Dr. İsmail BAYTAK

ANADOLU

Hititler Siyasi Durumu

ESKİÇAĞ TARİHİ ve UYGARLIKLARI-II

3.Ders

• ORTA KRONOLOJİYE GÖRE HİTİT KRAL LİSTESİ

• ESKİ HİTİT DEVLETİ

• M. Ö. 1650-1620 I. Hattuşili (= II.Labarna)

• M. Ö. 1620-1590 I. Murşili (Babil'in zaptı 1594)

I. Hantili

I. ZidantaAmmunaI. Huzziya

• M. Ö. 1525-1500 Telepinu

• ORTA HİTİT DEVLETİ

• M. Ö. 1500 Tahurvaili

Alluvamna

II.Hantili

II.Zidanta/Zidanza

II.Huzziya

I.Muvattalli

• M. Ö. 1450-1420 I./II.TuthaliyaM. Ö. 1420-1400 I.ArnuvandaM. Ö. 1400-1380 II/III.Tuthaliya

• BÜYÜK İMPARATORLUK

• M. Ö. 1380-1345 I. ŞuppiluliumaM. Ö. 1345-1343 II. ArnuvandaM. Ö. 1343-1310 II. MurşiliM. Ö. 1310-1282 II. Muvattalli (Kadeş savaşı 1286)M. Ö. 1282-1275 III.Murşili (=Urhi-Teşup)M. Ö. 1275-1250 III.Hattuşili (Kadeş Antlaşması 1270)M. Ö. 1250-1220 IV.TuthaliyaM. Ö. 1220-1215 Kurunta (=Ulmi-Teşup)M. Ö. 1215-1210 III.ArnuvandaM. Ö. 1210-1200 II.Şuppiluliuma

HÜKÜMDARLAR ZAMANI AÇIKLAMA

I. Tuthaliya Yak. 1700 Varlığı tartışılmaktadır.

Puşarumma Yak. 1675

Papadilmah Yak. 1669

I. Labarna Yak. 1650

II. Labarna Yak.1650 –1620

Yeğeni

I. Murşili Yak. 1620-1590

Yeğen ve evlatlık

I. Hantili 1590- 1560 Enişte

I. Zidanta Yak. 1550 Damat

I. Ammunaş 1540- 1520 Oğul

I. Huzziya 1520- 1510 Telepinuş’un Kayınbiraderi

Telepinuş 1510- 1485 Enişte

Tahurwaili Yak. 1480

Alluwamna 1470- 1460 Telepinuş’un Damadı

HÜKÜMDARLAR ZAMANI AÇIKLAMA

II. Hantili? Alluwamna’nın Oğlu

II. Zidanta? Oğul?

II. Huzziya? Oğul?

I. Muwattaliş? ?

II. Tuthaliya Yak.1445– 1440 II. Huzziya’nın Torunu

I. Arnuwanda 1440- 1420 Dağmat ve evlatlık

II. Hattuşili Oğul?

III. Tuthaliya Oğul

I. Şuppiluliuma 1370- 1340 Oğul

II. Arnuwanda 1340- 1339 Oğul

II. Murşili 1339- 1310 Kardeş

II. Muwatalliş 1310- 1285 Oğul

Urhiteşup 1285- 1280 Oğul

HÜKÜMDARLAR ZAMANI AÇIKLAMA

III. Hattuşuli 1280- 1250 Amca

IV. Tuthaliya 1250- 1225 III. Hattuşuli’nin Oğulu

Ulmiteşup ? Muwatalli’nin Oğlu

III. Arnuwanda 1225- 1210 IV. Tuthaliya’nın Oğlu

II. Şuppiluliuama 1210- 1190 IV. Tuthaliya’nın Oğlu

• Eski Krallık (M.Ö. 1650-1500)

– I. Hattuşili (M.Ö. 1650-1620)

İlk kraldır

Başkent Hattuşa’dır.

II.Labarna olarak da bilinir.

• I. Hattušili hızla krallığını genişletmeye ve politik birlik sağlamaya koyuldu. Bu kralın genişleme politikası ekonomik amaçlara dayanıyordu. Buna göre, Assur ticaretinin kesilmesi ile gerekli kalay kaynakları da yitirilmişti ve alternatif kaynaklara ihtiyaç vardı. Anlaşılan Babil’den Fırat vadisi boyunca Akdeniz kıyılarına doğru giden rota bunun için seçilmişti. I. Hattušili ve ardıllarının politikalarını belirleyen hep bu rotanın denetimi olacaktı

Bu kralın ilk eylemi, Hattuša ve Kilikia Kapıları (Gülek Boğazı) arasındaki kentlerin ele geçirilmesi olmuştu. Buralar elde edildikten sonra, artık Kilikia’ya inilip Akdeniz’e ulaşmak mümkün olacaktı. Böylece Suriye-Mezopotamya bölgesinin eşiğindeki kaleler inşa edilecek ve ticaret yollarına yapılacak saldırılar için hazırlıklar tamamlanacaktı.

Alalah’ı ele geçirdikten sonra I. Hattušili, biraz daha kuzeydeki Urşu’ya ve Halep’in diğer müttefiklerine karşı harekete geçti. Ancak, daha düşmanı bütünüyle yok etmeden bu defa karşısına başka bir sorun çıktı. Karşısında, Batı Anadolu’da önemli bir güç olan Arzawa vardı

I. Hattušili’nin hedef aldığı düşman, bu yolun

kuzey ucunu denetleyen Halep idi.

Ancak Halep çok güçlü olduğundan, Hitit

orduları önce Alalah (Tel Açana) bölgesine

yürüdü. Alalah, bölgenin ana yerleşmesi

olmasından dolayı Halep için çok önemliydi.

Burasının kaybedilmesi ile Halep’in denize

açılımı engellenmiş oldu (yak. M. Ö. 1650-1600)

Hitit kralının Arzawa üzerine seferinin gerekçesi tam olarak bilinmemektedir. Muhtemelen kral, güneydoğu seferi sırasında arkadan saldırıya uğramış olmalıdır. Ya da kuzeybatıda önemli ticaret yolları üzerindeki Wiluša ele geçirilmek istenmiştir. Bu rotanın Balkanlar’dan Avrupa’nın zengin kaynaklarına kadar uzanan kalay yolu üzerinde olduğu düşünülmektedir

Kalay Kaynakları: Eski Anadolu’da ihtiyaç duyulan kalayın nereden getirildiği konusu her zaman problemlidir. Bu konuda birkaç görüş ya da yer gösterilmektedir. Bunlardan birisi Afganistan’dır.

Buna göre: Afgan kalayı karayolu ile Assur’a getirilmiştir. Bir diğer seçenek de, kalayın Afganistan’dan güneydeki kıyıya taşınması, sonra gemilerle Arap Körfezi’nden Mezopotamya limanlarına getirilmesi, oradan da eşeklere yüklenerek ırmak boyunca kuzeye taşınması ve Assur ticaret ağı vasıtasıyla Anadolu’ya dağıtılmasıdır

M. S. 1. yüzyılda ipek rotası

Bir süre sonra doğudan gelen Hurri saldırıları I. Hattušili’yi tekrar bu kesime yönlendirir. Bu dönemde Hattuša dışında bütün Hatti Ülkesi Hurrilerin eline geçmiştir. Ancak Hitit kralı birkaç yıl içinde Fırat’a kadar ilerlemiş ve Hurrileri Toros geçitlerine kadar sürmüştür. Bu sırada eski başkent Kuššara yeniden ele geçirilmiş olmalıdır.

Doğudaki başarılarına rağmen I. Hattušili, bölgede düşmanı olan Halep’i ele geçirememiş ve bu mücadeleler sırasında ölümcül bir yara da almıştır

• Eski Krallık (M.Ö. 1660-1460)

– I. Murşili (M.Ö. 1630-1600)

Babil’ı yıkarak Hammurabi sülalesine son verdi; İmparatorluğun Yakındogu’ya ve deniz kıyısına ulaşma politikasını saptadı; öldürüldü

sonrasında

– Kargaşa dönemi

I. Hattušili’den sonra tahta torunu I. Muršili geçmiştir. Bu kral da selefi gibi Kuzey Suriye ile ilgilenmeyi sürdürdü. Bu ticaret yolunun kuzey ucunda bulunan Halep oldukça güçlüydü. Güneydeki Babil ise zayıftı ama Halep’in müttefiki idi. Orta Fırat bölgesinde Mari ortadan kaybolmuş, yerine Hana Krallığı bölgedeki yeni güç olmuştur.

Hana.

Bölgede yer alan Babil ve Halep krallıkları Amorilerin; Hana ise İran dağlarından gelen Kassitlerin yönetimi altındaydı. I. Muršili, Hana ile ittifak yaparak Halep’i kuşatmak, ticaretini engellemek ve refahını azaltmak niyetinde olmalıydı. Nitekim I. Muršili M.Ö. 1595 yılı civarında Halep’i yakıp yıkmıştır. Böylece Güneydoğu ticaret yolu, en azından Orta Fırat’a kadar Hitit kontrolüne girmiştir

Hana.

Ancak elde edilen zaferler bölgenin kontrolünün bütünüyle Hititlerin eline geçmesi anlamına gelmiyordu. Nitekim, Muršili devam eden Hurri baskısı ve Hattuša’daki saray mücadeleleri yüzünden ülkesine geri döndü. Kısa bir süre sonra Muršili, eniştesi tarafından öldürüldü ve onun ele geçirdiği bölgeler de dağılmaya başladı

Daha sonra, Hanalımüttefikleri I. Muršili’yi Babil’e bir sefer yapmaya ikna etti. Kral, Fırat boyunca ilerleyerek Babil’e saldırarak Hammurabi hanedanına son verdi.

I. Muršili’den sonra Hurriler yeniden Kuzey Suriye ve Kilikia’ya ilerlemeye başladı. Eski Krallık’da Hantili döneminde (yak. M.Ö.1590-1560) ilk Kaška saldırıları başlar. Hantili, bu saldırılara karşı mücadele edebilmek için Anadolu’nun çeşitli yerlerine kaleler yaptırmıştır

Eski Krallık (M.Ö. 1500-1400)

Hantili (M.Ö. 1590-1560)

• Aynı zamanda, kesin olarak kanıtlanmasa bile, Hattuşa’daki bir kısım surların Hantili döneminde yapıldığı ve kuzeydeki kutsal Nerik kentiyle, Tiliura kentinin de bu dönemde Kaşka egemenliği altına girdiği söylenmektedir.

• Nitekim IV. Tuthaliya’nın bir kült metninde bu durum anlatılmaktadır:

• 1.Nerik Şehri Fırtına Tanrısına

• 2.ve Gaşgalılar Nerik Şehrini

• 3.Hantili zamanında mahvetmişlerdi

• 4.ve eskiden önceden dörtyüz yıl

• 5.ıssızlaştı.

• Nerik kentinin durumu ve taşıdığı önem bu metnin devamında da belirtilmektedir:

• 6.ve adı geçen Nerik Şehri Fırtına Tanrısı Hakmiş Şehrinde

• 7.idi. Ona bir tane sonbahar bayramı

• 8.ve bir tane ilkbahar bayramı yapıyorlardı (kutluyorlardı).

• 9.ve onun ayrıca bir bayramı yoktu.

• 10.ve Ona Hatti ülkesinin içinde

• 11.ve kurbanlar yapılmaktadır.

• 12.ve Hatti Ülkesi tamamen mahvoldu.

• _________________________________________________

• 13.Ben Tuthaliya

• 14.büyüdüğümde ve beni

• 15.Büyük Kral Hattuşili yukarı aldı (yüceltti).

• 16.ve beni Nerik Şehri Fırtına Tanrısına rahip yaptı.

• __________________________________________________

• 17.Babam tanrı olunca.

– Telepinu (M.Ö. 1535-1510)

Tahta çıkış yasasını çıkardı

İç kavgaları önledi

Arzawa ile anlaşma yaptı

• kralın asıl eşinden olan prens kral olacak

• yoksa, kralın ikinci eşten doğma bir oğul

• yoksa asıl eşinden olan kız

• = Hint-Avrupalı adet (ataerkil toplum) ve yerli adet (anaerkil)

Bu dönemde Arzawa ayrılarak bağımsızlığını kazandı. M. Ö. 1500 yıllarında Telepinu tahta geçtiğinde, Hitit krallığı yeniden Orta Anadolu Bölgesi ile sınırlı kalmıştı. Telepinu konumunu sağlamlaştırdı ve Kuzey Suriye üzerine yürüdü. Orta Toroslar civarında çeşitli zaferler kazandı ve Kilikia’daki Kizzuwatna Kralı ile ittifak yaptı.

Tarihçiler Hitit tarihinde Telepinu ile biten döneme Eski Krallık Dönemi ismini vermektedirler. Bu dönemde Hitit krallarının kazanımları geçici olmuştur. Ancak onların izledikleri politika, daha sonraki İmparatorluk Dönemi hükümdarları için bir model olmuştur.

Kral kapısı rekonstrüksyonu

• Büyük Krallık (M.Ö. 1400-1180)

HükümdarDönemi

(MÖ)Önemli Olaylar Akrabalık Durumları

I. Tuthaliya[9] 1400-? II. Huzziya'nın torunu(?)

I. Arnuvanda I. Tuthaliya'nın damadı

II. HattuşiliVarlığı, akrabalığı ve saltanat zamanı

tartışmalıdır

II. Tuthaliya[10] ...I. Arnuvanda'nın (veya II. Hattuşili'nin)

oğlu

Genç Tuthaliya ?-1350 Hiç hüküm sürmemiş olabilir. II. Tuthaliya'nın oğlu

I. Şuppiluliuma 1350-1322 Kuzey Suriye ve Mitanni ülkesini fethettiII. Tuthaliya'nın (veya II. Hattuşili'nin)

oğlu

II. Arnuvanda 1322-1321 I. Şuppiluliuma'nın oğlu

II. Murşili 1321-1295 Arzava ülkesini fethetti I. Şuppiluliuma'nın oğlu

II. Muvatalli 1295-1272 Kadeş Meydan Muharebesi II. Murşili'nin oğlu

III. Murşili 1272-1267 Urhi-Teşup olarak da bilinir. II. Muvatalli'nin oğlu

III. Hattuşili 1267-1237Urhi-Teşup'u sürerek tahta çıktı. Mısır ile

(Kadeş Antlaşması)'nı yaptıII. Murşili'nin oğlu

IV. Tuthaliya 1237-1209 III. Hattuşili'nin oğlu

Kurunta 1228-1227Krallıği kesin değildir. Çok kısa bir süre

için tahtı ele geçirmiş olabilirII. Muvatalli'nin oğlu

III. Arnuvanda 1209-1207 IV. Tuthaliya'nın oğlu

II. Şuppiluliuma 1207-1180 IV. Tuthaliya'nın oğlu

• Büyük Krallık (M.Ö. 1400-1180)

HİTİT İMPARATORLUK DÖNEMİ • Hitit İmparatorluk Dönemi yaklaşık M. Ö. 1450-1180 yıllarını kapsar.

Bazen Eski Krallık ve İmparatorluk dönemleri arasında Orta Krallık olarak

da adlandırılan ve Hititlerin gerileme dönemi sayılan karanlık bir dönem

de kullanılmaktadır.

– I. Tuthaliya

– II. Tuthaliya (1460-1440)

• Yakındoğu’daki çıkarlarını güvence altına aldı; onun sülalesi 250 y

boyunca Hitit ülkesi’ni büyük başarı ile yonetti

– I. Šuppiluliuma (1.380-1.345)

– II. Murşili (M.Ö. 1.345-1.315)

• kral ve önemli bir tarih yazıcısı

Bu dönemde Kizzuwatna kralı ile yapılan bir antlaşma, Fırat rotasını ele geçirmeye çalışan Mitannilere karşı (Hurriler) geçici bir başarı kazanıldığını göstermektedir.

Yine aynı dönemde, Mısır da Kuzey Suriye ile igilenmeye başlamıştır. M. Ö. 1440’dan kısa bir süre sonra Firavun III. Tutmosis Doğu Akdeniz kıyılarında ilerleyerek Halep’i ele geçirdi

The royal tombs of, from top to bottom,

Tutmosis III,

Horamhab and Queen Nefertari (New

Kingdom)

Hititler bu gelişmelerden memnun olmamalarına rağmen Mısır’a vergi vermeyi sürdürdüler. III. Tutmosis’in ölümü ile (M. Ö. 1436) Halep Mısır’a isyan ederek Mitanni Krallığına bağımlılığını ilan etti. Hitit tahtına geçen I. Tuthaliya, bu duruma müdahale etti. Önce Kizzuwatna ile ittifak tazeledi. Tahta çıkışından sonraki birkaç sene içinde Halep ve Mitanni krallarını yendi. Böylece Güneydoğu ticaret yolu bir kez daha Hititlerin eline geçmiş oldu

T. Şarruma ve Tuthaliya

Daha sonra batıya yönelen I. Tuthaliya, Arzawa ve Šeha Nehri Ülkesine seferler yaptı. Kuzeybatıda yer alan Aššuwa isimli Konfederasyon ele geçirildi.

Aynı tarihlerde Ahhiyawa Kralı Attaršiya’nın Hititlere bağımlı olan Madduwatta’ya en az iki defa saldırdığı bilinmektedir. I. Tuthaliya’nın kuzeybatı rotasındaki geçici başarılarına rağmen, bölgede kalıcı denetimi sağlayamadığı anlaşılmaktadır

Bu dönemde Hititler için problem olmaya başlayacak bir diğer bölge de kuzeydeki Kaška Ülkesi idi. Bu ülke, sözü edilen dönem ve sonrasında Hititler için önemli bir düşman olarak görülecektir

I. Tuthaliya kuzeydoğudaki Azzi-Hayaša’ya karşı da bir sefer düzenlemiştir. Bu sefer sırasında Fırat kıyısında bulunan (Elazığ yakınları) İšuwa ile de mücadele edilmiştir. İšuwa, Yakındoğu’nun en önemli bakır madenlerini içinde barındırmaktadır (Ergani madeni). Assurlu tüccarların uzun zamandır bildikleri bu madenlerin Hitit ve Mitanni sınırlarında yer alması bu mücadelenin sebebini açıklamaktadır

I. Tuthaliya dönemini bir yıkım dönemi izledi. Kuzey Suriye ve Kizzuwatna hızla kaybedildi. Kuzeyde Kaška, kuzeydoğuda Azzi-Hayaša, doğuda İšuwa gibi pek çok ülke saldırıya geçti.

Hitit Devleti bu saldırılarla öylesine zayıfladı ki, Arzawa kralı Güney Anadolu platosu üzerinden Kilikia Kapılarına kadar saldırdı. Muhtemelen Arzawa kralı da, Güneydoğu ticaret yolu ile ilgilenmekteydi ve uluslar arası bir şahsiyet olarak Hitit kralı ile boy ölçüşmeye çalışıyordu

Bu dönemdeki Hitit belgeleri bize Kaška

saldırılarını açık bir şekilde anlatmaktadır.

Nitekim Arnuwanda-Aşmunikal çiftinin (M.Ö.

1400-1370) ve I. Şuppiluliuma’nın (M.Ö. 1370-

1340) idareleri dönemine ait olan ve bu

dönemden öncesini anlatan bir metin şöyledir;

"Eskiden Hatti Ülkeleri düşman ülkeleri

tarafından yağmalanmıştı. Öte yandan Kaşka

düşmanı geldi. Hatti Ülkelerini mahvetti.

Nenaşşa Kenti’ni sınır yaptı..."

• Bu metinden yola çıkarak, Kaşkaların, Eski Hitit Devleti’nin çöküşü ve Orta Hitit Devleti’nin başlangıcında tarih sahnesine çıktıkları kabul edilmektedir. Yine Arnuwanda-Aşmunikaldönemine ait bir dua metninde Kaşka saldırıları çok canlı bir şekilde anlatılmaktadır:

7.Size bu ülkeleri (Kaşkaların yağmaladığı ülkeleri) saydık:

8.Gaştama, Taggaşta, Serişşa,

9.Tastareşşa. Takupşa, Kammama,

10.Zalpuwa, Nerik.11.Şimdi biz Büyük Kral Arnuwanda [ 12.ve Büyük Kraliçe Aşmunikal siz tanrılara [ ]13. ve siz [14.sürekli yalvarıyoruz.

• Batıda ise Arzawa’nın bu üstünlüğü uzun sürmedi. M. Ö. 1380 yıllarında Šuppiluliuma isimli genç bir prens Hitit kralı oldu. Bu kral, daha tahta çıkmadan önce kuzeydoğu, kuzey ve kuzeybatıda çeşitli zaferler kazanmıştı. Bu dönemde Mitanni’ye yapılan bir saldırı başarısızlıkla sonuçlandı. Ancak muhtemelen Išuwa geçici olarak yeniden ele geçirildi. Kizzuwatna ve Mitannilerin Kuzey Suriye’deki güçlü rakibi Hurri Ülkesi bir antlaşmayla Hititlere bağlandı

• Šuppiluliuma Mitannilere karşı yeniden harekete geçti. Kral, bu defa çok daha güçlüydü ve kısa bir süre içinde Fırat’ın batısındaki toprakları eline geçirdi. Bu dönemde Halep ve diğer Suriye devletleri alındı. Böylelikle Hititler bir defa daha Fırat yolunun başını tutmayı başarmıştı

• Šuppiluliuma, seleflerinden I. Muršili gibi ırmak boyunu takip ederek Babil’e inmeyi denemedi. Bu kral, Babil kralının kızıyla evlenerek bu amacına ulaştı. Bu dönemde Mitannilerin Išuwa’ya saldırması üzerine Hititler buna karşılık verdiler. Mitanni başkenti ele geçirildi ve kalan gücü yok edildi

• Yine bu dönemde Fırat’ın Akdeniz kıyısına en çok yaklaştığı

noktada bulunan Kargamıš ele geçirildi. Böylece Šuppiluliuma,

Kuzey Suriye’yi Hitit egemenliğinin sürekliliğini sağlayacak biçimde

örgütleyebildi. Kargamış ve Halep, kralın iki oğlunun yönetiminde

vassal devletlere dönüştürüldü

• Daha doğuda Mitannilerin yıkılmasıyla bağımsızlığını kazanan

Assur’dan kaynaklanan potansiyel tehlike karşısında Mitanni

Hititlere bağlanarak tampon devlet durumuna getirildi

Mısır Firavunu Tutankhamon ölünce, Onun dul eşi Šuppiluliuma’ya mektup

yazarak tahta geçecek bir oğula sahip olmadığından söz ederek, ölen kocasının

yerine, kendisiyle evlenip, firavun olması için Hitit kralından bir oğul istemiş;

fakat Mısır’daki muhalifler, firavun olarak bir saray görevlisini seçtiler ve Hitit

prensi öldürdüler. Ancak kralın oğlu yolda öldürülünce bu ittifak gerçekleşemedi.

Bu durum, Mısır’ın bile Hititlerin etki alanına girme noktasına gelmiş olduğunu

göstermektedir

uzun sürekleyecek çatışmaları başlangıcı

(sonucu = Kadeş Savaşı)

Mısır’dan veba salgını geldi;

oğlu öldü, 2. oğlu tahta geçti

• Šuppiluliuma, batıda doğudaki kadar büyük başarılar elde

edemedi. Batıda Arzawa ordularını, daha tahta geçmeden önce

yenmişti. Kral olduktan sonra Arzawa ordusunu Kilikia Kapıları

yakınlarındaki Mira ve Hapalla’ya kadar püskürttü. Ancak

muhtemelen Arzawa’yı ele geçiremedi ve bu bölge Hitit egemenliği

için tehdit olmayı sürdürdü

• Krallığın kuzeybatısında durum daha farklıydı. Šuppiluliuma, Suriye’deki kuvvetlerinin donanımı için (batıdan gelen) kalay kaynaklarına bağımlı idi. Bundan dolayı kral bu ticaret yolunu açık tutmak için elinden geleni yaptı. Bu kesimde yer alan Šeha Nehri Ülkesi, Arzawa’dan gelecek saldırıya karşı kalkan görevi görmekte idi. Muhtemelen Hititlere bir antlaşmayla bağlı olan Ahhiyawa da artık dost bir ülkeydi

• Šuppiluliuma devrinin sonlarında batıda Millawanda tehlikesi ortaya çıktı. Millawanda, Arzawa tarafından isyana ve Ahhiyawa’dan yardım istemeye ikna edildi. Bu olaylara Šeha Nehri Ülkesi ve Mira da karıştı. Šuppiluliuma, Kuzey Suriye ile ilgilendiğinden bu sorunun çözümü oğlu II. Muršili’ye kaldı

• Šuppiluliuma, kuzeydoğuda Azzi-Hayaša kralı ile ittifak yaptı.

Kuzeyde ise Kaškalar sorun çıkarmayı sürdürdüler. Kaškaların

sürekli saldırıları karşısında Hitit krallarının bu bölgeye yıllık

seferler düzenlemesi gerekmekteydi

• Šuppiluliuma, askerlerinin bir Suriye seferinden getirdikleri veba yüzünden öldü (yak. M. Ö. 1334). Kısa bir süre sonra büyük oğlu da ölünce tahta küçük oğlu II. Muršili geçti. Bu dönemde, Kargamıš ordusu tarafından desteklenen tampon devlet Mitanni, Assur’un saldırganlığını engellemekteydi. Mısır ise, etki alanını Kuzey Suriye’ye genişletmek konusunda isteksizdi

II. Muršili

• Böylece II. Muršili kuzeybatıya yöneldi. Babasının krallık döneminin sonlarında sorun çıkaran Millawanda çabucak yenildi. II. Muršili, daha sonra bütün gücüyle Arzawa ülkesine başarılı bir saldırı düzenledi. Bunun sonucunda Arzawa, muhtemelen hanedanın Hitit yanlısı bir üyesine ödül olarak verildi. Mira, Hapalla ve Šeha Nehri Ülkesi ayrıntılı antlaşmalarla Hititlere bağlandı. Böylece Arzawa, hem Hitit ülkesinden ve hem de kalay yolundan bu tampon devletler yoluyla ayrılmış oldu. Muhtemelen bundan sonra II. Muršili batıda bir sorun beklememiştir

• II. Muršili, diğer kesimlerde de benzer başarılar elde etti. Bu

dönemde Kaškalar kuzeyden saldırılarını sürdürmekteydi. II.

Muršili, ele geçiremediği düşmanlarını sınır kalelerinden oluşan

sağlam bir hat ardında denetim altında tutmayı başardı

• Daha doğuda Azzi-Hayaša başkaldırdıysa da, yine yenilgiye

uğradı. Asurluların eline geçmiş olan Mitanni, muhtemelen tekrar

Hitit egemenliğine alındı

• Bu dönemde imparatorluğun bütününde, bağımlı devletler

vasıtasıyla sıkı denetim ve sağlam örgütlenmeye önem

verilmektedir. Mısır’ın tekrar güçlenerek Kuzey Suriye ile

ilgilenmesi bu politikanın ne kadar gerekli olduğunu ortaya

koymaktadır. Anlaşılan II. Muršili, son dönemlerini kaçınılmaz olan

güç kavgasına yönelik hazırlıkla geçirmişti

• Hititlerin daha uzağında ve kuzeybatısında da bazı problemler görüldü. Bu kesimde Ahhiyawa ile yakınlaşan asi uyruk Millawandalı Piyamaradus’dan kaynaklanan bazı sorunlar vardı. Bu dönemde II. Muršili, artan Mısır tehlikesi ile uğraşmaktaydı. Bundan dolayı kral, Millawanda’ya bir heyet gönderip Ahhiyawa denetimindeki bir bölgeye sığınan Piyamaradus’un iadesini istemekle yetindi. Muhtemelen onun bu isteği yerine getirildi ve Piyamaradus bağlılık sözü vererek tekrar tahtına kavuştu