Ky parlament, m i dobti n historin e Shqipris

E PRJAVSHME, INFORMATIVE, POLITIKE, EKONOMIKE, SOCIALE, KULTURORE VITI l Nr.21 E premte, 18 Korrik 2014

Adresa: Bulevardi George W. Bush, Nr.15/1, Tirane-mail: gazeta.frymaere@gmail.comKryeredaktor: Agim ZekaMob: +355 69 21 15 769Marketing: +355 69 40 55 244

Kryetari i Fryms s Re Demokratike, Bamir Topi, e quajti t pashpres situatn n Kuvendin e Shqipris, duke shtuar se, nga niveli, organi ligjvns sht m i dobti n historin e vndit. ...

Protestat e qytetarve nuk duhen shikuar si burim tensioni, por si nj katalizator e nxits pr zgjidhjen sa m shpejt t problemeve dhe kryerjen e shrbimeve cilsore ndaj tyre. Protestat t shikohen si kontribut q japin qytetart pr formulimin e politikave dhe programeve qeverisse dhe pr zgjidhjen e problemeve...

Rfim nga nj udhtim n tetor 1995, vetm 2 muaj pas vendosjes s paqes, nprmjet marrveshjes s Dejtonit

Dy popuj q luftojn dhe q i bashkon frika, ndjenja e hakmarrjes dhe gzimi i fitores.

T drgosh n universitete personat q nuk e meritojn, kundrejt personave, t cilt kan talentin dhe prirjet e duhura pr studime...

Politik:

Ne e neglizhuam...

Opinion:

crrik/Topi: kjo drejtsi, nuk bn drejtsi, prderisa asnj nga politikant e inkriminuar nuk ka dal prpara saj...

N Shqipri: Kriz n marrdhniet ndrinstitucionale

fq. 2 fq. 3 fq. 8

fq. 10 fq. 5

fq. 4

fq. 4

Nga Edison USHI

nga Abdurahim ASHIKU

Nga Shptim BEQIRI

Nga Lorenc SHEHUNga Xhafer SEITI

Emig

racio

nKo

men

t

Bota

...

Opin

ion

Edito

rial

Nga Ardit PIcI

NDESHJE E SHITUR...Ky parlament, nuk mund ta fitoj betejn pr drejtsin...

rrfenja burimore talebane

fq. 10

YSHTJE MILITARISTE N RTV

BoSNJE 1995 -SHqIpRI 2014

SHKollImI, pRRall E BUKUR

administrimi publik krkon mendsi t reja

PSE U SHT FSHEHUR MRGIMTARVE T

VEGJL?

far po ndodh n Tokn e

Shenjt

Shqipria dhe sfidat e integrimit

Nga Arben KARAPIcI

Reformimi i gjyqsorit, reformim i dobsive t sistemit

Ka koh q gjyqsori po kon-siderohet si shtylla m e dobt e ngrehins son shtetrore. Te ne gjyq-sori ose pushteti i tret i ktij lloj sistemi demokratik si i yni, vuan nga mitmar-rja, gryksia, korrupsioni, mungesa e sensit t drejtsis n shkall t lart. Jeta ka treguar se aty ku pushteti i tret sht i kalbur, jeta e institucioneve dhe e qytetarve, ka pasiguri dhe mosbesim; aty buis pesimizmi, i cili dora-dors ja ze vendin siguris dhe optimizmit pr jett e brezave, t prindrve, fmijve dhe niprve. Aty ku mungon sensi i dre-jtsis s dhn nga gjyqsori, mungon

fq. 2

FAQE 2 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

Editorial...

Crrik

Te ne gjyqsori ose pushteti i tret i ktij lloj sistemi demokratik si i yni, vuan nga mitmarrja, gryksia, korrupsioni, mungesa e sensit t drejtsis n shkall t lart.

Topi: Kjo drejtsi, nuk bn drejtsi, prderisa asnj nga politikant e inkriminuar nuk ka dal prpara saj...

Reformimi i gjyqsorit, reformim i dobsive t sistemit

Ka koh q gjyqsori po konsiderohet si shtylla m e dobt e ngrehins son shtetrore. Te ne gjyqsori ose pushteti i tret i ktij lloj sistemi demokratik si i yni, vuan nga mitmarrja, gryk-sia, korrupsioni, mungesa e sensit t drejtsis n shkall t lart. Jeta ka treguar se aty ku pushteti i tret sht i kal-bur, jeta e institucioneve dhe e qytetarve, ka pasiguri dhe mosbesim; aty buis pesimizmi, i cili dora-dors ja ze vendin siguris dhe optimizmit pr jett e brezave, t prindrve, fmijve dhe niprve. Aty ku mungon sensi i drejtsis s dhn nga gjyqsori, mungon shteti i s drejts, smundje e cila e mban gjith shoqrin dhe shtetin n agonin e kthet-rave t ktij pushteti. N kto raste duket sikur pushteti i tret, nga nj shtyll simetrike e ngrehins, fillon e i ngjason nj gjarpri anakonda, barku i s cils, anipse duket shum i vogl pr t prtypur pren e madhe t shoqris e shtetit t vet, nse nuk kontrollohet nginja e ktij oreksi t pacak dhe nse nuk ndalet nga ky m-tim ogurzi materialist, athere t gjith e kuptojn se sa e leht ka qen kjo pr vigane pr tu prthithur e shfarosur nga jargt kobmdha t ktij gjarpri institucional.

Tregojn se kur Fred-eriku i Madh i Prusis mori pushtetin nga babai i vet, kishte kuptuar kyin e suksesit t nj shteti dhe t respektit t tij maksimal nga shtetasit e vet. Ky els ishte balanca e drejt e peshores s pushtetit t tret. Ksisoj, Frederiku, krahas vep-rimeve t tjera t mvonshme, gjeti mekanizmat m perfekte t mundshme pr t vendosur pavarsin e tij sa m t madhe nga tre pushtetet e tjera. N kushtet kur Prusia ishte nj shtet i varfr, ai, me konsensus t gjer zbuloi mundsin maksimale t buxhetit pr pa-

gat dinjitoze t gjyqtarve dhe riti shkalln e siguris s jets s tyre. M pas vendosi me-kanizma t fort kontrolli ndaj mitmarjes, t cilat e ndihmuan pr shfarosjen e tendencave m t vogla t orekseve kor-ruptive. Ksisoj, Frederiku i Madh e bri Prusin nj shtet modern e pastaj Prusia dhe Bismarku bashkuan t gjith shtetet gjermane n nj shtet t vetm, duke e kthyer nj ndr shtetet lokomotiv t historis moderne t bots n t gjitha drejtimet, qysh nga viti 1870.

Por, a ka nevoj pr reformim gjyqsori, apo ky reformim bhet nga princi-pet pr ta kontrolluar at prej dy pushteteve t para? A ka prpjekje nga titullart e dy pushteteve t para (sidomos nga ajo pjes e politiks q kontrollon sot n ekzekutiv de-gn e drejtsis) q gjyqsori t modernizohet dhe lirohet nga kthetrat e mitmarjes dhe sensit t materializmit t gjyqtarve kundrejt sensit t tyre t drejt-sis, apo synimi nuk sht luftimi i ktij mkati, por kon-trolli ndaj rasteve t veant t ngelura pezull n gjykim dhe lirimi nga frika e ktij pushteti prej titullarve t dy pushteteve t para pr do rast abuzivizmi me ligjin n t ardhmen? Dhe nga kjo, a mos vall krkohet q pasi ta shtien n dor kt pushtet, ta prdorin n mnyr selektive, si kopae, kryesisht ndaj kundrshtarve t tyre

politik, sa her q ata mund tu rezikojn pushtetin?

Deri m sot, fatkeqsisht ka pasur dy shtje q unifi-koheshin n nj smundje: simbioza e gjyqsorit me kor-rupsionin nga lart dhe nga posht, si me ata q i zgjedhin, ashtu edhe me ata q duhet t gjykojn pr t dhn drejtsi. Shpeshher, przgjedhja e gjyqtarve t niveleve t ulta sht br mbi baza korrupsio-ni financiar, kurse przgjedhja e gjyqtarve t niveleve t larta, kryesisht mbi bazn e korrup-sionit politik, nepotizmit me kr-ert e politiks ose mbi kritere koruptive t prziera. Kjo lloj przgjedhjeje, q tregon s pari korrupsionin dhe molepsjen e

politiks, sjell pastaj bilancet dhe dividentt financiare t larta t shumics s gjyqtarve, t cilt nse kontrollohen, dalin me pasuri prrallore brenda dhe jasht shtetit, n krahasim me biznesment, apo pjesn tjetr t administrats publike e private, me t cilt nuk i justifikon raporti i propor-cionalitetit t pagave. Ktu duket serioziteti i shndoshjes s ktij pushteti: kur t fillojn t luftohen n mas t gjith gjyqtart me pasuri prallore, kur tatimort dhe ILKDP tu sulet me laps dhe pranga n duar t gjith atyre gjyqtarve q notojn n luks, prball listave ushqimore t papaguara nga njerzit e thjesht n do

cep t Shqipris son t varfr, si n qendrat urbane, ashtu edhe n zonat e thella. Shkurret e tipit Gjoni e disa emrave t tjer q kan skrfitur plagn e prgjakshme t korrupsionit n kto 300 dit qeverisje t majt, nuk i pengojn njerzit t shohin pyllin e gjer t t korruptuarve t gjyqsorit, n detyr apo edhe n pension.

Sigurisht, ka edhe pr-jashtime, t cilat e prforcojn rregullin e zi t smundjes s ksaj shtylle q asfikson gjith sistemin. Pra ka patur dhe ka edhe gjyqtar t devotshm me ndjesi shtetari, t cilt jan nj pik uji shprese n shkrettirn zhuritse t korrupsionit galo-pant t gjyqsorit. Kjo nuk dis-

kutohet dhe populli i njeh mir se cilt jan ata, nga nivelet e ulta, deri n nivelet e larta. Pop-ulli i njeh mir se kush sht dele e bardh, pasi ata shquhen leht nga delet e shumta t zeza, n do rast gjykimi.

Pra reforma n gjyqsor pa tjetr q duhet t bhet, madje duhet t jet gjyqsori i pavarur ai q lipset t tmeroj t gjith ata zyrtar q kan abuzuar deri m sot me ligjet e vendit gjat ushtrimit t de-tyrave t tyre t larta, ata t cilt e kontrollojn politikisht edhe sot n nivelet e larta gjyqsorin e q kan br kan dashur me burimet e pasurit e vendit, madje edhe me jett e popul-lit t tyre, n shum raste n mandatet e kaluara qeverisse. Por nuk duhet kurrsesi q ilai t bhet m i dmshm se smundja e sotme dhe e ar-dhmja t na tregoj se gjendja e pushtetit t tret sht n stanjacion, ose m e smur se gjyqsori i menaxhuar nga mazhorancat e mparshme. Mekanizmat dhe rruga e pr-dorur pr reformn nuk duhet t nisen nga parimi tia marim Rrems e tia falim Prels. Kjo reform ka nevoj pr kontributin e Kryeministrit dhe ai nuk duhet t rrij nn hijen e Ministrit t linjs n ekze-kutiv dhe ta ket reformn n drejtsi si monedh pr tu marre vesh me palt politike. Deal-i i nj shtetari, s pari, sht me popullin dhe ardh-mrin e qytetarve t vendit t tij. Ky sht kuti i vlersimit t nj politikani t lart. Principi i forcimit t ksaj shtylle t siste-mit krkon forc, vendosmri, profesionalizm dhe, mbi t gjitha, nj formim shtetari, ka do ndalte hovet e dallgve t korrupsionit mbi 20 vjear dhe do krijonte bindjen e njerzve t thjesht se, n kt vend mund t jetohet, se shqiptart jan nj rac plot dinjitet n tabeln e mirqeverisjes s kombeve.

Ky parlament, m i dobti n historin e ShqiprisKryetari i Fryms s Re Demokratike, Bamir Topi, e quajti t pashpres situatn n Kuvendin e Shq-

ipris, duke shtuar se, nga niveli, organi ligjvns sht m i dobti n historin e vndit. Zoti Topi vuri n dukje se n salln e Kuvendit, gjnden vrass e kriminel, por nuk mungojn as t korruptuarit. Duke folur gjat nj takimi me strukturat e FRD-s n qytetin crrikut, ai u shpreh:

Ata q kan 20 e ca vjet n politik, vetm degjen-erojn politikisht. N rast se kjo sht drama e tyre, nuk ka pse transmetohet prmes mediave n familjet shqiptare. Ata japin vetm modele t shmtuara pr brezin e ri, pr fmijt, duke u ngrdheshur e grin-dur mes tyre. Nse do t vazhdohet me kta njerz, q tashm i njohin t gjith, un shoh nj t ardhme

shum pesimiste pr institucionet shqiptare u shpreh kryetari i FRD-s.

Z. Topi komentoi edhe konfliktin mes KLD-s dhe Ministris s Drejtsis. Ai deklaroi se kjo gjendje sht pasoj, pasi n Shqipri institucionet jan marr peng. Kjo drejtsi, u shpreh ish-presidenti Topi, nuk bn drejtsi, prderisa asnj nga politikant e inkriminuar nuk

ka dal prpara drejtsis. Mos besoni se kta personazhe flasin pr shtje parimore.

Jo, sepse dikush krkon t ket kontrollin mbi drejtsin dhe, dikush tjetr krkon t ket edhe kon-trollin e vet.

FAQE 3 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

Politik ... Administrimi i shrbimeve publike duhet t ec me ritmin e kohs dhe pr kt duhet t krkojm rrug t reja pr t zgjidhur problemet e vjetra dhe mendsi t reja pr problemet aktuale. Pr t realizuar kt, duhet vlersim performance t npunsve t administrats dhe llogaridhnie t qeverisjes. Qeveria duhet t jap llogari dhe t vlersohet kapaciteti i saj pr administrimin e shrbimeve publike, cilsin e administrats, produktet e saj, t cilat kan t bjn me efiencn (koston e ult).

protestat e qytetarve nuk duhen shikuar si burim tensioni, por si nj katalizator e nxits pr zgjidhjen sa m shpejt t problemeve dhe kryerjen e shrbimeve cilsore ndaj tyre. protestat t shikohen si kontribut q japin qytetart pr formulimin e politikave dhe programeve qeverisse dhe pr zgjidhjen e problemeve...

ADMINISTRIMI PUBLIK KRKON MENDSI T REJA

do qeveri, me ardhjen n drej-tim, redukton taksat, sipas premtimeve t fushats dhe kjo sht normale, por nuk duhet t kufizohen apo t paksohen shrbimet pub-like, shum t nevojshme pr komunitetin.

N vendin ton nevo-jat pr shrbime publike jan t njohura, komuniteti ka nevoj pr zgjidhje, ka nevoj pr ndryshim ad-ministrimi, q me shpenz-ime sa m t pakta t ket m shum shrbime pub-like si n arsim, shndetsi, infrastrukturn rrugore, kanalizimet e ndryshme etj

Krahas shtimit t burimeve t financimit, duhen gjendur rrug te reja pr prmirsimin e cilsis dhe sasis dhe kjo realizohet duke injoruar mendsit e vjetra t n-punsve dhe titullarve t institucioneve, nprmjet: Shprndarjes s pushtetit, jo t jet i prqndruar n individ t veant.

Duhet punuar n grup dhe jo n mnyr indi-viduale pa bashkpunim, duhet reduktuar pushteti i titullarit dhe ai tu kaloj vartsve.

Administrata duhet t ket partneritet me bi-zneset dhe me qytetart pr shrbimet publike. Vlersimi dhe prdorimi efektiv i teknologjis s in-formacionit, ku tu krijohet mundsia qytetarve pr transparenc n vendimet dhe veprimet qeveritare t do niveli, at lokal dhe qndror, pr t gjith ve-primtarin dhe n mnyr t veant shpenzimet pub-like, sht nj tjetr domos-doshmri e mbarvajtjes s qeverisjes.

Qytetari duhet t mar-r informacion dhe t bj krahasime midis qeverisjes lokale brenda territorit t vendit dhe qeverisjeve qndrore jasht vendit, pra qytetari t ket mundsi t

Nga Xhafer SEITI

vlersoj qeverisjen lokale dhe at qndrore.

Sigurisht qytetari ka nevoj pr kosto t ulta t shrbimeve publike dhe performancn e admin-istrats, por n kushtet e sotme ka gjithashtu m tepr nevoj se kurr pr drejtsin dhe barazin e t gjithve para ligjit.

Protestat e qytetarve nuk duhen shikuar si burim tensioni, por si nj kataliza-tor e nxits pr zgjidhjen sa m shpejt t problemeve dhe kryerjen e shrbimeve cilsore ndaj tyre. Protestat t shikohen si kontribut q japin qytetart pr for-mulimin e politikave dhe programeve qeverisse dhe pr zgjidhjen e prob-lemeve. Ktu mund t pr-mendim protestat e ish t prndjekurve politik, protestat e pronarve t ligjshm pr kthimin e kompesimin e pronave te tyre t ligjshme, protestat e t larguarve nga puna, pro-testat pr zbatimin e vendi-meve gjygjsore, protestat e opozits, protestat e stu-dentve pr reformn n arsim etj,

Qytetart, t quajtur sovrani gjat do fush-ate elektorale, mund edhe t padisin qeverin e tyre lokale apo qndrore, pr politikat q ata mendojn

se jan n kundrshtim me interest e tyre publike, si ndodh n mjaft vende demokratike t BE-s. Kjo do t thot t ndryshosh mendsit n mnyrn e administrimit dhe ven-dimmarrjes n shrbim t qytetarve (kuptohet kjo do kurajo, duhen thyer disa tabu). Kjo do t bnte q npunsit e administrats t prisnin, dgjonin dhe t zgjidhin shqetsimet e qytetarve.

N shrbimet publike u duhet dhn prioritet krkesave t qytetarve dhe jo dshirave t npu-nsve apo t titullarve t administrats.

Npunsit e adninistrats publike duhet t zgjidhin interest publike, t zbatojn

ligjet dhe aktet nnligjore me korektsi, t ken integritet personal dhe t shklqejn

n profesion, t zbatojn n nivele t larta kodin e etiks dhe t komunikimit,

t hyjn n botn e brendshme t qytetarit pr problemin q ka, t ndjejn

dhimshuri, t rrezatojn mirsi

Pr kt arsye duhen ndryshuar mendsit, duhen mendsi t reja.

S h k a k p r k t shkrim jan br nj sr emisionesh televizive, ku qytetart shprehin dre-

Drejt fundit Reforma

territorialekomisioni i posam parlamentar pr reformn Administrative - Territoriale, tashm sht n fazn e fundit t procesit t miratimit t harts s re t vendit.

Tashm procesi i kon-sultimeve me njsit vendore ka prfunduar, ku jan dhn edhe mendimet respektive pro dhe kundr variantit t propozuar nga komisioni. N mbledhjen e radhs, kreu i komisonit, BashkimFino, paralajmroi mundsin e zgjerimit t mtejshm t harts, nse propozimet e ardhura nga pushteti vendor jan t argumentuara.

Varianti fillestar i mi-ratuar nga komisioni sht ai q parashikon 39 deri n 47 njsi vendore n mbar vendin. Varianti i ri q merr parasysh edhe propozimet e ardhura nga vendort dhe nga Partia pr Drejtsi, Inte-grim e Unitet do t kalojn pr miratimin prfundimtar n Qeveri.

Pas miratimit nga Qe-veria, variant prfundimtar do t kaloj pr diskutim n Kuvend, ku votimi sht planifikuar t bhet m 31 korrik.

jtprdrejt problemet e shqetsimet e tyre nga m t ndryshmet, duke krkuar ndihm dhe br ankesa para opinionit t gjr, pr npuns dhe titular t ad-ministrates publike.

FAQE 4 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

Nga Ardit Pici

Opinion...

BOSNJE 1995 - SHqIPRI 2014Rfim nga nj udhtim n tetor 1995, vetm 2 muaj pas vendosjes s paqes, nprmjet marrveshjes s Dejtonit

Nga Lorenc SHEHU

Kur kisha vetm tre dit q kisha mbr-ritur n qytetin e Dubrovnikut, n Kroaci dhe isha akomoduar n shtpin e nj t njohturit tim, shtetas kroat me origjin shqiptare nga Kosova, nj mbrmje, tek po shtisnim me shqiptarin, i cili m kishte br konak, m thot; Shqipe duhet me u lajmru n polici. E dg-jova dhe e kaprdiva shpejt, si i huaj q isha n nj tok, n t ciln nuk kisha prekur kurr. M pas u irritova pak, por e mbajta veten dhe i thash mi-kut tim: do t thot kjo, un kam ardhur me viz ktu dhe nuk e kuptoj do t thot kjo fjal. M pas, pr t verifikuar vrtetsin e mikpritsit tim, n mbrmje von vizitova dy t njohur t tjer, t cilt ba-nonin n kt qytet. Me thn t drejtn shkova me nxitim te dy vllezrit shtetas kroat,

por me origjin nga shqiptart e Malit t Zi.

Ata m hapn dern dhe, duke m par ashtu t shqetsu-ar m pyetn se far m kishte ndodhur. M pas iu shpjegova se: do t thoshte t lajmro-heshe n polici, ndrkoh q un isha me viz hyrse kroate pr nj afat tre mujor. Ata qeshn dhe m than: Kjo nuk ka asgj pr tu shqetsuar, pasi sht nj procedur tepr normale pr t gjith shtetasit e huaj, apo vendas kur udhtojn nga njri vendbanim n tjetrin. Kjo sht prgjegjsi e shtetit, nprmjet instancave pr t kontrolluar lvizjen e lir t njerzve dhe pr tu kujdesur pr ta n fardo lloj situate q ata mund t ndodhen. Ather u qetsova, pasi bash-kbiseduesit e mi ishin mbi t gjitha edhe njerz t shkolluar dhe kishin shkuar e jetuar pr shum vite edhe n Shtetet e Bashkuara t Ameriks.

Pra, n Kroacin e pas lufts (kujtojm q kishte vetm dy muaj q kishte dal nga lufta), shteti funksiononte deri n detaj dhe punonjsit e shtetit nuk harronin t kryenin detyrat, pr t cilat paguheshin nga taksapaguesit kroat. T lajmrosheshe n strukturat e

policis pr adresn e vend-banimit, ishte nj procedur tepr normale, nprmjet s cils merrje edhe mirnjohjen e strukturave t policis dhe premtimin se, nse do t kishe nevoj pr ndihmn e tyre, do ta kishe n do moment. Pas tre muajve mund t shkosh prsri dhe mund t pajisesh me nj leje provizore, duke deklaruar prsri adresn, nse e ke ndry-shuar. Ky fenomen m habiti dhe m mbushi me besim aq shum, sa shum vite m pas m sht dukur vetja krenar

q kam udhtuar n kt shtet, q quhet Kroaci, fare pran Shqipris.

Pas disa kohsh, udh-tova n Bosnj Hercegovin, prsri n qytetet q domino-heshin nga popullsia kroate dhe prsri i njjti fenomen, pa-varsisht se ky shtet kishte njo-hur luftn m t pamshirshme t fundit t shekullit t kaluar. Prsri shteti funksiononte, ashtu si kur nuk kishte ndod-hur asgj. Pra, kuptova se kta njerz e duan shtetin e tyre, duke i shrbyer m pr-

pikmri edhe pak muaj pas lufts, me ligjin nuk kishte tolerime. Vetm n kt mnyr qytetart e ndjejn veten qenie humane dhe t respektuar. Prsri edhe n kt shtet re-spektim maksimal i ligjit dhe un ndihesha edhe kroat, meq jetoja mes ktyre njerzve q m respektonin, sikur t isha lindur dhe rritur n kt vend, i cili aty ktu shfaqte edhe gjurmt e Pernadoris Ilire t mbretreshs Teuta, prshem-bull n brigjet e nj lumi n qytetin Metkovi, n kufi mes Kroacis dhe Hercegovins.

me autobus nga mostari n SarajevN Mostarin e bombarduar barbarisht gjat viteve t

lufts, me thn t drejtn, u shokova kur pash at qetsi varri q mbizotronte kudo shenjat e lufts. Ishte fundi i vitit 1995, apo fillimi i vitit 1996, kur n stacionin e auto-busit t Mostarit, po prisja me mentalitetin, nga i cili vija q autobusi t mbushej nj her me pasagjer dhe pastaj t nisej. Por, me t mbrritur ora fiks e nisjes, m duket se ishte dhjet e paradites, shoferi (Vozai) boshnjak, ma bri me shenj pr t hipur duke m thn: Hajde idemo (Eja, do nisemi). Pra kuptova prsri se shteti funksiononte edhe n sektorin privat, i cili ishte i detyruar t respektonte orarin e vendosur nga shteti, pavarsisht se kishte nj apo dhjet pasagjer n autobus.

Dhe kshtu sot e ksaj dite mbaj me vehte gjithmon nj emblem t shtetit kroat, i cili m mbushi me krenari q kam shkelur kt tok t begat, kt shtet ballkanik fare pran Shqipris, n t cilin shteti funksionon n at mnyr q e ndjen veten njeri me t drejta, pavarsisht se ke nj kombsi t huaj.

Shqipria dhe sfidat e integrimit Dialogu politik, nj megasfid

Dialogun e krkojn te tjetra dhe asn-jher te vetja. T sfidoj me dialog, thon t dyja palt dhe asnj nuk sht i gatshm. Q Bashkimi Evropian e vonoi kaq gjat t jepte statusin kandidat, kjo u kushtzua ndr t tjera edhe nga mungesa po aq e gjat e dialogut politik mes palsh n Shqipri. M sakt, te mungesa e vullnetit pr dialog, ashtu si tani pr reformn n drejtsi. Dhe BE e mbajti menjher shnim.

Eurodeputetja rumune e s djathts, Monika Makovei, pritet t kryesoj delegacionin parlamentar pr vendet e Ball-kanit Perndimor n Shqipri, Serbi dhe Maqedoni dhe nuk sht rastsi q Makovei ka qen prokurore dhe ministre e drejtsis n Rumani, para se t garonte pr Parlamentin Evropian. Q t jap rezulta-tet e dshiruara, korrupsioni duhet luftuar s pari n gjy-qsor, nprmjet KLD, thot Makovei.

Ndrsa pret t mandato-het n detyrn e saj t re, Mon-

ika Makovei trheq vemendjen edhe njher, se Shqipria duhet t dshmoj rezultate t dukshme dhe t kapshme n luftn antikorrupsion, n fushn e gjyqsorit dhe n reformat e tjera t integrimit.

sht pikrisht kjo q nuk po bhet n Shqipri dhe m keq akoma nuk po shohim t dialogohet pr kto reforma. Shqipria duhet t prmbush t gjitha sfidat e integrimit dhe palt prgjegjse duhet t prfshihen n dialog aktiv pr reformat, sidomos pr nj shtje t rndsishme, q ka dal n pah pas zgjedhjeve, pikrisht tani.

Prbrja e re e Parlamen-tit Evropian do t bj t ngri-hen dhe m fort zrat skeptik t atyre, q jan kundr zgjer-imit. Delegacioni Parlamen-tit Evropian pr Shqiprin, pritet t ket n prbrjen e tij katrmbdhjet antar dhe po aq zv/antar. Partit Popullore Evropiane do t ken 5 deputet n delegacion, socialdemokratt 4 antar, ndrsa liberalt, t gjelbrit,

konservatort, ekstremistt e majt dhe euroskeptikt, do t ken secilt prej tyre nga nj prfaqsues n prbrje t delegacionit pr Shqiprin. Pikrisht pr kt arsye n Komitetin pr Shqiprin nuk u arrit nj deklarat unike, e pr-bashkt pr dhnien e statusit kandidat. Disa vende antare, para takimit t Kshillit he-zituan jo pak, shum madje, ta jepnin. Deri n fund ishte e paqart. Ksisoji Kshilli i Bashkimit Evropian e miratoi pa deklarat t prbashkt statusin kandidat. Sidoqoft statusi u dha dhe Shqipria nuk sht si m par. Delegacioni evropian me 14 antar sht m vete posarisht dhe do t ndjek, do ti vzhgoj deri n hollsi zhvillimet e vendit, q pret antarsin.

sht pr kt arsye q, ndaj Shqipris, tani do krkohet m shum qndruesh-mri n ritmet e kryerjes s re-formave dhe akoma m shum vijueshmri e dialogut politik. Me marrjen e statusit vend kandidat, steka e integrimit

n Bashkimin Evropian sht ngritur disa masa m lart q do t thot ecje m shpejt e m larg n rrugn e reformave n gjyqsor dhe n antikorrup-

sion, n reform administrative dhe kudo. T gjitha kto do t ishin dshmi t plota dhe argu-mente t forta, se duke i dhn Shqipris statusin, vendet antare bn gjn e duhur. sht jetike pr Shqiprin, q

reformat integruese t prmbyl-len me sukses dhe nprmjet dialogut politik, konstruktiv, t ndrsjell. Kjo do t kishte ndikim pozitiv pr t nxitur m tej ambicien evropiane t Shqipris.

DREJTSIA N OLIMP Kur e pa drejtsia se nuk kishte vend mes

njerzve dhe mes njerzis, fluturoi n Olimp dhe zuri vend n mitologji. Kt na e tregon vetm legjenda, kurse shqiptart e din me t vrteta se drejtsin e kan kryqzuar si krisht. Nuk shkon dot as n Olimp.

Kto dit n Uashington u ngrit shqetsimi se korrupsioni atje ku ekziston, krcnon sig-urin, sovranitetin kombtar dhe pavarsin. Ze-vends sekretari amerikan i Shtetit pr Europn dhe Azin, pr udi nuk prmendi Shqiprin. Nuk e zu me goj dhe nuk kishte nevoj, se am-basadorit n Tiran i zu goja lesh me korrupsionin midis nesh.

Nuk e zu me goj dhe nuk pati nevoj, sepse ndihmsja e zevendsit, zonja Nyland, erdhi vet n Tiran dhe e tha me z t lart, se korrupsioni me brir po ve n dyshim dhe n rrezik t ardhmen e demokracis n Shqipri.

Sidoqoft, shqiptart po e provojn prdit dhe mbi kurriz korrupsionin n drejtsi, sepse gjyqtart mbrojn korrupsionin e njri tjetrit e ky sht fundi i sistemit. Kjo nuk quhet retorik, e ka emrin drejtsi. KLD-ja e hodhi posht krkesn pr t shkarkuar gjyqtart e korruptuar. Dhe mos u shqetsoni, ska asgj pr tu alarmuar.

E gjith kjo dava, e gjitha kjo shamat prit, do vazhdoj gjat, si ka vatur do t vej. Nuk sht pun numrash dhe parlament. sht Dia-logu Permanent. Megasfid, pr ta arrir, e kan tejet t vshtir. Dhe prap, asgj pr tu shnuar...

Hyjnesha e drejtsis nuk sht m mes njerzve. E veshur krejt n t bardha, jeton me perndit e pavdekshme. Kurse n Shqipri, ia kan ndaluar edhe perndis, q t bj drejtsi. E kan kryqzuar si krisht.

Pr sistemin jasht binarsh, n alarm jan qytetart. Pisk e ka dhe kryeministri. N 300 ditt e qeveris, pisk e ka me drejtsin. Nuk e kam, thot personale. shtja sht fenomenale. Q ta zbres nga Olimpi..., strmundim antisizifi.

FAQE 5 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

FaRE po NDoDH NE ToKEN E SHENJTE Bota... Dy popuj q luftojn dhe q i bashkon frika, ndjenja e hakmarrjes dhe gzimi i fitores.

Nga Shptim BEQIRI FRD 4, Tiran

Disa shekuj para ers s re, nj hebre na-cionalist ekstremist ekzekutoi pr vdekje guvernatorin izrae-lian t emruar nga babilonezt pr administrimin e provincs s Judes. Asokohe bota e rabinve kaloi nj moment hidhrimi dhe dhmbje, aq shum u shqetsuan hebrenjt pr at veprim makabr, sa dekretuan menjeher nj akt agjrimi, i cili u ruajt dhe u trashgua si rit fetar deri n ditt e sotme. Midis izraelia-nve ekziston ideja se nuk jan popull vrastar, por edhe ns ndonjri prej tyre sht, ai duhet t jet nj i mendur, si ishte rasti i doktorit izraelian, Baruch Goldstein, i cili, n vitin 1994, vrau duke u falur 29 dhe plagosi 125 besimtar pal-estinez t fes muslimane te vendi i ashtquajtur Varri i Pa-triarkve, lavdia e menduris s doktorit pr s gjalli zgjati pak minuta, pasi at e vran aty pr aty t mbijetuarit, duke u hakmarr edhe kta t fundit n mnyr njerzore. Para disa vitesh, midis Izraelit dhe Pal-estins u arrit nj marrveshje paqeje me ndrmjetsimin e Shteteve t Bashkuara. Pr-faqsuesit e palve q nnshk-ruan marrveshjen ishin Itzhak Rabin pr Izraelin dhe Jasser Arafat pr Palestinn. Si pr t demonstruar q historia gjithnj prsritet, promotorin dhe iniciatorin e paqes, Itzhak Rabin e ekzektuan me justifi-kimin se ky kishte nnshkruar marrveshjen e Oslos. Srisht vrasja kryhet nga radikalt e s Djathts ekstremiste izraeliane. Disa nuk hezituan dhe e qua-jtn aktin makabr si horror t vrtet ndaj paqes. I gjith ky konflikt q vazhdon e merr jet njerzish, nuk dihet me saktesi se kur e ka zanafilln, por sht arritur n nj dat kon-vencionale ndrkombtarisht e pranuar q prkon me fillimin e shekullit XIX. T vijm n ditt e sotme. Kt her pr t'u hakmarr pr rrmbimin dhe vrasjen e tre djemve hebrenj ca jav m par - nj ngjarje tragjike q ka bashkuar n lutje t gjith kombin n nj heshtje dinjitoze q i ka kaluar kufijt e

Izraelit - nj grup i prbr nga gjasht t rinj izraelit kapn, dogjn dhe vran nj shtetas t ri arabo-izraelian. Rrmbimi dhe vrasja e tre izraelitve t rinj dukej si prpjekje pr t sjell shtjen palestineze n vmendjen e ndrkombtareve. Prshtypja sht se kjo hak-marrje mund t ket si pik referimi, ose m mir nxitje dhe ekzekutimi ka ardhur nga radikalt dhe ekstremistt e klubit t futbollit "Beitar", q tashm njihen si tifoza vulgar t dhunshm dhe racist. Kt fakt e treguan kur skuadra e tyre bleu dy lojtar musliman. Si rrjedhoj vendi sht i tmer-ruar dhe prshkallzimet e ngjar-jeve jan t konsiderueshme, por qeveria izraeliane, preferon t atribuoj lvizjen, duke e pagzuar si Intifada e tret (Intifada e par filloi n vitin 1987 dhe pati t vrar 1000 pal-estinez dhe 160 hebrej; e dyta filloi n shtator t vitit 2000 dhe pati t vrar 1050 hebrej dhe 5000 palestinez, q vazhdon t injektoj vdekje dhe shkatrrim n baz t parimit t kompen-simit t ndrsjell dhe legjitim ndrmjet dy popujve n luft. Nga sulmet q kryejn t dyja palt n konflikt, viktimat jan gjithmon t pafajshm, civil, gra, fmij, pleq, gazetar dhe nj impakt t fuqishm sulmet kan n infrastruktur, institu-cione, spitale, xhami etj.

Rripi i Gazs i ngjan m shum nj burgu n natyr, njerzit fshihen n shtpi, t tronditur nga frika pasi m e keqja mund t ndodh nga momenti n moment, frika n fakt sht

nga t dyja palt.

Dy popuj q luftojn dhe q i bashkon frika, ndjenja e hakmarrjes dhe gzimi i fitores. Sigurisht kjo kriz ka nj profil ngri n politikn e jashtme izraeliane: dsh-timi i prpjekjeve t sekretarit Amerikan t shtetit, Kerry pr t zgjidhur me marrveshje konfliktin palestinez, kriza n Siri dhe Irak, rnia dhe shmbja e shteteve kombtare arabe t krijuara nga kolonializmi francez dhe anglez, pas Lufts s Par Botrore, lufta e ash-pr politike dhe fetare midis Islamit Sunit dhe Islamit Shiit.

Kto pshtjellime n shoqri-n arabe, duke prmendur ktu edhe rnien e infuencs amerikane, kan shprqendruar vmendjen nga shtja palesti-neze, pavarsisht reagimeve t nj qeverie t bashkimit kom-btar midis Hamasit n Gaza dhe Al Fatahut n isjordani. Por n t njjtn koh u hap nj faz e re e dhuns, e cila mund t jet e lidhur me shfaqjen e nj projekti irreal pr krijimin e nj "Kalifati" sunitsh q synon n thelb rindrtimin e nj shteti islamik nga Eufrati deri n Spanj dhe njkoh-sisht krijimin e ngadalshm t nj shteti Kurd. Edhe Izraeli mban raporte t ngushta me separatizmin Kurd, fakt i cili do t ndryshonte sistemin politik dhe gjeopoltik t rajonit, duke krcnuar unitetin kombtar n Iran, Turqi, Irak dhe Siri, por nga ana tjetr mund t jap edhe efektin e balancimit midis besimeve Shiite dhe Sunite. Gjithsesi, kjo nuk shpjegon konfuzionin e sjel-ljes s shtetit izraelian. Dy jan arsyet e mundshme t ksaj sjellje t paqart: e para, lidhet me politikn e jashtme izrae-liane, e cila duket sikur sht e dominuar nga interesa t verbrta, gjithashtu, koalicioni qeveritar sht i dobt; n rradh t dyt qndron n fak-tin e paraqitjes s elementeve ekstrem t krahut t Djatht, t cilt nuk jan t kontrolluar, ose jan shum pak t kontrol-luar nga shteti dhe parimet demokratike t themeluara dhe t mbshtetura n ligj. Izraeli, me zbulimin e gazit n det, ka arritur pavarsin energjetike. Ka nj ekonomi t fort, e cila trheq investitor t jashtm, gjithashtu posedon teknologji

pr tu patur zili, zotron nj fuqi ushtarake t madhe, e cila sht e domosdoshme pr Evropn pr t neutralizuar lvizjet e mundshme politke dhe fetare t natyrs radikale kundr Perndimit ose kundr shteteve t mdha si Rusia dhe Kina, q kan nj minoranc t madhe muslimane. Megjithat, dobsimi i politiks s jashtme israeliane, ka ardhur si pasoj e krizs s fort t identitetit, duke filluar me tensionet midis fetarve dhe laikve, t varfrve dhe t pasurve, midis shumics hebraike dhe minorancs arabe t bindur pr identitetin e tyre palestinez dhe nga margjinal-izimi shoqror dhe ekonomik. Mesa duket motoja e Qeveris s djatht izraeliane, sht t qndroj e palekundur deri n mbajtjen e zgjedhjeve t reja politike, t cilat prkojn me zgjedhjet amerikane t vitit 2016. Konflikti midis Izraelit

e Palestins sht si nj histori e pafundme dhe gjithmon e paralajmruar, e mbushur me dhimbje, urrejtje, sulme, shpa-gime, atentate, vetvrasje dhe t gjitha ktyre, u shtohen edhe ndrhyrjet me stamp diploma-tike dhe gjeopolitke, e gjitha kjo e drejtuar ndaj nj toke q ka nevoj jetike t dal nga kjo luft permanente. Shkaqet e ktij konflikti nuk sht e domosdoshme ti krkojm n errsirn e kohs. N fakt shkaqet kryesore lidhen me kto problematika: shtrirja dhe kontrolli territorial dhe kufitar, marrdhnia midis fes dhe politiks, ndrhyrja e politiks perndimore, gjithashtu nuk duhet harruar dhe fakori energ-jetik si nafta dhe gazi. Si mund t flitet pr paqe, kur Izraeli gjat 20 vitet e fundit nuk ka pranuar prcaktimin e kufinjve, ksisoj duke mohuar sovran-itetin, qetsin dhe dinjitetin

e palestinezve. Esht fakt i prbotshm q Izraeli nuk ka pranuar asnj zgjidhje politike t situats, duke pretenduar vetm sigurin e tij. Megjithat, zgjidhja sht e thjesht: duhet ti jepet fund pushtimit t vitit 1967, si prelud i domosdoshm pr t krijuar shtetin e Pal-estins, e drejta e rikthimit t refugjatv, lirimi i t bur-gosurve politik, respektimi i rezolutave ndrkombtare, ndalimi dhe dnimi i atenta-torve ndaj popullsis civile, por ktyre elementve q do bnin t mundur zgjidhjen e shtjes palestineze n kon-tekstin politik, i kundrvihet e Djathta izraeliane, q ka dhn prova pr lindjen e erdheve radikale dhe ekstremiste, e cila ka qen dhe sht kundr nj shteti palestinez.

N kt moment flitet pr nj armpushim midis palve n konflikt, i cili duket si nj dritare shprese, ndoshta nuk do t zgjas shum nse faktori ndrkombtar nuk do t lviz. N vazhdim po citoj Yoram Bar Porath: sht detyr e ud-hheqsve izraelit ti shpjegojn opinionit publik n mnyr t qart dhe me guxim, nj numr t caktuar faktesh q me kalimin e kohs jan harruar. Fakti i par sht se nuk do t kishte sionizm, kolonializm ose shtet hebraik, pa dbimin e arabv dhe shpronsimin e tokave t tyre, por nga ana tjetr Ariel Sharon ka deklaruar: Mar-rveshja e Oslos, sht shum e rndsishme pr palestinezt, pasi sht i vetmi dokument zyrtar q zotrojm, ne kemi nj dokument tjetr shum m t vjetr, q sht Bibla.

Ndrkoh, n Jerusalem ora ka ndaluar...

Presidenti amerikan, Barak Obama bri t njohura disa sanksione t reja eko-nomike ndaj bankave dhe kompanive energjitike ruse, pr mbshtetjen q i kan dhn Mosks, gjat kryengritjes separatiste pro ruse n Ukrain.

Duke folur n Shtpin e Bardh, presidenti Obama tha se, ai i ka br thirrje vazhdimisht Mosks, q t marr hapa pr lehtsimin e krizs me Ukrainn, t ciln deri tani Rusia deri tani nuk e ka marr parasysh pr asnj nga rekomandimet e Shteteve t Bashkuara t Ameriks.

N nj deklarat t Departamentit t Thesarit thuhej se masat e reja ndalojn finan-cimin amerikan t dy institucioneve ruse, Novatek and Rosneft dhe kufizojn qasjen e tyre n tregjet e kapitalit.

Sanksionet po ashtu prekin tet firma ruse pr prodhimin e armatimeve, t cilat prodhojn lloje t ndryshme armatimesh, si arm t lehta, predha pr mortaja dhe tanke. Po ashtu, sanksionet prekin nj objekt t rndsishm transporti n gadishullin e Krimes.

SHBA, sanksione t reja ekonomike ndaj Rusis

FAQE 6 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

KOMENT... T drgosh n universitete personat q nuk e meritojn, kundrejt personave, t cilt kan talentin dhe prirjet e duhura pr studime...

Shkollimi, prrall e bukurVarfria e nj pjese t madhe t shqiptarve, i on shpeshher njerz dhe individ t ndryshm t bjn sakrifica nga m t ndryshmet, duke u prpjekur t arrijn nj standard statik t jetess s tyre. Nj nga kto sakrifica, e dgjuar shpeshher, madje edhe me gzim t paimagjinueshm prindror, sht drgimi i fmijve pr tu shkolluar. kjo mundsi, e cila konsiderohet si e art nga ana e tyre dhe, madje edhe n vet mentalitetin q bartin, kjo sht zgjedhja perfekte, pasi kt mundsi q ata po i japin fmijs s tyre, sht m tepr nj ndrr e parealizuar prindrore.

Inte

grim

i...

Duke marr edhe nj-far shtyse nga imazhet q mediat transmetuan nga pro-cesi i maturs shtetrore, kopjet e testeve, t cilat flu-turonin sa andej kndej, pra-nia prindrore n ambientet e provimeve, m bn t men-doj se ky sht nj process, i cili ka dshtuar ende pa filluar mir.

T drgosh n univer-sitete personat q nuk e meri-tojn, kundrejt personave, t cilt kan talentin dhe prirjet e duhura pr studime, per-sonalisht m duket e papran-ueshme pr nj vend, gjoja me standarte si pretendojm se jemi ne!

Me t vrtet, do prind ka dshirn pr t dhn m t mirn pr fmijn e tij, duke i injektuar atij dshirat si primare dhe jo aftsit, duke e uar at n nj qorsokak dhe dshtim n t ardhmen. Por edhe ata nuk sht se kan shum faj. Po ti hedhim nj sy situats ekonomike n vend, do t thoja se faltorja e shptimit t shumics dr-muese t shqiptarve sht arsimi i lart, si e vetmja mundsi pr t br disa hapa para.

Kjo situat ose ky men-dim sht nj vendim shum inkurajues dhe tepr prem-tues, madje pr tu admiruar, por t gjitha kto, n rast se ne nuk do t jetonim brenda kufijve t Shqipris, pasi ne jemi nj vend, q nuk i jep prparsi njerzve t shkol-luar dhe intelektual dhe ky konkluzion ka ardhur nga reliteti q kemi par prej vitesh me radh. Pasi, sipas INSTAT-it, ne kemi pothuajse 25% t papunve me shkoll t lart, duke treguar qartazi nj dshtim t programeve shumvjeare t qeverive dhe zyrave t puns pr sistemi-min e ktyre personave me aftsi t jashtzakonshme.

Kemi dgjuar shpesh, gjat programeve t ndry-shme televizive, reklama t universiteteve t ndryshme q u bjn thirrje studentve t rinj t bhen pjes e pro-grameve t tyre, pasi ato jan t akredituar dhe madje japin garanci pr t nisur nj karier brilante, por kjo nuk sht as m shum dhe as m pak, qllimi pr t prfituar eko-

Nga Edison AUSHI

Rumbold komenton sfidat e integrimit

nomikisht. Dhe jo vetm kto, por edhe universitetet publike kan nj tendenc pr t afruar sa m shum student, por duke mos menduar se ku do ti ojn, ose ku do tiu sigurojn praktikn q nesr t jen t aft t konkurojn

n tregun e ndershm n Republikn shqiptare.

N fakultetin ekonomik diplomohen rreth 400 stu-dent do vit, me nj tarif pagese prej 300 mij leksh (t vjetra) do vit pr pro-gramin bachelor dhe 900

mij leksh pr programin master shkencor. Fakulteti i Histori-Filologjis kuotat mesatare t pranimit t uni-versiteteve, mbi 200 veta pr shkak t larmishmris s degve q mbartin, kan nj tarif mesatare pagese mbi

300 mij leksh pr bach-elor dhe 600 mij leksh

pr programin master. Ky fakultet diplomon mbi 180 gazetar t rinj do vit, duke mos iu siguruar asnjlloj

praktike profesionale n mediat e sotme, por

duke i ln gazetart t en-den sa andej kndej dhe t meren nprkmb, ose t prfundojn n profesione si kamariere, shitsa etj. E njjta situat ndodh edhe n Universitetetin e arteve t bukura, q diplomon nj mori studentsh, t cilt sot e ksaj dite mbushin kafenet e kryeqytetit, duke punuar n punra t rndomta pr t siguruar mbijetesn.

T gjitha kto statis-tika t frikshme, pr t cilat t vjen edhe keq ti besosh,

jan t gjitha pr shkak t neglizhenc shtetrore, e cila nuk ka studiuar si duhet pro-cesin e maturs shtetrore dhe integrimin e karts s Bolon-js n universitetet publike shqiptare, si edhe lnia pas dore e studentve m aftsi t jashtzakonshme, duke mos u paguar atyre bursat dhe studimet jasht shtetit, duke i zvndsuar ata me fmijt, niprit dhe pse jo militantt partiak, t cilt kan treguar m s miri pr zhvillimin dhe ecjen prpara t ktij shteti!

Liberalizimi i uni-versiteteve sht nj pro-ces i dshtuar, pasi ai sht ndrtuar vetm e vetm pr mbushjen e arks s shtetit, e cila konvertohet n mbush-jen e xhepave t politiks dhe e barabart me vuajtjet, investimet dhe zhgnimet e mijra ndrrave studentore dhe prindrore

Ish-kryeministri i Luksemburgut, Jean-Claude Juncker, me shumi drmuese votash t Parlamentit Evropian, u zgjodh n krye t Komisionit Evropian, si pasues i Jose Manuel Barrosos. Ai ishte emri i propozuar nga Partit Popullore Evropi-ane dhe, pavarsisht kundrshtimit t fort t Britanis s Madhe, ndjekur dhe nga Hungaria, siguroi 422 vota pro, nga 729 deputet t pranishm.

Nj mbshtets i fort i centralizimit t Evrops dhe dhnies m tepr pushtet organizmave t Brukselit n dm t qeverive t vendeve antare t BE-s, n fjalimin e tij pas votimit, ai tha se, Komisioni nn drejtimin e tij, do t jet nj trup politik dhe jo thjesht nj shrbim civil, ndrsa mbrojti monedhn e prbashkt, euro.

Kur bhet fjal pr zgjerimin, e pranoj plotsisht, se ka qen nj histori suksesi, q i solli paqe dhe stabilitet kontinentit ton. Gjithsesi, BE dhe qytetart e saj, kan nevoj t prtypin shtimin e 13 shteteve antare n 10 vitet e kaluara. Kjo sht arsyeja pse nn presidencn time, negociatat n proces do t vazhdojn dhe kryesisht me Ballkanin Perndimor, q ka nevoj t mbaj nj perspektiv ev-ropiane, por asnj zgjerim i mtejshm nuk do t ndodh pr 5 vitet e ardhshm, deklaroi Presidentit i sapo zgjedhur i KE-s, Juncker. Ai do t marr detyrn n krye t Komisionit Europian n muajin nntor, ather kur prfundon mandati i kreut aktual, Jose Manuel Barroso

I ngarkuari me pun s i P r f aqsues i i Bashkimit Europian n Shqipri, Klive Rumbold, tha se Shqipria sht n nj pik t prshtatshme, por hapja e negociatave nuk do t ndodh nesr. Shqipria ka paraqitur nj platform shum t qart pr reforma dhe hapi tjetr, pra hapja e negociatave, do t arrihet pasi t kryhen 5 detyrat kryesore q jan renditur n raportin e vitit 2013 - tha zoti Rumbold.

Kto 5 detyra krye-sore nuk jan t lehta pr tu prmbushur, n fakt ato jan sfida pr t ardhmen - tha i ngarkuari me pun i BE-s n Shqipri. Qeveria ka hartuar nj plan veprimi

pr t arritur seciln nga kto detyra, pra, kemi nj plan veprimi t qart pr t kryer dhe rrugn pr tu ndjekur. Hapja e procesit t negociatave nuk sht pr nesr, sepse prpara sht nj rrug shum e vshtir pr reforma n 5 fusha; ad-ministratn publike, luftn kundr krimit t organizuar dhe korrupsionit, reformn n sistemin gjyqsor, shtje t t drejtave njerzore, si pronat dhe diskriminimet.

Kto nuk jan shtje t lehta q zgjidhen pr nj nat - tha zoti Rumbold. - Kto krkojn shum pun, energji dhe angazhim nga t gjitha palt pr tu arritur.

BE do t vzhgoj nga afr prparimin e Qeveris

dhe t vendit n prmbush-jen e ktyre detyrave. Gjith-ka sht n rrugn e duhur, theksoi ai, ndrsa i kushtoi vmendje edhe prmirsimit t klims politike n parla-ment. Sipas prfaqsuesit t BE n Tiran, deputett n parlament prfaqsojn popullin dhe marrin vendime s bashku pr t mirn e ven-dit. Ata nuk duhet t merren me shtje personale midis individve parlamentar dhe as partit politike nuk duhet t merren me kto lloj debatesh. Deputett nuk kan shkruar atje pr pun personale, por qytetart i kan zgjedhur t zhvillojn vendin prpara drejt vler-ave t Bashkimit Evropian, theksoi ai.

Juncker do t drejtoj Komisionin Evropian

FAQE 7 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

Letr n Redaksi Qeveria Rama t ndal abuzimet n kurriz t shtress son t nprkmbur

Krkoj t drejtn time ligjore, jo lmoshT krkojn falje pr t gjitha dmet psikologjike-

ekonomike q na kan krijuar gjith kto koh t dy kraht e politiks shqiptare

Quhem Firdus Lu-zaj , jam bir i i Alem Xhevdet Luzaj dhe i Firence Abdyl Resuli (n Lu-zaj), t dy jo m n jet. Jam trashgimtar i par i tyre, me ligje e vendime prfundimtare gjykate t Shtetit shqiptar.

Gyshi im, Abdyl Re-suli, sht pushkatuar, n vitin 1961, me grupin e amve pr politik. Akoma sot qeverit e Shtetit shqiptar nuk na kan gjetur e kthyer eshtrat e tij. Gjyshit i sht njohur dhe caktuar dmshprblimi monetar, pr t cilin jan vn n dispozicion pagesa prej dy kstesh. T gjith bash-ktrashgimtart e mi kan mundur t trheqin pjest q u takojn ligjrisht. Un personalisht, pr motive q doja ti trhiqja disa kste sbashku pr ti investuar po aty n emr t gjyshit t vrar, nuk i kisha trhequr.

Njsoj ka ndodhur pr tim at, Alem Xhevdet Luzaj, i cili i akuzuar pr politik, vuajti 8 vite, 2 muaj e 25 dit dnim me burg. Me vendim t prer, VKM nr. 2159, dat 23.12.2009, iu njoh dmsh-prblimi monetar, n baz t dosjes 14050. Nga Qeveria, gjat periudhs s viteve 2010 dhe 2013, u vun n dispozicion pagese dy kste, njsoj pr t gjith familjart q morn at q u takonte. Kurse un, njsoj si edhe me

rastin e gjyshit, nuk i trhoqa dy kstet e dmshprblimit q m takojn ligjrisht.

Familjarisht jetoj n mgrim, qysh prej vitit 1991. N fund t muajit janar 2014, erdha n Shqipri pr motive personale dhe rinovim t dokumentave (pasaports) dhe rastsisht lexova nj artikull n nj gazet, ku shkruhej nga autoritetet qe-veritare pr dmshprblimet. N t shkruhej se ata q kan mundur t marrin dy kste dmshprblimi si t prnd-jekur politik, paskshin qen mbajtur me hatr. Kjo m ofendoi shum. Nuk mund ta konceptoj se sipasksha qen mbajtur me hatr, kur qeverit e Shtetit tim akoma nuk m kan kthyer eshtrat e gjyshit tim t vrar barbar-isht, nuk m kan rikthyer t gjitha pasurit e grabitura t tij abuzivisht, duke i mbajtur dhe prdorur ato pa dshirn ton si trashgimtar t par ligjor.

Mbasi na vran n-nn spitaleve t athershme famkeqe, na morn edhe ba-

ban, duke na ln n mosh t mitur n vetmi kampeve t internimit dhe pa asnj ndihm sociale nga qeveria e athershme komuniste. Sbashku me vllezrit m t mitur, vuajtm npr burgje njsoj si babai yn, pasi ishim t detyruar t shkonim pr takime me t, pr t mos humbur dashurin prindrore

(ato or dhe dit takimesh, pr ne ishin njsoj burg si babai, madje pr moshn e vuanim m tepr).

N vitin 1991, u lar-guam n mrgim, ku edhe sot jetojm. Nuk e kemi ndrruar as shtetsin, edhe pse e kemi patur kt mundsi, nuk kemi krkuar kurr ndihma sociale, madje kemi ndihmuar me

aq sa kemi patur mundsi familjart tan. Mbasi lexova at artikull gazete ofendues, vendosa t trhiqja shumn e dmshprblimit q m ta-konte sipas ligjit. Duke qen se, pr urgjenc rikthimi n mrgim duhej t kthehesha shpejt, pajisa nj familjar timin (daiun) me procur t posashme. N ditt e para t shkurtit 2014, ai u paraqit n zyrn e dmshprblimeve, s bashku me numrin e llogaris prkatse n emrin tim, pr t trhequr shumn monetare t caktuar me ligj. Por, prgjigjja e papritur ishte se shuma q m takonte, ishte bllokuar dhe nuk mund t trhiqej, pasi sikurse edhe ishte shkruar n gazet, un pasksha qen person i mbajtur me hatr.

Duke qen se dm-shprblimet monetare n emr t gjyshit dhe babait tim (njkohsisht edhe pr mua personalisht, sikurse familjarve t mij) nuk jan ndihma sociale, por dmsh-prblime pr dmet kolosale q na ka shkaktuar qeveria komuniste, un e konsideroj

t pajustifikueshm veprimin e autoriteteve t Qeveris n detyr e t Shtetit tim dhe, pr kt i akuzoj publikisht pr abuzim dhe prvetsim t shumave monetare n favor t t prndjekurve politik nga rregjimi i diktaturs ko-muniste.

Prandaj krkoj q Qe-veria Rama t ndal abuzimet n kurriz t shtress son t nprkmbur edhe n kto vite t demokracis dhe t zhbllokoj e ver n dispozi-cion pagesn e duhur, q na takon me ligj, domethn pagesn e dy ksteve, jo si t mbajtur me hatr (q na fyen), por denjsisht, edhe pse deri sot asnj falje publike nuk na sht br.

Po kshtu, i bj thirrje ksaj qeverie t gjej e na rik-thej eshtrat e gjyshit ton, q ndodhen kushedi t fshehura (groposura atje ku vetm kta e din). Gjithashtu krkoj t na rikthejn t gjitha pasur-it toksore e materiale q qeveria komuniste u grabiti gjyshrve tan. Dhe, n fund pres gjithashtu t na krkoj-n falje pr t gjitha dmet psikologjike-ekonomike q na kan krijuar gjith kto koh t dy kraht e politiks shqiptare.

Firdus LUZAJIsh i prndjekur politik

Numri i madh i aksidenteve auto-mobilistike t ndodhura n rrugt e vendit, kan si arsye t vetme mungesn e sinjalistiks dhe nivelin e ult t mirm-bajtjes.

Kshtu, Qeveria shqiptare synon dhnien me konension pr ndrtimin dhe mirmbajtjen e rrugve t rndsishme t vendit, pasi, si ndrtimi, ashtu edhe mirm-bajtja, kan kosto t lart. Ndrkoh partne-riteti mes shtetit dhe privatit, shihet si alternative q i jep zgjidhje ksaj problematike.

Ndrsa sipas kryetarit t Komisionit t Ekonomis, ErjonBrae, pr t gjitha shkel-jet e konensioneve t dhna deri tani, duhet t mbahet prgjegjsi ligjore. Komisioni i Ekonomis ka rrzuar projektligjin pr vendosjen e takss prej 1000 leksh pr makinat si dhe propozimin pr vendosjen e nj takes prej 50 leksh pr celulart.

Propozimi pr vendosjen e ktyre taksave ishte br nga Ministria e Financave. Sipas deputetve q kan votuar kundr ktyre taksave, qytetart paguajn sigurime shndetsore.

Deri n prfundim t vitit 2014, Qeveria shqiptare ka ndrmend t prfundoj procesin e shitjes s 20 kompanive n pronsi t shtetit, si dhe pjesn e mbetur t aksioneve t shoqris Albtelekom.

T dhnat pr planifikimin e ktyre shitjeve masive, jan br publike nga Qeve-ria n Planin Kombtar pr Integrimin Evropian, 2014 2020. Procesi i privatizimit mbetet prioritet, sidomos n sektort strategjik, q synojn trheqjen e kapitalit t huaj dhe vendas q do t ket impakt pozitiv n zhvillimin ekonomik.

Inventari i pronave publike sht verifikuar dhe shpejt do t hidhen online, me ql-lim q t prmirsohet menaxhimi, transparenca dhe lufta kundr korrupsionit. M tej, n dokument, Kshilli i Ministrave sqaron se procesi i privatizimit konsiston n dy lloje: Privatizimet strategjike dhe privatizimet jostrategjike.

Plani i privatizimit pr vitin 2014, prfshin shitjen e 10 ndrmarrjeve shtetrore, ose shoqri aksionare me kuota shtetrore, me t dhna negative ekonomike dhe finan-ciare q vlersohet t jen me vler rreth 8,34 milion Euro; shitja e pakets shtetrore n 10 ndrmarrje sha, n t cilat shteti zotron m pak se 50% t aksioneve; privatizimi i aksioneve t mbetura shtetrore t Albtelekom, q planifikohet t ndodh n tremujo-rin e katrt t 2014 dhe shitja e pakets s par t 40 pasurive shtetrore t paprdorura, prcakton dokumenti qeveritar.

Ekon

omi..

.

Rrug

t...Gati privatizimi

i 21 kompaniveRrugt private,

lehtsim pr buxhetin

FAQE 8 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e ReFryma e ReEmigracion... Kngt e vendlindjes n mrgim

Ne e neglizhuam...

MEDITIME MBI TELAT E SHARKISZri i Vendlindjes, sht emr grupi, emr q vjen nga malet e Veriut pr tu ulur but-but ultsirave. Zri, pr pak ndalet n rabosht t Lezhs, ndalet pr t marr me vete Bardhok Ndocin n nj udhtim t gjat, udhtim me kthim ushtime nga larg, nga troje t huaja... Malit erdha, e nis bisedn Bardhoku. Malit kam kaluar tre her. kam kaluar nga arova n prmet.

nga Abdurahim ASHIKU

Andej kam kaluar edhe kur erdha me gruan. Ende nuk kisha fmij. Ishte viti 1995...

E prisnin dy vllezr, se pa vllezr e shok mr-gimi sht kasafort e pa-thyeshme. Kjo i dha krah q punn ta fillonte thua-jse menjher. Nj pun fisnike, me kuaj garash, me t cilt me nj fjal t mbl, me nj buzqeshje, me nj lehatim, bhesh mik e shkuar mikut. N fillim stallier, kujdesje pr kuajt. M pas kalors, por pa t drejt t fluturoj pists s vrapimeve. Duhej diplom. Duheshin gjasht muaj kurs pr ta marr. Krkohej t jesh i ri. Mua m kapi mosh e madhe, thot Bardhoku. Krkoheshin t rinj, t leht n pesh, n fluturim. Deri tani ka punuar, kur ra puna e ra edhe qejfi pr t ndjekur garat, pr t kaluar n ta-mio anergias si i thon asistencs sociale.... Ka dy fmij, nj vajz q sapo i ka kaluar t katrm-bdhjetat dhe nj djal q, m 5 maj mbushi dhjet vjet jet. Kan lindur dhe po rriten n Greqi, thot, por shqipen n dialektin e gjyshrve e flasin, por edhe e shkruajn. Ne n shtpi t gjith flasim shqip...

Kaq? Pak sht pr nj portret, pr nj njeri t veant, nj njeri q e ka marr vendlindjen, zrin e saj dhe e prcjell n troje t huaja. E merr me tin-gujt e sharkis, iftelis, zanamares, pitzs, gajdes... A ka vegl popullore, t malsis e t ultsirs shq-iptare q nuk di ti nxjer-r nota malli e dashurie pr vendlindjen Bardhok Ndoci? A ka kng t ma-leve t vendlindjes q nuk bashkohet me tingujt e shpirtit t Bardhokut? Me muzik merrem qysh fmi, m thot Bardhoku, q n shkoll. Kndoja dhe luaja me ifteli. Kur kalova pr her t par arshovn nuk

Toponimet kan qen nj nga shtjet, pr t cilat ambasadori yn n Greqi, Dashnor Dervishi informoi komisionin e Jashtm, duke pranuar pr her t par se pala greke ka krkuar me koh ndryshimin e shkrimit n pasaporta dhe se kjo krkes sht neglizhuar nga pala shqiptare. Ne e neglizhuam krkesn e grekve pr toponi-met. Ishte krkes e disa viteve m par, ka thn ambasadori Dervishi. sht ky nj lajm befasues, i prcjell nga nj agjenci prestigjioze lajmesh... Por, kush bn pjes n kt: Ne e neglizhuam? Ambasadori? Me kokn e tij ta ket br? Po ta kishte br me kokn e tij nuk do t thoshte: Ne e neglizhuam, por, un e neglizhova. Pra n njjs dhe jo n shums. Kshtu, pas Ne e neglizhuam, zinxhiri zgjatet e ngjitet deri te kryeministri, kry-etari i Kuvendit dhe Presidenti...

Komisioni Parlamentar i Politiks s Jashtme, n seancn dgjimore t ambasadorit t Republiks s Shqipris n Greqi, duhej t ndalej fort dhe t informonte publikun shqiptar e mrgimtar, q pasojat e neglizhencs skandaloze pr toponimet i ka prjetuar barbarisht, pikrisht pas asaj q fsheh deklarata: Ne e neglizhuam

krkesn e grekve pr toponimet. Ishte krkes e disa viteve m par.

Por meseleja nuk mbaron me kaq. Edhe n emisionet e lajmeve t t dy kana-leve televizive kombtare, Top-channel dhe Klan, q shihen n t gjith botn, u fol pr t gjitha, por pr kt problem q u dhemb t gjith mrgimtarve n Greqi, nuk u tha asnj fjal. Ne e neglizhuam krkesn e grekve pr toponimet. Ishte krkes e disa viteve m par.

Kjo neglizhenc nuk duhet t kaloj leht. sht nj neglizhenc e pafalshme. sht nj neglizhenc q ka uar n nj krim. sht nj neglizhenc q duhet ndjekur penalisht... Kjo do t ndodhte n do shtet demokratik, n do shtet q mbron t drejtat elementare t shtetasve t vet, n do shtet q fmijt i ve n plan t par t t drejtave t njeriut...

Ndrsa n Shqipri, kjo kalon vetm me nj fjali: Ne e neglizhuam krkesn e grekve pr toponimet. Ishte krkes e disa viteve m par...

Nuk na mbetet, vese t perifrazojm Jezu Krishtin: Fali Zot, se nuk dijn far

bjn...

kisha vegl me vete. Edhe pr her t dyt. Nuk mund t rrija pa to. M von i mora, nj nga nj, sharki-n, iftelin, t gjitha... Ndrkoh gdhend mbi nj dru, i jep form, e lmon... Nuk i rrin duart, shpirti krijues pr vegla e tinguj t rinj muzikor. Tinguj t rinj... - thot me vsh-trimin larg. E pyes se far kngsh ia mbushin shpir-tin, i mshojn zrit q t ngrihet n qiell e t marr arratin. Patriotiket, m thot dhe fytyra i merr drit. Kndoj kngt pa-triotike, kng t folklorit t pastr...

Kariera e tij midis kngve patriotike dhe instrumentve popullor,

sht e lidhur me mrgi-min.

N Shqipri, thot, nuk kam marr pjes n ndonj festival, sepse na kapi emigrimi. Jam 39 vje. Ktu kam marr pjes n festivalin e par t kngs popullore vitin e kaluar. Mora pjes edhe kt vit me grupin ton Zri i Vendlindjes, ku morm tre mime... E pyes pr t ardhmen. Do t ndjek fmijt, thot, edhe kngt patriotike... M tej diskutojm pr krijimin e nj shoqrie kulturore, shoqri q do t bash-koj kngt e veriut dhe t jugut, ison dhe iftelin.

sht nj ide shum e mir, thot. Do zoti t ec

prpara, sepse n radh t par jemi shqiptar. sht tradita jon q t mos ta hu-pim. Un sot kam vu edhe djalin q ti bije iftelis.

Nj vepr dhe nj mesazh pr t gjith q, vlerat e vendlindjes, zri i vendlindjes t ushtoj...

Bardhok Ndoci po e prcjell mbi tela sharkie, mbi tela t shpirtit t tij artdashs. Kt e pash, e dgjova dhe e fiksova n nj fotografi n festivalin e dyt t kngs popullore zhvilluar n Athin dy jav t shkuara. Me siguri do ta shoh, dgjoj e fiksoj n vlera t tjera, q grupi Zri i vendlindjes do t prcjell n ditt e ardh-shme...

PSE U SHT FSHEHUR MRGIMTARVE T VEGJL?

Vzh

gim

...

FAQE 9 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e ReFAQE 9 Fryma e Re

Nga Bujar MECA

Buka dhe prodhimi i sajSociale.. Ne jemi konsumator t buks dhe kur buka sht me cilsi t dobt, flasim me njri-tjetrin, por m

kryesorja, nuk ngrem zrin pr mangsit q shikojm n cilsi e sasi tek organet kopetente.

Historikisht, te ne shqiptart, buka ka qen ushqimi baz i pazvendsueshm i prditshm. ktu e ka bazn edhe shprehja aq e rndomt dhe tepr e njohur: Hajde t ham buk, etj., t ngjashme. Askush nuk mund ta harroj se, buka dhe sigurimi i saj n vend, prbnte sihariqin m t madh n nj kongres t partis s puns dhe shihej si suksesi m i madh i politiks ekonomike t saj dhe si pavarsi e vendit nga vendet kapitalisto-revizioniste. kjo tashm i takon s shkuars, por pavarsisht ksaj, prsri edhe sot, buka vazhdon t mbetet ushimi baz i rndsishm i tryezave t thuajse t gjith shqiptarve.

Liberalizimi i prod-himit t buks ishte nj gj e mir. Ai ndikoi n rritjen e cilsis s prodhi-mit t ktij produkti t rnd-sishm ushqimor prmes konkurencs, rriti ndjeshm shumllojshmrin e buks dhe lehtsoi shprndarjen e tregtimin e saj sa m pran qytetarve, prmes ngritjes s furrave t shumta t prodhimit kudo etj.

Por, megjithat, sikurse edhe n mjaft shrbime t tjera gjat ktyre viteve, edhe n prodhimin e tregtimin e buks, jan vn re disa defekte. S pari, duhet thn se buka nuk kontrollohet rreg-ullitsht (por me fushata) nga ana laboratorike pr t par prqindjet e parametrave q krkohen si gluteni, lagshtia, fibrat e miellit, amidoni e t tjer element q e prbjn at. N prgjithsi furrat e prodhimit jan nn pallate banimi, ku iu mungon ajri-mi i nevojshm, ku krijohet lagshti q jep premise myku. Ambjentet jan t vogla, rreth 40 50 metra katror sipr-

faqe, lartsia e ambienteve prodhues sht e ult e kshtu nuk arrihet puna normale q nga magazinimi i miellit, prodhimi i brumit, fermentimi i tij e deri n pjekje.

Nj problem i dyt sht se t gjith ne anko-hemi se buka tregtohet nn peshn e standardeve t cak-tuara, por fatkeqsisht jo t kontrolluara rregullisht e rreptsisht, por me fushata. Pesha e buks (thuajse e t gjitha llojeve) sht m e vogl se ajo e deklaruara, madje herher lviz n sasi t konsiderueshme. Kjo sht vjedhje q i bhet konsuma-torit n mnyr sistematike dhe institucionet prkatse t ngarkuara me kontrollin e produkteve ushqimore, e din, por qndrojn indiferent ndaj ktij fenomeni, pr t

mos thn se jan korruptuar nga pronart e ktij biznesi t madh.

Nj tjetr problem pr konsumatorin sht se buka del me lagshtir, e qullt pa u kulluar mir, gj q ndodh pr efekt kohe dhe mung-

es hapsire. Problem tjetr i rndsishm sht se, pothuaj t gjith furrat e buks, bru-min e zn me shum maja, duke mos prdorur majan e duhur, e cila rregullon shijen e buks. Ky defekt ndodh pr t kursyer koh n fermentimin

e brumit, por kjo gj i bn dm organizmit t njeriut. N t shumtn e rasteve, buka ka shije si ato t petullave. Kurse disa asontimente si franxhol-lat, qahit dhe simitet, nuk prodhohen si duhet, sepse kto krkojn miell qiqre, t kombinuar me miell R.50 e mbi t gjitha kto duhet t lyhen te korja me t verdh veze, pr t prmirsuar shi-jen e saj. Nj shembull me t cilin duhet t ballafaqohen t gjth furrat e buks, sht akoma SHA Buka, n Tiran, q prodhon akoma buk ma-sive me cilsi t lart.

Ka tektuk ndonj furr q prodhon buk masive me miell thekre, q plqehet n popull. Por ka dhe ndonj furr buke q shet bukn masive 50 lek, tek e cila si brumi, edhe pesha jan jasht

standardi. Si konkluzion mendoj

se, urgjentisht Agjensia e Kontrollit Ushqimor (AKU), Drejtoria dhe agjensia e mbro-jtjes s konsumatorit q ka nj prgjegjsi t dyfisht, duhet t intesifikojn kontrollet pr t disiplinuar kt prodhim kaq jetik pr ne. Gjithashtu dhe Drejtorit Rajonale t Bujqsis,duhen angazhuar n kt problem. Ne jemi konsumator t buks dhe kur buka sht me cilsi t dobt, flasim me njri-tjetrin, por m kryesorja, nuk ngrem zrin pr mangsit q shikojm n cilsi e sasi tek organet kopetente.

sht e domosdoshme q edhe shteti, organet kope-tente t ngarkuara, t ndih-mojn e t prkrahin prod-huesit e buks, duke iu krijuar lehtsi si ulur si taksat dhe mimin e energjis elektrike. Ka ardhur koha q t krijohen punishte (t tipit kooperativa kapitaliste) pr prodhimin e buks, duke rritur kapacitetet prodhuese e ulur kostot e prodhimit, por edhe duke kompletuar e prmirsuar teknollogjin e prodhimit, q do t ndikonin drejtpr-drejt n rritjen e cilsis s ktij prodhimi ushqimor t pazvendsueshm.

Hapsirat publike t jen detyrim ligjor Shoqata e Arkitektve, i krkoi komisionit t Veprimtareve Prodhuese q, gjat kalimit nen pr nen t ligjit pr planifikimin e territorit, t prfshij konceptin

e hapsirave publike. Sipas Maksim Mitrojorgjit, mung-esa e ktij koncepti do t ver shtetin n pamundsi q n t ardhmen t mbroj interesat e qytetarit, n momentin q zihet nj hapsir publike. Shoqata e Arkitektve propozoi q, edhe gjat miratimit t planeve vendore, t prcaktohen qart mnyra e shtrirjes dhe e ndr-timit n qytete. Komisioni i Veprimtarive Prodhuese, q sht prgjegjs pr shtjet e territorit, do ia sugjeroj kto krkesa Ministris s Zhvil-limit Urban. Ligji i ri pr plani-fikimin e territorit vendos kushte t ashpra pr ata q ndrtojn pa leje, duke prfshir ktu edhe kompanit e ndrtimit.

Nuk ka t sosur masakra e pyjevePrerja e paligjshme e pyjeve ka qen dhe mbetet nj nga shqetsimet kryesore pr sezonin veror, prfshir edhe rastet e zjarreve, t cilat jan krcnimi serioz i pasuris s gjelbrt

t vendit.Qprej disa muajve, n veri t vendit,

kan nisur aksionet e Ndrmarrjes pyjore pr kontrollin e vnien rregull pr masakrn e prsritur do vit n kt pasuri t madhe kombtare. Vetm gjat ditve t fundit, 4 automjete me lnd drusore kontraband, jan sekuestruar nga policia pyjore vetm n rrethin e Malsis s Madhe. Lnda drusore sht prer n kurorn e gjelbrt t ksaj zone dhe pas plotsimit t procesverbalit, sht br sekuestrimi i tyre.

Drejtori i pyjores n Malsin e Madhe, Ilir Sokoli, thot se aksionet do t vazhdojn, duke ndshkuar do qytetar q prek masivet pyjore n mnyr t paligjshme. Ndrsa pr shefin e policis pyjore, Artur Kira, kjo periudh ka qen positive dhe ku sekuestruar sasi t mdha lndsh drusore t prera n mnyr t paligjshme n pyjet e Malsis s Madhe dhe t Puks.

Aktualisht qarku i Shkodrs renditet ndr t part n vend, prsa u prket siprfaqeve pyjore dhe vmendja m e madhe sht prqndruar n ruajtjen e tyre nga zjarret dhe prerjet e paligjshme, q jan shqetsimi i vazhdueshm n tr vendin.

FAQE 10 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e RePamflet ...

Arben KARAPICI YSHTJE mIlITaRISTE N RTVRrfenja burimore talebane

prap, tek un u prplase, i tha dgjuesit t vet rrfenja. As kt nuk e mban mend?! E t mbaj mend m par. Zavallin gazetar me tel fyti t mbaj mend, apo t mbaj qyqaren 14 vjeare, q donte t hapte shkolla? Ato mos i harro dhe ndiz qirinj pr to! Tani mbaje edhe kt tjetrn me yshtje militariste. udi dynjaje sht edhe kjo. Mbaje, se t duhet.

Prtej varsis me prkatsi, rrfenja thoshte se nuk kishte varsi tjetr m ushtarake, m poli-tike dhe m ideologjike se ajo dhe ceremonia e deklarimit me betim t prkatsis ishte transmetuar, n Radio dhe n TV, shoqruar edhe me muzik ushtarake. Nga kjo risi editorial, opinioni publik n shkall vendi, rajoni dhe n bot, nuk e patn t vshtir t kuptonin, se Radiotelevizioni i Kandaharit po krijonte emis-ione yshtjesh pr popullin n kmb me partin n ball. Bjm dyzen karadyzeni, re-fren knga e maliherit. Mi-krofoni gryk topi, ky ekrani si frngji dhe avazi na fillonte, nga e para, prsri. Pastaj bataret me batare pushksh nga frengjia polln rubrikn me titull, Lufta jon dhmb pr dhmb, q drejtohej kundr armikut t klass son politike dhe kontra t gjith armiqt e partis.

Kundr pronarve t vjetr, pro atij t ri, ne gjith-mon jemi gati! Rubrika sht pasqyr e kohs dhe dhmb pr dhmb pr pronat, si e kishte quajtur nj nga gazetart e vjetr, i mbetur pa prona natyrisht. Vaktesh moderne mbeti edhe rubrika, q rrfenja nuk ia prmendi emrin, pr etik nuk ia pr-mendi. Ishte shum e dashur rubrika, sepse ajo bnte re-torik krcnuese, tamam si gjeli burracak dhe burravec i asaj kngs s kikirikut, q i mbet n fyt.

Ki-ki-ri-ku jam e jam, Trim i madh, jam Kapedan,kngn un e kam n goj, kush guxon t ma ndaloj.

Kikirikun kam n fyt, nxirrmani, se po m mbyt.At deshe, at mba, mbylle sqepin edhe pla!

Studio e TV sall par-lamenti, njri merrte fjaln, e ndrpriste tjetri. Medet, ky i pari. Pla, ai i treti. Bisedat i thnin, baltoseshin keq. Dikush pr mir me doreza t bardha, deshi t fliste dhe nuk iu dha fjala. As emrin nuk ia morm vesh, n at bised, q shkoi pr lesh. Duke dal tha, se quhej Meleq, deputet nuk jam, nuk di t flas keq. T njjtat arm dhe t njjtat sjel-lje t ndrkryera. Me gjeste krcnuese dhe ngrdheshse, t ftuarit e emisionit, pastaj moderatort, i gfurreshin njri-tjetrit. M pas, gafr-roheshin t ftuarit mes tyre. Moderatort gafrroheshin pastaj mes veti. I till ishte skenari, t gjith kundr t

gjithve, sherrtart vese kundra. Mes tyre n rradh, nj sherrtar i par, kandidat pr kryetar dhe i kthyer nga rruga. Lavdi allahut, q e kthyen pr t mos e br kryetar tha pastaj rrfenja, q po e ndiqte sherrin n ekran. Prndryshe, do kishim nj tjetr sherrtar, akoma m keq, n rang kombtar.

N vazhdim bisedat merrnin zjarr gjitharmsh. Prandaj emisioni u nderua me nj mim extraspecial pr shikueshmri e dgjuesh-mri tejet t lart n ort pik t transmetimit dhe letrat lvduese n redaksi nuk po kishin t sosur. Grupe tifoze-rie shum t mdha, firmat vn nga dhjetra mij votues nga gjith vendi, propozonin q rubrika t transmetohej tri her n jav dhe dymbdhjet her muaji. N letrn drguar Al Harar Efendm Hanmes, shef haberesh n ARTV, ti-fozt e emisionit thoshin, q ndeshja verbale dhmb pr dhmb pastaj joverbale me kthetra, pastaj me thonj dhe aponj, t mbante n ethe pritmrie, ashtu si n fabuln me dyluftim gjelash, tashm pa kikirik n fyt dhe t mirar-matosur:

Gjeli veshi armt, armt e babait

dhe lufta pr puln vazhdon me furi.

Ata mijra dhe mijra tifoz gjelash, t cilt ishin gati t rrmbenin edhe armt e Babs, vese t fitonin nj pron t paligjshme mbi puln e tjetrit, kmbngultas po i krkonin Naxhibullahut, q emisioni trihersh java dhe dymbdhjet n muaj t titullohej: Lufta pa parim, pr puln bhet pa pushim, pa konsensus, kompromis. Toleranc hi dhe hi.

Ashtu si te fabula me gjelat e armatosur, n emis-ionet e RTV, lufta bhej pr puln me kofsht e mdha. Me do kusht dhe me fardo mimi duhej grabitur kof-shmadhja pul. Edhe gjelat, prandaj hidheshin n luft. Dhe hidheshin vese me ar-mt e etrve, t askujt tjetr. Nejse. Gjat emisionit me dyluftim, ne mund t orga-nizojm baste marramen-dase. cili do ti rrmbente kofsht, gjeli pendakuq, apo me pendt blu, e pyeti shefi i habereve.

Tifoz me t dy gjelat, Naxhibullahu e pat para-lajmruar se titullarit i ta-konte 70 prqind e shums s basteve. Lufta bhet pr kofsht e mdha dhe jo ato t voglat! Prandaj, ti do t marrsh vetm nj prqind, i tha Imami shefit, q kishte emr efendm-hanmesh. 29 prqind tu shprndahet zuskave dhe sejmenve, m-suar me lojra luftash dhe me luft... N nj anketim t brendshm pr emisionet n ARTV, t gjitha prgjigj-jet kishin goditur n shenj. Vetm Karadulluzi analfabet ishte prgjigjur se, pr fat t mir e t keq, ai ndiqte emis-ionin e blert. Aspak at me duel dhe a e dini pse, kishte thn Karadulluzi analfabet. Sepse ka n prmbajtjen e vet yshtje militariste kishte thn Karadulluzi analfabet, aspak luftnxits n karakterin e vet.

Na ishte njher dhe vazh-don t jet,

emisioni sht duel.Kush t rroj, kush do t

vdes,e di ve Mollahafez.

Le t vdes mileti, t na rroj dovleti,

thot ky Mollahafezi.

A luajm luftash?, pyetje e prditshme fesa-ijesh. Gati, sa t ngjesh ar-mt!, prgjigjje e prdit-suar domuzesh. Luajm edhe dhmb pr dhmb, po ua mba-jti. Ta mban, apo sta mban? Edhe me thonj dhe aponj luajm, po desht, aletrnativ gadurresh dhe e zyshave. Emisioni me dyluftim gjithar-msh kishte, padyshim, yshtje militariste. Para se t hapej loja e basteve, n ekranin e televizionit dilte numri, nprmjet t cilit mund t drgoje mesazhet, ndrsa moderatori i nxiste viktimat me nj formul tjetr shum origjinale dhe magjiplot: Hyshtr-Byshtr-Naxhibul-lyshtr! Parakuptohej qar-tazi dhe bastaxhinjt u nxir-rnin fundin xhepave t tyre. Pas xhepave, hynin n fuqi rregullat me are dhe ek, t cilat prcaktonin qart, se duhej t lije n tavolin shall-varet, benevrekt dhe brekt.

Naxhibullahu i njihte mir rregullat me are dhe ek. Humbsi i nnshtro-hej fituesit, kur krupieri i tavolins jepte komandn brek-daun, brekt n fund t kmbve, q shnonte fundin e lojs. Aret dhe ekt

e Imamit Shezah uleshin n lojna fati m t fuqishme se ato, q organizoheshin n stu-dion e emisionit me dyluftim gjelash t armatosur. N nj prej asish lokale thuhej, se pati ln 200 milion afganis nga t hazines, zri fond pagash. Me vite t tra, pagat nuk u shprndan dhe puno-hej batjava.

N nj tjetr lokal, si pati rn n pazar me kru-pierin, pati ln edhe veturn e shtetit. Kishin rn dakord ta shisnin dhe ta ndanin hisen sbashku. Krupieri sekser, nj trafikant i njohur makinash, e shiti te nj bashkpuntor n Hindukush, qytet n veri dhe n kufi me Sojuzin Sovjetik. Tha pastaj, se e paskeshn grabitur ata, q grabitn the-sarin e shtetit. Argumenti ishte binds pr t gjith, sepse ata, q kishin mbaruar pun me thesarin, tani i kishin hyr krahthesi kujtdo lokali lojnash fati, kujtdo dyqani bizhuterie e kujtdo banke, q u dilte prpara. Si po na thoshte rrfenja, kur autove-tura e shtetit u shit, Shezah-Beni dorzoi n hazinen e ARTV nj deklarat false. Ia pati br gati nj inspektor policie i shrbimit rrugor, q Naxhibullahu e takonte n kazino.

Thuhej, se kta luanin shpesh dhe rregullisht me njri-tjetrin. I pari luante me paret e hazines s shtetit. Partneri me ato t gjobave, ua merrte viktimave n rrug dhe gjobat ishin pa fatur. Pr shkeljet e shoferit t Shezah-Benit, gjoba shlyhej n hazinen e shtetit, se ashtu ishte rregulli. Pastaj Shezah-Beni dhe partneri, br tap si kurrkush, ia merrnin me alternim nj knge tjetr, bixhozi-havaz i vjetr, kurse krupieri frynte xhepin dhe kndonte vetm refrenin.

Partneri: Nj kup musht, nj kup mut,

gjeta mutin, hngra mushtin. Shezah-Beni: Kupa me kapak,

kupa pa kapak,kupat plot i duam prap.Partneri: Kupa me pije,

shporta me vile,mos bj hile me kastile.

Shezah-Beni: Me kapak, a pa kapak,

hakun tim un nuk ta jap. Partneri: Hiqe tapn, merr

dhuratn, merr dhuratn, le mandatn.

Krupieri: Zbulo tapin, t gjesh trapin!

FAQE 11 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

Letrsi/Analiz...

Prof.dr. Eshref Ymeri

Nj humner n shtegun e dashuris

Shkrimtarja Vilhelme Vranari Haxhiraj mjeshtre e fjals artistike me krijimtarin e saj n disa gjini letrare prcjell me art jetn shpirtrore t popullit shqiptar

Analiz e novels Nj mall i pashuar i shkrimtares Vilhelme Vranari Haxhiraj

Fitim Haxhiraj, bash-kshorti i shkrim-tares s mirnjohur, Vilhelme Haxhiraj, erdhi n Tiran dhe, n bised e sipr, nxorri nga anta dhe m dhuroi me au-tograph, noveln e zonjs Vil-helme, me titull Nj mall i pashuar.

Kt novel e kisha lex-uar nj vit e gjysm m par, kur shkrimtarja ma pati drguar me internet. Por tani e lexova prsri, meqense leximi i librit t dal nga shtypi, n krahasim me leximin e tij n kompjuter, t ngjall t tjera emocione, m t drejtprdrejta dhe m mbreslnse. Shkrimtart prandaj edhe na trheqin me krijimtarin e tyre, se, n dal-lim nga njerzit e zakonshm, nuk e zbresin prmbajtjen e tekstit deri n nivelin e lexuesit. Prkundrazi, ata e ngren lex-uesin deri n nivelin e letrsis.

Shkrimtarja e shquar Vil-helme Vranari Haxhiraj, sht mjeshtre e fjals artistike dhe me krijimtarin e saj n disa gjini letrare prcjell me art jetn shpirtrore t popullit shqiptar. Si shkrimtare me talent, ajo bn q gjuha shqipe t shfaqet si nj zonj hijernd npr faqet e veprave t saj letrare, n t cilat historia dhe kultura shqiptare pasqyrohen me tr forcn dhe larmin e identitetit ton kombtar. Si shkrimtare me formim t admirueshm intele-ktual, ajo operon prsosmrisht me t gjitha regjistrat e gjuhs shqipe. N veprn e saj, si n tablon e nj mjeshtri t penelit, vijn e ravijzohen tiparet e veanta t karakterit shqiptar, veorit e vlerave t tij morale, prfytyrimet pr mirsin, pr bukurin, pr t vrtetn, pr trimrin, pr dashurin pr punn, pr besnikrin.

Novela Nj mall i pash-uar, dallohet pr subjektin qendrsynues dhe pr nj vij kompozicionale t mirravij-zuar. Autorja, prmes projek-timit t nj ngjarjeje dramatike nga jeta e dy t rinjve, e ngre rrfimtarin deri n lartsin e poetizmit dhe zbulon skajsh-mrisht brthamn e fabuls s novels. Ajo e prmbledh ma-terialin jetsor brenda fokusit t marrdhnieve t dy t rinjve, t cilve dikush ua vrau keq ndrrn e dashuris.

N k t n o v e l , shkrimtarja ka nxjerr n plan t par fakturn figurative t

rrfimit, n t cilin zbulohet arti i fabuls n formn m t kulluar. Autorja ka pasqyruar mjeshtrisht kultin e lojs tragjikoironike t fatit n jetn e ktyre t rinjve, i cili vjen e shprbn uditrisht indin e prditshmris. N kt aspekt, kjo vepr t kujton krijim-tarin novelistike t autorve t till t mirnjohur n letrsin botrore, si Ernest Hofman, Prosper Merime, Edgar Allan Po, etj. Kurse me kthesat e papritura t fatit t dy her-onjve kryesor, me lojn e mistershme q luhet n jetn e tyre, autorja ndjek gjurmt e novelistve t till, si Gi de Mopasanit, t O. Henri, Luixhi Pirandelo, Stefan cvajg, Akutagava, Anton ehov, Ivan Bunin, etj.

N rrjedhn e sheku-jve, njerzit kan shkuar n frontet e lufts, kan ln pas vendlindjen dhe kan prbal-luar shum stuhi shpirtrore n emr t dashuris. Ksaj ndjenje hyjnore i jan kushtuar kng, oda, vargje poetike, pik-tura, romane dhe filma artistik. E megjithse nuk ka asgj m t fuqishme sesa dashuria, prapseprap edhe at mund ta vrasin.

Ekzistojn shkaqe t ndryshme q ojn n vrasjen e dashuris s dy t rinjve. T tilla mund t jen tradhtia apo pabesia, prishja e drejtpeshimit t varsis nga njri-tjetri dhe mosrespektimi i caqeve t liris, pasioni i tepruar pr t rrmuar

n t kaluarn e njri-tjetrit, pr-shpejtimi i tepruar i ngjarjeve, mania pr ta jetuar t sotmen n nxitim e sipr. Kjo pr faktin se dashuria q ka n themel vetm pasionet e astit, nuk mund t ket jet t gjat, sepse ua largon t rinjve shijen e emocioneve t shenjtruara. Dashurin, po ashtu, mund ta vrasin edhe huqet e dmshme, dallimet e prior-iteteve dhe t vlerave jetsore. Prandaj, q dashuria t rroj sa m gjat, ajo duhet t fsheh n vetvete dika t pathn deri n fund, dika t magjishme deri n misteriozitet.

Por n kt novel, au-torja ka zbuluar mjeshtrisht nj tjetr shkak t vrasjes s dashuris: dallimet klasore n marrdhniet e dy t rinjve. Tragjizmi i pagjak i jets s dy t rinjve t dashuruar q shpaloset n faqet e ksaj nov-ele, sht larg prfytyrimeve t pafajshme t brezit t ri t ditve tona, t painfektuar nga mikrobi i mallkuar i lufts s klasave. Fabula e novels bazohet n ngjarje reale. His-toria e dy t rinjve vrtitet n vorbulln e fantazis krijuese t autores, por dy heronjt kryesor t novels jan real.

Autorja zbrthen indi-vidualitetin e dy t rinjve, iltrsin e zemrs, pastrtin e shpirtit t tyre, vlerat e formimit rinor, pjekurin e gjykimit mes emocioneve n rritje t dashuris q nis t flatroj n gjokset e tyre t dallgzuara.

N linjn e fabuls s

vet, autorja na rrfen nj histori t dhimbshme pr fatin e nj dashurie t vrar, pa i idealizuar dy heronjt e saj kryesor dhe pa rn n prehrin e urrejtjes pr vrassin e asaj dashurie t prer n mes. Se vrassi i asaj dashurie ishte duke kry-er detyrn e misionin e vet. Prapa figurs s ktij vrassi t dashuris, gjallon frikshm hija e diktaturs. E asaj dik-tature mizore q pati hapur aq shum humnera n monopatet e dashurive q mbetn si kuj-time t dhimbshme n zemrat e sa e sa t rinjve fatgremisur.

Njeriu n jet nuk mund t marr nj vendim paraprak se kujt mund do tia fal zem-rn e vet. Se mund t qlloj q ai, i cili sot t duket kundrshtar i betuar dhe q mund edhe ta urresh me tr qenien tnde, nesr, pa pritur e pa kujtuar, mund t shndrrohet n nje-riun e vetm, pr t cilin ty zemra t rreh me dridhrim. Se jo m kot, poeti i madh rus, Aleksandr Pushkini, n ro-manin e tij n vargje, Evgjeni Onjegin, thot: do mosh i falet dashuris.

Dy t rinjve t ksaj nov-ele u qlloi t prjetonin nj tronditje t rnd shpirtrore q lexuesin e brengos thell me dramatizmin e saj. Zemrat e tyre i kaplon trishtimi dhe pr nj koh t gjat ata enden n vorbulln e hamendjeve dhe dyshimeve, pr t cilat sjan n gjendje t japin nj shpjegim. E megjithat, ata

vazhdojn ta duan njri-tjetrin n heshtjen e tyre iltrore, pa e ditur dhe pa u shkuar mendja fare se letrkmbimi i tyre kishte rn n kthetrat e diktaturs q rrinte n prgjim t jets s do individi.

Kur lexuesi, q ka jet-uar vitet e lufts s klasave, e kthen kokn pas dhe ringjall n kujtes dramat e dashurive t vrara, ai rri e prsiat n qetsi: megjithse ato ngjarje, q mbar-tnin n vetvete paradoksin e nj diktature absurde deri n mar-rzi, zhvendosen tutje n vite, drejt mjegullnajs s historis, prapseprap mbresat e njerzve zemrplagosur q ato i prjetuan me brenga aq t thella n shpirt, vazhdojn t mbeten t pashly-eshme deri n botn e amshuar.

Dy heronjve t rinj q prkdhelnin ndrrat e tyre dashurore, u qe taksur t pr-ballonin nj prov t rnd - ndarjen mizore, shkaku i s cils ishte jo lufta jetvrasse, apo vdekja tinzare, por lufta e klasave, ky prbindsh gjmndjells q hapi plag aq t rnda n jetn e sa e sa njerzve q sgjetn dot kurr prdllim. Kjo sht edhe arsyeja q prmbajtja e novels prbn modelin e nj prgjithsimi artistik.

Pra, njri nga tiparet karakteristike q mishrohet n figurn e Aurelit, heroit kryesor t novels, sht vlera e saj prgjithsuese. Ky tipar i figurs artistike lidhet me faktin se ai mishron n vetvete disa cilsi q jan karakteristike dhe q luajn rol t rndsishm n prshkrimin e elementit individual n jetn e tij. Dhe si vler domethnse e figurave artistike t ksaj novele shrben fakti q emrat e dy heronjve kryesor, Aurelit dhe Brikens, nga t prvem, vijn e kthe-hen n emra t prgjithshm. Dhe sapo lexuesi njihet me ta, si dy heronj kryesor t ksaj vepre, ata i sjellin n kujtes menjher fatin e nj morie au-relsh dhe brikenash, dashuria e t cilve pati rn viktim e nj lufte t marr klasash q vazhdoi pr disa dhjetvjear me radh. Prandaj e tr novela mishrohet n sinekdokn, si

mjet artistik. Pra, prmes s veants, autorja, trthorazi, e bn lexuesin t nnkuptoj t prgjithshmen. N fatkeqsin e dashuris s Aurelit dhe t Brikens, zbulohen brengat dashurore e t gjith atyre brezave t rinjsh, q lufta e kla-save ua preu ndrrat n mes.

Fort prekse jan faqet e librit, ku skalitet bota e brend-shme e nns s Aurelit, e cila e mahnit lexuesin me ngrohts-in e shpirtit t saj fisnik. Pr babain e Aurelit shkrimtarja mjaftohet vetm me heqjen e nj peneli n tablon e jets s t rinjve. Ajo nuk e bn fajtor at pr ato q thot e bn kundr dashuris s t birit. Se ajo ia l n dor lexuesit t gjykoj pr formimin e tij: ai sht viktim e indoktrinimit me luftn e klasave.

Novela lexohet me frymn pezull pr bukurin e prshkrimeve lirike, n t cilat heroi kryesor i saj shtegton drejt bots s tij t brendshme. N kto prshkrime ndihet aroma e lirizmit t prozs nov-elistike t Turgenjevit, t kri-jimtaris s Ernest Hemingueit, t Uiliam Follknerit, t Alberto Moravis, sidomos n romanin e tij t pare, Nj banore nga Roma, botuar n vitin 1929. Prshkrimet lirike, autorja i prdor pr t nxjerr n spi-kam furtunat shpirtrore t Aurelit n astet kur zemra e tij e ndien nga afr stuhin e afsheve t dashuris s par q po ia pushtojn zemrn cep m cep.

Veoria e prshkrimeve lirike qndron n faktin se autorja i jep ato n formn e fluturimeve lirike, duke br ksisoj nj ndryshim sa in-teresant, aq edhe t papritur n vijn kompozicionale t novels. Por nuk mund t mos theksohet edhe fakti tjetr q prshkrimet lirike, pr autoren e ksaj novele, prbjn nj prov t vrtet t shprfaqjes s talentit t saj.

Autorja e mbyll noveln me nj paragraf me domthnie filozofike: Dashuria e vrtet, me gjith ngjyrat, zrat dhe forcn vitale t saj, jetohet vetm nj her. Kjo sht dashuria e pavdekshme q nuk shlyhet kurr nga kujtesa, e cila l pas ve brenga dhe mall Nj mall i pashuar!

Kjo domethnie filozo-fike, m solli n kujtes nj aforizm t shklqyer t peda-gogut t shquar ukrainas, Vasil Suhomlinski (1918-1970), n t ciln thot: Dashuria sht m e madhe se Hyjnia. Ajo sht bukuria dhe pavdeksia e amshuar e njeriut. Ne shndr-rohemi n nj grusht eshtrash, kurse dashuria mbetet e pr-jetshme.

FAQE 12 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

Libri....

- vijon n faqe 13 -

Kujtimet e rnomrdinPjes nga libri Prapaskenat e kapitullimit t Millosheviit e shtpis Botuese Helga Secrets

Jugosllavia - prov e vshtir pr Shtpin EuropianeN qoft se zjarri nuk shuhet - ai, pothu-

ajse i fikur, qoft edhe nga nj fllad i leht, shprthen me nj forc t re. Pr kt u bindm pr t disatn her, n pranver t vitit 2001. Mbas tragjedis kosovare t vitit 1999, situata n Ballkan filloi t marr for-mn e nj krize t thell dhe t vshtir pr tu zgjidhur. Por, tashm, ngjarjet silleshin rrotull ish Republiks Federative Ju-gosllave t Maqedonis. Atje shprthyen mosmarrveshje t thella midis popullsis vendase maqedonasve dhe shqip-tarve etnik.

Grindjet u kthyen shpejt n prleshje t armatosura dhe m von n veprime t hapura luftarake, me prdorimin e avia-cionit, artileris, me shprthime bombash e granatash. Ekranet e televizorve mbusheshin me pamje t qyteteve dhe fshatrave t shkatrruara e t boshatisura. Turmat e refugjatve mbush-nin rrugt. Aren e radhs s gjakderdhjes u b qyteti dikur i lulzuar i Tetovs. Sa banesa t boshatisura, humbje dhe tragjedi njerzore kishte pasur para ksaj!

Pr shumknd lufta n Maqedoni nuk ishte e papri-tur, por ishte vazhdim direkt i drams jugosllave, e cila, nga fillimi i viteve 90-t t shek-ullit XX-t, ecte n gjurmt e shprbrjes s Republiks Fed-erative Socialiste Jugosllave (R F S J). Perndia e lufts bridhte npr territoret e nj vendi, dikur t bashkuar - nga Kroacia n Perndim, deri n Maqedoni n Lindje. Prpjekjet e ndrmarra nga komuniteti europian e shtyn pr nj far kohe konfliktin, por nuk e zgjidhn problemin. Rreziku i przierjes n t i forcave t treta ishte i dukshm.

Sfond i paramenduar i ngjarjeve ishte arrestimi i ish presidentit jugosllav, Sllobodan Milloshevi. At e akuzuan pr krime lufte dhe e dorzuan n Gjykatn Ndrkombtare n Hag. Udhheqja e re demokra-tike jugosllave llogariste q si shprblim, t merrte kredi nga Banka Ndrkombtare dhe Fondi Monetar Ndrkombtar. Shum politikan n Jugoslla-vi, dhe jo vetm ata, kt akt e vlersuan si tradhti q kurrsesi nuk e bashkonte kombin.

Dihet se gjyqi kundr Millosheviit, u kthye me von n fars, ndrsa vet ish presidenti jugosllav filloi t fliste, tashm jo si i akuzuar, por m shum si akuzues, duke hequr dor edhe nga shrbimi i avokatve. Edhe nj tregues kuptimplot: Perndimi shum shpejt filloi t mos interesohej m pr Millosheviin e prm-bysur, sepse atij i doln prpara probleme t tjera, interesa dhe kundrshtar t rinj.

far dua t theksoj tjetr? Pr her t par q nga krijimi, NATO krijoi precedent - prdori forcn ushtarake n Europ, prtej zons se vet t prgjegjsis. N vitin 1999, Europa, praktikisht doli e ndar: edhe me kufij, edhe ideologjikisht. Udhheqja ruse i dnoi veprimet e NATO-s si t padrejta dhe jasht do mase. Pr m shum se nj vit u ndrpren marrdhniet midis Rusis dhe NATO-s. Shtetet e Bashkuara dhe vendet e Ale-ancs s Atlantikut t Veriut kishin ndrmend t vepronin pa Organizatn e Kombeve t Bashkuara, duke vn kshtu n rrezik vet ekzistencn e organizats botrore, e krijuar, pr t rregulluar marrdhniet reciproke midis vendeve mbi baza t civilizuara.

Kriza ballkanike u b nj prov jashtzakonisht serioze pr krahun perndimor n kontinentin europian. Valuta e unifikuar, hapja e kufijve, t gjitha kto mund t bheshin t paqena dhe situata n Evrop t kthehej n koht e para 60 viteve.

far dhe si mund t sigurohej uniteti i krejt Europs? Dhe a jan t pa-jtueshme uniteti me poli-tikn e blloqeve ushtarake? Pr tju prgjigjur ktyre pyetjeve duheshin gjetur pi-kat e takimit, n pikpamje e mendime, t t gjith atyre q direkt apo indirekt u prfshin n kto ngjarje. Edhe fakti q, pr shembull, Rusia sot sht prfshir n Organizatn Botrore t Tregtis, lufton aktivisht kundr terrorizmit ndrkombtar, ka rivendosur marrdhniet me NATO-n, e madje po shkon drejt krijimit t nj mekanizmi bashkpunimi midis shteteve, si antare e plot e njzetshes - t gjitha kto jan rezultat i nxjerrjes s msi-meve nga kriza ballkanike e vitit 1999, rezultat i krkimeve t mundimshme t nj linje t prbashkt sjelljeje n marrd-hniet ndrkombtare.

Kriza ballkanike e ka br m t dukshme politiken e jashtme t Rusis. Ajo tregoi se Rusia ka, dhe do t ket gjithmon, qndrimin e vet politik t veant n prob-lemet ndrkombtare. sht e domosdoshme q ky qndrim, duhet marr parasysh. Edhe nj msim tjetr sht se, politika e jashtme ruse nuk duhet t formohet m nga nj grup i ngusht personash, se me at jan marr profesionist q mbi gjithka ven interesat kombtare t Rusis, njerz q analizojn me gjakftohtsi dhe marrin parasysh opinionin e shoqris. Dhe taksapaguesit, q me parat e tyre mbajn kta

pro-fesionist, kan t dejt t krkojn llogari pr punn e br.

Mendoj se kan ikur nj her e prgjithmon ato koh kur, gjat marrjes s vendimeve t rndsishme, mbshteteshin vetm mbi nj baz t unifikuar ideologjike. Tani, n nj mnyr apo tjetrn, duhen marr parasysh faktor t ndryshm dhe interesat, si brenda ashtu jasht ven-dit. Kriza ballkanike nxori lakuriq edhe nj seri prob-lemesh shum t dhimbshme pr Rusin. Pr shembull prob-lemi i aleancave. Me k duhet bashkpunuar n radh t par? cilat jan interesat tona n Europ dhe n bot? Si duhet t`i mbrojm ato?

N ato dit t vshtira pranver-ver t vitit 1999, shum rus, jo krejt kot bnin pyetje shqetsuese: a nuk e pret n perspektiv edhe vendin ton dika e ngjashme me shprbrjen e Jugosllavis? A nuk jan veprimet lufta-rake kundr Jugosllavis, nj lloj paralajmrimi edhe pr Rusin?

Parimisht, lidhur me kt dua t theksoj: n politik dhe n histori, sht e vshtir dhe shpesh her nuk sht produk-tive t bhen paralele. Nuk duhet rn n eufori t tepruar; msimet e historis sht mir t kujtohen gjithmon. N realitetin tepr t ngatrruar t bots s sotme, politikant e sotm, nuk sht e teprt t din edhe fjalt e njohura t Aleksandrit III se Rusia nuk

ka aleat t tjer prve Ush-tris dhe Flots s vet.

Sigurisht, Rusia - nuk sht Jugosllavi, megjithse ne kemi shum gjra t prbashkta n marrdhniet ndrnacionale. Pr shembull, sht i ngjashm problemi i organizimit administrativo-nacional (pr Jugosllavin: republika, krahina autonome, rajone, komuna), problemi i kufijve t brendshm.

Ndryshimet e tyre, shpesh her, t bra n mnyr arbitrare, t bazuara n emo-cionet personale, her t ud-hheqsve partiak, e m von atyre demokrat - sht nj gj tepr e rrezikshme, vea-nrisht n qoft se kujtesa popullore ruan konfiguracione t tjera, apo organizim tjetr shoqror.N vitet 90-t ne jemi prplasur me kto dhe i dim nga shembulli i Krimes dhe Kaukazit. Pikrisht kto probleme u shfaqn me mpre-htsi t veant n Jugosllavi, t cilat, gjat tentativave pr t`i zgjidhur, shkaktuan nj val egrsish reciproke.

I pazvendsueshmi Josif Broz Tito q ka udhhequr Jugosllavin nga viti 1945 deri n vitin 1980, ka ndjekur nj politik internacionaliste, t bazuar n idet komuniste. Kjo ka br q deri n nj far kohe, mosmarrveshjet nacionale t shurdhoheshin, t nivelo-heshin problemet e kufijve t brendshm midis krahinave dhe republikave, duke i quajtur ato t dors s dyt, ndrsa vet kufijt - t kushtzuar, admin-istrativ.

Josif Broz Tito, me kom-bsi gjysm kroat, gjysm slloven, i friksohej nacional-izmit serb si armiku kryesor dhe, pr realizimin e teoris internacionaliste, ka br gjithka, q brenda mundsive t shkrinte kombin serb brenda popujve t tjer, t afrt etnikisht. Por, duke e przier teorin e tij me praktikn e jets shoqrore, t organizuar n mnyr marksiste, dhe duke mos marr parasysh veorit historike e fetare t nj shteti federativ, ai kurr nuk arriti re-zultatin e dshiruar. N kushtet e reja bashkkohore, politika e tij e copzimit pr s gjalli, deri n thellsi t rrnjve, t vetdijes kombtare, doli se n t vrtet ishte nj min me veprim t ngadalshm n themelet e federats dhe, sapo dobsohen pak sustat e shtetit, ajo shprthen menjher. Me vdekjen e Titos, shprthyen kontradiktat e shuara prkoh-sisht dhe t mbuluara me iden e bukur n teori t munge-save t pamenduara mir t sistemit shtetror, urrejtjet nacional-fetare midis njerzve q popullonin Jugosllavin.

N krizn kosovare ka qen i pranishm faktori i jashtm, i cili m s shumti e ka provokuar at. Kur dobsohet shteti ose, edhe m keq, kur shembet, tek shum njerz shfaqet dshira q problemet, qllimet e veta t`i realizojn, si i thon, pr llogari t fatkeq-sis s tjetrit. Gjynah q ktij vendi t bukur, t shumvuajtur i ra ky fat.

FAQE 13 E premte, 18 Korrik 2014Fryma e Re

Libri.... Pjes nga libri Prapaskenat e kapitullimit t Millosheviit e shtpis Botuese Helga Secrets

Jugosllavia - prov e vshtir pr Shtpin EuropianeNgjarjet jugosllave i dhan shtys edhe nj tendence tjetr t rrezikshme. ka nj emrtim lufttar profesionist, apo m thjesht, mercenar. Njeri q ka pr qllim vetm t vras. Dhe pr t nuk ka rndsi ku duhet ta bj kt. Afganistanin e kan mbushur mijra profesionist t till.

Q n lashtsi, e gjendur pran Roms, Persis, Bizantit, Perandoris Osmane, Austro-Hungaris, Rusis, perandorive t kohs s Napolonit dhe Hitlerit, kjo krahin, n vartsi me zhvillimet, ka qen her monedh kmbimi, her fig-ur e rndsishme vepruese, n prplasjet e prgjithshme gjeopolitike. N kohn e vet, Jugosllavin e kan prkdhelur edhe Shtetet e Bashkuara t Ameriks, duke i dhn asaj regjimin e kombit m t favorizuar n tregti. E ushqyer nga Perndimi, ajo u b, n nj far mnyre, instrument i kundrvnies ndaj Bashkimit Sovjetik. Jo rastsisht, Jugosllavia u b frymzuesja dhe njra ndr organizatoret e Lvizjes s Vendeve t Paangazhuara, n at llojin e vet, nj alternativ ndaj rrugs socialiste.

Ktu, ndr shekuj jan prplasur katolicizmi, ortodoksia, myslimanizmi. Grupe t tra popullsie kan ndrruar fen e vet, megjithse t bashkuar me nj gjuh, me serbo-kroatishten. Nj pjes e popullsis q jeton n kt territor e q ne i quajm sllav t Jugut, historikisht e ka lidhur fatin e vet me Perndimin, ndrsa pjesa tjetr, me Lindjen. N kt kryqzim rrugsh, nga Evropa n Afrik, Azi dhe n Lindjen e Afrme, sht zhvilluar luft e pandrprer pr influenc, sepse praktikisht ktu kryqzoheshin interesat e t gjitha shteteve.

Ne edhe sot jemi t lid-hur me kt rajon, nprmjet shum fijeve, historike, kul-turore, strategjike, kemi ktu influencn ton, dhe ne n asnj mnyr nuk duhet ta dobsojm at. Por sht i papranueshm qndrimi i thjeshtzuar, shikimi nga nj knd dhe n nj plan i ktij vendi, pamja bardh e zi e situats, si mkatojn politikant e lart t vendeve t tjera, q kan marr pr-sipr rolin e padshiruar t realizuesve t rinj t zgjidhjes s fatit. Si n