DERIVATNI (IZVEDENI) PRIHODI su prihodi koji se ubiru kao prisilni prihodi na osnovu finansiskog suvereniteta drave

DERIVATNI (IZVEDENI) PRIHODI su prihodi koji se ubiru kao prisilni prihodi na osnovu finansiskog suvereniteta drave.

RASPODJELA PRIHODA moe se izvriti primjenom 3metode: sistem odvojenih prihoda (sis. separacije); sistem zajedniki prihodaPRINCIP IZDANOSTI spada u grupu finansiski principa, a oznaava da porezi zajedno sa ostalim JP-ma treba da obezbjede sretstva koja su neophodan za pokrie planiranih JR-daPRINCIP IZBORA PORESKOG IZVORA sastoji se u tome da se kao stalni poreski izvor moe koristiti samo onaj ivor koji se stalno obnavlja, a to je dohodak ili prihod, ali ne i imovina koju pretstavljaju neutroeni dohodak iz nekog ranijeg perioda.

PRINCIP RAVNOMJERNOSTI OPOREZIVANJA spada u grupu socijalno politikih poreskih principa.

NADOPOREZIVANJE postoji ako se u istom periodu vremena, poreski obveznik, za isti poreski objekat oporezuje identinim porezom od strane dvije poreske vlasti razliitog rangaKUMULIRANJE POREZA je pojava u kojoj isti poreski obveznik u istom periodu vremena plaa vie poreza iz istog objekta oporezivanja, a nebitno da li su poreske vlasti istog ili slinog ranga.PREMA SVRSI UVOENJA OBAVEZA PLAANJA CARINA one se djele na:

1) fiskalne, 2) ekonomske, 3) socijalne, 4) antidampinke

PREFERENCIJALNE CARINE su one kod kojih se primjenjuje na uvoz strane robe nia carinska stopa od opte, pa se na taj nain uvoz preferira za one zemlje prema kojima je takva carinska stopa primjenjiva.

FUNKCIJE OBAVEZNIH REZERVI POSLOVNIH BANAKA KOD C. BANKE

Obavezne rezerve pretstavljaju faktor ograniavanja kreditne i monetarne multiplikacije; Cent. Banka kratkorono regulie kreditni potencijal poslovnih banaka putem promjena u visini stope obaveznih rezervi.

ALOKATIVNA FUNKCIJA ogleda se u tome to se kroz prikupljanje potrebnih sretstava i obezbjeivanje javnih dobara sprovodi usmjerivanje ekonomski aktivnosti iz privatnog u javni i zatim ponovo u privatni sektor.ISKLJUIVOST- one osobe koje nisu spremne platiti za konzum privatnih dobara, iskljuene su od njihovog konzuma (npr. kirija za stan).

KARAKTER JAVNIH, PRIVATNIH I MJEOVITIH DOBARA a)javna dobra neiskljuivost i nerivalitet b) privatna dobra iskljuivost i rivalitet c) mjeovita dobra iskljuivost ili rivalitet

EFEKAT JAVNIH RASHODA Finansiski sistem savremene drave treba posmatrati kao jedan filter koji porezima i drugim JP-ma uzima finansiska sretstva iz privrede i od stanovnitva i preko rashoda ih vraa privredi i stanovnitvu. Na ovaj nain drava troi sretstva pojedinaca i aktivno utie na proizvodnju, raspodjelui potronju.OSNOVNE FUNKCIJE JAVNIH FINANSIJA su: 1) Alokativna funkcija 2) Distributivna funkcija 3) Stabilizaciska funkcijaKAKO SE VRI OPOREZIVANJE U SISTEMU SEPARACIJE najprije oporezuje dobit, porezom na dobit, a zatim i rasporeena dobit kao dio dohotka dioniara.BANKROT DRAVE javlja se kada drava ne eli podmiriti svoju obavezu, djelimino ili u cjelosti u ugovorenoj visini i roku.OSNOVNA OBILJEJA MJEOVITIH DOBARA 1) naplatna imaju karakteristike a) iskljuivost b )kompatibilnost 2) zajednika imaju karakteristike a) neiskljuivost b) nekompatibilnostORGINALNI (IZVORNI) PRIHODI su oni prihodi koje drava, kao i svaki drugi privredni subjekti ostvaruje svojom privrednom aktivnou, odnosno prihodi koje na osnovu prava vlasnitva ostvaruje od dravne imovine.PORESKI DESTINATOR je lice koje po namjeri zakonodavca snosi poreski teret, iju ekonomsku snagu porez treba da umanji.

PRINCIP OPTOSTI OPOREZIVANJA spada u grupu socijalno-politikih poreskih princDVOSTRUKO OPOREZIVANJE pretstavlja pojavu u kojoj se isto lice u vezi sa istim objektom oporezivanja, oporezuje istim ili slinim porezima za isti period od strane vie poreskih vlasti koje su istog ranga.DVIJE METODE KOJE SPROVODI CB KVANTITATIVNO REGULISANJE KREDITNI POTENCIJALA su: a)putem regulisanja stopa obavezni rezervi b)putem regulisanja kvantuma primarnog novca

PRINCIP EFIKASNOSTI spada u grupu ekonomskih poreskih principa, a objanjava zahtjev da porezi treba da budu efikasni i tako postavljeni da to manje utiu na ekonomske odluke privrednih subjekata na tritu, pri emu svaki porez ostavlja efekte na njihovo ponaanje jer im umanjuje raspoloivi dohodak.

AD VALOREM (VRIJEDNOSNE) CARINE su one kod kojih je za utvrivanje visine carinske obaveze relevantna vrijednost robe koja podljee carinjenju; osnova za naplatu carine je fakturna vrijednost robe.

FISKALNO OPTEREENJE je kolinik javnih prihoda i drutvenog proizvodaKOD POTRONOG OBLIKA PDV-a OD DODATNE VRIJEDNOSTI, ODBIJA SE cjelokupna svota utroena za nabavku osnovnih srets. u godini u kojoj je izvrena investicijaOSNOVNE FUNKCIJE JAVNIH FINANSIJA su: a)alokaciska b)distributivna c)stabilizaciska

TA SE SMATRA NAJVEIM PROBLEMOM POREZA NA IMOVINU- najvei problem poreza na imovinu je taj da je teko utvrditi osnovicu za oporezivanje, a naroito u sluaju nepokretne imovine

REPERKUSIJA pretstavlja prevaljivanje poreznog tereta sa poreznog obveznika na drugu osobu ( poreskog destinatora).

DISTRIBUTIVNA FUNKCIJA FISKALNE POLITIKE odnosi se na preraspodjelu dohotka izmeu ostvarenog dohotka pojedinca, preraspodjelu meu pojedinim sektorima ekonomije ili pojedinim regijama.

FISKALNI PRIHODI su oni koje drava ostvaruje na temelju svog finansiskog i fiskalnog suvereniteta prisilno i to prisvajanjem djela nsage fizikih i pravnih osoba.

NEFISIKALNI PRIHODI su: nefisikalni JP se obezbjeuju posrednim nametanjem od strane drave. Ovdje spadaju novane kazne koje se izriu u krivinom, prekrajnom ili nekom drugom postupkukoji se vodi pred dravnim organom, kada osnov za ubiranje prihoda pretstavlja na osnovu zakona izreena kazna licu koje je prekrilo odreeni zakonski propis.

OBLICI EFEKATA PROMJENA U TOKOVIMA FORMIRANJA NOVANE MASE su: a) kvantitativni efekti promjena u tokovima novane mase

b) kvalitativni efekti promjena u strukturi ve formirane novane maseMULTIPLIKACIJA IMA DVA OSNOVNA OBLIKA 1) multiplikacija ili stvaranje novca u okviru bankarski sistema 2) multiplikacija ili stvaranje novca kreditnom aktivnou jedne izolovane poslovne bankeFINANSISKI POREZNI PRINCIPI a) princip izdanosti b) princip elastinostiBUDET (PRORAUN) je plan prihoda i rashoda, koje donosi najvie pretstavniko tjeloza odredeno razdoblje, koje obino traje godinu dana.PRIHODI PREMA finansiskoj autonomiji i finan. suverenitetu su: derivatni i orginalni

KARAKTERISTIKE BUDETA su:1)Buet je finansiski instrument2)Buet je zakon po obliku a ne po sadraju3)Buetom se planiraju JR i JP koji se novano izraavaju 4)Buet se donosi za odreeno razdoblje5)Prihodi i rashodi u buetu,grupisani su po vrsti i svrsi.

KVANTITATIVNI EFEKTI FORMIRANJA I PONITAVANJA NOVANE MASE, ODNOSE SE NA SLJED. OSNOVNE KANALE FORMIRANJA NOVANE MASE:1) promjene bankarskih kredita (Ak) 2) promjene deviznih rezervi(Adr) 3) promjene u strukturi monetarnog volumena, odnosno preliva novane mase u granine i nelikvidne depozite i obrnuto (ANd)

PRINCIP EFIKASNOSTI porezi treba da budu efikasni, to znai da oni treba da budu postavljeni da to manje utiu na ekonomske odluke privrednih subjekata na tritu. Porezi mogu izazvati efekte dohotka ili efekte supstitucije. Nedistorzivni porezi, jedino izazivaju efekte dohotka, a distorzivni porezi efekte dohotka i efekte supstitucije.

CARINE su jedan od oblika posrednih poreza, koji se ubire prilikom prijelaza robe preko dravne odnosno carinske granice.

CARINSKA STOPA IMA VIESTRUKO DJELOVANJE: 1) zatitno 2) fiskalno i eliminatornoFISKALNE CARINE ( svrha) ako je motiv osiguranje odredene mase novanih sretstava za podmirenje javnih potreba onda se radi o FISKALNIM CARINAMA. Ako se uvodi zbog zatite domae proizvodnje, onda je dominantan njen EKONOMSKI KARAKTER. Carina postaje iskljuivo EKONOMSKA i u potpunosti gubi svoj fiskalni efekat, samo onda kada je njena visina tolika, da postaje zapreka daljnjem uvozu robe.

IZVOZNE CARINE su one koje se naplauju pri izvozu robe. Primjenjuju se iz razloga to su gotovo sve drave suoene sa problemom, kako da poveaju izvoz, pa raznim mjerama ele uticati na poveanje vanjsko-trgovinske razmjene. Razlozi za uvoenje izvozni carina mogu biti raznovrsni. Umjesto da se zabrani izvoz odreeni proizvoda, slian efekat moe se postii, uvoenjem visokog carinskog optereenja za odreene proizvode koje zemlja izvoznica eli to manje izvoziti, eli svesti izvoz na najmanju moguu mjeru.

PREMA SVRSI UVODENJA OBAVEZE PLAANJA CARINA, DJELE SE NA : 1) fiskalne 2) ekonomske 3) socijalne 4) antidampinkeFISKALNE CARINE su one koje se uvode samo radi prikupljanja potrebnih JP .

EKONOMSKE CARINE su one koje se u savremenim dravama uvode radi zatite domae proizvodnje odreenih proizvoda, i domaeg gospodarstva kao cjeline.

SOCIJALNE CARINE postoje kada se na neke proizvode, s obzirom na socijalni karakter njihove namjene, primjene carine uz niu carinsku stopu.

ANTIDAMPINKE CARINE su one koje se uvode u zemljama u kojima je proveden damping. Svrha dampinga je da uz pomo niskih izvornih cjena, vlastita roba izveze na strano trite koja e se tako monopolizirati za odreene proizvode ili za skupinu proizvodaPREMA VISINI CARINSKE STOPE, RAZLIKUJEMO: diferencijalne i preferencijalne

DIFERENCIJALNE CARINE su one kod kojih je utvrena carinska stopa, via od opte carinske stope.

PREFERENCIJALNE CARINE su one kod kojih se primjenjuje na uvoz strane robe, nia carinska stopa od opte, pa se na taj nain uvoz preferira za one zemlje prema kojima je takva carinska stopa primjenjena.

MONETARNA MULTIPLIKACIJA PRETSTAVLJA to god je stopa obaveznih rezervi nia, u toliko je monetarni multiplikator vii.

PAD DEVIZNI REZERVI poveava koliinu novca u opticaju.

PRIHODI PREMA KARAKTERU VLASTI SU: fiskalni i nefisikalni

PARCIJALO FISKALNO OPTEREENJE je kolinik: javnih prihoda i bruto drutvenog proizvoda.

FINANSISKI UZROCI STVARNOG POVEANJA JR NASTAJU U SLUAJEVIMA :1)loe upravljanje javnim finansijama, posebno pri pojavi budetskog suficita 2) otplate javnih dugova

DO POVEANJA JR DOLAZI KADA se poveava udio JR-a u drutvenom proizvodu.

GORNJU GRANICU KOD TRANSFERNIH JR ODREUJE ekonomski i socijalni transferi, koji pretstavljaju sve znaajniju masu ukupnih JR-a i pretstavljaju jedan od glanih razloga za porast JR-a. Tu spadaju tradicionalni administrativni JR drave (vojska, administracija) i sva socijalna davanja (penzije itd.).U SAVREMENIM ZEMLJAMA OPOREZIVANJE SE PROVODI PRIMJENOM PORESKI OBLIKA: 1) poreski monizam 2) poresi plurizamPROCES HARMONIZACIJE POREZA PRETSTAVLJA harmonizaciju u domenu posrednih poreza, u domenu neposrednih poreza, u domenu eliminisanja dvostrukog oporezivanja i harmonizaciju u domenu saradnji poreski slubi zemalja EU.DERIVATNOST POREZA je instrument preraspodjele dohotka, odnosno imovine. Tim instrumentom drava od fizikih i pravnih lica nad kojima ima suverenitet da oduzima dio novo stvorene vrijednosti u godini u kojoj se obavlja oporezivanje.NOVANA MASA KOJA SE SMATRA NOVANOM MASOM U PROMETU :

1) gotov novac 2) depozitni novac

ZAJEDNIKE KARAKTERISTIKE JP su: 1) JP ubiru se u novcu 2) JP ubiru se periodino 3) JP ubiru se, u pravilu, iz prihoda i dohotka, a samo iznimno iz imovine

4) JP slue za podmirenje dravni / javnih potrebaMAKROMULTIPLIKACIJA je stvaranje novca u okviru bankarskog sistema kao cjelineUKUPNA LIKVIDNA NOVANA SRETSTVA: 1) likvidna sretstva ( novana masa, kvazi novac, hartije od vrijednosti, kratkoroni depoziti) 2) sretstva rezervi

3) sretstva za doznake u inostranstvu 4) sretstva za pokrie akreditiva 5) ostali ogranieni depoziti 6) sretstva za kupovinu deviza 7) udruena sretstvaFISKALNE CARINE ( svrha) ako je motiv osiguranje odredene mase novanih sretstava za podmirenje javnih potreba onda se radi o FISKALNIM CARINAMA. Ako se uvodi zbog zatite domae proizvodnje, onda je dominantan njen EKONOMSKI KARAKTER. Carina postaje iskljuivo EKONOMSKA i u potpunosti gubi svoj fiskalni efekat, samo onda kada je njena visina tolika, da postaje zapreka daljnjem uvozu robe.

KOMBINACIJE KARAKTERISTIKA DOBARA I VRSTE DOBARA:

privatna dobra = iskljuivost + rivalitet

ista javna dobra = neiskljuivost + nerivalitet

naplativa dobra = iskljuivost + nerivalitet

zajednika dobra = neiskljuivost + rivalitet

PRINCIP BUDETSKE POTPUNOSTI izraava zahtjev da u budetu budu prikazani svi prihodi i svi rashodi drave.

PRINCIP BUDETSKOG JEDINSTVA jeste u tome da svi prihodi i svi rashodi koji ulaze u budet budu prikazani u jednom aktu.

PRINCIP BUDETSKE TONOSTI da se prihodi i rashodi predvide realno, odnosno tako da izmedu pokazatelja planiranih prihoda i rashoda, te pokazatelja ostvarenih prihoda i rashoda ne bude razlike, odnosno da te razlike budu minimalne.

MOTIVI DRZANJA NOVCA:1)Transakcioni-plaanje roba i usluga 2)pekulativni-sekulacije na finan.tritu(pad ili rast kamata)3)Predostronost u dranju novca-dranje nova kao rezerve za slu.za vanredne okolnosti.SOCIJALNI ASPEKT BUDETA sastoji se od izdataka koji slue za pokrivanje rashoda socijalnog osiguranja

BUDETSKA NAELA PODJELJENA SU na: formalno statika i dinamiko materijalna.

DINAMIKO MATERIJALNA BUDETSKA NAELA odnose se na: naelo tanosti, specijalzaciji, prethodnog odobrenja, periodiciteta, ravnotee, javnosti

POREZNA REFORMA (najbolja) = pojednostavnjenje u oporezivanju + smanjenje poreznog optereenja

SOCIJALNO OSIGURANJE SE TEMELJI na naelu solidarnosti, kojeg karakteriziraju:a) prisilni karakter socijalnog osiguranja b) ogranieni broj osiguranika c) preraspodjela dohotka d) dohodak kao osnovica za utvrivanje visine doprinosa.Socijalno osig. Je javna institucija kojoj je cilj da osigura odreen stupanj socijalne sigurnosti pojedincima, skupinama ili ukupnom stanovnitvu, pri emu se u obzir uzima ekonomska snaga kao i specifine ekonomske, finansiske i socijalne situacije.

PRINCIPI OSTVARIVANJA SOC. OSIG. 1)kauzalnom principu 2)finalnom naeluPRINCIPI SOCIJALNOG OSIGURANJA 1) princip skrbi (rabi se kada korisnik takve skrbi moe dokazati da mu je potrebna tua pomo kako bi mogao osigurati nune ivotne trokove) 2) princip osiguranja (posloprimac je spreman sam doprinjeti svojoj ekonomskoj i socijalnoj sigurnosti u skladu sa svojimimovinskim mogunostima) 3) princip ponude (pravo pojedinca da od drave potrauje zakonima utvrena primanja, ali bez obaveze da za to plaa doprinose).

TETNE POSLJEDICE KOJE DAJU PRAVO NA USLUGE SOC. OSIGURANJA: 1) zbog privrvremeno ugroene egzistencije do ega moe doi iz razloga koji: a) mogu leati u osobi osiguranika(bolest, trudnoa) b)mogu biti izvan osobe osiguranika (umanjena mogunost zapoljavanja, nezaposlenost) 2)zbog trajnog umanjenja ili unitenja sposobnosti za rad koji uzrokuje bolest ili nesretan sluaj i poodmakla ivotna dob 3)zbog smrti osiguranika (za pokrivanje tro. ukopa, uzdravanje preivjelih lanova obitelji osiguranika).

USLUGE SOCIJALNOG OSIGURANJA se mogu podjeliti: 1) prema svrsi zbog kojeg se usluga soc. osi. nudi a)naknada tete zbog koje je nastupio osigurani rizik b)spreavanja nastanka tete 2)prema oblicima u kojima ona moe biti ostvarena od str. osiguranika: a) u novcu b) u naturi

SRETSTVA ZA SOC. OSIGURANJE mogu se pribavljati primjenom metoda 1)metoda transfera 2)finansiranje iz kapitala 3)metode pokrivanja dospjeli potraivanja

FINANSIRANJE SOC. OSIGURANJA ubire se od: 1) osiguranjika (zaposleni koji obavljaju ne samostalan rad i osobe koje obavljaju samostalnu djelatnost) 2) poslodavac 3) drava. Iznos uplate moe biti izraen fiksno i varijabilno.

SOCIJALNIM OSIGURANJEM SE OSIGURAVAJU rizici. RIZICIMA se nazivaju one pojave ili dogaaji u ivotu, koji se nekom veem broju ljudi dogaaju u manje-vie usporedivom obliku.