e feumlmijeuml i leuml pa mend Koheumlt ikeumln ai vazhdon zhurma e fjaleumlve nuk pushon Gjuha e Rameumls si tehu i shpateumls neuml Samitin e Meumlrgateumls si Qemali prej ballkoni flet e flet si Ciceroni Pse srsquoi themi puna e mbareuml Areumln mos e leuml pa fareuml ateuml qeuml mbolle kur do teuml daleumlhellip I PARI Ndeumlr fjaleumlt e para thoteuml se eumlshteuml i pari atdheun e peumlrdor sikur trsquoishte dushk mali Edhe kur nuk ndryshon moti ndryshn fjaleumln e tij Fjala i shprushet veteumlm neuml Bruksel nyjes me Vuccediliqin kush fije srsquoi nxjerr 15 shtator 2018 GOJEumlN PLOT ATDHE E KENI (Simbas Hakeumlrrimit teuml Ali Asllanit ) Qeuml nga e heumlna deri teuml dielen mbreteumlron njeuml erreumlsireuml si neuml fshat ashtu neuml qytet veumlrsheumlllen njeuml egeumlrsireuml Pra teuml pangopur mbushni xhepat oreuml e ccedilast derisa barku si daullja trsquoju peumllcaseuml Hanipini rreumlmbeni ccedilka mundeni e dini duar e keumlmbeuml si mbledheumlsbari keni horra Sot me kulla e me villa dje neuml kasolla Neuml gjunj populli i peumlrkulur nga varfeumlria neumlna fshehtas fshin lot kur bukeuml i keumlrkon feumlmija Si me dro pyesin pleqteuml valleuml keumlshtu qenka liria Nga meuml i vogli te meuml i madhi theumlrrasin ldquo rrofteuml djersa e ballitrdquo Eumlshteuml kafshateuml e rreumlmbyesit- matrapazit Me kamata neumlpeumlr banka brenda e jashteuml emra teuml rrejsheumlm peseuml a gjashteuml Hanipini ccedilka teuml mundeni rreumlmbeni gojeumln plot atdhe e keni 14 shtator 2018

PSE O POPULL Dje i vure gjoksin stuhiseuml u peumlrplase neumlpeumlr gureuml teuml keqes nuk i hape udheuml Neuml veteumltima djegeuml e peumlrceumllluar rrugeumls pa rrugeuml ke shtegtuar Neuml nateumln korb e hereuml-hereuml me heumlneuml plageumlt lidhe pa beumlreuml gjeumlmeuml Sot neuml diteumln me diell pse o popull syteuml ke mbyll 6 shtator 2018

NEumlN HIJEN TEumlNDE Shkeumllqimit teumlnd mashtrues neumln hijen teumlnde teuml tjereumlt peumlrpiqen neuml flakeuml vezullore ta shndeumlrrojneuml Stineumlt shpeshhereuml i gjasojneuml njeumlra ndash tjetres i gjasojneuml me teperatur edhe neuml dimeumlr hereuml ndash hereuml rrezon por nuk nxeh kurreumlhellip JZ 12 tetor 2018 ldquoPARADA E KRENARISEuml rdquo Necirc rrugeuml teuml rdquo demokraciseuml ldquo na doli ldquoParada e krenariseuml ldquo Me lesbike homoseksualeuml bashkeuml me teuml dygjinisheumlm e ndeumlrruesgjinish me flamuj neuml duar boteumls i deumlshmojeuml peumlr lirineuml qeuml geumlzojmeuml JZ 2018 I PARI KUNDEumlR TEuml PARIT I pari kundeumlr teuml parit luajneuml me fjaleuml luajneuml si tregtareumlt neuml midis teuml ccedilarshiseuml populli flet peumlrreth sikur neuml pazar peumlr speca teuml turshiseumlhellip Zhurma mbas zhurmeumls sikur rratheumlt neuml pus gurin e hedhur neuml ujeuml nuk e sheh gjithkushhellip JZ 9 tetor 2018

TRE PEumlRQINDSHI Tre peumlrqindshi u beuml nyje kudo vendit i beumln hije neuml Kuvend e neuml veri

kecircmbeuml e krye me Serbi Tre peumlrqindshi i keumltij mileti luan siccedil ia do ccedilejfihellip JZ 8 tetor 2018 BUZAGAZI Srsquoe ligshton dielli nuk e tremb acari vrapin peumlr kolltuk deri tek i pari Si ngjala neuml ujeuml lakohet neuml politikeuml pozitat ndeumlrron si nata me diteuml Ndeumlrruaka keumlnga ndeumlrron edhe muzika bashkeuml me to shoqeumlria ccedildo gjeuml eumlshteuml leku neuml treg ldquodelrdquo liria Meuml shtrenjteuml se nderi sot kushtojneuml kollaret harrohen mundimet bien poshteuml idealet JZ 5 tetor 2018 AH BEHXHET O BEHXHET Ah Bexhet o Bexhet sa bukur ministeumlr flet Atecirc qeuml askush srsquoe pret pakkush sikur ti e di sa i mireuml eumlshteuml Putini me Rusi peumlr Kosoveuml e gjitheuml shqiptari NUK JAMhellip Nuk jam piktor lule teuml teuml pikturoj as keumlngeumltar nuk jam peumlr ty teuml keumlndoj Trsquoisha poet vargjet si uji neuml burim do teuml rridhnin veteuml Si peri neuml leumlmsh fjaleumlt mrsquojaneuml ngateumlrruar nuk di tecirc flas as pecircr teuml shkruarhellip JZ 4 shtator 3018

Nga Fritz RADOVANI

75 VJETORrsquo I PAHARRUESHEMhellip

13 TETOR 1943 ALEATEumlT BOMBARDOJNEuml

TIRANEumlN DHE VRASIN 503 QYTETAREuml NEuml TRYEZAT E DREKEumlS

ISHTE ORA 1313rsquo DATA 13 ORA 1313rsquo Njeuml numur i perseumlritun shpeshrsquo e tue u kujtue per keq

503 teuml vdekun dhe teuml mbuluem me gjak pa dijteuml as sot se pse Thonin ldquoLufteumlrdquo Po me ke po zhvillohej Lufta ndash As sot nuk pergjegjet njeri As ata qeuml na vrane srsquoflasin E nuk flasin as ata qeuml vazhduene me vra e po ringjallin vraseumlsit me vra prap edhe sot Muejt tetor teuml Shek XX kaneuml sjelleuml aq shumeuml histori e kujtime teuml illta sa nuk harrohen Filloi me Tetorin e vitit 1908 e vazhdon me disa data teuml shemtueme qeuml me i paseuml caktue me doreuml neuml kalendar me siguri do trsquo ishte gabue njena sa me u kujtue per mireuml Kur koloseumlt e Shekullit XIX mendojneuml me ba Shqipnineuml dhe Burrat Trima teuml Malsiseuml po pergatiten me shpalleuml Pamvarsineuml e Shqipniseuml seuml 1911 Esat Pasheuml Toptani fillon me na perkundeuml neuml djep Enverin Migjenin Ramizin Driteroin e sa teuml tjereuml qeuml gati u lene neuml njeuml diteuml se neuml njeuml muej po E haje dreq asnjeni nuk e ka daten e sigurteuml veccedil futja kot Edhe Enveri edhe Ramizi janeuml caktue nga sllavokomunisteumlt neuml dy data sa me na ba ne neuml Shkoder ldquomos me festue as Zojen e Shkodresrdquo qeuml bie pikrisht ato dy diteuml E kur i erdhi vneri komunist neuml fyt tue pa plakat tona zdatheuml tue shkue me Ju luteuml Asaj Zojeuml brij Kalaseuml Rozafat me ldquona shfaroseuml faren e keqe ateiste e sllavokomunisterdquo nxoren Eshtnat e Imzot

Serreqit qeuml punoi per Pamvarsineuml e Shqipniseuml qeuml neuml 1911 e i treteumln neuml Dri tue e vesheuml perseumlvdekuni me teuml gjitha akuzat e imoralitetit teuml vet E Kisha u kthye neuml germalleuml kur kompanjeli i Saj vazhdonte me tregue kush janeuml malazezeumlt e Krajlit Ishin sllaveumlt e vjeter e teuml rij qeuml punuen luftuen dhe shpenzuen qeuml Shkodra asnjeumlhereuml teuml mos bahet Kryeqyteti i Shqipniseuml se do teuml humshin Tivarin Hotin e Gruden e besa shpejteuml edhe Kosoven Lexoni fjalimet e Luigj Gurakuqit neuml Parlament ldquoNuk banrdquo e kundershtuen pinjolleumlt e Toptanve dhe Kryeqyteti u vendos neuml Tiraneuml Gjaja ma e bukur e Tiraneumls ishte Sheshi Skenderbeu me ateuml blerim e bukuri arkitektorale sa edhe Ate injoranteumlt e marrakotun nga kultura sllavo turke e kthyene neuml livadh kullote bagtisheuml Kalojneuml andej e mendojneuml ldquoPo Skenderbeun neuml cilin Bajram do ta mblojmeuml praprdquo Tirana Stambolli e Beogradi e dijneuml sakteuml ldquoKur Shqiptareumlt do ti referohen Kurrsquoanitrdquo Mos harroni ldquoRilindjersquodomethaneuml pini drogeuml e bani ccedilka thonte Enveri e Ramizirdquo Edhe kjo qeuml po ngjet sot me Shqiptareuml asht bombardim si ai i 13 Tetorit 1943 Melbourne 12 Tetor 2018

GJERGJ KASTRIOTI - SKENDERBEU

SI UDHEumlRREumlFYES

I SHQIPTAREumlVE DHE SHEumlMBULL I

SHKEumlLQYER I DIASPOREumlS

Nga Frank Shkreli

Neuml kuadeumlr teuml aktiviteteve teuml Vitit Mbareumlkombeumltar 2018 kushtuar Gjergj Kastriotit - Skeumlnderbeut me rastin e 550-vjetorit teuml vdekjes seuml Heroit Kombeumltar teuml Shqiptareumlve neuml Prishtineuml po mbahet njeuml konferenceuml me pjeseumlmarrje nga studiues shqiptareuml dhe teuml huaj Konferenca eumlshteuml organizuar nga Qeveria e Republikeumls seuml Kosoveumls neuml bashkeumlpunim me Institutin e Historiseuml ldquoAli Hadrirdquo neuml Prishtineuml Institutin e Historiseuml neuml Tiraneuml dhe Institutin e Trasheumlgimiseuml Kulturore dhe Shpirteumlrore teuml Shqiptareumlve teuml

Maqedoniseuml neuml Shkup Disa medie teuml Kosoveumls kaneuml njoftuar se ndoneumlse Presidenti i Republikeumls seuml Kosoveumls Z Hashim Thaccedili dhe Kryeministri Z Ramush Haradinaj kishin premtuar se do teuml merrnin pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe asnjeumlri prej tyre siccedil duket nuk ishte i pranisheumlm neuml keumlteuml tubim megjithse ishin pjeseuml e programit teuml konferenceumls teuml njoftuar meuml heret Peumlrfaqsuesi meuml i larteuml i shtetit dhe i qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls qeuml mori pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml akademike ishte Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml Shyqiri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi

Ministri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra prej figurave meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite

rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi Ministri Bytyqi theksoi se Skeumlnderbeu peumlr vite teuml teumlra sheumlrbeu si figureuml pikeumlniseumlse e shumeuml proceseve teuml meumldha teuml popullit toneuml dhe si i tilleuml peumlr shqiptareumlt e Kosoveumls ai ishte shembulli me i mireuml peumlr veteumldijesimin e ndeumlrgjegjes kombeumltare ldquoAi ishte udheumlrreumlfyesi i joneuml neuml momentet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml ndeumlrtimit teuml shtetit toneuml qeuml nga vlimet e meumldha politike neuml fillim vitet e rsquo90-ta teuml shekullit teuml kaluar meuml pas gjateuml lufteumls seuml lavdishme teuml Ushtriseuml Ccedillirimtare teuml Kosoveumls e deri neuml diteumlt tonardquo tha neuml fund teuml fjaleumls seuml tij Ministri Bytyqi Njeuml prej teuml foleumlsve neuml keumlteuml tubim akademik neuml Prishitneuml ishte edhe Peumlrfaqeumlsues i Kisheumls Katolike teuml Kosoveumls Dioqezeumls seuml re Prizren-Prishtineuml Don Lush Gjergji i cili iu drejtua pjeseumlmarreumlsve me keumlto fjaleuml ldquoHistoria flet dhe theumlrret neuml keumlteuml peumlrvjetor teuml madh 550 vjetorin e vdekjes seuml teuml pavdekshmit Gjergj Kastrioti ndash Skeumlnderbeut i cili si dikur i mblodhi dhe i afroi Arbeumlt ashtu edhe sot na afron dhe na bashkon ne Shqiptareumlt me shumeuml porosi qortime veumlrejtje

Pamje nga konferenca

synime dhe frymeumlzime peumlr teuml tashmen dhe teuml ardhmen toneuml meuml teuml mireumlrdquo Neuml fjaleumln e tij Don Lush Gjergji beumlri pyetjen se ccedilfareuml na meumlson sot figura jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Skenderbe peumlr koheumln dhe hapeumlsirat tona ndeumlrsa theksoi strategjineuml largpameumlse dhe vendimtare teuml Gjergj Kastriotit ndash Skeumlnderbeut duke neumlnvijuar se ldquoTakimi afrimi bashkimi bashkeumlpunimi dhe bashkeumljetesa e beumljneuml Gjergj Kastriotin ndash Skeumlnderbeun figureuml historike dhe aktuale unike peumlr ne dhe peumlr boteumln Njeri qeuml diti deshi dhe

mundi teuml krijonte keumlteuml rrugeumltim shkallor si art teuml suksesit veumlllazeumlriseuml afeumlrsiseuml vlereumlsimit pozitiv teuml jeteumls dhe teuml suksesit teuml peumlrbashkeumlt me teuml gjitheuml dhe peumlr teuml gjitheumlrdquo Don Lush Gjergji tha se nga Heroi Kombeumltar i tyre shqiptareumlt neuml keumlteuml vit mbareumlkombeumltar kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe mund teuml meumlsojneuml shumeuml edhe sot sidomos peumlr bashkim peumlr bashkpunim dhe peumlr bashkjeteseuml me njeumlri tjetrin Peumlr njeuml bashkim theksoi ai ldquoSi shprehje fuqie teuml bashkimit neuml dallime peumlr ccedildo ngadheumlnjim dhe sukses qeuml mbeumlshtetet neuml teuml veumlrteteumln dhe neuml dashurineuml peumlr njeumlri-tjetrin peumlr ideteuml dhe idealet e peumlrbashkeumlta i bazuar neuml teuml veumlrteteumln historike ilire dhe arbeumlrore peumlr peumlrballimin veumlllazeumlror teuml baticave dhe zbaticave historike dhe aktualerdquo dhe neuml bashkpunim neumlnvijoi ai ldquoSi domosdoshmeumlri peumlr ccedildo koheuml dhe vend shprehje e fuqiseuml dhe jeteumls veprimtariseuml dhe synimeve teuml peumlrbashkeumlta ku ne shpesh ccedilalojmeuml dhe mungojmeuml si njeuml lloj dobeumlsie pothuaj karakteristike e ldquothembreumls seuml Akilitrdquo peumlr Popullin toneumlrdquo Nga Prijsi i Madh sipas Don Lush Gjergjit duhet teuml meumlsojmeuml edhe bashkjeteseumln ldquoSi shprehje atdhedashurie dhe flijimi keumlrkimi teuml vazhduesheumlm i teuml mireumls seuml peumlrbashkeumlt pa teuml cileumln srsquoka as teuml mira personale individuale familjare grupore qeuml lehteumlson fuqineuml shpirteumlrore morale jeteumlsore qeuml edhe ne si Gjergji yneuml dikur trsquoi kthehemi vetvetes dhe teuml veumlrteteumlsrdquo ka theumlneuml ai Keumlteuml temeuml siccedil duket trajton edhe libri meuml i ri i autorit Z Jakup Krasniqi ldquoSkeumlnderbeu dhe Porositeuml peumlr Shekullin XXIrdquo qeuml u peumlrurua teuml meumlrkureumln neuml Bibliotekeumln Kombeumltare neuml Prishtineuml Duke folur peumlr Gjergj Kastriotin ndash Skenderbe teuml cilin ai e cileumlsoi si ndeumlr figurat historike meuml teuml larta jo veteumlm evropiane por edhe boteumlrore historiani Jakup Krasniqi ka veccediluar faktin duke thekeumlsuar se ne e kemi njohur Heroin Kombeumltar Skeumlnderbeun si komandant dhe ushtar i fuqisheumlm por duhet ta shohim edhe neuml keumlndin e mendimtarit teuml forteuml teuml njeuml qeveritari qeuml di ccedilka don dhe jo veteumlm peumlr koheumln e tij duke i sheumlrbyer edhe koheumlve teuml tjera Gjateuml promovimit teuml librit Z Krasniqi ka porositur qeveritaret shqiptareuml trsquoa shfryteumlzojneuml pasurineuml e begateuml qeuml vjen nga Skeumlnderbeu neuml teuml tashmen dhe peumlr teuml ardhmen toneuml njoftojneuml disa burime mediatike teuml Kosoveumls Ministri Shyqiri Bytyqi e cileumlsoi Skenderbeun si

udheumlrreumlfyesin e shqiptareumlve teuml Kosoveumls gjateuml gjitheuml

historiseuml e deri neuml lufteumln e fundit peumlr ccedillirimin e

vendit ndeumlrsa Don Lush Gjergji u tha pjeseumlmarreumlsve

neuml konferenceuml se Gjergj Kastrioti- Skenderbeu

ldquoNuk e kishte humbur kujteseumln historike personale

familjare fetare dhe kombeumltare Edhe pse babai i tij

Gjon Kastrioti qe i detyruar trsquoua doreumlzonte Gjergjin

neuml mosheumln e brishteuml 9 vjeccedilare diku neuml fillim teuml vitit

1415rdquo Gjergj Kstrioti-Skenderbeu sipas Don Lush

Gjergjit ldquoEumlshteuml shembeumlll i shkeumllqyer i peumlrfaqeumlsuesit

teuml ldquodiasporeumlsrdquo i cili nuk mendonte me ldquobarkrdquo por

me krye vlereumlsonte me mendje dhe me zemeumlr dhe

theumlneuml me gjuheumln e Sheumln Neumlneumls Tereze e ldquoJep pjeseumln

meuml teuml mireuml teuml vetvetesrdquo por peumlr teuml tjereumlt peumlr teuml mireumln

e peumlrbashkeumlt peumlr teuml gjitheuml si model flijimi dhe

dhurimi altruizmi dhe atdhedashurie shembullorerdquo

Skeumlnderbeu shtoi ai -- ldquoShtylleuml jete dhe veprimi pati

BESEumlN dhe me Beseumllidhjen Shqiptare meuml 2 mars

1444 vuri themelet e reja dhe teuml vjetra tona komb-

formuese dhe shtet-formuese duke nderuar traditat e

peumlrbashkeumlta simbolet -- mbi teuml gjitha synimet ideteuml

dhe idealet tona -- neumln flamurin e peumlrbashkeumlt drejt

historiseuml dhe ardhmeumlriseumlrdquo peumlrfundoi Don Lush

Gjergji fjaleumln e tij peumlrsheumlndeteumlse me rastin e hapjes

seuml konferenceumls shkencore ldquoGjergj Kastrioti ndash

Skeumlnderbeu neuml 550-vjetorin e vdekjesrdquo mbajtur neuml

Prishtineuml meuml 16 Tetor

Kopertina e librit teuml autorit Jakup Krasniqi

Don Lush Gjergji

Dom Shtjefeumln Kurti deumlshmor i feseuml dhe liriseuml

(1897-1971)

Lajmi i pushkatimit teuml Don Shtjefeumln Kurtit ishte alarmi i pareuml neuml Evropeuml dhe neuml boteuml peumlr gjendjen e mjerueshme teuml popullit shqiptar teuml klerit katolik teuml ccedildo njeriu neuml Shqipeumlrineuml komuniste enveriste Ja si shkruante Ettore Petta ldquoGazeta zyrtare e sundimit komunist shqiptar ldquoZeumlri i Popullitrdquo veumlrtetoi lajmin mbi pushkatimin e priftit katolik Shtjefeumln Kurti qeuml qysh meuml pareuml e shpalli shtypi ndeumlrkombeumltarhellip Gazeta e Tiraneumls neuml njeuml komentim mbi keumlteuml ngjarje tejet teuml veumlshtireuml pohon se ky prift qe deumlnuar me teuml drejteuml si ldquospiun bandit dhe avanturistrdquo Shtjefeumln Kurti do teuml ishte aneumltar i ldquonjeuml bande revizionisterdquo e financuar nga Vatikani qeuml seuml bashku me amerikaneumlt dhe anglezeumlt do teuml kishte projektuar rreumlnimin e regjimit komunist Zeumlri i Popullit ka shtuar lidhur me keumlteuml qeuml ldquoagjentet e Kisheumls katolike kaneuml peumlrgatitur neuml Shqipeumlri ldquomagazine armeumlshrdquo dhe kaneuml organizuar ldquoqendra peumlr spiuniumerdquo Po ashtu sipas Zeumlrit teuml Popullit Don Shtjefeumln Kurti lsquoka merituar keumlteuml denimrdquo (ldquoCorriere della serardquo 6 prill 1973) Agjencia katolike austriake ldquoKathpressrdquo shkruan se Don Shtjefeumln Kurti u deumlnua me vdekje sepse e pageumlzoi njeuml feumlmijeuml neuml fusheumln e peumlrqendrimit neuml Lushnje Artikulli peumlrfundon me keumlteuml pohim

Sikur me ngjyrat e peumlrziera kur pikturon piktori neuml leteumlr koha po ua zhvesheuml maskat teuml maskuareumlve si keumlpurdhat e kalbura dalin me fytyreuml tjeteumlr Edhe sa koheuml duhet teuml kalojneuml dielli qeuml eumlndrruam teuml na rrezatojeuml 22 shtator 2018 RAMA YNEuml Rama yneuml kryeministri ngado shkon fjaleuml trsquomeumldha leumlshon ccedilka thoteuml sot neseumlr rdquo harron rdquo Si nrsquo Presheveuml si nrsquo Kuvend gra e feumlmijeuml i leuml pa mend Koheumlt ikeumln ai vazhdon zhurma e fjaleumlve nuk pushon Gjuha e Rameumls si tehu i shpateumls neuml Samitin e Meumlrgateumls si Qemali prej ballkoni flet e flet si Ciceroni Pse srsquoi themi puna e mbareuml Areumln mos e leuml pa fareuml ateuml qeuml mbolle kur do teuml daleumlhellip I PARI Ndeumlr fjaleumlt e para thoteuml se eumlshteuml i pari atdheun e peumlrdor sikur trsquoishte dushk mali Edhe kur nuk ndryshon moti ndryshn fjaleumln e tij Fjala i shprushet veteumlm neuml Bruksel nyjes me Vuccediliqin kush fije srsquoi nxjerr 15 shtator 2018 GOJEumlN PLOT ATDHE E KENI (Simbas Hakeumlrrimit teuml Ali Asllanit ) Qeuml nga e heumlna deri teuml dielen mbreteumlron njeuml erreumlsireuml si neuml fshat ashtu neuml qytet veumlrsheumlllen njeuml egeumlrsireuml Pra teuml pangopur mbushni xhepat oreuml e ccedilast derisa barku si daullja trsquoju peumllcaseuml Hanipini rreumlmbeni ccedilka mundeni e dini duar e keumlmbeuml si mbledheumlsbari keni horra Sot me kulla e me villa dje neuml kasolla Neuml gjunj populli i peumlrkulur nga varfeumlria neumlna fshehtas fshin lot kur bukeuml i keumlrkon feumlmija Si me dro pyesin pleqteuml valleuml keumlshtu qenka liria Nga meuml i vogli te meuml i madhi theumlrrasin ldquo rrofteuml djersa e ballitrdquo Eumlshteuml kafshateuml e rreumlmbyesit- matrapazit Me kamata neumlpeumlr banka brenda e jashteuml emra teuml rrejsheumlm peseuml a gjashteuml Hanipini ccedilka teuml mundeni rreumlmbeni gojeumln plot atdhe e keni 14 shtator 2018

PSE O POPULL Dje i vure gjoksin stuhiseuml u peumlrplase neumlpeumlr gureuml teuml keqes nuk i hape udheuml Neuml veteumltima djegeuml e peumlrceumllluar rrugeumls pa rrugeuml ke shtegtuar Neuml nateumln korb e hereuml-hereuml me heumlneuml plageumlt lidhe pa beumlreuml gjeumlmeuml Sot neuml diteumln me diell pse o popull syteuml ke mbyll 6 shtator 2018

NEumlN HIJEN TEumlNDE Shkeumllqimit teumlnd mashtrues neumln hijen teumlnde teuml tjereumlt peumlrpiqen neuml flakeuml vezullore ta shndeumlrrojneuml Stineumlt shpeshhereuml i gjasojneuml njeumlra ndash tjetres i gjasojneuml me teperatur edhe neuml dimeumlr hereuml ndash hereuml rrezon por nuk nxeh kurreumlhellip JZ 12 tetor 2018 ldquoPARADA E KRENARISEuml rdquo Necirc rrugeuml teuml rdquo demokraciseuml ldquo na doli ldquoParada e krenariseuml ldquo Me lesbike homoseksualeuml bashkeuml me teuml dygjinisheumlm e ndeumlrruesgjinish me flamuj neuml duar boteumls i deumlshmojeuml peumlr lirineuml qeuml geumlzojmeuml JZ 2018 I PARI KUNDEumlR TEuml PARIT I pari kundeumlr teuml parit luajneuml me fjaleuml luajneuml si tregtareumlt neuml midis teuml ccedilarshiseuml populli flet peumlrreth sikur neuml pazar peumlr speca teuml turshiseumlhellip Zhurma mbas zhurmeumls sikur rratheumlt neuml pus gurin e hedhur neuml ujeuml nuk e sheh gjithkushhellip JZ 9 tetor 2018

TRE PEumlRQINDSHI Tre peumlrqindshi u beuml nyje kudo vendit i beumln hije neuml Kuvend e neuml veri

kecircmbeuml e krye me Serbi Tre peumlrqindshi i keumltij mileti luan siccedil ia do ccedilejfihellip JZ 8 tetor 2018 BUZAGAZI Srsquoe ligshton dielli nuk e tremb acari vrapin peumlr kolltuk deri tek i pari Si ngjala neuml ujeuml lakohet neuml politikeuml pozitat ndeumlrron si nata me diteuml Ndeumlrruaka keumlnga ndeumlrron edhe muzika bashkeuml me to shoqeumlria ccedildo gjeuml eumlshteuml leku neuml treg ldquodelrdquo liria Meuml shtrenjteuml se nderi sot kushtojneuml kollaret harrohen mundimet bien poshteuml idealet JZ 5 tetor 2018 AH BEHXHET O BEHXHET Ah Bexhet o Bexhet sa bukur ministeumlr flet Atecirc qeuml askush srsquoe pret pakkush sikur ti e di sa i mireuml eumlshteuml Putini me Rusi peumlr Kosoveuml e gjitheuml shqiptari NUK JAMhellip Nuk jam piktor lule teuml teuml pikturoj as keumlngeumltar nuk jam peumlr ty teuml keumlndoj Trsquoisha poet vargjet si uji neuml burim do teuml rridhnin veteuml Si peri neuml leumlmsh fjaleumlt mrsquojaneuml ngateumlrruar nuk di tecirc flas as pecircr teuml shkruarhellip JZ 4 shtator 3018

Nga Fritz RADOVANI

75 VJETORrsquo I PAHARRUESHEMhellip

13 TETOR 1943 ALEATEumlT BOMBARDOJNEuml

TIRANEumlN DHE VRASIN 503 QYTETAREuml NEuml TRYEZAT E DREKEumlS

ISHTE ORA 1313rsquo DATA 13 ORA 1313rsquo Njeuml numur i perseumlritun shpeshrsquo e tue u kujtue per keq

503 teuml vdekun dhe teuml mbuluem me gjak pa dijteuml as sot se pse Thonin ldquoLufteumlrdquo Po me ke po zhvillohej Lufta ndash As sot nuk pergjegjet njeri As ata qeuml na vrane srsquoflasin E nuk flasin as ata qeuml vazhduene me vra e po ringjallin vraseumlsit me vra prap edhe sot Muejt tetor teuml Shek XX kaneuml sjelleuml aq shumeuml histori e kujtime teuml illta sa nuk harrohen Filloi me Tetorin e vitit 1908 e vazhdon me disa data teuml shemtueme qeuml me i paseuml caktue me doreuml neuml kalendar me siguri do trsquo ishte gabue njena sa me u kujtue per mireuml Kur koloseumlt e Shekullit XIX mendojneuml me ba Shqipnineuml dhe Burrat Trima teuml Malsiseuml po pergatiten me shpalleuml Pamvarsineuml e Shqipniseuml seuml 1911 Esat Pasheuml Toptani fillon me na perkundeuml neuml djep Enverin Migjenin Ramizin Driteroin e sa teuml tjereuml qeuml gati u lene neuml njeuml diteuml se neuml njeuml muej po E haje dreq asnjeni nuk e ka daten e sigurteuml veccedil futja kot Edhe Enveri edhe Ramizi janeuml caktue nga sllavokomunisteumlt neuml dy data sa me na ba ne neuml Shkoder ldquomos me festue as Zojen e Shkodresrdquo qeuml bie pikrisht ato dy diteuml E kur i erdhi vneri komunist neuml fyt tue pa plakat tona zdatheuml tue shkue me Ju luteuml Asaj Zojeuml brij Kalaseuml Rozafat me ldquona shfaroseuml faren e keqe ateiste e sllavokomunisterdquo nxoren Eshtnat e Imzot

Serreqit qeuml punoi per Pamvarsineuml e Shqipniseuml qeuml neuml 1911 e i treteumln neuml Dri tue e vesheuml perseumlvdekuni me teuml gjitha akuzat e imoralitetit teuml vet E Kisha u kthye neuml germalleuml kur kompanjeli i Saj vazhdonte me tregue kush janeuml malazezeumlt e Krajlit Ishin sllaveumlt e vjeter e teuml rij qeuml punuen luftuen dhe shpenzuen qeuml Shkodra asnjeumlhereuml teuml mos bahet Kryeqyteti i Shqipniseuml se do teuml humshin Tivarin Hotin e Gruden e besa shpejteuml edhe Kosoven Lexoni fjalimet e Luigj Gurakuqit neuml Parlament ldquoNuk banrdquo e kundershtuen pinjolleumlt e Toptanve dhe Kryeqyteti u vendos neuml Tiraneuml Gjaja ma e bukur e Tiraneumls ishte Sheshi Skenderbeu me ateuml blerim e bukuri arkitektorale sa edhe Ate injoranteumlt e marrakotun nga kultura sllavo turke e kthyene neuml livadh kullote bagtisheuml Kalojneuml andej e mendojneuml ldquoPo Skenderbeun neuml cilin Bajram do ta mblojmeuml praprdquo Tirana Stambolli e Beogradi e dijneuml sakteuml ldquoKur Shqiptareumlt do ti referohen Kurrsquoanitrdquo Mos harroni ldquoRilindjersquodomethaneuml pini drogeuml e bani ccedilka thonte Enveri e Ramizirdquo Edhe kjo qeuml po ngjet sot me Shqiptareuml asht bombardim si ai i 13 Tetorit 1943 Melbourne 12 Tetor 2018

GJERGJ KASTRIOTI - SKENDERBEU

SI UDHEumlRREumlFYES

I SHQIPTAREumlVE DHE SHEumlMBULL I

SHKEumlLQYER I DIASPOREumlS

Nga Frank Shkreli

Neuml kuadeumlr teuml aktiviteteve teuml Vitit Mbareumlkombeumltar 2018 kushtuar Gjergj Kastriotit - Skeumlnderbeut me rastin e 550-vjetorit teuml vdekjes seuml Heroit Kombeumltar teuml Shqiptareumlve neuml Prishtineuml po mbahet njeuml konferenceuml me pjeseumlmarrje nga studiues shqiptareuml dhe teuml huaj Konferenca eumlshteuml organizuar nga Qeveria e Republikeumls seuml Kosoveumls neuml bashkeumlpunim me Institutin e Historiseuml ldquoAli Hadrirdquo neuml Prishtineuml Institutin e Historiseuml neuml Tiraneuml dhe Institutin e Trasheumlgimiseuml Kulturore dhe Shpirteumlrore teuml Shqiptareumlve teuml

Maqedoniseuml neuml Shkup Disa medie teuml Kosoveumls kaneuml njoftuar se ndoneumlse Presidenti i Republikeumls seuml Kosoveumls Z Hashim Thaccedili dhe Kryeministri Z Ramush Haradinaj kishin premtuar se do teuml merrnin pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe asnjeumlri prej tyre siccedil duket nuk ishte i pranisheumlm neuml keumlteuml tubim megjithse ishin pjeseuml e programit teuml konferenceumls teuml njoftuar meuml heret Peumlrfaqsuesi meuml i larteuml i shtetit dhe i qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls qeuml mori pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml akademike ishte Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml Shyqiri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi

Ministri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra prej figurave meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite

rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi Ministri Bytyqi theksoi se Skeumlnderbeu peumlr vite teuml teumlra sheumlrbeu si figureuml pikeumlniseumlse e shumeuml proceseve teuml meumldha teuml popullit toneuml dhe si i tilleuml peumlr shqiptareumlt e Kosoveumls ai ishte shembulli me i mireuml peumlr veteumldijesimin e ndeumlrgjegjes kombeumltare ldquoAi ishte udheumlrreumlfyesi i joneuml neuml momentet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml ndeumlrtimit teuml shtetit toneuml qeuml nga vlimet e meumldha politike neuml fillim vitet e rsquo90-ta teuml shekullit teuml kaluar meuml pas gjateuml lufteumls seuml lavdishme teuml Ushtriseuml Ccedillirimtare teuml Kosoveumls e deri neuml diteumlt tonardquo tha neuml fund teuml fjaleumls seuml tij Ministri Bytyqi Njeuml prej teuml foleumlsve neuml keumlteuml tubim akademik neuml Prishitneuml ishte edhe Peumlrfaqeumlsues i Kisheumls Katolike teuml Kosoveumls Dioqezeumls seuml re Prizren-Prishtineuml Don Lush Gjergji i cili iu drejtua pjeseumlmarreumlsve me keumlto fjaleuml ldquoHistoria flet dhe theumlrret neuml keumlteuml peumlrvjetor teuml madh 550 vjetorin e vdekjes seuml teuml pavdekshmit Gjergj Kastrioti ndash Skeumlnderbeut i cili si dikur i mblodhi dhe i afroi Arbeumlt ashtu edhe sot na afron dhe na bashkon ne Shqiptareumlt me shumeuml porosi qortime veumlrejtje

Pamje nga konferenca

synime dhe frymeumlzime peumlr teuml tashmen dhe teuml ardhmen toneuml meuml teuml mireumlrdquo Neuml fjaleumln e tij Don Lush Gjergji beumlri pyetjen se ccedilfareuml na meumlson sot figura jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Skenderbe peumlr koheumln dhe hapeumlsirat tona ndeumlrsa theksoi strategjineuml largpameumlse dhe vendimtare teuml Gjergj Kastriotit ndash Skeumlnderbeut duke neumlnvijuar se ldquoTakimi afrimi bashkimi bashkeumlpunimi dhe bashkeumljetesa e beumljneuml Gjergj Kastriotin ndash Skeumlnderbeun figureuml historike dhe aktuale unike peumlr ne dhe peumlr boteumln Njeri qeuml diti deshi dhe

mundi teuml krijonte keumlteuml rrugeumltim shkallor si art teuml suksesit veumlllazeumlriseuml afeumlrsiseuml vlereumlsimit pozitiv teuml jeteumls dhe teuml suksesit teuml peumlrbashkeumlt me teuml gjitheuml dhe peumlr teuml gjitheumlrdquo Don Lush Gjergji tha se nga Heroi Kombeumltar i tyre shqiptareumlt neuml keumlteuml vit mbareumlkombeumltar kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe mund teuml meumlsojneuml shumeuml edhe sot sidomos peumlr bashkim peumlr bashkpunim dhe peumlr bashkjeteseuml me njeumlri tjetrin Peumlr njeuml bashkim theksoi ai ldquoSi shprehje fuqie teuml bashkimit neuml dallime peumlr ccedildo ngadheumlnjim dhe sukses qeuml mbeumlshtetet neuml teuml veumlrteteumln dhe neuml dashurineuml peumlr njeumlri-tjetrin peumlr ideteuml dhe idealet e peumlrbashkeumlta i bazuar neuml teuml veumlrteteumln historike ilire dhe arbeumlrore peumlr peumlrballimin veumlllazeumlror teuml baticave dhe zbaticave historike dhe aktualerdquo dhe neuml bashkpunim neumlnvijoi ai ldquoSi domosdoshmeumlri peumlr ccedildo koheuml dhe vend shprehje e fuqiseuml dhe jeteumls veprimtariseuml dhe synimeve teuml peumlrbashkeumlta ku ne shpesh ccedilalojmeuml dhe mungojmeuml si njeuml lloj dobeumlsie pothuaj karakteristike e ldquothembreumls seuml Akilitrdquo peumlr Popullin toneumlrdquo Nga Prijsi i Madh sipas Don Lush Gjergjit duhet teuml meumlsojmeuml edhe bashkjeteseumln ldquoSi shprehje atdhedashurie dhe flijimi keumlrkimi teuml vazhduesheumlm i teuml mireumls seuml peumlrbashkeumlt pa teuml cileumln srsquoka as teuml mira personale individuale familjare grupore qeuml lehteumlson fuqineuml shpirteumlrore morale jeteumlsore qeuml edhe ne si Gjergji yneuml dikur trsquoi kthehemi vetvetes dhe teuml veumlrteteumlsrdquo ka theumlneuml ai Keumlteuml temeuml siccedil duket trajton edhe libri meuml i ri i autorit Z Jakup Krasniqi ldquoSkeumlnderbeu dhe Porositeuml peumlr Shekullin XXIrdquo qeuml u peumlrurua teuml meumlrkureumln neuml Bibliotekeumln Kombeumltare neuml Prishtineuml Duke folur peumlr Gjergj Kastriotin ndash Skenderbe teuml cilin ai e cileumlsoi si ndeumlr figurat historike meuml teuml larta jo veteumlm evropiane por edhe boteumlrore historiani Jakup Krasniqi ka veccediluar faktin duke thekeumlsuar se ne e kemi njohur Heroin Kombeumltar Skeumlnderbeun si komandant dhe ushtar i fuqisheumlm por duhet ta shohim edhe neuml keumlndin e mendimtarit teuml forteuml teuml njeuml qeveritari qeuml di ccedilka don dhe jo veteumlm peumlr koheumln e tij duke i sheumlrbyer edhe koheumlve teuml tjera Gjateuml promovimit teuml librit Z Krasniqi ka porositur qeveritaret shqiptareuml trsquoa shfryteumlzojneuml pasurineuml e begateuml qeuml vjen nga Skeumlnderbeu neuml teuml tashmen dhe peumlr teuml ardhmen toneuml njoftojneuml disa burime mediatike teuml Kosoveumls Ministri Shyqiri Bytyqi e cileumlsoi Skenderbeun si

udheumlrreumlfyesin e shqiptareumlve teuml Kosoveumls gjateuml gjitheuml

historiseuml e deri neuml lufteumln e fundit peumlr ccedillirimin e

vendit ndeumlrsa Don Lush Gjergji u tha pjeseumlmarreumlsve

neuml konferenceuml se Gjergj Kastrioti- Skenderbeu

ldquoNuk e kishte humbur kujteseumln historike personale

familjare fetare dhe kombeumltare Edhe pse babai i tij

Gjon Kastrioti qe i detyruar trsquoua doreumlzonte Gjergjin

neuml mosheumln e brishteuml 9 vjeccedilare diku neuml fillim teuml vitit

1415rdquo Gjergj Kstrioti-Skenderbeu sipas Don Lush

Gjergjit ldquoEumlshteuml shembeumlll i shkeumllqyer i peumlrfaqeumlsuesit

teuml ldquodiasporeumlsrdquo i cili nuk mendonte me ldquobarkrdquo por

me krye vlereumlsonte me mendje dhe me zemeumlr dhe

theumlneuml me gjuheumln e Sheumln Neumlneumls Tereze e ldquoJep pjeseumln

meuml teuml mireuml teuml vetvetesrdquo por peumlr teuml tjereumlt peumlr teuml mireumln

e peumlrbashkeumlt peumlr teuml gjitheuml si model flijimi dhe

dhurimi altruizmi dhe atdhedashurie shembullorerdquo

Skeumlnderbeu shtoi ai -- ldquoShtylleuml jete dhe veprimi pati

BESEumlN dhe me Beseumllidhjen Shqiptare meuml 2 mars

1444 vuri themelet e reja dhe teuml vjetra tona komb-

formuese dhe shtet-formuese duke nderuar traditat e

peumlrbashkeumlta simbolet -- mbi teuml gjitha synimet ideteuml

dhe idealet tona -- neumln flamurin e peumlrbashkeumlt drejt

historiseuml dhe ardhmeumlriseumlrdquo peumlrfundoi Don Lush

Gjergji fjaleumln e tij peumlrsheumlndeteumlse me rastin e hapjes

seuml konferenceumls shkencore ldquoGjergj Kastrioti ndash

Skeumlnderbeu neuml 550-vjetorin e vdekjesrdquo mbajtur neuml

Prishtineuml meuml 16 Tetor

Kopertina e librit teuml autorit Jakup Krasniqi

Don Lush Gjergji

Dom Shtjefeumln Kurti deumlshmor i feseuml dhe liriseuml

(1897-1971)

Lajmi i pushkatimit teuml Don Shtjefeumln Kurtit ishte alarmi i pareuml neuml Evropeuml dhe neuml boteuml peumlr gjendjen e mjerueshme teuml popullit shqiptar teuml klerit katolik teuml ccedildo njeriu neuml Shqipeumlrineuml komuniste enveriste Ja si shkruante Ettore Petta ldquoGazeta zyrtare e sundimit komunist shqiptar ldquoZeumlri i Popullitrdquo veumlrtetoi lajmin mbi pushkatimin e priftit katolik Shtjefeumln Kurti qeuml qysh meuml pareuml e shpalli shtypi ndeumlrkombeumltarhellip Gazeta e Tiraneumls neuml njeuml komentim mbi keumlteuml ngjarje tejet teuml veumlshtireuml pohon se ky prift qe deumlnuar me teuml drejteuml si ldquospiun bandit dhe avanturistrdquo Shtjefeumln Kurti do teuml ishte aneumltar i ldquonjeuml bande revizionisterdquo e financuar nga Vatikani qeuml seuml bashku me amerikaneumlt dhe anglezeumlt do teuml kishte projektuar rreumlnimin e regjimit komunist Zeumlri i Popullit ka shtuar lidhur me keumlteuml qeuml ldquoagjentet e Kisheumls katolike kaneuml peumlrgatitur neuml Shqipeumlri ldquomagazine armeumlshrdquo dhe kaneuml organizuar ldquoqendra peumlr spiuniumerdquo Po ashtu sipas Zeumlrit teuml Popullit Don Shtjefeumln Kurti lsquoka merituar keumlteuml denimrdquo (ldquoCorriere della serardquo 6 prill 1973) Agjencia katolike austriake ldquoKathpressrdquo shkruan se Don Shtjefeumln Kurti u deumlnua me vdekje sepse e pageumlzoi njeuml feumlmijeuml neuml fusheumln e peumlrqendrimit neuml Lushnje Artikulli peumlrfundon me keumlteuml pohim

TRE PEumlRQINDSHI Tre peumlrqindshi u beuml nyje kudo vendit i beumln hije neuml Kuvend e neuml veri

kecircmbeuml e krye me Serbi Tre peumlrqindshi i keumltij mileti luan siccedil ia do ccedilejfihellip JZ 8 tetor 2018 BUZAGAZI Srsquoe ligshton dielli nuk e tremb acari vrapin peumlr kolltuk deri tek i pari Si ngjala neuml ujeuml lakohet neuml politikeuml pozitat ndeumlrron si nata me diteuml Ndeumlrruaka keumlnga ndeumlrron edhe muzika bashkeuml me to shoqeumlria ccedildo gjeuml eumlshteuml leku neuml treg ldquodelrdquo liria Meuml shtrenjteuml se nderi sot kushtojneuml kollaret harrohen mundimet bien poshteuml idealet JZ 5 tetor 2018 AH BEHXHET O BEHXHET Ah Bexhet o Bexhet sa bukur ministeumlr flet Atecirc qeuml askush srsquoe pret pakkush sikur ti e di sa i mireuml eumlshteuml Putini me Rusi peumlr Kosoveuml e gjitheuml shqiptari NUK JAMhellip Nuk jam piktor lule teuml teuml pikturoj as keumlngeumltar nuk jam peumlr ty teuml keumlndoj Trsquoisha poet vargjet si uji neuml burim do teuml rridhnin veteuml Si peri neuml leumlmsh fjaleumlt mrsquojaneuml ngateumlrruar nuk di tecirc flas as pecircr teuml shkruarhellip JZ 4 shtator 3018

Nga Fritz RADOVANI

75 VJETORrsquo I PAHARRUESHEMhellip

13 TETOR 1943 ALEATEumlT BOMBARDOJNEuml

TIRANEumlN DHE VRASIN 503 QYTETAREuml NEuml TRYEZAT E DREKEumlS

ISHTE ORA 1313rsquo DATA 13 ORA 1313rsquo Njeuml numur i perseumlritun shpeshrsquo e tue u kujtue per keq

503 teuml vdekun dhe teuml mbuluem me gjak pa dijteuml as sot se pse Thonin ldquoLufteumlrdquo Po me ke po zhvillohej Lufta ndash As sot nuk pergjegjet njeri As ata qeuml na vrane srsquoflasin E nuk flasin as ata qeuml vazhduene me vra e po ringjallin vraseumlsit me vra prap edhe sot Muejt tetor teuml Shek XX kaneuml sjelleuml aq shumeuml histori e kujtime teuml illta sa nuk harrohen Filloi me Tetorin e vitit 1908 e vazhdon me disa data teuml shemtueme qeuml me i paseuml caktue me doreuml neuml kalendar me siguri do trsquo ishte gabue njena sa me u kujtue per mireuml Kur koloseumlt e Shekullit XIX mendojneuml me ba Shqipnineuml dhe Burrat Trima teuml Malsiseuml po pergatiten me shpalleuml Pamvarsineuml e Shqipniseuml seuml 1911 Esat Pasheuml Toptani fillon me na perkundeuml neuml djep Enverin Migjenin Ramizin Driteroin e sa teuml tjereuml qeuml gati u lene neuml njeuml diteuml se neuml njeuml muej po E haje dreq asnjeni nuk e ka daten e sigurteuml veccedil futja kot Edhe Enveri edhe Ramizi janeuml caktue nga sllavokomunisteumlt neuml dy data sa me na ba ne neuml Shkoder ldquomos me festue as Zojen e Shkodresrdquo qeuml bie pikrisht ato dy diteuml E kur i erdhi vneri komunist neuml fyt tue pa plakat tona zdatheuml tue shkue me Ju luteuml Asaj Zojeuml brij Kalaseuml Rozafat me ldquona shfaroseuml faren e keqe ateiste e sllavokomunisterdquo nxoren Eshtnat e Imzot

Serreqit qeuml punoi per Pamvarsineuml e Shqipniseuml qeuml neuml 1911 e i treteumln neuml Dri tue e vesheuml perseumlvdekuni me teuml gjitha akuzat e imoralitetit teuml vet E Kisha u kthye neuml germalleuml kur kompanjeli i Saj vazhdonte me tregue kush janeuml malazezeumlt e Krajlit Ishin sllaveumlt e vjeter e teuml rij qeuml punuen luftuen dhe shpenzuen qeuml Shkodra asnjeumlhereuml teuml mos bahet Kryeqyteti i Shqipniseuml se do teuml humshin Tivarin Hotin e Gruden e besa shpejteuml edhe Kosoven Lexoni fjalimet e Luigj Gurakuqit neuml Parlament ldquoNuk banrdquo e kundershtuen pinjolleumlt e Toptanve dhe Kryeqyteti u vendos neuml Tiraneuml Gjaja ma e bukur e Tiraneumls ishte Sheshi Skenderbeu me ateuml blerim e bukuri arkitektorale sa edhe Ate injoranteumlt e marrakotun nga kultura sllavo turke e kthyene neuml livadh kullote bagtisheuml Kalojneuml andej e mendojneuml ldquoPo Skenderbeun neuml cilin Bajram do ta mblojmeuml praprdquo Tirana Stambolli e Beogradi e dijneuml sakteuml ldquoKur Shqiptareumlt do ti referohen Kurrsquoanitrdquo Mos harroni ldquoRilindjersquodomethaneuml pini drogeuml e bani ccedilka thonte Enveri e Ramizirdquo Edhe kjo qeuml po ngjet sot me Shqiptareuml asht bombardim si ai i 13 Tetorit 1943 Melbourne 12 Tetor 2018

GJERGJ KASTRIOTI - SKENDERBEU

SI UDHEumlRREumlFYES

I SHQIPTAREumlVE DHE SHEumlMBULL I

SHKEumlLQYER I DIASPOREumlS

Nga Frank Shkreli

Neuml kuadeumlr teuml aktiviteteve teuml Vitit Mbareumlkombeumltar 2018 kushtuar Gjergj Kastriotit - Skeumlnderbeut me rastin e 550-vjetorit teuml vdekjes seuml Heroit Kombeumltar teuml Shqiptareumlve neuml Prishtineuml po mbahet njeuml konferenceuml me pjeseumlmarrje nga studiues shqiptareuml dhe teuml huaj Konferenca eumlshteuml organizuar nga Qeveria e Republikeumls seuml Kosoveumls neuml bashkeumlpunim me Institutin e Historiseuml ldquoAli Hadrirdquo neuml Prishtineuml Institutin e Historiseuml neuml Tiraneuml dhe Institutin e Trasheumlgimiseuml Kulturore dhe Shpirteumlrore teuml Shqiptareumlve teuml

Maqedoniseuml neuml Shkup Disa medie teuml Kosoveumls kaneuml njoftuar se ndoneumlse Presidenti i Republikeumls seuml Kosoveumls Z Hashim Thaccedili dhe Kryeministri Z Ramush Haradinaj kishin premtuar se do teuml merrnin pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe asnjeumlri prej tyre siccedil duket nuk ishte i pranisheumlm neuml keumlteuml tubim megjithse ishin pjeseuml e programit teuml konferenceumls teuml njoftuar meuml heret Peumlrfaqsuesi meuml i larteuml i shtetit dhe i qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls qeuml mori pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml akademike ishte Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml Shyqiri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi

Ministri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra prej figurave meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite

rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi Ministri Bytyqi theksoi se Skeumlnderbeu peumlr vite teuml teumlra sheumlrbeu si figureuml pikeumlniseumlse e shumeuml proceseve teuml meumldha teuml popullit toneuml dhe si i tilleuml peumlr shqiptareumlt e Kosoveumls ai ishte shembulli me i mireuml peumlr veteumldijesimin e ndeumlrgjegjes kombeumltare ldquoAi ishte udheumlrreumlfyesi i joneuml neuml momentet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml ndeumlrtimit teuml shtetit toneuml qeuml nga vlimet e meumldha politike neuml fillim vitet e rsquo90-ta teuml shekullit teuml kaluar meuml pas gjateuml lufteumls seuml lavdishme teuml Ushtriseuml Ccedillirimtare teuml Kosoveumls e deri neuml diteumlt tonardquo tha neuml fund teuml fjaleumls seuml tij Ministri Bytyqi Njeuml prej teuml foleumlsve neuml keumlteuml tubim akademik neuml Prishitneuml ishte edhe Peumlrfaqeumlsues i Kisheumls Katolike teuml Kosoveumls Dioqezeumls seuml re Prizren-Prishtineuml Don Lush Gjergji i cili iu drejtua pjeseumlmarreumlsve me keumlto fjaleuml ldquoHistoria flet dhe theumlrret neuml keumlteuml peumlrvjetor teuml madh 550 vjetorin e vdekjes seuml teuml pavdekshmit Gjergj Kastrioti ndash Skeumlnderbeut i cili si dikur i mblodhi dhe i afroi Arbeumlt ashtu edhe sot na afron dhe na bashkon ne Shqiptareumlt me shumeuml porosi qortime veumlrejtje

Pamje nga konferenca

synime dhe frymeumlzime peumlr teuml tashmen dhe teuml ardhmen toneuml meuml teuml mireumlrdquo Neuml fjaleumln e tij Don Lush Gjergji beumlri pyetjen se ccedilfareuml na meumlson sot figura jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Skenderbe peumlr koheumln dhe hapeumlsirat tona ndeumlrsa theksoi strategjineuml largpameumlse dhe vendimtare teuml Gjergj Kastriotit ndash Skeumlnderbeut duke neumlnvijuar se ldquoTakimi afrimi bashkimi bashkeumlpunimi dhe bashkeumljetesa e beumljneuml Gjergj Kastriotin ndash Skeumlnderbeun figureuml historike dhe aktuale unike peumlr ne dhe peumlr boteumln Njeri qeuml diti deshi dhe

mundi teuml krijonte keumlteuml rrugeumltim shkallor si art teuml suksesit veumlllazeumlriseuml afeumlrsiseuml vlereumlsimit pozitiv teuml jeteumls dhe teuml suksesit teuml peumlrbashkeumlt me teuml gjitheuml dhe peumlr teuml gjitheumlrdquo Don Lush Gjergji tha se nga Heroi Kombeumltar i tyre shqiptareumlt neuml keumlteuml vit mbareumlkombeumltar kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe mund teuml meumlsojneuml shumeuml edhe sot sidomos peumlr bashkim peumlr bashkpunim dhe peumlr bashkjeteseuml me njeumlri tjetrin Peumlr njeuml bashkim theksoi ai ldquoSi shprehje fuqie teuml bashkimit neuml dallime peumlr ccedildo ngadheumlnjim dhe sukses qeuml mbeumlshtetet neuml teuml veumlrteteumln dhe neuml dashurineuml peumlr njeumlri-tjetrin peumlr ideteuml dhe idealet e peumlrbashkeumlta i bazuar neuml teuml veumlrteteumln historike ilire dhe arbeumlrore peumlr peumlrballimin veumlllazeumlror teuml baticave dhe zbaticave historike dhe aktualerdquo dhe neuml bashkpunim neumlnvijoi ai ldquoSi domosdoshmeumlri peumlr ccedildo koheuml dhe vend shprehje e fuqiseuml dhe jeteumls veprimtariseuml dhe synimeve teuml peumlrbashkeumlta ku ne shpesh ccedilalojmeuml dhe mungojmeuml si njeuml lloj dobeumlsie pothuaj karakteristike e ldquothembreumls seuml Akilitrdquo peumlr Popullin toneumlrdquo Nga Prijsi i Madh sipas Don Lush Gjergjit duhet teuml meumlsojmeuml edhe bashkjeteseumln ldquoSi shprehje atdhedashurie dhe flijimi keumlrkimi teuml vazhduesheumlm i teuml mireumls seuml peumlrbashkeumlt pa teuml cileumln srsquoka as teuml mira personale individuale familjare grupore qeuml lehteumlson fuqineuml shpirteumlrore morale jeteumlsore qeuml edhe ne si Gjergji yneuml dikur trsquoi kthehemi vetvetes dhe teuml veumlrteteumlsrdquo ka theumlneuml ai Keumlteuml temeuml siccedil duket trajton edhe libri meuml i ri i autorit Z Jakup Krasniqi ldquoSkeumlnderbeu dhe Porositeuml peumlr Shekullin XXIrdquo qeuml u peumlrurua teuml meumlrkureumln neuml Bibliotekeumln Kombeumltare neuml Prishtineuml Duke folur peumlr Gjergj Kastriotin ndash Skenderbe teuml cilin ai e cileumlsoi si ndeumlr figurat historike meuml teuml larta jo veteumlm evropiane por edhe boteumlrore historiani Jakup Krasniqi ka veccediluar faktin duke thekeumlsuar se ne e kemi njohur Heroin Kombeumltar Skeumlnderbeun si komandant dhe ushtar i fuqisheumlm por duhet ta shohim edhe neuml keumlndin e mendimtarit teuml forteuml teuml njeuml qeveritari qeuml di ccedilka don dhe jo veteumlm peumlr koheumln e tij duke i sheumlrbyer edhe koheumlve teuml tjera Gjateuml promovimit teuml librit Z Krasniqi ka porositur qeveritaret shqiptareuml trsquoa shfryteumlzojneuml pasurineuml e begateuml qeuml vjen nga Skeumlnderbeu neuml teuml tashmen dhe peumlr teuml ardhmen toneuml njoftojneuml disa burime mediatike teuml Kosoveumls Ministri Shyqiri Bytyqi e cileumlsoi Skenderbeun si

udheumlrreumlfyesin e shqiptareumlve teuml Kosoveumls gjateuml gjitheuml

historiseuml e deri neuml lufteumln e fundit peumlr ccedillirimin e

vendit ndeumlrsa Don Lush Gjergji u tha pjeseumlmarreumlsve

neuml konferenceuml se Gjergj Kastrioti- Skenderbeu

ldquoNuk e kishte humbur kujteseumln historike personale

familjare fetare dhe kombeumltare Edhe pse babai i tij

Gjon Kastrioti qe i detyruar trsquoua doreumlzonte Gjergjin

neuml mosheumln e brishteuml 9 vjeccedilare diku neuml fillim teuml vitit

1415rdquo Gjergj Kstrioti-Skenderbeu sipas Don Lush

Gjergjit ldquoEumlshteuml shembeumlll i shkeumllqyer i peumlrfaqeumlsuesit

teuml ldquodiasporeumlsrdquo i cili nuk mendonte me ldquobarkrdquo por

me krye vlereumlsonte me mendje dhe me zemeumlr dhe

theumlneuml me gjuheumln e Sheumln Neumlneumls Tereze e ldquoJep pjeseumln

meuml teuml mireuml teuml vetvetesrdquo por peumlr teuml tjereumlt peumlr teuml mireumln

e peumlrbashkeumlt peumlr teuml gjitheuml si model flijimi dhe

dhurimi altruizmi dhe atdhedashurie shembullorerdquo

Skeumlnderbeu shtoi ai -- ldquoShtylleuml jete dhe veprimi pati

BESEumlN dhe me Beseumllidhjen Shqiptare meuml 2 mars

1444 vuri themelet e reja dhe teuml vjetra tona komb-

formuese dhe shtet-formuese duke nderuar traditat e

peumlrbashkeumlta simbolet -- mbi teuml gjitha synimet ideteuml

dhe idealet tona -- neumln flamurin e peumlrbashkeumlt drejt

historiseuml dhe ardhmeumlriseumlrdquo peumlrfundoi Don Lush

Gjergji fjaleumln e tij peumlrsheumlndeteumlse me rastin e hapjes

seuml konferenceumls shkencore ldquoGjergj Kastrioti ndash

Skeumlnderbeu neuml 550-vjetorin e vdekjesrdquo mbajtur neuml

Prishtineuml meuml 16 Tetor

Kopertina e librit teuml autorit Jakup Krasniqi

Don Lush Gjergji

Dom Shtjefeumln Kurti deumlshmor i feseuml dhe liriseuml

(1897-1971)

Lajmi i pushkatimit teuml Don Shtjefeumln Kurtit ishte alarmi i pareuml neuml Evropeuml dhe neuml boteuml peumlr gjendjen e mjerueshme teuml popullit shqiptar teuml klerit katolik teuml ccedildo njeriu neuml Shqipeumlrineuml komuniste enveriste Ja si shkruante Ettore Petta ldquoGazeta zyrtare e sundimit komunist shqiptar ldquoZeumlri i Popullitrdquo veumlrtetoi lajmin mbi pushkatimin e priftit katolik Shtjefeumln Kurti qeuml qysh meuml pareuml e shpalli shtypi ndeumlrkombeumltarhellip Gazeta e Tiraneumls neuml njeuml komentim mbi keumlteuml ngjarje tejet teuml veumlshtireuml pohon se ky prift qe deumlnuar me teuml drejteuml si ldquospiun bandit dhe avanturistrdquo Shtjefeumln Kurti do teuml ishte aneumltar i ldquonjeuml bande revizionisterdquo e financuar nga Vatikani qeuml seuml bashku me amerikaneumlt dhe anglezeumlt do teuml kishte projektuar rreumlnimin e regjimit komunist Zeumlri i Popullit ka shtuar lidhur me keumlteuml qeuml ldquoagjentet e Kisheumls katolike kaneuml peumlrgatitur neuml Shqipeumlri ldquomagazine armeumlshrdquo dhe kaneuml organizuar ldquoqendra peumlr spiuniumerdquo Po ashtu sipas Zeumlrit teuml Popullit Don Shtjefeumln Kurti lsquoka merituar keumlteuml denimrdquo (ldquoCorriere della serardquo 6 prill 1973) Agjencia katolike austriake ldquoKathpressrdquo shkruan se Don Shtjefeumln Kurti u deumlnua me vdekje sepse e pageumlzoi njeuml feumlmijeuml neuml fusheumln e peumlrqendrimit neuml Lushnje Artikulli peumlrfundon me keumlteuml pohim

Serreqit qeuml punoi per Pamvarsineuml e Shqipniseuml qeuml neuml 1911 e i treteumln neuml Dri tue e vesheuml perseumlvdekuni me teuml gjitha akuzat e imoralitetit teuml vet E Kisha u kthye neuml germalleuml kur kompanjeli i Saj vazhdonte me tregue kush janeuml malazezeumlt e Krajlit Ishin sllaveumlt e vjeter e teuml rij qeuml punuen luftuen dhe shpenzuen qeuml Shkodra asnjeumlhereuml teuml mos bahet Kryeqyteti i Shqipniseuml se do teuml humshin Tivarin Hotin e Gruden e besa shpejteuml edhe Kosoven Lexoni fjalimet e Luigj Gurakuqit neuml Parlament ldquoNuk banrdquo e kundershtuen pinjolleumlt e Toptanve dhe Kryeqyteti u vendos neuml Tiraneuml Gjaja ma e bukur e Tiraneumls ishte Sheshi Skenderbeu me ateuml blerim e bukuri arkitektorale sa edhe Ate injoranteumlt e marrakotun nga kultura sllavo turke e kthyene neuml livadh kullote bagtisheuml Kalojneuml andej e mendojneuml ldquoPo Skenderbeun neuml cilin Bajram do ta mblojmeuml praprdquo Tirana Stambolli e Beogradi e dijneuml sakteuml ldquoKur Shqiptareumlt do ti referohen Kurrsquoanitrdquo Mos harroni ldquoRilindjersquodomethaneuml pini drogeuml e bani ccedilka thonte Enveri e Ramizirdquo Edhe kjo qeuml po ngjet sot me Shqiptareuml asht bombardim si ai i 13 Tetorit 1943 Melbourne 12 Tetor 2018

GJERGJ KASTRIOTI - SKENDERBEU

SI UDHEumlRREumlFYES

I SHQIPTAREumlVE DHE SHEumlMBULL I

SHKEumlLQYER I DIASPOREumlS

Nga Frank Shkreli

Neuml kuadeumlr teuml aktiviteteve teuml Vitit Mbareumlkombeumltar 2018 kushtuar Gjergj Kastriotit - Skeumlnderbeut me rastin e 550-vjetorit teuml vdekjes seuml Heroit Kombeumltar teuml Shqiptareumlve neuml Prishtineuml po mbahet njeuml konferenceuml me pjeseumlmarrje nga studiues shqiptareuml dhe teuml huaj Konferenca eumlshteuml organizuar nga Qeveria e Republikeumls seuml Kosoveumls neuml bashkeumlpunim me Institutin e Historiseuml ldquoAli Hadrirdquo neuml Prishtineuml Institutin e Historiseuml neuml Tiraneuml dhe Institutin e Trasheumlgimiseuml Kulturore dhe Shpirteumlrore teuml Shqiptareumlve teuml

Maqedoniseuml neuml Shkup Disa medie teuml Kosoveumls kaneuml njoftuar se ndoneumlse Presidenti i Republikeumls seuml Kosoveumls Z Hashim Thaccedili dhe Kryeministri Z Ramush Haradinaj kishin premtuar se do teuml merrnin pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe asnjeumlri prej tyre siccedil duket nuk ishte i pranisheumlm neuml keumlteuml tubim megjithse ishin pjeseuml e programit teuml konferenceumls teuml njoftuar meuml heret Peumlrfaqsuesi meuml i larteuml i shtetit dhe i qeveriseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls qeuml mori pjeseuml neuml keumlteuml konferenceuml akademike ishte Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml Shyqiri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra nga figurat meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi

Ministri Bytyqi Neuml fjaleumln e tij drejtuar teuml pranisheumlmve neuml keumlteuml konferenceuml Ministri Bytyqi tha se Gjergj Kastrioti - Skeumlnderbeu eumlshteuml njeumlra prej figurave meuml teuml respektuara neuml historineuml toneuml kombeumltare ldquoSi figureuml unifikueserdquo shtoi ai Gjergj Kastrioti -Skenderbeu ldquoCcedildo hereuml ka qeneuml dhe mbetet adresa kryesore e identifikimit teuml popullit shqiptar Skeumlnderbeu si njeumlri nga strategeumlt meuml teuml njohur teuml artit luftarak peumlr 25 vite

rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi Ministri Bytyqi theksoi se Skeumlnderbeu peumlr vite teuml teumlra sheumlrbeu si figureuml pikeumlniseumlse e shumeuml proceseve teuml meumldha teuml popullit toneuml dhe si i tilleuml peumlr shqiptareumlt e Kosoveumls ai ishte shembulli me i mireuml peumlr veteumldijesimin e ndeumlrgjegjes kombeumltare ldquoAi ishte udheumlrreumlfyesi i joneuml neuml momentet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml ndeumlrtimit teuml shtetit toneuml qeuml nga vlimet e meumldha politike neuml fillim vitet e rsquo90-ta teuml shekullit teuml kaluar meuml pas gjateuml lufteumls seuml lavdishme teuml Ushtriseuml Ccedillirimtare teuml Kosoveumls e deri neuml diteumlt tonardquo tha neuml fund teuml fjaleumls seuml tij Ministri Bytyqi Njeuml prej teuml foleumlsve neuml keumlteuml tubim akademik neuml Prishitneuml ishte edhe Peumlrfaqeumlsues i Kisheumls Katolike teuml Kosoveumls Dioqezeumls seuml re Prizren-Prishtineuml Don Lush Gjergji i cili iu drejtua pjeseumlmarreumlsve me keumlto fjaleuml ldquoHistoria flet dhe theumlrret neuml keumlteuml peumlrvjetor teuml madh 550 vjetorin e vdekjes seuml teuml pavdekshmit Gjergj Kastrioti ndash Skeumlnderbeut i cili si dikur i mblodhi dhe i afroi Arbeumlt ashtu edhe sot na afron dhe na bashkon ne Shqiptareumlt me shumeuml porosi qortime veumlrejtje

Pamje nga konferenca

synime dhe frymeumlzime peumlr teuml tashmen dhe teuml ardhmen toneuml meuml teuml mireumlrdquo Neuml fjaleumln e tij Don Lush Gjergji beumlri pyetjen se ccedilfareuml na meumlson sot figura jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Skenderbe peumlr koheumln dhe hapeumlsirat tona ndeumlrsa theksoi strategjineuml largpameumlse dhe vendimtare teuml Gjergj Kastriotit ndash Skeumlnderbeut duke neumlnvijuar se ldquoTakimi afrimi bashkimi bashkeumlpunimi dhe bashkeumljetesa e beumljneuml Gjergj Kastriotin ndash Skeumlnderbeun figureuml historike dhe aktuale unike peumlr ne dhe peumlr boteumln Njeri qeuml diti deshi dhe

mundi teuml krijonte keumlteuml rrugeumltim shkallor si art teuml suksesit veumlllazeumlriseuml afeumlrsiseuml vlereumlsimit pozitiv teuml jeteumls dhe teuml suksesit teuml peumlrbashkeumlt me teuml gjitheuml dhe peumlr teuml gjitheumlrdquo Don Lush Gjergji tha se nga Heroi Kombeumltar i tyre shqiptareumlt neuml keumlteuml vit mbareumlkombeumltar kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe mund teuml meumlsojneuml shumeuml edhe sot sidomos peumlr bashkim peumlr bashkpunim dhe peumlr bashkjeteseuml me njeumlri tjetrin Peumlr njeuml bashkim theksoi ai ldquoSi shprehje fuqie teuml bashkimit neuml dallime peumlr ccedildo ngadheumlnjim dhe sukses qeuml mbeumlshtetet neuml teuml veumlrteteumln dhe neuml dashurineuml peumlr njeumlri-tjetrin peumlr ideteuml dhe idealet e peumlrbashkeumlta i bazuar neuml teuml veumlrteteumln historike ilire dhe arbeumlrore peumlr peumlrballimin veumlllazeumlror teuml baticave dhe zbaticave historike dhe aktualerdquo dhe neuml bashkpunim neumlnvijoi ai ldquoSi domosdoshmeumlri peumlr ccedildo koheuml dhe vend shprehje e fuqiseuml dhe jeteumls veprimtariseuml dhe synimeve teuml peumlrbashkeumlta ku ne shpesh ccedilalojmeuml dhe mungojmeuml si njeuml lloj dobeumlsie pothuaj karakteristike e ldquothembreumls seuml Akilitrdquo peumlr Popullin toneumlrdquo Nga Prijsi i Madh sipas Don Lush Gjergjit duhet teuml meumlsojmeuml edhe bashkjeteseumln ldquoSi shprehje atdhedashurie dhe flijimi keumlrkimi teuml vazhduesheumlm i teuml mireumls seuml peumlrbashkeumlt pa teuml cileumln srsquoka as teuml mira personale individuale familjare grupore qeuml lehteumlson fuqineuml shpirteumlrore morale jeteumlsore qeuml edhe ne si Gjergji yneuml dikur trsquoi kthehemi vetvetes dhe teuml veumlrteteumlsrdquo ka theumlneuml ai Keumlteuml temeuml siccedil duket trajton edhe libri meuml i ri i autorit Z Jakup Krasniqi ldquoSkeumlnderbeu dhe Porositeuml peumlr Shekullin XXIrdquo qeuml u peumlrurua teuml meumlrkureumln neuml Bibliotekeumln Kombeumltare neuml Prishtineuml Duke folur peumlr Gjergj Kastriotin ndash Skenderbe teuml cilin ai e cileumlsoi si ndeumlr figurat historike meuml teuml larta jo veteumlm evropiane por edhe boteumlrore historiani Jakup Krasniqi ka veccediluar faktin duke thekeumlsuar se ne e kemi njohur Heroin Kombeumltar Skeumlnderbeun si komandant dhe ushtar i fuqisheumlm por duhet ta shohim edhe neuml keumlndin e mendimtarit teuml forteuml teuml njeuml qeveritari qeuml di ccedilka don dhe jo veteumlm peumlr koheumln e tij duke i sheumlrbyer edhe koheumlve teuml tjera Gjateuml promovimit teuml librit Z Krasniqi ka porositur qeveritaret shqiptareuml trsquoa shfryteumlzojneuml pasurineuml e begateuml qeuml vjen nga Skeumlnderbeu neuml teuml tashmen dhe peumlr teuml ardhmen toneuml njoftojneuml disa burime mediatike teuml Kosoveumls Ministri Shyqiri Bytyqi e cileumlsoi Skenderbeun si

udheumlrreumlfyesin e shqiptareumlve teuml Kosoveumls gjateuml gjitheuml

historiseuml e deri neuml lufteumln e fundit peumlr ccedillirimin e

vendit ndeumlrsa Don Lush Gjergji u tha pjeseumlmarreumlsve

neuml konferenceuml se Gjergj Kastrioti- Skenderbeu

ldquoNuk e kishte humbur kujteseumln historike personale

familjare fetare dhe kombeumltare Edhe pse babai i tij

Gjon Kastrioti qe i detyruar trsquoua doreumlzonte Gjergjin

neuml mosheumln e brishteuml 9 vjeccedilare diku neuml fillim teuml vitit

1415rdquo Gjergj Kstrioti-Skenderbeu sipas Don Lush

Gjergjit ldquoEumlshteuml shembeumlll i shkeumllqyer i peumlrfaqeumlsuesit

teuml ldquodiasporeumlsrdquo i cili nuk mendonte me ldquobarkrdquo por

me krye vlereumlsonte me mendje dhe me zemeumlr dhe

theumlneuml me gjuheumln e Sheumln Neumlneumls Tereze e ldquoJep pjeseumln

meuml teuml mireuml teuml vetvetesrdquo por peumlr teuml tjereumlt peumlr teuml mireumln

e peumlrbashkeumlt peumlr teuml gjitheuml si model flijimi dhe

dhurimi altruizmi dhe atdhedashurie shembullorerdquo

Skeumlnderbeu shtoi ai -- ldquoShtylleuml jete dhe veprimi pati

BESEumlN dhe me Beseumllidhjen Shqiptare meuml 2 mars

1444 vuri themelet e reja dhe teuml vjetra tona komb-

formuese dhe shtet-formuese duke nderuar traditat e

peumlrbashkeumlta simbolet -- mbi teuml gjitha synimet ideteuml

dhe idealet tona -- neumln flamurin e peumlrbashkeumlt drejt

historiseuml dhe ardhmeumlriseumlrdquo peumlrfundoi Don Lush

Gjergji fjaleumln e tij peumlrsheumlndeteumlse me rastin e hapjes

seuml konferenceumls shkencore ldquoGjergj Kastrioti ndash

Skeumlnderbeu neuml 550-vjetorin e vdekjesrdquo mbajtur neuml

Prishtineuml meuml 16 Tetor

Kopertina e librit teuml autorit Jakup Krasniqi

Don Lush Gjergji

Dom Shtjefeumln Kurti deumlshmor i feseuml dhe liriseuml

(1897-1971)

Lajmi i pushkatimit teuml Don Shtjefeumln Kurtit ishte alarmi i pareuml neuml Evropeuml dhe neuml boteuml peumlr gjendjen e mjerueshme teuml popullit shqiptar teuml klerit katolik teuml ccedildo njeriu neuml Shqipeumlrineuml komuniste enveriste Ja si shkruante Ettore Petta ldquoGazeta zyrtare e sundimit komunist shqiptar ldquoZeumlri i Popullitrdquo veumlrtetoi lajmin mbi pushkatimin e priftit katolik Shtjefeumln Kurti qeuml qysh meuml pareuml e shpalli shtypi ndeumlrkombeumltarhellip Gazeta e Tiraneumls neuml njeuml komentim mbi keumlteuml ngjarje tejet teuml veumlshtireuml pohon se ky prift qe deumlnuar me teuml drejteuml si ldquospiun bandit dhe avanturistrdquo Shtjefeumln Kurti do teuml ishte aneumltar i ldquonjeuml bande revizionisterdquo e financuar nga Vatikani qeuml seuml bashku me amerikaneumlt dhe anglezeumlt do teuml kishte projektuar rreumlnimin e regjimit komunist Zeumlri i Popullit ka shtuar lidhur me keumlteuml qeuml ldquoagjentet e Kisheumls katolike kaneuml peumlrgatitur neuml Shqipeumlri ldquomagazine armeumlshrdquo dhe kaneuml organizuar ldquoqendra peumlr spiuniumerdquo Po ashtu sipas Zeumlrit teuml Popullit Don Shtjefeumln Kurti lsquoka merituar keumlteuml denimrdquo (ldquoCorriere della serardquo 6 prill 1973) Agjencia katolike austriake ldquoKathpressrdquo shkruan se Don Shtjefeumln Kurti u deumlnua me vdekje sepse e pageumlzoi njeuml feumlmijeuml neuml fusheumln e peumlrqendrimit neuml Lushnje Artikulli peumlrfundon me keumlteuml pohim

rresht arriti qeuml teuml veuml themelet e shtetit mesjetar shqiptar Edhe peumlrkundeumlr qeuml ai u ndesh me ushtrineuml meuml teuml forteuml teuml koheumls -- pra me ateuml osmane -- ai ishte i pathyesheumlm dhe pengeseuml kryesore peumlr depeumlrtimin e ushtrive osmane neuml Evropeumln Pereumlndimorerdquo Ministri i Arsimit Shkenceumls dhe Teknologjiseuml seuml Republikeumls seuml Kosoveumls Z Shyqiri Bytyqi Ministri Bytyqi theksoi se Skeumlnderbeu peumlr vite teuml teumlra sheumlrbeu si figureuml pikeumlniseumlse e shumeuml proceseve teuml meumldha teuml popullit toneuml dhe si i tilleuml peumlr shqiptareumlt e Kosoveumls ai ishte shembulli me i mireuml peumlr veteumldijesimin e ndeumlrgjegjes kombeumltare ldquoAi ishte udheumlrreumlfyesi i joneuml neuml momentet meuml teuml reumlndeumlsishme teuml ndeumlrtimit teuml shtetit toneuml qeuml nga vlimet e meumldha politike neuml fillim vitet e rsquo90-ta teuml shekullit teuml kaluar meuml pas gjateuml lufteumls seuml lavdishme teuml Ushtriseuml Ccedillirimtare teuml Kosoveumls e deri neuml diteumlt tonardquo tha neuml fund teuml fjaleumls seuml tij Ministri Bytyqi Njeuml prej teuml foleumlsve neuml keumlteuml tubim akademik neuml Prishitneuml ishte edhe Peumlrfaqeumlsues i Kisheumls Katolike teuml Kosoveumls Dioqezeumls seuml re Prizren-Prishtineuml Don Lush Gjergji i cili iu drejtua pjeseumlmarreumlsve me keumlto fjaleuml ldquoHistoria flet dhe theumlrret neuml keumlteuml peumlrvjetor teuml madh 550 vjetorin e vdekjes seuml teuml pavdekshmit Gjergj Kastrioti ndash Skeumlnderbeut i cili si dikur i mblodhi dhe i afroi Arbeumlt ashtu edhe sot na afron dhe na bashkon ne Shqiptareumlt me shumeuml porosi qortime veumlrejtje

Pamje nga konferenca

synime dhe frymeumlzime peumlr teuml tashmen dhe teuml ardhmen toneuml meuml teuml mireumlrdquo Neuml fjaleumln e tij Don Lush Gjergji beumlri pyetjen se ccedilfareuml na meumlson sot figura jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit - Skenderbe peumlr koheumln dhe hapeumlsirat tona ndeumlrsa theksoi strategjineuml largpameumlse dhe vendimtare teuml Gjergj Kastriotit ndash Skeumlnderbeut duke neumlnvijuar se ldquoTakimi afrimi bashkimi bashkeumlpunimi dhe bashkeumljetesa e beumljneuml Gjergj Kastriotin ndash Skeumlnderbeun figureuml historike dhe aktuale unike peumlr ne dhe peumlr boteumln Njeri qeuml diti deshi dhe

mundi teuml krijonte keumlteuml rrugeumltim shkallor si art teuml suksesit veumlllazeumlriseuml afeumlrsiseuml vlereumlsimit pozitiv teuml jeteumls dhe teuml suksesit teuml peumlrbashkeumlt me teuml gjitheuml dhe peumlr teuml gjitheumlrdquo Don Lush Gjergji tha se nga Heroi Kombeumltar i tyre shqiptareumlt neuml keumlteuml vit mbareumlkombeumltar kushtuar Gjergj Kastriotit-Skenderbe mund teuml meumlsojneuml shumeuml edhe sot sidomos peumlr bashkim peumlr bashkpunim dhe peumlr bashkjeteseuml me njeumlri tjetrin Peumlr njeuml bashkim theksoi ai ldquoSi shprehje fuqie teuml bashkimit neuml dallime peumlr ccedildo ngadheumlnjim dhe sukses qeuml mbeumlshtetet neuml teuml veumlrteteumln dhe neuml dashurineuml peumlr njeumlri-tjetrin peumlr ideteuml dhe idealet e peumlrbashkeumlta i bazuar neuml teuml veumlrteteumln historike ilire dhe arbeumlrore peumlr peumlrballimin veumlllazeumlror teuml baticave dhe zbaticave historike dhe aktualerdquo dhe neuml bashkpunim neumlnvijoi ai ldquoSi domosdoshmeumlri peumlr ccedildo koheuml dhe vend shprehje e fuqiseuml dhe jeteumls veprimtariseuml dhe synimeve teuml peumlrbashkeumlta ku ne shpesh ccedilalojmeuml dhe mungojmeuml si njeuml lloj dobeumlsie pothuaj karakteristike e ldquothembreumls seuml Akilitrdquo peumlr Popullin toneumlrdquo Nga Prijsi i Madh sipas Don Lush Gjergjit duhet teuml meumlsojmeuml edhe bashkjeteseumln ldquoSi shprehje atdhedashurie dhe flijimi keumlrkimi teuml vazhduesheumlm i teuml mireumls seuml peumlrbashkeumlt pa teuml cileumln srsquoka as teuml mira personale individuale familjare grupore qeuml lehteumlson fuqineuml shpirteumlrore morale jeteumlsore qeuml edhe ne si Gjergji yneuml dikur trsquoi kthehemi vetvetes dhe teuml veumlrteteumlsrdquo ka theumlneuml ai Keumlteuml temeuml siccedil duket trajton edhe libri meuml i ri i autorit Z Jakup Krasniqi ldquoSkeumlnderbeu dhe Porositeuml peumlr Shekullin XXIrdquo qeuml u peumlrurua teuml meumlrkureumln neuml Bibliotekeumln Kombeumltare neuml Prishtineuml Duke folur peumlr Gjergj Kastriotin ndash Skenderbe teuml cilin ai e cileumlsoi si ndeumlr figurat historike meuml teuml larta jo veteumlm evropiane por edhe boteumlrore historiani Jakup Krasniqi ka veccediluar faktin duke thekeumlsuar se ne e kemi njohur Heroin Kombeumltar Skeumlnderbeun si komandant dhe ushtar i fuqisheumlm por duhet ta shohim edhe neuml keumlndin e mendimtarit teuml forteuml teuml njeuml qeveritari qeuml di ccedilka don dhe jo veteumlm peumlr koheumln e tij duke i sheumlrbyer edhe koheumlve teuml tjera Gjateuml promovimit teuml librit Z Krasniqi ka porositur qeveritaret shqiptareuml trsquoa shfryteumlzojneuml pasurineuml e begateuml qeuml vjen nga Skeumlnderbeu neuml teuml tashmen dhe peumlr teuml ardhmen toneuml njoftojneuml disa burime mediatike teuml Kosoveumls Ministri Shyqiri Bytyqi e cileumlsoi Skenderbeun si

udheumlrreumlfyesin e shqiptareumlve teuml Kosoveumls gjateuml gjitheuml

historiseuml e deri neuml lufteumln e fundit peumlr ccedillirimin e

vendit ndeumlrsa Don Lush Gjergji u tha pjeseumlmarreumlsve

neuml konferenceuml se Gjergj Kastrioti- Skenderbeu

ldquoNuk e kishte humbur kujteseumln historike personale

familjare fetare dhe kombeumltare Edhe pse babai i tij

Gjon Kastrioti qe i detyruar trsquoua doreumlzonte Gjergjin

neuml mosheumln e brishteuml 9 vjeccedilare diku neuml fillim teuml vitit

1415rdquo Gjergj Kstrioti-Skenderbeu sipas Don Lush

Gjergjit ldquoEumlshteuml shembeumlll i shkeumllqyer i peumlrfaqeumlsuesit

teuml ldquodiasporeumlsrdquo i cili nuk mendonte me ldquobarkrdquo por

me krye vlereumlsonte me mendje dhe me zemeumlr dhe

theumlneuml me gjuheumln e Sheumln Neumlneumls Tereze e ldquoJep pjeseumln

meuml teuml mireuml teuml vetvetesrdquo por peumlr teuml tjereumlt peumlr teuml mireumln

e peumlrbashkeumlt peumlr teuml gjitheuml si model flijimi dhe

dhurimi altruizmi dhe atdhedashurie shembullorerdquo

Skeumlnderbeu shtoi ai -- ldquoShtylleuml jete dhe veprimi pati

BESEumlN dhe me Beseumllidhjen Shqiptare meuml 2 mars

1444 vuri themelet e reja dhe teuml vjetra tona komb-

formuese dhe shtet-formuese duke nderuar traditat e

peumlrbashkeumlta simbolet -- mbi teuml gjitha synimet ideteuml

dhe idealet tona -- neumln flamurin e peumlrbashkeumlt drejt

historiseuml dhe ardhmeumlriseumlrdquo peumlrfundoi Don Lush

Gjergji fjaleumln e tij peumlrsheumlndeteumlse me rastin e hapjes

seuml konferenceumls shkencore ldquoGjergj Kastrioti ndash

Skeumlnderbeu neuml 550-vjetorin e vdekjesrdquo mbajtur neuml

Prishtineuml meuml 16 Tetor

Kopertina e librit teuml autorit Jakup Krasniqi

Don Lush Gjergji

Dom Shtjefeumln Kurti deumlshmor i feseuml dhe liriseuml

(1897-1971)

Lajmi i pushkatimit teuml Don Shtjefeumln Kurtit ishte alarmi i pareuml neuml Evropeuml dhe neuml boteuml peumlr gjendjen e mjerueshme teuml popullit shqiptar teuml klerit katolik teuml ccedildo njeriu neuml Shqipeumlrineuml komuniste enveriste Ja si shkruante Ettore Petta ldquoGazeta zyrtare e sundimit komunist shqiptar ldquoZeumlri i Popullitrdquo veumlrtetoi lajmin mbi pushkatimin e priftit katolik Shtjefeumln Kurti qeuml qysh meuml pareuml e shpalli shtypi ndeumlrkombeumltarhellip Gazeta e Tiraneumls neuml njeuml komentim mbi keumlteuml ngjarje tejet teuml veumlshtireuml pohon se ky prift qe deumlnuar me teuml drejteuml si ldquospiun bandit dhe avanturistrdquo Shtjefeumln Kurti do teuml ishte aneumltar i ldquonjeuml bande revizionisterdquo e financuar nga Vatikani qeuml seuml bashku me amerikaneumlt dhe anglezeumlt do teuml kishte projektuar rreumlnimin e regjimit komunist Zeumlri i Popullit ka shtuar lidhur me keumlteuml qeuml ldquoagjentet e Kisheumls katolike kaneuml peumlrgatitur neuml Shqipeumlri ldquomagazine armeumlshrdquo dhe kaneuml organizuar ldquoqendra peumlr spiuniumerdquo Po ashtu sipas Zeumlrit teuml Popullit Don Shtjefeumln Kurti lsquoka merituar keumlteuml denimrdquo (ldquoCorriere della serardquo 6 prill 1973) Agjencia katolike austriake ldquoKathpressrdquo shkruan se Don Shtjefeumln Kurti u deumlnua me vdekje sepse e pageumlzoi njeuml feumlmijeuml neuml fusheumln e peumlrqendrimit neuml Lushnje Artikulli peumlrfundon me keumlteuml pohim

vendit ndeumlrsa Don Lush Gjergji u tha pjeseumlmarreumlsve

neuml konferenceuml se Gjergj Kastrioti- Skenderbeu

ldquoNuk e kishte humbur kujteseumln historike personale

familjare fetare dhe kombeumltare Edhe pse babai i tij

Gjon Kastrioti qe i detyruar trsquoua doreumlzonte Gjergjin

neuml mosheumln e brishteuml 9 vjeccedilare diku neuml fillim teuml vitit

1415rdquo Gjergj Kstrioti-Skenderbeu sipas Don Lush

Gjergjit ldquoEumlshteuml shembeumlll i shkeumllqyer i peumlrfaqeumlsuesit

teuml ldquodiasporeumlsrdquo i cili nuk mendonte me ldquobarkrdquo por

me krye vlereumlsonte me mendje dhe me zemeumlr dhe

theumlneuml me gjuheumln e Sheumln Neumlneumls Tereze e ldquoJep pjeseumln

meuml teuml mireuml teuml vetvetesrdquo por peumlr teuml tjereumlt peumlr teuml mireumln

e peumlrbashkeumlt peumlr teuml gjitheuml si model flijimi dhe

dhurimi altruizmi dhe atdhedashurie shembullorerdquo

Skeumlnderbeu shtoi ai -- ldquoShtylleuml jete dhe veprimi pati

BESEumlN dhe me Beseumllidhjen Shqiptare meuml 2 mars

1444 vuri themelet e reja dhe teuml vjetra tona komb-

formuese dhe shtet-formuese duke nderuar traditat e

peumlrbashkeumlta simbolet -- mbi teuml gjitha synimet ideteuml

dhe idealet tona -- neumln flamurin e peumlrbashkeumlt drejt

historiseuml dhe ardhmeumlriseumlrdquo peumlrfundoi Don Lush

Gjergji fjaleumln e tij peumlrsheumlndeteumlse me rastin e hapjes

seuml konferenceumls shkencore ldquoGjergj Kastrioti ndash

Skeumlnderbeu neuml 550-vjetorin e vdekjesrdquo mbajtur neuml

Prishtineuml meuml 16 Tetor

Kopertina e librit teuml autorit Jakup Krasniqi

Don Lush Gjergji

Dom Shtjefeumln Kurti deumlshmor i feseuml dhe liriseuml

(1897-1971)

Lajmi i pushkatimit teuml Don Shtjefeumln Kurtit ishte alarmi i pareuml neuml Evropeuml dhe neuml boteuml peumlr gjendjen e mjerueshme teuml popullit shqiptar teuml klerit katolik teuml ccedildo njeriu neuml Shqipeumlrineuml komuniste enveriste Ja si shkruante Ettore Petta ldquoGazeta zyrtare e sundimit komunist shqiptar ldquoZeumlri i Popullitrdquo veumlrtetoi lajmin mbi pushkatimin e priftit katolik Shtjefeumln Kurti qeuml qysh meuml pareuml e shpalli shtypi ndeumlrkombeumltarhellip Gazeta e Tiraneumls neuml njeuml komentim mbi keumlteuml ngjarje tejet teuml veumlshtireuml pohon se ky prift qe deumlnuar me teuml drejteuml si ldquospiun bandit dhe avanturistrdquo Shtjefeumln Kurti do teuml ishte aneumltar i ldquonjeuml bande revizionisterdquo e financuar nga Vatikani qeuml seuml bashku me amerikaneumlt dhe anglezeumlt do teuml kishte projektuar rreumlnimin e regjimit komunist Zeumlri i Popullit ka shtuar lidhur me keumlteuml qeuml ldquoagjentet e Kisheumls katolike kaneuml peumlrgatitur neuml Shqipeumlri ldquomagazine armeumlshrdquo dhe kaneuml organizuar ldquoqendra peumlr spiuniumerdquo Po ashtu sipas Zeumlrit teuml Popullit Don Shtjefeumln Kurti lsquoka merituar keumlteuml denimrdquo (ldquoCorriere della serardquo 6 prill 1973) Agjencia katolike austriake ldquoKathpressrdquo shkruan se Don Shtjefeumln Kurti u deumlnua me vdekje sepse e pageumlzoi njeuml feumlmijeuml neuml fusheumln e peumlrqendrimit neuml Lushnje Artikulli peumlrfundon me keumlteuml pohim

ldquoShqipeumlria eumlshteuml shpallur qysh neuml vitin 1967 shteti i pareuml ateist neuml boteumlrdquo

Kush ishte Dom Shtjefeumln Kurti

Ishte seuml pari deumlshmor i feseuml dhe liriseuml viktimeuml e ateizmit shteteumlror i cili u mundua ta vriste Zotin por e vrau vetveten popullin e pafajsheumlm me peumlrndjekje mundime gjykime varfeumlri ideologji qeuml do teuml mbesin neuml analet e turpit padrejteumlsiseuml urrejtjes egeumlrsiseuml verbeumlrimit dhe shkateumlrrimit si edhe veteuml komunizmi dhe ateizmi Don Shtjefeumln Kurti u lind neuml Ferizaj meuml 24 dhjetor 1897 neuml njeuml familje teuml mireuml dhe teuml njohur e cila pati teteuml feumlmijeuml nga prindeumlrit Jak dhe Katarina lind Tuna ndash Kurti Qysh neuml feumlmijeumlri pati njeuml edukim teuml sheumlndosheuml njereumlzor kombeumltar dhe fetar Shkolleumln fillore e kreu neuml gjuheumln shqipe praneuml famulliseuml katolike teuml ldquoEngjeumlllit Rojeumlsrdquo neuml Ferizaj Gjimnazin klasik neuml Shkodeumlr ndeumlrsa studimet filozofiko-teologjike i filloi neuml Austri por pas Lufteumls seuml Pareuml Boteumlrore i vazhdoi dhe peumlrfundoi neuml kolegjin dhe universitetin e famsheumlm ldquoPropaganda Fiderdquo neuml Romeuml U shugurua meshtar neuml Romeuml dhe Mesheumln e Pareuml e kremtoi meuml 13 maj 1921 Seuml shpejti erdhi neuml vendlindje Peumlr njeuml koheuml punoi neuml zyre teuml ipeshkviseuml neuml disa detyra teuml reumlndeumlsishme Meuml voneuml vite me radheuml ishte famullitar neuml Novoselleuml teuml Gjakoveumls (vendlindja e neumlneumls seuml Neumlneumls Tereze Drane lind Bernaj-Bojaxhiu) Peumlrpos veprimtariseuml seuml zellshme bariore meshtarake edukative arsimore ai seuml bashku me dy veumlllezeumlr meshtareuml Don Luigj Gashi (famullitar neuml Smaq) dhe Don Gjon Bisaku (famullitar neuml Bec) punoi diteuml e nateuml trimeumlrisht dhe urtisht peumlr ta mbrojtur popullin shqiptar nga sulmet e gjithanshme diktatoriale serbe Kjo veprimtari iu ra neuml sy teuml gjitheumlve popullit por edhe sundimtarit i cili neuml ccedildo meumlnyreuml dhe mundeumlsi ua kufizonte dhe pengonte ccedildo veprimtari kombeumltare dhe fetare Peumlr ta ndriccediluar deri diku koheumln dhe rrethanat e veprimtariseuml seuml tyre mjafton teuml peumlrmendim vrasjen mizore teuml Ateuml Luigj Palaj (1913) Ateuml Shtjefeumln Gjeccedilovit (1929) dhe teuml tjereumlve Edhe keumlta tre klerikeuml ishin neuml sheumlnjesteumlr Njeuml hereuml haptazi njeuml xhandar i ka theumlneuml Don Shtjefeumln Kurtit keumlshtu edhe Ju do teuml peumlrfundoni si Frati i Zymit

Kjo gjeuml jo veteumlm se nuk i ka frikeumlsuar por u ka dheumlneuml edhe meuml tepeumlr vrull zemeumlr peumlr ta mbrojtur popullin e jo vetveten si trima teuml veumlrteteuml Vite me radheuml ata kaneuml mbledhur neumlpeumlr shumeuml vise dhe troje shqiptare sheumlnime mbi maltretimet keqpeumlrdorimet peumlsimet dhuna ndaj popullit

shqiptar Keumlto materiale i kaneuml radhitur neuml meumlnyreuml sistematike neuml MEMORANDUM teuml njohur drejtuar Shoqateumls apo Lidhjes seuml Kombeve me seli neuml Gjeneveuml (1930) mbi keumlto tema teuml reumlndeumlsishmembrojtja e jeteumls liriseuml teuml drejteumls neuml proneuml peumlrdorimit teuml gjuheumls shkollimit feseuml kuptohet peumlr teuml gjitheuml shqiptareumlt pa kurrfareuml dallimi Ky eumlshteuml dokumenti i pareuml peumlr fat teuml keq gjertani edhe i vetmi mbi poziteumln e shqiptareumlve neuml ish-Jugosllavi Pas Lufteumls seuml Dyteuml Boteumlrore fati i Don Shtjefeumln Kurtit si dhe i teumlreuml popullit shqiptar ishte mjaft i mjereuml Seuml shpejti qe burgosur dhe deumlnuar Faji meuml i madh dhe i vetmi ishte ky prift katolik shqiptar atdhetar dashamir i Zotit dhe i popullit Mireumlpo si gjithmoneuml edhe neuml keumlteuml rast Don Shtjefeumln Kurti nuk leumlshoi pe meuml mireuml vdekja martirizimi se tradhtimi Njeuml hereuml jam peumlrbetuar dhe gjithmoneuml jam i gatsheumlm keumlteuml beseuml shenjte ta vulosi me gjakun tim (Lexo Drita Ferizaj nr 3-41983 f 8-9) Burreumlria trimeumlria dhe besnikeumlriseuml e tij u pengonte edhe neuml burg prandaj peumlrgatiten kurthin pageumlzimin e njeuml foshnje Peumlr ato fjaleuml teuml shenjta fetare teuml lashta dhe teuml shenjta edhe kulturore dhe kombeumltare si teuml parat teuml shkruara neuml gjuheumln shqipe prapeuml nga njeuml prift shqiptar qe deumlnuar me vdekje Populli thoteuml trimeumlria deumlshmohet neuml veumlshtireumlsi Don Shtjefeumln Kurti srsquo keumlrkoi amnisti falje por me krenari e pranoi e kam krye detyreumln time meshtarake Jam krenar dhe fatlum qeuml po vdes martir

Jeta dhe sheumlrbimi i tij fetare dhe kombeumltar u zbatua neuml Kosoveuml dhe neuml Shqipeumlri Gjaku i tij i begatoi analet edhe me njeuml emeumlr teuml shenjteuml dhe martir Shembulli i tij peumlr shumeuml njereumlz ishte deumlshmi e gjalleuml e dashuriseuml besnikeumlriseuml dhe pavdekeumlsiseuml Kleri katolik shqiptar neuml ccedildo koheuml eumlshteuml misheumlruar me popull Keumlteuml meuml seuml miri e deumlshmon dhe veumlrteton historia joneuml gjateuml sundimit otoman gjateuml diktatureumls neuml Jugosllavineuml e vjeteumlr tek ne si dhe gjateuml sundimit komunist dhe ateist si neuml Shqipeumlri po ashtu edhe neuml Kosoveuml Neuml keumlteuml varg historik Don Shtjefeumln Kurti ishte njeuml dhanti e Zotit peumlr popullin Jetoi veproi dhe vdiq peumlr ideale teuml shenjta teuml larta peumlr teuml cilat lypset jetuar dhe vepruar edhe ne teuml gjitheuml veumlllazeumlrisht seuml bashku Martireumlt deumlshmoreumlt trimat lindin rralleuml e nuk vdesin kurreuml Papa Franccedilesku e shpalli teuml lum neuml Shkodeumlr meuml 5 neumlntor 2016 seuml bashku me Martireumlt Shqiptareuml neuml krye me Imzot Vinccedilenc Prenushindritainfo Shpeumlrndaje

Statuja e bardheuml

Skiceuml nga Viron Kona ldquoLirineuml nuk ua solla uneuml por e gjeta neuml mesin tuajrdquo

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu Neuml maj teuml vitit 2011 ndodhesha i ftuar neuml qytetin Boras teuml Suediseuml neuml njeuml ceremoni peumlruruese teuml libri tim peumlr feumlmijeuml ldquoEh more Bubulinordquo (Men kaumlraBubulino) teuml peumlrkthyer neuml gjuheumln suedeze Neuml kujdesin e poetit gazetarit dhe peumlrkthyesit teuml njohur Sokol Demaku dhe teuml drejtorit teuml shkolleumls ldquoFjardingskolanrdquo Per Kettisen u zhvilluan disa takime dhe veprimtari emocionuese veccedilaneumlrisht neuml shkolla teuml cikleve teuml ndryshme me meumlsues me lexues teuml vegjeumll e teuml rinj me prindeumlr dhe intelektualeuml teuml cilat i ruaj neuml kujteseuml si gjeumlra teuml shtrenjta e mes tyre edhe keumlteuml emocion qeuml e peumlrjetova dhe qeuml erdhi rasti peumlr ta rreumlfyer Neuml shkolleumln 6-vjeccedilare ldquoFjardingskolanrdquo pas prezantimit qeuml iu beuml librit teuml peumlrkthyer lexuesit e vegjeumll krahas ngjarjeve dhe personazheve teuml librit niseumln teuml meuml beumlnin pyetje edhe peumlr atdheun tim Shqipeumlrineuml por donin teuml dinin edhe peumlr ndonjeuml hero dhe histori teuml tij Natyrsheumlm nisa teuml flaseuml peumlr Gjergj Kastriotin Skeumlnderbeun Ata po meuml deumlgjonin me veumlmendje e kureshtje por dhe duke peumlrfytyruar me fantazineuml e tyre feumlmijeumlrore sesi pushtuesit turq e kishin marreuml peng Gjergjin e vogeumll dhe veumlllezeumlrit e tij duke i shkeumlputur dhunsheumlm nga prindeumlrit pastaj sesi Gjergjin e kishin futur neuml shkollat ushtarake osmane ku ai ishte dalluar dhe me koheuml kishte treguar zoteumlsi teuml shkeumllqyera ndeumlrkoheuml qeuml atdheun nuk e kishte harruar por e mbante gjithnjeuml neuml zemeumlrhellipMeuml tej nisa t`u tregojeuml peumlr kthimin e Gjergj Kastriotit neuml atdhe organizimin dhe udheumlheqjen nga ana e tij teuml lufteumlrave teuml popullit shqiptar peumlr lirihellip Sapo mbarova njeumlri nga feumlmijeumlt shqiptareuml teuml Kosoveumls keumlrkoi lejeuml dhe tha -Uneuml di njeuml vjersheuml peumlr Skeumlnderbeun ta recitoj -Po do ta deumlgjojmeuml me keumlnaqeumlsi ndash i thasheuml

Me ccedililteumlrsineuml e mosheumls ai nisi teuml recitojeuml vargjet e njohur teuml Naim Frasheumlrit ldquoKruj` o qytet i bekuarPrite prite SkeumlnderbeneumlPo vjen si peumlllump i shkruar Teuml shpeumltonjeuml meumlmeumldheneumlhelliprdquo Feumlmijeumlt duartrokiteumln recitimin e shokut dhe atmosfera neuml salleuml u gjalleumlrua meuml shumeuml Keumlrkoi teuml fliste njeuml feumlmijeuml suedez Ai tha -Uneuml e kam pareuml statujeumln e Skeumlnderbeut me shpateuml dhe me kaleumlhellip -Ashtu po ku e ke pareuml ndash pyeta me kureshtje dhe ndjeva gjakun teuml meuml veumlrshonte -E kam pareuml neuml zyreumln e drejtorit teuml shkolleumls 1) -E kam pareuml edhe uneuml edhe uneumlhellip ndash thaneuml disa nxeumlneumls teuml tjereuml -Po meuml geumlzoni shumeuml me keumlto fjaleuml ndash u thasheuml dhe u ktheva me shikim pyeteumls nga drejtori Per Kettisen dhe nga miku im Sokol Demaku qeuml meuml shoqeumlronin neuml ateuml takim -Po neuml peumlrfundim mund ta shohim statujeumln ndash tha drejtori me dashamireumlsi Pasi mbaruam bisedeumln u shpeumlrndava lexuesve teuml vegjeumll libra me autograf ndeumlrkoheuml qeuml dola edhe neuml fotografi me ta edhe veccedil e veccedil edhe neuml grup Ishin feumlmijeuml me origjineuml nga shumeuml vende teuml boteumls Drejtori meuml kishte theumlneuml se aty fliteshin rreth 32 gjuheuml teuml huaja dhe teuml gjitheuml ata feumlmijeuml krahas gjuheumls suedeze meumlsonin me shkrim e lexim edhe gjuheumln e vendit nga vininhellip U ndava me lexuesit e mi teuml vegjeumll dhe pas pak ccedilastesh u ndodha neuml zyreumln e drejtorit Syteuml meuml shkuan menjeumlhereuml te statuja e Gjergj Kastriotit qeuml ndodhej neuml tavolineuml neuml krah teuml kompjuterit ashtu siccedil ma kishin peumlrshkruar nxeumlneumlsit neuml takim Njeuml statujeuml e teumlra e bardheuml teumlrheqeumlse dhe e bukur madje teksa e shihja neuml ateuml zyreuml plot driteuml dhe aq larg vendit tim ajo statujeuml e vogeumll m`u duk nga meuml teuml bukura qeuml kisha pareuml ndonjeumlhereuml peumlr Skeumlnderbeun -Po si ndodhet tek ju kjo statujeuml ndash e pyeta drejtorin Ai beumlri buzeumln neuml gaz -Ka disa vjet qeuml e kam neuml zyreuml qeuml kur neuml shkolleumln toneuml erdheumln njeuml grup meumlsuesish nga shkolla ldquoDemokraciardquo e qytetit teuml Durreumlsit Kemi krijuar njeuml binjakeumlzim me ateuml shkolleuml dhe qeuml nga viti 2007 vemi dhe vijmeuml te njeumlri-tjetri keumlmbejmeuml peumlrvoja beumljmeuml vizita teuml ndeumlrsjellahellip Kur ata erdheumln peumlr hereuml teuml pareuml solleumln libra peumlr rreth 60 feumlmijeumlt shqiptareuml qeuml janeuml nxeumlneumls keumltu por edhe peumlr bibliotekeumln e shkolleumls soneuml Solleumln edhe keumlteuml statujeuml Uneuml deri ateumlhereuml nuk kisha njohje peumlr figureumln e Skeumlnderbeut por shpejt meumlsova peumlr jeteumln dhe historineuml e Tij dhe vendosa ta mbaj keumltu statujeumln Per Kettisen drejtor i shkolleumls ldquoFjardingskolanrdquo teuml qytetit teuml Borasit Suedi dhe statuja e Skeumlnderbeut praneuml tij Janeuml teuml shumteuml ata qeuml vijneuml neuml zyreumln time dhe beumlhen kureshtareuml e meuml pyesin se ccedilfareuml peumlrfaqeumlson ky lufteumltar me shpateuml dhe me kaleuml Me shumeuml deumlshireuml u tregoj se kush eumlshteuml Skeumlnderbeu u flas peumlr vepreumln e tij teuml madhe heroike peumlr ccedillirimin e Shqipeumlriseuml por dhe peumlr mbrojtjen e Europeumls nga pushtimi osmanhellipKam

veumlneuml re veccedilaneumlrisht geumlzimin e prindeumlrve teuml nxeumlneumlsve nga Kosova e Shqipeumlria por dhe teuml veteuml nxeumlneumlsve kur shohin neuml zyreumln time keumlteuml statujeuml Gjateuml koheumls qeuml ndodhen keumltu ata thuajse nuk e heqin veumlshtrimin prej saj feumlmijeumlt e prekin lehteuml me duart e tyre teuml vogla dhe e ledhatojneuml Pastaj meuml shprehin deumlshireumln teuml dalin neuml fotografi keumlrkojneuml qeuml teuml daleuml dhe uneuml bashkeuml me ta duke mbajtur statujeumln sa meuml praneuml Ato ccedilaste shoh geumlzim dhe krenari neuml syteuml e tyre duket sikur duan teuml meuml thoneuml ldquoE shikon ky eumlshteuml heroi yneumlhelliprdquo E deumlgjoja drejtorin Per Kettisen dhe njeuml leumlmsh emocioni meuml ishte mbledhur neuml grykeuml S`mund teuml flisja s`mund teuml thosha asgjeuml veccedilse ndjeja se si veumlrshonin brenda meje ndjenja teuml bukura dashurie dhe krenarie peumlr atdheun tim E kisha atdheun fare praneuml i deumlgjoja rrahjet e zemreumls frymeumlmarrjen peumlrfytyroja bukuriteuml magjepse teuml natyreumls dhe ngrohteumlsineuml e njereumlzve ndjeja ereumlrat e freskeumlta teuml pranvereumls qeuml rreumlshqisnin mbi keumlshtjellat dhe sheshet e betejave mbi faqet e maleve liqenet dhe fushat me luleumlkuqe dhe me grureuml meuml beumlhej se peumlrpara meje larteumlsohej shtiza dhe flamuri me shqipen dykrenore qeuml valeumlvitej lirsheumlm neuml qiellin e kalteumlrhellip Ajo statujeuml e bardheuml e Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut si me magji ma solli Shqipeumlrineuml fare praneuml ndoneumlse ndodhesha mijeumlra e mijeumlra kilometra larg neuml Veriun e ftohteuml teuml Europeumls por mes suedezeumlve teuml mireuml teuml ditur dhe me zemra teuml ngrohta valeumlhellip mdashmdashmdashmdashmdashmdashmdashmdashmdash 1) Peumlr keumlteuml fakt ka shkruar ish drejtori i shkolleumls ldquoDemokraciardquo teuml Durreumlsit Abdyl Buccedilpapaj gazetari poeti dhe peumlrkthyesi i njohur Sokol Demaku qeuml aktualisht eumlshteuml meumlsues neuml shkolleumln ldquoFjardingskolanrdquo iniciator i krijimit teuml Shoqateumls Kulturore Shqiptare ldquoMigjenirdquo teuml qytetit suedez teuml Borasit botues i revisteumls ldquoDituria si dhe drejtues i radios dhe televizionit ldquoDituriardquo teuml atij qyteti Kaneuml shkruar edhe teuml tjereumlhellip Siccedil dihet Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu eumlshteuml i njohur neuml vende teuml ndryshme teuml boteumls Krahas qindra librave teuml shkruar pikturave afreskeve kompozimeve muzikore etj shumeuml sheshe qytetesh e kryeqytetesh teuml boteumls mbajneuml emrin e Tij kurse neuml mjedise teuml veccedilanta ndodhen buste dhe shtatore numri i teuml cilave vjen duke u shtuarhellip

Koment Sikur gjitheuml shqiptareumlt teuml kishin kaq dashuri admirim e vlereumlsim peumlr Gjergj Kastriotin Skeumlnderbeun si drejtori suedez srsquoka dyshim se puneumlt e Shqipeumlriseuml e teuml kombit shqiptar do teuml shkonin mireuml e nga e mbara E falendferojmeuml zotin Viron Kona qeuml na ka percielleuml keumlteuml peumlrshkrim qeuml merr vlereumln e larteumlsimit teuml figureumls seuml Skeumlnderbeut siccedil e veshtrojneuml studiojneuml dhe larteumlsojneuml teuml huajt por dhe shqiptareumlt veccedilaneumlrisht rinia e disazzporeumls plot mall peumlr Atdheun dhe Heroin e madh teuml shqiptarve Neuml teuml cilin e ndjejneuml veteumln teuml identifikuar pi shqiptareuml Peumlrfunimi yneuml eumlshteuml i tjeshteuml Kush e indentifikon veteumln krenarisht neuml figureumln e Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu eumlshteuml neuml teuml verteumlt shqiptar Ata qe e mohojneuml dhe e denigrojneuml te merret vesh mire se shqiptareuml nuk janeuml as mund teuml jeneuml Lusim Perendineuml teuml ua ktheje mendjen peumlrseumlmbari qeuml teuml meritojneuml teuml quheumln shqiptareuml Statuja e vogeumll e bardheuml eumlshteuml marreuml nga munuugravementi Skeumlnderveut neuml Tiraneuml Vepeumlr e Odhise Paskalit Andrea Manos dhe Janaq Paccedilos

Statuja e bardheuml

Skiceuml nga Viron Kona ldquoLirineuml nuk ua solla uneuml por e gjeta neuml mesin tuajrdquo

Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu Neuml maj teuml vitit 2011 ndodhesha i ftuar neuml qytetin Boras teuml Suediseuml neuml njeuml ceremoni peumlruruese teuml libri tim peumlr feumlmijeuml ldquoEh more Bubulinordquo (Men kaumlraBubulino) teuml peumlrkthyer neuml gjuheumln suedeze Neuml kujdesin e poetit gazetarit dhe peumlrkthyesit teuml njohur Sokol Demaku dhe teuml drejtorit teuml shkolleumls ldquoFjardingskolanrdquo Per Kettisen u zhvilluan disa takime dhe veprimtari emocionuese veccedilaneumlrisht neuml shkolla teuml cikleve teuml ndryshme me meumlsues me lexues teuml vegjeumll e teuml rinj me prindeumlr dhe intelektualeuml teuml cilat i ruaj neuml kujteseuml si gjeumlra teuml shtrenjta e mes tyre edhe keumlteuml emocion qeuml e peumlrjetova dhe qeuml erdhi rasti peumlr ta rreumlfyer Neuml shkolleumln 6-vjeccedilare ldquoFjardingskolanrdquo pas prezantimit qeuml iu beuml librit teuml peumlrkthyer lexuesit e vegjeumll krahas ngjarjeve dhe personazheve teuml librit niseumln teuml meuml beumlnin pyetje edhe peumlr atdheun tim Shqipeumlrineuml por donin teuml dinin edhe peumlr ndonjeuml hero dhe histori teuml tij Natyrsheumlm nisa teuml flaseuml peumlr Gjergj Kastriotin Skeumlnderbeun Ata po meuml deumlgjonin me veumlmendje e kureshtje por dhe duke peumlrfytyruar me fantazineuml e tyre feumlmijeumlrore sesi pushtuesit turq e kishin marreuml peng Gjergjin e vogeumll dhe veumlllezeumlrit e tij duke i shkeumlputur dhunsheumlm nga prindeumlrit pastaj sesi Gjergjin e kishin futur neuml shkollat ushtarake osmane ku ai ishte dalluar dhe me koheuml kishte treguar zoteumlsi teuml shkeumllqyera ndeumlrkoheuml qeuml atdheun nuk e kishte harruar por e mbante gjithnjeuml neuml zemeumlrhellipMeuml tej nisa t`u tregojeuml peumlr kthimin e Gjergj Kastriotit neuml atdhe organizimin dhe udheumlheqjen nga ana e tij teuml lufteumlrave teuml popullit shqiptar peumlr lirihellip Sapo mbarova njeumlri nga feumlmijeumlt shqiptareuml teuml Kosoveumls keumlrkoi lejeuml dhe tha -Uneuml di njeuml vjersheuml peumlr Skeumlnderbeun ta recitoj -Po do ta deumlgjojmeuml me keumlnaqeumlsi ndash i thasheuml

Me ccedililteumlrsineuml e mosheumls ai nisi teuml recitojeuml vargjet e njohur teuml Naim Frasheumlrit ldquoKruj` o qytet i bekuarPrite prite SkeumlnderbeneumlPo vjen si peumlllump i shkruar Teuml shpeumltonjeuml meumlmeumldheneumlhelliprdquo Feumlmijeumlt duartrokiteumln recitimin e shokut dhe atmosfera neuml salleuml u gjalleumlrua meuml shumeuml Keumlrkoi teuml fliste njeuml feumlmijeuml suedez Ai tha -Uneuml e kam pareuml statujeumln e Skeumlnderbeut me shpateuml dhe me kaleumlhellip -Ashtu po ku e ke pareuml ndash pyeta me kureshtje dhe ndjeva gjakun teuml meuml veumlrshonte -E kam pareuml neuml zyreumln e drejtorit teuml shkolleumls 1) -E kam pareuml edhe uneuml edhe uneumlhellip ndash thaneuml disa nxeumlneumls teuml tjereuml -Po meuml geumlzoni shumeuml me keumlto fjaleuml ndash u thasheuml dhe u ktheva me shikim pyeteumls nga drejtori Per Kettisen dhe nga miku im Sokol Demaku qeuml meuml shoqeumlronin neuml ateuml takim -Po neuml peumlrfundim mund ta shohim statujeumln ndash tha drejtori me dashamireumlsi Pasi mbaruam bisedeumln u shpeumlrndava lexuesve teuml vegjeumll libra me autograf ndeumlrkoheuml qeuml dola edhe neuml fotografi me ta edhe veccedil e veccedil edhe neuml grup Ishin feumlmijeuml me origjineuml nga shumeuml vende teuml boteumls Drejtori meuml kishte theumlneuml se aty fliteshin rreth 32 gjuheuml teuml huaja dhe teuml gjitheuml ata feumlmijeuml krahas gjuheumls suedeze meumlsonin me shkrim e lexim edhe gjuheumln e vendit nga vininhellip U ndava me lexuesit e mi teuml vegjeumll dhe pas pak ccedilastesh u ndodha neuml zyreumln e drejtorit Syteuml meuml shkuan menjeumlhereuml te statuja e Gjergj Kastriotit qeuml ndodhej neuml tavolineuml neuml krah teuml kompjuterit ashtu siccedil ma kishin peumlrshkruar nxeumlneumlsit neuml takim Njeuml statujeuml e teumlra e bardheuml teumlrheqeumlse dhe e bukur madje teksa e shihja neuml ateuml zyreuml plot driteuml dhe aq larg vendit tim ajo statujeuml e vogeumll m`u duk nga meuml teuml bukura qeuml kisha pareuml ndonjeumlhereuml peumlr Skeumlnderbeun -Po si ndodhet tek ju kjo statujeuml ndash e pyeta drejtorin Ai beumlri buzeumln neuml gaz -Ka disa vjet qeuml e kam neuml zyreuml qeuml kur neuml shkolleumln toneuml erdheumln njeuml grup meumlsuesish nga shkolla ldquoDemokraciardquo e qytetit teuml Durreumlsit Kemi krijuar njeuml binjakeumlzim me ateuml shkolleuml dhe qeuml nga viti 2007 vemi dhe vijmeuml te njeumlri-tjetri keumlmbejmeuml peumlrvoja beumljmeuml vizita teuml ndeumlrsjellahellip Kur ata erdheumln peumlr hereuml teuml pareuml solleumln libra peumlr rreth 60 feumlmijeumlt shqiptareuml qeuml janeuml nxeumlneumls keumltu por edhe peumlr bibliotekeumln e shkolleumls soneuml Solleumln edhe keumlteuml statujeuml Uneuml deri ateumlhereuml nuk kisha njohje peumlr figureumln e Skeumlnderbeut por shpejt meumlsova peumlr jeteumln dhe historineuml e Tij dhe vendosa ta mbaj keumltu statujeumln Per Kettisen drejtor i shkolleumls ldquoFjardingskolanrdquo teuml qytetit teuml Borasit Suedi dhe statuja e Skeumlnderbeut praneuml tij Janeuml teuml shumteuml ata qeuml vijneuml neuml zyreumln time dhe beumlhen kureshtareuml e meuml pyesin se ccedilfareuml peumlrfaqeumlson ky lufteumltar me shpateuml dhe me kaleuml Me shumeuml deumlshireuml u tregoj se kush eumlshteuml Skeumlnderbeu u flas peumlr vepreumln e tij teuml madhe heroike peumlr ccedillirimin e Shqipeumlriseuml por dhe peumlr mbrojtjen e Europeumls nga pushtimi osmanhellipKam

veumlneuml re veccedilaneumlrisht geumlzimin e prindeumlrve teuml nxeumlneumlsve nga Kosova e Shqipeumlria por dhe teuml veteuml nxeumlneumlsve kur shohin neuml zyreumln time keumlteuml statujeuml Gjateuml koheumls qeuml ndodhen keumltu ata thuajse nuk e heqin veumlshtrimin prej saj feumlmijeumlt e prekin lehteuml me duart e tyre teuml vogla dhe e ledhatojneuml Pastaj meuml shprehin deumlshireumln teuml dalin neuml fotografi keumlrkojneuml qeuml teuml daleuml dhe uneuml bashkeuml me ta duke mbajtur statujeumln sa meuml praneuml Ato ccedilaste shoh geumlzim dhe krenari neuml syteuml e tyre duket sikur duan teuml meuml thoneuml ldquoE shikon ky eumlshteuml heroi yneumlhelliprdquo E deumlgjoja drejtorin Per Kettisen dhe njeuml leumlmsh emocioni meuml ishte mbledhur neuml grykeuml S`mund teuml flisja s`mund teuml thosha asgjeuml veccedilse ndjeja se si veumlrshonin brenda meje ndjenja teuml bukura dashurie dhe krenarie peumlr atdheun tim E kisha atdheun fare praneuml i deumlgjoja rrahjet e zemreumls frymeumlmarrjen peumlrfytyroja bukuriteuml magjepse teuml natyreumls dhe ngrohteumlsineuml e njereumlzve ndjeja ereumlrat e freskeumlta teuml pranvereumls qeuml rreumlshqisnin mbi keumlshtjellat dhe sheshet e betejave mbi faqet e maleve liqenet dhe fushat me luleumlkuqe dhe me grureuml meuml beumlhej se peumlrpara meje larteumlsohej shtiza dhe flamuri me shqipen dykrenore qeuml valeumlvitej lirsheumlm neuml qiellin e kalteumlrhellip Ajo statujeuml e bardheuml e Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut si me magji ma solli Shqipeumlrineuml fare praneuml ndoneumlse ndodhesha mijeumlra e mijeumlra kilometra larg neuml Veriun e ftohteuml teuml Europeumls por mes suedezeumlve teuml mireuml teuml ditur dhe me zemra teuml ngrohta valeumlhellip mdashmdashmdashmdashmdashmdashmdashmdashmdash 1) Peumlr keumlteuml fakt ka shkruar ish drejtori i shkolleumls ldquoDemokraciardquo teuml Durreumlsit Abdyl Buccedilpapaj gazetari poeti dhe peumlrkthyesi i njohur Sokol Demaku qeuml aktualisht eumlshteuml meumlsues neuml shkolleumln ldquoFjardingskolanrdquo iniciator i krijimit teuml Shoqateumls Kulturore Shqiptare ldquoMigjenirdquo teuml qytetit suedez teuml Borasit botues i revisteumls ldquoDituria si dhe drejtues i radios dhe televizionit ldquoDituriardquo teuml atij qyteti Kaneuml shkruar edhe teuml tjereumlhellip Siccedil dihet Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu eumlshteuml i njohur neuml vende teuml ndryshme teuml boteumls Krahas qindra librave teuml shkruar pikturave afreskeve kompozimeve muzikore etj shumeuml sheshe qytetesh e kryeqytetesh teuml boteumls mbajneuml emrin e Tij kurse neuml mjedise teuml veccedilanta ndodhen buste dhe shtatore numri i teuml cilave vjen duke u shtuarhellip

Koment Sikur gjitheuml shqiptareumlt teuml kishin kaq dashuri admirim e vlereumlsim peumlr Gjergj Kastriotin Skeumlnderbeun si drejtori suedez srsquoka dyshim se puneumlt e Shqipeumlriseuml e teuml kombit shqiptar do teuml shkonin mireuml e nga e mbara E falendferojmeuml zotin Viron Kona qeuml na ka percielleuml keumlteuml peumlrshkrim qeuml merr vlereumln e larteumlsimit teuml figureumls seuml Skeumlnderbeut siccedil e veshtrojneuml studiojneuml dhe larteumlsojneuml teuml huajt por dhe shqiptareumlt veccedilaneumlrisht rinia e disazzporeumls plot mall peumlr Atdheun dhe Heroin e madh teuml shqiptarve Neuml teuml cilin e ndjejneuml veteumln teuml identifikuar pi shqiptareuml Peumlrfunimi yneuml eumlshteuml i tjeshteuml Kush e indentifikon veteumln krenarisht neuml figureumln e Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu eumlshteuml neuml teuml verteumlt shqiptar Ata qe e mohojneuml dhe e denigrojneuml te merret vesh mire se shqiptareuml nuk janeuml as mund teuml jeneuml Lusim Perendineuml teuml ua ktheje mendjen peumlrseumlmbari qeuml teuml meritojneuml teuml quheumln shqiptareuml Statuja e vogeumll e bardheuml eumlshteuml marreuml nga munuugravementi Skeumlnderveut neuml Tiraneuml Vepeumlr e Odhise Paskalit Andrea Manos dhe Janaq Paccedilos

veumlneuml re veccedilaneumlrisht geumlzimin e prindeumlrve teuml nxeumlneumlsve nga Kosova e Shqipeumlria por dhe teuml veteuml nxeumlneumlsve kur shohin neuml zyreumln time keumlteuml statujeuml Gjateuml koheumls qeuml ndodhen keumltu ata thuajse nuk e heqin veumlshtrimin prej saj feumlmijeumlt e prekin lehteuml me duart e tyre teuml vogla dhe e ledhatojneuml Pastaj meuml shprehin deumlshireumln teuml dalin neuml fotografi keumlrkojneuml qeuml teuml daleuml dhe uneuml bashkeuml me ta duke mbajtur statujeumln sa meuml praneuml Ato ccedilaste shoh geumlzim dhe krenari neuml syteuml e tyre duket sikur duan teuml meuml thoneuml ldquoE shikon ky eumlshteuml heroi yneumlhelliprdquo E deumlgjoja drejtorin Per Kettisen dhe njeuml leumlmsh emocioni meuml ishte mbledhur neuml grykeuml S`mund teuml flisja s`mund teuml thosha asgjeuml veccedilse ndjeja se si veumlrshonin brenda meje ndjenja teuml bukura dashurie dhe krenarie peumlr atdheun tim E kisha atdheun fare praneuml i deumlgjoja rrahjet e zemreumls frymeumlmarrjen peumlrfytyroja bukuriteuml magjepse teuml natyreumls dhe ngrohteumlsineuml e njereumlzve ndjeja ereumlrat e freskeumlta teuml pranvereumls qeuml rreumlshqisnin mbi keumlshtjellat dhe sheshet e betejave mbi faqet e maleve liqenet dhe fushat me luleumlkuqe dhe me grureuml meuml beumlhej se peumlrpara meje larteumlsohej shtiza dhe flamuri me shqipen dykrenore qeuml valeumlvitej lirsheumlm neuml qiellin e kalteumlrhellip Ajo statujeuml e bardheuml e Gjergj Kastriotit Skeumlnderbeut si me magji ma solli Shqipeumlrineuml fare praneuml ndoneumlse ndodhesha mijeumlra e mijeumlra kilometra larg neuml Veriun e ftohteuml teuml Europeumls por mes suedezeumlve teuml mireuml teuml ditur dhe me zemra teuml ngrohta valeumlhellip mdashmdashmdashmdashmdashmdashmdashmdashmdash 1) Peumlr keumlteuml fakt ka shkruar ish drejtori i shkolleumls ldquoDemokraciardquo teuml Durreumlsit Abdyl Buccedilpapaj gazetari poeti dhe peumlrkthyesi i njohur Sokol Demaku qeuml aktualisht eumlshteuml meumlsues neuml shkolleumln ldquoFjardingskolanrdquo iniciator i krijimit teuml Shoqateumls Kulturore Shqiptare ldquoMigjenirdquo teuml qytetit suedez teuml Borasit botues i revisteumls ldquoDituria si dhe drejtues i radios dhe televizionit ldquoDituriardquo teuml atij qyteti Kaneuml shkruar edhe teuml tjereumlhellip Siccedil dihet Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu eumlshteuml i njohur neuml vende teuml ndryshme teuml boteumls Krahas qindra librave teuml shkruar pikturave afreskeve kompozimeve muzikore etj shumeuml sheshe qytetesh e kryeqytetesh teuml boteumls mbajneuml emrin e Tij kurse neuml mjedise teuml veccedilanta ndodhen buste dhe shtatore numri i teuml cilave vjen duke u shtuarhellip

Koment Sikur gjitheuml shqiptareumlt teuml kishin kaq dashuri admirim e vlereumlsim peumlr Gjergj Kastriotin Skeumlnderbeun si drejtori suedez srsquoka dyshim se puneumlt e Shqipeumlriseuml e teuml kombit shqiptar do teuml shkonin mireuml e nga e mbara E falendferojmeuml zotin Viron Kona qeuml na ka percielleuml keumlteuml peumlrshkrim qeuml merr vlereumln e larteumlsimit teuml figureumls seuml Skeumlnderbeut siccedil e veshtrojneuml studiojneuml dhe larteumlsojneuml teuml huajt por dhe shqiptareumlt veccedilaneumlrisht rinia e disazzporeumls plot mall peumlr Atdheun dhe Heroin e madh teuml shqiptarve Neuml teuml cilin e ndjejneuml veteumln teuml identifikuar pi shqiptareuml Peumlrfunimi yneuml eumlshteuml i tjeshteuml Kush e indentifikon veteumln krenarisht neuml figureumln e Gjergj Kastrioti Skeumlnderbeu eumlshteuml neuml teuml verteumlt shqiptar Ata qe e mohojneuml dhe e denigrojneuml te merret vesh mire se shqiptareuml nuk janeuml as mund teuml jeneuml Lusim Perendineuml teuml ua ktheje mendjen peumlrseumlmbari qeuml teuml meritojneuml teuml quheumln shqiptareuml Statuja e vogeumll e bardheuml eumlshteuml marreuml nga munuugravementi Skeumlnderveut neuml Tiraneuml Vepeumlr e Odhise Paskalit Andrea Manos dhe Janaq Paccedilos

Figura e Skeumlnderbeut frymeumlzoi artisteumlt evropianeuml gjateuml 550 vjet

Antonio MariaCrespi 1657 Beauregard France sh XVII Portret mural Novegji sh XVI Anonim Paris sh XVII

Si peumlrfytyrohej Skeumlnderbeu neuml vendet evropiane neuml shek XVI-XVII

Si peumlrfytyrohej Skeumlnderbeu neuml vendet evropiane neuml shek XVI-XVII