genç İşsizliği ve siyasi partiler: 2015 genel seçimleri politika notu

9
http://www.genclikcalismalari.org 11/06/2015 No: 1/2015 2015 Genel Seçimlerine Giderken Siyasi Partiler ve Gençler Değerlendirme Notu “Genç İşsizliği” Uğur Elhan 1 I. Genel Bakış 7 Haziran 2015’te gerçekleştirilecek olan genel seçim (25. Dönem Milletvekili Genel Seçimi) öncesi siyasi partiler seçim beyannamelerini açıkladılar. Bir önceki dönem olan 2011 Genel Seçim’e oranla kayıtlı seçmen sayısının yaklaşık bir milyon artarak 53.741.838 2 olarak açıklandığı 2015 Genel Seçimi, özellikle oyların büyük çoğunluğunun dağılacağı öngörülen 3 dört büyük parti olan Adalet ve Kalkınma Partisi (AKP), Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), Halkların Demokratik Partisi (HDP) ve Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) açısından büyük önem taşıyor. 4 Peki seçim beyannamelerini açıklayan bu dört parti, Türkiye nüfusunun yaklaşık %24,5’ini oluşturan 1529 yaş arası 19.055.583 genç 5 için ne tür politikalar öngörüyor? Seçime kısa bir süre kala bu değerlendirme notu aracılığıyla partilerin seçim beyannamelerindeki genç işsizliğine dair politikalarını mevcut durum ve veriler aracılığıyla ele alarak değerlendirmeyi hedefliyoruz. 1 Araştırmacı, Berlin Alice Salomon Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Kültürlerarası Çatışma Yönetimi Yüksek Lisans Programı öğrencisi. 2 Yüksek Seçim Kurulu’nun İl/İlçe/Mahalle/Köy Seçmen ve Sandık Sayılarına buradan ulaşılabilir. 3 Onur Altındağ ve Bert M. Azizoğlu tarafından kaleme alınan ve 2015 seçimine dair tüm seçim anketlerinin karşılaştırmalı analizini içeren “HDP Barajı Geçiyor Mu? Tüm Seçim Anketlerinin Analizi” başlıklı incelemeye buradan ulaşılabilir. 4 Partilerin farklı araştırma şirketlerine göre alacağı tahmin edilen oy oranları ve genel olarak 2015 seçimine dair haberler için: http://www.genelsecimler2015.com/ 5 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) Sonuçları 2014, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), www.tuik.gov.tr. 1524 yaş arası genç nüfus ise 12.782.381 kişiden oluşuyor ve toplam nüfusa oranı %16,5.

Upload: genclik-calismalari-birimi

Post on 22-Jul-2016

225 views

Category:

Documents


2 download

DESCRIPTION

2015 seçimleri öncesi seçime giren 4 büyük siyasi partinin seçim beyannamelerinin incelenmesi sonucu ortaya çıkan analiz.

TRANSCRIPT

 http://www.genclikcalismalari.org  

 

11/06/2015                                                                      No:  1/2015  

2015  Genel  Seçimlerine  Giderken  Siyasi  Partiler  ve  Gençler  

Değerlendirme  Notu  

“Genç  İşsizliği”  

Uğur  Elhan1  

I. Genel  Bakış  

7   Haziran   2015’te   gerçekleştirilecek   olan   genel   seçim   (25.   Dönem   Milletvekili   Genel  Seçimi)  öncesi  siyasi  partiler  seçim  beyannamelerini  açıkladılar.  Bir  önceki  dönem  olan  2011   Genel   Seçim’e   oranla   kayıtlı   seçmen   sayısının   yaklaşık   bir   milyon   artarak  53.741.8382  olarak  açıklandığı  2015  Genel  Seçimi,  özellikle  oyların  büyük  çoğunluğunun  dağılacağı   öngörülen 3  dört   büyük   parti   olan   Adalet   ve   Kalkınma   Partisi   (AKP),  Cumhuriyet  Halk  Partisi  (CHP),  Halkların  Demokratik  Partisi  (HDP)  ve  Milliyetçi  Hareket  Partisi  (MHP)  açısından  büyük  önem  taşıyor.4  

Peki   seçim   beyannamelerini   açıklayan   bu   dört   parti,   Türkiye   nüfusunun   yaklaşık  %24,5’ini  oluşturan  15-­‐29  yaş  arası  19.055.583  genç5  için  ne  tür  politikalar  öngörüyor?  Seçime   kısa   bir   süre   kala   bu   değerlendirme   notu   aracılığıyla   partilerin   seçim  beyannamelerindeki   genç   işsizliğine   dair   politikalarını   mevcut   durum   ve   veriler  aracılığıyla  ele  alarak  değerlendirmeyi  hedefliyoruz.    

                                                                                                                         1  Araştırmacı,  Berlin  Alice  Salomon  Uygulamalı  Bilimler  Üniversitesi,  Kültürlerarası  Çatışma  Yönetimi  Yüksek  Lisans  Programı  öğrencisi.  2  Yüksek  Seçim  Kurulu’nun  İl/İlçe/Mahalle/Köy  Seçmen  ve  Sandık  Sayılarına  buradan  ulaşılabilir.  3  Onur  Altındağ  ve  Bert  M.  Azizoğlu  tarafından  kaleme  alınan  ve  2015  seçimine  dair  tüm  seçim  anketlerinin  karşılaştırmalı  analizini  içeren  “HDP  Barajı  Geçiyor  Mu?  Tüm  Seçim  Anketlerinin  Analizi”  başlıklı  incelemeye  buradan  ulaşılabilir.      4  Partilerin  farklı  araştırma  şirketlerine  göre  alacağı  tahmin  edilen  oy  oranları  ve  genel  olarak  2015  seçimine  dair  haberler  için:  http://www.genelsecimler2015.com/  5  Adrese  Dayalı  Nüfus  Kayıt  Sistemi  (ADNKS)  Sonuçları  2014,  Türkiye  İstatistik  Kurumu  (TÜİK),  www.tuik.gov.tr.  15-­‐24  yaş  arası  genç  nüfus  ise  12.782.381  kişiden  oluşuyor  ve  toplam  nüfusa  oranı  %16,5.    

II. Genç  İşsizliği    

Öncelikle  belirtmek  gerekir  ki  15-­‐24  yaş  arası  genç   işsizlik  oranı  Şubat  2015   itibariyle  %20’ye  yükselmiş  durumda;  25-­‐29  yaş  aralığında   ise  yine  aynı   tarih   itibariyle  bu  oran  %13,6.  

Yaş  Grupları  ve  Cinsiyete  Göre  Genç  İşsizliği  

  Kadın   Erkek   Toplam  15-­‐19   %18,5   %17,1   %17,5  20-­‐24   %25,7   %18,6   %21,2  15-­‐24   %23,6   %18,1   %20,0  25-­‐29   %17,7   %11,8   %13,6  

Kaynak:  İşgücü  İstatistikleri  Şubat  2015,  TÜİK  

AKP,  beyannamesinde6  genç   işsizliğine  dair   tek  bir   cümle   sarf  ediyor:   “Genç  işsizliğinin  önüne   geçmek   için   ‘ulusal   genç   istihdamı   strateji   belgesi’   hazırlayacağız”.   Bu   strateji  belgesinin   içeriğinin  ne  olduğunu  bilemiyoruz,   çünkü  konuyla   ilgili   başka  herhangi  bir  bilgi  beyannamede  yer  almıyor.  Ancak  beyannamede  geçen  “Cumhuriyet  tarihinde  en  çok  üniversite  kuran  iktidar  olan  Ak  Parti,  eğitim  almamış  genç  bırakmayacaktır”  ibaresinden  partinin  üniversite  eğitimiyle  iş  bulmak  arasında  bir  ilişki  kurduğunu  anlayabiliyoruz.    

Burada   önemle   üzerinde   durulması   gereken   nokta,   lise   eğitiminin   genel   olarak  üniversite  odaklı  olması  ve  üniversite  mezuniyeti  sonrası  da  tercih  edilen  işin  öncelikli  olarak   mezun   olunan   alanda   aranması   vb.   sebeplerinden   dolayı,   istihdam   oranının  aksine   yükseköğretim   mezunları   arasındaki   işsizlik   oranı   diğer   eğitim   kademelerine  nazaran  daha  yüksektir.  Aşağıda  görüldüğü  üzere  Şubat  2015   itibariyle15-­‐24  yaş  arası  yükseköğretim  mezunları  arasındaki  işsizlik  oranı  %27,6’dır.  

Yaş  Grupları  ve  Cinsiyete  Göre  Yükseköğretim  Mezunu  İşsizliği  

  Kadın   Erkek   Toplam  15-­‐24   %34,8   %19,0   %27,6  15-­‐64   %15,8   %7,4   %10,7  

Kaynak:  İşgücü  İstatistikleri  Şubat  2015,  TÜİK  

CHP  ve  MHP  genç  işsizliğini  genel  olarak  “diplomalı  işsizlik”  adı  altında  ele  alıyorlar.  MHP  de7  tıpkı   AKP   gibi   bu   konuyla   ilgili   sadece   tek   bir   cümleyle   yetinmiş:   “Eğitim-­‐istihdam  ilişkileri  dinamik  bir  yapıya  kavuşturulacak,   ihtiyaçlara  uygun  bir   insan  gücü  planlaması  yapılarak  diplomalı  işsizlik  önlenecek  ve  iş  bulma  tesadüflere  bırakılmayacaktır”.  

                                                                                                                         6  AKP’nin  beyannamesine  buradan  ulaşılabilir.  7  MHP’nin  beyannamesine  buradan  ulaşılabilir.  

CHP   beyannamesindeyse8  diplomalı   işsizliği   önlemeye   dair   üniversite   kontenjanları  belirlenirken   iş   dünyasının   taleplerini   dikkate   almak,   üniversitelerin   kariyer   planlama  birimlerini  güçlendirmek  ve  girişimciliği  desteklemek  gibi  fikirler  bulunuyor.  Diplomalı  işsizlikle  mücadele   konusunda  CHP  beyannamesindeki   dikkat   çekici   nokta   ise,  mevcut  haliyle   denetlenemeyen   ve   genelde   işverenin   insafına   kalmış   staj   olanaklarının  iyileştirilmesi:   kamu   kurumlarında   ücretli   staj,   özel   sektörde   staj   olanaklarının  genişletilmesi  için  teşvik  programları  ve  ulusal  bir  staj  bilgi  bankası.9  

CHP   ayrıca,   “Genç   İstihdamlı   Büyüme   Modeli”   geliştirerek   genç   işsizliğini   azaltacağını  iddia  ediyor.  Bu  modele  “İstihdam”  başlığı  altında  değineceğiz.  

Burada   belirtmemiz   gereken   bir   nokta   genç   işsizliğinin   sadece   belli   eğitim  kademelerindeki   gençlere   özgü  bir   sorun   olmadığı,   eğitim  durumu  gözetmeksizin   tüm  gençleri   “ortak   kesen”   büyük   bir   sorun   olduğu   gerçeğinin   göz   ardı   edildiğidir.   Şubat  2015   itibariyle   eğitim   durumunun   tüm   kademelerindeki   genç   işsizlik   oranları,   genel  işsizlik  oranı  (15+  )  olan  %11,2’nin  üzerindedir.  

Eğitim  Durumu  ve  Cinsiyete  Göre  15-­‐24  Yaş  Arası  Genç  İşsizliği  

  Kadın   Erkek   Toplam  Okuma  Yazma  Bilmeyen   %8,0   %18,6   %13,3  Bir  Okul  Bitirmeyen   %5,4   %16,7   %12,6  İlköğretim   %16,3   %18,4   %17,8  Ortaokul   %24,0   %13,0   %15,6  Genel  Lise   %29,4   %21,4   %24,7  Lise  Dengi  Mesleki  Okul   %26,8   %15,6   %19,9  Yükseköğretim   %34,8   %19,0   %27,6  

Kaynak:  İşgücü  İstatistikleri  Şubat  2015,  TÜİK  

HDP   ise10  genç   işsizliğiyle  mücadelede,   “eşit   yurttaşlık   ve   gençlik   hakkı”   çerçevesinde,  asgari   bir   temel   gelir   için   gerekli   imkanların   oluşturulması,   yerel   yönetimlerin   bu  konudaki   projelerinin   güçlendirilmesi,   gençlerin   çalışma   hakkının   güvence   altına  alınması   ve   gençlerin   kendi   ihtiyaçları   çerçevesinde   örgütlenmelerinin   desteklenmesi  gibi   genel,   fakat   diğer   partilerden   farklı   da   gören   bir   anlayışı   ön   plana   çıkarmaktadır.  HDP   ayrıca   ana   Seçim  Bildirgesi’nde,   genç   işsizliğinin   güçlü   yan   etkilerinden   biri   olan  sosyal   dışlanmanın   önüne   geçilmesi   için   mahalle   ve   semtlerde   dayanışma   ağlarının  geliştirilmesini   önermektedir.   Genç   işsizliğiyle   mücadelede   istihdam   odaklı   çözümler  haricinde   sadece  HDP’nin   işaret   ettiği   bu   sosyal   psikolojik   boyut,   aslında   genç   işsizler  tarafından  altı  çizilerek  dile  getirilmektedir.  

                                                                                                                         8  CHP’nin  beyannamesine  buradan  ulaşılabilir.  9Belirtmek  gerekir  ki,  AKP  de  staj  olanağını  geliştirerek  okul-­‐sanayi  işbirliğine  katkı  sunmayı  hedefliyor,  ama  nasıl  olacağına  dair  herhangi  bir  açıklama  mevcut  değil.  10  HDP’nin  tüm  seçim  bildirgelerine  (Seçim  Bildirgesi,  Kadın  Seçim  Bildirgesi,  Gençlik  Seçim  Bildirgesi)  buradan  ulaşılabilir.  

İstanbul   Bilgi   Üniversitesi   Gençlik   Çalışmaları   Birimi’nin   2014   Ekim   ayında   altı   odak-­‐grup   görüşmesi   aracılığıyla   beş   farklı   şehirden   üniversite   mezunu   ve   işsiz   26   gençle  yürüttüğü   “Gençlik  ve   İstihdam”  araştırması11  bulgularına  göre  de  genç   işsizliğinin  göz  ardı   edilen   bu   boyutu,   özellikle   aile   ve   sosyal   çevrenin   iş   bulma   yönündeki   baskısıyla  gençlerin   içine  kapanmasına,  aileye  olan  ekonomik  bağımlılıktan  dolayı  özerkliklerinin  zedelenmesine  ve   iş  arama  sürecinde  motivasyonlarının  düşerek  “hizmet  sektörü”  gibi  belirsiz   bir   alanda   eğitimleriyle   alakasız   işlere   de   talip   olmasına   neden   olmaktadır.  Belirtmek   gerekir   ki   bu   gençlerin   ortak   taleplerinden   biri   olan   “işsizler   için   psikolojik  destek”   de,   genç   işsizliğinin   bu   sosyal   psikolojik   boyutunun   gençlerin   hayatında   ne  derece  önemli  olduğunu  göstermektedir.    

III. Genç  İstihdamı  

Genç   işsizliğinin   (özellikle  15-­‐19  ve  20-­‐24  yaş  aralıklarında)  yıllara  göre  daha  belirgin  bir   değişkenlik   göstermesine   karşın   genç   istihdamının   hemen  hemen   aynı   seviyelerde  kalması,  eğitim  seviyesinin  yükselmesiyle  birlikte  nitelikli  işgücünün  iş  arama  sürecinde  daha   kırılgan   hale   geldiğine   de   bir   işarettir.   Belirtmek   gerekir   ki   gençler,   niteliksiz  işgücü   gerektiren   sektörlerde  daha   yüksek   oranlarda   istihdam  edilmektedir.12  Son  beş  yıl  içindeki  genç  istihdam  oranları  (%)  yaş  gruplarına  göre  şu  şekildedir:  

 

Kaynak:  İşgücü  İstatistikleri,  TÜİK  

AKP   genç   istihdamıyla   ilgili   olarak,   mesleki   ve   teknik   lise   mezunlarına   istihdamda  öncelik  vereceğini  belirtmekte  ve  ayrıca  eğitim  ile  istihdam  bağını  güçlendirecek  “Temel  ve  Mesleki  Becerileri  Geliştirme  Öncelikli  Dönüşüm  Programı”   kapsamında   iş  piyasasının  talepleri   ile   eğitim   sistemi   arasında   uyum,   uygulamalı   eğitimlerin   yaygınlaştırılması,  üniversitelerde  bir  dönemi  uygulamalı   üç  dönemlik   akademik   eğitim,   fabrikaların  özel  mesleki  ve  teknik  eğitim  okulu  açabilmesi,  mesleki  okulların  yönetimine  yerel  yönetim  ve   sektör   temsilcilerinin   katılımı,   eğitimin   tüm   kademelerindeki   müfredata   temel  becerilerin   eklenmesi   ve   temel   eğitimden   ortaöğretime   geçiş   ile   üniversiteye   girişte                                                                                                                            11  Araştırmayla  ilgili  detaylı  bilgi  için:  www.genclikcalismalari.org    12  “Türkiye’de  Genç  İşsizliği”,  Prof.  Dr.  Nurhan  Yentürk.  Yazıya  buradan  ulaşılabilir.    

21.6   22.4   21.6   21.9   21.2  

39.9   43.2   42.9   44.3   44  

55.4   57.1   57.6   58.3   57.7  

2010   2011   2012   2013   2014  

25-­‐29  

20-­‐24  

15-­‐19  

temel  becerilerin  ölçülmesi,   ve   son  olarak  da  ortaokul  ve   liselerde  öğrencileri  bireysel  yeteneklerine   göre   yönlendirecek   bir   rehberlik   sistemi   önermektedir.   AKP’nin  istihdamda  önceliği  mesleki  lise  mezunlarına  vermesini,  2010-­‐11  ile  2013-­‐14  dönemleri  arasında   gerçekleştirilen   ve   artık   %35’i   mesleki   ve   teknik   eğitim   lisesi   olan   genel  liselerin  dönüşüm  süreciyle13  birlikte  ele  almak  gerekiyor.  Tabii  bu  tercihte  sadece  genel  liselerin   dönüşümü   değil,   ayrıca   partinin   kalkınma   söylemi   altında   güttüğü   ve   iş  piyasasının  ihtiyaçlarını  önceliklendiren  politikalar  da  rol  oynamakta.    

CHP   ise   genç   işsizliğini   azaltmak   için   önerdiği   “Genç   İstihdamlı   Büyüme   Modeli”  kapsamında,   istihdamda   teşvik   ve   pozitif   ayrımcılık   uygulayarak   işgücü   dışında   kalan  gençleri   kazanmayı,   yarı   zamanlı   çalışacak   olan   29   yaş   altı   üniversite   öğrencileri   için  gelir   vergisi   ve   sigorta   primi   muafiyeti   uygulamayı,   üniversite   kampüslerinde  öğrencilere   yönelik   istihdam   olanaklarını   geliştirmeyi,   vergi   ve   prim   indirimleriyle  gençlerin   kayıt   dışı   çalıştırılmasının   önüne   geçmeyi,   UMEM   (Uzmanlaşmış   Meslek  Edindirme   Kursları)   kapsamında   üniversite  mezunu   gençlere   bilişim   eğitimi   sunmayı,  fon   ve   programlar   aracılığıyla   genç   girişimciliğini   desteklemeyi,   KOSGEB   aracılığıyla  sektörel  eğitimler  ve  nakit  desteği  sağlamayı  ve  son  olarak  da  Gençlik  ve  Spor  Bakanlığı  çalışanlarını  40  yaş  altı  gençlerden  oluşturmayı  hedeflemektedir.  

Muhakkak   ki   istihdamda   vergi   indirimi   veya  muafiyeti   genç   işsizliğinin   azaltılmasında  önemli  bir  rol  oynayacaktır14  ve  ayrıca  gençlerin  istihdamında  uygulanacak  olan  pozitif  ayrımcılık  da,  hangi  gençlik  gruplarına  yönelik  olacağı  belirtilmemiş  olsa  da,  olumlu  bir  söylemdir.  Fakat  CHP’nin  genç  istihdamına  yönelik  önerileri  (AKP’nin  genç  istihdamında  mesleki   ve   teknik   lise   mezunlarına   yoğunlaşması   gibi),   genel   olarak   üniversite  öğrencilerine   ve   mezunlarına   odaklandığı   için   geliştirilmeye   açıktır.   Ayrıca   belirtmek  gerekir   ki,   Gençlik   ve   Spor   Bakanlığı   çalışanlarını   40   yaş   altı   gençlerden   oluşturmayı  hedeflemek,   genç   istihdamından   ziyade,   bürokrasideki   gerontokratik   anlayışın  azalmasına  katkı  sağlayabilir.15  

Her   iki  partinin  de  genç   istihdamında  yoğun  olarak  belli   eğitim  kademelerindeki   (AKP  için   mesleki   ve   teknik   lise   mezunları,   CHP   için   ise   üniversite   mezunları)   gençleri   ele  almalarıyla   ilgili   bir   analiz   yapmak   için,   15-­‐24   yaş   arası   genç   istihdamının   eğitim  durumuna  göre  oranlarına  bakmak  yeterlidir.    

 

                                                                                                                           13  Eğitim  İzleme  Raporu  2013,  Eğitim  Reformu  Girişimi  (ERG).  Türkiye’de  eğitim  sistemi  ve  politikalarına  dair  araştırma  ve  savunu  faaliyetleri  yürüterek  eğitim  politikaları  geliştiren  ERG’nin  çalışmalarına  buradan  ulaşılabilir.  14  Türkiye’de  genç  işsizliği  ve  istihdamıyla  ilgili  detaylı  bir  analiz  için  Nurhan  Yentürk  ve  Cem  Başlevent’in  kaleme  aldığı  “Türkiye’de  Genç  İşsizliği:  Etkileyen  Faktörler  ve  Politika  Önerileri”  adlı  makaleye  bakılabilir:  Yentürk,  N.,  Kurtaran,  Y.  ve  Nemutlu,  G.  (ed.)  (2008)  Türkiye’de  Gençlik  Çalışması  ve  Politikaları.  İstanbul  Bilgi  Üniversitesi  Yayınları  15‘40  yaş  altı  genç’  söylemi  bir  dikkatsizliğin  sonucu  mudur,  yoksa  CHP’nin  gençlik  anlayışından  kaynaklanan  bir  sorun  mudur  bilinmez  ama,  partinin  seçim  beyannamesinde  yer  almış  olması  başlı  başına  bir  sorun  olarak  gözükmektedir.  

 

Eğitim  Durumu  ve  Cinsiyete  Göre  15-­‐24  Yaş  Arası  Genç  İstihdamı  

  Kadın   Erkek   Toplam  Okuma  Yazma  Bilmeyen   %15,0   %29,9   %19,6  Bir  Okul  Bitirmeyen   %19,2   %66,1   %34,0  İlköğretim   %19,6   %47,8   %34,5  Ortaokul   %4,0   %14,0   %9,2  Genel  Lise   %17,8   %27,0   %22,6  Lise  Dengi  Mesleki  Okul   %32,0   %52,3   %42,8  Yükseköğretim   %48,1   %67,6   %56,3  

Kaynak:  İşgücü  İstatistikleri  Şubat  2015,  TÜİK  

Görüldüğü  üzere  gençlerin  istihdamıyla  ilgili  problem,  her  iki  yoğunlaşma  alanıyla  sınırlı  olmayan  bir  biçimde  seyir  göstermektedir.  

HDP   ise   ana   Seçim   Bildirgesi’nde   istihdama   birçok   alanda   vurgu   yapmasına   rağmen,  Gençlik   Seçim   Bildirgesi’nde   genç   istihdamıyla   ilgili   önerilerini   “yerel   yönetimlerin  çalışmalarını   güçlendirmek”   ile   “kısa   ve   orta   vadeli   istihdam  planları   hazırlamak”   gibi  kısa   ve   ayrıntısız   iki   cümleyle   sunuyor.   Fakat   tıpkı   genç   işsizliğinin   sosyal   boyutuna  işaret   ettiği   gibi,   genç   istihdamıyla   ilgili   olarak   da   ana   Seçim   Bildirgesi’nde   “yaş   ve  tecrübe  hiyerarşisinin  yarattığı  eşitsizliği  ortadan  kaldırma”  hedefine  yer  vermesi  dikkat  çekici.   Tecrübe   açısından   ele   alındığında   bu   eşitsizlik,   Gençlik   Çalışmaları   Birimi’nin  daha   önce   bahsettiğimiz   “Gençlik   ve   İstihdam”   araştırmasının   da   bulgularından   biri.  Araştırmaya   dahil   olan   gençler   bu   sorunun   çözümü   için   “stajın   deneyim   olarak  tanınması”  ve  “işverene  yeni  mezun  kontenjanı  yükümlülüğü”  öneriyorlar.  

MHP,   beyannamesindeki   genç   istihdamına   –yukarıdaki   “Genç   İşsizliği”   başlığı   altında  aktarılan   cümlesi   haricinde-­‐   bir   de   genel   olarak   değiniyor:   “Gençlerin   eğitim,   sağlık,  istihdam,   sosyal   güvenlik   ve   serbest   zamanlarının   değerlendirilmesiyle   ilgili   sorunları  çözüme   kavuşturulacaktır”.   Fakat   beyannamenin   başka   bölümlerinde   eğitimle   ilişkili  olarak   genç   istihdamından   dolaylı   bir   şekilde   bahsediliyor.   Örneğin,   meslek   lisesi   ve  çıraklık  eğitimine  devam  eden  gençlerin  istihdamında  vergi  ve  sigorta  primi  indirimi  ile  faizsiz   kredi,   eğitim   sistemi   ile   iş   piyasasının   uyumlaştırılması,   üniversitelerde   yerel  ihtiyaç   ve   potansiyeli   dikkate   alan   yeni   bölümlerin   açılması,   ve   mesleki   eğitimin  ortaöğretim  içindeki  payının  yükseltilmesi  bu  çerçevede  beyannamede  bahsedilen  diğer  konular.  

IV. Genç  Kadınlar  

Dezavantajlı   bir   grup   olan   gençler,   işsizlik   oranlarında   yetişkinlere   göre   neredeyse   iki  kat  daha  dezavantajlılar.  Fakat  “gençler”  diye  anılan  ve  homojen  bir  grup  olarak  görünen  bu  kategoriyi  kendisini  oluşturan  gençlik  grupları  olarak  ele  aldığımızda,  bu  dezavantajlı  olma   durumu   bazı   gençlik   grupları   için   daha   da   artmaktadır.   Bu   grupların   başında  

gelenlerinden  biri  de   “genç  kadınlar”dır.  Yukarıda  cinsiyete  göre  de  sunulan   tabloların  tümü,  genç  kadınların  genç  erkeklere  oranla  hem   işsizlik  hem  de   istihdam16  açısından,  bazen   belli   yaş   gruplarında   ve   eğitim   kademelerinde   neredeyse   üç   katı   kadar,   daha  dezavantajlı   olduğunu   göstermektedir.   15-­‐24   yaş   grubundaki   genç   kadınlar   ve   genç  erkeklerin   işsizlik   oranlarına   (%)   baktığımızda,   genç   kadınların   işsizliği   için   etkili  politikalar  hazırlanması  zorunlu  görünmektedir.      

 

Kaynak:  İşgücü  İstatistikleri,  TÜİK  

Kadınlar  partilerin  beyannamelerinde  görece  daha  fazla  yer  bulmalarına  rağmen17  genç  kadınlara,  genç  olma  halinin  verili  dezavantajından  ötürü  yer  verilmemektedir.  HDP’nin  Gençlik   Seçim   Bildirgesi’nde   üç   kez   geçen   “genç   kadınlar”   bunun   ikisinde   çalışma  koşulları  ve  sosyal  güvenceyle  birlikte  anılmışlardır:  “…kent  yaşamında  kayıt  dışı  olarak  çalışmak   durumunda   kalan   genç   kadınların   sosyal   güvence   haklarının   hayata  geçirilmesi…”   ve   “Kırsalda,   köyde   yaşayan,   ev   işçisi   olarak   emek   veren,   tarımda   ücretsiz  işçi  olarak  çalışan  genç  kadınların…  temel  sağlık,  sosyal  emeklilik  ve  işsizlik  sigortalarının  karşılanması…”.  

AKP,   CHP   ve   MHP’nin   beyannamelerinde   ise   “genç   kadınlar”   yok;   sadece   gençler   ve  kadınlar  iki  farklı  dezavantajlı  grup  olarak  ele  alınmakta.    

 

                                                                                                                           16  Toplumsal  Konuları  Araştırma  ve  Geliştirme  Derneği’nin  (TOKAGEDER)  işveren  firmalarla  gerçekleştirmiş  olduğu  görüşmeler  sonucu  hazırladığı  “Genç  Kadınlar  ve  İstihdam”  araştırma  raporuna  buradan  ulaşılabilir.    17  Detaylı  bir  inceleme  için  Gülnur  Elçik’in  “Seçim  Beyannamelerinde  ‘Kadınlarımız/Kadınlarla/Kadınlar  Olarak’”  yazısına  buradan  ulaşılabilir.  

21.7  

17.1  16.3   17   16.6  

18.1  

23  

20.7  19.9  

21.9  20.4  

23.6  

2010   2011   2012   2013   2014   2015  Şubat  

Genç  Erkekler  

Genç  Kadınlar  

V. Ne  Eğitimde  Ne  de  İstihdamda  Yer  Alan  Gençler  

Gençlik  içinde  yer  alan  ve  görünürlüğü  az  olan  bir  diğer  önemli  grup  ise  “ne  eğitimde  ne  de  istihdamda  yer  alan  gençler”dir.  NEET  (youth  not  in  education  or  employment)  olarak  adlandırılan   bu   grup,   ekonomik   durumunu   iyileştirecek   becerileri   yetersiz,   yoksulluk  sınırı  altında  bir  gelire  sahip  ve  sosyal  dışlanma  riskiyle  karşı  karşıya  kalan  gençlerden  oluşmaktadır.18  15-­‐24  yaş  arası  genç  nüfus  içindeki  oranı  Avrupa  Birliği  için  %12,4  olan  bu   grubun   Türkiye’deki   genç   nüfusa   oranı   ise   %24,8   olarak   tahmin   edilmektedir.19  Mevcut   veriler   aracılığıyla   hakkında   bilgi   edinilmesi   epey   güç   olduğu   için   bazen  “görünmeyen   gençler”   olarak   da   anılan   bu   grupla   ilgili   olarak   Yalın   Kılıç’ın   yapmış  olduğu   araştırmaya   göre20,   Türkiye’deki   15-­‐24   yaş   arası   bu   grubun   en   önemli   iki  karakteristiğinin  daha  önce  bir  iş  deneyimi  olmaması  ve  ağırlıklı  olarak  genç  kadınlardan  oluştuğudur.  Türkiye’de  bu  grup   içinde  yer  alan  yaklaşık  3  milyon  200  bin  gençle   ilgili  herhangi  bir  çalışma  yapmak  mevcut  gençlik  politikaları  açısından  zor  görünse  de,  genç  işsizliğinin   azaltılmasında   bu   grubun   mutlaka   hesaba   katılması   gerekmektedir.   Yalın  Kılıç’ın  da  bahsettiği   gibi,  bu  grubun  genç  nüfus   içindeki  oranının  azaltılması   için  okul  terklerin  azaltılması,  erken  terkler  için  alternatif  eğitim,  gençlerin  istihdamını  artırmak  için   iş   piyasasının   talep   ettiği   becerileri   sunan   eğitim   programlarının   hazırlanması   ve  genç   kadınları   işgücüne   katılmaktan   alıkoyan   bakım   hizmetleri   gibi   engellerin  kaldırılması  şu  anda  alınabilecek  önlemler  olarak  görülmektedir.  

CHP,  her  ne  kadar  genel  bir  biçimde  ifade  etse  ve  detay  vermemiş  de  olsa,  “Görülmeyen  Gençler”   olarak   beyannamesinde   yer   verdiği   “gençlik   politikalarının   oluşturulmasında,  eğitim  hayatından  kopmuş,  çalışmak  zorunda  kalan,  işsiz,  engelli  gençler  gibi  dezavantajlı  tüm   gençleri   göz   önünde   bulunduracağız”   ifadesiyle   bu   grubun   varlığını   örtük   olarak  dillendiren  tek  parti.    

AKP,  HDP  ve  MHP’nin  beyannamelerinde  bu  gençlik  grubuna  dair  herhangi  bir  söylem  mevcut  değil.  

VI. Sonuç  yerine  

Genç   işsizliği   sadece   Türkiye’yi   değil,   birçok   ülkeyi   etkilemekte   olan   yapısal   bir  sorundur.   Mart   2015   itibariyle   25   yaş   altı   genç   işsizliği   oranı   Avrupa   Birliği   için  %21,4’tür.21  Avrupa  Birliği,  2020  yılı  hedeflerinden22  (Europe  2020)   ilki  olan  20-­‐64  yaş  arası  nüfusun  %75’ini  istihdam  etme  hedefi  doğrultusunda,  genç  işsizliğini  azaltmak  için  22   Mayıs   2015   tarihinde   Gençlik   İstihdamı   İnisiyatifi23  aracılığıyla   1   milyar   €   kaynak  ayırmaya   karar   verdi.24  Bu   kaynak   ile   hedeflenen,   üye   ülkelerde   “ne   eğitimde   ne   de  

                                                                                                                         18  OECD  (2015),  Youth  not  in  education  or  employment  (NEET)  19  NEET  15-­‐24,  Eurostat  2014  20  “Türkiye’de  Ne  Eğitimde  Ne  İstihdamda  Ne  de  Yetiştirmede  (NEİY)  Yer  Alan  Gençler”,  Yalın  Kılıç,  Eğitim  ve  Bilim  Dergisi,  2014.  Araştırmanın  sonuçlarını  içeren  makaleye  buradan  ulaşılabilir.  21  Eurostat  22  Avrupa  Birliği  2020  hedeflerine  buradan  ulaşılabilir.  23  “The  Youth  Employment  Initiative”  sayfasına  buradan  ulaşılabilir.  24  Detaylı  bilgiye  buradan  ulaşılabilir.  

istihdamda  yer  alan”  7  milyondan   fazla  gencin  650  binine   iş,   çıraklık  eğitimi,   staj  veya  eğitimlerine  devam  etme  imkanı  sağlayabilmektir.    

Türkiye’deyse   genç   işsizliği   için   atılmakta   olan   somut   adımlardan   söz   etmek   pek  mümkün  değil.  Her  ne  kadar  partilerin  beyannamelerinde   farklı  politika  önerilerinden  söz   edilse   de,   bunların   birkaçı   dışında   diğerleri   genel   olarak   partilerin   genç   işsizliği  sorununa  pek  eğilmediği   izlenimi  vermektedir.  Bu   izlenimin  oluşmasında   ise  gençlerin  hala   dezavantajlı   homojen   bir   grup   olarak   ele   alınıyor   olması   yatmakta.   Yıllardır  Türkiye’de  “sorun”  olarak  görülen  gençler  için  kaleme  alınan  politika  önerileri,  partilerin  gençleri  tanımakla  ilgili  geliştirmeleri  gereken  yönleri  açıkça  ortaya  koymaktadır.