BRNC BLM SLAM KTSADI ve FAZSZ BANKACILIK TARH HAKKINDA GENEL BLGLER ve FNANSMAN HTYACI

FAZSZ BANKACILIK LKELER ve KATILIM BANKACILII

Eitmen :Mehmet ODABAI

19 20 Ocak 2013 Baltrk Hotel ADAPAZARI

Eitim No : 2012 / 2013 15

www.tkbb.org.tr

1FAZSZ BANKACILIK LKELER VE KATILIM BANKACILIITRKYE KATILIM BANKALARI BRLBURSA (19-20 Ocak 2013)

MEHMET ODABAI (Kuveyt Trk Katlm Bankas A.. Danma Kurulu)2Eitim notlarna uluslar aras dzeyde faizsiz bankaclk almalar yapan kurumlar AAOIFI, IFSB vs. ekle.?2ETMN AMACIFaizsiz Bankacl tanmakFaizsiz Bankacln Dier Bankalardan Farkl Ynlerini renmeklemlerimizde Bilgiyle ve Bilinle Hareket Etmekevremizi Doru Bilgilendirmek

3PROGRAM AKIIBRNC BLM GENEL BLGLERslam ktisadFinansman htiyacnsan ve ktisat likisislamn Mala Verdii Deerslamda Mal Edinme YntemleriTicarette Temel lkelerslamda Faiz YasaFaiz ve Ticaret FarkKNC BLM BANKACILIK SSTEMLERFaizli Bankaclk Sistemi: Ortaya k ve Temel FelsefesiFaizsiz Bankaclk Sistemi: Ortaya k ve Temel lkeleriNC BLM: FNANSMAN YNTEMLERslam Dininin Reddettii Finansman Yntemlerislam Dininin Kabul Ettii Finansman YntemleriDRDNC BLM FAZSZ BANKACILIK UYGULAMALARIFAZSZ BANKACILIKTA FON TOPLAMA VE FON KULLANDIRMA YNTEMLERBelli Bal Faizsiz Bankaclk lemleri ve Fkhi TemelleriDEERLENDRME & SORU-CEVAP

4BRNC BLM GENEL BLGLERI. slam ktisadII. Finansman htiyacIII. nsan ve ktisat likisiIV. slamn Mala Verdii DeerV. slamda Mal Mbadele YntemleriVI. Ticarette Temel lkelerVII. slamda Faiz Yasa5I. SLAM KTSADININ BAZI LKELERslamn ktisad Hkmleri Dinin Btnnden Ayr DnlemezFaizcilik Yasak, Ticaret SerbesttirAldatmak YasaktrMuhta Olana Yardm Esastrsraf YasaktrFiyatlara Mdahale Etmemek Esastr / Fiyatlar Belirleyen AllahtrAr Bilinmezlik YasaktrZorunluluk Halinde Mer k Yolu AranabilirMumeltta Aslolan Mubahlktrslam Dininin Mal Kabul Etmedii Haram rnlerin Ticareti Yasaktr6

II. Finansman htiyachtiyalar karlamak zere alm satm yapabilmek iin mutlaka belli miktarda bir paraya sahip olmak gerekmektedir. htiyalar karlamak zorunlu olduuna gre finansman salamak da zorunlu bir ihtiya olacaktr. Zaten Allah Tel da insanlarn borlanma ihtiyalarn doal karlam ve Kurnda borlanldnda neler yaplmas gerektii anlatlmtr. (Bakara, 2/282). nemli olan bu finansman ihtiyacn meru ller ve yntemlerle karlamaktr.7III. NSAN VE KTSATnsann iktisatla ilikisi ilk olarak Hz. Ademle balar; Biz siz yeryzne yerletirdik ve orada size geim vastalar yarattk. (Araf, 7, 10)Adem ve Havva yasaklanan aa dnda Cennette diledikleri eyi yiyebiliyorlard; Dedik ki: Ey dem! Sen ve ein cennete yerlein. Orada dilediiniz gibi bol bol yiyin, ama u aaca yaklamayn, yoksa zalimlerden olursunuz. (Bakara, 35)

8III. NSAN VE KTSATnsan Dnyaya belli sre yerlemek ve ondan faydalanmak zere gnderilmitir: Derken, eytan ayaklarn oradan kaydrd. Onlar iinde bulunduklar konumdan kard. Bunun zerine biz de, Birbirinize dman olarak inin. Sizin iin yeryznde belli bir sre barnak ve faydalanma vardr dedik. (Bakara, 36) Allah, dedi ki: Orada yaayacaksnz, orada leceksiniz ve oradan (mahere) karlacaksnz. (Araf, 25)

9IV. SLAMIN MALA VERD DEERMal Nedir?Mecellenin mal tarifi: Mal, tab insn mail olup da vakti hcet iin iddihar olunabilen eydir ki menkule ve gayri menkule amil olur. (Mad. 126)Bu madde yle ifade edilir:Mal, insan doasnn/tabiatnn arzulad, ihtiya iin biriktirilebilen eyler olup, menkul ve gayri menkulleri kapsar.slam Dininin haram kld nesneler mal kabul edilemez.Maln Gnmzdeki Tarifi: nsan ihtiyalarn karlayan ve iktisadi deeri olan eye mal denir.

10SLAMIN TEMEL HEDEFLER NDE MALIN KONUMU(Makasd-i eria ve Mal)1111SLAMDA MAL NEMLDR Allahn, sizin iin ayakta durma/geim kayna kld mallarnz akl ermezlere vermeyin. O mallarla onlar besleyin, giydirin ve onlara gzel sz syleyin. (Nisa, 4/5)

12SLAMDA MAL HAYR OLARAK NTELENR ( (Bakara, 2/180inizden birine lm gelir de geriye mal (Hayr) brakm olursa (o mal) ana-baba ve en yaknlarna belirli oranda paylatrmak zerinize farz klnmtr. Bu, Allahtan takva sahiplerine yklenmi bir grevdir. 13Kim mal uruna ldrlrse ehit olur. Hadis13V. SLAMDA MAL EDNME YNTEMLERMAL MBADELESNDE TEMEL LKE: MALLAR BATIL YOLLARLA EL DETRMEMELDR Ey iman edenler! Mallarnz aranzda batl yollarla yemeyin. Ancak karlkl rza ile yaplan ticaretle olursa baka. Kendinizi helk etmeyin. phesiz Allah, size kar ok merhametlidir. (Nisa, 4/29)

14MERU MAL EDNME YOLLARIhraz,Miras,VasiyetHibe,nfak / Sadaka (Zekat),Ticareta) Alm Satmb) Ortaklk15BATIL MAL EDNME YOLLARIRvet, (Bakara, 2/188)Hrszlk, (Maide, 5/38-39)Gasp (Maide, 5/38-39)Dini Kullanmak,(Tevbe, 9/34)l ve Tartda Hile, (Mutaffifin, 83/1-5)Kumar (Maide, 5/90-91)Faizcilik16VI. TCARETTE TEMEL LKELER1. Ticaret Karlkl Rzaya Dayal Olmaldr:

Ey iman edenler! Mallarnz aranzda batl yollarla yemeyin. Ancak karlkl rza ile yaplan ticaretle olursa baka. Kendinizi helk etmeyin. phesiz Allah, size kar ok merhametlidir. Kim haddi aarak ve zulmederek bunu yaparsa, onu cehennem ateine atacaz. Bu, Allaha pek kolaydr. (Nisa, 4/29, 30)

17VI. TCARETTE TEMEL LKELER2. Kumar Haramdr.

Ey iman edenler! (Akl rten) iki (ve benzeri eyler), kumar, dikili talar ve fal oklar ancak, eytan ii birer pisliktir. Onlardan kann ki kurtulua eresiniz. (Maide, 5/91) eytan, iki ve kumarla, ancak aranza dmanlk ve kin sokmak; sizi Allah anmaktan ve namazdan alkoymak ister. Artk vazgeiyor musunuz? (Maide, 5/91)Bu yzden aldatmak yasaktr.

18VI. TCARETTE TEMEL LKELER3. l, Tart ve Hesaplamada Hile Haramdr: ltnzde lmeyi tam yapn, doru terazi ile tartn. Bu daha hayrl, sonu bakmndan daha gzeldir. (sra, 35) 1 2 3 4 5lde ve tartda hile yapanlarn vay hline! (Mutaffifin,1), Onlar insanlardan (bir ey) lp aldklar zaman, tam lerler. (Mutaffifin,2), Fakat kendileri onlara bir ey lp, yahut tartp verdikleri zaman eksik lp tartarlar. (Mutaffifin,3). Onlar, byk bir gn; (insanlarn, lemlerin Rabbinin huzurunda duracaklar gn) iin diriltileceklerini sanmyorlar m? (Mutaffifin,4,5)

19VI. TCARETTE TEMEL LKELER4. Ticarette/ rnde Kalite Temel lkedir. Allah, iinizden, iman edip de salih ameller ileyenlere, kendilerinden nce geenleri egemen kld gibi onlar da yeryznde mutlaka egemen klacana, onlar iin honut ve raz olduu dinlerini iyice yerletireceine, yaadklar korkularnn ardndan kendilerini mutlaka emniyete kavuturacana dair vaadde bulunmutur. Onlar bana kulluk eder ve bana hibir eyi ortak komazlar. Artk bundan sonra kimler inkr ederse, ite onlar fasklarn ta kendileridir. (Nur, 24/55)Yaplan akitlerde akit konusu mal veya hizmetin salam, hasarsz ve kullanlabilir (selamette) olmas temel kuraldr.

20VI. TCARETTE TEMEL LKELER5. Faiz Kesinlikle Yasaktr6. slam Dininin Haram Kld Nesnelerin Sat Yasaktr7. slam Dininin Koyduu llere Aykr Ticaret ekilleri Yasaktr 8. Karaborsaclk Yasaktr9. sraf Yasaktr10. Paray (altn ve gm) hi harcamakszn yp biriktirmek yasaktr.

21VII. SLAMDA FAZ YASAIFAZN TANIMIFaizin fkhtaki tanm: Faiz; ticari ilemde karl olmakszn art koulan fazlalktr.Faizin gnmzdeki tanm:Faiz; bortan (krediden) salanan gelire denir.Faizli ilem; gelir amal bor ilemidir.22FAZN TANIMI

1) 100 kg asl borcun karl2) 10 kg karl olmayan fazlalk (FAZ)

23FAZN TANIMI1) 6000 TL asl borcun karl2) 2000TL karl olmayan fazlalk (FAZ)

Faiz: Ayn niteliklere sahip iki mal farkl miktarlarda deitirmektir.24TCARETN TANIMI

1) Mteri para verdi2) Satc paradan baka bir mal (muz) verdiBey: Bir mal baka bir mal ile deitirmektir.25TEVRATTA FAZ YASAITevratn Faize Bak: Tevrata gre faiz haramdr: Tevrat, k 22/ 25; Levililer 25/ 35,36,37; Tesniye 15/1-8; Tesniye 23/19-20; Yeremya 15/10. Yahudiler dier din mensuplarna faizle bor vermeyi caiz grmlerdir: (Tesniye, 23/ 20). Kur'n bu durumu onlarn helak sebebi olarak gstermitir (Nis, 4/ 161). Yani onlarn bu anlay aslnda Tevratta yer alan faizin her halde haram olduuna dair hkm tahrif ettikleri anlamna gelmektedir.26NCLDE FAZ YASAIncilin Faize Bak:ncilde faizle ilgili olarak yle denir: Birilerine ondan bir karlk ummak iin dn verirseniz, bunun iin hangi teekkr beklenir? Gnahkrlar da bir ey almak iin birbirlerine dn verirler(Luka,6/34).Hristiyanlkta faiz kilise tarafndan XVI. Yzyla kadar haram kabul edilip yasaklanmt.lk defa, Calvinin (.1564) youn gayretleriyle Cenevrede 1574 ylnda faize resmen izin verildi.27KURANDA FAZ YASAIFaizi Haram Klan Ayetler:1- ( 39)(1) nsanlarn mallar iinde artsn diye faize verdiiniz ey Allah katnda artmaz. Allahn rzasn gzeterek verdiiniz zekta gelince ite onlar (mallarn ve sevaplarn) kat kat artranlardr Rum, 30/ 39. 2 - (130 )(2) Ey man edenler! Ribay kat kat arttrlm olarak yemeyin. Allahtan saknn ki kurtulua eresiniz Al-i mrn 3/ 130. 3- ( 161)(3) ..ve men edildikleri halde faizi almalar ve haksz yollarla insanlarn mallarn yemeleri yznden, onlarn (Yahudilerin) kfre sapanlarna korkun bir azap hazrladk (Nisa 4/ 161).

2828KURANDA FAZ YASAI4- (275)(4) Faiz yiyenler, eytann peine taklp akln eldii kimsenin davranndan farkl bir davran gstermezler. Bu onlarn alm-satm tpk faizli ilem gibidir demeleri sebebiyledir. Allah, alm-satm hell faizli ilemi haram klmtr. Kime, Rabbinden bir uyar gelir de faize son verirse, gemite olan kendinindir. Onun ii Allaha aittir. Kim faizcilie dnerse ite onlar cehennemliktir. Onlar orada temelli kalacaklardr (Bakara, 2/ 275). 5- (276)(5)Allah faizi eksiltir, sadakalar bereketlendirir. Allah kfrde ve gnahta srar eden hi kimseyi sevmez(Bakara, 2/ 276)

6 - (278)(6) Ey iman edenler! Allahtan korkun, faizden kalan alacaklarnz terk edin. Eer inanm kiilerseniz (byle yaparsnz) (Bakara, 2/ 278).29KURANDA FAZ YASAI7- (279)Byle yapmazsanz bilin ki; Allah ve Elisi tarafndan bir savala yz yze gelirsiniz. Eer tevbe ederseniz ana mallarnz sizindir. Bylece ne hakszlk edersiniz ne de hakszla urarsnz(Bakara, 2/ 279).8- (280)Borlu darlk iinde ise, rahata ulancaya kadar beklenir. (Borcu) sadaka saymanz sizin iin hayrldr. Bunu bir bilseniz! (Bakara, 2/ 280).

3031Kuranda Faizin likilendirildii Dier Mal Transfer Yntemleri1- Riba ve Zekat Karlatrmas- ( 39)2- Riba ve Sadaka Karlatrmas (276)3- Riba ve Ticaret / Alm-Satm Karlatrmas (275)4- Riba ve Bor likisi (279) (280)SNNETTE FAZ YASAIHz. Peygamberin Faizi Yasaklayan Hadisleri 1) Cahiliye faizi kaldrlmtr. (Mslim, Hc, 19; Eb Dvd, Byu, 50; bn Mce, Sne, Mensik, 76; Mlik, Muvatta, Byu, 83). 2) Faiz; -irk, sihir, haksz yere adam ldrme, yetim mal yeme, savatan kama ve namuslu kadna iftira etme gibi- mahvedici yedi byk gnahtan biridir. (Buhr, Vasya,2).3) Faizi yiyene, yedirene, bu ilem iin hitlik ve ktiplik edene lanet olsun. (Mslim, Mskt, 105, 106).4) Faizcilikle zenginleenlerin sonu mutlaka fakirliktir. (bn Mce, Ticret, 5) Dikkat ediniz! Cahiliye devrinden kalma faizin hepsi kaldrlmtr. Sadece ana paray alacaksnz. Bylece ne zulmetmi ne de zulme uram olursunuz. (Eb Dvd, Byu, 5).

32KNC BLM BANKACILIK SSTEMLERI. Faizli Bankaclk Sistemi: Ortaya k ve Temel FelsefesiII. Faizsiz Bankaclk Sistemi: Ortaya k ve Temel lkeleri

33I. Faizli Bankaclk Sistemi: Ortaya k ve Temel Felsefesilk Faizli Bankalar: Banka Mabedler (Eski Yunan ve Msrda)ada Faizli Bankalar: - Venedik (talya)1157.- Cenova (talya) 1170. - Barcelona (Ispanya) 1401.- Venedik (talya) 1578; ad Banco Della Pizzadi Rialto. - Amsterdam (Hollanda) Amsterdam Bankas 1609.-ngiltere Bankas, 1694,- Fransa Bankas 1800, -Raybank (Almanya) 1875,34Faizli Bankacln Finansal Sistemdeki Rol

Sermaye Toplama Yntemleri1) Cari/Vadesiz Hesap (Bor)2) Vadeli Hesap (Bor)

Sermayeyi Deerlendirme Yntemleri

1) Kredi kullandrma (Bor)

Borlu-Alacakl likisiBorlu-Alacakl likisi

1000 TL %10 Faizle1000 TL % 20 Faizle1200 TL Geri deme1100 TL Geri deme3535II. Faizsiz Bankaclk Sistemi Ortaya k ve Temel FelsefesiDNYADA Modern anlamda faizsiz bankacln olup olamayaca tartmas 1940 ve 50li yllarda balamtr. ada anlamda ortakla dayal ilk faizsiz banka 1963 ylnda Msrn Mit-Ghamr kasabasnda Ahmed en- Naccar tarafndan kurulmutur. 1971 ylnda Msr devletinin de desteiyle Nasr Sosyal Bankas, faizsiz olarak alan bir ticari banka olarak kurulmutur. Nasr Sosyal Bankasnn kurulmasyla faizsiz bankaclk teoriden pratie dklmtr. 1974 ylnda ise slam Kalknma Bankas (Islamc Development Bank IDB) kurulmutur. Faizsiz bankaclk sektrnn en belirgin kurumlar; 1975te kurulan Dubai slam Bankas, 1977de kurulan Kuveyt Finans Evi (Kuwait Finance House), 1977de kurulan Msr ve Sudan Faisal slam Bankas, 1981de kurulan Dar al-Maal al-Islami ve 1982de kurulan Al Baraka grubudur.

36TRKYEDETrkiye'de 16.12.1983 gn ve 83/7506 sayl Bakanlar Kurulu Kararnamesi ile zel Finans Kurumlar'nn kurulmasna imkan salanmtr. Trkiyede ilk katlm bankalar, Faisal Finans (hisseleri sonradan devralnarak ismi Family Finans olarak deitirilmitir.) ile Al Baraka Trk (1985) olmutur. Onu Kuveyt Trk Evkaf Finans Kurumu A. (1989) izlemi, 1991de Anadolu Finans Kurumu A., 1995te de Asya Finans ile yaanan ekonomik krizde tasfiyeye urayan hlas Finans kurulmutur. 2005 Aralk aynda Family Finans ile Anadolu Finans, Trkiye Finans Katlm Bankas A. adyla birlemilerdir. Asya Finans nvan yannda Bank Asya ismini de kullanmaktadr.zel Finans Kurumlar, 2005 ylnda yaplan kanun deiikliiyle Katlm Bankasna dntrlm ve geliimleri yolunda nemli bir adm atlmtr.3737FAZSZ BANKACILIIN TEMEL LKELER1. Faizsizlik ilkesi (Kredi sisteminin terki),

2. Katlmclk ilkesi (Ortaklk sisteminin uygulanmas),

2. Tm haramlardan kanma ilkesi

3. Finansal rnlerin meruluu ilkesi

4. Sosyo-ekonomik kalknmay gzetleme ilkesi

5. nan ve Ahlakilik lkesi

3838Faizi yasaklayan ayetler: Bakara 2/ 275, 276, 278 , 279 , 280; Al-i mrn 3/ 130; Nisa 4/ 161; Rm 30/ 39.

Faizsiz Bankacln Finansal Sistemdeki Rol

Sermaye Toplama Yntemleri 1) Cari Hesap (Karz) 2) Katlma Hesab (Mudarabe)

Sermayeyi Deerlendirme Yntemleri

Mudarabe Muareke Murabaha Kiralama (Leasing) Borsa lemleri (Hisse senedi, Sukuk) Dier Yatrm lemleriSelemstisnaMzaraaMsakaat

Karz ve Emek-Sermaye Ortakl (Mudaraba)Otaklk ve Ticaret likisi

3939NCBLMFNANSMAN YNTEMLER40I. slamn Reddettii Finansman Yntemi; Faizli Bor likisislamn reddettii temel finansman yntemi faizli bor ilikisi ile finansman salanmasdr. Bu yntemde, sermayeyi ya da mal elinde tutan kii ya da kurulu, karlksz kazan salamak maksadyla sermayesini ya da maln, finansman a yaayanlara ya da mala muhta olanlara faiz artyla bor olarak vermekte ve vade dolduunda da anapara (ya da anamal) ve faizini tahsil etmektedir. Faiz ilk alardan beri dn verme muameleleriyle birlikte gelimi ve ortaya kt andan itibaren en bata din adamlarnn, sonra filozoflarn, devamnda da maliyeci, hukuku ve iktisatlarn inceleme konusu olmutur. lkalarda Eflatun (m.. 427-347) ve Aristo (m.. 384-322) paradan para kazanmay doru ve ahlk bulmamtr. Dinler de faiz konusunu ele almtr. Tevratta faiz yasaklanmtr. Kurn- Kermde faiz kesin ve tehdit edici ifadelerle yasaklanmtr.41II. slam Dininin Kabul Ettii Finansman YntemleriA. Karlksz Finansman YntemleriKarlksz finansman denilen yntemde aslnda finansman a yaayan ya da bir mala gereksinim duyan kimseye iyilik sz konusu olmaktadr. (Zekt, sadaka, adak, vakf, hibe, vasiyet ve hatta baz keffaretler bu ksma girebilir.)42B. Herhangi Bir Getirisi Olmadan Geri demesi Yaplan Finansman Yntemleri1. Karz- Hasen (Faizsiz Para veya Misl Mal Borcu)Bir kimseye standart bir mal ya da paray bor olarak verip bir mddet sonra fazlalk art komakszn sadece verilen miktar geri almaktr. Karz ilikisinde bor veren lehine bir menfaat art koulmamaldr. nk artl bir ekilde menfaat salanan borlar faiz olarak deerlendirilmitir. Karz alan kii ilem balangcnda art koulmad takdirde karz verene daha fazla deme yapabilir, ona bir takm avantajlar salayabilir. Ancak bunun kesinlikle balangta art koulmamas gerekir. Karz ilikisinde para veya misl mal dn alan taraf dn ald eyin bizatihi kendisini deil mislini geri demektedir.432. riyet

htiya duyulan kyem mal (standart olmayan mal) herhangi bir cret talep etmeksizin dn vermektir. riyette eyann mlkiyetinin deil, menfaatinin bir bakasna temliki sz konusudur.

riyet ilikisinde mal kullanmak zere dn alan kii maln mislini deil bizatihi kendisini geri iade etmektedir.44C. Getirisi Olan / Olabilen Meru Finansman Yntemleri1. Ortaklk (irket)- irket (ortaklk) bir terim olarak yle tanmlanr: Bir ey zerindeki hakkn iki ya da daha fazla kimseye ait olmasdr.Ortaklk en basit ayrmla iki eittir: Mlk Ortakl: irket akdi olmakszn iki ya da daha fazla kiinin bir mal zerinde satn alma, hibe, vasiyet ve miras gibi yollarla ortak olmalardr (Mecelle, md: 1060). Akit irketi: ki ya da daha fazla kiinin, kazan salamak amacyla, sermayelerini veya emeklerini birletirmek ya da sermaye koymadan birlikte veresiye mal ya da bor alarak ticaret yapmak suretiyle ortaklk kurmalardr (Mecelle, md: 1329).2. Vadeli Sat- slam hukukularnn ounluu vadeli bedel karlnda mal satn onaylamlardr. Hatta bn Battl el-Kurtub (. 449/1057) veresiye satn caiz olduu konusunda gr birlii (icm) bulunduunu sylemitir.453. Selem Bir kiinin pein bedel karlnda ileride teslim etmek zere bir miktar misli mal satmasdr. Selem de faizsiz yoldan finansman an kapatmak iin kullanlan bir yntemdir. Peygamber Efendimiz yle buyurmutur: Kim bir eyde selem akdi yaparsa; belirli lde, belirli tartda ve belirli zamana kadar yapsn. 4. stsn (Eser Szlemesi)- stsna akdi pein ya da vadeli bir bedel mukabilinde bir maln yaplp / imal edilip teslim edilmesi ilemidir.5. care (Kira / Hizmet Szlemesi)- Belirli bir menfaatin, belirli bir sre iin belirli bir fiyat karlnda satlmasdr.46III. Meruiyeti Konusunda slam Bilginlerinin Gr Ayrlna Dtkleri Finansman YntemleriA. Bey bil-Vefa (Vef Sat, Geri Alma artl Sat)Bu satta satlan maln bedeli anlalan mddet sonunda alcya aynen iade edildii takdirde satlan maln geri alnmas sz konusudur. Burada taraflar daha en batan mal iin denen bedelin alcya geri denmesi durumunda maln geri satlmas konusunda da anlarlar. ounlua gre bu sat tr caiz deildir.Vefa Satnn Rehin Kabul EdilmesiVefa satn caiz gren baz alimler bu sata rehin hkmlerini uygulamlardr.Vefa satna konu mal ne alc ne de satc tarafndan bakasna satlamaz (Mecelle, md: 397). Mal telef olursa deeri bortan mahsup edilir. (Mecelle, md: 399). Maln telef olmasnda mterinin (bor verip mal elinde rehin tutann) bir kusuru varsa bu mteri zarardan sorumludur. (Mecelle, md: 401).47Vefa Satnn Sahih Sat Kabul EdilmesiVefa satn caiz kabul eden baz limler bu satn sahih bir sat akdi olduu grndedirler. Dolaysyla Vefaen satlan mal, mteri tarafndan kullanlabilir, kiralanabilir, menfaatinden istifade edilebilir. Vergisi ve tamiri alcya ait olur. Mal telef olursa hi kimse dierinden hak iddia edemez.

Bununla birlikte vefa sat sahih satn btn sonularn dourmaz. rnein alc vefaen satn ald mal bir bakasna satamaz.48B. Bey bil-stilal (Geri Kiralama ve Alma artl Sat)Vefa yoluyla alnan bir mal, alc ya bizzat kullanr ya da kiraya verir. Bizzat kullanmayan alclar genelde bu mal satcsna kiraya verirler. te bylesi bir szlemeye istill sat denir.C. Teverruk

Bir maln taksitle alnp, satcsndan baka birisine pein satlmasdr (beyut-teverruk).D. yne Sat

Taksitle alnan mal, tekrar satcsna pein satlrsa beyul-yne adn alr. - filer taksitle alnan maln, kabzedildikten sonra tekrar satcsna daha az ya da daha ok bedelle satlmasnda bir saknca grmezler. bn Hazm ez-Zhir (. 456/1063) de iyne satn caiz grr.- yne sat konusunda Hanef ve Hanbel mezheplerinde hakim kanaat menf yndedir. Yani byle bir alm satm haramdr (ya da mekruhtur) ve caiz deildir.49DRDNC BLMFAZSZ BANKACILIKTA FON TOPLAMA VE FON KULLANDIRMA YNTEMLER50I. Faizli Bankalarda Fon Toplama ve Fon Kullandrma YntemleriA. Faizli Bankalarda Fon Toplama YntemleriFaizli bankalar iki yolla mevduat toplar:1. Vdesiz HesapVdeye balanmam ve istenildiinde herhangi bir fiz tahakkuk ettirilmeden geri ekilebilme imkan veren hesaplara vdesiz mevduat hesab denir. Bankalarn vdesiz hesaplarna yatrlan paralar, bankalara fizsiz olarak verilmi bor hkmndedir. Yani hesap sahibi, mevduat miktarnca bankadan alacakl durumundadr. Bankalar, bu mevduat diledii gibi kullanr ve elde ettii kr kendi hesabna kaydeder.2. Vdeli HesapVadeye balanm ve vade sonunda bankann fiz demeyi taahht ettii hesaplara vadeli mevduat hesab denir.51B. Faizli Bankalarda Fon Kullandrma ve Mevduat Deerlendirme Yntemleri- Bankalarn ana kazan kalemi satn aldklar devlet tahvillerinin fizleri ile zel sektre kullandrdklar fizli kredilerdir.1. Tahvil ve Hazine Bonosu- Tahvil ve bono birer fizli bor senedidir. Bunlar alan ile satan kii ve kurulular, fizle bor veren ve fizle bor alan konumundadr.2. Fizli Krediler52II. Fizsiz Bankaclkta Fon Toplama ve Fon Kullandrma YntemleriA. Faizsiz Bankaclkta Fon Toplama Yntemleri1. Cri HesapTanm: Gerek veya tzel kiiler tarafndan alan, istenildii zaman tamamen veya ksmen geri ekilme zellii tayan, karlnda faiz veya kr denmeyen hesaplara car hesap ad verilir.Fkhi Temeli: Car hesap szlemesi karzdan (dn) ibarettir. Cri hesap, fizli bankaclktaki vdesiz hesap ile ayndr. Bu hesaplara yatrlan mevduat, faizsiz bankaya verilmi bor olarak deerlendirilir.Faizsiz banka bu hesaplara yatrlan fonu iletir ve krn kendisi alr.Bu hesaplardaki paralarn banka tarafndan kullanm srasnda yanl ticri tercihler sebebiyle yok olmas durumunda, faizsiz banka hesap sahiplerine borcunu demekle mnferit olarak ykmldr.532. Katlma HesabTanm : Katlm bankalarnn kr ve zararna katlma amacyla alan hesaplara katlma hesaplar denir.Fkhi Temeli: Banka ile hesap sahibi arasndaki iliki karz deil ortaklktr. Bu ortakln fkhtaki ismi mudrabedir. a. Katlma hesab aan kii ya da kurulularla faizsiz banka arasndaki iliki emek sermaye ortakldr (mudrebe).b. Banka ile hesap sahibi, ortakln ne kadarlk bir vdeye bal olaca konusunda anlarlar. c. Banka, katlma hesab aanlara mutlaka kr edeceini taahht edemez. d. Katlma hesaplarna yatrlan mevduatlarn 50.000 TLlik ksm Tasarruf Mevduat Sigorta Fonunun gvencesi altndadr. e. Havuzlarda biriken mevduat, faizsiz bankaclk enstrmanlaryla deerlendirilir. Ortaya kan kr ya da zarar, yine parann cinsi ve vdesine gre havuzlara aktarlr.54Ancak bu gerekte bir kar ve zarar ortakl deil, mudarabedir.54Emek Sermaye Ortaklnn Temel zellikleri1. Mudarebe ortaklnda kar, taraflarn anlamasna gre paylalr. Zarar sermayedar tarafndan karlanr. gc sahibinin zarar, igc kaybdr.2. Karn paylamna gemeden nce sermaye ve masraflar ayrlr kalan net kar paylalr.3. Mudrip (emek sahibi), ihmal, kusur ya da kast olmaz ise mudrebe malnn telef olmas durumunda bunu tazmin ile sorumlu tutulamaz. 4. Verilen sermayeye gre oransal veya maktu (miktar belirli) bir kr nceden taahht etmek mmkn deildir.5. Sermaye ve kr garanti edecek bir rehin veya kefalet art ileri srlemez. Ancak mudribin ihmal, kast ve kusuru ile doabilecek zararlar tahsil iin kefil veya rehin istenebilir.55B. Faizsiz Bankaclkta Fon Kullandrma ve Mevduat Deerlendirme Yntemleri1. Murabahaa. Klasik MurabahaMurabaha (satc tarafndan maliyet fiyat ve kar oran aklanan sat) slam Ticaret Hukukunda gven esasna dayal alveri szlemeleri arasnda yer alr. Bu alverite satc maln kendisine maliyetini mteriye aklamakta ve bu maliyet zerine bir miktar kar koyarak satmaktadr.b. ada MurabahaBu yntemde mteri satn almak istedii mal grr, beenir ve pein fiyatn renir. Daha sonra Katlm Bankasna gelerek pein fiyatn rendii maln alnp kendisine vadeli olarak satlmasn ister. Katlm Bankas mteriyi deerlendirir, deme gcn aratrr, eitli teminatlar alr ve mteriye ne kadar vade fark uygulayacan aklar. Sonra da mal pein fiyata satcdan alp, vadeli olarak mteriye satar.

56Murabaha leminde Dikkat Edilecek Hususlar- Mal, hizmet ya da mali hak gerekten var m?- Bu mal, hizmet ya da mali hak satlabilir mi?- Bu mal ya da mali hak taksitli satlabilir mi?- Satc ile nihai alc anlamay tamamlam m?Alm satm gerek bir ilem mi?

Bu aamalar tespit edildikten sonra: lem konusu ey muhakkak surette satn alnmaldr. lem konusu ey muhakkak surette mteriye satlmaldr.572. care (Kira ve Hizmet Szlemeleri), cara Mntehiye bit-temlk (Leasing / Finansal Kiralama (Mlkiyetin Devri le Sona Eren Kiralama Szlemesi)care, slam Hukukunda gerek menkul ve gayrimenkul mallarn kiralanmas akitlerini gerekse i ve hizmet szlemelerini kapsamna alan bir kavramdr. Kira konusu eyin slam Hukukuna gre meru olmas gerekir. Katlm Bankas, faizsiz bankaclk ilkelerine uygun olan her trl kira finansman ile hizmet (eitim, salk vs.) finansmann salayabilir. Burada en nemli nokta; mterinin kiralamak istedii eyi veya almak istedii hizmeti nce kurumun kiralam veya alm olmasdr. Mlkiyetin devri ile sona eren kira akdi / leasing ise kira akdi + sre sonunda czi bir bedelle sat akdi veya kira akdi + hibe (ba) akdi yntemiyle yaplan yeni bir akit trdr583. Ortaklklara. Emek-Sermaye Ortakl (Mudarebe)Katlm Bankas, emek sermaye ortaklnda emek sahibi olabilecei gibi, sermaye sahibi de olabilir. Katlm Bankasndaki, katlma hesaplar emek-sermaye ortakl sistemi ile altrlmaktadr. Burada mteriler sermaye sahibi konumunda iken, Katlm Bankas emek sahibi konumundadr. Katlm Bankas, kendi z sermayelerini veya hesaplarda biriken paralar iletirken sermaye sahibi sfatyla emek-sermaye ortaklklar da kurabilir.59Bu ortaklk taraflarn sermaye olarak belli oranda para koymalar ile gerekleir. rnein Katlm Bankas ile bir baka kii ya da kurulu 500er bin $ koyarak ortaklk kursalar, bu ortakla sermaye ortakl / mareke denilir. Bu ortakln da kendine zel artlar bulunmaktadr:

Kar taraflarn anlamasna gre paylatrlr.Ortakla eit hisse ile katlmak art deildir.Taraflar bu ortakl sreklilik esas zere kurabilecei gibi, belli bir vade sonunda bir tarafn hisselerini dierine satmas esasna gre de kurabilirler.Taraflar zarar ortaklktaki sermayeleri orannda stlenirler.b. Sermaye Ortakl (Mreke)60FAZSZ BANKALARIN SERMAYEY DEERLENDRME LEMLER VE FIKH TEMELLER1. Murbaha: a. Tanm: Maliyet+karl sat. b. Teorik Temeli: Satm akdidir.

2. Mudrabe: (Emek ve Sermaye Ortakl) a. Tanm: Bir tarafn emek dier tarafn sermaye koyarak ticaret yapmak ve oluacak kr anlalan oranda paylamak zere kurduklar ortaklktr. b. Teorik temeli: Ortaklk akdidir; btn hukuk sistemlerinde tannr.

3. Mreke: (Sermaye Ortakl)a. Tanm: ki veya daha fazla ahsn belirli bir sermaye koyarak, i yapmak ve oluacak kr veya zarar paylamak zere kurduklar ortakla denir.b. Teorik temeli: Ortaklk akdidir; btn hukuk sistemlerinde tannr.

4. Finansal Kiralama (Leasing):a. Tanm: Maln mlkiyetinin temlki ile sona eren kiralama akdi. b. Teorik temeli: Kira ve satm veya kira ve hibe birlikteliinden oluan bir akittir; ounluk meru grr.

5. Borsa Yatrm lemleri: Meru temelli hisse senedi yatrm / Ortaklk.61611. Banka Kart Kullandrma a. ATM Kart: -Tanm: Nakit ekme veya mal ve hizmet almada kullanlan karttr. -Fkhi temeli: Bankann vermi olduu hizmetler karlnda cret / komisyon almas caizdir. Ancak bu komisyonu alp almamak kendi inisiyatifindedir..b. Kredi Kart:- Tanm: Hesapta para bulunmamasna karn nakit ekimi, mal ve hizmet satn alm ve baka bir takm bankaclk ilemleri iin kullanlan karttr. - Fkhi temeli: Duruma gre banka kefil, alacakl, kendisine havalede bulunulan (muhal aleyh) ve hizmet sunucusudur. Kart hamili ise kendisine kefil olunan, borlu, muhil (havalede bulunan) ve hizmetten yararlanandr. Banka bu kartla sunmu olduu hizmetler varsa bu hizmetler karlnda cret alabilir. Ancak verilen kredi karlnda sadece fiili masraflar ve dnem sonunda enflasyon fark alnabilir.- Kredi kartnn takside imkan vermesi halinde murabaha yntemi hzl bir ekilde uygulanmaktadr.FAZSZ BANKALARIN YAPTII DER BANKACILIK LEMLER VE TEORK TEMELLER6262Ancak kredili mevduat hesabna bal bir kartn hkm deiir.FAZSZ BANKALARIN YAPTII DER BANKACILIK LEMLER VE TEORK TEMELLERc. ek ve Senet kabul ve Fatura Tahsili:Bu ilemler birer bankaclk hizmetidir. Hizmet karlnda gelir caizdir. ek ve senet kr(dr)mak veya faturalarn meblann kurumda kalmas karlnda bedel demek faizdir.d. AkreditifAkreditif fonlu ise genelde bir murabaha ileminden ibarettir.Akreditif fonsuz ise kefalet sz konusu olur. Kefalette ise fiili masraflarn alnmas mmkndr. Bununla birlikte bunun bir hizmet olduu ve dolaysyla cret de alnabilecei gr de bulunmaktadr.e. Teminat mektubuTeminat mektubu bankann mterisine kefil olmas olarak deerlendirilir. . Kefalette ise fiili masraflarn alnmas mmkndr. Bununla birlikte bunun bir hizmet olduu ve dolaysyla cret de alnabilecei gr de bulunmaktadr.f. Kambiyo ilemleri : (Farkl para birimlerinin alm satm)- lem pein ise caizdir.63BEN DNLEDNZ N TEEKKR EDERM.HELAL KAZANMA VE HELAL YOLDA HARCAMA GAYRET ARIMIZ OLSUN!MEHMET ODABAI (Kuveyt Trk Katlm Bankas A.. Danma Kurulu)64