formatÖrler ve uygulayicilar İÇİn kilavuz …...bağımlılık, artan bir kullanım oranı ve...

1

FORMATÖRLER VE UYGULAYICILAR İÇİN KILAVUZ KİTABI

FORMATÖRLER VE

UYGULAYICILAR İÇİN

KILAVUZ KİTABI

Formatörler ve Uygulayıcılar İçin Kılavuz Kitabı TBM Alan Kitaplığı Dizisi: 19

Proje ve Telif Hakkı Sahibi Türkiye Yeşilay Cemiyeti adına Prof. Dr. Mücahit Öztürk

Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Av. Osman Baturhan Dursun

Editör Alparslan Durmuş, Mehmet Teber, Derya Akyılmaz, Hatice Işılak Durmuş, Hakan Çetin, Fatih Kerem Yardım

Metin Yeşilay Bilim Kurulu

Danışma Kurulu Mehmet Dinç, Azize Nilgün Canel, Sultan Işık

Grafik Tasarım ve Uygulama Esra Tokar, Eda Pelit

Fotoğraf ve İllüstrasyon Fotolia.com, AdobeStock

ISBN 978-605-9090-37-7

7. Baskı, 2017, İstanbul

Baskı Kültür Sanat Basımevi - Litros Yolu 2. Matbaacılar Sitesi ZB7 - ZB11 Topkapı - İstanbul Tel: 0 212 674 00 21 - 0212 674 00 29

İletişim Türkiye Yeşilay Cemiyeti Sepetçiler Kasrı, Sirkeci 34110 / İstanbul Tel: 0212 527 16 83 Faks: 0212 522 84 63 www.yesilay.org.tr

TBM Eğitimi Programı kapsamında Yeşilay tarafından geliştirilmiştir.

Soru, görüş ve önerileriniz için: [email protected]

TANIMLAR VE KISALTMALAR

FormatörTBM Formatör Eğitimi Programı’na katılmış, TBM kapsamında eğiticilere ve farklı hedef gruplarına eğitim verecek, eğitim organizasyonu yapacak birey

İl-İlçe HBÖ İl - İlçe Hayat Boyu Öğrenme Şube Müdürlükleri

MEB Milli Eğitim Bakanlığı

Seminer Sunucusu TBM Formatör Eğitimi Programı’nda formatör adaylarına eğitim veren alanında uzman birey

TBM Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı

TBMUEP Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı Uygulayıcı Eğitimi Programı

TBM Uygulayıcı Eğitimi Programı

Hedef gruplara Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM) kapsamındaki eğitimleri organize edecek ve/veya sunacak bireyleri yetiştirmek üzere geliştirilmiş, formatörler tarafından sunulan Eğitimi Programı

TBMFEP Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı Formatör Eğitimi Programı

TBM Formatör Eğitimi Programı

Eğiticilere ve hedef gruplara Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM) kapsamındaki eğitimleri organize edecek ve/veya sunacak bireyleri yetiştirmek üzere geliştirilmiş ve Yeşilay ile Milli Eğitim Bakanlığı ortaklığında sunulan Eğitimi Programı

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Programı

Türkiye Yeşilay Cemiyeti tarafından “eğitim yoluyla farklı yaş ve statüdeki kişilere bağımlılıklar ve insan yaşamına getirdiği olumsuzluklara dair önleyici ve koruyucu hizmet sunmak’’ amaçlı Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Projesi kapsamında geliştirilmiş Eğitimi Programı

Uygulayıcı Eğitici

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM) kapsamında, formatörler tarafından düzenlenen TBM Uygulayıcı Eğitimi Programı’na katıldıktan sonra farklı hedef gruplara bağımlılıkla mücadele eğitimi verecek birey

Yeşilay Türkiye Yeşilay Cemiyeti

4

TBM - TÜRKİYE BAĞIMLILIKLA MÜCADELE EĞİTİM PROGRAMI

5


İÇİNDEKİLER

ANA HATLARIYLA TBM ........................................................................................................... 7

OKUL ÖNCESİ DÖNEMİ İÇİN TBM PROGRAMI VE MATERYALLERİ ................................... 27

İLKOKUL DÖNEMİ İÇİN TBM PROGRAMI VE MATERYALLERİ ............................................ 69

ORTAOKUL DÖNEMİ İÇİN TBM PROGRAMI VE MATERYALLERİ ........................................ 95

LİSE DÖNEMİ İÇİN TBM PROGRAMI VE MATERYALLERİ .................................................... 119

YETİŞKİNLER İÇİN TBM PROGRAMI VE MATERYALLERİ .................................................... 157

TBM KURS PLANLARI VE DİĞER BELGELER............................................................................ 193

KAZANIM LİSTELERİ ............................................................................................................... 223

6


7


AnaHatlarıyla

TBM

1.BÖLÜM

8


9


TÜRKİYE YEŞİLAY CEMİYETİ

Türkiye Yeşilay Cemiyeti, tütün, alkol ve madde bağımlılığı gibi toplumun ve genç liğin beden ve ruh sağlığını tahrip eden bağımlılıkların yanı sıra, kumar, internet ve teknoloji bağımlılığı gibi gençliğe ve topluma zarar veren bütün zararlı alışkanlıklarla mücadele etmek, milli kültürüne bağlı nesiller yetiştirmek amacı ile kurulmuştur. 1920 yılında kurulmuş olan Yeşilay, 1934 yılında Kamuya Yararlı Dernek statüsüne alınmıştır. Türkiye Yeşilay Cemiyeti, yaptığı çalışmalarla sağlıklı geleceğe ve sağlıklı nesillerin yetişmesine katkı sağlayarak tarihsel misyonuna uygun olarak toplum men faatine dönük hizmetlerine devam etmektedir. Yeşilay, kurulduğu günden bugüne kadar toplumumuzun tamamını her türlü zararlı alışkanlıktan ve bağımlılıktan koru mayı ve kurtarmayı hedefleyen birçok faaliyete imza atmış, bu yolda önemli başarılar kazanmıştır. Bu çalışmaların ve başarıların arkasında şüphesiz toplumun her kesiminden vicdan ve sorumluluk sahibi Yeşilay gönüllülerinin hiçbir maddi karşılıkla ölçüle meyecek desteği, iş birliği ve emeği vardır. Türkiye Yeşilay Cemiyeti, bağımlılıklarla mücadelede bilimsel temelli bir yaklaşım sunma, her yaş seviyesine uygun, bilimsel ve kanıta dayalı modüler eğitim program ları geliştirme ve uygulama, toplumun bağımlılıklarla ilgili bilinç düzeyini arttırma, buna yönelik faaliyetlerini ülke genelinde yaygınlaştırma, uluslararası alanda söz sahibi bir organizasyon olma ve savunuculuk gibi hedefleri ile birçok proje/program geliştirmekte ve uygulamaktadır.

Bağımlılık, artan bir kullanım oranı ve çeşitlilik ile her yaştan insanımızı tehdit et mektedir. Genç neslin önleyici ve koruyucu hizmetlerle desteklenerek tütün, alkol, uyuşturucu madde, teknoloji ve diğer tüm bağımlılıklarla mücadele kapsamında okullarda ve ulusal düzeyde bilinç oluşturulması önem arz etmektedir. Bu doğrultuda, Yeşilay tarafından hayata geçirilen programlardan biri de ülkemizde yaşayan gençlerin daha güvenli, mutlu ve sağlıklı bir hayat sürdürmelerine katkıda bulunmak, çocuk ve gençlerimizin bağımlılıklarla ilgili bilinç düzeylerini arttırmak amacıyla başlatılan “Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM)”dır.

Yeşilay, Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM) adıyla yürüteceği projenin hedeflerini benimseyip yapılan çalışmalara katkıda bulunmayı yüksek bir so rumluluk bilinciyle “zorunluluk’’ olarak gören gönüllülerin gücüne güvenmektedir.

10


TBM PROJESİNİN ARKA PLANI VE GEREKÇELERİ

TBM Programı hazırlıkları kapsamında öncelikle bir durum analizi yapılmış ve “ba ğımlılık’’ konusunda ülkemizde bugüne kadar gerçekleştirilen çalışmaların önleyici, koruyucu, bilgilendirici, farkındalık yaratıcı, bilinçlendirici olma açısından yeterli düzeye ulaşamadığı sonucuna varılmıştır. Oysa herhangi bir soruna yönelik rehabili tasyon hizmetlerinin önleyici ve koruyucu hizmetlere oranla çok daha zor ve maliyetli olduğu bilinmektedir. Programın alt yapısını oluşturan diğer gerçek ise bazı bağımlılıkların hızla bazılarının ise sinsice hayatımıza girmekte oluşudur. İster hızla ister sinsice olsun bağımlılığın gündemimize ve gündelik hayatımıza girişi konuya dair özellikle çocuk ve gençler için koruyucu hizmet geliştirme ihtiyacının önem ve aciliyetini karşımıza çıkarmaktadır. Gençlerde bağımlılığın önlenmesine yönelik dünya örnekleri incelendiğinde bağım lılık konulu önleme üst başlığında toplanabilecek koruma, bilgilendirme, farkındalık yaratma ve bilinçlendirme faaliyetlerinde, okul eksenli uygulamaların başarı yüzdesi nin oldukça yüksek olduğu görülmüştür.

Bu çerçevede şu örnekler zikredilebilir:• Iowa Aileleri Destekleme Programı (Iowa Strengthening Families Program)• Maddeden Bağımsız Yıllara Hazırlık Projesi (Preparing For The Drug-Free Years)• Agresif Davranışı Önleme Programı (Preventing Aggressive Behavior)• Madde Kullanımını Önleme Programı (Curricula To Prevent Substance Use)• Okul Döneminde Olan Çocuklara Müdahale (Interventions For School-Aged Children)• Proje 16 (Project SixTeen)• Proje Northland (Project Northland)• Midwestern Önleme Programı (Midwestern Prevention Program)

Bu örnekler ışığında TBM Programı; önleme, koruma, bilgilendirme, farkındalık yaratma ve bilinçlendirme boyutlarıyla bu sorunun çözümüne yönelik faaliyetler içerecek şe kilde tasarlanmıştır. Dünya örneklerinden hareketle program dahilindeki geniş kapsamlı faaliyetler toplamının sürdürülebilirliğinin sağlanmasında Milli Eğitim Bakanlı ğının desteğini almak zorunlu bir başlangıç şartı olarak öngörülmüştür. Ülkemizde yapılan araştırmaların sonuç raporlarından hareketle de aşağıdaki gerek çeler belirlenip göz önüne alınmıştır:1. İlgili kurumlarla iş birliği içerisinde, risk altındaki gruplar ve ailelere yönelik ola rak

önleme faaliyetlerinin yürütülmesi temel hedef olmalıdır.

2. Önleme faaliyetlerinde yaş grubuna göre ayrı çalışmalar yapılmalıdır. Bu gruplar arasında ergenlerin en büyük pay sahibi olduğu dikkate alınmalıdır.

11


3. Evrensel ve geniş kapsamlı bir önleme sistemi geliştirilmek istendiğinde öncelikli olarak aşağıdaki grupları ele almak gerektiği göz önünde bulundurulmalıdır: a. Bireyin gelişimini yakından takip eden okul ve aileler b. Bireyi motive etmesi ve bireyler üstündeki etkisi nedeniyle medya c. Bireyin içinde yaşadığı toplum

Sonuç olarak yapılan çalışma ve araştırmalar riskli davranışları önlemek için en etkili programların, okul temelli programlar şeklinde yapılandırılmasının gerekli olduğunu göstermiştir. Bu anlayışla proje kapsamında; (i) riskli davranışları önlemek için, okul larda uygulanmak üzere, yaş grubu özelliklerine uygun önleme programları hazırlan masına ve (ii) birey açısından konunun içselleştirilmesini güçlendirmek adına, uygu lanacak programların bir parçasının temel yaşam becerileri eğitimi olacak şeklinde tasarlanmasına karar verilmiştir.

Bu bağlamda, Türkiye Yeşilay Cemiyeti, ülkemizin sosyolojik yapısını, ihtiyaçlarını ve mevcut eğitim sistemini göz önüne alarak bağımlılıklarla mücadelede etkin bir eylem planı olarak TBM’yi hayata geçirmiştir.

TBM NEDİR? Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM) bağımlı olmayan bireylerin bağımlılık sürecine girme risklerini en aza indirecek, bilimsel temelli bir Eğitimi Programı olup program kapsamında başta çocuklar ve gençler olmak üzere tüm ilgili ke simlere önleyici eğitim hizmeti sunulması amaçlanmaktadır.

Bu Eğitimi Programı ile tütün, alkol, uyuşturucu madde, teknoloji gibi çeşitli bağımlı lıklar konusunda bireylerde ve toplumda farkındalığın arttırılması, bu suretle verilen bilgi ve sağlanan bilinçle bu maddelerin kullanımının önüne geçilmesi hedeflenmek tedir. Türkiye’de bağımlılıklarla mücadelede ilk defa bu kadar büyük bir hedef kitleye hitap eden bir program geliştirilmiştir. Bu program, alan uzmanlarının desteği ile ülkenin sosyolojik yapısı, ihtiyaçları ve mevcut eğitim sistemi göz önünde bulundurularak tüm Türkiye’de uygulanabilecek bir şekilde geliştirilmiştir.

12


TBM İÇERİKLERİ

Eğitimi Programında kullanılan tüm içerikler, Türkiye Yeşilay Cemiyeti Bilim Kuru lu’nun da içinde bulunduğu profesyonel bir eğitim kadrosu tarafından, bilimsel temel li yaklaşım ile her yaş seviyesine uygun, bilimsel ve kanıta dayalı modüler bir Eğitimi Programı olarak hazırlanmıştır. Eğitimlerin hem yüz yüze hem de uzaktan eğitim for matında uygulanacak olması sebebiyle kitaplar ve etkileşimli içerikler üretilmiştir.

TBM, öğrencilerin önleme bağlamındaki temel ihtiyaçları dikkate alınarak gelişti rilmiş olup “Tütün Bağımlılığı”, “Alkol Bağımlılığı”, “Madde Bağımlılığı”, “Teknoloji Bağımlılığı” ve “Sağlıklı Yaşam’’ olmak üzere 5 alanda anaokulu, ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileri ile yetişkinler için hazırlanmış, kazanım temelli toplam 18 modülden oluşmaktadır. TBM özellikle 5 alanda hazırladığı eğitimler ile hedef kitlenin bağımlılıklar konu sunda doğru bildiği yanlışları düzeltmeyi ve doğru bilgilerin yaygınlaştırılmasını amaçlamaktadır. Özellikle medyada ve arkadaş ortamlarında gençlere alkol, sigara vb. bağımlılık yapıcı maddelerin kullanımının normal olarak gösterilmesinin önüne geçmek ve gençlerin bu konuda yanlış bilgiler edinmesini engellemek, TBM’nin öncelikli amaçları arasındandır.

Oluşturulan Eğitimi Programında hangi yaş guruplarının hangi modüllerde eğitim alacağı aşağıdaki tabloda verilmiştir:

Hedef Kitle

Tekn

oloj

iBa

ğım

lılığ

ı

Sağl

ıklı

Yaşa

m

Tütü

nBa

ğım

lılığ

ı

Alk

olBa

ğım

lılığ

ı

Mad

deBa

ğım

lılığ

ı

Anaokulu ✓ ✓

ilkokul (1, 2, 3, 4) ✓ ✓ ✓

Ortaokul (5, 6, 7, 8) ✓ ✓ ✓

Lise (9, 10, 11, 12) ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Yetişkin ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

13


TBM eğitim kitapları farklı modüller için tasarlanmış 18 kitaptan oluşmaktadır. Her kitap hitap ettiği yaş seviyesine uygun olarak tasarlanmış ve yazılmıştır. Kitap içerik lerinde kullanılan bilgi metinleri, etkinlik ve resimler konu alan uzmanları tarafından titizlikle hazırlanmıştır.

TBM’nin uzaktan eğitim ayağında ise yine alan uzmanları tarafından hazırlanmış et kinlik, video vb. çalışmaların interaktif içeriklere dönüştürülmesiyle 18 modüllük bir eğitim paketi oluşturulması, bu şekilde tüm yaş gruplarına ulaşılması hedeflenmiştir. Yaş gruplarının özellikleri ve ön öğrenmeleri göz önünde bulundurularak hazırlanan bu içerikler ile hedef kitlenin ilgisi cezbedilerek, öğrenme sürecine pozitif bir katkı sağlanmış olacaktır.

TBM’NİN MEB İŞ BİRLİĞİYLE UYGULANMASI

Program 03 Ocak 2014 tarihinde MEB ile imzalanan protokol çerçevesinde başlamış ve bu kapsamda ülke genelinde 500 formatör eğitimci ve bu formatörlerin eğitim ve receği 20.000 uygulayıcı eğitimci ile doğrudan 20 milyon öğrenciye bağımlılık alanla rında koruyucu ve önleyici eğitim verilmesi hedeflenmiştir.

MEB ile iş birliği kapsamında uygulama ve yaygınlaştırma süreci 3 aşamalı olarak tasarlanmıştır. İlk aşamada İstanbul ilinde bir pilot uygulama yapılmıştır. Daha sonra 2014 yılı içinde TBM Formatör Eğitimleri gerçekleştirilmiştir. 2015 yılı içerisinde ülke genelinde TBM Uygulayıcı Eğitici Eğitimleri gerçekleştirilecektir. Nihayetinde uygulayıcı eğiticiler aracılığıyla öğrencilere ve ailelere ulaşılacaktır. Son aşamada ise tüm MEB müfredatı taranıp müfredata uygun bağımlılıkla mücadele konusunda temel yaşam becerilerine hizmet eden etkinlikler hazırlanacak ve bunların okullarda uygu lanabilmesi için gerekli çalışmalar yürütülecektir.

TBM VE KURUMSAL İŞ BİRLİĞİ MODELİ

TBM, “Kurumsal İş Birliği Modeli” kapsamında hedef kitle ile doğrudan ilişki içinde olan, etkileme gücü yüksek meslek gruplarına formasyon kazandırarak TBM içerik lerini hedef kitleye aktarma yöntemini de izleyecektir. Böylelikle konu ile ilgili tüm kurum ve kuruluşlar ile iş birliği içerisinde topyekûn bir mücadele için önleme çalış masının kapsamı ve etki alanı genişletilecektir.

Gerçekleştirilecek iş birliği çalışmaları haricinde TBM’nin kapsama ve etki alanını genişletmek maksadı ile bir medya çalışması gerçekleştirilecek; TBM’ye özel kamu spotları ulusal iletişim kanallarında yayınlanarak önleme çalışmalarının olmazsa ol mazları arasında yer alan toplumsal katılım ve iş birliği hayata geçirilecektir.

14


TBM kapsamında;• Gençlik ve Spor Bakanlığı ile yapılan iş birliği ile YURTKUR uzman personeline ve

gençlik liderlerine,• Diyanet İşleri Başkanlığı ile yapılan iş birliği ile din görevlilerine,• İŞKUR ile yapılan iş birliği ile iş ve meslek danışmanlarına,• İçişleri Bakanlığı ile yapılan iş birliği ile mülki idari amirlerine,• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile yapılan iş birliği ile aile danışmanlarına,

psikologlara ve sosyal çalışmacılara yönelik TBM Formatör Eğitimleri gerçekleştirilecek, akabinde kurumlar bünyesinde TBM Formatörleri aracılığı ile TBM Uygulayıcı Eğiticileri yetiştirilecek ve böylelikle kurumların hedef kitlelerine TBM eğitimlerinin aktarılması temin edilecektir.

Bu yolla TBM kapsamında hem hedef kitle grupları çeşitlendirilerek çarpan etkisi yaratılacak hem de programın sistematik bir yapı içerisinde ilgili kurum ve kuruluşlar bünyesinde sürdürülebilirliği sağlanacaktır.

NİTELİKLER, GÖREVLER VE YETKİLER TBM Formatörü Kimdir?

TBM Formatör Eğitimi Programı’na katılmış, TBM kapsamında uygulayıcı eğiticilere ve farklı hedef gruplara eğitim vermekten sorumlu kişi.

Kimler TBM Formatörü Olabilir?

• Herhangi bir madde bağımlılığı olmayanlar• Yeşilay misyon, vizyon ve çalışmalarını bilenler• Gönüllülük esasını gözetenler• TBM Formatör Eğitimi Programı’nı başarıyla tamamlayanlar

TBM Formatör Eğitimi Programı’nın Kazanımları Nelerdir?

• Kendisini, ailesini ve yakın çevresini bağımlılık alanlarındaki risklerden korumaya yardımcı olacak bilgi ve beceri

• TBM Formatörlüğü Hizmetiçi Eğitim Belgesi ve bu belgenin sunduğu hak ve yetkiler• Halk Eğitim Merkezleri aracılığı ile eğitim açabilme yetkisi• Yeşilay gönüllü ailesi içerisinde yer alma

15


Koordinatör Formatör Kimdir? TBM Formatör Eğitimi Programına katılmış, TBM kapsamında uygulayıcı eğiticilere ve farklı hedef gruplara hem kendi formatörlük alanında eğitim vermekten hem de TBM Programı’nın tanıtımını yapmaktan, TBM Uygulayıcı Eğitimleri’nin organizas yonunu yaparak Yeşilay ile formatör ekip arasında iletişimi sağlamaktan sorumlu olan kişi. Koordinatör Formatörler, Uygulayıcı Eğitimleri’ne ait yoklama listelerini ve sınav ka ğıtlarını İl-İlçe Hayatboyu Öğrenme Müdürlüklerine teslim etmekten sorumludurlar.

Bu kişiler, aynı zamanda il ve/veya ilçede gerçekleştirilecek olan Uygulayıcı Eğitimle ri ve öğrenci eğitimlerine ait ölçme değerlendirme araçlarının, eğitim yerlerine ve okullara dağıtımından, eksiksiz doldurtulmasından ve İl-İlçe Hayatboyu Öğren me Müdürlüklerine ve/veya Yeşilay’a gönderilmesi iş ve işlemlerinden sorumludurlar.

Kimler Koordinatör Formatör Olabilir?

• Herhangi bir madde bağımlılığı olmayanlar• Yeşilay misyon, vizyon ve çalışmalarını bilenler• Gönüllülük esasını gözetenler• TBM Formatör Eğitimi Programı’nı başarıyla tamamlayanlar• İl-ilçede etkin bir iletişim ağı içerisinde olanlar• Koordinatör formatör olmak üzere başvuruda bulunanlar

Uygulayıcı Eğitici Kimdir?

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM) kapsamında, formatörler tarafından düzenlenen TBM Uygulayıcı Eğitimi Programı’na katıldıktan sonra farklı hedef gruplara bağımlılıkla mücadele eğitimlerini vermekten sorumlu kişi.

Uygulayıcı eğiticiler aynı zamanda il ve/veya ilçede gerçekleştirilecek olan öğrenci eği-timlerine ait ölçme değerlendirme araçlarının öğrencilere dağıtımından, eksiksiz doldurtulmasından ve koordinatör formatöre ve/veya İl-İlçe Hayatboyu Öğrenme Şube Müdürlükleri’ne gönderilmesi iş ve işlemlerinden sorumludurlar.

Kimler Uygulayıcı Eğitici Olabilir?

TBM Uygulayıcı Eğitimi Programı’nı başarıyla tamamlayanlar.

16


TBM Uygulayıcı Eğitimi Programının Kazanımları Nelerdir?• Kendisini, ailesini ve yakın çevresini bağımlılık alanlarındaki risklerden korumaya

yardımcı olacak bilgi ve beceri• TBM Uygulayıcı Hizmetiçi Eğitim Belgesi ve bu belgenin sunduğu hak ve yetkiler• Halk Eğitim Merkezleri aracılığı ile eğitim açabilme yetkisi

TBM’DE KAZANIMLAR Kazanım Nedir?

Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitimi Programı (TBM), Yeşilay tarafından yaş grubu özelliklerine uygun olarak okullarda ve yaygın eğitim kurumlarında uygulanmak üzere geliştirilmiş beş farklı alan ekseninde bilgilendirme ve önleme odaklı bir Eğitimi Programıdır. Bilgilerin içselleştirilmesi, böylece riskli davranışlardan korunmayı ve bağımlılıklardan uzak kalmayı sağlaması amacıyla yaş gruplarına ve bağımlılık alanla rına göre, kimi tekrar eden kimi de kendinden öncekiler üzerine eklemlenen “kaza nım’’lar temel alınarak hazırlanmıştır.

Kazanım (yeterlilik, outcome), şu ya da bu öğrenme yaşantıları sonucu öğrenenin elde etmiş olduğu bilgi, beceri ve tutumlardır. Öğrenme ürününü ifade eder, sarf edi len çabanın sonucunu gösterir.

Bir programı, bölümü veya kursu tamamlayan öğrenenlerin, öğrenme süreci içerisin-de planlanmış ve düzenlenmiş yaşantılar sayesinde sahip olmaları (onlarda görülme-si) beklenen bilgi, beceri, tutum ve değerlerdir. Yani kazanım bir öğrenim sürecinin tamamlanmasıyla birlikte öğrenenin ne bileceğini, neyi yapabileceğini, neyi kavrayıp benimseyeceğini anlatan bir ifadelendirmedir. Bu çerçeveden bakıldığında anlaşılaca ğı üzere TBM’den herhangi bir modülü tamamlamış olan kişinin çeşitli bilgi, beceri, tutum ve değerleri edinmiş/içselleştirmiş olması hedeflenmektedir. Bunlar genel bir amacın yahut amaçların parçaları olabilirler, ama kendi başlarına da birer anlamları ve önemleri vardır. Örneğin bir TBM kazanımı şudur: “Kendisinin ve başkalarının düşüncelerindeki ön yargı, klişe, kalıp yargı vb. unsurları fark eder” Bu kazanım TBM’nin mücadelesine konu olan bağımlılık alanlarının her birinin önlenmesi için mühim bir kazanımdır. Ancak başka amaçların da birer parçası olabilecek bir kazanımdır. Dolayısıyla kazanım bir programın/ dersin amacı değildir, kazanımla amaç karıştırılmamalıdır. Zira bir dersin amacı “öğretimin niyeti”ne dair genel bir ifadedir. TBM’nin amacı da hedef kitlesi kap samındaki farklı şahıs ve gruplara eğitim yoluyla bağımlılıklar ve bağımlılıkların insan yaşamına getirdiği olumsuzluklara dair önleyici ve koruyucu bilgi sunmaktır.

17


Kazanım, programın aktaracağı veya geliştireceği bilişsel ve davranışsal kabiliyetler ile duyuşsal boyutları gösterir. TBM kazanımları da öğrenciye bağımlılık alanlarına dair bilgiler sunmakta, bu bilgilerin ışığında benimsenmesi gereken davranışları göstermekte, bağımlılık alanlarına dair negatif duyguları oluşturmakta ve olası pozitif duyguları da izale etmektedir.

Öğrencilerin öğrenme alanlarındaki gelişimleri, kazanımların edinilmesine, öğrenen tarafından benimsenmesine, öğrencide yerleşmesine bağlıdır. Bu sebeple kazanımların her biri en az bir kez ele alınmıştır. Programda yer alan kazanımlar farklı vesilelerle (düzey, modül, alan vb.) birkaç kez ele alınmıştır; zira değişiklikler tekrarla yerleşecektir. Kazanımlar belirlenirken, kazanım ifadeleri yazılırken, öğrenmenin bilişsel, duyuşsal ve davranışsal yönlerinin dikkate alınması gerekir. Nitekim TBM hazırlık çalıştaylarında kazanımlar bu çerçevede ele alınmış, hem bilişsel hem duyuşsal hem de davra nışsal kazanımlar geliştirilmeye çalışılmıştır.

Bir programın kazanımlarının, o programın amacı ve hedefleriyle uyumlu olması gerekir. Zira programın amacı ve hedefleri, kazanımlara oranla daha soyut ve genel dir; programın kazanımları ise söz konusu amaç ve hedeflere ulaşılması için gerekli somut göstergeleri ifade eder. TBM kazanımlarının programın amaç ve hedefleriyle uyumluluğu süreç boyunca gözetilmiştir. Kılavuzdaki kazanım tablolarında yer veri len kazanımlar tek tek ele alındığında bu kazanımların hem TBM alanlarıyla hem de temel yaşam becerileriyle sıkı irtibatları görülecektir.

Kazanımların Taşıması Gereken Özellikler Nelerdir?

Bir programda yer alan kazanımlarda bazı ortak özellikler aranır. Zira bu ortak özellikler sayesinde uygulayıcılar kazanımları anlayabilir, hedef kitlelerine programın içeriğini aktarabilir, tutarlılık içinde bir ilerleme sağlayarak programın amacını ve amaca taşı yan hedeflerini gerçekleştirebilirler. Aşağıdaki özellikler TBM kazanımlarındaki ortak paydayı işaret etmektedir.

Ölçülebilir olma: Öğrencilerin ifade edilen kazanımları icra edebildiği veya bunlara sahip olduğu, dışarıdan gözlemlenebilir, farklı araçlarla tanımlanabilir ve saptanabilir olmalı; öğrenmenin düzeyi veya sağlanan gelişmelerle ilgili veri toplanabilmelidir.

Tutarlı/anlamlı olma: Kazanım, programın içsel veya dışsal bileşenleri bağlamında bir anlam ifade etmeli ve programın diğer kazanımlarıyla tutarlılık ve bütünleyicilik içinde olmalıdır.

18


Yönetilebilir/kontrol edilebilir olma: Kazanım, periyodik değerlendirmeye tabi tutula bilmeli, değerlendirme, kontrol edilme ve düzeltmelere imkan vermelidir.

Ulaşılabilir olma: Kazanımın ortalama öğrencinin çalışması ve müfredatın olağan işleyişiyle elde edilebilmesi gerekir. Ütopik, erişilemeyecek kazanımların yazılması, daha sonra iç ve dış değerlendirme süreçlerinde öğretmen/kurum/sistem aleyhine bulguların raporlanmasıyla sonuçlanabilir.

Kazanım yazma üslubu: Kazanım yazılırken aktif fiiller kullanılmalıdır (ifade eder, ka nıtlar, sayar, sıralar, listeler, tanımlar, ihdas eder, planlar, karşılaştırır, özetler, savunur, gösterimini yapar, yerine getirir, gösterir, uygular, düzenler, birleştirir, takdir eder, istek duyar, ilgi gösterir vb.).

Bilgi, beceri ve yetkinlik düzeyinde tanımlama: Kazanım yazılırken, her bir kazanımın bilgi, beceri ve yetkinlikle ilişkisine göre gerektiğinde sınıflandırılabilmesi gerekir. Dolayısıyla her bir alt-yeterlilik grubu için uygun olan fiiller kullanılmalıdır.

Program Kazanımlarının Programın Amacıyla İlişkisi Nasıl Sorgulanır?

TBM program geliştirme ekibi öğrenme kazanımlarını oluşturduktan sonra aşağıdaki sorular ve benzerleri çerçevesinde TBM kazanımlarını gözden geçirmişlerdir:• Kazanım, programın amaçlarını ve hedeflerini destekliyor mu?• Kazanım, programın öğrenciden bilmesini (bilişsel), davranmasını (davranışsa!), kavrayıp

benimsemesini (duyuşsal) amaçladığı şeyi tarif ediyor mu?• Kazanım, gerçekten gerekli ve önemli mi, uğraşmaya değer mi?• Kazanımlar ayrıntılı ve özel mi?• Kazanım ölçülebilir mi, teşhis ve tespit edilebilir mi?• Öğrencilerin istenen kazanımı öğrenebilmeleri/elde edebilmeleri için bir etkinlik (planlı

çaba, amaçlı öğrenme tasarımı) ortaya koymak mümkün mü?• Kazanım, programın geliştirilmesi için karar vermede girdi olarak kullanılabilir mi?• Kazanımlar belirlenirken öğrenmenin farklı (bilişsel, davranışsal, duyuşsal) yönleri

dikkate alınmış mı?• Kazanımlar basit ve kesin terimlerle ifade edilebilmiş mi?• Kazanım cümleleri sade cümleler tarzında olmuş mu?• Her bir öğrenme kazanımı için sadece bir aktif fiil kullanılmış mı?• Verilen zamanda ve elde olan kaynaklarla belirlenmiş olan kazanımlara ulaşılabilir mi?• Program, içinde yer aldığı alan için gereksinim duyulan bilgi, beceri ve tutumları

yansıtıyor mu?

19


Kazanımları Nasıl Bir Tasnifle Ele Alabiliriz?

Öğrenme hedeflerinin tasnifi çalışmaları, eğitim öğretim sürecinde rol alanların düşünegeldikleri bir konu olmuştur. Literatürde özgün ve gelişmiş haliyle Benjamin Bloom’un ortaya koyduğu tasnif çalışması, daha sonra Lorin W. Anderson ve David Krathwohl tarafından geliştirilmiştir. Benzer şekilde J. B. Biggs ve K. F. Collis, L. D. Fink, P. Dettmer ve benzerleri tarafından da çeşitli taksonomi teklifleri geliştirilmiştir. Aşa ğıda Bloom’un taksonomisinin bir özeti üzerinden TBM’nin kazanımlarını sınıflama çerçevesi sunulmaktadır.

Bilişsel Alan

Bilgi Düzeyi: Gerçeklerin, terimlerin, temel kavramlar ile gerçekleşen öğrenmenin, önceden edinilen bilgilerin hatırlanması, sergilenmesi.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: tanımlar, düzenler, açıklar, toplar, tarif eder, yineler, sayar, sıralar, inceler, bulur, seçer, belirler, etiketler, listeler, ezberler, isimlendirir, sıraya koyar, taslak oluşturur, sunar, aktarır, hatırlar, kaydeder, tekrarlar, yeniden yapar, gösterir, ifade eder, tablo haline getirir, söyler, yazar vb.

Kavrama Düzeyi: Öğrenilen bilginin anlaşılması, başka sözcüklerle ifade edilebilmesi, farklı malzeme ve materyallere dönüştürülmesi, yorumlanması.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: ilişkilendirir, değiştirir, netleştirir, sınıflar, düzenler, karşılaştırır, dönüştürür, kodlar, kod çözer, savunur, tanımlar, farklılaştırır, ayırt eder, tartışır, ayırır, değer biçer, izah eder, ifade eder, genişletir, geneller, özetler, belirler, örnekler, işaret eder, sonuç çıkarır, yorumlar, başka kelimelerle açıklar, tahmin eder, öngörüde bulunur, farkına varır, bildirir, yeniden belirler, yeniden yazar, gözden geçirir, ayırır, çözer, çevirir vb.

Uygulama Düzeyi: Öğrenilen malzemelerin ve konuların yeni durumlarda kullanıl ması, edinilmiş kazanımların, öğrenilen bilgi birimlerinin yeni ve farklı konulara, durumlara tatbik edilmesi.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: uygular, değerlendirir, hesaplar, değiştirir, seçer, tanımlar, düzenler, gösterir, geliştirir, keşfeder, dramatize eder, çalıştırır, inceler, dener, bulur, örnekler, yorumlar, yönetir, değişiklik yapar, işler, organize eder, pratik yapar, tahmin eder, hazırlar, üretir, bağlantı kurar, programlar, ayırır, gösterir, taslağını yapar, çözer, çevirir, kullanır, farklılaştı rır, genişletir, daraltır vb.

Analiz Düzeyi: Bilgileri kısımlarına ayırabilme, eldeki verilerden hareketle çözümle me, inceleyip ayırt etme.

20


Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: analiz eder, değer biçer, düzenler, böler, hesaplar, kategorize eder, tasnif eder, sınıflar, karşılaştırır, bağ kurar, iki şey arasında farkı bulur, eleştirir, tartışır, sonuç çıkarır, farklılaştırır, ayırt eder, fark eder, bölüştürür, inceler, parçalarına ayırır, kısımlar halinde düzenler, deney yapar, tanımlar, örnekler, çıkarım yapar, teftiş eder, araştırır, sıraya koyar, taslağını çizer, işaret eder, sorgular, ilişkilendirir, ayırır, alt bölümlere ayırır, test eder vb.

Sentez Düzeyi: Parçaları bir bütün haline getirme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: tartışır, düzenler, toplar, kategorize eder, biriktirir, derler, birleştirir, oluşturur, düzen ler, yaratır, tasarlar, geliştirir, planlar, yerleştirir, açıklar, formüle eder, geneller, üretir, birleştirir, bulur, yapar, idare eder, değişiklik yapar, organize eder, meydana getirir, planlar, hazırlar, önerir, yeniden düzenler, yeniden kurar, ilişkilendirir, yeniden orga nize eder, gözden geçirir, düzeltir, yeniden yazar, kurar, özetler vb.

Değerlendirme Düzeyi: Bir amaç için verilen malzemelerin değerini yargılama/biçme, bir bilgiyi doğru veya geçerli kriterleri seçerek sorgulama.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: değer biçer, aslını öğrenir, tartışır, değerlendirir, iliştirir, seçer, karşılaştırır, sonuçlandırır, iki şey arasındaki farkı bulur, inandırır, eleştirir, karar verir, müdafaa eder, ayırt eder, açıklar, ölçer, sınıflandırır, yorumlar, yargılar, savunur, ölçer, yorumlar, yargılar, tahmin eder, tavsiye eder, ilişkilendirir, analizini yapar, gözden geçirip düzeltir, puan lar, özetler, destek olur, geçerli kılar, değer verir vb.

Davranışsal (Psikomotor, Hareki, Devinsel) Alan

Uyarılma Düzeyi: Kişinin davranışını gözlemleme, kaynağın davranışını birçok duyu organıyla fark etme ve belli bir davranış için vücudu, organları veya ikisini birlikte kullanabilme, taklit etme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: tanır, gösterir, önemser, keşfeder, birleştirir, fark eder, inceler, dikkat kesilir, dinler, koklar, tadar, dokunup hisseder, seçer, gözlemler, not alır, belirler, etiketler, listeler, isimlendi rir, kaydeder, yazar, kopya eder, tahmin eder, taklit eder, benzetir vb.

Kılavuz Denetiminde Yapma Düzeyi: Yönergeleri izleme, karmaşık bir beceriyi öğ retmen yardımıyla işlem basamaklarına uyarak yapma ve nihayetinde öğrencinin beceriyi kendi kendine yapması.

21


Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: uygular, değiştirir, gösterir, dramatize eder, dener, örnekler, işler, organize eder, pratik yapar, hazırlar, bağlantı kurar, çözer, kullanır, düzenler, kopya eder, benzet meye çalışır, dağıtır ve toplar, kullanmaya çalışır vb.

Beceri Haline Getirme Düzeyi: Orijinal kaynak olmadan kendisine verilen görevi iste nilen kalitede, sürede ve ekonomiklikte yerine getirme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: rol yapar, birleştirir, becerir, oynar, dener, bozup düzeltir, değiştirir, eski haline getirir, ayarlar, dengede tutar, inşa eder, ayırır, düzenler, dizayn eder, gösterir, sergiler, kulla nır, gerçekleştirir, tamir eder, tanımlar, düzeltir, organize eder, yerine getirir, sunar vb.

Duruma Uydurma Düzeyi: Kazanılan yeni davranışları değişik bir probleme kolayca uygulama, transfer edebilme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: koordine eder, tamamlar, birleştirir, düzenler, yeniden düzenler, farklılaştırır, uyarlar, ayarlar, değiştirir, adapte eder, kopya eder, dizayn eder, keşfeder, ayırır, tahmin eder, inceler, gerçekleştirir, tamir eder, tanımlar, ölçer, düzeltir, taslak hazırlar, kullanır vb.

Yaratma Düzeyi: İki ya da daha fazla beceriyi birleştirerek seri eylemleri koordine etme, doğallığı içinde herhangi bir özel düşünme ve tasarlamaya ihtiyaç duymadan yüksek düzeyde, yeni, özgün performans gösterme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: yapar, icat eder, dizayn eder, formülleştirir, düzenler, kopyalar, dizayn eder, gösterir, tahmin eder, kullanır, organize eder, yapar vb.

Duyuşsal Alan

Alma Düzeyi: Birden fazla uyarıcı arasından bir ya da birkaç uyaranın farkına varma, ona doğru yönelimde bulunma, dikkatini ve ilgisini ona odaklama.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: farkına varır, dikkat eder, yönelir, dinler, seçer, ilgi duyar, razı olur, kabullenir, karşı çıkar, savunur, eleştirir, tepkisini gösterir vb.

Tepkide Bulunma Düzeyi: Kendi öğrenimine aktif katılma, birlikte belirlenen kurallara uyma, üstüne düşen görevleri yapma ve bundan memnuniyet duyma.

22


Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: sunu yapar, tartışır, tartışmalara katılır, belirlenen kurallara uyar, takvime uyar, yapar, yap tırır, sevinç duyar, heyecanlanır, istekli olur vb.

Değer Verme Düzeyi: Bir değer yahut davranışı önem verip kabul etme, üstün tutma, kendini o değere adama, değere karşı sorumluluk yüklenme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: tak dir eder, istek duyar, değer biçer, önem verir, kabul eder, üstte tutar, tercih eder, vb.

Düzenleme Düzeyi: Başkaları ile kendinin sahip olduğu değerleri yahut iki değer sis temini, aralarındaki ilişkiler çerçevesinde inceleme, kendi içinde çelişmeyen yeni bir değerler sistemi geliştirme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: soyutlar, kıyaslama yapar, kavramsallaştırır, bir araya getirir vb.

Kendindenleştirme Düzeyi: Kendi özgül değerlerini oluşturup bunları uyulması zo runlu ilkeler haline getirme, yaşam anlayışı ve dünya görüşüne dönüştürme; kendine özgü değerlere uygun davranışlar sergileme.

Bu düzeydeki kazanımlar ifade edilirken başvurulacak yüklemler şunlar olabilir: tepki gösterir, davranır, hareket eder, yapar, tutum takınır, alışkanlık haline getirir, bağlı kalır, birleştirir, sergiler, benimser, takip eder, uygular vb.

TBM’DE ÖLÇME DEĞERLENDİRME

Hem hedef kitlede hem de programı uygulayan ve programın uygulamasında görev alanlarda başarı, ilgi, motivasyon ve hedeflerin gerçekleşme düzeyi açısından TBM uygulamaları ölçme değerlendirmeye tabi tutulur. Zira meşhur ilkede denildiği gibi ölçemediğimiz şeyi geliştiremeyiz. Bu ilkeyi esas alarak TBM’de üç boyutlu bir ölçme süreci yapılandırılmıştır.

23


1) Giriş-Çıkış Değerlendirmesi (Öz Değerlendirme Formları)

TBM programlarına katılanların programa başlamadan önce, ön bilgilerini ve ön öğrenmelerini belirlemek; program bitiminde ise neler öğrendiklerini ve katılanla rın öğrenmelerinin hangi düzeye çıktığını saptamak amacıyla programa başlarken ve bitirirken aynı doküman/ölçme aracı üzerinden yapılan bir öz değerlendirmedir. Bu öz değerlendirme, katılımcıların program içeriğine dair giriş düzeylerinin ve çı kış düzeylerinin hem kendileri hem de programı düzenleyenler açısından bilinme sini sağlar. Ön test ve son test şeklinde uygulanacak olan öz değerlendirme formları genel olarak iki bölümden oluşur. Doğru-yanlış sorularından oluşan birinci bölüm bilişsel düzeyde, derecelendirme ölçeği şeklinde hazırlanan ikinci bölüm ise duyuş sal düzeyde bir ölçme sağlar.

2) Süreç Değerlendirmesi (Ders İçinde Uygulanan Etkinlikler)

TBM programlarına katılanlar program sürerken kendilerini ve programa birlikte katılan arkadaşlarını derslerdeki etkinlikler aracılığıyla değerlendirirler. Bu değerlendirmeyle öğrenmedeki güçlükleri ortaya çıkarmak, gerekli düzeltmeleri yapmak, öğ renmeleri arttırmak, öğrenenlere öğrenmelerine ilişkin bilgi ve geribildirim sağlamak amaçlanmaktadır. Bu çerçevede uygulanan ölçme değerlendirmede ölçme araçlarının kimileri sunulara yedirilmiş, kimileriyse kitapçıklarda farklı tarz ve çeşitlerde etkin likler şeklinde yapılandırılmıştır.

24


Aşağıda bu etkinliklerden bir örnek sunulmaktadır:

25


• Programda yer alan herhangi bir eğitim başlamadan önce o eğitime dair öğre nenlerin ön bilgilerini değerlendirmeleri sağlanır. Bunun için öz değerlendirme formları ön testleri dağıtılır. Katılımcılar kendi bilgi, beceri ve tutumlarını göz önünde bulundurarak değerlendirme formunu doldurur. Uygulayıcı eğitici bu ön değerlendirme formlarını toplar, zarfa koyar ve okul bilgisi ile eğitimi yaptığı sınıf bilgisini zarfın üzerine yazar.

• Programda yer alan eğitim sürerken öğrenenlerin kendilerini ve diğer katılımcıları değerlendirmelerine imkan veren etkinlikler uygulanır. Uygulayıcı eğitici gerekli geri bildirimleri ortamda, katılımcılara hemen verir.

• Eğitimin sonunda sunulan eğitime dair öğrenenlerin eriştikleri bilgi, beceri ve tu tumları ölçme amaçlı geliştirilmiş ve program başında dağıtılmış öz değerlendirme formları son testleri dağıtılır. Katılımcılar bu kez başlangıçtaki durumlarına göre kendi bilgi, beceri ve tutumlarındaki ilerleme ve gelişmeyi göz önünde bulundu rarak değerlendirme formunu doldururlar. Uygulayıcı eğitici bu değerlendirme formlarını toplar zarfa koyar, okul bilgisi ile eğitimi yaptığı sınıf bilgisini zarfın üzerine yazar.

• Uygulayıcı eğitici okulundaki tüm eğitimleri tamamladıktan sonra ön test ve son test zarflarını koordinatör formatöre bilgi vermek kaydıyla İl MEM Hayatboyu Öğrenme Şube Müdürlüğüne teslim eder.

Ölçme değerlendirme araçları ve süreçlerine ilişkin detaylı bilgiye

www.tbm.org.tr adresinden ulaşabilirsiniz.

26


YEŞİLCAN’LA SAĞLIKLI YAŞAM

ANAO

KULU

YEŞİLCAN VE TEKNOLOJİ

ANAO

KULU

27


AnaokuluDönemi İçin

TBM Programıve Materyalleri

2.BÖLÜM


ANAO

KULU

28


ANAOKULU DÜZEYİNDE ETKİNLİK HAZIRLIK VE SUNUMLARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Etkinlik Öncesinde

• Gireceğiniz sınıfla ilgili bilgi alınız.• Yaşa uygun plan hazırlayınız. Kolaydan zora, basitten karmaşığa ilkesini ihmal etmeyiniz.• Malzemelerinizi kontrol ediniz.• Üç boyutlu malzemeler tercih ediniz, görsel olarak çocukları doyurunuz.• İşitsel sunular bu yaş grubunda tek başına etkili olmaz. İşitsel ile görsel sunuları

ilişkilendiriniz.• Yetişkin olduğunuzu unutunuz. Ama çocuk olmadığınızı da aklınızda tutunuz.• Çocuklar minyatür yetişkinler değil, kendilerine has özellikleri olan ha yatlardır,

unutmayınız.• Çocuklar için bir rehber olduğunuzu düşününüz. Öğretmek üzere sınıfa girmekle rehber

olarak sınıfa girmek arasındaki farkı yakalayınız.• Çocuklar hissettiklerinde davranışı benimsemeleri daha kolay olur. Bu alana ağırlık

veriniz.• Plansız derse girmeyiniz.• Yapacağınız etkinliklerin kazanımlara uygun olmasını temin ediniz.• Dersiniz için “giriş-gelişme-sonuç” senaryosu kurgulayınız.• Çocuklar basit-somut ilişkisi ile öğrenirler. Basit ve somut olanı tercih ediniz.• Dersinizi en dikkatli öğrenciye göre değil, en dikkatsiz olabilecek öğrenci ye göre

hazırlayınız.

29


Etkinlik Esnasında

Aktif öğrenme ortamı oluşturunuz. Ders planınızı mümkün olduğunca beş duyuyu aktif kılmak üzere şekil lendiriniz.

• Okul öncesi eğitim çocuğun motor, sosyal, duygusal, dilsel ve bilişsel ge lişimini desteklemelidir. Dolayısıyla etkinlik planınızı mümkün olduğu kadar çok alanı kuşatacak şekilde hazırlayınız.

• Etkinlikler düzenlenirken çocukların ilgi ve gereksinimlerinin yanı sıra çevrenin ve okulun olanaklarını da göz önünde bulundurunuz.

• Eğitim sürecinde çocuğun bildiklerinden başlayınız.• Oyun bu yaş grubundaki çocuklar için en uygun öğrenme yöntemidir. Etkinliklerinizi

oyun temelli düzenleyiniz.• Her çocuk farklı hızda, farklı şekilde öğrenir. Etkinlik sunumunuzu birey sel farklılıklara

uygun olacak şekilde hazırlayınız.• Öğrenme ile hayat ilişkisini kurunuz.• Çocukların meraklarını uyandırınız. Merakın oluştuğunu gördükten son ra içeriği

sununuz.• Çocukları şaşırtmaktan korkmayınız. Şaşıran çocuğun dikkatini öğren meye odaklayınız.

Çocukların dikkat sürelerinin kısa olduğunu unutmayınız.

• Çocukların dikkatlerini topladıktan sonra zamanı verimli kullanınız.• Çocuklar birden dağılabilirler. Birinin başlattığı tepkiye, harekete, isteğe dakikalar

içinde ortak olurlar. Planınıza dikkat çekme etkinlikleri de ekle yiniz. (Parmak oyunları, tekerlemeler, farklı ses efektleri vb.)

• Kısa cümleler kurunuz.• Sesinizi etkili kullanınız.

30


Dil gelişimini destekleyiniz.• İyi bir Türkçe ile konuşunuz. Çocukların Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına gereken

önemi veriniz.• Çocukların anlamını bilemeyecekleri kelimeler kullanmayınız.• Kısa cümleler kurunuz.• Tüm çocuklara söz hakkı veriniz. Cümlesi biten çocuğun söylediği şeyi pekiştirmek için

tekrar ediniz.

Sınıf yönetimini küçümsemeyiniz.• Konuşurken göz temasını kesmeyiniz.• Çocukların güvenlerini kazanınız.• Beş duyunuzla sınıfta var olmaya çalışınız.• Tüm sınıfın sizi rahatça izleyeceği pozisyonları kullanınız.• Çocukların en rahat edecekleri pozisyonda etkinliğe katılmalarını sağlayı nız.• Sınıfa girdiğinizde yapacağınız ilk şey etkinlik için mekanın uygunluğunu denetlemek ve

ona göre gerekiyorsa değişiklik yapmak olsun.• Anlatacağınız metne hakim olunuz. Sınıfta kağıttan okuyacağınız bir me tin gerekli ilgiyi

çekmez.• Çocukların temel ihtiyaçlarının (tuvalet, yemek, uyku, su içme vb.) karşı lanmış

olduğundan emin olunuz, sonra etkinliğe başlayınız.• Ders esnasındaki gürültü genellikle boşluktan, dersin çocukların ilgisini çekmemiş

olmasından, dikkatlerinin dağılmasından kaynaklanır. Sebebe karşı duyarlı olunuz.• Derse mutlaka çocukların hoşlanacakları bir etkinlikle başlayınız.• Oluşan problem durumlarında sıkıntı ve acizlik göstermeden bu durumu derse katmanın

yolunu bulunuz.• Ödül vermekten ziyade teşvik etme yolunu seçiniz.• Çocuklara sırtınızı dönmeyiniz. Unutmayınız, çocuklar beden dilinizi okuyabilirler.• Yapmacık davranmayınız. Bu durum çocukları etkinlik dışına itebilir.

31


Sosyal ve duygusal gelişimi destekleyiniz.

• Çocuklarla iletişiminizde, onların kişiliğini zedeleyici şekilde davranmayı nız, baskı ve kısıtlamalara yer vermeyiniz.

• Çocukların hayal güçlerini, yaratıcı ve eleştirel düşünme becerilerini, ileti şim kurma ve duygularını anlatabilme davranışlarını destekleyiniz.

• Çocuklara isimlerinin yazılı olduğu yaka kartları takınız. Onlara mümkün olduğunca isimleri ile hitap ediniz.

• Çocuklar birbirlerini taklit edebilirler. Hemen ortak olunuz ki sınıfı topar layabilesiniz.• Çocuklar birbirlerini kıskanabilirler. Krize dönüşmeden önlem alınız.• Çocuklar konuşmaya konu ile ilgili başlayıp farklı sonlandırabilirler. Takip ediniz, doğru

olanı pekiştiriniz.

Etkinlik Biterken

• Ders sonunda çocukların ne öğrendiklerini çocukça bir üslupla test ediniz.• Çocuklardan geri bildirim alınız. Varsa yanlışları düzeltiniz.

32


SAĞLIKLI YAŞAM ALANIAProgramın Adı:Anaokulu Düzeyi İçin TBM Sağlıklı Yaşam Eğitimi

Süresi:

Etkinliklerle çeşitlendirilmiş 40 dakika

Materyaller:

“Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam” adlı katılımcı kitapçığı “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Sağlıklı Yaşam Alanı Anaokulu Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

YEŞİLCAN’LA SAĞLIKLI YAŞAM

ANAO

KULU

33


Kazanımlar1

* Kitapta gerçekleşmeyen kazanımlar ders işlenişi esnasında uygun etkinliklerle gerçekleştirilmelidir.

No KazanımlarKazanımın

GerçekleştiğiSayfa No*

3 Bir işi yaparken o işe özgü ilke ve kuralları uygular. 12-13

133 Sağlıklı yaşamla ilgili temel kavramları açıklar. 21-24

136 Koruyucu sağlık hizmetlerini (aşı vb.) almaya istekli olur.

137 Aşırılığın her türlüsünden kaçınması gerektiğini söyler. 16

145 Gıdaları bilinçli olarak tüketir. 20

146 Ayak üstü atıştırma yemek tüketiminin sağlığa zararlarını açıklar.

148 Beslenmeyi ödül ve eğlence kültürüne dönüştürmez.

150 Giyimle sağlık ilişkisi kurar. 7

152 Hastalıklardan korunmak için önlem alır. 8

153 Temel hastalık belirtilerini tanır.

154 Kronik hastalıklarını yönetir.

157 Akılcı ilaç kullanım ilkelerini hayatına uygular.

160 Gerektiğinde sağlık çalışanlarıyla nasıl iletişim kuracağını ifade eder.

18-19

177 Teknolojinin dengesiz kullanımının sağlığa etkilerini fark eder, önlem alır.

34


Örnek Bir Ders İşlenişi - 12Ders Araç Gereci ve Materyaller

• “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan boyama kağıdı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan çıkartması (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)

Öğrenme ve Öğretme Yöntem ve Teknikleri

• Hikaye anlatma• Soru cevap• Tartışma• Eğitici oyun

Giriş (5 dk.)

• Yakanıza Yeşilay gönüllüsü kokartını takmış olarak sınıfa giriniz. “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 1. slaytını açınız. Öğrencilerinize Yeşilcan’ı ve kendinizi tanıtınız. Anlatacağınız öyküye ilgi uyandırınız:

1. slayt

35


Merhaba, İşte bu Yeşilcan! Sağlıklı olan ne varsa yapar. Zararlı olan her şeyle savaşır. Kötülerin düşmanı, iyilerin dostudur. O benim de arkadaşım. Bakın bu kokartı o verdi. Ben de onun gibi iyi işler yapmaya çalışıyorum. Size bugün Yeşilcan’dan öğrendiğim bir hika yeyi anlatacağım. Anlatacağım hikaye sizin yaşlarınızda iki çocuk hakkında ... Can ile Canan. Açın kulaklarınızı, dikkatle dinleyin. Ama önce bir oyun oynayalım.

• Aşağıdaki parmak oyununu öğrencilerinizle oynayınız.

Mikrop çıkmış, yürümüş, yürümüş... (Sağ elin baş parmağı sol kol üzerinde yürütülür.) Bir evin açık kapısından içeri girmiş. (Avuç ortasına gelinir.) Bir de bakmış merdivenler var, başlamış çıkmaya. (Parmaklardan çıkılır.) Üst kata çıkınca kapıyı vurmuş. (Elin üst kısmına diğer elle vurulur.) Tak... Tak... Kim o? (Çocuk sesi verilir, sağ baş parmak sallanır.) Ben Bay Mikrop. (Sağ elin baş parmağı mikroptur.) Ne istiyorsun? (Çocuk sesi verilerek diğer baş parmak sallanır.) Seni hasta etmeye geldim. (Mikrobun sesi verilir.) Yaa... Beni hasta edemezsin. (Hayır anlamında baş iki yana sallanır, işaret parmağı saklanır.) Bol bol uyudum. (Uyuma hareketi yapılır.) İyi gıdalarla beslendim. (Eller ağza götürülerek yeme hareketi yapılır.) Temiz bir çocuğum. (Vücut gösterilir.) Aşı da oldum. (İşaret parmağı ile iğne yapma hareketi yapılır.) Beni hasta edemezsin. (Baş iki yana sallanır.) Ben gidiyorum. (Mikrop ıh, ıh diye merdivenlerden yani parmaklar dan indirilir.) Anne sabunlu su ile temizlik yapıyormuş. Mikrobun ayağı kaymış, yuvarlamış. (Yuvarlanma hareketi yapılır.) Kendisini kapının dışında bulmuş. (Eller sallanarak dışarıyı göster me işareti yapılır.)

36


Sunuş (30 dk.)

• Öğrencilerin ilgilerini öyküye odaklamak üzere canlı bir atmosfer oluşturu nuz. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 2-3’tedir. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun sırasıyla 2-3. slaytlarını yansıtınız.]

Bir zamanlar, Can ve Canan adlarında birbirlerine çok benzeyen iki kardeş varmış. Bu kardeşler aynı şeyleri yemekten ve aynı oyunları oynamaktan çok hoşlanırmış.

Bir gün Can artık farklı davranmaya karar vermiş. Canan ne yaparsa onun tersini yapmaya karar vermiş. Canan yemekten önce ellerini yıkamış ama Can yıkamamış. Canan tuvaletten çıkınca elini yıkamış bunu gören Can da tuvalete gitmiş ama elini yıkamadan çıkmış.

2. slayt 3. slayt

• “Aman Allah’ım, Can galiba yanlış şeyler yapıyor! Haydi bunların ne olduğunu birlikte bulalım” dedikten sonra metindeki yanlış şeylere dikkat çekiniz. Ardından öyküye kaldığınız yerden devam ediniz. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 4-5’tedir. Ekrana “Can ile Canan: Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 4. slaytını yansıtınız.]

Canan banyo yapınca Can banyo yapmayı bırakmış. Dişini bile artık hiç fırçalamamış. Çikolatasının kabını yere atmış. Akşam olunca da kirli elbiseleriyle yatağa yatmış. Bir süre sonra Can’ın anne ve babası endişelenmişler. Can’a temiz olmanın önemini anlatmışlar. Ama Can dinlememiş. “Ben farklı olacağım” deyip duruyormuş.

37


4. slayt

• “Bundan sonra neler olacak acaba?” sorusu ile öğrencilerin tahminlerini alınız. “Bakalım neler olmuş?” dedikten sonra öyküye devam ediniz. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 6-7’dedir. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 5. slaytını yansıtınız.]

Bir sabah Can yastığının altında bir mektup bulmuş:Sevgili Can,Duyduk ki odan ve elbiselerin tam bize göre. Çok kirli. Artık gelip senin odanda ve üstünde yaşayacağız.Teşekkürler..Mikrop Ailesi

5. slayt

• Öğrencilerinize şaşırıp şaşırmadıklarını sorunuz. Öykü ile ilgili fikirlerini alınız. Sonunu merak edip etmediklerini öğreniniz. Tekrar öyküye dönüp anlatmaya devam ediniz. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 8’dedir. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 5. slaytını yansıtınız.]

38


Can odasını, elbiselerini mikroplar ile paylaşmak istemiyormuş. Çünkü mikropların insanları hasta ettiğini biliyormuş. Can’ın aklına Yeşilcan gelmiş. Hemen “İmdaaat!” diye bağırmış onu yardıma çağırmış. Yeşilcan hemencecik gelmiş.

5. slayt

• “Mikroplar insanları hastalandırarak onlara zarar verir ve bundan mutluluk duyarlar. Kimse hasta olmak istemez. İlaçtan ve iğneden kimse hoşlanmaz. Ama merak etmeyin, mikroplardan korunmak için birçok yol var. Onlardan biri de temiz olmak. Can’ın aklı başına gelmiş midir acaba? Bakalım bundan sonra ne olmuş?” diyerek öyküye devam ediniz. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 8-9’dadır.Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 6. slaytı yansıtınız.]

Yeşilcan demiş ki, “Acele etmeliyiz Can. Her taraf temiz olursa mikroplar buraya gelemez.” Hızlıca temizliğe başlamışlar. Can ve Yeşilcan odadaki çöpleri toplamış. Can’ın annesi yatak örtülerini, perdeleri, kirli çamaşırları yıkamış. Babası duvarları boyamış. Canan da camları, yerleri ve masayı silmiş. Kapı kollarını temizlemiş. Annesi odayı havalandırmış. Can bir tarakla saçını taramış, tırnaklarını kesmiş, dişini de fırçalamış. Kısa sürede her taraf pırıl pırıl olmuş.

Mikroplar sevinçle odanın kapısına gelince çok şaşırmışlar. Tertemiz odayı görünce üzülmüşler “Burası çok temiz, burada yaşamayız. Başka kirli çocuklar bulalım.” diyerek kaçarak gitmişler.Can o günden sonra temizliğine hep dikkat etmiş. Farklı olma isteğini farklı oyunlar oynayarak, farklı resimler yaparak göstermiş. Mikroplar da Can ve Canan’ın odasına hiç girememiş.

39


6. slayt Öğrencilerinize birlikte bir oyun oynayacağınızı açıklayınız.• Sabun, su, tırnak makası, diş fırçası, macun, havlu, tarak, lif, deterjan vb. temizlik

araçlarının resimlerini kartona çiziniz ve ayrı ayrı kesiniz. Daha sonra kartları bir balonun içine koyunuz. Sonra balonu şişiriniz.

• Öğrencilere müzik başladığında dans ederlerken havaya atılan balonu da düşürmemeye çalışmaları ve balon yere düşerse hepsinin donakalması gerektiğini oyunun kuralı olarak açıklayınız.

• Müziği açarak oyunu başlatınız. Balon yere düştüğünde müziği durdurunuz. Öğrencileri uyarmak için de “Haydi donun!” diye bağırınız.

• Ardından çocuklara dokunmadan onları güldürmeye çalışınız.• Gülenleri eleyerek müziği tekrar başlatınız. Tek kişi kalana kadar oyunu sürdürünüz.• Oyunun galibini günün en ciddi kişisi ilan ediniz. Ondan balonu patlatması nı isteyiniz.• Balon patladığında öğrencilere kartları dağıtınız ve öğrencilerin daire şeklinde

oturmalarını sağlayınız.• Aşağıdaki soruları öğrencilerinize yöneltiniz. Görüşlerini değerlendiriniz. Pekiştirmek

istediğiniz bilgileri tekrarlayarak vurgulayınız.1. Can ile Canan neler yapmışlar? 2. Can ve Canan yaptıkları şeylerin (Burada Can ile Canan’ın neler yaptıklarını öğrencilere

hatırlatmak üzere tekrarlayabilirsiniz.) sonucunda neler yaşamışlar? 3. Can ve Canan’ın anne ve babası ne yapmışlar? 4. Mikrop nedir? 5. Mikroplar neler yapar? 6. Mikroplardan nasıl korunuruz? 7. Temizlik nedir? 8. Temiz olmak için neler yaparız? 9. Temiz olmanın yararları nelerdir? 10. Can’ın arkadaşı olsaydınız ona neler söylerdiniz? Sağlığımızı korumak için neler

yapmalıyız?

40


• Sorulardan sonra öğrencilerinizden kartlarını gösterip ne olduğunu, ne işe yaradığını söylemelerini isteyiniz.

• “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığının 10. sayfasında yer alan “Hangisi Gerekli?” başlıklı etkinlik, sununun 7. slaytındadır. Ekrana yansıtı nız. Resimlerde görülen eşyaların isimlerini öğrencilere sorunuz. Yönergeyi okuyunuz. Etkinliği yaptırınız. Siz de onların anlatımlarının ardından kazanımlarla bağlantı kurucu cümlelerle konuyu toparlayınız.

• “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığının 11. sayfasında yer alan “Hangisi Sağlıklı?” başlıklı etkinlik, sununun 8. slaytındadır. Resimlerde her karede olayların ne olduğunu birlikte açıklayınız. Resimlerin hangisinin sağlıklı olduğunu birlikte söyleyiniz. Çocuklara “Burada bazı davranışlar var. Bunlardan kimisi doğru kimisi yanlış. Ben davranışı söyleyeceğim; doğru ise alkışlayın, doğru değilse arkanıza yaslanıp küsün.” yönergesini veriniz. Etkinliğin sonunda birkaç öğrenciye neden sonuç ilişkisine yönelik sorular sorunuz.

7. slayt 8. slayt

41


• “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam” adlı katılımcı kitapçığının 12. sayfasında yer alan “Ne Yapsın?” başlıklı etkinlik sununun 9. slaytındadır. Ekrana yansıtınız. Öğrencilerinize resimlerde gördükleri arasında ilişki kurdurarak anlattırınız.

9. slayt

Sonuç (5 dk.)

• Öğrencilerinize Yeşilcan boyama kağıtlarını dağıtınız. Boyamasını bitiren her çocuğa Yeşilcan kokartı takınız.

42



• “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan boyama kağıdı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Mandallar• Farklı besin gruplarından yiyeceklerin resimlerinin olduğu kartlar• Tebeşir• İki sepet


• Hikaye anlatma• Soru cevap• Tartışma• Eğitici oyun

Giriş (5 dk.)

• Yakanıza Yeşilay gönüllüsü kokartını takmış olarak sınıfa giriniz. Öğrencilerinize kendinizi tanıtınız.

• Kitaptan 1. sayfayı, sunudan 1. slaytlı açınız. Yeşilcan’ın resmini gösteriniz. Anlatacağınız öyküye ilgi uyandırınız:

43


Merhaba, işte bu Yeşilcan! Sağlıklı olan ne varsa yapar. Zararlı olan her şeyle savaşır. Kötülerin düşmanı, iyilerin dostudur. Onunla arkadaş olmak isteyen herkesle arkadaş olur. O benim de arkadaşım. Bu da benim kokartım. Ben de Yeşilcan gibi iyi şeyleri çocuklara anlatmak için onların yanına gidiyorum. İşte bugün size Yeşilcan’dan dinlediğim bir hikayeyi anlatacağım. Siz de bu hikayeyi arkadaşlarınıza anlat mak için dikkatle dinleyin. Ama önce birlikte bir oyun oynayalım.

1. slayt

Sunuş (30 dk.)

• Bir ebe seçiniz. Diğer çocukları halka şeklinde yerleştiriniz.• Halkadaki çocukların her birine birer meyve adı veriniz. Bastıkları yerin kaybolmaması

için ayaklarının çevresine birer yuvarlak çiziniz.• Ebeyi halkanın ortasına yerleştiriniz. Ebenin çizilmiş yeri yoktur, açıktadır ve kendisine

bir yer bulmaya çalışacaktır.• Meyve adı verilen öğrencilere adlarını sesli olarak bir kaç kez tekrarlatarak iyice

öğrenmelerini sağlayınız.• Oyun başlayınca, ebenin iki meyve adı söyleyeceğini, adları söylenen ço cukların yerlerini

ebeye kaptırmadan koşarak yer değiştirmeye çalışmaları gerektiğini açıklayınız. Ebe “Meyve sepetiii!” diye bağırdığında ise bütün çocukların yer değiştirmesi gerektiğini belirtiniz.

• Oyuncular yerlerini değiştirmeye çalışırken ebe birisinin yerini kaparsa ebe likten kurtulacağını, yerini kaptıran oyuncunun yeni ebe olacağını, oyunun böylece süreceğini açıklayınız.

• Oyundan sonra öğrencilerinizden sırayla bir besin adı söylemelerini isteyiniz. Söyleyemeyenlere besin gruplarından hazırladığınız resimleri gösteriniz.

• Bir tekerleme, şarkı ya da alkışla tutacağınız tempo ile oyuna son verip hikaye dinleme zamanının geldiğini söyledikten sonra öğrencilerinizi yerlerine alınız.

44


• Hikayeyi anlatmaya başlayınız. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam” adlı katılımcı kitapçığı, s. 14-15’tedir. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 10.-11. slaytını yansıtınız.]

Zamanın birinde bir mahallede yaşayan 4 kardeş varmış. İkisi erkek, ikisi kızmış. Adları Ayşe, Neşe, Ali ve Veli’ymiş. Hepsi de çok şirinmiş. Hep beraber oyunlar oynarlarmış. Bazen birlikte resim yapar, bazen de pikniğe giderlermiş. Ama bu kardeşler için piknik yapmak çok zormuş.

10. slayt 11. slayt

• “Sizce bu zorluk ne olabilir?” sorusunu yönelterek öğrencilerin tahminlerini alınız. Bundan sonra hikayeyi anlatmaya devam ediniz. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 15-16’dadır. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 12. slaytlarını yansıtınız.]

Piknikte yemek zamanı geldiğinde; Ayşe “Ben süt içmem, peynir ve yoğurt yemem” dermiş. Hep cips ve çikolata yemek istermiş.Neşe de “Et yemem, nohut, kuru fasulyeyi sevmem” dermiş. Hep patates kızartması istermiş. Ali ise ıspanak, pırasa ve meyveleri hiç ağzına koymazmış. Hep köfte yemek istermiş.Veli ise ekmek, makarna ve bulgur pilavı yemezmiş. Hep şeker yemek istermiş.

Bu nedenle piknikten hiç keyif alamadan geri dönerlermiş. Çocuklar, hep abur cuburla beslenirlermiş.

Bir süre sonra Ayşe’nin karnı ağrımış, Neşe çok zayıflamış, Ali çok çabuk yorulmaya başlamış, Veli’nin ise ateşi çıkmış. “İmdaaat!” diye bağırıp Yeşilcan’ı çağırmışlar.

45


12. slayt

• Öğrencilerin ilgilerinin devam edip etmediğini kontrol etmek, öyküye odak lanmalarını yenilemek üzere, öğrencilerinizin hatırlamalarını ve anladıklarını aktarmalarını sağlayacak sorular sorunuz:

1. Ayşe sadece neler yiyip içiyormuş? 2. Neşe sadece neler yiyip içiyormuş? 3. Ali sadece neler yiyip içiyormuş? 4. Veli sadece neler yiyip içiyormuş? 5. Sizce burada yanlış olan bir şey var mı? Neden?

• Tekrar öyküye dönüp anlatmaya devam ediniz [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 18-19’dadır. Ekrana “ Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun sırasıyla 13-14. slaytlarını yansıtınız.]

Yeşilcan hemen gelmiş ve çocukları doktora götürmüş. Doktor çocukları muayene etmiş. “Sanırım neden bunların olduğunu biliyorum” demiş. “Siz dengeli beslenmiyorsunuz çocuklar, hep abur cubur yemişsiniz. Her gıdadan ve yemekten yemelisiniz.” Çocuklar biraz utanmışlar.

Doktor onlara dört yapraklı yoncayı göstermiş. “Bakın bu beyaz yaprak süt ve peynir. Bu ikinci kırmızı yaprak et. Üçüncü yeşil yaprak sebze ve meyve. Bu dördüncü turuncu yaprak da ekmek ve pilav. Eğer Yeşilcan gibi siz de sağlıklı ve güçlü olmak istiyorsanız bunların hepsinden yemelisiniz” demiş.

46


13. slayt 14. slayt

• “Ne dersiniz? Bunu onlara biz söyleyebilir miyiz? Haydi gelin bir oyun oynayalım. Bu oyundan sonra mahallenin çocukları Ayşe, Neşe, Ali ve Veli’ye yaptıkları yanlışı biz söyleyebiliriz” diyerek sınıfı iki gruba ayırınız.

• Grupların ayakta tek sıra halinde sınıfın iki köşesinde yer almasını sağlayınız.• Grupların arasına her iki gruba da eşit uzaklıkta iki sepet yerleştiriniz. Sepet lerden birine

her besin grubundan hazırladığınız yiyecek resimlerini, diğerine ise mandalları koyunuz.• Her grubun önüne tebeşirle birer daire çiziniz. Her gruptan birer kişiyi bu daireye alınız.• Müzik başladığında gruplardan birer öğrencinin sepetlerden bir mandal ve bir resim alıp

dairenin içindeki arkadaşının giysisine asacağını ve sıradaki arkadaşının eline vuracağını söyleyiniz.

• Eline vurulan öğrencilerin de sırayla aynı işlemi tekrarlayacağını, gruptaki tüm öğrenciler birer resim asana kadar oyunun sürdürüleceğini açıklayınız.

• Önce bitiren grubu hep birlikte alkışlayınız. Ardından mandalları öğrenciler den çıkarınız ve her bir öğrenciye takılan resimleri ayrı ayrı biriktiriniz.

• Resimleri inceleyerek öğrencilerinizle birlikte sağlıklı beslenen grubu belirleyiniz.

47


• Hikayenin son kısmını öğrencilerle paylaşınız. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 20’dedir. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 15. slaytını yansıtınız.]

Çocuklar doktorun dediklerine dikkat etmişler. Artık her yemekten yiyeceklerine söz vermişler. Artık pikniklerde yemek kavgası çıkmıyormuş. Çünkü her yemekten az da olsa yiyorlarmış. Kısa sürede hepsi daha sağlıklı olmuş.

15. slayt

48


Sonuç (5 dk.)

• “Sağlıklı Yiyecekleri Seç?” başlıklı etkinliği ekrana yansıtınız. [Etkinlik “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, sayfa 21’dedir. “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 16. slaytındadır.] Re simlerde görülenleri öğrencilerinize anlattırınız. Siz de onların anlatımlarının ardından kazanımlarla bağlantı kurucu cümlelerle konuyu toparlayınız.

16. slayt

• “Tabak Hazırla” adlı etkinliği ekrana yansıtınız. [Etkinlik “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı sununun 17. slaytında; “Yeşilcan’la Sağlıklı Yaşam’’ adlı katılımcı kitapçığı, sayfa 22-23’tedir. Resimlerde görülen yiyeceklerin isim lerini öğrencilerinize saydırınız.

17. slayt

18. slaytta yer alan “Kim Mevsimine Uygun Giyinmiş?” başlıklı etkinliği ekrana yansıtınız. Öğrencilerinize resimlerde gördüklerini neden sonuç ilişkisi kurdurarak anlattırınız.

18. slayt

49


• Bir oyun oynayacağınızı açıklayarak öğrencilerden halka olup yere çömelme lerini isteyiniz. Siz de çocuklarla birlikte çömeliniz.

• Mısır patlatmak için yapılan işlemleri hikayeleştirerek anlatınız. Çocuklardan anlattıklarınızı hareketlerle göstermelerini isteyiniz.

• Mısırlar patlamaya başladığında “pat” diyerek ayağa kalkınız ve çocukların da aynı şekilde ayağa kalkmalarını isteyiniz.

• Oyun sürerken bazen onları yanıltmak için “pat” demeden ayağa kalkınız. Sizinle birlikte ayağa kalkanların yandıklarını söyleyiniz.

• Oyundan sonra aşağıdaki sorular ve benzerleri çerçevesinde öğrencilerinizle tartışınız:

1. Biz ne yaptık? 2. Mısırdan başka neler yeriz? 3. Sağlıklı beslenmek için neler yemeliyiz? 4. Annemizin bizim için yaptığı yemekleri ayırmadan yemenin bize ne faydası olabilir? 5. Sağlıklı beslenmezsek neler olur? 6. Sağlıklı olmak için başka neler yapmalıyız?

• Son olarak öğrencilerinize Yeşilcan boyama kağıtlarını dağıtınız. Boyamasını bitiren her çocuğa Yeşilcan kokartı dağıtınız.

50


TEKNOLOJI BAĞIMLILIĞI ALANI BProgramın Adı:Okul Öncesi Düzeyi İçin TBM Teknoloji Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

Etkinliklerle çeşitlendirilmiş 40 dakika

Materyaller:

“Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapı-lacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Teknoloji Bağımlılığı Alanı Okul Öncesi Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.


ANAO

KULU

51


Kazanımlar1




124 Mahremiyetin ne olduğunu bilir ve mahremiyetini korur.

125 Diğer insanların mahremiyetine saygı gösterir.

126 Ailesiyle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanır. 19

137 Aşırılığın her türlüsünden kaçınması gerektiğini söyler. 18, 22-23



17-19

178 Yüz yüze ilişkiyi önemser. 8

179 Teknolojik ürünlere sahip olmanın sosyal bir statüyü göstermediğini fark eder.

180 Kullanmakta olduğu teknoloji ürünlerini zorunlu olmadığı sürece değiştirmez.

181 Teknolojinin insan yaşamı üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini ifade eder.

8-18

187 Teknoloji kullanımında zamanı doğru yönetir. 18

196 İnternet dışındaki bilgi kaynaklarını da kullanır.

52



• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan boyama kağıdı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan resimli çıkartmalar (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)


• Drama• Hikaye anlatma• Soru cevap• Tartışma• Eğitici oyun

Giriş (5 dk.)


• Sunudan 1. slaytı açınız. Anlatacağı nız öyküye ilgi uyandırınız:

1. slayt

53


Merhaba, işte bu Yeşilcan! Sağlıklı olan ne varsa yapar. Zararlı olan her şeyle savaşır. Kötülerin düşmanı, iyilerin dostudur. O benim de arkadaşım. Bakın bu kokartı o verdi. Ben de onun gibi iyi işler yapmaya çalışıyorum. Sizler de Yeşilcan gibi iyi işler yapmayı görev edinmek için buradasınız. Bu göreviniz birazdan anlatacağım hika yede saklı. Anlatacağım hikaye sizin yaşlarınızda bir çocuk hakkında... Adı Ahmet. Açın kulaklarınızı, dikkatle dinleyin hikayeyi. Eminim ilgi nizi çekecek! Hem gizli görevinizi öğrenecek hem eğleneceksiniz. İşte hikayemiz başlıyor.

Sunuş (30 dk.)

Öğrencilerinize birlikte bir oyun oynayacağınızı açıklayınız.• Getirdiğiniz örtüyü öğrencilerinize gösteriniz. Örtünün altına bazı şeyler saklayacağınızı

söyleyiniz.• Öğrencilerinizden gözlerini kapatmalarını isteyiniz.• Örtünün altına getirdiğiniz eşyalardan birini (telefon, dizüstü bilgisayar, kitap,

şekerlemeler, top) saklayınız.• “O da ne? Örtünün altına bir şey saklanmış” dedikten sonra çocuklara gözle rini

açmalarını söyleyiniz.• Öğrencilerinizin örtünün altındaki araçla ilgili tahminlerini alınız. Sık sık “O da ne?

Örtünün altına bir şey saklanmış” cümlesi ile dikkatlerini uyarınız.• Tahminleri ile bulamadıkları eşyalar için ipuçları veriniz. Saklanan eşyaları bulmalarını

isteyiniz.• Bu oyunu flaş kartlara yapıştırılmış fotoğraflarla da oynayabilirsiniz. Kartları arkanıza

sakladıktan sonra öğrencilerinizin tahminlerini alınız. Sonra küçük ipuçları vererek fotoğrafı bulmalarına yardım ediniz. Daha sonra hikayeyle ilişkisini kurabilmeleri için oyuna mutlaka “O da ne?” sorusunu ekleyiniz.

Çocukların hikayede anlatılanları görselde yakalamaları için çaba gösteriniz. Farklı ses tonlamaları, görseli işaret, görselin yanına yaklaş mak vb. yollarla bu ilişkiyi kurmalarına yardımcı olabilirsiniz.

54


• Öğrencilerin ilgilerini öyküye odaklamak üzere canlı bir atmosfer oluşturu nuz. [Metin “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı, s. 2-3’tedir. Ekrana görsel olarak “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sununun 2. slaytını yansıtınız.]

Bir varmış bir yokmuş, zamanın birinde Ahmet diye bir çocuk varmış. Oyundan kaçar, arkadaşlarının yanında durmazmış. Yemeğini yemez, sofraya gelmezmiş. Anne-babası “Haydi pikniğe” dediğinde Ahmet evde kalmak istermiş. Evet, doğru. Ahmet eve kapanmış. Küstüğü için mi? Yok, yok. Ahmet tüm bunları yapmıyormuş, çünkü onun artık bir tableti varmış. Tablet küçük bir şeymiş ama Ahmet tüm vaktini onunla geçiriyormuş. Hep tablette oyun oynamak istiyormuş.

2. slayt

• “İşte, işte burada. Tüm bunları kaçıran çocuk. Bakın, bakın, işte Ahmet!” ifadesi ile 3. slayta geçerek çocuk ların dikkatlerini Ahmet’in üzerine çekiniz. “O da sizin gibi anasınıfına gidiyor, o da sizin gibi...” benzeri cümlelerle Ahmet’i onlara tanıtınız.

3. slayt

55


• Öğrencilerin öyküye odaklanmalarını yenilemek üzere Ahmet’in eve ka panmakla kaybettiklerini öğrencilerinizin hatırlamalarını ve anladıklarını aktarmalarını sağlayacak sorular sorunuz.

Hey! Duydunuz mu? “Ahmet eve kapandı.” dedim. Ahmet’in kaçır dığı birçok şey var. Mesela arkadaşlarıyla saklambaç, köşe kapmaca, yakan top oynayamadı. Başka neler yapamadı, başka neler kaçırdı Ahmet? Kim söylemek ister?

• Öğrencilerin cevaplarının ardından “Evet, Ahmet neler kaybetmiş anladık, bir bir hatırladık. Peki ama neden? Haydi öykümüze devam edelim de neden olduğunu anlayalım” deyiniz ve tekrar öyküye dönüp anlatmaya devam edi niz [Metin “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı, s. 4-5’tedir. Ekrana “Ahmet’in Tableti”, “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sununun 3. slaytını yansıtmaya devam ediniz, sonra 4. slayta geçiniz].

Tatil zamanı gelmiş, köye gitmişler. Ahmet burada da hiç dışarı çıkmamış. Hep tablette oyun oynamış. Ne derede yüzmüş, ne de kuzulara ot vermiş. Bir gün köyde oynarken Ahmet’in tableti bozulmuş. Artık çalışmıyormuş. Ahmet mecburen dışarı çıkmak zorunda kalmış.

3. slayt 4. slayt

56


• “Bakalım bundan sonra ne olmuş?” diyerek 5. slayta burada geçiniz. Hikayeyi okumaya devam ediniz.

O da ne? Arkadaşlarının elinde bol resimli yeni kitaplar varmış. Ama Ahmet hepsinden habersizmiş! Arkadaşlarının boyu uzamış. Ahmet ise hep oturduğu ve fazla hareket etmediği için boyu pek uzamamış. Koşmayı unuttuğu için oyunlarda başarısız olmuş. Çünkü hemen yoruluyormuş. Çocukların yeni bulduğu oyunların ise hiçbirini bilmiyormuş.

5. slayt

• “Bakalım bundan sonra ne olmuş?” diyerek 6. slayta geçiniz. Hikayeyi okumaya devam ediniz.

Bu durum Ahmet’i o kadar üzmüş ki, Ahmet “İmdaat!” diye bağırmış ve Yeşilcan’ı çağırmış. Yeşilcan Ahmet’in sesini duyup hemen yanına gelmiş.

Sonrası mı? Sonrasına siz karar verin bu sefer? Sizce sonunda ne olmuştur? Ahmet ne yaparak üzüntüsünden kurtulmuştur? İsterseniz resmini de çizebilirsiniz.

6. slayt

57


• Daha sonra “Ahmet’in tabletle oynarken neler kaçırdığını haydi bir de biz sayalım” diyerek öğrencilerinizi öyküye katınız. Görüşlerini ve kendi tespitlerini aktarmaları için yeterli bir süre ayırdıktan sonra şu soruyu (yahut benzer bir soruyu) öğrencilerinize yönelterek “Ahmet tabletiyle oynarken birçok şey kaçırmış sizin de dediğiniz gibi. Sizce sonra ne olmuştur? Ahmet artık neleri yapmaya karar vermiştir? Veya artık neleri yapmayacaktır? Haydi şimdi de siz anlatın!” deyin ve öğrencilerinizin öyküyü tamamlamalarına yardım ediniz.

Sonuç (5 dk.)• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığının 9. sayfasında yer alan “Neleri

Arttıralım? Neleri Azaltalım?’’ başlıklı etkinlik, sununun 7. slaytındadır. Ekrana yansıtınız. Resimlerde görülenleri öğrencilerinize anlattırınız. Siz de onların anlatımlarının ardından kazanımlarla bağlantı kurucu cümlelerle konuyu toparlayınız. Hangilerini yapmayı azaltıp hangilerini arttırmak gerektiğini öğrencilere anlattırın.

• Örneğin;Ahmet top oynuyor.Ne kadar da neşeli görünüyor değil mi?Ahmet anlaşılan top oynamaktan çok hoşlanıyor.

7. slayt

58


• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığının 10-11. sayfasında yer alan “Hangisi Doğru? Hangisi Yanlış?” başlıklı etkinlik, sununun 8. ve 9. slaytlarındadır. Ekrana yansıtınız. Önce öğrencilerinize resimlerde neler gördüklerini sorup görseller hakkında tek tek yorumlarını alınız. Daha sonra her bir resim üzerinde, resimdeki doğru ve yanlış davranışlar çerçevesinde kazanımlarla bağlantı kurarak konuşunuz.

8. slayt 9. slayt

• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığının 1. sayfasında yer alan Yeşilcan resmine öğrencilerinizin dikkatlerini çekiniz. Yeşilcan’ın kim olduğunu hatırlamalarını isteyiniz. Yakanızdaki kokarta yeniden dikkatlerini çekiniz. Öğrencilerinize görevlerini açıklayınız. Çevremizde çok uzun süre bilgisayar kullanan, bu nedenle bir sürü güzel şey yapmaktan mahrum olan kişileri uyarma konusunda örnek davranış sergilemeleri için öğrencilerinizi teşvik ediniz.

• Yeşilcan boyama kağıtlarını dağıtınız. Boyamasını bitiren her çocuğa Yeşilcan kokartı dağıtınız.

59


Örnek Bir Ders İşlenişi - 23Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan boyama kağıdı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan çıkartmaları (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Renkli kartlara yazılmış 1’den 10’a kadar sayı kartları• Çalar saat


• Drama• Masal anlatma• Soru cevap• Tartışma• Eğitici oyun

60


Giriş (5 dk.)


• Sununun 1. slaytını açınız. Anlatacağınız masala ilgi uyandırınız:

Merhaba, İşte bu Yeşilcan! Sağlıklı olan ne varsa yapar. Zararlı olan her şeyle savaşır. Kötülerin düş manı, iyilerin dostudur. O benim de arkadaşım. Bakın bu kokartı o verdi. Ben de onun gibi iyi işler yapmaya çalışıyorum. Sizler de Yeşilcan gibi iyi işler yapmayı görev edinmek için buradasınız. Bu göreviniz birazdan anlatacağım masalda saklı. Dikkatle dinleyin masalı.

Anlatacağım masal sizin yaşlarınızda iki çocuk hakkında... Adları Enis ve Esra. Açın kulaklarınızı, dikkatle dinleyin masalı. Eminim ilginizi çekecek, hem gizli görevinizi öğrenecek hem eğleneceksiniz. Hem de benim gibi kokartınızı takıp görevinizi yapacaksınız.

1. slayt

Sunuş (30 dk.)

• Öğrencilerinize birlikte bir çalışma yapacağınızı açıklayınız.• Ardından “İmdaat!” diye bir çığlık atınız. Öğrencilerinize neden çığlık atmış

olabileceğinizi sorunuz.• Bir öğrenciden “İmdaat!” diye bağırmasını isteyiniz. Bir diğer öğrenciden arkadaşının

neden “İmdaaat!” demiş olabileceğini tahmin etmesini isteyiniz.• Etkinliği başka öğrencilerle devam ettiriniz.• Etkinliğin sonunda öğrencilerinize “İmdat ne demek? Hangi durumlarda imdat çığlığı

kullanılır?” sorularını sorunuz.• Tanımı doğrulamak adına düzgün ifadelerle soruların cevabını birer kere de siz tekrar

ediniz.

61


• Öğrencilerinizle toplu olarak “İmdat!” çığlığı atınız.• Sununun 10. slaytını açınız.• Öğrencilerinizden görseli incelemelerini isteyiniz.• “Kimler neden imdat demiş olabilirler?” sorusunu yöneltiniz. Öğrencilerini zin

tahminlerini dinleyiniz.

10. slayt

• “Size anlatacağım masalın içinde birileri gerçekten imdat diyorlar. Masalımızı dinleyelim ve bunların kim olduklarını, neden imdat dediklerini öğrenelim” dedikten sonra 11.slaytı açınız.

[Metin “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı, s. 12’dedir.] Ma salı anlatırken çocukların masalda anlatılanları görselde yakalamaları için çaba gösteriniz (farklı ses tonu vurguları, görseli işaret, görselin yanına yaklaşmak vb.).

Bir varmış bir yokmuş. Zamanın birinde Enis ve Esra adında ikiz kardeşler varmış. Bu kardeşler okulda çok çalışkan ve çok başarılılarmış.

Bir gün anne ve babası Enis ile Esra’ya karne hediyesi olarak bir bilgisayar almışlar. Bilgisayarı nasıl kullanacakları hakkında onlarla konuşmuşlar. İki kardeş o kadar heyecanlıymış ki söylenenleri duymamışlar bile.

11. slayt

62


• “Sizce Enis ve Esra bundan sonra vakitlerini nasıl geçirmiş olabilirler? Sizce Enis ve Esra bilgisayar kullanarak vakit geçirirken ne kaçırıyor olabilirler? Bakalım bundan sonra neler olacak?” dedikten sonra [Metin “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı, s. 13-15’tedir.] ekrana “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sununun önce 12. sonra 13. slaytını yansıtınız.

Çocuklar zannetmiş ki, bilgisayar demek sınırsız çizgi film ve oyun demek. “Yaşasııın!” diye sevinmişler. Artık iki kardeş tüm vaktini bilgisayar karşısında geçiriyormuş. Oyun oynuyorlar, çizgi film izliyorlarmış.

İkizler, bilgisayar başında vakit geçirdikleri için çok geç yatmışlar. Sofraya gitmemişler, yemeklerini bilgisayar karşısında yemişler. Gelen misafirlerle vakit geçirmek yerine odalarında hep bilgisayar oynamışlar. Kitaplarını okumamışlar, ödevlerini yapmamışlar, hatta sevdikleri resimden bile yapmamışlar.

Ne dondurmacıya gitmişler, ne de yüzmeye. Hep bilgisayarın karşısında eğlenerek vakit geçirmişler. Üstelik muhabbet kuşlarının bakımını ihmal etmişler. Odalarını toplamamışlar. Babaannesinin ilaçlarını bile hatırlatmamışlar.

12. slayt 13. slayt

63


• Masalı anlatmaya devam ediniz.

Bir gün ikizlerden bir çığlık duyulmuş: “İmdaaaaaaat!” Anne babası koşarak gelmişler. İkizler gözlerini ovuşturuyor, net göremediklerini söylüyorlarmış. Üstelik dizleri acıyormuş. Karınları da ağrıyormuş. Yeşilcan “İmdat” sesini duyunca hemen gelmiş. Hemen Enis ve Esra’yı alıp bir doktora götürmüşler.

• Aşağıdaki dizeleri bir şarkı melodisi içinde söyleyiniz.

İki kardeş bilgisayarla oynuyorlar Ama hiç kimseyi duymuyorlar. Anneleri “İmdat!” dedi, çünkü hasta olmuştu. Ablaları “İmdat!” dedi, işlerden yorulmuştu. Babaları “İmdat!” dedi, fatura yükselmişti. Arkadaşları “İmdat!” dedi, tatları kalmamıştı. İki kardeş bilgisayarla oynuyorlar Ama hiç kimseyi duymuyorlar.

• İmdaat! Nedir bu olanlar yahu?’’ dedikten sonra Enis ve Esra’nın bilgisayarını kullanıp sorumluluklarını ihmal etmelerinin sonuçlarını tekrar vurgulayınız. “Yok mu buna çözüm bulacak bir kişi?” dedikten sonra ekrana “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sununun 14. slaytını yansıtınız [Metin “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı, s. 16-17’dedir.].

14. slayt

64


Meğer çok bilgisayara baktıkları için gözleri zarar görmüş. Doktor onlara ilaç vermiş ve demiş ki “Bir daha bilgisayar oynamak yok, gözleriniz hasta olmuş. Hem çok oturduğunuz için ayaklarınız acıyor, biraz koşmanız gerekiyor.”

“Çizgi film izlerken sanırım yemek yemeyi de unuttunuz, çok abur cubur yediniz, karnınız bu yüzden ağrıyor.” demiş. Çocuklar yaptıklarına pişman olmuşlar.

15. slayt

• Öğrencilerinize sorular sorarak ara özet yaptırınız. Bu esnada yanınızda götürdüğünüz çalar saati çaldırınız. Saatle ilgili fikirlerini alınız. “Birazdan Yeşilcan, masalın sonunda Enis ve Esra’ya çalar saat hediye edecek. Acaba neden?” sorusunu yöneltiniz. Cevaplardan sonra “Eveeet, bakalım, Yeşilcan konuşmasına nasıl devam etmiş?” diyerek masalı anlatmaya devam ediniz.[Metin “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı, s.18-19’dadır. Ekrana görsel olarak “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sununun 16-17. slaytlarını yansıtınız.]

Yeşilcan ve çocuklar eve dönmüşler. Çocuklar odalarını toplamışlar, bilgisayarlarını bir köşeye kaldırmışlar. Güzelce yemeklerini yemişler. Artık Yeşilcan’ın ayrılma vakti gelmiş. Yeşilcan ayrılırken demiş ki:“Çocuklar bilgisayar çok güzel bir alet. Ama hiçbir şeyi sınırsızca kullanmamalıyız. Hayatta ailemizle, arkadaşlarımızla yaptığımız başka eğlenceli şeyler de var. Bilgisayarı doğru kullanmazsak, bize zarar verir.”

“Ama korkmanıza gerek yok. Bu ağrılar, acılar hep geçecek. Ama artık bilgisayar karşısında çok az kalmalısınız. Sadece hafta sonları ve tatilde bilgisayar oynayacaksınız, hem de azıcık, anlaştık mı?”

65


İki kardeş Yeşilcan’a söz vermişler. Bundan sonra Enis arkadaşlarıyla top oynamış, Esra da arkadaşlarıyla pikniğe gitmiş. Muhabbet kuşlarını hatırlamışlar ve ona yemeklerini vermişler. O da mutlu olmuş. Babaannelerine ilaçlarını hatırlatmışlar. O da çok sevinmiş. O günden sonra çocuklar, daha çok arkadaşlarıyla, çok az da bilgisayarla oynamışlar. Hep Yeşilcan’a teşekkür etmişler.

16. slayt 17. slayt

• Çocuklardan gözlerini kapatmalarını isteyiniz. Erkek öğrencilerinizden Enis’in, kız öğrencilerinizden de Esra’nın yerinde olduklarını düşünmelerini isteyiniz.

• Öğrencilere “Size yeni bir bilgisayar alınsa bilgisayarı nasıl kullanırdınız?” sorusunu yönelterek cevaplarını dinleyiniz.

• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığının 20. sayfasında yer alan “Haydi Oyna!” başlıklı etkinlik, sununun 18. slaytındadır. Ekrana yansıtınız. Resimlerde görülen çocukların neler yaptığını saydırınız. Sonra yönergeyi okuyunuz. Çocukların oynadıkları oyunlar üzerine öğrencilerinizle konuşunuz.

18. slayt

66


• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığının 22-23. sayfalarında yer alan “Ne Kaybeder?” başlıklı etkinliğe dikkat çekiniz. “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı sununun 19. slaytını yansıtınız.

19. slayt

• Öğrencilerinize resimlerde neler gördüklerini sorunuz. Yöner geyi öğrencilerinize okuyunuz. Resimlerdeki hangi davranışların doğru ol duğunu bulmalarını onlardan isteyiniz. Yanlış davranışların sonucu üzerine konuşunuz.

• “Yeşilcan ve Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığının 24. sayfasında yer alan “Haydi Anlat!” başlıklı etkinliği açınız. Sununun 20. slaytını yansıtınız. Önce öğrencilerinize resimlerde neler gördüklerini sorup görsellerin her biri hakkında tek tek öğrencilerinizin görüşlerini alınız. Daha sonra her bir resim üzerinde, ne tür oyunlar oynanabileceği üzerine konuşunuz.

20. slayt

67


• Ardından aşağıdaki sorular çerçevesinde öğrencilerinizle tartışınız.

1. Esra ve Enis’e niçin bilgisayar alınmış? 2. Esra ve Enis, kendilerine bilgisayar alınınca ne hissetmiş olabilirler? Neden? 3. Esra ve Enis bilgisayarı kullanmaya başladıktan sonra neler yaşanmış? Esra ve Enis

bilgisayarı kullanırken hangi kurallara uymamışlar? Esra ve Enis’in yaşadığı problemleri kim çözmüş? Nasıl çözmüş? Esra ve Enis bu olaydan neler öğrenmişler?

4. Bilgisayar, tablet vb. araçları kullanırken nelere dikkat etmeliyiz? Bilgisayar kullanırken çalar saatten nasıl faydalanırsınız?

5. Esra ve Enis’in yaptığı gibi bilgisayarı doğru kullanmayan kişilere neler önerirsiniz? 6. Eğlenceli vakit geçirmek için bilgisayar oynamanın dışında neler yaparız? Sonuç (5 dk.)• Öğrencilerinizden Yeşilcan’ın kim olduğunu hatırlamalarını isteyiniz. Yakanızdaki

kokartınıza yeniden dikkatlerini çekiniz. Öğrencilerinize görevlerini açıklayınız. Çevremizde çok uzun süre bilgisayar kullanan ve bu nedenle bir sürü güzel şey yapmaktan mahrum olan kişileri uyarma konu sunda örnek davranış sergilemeleri için öğrencilerinizi teşvik ediniz.

• Yeşilcan boyama kağıtlarını dağıtınız. Boyamasını bitiren her çocuğa Yeşilcan kokartı dağıtınız.

68


69


İlkokulDönemi İçin


3.BÖLÜM

70


İLKOKUL DÜZEYİNDE ETKİNLİK HAZIRLIK VE SUNUMLARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Etkinlik Öncesinde

• Gireceğiniz sınıfla ilgili bilgi alınız.• İyi bir plan yaparak sınıfa giriniz. Plansız bir öğrenme ortamı dümensiz gemiyle seyahat

gibidir.• Yaşa uygun plan hazırlayınız. İlkokul 2. sınıf için hazırlanan bir plan ile 4. sınıf için

hazırlanan plan farklı olacaktır.• Dersiniz için “giriş-gelişme-sonuç” senaryosu kurgulayınız.• İlkeler ışığında uygun öğrenme-öğretme yöntemini seçiniz.• Dersinizi en dikkatli öğrenciye göre değil, en dikkatsiz olabilecek öğrenciye göre

hazırlayınız.• Dersinizin amacını öğrencilerinize mutlaka açıklayınız.• Çocuklar için bir rehber olduğunuzu düşününüz. Öğretmek üzere sınıfa girmekle rehber

olarak sınıfa girmek arasındaki farkı yakalayınız.• Öğrenme ortamını en iyi kullanabileceğiniz şekilde (oturma düzeni, ısı, ışık,

ha valandırma) düzenleyiniz.• Öğrencileriniz ile kısa bir tanışma oyunu oynayınız. Mutlaka bir ısınma oyunu ile derse

başlayınız. Zaman kazanmak istiyorsanız bu iki oyunu birleştiriniz.• Dersi mutlaka hoşlanacakları bir etkinlikle başlatınız.

Etkinlik Esnasında

• Çocuklar, hissettiklerinde davranışı benimsemeleri daha kolay olur. Bu alana ağırlık veriniz.

• Konuşurken göz temasını kesmeyiniz.• Öğrencilerinizin güvenlerini kazanınız.• Beş duyunuzla sınıfta var olmaya çalışınız.• Anlatacağınız metne hakim olunuz. Sınıfta kağıttan okuyacağınız bir metin ge rekli ilgiyi

çekmez.• Gürültü; boşluktan, dersin öğrencilerin ilgilerini çekmemiş olmasından, dikkatle rinin

dağılmasından kaynaklanır. Sebebe karşı duyarlı olunuz.• Oluşan bir problem durumunu dezavantaj olarak görmeyiniz, fırsata dönüştüre rek derse

katmanın yolunu bulunuz.• Öğrencilerinizi dinleyiniz ve konuştuğunuzda kendinizi dinletmeyi beceriniz.• Sınıftaki tüm öğrenme-öğretme etkinliklerini bir bütün olarak görünüz ve birbir leriyle

bağlantılarını kurunuz.• Açık ve anlaşılır bir dil kullanınız.

71


• İyi bir Türkçe ile konuşunuz. Çocukların da Türkçeyi doğru ve güzel konuşmala rına gereken önemi veriniz.

• Çocukların anlamını bilemedikleri kelimeler kullanmayınız. Cümlenin bağla mından anlamını çıkaracakları bir kelime kullanıyorsanız bunu dikkatle seçiniz. Kelime ile çalışmak için zamanınız olmadığının farkında olunuz.

• Öğrenme etkinlikleri/yaşantıları, öğrenciler için anlamlı ve önemli olmalıdır. Öğ renme etkinlikleri/yaşantıları, öğrencilerin gelişim basamaklarına uygun olmalı dır. Öğrenmede yalnızca bilgiyi aktarmak değil, bilgiyi içselleştirmek temel amaç olmalıdır. Dersinizde kullanacağınız etkinliklerinizi bu temellere oturtunuz.

• Bir yandan verdiğiniz bilgileri öğrencilerin içselleştirmeleri için çalışırken bir yandan da sınıf yönetimini sağlamanız gerektiğini unutmayınız.

• Öğrencilerin her birinin ilgi, ihtiyaç, beklenti ve yeteneklerinin; yaş, bilgi, biri kim, öğrenme hızları, anlama kapasiteleri ve zekalarının; çalışma ve öğrenme tarzlarının farklı farklı olduğunun farkında olunuz.

• Yapacağınız işi, çevreyi, öğrenme ortamını ve kendinizi iyi organize ediniz. Yapa cağı işleri, çevresini, öğrenme ortamını ve kendisini organize etmemiş bir eğitimci hem çok yorulacak hem de sonuç alamayacaktır.

• Öğrenme süreklilik ve birikim özellikleri gösterir. Bu nedenle öğrenme etkinlik leri/yaşantıları özelden genele, basitten karmaşığa doğru akan, somuttan soyuta doğru gelişen ve kendi içinde bütünlük gösteren etkinlikler dizisi olarak tasar lanmalıdır. Bu ilkeye dikkat ederseniz dersinizin muhatabınız üzerindeki etkisini arttırabilirsiniz.

• Öğrenme etkinliklerinin/yaşantılarının ilişkilendirilmesi için öğrencilerinizi, önceki birikimlerinden yararlanabilecekleri problem durumları ile karşı karşıya bırakarak bilgilerini yeni durumlara genellemeleri için güdüleyiniz.

• Öğrenme-öğretme sürecinde sunduğunuz pekiştireçler ile ipuçlarını, doğru zaman ve içerikte sununuz.

• Dersinizi öğrencilerin sosyokültürel ortamına ve bireysel özelliklerine dikkat ederek işleyiniz.

• Bu yaş grubu öğrencileri motivasyona ihtiyaç duyarlar. Güdülemelerinizle öğren meyi arttırabilirsiniz.

Etkinlik Biterken

• Ders sonunda çocukların ne öğrendiklerini çocukça test ediniz. Çocuklardan geribildirim alınız. Varsa yanlışları düzeltiniz.

72


SAĞLIKLI YAŞAM ALANIAProgramın Adı:İlkokul Düzeyi İçin TBM Sağlıklı Yaşam Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Yeşilcan’la Sağlıcakla” adlı katılımcı kitapçığı “Yeşilcan’la Sağlıcakla” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapıla-cak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Sağlıklı Yaşama Alanı İlkokul Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

73


Kazanımlar1





96 Bazı değer ölçütlerinin kültürlere göre farklılaşabileceğini bilir.

103 Hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği durumlara ilişkin çözüm önerileri geliştirir.

119 Doğaya hükmeden değil, doğanın bir parçası olduğunu düşünerek hareket eder.

133 Sağlıklı yaşamla ilgili temel kavramları açıklar. 10-13, 16-17,

21-22

134 Yaşam alanında sağlıkla ilgili düzenlemeler yapar. 16-17, 20

135 Kullandığı eşyaların sağlıklı/yalın ve ergonomik olup olmadığına dikkat eder.



138 Sağlık konusunda davranış-tutum değişikliklerinin zaman aldığını kabul eder.

140 Sağlık konusunda evham ve takıntı oluşturmamaya özen gösterir.

143 Düzenli uyku ile sağlık arasında ilişki kurar. 22

144 Sağlıklı yaşama açısından dört yapraklı yoncayı değerlendirir. 11, 14-15

145 Gıdaları bilinçli olarak tüketir. 12-13



150 Giyimle sağlık ilişkisi kurar. 17

151 Popüler kültürün beden yapısını bozan etkilerini (dövme, dar giysi, kısa giysi, düz ve topuklu ayakkabılar vb.) fark eder.

152 Hastalıklardan korunmak için önlem alır. 16-17


154 Kronik hastalıklarını yönetir. 23

155 Acil hastalıkların neler olduğuna örnekler verir.

156 Sağlıkla ilgili acil ve beklenmeyen durumlarda oluşan krizleri etkili bir şekilde yönetir. 23



161 Hasta hakları ve görevlerini fark eder. 23

177 Teknolojinin dengesiz kullanımının sağlığa etkilerini fark eder, önlem alır. 7

74


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan boyama kağıdı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan çıkartması (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Post-it• Karton


• Drama• Soru cevap• Tartışma• Eğitici oyun

Giriş (5 dk.)


• Öğrencilere ön test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmalarını isteyiniz. Formları topladıktan sonra ön test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

• 1. slaytı açınız. Yaş grubuna uygun şekilde uyarlayarak aşağıdakine benzer bir açıklama yapınız.

1. slayt

75


Merhaba, İşte bu Yeşilcan! Sağlıklı olan ne varsa yapar. Zararlı olan her şeyle savaşır. Kötülerin düşmanı, iyilerin dostudur. O benim de arkadaşım. Bakın benim de onun gibi bir kokartım var. Ben de onun gibi iyi işler yapmaya ça lışıyorum. Sizler de Yeşilcan gibi iyi işler yapmayı görev edinmek için buradasınız. Bu dersin sonunda görevinizle ilgili bilgi sahibi olacaksınız.

Sunuş (30 dk.)

• Derse “tren kaldırmaca’’ oyunu ile başlayıp öğrencilerinize “sağlıklı yaşama’’ tamlamasını buldurunuz. (Tren kaldırmaca oyunu yaygın olarak bilinen “adam asmaca’’ oyununun tren resmi kullanılarak oynanan şeklidir. Bulunan her bir harfte treni oluşturan bir çizgi çizilerek tren resmi tamamlanır.)

• Ardından sağlıklı yaşamak için neler yapmak gerektiğini konuşunuz.• Beslenme konusu geçtiğinde kendilerini bu konuda test edebileceklerini söyleyiniz.• “Abur Cubur” adlı metni açınız. Rolleri dağıttıktan sonra metni okutunuz.• [Metin “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 2.-7.’dedir. Ekrana “Yeşilcan’la

Sağlıcakla” adlı sunuda “Abur Cubur” hikayesinin slaytlarını yansıtınız.]

76


• Metni özetlediğiniz dört kartı zarflara koyunuz. Zarfların üzerine l00’e kadar birer sayı yazınız.

• Bu sayıları öğrencilerinize tahminle buldurunuz. Sayıyı bilen öğrenciye kartı veriniz. Tüm kartlar sahibini bulunca sırayla okutunuz.

• Ardından “Okuyalım Tartışalım’’ etkinliğini yaptırınız. [Etkinlik “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 8’dedir.]

• “Sağlıklı yaşamak ve hastalıklardan korunmak basittir. Fakat bunun için şunlara dikkat etmek gerekir” diyerek ilgili metni öğrencilerinize okutunuz. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 10’dadır. Ekrana “Ye şilcan’la Sağlıcakla’’ adlı sununun 22-23. slaydını yansıtınız.]

22. slayt 23. slayt

• Öğrencilerinizle dört yapraklı yoncanın ne olduğunu paylaşınız. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 11’dedir. Ekrana görsel olarak “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı sununun 28-29. slaytlarını yansıtınız.]

28. slayt 29. slayt

77


• Ardından “Hangi Besin Hangi Yaprağa?” adlı etkinliği yaptırınız. [Etkinlik “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 14-15’dedir.]

30. slayt

• Öğrencilerinizi iki gruba ayırınız. Gruplara birer isim veriniz.• Her iki gruba da birer karton vererek grup isimlerini kartona yazmalarını söyleyiniz.• Öğrencilerinize post-it dağıtınız.• Belli bir zaman tanıyarak bu zaman içinde grup halinde çalışarak hatırladıkları maddeleri

post-it yapraklarına ayrı ayrı yazmalarını ve kartona yapıştırmalarını söyleyiniz. İki büyük kartonu sınıfa asınız.

• Öğrencilerinize hastalıklardan korunmak için nelere dikkat edilmesi gerektiği ile ilgili bilgileri aktarınız. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 23’tedir. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı sununun 31-33. slaytı yansıtınız.]

31. slayt 32. slayt

33. slayt

78


• “Kendi sağlığımıza dikkat ederken aynı zamanda hayvan dostlarımız için de yapmamız gerekenler var” dedikten sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı sununun sırasıyla 36-37. slaytlarını yansıtınız.]

36. slayt 37. slayt

• Öğrencilerinizi iki gruba ayırınız. Az sonra bir yarışma yapacağınızı açıklayarak öğrencilerinizden sağlıklı giyim kuşam ve sağlıklı uyku ile ilgili bildiklerini söylemelerini isteyiniz. [“Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı sununun 38. slaytı yansıtınız.]

38. slayt

• Tahtayı ikiye bölünüz. Bir tarafına “Sağlık İçin Kıyafet Seçimi” diğer tarafına “İyi Bir Uyku İçin’’ başlıklarını yazınız. Bir gruba başlıklardan birini, diğer gruba da öbür başlığı veriniz.

• “Başla!” komutu ile her gruptan birer öğrenci sıra ile tahtaya çıkarak kendi gruplarına ait konunun maddelerini tahtaya yazmaya çalışsınlar.

• Sürenin sonunda en çok doğru maddeyi yazan grubu oyunun galibi ilan ediniz.

79


• Kişisel temizlik için dikkat edilmesi gerekenleri öğrencilerinize aktarınız. [Metin “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 16’dadır. Ekrana “Yeşilcan’la Sağlıcakla’’ adlı sununun 41. slaytını yansıtınız.]

41. slayt

• Öğrencilerinizi dörder-beşer kişilik gruplara ayırarak her grubun kendi arasında kişisel temizlik ile ilgili sloganlar üretmesini isteyiniz.

• Sloganları sınıf panosuna asınız.

Sonuç (5 dk.)

• Öğrencilerinize kokartlarını dağıtınız.• Çevremizde sağlıklı yaşam kalitesini arttırmak için çok çalışacağımızı söyle yiniz. Bu

konuda gördüğümüz eksiklikleri tamamlamak üzere çaba gösterme nin önemli olduğunu hatırlatınız.

• Her birinin artık birer sağlıklı yaşam elçisi olduğunu söyleyiniz. Renkli zarf ve dosya kağıtları dağıtınız. Sağlık elçisi olarak bu derste öğrendikleri mesaj ları bu kağıtlara yazmalarını isteyiniz. Zarfları toplayınız.

• Son olarak öğrencilere son test yapraklarını dağıtarak onlardan doldurma larını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

• Topladığınız zarfları dersten sonra sınıf öğretmenlerine teslim ediniz. Sınıf öğretmeninden her bir zarfı karışık olarak sınıftan bir öğrenciye postalaması nı isteyiniz.

80


TEKNOLOJI BAĞIMLILIĞI ALANIBProgramın Adı:İlkokul Düzeyi İçin TBM Teknoloji Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Teknoloji Bağımlılığı Alanı İlkokul Düzeyi Kazanım ları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

81


Kazanımlar1No Kazanımlar

Kazanımın Gerçekleştiği

Sayfa No*




123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 7, 16-17



126 Ailesiyle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanır. 7, 20

134 Yaşam alanında sağlıkla ilgili düzenlemeler yapar. 7, 17-18


137 Aşırılığın her türlüsünden kaçınması gerektiğini söyler. 7, 12, 16



163 Alışkanlığı bağımlılıktan ayırt eder. 10-11

169 Bağımlı hale gelmenin bırakmaktan çok daha kolay olduğunu fark eder.

172 Bağımlıların genellikle kendilerini kontrol edebilecekleri inancıyla kullanıma başladıklarını fark eder.

174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 11

177 Teknolojinin dengesiz kullanımının sağlığa etkilerini fark eder, önlem alır. 10,17

178 Yüz yüze ilişkiyi önemser.



181 Teknolojinin insan yaşamı üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini ifade eder. 16,17

182 Bağımlılığın ekonomik zararlarına örnekler verir.

187 Teknoloji kullanımında zamanı doğru yönetir. 10, 12-14

82




188 Eğlendirici teknolojik araçların ve içeriğin seçiminde dikkat edeceği noktaları vurgular.

7

192 İnterneti güvenli biçimde kullanır.

193 Kişisel verilerin paylaşımının olası zararlarını örneklerle açıklar.

194 İnsanlar arası ilişkilerde sosyal medyanın oluşturabildiği olumsu zlukları objektif bir biçimde değerlendirir.

195 İnternetin yanlış kullanımında aldatma, dolandırma, taciz, zorbalık vb. problemler yaratabileceği çıkarımında bulunur.


197 İnternette anonim kişilik sahibi olmanın olumlu ve olumsuz yönler ini tartışır.

198Sitelerdeki art niyetli kullanımlar için yerleştirilen güvenlik açıklarını (pop-up sayfalar, trojenler, wormlar, çerezler vb.) sıralar.

199 Oyunların temelde hep aynı izlekler/temalar üzerinden ilerlediğini kavrar.

200 İzleyeceği televizyon programının seçiminde dikkat edilecek hu susları sıralar.


83


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan boyama kağıdı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan çıkartması (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)


• Drama• Soru cevap• Tartışma• Eğitici oyun

Giriş (5 dk.)



• “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sununun 1. slaytını açınız. Anlatacağınız öyküye ilgi uyandırınız:

1. slayt

84


Merhaba, İşte bu Yeşilcan! Sağlıklı olan ne varsa yapar. Zararlı olan her şeyle savaşır. Kötülerin düşmanı, iyilerin dostudur. O benim de arkadaşım. Bakın bu kokartı o verdi. Ben de onun gibi iyi işler yapmaya çalışıyorum. Sizler de Yeşilcan gibi iyi işler yapmayı görev edinmek için buradasınız. Bu dersin sonunda görevinizle ilgili bilgi sahibi olacaksınız.

• Aşağıdaki açıklamayı yaparak öğ rencilerinizi zihinsel olarak hazırlayınız:Teknolojinin hayatımızı kolay laştırdığı bir gerçek. Çamaşır makinesi, buzdolabı olmasa neler olurdu, bir düşünün. Televizyon, bilgisayar, cep telefonu... Bunlar da var tabii. Bu aletlerle ihtiyaç larımızı karşılarken eğlenceli vakit de geçiriyoruz. Ama bir de şu yönüyle bakalım: Teknolojiyi yerinde, ihtiyaçlarımız için, ihtiyacımız kadar mı kullanıyoruz? Bu soruya şimdilik cevap vermeyin. Birazdan bir test uygulayacağız. O test ile kendiniz bir değerlendirin.

Sunuş (30 dk.)

• Öğrencilerinize “Sorun Nerede” adlı öyküyü okuyunuz. Okurken ses tonunuzu etkili kullanmayı ve kişilere göre değişiklik yapmayı unutmayınız.[Metin “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sununun 3.-22. slaytlardadır.]

3. slayt 4. slayt

21. slayt 22. slayt

85


• Metni bir de öğrencilerinize rollerini dağıtarak ikinci kez okutunuz. Büyük sınıflarla ikinci okumayı yapmayıp onun yerine rolleri dağıtıp drama etkinliği de yaptırabilirsiniz.

• Tahtaya “bağımlı” kelimesini yazınız. Kelimenin anlamını sözlüklerinden buldurunuz.

• Daha sonra “teknoloji bağımlılığı” ifadesini tahtaya yazınız. Öğrencilerinizden bu kavramı açıklamalarını isteyiniz. Detayları yakalamaları için onları yönlendiriniz. [İlgili metin “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sunu 26. slayttadır. Burada yer alan maddelerin öğrenciler tarafından zikredilmeyenlerini de siz ekleyiniz.]

26. slayt

• Aşağıdaki açıklama ile konuyu bağlayınız:Bağımlılık gerçek bir hastalıktır ve tedavi edilmesi gerekir. Kimse bir anda bağımlı olmaz. Bu durum, yavaş yavaş meydana gelir. Her gün “Biraz daha! Biraz daha!” derken insan bir de bakmış televizyonun ya da bilgisayarın kölesi olmuş. Bağımlılığın ne olduğunu anlamak ve bu yönde bir ilerleme varsa hemen engellemek gerekir.

• “Doktorlar hastalıkların nasıl başladığını ve nasıl yayıldığını anlatırlar.Bakın teknoloji bağımlılığı nasıl başlıyormuş?” dedikten sonra teknoloji bağımlılığının aşamalarını açıklayarak anlatınız. [Metin “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı katılımcı kitapçığı s. 12-13’tedir. Ekrana “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sununun 27. slaytını yansıtınız.]

27. slayt

86


• Öğrencilerinize aşağıdaki açıklamayı yapınız:Teknolojinin pek çok faydası vardır. Eğer teknolojiyi doğru kullanabiliyorsak bu faydalar ortaya çıkar. Ölçüsüz ve sınırsız kullanım ise hayatımızda çok ciddi sıkıntılara sebep olur. Teknoloji kullanım süresi arttıkça çocukların ve gençlerin düşünme kabiliyetleri zarar görür.Ayrıca insanlarla olan ilişkileri zarar görebilir. Bunların yanı sıra aşırı teknoloji kullanımı genel sağlık sorunlarına yol açar. Devamlı internet kullanan ve bilgisayar oyunları ile zamanını geçiren çocukların sosyal gelişimleri önemli ölçüde geriler, öz güvenleri düşük olur. Bu çocuklar akranlarına göre daha saldırgan ve kaygılı olurlar, gittikçe yalnızlaşır ve başkaları ile ilişki kurmakta zorlanırlar.

• Öğrencilerinize bir oyun oynayacağınızı açıklayınız.• Oyun için daha önceden teknoloji bağımlılığının zararlarını, madde madde her biri ayrı

bir kağıtta olacak şekilde, küçük kağıtlara yazıp katlanmış şekilde hazırlamış olunuz. [İlgili maddeler “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sununun 33. slaytında yer almaktadır.]

33. slayt

• Kağıtların sayısınca öğrenciyi sınıfın ortasında ayağa kaldırınız. Avucunuzda tuttuğunuz katlanmış kağıtları havaya atıp öğrencilerinizden bu kağıtları almalarını isteyiniz.

• Kağıdını alan öğrenciler tahtanın önüne yan yana dizilsinler. Bu öğrencilerin önüne tebeşirle bir çizgi çiziniz. Elindeki maddeyi okuyan öğrenciden teknoloji bağımlılığı ile bu madde arasındaki ilişkiyi açıklamasını isteyiniz. Örneğin “Çok uzun süre bilgisayarla oynayan biri ödevlerini yapamaz. Derslerini çalışamaz. Bu nedenle ders başarısı düşer”

• Teknolojinin zararları ile bağımlılığın ilişkisini açıklayan öğrenci seti aşıp yerine otursun. Açıklayamayan öğrenci kendine sınıftan bir öğrenciyi joker olarak seçsin. Yanına alsın. Bu öğrenci açıklarsa birlikte seti aşıp yerlerine otursunlar. Yine açıklanamazsa yeni bir joker öğrenci seçme hakları olsun. Yine açıklanamazsa siz açıklayınız ve öğrencileri yerine gönderiniz.

87


• Öğrencilerinize Teknoloji Testi’ni uygulayınız ve kendilerini değerlendirmelerini isteyiniz. [Test “Yeşilcan’la Zararsız Teknoloji” adlı sununun 34-44. slaytlarındadır.]

34. slayt 44. slayt

Sonuç (5 dk.)• Öğrencilerinize “Bu derste öğrendiklerinizle hem kendinize hem de başkala rına

karşı artık sorumluluklarınız var. Teknolojiyi ihtiyacımız kadar kullana cağız ve çevremizdekileri de bu konuda uyaracağız” mesajını veriniz.

• Yeşilcan kokartını öğrencilerinize dağıtınız.• Öğrencilerinizi gruplara ayırınız. Her grubun çevresindekileri uyaracak uy gun bir slogan

bulmalarını ve bu sloganla bir afiş hazırlamalarını isteyiniz.• Afişleri hazır olduğunda sınıf panosunda sergileyebileceklerini belirtiniz.• Son olarak öğrencilere son test yapraklarını dağıtarak onlardan doldurma larını isteyiniz.

Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

88


TÜTÜN BAĞIMLILIĞI ALANICProgramın Adı:İlkokul Düzeyi İçin TBM Tütün Bağımlılığı Eğitimi

Süresi: 1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Yeşilcan’la Temiz Hava” adlı katılımcı kitapçığı “Yeşilcan’la Temiz Hava” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapıla cak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Tütün Bağımlılığı Alanı İlkokul Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

89




Sayfa No*

103 Hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği durumlara ilişkin çözüm önerileri geliştirir. 7, 15, 18-19


169 Bağımlı hale gelmenin bırakmaktan çok daha kolay olduğunu fark eder. 10-11


174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 10-11


201 Sigara içen ve içmeyen bireylerin özelliklerini karşılaştırır. 23

202 Sigaranın sağlık üzerindeki etkilerini çevresindeki insanlarla paylaşır. 21

203 Sigaranın diğer maddelerden daha az zararsız olduğu algısını reddeder. 9,16

204 Sigaranın bir problem çözme aracı olmadığını ifade eder.

205 Sigara içmenin bir güç simgesi olmadığını ifade eder.

206 Gruba dahil olmanın sigara içmeyi gerektirmediğini fark eder. 7, 22

208 Pasif içicilik kavramını tanımlar. 15, 18-19

209 Sigarasız ortam için haklarını korur. 18-19

90


Örnek Bir Ders İşlenişi2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Yeşilcan’la Temiz Hava’ adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Yeşilcan’la Temiz Hava” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan boyama kağıdı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Yeşilcan çıkartması (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• İp yumağı• İki tabaka karton


• Drama• Soru cevap• Eğitici oyun

Giriş (5 dk.)



• 1. slaytı açınız. Yaş grubuna uygun uyarlayabileceğiniz aşağıdakine benzer bir açıklama yapınız.

1. slayt

91


Merhaba, İşte bu Yeşilcan! Sağlıklı olan ne varsa yapar. Zararlı olan her şeyle savaşır. Kötülerin düşmanı, iyilerin dostudur. O benim de arkadaşım. Bakın benim de bir kokartım var. Ben de onun gibi iyi işler yapmaya çalışıyorum. Sizler de Yeşilcan gibi iyi işler yapmayı görev edinmek için buradasınız. Bu dersin sonunda görevinizle ilgili bilgi sahibi olacaksınız.

Sunuş (30 dk.)

• Aşağıdaki açıklamayı yapınız.Nikotin bağımlılığı dünyadaki en büyük bağımlılıktır. Sigara ve nargile gibi ürünlerin içinde de nikotin bulunur. Sigara dünyadaki en büyük katildir. Her on üç saniyede bir insan sigaradan dolayı ölü yor. Dünyadaki bütün insanlar düşünüldüğünde bu, günde 13.000 kişiye denk geliyor. Sigaranın içerisinde 4000’den fazla zehirli madde vardır. Temizlik malzemesi, cila sökücü, böcek zehri... Sigara pek çok hastalığa yol açar. Hatta uzun süre kullanıldığında öldürücü bir maddedir. İşte biz burada sigaranın zararlarından nasıl korunacağı mızı hep birlikte öğreneceğiz.

• Öğrencilerinize kitaptaki “Orman Yangını” adlı metni okuyunuz. Okurken ses tonunuzu etkili kullanmayı ve kişilere göre değişiklik yapmayı unutmayınız.[Metin “Yeşilcan’la Temiz Hava’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 3-20’dedir.]

• Metni bir de öğrencilerinize rolleri dağıttıktan sonra ikinci kez okutunuz.• (Büyük gruplarla ikinci okumayı yapmayıp onun yerine rolleri dağıtıp drama etkinliği

yaptırabilirsiniz.)• Metin tamamlandıktan sonra “Okuyalım, Tartışalım’’ kısmındaki soruları cevaplamalarını

öğrencilerinizden isteyiniz.• Sigaradan korunmak için yapılması gereken maddeleri öğrencilerinize okuyunuz. [Metin

“Yeşilcan’la Temiz Hava’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 18’dedir. Ekrana “Yeşilcan’la Temiz Hava’’ adlı sununun 36. slaytları yansıtınız.]

36. slayt

92


• Ardından “Örümcek Ağı” oyununu oynayınız.• İp yumağının bir ucunu tutun ve aklınızda kalan bir maddeyi söyleyip öğrencilerden

birisine yumağı atınız.• Öğrencilerinizden de aynı şekilde devam etmelerini isteyiniz.• Maddeler tamamlanınca çemberin içinde bir örümcek ağı oluşacaktır. İpi geriye doğru

tekrar atarak örümcek ağını çözmeye başlayınız.• Bu kez herkes hangi maddeyi söylediyse onu tekrar etsin. Ve söylediği şeyin sağlığa nasıl

katkıda bulunacağını açıklasın.• İp tekrar yumak olunca oyunu bitiriniz.• “Pasif içicilik’’ tamlamasını tahtaya kelime bulmaca (adam asmaca) şeklinde yazıp

öğrencilerinize buldurunuz. Daha sonra bu kavramın anlamının ne olduğunu tahmin etmelerini isteyiniz.

• Gelen yorumların ardından sorunun cevabının kitapta olduğunu söyleyiniz ve cevabını bulmalarını isteyiniz.

• Birkaç öğrencinin cevabı sözel olarak ifade etmesine müsaade ediniz. Eksik kalan bir yer varsa siz tamamlayınız. [Metin “Yeşilcan’la Temiz Hava’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.22’dedir. Ekrana “Yeşilcan’la Temiz Hava’’ adlı sununun sırasıyla 39-40. slaytlarını yansıtınız.]

39. slayt 40. slayt

• Öğrencilerinizi iki gruba ayırınız.• Gruplara birer tabaka karton veriniz. Kartonun bir köşesine grup isimlerini yazmalarını

söyleyiniz.• Öğrencilere belli bir zaman tanıyınız. Bu zaman içinde insanların sigara kullanmasını

engellemek için buldukları sloganları ellerindeki kartona yazmalarını isteyiniz.

93


41. slayt 42. slayt

45. slayt 46. slayt

• Süre tamamlandığında iki grubun sloganını da sınıfla paylaşınız.• İki kartonu da sınıf panosuna asınız.

Sonuç (5 dk.)

• “Yeşilcan’la Temiz Hava’’ sunusunun ilk slaytını açınız. Öğrencilerinizden Yeşilcan’ın kim olduğunu hatırlama larını isteyiniz. Yakanızdaki kokartınıza yeniden dikkatlerini çekiniz.

• Çevremizde tütün bağımlılığına karşı savaşmak için çok çalışacağımızı söyle yiniz. Bu konuda gördüğümüz eksiklikleri tamamlamak üzere çaba gösterme nin önemli olduğunu hatırlatınız.

• Yeşilcan kokartını öğrencilerinize dağıtınız.• Son olarak öğrencilere son test yapraklarını dağıtarak onlardan doldurma larını isteyiniz.


94


95


OrtaokulDönemi İçin


4.BÖLÜM

96


ORTAOKUL DÜZEYİNDE ETKİNLİK HAZIRLIK VE SUNUMLARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Etkinlik Öncesinde

• Gireceğiniz sınıfla ilgili bilgi alınız.• İyi bir plan yaparak sınıfa giriniz. Plansız bir öğrenme ortamı dümensiz gemiyle seyahat

gibidir.• Dersiniz için “giriş-gelişme-sonuç” senaryosu kurgulayınız.• Dersinizin amacını öğrencilerinize mutlaka açıklayınız.• Çocuklar için bir rehber olduğunuzu düşününüz. Öğretmek üzere sınıfa girmekle rehber

olarak sınıfa girmek arasındaki farkı yakalayınız.• Öğrencileriniz ile kısa bir tanışma oyunu oynayınız. Mutlaka bir ısınma oyunu ile derse

başlayınız. Zaman kazanmak istiyorsanız bu iki oyunu birleştiriniz.• Dersi mutlaka hoşlanacakları bir etkinlikle başlatınız.• Dersinizi öğrencilerin aktif katılımını sağlayacak biçimde düzenleyiniz.• Eğitim içeriğini düzenlerken öğrencinin yakın çevresinden yararlanınız.

Etkinlik Esnasında

• Konuşurken göz temasını kesmeyiniz.• Öğrencilerinizin güvenlerini kazanınız.• Gürültü; boşluktan, dersin öğrencilerin ilgilerini çekmemiş olmasından, öğrencilerin

dikkatlerinin dağıl masından kaynaklanır. Sebebe karşı duyarlı olunuz.• Oluşan bir problem durumunu dezavantaj olarak görmeyiniz. Karşılaştığınız durumu

“fırsat” olarak değerlendirip oluşan problem durumunu derse katmanın yolunu bulunuz.• Öğrencilerinizi dinleyiniz ve konuştuğunuzda kendinizi dinletmeyi beceriniz.• Sınıftaki tüm öğrenme-öğretme etkinliklerini bir bütün olarak görünüz ve birbir leriyle

bağlantılarını kurunuz.• Açık ve anlaşılır bir dil kullanınız.• İyi bir Türkçe ile konuşunuz. Çocukların da Türkçeyi doğru ve güzel konuşmalarına

gereken önemi gösteriniz.• Öğrencinin öğrenmesini engelleyen durumları gözlemleyip gidermeye çalışınız.• Öğrencinin öğrenme gücüne ve hızına göre öğretimi ayarlayınız.• Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurunuz.• Bir yandan öğrencilerin verdiğiniz bilgileri içselleştirmeleri için çalışırken bir yandan da

sınıf yönetimini sağlamanız gerektiğini unutmayınız.• Sosyal öğrenme kuramından yararlanınız. Taklit yolu ile öğrenmeyi, çocuğun kendine

özgü lisanını, çocuğun yaşamdan getirdiği ahlaki eğitimi, çocuğun bir sosyal gruba ait olmasının getirilerini hafife almayınız.

97


• Duyular öğrenme sürecine katılmazsa, etkili bir öğrenme gerçekleşmez. Ezbercili ğe karşı çıkacağınız bir ders hazırlayınız.

• Farklı yöntem ve teknikler kullanınız. Dersinizi öğüt verme özelliğinden çıkarı nız.• Dersinizin öğrenilmesinde, konularla ilgili en uygun çalışma yöntemlerini seçi niz, bunları

yerinde ve zamanında uygulayınız.• Bu yaş çocukları grup olmaktan hoşlanırlar. Bu özelliklerinden sınıfta yararlanı nız.

Tartışma grupları, kümeler, vızıltı grupları oluşturarak dersinizi zenginleşti riniz.• Öğretim konularını öğrencilerinizin ilgi ve ihtiyaçlarına göre düzenleyiniz. Za manı ve

enerjiyi, araç ve gereçleri yerli yerinde kullanınız.• Bilgilerin kalıcı olmasını sağlamak alıştırma yapmak, tekrarlamak, öğrenmek ve hafızaya

yerleştirmek gibi kavramlarla yakından ilgilidir. Dersinizi bu ilkelere uygun olarak sürdürünüz.

• İşlediğiniz konularla ilgili örnekleri, problemleri, olayları yakın doğal ve toplum sal çevreden seçiniz.

• Öğrencinin içinde yaşadığı yakın zamandan hareket ediniz, konuları güncelleşti riniz.• Somuttan soyuta, bilinenden bilinmeye doğru bir öğretim gerçekleştiriniz.

Etkinlik Biterken

• Ders sonunda çocukların ne öğrendiklerini çocukça test ediniz. Çocuklardan geri bildirim alınız. Varsa yanlışları düzeltiniz.

98


SAĞLIKLI YAŞAM ALANIAProgramın Adı:Ortaokul Düzeyi İçin TBM Sağlıklı Yaşam Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Sağlıklı Yaşıyorum” adlı katılımcı kitapçığı “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Sağlıklı Yaşam Alanı Ortaokul Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

99


Kazanımlar1




3 Bir işi yaparken o işe özgü ilke ve kuralları uygular. 1,7,10-12




133 Sağlıklı yaşamla ilgili temel kavramları açıklar. 1,7,10-12,14,18-

19

134 Yaşam alanında sağlıkla ilgili düzenlemeler yapar. 10

135 Kullandığı eşyaların sağlıklı/yalın ve ergonomik olup olmadığına dikkat eder. 14-15

136 Koruyucu sağlık hizmetlerini (aşı vb.) almaya istekli olur. 19


138 Sağlık konusunda davranış-tutum değişikliklerinin zaman aldığını kabul eder. 16

140 Sağlık konusunda evham ve takıntı oluşturmamaya özen gösterir. 2, 19


144 Sağlıklı yaşama açısından dört yapraklı yoncayı değerlendirir. 4


146 Ayak üstü atıştırma yemek tüketiminin sağlığa zararlarını açıklar. 3-6

147 Enerji içeceklerini tanır, etkilerini açıklar.


150 Giyimle sağlık ilişkisi kurar. 14-15

151 Popüler kültürün beden yapısını bozan etkilerini (dövme, dar giysi, kısa giysi, düz ve topuklu ayakkabılar vb.) fark eder. 14-15

152 Hastalıklardan korunmak için önlem alır. 7,10,19


154 Kronik hastalıklarını yönetir. 19

155 Acil hastalıkların neler olduğuna örnekler verir.

156 Sağlıkla ilgili acil ve beklenmeyen durumlarda oluşan krizleri etkili bir şekilde yönetir. 19


160 Gerektiğinde sağlık çalışanlarıyla nasıl iletişim kuracağını ifade eder. Hasta hakları ve görevlerini fark eder. 19



100


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokartı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)


• Anlatım• Örnek Olay • Soru cevap• Beyin Fırtınası• Tartışma

Giriş (5 dk.)

• Yeşilay gönüllüsü kokardını takmış olarak sınıfa giriniz.• Öğrencilere ön test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmalarını isteyiniz.

Formları topladıktan sonra ön test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Formları topladıktan sonra ön test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

• Derse aşırı zayıf ve aşırı kilolu iki çocuk resmi göstererek başlayınız. Bu şekilde öğrencilerinizin dikkatlerini çekmiş olursunuz. Resimleri gösterdikten sonra öğrencilerinize “yetersiz beslenme’’ ve “dengesiz beslenme’’ kavramlarını duyup duymadıklarını sorarak akıl yürütmelerini isteyiniz. Daha sonra hangi kavramın hangi resme ait olduğunu tahmin etmelerini isteyiniz. Gelen cevaplar üzerine ekrana “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sunu nun 6. slaytını yansıtınız.

6. slayt

101


Sunuş (30 dk.)

• “Peki sizce yetersiz beslendiğimizde neler olur? Dengesiz beslendiğimizde neler olur?” Sorularını sorunuz. Gelen cevaplar üzerine “Bakalım yetersiz ve dengesiz beslendiğimizde başka hangi sonuçlarla karşılaşabiliriz?” diyerek kitapçığın ilgili metnini paylaştıktan sonra “Gelin, şimdi nasıl dengeli besleneceğimizi öğrenelim.” diyerek kitapçığın ilgili metnindeki 4 yapraklı yonca slaytını paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Yaşıyorum’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 4.’tedir. Ekrana “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sununun 9. slaytı yansıtınız.]

9. slayt

• “Sağlıklı olmak için dengeli beslenmek yeterli mi? Başka nelere dikkat etmemiz lazım?” sorusu ile farklı bir alana giriş yapınız. Gelen cevaplar içinde temizlik varsa hemen o cevaptan hareketle yoksa kendiniz söyleyerek temizlik konusuna geçiniz.

• Temizlik konusunu “kişisel temizlik’’ ve “yaşadığımız mekanların temizliği” şeklinde iki kısımda işleyiniz. “Kişisel temizlik’’ kısmında öncelikle kitapçığın ilgili metinlerini paylaşınız. Ardından öğrencilerinizden yanlarındaki kağıt ve kalemleri uygulayacakları testteki puanlarını kaydetmek için kullanmalarını isteyiniz. Sunu yardımıyla testi uygulayınız ve puanları değerlendiriniz. [Me tin “Sağlıklı Yaşıyorum’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 7-10’dadır. Ekrana görsel olarak “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sununun sırasıyla 13-20. slaytlarını yansıtınız.]

13. slayt 20. slayt

102


Öğrencilerinize hijyen testini uygulayınız. Uyguladığınız testin ardından bu durumlara dikkat edilmediği takdirde hangi problemlerle karşılaşılabileceğini beyin fırtınası yöntemiyle tespit ediniz. [Metin “Sağlıklı Yaşıyorum’’adlı katılımcı kitapçığı, s. 9’dadır. Ekrana görsel olarak “Sağlıklı Yaşıyorum’’ adlı sununun sırasıyla 21-36. slaytlarını yansıtınız.]

21. slayt 22. slayt

• “Yaşadığımız mekanların temizliği” kısmında kişisel temizliğin tek başına ye terli olmadığını ve tam anlamıyla sağlıklı bir yaşam için yaşanılan mekanlarında temizliğine dikkat edilmesi gerektiğini ilgili metinlerin yardımıyla öğrenci lerinizle paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Yaşıyorum’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 10’dadır. Ekrana görsel olarak “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sununun sırasıyla 39-40. slaytlarını yansıtınız.]

39. slayt 40. slayt

103


• “Dengeli beslendik, temizliğe dikkat ettik. Acaba bunları tamamlayacak üçüncü önemli husus ne olabilir?’’ diye sorunuz ve “Tabii ki spor yapmak yani hareket etmek!” diyerek fiziksel egzersiz yaparken nelere dikkat edilmesi gerektiğini paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Yaşıyorum’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 11’dedir. Ekrana görsel olarak “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sununun sırasıyla 41-46. slaytlarını yansıtınız.]

• Sağlıklı bir yaşam için kaliteli bir uykunun gerekliliğine dikkat çekiniz. [Metin “Sağlıklı Yaşıyorum’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.12’dedir. Ekrana görsel olarak “Sağlıklı Yaşıyorum” adlı sununun 48-49. slaytlarını yansıtınız.]

48. slayt 49. slayt

Sonuç (5 dk.)

• Söylenilen bütün bu hususlara dikkat edilmezse karşılaşılabilecek sorunları tekrar ediniz. Ekrana “Sağlık Elinizden Kayıp Gitmeden” adlı sununun son slaytını yansıtınız. Dersi sonlandırınız.

• Son olarak öğrencilere son test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmalarını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

104


TEKNOLOJI BAĞIMLILIĞI ALANIBProgramın Adı:Ortaokul Düzeyi İçin TBM Teknoloji Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı katılımcı kitapçığı “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Teknoloji Bağımlılığı Alanı Ortaokul Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

105




Sayfa No*

54 Akran baskısıyla karşılaştığında muhatabının neden bu denli ısrarlı olduğunu sorgular. 14


103 Hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği durumlara ilişkin çözüm önerileri geliştirir. 26-27


122 Doğal ve sosyal hayattan uzak kalmanın bir hastalık türü olduğunu ifade eder. 5-7, 16-17, 24

123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 5-7, 8-9, 16-17,

24



126 Ailesiyle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanır. 6-7, 14-16

134 Yaşam alanında sağlıkla ilgili düzenlemeler yapar. 26-27


137 Aşırılığın her türlüsünden kaçınması gerektiğini söyler. 18-25

143 Düzenli uyku ile sağlık arasında ilişki kurar. 9, 19

152 Hastalıklardan korunmak için önlem alır. 21, 25

163 Alışkanlığı bağımlılıktan ayırt eder. 28

168 Umursamazlık problemini sorun olarak algılar. 20, 22

169 Bağımlı hale gelmenin bırakmaktan çok daha kolay olduğunu fark eder. 14-15, 28


174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder.

177 Teknolojinin dengesiz kullanımının sağlığa etkilerini fark eder, önlem alır. 10-11, 19-25

178 Yüz yüze ilişkiyi önemser. 9



181 Teknolojinin insan yaşamı üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini ifade eder. 19-25

106



185 Doğru teknoloji kullanımı konusunda çevresindekilere rehberlik eder.

186 Teknolojik araçlardaki olumsuz içerikleri fark eder.

187 Teknoloji kullanımında zamanı doğru yönetir. 9, 26-27

188 Eğlendirici teknolojik araçların ve içeriğin seçiminde dikkat edeceği noktaları vurgular. 5-6, 14-15

189 Yaş gurubuna göre doğru teknoloji kullanımının önemini açıklar.



194 İnsanlar arası ilişkilerde sosyal medyanın oluşturabildiği olumsuzlukları objektif bir biçimde değerlendirir.

195 lnternetin yanlış kullanımında aldatma, dolandırma, taciz, zorbalık vb. problemler yaratabileceği çıkarımında bulunur.


197 İnternette anonim kişilik sahibi olmanın olumlu ve olumsuz yönlerini tartışır.

198 Sitelerdeki art niyetli kullanımlar için yerleştirilen güvenlik açıklarını (pop-up sayfalar, trojenler, wormlar, çerezler vb.) sıralar.


200 İzleyeceği televizyon programının seçiminde dikkat edilecek hususları sıralar.


107


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere ha zırlanmış

“Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)


• Anlatım• Örnek olay • Soru cevap• Tartışma

Giriş (5 dk.)


Formları topladıktan sonra ön test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

• Öğrencilere “Bağımlılık Nedir?” diye sorunuz. Ardından bağımlılığın ve belirtilerinin neler olduğunu öğrenerek yola çıkmanız gerektiğini öğrencilerinizle paylaşınız. [Metin “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı katılımcı kitapçığı, s. 3’dedir. Ekrana “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı sununun sırasıyla 3-4. slaytlarını yansıtınız.]

3. slayt 4. slayt

108


Sunuş (30 dk.)

• “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı katılımcı kitapçığı, s.10’daki örnek olayı (İlhami adlı çocuğun hikayesini) öğrencilerinizle paylaşınız. Onlara “İlhami’nin hayatında yanlış giden bir şeyler var mı? Varsa bunlar neler?” sorusunu yöneltiniz. Ardından etkinlik kısmındaki soruları birlikte cevaplayınız.

• “Teknoloji bağımlılığı nasıl başlar, nasıl ilerler ve bu canavarla nasıl başa çıkabiliriz? Gelin, bunları öğrenelim! diyerek ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı katılımcı kitapçığı, s. 12’dedir. Ekrana görsel olarak “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı sununun 8-9. slaydını yansıtınız.]

8. slayt 9. slayt

• “Teknoloji bağımlılığı nasıl ilerler?” bölümündeki bilgileri sunudaki gibi kısa başlıklar halinde veriniz. [Metin “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı katılımcı kitapçığı, s.18-25’dedir. Ekrana görsel olarak “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı sununun sırasıyla 10-22. slaytlarını yansıtınız.]

10. slayt 11. slayt

109


12. slayt 13. slayt

14. slayt 15. slayt

17. slayt 18. slayt

21. slayt 22. slayt

110


31. slayt 32. slayt

33. slayt

• “Şimdi bir de kendinizi test etme ye ne dersiniz? diyerek “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!” adlı sununun sırasıyla s.35-48. slaytlarını yansıtınız ve “Evet mi, Hayır mı?” adlı testi yaptırınız.

35. slayt 48. slayt

111


Sonuç (5 dk.)

• “O halde neler yapalım ki daha sağlıklı bir teknoloji kullanıcısı olalım?” diyerek “Teknoloji bağımlılığından kurtulmak için ne yapmalı?” bölümünü paylaşınız. [Metin “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!”adlı katılımcı kitapçığı, s.26’dadır. Ekrana görsel olarak “Teknoloji Canavara Dönüşmeden!”adlı sununun 50. slaytını yansıtınız.]

50. slayt

112


TÜTÜN BAĞIMLILIĞI ALANICProgramın Adı:Ortaokul Düzeyi İçin TBM Tütün Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Sigaradan Uzak Dur!” adlı katılımcı kitapçığı “Sigaradan Uzak Dur!” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Tütün Bağımlılığı Alanı Ortaokul Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

113




Sayfa No*

54 Akran baskısıyla karşılaştığında muhatabının neden bu denli ısrarlı olduğunu sorgular. 4, 13


149 Kendini ödüllendirmek için zarar verici davranışları tercih etmez. 13

152 Hastalıklardan korunmak için önlem alır. 6-10, 15

168 Umursamazlık problemini sorun olarak algılar. 14

169 Bağımlı hale gelmenin bırakmaktan çok daha kolay olduğunu fark eder. 2, 4

172 Bağımlıların genellikle kendilerini kontrol edebilecekleri inancıyla kullanıma başladıklarını fark eder. 13

173 Sosyal içicilik kavramının ne olduğunu açıklar. 13

174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 4, 11



202 Sigaranın sağlık üzerindeki etkilerini çevresindeki insanlarla paylaşır.

203 Sigaranın diğer maddelerden daha az zararsız olduğu algısını reddeder. 9-10, 13

204 Sigaranın bir problem çözme aracı olmadığını ifade eder. 14

205 Sigara içmenin bir güç simgesi olmadığını ifade eder. 13

206 Gruba dahil olmanın sigara içmeyi gerektirmediğini fark eder. 13

208 Pasif içicilik kavramını tanımlar. 5-6

209 Sigarasız ortam için haklarını korur. 6

221 Tütün, alkol ve madde kullanımının sosyal dışlamaya kapı araladığını kabul eder. 7-8

222 Tütün, alkol ve madde kullanımı konusunda ilk teklifi kimlerin yapabileceğini bilir. 13


114


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Sigaradan Uzak Dur!’’ adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Sigaradan Uzak Dur!’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)


• Anlatım• Örnek olay • Beyin fırtınası• Soru cevap• Tartışma

Giriş (5 dk.)

• Yeşilay gönüllüsü kokardını takmış olarak sınıfa giriniz.• Öğrencilere ön test yapraklarını dağıtarak onlardan doldurmalarını isteyiniz. Formları

topladıktan sonra ön test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

• Öğrencilerinize çevrelerinde sigara içen birilerinin olup olmadığını sorarak derse başlayınız. “Peki sigara içmenin sonuçları neler olabilir?” diyerek onlar dan gelen cevapları yorum yapmadan dinleyiniz.

1. slayt

115


Sunuş (30 dk.)

• “Dilerseniz şimdi bir hikaye üzerinden bu konuyu irdelemeye çalışalım” diye rek “Sigaradan Uzak Dur!’’ adlı katılımcı kitapçığı s. 11’deki örnek olayı (Deniz adlı çocuğun başından geçenleri) öğrencilerinizle paylaşınız. Deniz çok akıllı bir çocuktu. Ortaokula gidiyordu. Okuldaki notları iyi sayılırdı. Kitap okumayı severdi, bir de oyun oynamayı. Deniz’in çok sevdiği iki arkadaşı vardı. Onlarla ilkokuldan beri arkadaştılar. Hep beraber vakit geçiriyorlardı. Bir gün Deniz bu iki arkadaşının yanına gittiğinde onları sigara içerken gördü. Onları hemen uyardı. “Ne yapıyorsunuz siz! Çabuk atın onları elinizden.” Ama arkadaşları çoktan sigara bağımlısı olmuşlardı.

• Parçayı burada keserek “Çocuklar, bağımlılık ne demek?” sorusunu yöneltip gelen cevaplardan hareketle bağımlılığı tanımlayınız. “Bağımlılığın insanın iradesini elinden alması nedeniyle çeşitli sorunlara neden olabileceğini vurgulayınız.

• “Peki Deniz’in arkadaşlarının bağımlı olmasının nedeni ne olabilir?” sorusunu sorup cevapları aldıktan sonra parçayı okumaya devam ediniz.

• “Deniz’in kendisini dışlanmış hissetmesinin nedeni ne olabilir?” sorusunu sorunuz. Cevapları aldıktan sonra hikayenin kalanını öğrencilerin tamamlamasını isteyin. Daha sonra hikaye ile ilgili soruları öğrencilerinize yöneltin ve cevaplarını alın. [Metin “Sigaradan Uzak Dur!’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.11’dedir. Ekrana “Sigaradan Uzak Dur!’’ adlı sununun sırasıyla 14.-16. slaytlarını yansıtınız.]

14. slayt 15. slayt

• Gelen cevaplar üzerine “Gelin, sigaranın içinde neler var öğrenelim” diyerek kitapçığın ilgili metinlerini okuyunuz. [Metin “Sigaradan Uzak Dur!’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.3’tedir. Ekrana “Sigaradan Uzak Dur!’’ adlı sununun 6.slaytını yansıtınız.]

116


Sonuç (5 dk.)

• Öykünün tamamlanmasının ardından “Sizce Deniz’in arkadaşlarıyla ilişkisi nasıl değişmiş olabilir?” sorusunu yöneltiniz. Gelen cevaplar üzerine “Ya Deniz arkadaşlarına uysaydı ne tür sorunlar yaşayabilirdi?” sorusunun cevapları ile dersi nihayete erdiriniz.


20. slayt 21. slayt

22. slayt 23. slayt

27. slayt 28. slayt

117


29. slayt 30. slayt

31. slayt 32. slayt

33. slayt 34. slayt

118


119


LiseDönemi İçin


5.BÖLÜM

120


LİSE DÜZEYİNDE ETKİNLİK HAZIRLIK VE SUNUMLARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Etkinlik Öncesinde

• Dersiniz için “giriş-gelişme-sonuç” senaryosu kurgulayınız.• Dersinizin amacını öğrencilerinize mutlaka açıklayınız.• Gençler için bir rehber olduğunuzu düşününüz. Öğretmek üzere sınıfa girmekle rehber

olarak sınıfa girmek arasındaki farkı yakalayınız.• Ergenleri tanımak önemlidir. Bunun için gerekli çabayı gösteriniz. Ergenlerin genel olarak

aşağıdaki özellikleri taşıdıklarının farkında olunuz:- Ön plana çıkmaktan hoşlanırlar.- Çabuk kızar, çabuk alınırlar.- Fevri davranırlar.- Kıskançlık gösterirler.- Başaramama durumunda çevresel faktörlerden şikayet ederler.- Daha çok sevgi ve ilgi beklerler.- Doğru veya yanlış da olsa görüşlerini haklı gösterecek düşünce kurallarına ve mantık yollarına sıkça başvurur ve tartışırlar.- Sık sık endişeye ve umutsuzluğa kapılırlar.- Bir gruba katılma özlemi duyar ve kutuplaşma eğilimi gösterirler.- Çevrenin takdirini kazanmayı çok önemserler.- Başarısızlık sonucunda kendilerini yetersiz bulup içe kapanabilirler.- Utangaçlık duygusu ve dikkati çekme korkusu yoğun olarak görülür.- Küçük kusurları son derece büyütürler.- Tedirgin, kuruntulu, güç beğenen, çabuk tepki gösteren bir yapıya sahiptirler.- Çabuk sevinir, çabuk üzülürler.- Tepkileri önceden kestirilemez.- Bencilleşirler.- Kendilerine konan yasakları saçma, tanınan hakları yetersiz bulurlar.- Dağınık ve savrukturlar.- Gürültülü müziğe bayılırlar.- Süse ve giyime düşkündürler, dış görünüşlerini çok önemserler.- Yalnız kalmaktan hoşlanırlar.

121


Etkinlik Esnasında

İletişim engellerine dikkat ediniz.• “Yapman gerekir”, “yapacaksın”, “yapmak zorundasın” gibi emir ifadelerin den kaçınınız.

Bu tip ifadeler bu yaş grubunda aktif direnç yaratabilir. İsyankar davranışlara ya da misillemeye yol açabilir.

• Gözdağı vermeye kalkışmayınız. Uyarı ve tehdit söz konusu sonuçların gerçekten meydana gelip gelmeyeceğini denemeye yol açabilir. Gücenme, kızgınlık ve is yânkarlığa neden olabilir.

• Vaaz eden bir üslup kullanmayınız. Bu üslup zorunluluk ya da suçluluk duyguları yaratır. Öğrencinin durumunu daha şiddetle savunmasına yol açabilir.

• Sürekli çözüm getirip fikir vermekten kaçınınız. Böyle bir üslup öğrencinin kendi sorunlarını çözmekten aciz olduğunu ima eder. Değişik çözümler getirip seçenek leri denemesine engel olur. Bunun yerine sorunlara kendi çözümlerini bulmaları nı teşvik ediniz.

• Yargılamayınız, eleştirmeyiniz, suçlamayınız. Böyle bir tavır, yetersizlik, aptallık, yanlış değerlen dirme anlamı taşır.

• Abartılı övgülerden kaçınınız. Bu durum istenilen davranışı yaptırabilmek için, içtenlikten yoksun bir manevra olarak algılanabilir.

• Alaycı davranmayınız. Bu öğrencinin kendini değersiz hissetmesine neden olur, öğrenciyi karşılık vermeye sevk eder.

• “Senin derdin nedir, biliyor musun?”, “Aslında sen öyle demek istemiyorsun” gibi tahlil ve teşhis ifadelerinden kaçınınız. Öğrenci yanlış anlaşılma endişesi ile ileti şimi kesebilir.

• Teskin ve teselli ifadelerinden uzak durunuz. Öğrencinin kendini anlaşılmamış hissetmesine neden olur, kızgınlık uyandırır.

• Sorgulayıcı olmayınız. Böyle bir tavır, öğrenciyi kaçamak cevaplara yöneltir... korku ve endişeye neden olabilir.

Sınıfta güven ve saygı ortamı oluşturunuz.

• Konuşurken göz temasını kesmeyiniz.• Öğrencilerinizin güvenlerini kazanınız.• Öğrencilerinizi dinleyiniz ve konuştuğunuzda kendinizi dinletmeyi beceriniz.• Öğrencilerin ilgi ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurunuz.

Etkinlik Biterken

• Öğrenme öğretme süreci hakkında geri bildirim alınız.

122


SAĞLIKLI YAŞAM ALANIAProgramın Adı:Lise Düzeyi İçin TBM Sağlıklı Yaşam Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Sağlıklı Bir Hayat İçin” adlı katılımcı kitapçığı “Sağlıklı Bir Hayat İçin” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Sağlıklı Yaşama Alanı Lise Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

123




Sayfa No*





133 Sağlıklı yaşamla ilgili temel kavramları açıklar. 6, 12-15, 20-25,

28





138 Sağlık konusunda davranış-tutum değişikliklerinin zaman aldığını kabul eder. 4-5

140 Sağlık konusunda evham ve takıntı oluşturmamaya özen gösterir.

143 Düzenli uyku ile sağlık arasında ilişki kurar. 23-25

144 Sağlıklı yaşama açısından beslenme piramidini değerlendirir. 7

145 Gıdaları bilinçli olarak tüketir. 8



150 Beslenmeyi ödül ve eğlence kültürüne dönüştürmez. 14-15


152 Popüler kültürün beden yapısını bozan etkilerini (dövme, dar giysi, kısa giysi, düz ve topuklu ayakkabılar vb.) fark eder. 9

153 Hastalıklardan korunmak için önlem alır.

154 Temel hastalık belirtilerini tanır. 9

155 Kronik hastalıklarını yönetir.

156 Acil hastalıkların neler olduğuna örnekler verir. 9

157 Sağlıkla ilgili acil ve beklenmeyen durumlarda oluşan krizleri etkili bir şekilde yönetir.


124




161 Sosyal güvenlik hizmetleri hakkında bilgi edinir. 9


188 Gerektiğinde sağlık çalışanlarıyla nasıl iletişim kuracağını ifade eder. 28

192 Hasta hakları ve görevlerini fark eder.


194 Gebelikte tütün/alkol/madde kullanımının etkilerini açıklar.


125


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere ha zırlanmış

“Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)


• Anlatım• Beyin fırtınası• Soru cevap• Tartışma

Giriş (5 dk.)



• Sağlıkla ilgili birkaç resim veya fotoğraf paylaşarak “Sağlıklı olmak ne demek? Hiç düşündünüz mü?” diye öğrencilerinize sorunuz. Kendi fikriniz olarak “Kendi ayakları üzerinde durmak demektir”, “Hem kendini hem sevdiklerini üzmemek demektir” gibi tanımlar yaparak bakış açısı oluşturmaya çalışınız.]

126


Sunuş (30 dk.)

• “Beslenme yeterli ve dengeli olmazsa ne olur?” sorusu hakkında öğrencilerinizin düşüncelerini alınız. Daha sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.6-7’dedir. Ekrana “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı sununun sırasıyla 6-7. slaytlarını yansıtınız.]

6. slayt 7. slayt

• Slayttaki “Yeterli fiziksel aktivitede bulunulmazsa ne olur?” sorusunu yansıtarak sorunuz. Önce öğrencilerinizin düşüncelerini alınız. Daha sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 20’dedir. Ekrana “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı sununun sırasıyla 29-30. slaytlarını yansıtınız.]

29. slayt 30. slayt

127


• Slayttaki “Madde kullanılırsa ne olur?” sorusunu ekrana yansıtarak sorunuz. Önce öğrencilerinizin düşüncelerini alınız. Daha sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 26’dadır. Ekrana görsel olarak “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı sununun 42-45. slaytlarını yansıtınız.]

42. slayt 43. slayt

44. slayt 45. slayt

• Slayttaki “Kişisel hijyene özen gösterilmezse ne olur?” sorusunu ekrana yansıtarak sorunuz. Önce öğrencilerinizin düşüncelerini alınız. Daha sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 12’dedir. Ekrana “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı sununun sırasıyla 15-17. slaytını yansıtınız.]

15. slayt 17. slayt

128


• Slayttaki “Seçilen kıyafetlerin sağlıklı olmasına dikkat edilmezse ne olur?” sorusunu ekrana yansıtarak sorunuz. Önce öğrencilerinizin düşüncelerini alınız. Daha sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.14-15’tedir. Ekrana “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı sununun sırasıyla 18-24. slaytlarını yansıtınız.]

18. slayt 19. slayt

20. slayt 21. slayt

• Slayttaki “Yeterli uyunmazsa ne olur?” sorusunu yansıtarak sorunuz. Önce öğrencilerinizin düşüncelerini alınız. Daha sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 23-25’tedir. Ekrana görsel olarak “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı sununun sırasıyla 33-41. slaytlarını yansıtınız.]

33. slayt 34. slayt

129


39. slayt 40. slayt

Sonuç (5 dk.)

• Sağlıklı yaşama dikkat edilmediği durumlarda yaşanabilecek problemler detaylıca incelendikten sonra öğrencilerinizi yaptıkları sağlıksız davranışlar konusunda önlem almaya ve bunu yazılı bir form şeklinde kaydetmeye teşvik ediniz. [Metin “Sağlıklı Bir Hayat İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 32’dedir. ]

• Son olarak öğrencilere son test yapraklarını dağıtarak onlardan doldurmalarını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

130


TEKNOLOJI BAĞIMLILIĞI ALANIBProgramın Adı:Lise Düzeyi İçin TBM Teknoloji Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Teknolojiye Bağımlı Yaşama!’’ adlı katılımcı kitapçığı“Teknolojiye Bağımlı Yaşama!’’ adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okulbünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Teknoloji BağımlılığıAlanı Lise Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmelerihedeflenmektedir.

131




Sayfa No*





122 Doğal ve sosyal hayattan uzak kalmanın bir hastalık türü olduğunu ifade eder.

5, 10-11, 15, 22-23

123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 3, 6, 9, 13

124 Mahremiyetin ne olduğunu bilir ve mahremiyetini korur. 12


126 Ailesiyle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanır. 10-11

127 Gençlik dönemlerinde "başıboş" ve "uğraşsız" kalmanın bireyi tehlikeli arayışlara yönlendirebileceğini fark eder. 5-6, 16-17

134 Yaşam alanında sağlıkla ilgili düzenlemeler yapar.


137 Aşırılığın her türlüsünden kaçınması gerektiğini söyler. 5, 11

143 Düzenli uyku ile sağlık arasında ilişki kurar. 8, 16-17


163 Alışkanlığı bağımlılıktan ayırt eder.

167 Yoksunluk sendromunu örneklerle açıklar. 3, 6, 16-17

168 Umursamazlık problemini sorun olarak algılar. 13, 16-17

169 Bağımlı hale gelmenin bırakmaktan çok daha kolay olduğunu fark eder. 2-3

172 Bağımlıların genellikle kendilerini kontrol edebilecekleri inancıyla kullanı-ma başladıklarını fark eder.

174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 2-3, 22-23


178 Yüz yüze ilişkiyi önemser. 22-23

179 Teknolojik ürünlere sahip olmanın sosyal bir statüyü göstermediği ni fark eder.

132



181 Teknolojinin insan yaşamı üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini ifade eder.


185 Doğru teknoloji kullanımı konusunda çevresindekilere rehberlik eder.

186 Teknolojik araçlardaki olumsuz içerikleri fark eder.

187 Teknoloji kullanımında zamanı doğru yönetir.

188 Eğlendirici teknolojik araçların ve içeriğin seçiminde dikkat edeceği noktaları vurgular. 8




194 İnsanlar arası ilişkilerde sosyal medyanın oluşturabildiği olumsuzlukları objektif bir biçimde değerlendirir.



197 lnternette anonim kişilik sahibi olmanın olumlu ve olumsuz yönlerini tartışır.



200 İzleyeceği televizyon programlarının seçiminde dikkat edilecek hususları sıralar.


133


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Teknolojiye Bağımlı Yaşama!’’ adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Teknolojiye Bağımlı Yaşama!’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)



Giriş (5 dk.)



• Ders öncesinde gazete ve internetten tarama yaparak cep telefonu, bilgisayar vb. kullanımının zarar verici boyuta ulaşmasını örnekleyen haberler bulunuz. Bulduğunuz haber başlıklarını ekrana yansıtarak derse başlayınız. Örneğin;

- Kazazedelere yardım etmek yerine kameraya çektiler. - Çarptığı adamın yanında uzun uzun cep telefonuyla konuştu. - Amerika’ya korku salan seri katilin X oyunu (bilgisayarda öldürme oyunu, hayranı olduğu ortaya çıktı.

134


Sunuş (30 dk.)

• Haberler hakkında öğrencilerinizin yorumlarını alınız. Cevapların ardından “Farkında mısınız, sanal alem duygularımızı çalıyor bizden” diyerek dikkat çekiniz. Konuşmanıza “Hayatı, ölümü, sevgiyi, acımayı, yardım etmeyi de ğersizleştiriyor insanların gözünde... Eskiden bir filmi seyrederken ağlayan insanlar yanı başlarındaki ölüme kayıtsız kalabiliyor. Peki bu nasıl oluyor?” diyerek devam ediniz.

• Öğrencilerinizin görüşlerini aldıktan sonra sununun ilgili sayfalarını paylaşı nız. [Metin “Teknolojiye Bağımlı Yaşama’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.2-19.’dadır. Ekrana görsel olarak “Teknolojiye Bağımlı Yaşama’’ adlı sununun sırasıyla ilgili slaytlarını yansıtınız.]

• Gün geçtikçe teknolojinin hayatımızda daha çok yer tuttuğunu vurguladıktan sonra kimlerin akıllı telefonu olduğunu ve günlük ne kadar süre ile kullan dıklarını sorunuz. Bu soruyu takiben aileleri ve arkadaşlarıyla (okul hariç) günde ne kadar süre ortak zaman geçirdiklerini de sorup “Acaba teknoloji ba ğımlısı olabilir miyiz, bunu öğrenmek ister misiniz?” sorusuyla merak uyan dırmaya çalışınız. Ardından teknoloji bağımlılığı testini uygulayınız. [Ekrana “Teknolojiye Bağımlı Yaşama” adlı sununun sırasıyla 30-50. slaytlarını yansıtınız.]

• Testin tamamlanmasının ardından öğrencilerinizle testin sonuçlarını payla şarak onlardan düşüncelerini alınız. “Eğer bağımlıysanız kontrolü ele alma lısınız. Gelin bunu nasıl yapacağınızı hep birlikte görelim” diyerek onlarla çözüm önerilerini paylaşınız. [Ekrana “Teknolojiye Bağımlı Yaşama” adlı sununun sırasıyla 52-64. slaytlarını yansıtınız.]

135


52. slayt 53. slayt

63. slayt 64. slayt

Sonuç (5 dk.)

• Öğrencilerinizle birlikte teknoloji bağımlılığına karşı sloganlar geliştirerek dersi sonlandırınız. [Metin “Teknolojiye Bağımlı Yaşama!’ adlı katılımcı kitapçığı, s.24’tedir.]


136


TÜTÜN BAĞIMLILIĞI ALANICProgramın Adı:Lise Düzeyi İçin TBM Tütün Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Dumansız Bir Hayat” adlı katılımcı kitapçığı“Dumansız Bir Hayat” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okulbünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Tütün BağımlılığıAlanı Lise Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmelerihedeflenmektedir.

137




Sayfa No*



127 Gençlik dönemlerinde "başıboş" ve "uğraşsız" kalmanın bireyi tehlikeli arayışlara yönlendirebileceğini fark eder.


167 Yoksunluk sendromunu örneklerle açıklar.


169 Bağımlı hale gelmenin bırakmaktan çok daha kolay olduğunu fark eder. 3

171 Bağımlılık yapan maddelerin diğer maddelere geçişte etkisini açıklar. 5


173 Sosyal içicilik kavramının ne olduğunu açıklar. 2-3

174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 22

182 Bağımlılığın ekonomik zararlarına örnekler verir. 12-13


202 Sigaranın sağlık üzerindeki etkilerini çevresindeki insanlarla paylaşır. 16, 24

203 Sigaranın diğer maddelerden daha az zararsız olduğu algısını reddeder.

204 Sigaranın bir problem çözme aracı olmadığını ifade eder. 20-21

205 Sigara içmenin bir güç simgesi olmadığını ifade eder. 2-3



208 Pasif içicilik kavramını tanımlar. 14-15

138



221 Tütün, alkol ve madde kullanımının sosyal dışlamaya kapı araladığını kabul eder. 22



139


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Dumansız Bir Hayat” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Dumansız Bir Hayat’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)



Giriş (5 dk.)



• Bir grup gönüllü öğrenci ile daha önce bir araya geliniz. Onlarla “Psikolojik Savaş Stratejilerinden Biri Olarak Sigara’’ adlı bir oyun sergileyeceğinizi söyleyiniz.

• Yapacağınız drama çalışması hakkında öğrencilerinize gerekli bilgilendirmeyi yapınız, rolleri dağıtınız.

140


Sunuş (30 dk.)

• Rollerine hazırlanmaları için öğrencilerinize beş dakika zaman veriniz.• Öğrencilerin bir masanın etrafında toplantı düzeninde oturmalarını sağlayınız.• Oyunu başlatınız.

- Efendim adamların genç nüfusları çok fazla!- Bu ne demek?- Üretim.- Yaratıcı fikirler.- Dinamizm vs.- Bizim nüfusumuz ise yaşlı, ülkemiz sanki huzur evi gibi.- O halde onların gençleri üzerine çalışmalıyız. Onların bu güçlerini zaafadönüştürmeliyiz.- Bunu nasıl yapacağız peki?- Gençleri zehirleyeceğiz.- O kadar da değil!- Yok yok, gerçekten zehirleyeceğiz ama yavaş yavaş.- Hem de yasal yollarla.- Zehrin parasını da yine onlardan alacağız.- Aslanım, siz beni de geçtiniz! Peki nasıl olacak bu?- Sigara ile ...

• Oyunu burada kesiniz. Öğrencilerinize “Acaba sigara gerçekten zehir midir?” sorusunu yöneltiniz. Cevapların üzerine kitapçığın “Nikotin nedir, ne yapar?” ve “Kimyan nasıl?” bölümlerini paylaşınız. [Metin “Dumansız Bir Hayat” adlı katılımcı kitapçığı, s. 3-4’tedir. Ekrana görsel olarak “Dumansız Bir Hayat’’ adlı sununun sırasıyla 6. ve 7. slaytlarını yansıtınız.]

• Oyuna devam ediniz.- Peki ne olacak sigara içince?- Efendim keyif verici maddelere alışacaklar.- Sigarayı içki, uyuşturucu takip edecek.

6. slayt 7. slayt

141


- Hayatı çalışıp üretmek yerine zevk, sefa yeri olarak görecekler.- Vücutları buna dayanamayacak!- Patır patır hastalanacaklar. Hastaneleri dolduracaklar.- Bu sefer de sattığımız ilaçlardan para kazanacağız. Hele kanserolurlarsa 1’e 1000 kazanacağız. Çünkü en çok kazandıran hastalıkkanser...

• Oyunu burada kesiniz ve sigaranın tetiklediği hastalıklar hakkında öğrencilere bilgi veriniz. “Sizin çevrenizde sigaradan kaynaklanan hastalıklara yakalananlar var mı?” diye sorunuz. [Metin “Dumansız Bir Hayat’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 9’dadır. Ekrana “Dumansız Bir Hayat’’ adlı sununun sırasıyla 14-16. slaytlarını yansıtınız.]

14. slayt 15. slayt

16. slayt

• Daha sonra oyuna devam ediniz.- Oğlum, siz süpersiniz. Zehri sattınız, kâr ettik; ilaçları sattınız, kar ettik.- Yetmez efendim. Onları zararlı böcekler gibi öldüreceğiz. İstatistiklerelimizde. Dünyada sigara gibi bir seri katil yok. Günde 13.000 kişi...- Peki bu zehre nasıl alıştıracaksınız gençleri?- Basit, kızlar havalı bulacak; erkekler içecek.- Artistler içecek, onları örnek alan gençler içecek.- Şarkılar, türküler sigara içmenin güzelliğinden bahsedecek. Yine gençleriçecek. - Sigara, delikanlılığın raconu olacak, yine gençler içecek.

142


- Kızların elinde başka güzel duracak, yine gençler içecek.- Sonuna kadar yanınızdayım. Haydi pazar hazır, mal hazır. Zehirleyelim onları ve alalım her şeylerini.

Sonuç (5 dk.)

• Öğrencilerinizi 3-5 kişilik gruplara ayırınız. “Karikatür Bizden, Yazı Sizden’’ adlı etkinlikteki karikatürleri gruplara dağıtıp yazıları yazmaları isteyiniz.

• Ardından yazılanları sınıfta paylaşınız. [Etkinlik “Dumansız Bir Hayat’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 17’dedir.]


143


144


ALKOL BAĞIMLILIĞI ALANIDProgramın Adı:Lise Düzeyi İçin TBM Alkol Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Öncelikle Kendin İçin Alkolden Uzak Dur!” adlı katılımcı kitapçığı“Öncelikle Kendin İçin Alkolden Uzak Dur!” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okulbünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Alkol BağımlılığıAlanı Lise Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmelerihedeflenmektedir.

145




Sayfa No*


123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 18

126 Ailesiyle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanır.



167 Yoksunluk sendromunu örneklerle açıklar. 8

168 Umursamazlık problemini sorun olarak algılar.




173 Sosyal içicilik kavramının ne olduğunu açıklar.

174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 3, 8, 18


201 Sigara içen ve içmeyen bireylerin özelliklerini karşılaştırır.



211 Alkol kullanımıyla vücutta meydana gelen değişimleri ifade eder. 6-7

212 Alkol kullanımının sosyal, ekonomik, yasal ve fiziksel sonuçlarını açıklar. 6-7, 12-15, 32

213 Alkol kullanımının eşlik ettiği akılcı olmayan düşünceleri açıklar. 12, 28

214 Alkol kullanımı ve trafik kazaları arasındaki ilişkiyi fark eder. 22-24

215 Alkol ve alkol bağımlılığıyla ilgili yasa ve kuralların gerekliliğini savunur. 32

216 Alkol ve alkol bağımlılığıyla ilgili yasa ve kuralların gerekliliğini savunur. 16-17

146


217 Kitle iletişim araçlarındaki "sempatik sarhoş" tiplemelerini sorgular.

218 Akranları arasında alkolü bir kabul görme yolu olarak görmez. 9, 30-31


222 Tütün, alkol ve madde kullanımı konusunda ilk teklifi kimlerin yapabileceği-ni bilir. 9, 18-19, 30-31


147


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Öncelikle Kendin İçin Alkolden Uzak Dur!” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Öncelikle Kendin İçin Alkolden Uzak Dur!” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)• Büyük kartonlar



Giriş (5 dk.)

• Yeşilay gönüllüsü kokardını takmış olarak sınıfa giriniz.• Öğrencilere ön test yapraklarını dağıtarak formu onlardan doldurmalarını isteyiniz.


• Ders öncesinde gazete ve internet sitelerini tarayarak bulduğunuz, alkollüyken araç kullanma nedeniyle gerçekleşmiş bir kaza haberini ekrana yansıtınız, haberin detaylarını paylaşınız.

148


Sunuş (30 dk.)

• Haber paylaşıldıktan sonra öğrencilerinize “Sizce soruşturmanın sonucunda ne çıkar?’’ sorusunu yöneltiniz. “Sizce bu kazaya neden olan şey nedir? Kazaya götüren ilk adım ne zaman atılmıştır?” soruları ile tartışmaya devam ediniz.

• Kaza sonucunda hayata veda eden/sakatlanan/başka bir kişinin ölümüne neden olan vb. kişiyi bu kazaya götüren ilk adımının belki de yıllar önce ilk defa alkol kullandığı an atıldığını söyleyiniz. Haberin mahiyetine göre aşağıdaki sorular ve benzerleri ile tartışmayı sürdürünüz:

- Acaba kazadan sonra onun için ağlayan arkadaşları içinde onunla içki içenler var mıdır? - Bu kazada onların rolü nedir? - Savcı bunları ortaya çıkarabilir mi? Ya vicdanları... - Peki içki sadece kazalara mı neden oluyor? Başka zararları var mıdır? Varsa nelerdir?

• Soruların ve cevapların ardından alkolün sebep olduğu zararları öğrencilerinize aktarınız. [Metin “Öncelikle Kendin İçin Alkolden Uzak Dur!’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.6-7’dedir. Ekrana “Öncelikle Kendin İçin Alkolden Uzak Dur!’’ adlı sununun sırasıyla 10-11. slaytlarını yansıtınız.]

10. slayt 11. slayt

• “Bir içki teklifine nasıl hayır dersiniz?” sorusuyla alkol kullanma tekliflerine hayır deme şekillerine giriş yapınız.

• Büyük kartonlara “Alkolden Uzak Durma Stratejilerim’’ başlığını yazınız.• Kartonları pano gibi duvarlara yapıştırınız.• Öğrencileri gruplara ayırarak sırayla istasyon tekniğiyle panolara düşüncelerini

yazmalarını sağlayınız.• Çalışma tamamlandıktan sonra öğrencilerden gelen cevapları okuyunuz.

149


Sonuç (5 dk.)

• Öğrencilerinizi gruplara ayırarak bu derste neler öğrendiklerini, neler ka zandıklarını iki dakika içinde kendi aralarında değerlendirmelerini onlardan isteyiniz.

• Son olarak öğrencilere son test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmala rını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapa tınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

150


MADDE BAĞIMLILIĞI ALANIEProgramın Adı:Lise Düzeyi İçin TBM Madde Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur” adlı katılımcı kitapçığı“Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında okul bünyesinde yapılacak faaliyetler sonucunda katılımcıların “Madde Bağımlılı ğı Alanı Lise Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

151




Sayfa No*


123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 14-15


127 Gençlik dönemlerinde "başıboş" ve "uğraşsız" kalmanın bireyi tehlikeli arayışlara yönlendirebileceğini fark eder. 12-13


167 Yoksunluk sendromunu örneklerle açıklar. 2, 4, 12-15



171 Bağımlılık yapan maddelerin diğer maddelere geçişte etkisini açıklar. 16-17

172 Bağımlıların genellikle kendilerini kontrol edebilecekleri inancıyla kullanıma başladıklarını fark eder. 12-13, 16-17


174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 2, 11-15





212 Alkol kullanımının sosyal, ekonomik, yasal ve fiziksel sonuçlarını açıklar.

213 Alkol kullanımının eşlik ettiği akılcı olmayan düşünceleri açıklar.

219 Her psikolojik sorunun madde kullanımına yönlendirmediğini, ancak madde kullanımının her zaman psikiyatrik sorunlar yarattığını kabul eder. 22-25

220 Madde kullanan bireylerde oluşan belirtileri fark eder. 4, 14

221 Tütün, alkol ve madde kullanımının sosyal dışlamaya kapı araladığını kabul eder. 23-26

152


222 Tütün, alkol ve madde kullanımı konusunda ilk teklifi kimlerin yapabileceğini bilir. 18-20

223 Madde kullanımı konusundaki tehlikeli yeni yaklaşımları takip eder ve önlemler alır. 20

224 Madde kullanımı ve satışı ile ilgili cezai yasaları açıklar. 31


153


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere ha zırlanmış

“Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)



Giriş (5 dk.)



• Sunum için bir grup öğrenci ile çalışacağınızı öğrencilerinizle paylaşınız. Her bir öğrencinin madde kullanan bir kişinin bir organı olacağını açıklayınız. Beyin, cilt, akciğer, ağız, kalp ve vücudun kendisi.

• İmkân dahilinde kostüm, makyaj ve fon müziği kullanımı sunumu daha etkili hale getirecektir.

154


Sunuş (30 dk.)

• Aşağıdaki replikleri öğrencilerinize paylaştırınız. Hazırlanmaları için üç da kika zaman veriniz.

Beyin: Neler oluyor? Niçin bana bunu yapıyorsun? Ben artık eskisi gibi değilim. Hayatın tadı kalmadı. Her şey anlamsız! Garip bir mutsuzluk hisse diyorum. Uyku tutmuyor. Eskisi gibi hızlı düşünemiyorum. Bir konuya odak lanmakta zorlanıyorum. Bu yüzden ders de çalışamıyorum. Herkes “Sana ne oldu?” diyor. Oysa ben gaipten sesler duyuyorum. Söylediklerimi sonradan hatırlayamıyorum. Niye bana bunları yaşatıyorsun? Ben acı çekerken sen mutlu olamazsın ki!

Cilt: Neler oluyor? Niçin bana bunu yapıyorsun? Ben artık eskisi gibi deği lim. Yüzünün yaşıtlarından 5-10 yaş daha yaşlı görünmesi, kırışıklıklar içinde kalması hoşuna mı gidiyor? Her tarafımda çıkan sivilceler zaten kırışan yüzü nü bir o kadar daha çirkin hale getirdi. Döküntüler de cabası. Saçlarını kay bediyorsun. Ben artık o pırıl pırıl, hayat dolu cilt değilim. Niye bana bunları yaşatıyorsun? Her aynaya baktığında beni bu halde görürken sen de mutlu olamazsın ki!

Akciğer: Neler oluyor? Niçin bana bunu yapıyorsun? Ben artık eskisi gibi değilim. Nerede sen halı sahada maç boyunca koşarken coşkuyla soluk alıp veren ben? Nerede sen hafta sonları arkadaşlarınla yorulmak bilmeden koşup yüzerken mutlulukla soluk alıp veren ben? Şimdi sen yürürken bile ben nefes almakta zorlanıyorum. Öksürük krizleri peşimi bırakmıyor. Neden artık çok sık bronşit oluyorum? Ben sana ne yaptım ki beni böyle cezalandırıyorsun? Sana daha ne kadar tahammül edebilirim, bilmiyorum. Ben bu haldeyken sen de mutlu olamazsın ki!

Ağız: Neler oluyor? Niçin bana bunu yapıyorsun? Ben artık eskisi gibi deği lim. Nerede o her güldüğünde inci gibi görünen dişlerim. Sapsarı oldular. O siyah plaklar da cabası. Bütün bunlar ne çabuk oldu? Şimdilerde konuşurken insanların yüzlerini benden çevirdiğini görüyorum. Biliyor musun neden böyle yapıyorlar? Ağzın yani ben kötü kokuyorum. Kendim, kendi kokumdan rahatsız oluyorum. Ağız ya da gırtlak kanseri olman çok uzak bir ihtimal de ğil artık! Niçin bana bunu yapıyorsun? Ben bu haldeyken sen de mutlu ola mazsın ki!

Kalp: Neler oluyor? Niçin bana bunu yapıyorsun? Ben artık eskisi gibi deği lim. Heyecanla çarptığım, deli dolu attığım o günleri ne kadar özlüyorum biliyor musun? Sen o sahte mutluluğu yaşarken ben daralıyor, vücuduna yeterince kan gönderemiyorum. Bunun için daha çok çırpınıyor, uğraşıyor, yoruluyor ama ihtiyacı karşılayamıyorum. Çünkü damarlarım daralıyor ve oksijen taşı yan kan bana daha az geliyor. Ne yaptığının farkında mısın? Beni bu kadar yorar ken bir gün felç olabileceğin hiç aklına gelmiyor mu? Ya da ölebileceğin? Ben bunları yaşarken sen de mutlu olamazsın ki!

Vücut: Duydun, dinledin acılarımızı, bize verdiğin sıkıntıları... Ama biz hala seni seviyoruz ve senin için çalışıyoruz. Ne olur sen de bizi düşün! Çok geç olmadan, sevdiklerini tarifsiz acılara sürüklemeden, kalıcı hasarlar almadan, bu kötü alışkanlıktan vazgeç! Biz kendimizi toparlayabiliriz. Ama önce senin kendini sevmen ve toparlanman gerekiyor. Ne olur, bize bunu yapma! Biz bu haldeyken sen de mutlu olamazsın ki!

155


• Bu sunumdan sonra öğrencilere neler düşündüklerini sorunuz ve aldığınız cevaplardan sonra kitapçığın ilgili bölümlerini paylaşınız. [Metin “Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.11’dedir.]

• Daha sonra “Peki insan böyle bir zehre nasıl ‘evet’ der?” sorusunu sorarak kitapçığın ilgili metnini paylaşınız. [Metin “Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.12-13’dedir. Ekrana “Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur’’ adlı sununun 14-15. slaytlarını yansıtınız]

14. slayt 15. slayt

• Öğrencilerinize madde bağımlılığı ya da buna benzer kötü alışkanlıklara karşı nasıl “Hayır” diyebileceklerini sorunuz. Öğrencilerinizin cevaplarını aldıktan sonra kitapçığın ilgili metinlerini paylaşınız. [Metin “Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.25-26’dadır. Ekrana “Öncelikle Kendin İçin Maddeden Uzak Dur’’ adlı sununun sırasıyla 23-26. slaytlarını yansıtınız.]

Sonuç (5 dk.)• “Arkadaşınızın madde kullandığını öğrenseniz ne yaparsınız?” sorusunun ardından

konuyla ilgili metni öğrencilerinizle paylaşarak dersi nihayete er diriniz. [Metin “Uyuşturucu Maddelerden Korunmak İçin’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.27’dedir.]

• Son olarak öğrencilere son test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmala rını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapa tınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

156


157


Yetişkinler İçin TBM Programı

ve Materyalleri

6.BÖLÜM

158


YETİŞKİN DÜZEYİNDE ETKİNLİK HAZIRLIK VE SUNUMLARINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

Etkinlik Öncesinde

Seçim yapabilmelerini ve kendi kendilerini yönlendirebilmelerini sağlayınız.

• Amaçlarınızı grubun ihtiyaçlarını göz önüne alarak düzenleyiniz.• Konu hakkında ne bildiklerini ve ne bilmek istediklerini sorunuz.

Deneyimlerini kendi yararları için kullanmalarını sağlayınız.

• Ne bildiklerini görmezden gelmeyiniz, bildikleri sizin için önemli bir kay nak oluşturur.• Bilgi ve deneyimlerini kullanabilecekleri faaliyetler planlayınız.

Etkinlik Esnasında

Muhatabınızı tanıyınız.

• Yetişkinler zengin hayat tecrübesine sahiptirler. Bu tecrübeyi paylaşmak da isterler. Öğrenme ortamında bundan faydalanınız.

• Yetişkinler öğrenmeyi gerçekten isterler ve içsel olarak güdülenmişlerdir. Bunun için benlik saygılarının zedelenmemesine ayrıca dikkat ediniz.

• Öğrenme ortamında iş birliği içinde olunuz.• Yetişkinler amaçlarına yönelik, pratik, ilişkili, uygulanabilir öğrenme de neyimlerini tercih

ederler. Bu tercihi dikkate alınız.• İçerik merkezli olmaktan çok problem merkezlidirler. Planlamanızı buna uygun olarak

yapınız.• Yetişkinler ihtiyaç duyduklarında öğrenmeye hazırdırlar. Bu nedenle der sinizin amacını

ve neden önemli olduğunu belirtiniz.

Benlik saygısını arttırınız.

• Küçük grup çalışmalarında başarılı olma olasılığı yüksek faaliyetler plan layınız.• Giderek artan bir başarı grafiği sağlayacak planlar yapınız.• Giderek daha yetkin ve etkin olmalarını sağlayınız.

Problem merkezli ve uygulamaya yönelik bir ders planı içeriğiyle karşılarına çıkınız.

• Özetlemeler yapınız.• Örnekler veriniz.

159


• Hikâyeler kullanınız.• Öğrenilen yeni bilginin uygulanabileceği planlamalar yapınız.• İş birliğine dayalı, problem çözmeye yönelik etkinlikler tasarlayınız.

Var olan bilgilere yenilerini ekleyici bir ders içeriği tercih ediniz.

• Öğrenilecek malzemeyle ilgili olarak bildiklerini dile getirmelerine fırsat veriniz.• Gündeminizden bahsediniz ve eklemek istedikleri bir şey olup olmadığını sorunuz.• Bu konuyu neden öğrenmek istediklerini sorunuz.• Planınızı olabildiğince seçenekli hale getiriniz, gerektiğinde sunum esna sında değişiklikler

yapınız.

Öğrenenlere saygılı olunuz.

• İhtiyaçlarını dikkate alınız.• İyi organize edilmiş, kaliteli deneyimlerden geçmelerini sağlayınız.• Zamanı iyi kullanınız.• Mesleki jargonunuzu veya yeni kelimeleri anladıklarından emin olunuz.

Etkinlik Biterken• Öğretme süreciniz hakkında geri bildirim alınız.• Bir sonraki derste neler öğrenmek istediklerini sorunuz.

160


SAĞLIKLI YAŞAM ALANIAProgramın Adı:Yetişkinler İçin TBM Sağlıklı Yaşam Eğitimi

Süresi:

1 ders (40 dakika)

Materyaller:

“Sağlık Her İşin Başı” adlı katılımcı kitapçığı “Sağlık Her İşin Başı” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında yapıla cak çeşitli faaliyetler sonucunda katılımcıların “Sağlıklı Yaşama Alanı Üniver site/Yetişkin Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

161




Sayfa No*

3 Bir işi yaparken o işe özgü ilke ve kuralları uygular. 10-15, 18-23



117 Gelişim süreçlerindeki farklı sağlık sorunlarını bilir ve bunları ayırt eder.

119 Doğaya hükmeden değil, doğanın bir parçası olduğunu düşünerek hareket eder. 16-18

120 Serbest zamanlarını verimli şekilde değerlendirir. 18

133 Sağlıklı yaşamla ilgili temel kavramları açıklar. 4, 12-15, 18-23



136 Koruyucu sağlık hizmetlerini (aşı vb.) almaya istekli olur. 10-11

137 Aşırılığın her türlüsünden kaçınması gerektiğini söyler. 5-6, 24

138 Sağlık konusunda davranış-tutum değişikliklerinin zaman aldığını kabul eder. 10-11

140 Sağlık konusunda evham ve takıntı oluşturmamaya özen gösterir. 10-11

143 Düzenli uyku ile sağlık arasında ilişki kurar. 21-23

144 Sağlıklı yaşama açısından beslenme piramidini değerlendirir. 5


146 Ayak üstü atıştırma yemek tüketiminin sağlığa zararlarını açıklar. 6




151 Popüler kültürün beden yapısını bozan etkilerini (dövme, dar giysi, kısa giysi, düz ve topuklu ayakkabılar vb.) fark eder. 14-15


153 Temel hastalık belirtilerini tanır. 10-11

154 Kronik hastalıklarını yönetir. 10-11

155 Acil hastalıkların neler olduğuna örnekler verir. 10-11

156 Sağlıkla ilgili acil ve beklenmeyen durumlarda oluşan krizleri etkili bir şekilde yönetir. 10-11

157 Akılcı ilaç kullanım ilkelerini hayatına uygular. 10-11

162





158 Sosyal güvenlik hizmetleri hakkında bilgi edinir. 10-11


161 Hasta hakları ve görevlerini fark eder. 10-11


207 Gebelikte tütün/alkol/madde kullanımının etkilerini açıklar. 28

163


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Sağlık Her İşin Başı” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Sağlık Her İşin Başı” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)



Giriş (5 dk.)

• Yeşilay gönüllüsü kokardını takmış olarak sınıfa giriniz.• Katılımcılara ön test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmalarını isteyi niz.


• Öncelikle katılımları ve hem kendileri hem de çocukları adına gösterdikleri duyarlılıktan ötürü katılımcılara teşekkür ediniz. Eğitimimizin iki bölümden oluşacağını belirtiniz:

1. Bölüm: Kendi Sağlığımız İçin Yapmamız Gerekenler2. Bölüm: Çocuklarımızın Sağlığı İçin Yapmamız Gerekenler

• “Peki sizce hangisiyle başlamak daha doğru olur?” diye sorunuz. Kendisi sağ lıklı olmayan anne ve babanın istese bile çocukları ile yeterince ilgilenemeye ceğini ve kendisi sağlıklı yaşamak için gayret göstermezse çocuklarından da bunu bekleyeceğini ifade ederek 1. Bölüm ile başlayınız.

164


Sunuş (40 dk.)

• Aslında kendi sağlığımız için yaptığımız her şeyin çocuklarımıza örnek oldu ğumuz için iki çarpanlı bir fayda sağlayacağını belirterek sunuya giriş yapınız.

• 4-14. slaytları paylaşınız. Bu bölümde dört yapraklı yoncaya vurgu yapınız. Önem li olanın dengeli dağılım gösteren bir beslenme alışkanlığı olduğunu belirtiniz. Bu amaçla daha önceden yoncayı renkli olarak hazırlayarak mutfaklarına asmaları için katılımcılara dağıtılabilirsiniz. [Metin “Sağlık Her İşin Başı’’ adlı katılımcı kitapçığı, s.2-9’dadır.]

• Sağlık okuryazarlığı kavramından kısaca bahsederek 21-24. slaytları paylaşı nız. [Metin “Sağlık Her İşin Başı” adlı katılımcı kitapçığı, s.10-11’dedir.]

21. slayt 24. slayt

• Kişisel hijyen ve yaşadığımız mekanlarda hijyen konusuna değininiz. [Metin “Sağlık Her İşin Başı” adlı katılımcı kitapçığı s.12 ve s.16-17’dedir. Ekrana “Sağlık Her İşin Başı” adlı sununun 26-27. ve 34-35. slaytlarını yansıtınız.]

• Daha sonra sırasıyla “Giyim Kuşam” ve “Yeterli Uyku” bölümlerine kısaca değininiz. [Metin “Sağlık Her İşin Başı” adlı katılımcı kitapçığı, s.14-15 ve s. 21-23’tedir. Ekrana “Sağlık Her İşin Başı” adlı sununun sırasıyla 28-32 ve 42-47. slaytlarını yansıtınız.]

165


• Ardından eğitimin başında “Çocuklarımızın Sağlığı İçin Yapmamız Gereken ler” başlığı ile tanımladığınız 2. bölüme geçiniz. Bu konuda gerekli bilgileri katılımcılara aktarınız. [Metin “Sağlık Her İşin Başı” adlı katılımcı kitapçığı, s. 7’dedir. Ekrana “Sağlık Her İşin Başı” adlı sununun sırasıyla 14-15. slaytlarını yansıtınız.]

14. slayt 15. slayt

Sonuç (5 dk.)• Bir katılımcıdan 1. bölümde, diğer bir katılımcıdan da ikinci bölümde anlattıklarınızı bir-

iki dakika içinde çok kısa bir şekilde özetlemesini isteyiniz.• Göstermiş oldukları ilgi ve duyarlılığa teşekkür ederek dersi nihayete erdiriniz.• Son olarak katılımcılara son test yapraklarını dağıtarak onlardan doldur malarını isteyiniz.


166


TEKNOLOJI BAĞIMLILIĞI ALANIBProgramın Adı:Yetişkinler İçin TBM Teknoloji Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (50 dakika)

Materyaller:

“Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı katılımcı kitapçığı “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında yapıla cak çeşitli faaliyetler sonucunda katılımcıların “Teknoloji Bağımlılığı Alanı Üniversite/Yetişkin Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

167




Sayfa No*





122 Doğal ve sosyal hayattan uzak kalmanın bir hastalık türü olduğunu ifade eder. 14

123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 15, 18

124 Mahremiyetin ne olduğunu bilir ve mahremiyetini korur. 4, 28


126 Ailesiyle ve arkadaşlarıyla vakit geçirmekten hoşlanır. 7-8, 15, 24

127 Gençlik dönemlerinde "başıboş" ve "uğraşsız" kalmanın bireyi teh-likeli arayışlara yönlendirebileceğini fark eder. 15, 26-28

134 Yaşam alanında sağlıkla ilgili düzenlemeler yapar. 12


137 Aşırılığın her türlüsünden kaçınması gerektiğini söyler. 3, 18-19



163 Alışkanlığı bağımlılıktan ayırt eder. 2-4




172 Bağımlıların genellikle kendilerini kontrol edebilecekleri inancıyla kullanı-ma başladıklarını fark eder.


177 Teknolojinin dengesiz kullanımının sağlığa etkilerini fark eder, önlem alır. 16-17

178 Yüz yüze ilişkiyi önemser.

179 Teknolojik ürünlere sahip olmanın sosyal bir statüyü göstermediği ni fark eder.

168




181 Teknolojinin insan yaşamı üzerindeki olumlu ve olumsuz etkilerini ifade eder. 4, 16-17


183 Çocukların teknoloji kullanımı konusundaki olumsuz davranışlarını fark eder. 22-23, 26-27

184 Teknolojik araçların çocuk gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerini fark eder. 22-23, 26-27

185 Doğru teknoloji kullanımı konusunda çevresindekilere rehberlik eder. 26-27

186 Teknolojik araçlardaki olumsuz içerikleri fark eder. 14

187 Teknoloji kullanımında zamanı doğru yönetir. 12, 16, 22

188 Eğlendirici teknolojik araçların ve içeriğin seçiminde dikkat edeceği noktaları vurgular. 11


192 İnterneti güvenli biçimde kullanır. 4

193 Kişisel verilerin paylaşımının olası zararlarını örneklerle açıklar. 4

194 İnsanlar arası ilişkilerde sosyal medyanın oluşturabildiği olumsuzlukları objektif bir biçimde değerlendirir. 11



197 lnternette anonim kişilik sahibi olmanın olumlu ve olumsuz yönlerini tartışır.


199 Oyunların temelde hep aynı izlekler/temalar üzerinden ilerlediğini kavrar. 11

200 İzleyeceği televizyon programlarının seçiminde dikkat edilecek hususları sıralar. 26-28

210 Bağımlı bir gence nasıl yaklaşılması gerektiğini fark eder. 20-21

169


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı katılımcı kitapçığı• Öğrencilere yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Teknoloji Yerinde Yeterince’’ adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)



Giriş (5 dk.)

• Yeşilay gönüllüsü kokardını takmış olarak sınıfa giriniz.• Katılımcılara ön test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmalarını isteyiniz.


• Cevap beklemeden aşağıdaki soruları peş peşe katılımcılara yöneltiniz:- Ekran karşısında geçirdiğiniz zaman ailenizle birlikte geçirdiğiniz zaman dan daha mı fazla? - Çocuğunuzun cep telefonunu onun bir parçası gibi mi görüyorsunuz? Çocuğunuz konuşma hızına yakın bir hızla mesaj yazabiliyor mu? Çocuğunuz ve ekranlar arasında mıknatıslanma var da ayıramıyormuşsu nuz gibi hissediyor musunuz? - Çocuğunuzun teknoloji kullanım süresi konusunda endişeleriniz var mı?

170


• “Eğer bu soruların birkaçına evet diyorsanız doğru yerdesiniz?” diyerek ko nuşmaya başlayınız.

• “Gelin, bugünkü konumuz olan teknoloji bağımlılığını tanımlayarak işe başla yalım” diyerek sununun ilgili sayfalarını paylaşınız. [Metin “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı katılımcı kitapçığı, s.3’tedir. Ekrana “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı sununun sırasıyla 3. slaytı yansıtınız.]

3. slayt

Sunuş (40 dk.)• Teknoloji bağımlılığı tanımlarını paylaştıktan sonra “Tanıdık davranışlar içeriyor mu?”

diyerek katılımcıların görüşlerini alınız.

• “Gelin isterseniz bağımlılığın nasıl oluştuğuna bir bakalım” diyerek sunu nun 4. slaydını paylaşınız. [Metin “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı katılımcı kitapçığı, s. 4’tedir.]

• “Peki insan bu sıkıntılı sarmalın içine nasıl giriyor? Niçin kontrolünü kaybedip ekranda kayboluyor? Biraz da ona bakalım” diyerek gerekli bilgileri paylaşınız. [Metin “Teknoloji Yerinde Yeterince’’ adlı katılımcı kitapçığı, s. 18-19’dadır. Ekrana “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı sununun 6-7.slaytlarını yansıtınız.]

6. slayt 7. slayt

171


• “Acaba sizin çocuğunuz kaçıncı basamaktadır? Buna dikkat edin çünkü teknoloji bağımlılığının etkileri, basamaklar arttıkça daha yoğun yaşanmaktadır. İsterseniz gelin şimdi de bu bağımlılığın zararlarına birlikte göz atalım. Herkes kendi çocuklarını düşünsün. Acaba bu durumun hangi zararları sizin evde yaşanıyor?” diyerek teknoloji bağımlılığının zararları ile ilgili metni paylaşınız. [Metin “Tekno loji Yerinde Yeterince” adlı katılımcı kitapçığı, s.14’tedir. Ekrana “Teknoloji Yerinde Yeterince’’ adlı sununun sırasıyla 47-48. slaytlarını yansıtınız.]

47. slayt 48. slayt

• Katılımcılara bir sonraki slaytta sorulan sorulara verdikleri evet sayılarını not almaları gerektiğini söyledikten sonra internet bağımlılığı testini uygulayınız. Testin sonunda evet sayılarını alınız ve internet kullanımının gün geçtikçe artan bir bağımlılık olduğunu vurgulayınız.

• [Ekrana görsel olarak “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı sununun 8. slaytını yansıtınız.]

• Değerlendirmeleri yaptıktan sonra “Teknoloji kullanımının önüne geçmemiz mümkün değil ama bunu hayatımızın akışını bozmadan kullanmak elimizde. Birazdan paylaşacağımız hususların hangilerinde şimdiye kadar gevşek dav randığınızı, bundan sonra yapmayı düşündüklerinizi not alırsanız eğitimimizin bize faydası oldu demektir” diyerek not almaya teşvik ediniz. [Ekrana “Teknoloji Yerinde Yeterince’’ adlı sununun sırasıyla 53-56. slaytlarını yansıtınız.]

53. slayt 54. slayt

172


55. slayt 56. slayt

• “O halde bu bağımlılıkla nasıl mü cadele edebiliriz? Bizim sunacağımız modellerden hareketle siz de evlerinizde neler yapabileceğinizi düşünün. Hatta küçük notlar alarak bunları sıkça görebileceğiniz yerlere asın” dedik ten sonra ilgili metinleri paylaşınız. Hangilerinin mantıklı geldiğini ve evde nasıl uygulanabileceğini sorunuz. [Metin “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı katılımcı kitapçığı, s.20-21’dedir. Ekrana “Teknoloji Yerinde Yeterince” adlı sununun sırasıyla 57-65. slaytlarını yansıtınız.]

57. slayt 58. slayt

59. slayt 60. slayt

173


64. slayt 65. slayt

Sonuç (5 dk.)

• Son slaytları paylaştıktan sonra katı lımcılardan bu seminerin onlara ne kattığını birer cümle ile anlatmalarını isteyiniz.

• Değerlendirmeleri de aldıktan sonra göstermiş oldukları ilgi ve duyarlılığa teşekkür ederek dersi sonlandırınız.

• Son olarak katılımcılara son test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldur malarını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

174


TÜTÜN BAĞIMLILIĞI ALANICProgramın Adı:Yetişkinler İçin TBM Tütün Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (50 dakika)

Materyaller:

“Sigara Vücudun Düşmanı” adlı katılımcı kitapçığı “Sigara Vücudun Düşmanı” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında yapı lacak çeşitli faaliyetler sonucunda katılımcıların “Tütün Bağımlılığı Alanı Üniversite/Yetişkin Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

175




Sayfa No*


103 Hak ve özgürlüklerin ihlal edildiği durumlara ilişkin çözüm önerileri geliştirir. 11



167 Yoksunluk sendromunu örneklerle açıklar.






174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 2, 16


201 Sigara içen ve içmeyen bireylerin özelliklerini karşılaştırır. 9, 14-15

202 Sigaranın sağlık üzerindeki etkilerini çevresindeki insanlarla paylaşır. 18-19

203 Sigaranın diğer maddelerden daha az zararsız olduğu algısını reddeder.

204 Sigaranın bir problem çözme aracı olmadığını ifade eder. 14-15

205 Sigara içmenin bir güç simgesi olmadığını ifade eder. 13



208 Pasif içicilik kavramını tanımlar. 11

176




210 Bağımlı bir gence nasıl yaklaşılması gerektiğini fark eder. 16, 20

221 Tütün, alkol ve madde kullanımının sosyal dışlamaya kapı araladığını kabul eder.


177


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Sigara Vücudun Düşmanı” adlı katılımcı kitapçığı• Katılımcılara yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Sigara Vücudun Düşmanı” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)


• Anlatım• Örnek olay • Beyin fırtınası• Soru cevap• Tartışma

Giriş (5 dk.)



• Öncelikle katılımcılara bu konuya gösterdikleri duyarlılıktan ötürü teşekkür ediniz. Özellikle kendisi sigara kullandığı halde katılım gösterenlere iki kere teşekkür ediniz. Çünkü onlar buraya gelirken iki kat zorlandılar.

178


Sunuş (40 dk.)

• Sigaranın zararları konusunda neler bildiklerini sorarak konuya giriş yapınız. Gelen cevaplar üzerine kitapçıktan “Sigara ve Nikotin” ve “Sigaranın Etkileri” bölümlerini paylaşınız. [Metin “Sigara Vücudun Düşmanı” adlı katılımcı kitapçığı, s. 3-5’tedir. Ekrana “Sigara Vücudun Düşmanı” adlı sununun sırasıyla 6-15. slaytlarını yansıtınız.

6. slayt 7. slayt

8. slayt 9. slayt

10. slayt 11. slayt

179


12. slayt 13. slayt

14. slayt 15. slayt

• Pasif içicilik kavramını duyup duymadıklarını sorarak kitapçığın ilgili metinlerini katılımcılarla paylaşınız. [Metin “Sigara Vücudun Düşmanı” adlı katılımcı kitapçığı, s.11’dedir.]

• “Çevremizde sigara içen birçok kimse var. Peki, çocuklarımızı bu kötü, zehir leyici alışkanlıktan nasıl koruyabiliriz?” diyerek katılımcıların yorumlarını alınız. Ardından ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Sigara Vücudun Düşmanı” adlı katılımcı kitapçığı, s. 18-19’dadır.]

Sonuç (5 dk.)

• Katılımcılardan birkaç kişiye daha önce bilmedikleri ve bu eğitim esnasında öğrendikleri bilgileri paylaşmaları için söz hakkı veriniz. Ardından farklı birkaç katılımcıdan da daha önce bildikleri fakat önemsemedikleri, bu eğitim sayesinde önemini fark ettikleri hususları paylaşmalarını isteyiniz.

• Katılımcılarınızın göstermiş oldukları ilgi ve duyarlılığa teşekkür ederek dersi sonlandırınız.

• Son olarak katılımcılara son test yapraklarını dağıtarak onlardan formu doldurmalarını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

180


ALKOL BAĞIMLILIĞI ALANIDProgramın Adı:Yetişkinler İçin TBM Alkol Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (50 dakika)

Materyaller:

“Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı katılımcı kitapçığı “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında yapı lacak çeşitli faaliyetler sonucunda katılımcıların “Alkol Bağımlılığı Alanı Üniversite/Yetişkin Düzeyi Kazanımları» listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

181




Sayfa No*

54 Akran baskısıyla karşılaştığında muhatabının neden bu denli ısrarlı olduğunu sorgular. 9, 14, 18

123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 9


127 Gençlik dönemlerinde "başıboş" ve "uğraşsız" kalmanın bireyi tehlikeli arayışlara yönlendirebileceğini fark eder. 15



168 Umursamazlık problemini sorun olarak algılar. 9, 15


171 Bağımlılık yapan maddelerin diğer maddelere geçişte etkisini açıklar.

172 Bağımlıların genellikle kendilerini kontrol edebilecekleri inancıyla kullanıma başladıklarını fark eder. 2-3, 9







211 Alkol kullanımıyla vücutta meydana gelen değişimleri ifade eder.

212 Alkol kullanımının sosyal, ekonomik, yasal ve fiziksel sonuçlarını açıklar. 6-7

213 Alkol kullanımının eşlik ettiği akılcı olmayan düşünceleri açıklar. 6-7, 17, 20

214 Alkol kullanımı ve trafik kazaları arasındaki ilişkiyi fark eder. 12-13

215 Alkol ve alkol bağımlılığıyla ilgili yasa ve kuralların gerekliliğini savunur. 10-11

216 Kitle iletişim araçlarında bir sorun çözme, rahatlama yöntemi olarak alkol kullanımının nasıl sunulduğunu fark eder.

182



217 Kitle iletişim araçlarındaki "sempatik sarhoş" tiplemelerini sorgular.

218 Akranları arasında alkolü bir kabul görme yolu olarak görmez.

221 Tütün, alkol ve madde kullanımının sosyal dışlamaya kapı araladığını kabul eder.

222 Tütün, alkol ve madde kullanımı konusunda ilk teklifi kimlerin yapabileceği-ni bilir.

183


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı katılımcı kitapçığı• Katılımcılara yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)



Giriş (5 dk.)



• “Kendimizi ve çocuklarımızı alkol denen zehirden nasıl koruyalım?” sorusu hakkında konuşmak üzere toplandığınızı belirtiniz.

184


Sunuş (40 dk.)

• Katılımcılara “Alkolün ne gibi zararları olabilir?” sorusunu sorunuz. Aldığı nız cevaplardan sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı katılımcı kitapçığı, s.6-7’dedir. Ekrana “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı sununun sırasıyla 9 ve 10. slaytlarını yansıtınız.]

• “Peki gençler niçin alkol alıyor?” sorusunu sorunuz. Aldığınız cevaplardan sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı katılımcı kitapçığı, s.8’tedir. Ekrana “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı sununun 11. slaydını yansıtınız.]

• “Gençlerin alkol kullanmasını yetişkinlerinkinden daha tehlikeli kılan sebepler nelerdir?” sorusunu sorunuz. Aldığınız cevaplardan sonra ilgili slaydı paylaşınız. [Ekrana “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı sununun sırasıyla 12-13. slaytlarını yansıtınız.]

12. slayt 13. slayt

• “Kimler risk grubundadır?” sorusunu sorunuz. Aldığınız cevaplardan sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı katılımcı kitapçığı, s.15’tedir.]

• “Alkol neleri değiştirir?” sorusunu sorunuz. Aldığınız cevaplardan son ra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı katılımcı kitapçığı, s. 16-17’dedir. Ekrana görsel olarak “Alkol Kötülük lerin Kapısı” adlı sununun sırasıyla 18-22. slaytlarını yansıtınız.]

19. slayt 20. slayt

185


21. slayt 22. slayt

Sonuç (5 dk.)

• “Peki çocuklarımızı alkolden nasıl koruruz?” sorusunu sorunuz. Aldığınız cevaplardan sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Alkol Kötülüklerin Kapısı” adlı katılımcı kitapçığı, s. 18-19’dadır.]

• Katılımcıların göstermiş oldukları ilgi ve duyarlılığa teşekkür ederek dersi nihayete erdiriniz.

• Son olarak katılımcılara son test yapraklarını dağıtarak onlardan doldur malarını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

186


MADDE BAĞIMLILIĞI ALANIEProgramın Adı:Yetişkinler İçin TBM Madde Bağımlılığı Eğitimi

Süresi:

1 ders (50 dakika)

Materyaller:

“Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı katılımcı kitapçığı “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı sunu

Beklenen Sonuçlar:

Bu program esnasında yapılan sunum ve etkinlikler ile sonrasında yapı lacak çeşitli faaliyetler sonucunda katılımcıların “Madde Bağımlılığı Alanı Üniversite/Yetişkin Düzeyi Kazanımları” listesinde yer alan kazanımlara erişmeleri hedeflenmektedir.

187




Sayfa No*


123 Yalnızlaşma eğilimi olduğunda bunu fark eder. 14-15


127 Gençlik dönemlerinde "başıboş" ve "uğraşsız" kalmanın bireyi tehlikeli arayışlara yönlendirebileceğini fark eder. 11, 29


167 Yoksunluk sendromunu örneklerle açıklar. 4, 8-12



171 Bağımlılık yapan maddelerin diğer maddelere geçişte etkisini açıklar. 16-18



174 Bağımlılık tedavisinin uzun ve zor bir süreç olduğunu ifade eder. 11-12, 28





210 Bağımlı bir gence nasıl yaklaşılması gerektiğini fark eder. 14-15, 28

212 Alkol kullanımının sosyal, ekonomik, yasal ve fiziksel sonuçlarını açıklar.

213 Alkol kullanımının eşlik ettiği akılcı olmayan düşünceleri açıklar.

219 Her psikolojik sorunun madde kullanımına yönlendirmediğini, ancak madde kullanımının her zaman psikiyatrik sorunlar yarattığını kabul eder. 30-34

220 Madde kullanan bireylerde oluşan belirtileri fark eder. 38-40


188



222 Tütün, alkol ve madde kullanımı konusunda ilk teklifi kimlerin yapabileceğini bilir. 19-20

223 Madde kullanımı konusundaki tehlikeli yeni yaklaşımları takip eder ve önlemler alır. 21-25

224 Madde kullanımı ve satışı ile ilgili cezai yasaları açıklar. 28

189


Örnek Bir Ders İşlenişi 2Ders Araç Gereci ve Materyaller• “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı katılımcı kitapçığı• Katılımcılara yapılacak sunumda uygulayıcı tarafından kullanılmak üzere hazırlanmış

“Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı sunu• Yeşilay gönüllüsü kokardı (www.tbm.org.tr adresinden indirebilirsiniz.)



Giriş (5 dk.)



• Eskiden toplumumuzun gündeminde sigara ve alkol bağımlılığı konusu yer alırken şimdilerde bunlara madde bağımlılığının da maalesef eklendiğini ifade ediniz. Televizyonlarda sentetik uyuşturuculardan ölen gençlerin, perişan olan ailelerin haberlere konu olduğunu vurgulayınız.

• “Peki biz madde bağımlılığı dediğimizde neyi kastediyoruz?” diye sorup ilgili metinleri pay-laşarak konuya giriş yapınız. [Metin “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı katılımcı kitapçığı, s. 2-7’dedir. Ekrana “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı sununun sırasıyla 3 ve 8. slaytlarını yansıtınız.]

3 . slayt 8. slayt

190


Sunuş (40 dk.)

• “Madde bağımlılığının beyin üzerindeki etkileri nelerdir?” sorusunu sorunuz. Katılımcıların katkılarından sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı katılımcı kitapçığı, s. 8-10’dadır. Ekrana “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı sununun sırasıyla 9-10. slaytlarını yansıtınız.]

9. slayt 10. slayt

• “Bağımlılık süreci nasıl işler?” so rusunu sorunuz. Katılımcıların katkılarından sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Uyuşturucu Öz gürlüğün Sonu” adlı katılımcı kitapçı ğı, s.11-12’dedir. Ekrana “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı sununun 12. slaydını yansıtınız.]

22. slayt

• Çocuğunuzun madde kullanıp kullanmadığını nasıl anlarsınız?” sorusunu sorunuz. Katılımcıların katkılarından sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı katılımcı kitapçığı, s.38-40’dadır. Ekrana “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı sununun sırasıyla 23-30. slaytlarını yansıtınız.]

• “Çocuklarımızı madde bağımlılığın dan korumak için neler yapabiliriz? Doğru tavırlar nelerdir?” sorusunu sorunuz. Katılımcıların katkıların dan sonra ilgili metinleri paylaşınız. [Metin “Uyuşturucu Özgürlüğün Sonu” adlı katılımcı kitapçığı, s. 29-36’dadır.]

191


Sonuç (5 dk.)

• Sonuç olarak madde bağımlılığının tedavisi olduğunu ancak tedaviden sonra geriye dönüşlerin de çokça görüldüğünü dolayısıyla en doğru yaklaşımın hiç başlamamak olduğunu, bunun için gençlerle yakından ilgilenmek; arkadaş larına, çevresine, değişen tutumlarına karşı duyarlılık göstermek gerektiğini ifade ediniz.

• Katılımcıların göstermiş oldukları ilgi ve duyarlılığa teşekkür ederek dersi nihayete erdiriniz.

• Son olarak katılımcılara son test yapraklarını dağıtarak onlardan doldur malarını isteyiniz. Formları topladıktan sonra son test zarfına koyarak zarfı kapatınız. Zarfın üzerine okul adı ve sınıf düzeyini yazınız.

192


193


TBM Kurs Planları

ve Diğer Belgeler

194


TBM İlkokul Dönemi Kurs Planı

195


AY/TARİH

DERS SAATİ SÜREETKİNLİĞİN ADI

(MODÜL)K

AZA

NIM

LAR

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (İlkokul)

*Bir i

şi ya

parke

n o iş

e özg

ü ilke

ve ku

ralla

ra uy

ar.*B

azı d

eğer

ölçü

tlerin

in kü

ltürle

re gö

re fa

rklıla

şabil

eceğ

ini bi

lir.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Doğ

aya h

ükm

eden

değil

, doğ

anın

bir pa

rçası

olduğ

unu d

üşün

erek

hare

ket e

der.

*Sağ

lıklı y

aşam

la ilg

ili te

mel

kavra

mlar

ı açık

lar.

*Yaş

am al

anınd

a sağ

lıkla

ilgili

düze

nlem

eler y

apar.

*Kull

andığ

ı eşy

aların

sağlı

klı/y

alın v

e erg

onom

ik olu

p olm

adığı

na di

kkat

eder.

*Kor

uyuc

u sağ

lık hi

zmet

lerini

(aşı

vb.)

almay

a iste

kli ol

ur.*A

şırılığ

ın he

r tür

lüsün

den k

açınm

ası g

erek

tiğini

söyle

r.*S

ağlık

konu

sund

a dav

ranış

-tutu

m de

ğişikl

ikler

inin z

aman

aldığ

ını ka

bul e

der.

*Sağ

lık ko

nusu

nda e

vham

ve ta

kıntı

oluştu

rmam

aya ö

zen g

öste

rir.

*Düz

enli u

yku i

le sa

ğlık a

rasın

da ili

şki k

urar.

*Sağ

lıklı y

aşam

a açıs

ından

dört

yapr

aklı y

onca

yı de

ğerle

ndiri

r.*G

ıdalar

ı bilin

çli ol

arak

tüke

tir.

*Aya

küstü

atışt

ırma y

emek

tüke

timini

n sağ

lığa z

arar

larını

açıkl

ar.*E

nerji

içec

ekler

ini ta

nır, e

tkile

rini a

çıklar

.*B

eslen

mey

i ödü

l ve e

ğlenc

e kült

ürün

e dön

üştü

rmez

.*G

iyim

le sa

ğlık i

lişkis

i kur

ar.*P

opüle

r kült

ürün

bede

n yap

ısını

boza

n etk

ilerin

i (döv

me,

dar g

iysi, k

ısa gi

ysi, d

üz ve

to

puklu

ayak

kabıl

ar vb

.) far

k ede

r.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Kro

nik ha

stalık

larını

yöne

tir.

*Acil

hasta

lıklar

ın ne

ler ol

duğu

na ör

nekle

r ver

ir.*S

ağlık

la ilg

ili ac

il ve b

eklen

mey

en du

rum

larda

oluş

an kr

izler

i etk

ili bir

şekil

de yö

netir

.*A

kılcı

ilaç k

ullan

ım ilk

elerin

i hay

atına

uygu

lar.

*Ger

ektiğ

inde s

ağlık

çalış

anlar

ıyla n

asıl i

letişi

m ku

raca

ğını if

ade e

der.

*Has

ta ha

kları v

e gör

evler

ini fa

rk ed

er.*T

ekno

lojini

n den

gesiz

kulla

nımını

n sağ

lığa e

tkile

rini fa

rk ed

er, ön

lem al

ır.

*Giri

ş*Y

eşilc

an’ın

tanıt

ımı

*Abu

r Cub

ur H

ikâye

si*H

ikâye

ye G

öre K

onun

un

Soru

larla

Tartı

şılm

ası

*Ken

dini D

eğer

lendir

me

Etkin

liği

*Sağ

lıklı B

eslen

men

in Ta

nımı

*Dör

t Yap

raklı

Yonc

anın

Tanıt

ımı

*Dör

t Yap

raklı

Yonc

aya G

öre

Besin

ler*Y

eter

siz ve

Den

gesiz

Bes-

lenm

enin

Sağlı

ğa O

lumsu

z Et

kiler

i*S

ağlık

lı Bes

lenm

ek iç

in Di

kkat

Edilm

esi G

erek

enler

*”Ha

ngi B

esin

Hang

i Yap

ra-

ğa?”

Etkin

liği

*Anl

atım

Yö

ntem

i*H

ikâye

Anlat

ma

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap*T

artış

ma

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

’la Sa

ğlıca

klaAd

lı Kita

pçık

*Yeş

ilcan

’la Sa

ğlıca

klaAd

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Pos

t- it,

karto

n

*Önt

est-s

onte

st De

ğer-

lendir

me Ö

lçekle

ri

*“Ke

ndini

Değ

erlen

dir”

Etkin

liği

*“Ha

ngi B

esin

Hang

i Ya

prağ

a”Et

kinliğ

i

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (İlkokul)

*Giri

ş*K

işise

l Tem

izlik

ve H

ijyen

*Kişi

sel T

emizl

ik içi

n ne

yapm

alı?

*Han

gisi D

oğru

Etkin

liği

*Ben

Tem

izim

Ya Çe

vrem

Et

kinliğ

i*U

ykun

un Ö

nem

i, iyi

bir uy

ku

için n

eler y

apılm

alı*H

asta

lanınc

a Ne Y

apar

ız?

*Anl

atım

Yö

ntem

i*H

ikâye

Anlat

ma

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap*T

artış

ma

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

’la Sa

ğlıca

klaAd

lı Kita

pçık

*Yeş

ilcan

’la Sa

ğlıca

klaAd

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Pos

t -it,

karto

n

*Önt

est-s

onte

st De

ğer-

lendir

me Ö

lçekle

ri

*“Ha

ngisi

Doğ

ru “

Etkin

liği

*“Sa

ğlıklı

Yaşa

mak

İçin

10 Ad

ım” E

tkinl

iği

….…

- …

……

…. E

ĞITI

M Ö

ĞRET

IM YI

LI …

……

……

……

. OKU

LU

YEŞI

LAY T

BM EĞ

ITIM

PRO

GRAM

I ILK

OKUL

DÖN

EMI K

URS P

LANI

(ÖN

EMLİ

NO

T: A

şağı

daki

pla

n, İl

koku

l öğr

enci

lerin

e ku

rs a

çaca

k TB

M u

ygul

ayıc

ıları

için

8 sa

atlik

der

s pla

nıdı

r. O

kul i

smi,

tarih

ve

ders

saat

lerin

i gr

upla

rınız

a gö

re d

üzen

leye

rek

diğe

r evr

akla

rla b

irlik

te b

ağlı

bulu

nduğ

unuz

Hal

k Eğ

itim

i Mer

kezi

ne te

slim

edi

niz.

)

196


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.Teknoloji Bağımlılığı

(İlkokul)*Baz

ı değ

er öl

çütle

rinin

kültü

rlere

göre

fark

lılaşa

bilec

eğini

bilir.

*Hak

ve öz

gürlü

klerin

ihlal

edild

iği du

rum

lara i

lişkin

çözü

m ön

erile

ri geli

ştirir

.*D

oğay

a hük

med

en de

ğil, d

oğan

ın bir

parça

sı old

uğun

u düş

üner

ek ha

reke

t ede

r.* Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Mah

rem

iyetin

ne ol

duğu

nu bi

lir ve

mah

rem

iyetin

i kor

ur.*D

iğer in

sanl

arın

mah

rem

iyetin

e say

gı gö

sterir

.*A

ilesiy

le ve

arka

daşla

rıyla

vakit

geçir

mek

ten h

oşlan

ır.*Y

aşam

alan

ında s

ağlık

la ilg

ili dü

zenl

emele

r yap

ar.

*Kull

andığ

ı eşy

aların

sağlı

klı, y

alın v

e erg

onom

ik old

uğun

a dikk

at ed

er.

*Aşır

ılığın

her t

ürlüs

ünde

n kaç

ınılm

ası g

erek

tiğini

söyle

r.*D

üzen

li uyk

u ile

sağlı

k ara

sında

ki iliş

kiyi k

urar.

*Has

talık

larda

n kor

unm

ak iç

in ön

lem al

ır. *A

lışka

nlığı

bağım

lılıkt

an ay

ırt ed

er.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan k

olay o

lduğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık t

edav

isinin

uzun

ve zo

r bir s

üreç

oldu

ğunu

ifade

eder.

*Tek

noloj

inin d

enge

siz ku

llanım

ının s

ağlığ

a etk

ilerin

i fark

eder,

önlem

alır.

*Yüz

yüze

ilişk

iyi ön

emse

r.*T

ekno

lojik

ürün

lere s

ahip

olman

ın so

syal

bir st

atüy

ü gös

term

ediği

ni far

k ede

r.*K

ullan

mak

ta ol

duğu

tekn

olojik

ürün

leri z

orun

lu olm

adıkç

a değ

iştirm

ez.

*Tek

noloj

inin i

nsan

yaşa

mı ü

zerin

de ol

umlu

ve ol

umsu

z etk

ilerin

i ifad

e ede

r.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*T

ekno

loji k

ullan

ımınd

a zam

anı d

oğru

yöne

tir.

*Giri

ş *Y

eşilc

an’ın

Tanıt

ımı

*Sor

un N

ered

e Hikâ

yesi

*Çizg

i öyk

üye g

öre s

orula

rın

tartı

şılm

ası

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Tar

tışm

a

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

’la Za

rarsı

z Te

knolo

jiAd

lı Kita

pçık

*Yeş

ilcan

’la Za

rarsı

z Te

knolo

jiAd

lı Sun

u*Y

eşila

y Gön

üllüs

ü Ko

kard

ı

*Önt

est-s

onte

st De

ğerle

ndirm

e Ölçe

kleri

*Sun

um Sı

rasın

daYö

nelti

len Sö

zel S

orula

r

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (İlkokul)

*Tek

noloj

i testi

nin uy

gu-

lanm

ası

*Bağ

ımlılı

k Ned

ir?*T

ekno

loji B

ağım

lılığı

Nedir

?*N

asıl B

ağım

lı Hale

Geli

nir?

*Bağ

ımlılı

ğın Za

rarla

rı Ne

lerdir

?

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Tar

tışm

a

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

’la Za

rarsı

z Te

knolo

jiAd

lı Kita

pçık

*Yeş

ilcan

’la Za

rarsı

z Te

knolo

jiAd

lı Sun

u*Y

eşila

y Gön

üllüs

ü Ko

kard

ı

*Önt

est-s

onte

st De

ğerle

ndirm

e Ölçe

kleri

*Tek

noloj

i Tes

ti So

nuçla

rı

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (İlkokul)

*Tek

noloj

i Bağ

ımlıs

ı Olm

amak

İçi

n Nele

r Yap

ılmalı

?*B

ağım

lı Olm

amak

İçin

Neler

Ya

pılm

alı?

*”Ha

yalin

i Kur

” Etk

inliği

Dram

a

*Sor

u Cev

ap

*Tar

tışm

a

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

’la Za

rarsı

z Te

knolo

jiAd

lı Kita

pçık

*Yeş

ilcan

’la Za

rarsı

z Te

knolo

jiAd

lı Sun

u*Y

eşila

y Gön

üllüs

ü Ko

kard

ı

*Önt

est-s

onte

st De

ğer-

lendir

me Ö

lçekle

ri

*Sun

um Sı

rasın

da Yö

nel-

tilen

Söze

l Sor

ular

197


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (İlkokul)

*Hak

ve öz

gürlü

klerin

ihlal

edild

iği du

rum

lara i

lişkin

çözü

m ön

erile

ri geli

ştirir

.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Bağ

ımlı h

ale ge

lmen

in bır

akm

akta

n çok

daha

kolay

oldu

ğunu

fark

eder.

*Bağ

ımlıla

rın ge

nellik

le ke

ndile

rini k

ontro

l ede

bilec

ekler

i inan

cıyla

kulla

nıma b

aşlad

ıkla-

rını fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık t

edav

isinin

uzun

ve zo

r bir s

üreç

oldu

ğunu

ifade

eder.

*Bağ

ımlılı

ğın ek

onom

ik za

rarla

rına ö

rnek

ler ve

rir.

*Siga

ra iç

en ve

içm

eyen

bire

ylerin

özell

ikler

ini ka

rşılaş

tırır.

*Siga

ranın

sağlı

k üze

rinde

ki et

kiler

ini çe

vresin

deki

insan

larla

payla

şır.

*Siga

ranın

diğe

r mad

deler

den d

aha a

z zar

arsız

oldu

ğu al

gısını

redd

eder.

*Siga

ranın

bir p

roble

m çö

zme a

racı

olmad

ığını

fark e

der.

*Siga

ra iç

men

in bir

güç s

imge

si olm

adığı

nı ifa

de ed

er.*G

ruba

dâhil

olm

anın

sigar

a içm

eyi g

erek

tirm

ediği

ni ifa

de ed

er.*P

asif i

çicilik

kavra

mını

tanım

lar.

*Siga

rasız

orta

m iç

in ha

kların

ı kor

ur.

*Giri

ş*Y

eşilc

an’ın

Tanıt

ımı

*Tem

iz Ha

va D

enilin

ce N

e An

lıyor

uz?

*Orm

an Ya

ngını

Hikâ

yesi

*Çizg

i öyk

üye g

öre s

orula

rın

tartı

şılm

ası

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

’la Te

miz

Hava

Adlı K

itapç

ık*Y

eşilc

an’la

Tem

iz Ha

va Ad

lı Sun

u*Y

eşila

y Gön

üllüs

ü Ko

kard

ı*Y

eşilc

an Bo

yam

a Kâ

ğıdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Siga

ra Ku

llanıl

mas

ını

Enge

llem

ede S

logan

Ça

lışm

ası

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.


*Bağ

ımlılı

k Ned

ir?*N

ikotin

Bağım

lılığı

*Tüt

ün ve

Tütü

n Ürü

nler

i*N

ikotin

ve Za

rarla

rı

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

Boya

ma

Kâğıd

ı*Y

eşilc

an Çı

kartm

ası

*Kar

ton

*“Ke

ndim

i Nas

ıl Ko

ruru

m?”

Konu

sund

a Yö

nelti

len Sö

zel S

orula

r

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.


*Siga

ranın

Arttı

rdığı

Risk

ler*”

Neler

Benim

İçin

Vazg

eçil-

mez

?” Et

kinliğ

i*S

igara

Kulla

nanl

arı U

yarm

a ve

Siga

rasız

Orta

m H

akkı

*Pas

if İçic

ilik*H

ayır D

emey

i Öğr

enm

ek*S

igara

İçm

emen

in Fa

ydala

rı*R

esim

Etkin

liği

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Eğit

ici O

yun

*Yeş

ilcan

’la Te

miz

Hava

Adlı K

itapç

ık*Y

eşilc

an’la

Tem

iz Ha

va Ad

lı Sun

u*Y

eşila

y Gön

üllüs

ü Ko

kard

ı*Y

eşilc

an Bo

yam

a Kâ

ğıdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Sig

ara İ

çen v

e İçm

eyen

Kiş

ilerin

Karşı

laştır

ılmas

ı” Üz

erine

Yapıl

an G

özlem

ve

Değ

erlen

dirm

e

*Örn

ek k

urs p

lanl

arın

ın h

azırl

anm

asın

da b

ize

dest

ek o

lan

Eski

şehi

r for

mat

örle

rimiz

den

sayı

n N

erm

in E

LMAS

’a te

şekk

ür e

deriz

.

198


TBM Ortaokul Dönemi Kurs Planı

199


AY/TARİH


(MODÜL)K

AZA

NIM

LAR

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Ortaokul)

*Bir i

şi ya

parke

n o iş

e özg

ü ilke

ve ku

ralla

ra uy

ar.*B

azı d

eğer

ölçü

tlerin

in kü

ltürle

re gö

re fa

rklıla

şabil

eceğ

ini bi

lir.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Doğ

aya h

ükm

eden

değil

, doğ

anın

bir pa

rçası

olduğ

unu d

üşün

erek

hare

ket e

der.

*Sağ

lıklı y

aşam

la ilg

ili te

mel

kavra

mlar

ı açık

lar.

*Yaş

am al

anınd

a sağ

lıkla

ilgili

düze

nlem

eler y

apar.

*Kull

andığ

ı eşy

aların

sağlı

klı/y

alın v

e erg

onom

ik olu

p olm

adığı

na di

kkat

eder.

*Kor

uyuc

u sağ

lık hi

zmet

lerini

(aşı

vb.)

almay

a iste

kli ol

ur.*A

şırılığ

ın he

r tür

lüsün

den k

açınm

ası g

erek

tiğini

söyle

r.*S

ağlık

konu

sund

a dav

ranış

-tutu

m de

ğişikl

ikler

inin z

aman

aldığ

ını ka

bul e

der.

*Sağ

lık ko

nusu

nda e

vham

ve ta

kıntı

oluştu

rmam

aya ö

zen g

öste

rir.

*Düz

enli u

yku i

le sa

ğlık a

rasın

da ili

şki k

urar.

*Sağ

lıklı y

aşam

a açıs

ından

dört

yapr

aklı y

onca

yı de

ğerle

ndiri

r.*G

ıdalar

ı bilin

çli ol

arak

tüke

tir.

*Aya

küstü

atışt

ırma y

emek

tüke

timini

n sağ

lığa z

arar

larını

açıkl

ar.*E

nerji

içec

ekler

ini ta

nır, e

tkile

rini a

çıklar

.*B

eslen

mey

i ödü

l ve e

ğlenc

e kült

ürün

e dön

üştü

rmez

.*G

iyim

le sa

ğlık i

lişkis

i kur

ar.*P

opüle

r kült

ürün

bede

n yap

ısını

boza

n etk

ilerin

i (döv

me,

dar g

iysi, k

ısa gi

ysi, d

üz ve

to

puklu

ayak

kabıl

ar vb

.) far

k ede

r.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Kro

nik ha

stalık

larını

yöne

tir.

*Acil

hasta

lıklar

ın ne

ler ol

duğu

na ör

nekle

r ver

ir.*S

ağlık

la ilg

ili ac

il ve b

eklen

mey

en du

rum

larda

oluş

an kr

izler

i etk

ili bir

şekil

de yö

netir

.*A

kılcı

ilaç k

ullan

ım ilk

elerin

i hay

atına

uygu

lar.

*Ger

ektiğ

inde s

ağlık

çalış

anlar

ıyla n

asıl i

letişi

m ku

raca

ğını if

ade e

der.

*Has

ta ha

kları v

e gör

evler

ini fa

rk ed

er.*T

ekno

lojini

n den

gesiz

kulla

nımını

n sağ

lığa e

tkile

rini fa

rk ed

er, ön

lem al

ır.

*Giri

ş*S

unum

İçer

iği Ta

nıtım

ı*S

ağlık

lı Olm

ak N

e Dem

ek?

*Yet

ersiz

ve D

enge

siz Be

s-len

men

in Sa

ğlığa

Olum

suz

Etkil

eri

*Sağ

lıklı B

eslen

men

in Ta

nımı

*Dör

t Yap

raklı

Yonc

anın

Tanıt

ımı

*Dör

t Yap

raklı

Yonc

aya G

öre

Besin

ler*G

üven

li Gıda

Ne D

emek

?

*Anl

atım

Yö

ntem

i*Ö

rnek

Olay

Yö

ntem

i*S

oru C

evap

Te

kniği

*Bey

in Fır

tınas

ı*T

artış

ma

*“Sa

ğlıklı

Yaşıy

orum

”Ad

lı Kita

pçık

*“Sa

ğlıklı

Yaşıy

orum

”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*“Be

slenm

eni T

art”

Etkin

liği

*Yön

eltile

n Söz

el So

rular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Ortaokul)

*Giri

ş*T

emizl

ik Ne

dir?

*Kişi

sel T

emizl

ik ve

Hijy

en

*Kişi

sel B

akım

da D

ikkat

Ed

ilmes

i Ger

eken

ler

*Hijy

en Te

sti*B

eden

imiz

Gibi

Çevre

miz

de

Tem

iz Ol

sun

*Sağ

lıklı Y

aşam

İçin

Öner

iler

*Uyk

unun

Öne

mi

*Kıya

fet Se

çimi

*Tek

noloj

inin Z

arar

larınd

an

Koru

nmak

*Sağ

lık Ça

lışan

ları İl

e İyi

İletiş

im H

alind

e Olm

ak

*Anl

atım

Yö

ntem

i*Ö

rnek

Olay

Yö

ntem

i*S

oru C

evap

Te

kniği

*Bey

in Fır

tınas

ı*T

artış

ma

*“Sa

ğlıklı

Yaşıy

orum

”Ad

lı Kita

pçık

*“Sa

ğlıklı

Yaşıy

orum

”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Hi

jyen T

esti”

Etkin

liği

*Yön

eltile

n Söz

el So

rular

….…

- …

……

….E

ĞITI

M Ö

ĞRET

IM YI

LI …

……

……

……

. OKU

LU

YEŞI

LAY T

BM EĞ

ITIM

PRO

GRAM

I ORT

AOKU

L DÖN

EMI K

URS P

LANI

(ÖN

EMLİ

NO

T: A

şağı

daki

pla

n, O

rtao

kul ö

ğren

cile

rine

kurs

aça

cak

TBM

uyg

ulay

ıcıla

rı iç

in 8

saat

lik d

ers p

lanı

dır.

Oku

l ism

i, ta

rih v

e de

rs sa

atle

rini

grup

ların

ıza

göre

düz

enle

yere

k di

ğer e

vrak

larla

birl

ikte

bağ

lı bu

lund

uğun

uz H

alk

Eğiti

mi M

erke

zine

tesl

im e

dini

z.)

200


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME


(Ortaokul)*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*B

azı d

eğer

ölçü

tlerin

in kü

ltürle

re gö

re fa

rklıla

şabil

eceğ

ini bi

lir.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Doğ

aya h

ükm

eden

değil

, doğ

anın

bir pa

rçası

olduğ

unu d

üşün

erek

hare

ket e

der.

*Doğ

al ve

sosy

al ha

yatta

n uza

k kalm

anın

bir ha

stalık

türü

oldu

ğunu

ifade

eder.

* Yaln

ızlaş

ma e

ğilim

i oldu

ğund

a bun

u far

k ede

r.*M

ahre

miye

tin ne

oldu

ğunu

bilir

ve m

ahre

miye

tini k

orur.

*Diğe

r insa

nlar

ın m

ahre

miye

tine s

aygı

göste

rir.

*Aile

siyle

ve ar

kada

şlarıy

la va

kit ge

çirm

ekte

n hoş

lanır.

*Yaş

am al

anınd

a sağ

lıkla

ilgili

düze

nlem

eler y

apar.

*K

ullan

dığı e

şyala

rın sa

ğlıklı

, yalı

n ve e

rgon

omik

olmas

ına di

kkat

eder.

*A

şırılığ

ın he

r tür

lüsün

den k

açını

lmas

ı ger

ektiğ

ini sö

yler.

*Düz

enli u

yku i

le sa

ğlık a

rasın

da ili

şkiyi

kura

r.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Alış

kanl

ığı ba

ğımlılı

ktan

ayırt

eder.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan k

olay o

lduğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık t

edav

isinin

uzun

ve zo

r bir s

üreç

oldu

ğunu

ifade

eder.

*Tek

noloj

inin d

enge

siz ku

llanım

ının s

ağlığ

a etk

ilerin

i fark

eder,

önlem

alır.

*Yüz

yüze

ilişk

iyi ön

emse

r.*T

ekno

lojik

ürün

lere s

ahip

olman

ın so

syal

bir st

atüy

ü gös

term

ediği

ni far

k ede

r.*K

ullan

mak

ta ol

duğu

tekn

olojik

ürün

leri z

orun

lu olm

adıkç

a değ

iştirm

ez.

*Tek

noloj

inin i

nsan

yaşa

mı ü

zerin

de ol

umlu

ve ol

umsu

z etk

ilerin

i ifad

e ede

r.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*D

oğru

tekn

oloji k

ullan

ımını

konu

sund

a çev

resin

dekil

ere r

ehbe

rlik e

der.

*Tek

noloj

ik ar

açlar

daki

olum

suz e

tkile

ri far

k ede

r.*T

ekno

loji k

ullan

ımınd

a zam

anı d

oğru

yöne

tir.

*Eğle

nceli

tekn

olojik

araç

ların

ve iç

eriği

n seç

imind

e dikk

at ed

eceğ

i nok

talar

ı vur

gular

.*Y

aş gr

ubun

a gör

e doğ

ru te

knolo

ji kull

anım

ının ö

nem

ini aç

ıklar.

*İnte

rnet

i güv

enli b

içim

de ku

llanır

.*K

işise

l ver

ileri p

aylaş

man

ın ola

sı za

rarla

rını ö

rnek

lerle

açıkl

ar.*İn

sanl

ar ar

ası il

işkile

rde s

osya

l med

yanın

oluş

tura

bildiğ

i olum

suzlu

kları o

bjekt

if bir b

içim

de

değe

rlend

irir.

*İnte

rnet

in ya

nlış

kulla

nımınd

a alda

tma,

dolan

dırm

a, ta

ciz, z

orba

lık vb

. pro

blem

ler ya

rata

bilec

eği

çıkar

ımınd

a bulu

nur.

*İnte

rnet

dışın

daki

bilgi

kayn

aklar

ını da

kulla

nır.

*İnte

rnet

te an

onim

kişil

ik sa

hibi o

lman

ın olu

mlu

ve ol

umsu

z yön

lerini

tartı

şır.

*Site

lerde

ki ar

t niye

tli ku

llanım

lar iç

in ye

rleşti

rilen

güve

nlik

açıkl

arını

sıra

lar.

*Oyu

nlar

ın te

meld

e hep

aynı

tem

alar ü

zerin

de ile

rlediğ

ini ka

vrar.

*İzley

eceğ

i tv p

rogr

amını

n seç

imind

e dikk

at ed

ilece

k hus

uslar

ı sıra

lar.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğının

Belir

tiler

i Nele

rdir?

*Tek

noloj

ik Ba

ğımlılı

klar

*Bağ

ımlılı

ktan

Koru

nmak

İçin

Öner

iler

*Anl

atım

Yö

ntem

i*Ö

rnek

Olay

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*“Te

knolo

ji Can

avar

a Dö

nüşm

eden

”Ad

lı Kita

pçık

*Tek

noloj

i Can

avar

a Dö

nüşm

eden

Adlı

Sunu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular


(Ortaokul)

*İlha

mi’n

in Hi

kâye

si*H

ikâye

nin Ba

ğımlılı

k Boy

utuy

-la

Değe

rlend

irilm

esi

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğında

Süre

ç Na

sıl Ba

şlar?

*Fey

za’nı

n Hikâ

yesi

*Adım

Adım

Tekn

oloji

Bağım

lılığı

*Anl

atım

Yö

ntem

i*Ö

rnek

Olay

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*Tek

noloj

i Can

avar

a Dö

nüşm

eden

”Ad

lı Kita

pçık

*Tek

noloj

i Can

avar

a Dö

nüşm

eden

Adlı

Sunu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Hikâ

ye ile

ilgili

yöne

ltilen

söze

l sor

ular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (Ortaokul)

*Tek

noloj

i İle İ

lişkim

iz Na

sıl

Olm

alıdır

?*T

ekno

loji T

esti

*Tes

t Son

uçlar

ının D

eğer

len-

dirilm

esi

*Tek

noloj

i Kull

anım

ı Nas

ıl Za

rarlı

Hale

Geli

r?*T

ekno

loji B

ağım

lısı O

lmam

ak

İçin Y

apılm

ası G

erek

enler

*Tek

noloj

iden Y

arar

lanm

ak

Bağım

lı Olm

amak

İçin

Neler

Ya

pılm

alı?

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğında

n kur

-tu

lmak

İçin

Neler

Yapıl

malı

dır?

*Anl

atım

Yö

ntem

i*Ö

rnek

Olay

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*Tek

noloj

i Can

avar

a Dö

nüşm

eden

”Ad

lı Kita

pçık

*Tek

noloj

i Can

avar

a Dö

nüşm

eden

Adlı

Sunu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*Tek

noloj

i Tes

ti

*Sun

um Sı

rasın

da Yö

nel-

tilen

Söze

l Sor

ular

201


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Ortaokul)*A

kran b

askıs

ıyla k

arşıl

aştığ

ında m

uhat

abın

nede

n bu d

enli ı

srarlı

oldu

ğunu

sorg

ular.

*Hak

ve öz

gürlü

klerin

ihlal

edild

iği du

rum

lara i

lişkin

çözü

m ön

erile

ri geli

ştirir

.*K

endin

i ödü

llend

irmek

için

zara

r ver

ici da

vranış

ları te

rcih e

tmez

.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*S

igara

içen

ve iç

mey

en bi

reyle

rin öz

ellikl

erini

karşı

laştır

ır.*S

igara

nın sa

ğlık ü

zerin

deki

etkil

erini

çevre

sinde

ki ins

anlar

la pa

ylaşır

.*S

igara

nın di

ğer m

adde

lerde

n dah

a az z

arar

sız ol

duğu

algıs

ını re

dded

er.*S

igara

nın bi

r pro

blem

çözm

e ara

cı olm

adığı

nı far

k ede

r.*S

igara

içm

enin

bir gü

ç sim

gesi

olmad

ığını

ifade

eder.

*Gru

ba dâ

hil ol

man

ın sig

ara i

çmey

i ger

ektir

med

iğini

ifade

eder.

*Pas

if içic

ilik ka

vram

ını ta

nımlar

.*S

igara

sız or

tam

için

hakla

rını k

orur.

*Tüt

ün, a

lkol v

e mad

de ku

llanım

ının s

osya

l dışl

amay

a kap

ı ara

ladığı

nı ka

bul e

der.

*Tüt

ün, a

lkol v

e mad

de ku

llanım

ı kon

usun

da ilk

tekli

fi kim

lerin

yapa

bilec

eğini

bilir.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Tüt

ün-N

ikotin

Bağım

lılığı

Nedir

?*S

igara

nın İç

inde N

eler V

ar?

*Niko

tin ve

Zara

rları

*Siga

ra İç

en Ki

şiye N

eler

Oluy

or?

*Siga

ranın

Tetik

lediği

Ha

stalık

lar*P

asif İ

çicilik

*Siga

ra İç

enler

le İçm

eyen

-ler

de O

ran

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Eğit

ici O

yun

*“Sig

arad

an U

zak

Dur”

Adlı K

itapç

ık

*“Sig

arad

an U

zak

Dur”

Adlı S

unu

Yeşil

ay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Siga

ra D

uman

ından

Ko

runm

ak İç

in Ön

lemler

Et

kinliğ

i

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı(Ortaokul)

*Den

iz’in

Hikâ

yesi

*Hikâ

ye So

rular

ının

Tartı

şılm

ası

*Hay

ır Diye

bilm

ek*S

igara

ya H

iç Ba

şlam

amak

İçi

n

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Eğit

ici O

yun

*“Sig

arad

an U

zak

Dur”

Adlı K

itapç

ık

*“Sig

arad

an U

zak

Dur”

Adlı S

unu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*“De

niz’in

Hikâ

yesi”

Üz

erine

Yöne

ltilen

Söze

l So

rular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Ortaokul)

*Siga

ranın

Arttı

rdığı

Risk

ler*S

igara

Kulla

nanl

arı U

yarm

a ve

Siga

rasız

Orta

m H

akkı

*Siga

ra İç

enler

le İçm

eyen

lerin

Karşı

laştır

ılmas

ı*S

igara

yı Bı

rakt

ıktan

Sonr

a Ol

uşan

Değ

işim

ler*S

igara

İçm

emen

in Fa

ydala

rı

*Dra

ma

*Sor

u Cev

ap

*Eğit

ici O

yun

*“Sig

arad

an U

zak

Dur”

Adlı K

itapç

ık

*“Sig

arad

an U

zak

Dur”

Adlı S

unu

Yeşil

ay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Sig

ara İ

çen v

e İçm

eyen

Kiş

ilerin

Karşı

laştır

ılmas

ı” Üz

erine

Yapıl

an G

özlem

ve

Değ

erlen

dirm

e

*Örn

ek k

urs p

lanl

arın

ın h

azırl

anm

asın

da b

ize

dest

ek o

lan

Eski

şehi

r for

mat

örle

rimiz

den

sayı

n N

erm

in E

LMAS

’a te

şekk

ür e

deriz

.

202


TBM Lise Dönemi Kurs Planı

203


AY/TARİH


(MODÜL)K

AZA

NIM

LAR

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Lise)

*Bir i

şi ya

parke

n o iş

e özg

ü ilke

ve ku

ralla

ra uy

ar.*B

azı d

eğer

ölçü

tlerin

in kü

ltürle

re gö

re fa

rklıla

şabil

eceğ

ini bi

lir.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Doğ

aya h

ükm

eden

değil

, doğ

anın

bir pa

rçası

olduğ

unu d

üşün

erek

hare

ket e

der.

*Sağ

lıklı y

aşam

la ilg

ili te

mel

kavra

mlar

ı açık

lar.

*Yaş

am al

anınd

a sağ

lıkla

ilgili

düze

nlem

eler y

apar.

*Kull

andığ

ı eşy

aların

sağlı

klı/y

alın v

e erg

onom

ik olu

p olm

adığı

na di

kkat

eder.

*Kor

uyuc

u sağ

lık hi

zmet

lerini

(aşı

vb.)

almay

a iste

kli ol

ur.*A

şırılığ

ın he

r tür

lüsün

den k

açınm

ası g

erek

tiğini

söyle

r.*S

ağlık

konu

sund

a dav

ranış

-tutu

m de

ğişikl

ikler

inin z

aman

aldığ

ını ka

bul e

der.

*Sağ

lık ko

nusu

nda e

vham

ve ta

kıntı

oluştu

rmam

aya ö

zen g

öste

rir.

*Düz

enli u

yku i

le sa

ğlık a

rasın

da ili

şki k

urar.

*Sağ

lıklı y

aşam

a açıs

ından

dört

yapr

aklı y

onca

yı de

ğerle

ndiri

r.*G

ıdalar

ı bilin

çli ol

arak

tüke

tir.

*Aya

küstü

atışt

ırma y

emek

tüke

timini

n sağ

lığa z

arar

larını

açıkl

ar.*E

nerji

içec

ekler

ini ta

nır, e

tkile

rini a

çıklar

.*B

eslen

mey

i ödü

l ve e

ğlenc

e kült

ürün

e dön

üştü

rmez

.*G

iyim

le sa

ğlık i

lişkis

i kur

ar.*P

opüle

r kült

ürün

bede

n yap

ısını

boza

n etk

ilerin

i (döv

me,

dar g

iysi, k

ısa gi

ysi, d

üz ve

topu

klu

ayak

kabıl

ar vb

.) far

k ede

r.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Tem

el ha

stalık

belir

tiler

ini ta

nır.

*Kro

nik ha

stalık

larını

yöne

tir.

*Acil

hasta

lıklar

ın ne

ler ol

duğu

na ör

nekle

r ver

ir.*S

ağlık

la ilg

ili ac

il ve b

eklen

mey

en du

rum

larda

oluş

an kr

izler

i etk

ili bir

şekil

de yö

netir

.*A

kılcı

ilaç k

ullan

ım ilk

elerin

i hay

atına

uygu

lar.

*Sos

yal g

üven

lik hi

zmet

leri h

akkın

da bi

lgi ed

inir.

*Tek

noloj

inin d

enge

siz ku

llanım

ının s

ağlığ

a etk

ilerin

i fark

eder,

önlem

alır.

*Ger

ektiğ

inde s

ağlık

çalış

anlar

ıyla n

asıl i

letişi

m ku

raca

ğını if

ade e

der.

*Has

ta ha

kları v

e gör

evler

ini fa

rk ed

er.*G

ebeli

kte m

adde

kulla

nımını

n etk

ilerin

i açık

lar.

*Giri

ş*S

unum

İçer

iği Ta

nıtım

ı*S

ağlık

lı Olm

ak N

e Dem

ek?

*Sağ

lıklı B

eslen

men

in Ta

nımı

*Sağ

lıklı B

eslen

mek

İçin

Tavs

iyeler

*Dör

t Yap

raklı

Yonc

aya G

öre

Besin

ler*S

ağlık

Oku

ryaz

arlığ

ı*V

ücut

Kitle

İnde

ksi

Hesa

plam

a

*Anl

atım

Yö

ntem

i*B

eyin

Fırtın

ası

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*“Sa

ğlıklı

Bir H

ayat

İçi

n”Ad

lı Kita

pçık

*“Sa

ğlıklı

Bir H

ayat

İçi

n”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Der

s içi

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Lise)

*Giri

ş*T

emizl

ik ve

Hijy

en N

edir?

*Gıda

Hijy

eni

*Kişi

sel T

emizl

ik ve

Hijy

en

*Kişi

sel B

akım

da D

ikkat

Ed

ilmes

i Ger

eken

ler

*Sağ

lık İç

in Gi

yim Ku

şam

*Sağ

lık İç

in Çe

vre Te

mizl

iği*S

ağlık

lı Yaş

am İç

in Ön

erile

r*U

yku i

le İlg

ili Di

kkat

Edilm

esi

Gere

kenl

er

*Sağ

lıklı O

lmak

İçin

Bağım

lı-lık

larda

n Kor

unm

ak*”

Sağlı

ğı Ol

umsu

z Etk

ileye

n Et

men

ler” E

tkinl

iği

*Anl

atım

Yö

ntem

i*B

eyin

Fırtın

ası

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*“Sa

ğlıklı

Bir H

ayat

İçi

n”Ad

lı Kita

pçık

*“Sa

ğlıklı

Bir H

ayat

İçi

n”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Sa

ğlığı

Olum

suz

Etkil

eyen

Dur

umlar

” Et

kinliğ

i

…...

… -

……

……

.EĞI

TIM

ÖĞR

ETIM

YILI

……

……

……

…. L

ISES

I

YEŞI

LAY T

BM EĞ

ITIM

PRO

GRAM

I LIS

E DÖN

EMI K

URS P

LANI

(ÖN

EMLİ

NO

T: A

şağı

daki

pla

n, L

ise

öğre

ncile

rine

kurs

aça

cak

TBM

uyg

ulay

ıcıla

rı iç

in 8

saat

lik d

ers p

lanı

dır.

Oku

l ism

i, ta

rih v

e de

rs sa

atle

rini

grup

ların

ıza

göre

düz

enle

yere

k di

ğer e

vrak

larla

birl

ikte

bağ

lı bu

lund

uğun

uz H

alk

Eğiti

mi M

erke

zine

tesl

im e

dini

z.)

204


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (Lise)*A

kran b

askıs

ıyla k

arşıl

aştığ

ında m

uhat

abın

nede

n bu d

enli ı

srarlı

oldu

ğunu

sorg

ular.

*Baz

ı değ

er öl

çütle

rinin

kültü

rlere

göre

fark

lılaşa

bilec

eğini

bilir.

*Hak

ve öz

gürlü

klerin

ihlal

edild

iği du

rum

lara i

lişkin

çözü

m ön

erile

ri geli

ştirir

.*D

oğay

a hük

med

en de

ğil, d

oğan

ın bir

parça

sı old

uğun

u düş

üner

ek ha

reke

t ede

r.*D

oğal

ve so

syal

haya

ttan u

zak k

alman

ın bir

hasta

lık tü

rü ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Mah

rem

iyetin

ne ol

duğu

nu bi

lir ve

mah

rem

iyetin

i kor

ur.*D

iğer in

sanl

arın

mah

rem

iyetin

e say

gı gö

sterir

.*A

ilesiy

le ve

arka

daşla

rıyla

vakit

geçir

mek

ten h

oşlan

ır.*G

ençli

k dön

emind

e baş

ıboş v

e uğr

aşsız

kalm

anın

birey

i tehl

ikeli a

rayış

lara y

önlen

direc

eğini

fark

eder.

*Yaş

am al

anınd

a sağ

lıkla

ilgili

düze

nlem

eler y

apar.

*K

ullan

dığı e

şyala

rın sa

ğlıklı

, yalı

n ve e

rgon

omik

olmas

ına di

kkat

eder.

*A

şırılığ

ın he

r tür

lüsün

den k

açını

lmas

ı ger

ektiğ

ini sö

yler.

*Düz

enli u

yku i

le sa

ğlık a

rasın

da ili

şkiyi

kura

r.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Alış

kanl

ığı ba

ğımlılı

ktan

ayırt

eder.

*Yok

sunl

uk se

ndro

mun

u örn

ekler

le aç

ıklar.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan k

olay o

lduğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık t

edav

isinin

uzun

ve zo

r bir s

üreç

oldu

ğunu

ifade

eder.

*Tek

noloj

inin d

enge

siz ku

llanım

ının s

ağlığ

a etk

ilerin

i fark

eder,

önlem

alır.

*Yüz

yüze

ilişk

iyi ön

emse

r.*T

ekno

lojik

ürün

lere s

ahip

olman

ın so

syal

bir st

atüy

ü gös

term

ediği

ni far

k ede

r.*K

ullan

mak

ta ol

duğu

tekn

olojik

ürün

leri z

orun

lu olm

adıkç

a değ

iştirm

ez.

*Tek

noloj

inin i

nsan

yaşa

mı ü

zerin

deki

olum

lu ve

olum

suz e

tkile

rini if

ade e

der.

*Bağ

ımlılı

ğın ek

onom

ik za

rarla

rına ö

rnek

ler ve

rir.

*Doğ

ru te

knolo

ji kull

anım

ını ko

nusu

nda ç

evre

sinde

kiler

e reh

berli

k ede

r. *T

ekno

lojik

araç

larda

ki olu

msu

z etk

ileri f

ark e

der.

*Tek

noloj

i kull

anım

ında z

aman

ı doğ

ru yö

netir

.*E

ğlenc

eli te

knolo

jik ar

açlar

ın ve

içer

iğin s

eçim

inde d

ikkat

edec

eği n

okta

ları v

urgu

lar.

*Yaş

grub

una g

öre d

oğru

tekn

oloji k

ullan

ımını

n öne

mini

açıkl

ar.*İn

tern

eti g

üven

li biçi

mde

kulla

nır.

*Kişi

sel v

erile

ri pay

laşm

anın

olası

zara

rların

ı örn

ekler

le aç

ıklar.

*İnsa

nlar

aras

ı ilişk

ilerd

e sos

yal m

edya

nın ol

uştu

rabil

diği o

lumsu

zlukla

rı obje

ktif b

ir biçi

mde

de

ğerle

ndiri

r.*İn

tern

etin

yanl

ış ku

llanım

ında a

ldatm

a, do

landır

ma,

taciz

, zor

balık

vb. p

roble

mler

yara

tabil

eceğ

i çık

arım

ında b

ulunu

r.*İn

tern

et dı

şında

bilgi

kayn

aklar

ını da

kulla

nır.

*İnte

rnet

te an

onim

kişil

ik sa

hibi o

lman

ın olu

mlu

ve ol

umsu

z yön

lerini

tartı

şır.

*Site

lerde

ki ar

t niye

tli ku

llanım

lar iç

in ye

rleşti

rilen

güve

nlik

açıkl

arını

sıra

lar.

*Oyu

nlar

ın te

meld

e hep

aynı

tem

alar ü

zerin

de ile

rlediğ

ini ka

vrar.

*İzley

eceğ

i tv p

rogr

amını

n seç

imind

e dikk

at ed

ilece

k hus

uslar

ı sıra

lar.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Tek

noloj

i Kull

anım

ı Nas

ıl Za

rarlı

Hale

Geli

r?*A

dım Ad

ım Te

knolo

ji Ba

ğımlılı

ğı*T

ekno

loji B

ağım

lılığın

ın Be

lirtil

eri N

elerd

ir?*T

ekno

loji B

ağım

lılıkla

rının

Sebe

pleri

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

kların

da

Risk

Altın

dakil

er*T

ekno

lojik

Bağım

lılıkla

r

*Anl

atım

Yö

ntem

i*B

eyin

Fırtın

ası

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*“Te

knolo

jiye B

ağım

lı Ya

şam

a”Ad

lı Kat

ılımcı

Kitap

çık

*“Te

knolo

jiye B

ağım

lı Ya

şam

a”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Sun

um sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (Lise)

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğında

Sü

reç N

asıl İ

lerler

?*T

ekno

lojini

n Olum

suz E

tkile

ri*T

ekno

loji B

ağım

lılığı

ve

Diğe

r Psik

olojik

Raha

tsızlı

klar

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğında

Sü

reç N

asıl İ

lerler

*“Be

nim D

urum

un N

e Ac

aba?

” Etk

inliği

*Tek

noloj

i Tes

ti*T

est S

onuç

larını

n Değ

erlen

-dir

ilmes

i*T

ekno

loji B

ağım

lısı O

lmam

ak

İçin Y

apılm

ası G

erek

enler

*“Ke

ndim

i Nas

ıl Kor

uyab

ili-rim

?” Et

kinliğ

i*T

ekno

loji B

ağım

lılığı

Sloga

n Ge

liştir

me E

tkinl

iği

*Anl

atım

Yö

ntem

i*B

eyin

Fırtın

ası

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*“Te

knolo

jiye B

ağım

lı Ya

şam

a”Ad

lı Kat

ılımcı

Kitap

çık

*“Te

knolo

jiye B

ağım

lı Ya

şam

a”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Be

nim D

urum

un N

e Ac

aba?

” adlı

Tekn

oloji

Testi

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

205


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Lise)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.*K

endin

i ödü

llend

irmek

için

zara

r ver

ici da

vranış

ları te

rcih e

tmez

.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*S

igara

içen

ve iç

mey

en bi

reyle

rin öz

ellikl

erini

karşı

laştır

ır.*S

igara

nın sa

ğlık ü

zerin

deki

etkil

erini

çevre

sinde

ki ins

anlar

la pa

ylaşır

.*S

igara

nın di

ğer m

adde

lerde

n dah

a az z

arar

sız ol

duğu

algıs

ını re

dded

er.*S

igara

nın bi

r pro

blem

çözm

e ara

cı olm

adığı

nı far

k ede

r.*S

igara

içm

enin

bir gü

ç sim

gesi

olmad

ığını

ifade

eder.

*Gru

ba dâ

hil ol

man

ın sig

ara i

çmey

i ger

ektir

med

iğini

ifade

eder.

*Geb

elikt

e mad

de ku

llanım

ının e

tkile

rini a

çıklar

.*P

asif i

çicilik

kavra

mını

tanım

lar.

*Siga

rasız

orta

m iç

in ha

kların

ı kor

ur.*T

ütün

, alko

l ve m

adde

kulla

nımını

n sos

yal d

ışlam

aya k

apı a

ralad

ığını

kabu

l ede

r.*T

ütün

, alko

l ve m

adde

kulla

nımı k

onus

unda

ilk te

klifi k

imler

in ya

pabil

eceğ

ini bi

lir.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir,

Tütü

n-Ni

-ko

tin Ba

ğımlılı

ğı Ne

dir?

*Siga

ranın

İçind

e Nele

r Var

?*B

ağım

lılığın

Sonu

çları

*Niko

tin ve

Zara

rları,

Siga

ra

İçen K

işiye

Nele

r Oluy

or?

*Siga

ranın

Tetik

lediği

Uzu

n ve

Kısa

Vade

de G

örüle

n Ha

stalık

lar

*Anl

atım

Yö

ntem

i*B

eyin

Fırtın

ası

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*“Du

man

sız Bi

r Ha

yat”

Adlı K

atılım

cı Kit

apçığ

ı

*“Du

man

sız Bi

r Ha

yat”

Adlı S

unu

Yeşil

ay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Siga

ra D

uman

ından

Ko

runm

ak İç

in Ön

lemler

Et

kinliğ

i

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Lise)

*Pas

if İçic

ilik*H

ayır D

iyebil

mek

*Siga

ra Ku

llana

nlar

ı Uya

rma

ve Si

gara

sız O

rtam

Hak

kı*S

igara

ile İlg

ili Ya

nlış

Bilin

enler

*”Sig

aray

ı Bıra

ktıkt

an So

nra”

Afiş

Çalış

mas

ı

*Anl

atım

Yö

ntem

i*B

eyin

Fırtın

ası

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği*T

artış

ma

*“Du

man

sız Bi

r Ha

yat”

Adlı K

atılım

cı Kit

apçığ

ı

*“Du

man

sız Bi

r Ha

yat”

Adlı S

unu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Sig

ara Z

arar

larına

” Yö

nelik

Haz

ırlan

an Sö

zel

Soru

lar

206


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Alkol Bağımlılığı (Lise)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Aile

siyle

ve ar

kada

şlarıy

la va

kit ge

çirm

ekte

n hoş

lanır.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

. *Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*A

lkol k

ullan

an ve

kulla

nmay

an bi

reyle

rin öz

ellikl

erini

karşı

laştır

ır.*A

lkolün

sağlı

k üze

rinde

ki et

kiler

ini çe

vresin

deki

insan

larla

payla

şır. *

Gebe

likte

mad

de

kulla

nımını

n etk

ilerin

i açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ıyla v

ücut

ta m

eyda

na ge

len de

ğişim

leri if

ade e

der.

*Alko

l kull

anım

ının s

osya

l, eko

nom

ik, ya

sal v

e fizi

ksel

sonu

çların

ı açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ına eş

lik ed

en ak

ılcı o

lmay

an dü

şünc

eleri a

çıklar

.*A

lkol k

ullan

ımı v

e tra

fik ka

zalar

ı ara

sında

ki iliş

kiyi fa

rk ed

er.*A

lkol v

e bağ

ımlılı

kla ilg

ili ya

sa ve

kura

lların

gere

kliliğ

ini sa

vunu

r.*K

itle i

letişi

m ar

açlar

ındak

i “sem

patik

sarh

oş” t

iplem

elerin

i sor

gular

.*A

kranl

arı a

rasın

da al

kolü

bir ka

bul g

örm

e yolu

olar

ak gö

rmez

.*M

adde

kulla

nımını

n sos

yal d

ışlam

aya k

apı a

ralad

ığını

kabu

l ede

r.*M

adde

kulla

nımı k

onus

unda

ilk te

klifi k

imler

in ya

pabil

eceğ

ini bi

lir.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Bağ

ımlılı

k Sür

eci N

asıl

İlerle

r? *A

lkol B

ağım

lılığı

Nedir

? *A

lkol V

ücud

a Alın

dıkta

n So

nra N

asıl B

ir Yol

İzler

? *A

lkollü

Araç

Kulla

nımı v

e So

nuçla

rı*B

eyin

Geliş

imi v

e Alko

l*“

Bir H

ayat

tan P

arça

lar”

Hikâ

ye Pa

ylaşım

ı*A

lkol B

ağım

lılığın

ın Kıs

a Dö

nem

li ve U

zun D

önem

li So

nuçla

rı*D

oğru

Bilin

en Ya

nlışl

ar*A

lkolde

n Kor

unm

ak*H

ayır D

iyebil

mek

*”Do

ğru m

u Yan

lış m

ı?”

Etkin

liği

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Ön

celik

le Ke

ndin

İçin A

lkolde

n Uza

k Du

r” Ad

lı Kita

pçık

*“Ön

celik

le Ke

ndin

İçin A

lkolde

n Uza

k Du

r” Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Büy

ük Ka

rtonl

ar

*Önt

est –

sont

est

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*Alko

lden U

zak D

urm

a St

rate

jileri A

dlı Et

kinlik

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

*“Do

ğru m

u Yan

lış m

ı?”

Etkin

liği

207


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Madde Bağımlılığı (Lise)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Aile

siyle

ve ar

kada

şlarıy

la va

kit ge

çirm

ekte

n hoş

lanır.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

. *Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*M

adde

kulla

nan v

e kull

anm

ayan

bire

ylerin

özell

ikler

ini ka

rşılaş

tırır.

*Mad

denin

sağlı

k üze

rinde

ki et

kiler

ini çe

vresin

deki

insan

larla

payla

şır.

*Geb

elikt

e mad

de ku

llanım

ının e

tkile

rini a

çıklar

.*M

adde

kulla

nımıyl

a vüc

utta

mey

dana

gelen

değiş

imler

i ifad

e ede

r.*M

adde

kulla

nımını

n sos

yal, e

kono

mik,

yasa

l ve f

iziks

el so

nuçla

rını a

çıklar

.*M

adde

kulla

nımına

eşlik

eden

akılc

ı olm

ayan

düşü

ncele

ri açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ı ve t

rafik

kaza

ları a

rasın

daki

ilişkiy

i fark

eder.

*Her

psiko

lojik

soru

nun m

adde

kulla

nımına

yönl

endir

med

iğini,

anca

k mad

de ku

llanım

ının

her z

aman

psiki

yatri

k sor

unlar

yara

ttığın

ı kab

ul ed

er.*M

adde

kulla

nan b

ireyle

rde o

luşan

belir

tiler

i fark

eder.

*Mad

de ku

llanım

ının s

osya

l dışl

amay

a kap

ı ara

ladığı

nı ka

bul e

der.

*Mad

de ku

llanım

ı kon

usun

da ilk

tekli

fi kim

lerin

yapa

bilec

eğini

bilir.

*Teh

likeli

yeni

yakla

şımlar

ı bilir

ve ön

lemler

alır.

*Mad

de ku

llanım

ı ve s

atışı

ile ilg

ili ce

zai y

asala

rı açık

lar.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Bağ

ımlılı

k Yap

an M

adde

ler*K

işi N

e Zam

an Ba

ğımlı

Sayıl

ır?*B

eyin

ve M

adde

Bağım

lılığı

*Mad

de Ba

ğımlılı

ğının

İnsa

n Be

yni Ü

zerin

deki

Etkil

eri

*Bağ

ımlılı

k Sür

eci N

asıl

İlerle

r?*B

ağım

lılık B

elirti

leri

Neler

dir?

*Mad

deye

İlk Te

klif N

asıl

Olur

?*M

adde

Kulla

nımını

Redd

e-de

n Gen

ci Be

kleye

n Kliş

eler

*Doğ

ru Bi

linen

Yanl

ışlar

*Nele

re D

ikkat

Edilm

elidir

?*R

iskli d

urum

larda

n Ku

rtulm

ak*H

ayır D

iyebil

mek

*Oku

ldaki

Disip

lin Sü

reci

ve

Ceza

ları

*TCK

’da M

adde

Bağım

lılığın

ın Ye

ri

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Ön

celik

le Ke

ndin

İçin M

adde

den U

zak

Dur”

Adlı K

itapç

ık

*“Ön

celik

le Ke

ndin

İçin M

adde

den U

zak

Dur”

Adlı S

unu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est –

Sont

est

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

*Örn

ek k

urs p

lanl

arın

ın h

azırl

anm

asın

da b

ize

dest

ek o

lan

Eski

şehi

r for

mat

örle

rimiz

den

sayı

n N

erm

in E

LMAS

’a te

şekk

ür e

deriz

.

208


TBM Yetişkin Dönemi Kurs Planı

209


AY/TARİH


(MODÜL)K

AZA

NIM

LAR

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Yetişkin)

*Bir i

şi ya

parke

n o iş

e özg

ü ilke

ve ku

ralla

ra uy

ar.*B

azı d

eğer

ölçü

tlerin

in kü

ltürle

re gö

re fa

rklıla

şabil

eceğ

ini bi

lir.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Doğ

aya h

ükm

eden

değil

, doğ

anın

bir pa

rçası

olduğ

unu d

üşün

erek

hare

ket e

der.

*Ser

best

zam

anını

verim

li şek

ilde d

eğer

lendir

ir.*S

ağlık

lı yaş

amla

ilgili

tem

el ka

vram

ları a

çıklar

.*Y

aşam

alan

ında s

ağlık

la ilg

ili dü

zenl

emele

r yap

ar.*K

ullan

dığı e

şyala

rın sa

ğlıklı

/yalı

n ve e

rgon

omik

olup o

lmad

ığına

dikk

at ed

er.*K

oruy

ucu s

ağlık

hizm

etler

ini (a

şı vb

.) alm

aya i

stekli

olur.

*Aşır

ılığın

her t

ürlüs

ünde

n kaç

ınmas

ı ger

ektiğ

ini sö

yler.

*Sağ

lık ko

nusu

nda d

avra

nış-tu

tum

değiş

iklikl

erini

n zam

an al

dığını

kabu

l ede

r.*S

ağlık

konu

sund

a evh

am ve

takın

tı olu

şturm

amay

a öze

n gös

terir

.*D

üzen

li uyk

u ile

sağlı

k ara

sında

ilişk

i kur

ar.*S

ağlık

lı yaş

ama a

çısınd

an dö

rt ya

prak

lı yon

cayı

değe

rlend

irir.

*Gıda

ları b

ilinçli

olar

ak tü

ketir

.*A

yakü

stü at

ıştırm

a yem

ek tü

ketim

inin s

ağlığ

a zar

arlar

ını aç

ıklar.

*Ene

rji iç

ecek

lerini

tanır

, etk

ilerin

i açık

lar.

*Bes

lenm

eyi ö

dül v

e eğle

nce k

ültür

üne d

önüş

türm

ez.

*Giyi

mle

sağlı

k iliş

kisi k

urar.

*Pop

üler k

ültür

ün be

den y

apısı

nı bo

zan e

tkile

rini (d

övm

e, da

r giys

i, kısa

giys

i, düz

ve to

puklu

ay

akka

bılar

vb.)

fark e

der.

*Has

talık

larda

n kor

unm

ak iç

in ön

lem al

ır.*T

emel

hasta

lık be

lirtil

erini

tanır

.*K

ronik

hasta

lıklar

ını yö

netir

.*A

cil ha

stalık

ların

neler

oldu

ğuna

örne

kler v

erir.

*Sağ

lıkla

ilgili

acil v

e bek

lenm

eyen

duru

mlar

da ol

uşan

krizl

eri e

tkili

bir şe

kilde

yöne

tir.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

.*S

osya

l güv

enlik

hizm

etler

i hak

kında

bilgi

edini

r. *T

ekno

lojini

n den

gesiz

kulla

nımını

n sağ

lığa e

tkile

rini fa

rk ed

er, ön

lem al

ır.*G

erek

tiğind

e sağ

lık ça

lışan

larıyl

a nas

ıl ilet

işim

kura

cağın

ı ifad

e ede

r. *H

asta

hakla

rı ve g

örev

lerini

fark

eder.

*Geb

elikt

e mad

de ku

llanım

ının e

tkile

rini a

çıklar

.

*Giri

ş*S

unum

İçer

iği Ta

nıtım

ı*Ö

nceli

kle Ke

ndin

İçin S

ağlığ

ına

Dikk

at Et

*S

ağlık

lı Olm

ak N

e Dem

ek?

*Sağ

lıklı B

eslen

men

in Ta

nımı

*Sağ

lıklı B

eslen

mek

İçin

Tavs

iyeler

*D

ört Y

apra

klı Yo

ncay

a Gör

e Be

sinler

*Çoc

uklar

ve Bi

z*Ç

ocuk

lara D

oğru

Rehb

er O

lmak

*Sağ

lık O

kury

azar

lığı

*Vüc

ut Ki

tle İn

deks

i Hes

aplam

a*G

üven

li Gıda

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Sa

ğlık H

er İş

in Ba

şı”

Adlı K

atılım

cı Kit

apçık

*“Sa

ğlık H

er İş

in Ba

şı”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Der

s içi

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Yetişkin)

*Giri

ş*T

emizl

ik ve

Hijy

en N

edir?

*Gıda

Hijy

eni

*Kişi

sel T

emizl

ik ve

Hijy

en

*Kişi

sel B

akım

da D

ikkat

Edilm

esi

Gere

kenl

er

*Sağ

lık İç

in Gi

yim Ku

şam

*Sağ

lık İç

in Çe

vre Te

mizl

iği*S

ağlık

lı Yaş

am İç

in Ön

erile

r *U

yku i

le İlg

ili Di

kkat

Edilm

esi

Gere

kenl

er*K

alite

li Uyk

u Nas

ıl Olm

alıdır

?*S

ağlık

lı Olm

ak İç

in Ba

ğımlılı

klar-

dan K

orun

mak

*Sağ

lığı O

lumsu

z Etk

ileye

n St

reste

n Uza

k Dur

mak

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Sa

ğlık H

er İş

in Ba

şı”Ad

lı Kat

ılımcı

Kitap

çık

*“Sa

ğlık H

er İş

in Ba

şı”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Sa

ğlıklı

Yaşa

m Ko

ntro

l Lis

tesi”

Etkin

liği

…...

… -

……

……

. EĞI

TIM

ÖĞR

ETIM

YILI

……

……

……

….

YEŞI

LAY T

BM EĞ

ITIM

PRO

GRAM

I YET

IŞKI

N DÖ

NEM

I KUR

S PLA

NI

(ÖN

EMLİ

NO

T: A

şağı

daki

pla

n, Y

etiş

kin

Bire

yler

e ku

rs a

çaca

k TB

M u

ygul

ayıc

ıları

için

8 sa

atlik

der

s pla

nıdı

r. Ku

rum

ism

i, ta

rih v

e de

rs sa

atle

rini

grup

ların

ıza

göre

düz

enle

yere

k di

ğer e

vrak

larla

birl

ikte

bağ

lı bu

lund

uğun

uz H

alk

Eğiti

mi M

erke

zine

tesl

im e

dini

z.)

210


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (Yetişkin)*A

kran b

askıs

ıyla k

arşıl

aştığ

ında m

uhat

abın

nede

n bu d

enli ı

srarlı

oldu

ğunu

sorg

ular.

*Baz

ı değ

er öl

çütle

rinin

kültü

rlere

göre

fark

lılaşa

bilec

eğini

bilir.

*Hak

ve öz

gürlü

klerin

ihlal

edild

iği du

rum

lara i

lişkin

çözü

m ön

erile

ri geli

ştirir

.*D

oğay

a hük

med

en de

ğil, d

oğan

ın bir

parça

sı old

uğun

u düş

üner

ek ha

reke

t ede

r.*D

oğal

ve so

syal

haya

ttan u

zak k

alman

ın bir

hasta

lık tü

rü ol

duğu

nu ifa

de ed

er.* Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Mah

rem

iyetin

ne ol

duğu

nu bi

lir ve

mah

rem

iyetin

i kor

ur.*D

iğer in

sanl

arın

mah

rem

iyetin

e say

gı gö

sterir

.*A

ilesiy

le ve

arka

daşla

rıyla

vakit

geçir

mek

ten h

oşlan

ır.*G

ençli

k dön

emind

e baş

ıboş v

e uğr

aşsız

kalm

anın

birey

i tehl

ikeli a

rayış

lara y

önlen

direc

eğini

fark

eder.

*Yaş

am al

anınd

a sağ

lıkla

ilgili

düze

nlem

eler y

apar.

*K

ullan

dığı e

şyala

rın sa

ğlıklı

, yalı

n ve e

rgon

omik

olduğ

una d

ikkat

eder.

*A

şırılığ

ın he

r tür

lüsün

den k

açını

lmas

ı ger

ektiğ

ini sö

yler.

*Düz

enli u

yku i

le sa

ğlık a

rasın

daki

ilişkiy

i kur

ar.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Alış

kanl

ığı ba

ğımlılı

ktan

ayırt

eder.

*Yok

sunl

uk se

ndro

mun

u ölçe

klerle

açıkl

ar.*U

mur

sam

azlık

prob

lemini

soru

n olar

ak al

gılar.

*Bağ

ımlı h

ale ge

lmen

in bır

akm

akta

n kola

y oldu

ğunu

fark

eder.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*T

ekno

lojini

n den

gesiz

kulla

nımını

n sağ

lığa e

tkile

rini fa

rk ed

er, ön

lem al

ır.*Y

üz yü

ze ili

şkiyi

önem

ser.

*Tek

noloj

ik ür

ünler

e sah

ip olm

anın

sosy

al bir

stat

üyü g

öste

rmed

iğini

fark e

der.

*Kull

anm

akta

oldu

ğu te

knolo

jik ür

ünler

i zor

unlu

olmad

ıkça d

eğişt

irmez

.*T

ekno

lojini

n ins

an ya

şam

ı üze

rinde

olum

lu ve

olum

suz e

tkile

rini if

ade e

der.

*Bağ

ımlılı

ğın ek

onom

ik za

rarla

rına ö

rnek

ler ve

rir.

*Doğ

ru te

knolo

ji kull

anım

ını ko

nusu

nda ç

evre

sinde

kiler

e reh

berli

k ede

r. *T

ekno

lojik

araç

larda

ki olu

msu

z etk

ileri f

ark e

der.

*Tek

noloj

i kull

anım

ında z

aman

ı doğ

ru yö

netir

.*E

ğlenc

eli te

knolo

jik ar

açlar

ın ve

içer

iğin s

eçim

inde d

ikkat

edec

eği n

okta

ları v

urgu

lar.

*Yaş

grub

una g

öre d

oğru

tekn

oloji k

ullan

ımını

n öne

mini

açıkl

ar.*İn

tern

eti g

üven

li biçi

mde

kulla

nır.

*Kişi

sel v

erile

ri pay

laşm

anın

olası

zara

rların

ı örn

ekler

le aç

ıklar.

*İnsa

nlar

aras

ı ilişk

ilerd

e sos

yal m

edya

nın ol

uştu

rabil

diği o

lumsu

zlukla

rı obje

ktif b

ir biçi

mde

de

ğerle

ndiri

r.İn

tern

etin

yanl

ış ku

llanım

ında a

ldatm

a, do

landır

ma,

taciz

, zor

balık

vb. p

roble

mler

yara

tabil

eceğ

i çık

arım

ında b

ulunu

r.*İn

tern

et dı

şında

bilgi

kayn

aklar

ını da

kulla

nır.

*İnte

rnet

te an

onim

kişil

ik sa

hibi o

lman

ın olu

mlu

ve ol

umsu

z yön

lerini

tartı

şır.

*Site

lerde

ki ar

t niye

tli ku

llanım

lar iç

in ye

rleşti

rilen

güve

nlik

açıkl

arını

sıra

lar.

*Oyu

nlar

ın te

meld

e hep

aynı

tem

alar ü

zerin

de ile

rlediğ

ini ka

vrar.

*İzley

eceğ

i tv p

rogr

amını

n seç

imind

e dikk

at ed

ilece

k hus

uslar

ı sıra

lar.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

Tekn

oloji

Bağım

lılığı

Nedir

?*T

ekno

loji B

ağım

lılığın

ın Be

lirtil

eri N

elerd

ir?*T

ekno

loji B

ağım

lılıkla

rının

Sebe

pleri

*Tek

noloj

ik Ba

ğımlılı

kların

da

Risk

Altın

dakil

er*T

ekno

lojiyi

Etkin

Kulla

nmak

*Tek

noloj

iyi Kö

tü Ku

llanm

a-nın

Etkil

eri

*Tek

noloj

ik Ba

ğımlılı

klar

*Adım

Adım

Tekn

oloji

Bağım

lılığı

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Te

knolo

ji Yer

inde

Yete

rince

”Ad

lı Kat

ılımcı

Kitap

çık

*“Te

knolo

ji Yer

inde

Yete

rince

”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Sun

um sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (Yetişkin)

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğında

Sü

reç N

asıl İ

lerler

?*T

ekno

lojini

n Olum

suz E

tkile

ri*T

ekno

loji B

ağım

lılığı

ve

Diğe

r Psik

olojik

Raha

tsızlı

klar

*Tek

noloj

i Bağ

ımlıs

ı Olm

amak

İçi

n Yap

ılmas

ı Ger

eken

ler*“

Kend

imizi

Nas

ıl Kor

uya-

biliri

z?”

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Te

knolo

ji Yer

inde

Yete

rince

”Ad

lı Kita

pçık

*“Te

knolo

ji Yer

inde

Yete

rince

”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*“Be

nim D

urum

un N

e Ac

aba?

” Tek

noloj

i Tes

ti

*Sun

um Sı

rasın

daYö

nelti

len Sö

zel S

orula

r

211


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Yetişkin)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.*K

endin

i ödü

llend

irmek

için

zara

r ver

ici da

vranış

ları te

rcih e

tmez

.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*S

igara

içen

ve iç

mey

en bi

reyle

rin öz

ellikl

erini

karşı

laştır

ır.*S

igara

nın sa

ğlık ü

zerin

deki

etkil

erini

çevre

sinde

ki ins

anlar

la pa

ylaşır

.*S

igara

nın di

ğer m

adde

lerde

n dah

a az z

arar

sız ol

duğu

algıs

ını re

dded

er.*S

igara

nın bi

r pro

blem

çözm

e ara

cı olm

adığı

nı far

k ede

r.*S

igara

içm

enin

bir g

üç si

mge

si olm

adığı

nı ifa

de ed

er.*G

ruba

dâhil

olm

anın

sigar

a içm

eyi g

erek

tirm

ediği

ni ifa

de ed

er.*G

ebeli

kte m

adde

kulla

nımını

n etk

ilerin

i açık

lar.

*Pas

if içic

ilik ka

vram

ını ta

nımlar

.*S

igara

sız or

tam

için

hakla

rını k

orur.

*Tüt

ün, a

lkol v

e mad

de ku

llanım

ının s

osya

l dışl

amay

a kap

ı ara

ladığı

nı ka

bul e

der.

*Tüt

ün, a

lkol v

e mad

de ku

llanım

ı kon

usun

da ilk

tekli

fi kim

lerin

yapa

bilec

eğini

bilir.

*Giri

ş*S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir,

Tütü

n-Ni

-ko

tin Ba

ğımlılı

ğı Ne

dir?

*Siga

ranın

İçind

e Nele

r Var

?*B

ağım

lılığın

Sonu

çları

*Niko

tin ve

Zara

rları,

Siga

ra

İçen K

işiye

Nele

r Oluy

or?

*Siga

ranın

Tetik

lediği

Uzu

n ve

Kısa

Vade

de G

örüle

n Ha

stalık

lar

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı

Kitap

çık

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı Su

nu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est D

eğer

lendir

me

Ölçe

kleri

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Yetişkin)

*Pas

if İçic

ilik*H

ayır D

iyebil

mek

*Siga

ra Ku

llana

nlar

ı Uya

rma

ve Si

gara

sız O

rtam

Hak

kı *Y

anlış

Bilin

enler

*Siga

raya

Hiç

Başla

mam

ak

İçin…

*S

igara

yı Bı

rakt

ıktan

So

nra…

*Siga

rayı

Bıra

kman

ın Ön

ün-

deki

Enge

ller

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı

Kitap

çık

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı Su

nu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Son

test

Değe

rlend

irme

Ölçe

kleri

*Siga

ranın

Zara

rların

a Yö

nelik

Haz

ırlan

an Sö

zel

Soru

lar

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

212


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Alkol Bağımlılığı (Yetişkin)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Aile

siyle

ve ar

kada

şlarıy

la va

kit ge

çirm

ekte

n hoş

lanır.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

. *Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*A

lkol k

ullan

an ve

kulla

nmay

an bi

reyle

rin öz

ellikl

erini

karşı

laştır

ır.*A

lkolün

sağlı

k üze

rinde

ki et

kiler

ini çe

vresin

deki

insan

larla

payla

şır. *

Gebe

likte

mad

de

kulla

nımını

n etk

ilerin

i açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ıyla v

ücut

ta m

eyda

na ge

len de

ğişim

leri if

ade e

der.

*Alko

l kull

anım

ının s

osya

l, eko

nom

ik, ya

sal v

e fizi

ksel

sonu

çların

ı açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ına eş

lik ed

en ak

ılcı o

lmay

an dü

şünc

eleri a

çıklar

.*A

lkol k

ullan

ımı v

e tra

fik ka

zalar

ı ara

sında

ki iliş

kiyi fa

rk ed

er.*A

lkol v

e bağ

ımlılı

kla ilg

ili ya

sa ve

kura

lların

ın ge

rekli

liğini

savu

nur.

*Kitl

e ilet

işim

araç

larınd

aki “s

empa

tik sa

rhoş

” tipl

emele

rini s

orgu

lar.

*Akra

nlar

ı ara

sında

alko

lü bir

kabu

l gör

me y

olu ol

arak

görm

ez.

*Mad

de ku

llanım

ının s

osya

l dışl

amay

a kap

ı ara

ladığı

nı ka

bul e

der.

*Mad

de ku

llanım

ı kon

usun

da ilk

tekli

fin ki

mler

in ya

pabil

eceğ

ini bi

lir.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Alko

l Bağ

ımlılı

ğı Ne

dir?

*Alko

l Vüc

uda A

lındık

tan

Sonr

a Nas

ıl Bir Y

ol İzl

er?

*Alko

l Kull

anım

ının E

tkile

ri*Y

oksu

nluk

Belir

tiler

i*A

lkollü

Araç

Kulla

nımı v

e So

nuçla

rı*B

eyin

Geliş

imi v

e Alko

l*A

lkolün

Kısa

Dön

emli v

e Uz

un D

önem

li Son

uçlar

ı*B

ağım

lılık S

ürec

i Nas

ıl Ba

şlar?

*Doğ

ru Bi

linen

Yanl

ışlar

*Alko

lden K

orun

mak

*Alko

l Nele

ri Değ

iştiri

r?*R

iskli D

urum

larda

n Ku

rtulm

ak

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Al

kol K

ötülü

klerin

Ka

pısı” A

dlı Ki

tapç

ık

*“Al

kol K

ötülü

klerin

Ka

pısı” A

dlı Su

nu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est –

Sont

est

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

213


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Madde Bağımlılığı (Yetişkin)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Aile

siyle

ve ar

kada

şlarıy

la va

kit ge

çirm

ekte

n hoş

lanır.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

. *Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*M

adde

kulla

nan v

e kull

anm

ayan

bire

ylerin

özell

ikler

ini ka

rşılaş

tırır.

*Mad

denin

sağlı

k üze

rinde

ki et

kiler

ini çe

vresin

deki

insan

larla

payla

şır.

*Geb

elikt

e mad

de ku

llanım

ının e

tkile

rini a

çıklar

.*M

adde

kulla

nımıyl

a vüc

utta

mey

dana

gelen

değiş

imler

i ifad

e ede

r.*M

adde

kulla

nımını

n sos

yal, e

kono

mik,

yasa

l ve f

iziks

el so

nuçla

rını a

çıklar

.*M

adde

kulla

nımına

eşlik

eden

akılc

ı olm

ayan

düşü

ncele

ri açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ı ve t

rafik

kaza

ları a

rasın

daki

ilişkiy

i fark

eder.

*Her

psiko

lojik

soru

nun m

adde

kulla

nımına

yönl

endir

med

iğini,

anca

k mad

de ku

llanım

ının

her z

aman

psiki

yatri

k sor

unlar

yara

ttığın

ı kab

ul ed

er.*M

adde

kulla

nan b

ireyle

rde o

luşan

belir

tiler

i fark

eder.

*Mad

de ku

llanım

ının s

osya

l dışl

amay

a kap

ı ara

ladığı

nı ka

bul e

der.

*Mad

de ku

llanım

ı kon

usun

da ilk

tekli

fin ki

mler

in ya

pabil

eceğ

ini bi

lir.*T

ehlik

eli ye

ni ya

klaşım

ları b

ilir ve

önlem

ler al

ır.*M

adde

kulla

nımı v

e sat

ışı ile

ilgili

ceza

i yas

aları a

çıklar

.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Bağ

ımlılı

ğın O

lumsu

z Etk

ileri

*Mad

de Ba

ğımlılı

ğının

Olas

ı Et

kiler

i ve S

onuç

ları

*Kişi

Ne Z

aman

Bağım

lı Sa

yılır?

*Bey

in ve

Mad

de Ba

ğımlılı

ğı*M

adde

Bağım

lılığın

ın İn

san

Beyn

i Üze

rinde

ki Et

kiler

i*B

ağım

lılık S

ürec

i Nas

ıl İle

rler?

*Bağ

ımlılı

k Beli

rtiler

i Ne

lerdir

?*M

adde

ye İlk

Tekli

f Nas

ıl Ol

ur?

*Mad

de Ku

llanım

ını Re

dde-

den G

enci

Bekle

yen K

lişele

r*D

oğru

Bilin

en Ya

nlışl

ar*N

elere

Dikk

at Ed

ilmeli

dir?

*Hay

ır Diye

bilm

ek*B

ir Yak

ınınız

Kulla

nıyor

sa…

*Bağ

ımlılı

kta T

edav

i*T

CK’da

Mad

de Ba

ğımlılı

ğının

Yeri

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Uy

uştu

rucu

Öz

gürlü

ğün S

onu”

Ad

lı Kita

pçık

*“Uy

uştu

rucu

Öz

gürlü

ğün S

onu”

Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est –

Sont

est

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

*Örn

ek k

urs p

lanl

arın

ın h

azırl

anm

asın

da b

ize

dest

ek o

lan

Eski

şehi

r for

mat

örle

rimiz

den

sayı

n N

erm

in E

LMAS

’a te

şekk

ür e

deriz

.

214


TBM Ebeveyn Dönemi Kurs Planı

215


AY/TARİH


(MODÜL)K

AZA

NIM

LAR

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Ebeveyn)

*Bir i

şi ya

parke

n o iş

e özg

ü ilke

ve ku

ralla

ra uy

ar.*B

azı d

eğer

ölçü

tlerin

in kü

ltürle

re gö

re fa

rklıla

şabil

eceğ

ini bi

lir.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Doğ

aya h

ükm

eden

değil

, doğ

anın

bir pa

rçası

olduğ

unu d

üşün

erek

hare

ket e

der.

*Ser

best

zam

anını

verim

li şek

ilde d

eğer

lendir

ir.*S

ağlık

lı yaş

amla

ilgili

tem

el ka

vram

ları a

çıklar

.*Y

aşam

alan

ında s

ağlık

la ilg

ili dü

zenl

emele

r yap

ar.*K

ullan

dığı e

şyala

rın sa

ğlıklı

/yalı

n ve e

rgon

omik

olup o

lmad

ığına

dikk

at ed

er.*K

oruy

ucu s

ağlık

hizm

etler

ini (a

şı vb

.) alm

aya i

stekli

olur.

*Aşır

ılığın

her t

ürlüs

ünde

n kaç

ınmas

ı ger

ektiğ

ini sö

yler.

*Sağ

lık ko

nusu

nda d

avra

nış-tu

tum

değiş

iklikl

erini

n zam

an al

dığını

kabu

l ede

r.*S

ağlık

konu

sund

a evh

am ve

takın

tı olu

şturm

amay

a öze

n gös

terir

.*D

üzen

li uyk

u ile

sağlı

k ara

sında

ilişk

i kur

ar.*S

ağlık

lı yaş

ama a

çısınd

an dö

rt ya

prak

lı yon

cayı

değe

rlend

irir.

*Gıda

ları b

ilinçli

olar

ak tü

ketir

.*A

yakü

stü at

ıştırm

a yem

ek tü

ketim

inin s

ağlığ

a zar

arlar

ını aç

ıklar.

*Ene

rji iç

ecek

lerini

tanır

, etk

ilerin

i açık

lar.

*Bes

lenm

eyi ö

dül v

e eğle

nce k

ültür

üne d

önüş

türm

ez.

*Giyi

mle

sağlı

k iliş

kisi k

urar.

*Pop

üler k

ültür

ün be

den y

apısı

nı bo

zan e

tkile

rini (d

övm

e, da

r giys

i, kısa

giys

i, düz

ve to

puklu

ay

akka

bılar

vb.)

fark e

der.

*Has

talık

larda

n kor

unm

ak iç

in ön

lem al

ır.*T

emel

hasta

lık be

lirtil

erini

tanır

.*K

ronik

hasta

lıklar

ını yö

netir

.*A

cil ha

stalık

ların

neler

oldu

ğuna

örne

kler v

erir.

*Sağ

lıkla

ilgili

acil v

e bek

lenm

eyen

duru

mlar

da ol

uşan

krizl

eri e

tkili

bir şe

kilde

yöne

tir.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

.*S

osya

l güv

enlik

hizm

etler

i hak

kında

bilgi

edini

r. *T

ekno

lojini

n den

gesiz

kulla

nımını

n sağ

lığa e

tkile

rini fa

rk ed

er, ön

lem al

ır.*G

erek

tiğind

e sağ

lık ça

lışan

larıyl

a nas

ıl ilet

işim

kura

cağın

ı ifad

e ede

r. *H

asta

hakla

rı ve g

örev

lerini

fark

eder.

*Geb

elikt

e mad

de ku

llanım

ının e

tkile

rini a

çıklar

.

*Giri

ş*S

unum

İçer

iği Ta

nıtım

ı*T

emizl

ik ve

Hijy

en N

edir?

*Uyg

un M

odel

Olm

a*S

ağlık

lı Olm

ak N

e Dem

ek?

*Sağ

lıklı B

eslen

men

in Ta

nımı

*Sağ

lıklı B

eslen

mek

İçin

Tavs

iyeler

*D

ört Y

apra

klı Yo

ncay

a Gör

e Be

sinler

*Çoc

uklar

ve Bi

z*Ç

ocuk

lara D

oğru

Rehb

er O

lmak

*Sağ

lık O

kury

azar

lığı

*Vüc

ut Ki

tle İn

deks

i Hes

aplam

a*G

üven

li Gıda

*Gıda

Hijy

eni

*Kişi

sel T

emizl

ik ve

Hijy

en

*Kişi

sel B

akım

da D

ikkat

Edilm

esi

Gere

kenl

er

*Sağ

lık İç

in Gi

yim Ku

şam

*Sağ

lık İç

in Çe

vre Te

mizl

iği

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Sa

ğlık H

er İş

in Ba

şı”Ad

lı Kita

pçık

*“Sa

ğlık H

er İş

in Ba

şı”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est-s

onte

st De

ğerle

ndirm

e Ölçe

kleri

*Yön

eltile

n Söz

el So

rular

*“Sa

ğlıklı

Yaşa

m Ko

ntro

l Lis

tesi”

Etkin

liği

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Sağlıklı Yaşam (Ebeveyn)

…...

… -

……

……

. EĞI

TIM

ÖĞR

ETIM

YILI

……

……

……

….

YEŞI

LAY T

BM EĞ

ITIM

PRO

GRAM

I YET

IŞKI

N DÖ

NEM

I KUR

S PLA

NI

(ÖN

EMLİ

NO

T: A

şağı

daki

pla

n, Y

etiş

kin

Bire

yler

e ku

rs a

çaca

k TB

M u

ygul

ayıc

ıları

için

8 sa

atlik

der

s pla

nıdı

r. Ku

rum

ism

i, ta

rih v

e de

rs sa

atle

rini

grup

ların

ıza

göre

düz

enle

yere

k di

ğer e

vrak

larla

birl

ikte

bağ

lı bu

lund

uğun

uz H

alk

Eğiti

mi M

erke

zine

tesl

im e

dini

z.)

216


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (Ebeveyn)*A

kran b

askıs

ıyla k

arşıl

aştığ

ında m

uhat

abın

nede

n bu d

enli ı

srarlı

oldu

ğunu

sorg

ular.

*Baz

ı değ

er öl

çütle

rinin

kültü

rlere

göre

fark

lılaşa

bilec

eğini

bilir.

*Hak

ve öz

gürlü

klerin

ihlal

edild

iği du

rum

lara i

lişkin

çözü

m ön

erile

ri geli

ştirir

.*D

oğay

a hük

med

en de

ğil, d

oğan

ın bir

parça

sı old

uğun

u düş

üner

ek ha

reke

t ede

r.*D

oğal

ve so

syal

haya

ttan u

zak k

alman

ın bir

hasta

lık tü

rü ol

duğu

nu ifa

de ed

er.* Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Mah

rem

iyetin

ne ol

duğu

nu bi

lir ve

mah

rem

iyetin

i kor

ur.*D

iğer in

sanl

arın

mah

rem

iyetin

e say

gı gö

sterir

.*A

ilesiy

le ve

arka

daşla

rıyla

vakit

geçir

mek

ten h

oşlan

ır.*G

ençli

k dön

emind

e baş

ıboş v

e uğr

aşsız

kalm

anın

birey

i tehl

ikeli a

rayış

lara y

önlen

direc

eğini

fark

eder.

*Yaş

am al

anınd

a sağ

lıkla

ilgili

düze

nlem

eler y

apar.

*K

ullan

dığı e

şyala

rın sa

ğlıklı

, yalı

n ve e

rgon

omik

olduğ

una d

ikkat

eder.

*A

şırılığ

ın he

r tür

lüsün

den k

açını

lmas

ı ger

ektiğ

ini sö

yler.

*Düz

enli u

yku i

le sa

ğlık a

rasın

daki

ilişkiy

i kur

ar.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Alış

kanl

ığı ba

ğımlılı

ktan

ayırt

eder.

*Yok

sunl

uk se

ndro

mun

u ölçe

klerle

açıkl

ar.*U

mur

sam

azlık

prob

lemini

soru

n olar

ak al

gılar.

*Bağ

ımlı h

ale ge

lmen

in bır

akm

akta

n kola

y oldu

ğunu

fark

eder.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*T

ekno

lojini

n den

gesiz

kulla

nımını

n sağ

lığa e

tkile

rini fa

rk ed

er, ön

lem al

ır.*Y

üz yü

ze ili

şkiyi

önem

ser.

*Tek

noloj

ik ür

ünler

e sah

ip olm

anın

sosy

al bir

stat

üyü g

öste

rmed

iğini

fark e

der.

*Kull

anm

akta

oldu

ğu te

knolo

jik ür

ünler

i zor

unlu

olmad

ıkça d

eğişt

irmez

.*T

ekno

lojini

n ins

an ya

şam

ı üze

rinde

olum

lu ve

olum

suz e

tkile

rini if

ade e

der.

*Bağ

ımlılı

ğın ek

onom

ik za

rarla

rına ö

rnek

ler ve

rir.

*Doğ

ru Te

knolo

ji kull

anım

ını ko

nusu

nda ç

evre

sinde

kiler

e reh

berli

k ede

r. *T

ekno

lojik

araç

larda

ki olu

msu

z etk

ileri f

ark e

der.

*Tek

noloj

i kull

anım

ında z

aman

ı doğ

ru yö

netir

.*E

ğlenc

eli te

knolo

jik ar

açlar

ın ve

içer

iğin s

eçim

inde d

ikkat

edec

eği n

okta

ları v

urgu

lar.

*Yaş

Gru

buna

göre

doğr

u tek

noloj

i kull

anım

ının ö

nem

ini aç

ıklar.

*İnte

rnet

i güv

enli b

içim

de ku

llanır

.*K

işise

l ver

ileri p

aylaş

man

ın ola

sı za

rarla

rını ö

rnek

lerle

açıkl

ar.*İn

sanl

ar ar

ası il

işkile

rde s

osya

l med

yanın

oluş

tura

bildiğ

i olum

suzlu

kları o

bjekt

if bir b

içim

de

değe

rlend

irir.

İnte

rnet

in ya

nlış

kulla

nımınd

a alda

tma,

dolan

dırm

a,tac

iz,zo

rbalı

k..vb

prob

lemler

yara

tabil

eceğ

i çık

arım

ında b

ulunu

r.*İn

tern

et dı

şında

bilgi

kayn

aklar

ını da

kulla

nır.

*İnte

rnet

te an

onim

kişil

ik sa

hibi o

lman

ın olu

mlu

ve ol

umsu

z yön

lerini

tartı

şır.

*Site

lerde

ki ar

t niye

tli ku

llanım

lar iç

in ye

rleşti

rilen

güve

nlik

araç

larını

sıra

lar.

*Oyu

nlar

ın te

meld

e hep

aynı

tem

alar ü

zerin

de ile

rlediğ

ini ka

vrar.

*İzley

eceğ

i tv p

rogr

amını

n seç

imind

e dikk

at ed

ilece

k hus

uslar

ı sıra

lar.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

Tekn

oloji

Bağım

lılığı

Nedir

?*T

ekno

loji B

ağım

lılığın

ın Be

lirtil

eri N

elerd

ir?*T

ekno

loji B

ağım

lılıkla

rının

Sebe

pleri

*Tek

noloj

ik Ba

ğımlılı

kların

da

Risk

Altın

dakil

er*T

ekno

lojiyi

Etkin

Kulla

nmak

*Tek

noloj

iyi Kö

tü Ku

llanm

a-nın

Etkil

eri

*Tek

noloj

ik Ba

ğımlılı

klar

*Adım

Adım

Tekn

oloji

Bağım

lılığı

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğında

Sü

reç N

asıl İ

lerler

?*T

ekno

lojini

n Olum

suz E

tkile

ri*T

ekno

loji B

ağım

lılığı

ve

Diğe

r Psik

olojik

Raha

tsızlı

klar

*Tek

noloj

i Bağ

ımlılı

ğında

Sü

reç N

asıl İ

lerler

?*T

ekno

loji B

ağım

lısı O

lmam

ak

İçin Y

apılm

ası G

erek

enler

*“Ke

ndim

izi N

asıl K

oruy

a-bil

iriz?

”*Ç

ocuğ

unuz

un Te

knolo

ji İle

İlişkis

i Nas

ıl Olm

alıdır

?

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Te

knolo

ji Yer

inde

Yete

rince

”Ad

lı Kat

ılımcı

Kitap

çığı

*“Te

knolo

ji Yer

inde

Yete

rince

”Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est –

Sont

est

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*Yön

eltile

n Söz

el So

rular

*“

Benim

Dur

umum

Ne

Acab

a?” T

ekno

loji T

esti

*Yön

eltile

n Söz

el So

rular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Teknoloji Bağımlılığı (Ebeveyn)

217


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Ebeveyn)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*H

ak ve

özgü

rlükle

rin ih

lal ed

ildiği

duru

mlar

a iliş

kin çö

züm

öner

ileri g

elişti

rir.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.*K

endin

i ödü

llend

irmek

için

zara

r ver

ici da

vranış

ları te

rcih e

tmez

.*H

asta

lıklar

dan k

orun

mak

için

önlem

alır.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*S

igara

içen

ve iç

mey

en bi

reyle

rin öz

ellikl

erini

karşı

laştır

ır.*S

igara

nın sa

ğlık ü

zerin

deki

etkil

erini

çevre

sinde

ki ins

anlar

la pa

ylaşır

.*S

igara

nın di

ğer m

adde

lerde

n dah

a az z

arar

sız ol

duğu

algıs

ını re

dded

er.*S

igara

nın bi

r pro

blem

çözm

e ara

cı olm

adığı

nı far

k ede

r.*S

igara

içm

enin

bir gü

ç sim

gesi

olmad

ığını

ifade

eder.

*Gru

ba dâ

hil ol

man

ın sig

ara i

çmey

i ger

ektir

med

iğini

ifade

eder.

*Geb

elikt

e mad

de ku

llanım

ının e

tkile

rini a

çıklar

.*P

asif i

çicilik

kavra

mını

tanım

lar.

*Siga

rasız

orta

m iç

in ha

kların

ı kor

ur.*T

ütün

, alko

l ve m

adde

kulla

nımını

n sos

yal d

ışlam

aya k

apı a

ralad

ığını

kabu

l ede

r.*T

ütün

, alko

l ve m

adde

kulla

nımı k

onus

unda

ilk te

klifi k

imler

in ya

pabil

eceğ

ini bi

lir.

*Giri

ş*S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir,

Tütü

n-Ni

-ko

tin Ba

ğımlılı

ğı Ne

dir?

*Siga

ranın

İçind

e Nele

r Var

?*B

ağım

lılığın

Sonu

çları

*Niko

tin ve

Zara

rları,

Siga

ra

İçen K

işiye

Nele

r Oluy

or?

*Siga

ranın

Tetik

lediği

Uzu

n ve

Kısa

Vade

de G

örüle

n Ha

stalık

lar*P

asif İ

çicilik

*Hay

ır Diye

bilm

ek*S

igara

kulla

nanl

arı u

yarm

a ve

siga

rasız

orta

m ha

kkı

*Yan

lış Bi

linen

ler*S

igara

ya H

iç Ba

şlam

amak

İçi

n ve S

igara

ile İlg

ili *S

igara

yı Bı

rakt

ıktan

Sonr

a*S

igara

yı Bı

rakm

anın

Önün

-de

ki En

gelle

r*S

igara

yı Bı

rakt

ıktan

Sonr

a*E

beve

ynler

Çocu

kların

ı Tü

tün B

ağım

lılığın

dan N

asıl

Koru

yabil

irler

?*Ç

ocuk

larla

Arad

a Güç

lü Bi

r Ba

ğ Kur

mak

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı

Katıl

ımcı

Kitap

çığı

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı Su

nu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı

Katıl

ımcı

Kitap

çığı

*“Sig

ara V

ücud

un

Düşm

anı” A

dlı Su

nu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Yön

eltile

n Söz

el So

rular

*Ö

ntes

t-son

test

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*“Sig

aran

ın Za

rarla

rına”

Yöne

lik H

azırl

anan

Söze

l So

rular

*Yön

eltile

n Söz

el So

rular

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Tütün Bağımlılığı (Ebeveyn)

218


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Alkol Bağımlılığı (Ebeveyn)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Aile

siyle

ve ar

kada

şlarıy

la va

kit ge

çirm

ekte

n hoş

lanır.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

. *Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*A

lkol k

ullan

an ve

kulla

nmay

an bi

reyle

rin öz

ellikl

erini

karşı

laştır

ır.*A

lkolün

sağlı

k üze

rinde

ki et

kiler

ini çe

vresin

deki

insan

larla

payla

şır. *

Gebe

likte

mad

de

kulla

nımını

n etk

ilerin

i açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ıyla v

ücut

ta m

eyda

na ge

len de

ğişim

leri if

ade e

der.

*Alko

l kull

anım

ının s

osya

l, eko

nom

ik, ya

sal v

e fizi

ksel

sonu

şların

ı açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ına eş

lik ed

en ak

ılcı o

lmay

an dü

şünc

eleri a

çıklar

.*A

lkol k

ullan

ımı v

e tra

fik ka

zalar

ı ara

sında

ki iliş

kiyi fa

rk ed

er.*A

lkol v

e bağ

ımlılı

kla ilg

ili ya

sa ve

kura

lların

ın ge

rekil

iğini

savu

nur.

*Kitl

e ilet

işim

araç

larınd

aki “s

empa

tik sa

rhoş

” tipl

emele

rini s

orgu

lar.

*Akra

nlar

ı ara

sında

alko

lü bir

kabu

l gör

me y

olu ol

arak

görm

ez.

*Mad

de ku

llanım

ının s

osya

l dışl

amay

a kap

ı ara

ladığı

nı ka

bul e

der.

*Mad

de ku

llanım

ı kon

usun

da ilk

tekli

fin ki

mler

in ya

pabil

eceğ

ini bi

lir.

*Giri

ş*S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Alko

l Ger

çekle

ri Alko

l Bağ

ım-

lılığı

Nedir

?*A

lkol V

ücud

a Alın

dıkta

n So

nra N

asıl B

ir Yol

İzler

?*A

lkol K

ullan

ımını

n Etk

ileri

*Yok

sunl

uk Be

lirtil

eri

*Alko

llü Ar

aç Ku

llanım

ı ve

Sonu

çlar

*Fela

ketin

Boyu

tları,

Beyin

Ge

lişim

i ve A

lkol

*Alko

lün Kı

sa D

önem

li ve

Uzun

Dön

emli S

onuç

ları

*Bağ

ımlılı

k Sür

eci N

asıl

Başla

r?*D

oğru

Bilin

en Ya

nlışl

ar*A

lkolde

n Kor

unm

ak*A

lkol N

eleri D

eğişt

irir?

*Risk

li Dur

umlar

dan

Kurtu

lmak

*Çoc

uğun

uzda

İçki

Prob

lemi

Olab

ilir m

i?*E

beve

ynler

İçin

Öner

iler

*Alko

l Kull

anım

ına Yö

nelik

Ya

pılan

Yasa

l Düz

enlem

eler

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Al

kol K

ötülü

klerin

Ka

pısı” A

dlı Ka

tılım

cı Kit

apçığ

ı

*“Al

kol K

ötülü

klerin

Ka

pısı” A

dlı Su

nu

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est –

sont

est

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

219


AY/TARİH


(MODÜL)

KA

ZAN

IMLA

R

(UZU

N D

ÖN

EMLİ

VE

KI

SA D

ÖN

EMLİ

AM

AÇL

AR

İÇER

İK V

E İŞ

LEN

İŞÖ

ĞRE

NM

E YÖ

NTE

M V

E TE

KNİK

LERİ

ÖĞ

RETİ

M

MAT

ERYA

LLER

İD

EĞER

LEN

DİR

ME

……./………./201.1 DERS SAATİ 40 dk.

Madde Bağımlılığı (Ebeveyn)

*Akra

n bas

kısıyl

a kar

şılaş

tığınd

a muh

atab

ın ne

den b

u den

li ısra

rlı ol

duğu

nu so

rgula

r.*Y

alnızl

aşm

a eğil

imi o

lduğu

nda b

unu f

ark e

der.

*Aile

siyle

ve ar

kada

şlarıy

la va

kit ge

çirm

ekte

n hoş

lanır.

*Gen

çlik d

önem

inde b

aşıbo

ş ve u

ğraş

sız ka

lman

ın bir

eyi te

hlike

li ara

yışlar

a yön

lendir

ece-

ğini fa

rk ed

er.

*Akıl

cı ila

ç kull

anım

ilkele

rini h

ayat

ına uy

gular

. *Y

oksu

nluk

send

rom

unu ö

rnek

lerle

açıkl

ar.

*Um

ursa

maz

lık pr

oblem

ini so

run o

larak

algıl

ar.*B

ağım

lı hale

gelm

enin

bırak

mak

tan ç

ok da

ha ko

lay ol

duğu

nu fa

rk ed

er.*B

ağım

lılık y

apan

mad

deler

in diğ

er m

adde

lere g

eçişt

e etk

isini

açıkl

ar.*B

ağım

lıların

gene

llikle

kend

ilerin

i kon

trol e

debil

ecek

leri in

ancıy

la ku

llanım

a baş

ladıkl

a-rın

ı fark

eder.

*Sos

yal iç

icilik

kavra

mını

n ne o

lduğu

nu aç

ıklar.

*Bağ

ımlılı

k ted

avisi

nin uz

un ve

zor b

ir sür

eç ol

duğu

nu ifa

de ed

er.*B

ağım

lılığın

ekon

omik

zara

rların

a örn

ekler

verir

.*M

adde

kulla

nan v

e kull

anm

ayan

bire

ylerin

özell

ikler

ini ka

rşılaş

tırır.

*Mad

denin

sağlı

k üze

rinde

ki et

kiler

ini çe

vresin

deki

insan

larla

payla

şır.

*Geb

elikt

e mad

de ku

llanım

ının e

tkile

rini a

çıklar

.*M

adde

kulla

nımıyl

a vüc

utta

mey

dana

gelen

değiş

imler

i ifad

e ede

r.*M

adde

kulla

nımını

n sos

yal, e

kono

mik,

yasa

l ve f

iziks

el so

nuçla

rını a

çıklar

.*M

adde

kulla

nımına

eşlik

eden

akılc

ı olm

ayan

düşü

ncele

ri açık

lar.

*Alko

l kull

anım

ı ve t

rafik

kaza

ları a

rasın

daki

ilişkiy

i fark

eder.

*Her

psiko

lojik

soru

nun m

adde

kulla

nımına

yönl

endir

med

iğini,

anca

k mad

de ku

llanım

ının

her z

aman

psiki

yatri

k sor

unlar

yara

ttığın

ı kab

ul ed

er.*M

adde

kulla

nan b

ireyle

rde o

luşan

belir

tiler

i fark

eder.

*Mad

de ku

llanım

ının s

osya

l dışl

amay

a kap

ı ara

ladığı

nı ka

bul e

der.

*Mad

de ku

llanım

ı kon

usun

da ilk

tekli

fin ki

mler

in ya

pabil

eceğ

ini bi

lir.*T

ehlik

eli ye

ni ya

klaşım

ları b

ilir ve

önlem

ler al

ır.*M

adde

kulla

nımı v

e sat

ışı ile

ilgili

ceza

i yas

aları a

çıklar

.

*Giri

ş *S

unum

İçer

iği*B

ağım

lılık N

edir?

*Bağ

ımlılı

ğın O

lumsu

z Etk

ileri

*Mad

de Ba

ğımlılı

ğının

Olas

ı Et

kiler

i ve S

onuç

ları

*Kişi

Ne Z

aman

Bağım

lı Sa

yılır?

*Bey

in ve

Mad

de Ba

ğımlılı

ğı*M

adde

Bağım

lılığın

ın İn

san

Beyn

i Üze

rinde

ki Et

kiler

i*B

ağım

lılık S

ürec

i Nas

ıl İle

rler?

*Mad

deye

İlk Te

klif N

asıl

Olur

?*M

adde

Kulla

nımını

Redd

e-de

n Gen

ci Be

kleye

n Kliş

eler

*Doğ

ru Bi

linen

Yanl

ışlar

*Nele

re D

ikkat

Edilm

elidir

? *H

ayır D

iyebil

mek

*Bir Y

akını

nız Ku

llanıy

orsa

…*B

ağım

lılıkt

a Ted

avi

Çocu

ğunu

zun M

adde

Ba

ğımlıs

ı Olm

asını

İste

miyo

r-sa

nız…

*Sını

rlar

*TCK

’da M

adde

Bağım

lılığın

ın Ye

ri

*Anl

atım

Yö

ntem

i

*Bey

in Fır

tınas

ı

*Sor

u Cev

ap

Tekn

iği

*Tar

tışm

a

*“Uy

uştu

rucu

Öz-

gürlü

ğün S

onu”

Adlı

Katıl

ımcı

Kitap

çığı

*“Uy

uştu

rucu

Öz

gürlü

ğün S

onu”

Ad

lı Sun

u

*Yeş

ilay G

önüll

üsü

Koka

rdı

*Önt

est –

sont

est

Değe

rlend

irme Ö

lçekle

ri

*Sun

um Sı

rasın

da

Yöne

ltilen

Söze

l Sor

ular

*Örn

ek k

urs p

lanl

arın

ın h

azırl

anm

asın

da b

ize

dest

ek o

lan

Eski

şehi

r for

mat

örle

rimiz

den

sayı

n N

erm

in E

LMAS

’a te

şekk

ür e

deriz

.

220


Dilekçe Örneği

…………………………. HALK EĞİTİMİ MERKEZİ MÜDÜRLÜĞÜNE

…………….. Okulunun …………………TC kimlik No’lu rehber öğretmeniyim. “Türkiye Bağımlılıkla Mücadele Eğitim Programı” kapsamında …………… Okulunda ……… yaş grubundaki ……….. modüllerini kullanarak kurs açmak istiyorum. Bu çerçevede hazırlanmış olan Eğitim Planı, Öğrenci Listesi ve Eğitim Sertifikası ekte sunulmuştur. Gereğini ve bilgilerinizi arz ederim.

Adı - Soyadı İmza

EKİ: Eğitim Planı Öğrenci Listesi TBM Uygulayıcı Eğitim Sertifikası

221


TBM Kurs Katılımcı Listesi Örneği

SIRA NO ADI SOYADI TC KİMLİK NO DOĞUM

TARİHİ AÇIKLAMA

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

Rehber Öğretmen

……………… OKULUTÜRKİYE BAĞIMLILIKLA MÜCADELE EĞİTİM PROGRAMI KATILIMCI LİSTESİ

Okul MüdürüMüdür Yardımcısı

ONAY / İMZA

222


223


Kazanım Listeleri

224


225


226


227


228


229


230


231


232


233


234


235


236


237


238


239


240


241


242


243


244


245


246


247


248


formatÖrler ve uygulayicilar İÇİn kilavuz …...bağımlılık, artan bir kullanım oranı ve...

Documents