ΝΟΥΝΟΥ(friesland campina hellas)- maria balaska

ΜΑΡΙΑ ΜΠΑΛΑΣΚΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ, ΑΚΑΔ.ΕΤΟΣ 2015-16

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ & ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

“ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΝΟΥΝΟΥ HELLAS S.A.”

ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΔΡ.ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ:11/01/2016

& ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

ΝΟΥΝΟΥ (FRIESLAND CAMPINA HELLAS)

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Περιεχόμενα………………………………………………………………………. Σελ. 2

Ιστορικό της επιχείρησης ………………………………………………………... Σελ. 3

Προϊόντα και Υπηρεσίες…………………………………………………………. Σελ. 4

Βασικά Οικονομικά Στοιχεία……………………………………………………. Σελ. 10

Εξωτερικό Περιβάλλον…………………………………………………………… Σελ.10

Ανάλυση Ευρύτερου Μάκρο-Περιβάλλοντος…………………………………… Σελ.11

Ανάλυση Ανταγωνιστικού Μίκρο-Περιβάλλοντος……………………………… Σελ.14

Εσωτερικό Περιβάλλον…………………………………………………………… Σελ.16

Ανάλυση SWOT της επιχείρησης ……………………………………………….. Σελ. 17

Παρούσα Στρατηγική Επίτευξης Ανταγωνιστικού Πλεονεκτήματος(Competitive Strategy) Σελ.18

Εταιρική Στρατηγική (Corporate Strategy)……………………………………… Σελ. 19

Προτεινόμενες Εταιρικές & Ανταγωνιστικές Στρατηγικές ……………………… Σελ. 19

Προτεινόμενες Αλλαγές για την Υλοποίηση των Εναλλακτικών Στρατηγικών… Σελ.20

Βιβλιογραφία………………………………………………………………………… Σελ.21

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ


FRIESLAND CAMPINA HELLAS- NOYNOY

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ

Η Friesland Campina Hellas αποτελεί θυγατρική εταιρεία της Royal Friesland Campina μια από τις πέντε μεγαλύτερες εταιρείες παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων στον κόσμο, με συνεταιριστική βάση 19.000 γαλακτοπαραγωγών, με παγκόσμια εμβέλεια και βαθιά παράδοση που ξεπερνά τα 140 χρόνια. Η Royal Friesland Campina είναι μία εταιρία με νέο όνομα, αλλά μακρά ιστορία. Μία ιστορία που ξεκινά από την ίδρυση ενός τοπικού συνεταιρισμού γαλακτοκομικών το 1871 από μία ομάδα κτηνοτρόφων στην Ολλανδία και φτάνει μέχρι το σήμερα που αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους συνεταιρισμούς γαλακτοκομικών στον κόσμο. Στην Ελλάδα, η Friesland Campina Hellas ουσιαστικά ταυτίζεται με τα προϊόντα ΝΟΥΝΟΥ, που για περισσότερα από 80 χρόνια, καλύπτουν τις καθημερινές διατροφικές ανάγκες της ελληνικής οικογένειας. Μερικά ενδεικτικά στοιχεία για τη «μητέρα» εταιρία Friesland Campina, η οποία δραστηριοποιείται στον κλάδο των ειδών διατροφής, αποδεικνύουν το κύρος της με χαρακτηριστικά της τις 50 και πλέον εδραιωμένες μάρκες , τους 21.186 εργαζομένους, με εγκαταστάσεις και γραφεία σε 28 χώρες καθώς και με εξαγωγές σε 100 χώρες. Επιπλέον, αποτελείται από 19.244 παραγωγούς-μέλη που παρέχουν 9,3 δις. κιλά γάλα ετησίως, ενώ ο ετήσιος κύκλος εργασιών του 2013 έκλεισε στα 11,4 δις. ευρώ.

Το ιστορικό της επιχείρησης θα μπορούσε να συνοψιστεί ως προς τα παρακάτω κομβικά σημεία στη μακρά πορεία της: το 1871 η Friesland Campina οργανώνεται ως συνεταιρισμός στην Ολλανδία. Το 1879 δημιουργείται η Campina από τη συγχώνευση δύο τοπικών γαλακτοκομικών συνεταιρισμών, της Melkunie Holland και της DMV Campina. Στη συνέχεια, το 1997 τέσσερεις Ολλανδικοί συνεταιρισμοί γαλακτοκομικών ενώθηκαν για να σχηματίσουν την Friesland Coberco Dairy Food. Το 2001 η ονομασία που ίσχυε μετά τη συγχώνευση του 1997 αλλάζει από Campina Melkunie και μένει Campina. Το 2004 αποτελεί μια καθοριστική χρονιά καθώς, τότε έλαβαν χώρα δύο σημαντικές εξελίξεις για την εταιρία. Αφενός, ανακοινώνονται σχέδια για συγχώνευση από την Campina και την Arla, έναν δανέζικο γαλακτοκομικό συνεταιρισμό. Αφετέρου, η Friesland Campina εισέρχεται στην κατηγορία υψηλών προϊόντων γιαούρτης με αρχική επένδυση ύψους 20 εκ. ευρώ για τη δημιουργία υπερσύγχρονου εργοστασίου παραγωγής γιαουρτιού στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στη ΒΙ.ΠΕ Πατρών. Ωστόσο, την αμέσως επόμενη χρονιά, συγκεκριμένα τον Απρίλιο του 2005, το σχέδιο για συγχώνευση με την Arla διαλύεται για άγνωστους λόγους μολονότι σχέδια για άλλες μορφές συνεργασίας ακόμα λέγεται ότι εξετάζονται. Στις 19 Δεκεμβρίου 2007 η Campina και η Friesland Foods ανακοίνωσαν ότι οι εταιρίες εξερευνούσαν την πιθανότητα μιας συγχώνευσης. Η Ε.Ε αποδέχτηκε τη συγχώνευση των δυο συνεταιρισμών υπό την προϋπόθεση ότι θα εκποιούσαν κάποιες μονάδες τυροκομικών και γαλακτοκομικών ποτών. Επίσης, το 2007 είναι η χρονιά κατά την οποία η εταιρία εισέρχεται δυναμικά στην αγορά κίτρινου τυριού με την επωνυμία ΝΟΥΝΟΥ. Το 2011 γίνεται η ένωση με την Campina και η προσθήκη των Milner και Fina στην γκάμα των προϊόντων, ενώ παράλληλα στις αρχές του Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς ξεκίνησε η λειτουργία της μονάδας γάλακτος στην Πάτρα, η οποία αποτελείται από τέσσερεις καινούριες γραμμές παραγωγής γάλακτος. Φέτος, το 2015 λανσαρίστηκε στην αγορά μια καινούρια κατηγορία προϊόντων , το ΝΟΥΝΟΥ Εκλεκτό.

ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ



Σήμερα, η εταιρία διαθέτει στην ελληνική αγορά μια ολοκληρωμένη γκάμα σε όλες τις κατηγορίες γαλακτοκομικών προϊόντων, η οποία περιλαμβάνει βρεφικά γάλατα και κρέμες, γάλατα εβαπορέ υψηλής παστερίωσης, γιαούρτια, κρέμες γάλακτος και τυριά με τις επωνυμίες ΝΟΥΝΟΥ, FRISO, MILNER και FINA. Παράλληλα, διακινεί προϊόντα για επαγγελματική χρήση με τις επωνυμίες FRICP, DEBIC, FRISIAN COW, ΜΙΚΡΗ ΟΛΛΑΝΔΕΖΑ και FARM (www.nounou.gr). Γεωγραφικά καλύπτει όλη την Ελλάδα, ενώ η εταιρία προμηθεύει τους πελάτες από κεντρικές αποθήκες στον Ασπρόπυργο Αττικής με την παράλληλη λειτουργία περιφερειακών διαμετακομιστικών κέντρων στη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα. Όλες οι μεγάλες αλυσίδες εξυπηρετούνται απευθείας, ενώ 65 περίπου συνεργάτες καλύπτουν την υπόλοιπη Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των μικρών επαρχιών και των νησιών. Έτσι, και με τη συμβολή χονδρέμπορων και διανομέων, η διανομή καλύπτει σχεδόν το σύνολο των 20.000 καταστημάτων τροφίμων που υπάρχουν στην Ελλάδα. Επίσης, καλύπτονται πολλά φαρμακεία και οι μεγαλύτερες μονάδες στην επαγγελματική αγορά, όπως ξενοδοχεία, εστιατόρια, catering κλπ. Τα προϊόντα ΝΟΥΝΟΥ απευθύνονται σε όλη την οικογένεια, με ιδιαίτερη έμφαση στις νέες μητέρες και τα μωρά τους για τις οποίες έχει καθιερώσει και στο site της το School for Moms μια σελίδα ειδικά για εκείνες, με συμβουλές, κατατοπισμό ως προς τα προϊόντα και τη χρήση τους, ενδιαφέροντα άρθρα και πολλές ακόμα δραστηριότητες. Η εταιρία επικοινωνεί τα προϊόντα της μέσω διαφημίσεων στην τηλεόραση, προωθητικών ενεργειών ανά περιόδους, με χορηγίες σε εκπομπές μαγειρικής και μέσω του επίσημου site της. Πιο συγκεκριμένα, τα προϊόντα ΝΟΥΝΟΥ διακρίνονται στις παρακάτω κατηγορίες:

Συμπυκνωμένο Γάλα: Το συμπυκνωμένο γάλα ΝΟΥΝΟΥ πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 1929, μέσω αντιπροσώπου και γρήγορα έγινε συνώνυμο του γάλακτος για παιδιά. Στη δεκαετία του 80, η γκάμα προϊόντων ΝΟΥΝΟΥ επεκτάθηκε με το συμπυκνωμένο γάλα ΝΟΥΝΟΥ Light και τις μερίδες γάλακτος ΝΟΥΝΟΥ. Στη δεκαετία του 90 εισήλθε στην αγορά με τα εμπλουτισμένα συμπυκνωμένα γάλατα για βρέφη και παιδιά προσχολικής ηλικίας, Νoulac και NOYNOY kid. Γάλα Ψυγείου: Το ΝΟΥΝΟΥ δημιούργησε το 1996 μια νέα κατηγορία γάλακτος ψυγείου σε Πανευρωπαϊκό επίπεδο, λανσάροντας στην ελληνική αγορά το γάλα υψηλής παστερίωσης ΝΟΥΝΟΥ Family, πρωτοστατώντας έτσι στη δημιουργία της νέας ευρωπαϊκής νομοθεσίας.Λίγο αργότερα, το 2000, έθεσε τις βάσεις στην κατηγορία των λειτουργικών τροφίμων με το λανσάρισμα του ΝΟΥΝΟΥ Calciplus. Το 2001, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για παιδικό γάλα ψυγείου, η ΝΟΥΝΟΥ δημιούργησε το εμπλουτισμένο γάλα ΝΟΥΝΟΥ kid.To 2011, η παραγωγή των ΝΟΥΝΟΥ Family, NOYNOY Calciplus και NOYNOY kid μεταφέρθηκε στην Ελλάδα, σε μια νέα, σύγχρονη μονάδα παραγωγής γάλακτος στην Πάτρα.To 2013, το ΝΟΥΝΟΥ μεγάλωσε την προϊόντική του γκάμα με τη δημιουργία του παιδικού γάλακτος ψυγείου Noulac, το οποίο σχεδιάστηκε για να καλύπτει τις διατροφικές ανάγκες των παιδιών από το 1ο έτος.

Σοκολατούχο Γάλα: Στην κατηγορία αυτή λανσαρίστηκαν το ΝΟΥΝΟΥ Choice και το NOYNOY Choq.

Γιαούρτι: Το ΝΟΥΝΟΥ Classic είναι η κλασσική ελληνική απόλαυση που προσφέρει όλες τις διατροφικές αξίες του γιαουρτιού για ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο. Το ΝΟΥΝΟΥ Yotopia συνδυάζει την πλούσια, βελούδινη υφή ΝΟΥΝΟΥ με φυσικές γεύσεις που καινοτομούν. Το ΝΟΥΝΟΥ Calciplus περιέχει τον ιδανικό συνδυασμό επιπλέον ασβεστίου, μαγνησίου και βιταμίνης D3, για τη μεγαλύτερη απορρόφηση και συγκράτηση του ασβεστίου από τα οστά. Τέλος το Noulac βασίζεται στο Πρότυπο Σύστημα Παιδικής Διατροφής ΝΟΥΝΟΥ και είναι ειδικά σχεδιασμένο για τις ιδιαίτερες διατροφικές απαιτήσεις της βρεφικής ηλικίας.



Τυριά: Η Friesland Campina Hellas, εισήλθε δυναμικά και στην αγορά του κίτρινου τυριού το 2007, με το όνομα ΝΟΥΝΟΥ. Κάθε τυρί, αποτελεί μια ιδιαίτερη πρόταση για τις ξεχωριστές ανάγκες του καθενός αλλά και ολόκληρης της οικογένειας. MILNER, NOYNOY, FINAΝΟΥΝΟΥ GOUDA : Φτιαγμένο αποκλειστικά από φρέσκο αγελαδινό γάλα, 1 φέτα Gouda NOYNOY 30gr φτιάχνεται από 1,5 ποτήρι φρέσκο παστεριωμένο γάλα (300ml), γι' αυτό και είναι πλούσια σε ασβέστιο και πρωτεΐνες.



ΝΟΥΝΟΥ E ΝΤΑΜ: Το ΝΟΥΝΟΥ Edam παράγεται αποκλειστικά από φρέσκο αγελαδινό γάλα, ωριμάζει σε ξύλινα ράφια και χαρίζει υπέροχη, αυθεντική γεύση και υψηλή θρεπτική αξία.

ΝΟΥΝΟΥ LIGHT 11% & 18% : Το ΝΟΥΝΟΥ Light 11% και 18% είναι η ιδανική πρόταση για όσους θέλουν να διατηρούν τη φόρμα τους, από μερικώς αποβουτυρωμένο γάλα αγελάδος και με όλη τη θρεπτική αξία που χρειαζόμαστε.

Κρέμες Γάλακτος ΝΟΥΝΟΥ: Η κρέμα γάλακτος ΝΟΥΝΟΥ αποτέλεσε το πρώτο προϊόν κρύας διανομής της εταιρείας. Η κρέμα γάλακτος ΝΟΥΝΟΥ, από αγνό φρέσκο αγελαδινό γάλα, είναι ιδανική για πλούσια, λαχταριστή γεύση στα φαγητά και τα γλυκά. Το 2001 λανσάρεται η κρέμα γάλακτος ΝΟΥΝΟΥ Light και το 2004 η έτοιμη σαντιγί ΝΟΥΝΟΥ, οι οποίες συμπληρώνουν την



γκάμα των κρεμών γάλακτος, καλύπτοντας έτσι και το αναπτυσσόμενο κομμάτι των light προϊόντων στην ελληνική αγορά. Το 2006 λανσάρεται η σειρά ΝΟΥΝΟΥ telia, τρία πρωτοποριακά προϊόντα, λόγω της πρακτικής τους συσκευασίας, της πληθώρας κωδικών σε λιπαρά (3% και 15%), καθώς και λόγω των ιδιαιτέρων χαρακτηριστικών των προϊόντων, δεν κόβουν με όξινα συστατικά, αντέχουν σε υψηλές θερμοκρασίες και δένουν γρήγορα.

Κρέμα Σαντιγύ ΝΟΥΝΟΥ:

ΒΡΕΦΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗΟι Παιδικές Τροφές ΝΟΥΝΟΥ αποτελούνται από τη σειρά Βρεφικών και Νηπιακών Γαλάτων FRISO, καθώς και από τις Βρεφικές Κρέμες ΝΟΥΝΟΥ με πρεβιοτικά. Η σειρά Βρεφικών και Νηπιακών Γαλάτων FRISO περιλαμβάνει ειδικά τροποποιημένα γάλατα σε σκόνη για βρέφη, πρώτης, δεύτερης και τρίτης βρεφικής ηλικίας καθώς και γάλατα για την περίοδο της νηπιακής & προσχολικής ηλικίας. Οι συνθέσεις τους καλύπτουν πλήρως τις διατροφικές ανάγκες των βρεφών και των νηπίων, ενώ χαίρουν ευρείας αποδοχής από τον παιδιατρικό κόσμο. Οι Βρεφικές Κρέμες ΝΟΥΝΟΥ είναι εμπλουτισμένες με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά στις ιδανικές αναλογίες ώστε να καλύπτουν τις αυξημένες ανάγκες του βρέφους σε πρωτεΐνες, σίδηρο και ενέργεια για τη σωστή ανάπτυξή του. Επιπλέον, προσφέρουν ποικιλία 7 υπέροχων γεύσεων: Κρέμα Βανίλια, Φαρίν Λακτέ, Μπισκοτόκρεμα, Κρέμα 7 Δημητριακών, Φρουτόκρεμα 5 Φρούτα, Φρουτόκρεμα 3 Φρούτα και Προψημένο Ρυζάλευρο. Επίσης, τώρα η Φαρίν Λακτέ ΝΟΥΝΟΥ διατίθεται και σε Νέα Πρακτική Συσκευασία που περιέχει 6 φακελάκια. Ένα φακελάκι αντιστοιχεί σε ένα γεύμα.



ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΑ ΒΡΕΦΙΚΑ & ΠΑΙΔΙΚΑ ΓΑΛΑΤΑ

ΝΟΥΝΟΥ KID : ειδικά μελετημένο για παιδιά από 2 ετών .

ΝΟΥΝΟΥ NOULAC :

ΚΑΙΝΟΥΡΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ:ΝΟΥΝΟΥ ΕΚΛΕΚΤΟ Στην νέα αυτή κατηγορία που λάνσαρε αρκετά πρόσφατα η εταιρία, ο καταναλωτής μπορεί να βρει το στραγγιστό γιαούρτι ΝΟΥΝΟΥ Εκλεκτό, το γάλα Εκλεκτό καθώς και το ημίσκληρο τυρί ΝΟΥΝΟΥ Εκλεκτό. Όλα τα προϊόντα ΝΟΥΝΟΥ Εκλεκτό φέρνουν την παράδοση στο σήμερα. Το γιαούρτι



παράγεται με φρέσκο ελληνικό γάλα, ενώ το τυρί δημιουργήθηκε καθαρά από Έλληνες τυροκόμους με αιγοπρόβειο και αγελαδινό γάλα και έπειτα από 4 μήνες ωρίμανσης. Το γάλα Εκλεκτό είναι φρέσκο γάλα ημέρας από επιλεγμένες ελληνικές φάρμες και 100% ελληνικό.

ΒΡΕΦΙΚΟ ΓΙΑΟΥΡΤΙΝΟΥΝΟΥ NOULAC :

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗΤο τμήμα προϊόντων επαγγελματικής χρήσης προσφέρει μια ευρεία γκάμα προϊόντων, μερίδες γάλακτος NOYNOY και ΝΟΥΝΟΥ BARISTAS GOLD.

BARISTAS GOLD : Το BARISTA'S GOLD εγγυάται ένα τέλειο, ομοιογενές αφρόγαλα με συμπαγή, κρεμώδη υφή και μεταξένια επιφάνεια. Δεν περιέχει συντηρητικά. Είναι διαθέσιμο σε Πλήρες (3,6% λιπαρά).


http://s.iktmmny.com/click?v=R1I6NDAwNTk6MTA5Njpnb2xkOjgyNTAzZjBjNDVhMDMxOWQzNDA0ZDUwNWJkNDdjMWI0OnotMjIwMi03NzMxMzE5NTp3d3cubm91bm91LmdyOjQ5MDEzOjM2NTc2OTQ3ZmNhNzUxMTU5NDBhN2RlMDhlNDRlNGUxOmZlYTg2ZTg0YjAxNDRlOTA4YzJiOTU1ZDRiMjFhOWM0OjA6ZGF0YV9zcyw3Mjh4MTM2NjtkYXRhX3JjLDE7ZGF0YV9mYixubzs6NDM1ODIzMQ&subid=g-77313195-cf6fe99695b64f0194320d6d9cde3443-&data_ss=728x1366&data_rc=1&data_fb=no&data_tagname=A&data_ct=image_only&data_clickel=link


ΒΑΣΙΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, του έτους 2015, η ΝΟΥΝΟΥ (Friesland Campina Hellas) παρουσίασε βελτίωση των κερδών της ακόμα και σε ένα τόσο δύσκολο οικονομικό περιβάλλον όσο αυτό που διανύουμε. Η διοίκησή της δήλωσε ικανοποιημένη για τα αποτελέσματα του 2014, λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική πορεία που κατέγραψε η αγορά, καθώς οι πωλήσεις της εταιρείας υποχώρησαν κατά 5,66%, φτάνοντας τα 287 εκατ. ευρώ από 304 εκατ. ευρώ το 2013. Ωστόσο, σημείωσε βελτίωση των κερδών της, η οποία αποδίδεται στις κινήσεις εξορθολογισμού του λειτουργικού κόστους που πραγματοποίησε η διοίκηση. Ειδικότερα, τα κέρδη προ φόρων ενισχύθηκαν κατά 57% και ανήλθαν σε 951.272 ευρώ από 606.756 ευρώ, ενώ τα αποτελέσματα μετά φόρων κατέγραψαν θετικό πρόσημο και ανήλθαν σε 160.000 ευρώ έναντι ζημιών ύψους 861.177 ευρώ το 2013. Για το πρώτο εξάμηνο του 2015, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Friesland Campina Hellas, Κωνσταντίνο Μαγγιώρο , η εταιρία κατέγραψε σταθερές πωλήσεις, ενώ στοχεύει στη διεύρυνση του μεριδίου της στην αγορά με νέα προϊόντα. Στην κατεύθυνση αυτή λάνσαρε και την καινούρια σειρά προϊόντων ΝΟΥΝΟΥ ΕΚΛΕΚΤΟ κάνοντας ουσιαστικά την είσοδό της στην αγορά φυσικών γαλακτοκομικών προϊόντων, από την οποία έχουν υψηλές προσδοκίες.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ

Ως εξωτερικό περιβάλλον ορίζουμε τους εξωτερικούς παράγοντες για μια επιχείρηση/ εταιρία, οι οποίοι την επηρεάζουν. Οι παράγοντες αυτοί συνήθως αλλάζουν κατάσταση με την πάροδο του χρόνου. Οι μεταβάσεις από την μια κατάσταση στην άλλη διαμορφώνουν το έξω από την επιχείρηση περιβάλλον και δημιουργούν ευκαιρίες ανάπτυξης (Opportunities) ή και απειλές (Threats) για την ύπαρξη και την λειτουργία της (Παπαδάκης Β.; 2007). 'Ολη αυτή η αέναη διαδικασία εισαγάγει αβεβαιότητα και αυξάνει το βαθμό πολυπλοκότητας και μεταβλητότητας του συστήματος. Οι επιχειρήσεις όπως είναι αναμενόμενο προσπαθούν να μειώσουν την αβεβαιότητα κατά το δυνατό αφενός μελετώντας τις αλλαγές ή "τα σημάδια" του έξω από αυτές περιβάλλον, αφετέρου να προσπαθώντας με τις ενέργειες τους να επηρεάσουν το περιβάλλον τους.( Τερζίδης, 2004) . Το εξωτερικό περιβάλλον μπορεί να διαχωριστεί σε



δύο υποκατηγορίες: το ευρύτερο εξωτερικό περιβάλλον ή μάκρο-περιβάλλον και το άμεσο εξωτερικό περιβάλλον ή μίκρο περιβάλλον.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΡΥΤΕΡΟΥ ΜΑΚΡΟΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Η ανάλυση του ευρύτερου μάκρο-περιβάλλοντος εστιάζει στις διαφαινόμενες τάσεις και τα γεγονότα που είναι δυνατόν να επηρεάσουν την επιχείρηση και την στρατηγική της είτε άμεσα είτε έμμεσα (Β. Μ. Παπαδάκης 2012). Σύμφωνα με την ανάλυση PEST-DG (Political Economic Social Technological – Demographic Global) το ευρύτερο μάκρο-περιβάλλον μιας επιχείρησης θα μπορούσε να διαχωριστεί σε έξι επιμέρους διαστάσεις: α) το οικονομικό περιβάλλον, β) το τεχνολογικό περιβάλλον, γ) το πολιτικό- νομικό περιβάλλον, δ) το κοινωνικό- πολιτιστικό περιβάλλον, ε) το δημογραφικό περιβάλλον και στ) το παγκόσμιο περιβάλλον και έτσι να μελετηθεί υπό αυτές τις οπτικές γωνίες.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η ανάλυση εστιάζεται στο μάκρο-οικονομικό περιβάλλον και στις επιδράσεις που αυτό ασκεί πάνω στην επιχείρηση. Αναφέρεται κυρίως στην κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα οικονομικά μεγέθη της χώρας ή της περιοχής στην οποία δραστηριοποιείται μια επιχείρηση, καθώς και στις γενικότερες οικονομικές εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα και είναι πιθανόν να επηρεάσουν τη λειτουργία της (π.χ. ακαθάριστο εθνικό προϊόν, επιτόκια, προσφορά χρήματος, πληθωριστικές τάσεις, επίπεδο ανεργίας, διαθέσιμο εισόδημα κλπ.) Βέβαια σε ορισμένες περιπτώσεις θα πρέπει κανείς να μη μελετάει αποκλειστικά το γενικό επίπεδο της οικονομίας αλλά και την κατάσταση του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιείται ή επιθυμεί να πραγματοποιήσει μια επένδυση (Β.Μ. Παπαδάκης 2012). Στο σύνολό της η Friesland Campina σύμφωνα με την οικονομική αναφορά της για το πρώτο μισό του 2015, παρουσίασε σημαντικά υψηλότερο κέρδος και σταθερά έσοδα σε μια αβέβαιη παγκόσμια αγορά (https://www.frieslandcampina.com/app/uploads/sites/2/2015/08/FrieslandCampina-Half-year-report-2015-hr.pdf ) . Υπήρξε μεγέθυνση στην Κίνα, το Χόνγκ-Κόνγκ, την Ινδονησία, την Αφρική, την Νοτιοανατολική Ευρώπη , ωστόσο τα μεγέθη στη Δυτική Ευρώπη ήταν χαμηλότερα λόγω δύσκολων συνθηκών αγοράς. Στην Ελλάδα ειδικότερα, τα έσοδα έπεσαν λόγω μείωσης των τιμών, μολονότι τα μεγέθη και το λειτουργικό κέρδος αυξήθηκαν παρά την επιδείνωση της οικονομικής κατάστασης και των συνθηκών αγοράς. Τα μερίδια της αγοράς έπεσαν με εξαίρεση το τυρί ΝΟΥΝΟΥ. Για το πρώτο εξάμηνο του 2015, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Friesland Campina Hellas, Κωνσταντίνο Μαγγιώρο, η εταιρεία κατέγραψε σταθερές πωλήσεις. Έχοντας πίσω της τη μητρική της εταιρία, έναν κολοσσό στη γαλακτοβιομηχανία, η ΝΟΥΝΟΥ προχωρά με αισιοδοξία και κύρος στην ελληνική αγορά.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η διάσταση αυτή της περιβαλλοντικής ανάλυσης αφορά τις τεχνολογικές τάσεις ή τεχνολογικά επιτεύγματα που λαμβάνουν χώρα έξω από την αγορά και είναι δυνατό να έχουν σημαντική επίδραση στην επιχείρηση και τη στρατηγική της. Οι τάσεις αυτές μπορεί να αποτελούν ευκαιρίες για εκείνες τις επιχειρήσεις που έχουν τη δυνατότητα να τις εκμεταλλευτούν και να τις εισάγουν αποτελεσματικά στις δραστηριότητές τους. Ωστόσο, μια νέα τεχνολογία είναι δυνατό να αποτελεί και μια πολύ σημαντική απειλή για μια επιχείρηση, εάν η επιχείρηση δεν προσαρμοστεί αρμονικά σε αυτή (Β.Μ. Παπαδάκης 2012). Στον κλάδο δραστηριοποίησης των τροφίμων η τεχνολογία προσφέρει μεγάλο φάσμα δυνατοτήτων, οι οποίες έχουν ανεβάσει το επίπεδο της παραγωγής ποιοτικά πολύ υψηλά. Στη ΝΟΥΝΟΥ Hellas έχουν υιοθετηθεί υπερσύγχρονες τεχνικές με χαρακτηριστικές την ρομποτική παλετοποίηση, το βιολογικό καθαρισμό, τεχνολογικό περιβάλλον τελευταίας τεχνολογίας που φτάνει έως τον φωτισμό με ενεργειακές λάμπες προς αποφυγή κατασπατάλησης ενέργειας. Ως προς τη μεταφορά των προϊόντων ενδεικτικά αναφέρεται το Σύστημα Συνδυασμένων Μεταφορών “ΝΟΥΝΟΥ on Board”, με το


https://www.frieslandcampina.com/app/uploads/sites/2/2015/08/FrieslandCampina-Half-year-report-2015-hr.pdf



πρωτοποριακό σύστημα Συνδυασμένων Μεταφορών (Intermodal Transportation) για τη μεταφορά γαλακτοκομικών προϊόντων ψυγείου. Το νέο κτίριο Eco των κεντρικών γραφείων στο Μαρούσι, το οποίο είναι σχεδιασμένο με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, χάρη στη βιοκλιματική αρχιτεκτονική και οικολογική δόμησή του αποτελεί ένα ακόμα δείγμα του βαθμού με τον οποίο η εταιρία στο σύνολό της συμβαδίζει με τις πρόοδο της τεχνολογίας και τον παράλληλο σεβασμό προς το περιβάλλον.

ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η πολιτική/νομική διάσταση αναφέρεται στους νόμους, τους κυβερνητικούς φορείς και τις διάφορες ομάδες πίεσης που επηρεάζουν τους σύγχρονους οργανισμούς είτε άμεσα είτε έμμεσα. Η προσθήκη ή η αφαίρεση ενός νομοθετικού ή ρυθμιστικού περιορισμού από την κυβέρνηση μιας χώρας είναι δυνατό να δημιουργήσει σημαντικές στρατηγικές απειλές όσο και ευκαιρίες για τις επιχειρήσεις εκείνες που δραστηριοποιούνται στη συγκεκριμένη χώρα ( Β. Μ. Παπαδάκης 2012). Επιπλέον, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι ενήμερες για το σύνολο των διεθνών πολιτικών εξελίξεων, καθώς αυτές διαμορφώνουν εξίσου το εξωτερικό τους περιβάλλον. Στο υπό εξέταση νομοθετικό περιβάλλον το οποίο αφορά το γάλα και τα προϊόντα γάλακτος, τον Μάρτιο του 2014 προτάθηκε νέος νόμος ο οποίος και ψηφίστηκε, σύμφωνα με τον οποίο λειτουργεί και η ΝΟΥΝΟΥ (ΦΕΚ 30/3/2014 Υποπαραγρ. Στ. 8 σελ. 30-31). Πλέον υπάρχει εναρμόνιση με την κοινή πρακτική όλων σχεδόν των χωρών της Ευρώπης και δίνεται η δυνατότητα στο σύνολο των εγχώριων συνεταιριστικών και ιδιωτικών μονάδων παραγωγής γάλακτος να αυτοδεσμεύονται για τη διάρκεια ζωής του παραγόμενου προϊόντος γάλακτος, µε βάση τη χρησιμοποιούμενη σε κάθε μονάδα τεχνολογία και μέθοδο παστερίωσης και µε την αυτονόητη προϋπόθεση ότι πληρούν όλους τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας που έχει θέσει ο νόμος. Επιπλέον, θεσπίστηκε ειδική κατηγορία παστεριωμένου γάλακτος ημέρας, το οποίο συλλέγεται και συσκευάζεται εντός 24 ωρών µε διάρκεια ζωής συνολικά 2 ημερών. Η νομοθεσία τροποποιήθηκε και σχετικά με το παστεριωμένο γάλα αλλά και το γάλα ημέρας και ορίστηκε η διαδικασία παραγωγής του γάλακτος υψηλής θερμικής επεξεργασίας. Η ΝΟΥΝΟΥ προσαρμόζεται πλήρως με τις εγχώριες και διεθνείς διατάξεις που διέπουν τη λειτουργία του κλάδου των τροφίμων , τα συστήματα πιστοποίησης (ISO) και τα συστήματα ελέγχου τροφίμων HACCP ( Hazard Analysis Critical Control Points). Τέλος, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος είναι θέμα προτεραιότητας και πάγια δέσμευση για τη Friesland Campina Hellas. Για να επιτευχθεί η ελάχιστη δυνατή περιβαλλοντική επιβάρυνση, η εταιρία έχει υιοθετήσει μία ολοκληρωμένη προσέγγιση με συγκεκριμένες και στοχευμένες δράσεις σε κάθε επιχειρηματική της δραστηριότητα. Έτσι, η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος εντάσσεται σε όλες τις λειτουργικές διαδικασίες: από την Παραγωγή μέχρι τη Διανομή και από το Marketing και τις Πωλήσεις, μέχρι τα Logistics.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η κοινωνικο-πολιτιστική διάσταση της ανάλυσης του ευρύτερου μακροπεριβάλλοντος αναφέρεται στο ευρύτερο κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον της επιχείρησης στο οποίο μπορούμε να διακρίνουμε διάφορους παράγοντες επιρροής. Οι σημαντικότεροι από τους παράγοντες αυτούς είναι: η διανομή του εισοδήματος, οι αλλαγές που συμβαίνουν στο τρόπο ζωής του σύγχρονου ανθρώπου, ο καταναλωτισμός, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, τα lifestyle trends, το επίπεδο μόρφωσης, τα κοινωνικά πρότυπα, εθνικοί/θρησκευτικοί παράγοντες, η στάση των ατόμων απέναντι στην εργασία και τον ελεύθερο χρόνο. Ο τρόπος που αναμένεται να εξελιχθούν οι παραπάνω παράγοντες στο μέλλον αποτελεί για τις επιχειρήσεις τόσο επικείμενες απειλές όσο και ευκαιρίες για περαιτέρω ανάπτυξη (Β. Μ. Παπαδάκης 2012). Στη διάρκεια του τελευταίου χρόνου, από τα τέλη της άνοιξης του 2014, όταν άλλαξε το νομοθετικό πλαίσιο του παστεριωμένου γάλακτος, σε πολύ σύντομο διάστημα ανατράπηκαν και οι τάσεις στην αγορά. Ως τότε το γάλα υψηλής παστερίωσης στη γενικότερη κατηγορία του παστεριωμένου



γάλακτος (δεν συμπεριλαμβάνεται στο γάλα εβαπορέ) είχε αρχίσει να κατέχει μερίδιο ελαφρώς μεγαλύτερο του παστεριωμένου γάλακτος. Η αλλαγή της νομοθεσίας, σύμφωνα με την οποία επιμηκύνθηκε ο χρόνος ζωής του παστεριωμένου γάλακτος - χαμηλής θερμικής επεξεργασίας θεωρείται πλέον - από πέντε σε επτά ημέρες, έπαιξε αποφασιστικό ρόλο. Λίγο-λίγο το παστεριωμένο γάλα άρχισε να κερδίζει πόντους, ώσπου τον Μάιο του 2015 είχε κατορθώσει να επαναποκτήσει το 56% - ως προς τους όγκους - της αγοράς και να περιορίσει στο 44% το γάλα υψηλής παστερίωσης. Αν και φαίνεται ότι η νέα σχέση των δύο κατηγοριών σταθεροποιείται, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι η κάμψη στην κατηγορία του γάλακτος υψηλής παστερίωσης είναι αμελητέα. Ετσι, όπως ανέφερε ο κ. Κώστας Μαγγιώρος, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, μιλώντας προς «Το Βήμα», η εταιρεία επιμελώς σχεδίασε την αντεπίθεσή της, επιχειρώντας να τοποθετηθεί «στην κατηγορία των παραδοσιακών γαλακτοκομικών προϊόντων με ένα προϊόν που έχει υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές». Πρόκειται για το γάλα με την επωνυμία «ΝΟΥΝΟΥ Εκλεκτό», με διάρκεια ζωής 10 ημερών, το πλήρες του οποίου διαθέτει 3,9% λιπαρά (είναι ελάχιστες οι περιπτώσεις αγελαδινού γάλακτος στην ελληνική αγορά με τόσο υψηλά λιπαρά, όπως δηλαδή παράγεται η πρώτη ύλη). Το νέο προϊόν δεν ανήκει σε καμία από τις δύο προαναφερόμενες κατηγορίες. Όπως εξηγεί ο κ. Μαγγιώρος, «πρόκειται για μια ενδιάμεση κατηγορία, είναι ήπιας θερμικής επεξεργασίας, η οποία όμως δεν είναι νομοθετημένη. Η θερμική επεξεργασία της πρώτης ύλης γίνεται στους 84 βαθμούς, ενώ του γάλακτος υψηλής παστερίωσης γίνεται από τους 85 ως και τους 127 βαθμούς. Η συγκεκριμένη επεξεργασία δίνει διάρκεια ζωής 10 ημερών». Στόχος της εταιρείας είναι το «ΝΟΥΝΟΥ Εκλεκτό» να αποσπάσει το 5% της αγοράς στα επόμενα τρία χρόνια. Ο κ. Μαγγιώρος αναφέρει ακόμη ότι το συγκεκριμένο γάλα και το ημίσκληρο τυρί που φέρει την ίδια επωνυμία αποτελούν την αφετηρία για τη διαμόρφωση μιας «πλατφόρμας ελληνικών παραδοσιακών προϊόντων με υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά». Επομένως, γίνεται σαφές ότι η εταιρία προσαρμόζεται και στην τάση των καταναλωτών για παραδοσιακά προϊόντα με έντονη ελληνικότητα, με τη νέα σειρά προϊόντων να φέρει σφραγίδα 100% ελληνική. Το γάλα ως ένα από τα βασικά είδη διατροφής αποτελεί ένα προϊόν με διαχρονική αξία για το καταναλωτικό κοινό. Στα παραπάνω θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και ένα σύγχρονο trend που πλέον αποκτά δυναμική λόγω και της διαδεδομένης χρήσης του διαδικτύου, και αυτό είναι η συμμετοχή διαφόρων groups με κοινά χαρακτηριστικά σε διαδραστικές δραστηριότητες. Ένα από αυτά αποτελούν οι νέες μητέρες οι οποίες ενημερώνονται και αναζητούν συνεχώς συμβουλές και forums , για τις οποίες η ΝΟΥΝΟΥ δημιούργησε στο site της το School for Moms αφουγκραζόμενη αυτή τη νέα τάση.

ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η δημογραφική διάσταση αφορά, μεταξύ άλλων, το μέγεθος του πληθυσμού, τη γεωγραφική του κατανομή, την ηλικιακή του δομή και τη διανομή εισοδήματος. Κάθε επιχείρηση που επιθυμεί να επιβιώσει και να αναπτυχθεί θα πρέπει να μελετά τις δημογραφικές τάσεις, έτσι ώστε όχι μόνο να ανακαλύπτει ευκαιρίες τις οποίες μπορεί να εκμεταλλευθεί προς όφελός της, αλλά και να προβλέπει επικείμενες απειλές (Β. Μ. Παπαδάκης 2012). Οι σημαντικότερες δημογραφικές τάσεις των τελευταίων ετών οι οποίες δημιουργούν νέες συνθήκες στο ευρύτερο περιβάλλον των σύγχρονων επιχειρήσεων είναι: 1) η παγκόσμια πληθυσμιακή έκρηξη, κυρίως από χώρες του Τρίτου Κόσμου γεγονός που δε συνεπάγεται ανάπτυξη των αγορών αν δεν υπάρχει επαρκής αγοραστική δύναμη, 2) η επιβράδυνση του ρυθμού



γεννήσεων στις οικονομικά ανεπτυγμένες χώρες , κάτι που αποτελεί απειλή για ορισμένους κλάδους, 3) η μετακίνηση από τις μαζικές αγορές στις μικρο-αγορές, 4) τα μεταναστευτικά ρεύματα που αυξάνονται κάνοντας το μεταναστευτικό ισοζύγιο θετικό από αρνητικό(για παράδειγμα ο πληθυσμός της Ελλάδας έχει αρχίσει πλέον να μειώνεται εξαιτίας του αρνητικού πρόσημου των φυσικών και μεταναστευτικών ισοζυγίων).

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΔΙΑΣΤΑΣΗ

Η παγκόσμια διάσταση περιλαμβάνει όλους τους παράγοντες που αφορούν τις νέες αγορές διεθνώς, τις ήδη υπάρχουσες διεθνείς αγορές που αλλάζουν, τα διεθνή πολιτικά και πολιτισμικά δρώμενα, όπως επίσης και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε αγοράς. Είναι αναγκαίο πλέον για μία επιχείρηση να μελετά τις αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο και να προσπαθεί να προσαρμόζεται σε αυτές (Β. Μ. Παπαδάκης 2012). Σε μια εποχή έντονης παγκοσμιοποίησης όλων σχεδόν των κλάδων, επιχειρήσεις όλων των μεγεθών προσπαθούν να σχεδιάζουν τις αντίστοιχες στρατηγικές. Η ΝΟΥΝΟΥ , ως μια πολυεθνική αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα εταιρίας που προσαρμόζει τη στρατηγική της με βάση τις παγκόσμιες τάσεις σε κάθε αγορά όπου δραστηριοποιείται.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΜΙΚΡΟ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Το μικρο-περιβάλλον μιας επιχείρησης (το άμεσο κλαδικό περιβάλλον μιας επιχείρησης) είναι εκείνοι οι παράγοντες και τα στοιχεία στην άμεση περιοχή της λειτουργίας της, τα οποία επηρεάζουν την απόδοσή της ( το performance) καθώς και την ελευθερία της στη λήψη αποφάσεων. Το μικρο-περιβάλλον της επιχείρησης λοιπόν, αποτελείται από εκείνα τα συστατικά στοιχεία τα οποία ελέγχονται από τη διαχείρισή της ( management). Κανονικά, το μικρο-περιβάλλον δεν επηρεάζει όλες τις επιχειρήσεις σε μια βιομηχανία/κλάδο με τον ίδιο τρόπο, επειδή το μέγεθος, η ικανότητα (capacity), τα προσόντα (capability) και οι στρατηγικές διαφέρουν. Μερικές φορές το μικρο-περιβάλλον των διαφόρων επιχειρήσεων σε έναν κλάδο είναι περίπου το ίδιο. Σε αυτή την περίπτωση, η αντίδραση αυτών των επιχειρήσεων στο μικρο-περιβάλλον τους μπορεί να διαφέρει καθώς καθεμία θα αποτολμήσει να επιτύχει ένα υψηλότερο success level. Η ανάλυση του ανταγωνιστικού μικρο-περιβάλλοντος γίνεται αποτελεσματικά μέσω του υποδείγματος των 5 δυνάμεων του Porter, οποίες είναι οι εξής: 1) Απειλή εισόδου νέων επιχειρήσεων(Competitors) , 2) Διαπραγμετευτική δύναμη των προμηθευτών (Suppliers), 3) Διαπραγματευτική δύναμη των αγοραστών (Customers), 4) Απειλή από υποκατάστατα προϊόντα, 5) Ένταση ανταγωνισμού ανάμεσα στις ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις του κλάδου.

1. ΑΠΕΙΛΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΝΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι παράγοντες που προσδιορίζουν την απειλή εισόδου νέων επιχειρήσεων σε ένα κλάδο είναι ποικίλοι. Αρχικά, οι οικονομίες κλίμακας που σχετίζονται με τον όγκο και το κόστος ανά μονάδα παραγωγής. Η ύπαρξη αυτών δυσχεραίνει την είσοδο νεοσύστατων επιχειρήσεων στον κλάδο. Ειδικότερα, στην περίπτωση της ΝΟΥΝΟΥ, πρόκειται για μια εταιρία με εξελιγμένα τμήματα Έρευνας και Ανάπτυξης,



Μάρκετινγκ και Παραγωγής, όπου επιτυγχάνεται μείωση του λειτουργικού κόστους και παράλληλα υψηλοί ρυθμοί παραγωγής. Επιπροσθέτως, οι απαιτήσεις σε κεφάλαια καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την είσοδο σε έναν νέο κλάδο. Ένας ακόμη παράγοντας που μπορεί να εμποδίσει μια νεοεισερχόμενη επιχείρηση είναι η πρόσβαση στα κανάλια διανομής. Στον κλάδο των τροφίμων, των γαλακτοκομικών προϊόντων και των προϊόντων βρεφικής διατροφής η ΝΟΥΝΟΥ κατέχει το δίκτυο διανομής που απεικονίζεται παρακάτω:

Από τα εργοστάσια αποστέλλονται συνολικά 110.000 τόνοι προϊόντων ψυγείου και 80.000 τόνοι προϊόντων ραφιού, των οποίων η διεθνής μεταφορά γίνεται με multimodal και θαλάσσια μεταφορά αντίστοιχα, στα κέντρα διανομής Ασπροπύργου και Πάτρας. Εκεί ετοιμάζονται οι παραγγελίες των 2.200 σημείων που καλύπτει η εταιρία εντός 48ώρου από την καταχώρηση της παραγγελίας. Η μεταφορά των προϊόντων ψυγείου προς τις αίθουσες super market Αθήνας-Πάτρας-Θεσσαλονίκης γίνεται από την ομάδα Ex-Van πωλήσεων, ενώ για τις υπόλοιπες παραδόσεις το έργο έχουν αναλάβει μεταφορικές εταιρείες. Πρόκειται λοιπόν, για μια άριστα οργανωμένη εταιρία και για ένα δίκτυο πωλήσεων το οποίο δύσκολα μπορεί να αποκτήσει μια νεοεισερχόμενη επιχείρηση.2. ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΥΤΩΝΣε πολλούς κλάδους τα έξοδα για πρώτες ύλες και προμήθειες αποτελούν ένα σημαντικό ποσοστό του συνολικού κόστους του παραγόμενου προϊόντος. Ωστόσο, η ΝΟΥΝΟΥ έχει εξασφαλισμένο δίκτυο προμηθευτών, ξένων –μέσα από την τεράστια συνεταιριστική βάση της Friesland Campina- αλλά και Ελλήνων κτηνοτρόφων και τυροκόμων με τους οποίους συνεργάζεται αποκλειστικά. Με αυτό τον τρόπο προμηθεύεται τις πρώτες ύλες της δηλαδή γάλα που είναι το βασικότερο και προσθέτει την τεχνογνωσία της για ένα άρτιο και υψηλό ποιοτικά αποτέλεσμα. Αποτελεί έναν μεγάλο και σημαντικό αγοραστή για τους προμηθευτές, κατά συνέπεια η διαπραγματευτική τους δύναμη μειώνεται.3. ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ ΑΓΟΡΑΣΤΩΝ



Η διαπραγματευτική δύναμη των αγοραστών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες αντίστοιχους με εκείνους των προμηθευτών. Οι πελάτες μιας εταιρίας μπορούν να την αναγκάσουν να μειώσει τις τιμές ή να απαιτήσουν καλύτερη ποιότητα με τις ίδιες τιμές. Οι κύριοι αγοραστές των προϊόντων της ΝΟΥΝΟΥ είναι οι μεγάλες αλυσίδες των Super Markets καθώς και τα mini markets. Επιπλέον, καλύπτονται φαρμακεία με τα προϊόντα βρεφικής διατροφής, καθώς και οι μεγαλύτερες μονάδες στην επαγγελματική αγορά (η είσοδός της στην αγορά της επαγγελματικής εστίασης θεωρείται εξαιρετικά επιτυχημένη αφού τρέχει με διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης). Φυσικά, όσο μεγαλύτερος είναι ο αγοραστής τόσο μεγαλύτερη η διαπραγματευτική του δύναμη.4. ΑΠΕΙΛΗ ΑΠΟ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑΣαν προϊόν το γάλα δεν έχει υποκατάστατα με τη στενή έννοια του όρου. Όσοι αγοραστές επιθυμούν να ικανοποιήσουν την ανάγκη τους για γάλα μπορούν να στραφούν μόνο σε προϊόντα γάλακτος από τις γαλακτοβιομηχανίες, εκτός αν πρόκειται για άτομα που ζουν στην επαρχία και βρίσκονται οι ίδιοι στην πηγή του γάλακτος δηλαδή διαθέτουν τα ζώα που θα τους παρέχουν το γάλα που θέλουν να καταναλώσουν με τις οικογένειες τους. Από την άλλη τα βρεφικά προϊόντα και η ιδιαίτερη έμφαση που δίνεται στα συστατικά τους μπορεί κάποιος να τα προμηθευτεί με την εγκυρότητα ενός brand name όπως αυτό της ΝΟΥΝΟΥ που δεσπόζει στην κατηγορία της βρεφικής διατροφής, από τα φαρμακεία και τα σημεία πώλησής τους. Επομένως, στην περίπτωση αυτή δεν διακρίνουμε κάποια μεγάλη απειλή για την επιχείρηση, πέραν των μη επώνυμων προϊόντων.5. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥΣύμφωνα με κλαδική μελέτη της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της ICAP (22/1/2015) σχετικά με την εγχώρια αγορά γαλακτοκομικών επισημαίνεται πως ο κλάδος των γαλακτοκομικών προϊόντων περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό παραγωγικών επιχειρήσεων. Οι μεγάλου μεγέθους γαλακτοβιομηχανίες καλύπτουν αξιόλογο μέρος της εγχώριας ζήτησης, στις περισσότερες κατηγορίες προϊόντων, καθώς διαθέτουν οργανωμένα δίκτυα διανομής και καλύπτουν γεωγραφικά το σύνολο σχεδόν της χώρας. Επιπλέον, ο παραγωγικός τομέας περιλαμβάνει αρκετές επιχειρήσεις με μικρότερη παραγωγική δυναμικότητα, οι οποίες είναι κυρίως τοπικής εμβέλειας. Ωστόσο, αρκετές από αυτές έχουν σημαντική παρουσία στις τοπικές αγορές. Ο εισαγωγικός τομέας περιλαμβάνει αρκετές επιχειρήσεις, οι περισσότερες από τις οποίες δραστηριοποιούνται στον ευρύτερο κλάδο των γαλακτοκομικών και τυροκομικών προϊόντων. Τέλος, σημαντικό μερίδιο καταλαμβάνουν τα τελευταία κυρίως έτη τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας στις περισσότερες κατηγορίες γαλακτοκομικών προϊόντων (κυρίως στο γάλα υψηλής παστερίωσης και στο γιαούρτι).Τα συμπεράσματα της έρευνας αποδεικνύουν ότι ο ανταγωνισμός είναι υψηλός στον κλάδο των γαλακτοκομικών προϊόντων, στον οποίο δραστηριοποιείται και η υπό εξέταση εταιρία μας η ΝΟΥΝΟΥ, με τις εταιρίες να προσπαθούν να διατηρήσουν και να αυξήσουν περαιτέρω τα μερίδιά τους στην αγορά.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΣε μια περίοδο όπου το εξωτερικό περιβάλλον μιας επιχείρησης μεταβάλλεται με ταχείς ρυθμούς, όσο αποτελεσματική και αν είναι η ικανότητά τους να προσαρμόζονται σε αυτό και να υιοθετούν ανάλογες στρατηγικές, εξίσου σημαντικά κρίνονται και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μιας επιχείρησης (πόροι, θεμελιώδεις/μοναδικές ικανότητες) που διαμορφώνουν το εσωτερικό της περιβάλλον. Το εσωτερικό αυτό περιβάλλον αποτελείται από ένα κράμα παραγόντων όπως η οργανωσιακή κουλτούρα, το στυλ της



ηγεσίας, οι θεμελιώδεις ικανότητες που μπορεί να είναι πηγές ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και οι πόροι της που διαχωρίζονται σε υλικούς, άυλους και ανθρώπινους.Η οργανωτική δομή της ΝΟΥΝΟΥ (Friesland Campina Hellas) λόγω και του μεγέθους της εταιρίας είναι μια αρκετά λεπτομερής δομή χωρισμένη σε πολλά τμήματα με επικεφαλής το Διοικητικό Συμβούλιο της μητρικής εταιρίας και τον Managing Director(κάθε χώρας, επομένως της Ελλάδας για τη ΝΟΥΝΟΥ)και έπειτα ακολουθούν: Sales Director, Marketing Director, Finance & Administration Director, HR Director και Operations Director. Αντίστοιχα, σε κάθε τμήμα υπάρχουν managers σε υποτμήματα ( π.χ. Trade Marketing Manager, Group Brand Manager, Accounting & Tax Manager) και ξεχωριστά Quality Assurance & Legal Affairs Manager, Quality Control Manager και Consumer Affairs Manager. Πρόκειται για μια ιεραρχία με υψηλή διάσπαση αρμοδιοτήτων που αντιστοιχούν μάλιστα και στις ανάλογες περιοχές δραστηριοποίησης (π.χ. ξεχωριστό τμήμα πωλήσεων για Βόρεια, Νότια και Κεντρική Ελλάδα). Η φιλοσοφία της εταιρίας ΝΟΥΝΟΥ είναι να ενισχύει διαρκώς τους υπάρχοντες δεσμούς εμπιστοσύνης, ώστε να γίνει η πιο επιτυχημένη και δελεαστική εταιρεία γαλακτοκομικών στον κόσμο. Όχι μόνο ως παραγωγοί και προμηθευτές, αλλά και ως συνεργάτες και ως εργοδότες. Κινητήριος δύναμη είναι το γάλα, το οποίο παρέχει ατέλειωτες δυνατότητες και ευκαιρίες, ως μια από τις πιο πλούσιες και συναρπαστικές φυσικές πηγές διατροφής. Σε όλες τις λειτουργίες της εταιρείας , η φιλοσοφία αυτή επιτυγχάνεται μέσω της εργασιακής κουλτούρας “The Way We Work”, η οποία βασίζεται σε τρεις πυλώνες: -“Embrace challenge”: Εκφράζουμε και αποδεικνύουμε πάθος και τόλμη για κάθε πρόκληση και δημιουργικότητα -“Grow together”: Λειτουργούμε με πνεύμα αλληλεγγύης και ομαδικής ανάπτυξης -“Feel Accountable”: Επιδεικνύουμε υπευθυνότητα στην εκτέλεση των καθηκόντων μας. Αν και το γάλα κρύβει αμέτρητες δυνατότητες, πολλές από αυτές δεν έχουν ανακαλυφθεί και αναπτυχθεί ακόμα. Στη Friesland Campina στόχος είναι να μετατραπούν οι δυνατότητες αυτές του γάλατος σε τρόφιμα, ποτά και συστατικά υψηλής ποιότητας, προσφέροντας παράλληλα φυσική διατροφή, ζωτικότητα και υπέροχη γεύση. Προϊόντα που βοηθούν τους ανθρώπους να προχωρήσουν μπροστά στη ζωή τους.Όσον αφορά το βαθμό της κάθετης ολοκλήρωσης της εταιρίας, ουσιώδους σημασίας είναι η προσπάθεια καθετοποίησης της αλυσίδας που ονομάζεται “from grass to glass” (βέλτιστη ισορροπία μεταξύ Value Chain και Supply Chain).Με τον όρο αυτό νοούνται όλοι οι δεσμοί που έχουν χτιστεί με τους προμηθευτές και τους πελάτες, οι οποίοι διέπονται από ειλικρίνεια και αμοιβαίο σεβασμό, και αποδίδουν σε όλες τις πλευρές αλληλένδετα πλεονεκτήματα (chain advantages).

ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ-ΑΔΥΝΑΜΙΩΝ & ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ-ΑΠΕΙΛΩΝ ( SWOT)

Η ανάλυση SWOT είναι ένα εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού το οποίο χρησιμοποιείται για την ανάλυση του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος μίας επιχείρησης όταν αυτή καλείται να λάβει μία απόφαση σε σχέση με τους στόχους που έχει θέσει και με σκοπό την επίτευξή τους. Εξετάζει τα Δυνατά (Strengths) και Αδύνατα σημεία (Weaknesses) μιας επιχείρησης, τις Ευκαιρίες(Opportunities) και Απειλές (Threats) από το περιβάλλον που δραστηριοποιείται. Η ανάλυση SWOT για τη ΝΟΥΝΟΥ (Friesland Campina Hellas) παρουσιάζεται παρακάτω:



STREΝGTHS Δεσμοί εμπιστοσύνης με τους συνεργάτες και

τους προμηθευτές. Καθιερωμένο brand με 80 χρόνια πορείας στον

κλάδο των γαλακτοκομικών Πολυεθνική μητρική εταιρία κολοσσός με

τεράστια γεωγραφική κάλυψη και know-how Τεράστιο δίκτυο διανομής σε όλη τη χώρα και

συνεταιριστικές σχέσεις με 19.000 παραγωγούς και Έλληνες παραγωγούς που την προμηθεύουν

WEAKNESSES Βασικό προϊόν το γάλα στο οποίο και

ο ανταγωνισμός κινείται με τον ίδιο τρόπο

Υψηλό κόστος συντήρησης εγκαταστάσεων

OPPORTUNITIES Εκμετάλλευση τελευταίων τεχνολογιών και

ενσωμάτωσή τους στην παραγωγή Κινητήριος δύναμη το γάλα, ένα προϊόν με

μεγάλες δυνατότητες που αποτελεί βασικό διατροφικό αγαθό

Δυνατότητα εξαγοράς άλλων επιχειρήσεων και σύναψης συνεργασιών

Ενίσχυση της κατανάλωσης προϊόντων από Ελληνικές φάρμες (ΝΟΥΝΟΥ Εκλεκτό)

THREATS Οικονομική κρίση επηρεάζει την

αγοραστική δύναμη των καταναλωτών

Μείωση της κατανάλωσης στην εγχώρια αγορά γάλακτος

Απειλή τα μη επώνυμα προϊόντα Ανταγωνισμός με μείωση τιμών και

οικονομικά πακέτα προσφορών από τις άλλες εταιρίες του κλάδου

ΠΑΡΟΥΣΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΟΣ

ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ( COMPETITIVE STRATEGY)

Η ανταγωνιστική στρατηγική είναι το μακροχρόνιο σχέδιο δράσης που καταστρώνει μια επιχείρηση ώστε να αποκτήσει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων της. Οι στρατηγικές επίτευξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος διακρίνονται σε 4 κατηγορίες: ηγεσίας κόστους, διαφοροποίησης, εστίασης και βέλτιστου κόστους. Στην υπό μελέτη εταιρία, τη ΝΟΥΝΟΥ (Friesland Campina Hellas) ακολουθείται μια στρατηγική διπλής κατεύθυνσης. Αφενός, υπάρχει η στρατηγική ηγεσίας κόστους καθώς, η εταιρία απευθύνεται σε όλη την αγορά και έχει έναν μεγάλο όγκο παραγωγής. Καθίσταται εφικτή η μείωση του κόστους παραγωγής και επιπλέον η πρόσβαση σε πρώτες ύλες που η εταιρία κατέχει πρώτα και κύρια από την ένωση Ολλανδών αγελαδοτρόφων που την απαρτίζουν. Δίνεται λοιπόν, μια κανονική έμφαση στη διαφήμιση- και όχι υπερβάλλουσα- , οι οικονομίες κλίμακας οδηγούν επίσης το κόστος και έτσι υπάρχει και μια ανταπόκριση στον πόλεμο των τιμών με την εταιρία να μειώνει και εκείνη τις τιμές της σύμφωνα με τις οικονομικές συγκυρίες και τον ανταγωνισμό. Από την άλλη πλευρά, ακολουθείται πλέον παράλληλα και μια στρατηγική εστίασης, καθώς με τα προϊόντα για επαγγελματική καθαρά χρήση που έχει λανσάρει η εταιρία απευθύνεται σε ένα άλλο μέρος της αγοράς, τμηματοποιώντας τη και προμηθεύοντας ξενοδοχεία, catering κλπ.

ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ (CORPORATE STRATEGY)



Σε μια κρίσιμη οικονομικά συγκυρία, που ομολογουμένως έχει επηρεάσει σημαντικά και την ελληνική καταναλωτική αγορά, περιορίζοντας τα περιθώρια κέρδους αρκετών εμπορικών επιχειρήσεων, η ΝΟΥΝΟΥ φαίνεται να συνεχίζει δυναμικά την πορεία της. Φιλοδοξεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να προχωρήσουν στη ζωή, διατρεφόμενοι με φυσικά γαλακτοκομικά προϊόντα και παράλληλα, να γίνει η πιο επιτυχημένη και δελεαστική εταιρεία γαλακτοκομικών στον κόσμο. Για να εκπληρώσει αυτή της τη φιλοδοξία, η Friesland Campina σχεδίασε το 2010 τη route2020 strategy για την περίοδο 2010-2020 η οποία έχει έξι αξίες -οδηγούς: -Ροφήματα με βάση το γάλα -Βρεφική διατροφή -Επώνυμα τυριά -Ισχυρές θέσεις-γεωγραφική επέκταση -Προϊόντα μαζικής εστίασης -Βασική σειρά προϊόντων. Επιπλέον, στηρίζει την εφαρμογή της σε στέρεα θεμέλια του υπάρχοντος υπόβαθρου το οποίο αντανακλά τις βασικές ποιοτικές αρχές της Friesland Campina: -την ευεργετική επίδραση των γαλακτοκομικών προϊόντων –τα αλληλένδετα πλεονεκτήματα (chain advantages) –τη βιώσιμη κτηνοτροφία και επιχειρηματική δραστηριότητα και τέλος το μοντέλο εργασίας ( way we work). H Friesland Campina Hellas, έχει αυστηρώς branded δραστηριότητα γι’ αυτό και προσπαθεί να ανταποκρίνεται στις πιεστικές συνθήκες των εισοδημάτων με μειώσεις τιμών που έχουμε φέρει σε ισχύ από πέρυσι, περιοδικές προσφορές για οικονομικές αγορές, αλλά κυρίως επενδύουμε στην εμπιστοσύνη του καταναλωτή κρατώντας πάντα ψηλά τον πήχη της ποιότητας και στηρίζοντας τις μάρκες μας με καινοτομίες σε όλες τις κατηγορίες.

Η εταιρία έχει υιοθετήσει ξεκάθαρες στρατηγικές ανάπτυξης με την καθετοποίηση της παραγωγής (λειτουργία Supply Chain από τη φάρμα στο ράφι) , με στρατηγικές ανάπτυξης των προϊόντων της ενσωματώνοντας καινοτομίες, καθώς και με τις μακροχρόνιες συνεργασίες της που στηρίζονται σε σχέσεις εμπιστοσύνης.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ & ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΕΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ

Η προτεινόμενη ανταγωνιστική στρατηγική για την εταιρία ΝΟΥΝΟΥ, με βάση την ως ανωτέρω ανάλυσή της, θα πρέπει να της εξασφαλίζει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι των αντιπάλων της. Μελετώντας λοιπόν, τις τάσεις που επικρατούν στην αγορά σήμερα, το κοινωνικό-πολιτιστικό περιβάλλον της, προτείνεται στην εταιρία μια στρατηγική διαφοροποίησης. Η στρατηγική αυτή μπορεί να επιτευχθεί με δύο τρόπους. Πρώτον, μέσα από τη δημιουργία νέων προϊόντων στη σειρά βρεφικής διατροφής τα οποία θα έχουν βιολογικά προϊόντα στη σύστασή τους, καθώς είναι έντονη η τάση του κοινού και ιδιαίτερα πολλών νέων μαμάδων προς τα βιολογικά προϊόντα. Παράλληλα, στο δεύτερο σκέλος της στρατηγικής, η εταιρία μπορεί να λανσάρει προϊόντα με stevia στα γιαούρτια ΝΟΥΝΟΥ στα οποία χρησιμοποιούνται και φρούτα, cookies κλπ καθώς και στο σοκολατούχο γάλα. Σήμερα είναι έντονα εμφανής η στροφή των καταναλωτών σε προϊόντα με βάση τη stevia και επιπλέον, λόγω των έντονων ρυθμών ζωής ένα εύκολο στη χρήση ρόφημα όπως το σοκολατούχο γάλα που πολλοί προτιμούν σε συνδυασμό με stevia θα είχε ανταπόκριση στην αγορά.

Ως προς την εταιρική στρατηγική προτείνεται μια στρατηγική ανάπτυξης η οποία θα έχει ως βασικό πυλώνα την ανάπτυξη νέων προϊόντων για αυτή ώστε να εισέλθει σε υφιστάμενες αγορές. Η εταιρία θα μπορούσε να επεκταθεί να επεκταθεί στη παραγωγή φέτας που αποτελεί αναπόσπαστο συστατικό της ελληνικής διατροφής, μεγεθύνοντας κι άλλο την γκάμα των τυροκομικών της, και για το σκοπό αυτό να εξαγοράσει κάποια παραγωγική μονάδα. Το γεγονός αυτό φαίνεται μάλιστα ήδη να ενδιαφέρει τη ΝΟΥΝΟΥ καθώς έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για εξαγορά μικρομεσαίας επιχείρησης του κλάδου. Τέλος, με αυτή τη στρατηγική ανάπτυξης η εταιρία θα μπορούσε να προχωρήσει και σε εξαγωγές , καθώς η φέτα αποτελεί ένα καθαρά ελληνικό προϊόν με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης και ιδιαίτερη γεύση που



κερδίζει ολοένα έδαφος και στο εξωτερικό. Με το ισχυρό brand name της εταιρίας θα μπορούσε να επιτευχθεί η διείσδυση και σε άλλες αγορές, πλην τις ελληνικής.

ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΤΑΙΡΙΚΩΝ &

ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ

Η υλοποίηση των στρατηγικών που προτάθηκαν στην εταιρία για την περαιτέρω ανάπτυξή της θα καταστεί εφικτή και αποτελεσματική, εφόσον παράλληλα ακολουθηθούν ορισμένα βήματα. Συνίσταται στην εταιρία, να καταρτίσει το τμήμα Έρευνας και Ανάπτυξής με νέο προσωπικό το οποίο θα έχει τις γνώσεις και πρακτικά να ανταποκριθεί στις νέες ιδέες και προκλήσεις και θα ανανεώσει το τμήμα. Επιπλέον, θα πρέπει να ξεκινήσουν εκπαιδευτικά σεμινάρια σε όλες τις βαθμίδες τόσο των στελεχών όσο και της παραγωγικής βάσης των εργαζομένων ώστε να βελτιωθούν και οι ηγετικές ικανότητες όσων ηγούνται αλλά και να διευρυνθούν περαιτέρω οι ορίζοντες όλων των εργαζομένων οι οποίοι αποτελούν την κινητήρια δύναμη της επιχείρησης. Τέλος, το τμήμα Ανθρωπίνων Πόρων (HR) θα μπορούσε να ανανεώσει το ανθρώπινο δυναμικό ώστε να είναι εξοικειωμένο με τις νέες τάσεις και τεχνολογίες που επικρατούν στον κλάδο της γαλακτοβιομηχανίας.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ & ΠΗΓΕΣ

Παπαδάκης Μ. Βασίλης (2012) Στρατηγική των Επιχειρήσεων Διεθνής και Ελληνική εμπειρία, Εκδόσεις Μπένου

Business Dictionary

Επίσημο site ΝΟΥΝΟΥ (Friesland Campina Hellas) : http://www.nounou.gr

Royal Friesland Campina Route2020 Strategy

Friesland Campina Half year Annual Report 2015 (https://www.frieslandcampina.com/app/uploads/sites/2/2015/08/FrieslandCampina-Half-year-report-2015-hr.pdf )

ICAP: “Σε πτωτική τροχιά η εγχώρια αγορά γαλακτοκομικών” (Μελέτη 22/1/2015) http :// www . tovima . gr / finance /

http://www.fortunegreece.com/categories/epichirisis/

http://www.businessnews.gr

http :// www . fpress . gr / epiheiriseis

http :// www . supply - chain . gr

http :// www . yourarticlelibrary . com / business

Διαλέξεις του μαθήματος και σχετικό υλικό


http://www.yourarticlelibrary.com/business

http://www.supply-chain.gr/

http://www.fpress.gr/epiheiriseis

http://www.businessnews.gr/

http://www.fortunegreece.com/categories/epichirisis/

http://www.tovima.gr/finance/



http://www.nounou.gr/

ΝΟΥΝΟΥ(friesland campina hellas)- maria balaska

Documents