gazeta mendimi 13

7/27/2019 Gazeta Mendimi 13

1/12

MendimiMendimiforumi intelektual mysliman www.gzd.c nr. 10 (13) tetor 2013

faqe 6

Profeti Muhamed(paqja qoft mbi t)

ka thn:

Vlera e ndihms ushqimore

faqe 2

faqe 5

faqe 8

faqe 9

M i miri nga ju sht ai q ushqen njerzit.

(Ebu shejh Ibn Hiban)

Adhurojeni Mshiruesin, ushqeni t tjert dhe

prshndetuni me selam, n mnyr q t hyni

n Xhenet me paqe.(irmidhiu)

Kur t gatuash mishin shtoje ujin, n

mnyr q ti japsh edhe familjes nevojtare

nga fqinjt e tu.(Muslimi)

faqe 3

NgaAs Gjevori

T DUAMALLAH

Pz gaBhadd GASHi

faqe 9

Rrfmtranzicioni

NgaBt KoTorri

Rama siPapandreu

apoBerisha siKaramanlisiNgaekld PeLAri faqe 4

ARSIMI PERGJATE

HISTORISE SE ISLAMITQ nga ditt e hershme t Islamit, shtja e edukimit ka qenn mendjet e myslimanve. Fjala e par e Kuranit q iu shpallProfetit Muhamed a.s. n fakt, ishte Lexo. Profeti Muhameda.s. deklaroi dikur se Krkimi i dijes sht i detyrueshm pr

t gjith myslimant. Me nj urdhr t till t drejtprdrejtpr t dal dhe pr t krkuar dije, myslimant i kankushtuar rndsi t madhe sistemit arsimor n mnyr q tprmbushin kt detyrim t vendosur mbi ta nga Profeti

Shoqriamodernepa Zot dheekstremizimi

NgaRoald A. HysA faqe 5

(Pa) prgjegjsia

n trafkNgaDr. shefet KRAsniqi

Mr. Arvizu,vazhdo t udhheqsh!NgaJula HOXHAJ faqe 3

NgaKlad ByLyKu faqe 5

Duke priturGodon

Ndotja e ajrit nElbasanNgaDhata GoGA

Dita e Araatit dhe vlera e saj

Festa e Kurban BajramitNgaAs Gjevori

Smundjet q ftohennga mishi i derritPrktheu: Ra VRiOni

faqe 10

ROBERT KOHU(1843-1910 )

faqe 11


2/12

Mendimi /Tetor 2013 / 2

e - m a i l : g a z e t a m e n d i m i @ g m a i l . c o m / m o b i l e : 0 6 9 6 7 8 5 0 9 9

Jo vetm historia e shenjt e es,

por edhe ajo proane na rren se tgjitha et e kan burimin n monoteizm,pra e kan bazn tek adhurimi i nj Zoti.Brenda nj kohe t shkurtr njerzit e kor-ruptuan at n politeizm dhe i shum-shuan zotat n mnyra t ndryshme. Prdo emr dhe cilsi t Zotit sajuan nj zottjetr, p.sh. Krijuesi, i Shenjti, i Drejti etj.;hyjnizuan uqit e mdha t natyrs, si:ajrin, ujin, tokn, zjarrin, yjet, qiellin, diel-lin etj.; pastaj hyjnizuan baballart e sevedhe t popujve t ndryshm. Pastaj ranedhe m posht, n idhujtari, n adhuri-min e pamjeve, t simboleve t t gjithaatyre zotave t shumshuar, dhe s und-mi ran n teprimin e vet ktij teprimi netishizm. Kjo sht pak a shum rruga endjekur nga popujt e ndryshm n kor-ruptimin e es primare, asaj t adhurimitt nj Zoti t vetm n shumshimine zotave sipas interesave e konjukturavethjesht njerzore. Regjimi komunist50-vjear i mshoi gjersisht ksaj tabloje,por duke krijuar zotat e rinj, katr kla-sikt e marksizmit, t cilve iu shtoi njt pest. ashm gjendemi prpara njmaterializimi ekstrem t shoqris, kuvarria nga nj virtyt, si shihej m hertnga shoqria dhe iu orohej dora e ndih-

Shoqria modernepa Zot dhe ekstremizimi

ms nga kushdo q e kishte nj mundsit till; sot po shihet si nj gjendje e va-

jtueshme dhe e pamerituar, e pr pasojkta individ dhe kategori shihen edhe sit padenj pr t jetuar midis nesh, e nraste ekstreme edhe pr t marr rym.

Kjo shoqri ka krijuar etishet e sajt prbashkta dollarin, euron e MerilinMonron. ashm po pritet edhe prnj monedh krejt t re e t padukshmebitcoin, monedha elektronike - inter-netare. Kjo sht ta ekstremizosh edhem tej jetn njerzore, duke e globalizuarme para dhe vlera q nuk shihen, por qtejkalojn kujt e imagjinats dhe tpadukshmes. Shoqria njerzore prher em tepr po i drejtohet paras, si mjet prt arritur gjithka. Por vetm se kan har-

ruar q paraja nuk sht lumturia. Mundt krijohen t mira, porse paraja sht mjetkmbimi dhe pushteti. N t shkuarnluta e klasave gjat regjimit komunistkrijoi monstruozitete, ku babai dnontedjalin e djali babain, gruaja padiste burrinpr n burg e burri gruan. Ndrsa sot,megjithse t mirat materiale jan t arrit-shme sht krijuar eekti i kundrt, dhunadhe vrasja brenda amiljes sht kthyer nnj trend atkeq, ku njerzit po dmtohenpa i menduar pasojat are. Ekstremizimidhe ekstremet avorizojn t paatt dhediktaturat, avorizojn shtrembrimetdhe pr pasoj mbizotron m pas pa-drejtsia n munges edhe t parametrave

shpirtrore. Shoqris s sotme i nevojitetnj rikthim i menjhershm n burimetorigjinale shpirtrore t praqsuara ngabesimi monoteist n nj Zot, si burimmshire dhe bamirsie. I pasuri do ta shi-hte t varrin me butsi, dhe do t tontekshtu mirnjohjen q i takon, duke irikthyer ksaj shoqrie dinjitetin q imungon. Si dhe i varri jo vetm q dot lehtsohej nga barra e halleve, por dot ndihmonte n utjen e parametrit tmshirs n shoqrin e sotme moderne,s cils i ndjehet mungesa sot.

Pa dyshim njerzimi ka arritur tzbuloj e shpik shum gjra tcilave ua ka par hajrin dhe vazhdon tuashoh. Ndr to sht edhe prparimiteknologjik, i cili krahas dmeve an-sore, po i sjell dobi njerzimit n shumsera prshir edhe trakun apo komu-nikacionin. Kto t mira, al Zotit, po igzojm edhe ne sot duke pasur parasyshse pothuajse do shtpi sot ka makin,madje disa kan edhe nga dy e m shum.Sido q t jet, teknologjia n prgjithsi,krahas t mirave dhe anve pozitive, kaedhe ann e vet negative. Nga pakujde-sia dhe abuzime me shpejtsin thuajsepr do dit ndodhin aksidente, madje jorrall edhe atale. Rasti i undit n zonne Llapit, ku nj polic vrau dy vllezr dhe

lndoi tre t tjer, si rezultat i shpejtsistej normave t lejuara, thuajse nuk morianalizn e duhur. Pr rastin u njotovaprmes mediave, edhe pse nuk i njihja,nuk munda t rri pa shkuar ti vizitoj etu shpreh ngushllime.

Por, m tregoni ju lutem, ar tuthot njeriu amiljarve n kso raste?Mos u mrzitni se ua ka shkel policidjemt?! E pse ti shkel polici, kur aisht q v rregull, apo s paku duhet truaj rendin n komunikacion?! A mosvall nuk vlejn rregullat pr polic, pasiq ata i vendosin ato, ashtu si nuk povlejn ligjet pr qeveritar?! Apo mosndoshta s pari polict kan nevoj pr

vetdijesim, kan nevoj pr tua ku-jtuar se jeta e njeriut sht shum eshtrenjt?!N akt, nga prditshmriapo msojm se qeveritart, biznesment,komandantt, polict dhe me nj falt gjith drejtuesit e mjeteve, jan m tpakujdesshmit n timon ose udhtojnme shpejtsi tej kujve t lejuar. Nukka askush t drejt ta anashkaloj jetne askujt e as ta nnvlersoj at. Njeriui mir dhe besimtari i ndershm duhet

(Pa) prgjegjsian trafknga Dr. shefet KRAsniqi

t kujdeset edhe pr zogj pr t mos ishkelur kur t kaloj npr vendbanime,

e lre m pr njerz. Shoqria jon meshumic absolute jemi mysliman, e ne edim ort mir sesa shum rndsi i kadhn Allahu jets s njeriut, duke kra-hasuar mbytjen e nj njeriu me mbytjene gjith njerzimit:...S ksh mbt pa t dt, pa mbt a d tt dh pa b a d shkatm tk, ath km t shts t ksht mbt gth zt...Ka: Mad: 32.Njeriu pr do ve-pr q bn n kt dynja ka pr tu pyeturpr t n botn tjetr, sado e vogl qotajo vepr, e mos t asim kur sht npyetje jeta e njeriut. Fetarisht, nse prmbytjet e ksaj natyre nuk parashihen

dnimet e caktuara, dnimi me vdekje,nj mas ndshkimi ka. Prve pagimitt gjakut, gjykatsi ka t drejt q si masvetdijesuese ta dnoj edhe me dnimet tjera. Por, nuk do t doja q trajtimii ksaj dukurie t diskutohet vetm ngaky kndvshtrim juridik. Un dua t dise ar prjetojn ata q mbysin njerzitn komunikacion, ndrgjegje kan, sindihen?! Mendoj se sht asti i unditkur shteti duhet t ndrmarr dika prta parandaluar kt dukuri. Ministria eInrastrukturs respektivisht Departa-menti i Komunikacionit duhet t bj tpamundurn t vendos shenjat n docep t rrugs. Dyshoj q ka ndonj vend

tjetr n Evrop q i mungojn shen-jat e komunikacionit sa Kosovs. Si kamundsi q t mos jemi n gjendje tivendosim vetm disa vija t bardha nmes t rrugs e ca t verdha n skaje tsaj, ndrsa paguajm dyzet euro n vitpr do makin n emr t taksave rrugo-re. Domethn paraja nuk mungon, porinteresimi i qeveritarve dhe sinqeriteti ityre. Pastaj patrullat e policis duhet t

jen m t shpeshta, n veanti n vendete populluara.

Policia duhet t vendos pika, t cilatvrehen nga qytetart, e jo t shihen paserrave e drunjve. Ky veprim nuk sht idrejt e aq m pak njerzor, sepse kshtu

nuk po ndalen aksidentet, por vetm pogjobiten njerzit. Ndaj synimi i shtetitnuk duhet t jet gjobitja dhe mbled-hja e parave nga qytetart, por synimii tyre t jet parandalimi i atkeqsive.E kur njerzit e din se ka pika poli-core t gjith ngadalsohen dhe kshtuevitohet rreziku. Gjithashtu duhet brsensibilizimi i qytetarve. Duhet kujtuarnjerzve pr vlern e jets s njeriut dherrezikun q ka makina. Sa shum njerzharrojn se pikrisht makina m e avan-cuar mund t jet m vdekjeprurse.Mbesim me shpres q qeveria jon, dheshoqria n prgjithsi, do t vetdijso-hen e ti kushtojn m shum rndsi

jets s njeriut, sepse ajo nuk sht luleq el do pranver.

Allahu na drejtot t gjithve, selamalejkum.

NgaRoald A. HysA

Po nuk pate par dekn e ke hak...Gold AG


3/12


Ndotja e ajrit n Elbasan

Elbasani prej vitesh renditet ndr qytetet m t ndotura n Shqipri. Institutii Shndetit Publik n Elbasan ka br nj studim, nga ku ka rezultuar se shi-rat e personave t prekur nga kanceri dhe smundjet e mushkrive jan tepr t larta.Specialistt shprehen se shkaktari kryesor i shaqjes s ktyre smundjeve sht smogu,ndrkoh q ish-Metalurgjiku vazhdon t mbetet ndotsi kryesor. Prej disa muajsh,qyteti i Elbasanit mbulohet nga re t zeza tymi, t cilat jan mbetje industriale t ish-

Metalurgjikut, ku zhvillon aktivitetin kompania koncesionare Kurum. Kjo e unditduhej t kishte instaluar impiantin e pastrimit t skrapit prej disa muajsh por puna shtzvarritur nga drejtuesit e kompanis. do mngjes, qyteti zgjohet i mbshtjell nga njre e zez, ndrkoh q askush nuk mban prgjegjsi. Prve ish-Metalurgjikut, shkaktart ndotjes s mjedisit n Elbasan jan mbetjet e skrapit dhe mbeturinat urbane. Kshtu,depozitimi i mbetjeve t skrapit pran ujrave t lumit Shkumbin vijon t mbetet njproblem shum serioz pr qytetin. Sakaq, usha e grumbullimit t mbeturinave urbanevazhdon q t mbetet nj nga ndotsit kryesor. Djegia e mbeturinave sht shndrruarn nj shqetsim t madh pr banort e qytetit dhe me gjith krkesat e herpashershmenuk sht marr asnj mas pr spostimin e tyre n nj landld q t plotsoj kriteretmjedisore. Mbeturinat depozitohen n t njjtin vend q prej 60 vitesh, ndrkaq qbanort e tri lagjeve jugore t qytetit jan t detyruar t jetojn 24 or nn atmosernndotse t djegies s plehrave. Vetm brenda nj dite n ushn e plehrave depozitohen100 ton mbeturina. Skarpatet e larta t tyre arrijn n shtratin e lumit Shkumbin, dukeshkaktuar ndotje masive, ndrkaq q tymi q del nga djegia e tyre arrin t deprtojdhe n banesa.Ndrkaq, drejtues t bashkis dhe t preekturs disa her jan shprehur

se situata sht alarmante, por nuk orojn zgjidhje konkrete. Ve qytetit t Elbasanit,zona t ndotura n kt qark, sipas specialisteve t mjedisit jan edhe Bradasheshi, si dhePrrenjasi, sidomos zona pran ish-miniers s kromit.

Dhurata COGA

Ambasadori amerikan z. Alek-sandr Arvizu sht nderuar metitullin m t lart t qytetit t Elbasanit.

itulli Qytetar Nderi , i miratuar ngaKshilli Bashkiak, i sht prcjell amba-sadorit t SHBA nprmjet nj ceremoniet zhvilluar n teatrin Skampa. N hapjene ceremonis n faln e tij kryebashkiaku,Qazim Sejdini ka theksuar pranin dhembshtetjen e ambasadorit Arvizu pr El-basanin si prmes projekteve ashtu edheduke zgjedhur Elbasanin si orum apoplatorm pr ti dhn mundsin poli-tiks t marr mesazhet e qytetarve. Aika siguruar ambasadorin Arvizu pr vazh-dimsin e t gjitha projekteve t bisedu-ara me t si dhe t ideve pr zhvillim aporeormimin e politikbrjes n prgjithsi.

Pr mua si inisiator i dhnies s ktij

titulli, pjesa m e madhe shkon pr ju,pasi pr shum probleme keni zgjedhurElbasanin si orum pr ti dhn mesazhepolitiks shqiptare. Brenda pak ditsh judo t largoheni nga Shqipria, por duatju siguroj se do vazhdoj t zbatoj projek-tet q kemi biseduar personalisht pr El-basanin. N nj veprimtari shum rym-zuese pr Elbasanin ju shkruat me dorntuaj Elbasan, vazhdo t udhheqsh!,Un dua t prgzoj me t njjtn fal:Zoti Arvizu ,vazhdo t udhheqsh!-tha Sejdini.

N falimin e alenderimit ambasadori

Mr. Arvizu ,vazhdo t

udhheqsh!NgaJula HOXHAJ

amerikan Aleksandr Arvizu sht shpre-hur mirnjohs pr titullin dhe pr mik-pritjen e qytetarve t Elbasanit. Ndrsa

ka alenderuar pr pjesmarrjen veanr-isht Imamin, Selamin, Blushin apo AlredPezn. Ambasadori ka prmendur edheaktin se ve praqsimit t PD aktual-isht dy t part jan edhe ndr nismtartn vitin 1992. Ai gjithashtu do t prcilltenj mesazh pr qeverisjen nisur edhe ngasituate aktuale ekonomike pr vazhdimine reormave t mtejshme n interes tqytetarve.

Dshiroj t vlersoj aktin se ktukemi disa personalitete q e prezantojnvendin, si jan deputett e Elbasanit. Medisa prej jush kam pasur nderin t punoj .

Jam i nderuar q sot kemi dy ministra ngaqeveria shqiptare q na nderojn. Dua

t alenderoi Alred Pezn, q n llim enjoha si gazetar dhe m pas si politikan.Falenderoj Eduart Selamin dhe ArbenImamin. Ajo q vlersoj sht se jeni jovetm personalitete q praqsoni Parti-n Demokratike, por se keni qen aty qn vitet 90. E vlersoj kontributin tuaj.Qeveria sht udhheqse e zhvillimitt vendit. Shqipria po bn prparimt pa mohueshm, por reormat jan tnevojshme. Qeverisja vendore ka pak tardhura.- tha ndr t tjera Ambasadori

Aleksandr Arvizu, n faln e tij. Elbasanisht shtpia e par e korpusit t paqes ka

theksuar ndr t tjera ambasadori dukealenderuar amiljet q kan mikpriturvullnetart si prezantimin e Shqiprisprmes Elbasanit.

Pr shum vite Elbasani ka pritur tra-

jnimin e Korpusit t Paqes q shrbejnn Shqipri. Ata e kan br Elbasaninshtpin e tyre t par n Shqipri. Kamkujtime t mrekullueshme t tri viteveku sbashku me kryetarin Sejdini kemimarr pjes n betimin e vullnetarve tKorpusit t Paqes, ktu n eatrin Skam-pa. Vitin e shkuar ndodhesha n Elbasanpr t hapur panairin e organizuar nga njvullnetar i Korpusit t Paqes sbashku mekryetarin e Bashkis. Roli i shoqris civilesht i domosdoshm n demokraci, porn demokracit e reja angazhimi qytetarsht shum i domosdoshm. Demokra-cia sht prshirje, jan qytetart ata qmarrin prsipr pr t ndryshuar vendin

e tyre dhe shqiptart i kan kto cilsi- ushpreh diplomati i SHBA gjat marrjes stitullit si qytetar nderi.

N emr t kryeministrit ka prshn-detur zv. Kryeministri Niko Peleshi dukee cilsuar ambasadorin Arvizu, nj mik tvyer t shqiptarve.

Jam i lumtur q marr pjes n cer-emonin dedikuar nj miku t vyer tShqipris dhe shqiptarve, zotit Alek-sandr Arvizu. Arvizu ka ditur t ojprpara klimn e marrdhnieve t

mira midis Shqipris dhe SHBA-s.Qytetart jan dshmitar t prkush-timit t amerikanve pr zhvillimin eShqipris. Nisma AC NOW shtnj e till. Sot ai na nderon t gjith ne!Nderon kt qytet! Faleminderit prkontributin e dhn, ju keni vend nderin do amilje shqiptare! tha numri dyi ekzekutivit shqiptar.

N kt ceremoni merrnin pjesgjithashtu ministrat Gjiknuri e Haxhi-nasto, deputet t djatht e t majt,kryetar t bashkive Durrs, Berat dheFier, praqsues t pushtetit lokal, dre-

jtues s Korpusit t Paqes, t USAIDdhe sta i ambasads amerikane n Shq-

ipri.I ndjekur nga kryebashkiaku Sejdini,

ambasadori ka par nga ar monumentinMartirt t vendosur s undmi prgjatmurit t Kalas. Gjithka ka vijuar n njdrek private n prani t personalitetevepjesmarrse.


4/12


Nse sot do ishin gjall lo-zot e lasht grek emonenine konstituimit t qeverive me arknbosh tipike pr ne ballkanasit pa hezi-tim do ta quanin: do Papandre e kanj Karamanlis. N akt Karamanlisme qeverisjen e tij, pr nga menaxhimiondeve dhe ekonomibrja, nuk sht sedallon shum nga qeverisjet shqiptare tderitanishme. Sidomos kjo e ish kryemi-nistrit Berisha

amam si Karamanlis udhhoqi njqeveri konsumi, ka i dha Greqis njborxh publik mbi 120% nga 60% qsht kriteri i vendosur nga BE-ja dhenj decit buxhetor mbi 12% nga 3% i

normave te lejuara, po ashtu qeveria Ber-isha ezauroi te gjitha hapsirat nanciare,si sht borxhi publik qot ai i brend-shm dhe i jashtm, rrjedhimisht duke

ja br t vshtir qeveris t s nesrmesmbulimin e deciteve buxhetore dheZoti mos e dhnt, prballimin e krizaveekonomike, katastroave apo atkeqsivenatyrore, etj. Por me t vetmin dallimse qeverit e qinjve tan konsumoninondet e BE-s, e ndrsa qeverit tonakonsumuan ato t vetat megjithse janme pikatore.

Disa zra pro qeveris argumentohenme aktin se nuk sht ndonj katastroe madhe akti qe borxhi publik ka

RAMA SI PAPANDREUAPO BERISHA SI KARAMANLISI

tejkaluar normn e lejuar me 2 apo 3 %.N akt shum ekspert ekonomik jant ides se norma kuj e sanksionuar eborxhit publik nuk mund te jet e ap-likueshme njlloj pr t gjitha shtetet,madje kto kan qen edhe porosit eBB dhe FMN-s n lidhje me borxhinpublik t ekonomis son q ai mos t

jet mbi 50-55%. Po t bazohemi tek tdhnat e EUROSA shum vende tBE-s si Anglia, Franca, Spanja, Italia etje kan tejkaluar shum m shum se nekt shir dhe prap nuk jan t prekurashum nga kriza dhe kjo bazuar ne eko-nomin produktive t ktyre vendevet cilat raportin e likuidimit t borxhite kan shum her me eksibl se ai ishoqrive t konsumit si sht ekono-mia jon dhe ajo greke.

Po ashtu ka vend dhe pr nj debatn lidhje me investimet publike t qe-veris t cilat si e dim peshn specikee z ndrtimi inrastrukturs rrugore.N vendet e zhvilluara shoqrit nukshohin m se a realizohen apo jo inves-timet, por ku prqendrohen ato dhe sarentabl jan kto investime. N aktt gjith qeverit shqiptare pavarsishtkshillave t kshilltarve t tyre kan re-

uzuar investimet aatgjata t cilat mundt sjellin time kolosale pr vendin mbas15 apo 20 vitesh si jan shatrat turis-tike, hidrocentralet, etj. Karakteristike eqeverive tona kan qen investimet atypr aty t cilat mund t vilnin nj votm shum apo mund t zgjasnin falimete ushatave.

Pr sa i prket rritjes ekonomike mundt shtojm se sipas ekspertve ekonomikt brendshm Shqipria mbas viteve 2008deri nga viti 2010 pati nj rritje kazualeekonomike, sepse ky vit shnoi llimine investimeve t emigrantve, t gjithaparat t vna n mnyra ilegale lluant investoheshin pr tu pastruar, pati njlvizje demograke n vend e cila rritiblerjen e pasurive t patundshme dukesjelle likuiditet pr sektorin e ndrtimit,i cili sht njkohsisht edhe nj nga lo-komotivat e ekonomis son. Nisur ngaky at ekonomik kryeministri Berishatentoi ta ruante trendin rrits ekonomikduke shitur dhe privatizuar do gj qmund t gjente pr tu shrytzuar dhepavarsisht ksaj prsri ai nuk ia arritiq ta ruaj kt trend, duke e ulur rritjenekonomike sipas deklaratave t tij- nga10 n 2 %.

Ngaekld PeLAri

Po ashtu nj tjetr aspekt q ia vlen tngrihen pyetje sht rritja (ose m mirindeksimi) e pagave, politik kjo e cilaoi n at grad saq administrata nund nuk po merrte dot pagat, madje asmbasi qeveria mori dhe borxhin e un-dit pr t mbuluar kt grop t madhet decitit buxhetor. Manovr kjo e cilarrzoi posht tezn e zvends ministravet nancave t cilt pretendonin se igjith borxhi publik sht prdorur prinvestime kapitale e jo pr paga e shpr-blime, dhe e gjith kjo situat t kujtonata biznesmen n aliment e sipr t cilthuat i marrin me pretekstin pr t inves-tuar projektet, e ndrkoh nuk mbyllindot as muajin.

Si e shohim pra pasi konsumuamborxhin publik dhe ondet e vna n dis-pozicion nga institucionet nanciare tbrendshme a t jashtme, tanim borxhiyn publik sht m i riskuar dhe shumher m i vshtir dhe i kushtueshm prtu vn n dispozicion nga entet nanci-are, ka e rndon buxhetin publik dhe nav prpara vshtirsive nanciare, sepsetanim jo vetm arka por edhe burimet enancimit jan t shkretuara.

Brezi i prindrve t mi kan lin-

dur n komunizm, un dhebashkmoshatart e mi kemi lindur ndemokraci. I kemi kaluar t 22 vitettona n nj tranzicion t egr. Shqiprian t ciln un jam rritur mund t moronte vetm nj arsimim t vjetruarkur e krahason me vendet m t zhvil-luara dhe prosperuara t bots. eksarritesha dgjoja gjithashtu se duhej taktivizoheshe n ndonj parti poli-tike pr t zn ndonj vend t mirpune. N at koh nuk e kuptoja mirt gjith kt, por n njar mnyre eprjetoja do dit.

RRIM TRANZIcIONI

NgaBt KoTorri

Kur isha pesmbdhjet vje kapa

shansin e par pr tu br aktivist. Ishtelvizja Mjat e cila po ndrmerrtenj ushat pr nj qytet m t pastrme m shum kosha plehrash. Un iubashkova atyre, dhe u ndjeva si hero.Kisha ndihmuar q dika t prmirso-hej n jetn e qytetit tim t vogl. Nat moment e kuptova se cilido e kamundsin pr t prmbushur pjesn etij t prgjegjsis, kshtu q i premto-va vetes se gjithnj do t angazhoheshan ndryshime pr m mir. Prej ksaj,deri m sot, e kam prdorur aktivizminsi nj mnyr jetese. Kam shkuar ngavullnetarizmi n komunitet, tek pro-

testat n rrug, nga president i parla-mentit rinor n mbledhje ondesh prmij jetim. Edhe pse aktivizmi prnj shoqri m t mir m ka ndihmuarmua, nuk mund t them t njjtn gjpr Shqiprin.

N Shqipri ka me qindra OSHC/OJF (Organizata t Shoqris Civile).Disa punojn publikisht, disa jo. Disa

jan t g jalla, disa t t jera jo. Disa pre jtyre kan shum antar dhe para, disat tjera nuk kan. Pasi mu akorduanj burs lidershipi rinor nga UE, ithash vetes se tani duhet t punojam seriozisht. Provova me t gjithamundsit, prmes konerencave dhe

asambleve rreth aktivizmit rinor, sidhe pjesmarrjes n grupime rinore. Ebra kt me qllim q t arrija disakontakte dhe nj rrjet t mir miqsh ekolegsh.

M n und pas tre muajsh arrita


5/12


6/12


krkoi nj els pr ti shptuar t gjith studimet e tij. N vend t ksaj, ai besontese edukimi i nxnsve duhet t jet i przier me aktivitete zbavitse t tilla si teatri ikukullave, sportet, dhe duke luajtur me kasht lodra.

sHKOLLAT E PARA

Ibn Halduni thot n Mukaddimah e tij Duhet t dihet se mijt duhet t ud-hzohen n Kuran, ky sht nj simbol i Islamit. Myslimant i kan patur, dhepraktikuar kto udhzime t tilla n t gjitha qytetet e tyre, sepse kjo mbush zemratme nj besim t ort (n Islam) dhe nenet e tyre t besimit, t cilat jan (rrjedhin)nga ajetet e Kuranit dhe nga traditat e caktuara proetike.

Nj miniatur nga periudha osmane e nxnsve dhe msuesit e tyre

Institucionet e para arsimore t bots islame ishin mjat inormale. Xhamit pr-doreshin si vend takimi ku njerzit mund t mblidheshin rreth nj dijetari pr tmsuar, pr t marr pjes n leksionet e tij, pr t lexuar libra me to dhe pr t tuarnjohuri. Disa prej dijetarve m t mdhenj t Islamit kan msuar n nj mnyr ttill, dhe i kan msuar nxnsit e tyre n t njjtn mnyr. katr themeluesit eshkollave myslimane t ligjit - Imamt Ebu Hanie, Maliku, Shau dhe Ibn Hanbel i kan tuar njohurit e tyre duke u ulur n tubime me dijetart e tjer t mdhenj(zakonisht n xhami) pr t diskutuar dhe msuar ligjin islamik.

N botn islame disa shkolla vazhdojn akoma kt tradit t edukimit joormal.

N tri vendet m t shenjta t islamit Xhamia Haram n Meke, Xhamia e Proetitn Medine, dhe Xhamia al-Aksa n Jeruzalem - dijetart ulen rregullisht dhe japinligjrata npr xhami t cilat jan t hapura pr kdo q do t doj t bashkohet dhet prtoj nga njohurit e tyre. Megjithat, me kalimin e kohs, myslimant lluant ndrtojn institucione ormale kushtuar arsimimit.

nGA ARsimi i ULT n AT T LARTDuke datuar t paktn rreth t 900- tave, nxns t rinj u shkolluan n shkollat

llore t quajtura Mekteb. Zakonisht, mektebet ishin bashkangjitur me nj xhami,ku dijetart dhe imamt mund t mbanin msime pr mijt. Kto msime mbu-lonin tema t tilla si leximin dhe shkrimin baz arab, aritmetik, dhe ligjet islame.Shumica e popullsis lokale edukohej nga kto shkolla llore gjat mijris s tyre.Pas prundimit t kurrikuls n Mekteb, nxnsit mund t vazhdonin jetn e tyre sit rritur dhe t gjenin nj pun, ose t ndiqnin arsimin e lart n nj medrese, falaarabe shkoll.

Kompleksi Registan n Samarkand, Uzbekistan prmban tri medrese n t njjtin shesh.

Zakonisht medreset u bashkangjitn me xhami t mdha. Shembujt prshijn Uni-

versitetin Al-Ezher n Kairo, Egjipt (themeluar n vitin 970) dhe El-Karaouine n Fes,n Marok (themeluar n vitin 859). M von, medrese t shumta u krijuan n t gjithbotn myslimane nga vezirt e mdhenj selxhuk, si Nizam Al-Mulk. N medrese,studentt mund t arsimoheshin dhe m tej n shkencat etare, arabisht, dhe studimelaike t tilla si mjeksi, astronomi, matematik, histori dhe gjeogra, dhe prve ktyredhe n shum tema t tjera. N vitin 1100, kishte 75 medrese n Kajro, 51 n Damask,dhe 44 n Alepo. Ka pasur dhe qindra me shum n Spanjn myslimane t asaj kohe.

ARSIMI PERGJATE HISTORISE SE ISLAMIT

Q nga ditt e hershme t Islamit, shtja eedukimit ka qen n mendjet e myslimanve.

Fjala e par e Kuranit q iu shpall Profetit

Muhamed a.s. n fakt, ishte Lexo. ProfetiMuhamed a.s. deklaroi dikur se Krkimi i dijessht i detyrueshm pr t gjith myslimant.Me nj urdhr t till t drejtprdrejt pr tdal dhe pr t krkuar dije, myslimant i kankushtuar rndsi t madhe sistemit arsimorn mnyr q t prmbushin kt detyrim tvendosur mbi ta nga Profeti.

Prgjat historis islame, arsimimi ka qen nj pik e krenaris dhe nj ush

n t ciln myslimant gjithmon kan shklqyer. Myslimant ndrtuan bib-lioteka t mdha dhe qendra msimi n vende t tilla si, Kordob, Bagdad dhe Kajro.Ata themeluan shkollat e para illore pr mijt dhe universitete pr arsimimin nvazhdim. Prmes ktyre institucioneve, ata prparuan n shkenca me hapa t md-henj dhe t pabesueshm duke uar deri n botn e sotme moderne.

QENDRIME NDAJ ARSIMI (EDUKIMI)Sot, edukimi i mijve nuk sht i kuzuar nga inormacioni dhe aktet q ata

pritet t msojn. Prkundrazi, msuesit marrin parasysh mirqenien emocionale,sociale dhe zike t nxnsit prve inormacionit q ata duhet t zotrojn. Arsimimesjetar islam nuk ishte ndryshe. Mjeku sirian i shekullit t 12-t Al-Shayzari shk-ruan gjersisht n lidhje me trajtimin e nxnsve. Ai vuri n dukje se ata nuk duhett trajtohen ashpr, as nuk duhet t bjn pun t ngjeshur nga e cila nuk prtojnaspak. Dijetari i madh islamik Gazali gjithashtu vuri n dukje se parandalimi i mi-

js nga t luajturit e lojrave dhe kmbngulja e vazhdueshme n t msuarin e mpinzemrn e tij, pengon mprehtsin e tij t zgjuarsis dhe rndon jetn e tij. Kshtu, ai

Rrugtimi i VAKEFIT n

Shtetin e KUVAJTIT

e dieln me dat 6 etor 2013 n qytetin e Elbasanit u zhvillua simpozi-umi me tem Rrugtimi i VAKEFI n Shtetin e KUVAJI ku ituar ishte Dr. Abdulmohsin Al-Hara, Sekretar i prgjithshm i Sekretariatitte vakeve n shtetin e Kuvajtit. pranishm gjithashtu ishin Mytiu i El-basanit z. Agim Duka i cili ishte edhe nismtari i ktij sipoziumi, praqsues tshoqris civile dhe besimtar. N faln e tij Dr. Hara pasi prshkroi historikune vakeve n Kuvajt oli edhe pr at se si t menaxhohen m mir pronat vak,duke prcjell eksperiencn kuvajtiane n kt drejtim. Investimet q Sekretariatii vakeve t Kuvajtit ka kryer n qytetin e Elbasanit, por edhe ne Shqipri, jan

t shumta dhe shtrihen n disa usha si: ndihma ekonomike pr mijt jetim,ndrtimin e xhamive etj. N kt takim u ol edhe pr konsolidimin e marrd-hnieve midis institucionit t Vakt t Kuvajtit dhe Mytinis s Elbasanit prmenaxhimin e pronave vak. Po ashtu u diskutua edhe pr mundsin e inves-timeve t mtejshme n qytetin e Elbasanit nga shteti i Kuvajtit, nj ndr t ciltsht edhe investimi q pritet t bhet n sheshin e Namazgjas.


7/12


8/12


9/12


N datn 10 t muajit Dhul-hixhe, sipas kalendarit hnor, sht dita e KurbanBajramit (Eid el-edha), ndrsa pr ata q jan n Haxh ajo sht Dita m erndsishme nga t gjitha ditt e Haxhit.fAr SHT DiTA e KurBAn BAjrAMiTN mngjesin e par t estt s Kurban Bajramit, myslimant nga e gjith bota marrin

pjes n lutjet e mngjesit q zhvillohen n sheshe apo xhamia t mdha. Lutjet pasohennga vizitat n t armit dhe miqt, shkmbimin e urimeve dhe dhuratave.

Kjo dit i prkujton myslimanve sprovn e proetit Ibrahim dhe triumn e tij mbit . Nj nga sprovat kryesore t Ibrahimit ishte prballja me urdhrin e Allahut pr tsakrikuar djalin e tij t vetm . Me t marr kt urdhr, ai u prgatit q ti nnshtrohetvullnetit t Allahut dhe n momentin kur ai ishte gati pr ta br, Allahu i shpalli atij sesakrica e tij tashm ishte prmbushur . Ai kishte treguar se dashuria e tij pr Zotinishte mbi do dashuri tjetr dhe pr t ishte i gatshm q t sakrikonte edhe gjrat m tdashura t tij.

N Kuran Zoti e prshkruan sprovn e Ibrahimit si vijon:

Dhe Ne i dham lajmin e gzuar pr nj djal t mbar!Kur mija u rrit aq sa ta ndihmonte n pun, Ibrahimi i tha: -O djali im, kam parn ndrr se duhet t t ijoj. Car mendon ti?! I biri i tha: -O ati im, vepro ashtu si jeurdhruar.(!) Inshallah, un do t jem i durueshm.

Pasi iu nnshtruan q t dy urdhrit, (Ibrahimi) e vuri (Ismailin) me ball pr tok.Ne e thirrm: O Ibrahim, ti e prmbushe ndrrn. Vrtet, Ne kshtu i shprblejm

punmirt!Kjo me t vrtet ka qen nj sprov e qart!Dhe Ne e zvendsuam at (Ismailin) me nj kurban t madh.(Es-saat: 101 107)Kjo sht edhe utrsia prse myslimant bjn kurban nj kash n ditt e ests s

Bajramit. Me an t ksaj sakrice ata prkujtojn sprovn e proetit Ibrahim dhe dsh-mojn se dashuria m e madhe duhet t jet vetm pr Allahun, t vetmin q meritonadhurimet tona.

Duhet t sqarojm edhe nj keqkuptim q ndodh nga disa njerz, t cilt mendojnse ky numr i madh bagtish q bhen kurban ngjan me nj masakr ndaj tyre. Kjo nuksht e vrtet, sepse myslimant nuk jan urdhruar q t bjn kurban gjat gjith vitit,

por vetm n disa dit t caktuara. N momentin q therim kashn dhe prmendimemrin e Zotit, Bismilah (me emrin e Zotit) ne kuptojm se jeta e do gjallese sht eshtrenjt dhe se ajo nuk duhet marr vetm se n at mnyr q e ka lejuar Krijuesi i tyre.Zoti i madhruar na ka dhn pushtet mbi kasht dhe na e lejoi ngrnien e mishit t tyre.

Gjithashtu duhet kujtuar se nj pjes nga mishi i kashve t ijuara shkon tek njerzitdhe amiljet n nevoj. Ky akt simbolizon gatishmrin ton pr t dhn deri gjrat q

jan me dobi pr ne ose ar zemrave tona, n mnyr q t ndjekim urdhrat e Allahut, truajm t orta lidhjet e miqsis dhe ti hapim zemrat duke ndar me t tjert.

Gjithashtu prej simboliks s kurbanit sht gatishmria jon pr t br sakriica njetn ton, n mnyr q t qndrojm n rrugn e drejt . Secili prej nesh bn sakriicat vogla apo edhe m t mdha, duke hequr dor nga disa gjra q mund t jen t rnd-sishme pr ne. Kryerja e kurbanit tregon se ana materiale asnjher nuk duhet t dal mbiat shpirtrore.

N et primitive, sakrica bhej me qeniet njerzore dhe kishte pr qllim avorin eperndive duke u paraqitur atyre dhurata q do ti gzonin. Kjo sht nj dshmi e qartse gjithmon dhe n do aspekt shoqria monoteiste qndron mbi at pagane dhe ateiste.

Zoti yn nuk ka nevoj pr gjakun dhe mishin e kurbaneve, por ajo q arrin tek Ai shtbindja dhe adhurimi jon pr .

rreGuLLAT e KurBAniT Kasht lht t bh kba:Devet, lopt, delet, dhit (meshkuj e emra) dhe asnj kash apo shpend tjetr prve tyre. Msha t: jen jo m pak se nj vit, ndrsa delja apo dashi lejohet q t jet edhe 6 muajsh. Clst t:Kurban bhen vetm ato kash t cilat jan pa kto t meta: E

verbra n nj sy apo n t dy, e smura, e ala dhe shum e dobta. gjitha kto mangsie bjn t pashprblyer kurbanin nse jan t qarta dhe shum t dukshme, por nse janpak t qarta dhe vihen re vetm me nj vshtrim t kujdesshm, ather lejohet q kasht tilla t bhen kurban.

Kha ths kafhAjo llon menjher pas aljes s namazit t Bajramit, n mngjesin e dits s par t

ests dhe deri para akshamit t dits s katrt. Nuk lejohet brja e kurbanit para ksaj kohe. ndaa kbatPlqehet q kurbani t ndahet n tre pjes: 1/3 pr amiljen, 1/3 pr dhurat, 1/3 pr

sadaka.Kjo nuk sht mishi i tyre as gjaku i tyre q arrin Allahun , kjo sht devotshmria

juaj q arrin At. (Kuran 22:37).Arens Gjevori

Festa eKurban Bajramit

T DuAM, o ALLLLAH!Behaudd GAsHi

Sa her qllon,rrugve t jets,t kemi nevoj,

pr njerz me pozit,

t cilt i duam,i respektojm,

gjithmon,do ast,do nat,

do dit

Iu alim gjithka,maksimumin njerzor,

ku jo dhe rrall,jo rrall,gabojm,

mes ethesh t mendura,me to,

irtojmDiku iu krkojm,

takimin atyre,dhe presim e presim,

rradhsh t gjata,si zhgaba krahthata,

por dern sna e hapin,dhe pse presim gjat,

dhe ikim sikur shkojm,dhe kthehemi,krejt that

Sa her qllon,q mbas kohe mbi ne rn,

si e nj mali,prmbi hn,

na presin vetullngrysur,t ligt,

hijernd,a thua se gjith bota,

iu shkon ndr kmb

Sa her na oendojn,na bjn t derdhim lot,lot vuajtjeje e trishtimi,

lot dhembjeje e poshtrimi

Sa her tallen me ne,a thua jemi lecka,

t kota,t pavlera,t pakraha,rebecka,

a thua se jemi endje,t vagullta,

t pashpresa,n poshtrimet e tyre,

m t errta,m t zeza

Dhe prap ne i duam,dhe prap pas iu shkojm,dhe prap i respektojm,

dhe prap iu japim nderin,iu japim pasurin,dhe diku,dhe jetn,

m t muarnrinin

Ah,si nuk kuptojm,

se nj marrje avdesi,nat e errt qot,apo prag mngjesi,

sht alas,pa dyshim,

se kthimi nga Kibla,

sht alas,sht nderim!...

Ah,si nuk e mojm,

At,q na kupton,

q na i di hallet m mir,q sna e shtyen kurr takimin,

por pret gjith Dshir,gjithmon i gatshm,

pr t na takuar,pr t na pritur,

pr t na nderuar,pr t na ndritur,

pr tna respektuar

A,o Zot,

ah!Na al,

o All-llah!

Le t themi pra,me zemrn gjith nder:

All-llahu sht i Pashoq,All-llahu Ekber!,

alenderimi t takon,Vetm y,

o Zot,o All-llahu yn,

o i Bukur,Fuqiplot!

I Larti All-llah,o Krijues i Urt,

ne jemi ve krijesa,n ite,

dy nga dy,kurse i je Nj,

i Vetm,i Pashoq,t gjith,

pa prjashtim,kemi nevoj pr y!...

lutemi All-llah,t lutemi tna ndihmosh,

na e lehtso do vshtirsi,si mundesh Vetm i,na ruaj dhe na mbro,

do dert mbi kokat tona,kur duhet na e largo!...

O i Larti All-llah,o Zoti i botve,t duam shum,

shum e m shum,

y q na lartsove mbi gjithnjerzin,mos na braktis kurr,

kurr mos na lr vetm,ti ske grua a mij,ja Rabbel-Alemin!


10/12


LnDT HeLMueSeMishi i derrit sht nj mish me

shum dhjam, dhe mbas konsumimitky dhjam kalon n gjak dhe n nj tardhme rrezikon shndetin e njeriut.Kjo yndyr q shtit npr dam-art e njeriut, bhet shkak pr rritjene tensionit (hipertension), bllokimin edamarve dhe pr inarkt t zemrs. Nmishin e derrit gjendet dhe nj lnde dmshme e quajtur Sutoksin. Prtu hedhur jasht trupit ton kjo lndq hyn me mishin e derrit, duhet qgjndrat limatike t punojn m tepr.ek mijt kjo gjendje bhet shkak pr

qelbzimin dhe ryrjen e tyre. Qaa emijs s smur ryhet n mnyr an-ormale dhe ngjan me at t derrit. Prkt arsye ksaj smundje skrouloz ivihet dhe emri smundja e derrit. Meavancimin e smundjes gjith gjndratlimatike n trup inektohen, ryhen,temperatura rritet, nisin dhimbjet dheparaqitet nj gjendje e rrezikshme.

SASiA e TePrT e SqufuriT

Mishi i derrit sht i pasur mesquur dhe me konsumimin e tij ntrupin e njeriut hyn nj sasi m e mad-he se normalja. Ky squur i teprt de-

pozitohet n pjest krcore, n muskujdhe nerva, dhe n artikulacione (kye)shkakton inamacion, prishje t tyredhe smundje t tjera. N qot se mi-shi i derrit konsumohet vazhdimisht,pjest e orta krcore n trup llojn tdobsohen dhe me koh shtypen nnpeshn e trupit, dhe kshtu kyet (ar-tikulacionet) prishen. Duart e njerzveq konsumojn vazhdimisht mishin ederrit, qullosen, e n to ormohen sh-tresat e dhjamit. Nse nj sportist vazh-dimisht e ha kt mish, bhet dembel,ndien lodhje dhe lviz m pak e mngadal. Disa utbollist pr pasojkan humbur edhe proesionin e tyre.

Smundjet q ftohennga mishi i derrit

rriTjA e TePrTHormoni i rritjes sht nj tjetr

lnd q gjendet me shumic n trupine derrit. Derrkuci kur lind sht disaqindra-gram por brenda 6-muajshshkon n 100 kg. Kjo rritje kaq e shpe-

jt bhet shkak pr ineks ion dhe n-jtje n organe t ndr yshme. Gjithashtubhet shkak pr nj rritje anormale nkockat e duarve, t kmbve, t hundse t noullave si dhe shkakton dhjamos-

je t t rupit. Eekti m i spikatur i hor-monit t rritjes s derrit sht krijimii kushteve t prshtatshme pr zhvil-limin e kancerit. Personat t cilt mer-

ren me therjen e derrave thon se pasnj moshe t caktuar derrat meshkuj nprgjithsi preken nga kanceri.

SMunDjeT e LKurS (Der-MAToLoGjiKe)

Mishi i derrit prmban lndt equajtura histamin dhe imtidazol,lnd t cilat shkaktojn ndjenjn ekruajtjes n lkur. Kjo prgatit ushnpr smundje lkure si; Ekzema, der-mati, neuro dermatit. Gjithashtu ktolnd rrisin mundsin q njeriu tpreket dhe nga smundjet e mposht-me; apandesiti, smundje t tmthit e

rrugve t tij, ineksion t damarve,etj. Pr kt arsye doktort i rekoman-dojn t smurve t zemrs (smundjekardiake) q t mos han mish derri nmnyr absolute. Mjeku gjerman, Pro.Dr. Reckeweg n veprn e tij Mishii derrit dhe shndeti i njeriut tregonnj kujtim t vetin duke thn: Prtu lodhur kisha vajtur n nj ermlarg qytetit. N amiljen ku qndrova,babai vuante nga antroza (smundjedegjenerative e kyeve) dhe nga qel-bzimi i kyit t ngofes (pjesa e bash-kimit t koshs me trupin). Gjithashtukishte dhe shqetsime nga mlia.Nna kishte varie dhe nj ekzem q

i jepte shum bezdi n kmb. Vajzate amiljes vuanin nga insuenca ezemrs dhe reumatizma. Edhe djali qdukej m i shndetshmi, pasi vuantenga angina lloi t kishte dhe ai insu-ens zemre. Nj tjetr vajz vuantenga bronshiti kronik. Ndrsa djali ivogl i shtpis vuante nga pleuriti kro-nik. Gjat vizits mjeksore q ju brabanorve t siprprmendur t ermsvura re dika; n oborrin e erms njderr i madh e i pist shtiste sa andej-kndej e utej kudo. Ndalova vizitndhe i thash banorve t erms: A eshihni at derrin atje? Mishi i tij, lndt

e dmshme q ai prmban e q ju ikonsumoni vazhdimisht jan shkak-tar t smundjeve tuaja. Familja kuun qndrova dhe amiljet e tjera qinjeq i rrethonin e q dgjuan kshillntime e hoqn dor nga mishi i derrit,shptuan ose u lehtsuan nga shumicae smundjeve dhe tani n ermat e tyressheh vese dele.

MiSHi i DerriT DHe TriSHi-nA (SHiriTi)

Nj nga smundjet e rrezikshmeq i kalon njeriut me an t mishit tderrit sht rishina. Derrat e mar-

rin kt smundje kur han minj osemishin e derrave me shirit. Shiriti nukshkakton smundje t rndsishmetek derrat, por kur kalon tek njeriushkakton nj smundje t rrezikshmedhe vdekjeprurse. Krimbat e vegjl ttrishins q merren me mishin e der-rit, nga stomaku dhe zorrt kalojn ngjak dhe kshtu prhapen n t gjithtrupin. N veanti vendosen n noull,gjuh, qa, dhe n muskujt n zonne kraharorit. Ata shkaktojn paralizn muskujt e prtypjes e t t olurit.Gjithashtu shkaktojn bllokim n dam-ar, menengjit (qelbzim i cips s tru-rit). N disa raste t rnda prundimi

sht vdekja. Ana m e keqe e ksaj s-mundjeje sht se nuk ka nj mjekimt caktuar.

Smundja e trishins, sht e prha-pur veanrisht n vendet ku konsumo-het mishi i derrit. Me gjith kontrollete rrepta t veterinerve n Norvegji,

Angli dhe Poloni vrehen epidemite trishins. Pr vendet islame kjo s-mundje sht e panjohur pasi mysli-mant nuk e prdorin mishin dhe nn-produktet e derrit.

uSHqiMeT DHe veoriT enjeriuT

Njerzit dhe kasht, pak a shumndikohen nga ushqimet q han. P.sh.macja, qeni, luani, q ushqehen memish jan paksa t egr dhe shqyes;ndrsa delja, dhia, deveja, q ushqe-hen me barishte jan m t buta dhem paqsore. Kjo sht e vleshme dhepr njerzit. sht vrejtur se ata qushqehen me mish e nnproduktet ederrit n prgjithsi jan m t rrept,ndrsa t tjert jan m t urt e tbut nga natyra. Derri sht nj kashq nuk ka xhelozi pr emrn e tij. eknjerzit q vazhdimisht prdorin mishine derrit vihet re se ndjenja e xhelozis

paksohet ose shuhet plotsisht. Filozorancez Savorin, e pranon dhe e vlersonndikimin e t ushqyerit mbi karakterine njeriut dhe thot: M thuaj mua sear ha q un t them se ar je ti.

GjrAT e LejuArA (HALLALL) iPLoTSojn nevojAT

I madhi Zot, ka krijuar shum ushq-ime pr ti prdorur ne. Por disa gjra tdmshme jan t ndaluara. Allahu (xh.sh.) sht i Mshirshm dhe i do robrite Vet, prandaj nuk i ngarkon njerzitme shum nga sa ata mund t mba-

jn. Njerz it me lehtsi mund ti krye-

jn urdhrat e Allahut (xh.sh.) e mundt shmangen nga ndalesat e ij. arhumbet njeriu kur nuk pi pije alkoo-like e kur nuk ha mish derri? Krijuesie di, Inxhinieri q ka br makinerine di m miri se, n cilat kushte dhe sipunon. P.sh. n katalog shkruhet semakineria duhet t punoj n 220 volt,ndrsa ne pa ia vn veshin katalogut,e lm t punoj n 500 volt. Mendonise do ndodh me makinn? rupi injeriut sht si nj motor dhe makinerie mrekullueshme e krijuar nga Allahui Madhruar. Pa dyshim Ai e di m smiri se si punon kjo makineri. Meqe-nse m t punoj n 500 volt. Mendo-

ni se do ndodh me makinn? Allahu(xh.sh.), Krijuesi yn na e ka ndaluart ham mishin e derrit, ather nesduhet ta prdorim, pasi edhe logjikakt konkluzion nxjerr. Mjeksia islame.

Pkth: rasm v


11/12


Gjysma e dyt e shekullitnntmbdhjet

konsiderohet si epokan t ciln bakteriologjiamori nj zhvillim t

jashtzakonshm. Ajo u

imponua jo vetm si njdeg e re e shkencavemjeksore por shnoiedhe nj kthes ngam t rndsishmet nzhvillimin e mendimitshkencor mjeksor.

N historin e mjeksis Pastrikonsiderohet si gura mpraqsuese n ushn e studimit tmikroorganizmave por gura tjetr, q

vjen ll pas tij dhe q i dha hov akomam t madh ktij studimi, sht RobertKohu qysh n vegjlin dhe rinin e tij tpar, me dshirat q kishte pr tu marrme seleksionimin e insekteve, barrave,luleve etj. Kohu dukej se kishte prirjepr shkencat, por prindrit krkoninmedoemos q ai t ndiqte degn elozos dhe t bhej msues.

Ai e gjeti vet rrugn, e ndrroikalin dhe vendosi t ndiqte studimet nmjeksi.

Q n kohn kur ishte student merrejme pun shkencore. M von morigradn e doktorit t shkencave me njstudim pa harruar aktin se nj pjes t

eksperimenteve i kishte br n trupin etij. N kohn kur Kohu llonte praktiknmjeksore, i ishte dhn nj grusht i ortteoris s patologjis umorale, e cila kishtembizotruar n mjeksi pr mse 20shekuj. N at koh ishte n lulzim e siprteoria e patologjis celulare, e prpunuarme mjeshtri nga Rudol Virhovi, njtjetr shkenctar gjerman q kishte tuaram t madhe, aq sa e quanin pap tmjeksis. Kohu i ri, duke dashur tthelloj njohurit e tij shkencore, i shtyr

ROBERT KOHU(1843-1910 )

Mjeku dhe mikrobiologu i

madh gjerman

edhe nga shok e miq, q e vlersoninat si nj shkenctar t vrtet, shkon nBerlin me qllim q t punoj pran ktijpape, por zhgnjehet kur shikon se prtiu aruar atij ose proesorve t tjer qe rrethonin at duheshin shum miq dheshum t holla. Prandaj vendos t ajvet rrugt e shkencs.

Robert Kohu ka merita t mdhan rradh t par si zbulues i shkaktarvet shum smundjeve ngjitse. Emri i tijsht i lidhur m tepr me zbulimin ebacilit t tuberkulozit, por n akt ai kazbuluar edhe shum mikrobe t tjera,si jan bacili i antraksit ( i plasjes ),mikrokokut tetragjen, vibrioni i kolersaziatike etj. Ka br studime shum t

rndsishme mbi shkaktart e murtajs,smundjes s gjumit t shkaktuar ngapickimi i mizs ce-ce. Kto zbulime estudime nuk i bri vetm n laboratorte Institutit t Higjens apo n at tsmundjeve inektive t Berlinit, poredhe n vende t ndryshme t bots sin Egjypt, Indi, ishujt e Javs, n zona tgjra t Ariks Jugore dhe Jug-Lindore.Robert Kohu e ka lidhur emrin e tij meshum zbulime n ushn e tekniks sstudimit m t thell dhe t gjithanshmt mikroorganizmave. Ai ka qen njnovator i vrtet n lmin e ngjyrosjes spreparateve mikroskopike. Ka nj meritn zbulimin e terreneve t kultivimit tmikrobeve, gj q i dha atij mundsin

e veimit t shumics s mikrobevepatogjen.

Robert Kohu ka dhn nj kontributshum t madh n vlersimin shkencor trolit t higjens n lutimin e smundjevengjitse dhe pr ruajtjen dhe mbrojtjen eshndetit t njerzve. Nj merit tjetr eKohut sht se pran tij dhe me ndihmne tij u rrit nj plejad e gjr shkenctarsh

t rinj, t cilt bn t tjera zbulime shumt rndsishme n ushn e bakteriologjissi jan: Loeeri, Kitaso, Gaka, Peierietj.

Qeveria gjermane kishte marr disaher parasysh krkesat e disa qeverive ttjera pr t drguar Robert Kohun n kryet ekspeditave shkencore, pr t zbuluarshkaktart e disa epidemive t panjohuran njerz ose n kash. Praktika e msoiKohun t arrij t bj disa pohime tcilat u pritn shum keq nga rrethetreaksionare gjermane.- N qot seqeveria jon, harxhon shuma t mdha prlutimin e epidemive, kt e bn jo sepsei dhimbset shndeti i vendasve apo pr

prirje lantropike, por pr qllime shumm praktike... pr t ruajtur atsin prpun t popullsis zezake! Shprehje kjoq tingllon aktuale edhe n ditt tona...

Nga jeta e tij private duhet t veojmse gruaja e tij Ema nuk e kuptonte dhenuk jetonte me shqetsimet e Kohut prshkencn dhe pr zbulimet n mjeksi.Shkenctari nuk ishte i shkputur ngakushtet historike dhe social-ekonomike tkohs n t ciln jetoi e punoi. Fillimishtai sht indierent pr problemet politiket kohs, por kur vjen fala pr kushtetsocial-ekonomike ai ngre zrin, mbasiato bhen shkaktare pr shum smundjesi psh tuberkulozi. N mbledhje e

kongreseve brenda e jasht vendit ai ngrezrin pr prmirsimin e kushteve socialee higjeno-sanitare, pr ti prer kshturrugn prhapjes s smundjeve ngjitse.

Shkrimtari i madhe gjerman Gte,bashkkohs i tij thot pr Kohun:Pasioni dhe dashuria pr njerzit dhe prmjeksin qen atrat q e uan mjekune madh drejt veprave t mdha e drejtpavdeksis.

Shk: lm Gga.


12/12

gazeta mendimi 13

Documents