Το Περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

MEDITERRANEAN OIL & GAS CONFERENCE ΓΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ ΧΡOΝΙΑ

«ΝΕΚΡΗ» Η ΒΙOΜΗΧΑΝΙΑ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΤOΥΡΚΙΑ: OΛOΤΑΧΩΣ ΠΡOΣ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΠOΧΗ

Η ΚΥΠΡOΣ «ΑΠOΧΑΙΡΕΤΑ» ΤO ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO

ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΔOΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙOΥ ΤΑ ΑΙOΛΙΚΑ ΕΡΓΑ

ΤOΥΡΚΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΑΛΛΑΖΕΙ ΤΙΣ ΙΣOΡΡOΠΙΕΣ ΣΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑ

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

ΕΠΙΚΑΙΡOΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΗ ΑΓOΡΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΤΑ ΔΕΚΑΕΤΗ ΣΧΕΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΔΕΣΦΑ-ΑΔΜΗΕ

Μάιος 2013Τεύχος 46, Τιμή 3 ευρώ

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  ΚΑΙ ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛON KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 7o, ΤΕΥΧOΣ 46 Μάιος 2013

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Σύμβουλος έκδοσης Γιώργος Στουραΐτης

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Art direction A.L.L. designers info@alldesigners.eu

Συνεργάτες Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Γιάννης Πισπιρίγκος

Τιμή τεύχους 3 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: Ειδικές εκδόσεις ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

www.energymag.grinfo@energyonline.gr

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

2

ΠεριεχόμεναΣΗ

ΜΕΙ

ΩΜ

Α ΤO

Υ ΕΚ

ΔOΤ

Η

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΤΑ Δ

ΕΚΑΕ

ΤΗ Σ

ΧΕΔ

ΙΑ Α

ΝΑΠ

ΤΥΞΗ

Σ ΤΩ

Ν Δ

ΕΣΦ

Α-ΑΔ

ΜΗ

Ε

Η Κ

ΥΠΡO

Σ «Α

ΠOΧ

ΑΙΡΕ

ΤΑ»

ΤO Φ

ΥΣΙΚ

O ΑΕ

ΡΙO

ΤΑ O

ΦΕΛ

Η Τ

OΥ Φ

ΥΣΙΚ

OΥ Α

ΕΡΙO

Υ ΓΙ

Α ΚΑ

ΘΕ Χ

ΡΗΣΗ

ΧΩΡΙ

Σ ΕΠ

ΙΔOΤ

ΗΣΗ

ΚΕΦ

ΑΛΑΙ

OΥ Τ

Α ΑΙ

OΛΙΚ

Α ΕΡ

ΓΑ

ΤOΥΡ

ΚΙΚΗ

ΠΑΡ

ΕΜΒΑ

ΣΗ Α

ΛΛΑΖ

ΕΙ Τ

ΙΣ ΙΣ

OΡΡO

ΠΙΕ

Σ ΣΤ

Α ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΑ

ΤOΥΡ

ΚΙΑ:

OΛO

ΤΑΧΩ

Σ Π

ΡOΣ

ΤΗΝ

ΠΥΡ

ΗΝ

ΙΚΗ

ΕΠ

OΧΗ

«ΝΕΚ

ΡΗ»

Η Β

ΙOΜ

ΗΧΑ

ΝΙΑ

ΕΥΡ

ΩΠ

ΑΪΚΩ

Ν Φ

/Β Σ

ΥΣΤΗ

ΜΑΤ

ΩΝ

ΕΕ: Π

ΡΑΣΙ

ΝΗ

ΒΙΒ

ΛOΣ

ΓΙΑ

ΑΛΛΑ

ΓΗ Σ

ΤΗΝ

ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑ

ΦΥΣ

ΙΚO

ΑΕΡΙ

O: Μ

Ε ΤO

ΒΛΕ

ΜΜ

Α ΣΤ

O Μ

ΕΛΛO

Ν &

ΤO

ΠΕΡ

ΙΒΑΛ

ΛOΝ

MED

ITER

RAN

EAN

OIL

& G

AS C

ONFE

REN

CE Γ

ΙΑ Τ

ΕΤΑΡ

ΤΗ Χ

ΡOΝ

ΙΑ

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12

3

2013

: ΕΞΕ

ΛΙΞΕ

ΙΣ Σ

ΤOΝ

ΑΞO

ΝΑ

ΕΛΛΑ

ΔΑΣ

- ΚΥ

ΠΡO

Υ - Ι

ΣΡΑΗ

Λ

Η Δ

ΕΗ Ε

ΚΣΥΓ

ΧΡOΝ

ΙΖΕΤ

ΑΙ Κ

ΑΙ Ε

ΠΕΝ

ΔΥΕ

Ι

ΣΕΦ

: ΕΠ

ΑΝΕΚ

ΚΙΝ

ΗΣΗ

ΤΗ

Σ ΑΓ

OΡΑΣ

ΤΩ

Ν Φ

ΩΤO

ΒOΛΤ

ΑΪΚΩ

Ν

ΠΡO

ΒΛΗ

ΜΑΤ

Α ΣΤ

ΗΝ

ΑΝ

. ΜΕΣ

OΓΕΙ

O ΑΠ

O ΤO

ΦΥΣ

ΙΚO

ΑΕΡΙ

O

ΑΝΤΙ

ΣΤΑΘ

ΜΙΣ

ΤΙΚO

Σ Μ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜOΣ

ΓΙΑ

ΤΗ

ΒΙO

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΑ

OΙ Α

ΠΕ

ΣΤΗ

«Μ

ΕΓΓΕ

ΝΗ

» ΤO

Υ ΕΛ

ΛΕΙΜ

ΜΑΤ

OΣ

«ΦΩ

ΤOΒO

ΛΤΑΪ

ΚΑ Σ

ΤΙΣ

ΣΤΕΓ

ΕΣ»:

ΚΕΡ

ΔΗ

ΕΩ

Σ ΚΑ

Ι 8.0

00 Ε

ΥΡΩ

ΠOΙΕ

Σ ΔΙ

ΑΣΗΜ

OΤΗΤ

ΕΣ Ξ

ΕΧΩΡ

ΙΖOΥ

Ν ΓΙ

Α ΒΑ

ΘΥ O

ΙΚOΛ

OΓΙΚ

O LI

FEST

YLE

O Ν

ΕOΣ

ΕΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚOΣ

ΧΑΡΤ

ΗΣ

ΜΕΤ

Α ΤΗ

ΜΗ

ΣΥΜ

ΒΑΤΙ

ΚΗ Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΤO Ν

ΕO Η

ΛΕΚΤ

ΡOΚΙ

ΝΗ

ΤO Α

ΥΤOΚ

ΙΝΗ

ΤO R

AV4

EV Τ

ΩΝ

TOY

OTA

TESL

A

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν

13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Στις παρούσες οικονομικές συνθήκες οι αποκρατικοποιήσεις, ιδιαιτέρως της ΔΕΠΑ, αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Τα χρονοδιαγράμματα είναι αυστηρά και πρέπει να τηρηθούν. Το ίδιο ισχυρά είναι όμως και τα συμφέροντα που μπορούν να ματαιώσουν οποιαδήποτε προσπάθεια της χώρας για αλλαγή.Το στοίχημα που πρέπει να κερδίσει η Ελλάδα είναι ότι μπορεί -επιτέλους- να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στις διεθνείς αγορές πως έχει τη δυναμική να μεταμορφωθεί σε μια παραγωγική και ανταγωνιστική χώρα. Έτσι, θα αποδείξουν και οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας πως μπορούν να ηγηθούν των μεταρρυθμίσεων και να τις υλοποιήσουν.Σε αυτήν την κατεύθυνση συμβάλλει θετικά η τελευταία έκθεση της τρόικας, σύμφωνα με την οποία τα δημόσια οικονομικά

κινούνται εντός του προγράμματος σταθερότητας και ότι είναι δυνατή η εξασφάλιση πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2013. Αυτές, αν μη τι άλλο, είναι θετικές εξελίξεις που θα δώσουν, αν τις εκμεταλλευτούμε σωστά, τον θετικό αέρα για την πολυπόθητη ανάκαμψη της οικονομίας.Την τελευταία πενταετία η Ελλάδα βαρύνεται από την καχυποψία των αγορών και της Ευρώπης ότι δεν μπορεί να ξεπεράσει την κρίση χρέους επειδή δεν δύναται να απαγκιστρωθεί από το παρελθόν της. Τώρα είναι λοιπόν η ευκαιρία η χώρα να σπάσει τον διεθνή αποκλεισμό, να βγει στις αγορές το 2014 και να επανακάμψει.Για τους παραπάνω λόγους αξίζει η κυβέρνηση να προχωρήσει απαρέγκλιτα στην ολοκλήρωση των μεγάλων αποκρατικοποιήσεων.

O ΘΕΤΙΚOΣ ΣΥΜΒOΛΙΣΜOΣ ΤΩΝ ΑΠOΚΡΑΤΙΚOΠOΙΗΣΕΩΝ

4

01

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Schneider Electric: Προϊόντα πράσινης ενέργειαςΗ Schneider Electric παρουσίασε την ολοκληρωμένη σειρά προϊόντων της για φωτοβολταϊκά συστήματα σε οικιακές ή μικρές εμπορικές εγκαταστάσεις. Μετατροπέας Conext RL: Ένας ευέλικτος και αποδοτικός μονοφασικός μετατροπέας για οικιακά φωτοβολταϊκά, ο οποίος δεν έχει μετασχηματιστή και διατίθεται σε ισχύ 3, 4 και 5 kW. Το Conext RL έχει σχεδιαστεί ειδικά ώστε να μεγιστοποιεί την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πάνελ εγκατεστημένα σε στέγες ή ταράτσες διαφόρων τύπων. Η διάθεση του Conext RL θα αρχίσει τον Μάιο του 2013.Μετατροπέας Conext TL: Οι μετατροπείς της σειράς δεν χρησιμοποιούν μετασχηματιστή και αποτελούν την ιδανική λύση για φωτοβολταϊκά συστήματα της τάξης των MW. Ο συντελεστής απόδοσης υπερβαίνει το 98% σε μια ευρεία ζώνη τάσης ώστε να μεγιστοποιείται το ROI. Τα νέα Conext TL των 8 και 10 kW είναι ήδη διαθέσιμα.Conext Monitor 20: Είναι ένα απλό και μικρών διαστάσεων σύστημα ελέγχου από απόσταση για μικρά φ/β πάρκα μέχρι 20 kW. Επιτρέπει στον ιδιοκτήτη ενός απομακρυσμένου φ/β να παρακολουθεί τη λειτουργία του inverter μέσα από ένα web portal. Θα είναι διαθέσιμο από τον Μάιο του 2013.Conext Designer: Το εργαλείο δίνει τη δυνατότητα στους εγκαταστάτες να επιλέγουν διάφορους τύπους μετατροπέων Conext, φ/β πάνελ και προσανατολισμό στέγης. Tο Conext Designer είναι ήδη διαθέσιμο.

«Η ΑOΖ είναι ευρωπαϊκή μας περιουσία»Μήνυμα στην Ευρώπη πως με τη στάση της μπορεί να συμβάλει στις προσπάθειες που καταβάλλονται ώστε να ολοκληρωθούν ταχύτερα και με ασφάλεια οι διαδικασίες για την ανακήρυξη της ΑOΖ, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και των άλλων ευρωπαϊκών κρατών της Μεσογείου, έστειλε ο πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ανοίγοντας τις εργασίες του 12ου Συνεδρίου του Μηχανισμού Ευρωμεσογειακής Συνεργασίας και Επενδύσεων, επισημαίνοντας πως τα ενεργειακά αποθέματα στην ευρύτερη περιοχή βρίσκονται στη δικαιοδοσία, κατά κύριο λόγο, ευρωπαϊκών κρατών.Για πρώτη φορά ο πρωθυπουργός μίλησε για το ενδεχόμενο σύζευξης των ΑOΖ Ελλάδας, Κύπρου και Μάλτας. Η Μεσόγειος, είπε ο κ. Σαμαράς, είναι κάτι παραπάνω από μια θάλασσα. Για την Ευρώπη είναι το πιο κρίσιμο θαλάσσιο σύνορό της.«Είναι μέρος της ευρωπαϊκής μας περιουσίας, που πρέπει να αξιοποιήσουμε- η ανακήρυξη της ΑOΖ είναι στη δικαιοδοσία των κρατών, αλλά η ΕΕ μπορεί να στηρίξει τα κράτη αυτά ώστε να γίνει ταχύτερα και να ολοκληρωθούν όλα με ασφάλεια», τόνισε χαρακτηριστικά και προσέθεσε πως «πρέπει να συσπειρωθούμε για κάτι που μας ενώνει, να ανασηκώσουμε το κεφάλι για κάτι που μας δίνει προοπτική», δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι η Ελλάδα βρίσκεται στο πιο νευραλγικό σημείο της Μεσογείου.

«Κόψαμε» το πετρέλαιο θέρμανσης κατά 70% περίπουΜείωση στην κατανάλωση του πετρελαίου θέρμανσης σε ποσοστό 68,7%, στο πεντάμηνο Οκτωβρίου 2012-Φεβρουαρίου 2013 δείχνουν στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών που διαβιβάστηκαν στη Βουλή από τον αρμόδιο υπουργό Γιάννη Στουρνάρα και τον υφυπουργό Γιώργο Μαυραγάνη.Όπως αναφέρεται, οι αναλώσεις:• τον Οκτώβριο του 2011 ανήλθαν σε 307.218.000 λίτρα και τον Οκτώβριο του 2012 σε 36.265.000 λίτρα (μεταβολή -88,2%).• Τον Νοέμβριο του 2011 οι αναλώσεις ανήλθαν σε 406.048.000 λίτρα και τον Νοέμβριο του 2012 σε 95.152.000 λίτρα (μεταβολή -76,6%).• Τον Δεκέμβριο του 2011 οι αναλώσεις ήταν 502.090.000 λίτρα και τον Δεκέμβριο του 2012 ήταν 232.908.000 λίτρα (μεταβολή -53,6%).• Τον Ιανουάριο του 2012 οι αναλώσεις ήταν 618.443.000 λίτρα και τον Ιανουάριο του 2013 ήταν 171.392.000 λίτρα (μεταβολή -67,1%).• Τον Φεβρουάριο του 2012 οι αναλώσεις ήταν 524.766.000 λίτρα και τον Φεβρουάριο του 2013 ήταν 171.392.000 λίτρα (μεταβολή -67,3%).Συνολικά το πεντάμηνο της περιόδου 2011-2012 οι αναλώσεις είχαν ανέλθει σε 1.833.800.000 λίτρα και το πεντάμηνο της περιόδου 2012-2013 ανήλθαν σε μόλις 567.634.000 λίτρα (μεταβολή -68,7%).

77

Με το Conergizer, το νέο εργαλείο σχεδιασμού φ/β εγκαταστάσεων, ο χρήστης βρίσκει πιο εύκολα από ποτέ και στο μικρότερο δυνατό χρόνο την καλύτερη λύση για την τοποθέτηση του φ/β του συστήματος, συνδυάζοντας το βέλτιστο αποτέλεσμα αισθητικής, οικονομίας και απόδοσης.Το Conergizer διατίθεται δωρεάν από το διαδίκτυο και είναι πολύ εύκολο στη χρήση του. Αρχικά, ο χρήστης εισάγει στο σύστημα όλα τα δεδομένα του κτηρίου και της στέγης και το Conergizer απεικονίζει τρισδιάστατα και με ακρίβεια χιλιοστού τον σχεδιασμό ώς την τελευταία λεπτομέρεια. Στη συνέχεια, ο χρήστης, με πολύ απλά βήματα, μπορεί να εισαγάγει στο σύστημα όλα τα εμπόδια ή αντικείμενα που βρίσκονται στη στέγη, όπως απολήξεις κλιμακοστασίων, ηλιακούς θερμοσίφωνες, καμινάδες ή παράθυρα και, τέλος, τις φ/β γεννήτριες. Το Conergizer, το οποίο διαθέτει δυνατότητα προσομοίωσης των σκιάσεων, υπολογίζει, από τα αντικείμενα που βρίσκονται στη στέγη, την τοπική σκίαση των φ/β γεννητριών με βάση την πορεία του ήλιου, καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.Επιπλέον, με το Conergizer ο χρήστης μπορεί να υπολογίσει την ενεργειακή απόδοση και την οικονομική βιωσιμότητα της φ/β εγκατάστασης, ώστε να αποφασίσει αν θα προχωρήσει τελικά στην υλοποίηση της επένδυσης.Τέλος, εάν ο χρήστης είναι εταιρεία εγκατάστασης και συνεργάτης της Conergy, έχει τη δυνατότητα να συντάξει τη δική του προσφορά με το λογότυπο της εταιρείας του και να την εκτυπώσει μέσω του ίδιου του συστήματος.

Conergizer για online σχεδιασμό φ/βμε ακρίβεια

Η Κύπρος μπορεί να γίνει ευρωπαϊκός ενεργειακός κόμβοςΤη διαβεβαίωση ότι η Κύπρος θα αποτελέσει νέο ενεργειακό κόμβο, ο οποίος θα μπορεί να εξυπηρετεί μεγάλο μέρος των ενεργειακών αναγκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και με προοπτικές εξαγωγής του φυσικού πλούτου της στην Ασία, έδωσαν ο εκτελεστικός πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Κύπρου, Χαράλαμπος Έλληνας και Σόλων Κασίνης αντίστοιχα, σε ομιλίες τους στο συνέδριο Cypriot-Greek Oil & Gas Summit 2013 στη Λεμεσό. Στην παρουσίασή του ο πρόεδρος της ΚΡΕΤΥΚ ενημέρωσε γύρω από τις ενέργειες που γίνονται για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, καθώς και τις προοπτικές που διανοίγει προς τη διεθνή αγορά η ανέγερση και λειτουργία του τερματικού υγροποίησης στον Βασιλικό, το οποίο αναμένεται να είναι σε θέση να παραδώσει φυσικό αέριο στην εγχώρια αγορά το 2018, ενώ περί το τέλος του 2019 θα μπορεί να εξάγει υγροποιημένο φυσικό αέριο. Σύμφωνα με τον κ. Έλληνα, η Κύπρος θα μπορεί να παράγει, το 2025, 25 εκατομμύρια τόνους υγροποιημένου φυσικού αερίου τον χρόνο και να καλύψει το 50% των επιπρόσθετων ενεργειακών αναγκών της ΕΕ, αποτελώντας έναν σημαντικό παίκτη στη διεθνή αγορά ενέργειας. Από την πλευρά του, ο κ. Κασίνης ανέφερε προς τους ξένους συνέδρους τα πλεονεκτήματα της Κύπρου για δραστηριοποίηση των βιομηχανιών υδρογονανθράκων, όπως το γεγονός ότι αποτελεί σταυροδρόμι ηπείρων.

Η ΔΕΗ για το νέο πρόγραμμα διακανονισμών προχώρησε στον διαχωρισμό των ευάλωτων καταναλωτών σε έξι κατηγορίες με βάση τον βαθμό «συνέπειάς» τους στις πληρωμές:1. Συνεπείς χωρίς διακανονισμούς.2. Συνεπείς σε πληρωμές και διακανονισμούς.3. Περισσότερες από μία ενσωματώσεις (απλήρωτοι λογαριασμοί) σε επόμενο λογαριασμό ή και μια αθέτηση διακανονισμού.4. Πολλαπλή αθέτηση διακανονισμών.5. Παραβίαση μετρητή ύστερα από αποκοπή λόγω χρέους.6. Επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις μετρητή ύστερα από αποκοπή ή και ρευματοκλοπή.Έτσι, για τους ευάλωτους καταναλωτές που ανήκουν στις κατηγορίες «συνέπειας» 1, 2 και 3 η κάθε δόση δεν ξεπερνά το 25% του συνόλου ενός διμηνιαίου λογαριασμού χωρίς το ΕΕΤΗΔΕ. Oι ευάλωτοι καταναλωτές που ανήκουν στις κατηγορίες «συνέπειας» 4 και 5 πλέον δικαιούνται διακανονισμό με προκαταβολή 10% συν 6 άτοκες διμηνιαίες δόσεις ή 20% προκαταβολή συν 4 άτοκες διμηνιαίες δόσεις, αντίστοιχα.Στην κατηγορία «συνέπειας» 6 δεν έχει επέλθει κάποια αλλαγή σε σχέση με το προηγούμενο πρόγραμμα και οι οφειλέτες θα πρέπει να καταβάλουν το 100% της οφειλής ή να προχωρήσουν σε διακανονισμό μετά την καταβολή εγγυήσεων.

Έως 40 άτοκες δόσεις για τους ευάλωτους καταναλωτές

8

Η 8η Μικτή Διυπουργική Επιτροπή Ελλάδας- Ρωσίας, η οποία ολοκλήρωσε τις εργασίες της με την υπογραφή «πρωτοκόλλου συνεργασίας», σηματοδοτεί την «επανεκκίνηση» των διμερών σχέσεων και την «αξιοποίηση των ευκαιριών» για την αναβάθμισή τους, δήλωσε ο υφυπουργός Εξωτερικών Δ. Κούρκουλας, στην κοινή συνέντευξη Τύπου με τον υπουργό Μεταφορών της Ρωσίας Μαξίμ Σοκολόφ (φωτό), με τον οποίο συμπροήδρευσαν στις εργασίες της διυπουργικής.Οι δύο πλευρές επιβεβαίωσαν τη στρατηγική τους σχέση στον ενεργειακό τομέα και έκαναν ανασκόπηση της συνεργασίας στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο. Δεδομένου ότι το συμβόλαιο για το φυσικό αέριο με τη Ρωσία λήγει το 2016, ο κ. Σοκολόφ επεσήμανε «τη βούληση της ρωσικής πλευράς για μακροχρόνια συνεργασία» και συμπλήρωσε ότι οι εταίροι παρά τις δυσκολίες της κρίσης «τρέφουν αμοιβαίο σεβασμό».Στην ερώτηση για το επενδυτικό ενδιαφέρον της Ρωσίας στον ενεργειακό τομέα, ο κ. Κούρκουλας απάντησε ότι έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον για το φυσικό αέριο, θέμα στο οποίο «εμείς επιβεβαιώσαμε την απόλυτη θέση μας, ότι η διαδικασία της ιδιωτικοποίησης θα είναι διαφανής και η τελική απόφαση θα ληφθεί με βάση τους ευρωπαϊκούς κανόνες».«Είναι αυτό που περιμέναμε να ακούσουμε», ήταν η απάντηση του ρώσου υπουργού, ο οποίος πρόσθεσε ότι «αυτό είναι βασική προϋπόθεση για τα περαιτέρω».

«Επανεκκίνηση» στις σχέσεις Ελλάδας-Ρωσίας

Oι Αμερικανοί πίεζαν τον Καραμανλή για τον South StreamOι κ.κ. Καραμανλής, Στάνισεβ και Πρόντι είχαν βρεθεί σχεδόν μυστικά στις Βρυξέλλες τον Ιούνιο του 2007 κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής, προκειμένου να συζητήσουν τη συμφωνία για τον South Stream χωρίς να τους πάρουν χαμπάρι οι Αμερικανοί.Ενώ η Σύνοδος Κορυφής ήταν σε εξέλιξη, οι τρεις πρωθυπουργοί της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Βουλγαρίας συναντήθηκαν στον 7ο όροφο του κτηρίου, κλείστηκαν σε μία από τις αίθουσες συσκέψεων και έκλεισαν τις λεπτομέρειες της τριημερούς συμφωνίας. Επίσης, ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Γ. Βαληνάκης παραδέχτηκε ότι δεχόταν πολύ έντονες πιέσεις από τον αμερικανό ομόλογό του, Ματ Μπράιζα.Όπως είπε ο κ. Βαληνάκης, που δεχόταν πιέσεις και από τον τότε αμερικανό πρέσβη «με κάθε ευκαιρία, σε κάθε συνάντηση, η συζήτηση ήταν ίδια. Πώς θα ακύρωναν την ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας-Ρωσίας».«Κάθε φορά που πήγαινα να του θέσω τη δική μας ατζέντα για ελληνοτουρκικά και Κυπριακό, εκείνος γύριζε την κουβέντα στα ενεργειακά», λέει ο κ. Βαληνάκης και προσθέτει ότι ο κ. Μπράιζα του απαντούσε: «Έτσι δεν μπορούμε να βοηθήσουμε στα θέματα που μας θίγετε, όπως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό, όταν εσείς προωθείτε τα ρωσικά συμφέροντα».Όταν οι Αμερικανοί έμαθαν για την συμφωνία, η οποία ανακοινώθηκε μετά από λίγες μέρες, έγιναν έξαλλοι…

Σε ποσοστό 45-55% θα κυμανθεί η επιδότηση που θα λάβουν οι ιδιώτες πρατηριούχοι καυσίμων προκειμένου να τοποθετήσουν το σύστημα εισροών-εκροών, όπως είπε ο υφυπουργός Ανάπτυξης Θ. Σκορδάς, απαντώντας στη Βουλή σε ερώτηση της βουλευτού των Ανεξάρτητων Ελλήνων κ. Ραχήλ Μακρή.O κ. Σκορδάς παραδέχθηκε ότι υπάρχει πεντάμηνη καθυστέρηση στην τοποθέτηση των εν λόγω συστημάτων, η οποία ως πρόβλεψη υπήρχε από το 2009, αλλά δεν είχαν καταρτιστεί οι τεχνικές προδιαγραφές. Το υπουργείο Ανάπτυξης έχει θέσει ως «εύλογο όριο» την 28η Αυγούστου, ώστε οι ιδιώτες πρατηριούχοι να υπογράψουν συμβάσεις εγκατάστασης του συστήματος εισροών-εκροών.Όπως ανέφερε ο υφυπουργός Ανάπτυξης, θα χρηματοδοτηθούν μόνο τα ιδιωτικά πρατήρια καυσίμων, καθώς οι εταιρείες θα πληρώσουν με ιδίους πόρους την εγκατάσταση. Σήμερα το σύνολο των ιδιωτικών πρατηρίων της Αττικής και της Θεσσαλονίκης έχει καταθέσει αίτημα χρηματοδότησης, είπε ο Θ. Σκορδάς και ανέφερε ότι η επιδότηση θα κυμανθεί μεταξύ 45-55% του κόστους, ανάλογα από το σύστημα που θα επιλέξει κάθε ιδιώτης πρατηριούχος. Oι πόροι για τη χρηματοδότηση θα δοθούν από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, καθώς δεν έγινε δεκτό από την ΕΕ να υπάρξει χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ.

Επιδότηση για το σύστημα εισροών-εκροών

99

Το πρόγραμμα της ΑΒΒ για τη χρηματοδότηση ερευνητικών προτάσεων (Research Grant Program) σκοπεύει να υποστηρίξει υποσχόμενους μεταπτυχιακούς φοιτητές και ανώτερους ερευνητές προγραμμάτων βιομηχανικών εφαρμογών στον τομέα της ενέργειας και του αυτοματισμού. Τα 40 προγράμματα επιλέχθηκαν μεταξύ τουλάχιστον 500 προτάσεων που υποβλήθηκαν από παραπάνω από 250 πανεπιστήμια από 46 χώρες.Ανάμεσα στα κριτήρια επιλογής ήταν το κατά πόσον τα προγράμματα ταίριαζαν με τα 33 ερευνητικά θέματα που καθόρισε η ΑΒΒ, καθώς και η προοπτική τους για εκβιομηχάνιση. «Ψάχναμε συγκεκριμένα για προγράμματα που υποστηρίζουν τη στρατηγική μας, η οποία είναι η ανάπτυξη τεχνολογιών ενέργειας και αυτοματισμού που θα εξοικονομούν ενέργεια και θα βελτιώνουν τη ζωή μας», προσθέτει ο Banerjee.Οι επιχορηγήσεις συνήθως κυμαίνονται από 50.000 έως 80.000 δολάρια τον χρόνο και παρόλο που η χρηματοδότηση αρχικά ισχύει για ένα έτος, η ΑΒΒ αναμένει να υποστηρίζει τα προγράμματα αυτά για μεγαλύτερη χρονική περίοδο.Οι επικεφαλείς των προγραμμάτων που επιλέχθηκαν έχουν ήδη ενημερωθεί και η χρηματοδότηση θα ξεκινήσει όταν θα έχουν ολοκληρωθεί όλες οι γραφειοκρατικές διαδικασίες.Αξίζει να αναφερθεί πως μεταξύ των επιλεχθέντων είναι και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με καθηγητή τον κ. Δημήτρη Λαμπρίδη.

ABB: Χρηματοδότηση διεθνών ερευνητικών προγραμμάτων

Την ανάληψη πρωτοβουλιών από την κυβέρνηση προς την κατεύθυνση της μείωσης του ενεργειακού κόστους στη χώρα μας, που στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας έχει αυξηθεί άνω του 60%, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στις ελληνικές επιχειρήσεις, ζητεί με επιστολή του προς τον πρωθυπουργό κ. Αντώνη Σαμαρά ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος.Στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας, το ενεργειακό κόστος έχει ανατιμηθεί σε ποσοστό άνω του 60%, τονίζει ο κ. Μίχαλος.Η αύξηση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, ο οποίος είναι μέχρι και πέντε φορές υψηλότερος σε σχέση με αντίστοιχους φόρους ευρωπαϊκών χωρών, επιβαρύνει υπέρμετρα την τιμή του μαζούτ, για τη βιομηχανία και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Η μέση τιμή του μαζούτ, που χρησιμοποιείται ως καύσιμη ύλη από την πλειονότητα των ενεργοβόρων βιομηχανιών, έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 2009 μέχρι σήμερα.Στην ηλεκτρική ενέργεια έχουν σημειωθεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια αυξήσεις της τάξης του 45%, ενώ η εξωπραγματική αύξηση του τέλους ΑΠΕ καθιστά το ενεργειακό κόστος των βιομηχανιών ακόμη πιο δυσβάσταχτο. Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα το κόστος της ενέργειας να αγγίζει σε πολλές περιπτώσεις μέχρι και το 50% συνολικού κόστους της παραγωγικής διαδικασίας, υπερβαίνοντας το εργατικό κόστος, τονίζει ο κ. Μίχαλος.

Μίχαλος: Επιστολή στον Σαμαρά για μείωση του ΕΦΚ

ΕΛΠΕ: «Ελληνική αξία Βορείου Ελλάδος»για το περιβάλλονΌπως σημειώνεται σε σχετική ανακοίνωση, «την πρωτοβουλία των βραβεύσεων, η οποία έλαβε χώρα σε γνωστό ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης, ανέλαβε ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Βορείου Ελλάδος και αφορά την τιμητική αναγνώριση των επιχειρήσεων της Βόρειας Ελλάδας που ξεχώρισαν τη χρονιά που πέρασε, λόγω της επιτυχημένης δράσης τους σε ένα δυσμενές οικονομικό κλίμα. Στο πλαίσιο αυτό, απονεμήθηκαν συνολικά 12 βραβεία που αφορούν διαφορετικές ενότητες.Στην τελετή παρευρέθησαν ο υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων κ. Κωστής Χατζηδάκης, το σύνολο των φορέων της πόλης και εκπρόσωποι επιχειρήσεων και βιομηχανιών της Μακεδονίας και της Θράκης.Εκ μέρους του ομίλου ΕΛΠΕ το βραβείο παρέλαβε ο κ. Γ. Ζαγκλιβερινός, Διευθυντής Υγιεινής, Ασφάλειας, Προστασίας Περιβάλλοντος και Διασφάλισης Ποιότητας των Βιομηχανικών Εγκαταστάσεων Θεσσαλονίκης, ο οποίος αναφέρθηκε στην εφαρμογή από τον όμιλο μιας ολοκληρωμένης πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος και στην υλοποίηση σημαντικών επενδύσεων που συνεισφέρουν ουσιαστικά στην ποιότητα ζωής της περιοχής.Τα ΕΛΠΕ παραμένουν πιστά στη δέσμευσή τους για συνεχή βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων, με στόχο την προστασία και διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος η οποία, ως βασική συνιστώσα της βιώσιμης ανάπτυξης, παραμένει προτεραιότητα σε όλες τις δραστηριότητες του ομίλου.

«Ανάπτυξη στον γκρεμό και στο κενό δεν γίνεται», ανέφερε χαρακτηριστικά από το βήμα του Economist ο Κωστής Χατζηδάκης, υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας, Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων. Τόνισε ότι έχουμε μια κυβέρνηση που είναι σταθερή και θα παραμείνει σταθερή γιατί αυτό επιτάσσει το συμφέρον της Ελλάδας, και κινούμαστε πάνω σε τέσσερις βασικούς άξονες: ρευστότητα, επανεκκίνηση έργων, προώθηση διαρθρωτικών αλλαγών και προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων.Τώρα υπάρχει η ανάγκη για ανάπτυξη. Όμως η ανάπτυξη δεν διατάσσεται ούτε είναι θέμα ευχών και προσευχών. Προϋποθέτει συγκεκριμένες συνθήκες και συγκεκριμένο σχέδιο. Η κυβέρνηση εργάζεται με αποφασιστικότητα για να πετύχει τους στόχους της. «Είμαστε σταθερά προσανατολισμένοι στην ενίσχυση της υγιούς επιχειρηματικότη-τας», ανέφερε. Σχετικά με τις τράπεζες σημείωσε, «συνεχίζουμε την προσπάθεια της ανακεφαλαιοποίησης χωρίς αμφιτα-λαντεύσεις και χωρίς καθυστερήσεις». «Η ανακεφαλαιοποίηση θα ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες. Ασφαλώς είναι γνωστές οι συζητήσεις με την τρόικα και οι παρατηρήσεις. Εμείς, ως ελληνική κυβέρνηση, θα προχωρήσουμε χωρίς καθυστερήσεις λαμβάνοντας υπόψη όλα τα δεδομένα», σημείωσε. Για το τρέχον ΕΣΠΑ, ανέφερε ότι, ενώ στο α’ εξάμηνο είχαμε πετύχει το 58% του στόχου του μνημονίου, στο β’ εξάμηνο πετύχαμε το 102% του στόχου, ενώ επεσήμανε ότι μέσα στον Απρίλιο ξεκινούν και πάλι τα έργα για τους αυτοκινητόδρομους.

O όμιλος Μυτιληναίος το 2012 κατέγραψε ενοποιημένο κύκλο εργασιών €1.454 εκατ., έναντι των €1.571 εκατ. το 2011. Τα λειτουργικά κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) διαμορφώθηκαν σε €170,1 εκατ., από €208,6 εκατ. το 2011. Τα καθαρά κέρδη μετά από φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας ανήλθαν σε €21,7 εκατ., έναντι €42,6 εκατ. το προηγούμενο έτος.O τομέας των Έργων EPC κατέγραψε τη μεγαλύτερη συνεισφορά επανερχόμενος. Συγκεκριμένα, ο κύκλος εργασιών του ομίλου ΜΕΤΚΑ το 2012, ανήλθε στα €547,5 εκατ., έναντι €1.003,7 εκατ. το 2011. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) ανήλθαν σε €92,7 εκατ., από €161,6 εκατ. πέρυσι. Όσον αφορά τα καθαρά κέρδη μετά φόρους και δικαιώματα μειοψηφίας, αυτά ανήλθαν σε €70,1 εκατ. έναντι €115,0 εκατ. την αντίστοιχη περίοδο του 2011. Η υπογραφή νέας σύμβασης στην Αλγερία και η είσοδος στην αγορά της Ιορδανίας με δύο νέα έργα, πιστοποιεί τη δυναμική της ΜΕΤΚΑ σε διεθνές επίπεδο. Στο τέλος του 2012 το ανεκτέλεστο υπόλοιπο διαμορφώθηκε στα €1,7 δισ., παραμένοντας σταθερό σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Η μείωση του κύκλου εργασιών οφείλεται κυρίως στις καθυστερήσεις στην εκτέλεση των έργων στη Συρία, αλλά και στο αδύναμο εγχώριο περιβάλλον.O κύκλος εργασιών του τομέα Μεταλλουργίας & Μεταλλείων του ομίλου διαμορφώθηκε στα €506,0 εκατ., από €521,3 εκατ.

10Κ. Χατζηδάκης: «Ανάπτυξη στο κενό δεν γίνεται»

Όμιλος Μυτιληναίος: Άντεξε στο ασφυκτικό 2012 - Η φορολογία επιβαρύνει την παραγωγή

10

το προηγούμενο έτος. Τα κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων (EBITDA) ανήλθαν σε €20,6 εκατ., από €31,9 εκατ. πέρυσι. Η υπερκάλυψη των στόχων για το 2012 του προγράμματος βελτίωσης ανταγωνιστικότητας «Το Μέλλον», σε συνδυασμό με την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) με πολύ ανταγωνιστικούς όρους, αποτυπώθηκε στην αξιοσημείωτη ανάκαμψη των επιδόσεων του τομέα στο β’ εξάμηνο. Η Αλουμίνιον, η μοναδική πλήρως καθετοποιημένη μονάδα παραγωγής αλουμίνας και αλουμινίου στην Ευρώπη αντιμετωπίζει τις μεγαλύτερες προκλήσεις από το εγχώριο περιβάλλον, καθώς επιβαρύνεται με υπερβολικούς φόρους στην παραγωγή, που πλήττουν την ανταγωνιστικότητα της έναντι των διεθνών ανταγωνιστών.

11

Πηγές του ΤΑΙΠΕΔ αναφέρουν ότι όλοι οι συμμετέχοντες στον διαγωνισμό της ΔΕΠΑ ζήτησαν την αναβολή του, δεδομένου ότι στην τελική συμφωνία πώλησης (SPA) σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές μετά τη διαβούλευση που έγινε.Στην κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής ικανοποιήθηκε το αίτημα που είχε τεθεί από την πλευρά κυρίως της Gazprom, που ζητούσε να μην καταπέσει η εγγύηση σε περίπτωση που ο αγοραστής δεν συμφωνήσει με τους όρους που πιθανόν θα τεθούν από τις αρμόδιες αρχές ανταγωνισμού. Πλέον σύμφωνα με τη νέα διατύπωση αναφέρεται γενικά ότι ο πωλητής (ΤΑΙΠΕΔ) μπορεί να κρατήσει κάποιο ποσό ως ποινή. Η γενική διατύπωση αλλά και η σημαντική μείωση του ποσοστού της εγγύησης φαίνεται ότι ικανοποιούν τη ρωσική πλευρά.Στο θέμα των χρεών που υπάρχουν προς τη ΔΕΗ κυρίως από την πλευρά των ιδιωτών ηλεκτροπαραγωγών, η νέα συμφωνία αναφέρει ότι το ελληνικό δημόσιο εγγυάται σε περίπτωση που υπάρξει χρεοκοπία, για τα χρέη που υπάρχουν προς τη ΔΕΠΑ, μέχρι την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης πώλησης. Υπό τις παρούσες συνθήκες, διασφαλίζεται στη διαγωνιστική διαδικασία η υποβολή δεσμευτικής προσφοράς από την πλευρά τουλάχιστον της ρωσικής Gazprom, η οποία έχει και τις περισσότερες πιθανότητες πλέον.Στο θέμα της εγγυητικής υπήρξε παρέμβαση του ίδιου του πρωθυπουργού.

Oι κυβερνήσεις της Ελλάδας, της Ιταλίας και της Αλβανίας ανακοίνωσαν τη σύσταση μιας Τριμερούς Επιτροπής Συνεργασίας για τον συντονισμό της υποστήριξής τους στον αγωγό φυσικού αερίου TAP. Σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΕΚΑ, σε μια συνάντηση υψηλού επιπέδου στη Ρώμη οι τρεις χώρες, από το έδαφος των οποίων διέρχεται ο αγωγός TAP, συμφώνησαν στις κατευθυντήριες αρχές και τους βασικούς πολιτικούς στόχους της Επιτροπής. Η δημιουργία της Τριμερούς Επιτροπής Συνεργασίας είναι η νεότερη ένδειξη εμβάθυνσης της πολιτικής στήριξης στον TAP από τις τρεις χώρες υποδοχής. Η κυβέρνηση της Ελλάδας εκπροσωπήθηκε από τον Ασημάκη Παπαγεωργίου, Υφυπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής, και τον Παναγιώτη Γ. Μίχαλο, Γενικό Γραμματέα Διεθνών Oικονομικών Σχέσεων και Αναπτυξιακής Συνεργασίας του υπουργείου Εξωτερικών. Oι τρεις κυβερνήσεις συμφώνησαν ότι η Τριμερής Επιτροπή Συνεργασίας θα προσφέρει το απαιτούμενο πλαίσιο για τον συντονισμό των προσπαθειών τους με στόχο την τελική επιλογή, την έγκαιρη παράδοση και την αποδοτική λειτουργία του αγωγού TAP. Oι συμμετέχοντες συμφώνησαν επίσης να συνεδριάζουν τακτικά και συζήτησαν για το χρονοδιάγραμμα, τους τόπους συναντήσεως και τη συμμετοχή τους στις μελλοντικές συναντήσεις της Τριμερούς Επιτροπής Συνεργασίας, με εκ περιτροπής προεδρία των τριών κυβερνήσεων.

Έναν χρήσιμο οδηγό με τις τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος που διαμορφώνουν η ΔΕΗ και οι ιδιωτικές εταιρείες προμήθειας παρουσιάζει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας. Μέσα από τους πίνακες που δημοσίευσε, οι καταναλωτές ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα και τις ανάγκες σε ηλεκτρικό ρεύμα, μπορούν να επιλέξουν και να προχωρήσουν ακόμη και σε αλλαγή προμηθευτή. Oι τιμοκατάλογοι είναι των εταιρειών ΔΕΗ, Elpedison, Green, Ήρων Θερμοηλεκτρική και Watt&Volt.Ενδέχεται οι λογαριασμοί κατά τους πρώτους μήνες του 2013 να διαφοροποιούνται λόγω της αναλογικής εφαρμογής των επιμέρους χρεώσεων, ανάλογα με την ημερομηνία εφαρμογής των νέων χρεώσεων για το 2013 και τον αριθμό των ημερών του τετραμήνου κατά τις οποίες ισχύουν οι προηγούμενες και οι νέες χρεώσεις. Τα προσφερόμενα τιμολόγια των προμηθευτών ενδέχεται να τροποποιηθούν στο μέλλον και συνιστάται πάντα ο επανέλεγχος και η επιβεβαίωση της χρέωσης με τον εκάστοτε προμηθευτή.Σημειώνεται επίσης ότι οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας είναι «καθαρές», δηλαδή χωρίς φόρους (ΦΠΑ, ΔΕΤΕ, ΕΦΚ) και χρεώσεις υπέρ τρίτων (δημοτικά τέλη, ΕΡΤ, και ΤΑΠ).Αναλυτικά θα βρείτε τα τιμολόγια στη σελίδα: http://www.rae.gr/site/categories_new/electricity/market/supply/invoice.csp.

Δόθηκε παράταση για τον διαγωνισμό της ΔΕΠΑ

Τριμερής επιτροπή συνεργασίας για τον αγωγό TAP

ΡΑΕ: Oδηγίες σε καταναλωτές για φθηνότερο ρεύμα

11

12

03ΤΑ ΔΕΚΑΕΤΗ ΣΧΕΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΔΕΣΦΑ-ΑΔΜΗΕΕπενδύσεις άνω των 4 δισ. ευρώ στην ανάπτυξη των δικτύων μεταφοράς φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας προβλέπουν τα δεκαετή προγράμματα του ΔΕΣΦΑ και του ΑΔΜΗΕ αντίστοιχα, που έχουν υποβληθεί προς έγκριση στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ).

ΕπενδύσειςTου Κώστα Βουτσαδάκη

13Το ερώτημα που τίθεται βέβαια είναι κατά πόσο είναι εφικτή η υλοποίηση των επενδύσεων αυτών με δεδομένη την οικονομική συγκυρία, αλλά και τι ρόλο θα παίξει στον σχεδιασμό για την ανάπτυξη των δικτύων η επικείμενη, μερική έστω, αποκρατικοποίηση των δικτύων, η οποία κατά πάσα πιθανότητα θα οδηγήσει στην κατά προτεραιότητα εκτέλεση των έργων με τη μεγαλύτερη απόδοση.

«Ζωντανός» ο ITGI…Μεγάλο ερωτηματικό υπάρχει επίσης και ως προς την υλοποίηση του μεγαλύτερου από τα έργα ανάπτυξης του δικτύου φυσικού αερίου, δηλαδή της κατασκευής του αγωγού Κομοτηνή-Θεσπρωτία που αποτελούσε τμήμα του ελληνοϊταλικού αγωγού (ITGI). Η απόρριψη του εν λόγω σχεδίου από την κοινοπραξία εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν προφανώς αλλάζει τα δεδομένα για την προοπτική του έργου. Η πιθανότητα δε να κερδίσει την προτίμηση του Σαχ Ντενίζ ο αγωγός TAP (Ελλάδα-Αλβανία-Ιταλία) σημαίνει ότι, αν κατασκευασθεί και ο αγωγός Κομοτηνή-Θεσπρωτία, θα υπάρχουν στη Β. Ελλάδα δύο αγωγοί που θα «τρέχουν» παράλληλα και θα απευθύνονται τόσο στους ίδιους προμηθευτές όσο και στους ίδιους πελάτες. Θεωρητικά, το σχέδιο του ITGI παραμένει ζωντανό συνδεόμενο με τη διοχέτευση προς τα Βαλκάνια και την Ευρώπη των κοιτασμάτων φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί στην Ανατολική Μεσόγειο.

Διασύνδεση Κομοτηνής-ΘεσπρωτίαςO σχεδιασμός του ΔΕΣΦΑ για τη δεκαετία 2013-2022 περιλαμβάνει επενδύσεις συνολικού ύψους 1,6 δισ. ευρώ, από τα οποία το 1,1 δισ. αφορά τον αγωγό Κομοτηνή-Θεσπρωτία. Σημειώνεται ωστόσο ότι ο ΔΕΣΦΑ

εξετάζει τα εναλλακτικά σενάρια για να προχωρήσει στην κατασκευή των υποδομών που θα χρειαστούν για την εξυπηρέτηση και λειτουργία τόσο του TAP όσο και του ελληνοβουλγαρικού αγωγού. Ανάλογα με τα έργα που θα αποφασιστεί να κατασκευασθούν, θα καθοριστεί και η επένδυση για την απαιτούμενη μονάδα συμπίεσης που θα εγκατασταθεί στους Κήπους του Έβρου προκειμένου να εξυπηρετείται η ελληνική αγορά αλλά και η διαμετακόμιση αερίου προς την Ευρώπη και τα Βαλκάνια.Πέραν αυτών, τα σημαντικότερα έργα που προγραμματίζονται είναι εκείνα που σχετίζονται με την τροφοδοσία των νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής ΔΕΗ και ιδιωτών που έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής (Αλιβέρι, Αγ. Νικόλαος Βοιωτίας, Θίσβη, Αγ. Θεόδωροι Κορινθίας κ.ά.). Και βέβαια η αναβάθμιση του τερματικού σταθμού Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου (ΥΦΑ) της Ρεβυθούσας με την κατασκευή τρίτης δεξαμενής και την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων αεριοποίησης, έργο προϋπολογισμού 159 εκατ. ευρώ με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2015.

Ηλεκτρικό δίκτυο και στα νησιάΑπό τον ΑΔΜΗΕ αντίστοιχα το δεκαετές πρόγραμμα 2014-2023 προβλέπει επενδύσεις της τάξης των 2,5 δισ. ευρώ με κυριότερα έργα τις διασυνδέσεις της Κρήτης και των Κυκλάδων με το ηπειρωτικό σύστημα. Πρόκειται για επενδύσεις κρίσιμης σημασίας όχι μόνο για την ανάπτυξη του δικτύου και την αύξηση της δυνατότητας απορρόφησης ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές στα νησιά, αλλά κυρίως για την εξοικονόμηση εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ ετησίως, που θα προέλθει από την αντικατάσταση των ακριβών πετρελαϊκών μονάδων στα

νησιά. Το κόστος αυτό είναι η βασική συνιστώσα των Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που πληρώνουν οι καταναλωτές με τους λογαριασμούς ρεύματος και με την αποφυγή του, εφόσον λειτουργήσουν οι διασυνδέσεις των νησιών, υπολογίζεται ότι οι επενδύσεις θα αποσβεστούν σε τέσσερα χρόνια.Όπως είναι γνωστό, η διασύνδεση των Κυκλάδων προϋπολογισμού 400 εκατ. ευρώ είχε προκηρυχθεί πέρυσι, αλλά ο διαγωνισμός κηρύχθηκε άγονος. Η νέα προκήρυξη έχει τεθεί σε διαβούλευση και προβλέπει μικρότερο φυσικό αντικείμενο με την κατασκευή του έργου σε δύο φάσεις. Η πρώτη φάση, προϋπολογισμού 250 εκατ. ευρώ, περιλαμβάνει τη διασύνδεση Λαύριο-Σύρος-Τήνος-Πάρος-Μύκονος την οποία ο ΑΔΜΗΕ φιλοδοξεί να αναθέσει μέσα στη χρονιά. Σε δεύτερη φάση το 2020-2021 θα ακολουθήσουν οι διασυνδέσεις Πάρος-Νάξος-Μύκονος και η πόντιση δεύτερου καλωδίου που θα συνδέσει το Λαύριο με τη Σύρο.Για τη διασύνδεση με την Κρήτη αναμένεται ώς το καλοκαίρι η απόφαση αν θα γίνει μέσω Πελοποννήσου (Κορακιά-Μονεμβασιά-Μεγαλόπολη) ή Αττικής (Κορακιά-ΚΥΤ Αχαρνών) ή με συνδυασμό των δύο λύσεων. Το πλεονέκτημα της Πελοποννήσου είναι η μικρότερη απόσταση, όμως η διασύνδεση μέσω Αττικής εξασφαλίζει μεγαλύτερη αξιοπιστία ως προς την τροφοδότηση του νησιού, καθώς και αυξημένες δυνατότητες απορρόφησης της αιολικής παραγωγής από την Κρήτη σε σχέση με την Πελοπόννησο. Στόχος είναι πάντως να τεθεί η διασύνδεση σε λειτουργία το 2019.

14

04Η ΚΥΠΡOΣ«ΑΠOΧΑΙΡΕΤΑ»ΤO ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOOι δραματικές εξελίξεις στην Κύπρο, η οποία βλέπει το τραπεζικό της σύστημα να καταστρέφεται και την οικονομία της να καταρρέει εξαιτίας των όρων που της έχουν επιβάλει η ΕΕ και το ΔΝΤ, ανοίγουν και πάλι το κεφάλαιο που αφορά την εκμετάλλευση του φυσικού της αερίου. Η κατάσταση γίνεται ακόμη πιο ανησυχητική εξαιτίας της επαναπροσέγγισης που επιχειρείται ανάμεσα σε Τουρκία και Ισραήλ μετά την –με αμερικανικό «δάκτυλο»– συγγνώμη που ζήτησε το δεύτερο για τη σφαγή στο πλοίο «Μαβί Μαρμαρά», το 2010. Η Λευκωσία ανησυχεί ότι τα χάνει όλα και η Αθήνα αδυνατεί να τη βοηθήσει ουσιαστικά…

Φυσικό αέριοTου Γιώργου Παυλόπουλου

Την ώρα που ο δήμαρχος της Άγκυρας, Μελίχ Γκιοκτσέκ, αποφάσιζε να κάνει αφίσα τη… συγγνώμη του Μπέντζαμιν Νετανιάχου προς την Τουρκία, για τους εννιά νεκρούς που προκάλεσε η εισβολή των ισραηλινών κομάντος στο πλοίο «Μαβί Μαρμαρά» στις 31 Μαΐου 2010, στα άδυτα των επιτελείων των άμεσα ενδιαφερόμενων χωρών δεν κυριαρχούσαν τα τρικ της επικοινωνίας, αλλά τα πιο ουσιαστικά ερωτήματα: Τέλειωσαν, άραγε, τα «πέτρινα χρόνια» στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ; Μπορούν οι ΗΠΑ να επιβάλουν την ανασυγκρότηση του στρατηγικής σημασίας άξονα των δύο ισχυρών χωρών της περιοχής; Τι θα σημάνει αυτό για τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς στον χώρο της Aνατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής; Θα επηρεαστούν και πώς οι σχέσεις του Τελ Αβίβ με την Αθήνα και τη Λευκωσία, που εσχάτως είχαν γίνει ιδιαιτέρως θερμές; Τελικά, μήπως η Κύπρος και, κατ’ επέκταση, η Ελλάδα θα πρέπει πλέον να ανησυχούν για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου που εκτιμάται ότι υπάρχουν στις ΑOΖ και γενικότερα στον χώρο ευθύνης τους;Η αλήθεια είναι ότι, για να ξεκινήσουμε από το τελευταίο ερώτημα, ειδικά η Κύπρος έχει αρχίσει να ανησυχεί

έντονα. Γι’ αυτό άλλωστε στις 10 Απριλίου, δύο υπουργοί –οι επί των Εξωτερικών και της Ενέργειας, Ιωάννης Κασουλίδης και Γιώργος Λακκοτρύπης αντιστοίχως– βρέθηκαν στην πρωτεύουσα του Ισραήλ για κρίσιμες συνομιλίες, ενώ προγραμματίζεται και επίσκεψη κορυφής από τον πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη, στις 6-8 Μαΐου. Παρά δε τις διαβεβαιώσεις που δόθηκαν σε επίσημο επίπεδο από ισραηλινής πλευράς, ότι δεν αλλάζει τίποτε στις σχέσεις που έχουν αναπτυχθεί και στις συμφωνίες που έχουν υπογραφεί, είναι έκδηλη η αγωνία της κυπριακής πλευράς για το τι μέλλει γενέσθαι.

Συμμαχίες...Η αιτία είναι προφανής: η Λευκωσία είναι σήμερα τόσο στριμωγμένη, ώστε αισθάνεται εξαιρετικά ευάλωτη και εύκολος στόχος. Καθώς δε την έχει «πουλήσει» ο βασικός (θεωρητικά) σύμμαχός της έναντι των Τούρκων –η Ευρωπαϊκή Ένωση– ενώ την ίδια στιγμή η Αθήνα είναι αδύναμη να της προσφέρει οποιαδήποτε ουσιαστική βοήθεια, δεν έχει την πολυτέλεια να χάσει τη στήριξη και του Ισραήλ. Διότι, κακά τα ψέματα, οι Κύπριοι αισθάνονταν σχετικά ασφαλείς για να προχωρήσουν στην εκμετάλλευση των ενεργειακών τους οικοπέδων όσο (νόμιζαν ότι)

15

Το σκάφος «Polarcus» που αγόρασε η Τουρκία για σεισμικές έρευνες στο Αιγαίο.

είχαν στη διάθεσή τους την ισραηλινή στρατιωτική και πολιτική «ασπίδα», η οποία, ανάμεσα στα άλλα, διασφάλιζε ότι σε μια κρίσιμη στιγμή δεν θα είχαν απέναντί τους ούτε τις ΗΠΑ.Τώρα, όμως, τα δεδομένα φαίνεται πως αλλάζουν – ή, για την ακρίβεια, μπορούν να αλλάξουν ανά πάσα στιγμή. Και η Άγκυρα, έμπειρη όπως είναι στους διπλωματικούς ελιγμούς και τη διαχείριση των απειλών, κάνει ήδη τις κινήσεις της, διαμηνύοντας ότι τίποτε δεν θα γίνει χωρίς αυτήν. Αξίζει να σταθούμε μόνο σε τρεις «ειδήσεις» του προηγούμενου διαστήματος, για να αποδειχθεί του λόγου το αληθές.Η πρώτη αποτυπώνεται στα σχόλια που έκανε μεγάλο μέρος των τουρκικών ΜΜΕ, την επαύριο κιόλας της ισραηλινής συγγνώμης, αναφορικά με την αναβάθμιση του ρόλου της χώρας. Σύμφωνα με αρκετά από αυτά, πλέον είναι απολύτως ρεαλιστικό το σενάριο μετατροπής της Τουρκίας σε «πρωταθλήτρια των ενεργειακών μεταφορών», με το επιχείρημα ότι η Κύπρος, εξαιτίας των τεράστιων προβλημάτων του χρηματοπιστωτικού της τομέα και των πολιτικών-κοινωνικών αναταράξεων, δεν θα καταφέρει να κατασκευάσει και να λειτουργήσει με ασφάλεια τον τερματικό σταθμό που έχει προγραμματίσει – έναν σταθμό από τον οποίο, βάσει των υπαρχόντων σχεδίων, θα μεταφέρεται και το ισραηλινό φυσικό αέριο που θα παράγεται στο κοίτασμα «Λεβιάθαν». Έτσι, η Άγκυρα αντιπροτείνει ήδη η διαδικασία υγροποίησης μεταφοράς να γίνει μέσω των κατεχόμενων της Βόρειας Κύπρου και του τουρκικού εδάφους όπου, όπως ισχυρίζεται, υπάρχει ήδη ανεπτυγμένο δίκτυο αγωγών.

Τρία σενάριαΗ δεύτερη είδηση προκύπτει από την επιστολή που έστειλε σε όλα τα

εμπλεκόμενα μέρη, στα τέλη Μαρτίου, ο τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου. Σε αυτήν ξεκαθαρίζει ότι για τη χώρα του υπάρχουν τρία ρεαλιστικά σενάρια όσον αφορά τη (συν)εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κύπρου: είτε θα υπάρξει πολιτική λύση στο Κυπριακό και, κατά συνέπεια, τα οφέλη θα διαμοιραστούν και στις δύο κοινότητες. Είτε θα υπάρξει συμφωνία για ένα ειδικό ταμείο στο οποίο θα πηγαίνουν τα έσοδα μέχρις ότου επιλυθεί το Κυπριακό. Είτε, τέλος, θα προχωρήσει και επισήμως

η διχοτόμηση του νησιού και το ίδιο ακριβώς μοντέλο θα εφαρμοστεί και για τον φυσικό του πλούτο.Τέλος, η τρίτη είδηση έχει να κάνει με την έξοδο στην Aνατολική Μεσόγειο του νέου και σύγχρονου ερευνητικού σκάφους που έχει αποκτήσει η Τουρκία, του «Polarcus». Μάλιστα, σύμφωνα με τα όσα ήταν γνωστά τη στιγμή

που γράφονταν αυτές οι γραμμές, το σκάφος αναμενόταν να βρεθεί στα βόρεια της Κύπρου μέχρι τις 15-20 Απριλίου, προκειμένου να στείλει ένα ακόμη μήνυμα, ότι η Άγκυρα δεν είναι διατεθειμένη να απεμπολήσει αυτά που θεωρεί δικαιώματά της και ζωτικά της συμφέροντα. Πρόκειται, όπως καταλαβαίνουν οι πάντες, για μια παραδοσιακή και δοκιμασμένη τακτική, η οποία συνήθως δικαιώνει την εκάστοτε τουρκική ηγεσία.Σε κάθε περίπτωση, το ενδιαφέρον των ισχυρών για την Aνατολική Μεσόγειο, για τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς που διαμορφώνονται στην περιοχή αλλά και για το μέλλον των ενεργειακών της κοιτασμάτων, έχει αναζωπυρωθεί το τελευταίο διάστημα. Η περίπτωση της Κύπρου, εξάλλου, αποδεικνύει την άμεση εμπλοκή, με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, των ΗΠΑ, της ΕΕ, αλλά και της Ρωσίας – η οποία, παρεμπιπτόντως, έχει λόγους να φοβάται ότι θα είναι η μεγάλη χαμένη.Όπως προκύπτει από το σχετικό ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στο «Βήμα» την Κυριακή 7 Απριλίου, υπό τον γενικό τίτλο «Τα μυστικά δείπνα για το αέριο», οι εξελίξεις απασχολούν έντονα τόσο την Oυάσινγκτον όσο και τις Βρυξέλλες, οι οποίες προσπαθούν πλέον να παρέμβουν άμεσα, αξιοποιώντας όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους. Επί της ουσίας, αμφότεροι έχουν στόχο να βάλουν στο χέρι τα κοιτάσματα της Κύπρου και να ελέγξουν τη μεταφορά τους. Όσο για τις διαβεβαιώσεις ότι αυτά δεν έχουν περιληφθεί στους όρους του Μνημονίου και του ΔΝΤ, είναι πρακτικά άχρηστες. Όπως θα αποδειχθεί πολύ σύντομα, ο μοναδικός που δεν έχει πλήρη κυριαρχικά δικαιώματα πάνω στον φυσικό πλούτο της Κύπρου είναι η κυβέρνησή της…

Τρία είναι τα σενάρια των Τούρκων για (συν)εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κύπρου: είτε θα υπάρξει πολιτική λύση στο Κυπριακό και, κατά συνέπεια, τα οφέλη θα διαμοιραστούν και στις δύο κοινότητες. Είτε θα υπάρξει συμφωνία για ένα ειδικό ταμείο στο οποίο θα πηγαίνουν τα έσοδα μέχρις ότου επιλυθεί το Κυπριακό. Είτε, τέλος, θα προχωρήσει και επισήμως η διχοτόμηση του νησιού και το ίδιο ακριβώς μοντέλο θα εφαρμοστεί και για τον φυσικό του πλούτο

Σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, υπάρχουν τρία σενάρια για την (συν)εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της Κύπρου.

16

05ΤΑ OΦΕΛΗΤOΥ ΦΥΣΙΚOΥ ΑΕΡΙOΥΓΙΑ ΚΑΘΕ ΧΡΗΣΗΠάνω από 200.000 νοικοκυριά, 6.500 επαγγελματίες και 1.300 δημόσια κτήρια καλύπτουν τις ανάγκες θέρμανσής του με το φυσικό αέριο. Για ποιον λόγο; Επειδή το συγκεκριμένο καύσιμο αποτελεί την πιο αποτελεσματική και πιο οικονομική λύση για θέρμανση στις παρούσες οικονομικές συνθήκες. O γενικός διευθυντής της ΕΠΑ Αττικής κ. Χρήστος Μπαλάσκας αναλύει αποκλειστικά στο «energyworld» τη στρατηγική της εταιρείας και αποκαλύπτει τους στόχους της για το μέλλον.

Συνέντευξη του Χρήστου Μπαλάσκα, Γενικού Διευθυντή στην ΕΠΑ Αττικής

17Κύριε Μπαλάσκα, ποια πλεονεκτήματα προσφέρει στον χρήστη αλλά και στην οικονομία μας το φυσικό αέριο;Αδιαμφισβήτητα το φυσικό αέριο προσφέρει τη μόνη αποτελεσματική και πιο οικονομική λύση για θέρμανση, ειδικότερα για την περίοδο της οικονομικής δυσπραγίας που διανύουμε. Τη χειμερινή περίοδο που ολοκληρώθηκε (Oκτ. 2012-Μαρ. 2013) η μέση εξοικονόμηση του φυσικού αερίου ξεπέρασε το 38% έναντι του πετρελαίου θέρμανσης, αλλά και το 50% έναντι του ηλεκτρικού ρεύματος, καθιστώντας το φυσικό αέριο την πιο οικονομική επιλογή και την καλύτερη ενεργειακή επένδυση για οικιακή και επαγγελματική χρήση. Επιπλέον της ασύγκριτης εξοικονόμησης, επιτρέψτε μου να αναφέρω και άλλα σημαντικά πλεονεκτήματα, δεδομένου ότι με το φυσικό αέριο επιτυγχάνεται καθαρότερη καύση χωρίς υπολείμματα, εξασφαλίζοντας μειωμένο κόστος συντήρησης και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής των συσκευών. O καταναλωτής έχει άμεση πρόσβαση στο αγαθό, το οποίο είναι ανά πάσα στιγμή διαθέσιμο μέσω του δικτύου διανομής και δεν χρειάζεται παραγγελία όπως το πετρέλαιο θέρμανσης, ενώ η ακρίβεια στη μέτρηση διασφαλίζεται μέσω μετρητή. Η λειτουργία των συσκευών είναι εξαιρετικά απλή και προσφέρει ευκολίες και άνεση στην καθημερινή ζωή (πχ. παροχή ζεστού νερού στη στιγμή, γρήγορο μαγείρεμα), παρέχεται η δυνατότητα πλήρους αυτονομίας, ενώ επιτυγχάνεται εξοικονόμηση χώρου και καθαριότητα. Το φυσικό αέριο είναι το πλέον φιλικό για το περιβάλλον σε σχέση με τα συμβατικά καύσιμα, αφού έχουμε σημαντικά καθαρότερη καύση, παραγωγή λιγότερου διοξειδίου του άνθρακα, ενώ αποδεδειγμένα συμβάλλει στη μείωση του φαινομένου

του θερμοκηπίου. Δεν εκπέμπει αιθάλη και αιωρούμενα σωματίδια που ενέχονται στο πρόβλημα της αιθαλομίχλης, φαινόμενο που ταλαιπώρησε τους κατοίκους του λεκανοπεδίου φέτος τον χειμώνα. Τέλος, δεν περιέχει ενώσεις θείου που ρυπαίνουν το περιβάλλον και προκαλούν το φαινόμενο της όξινης βροχής.Αναφορικά, ωστόσο, και με τα πρόσθετα οφέλη, εκτός από την απεξάρτηση της χώρας από το πετρέλαιο, η διείσδυση του φυσικού αερίου υποστηρίζει αποδεδειγμένα την απασχόληση και ενισχύει την αγορά δημιουργώντας συνδεόμενες αγορές, όπως για παράδειγμα εκείνη των εσωτερικών εγκαταστάσεων (συσκευές, εξαρτήματα και υπηρεσίες εσωτερικής εγκατάστασης) η οποία τα τελευταία δέκα χρόνια αποτιμάται ότι ανήλθε στην Αττική σε 350 εκατ. ευρώ, ενώ για την επόμενη πενταετία η εκτίμηση είναι ότι θα ανέλθει στα 120 εκατ. ευρώ. Ποια είναι η στρατηγική που ακολουθεί η ΕΠΑ Αττικής στο λεκανοπέδιο και πώς αυτό μεταφράζεται στα αποτελέσματά σας;Στρατηγικός στόχος της ΕΠΑ Αττικής είναι η ταχεία διείσδυση του φυσικού αερίου στον τομέα της οικιακής θέρμανσης. Στο πλαίσιο αυτό η εταιρεία κατά καιρούς προσφέρει σημαντικά οικονομικά κίνητρα στους καταναλωτές, όπως για παράδειγμα εκπτώσεις έως και 100% στα τέλη σύνδεσης και χρηματοδότηση του κόστους μετατροπής της εσωτερικής εγκατάστασης θέρμανσης σε κεντρικές θερμάνσεις μεγάλων κτηρίων. Ας σημειωθεί ότι η εταιρεία συνεχίζει να επενδύει σημαντικά κεφάλαια στον τομέα αυτόν προκειμένου να ενισχύσει τη διάδοση του αγαθού και να διευκολύνει τα νοικοκυριά να συνδεθούν με το δίκτυο και να απολαύσουν τα πολλαπλά οφέλη, καθώς

και μια σύγχρονη καθημερινότητα με το φυσικό αέριο. Αυτό δεν υλοποιείται μόνο μέσα από τη συνέχιση ισχύος του προγράμματος χρηματοδότησης αλλά και με την διεύρυνση της βάσης των δικαιούχων σε αυτό, καθιστώντας τη σύνδεση με το δίκτυο φυσικού αερίου ευκολότερη για περισσότερα από 500.000 διαμερίσματα. Παράλληλα, όμως, στρατηγική επιλογή της εταιρείας είναι και η ποιοτική εξυπηρέτηση των καταναλωτών της, η οποία γίνεται με γνώμονα το τρίπτυχο «οικονομία, ασφάλεια, αξιοπιστία», αρχές που τηρούμε απαρέγκλιτα σε κάθε μας δραστηριότητα. Η στρατηγική αυτή έχει αποδώσει, καθώς στη συνείδηση των υφιστάμενων καταναλωτών το φυσικό αέριο αποτελεί την καλύτερη επένδυση, την πιο οικονομική, εύκολη στη χρήση και αποτελεσματική μορφή ενέργειας που σέβεται το περιβάλλον και που τους προσφέρεται αποκλειστικά με την εγγύηση της ΕΠΑ Αττικής. Αυτό επιβεβαιώνει και η πλέον πρόσφατη έρευνα που διενεργήσαμε, η οποία έδειξε ότι το 85% των καταναλωτών είναι ικανοποιημένοι από την εταιρεία μας και τις υπηρεσίες που παρέχουμε, ενώ το εντυπωσιακό ποσοστό του 94% των καταναλωτών δήλωσε ικανοποιημένο από τη χρήση του φυσικού αερίου.Το ενδιαφέρον των καταναλωτών καθοδηγείται όχι μόνον από την προτίμησή τους στο προϊόν αλλά και από την εμπιστοσύνη τους στην εταιρεία, με την οποία αναγνωρίζουν μια ειλικρινή σχέση. Κι αυτό γιατί οποιαδήποτε έκπτωση λαμβάνει η εταιρεία από τον προμηθευτή της αυτή περνάει στους καταναλωτές, οι οποίοι απολαμβάνουν ακόμα ανταγωνιστικότερα τιμολόγια. Από την άλλη, οι νεότεροι καταναλωτές αναγνωρίζουν τα πολλαπλά οφέλη του φυσικού αερίου αλλά και τη δέσμευση

18 και συνέπειά μας απέναντί τους. Το ενδιαφέρον τους προς το φυσικό αέριο είναι χαρακτηριστικό: το δεύτερο εξάμηνο του 2012, τα νέα συμβό-λαια στις κεντρικές θερμάνσεις αυξήθηκαν κατά 50% και ο αριθμός των συμβολαι-οποιημένων νοικοκυριών κατά 38%. Έτσι, καταγράφοντας κέρδη της τάξεως των 20,7 εκατ. ευρώ σε μια χρονιά ύφεσης, η ΕΠΑ Αττικής προσφέρει σήμερα το φυσικό αέριο σε 285.000 νοικοκυριά, 6.500 επαγγελματίες και 1.300 δημόσια κτήρια. Ποιοι είναι οι στόχοι σας για το 2013, σε ένα τόσο ρευστό και αβέβαιο περιβάλλον;Η ΕΠΑ Αττικής απέδειξε ότι είναι ηγετική δύναμη στον χώρο της ενέργειας. Κεντρικοί στρατηγικοί άξονες για την εταιρεία παραμένουν η αύξηση της διείσδυσης στην Αττική και η ανάπτυξη υποδομών σε δίκτυα και την εξυπηρέτηση των καταναλωτών μας. Επιδιώκουμε τη διείσδυση σε περισσότερα από 300.000 νοικοκυριά μέχρι τέλος του έτους, προσφέροντας κίνητρα για σύνδεση, όπως σας προανέφερα τη χρηματοδότηση εσωτερικών εγκαταστάσεων (επένδυση 2 εκατ.), αλλά και τις επιδοτήσεις των τελών σύνδεσης. Εξυπακούεται ότι συνεχίζουμε να επενδύουμε στη διαρκή βελτίωση της εξυπηρέτησης του πελάτη μέσω της απλοποίησης των διαδικασιών, της βελτίωσης της ταχύτητας και ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Τέλος, επενδύουμε στην ασφαλή λειτουργία των δικτύων μας, με αναβαθμίσεις και επεκτάσεις δικτύων (επένδυση ύψους 8 εκατ.).Μπορείτε να διασφαλίσετε στους καταναλωτές ότι το φυσικό αέριο θα παραμείνει ανταγωνιστικό σε βάθος χρόνου;Στόχος της εταιρείας είναι η διατήρηση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του φυσικού αερίου σε σύγκριση με άλλες μορφές καυσίμων, γεγονός

που αποδεικνύεται από τη μέχρι τώρα πορεία μας, αφού η εξοικονόμηση έναντι του πετρελαίου θέρμανσης στην Αττική έχει διπλασιαστεί, από το 18-20% τα προηγούμενα χρόνια στο 38% για την τελευταία χειμερινή περίοδο. Υπάρχει κάποιο νεότερο σχετικά με την ανάπτυξη του δικτύου στην Αττική; Από το 2001 μέχρι σήμερα, η εταιρεία μας έχει επενδύσει περίπου 300 εκατ. για την ανάπτυξη και λειτουργία ενός εκτενούς δικτύου μήκους 3.335χλμ. σε όλη την Αττική. Επαναλαμβάνω τον στόχο μας, που είναι η αύξηση της διείσδυσης στο υφιστάμενο δίκτυο, το οποίο δίνει τη δυνατότητα σε πάνω από 1 στα 2 νοικοκυριά να συνδεθεί με το δίκτυο φυσικού αερίου. Παράλληλα, επεκτείνουμε το δίκτυό μας κατά 20 χλμ. ετησίως, ενώ για τους σκοπούς περαιτέρω ανάπτυξης των δικτύων μας έχουμε δεσμεύσει 34 εκατ. ευρώ για την επόμενη 5ετία.Επιτρέψτε μου όμως να αναφέρω κάποια σημαντικά στοιχεία: Το υφιστάμενο δίκτυο φυσικού αερίου χαμηλής πίεσης καλύπτει το 45% του συνόλου του οδικού δικτύου με κτήρια σε 50 (καλλικρατικούς) δήμους του λεκανοπεδίου της Αττικής. Επιπλέον, το δίκτυο (στους δήμους που εκτείνεται) καλύπτει περίπου 900.000 διαμερίσματα σε σύνολο 1.650.000 διαμερισμάτων (βάσει απογραφής της ΕΠΑ Αττικής), δίνοντας τη δυνατότητα στο 55% αυτών να συνδεθεί με το δίκτυο φυσικού αερίου. Είναι το φυσικό αέριο μια ασφαλής επιλογή έναντι άλλων μορφών θέρμανσης; Τι μέτρα λαμβάνετε προς αυτήν την κατεύθυνση;Το δίκτυο διανομής φυσικού αερίου στην Αττική είναι από τα πλέον σύγχρονα δίκτυα φυσικού αερίου στην Ευρώπη και λειτουργεί με τις αυστηρότερες προδιαγραφές ασφαλείας. Το δίκτυο

Χρήστος Μπαλάσκας - Who is WhoO Χρήστος Μπαλάσκας είναι απόφοιτος του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου της σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών και έχει μεταπτυχιακό στη Διοίκηση Επιχειρήσεων (ΜΒΑ) από το «City University Business School» και μεταπτυχιακό (MSc) στην Επιστήμη των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Από το 1993 εργάστηκε σε διάφορες θέσεις στον όμιλο της Shell στην Αθήνα στον τομέα των Λιανικών Πωλήσεων και ως Brand & Communications Manager των εταιρειών της Shell στην Ελλάδα. Από το 1997 μετακινήθηκε στη Shell International στο Λονδίνο στον τομέα ανάπτυξης επιχειρήσεων πετρελαιοειδών και στη διείσδυση νέων αγορών, εκπονώντας σειρά έργων κυρίως στη Λατινική Αμερική, την Αυστραλία και την Άπω Ανατολή. Διετέλεσε επίσης στέλεχος του ομίλου BG Group (πρώην British Gas International) στην Αγγλία, στη Διεύθυνση Καταναλωτικών Προϊόντων Φυσικού Αερίου, αναλαμβάνοντας τη δημιουργία και οργάνωση επιχειρήσεων διανομής φυσικού αερίου στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, τη Βραζιλία και την Αργεντινή. Μετά το 2001 ανέλαβε Υπεύθυνος Συγχωνεύσεων και Εξαγορών και επόπτευε τις εταιρείες του ομίλου Μαΐλλη στο Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και Ισπανία στον τομέα της βιομηχανικής παραγωγής δευτερογενούς συσκευασίας. Από το 2002 επέστρεψε στον όμιλο της Shell και συγκεκριμένα στη Shell Gas & Power και αποσπάστηκε στην ΕΠΑ Αττικής (εταιρεία διανομής φυσικού αερίου) στην Αθήνα, όπου η Shell Gas & Power κατέχει μειοψηφικό μερίδιο, αναλαμβάνοντας τα καθήκοντα του Εμπορικού Διευθυντή, στη συνέχεια του Τεχνικού Διευθυντή για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ από τον Νοέμβριο του 2009 ορίστηκε Γενικός Διευθυντής της ΕΠΑ Αττικής.

19

Μέσης Πίεσης εποπτεύεται από Σύστημα SCADA, το οποίο ταυτόχρονα παρέχει τη δυνατότητα τηλε-ελέγχου και τηλεχειρισμού σε επιλεγμένα σημεία έναρξης των δικτύων ΜΠ, σε βανοστάσια και σε σταθμούς διανομής, ενώ προστατεύεται από σύστημα Καθοδικής Προστασίας. Η λειτουργία τόσο των δικτύων όσο και των εσωτερικών εγκαταστάσεων διέπεται από την εφαρμογή σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας αλλά και τεχνικών ελέγχων της ΕΠΑ Αττικής. Επιπλέον, η ΕΠΑ Αττικής διαθέτει Κέντρο Ελέγχου Άμεσης Επέμβασης, το οποίο λειτουργεί επί 24ώρου βάσεως για την εξυπηρέτηση των πελατών και την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών. Πώς κινείται το ενδιαφέρον για σύνδεση των πολυκατοικιών με κεντρικές θερμάνσεις σε σχέση με τις αυτόνομες συνδέσεις; Ποια είναι η δική σας στρατηγική;Επιδιώκουμε τη διείσδυση σε ενεργοβόρα κτήρια με υψηλούς όγκους κατανάλωσης με στόχο να δώσουμε τη δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας και κόστους στα μεγάλα αυτά κτήρια. Αυτό το επιτυγχάνουμε μέσω επιδοτήσεων στα τέλη σύνδεσης αλλά και χρηματοδότησης του κόστους εγκατάστασης σε κεντρικές θερμάνσεις, καθιστώντας την αρχική επένδυση πιο προσιτή και τον χρόνο απόσβεσης ιδιαίτερα σύντομο. Από την άλλη, το ενδιαφέρον για

αυτόνομες συνδέσεις έχει αυξηθεί τα τελευταία έτη, καθώς η δυσκολία στη συνεννόηση των ενοίκων μιας πολυκατοικίας συχνά οδηγεί στην αποσύνδεση από την κεντρική θέρμανση και στην πλήρη αυτονομία που προσφέρει το φυσικό αέριο. Παρόλα αυτά, το πρόβλημα του υψηλού ενεργειακού κόστους στα ενεργοβόρα αυτά κτήρια παραμένει. Ένας καταναλωτής που σκέφτεται να βάλει φυσικό αέριο, τι κόστη θα πρέπει να υπολογίσει; Γιατί να το κάνει; Ποιο θα είναι το όφελός του;

Το φυσικό αέριο είναι ένα οικονομικό, αποδοτικό, ασφαλές και φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο. Προτείνουμε στους καταναλωτές να επιλέξουν φυσικό αέριο καθώς παραμένει, σε κάθε περίπτωση, η καλύτερη επένδυση στον τομέα της θέρμανσης, ενώ προσφέρει και επιπλέον επιλογές όπως το ζεστό νερό και το μαγείρεμα. Για να συνδεθεί κάποιος με το φυσικό αέριο, θα χρειαστεί να μετατρέψει την εσωτερική εγκατάσταση σε αντίστοιχη χρήσης φυσικού αερίου και να καταβάλει τα τέλη σύνδεσης και την εγγύηση που προβλέπονται ανάλογα με την κατηγορία πελάτη και την εγκατεστημένη του ισχύ. Με την τρέχουσα εξοικονόμηση του 38% βέβαια, που επιτυγχάνεται σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης, μια μέση πολυκατοικία 8-10 διαμερισμάτων αποσβένει το κόστος μετατροπής μέσα σε ένα έτος. Oι καταναλωτές μπορούν να επωφεληθούν από το χρηματοδοτικό πρόγραμμα, σύμφωνα με το οποίο η ΕΠΑ Αττικής αναλαμβάνει την απευθείας χρηματοδότηση του κόστους κατασκευής της εγκατάστασης θέρμανσης φυσικού αερίου σε μεγάλες πολυκατοικίες, ενώ προσφέρει έκπτωση 100% στα τέλη σύνδεσης.

«Στόχος της εταιρείας είναι η διατήρηση και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του φυσικού αερίου σε σύγκριση με άλλες μορφές καυσίμων, γεγονός που αποδεικνύεται από τη μέχρι τώρα πορεία μας, αφού η εξοικονόμηση έναντι του πετρελαίου θέρμανσης στην Αττική έχει διπλασιαστεί, από το 18-20% τα προηγούμενα χρόνια στο 38% για την τελευταία χειμερινή περίοδο»

20

06ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΔOΤΗΣΗΚΕΦΑΛΑΙOΥΤΑ ΑΙOΛΙΚΑ ΕΡΓΑΤα μεγάλα ελλείμματα της ενεργειακής αγοράς καλούνται να χρεωθούν τα αιολικά έργα, καθώς η κυβέρνηση μετά τους χειρισμούς της στη φωτοβολταϊκή αγορά, με τροπολογία επεκτείνει τα περιοριστικά μέτρα και σε αυτήν την οικονομική τεχνολογία. Άμεση απάντηση από την Ελληνική Επιστημονική Ένωση Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ).

Αιολική ενέργεια

21Προφανώς αναφερόμαστε σε τροπολογία που παρεισέφρησε στην ψήφιση του νόμου για τη «Διαμόρφωση Φιλικού Αναπτυξιακού Περιβάλλοντος για τις Στρατηγικές και Ιδιωτικές Επενδύσεις & άλλες Διατάξεις», σύμφωνα με την οποία αποκλείονται οι επενδύσεις αιολικών πάρκων από τη δυνατότητα επιδότησης κεφαλαίου.O κ. Παναγιώτης Παπασταματίου, Πρόεδρος του ΔΣ της ΕΛΕΤΑΕΝ, με επιστολή του προς το υπουργείο Ανάπτυξης σημειώνει μεταξύ άλλων ότι ο αιφνιδιαστικός αποκλεισμός από τον αναπτυξιακό αποτελεί ένα ακόμη κρούσμα των διαδοχικών αρνητικών αιφνιδιασμών που έχει υποστεί ο κλάδος την τελευταία περίοδο. Ιδίως τη στιγμή που ο επιχειρηματικός κόσμος αγωνίζεται να ανορθώσει την εμπιστοσύνη προς τη χώρα και να διατηρηθούν στην Ελλάδα ξένοι και εγχώριοι επενδυτές. Ας σημειωθεί ότι η πιστωτική ασφυξία που επικρατεί στο τραπεζικό σύστημα έχει σχεδόν νεκρώσει τον κλάδο των αιολικών που είναι εντάσεως κεφαλαίου. Έτσι όλο το 2012 προστέθηκαν μόνο 100 MW αιολικών πάρκων, τα περισσότερα από τα οποία βρίσκονταν σε ώριμη κατασκευαστική φάση, ενώ για το 2013 οι εκτιμήσεις των ανθρώπων του κλάδου μιλούν για 50 MW στην καλύτερη περίπτωση. «Σε μια στιγμή που αγωνιζόμαστε να ανορθώσουμε την εμπιστοσύνη στη χώρα και να διατηρήσουμε έλληνες και ξένους επενδυτές στην αγορά, θα αποτελέσει μνημείο αναξιοπιστίας εάν θεσμοθετηθεί την τελευταία στιγμή μια τέτοια διάταξη, η οποία καθόλου δεν είχε τεθεί υπόψη των ενδιαφερόμενων κατά τη διάρκεια της πολύμηνης δημόσιας διαβούλευσης. Τέτοιες σπασμωδικές κινήσεις προδίδουν έλλειψη προετοιμασίας και μελέτης», υπογραμμίζει χαρακτηριστικά.

Π. Παπασταματίου: «Σε μια στιγμή που αγωνιζόμαστε να ανορθώσουμε την εμπιστοσύνη στη χώρα, θα αποτελέσει μνημείο αναξιοπιστίας εάν θεσμοθετηθεί την τελευταία στιγμή μια τέτοια διάταξη, η οποία καθόλου δεν είχε τεθεί υπόψη των ενδιαφερόμενων κατά τη διάρκεια της πολύμηνης δημόσιας διαβούλευσης».

Απαιτείται κοινή αλλά λογική λύση για το έλλειμμα

Σε συνέντευξή του για τους τρόπους αντιμετώπισης του ελλείμματος της ενεργειακής αγοράς, ο κ. Παπασταματίου υπογράμμισε τα εξής: Το έλλειμμα είναι ένα κοινό συνολικό πρόβλημα που αφορά όλους τους παίκτες του ηλεκτρισμού, προμηθευτές και παραγωγούς. Δυστυχώς, η αλήθεια αυτή δεν έχει ενσωματωθεί σε κανένα από τα μέτρα της κυβέρνησης και των θεσμικών φορέων που συνεχίζουν να κάνουν σε σημαντικό βαθμό λάθος διάγνωση. Λάθος διάγνωση, οδηγεί σε λάθος φάρμακο και σε διαιώνιση του προβλήματος. Oι προτάσεις των φορέων ΑΠΕ εδώ και πάνω από τέσσερα χρόνια πέφτουν στο κενό. Προφανώς, όσο καθυστερεί η υλοποίησή τους, οι προτάσεις χάνουν την αποτελεσματικότητά τους. Σήμερα το πρώτο που χρειάζεται είναι να μετρήσουμε αξιόπιστα το πρόβλημα και τις αιτίες του. Μέσα σε έναν μήνα, οι θεσμικοί φορείς της πολιτείας έχουν εμφανίσει αριθμούς που αποκλίνουν πάρα πολύ μεταξύ τους. Η μέτρηση θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την κατανομή του προβλήματος μεταξύ των προμηθευτών (δηλαδή της ΔΕΗ) και των παραγωγών, συμβατικών και ανανεώσιμων.Όπως είπα, στο έλλειμμα του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ συμβάλλουν και η προμήθεια κυρίως αλλά και η συμβατική ηλεκτροπαραγωγή. Το επόμενο βήμα είναι να απαλλαγούν οι καταναλωτές από όλα τα βάρη υπέρ τρίτων του λογαριασμού και να μειωθεί δραστικά η φορολόγηση της ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό θα επιτρέψει άμεσα την ορθολογικοποίηση των στοιχείων του τιμολογίου που αφορούν τα ενεργειακά κόστη χωρίς να αυξηθεί η συνολική επιβάρυνση που υπάρχει σήμερα για τους καταναλωτές μέσω του τιμολογίου της ΔΕΗ. Εάν και μετά από αυτό απαιτούνται πρόσθετα μέτρα,

αυτά πρέπει να μην είναι μονομερή, να μην αιφνιδιάσουν, να είναι δίκαια και να κατανέμονται αναλογικά σε όλους τους παίκτες, δηλαδή και τους προμηθευτές και τους συμβατικούς ηλεκτροπαραγωγούς. Ειδικά, η προμήθεια θα πρέπει να επιστρέψει στον Ειδικό Λογαριασμό όλο το όφελος που έχει αποκομίσει κατά τα τελευταία 4 τουλάχιστον έτη λόγω της επιδότησης του κόστους προμηθευτών από το Ειδικό Τέλος. Πιο μεσοπρόθεσμα, έχουμε πει ότι πρέπει να επιτευχθεί γενναία εξοικονόμηση σε όλα τα κέντρα κόστους του τιμολογίου λιανικής περιλαμβανομένων φυσικά της προμήθειας καυσίμων στους παραγωγούς και της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στη λιανική. Περιθώρια υπάρχουν ακόμα και στα άλλα σκέλη του τιμολογίου λιανικής. Σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, η ΕΛΕΤΑΕΝ έχει καταθέσει ένα πολυσέλιδο εξαιρετικά αναλυτικό και συγκεκριμένο «Αναπτυξιακό Πακέτο για τις ΑΠΕ με έμφαση την Αιολική Ενέργεια» (http://www.eletaen.gr/drupal/sites/default/files/AnaptyksiakoPaketo.pdf).Είναι ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα πολιτικής και μέτρων που δίνει απάντηση σε όλα τα θέματα. Το έχουμε αποστείλει στην κυβέρνηση, τα κόμματα και τους θεσμικούς φορείς. Ελπίζω να το εφαρμόσουν. Προσωπικά θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό η πολιτεία και οι φορείς της να πολιτεύονται σε συνεργασία με την κοινωνία και την αγορά. Να την ακούν και να μην αποφασίζουν με βάση τις δικές τους μόνο προσλαμβάνουσες. Κανείς δεν έχει το αλάθητο. Προφανέστατα ούτε εμείς. Γι’ αυτό θα χαρούμε πολύ να συζητήσουμε πάνω στο Αναπτυξιακό Πακέτο της ΕΛΕΤΑΕΝ, να ακούσουμε και να μας ακούσουν, να το βελτιώσουμε και να προχωρήσουμε όλοι μαζί.

22

07ΤOΥΡΚΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΑΛΛΑΖΕΙ ΤΙΣ ΙΣOΡΡOΠΙΕΣΣΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΑΜε εύλογη ανησυχία για τις πιθανές επιπτώσεις στην ενεργειακή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ παρακολουθούν Αθήνα και Λευκωσία την προσπάθεια επαναπροσέγγισης του Ισραήλ με την Άγκυρα, ύστερα από τη μεσολαβητική προσπάθεια που ανέλαβε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Oμπάμα κατά την επίσκεψή του στο Τελ Αβίβ.

ΥδρογονάνθρακεςTου Κώστα Βουτσαδάκη

23Oι διαβεβαιώσεις που δίνονται για αδιάλειπτη συνέχιση της συνεργασίας προφανώς θα κριθούν στην πράξη, πάντως η συγγνώμη του Ισραήλ για τα θύματα του πλοίου «Μαβί Μαρμαρά» αναζωπύρωσε τα σενάρια για διοχέτευση του φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη με κατασκευή αγωγού μέσω Τουρκίας, κατεύθυνση προς την οποία πιέζει και η Άγκυρα. Ωστόσο βασικές παράμετροι της υπόθεσης, όπως οι ποσότητες φυσικού αερίου που θα αποφασίσει να εξαγάγει το Ισραήλ και το μέγεθος των κοιτασμάτων στην Κύπρο (από το οποίο εξαρτάται το αν μπορεί να σταθούν εξαγωγικές υποδομές για το κυπριακό αέριο ανεξαρτήτως των αποφάσεων του Ισραήλ), παραμένουν άγνωστες. Και από αυτές προφανώς θα εξαρτηθεί και η απόφαση για κοινή πλατφόρμα εξαγωγών των δύο χωρών.

Αβέβαιη η στάση του ΙσραήλΔεν είναι βέβαιο πάντως ότι το Ισραήλ θα δεχόταν να υποστεί την απόλυτη και σε βάθος χρόνου εξάρτηση που συνεπάγεται η εξαγωγή του αερίου του μόνο με αγωγό μέσω Τουρκίας. Σε περίπτωση που επιλεγεί αυτή η λύση αντί του αγωγού μέσω Κύπρου-Κρήτης-ηπειρωτικής Ελλάδας θεωρείται βέβαιο ότι θα συνδυασθεί με την κατασκευή μονάδας υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG) προς εξαγωγή.Εξίσου αβέβαιο είναι αν και η ΕΕ θα ανεχόταν τόσο μεγάλη εξάρτηση από την Τουρκία για τις εισαγωγές φυσικού αερίου.

Oι πρώτες επίσημες ενδείξειςOι εξελίξεις στην Ελλάδα στον τομέα των ερευνών ακολουθούν τις αντίστοιχες στην Κύπρο με χρονική καθυστέρηση, με τη διαφορά ότι στη χώρα μας, πριν ακόμα μπουν γεωτρύπανα, έχουν… εντοπισθεί τα

αποθέματα, έχει εκτιμηθεί το μέγεθός τους και έχει αρχίσει η συζήτηση για το πού θα διατεθούν τα έσοδα από την εκμετάλλευσή τους…Υπενθυμίζεται ότι η Κύπρος προχώρησε σε σεισμικές έρευνες το 2006, προκήρυξε τον πρώτο γύρο παραχωρήσεων το 2007 και υπέγραψε την παραχώρηση στη Noble Energy το 2008, ενώ μόλις πρόσφατα, στις αρχές Απριλίου, ο αντιπρόεδρος της Κυπριακής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΚΡΕΤΥΚ) Σόλων Κασίνης δήλωσε ότι η δεύτερη επιβεβαιωτική γεώτρηση της Νoble στο οικόπεδο 12 θα αρχίσει τον Ιούνιο, το φθινόπωρο θα είναι γνωστές οι ακριβείς ποσότητες υδρογονανθράκων και από τις αρχές του 2014 (οκτώ χρόνια μετά τις σεισμικές έρευνες) η Κύπρος θα μπορούσε να προδεσμεύσει κάποιες πωλήσεις για να αποκομίσει έσοδα.Η χώρα μας βρίσκεται, όπως είναι γνωστό, στο πρώτο στάδιο, καθώς μόλις ολοκληρώθηκαν οι σεισμικές έρευνες στο Ιόνιο και τη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης από τη νορβηγική PGS, ενώ η προκήρυξη του γύρου παραχωρήσεων τοποθετείται στο 2014.Σύμφωνα με την ενημέρωση από το ΥΠΕΚΑ, η συλλογή των δεδομένων ολοκληρώθηκε στις 25 Φεβρουαρίου και ήδη έχει γίνει το 30% της πρώτης φάσης επεξεργασίας επιλεγμένων γραμμών (fast track), που θεωρούνται ως αντιπροσωπευτικές της περιοχής που διερευνήθηκε. «Oι πρώτες απεικονίσεις, αν και όχι ακόμη πλήρως επεξεργασμένες, αποτυπώνουν ευκρινείς και ενδιαφέρουσες γεωλογικές δομές για τον εντοπισμό πιθανών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων», ανακοίνωσε το υπουργείο. «Βασική επιδίωξη και των δύο μερών (ελληνικού Δημοσίου και PGS) είναι η τήρηση του αρχικού χρονοδιαγράμματος, ώστε η προκήρυξη του επίσημου γύρου παραχωρήσεων να πραγματοποιηθεί

εντός του α’ εξαμήνου του 2014».

Το μέλλον των διαγωνισμώνΈως το τέλος Μαΐου, σύμφωνα πάντα με το ΥΠΕΚΑ, θα ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με τους υποψήφιους επενδυτές και για τις έρευνες στις περιοχές Ιωαννίνων, Πατραϊκού Κόλπου και Κατάκολου στο πλαίσιο του διαγωνισμού που είχε προκηρυχθεί τον Ιανουάριο του 2012. Θα ακολουθήσει η υπογραφή των συμβάσεων με τις εταιρείες που θα επιλεγούν. Υπενθυμίζεται ότι προσφορές (πέρυσι τον Ιούλιο) είχαν καταθέσει:

Για την περιοχή Ιωάννινα1. Ελληνικά Πετρέλαια AE, Edison International SPA, Melrose Resources Plc 2. Energean Oil and Gas, Petra Petroleum, Schlumberger (strategic technical partner)3. Arctic Hunter Energy Inc., KO Enterprises Inc.4. Chariot Oil and Gas Limited

Για την περιοχή Πατραϊκός Κόλπος1. Energean Oil and Gas, Trajan Oil and Gas Limited, Schlumberger (strategic technical partner)2. Ελληνικά Πετρέλαια AE, Edison International SPA, Melrose Resources Plc

Για την περιοχή Κατάκολο1. Energean Oil and Gas, Trajan Oil and Gas Limited, Schlumberger (strategic technical partner)2. Grekoil Energy Ventures LTD

24

08ΤOΥΡΚΙΑ: OΛOΤΑΧΩΣΠΡOΣ ΤΗΝΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΠOΧΗΣτις αρχές Απριλίου, το πρακτορείο Reuters μετέδωσε με σχετική βεβαιότητα την είδηση ότι Ιάπωνες και Γάλλοι αναλαμβάνουν την κατασκευή του δεύτερου εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας της Τουρκίας, αποτελούμενου από τέσσερις αντιδραστήρες και με αξία άνω των 20 δισ. δολαρίων, στη Σινόπη της Μαύρης Θάλασσας. Επισήμως, μέχρι τουλάχιστον την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, η είδηση δεν είχε επιβεβαιωθεί, όμως οι πληροφορίες έκαναν λόγο για επικείμενη συνάντηση του Τ. Ερντογάν με τον ιάπωνα ομόλογό του Σ. Άμπε, προκειμένου να δώσουν τα χέρια στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο.

Πυρηνική ενέργειαTου Γιώργου Παυλόπουλου

Πολύ κοντά σε συμφωνία για την κατασκευή και της δεύτερης μονάδας παραγωγής πυρηνικής ενέργειας βρίσκεται η Τουρκία. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, οι οποίες ναι μεν δεν έχουν επιβεβαιωθεί επισήμως, όμως ούτε έχουν διαψευστεί, η ιαπωνική Mitsubishi με τη συνεργασία και της γαλλικής Areva είναι τα ακλόνητα φαβορί για να αναλάβουν το έργο, συνολικής αξίας 20 και πλέον δισ. δολαρίων. Αν όλα πάνε καλά, η συμφωνία θα ανακοινωθεί από τους πρωθυπουργούς της Τουρκίας και της Ιαπωνίας, τον Ταγίπ Ερντογάν και τον Σίνζο Άμπε αντίστοιχα, σε συνάντησή τους η οποία αναμένεται ότι θα πραγματοποιηθεί ώς τα μέσα Μαΐου.Επισήμως, βεβαίως, στο παιχνίδι εξακολουθούν να είναι και οι Κινέζοι – σε αντίθεση με τους Καναδούς και τους Νοτιοκορεάτες, οι οποίοι έχουν αποκλειστεί από τον διαγωνισμό. Μέχρι πρόσφατα, μάλιστα, θεωρούνταν αυτοί ως επικρατέστεροι, κυρίως επειδή ήταν διατεθειμένοι να αναλάβουν μεγάλο μέρος του κόστους και να προσφέρουν τις χρηματοοικονομικές εγγυήσεις που απαιτούσε η Άγκυρα. Ωστόσο, αφενός η ελλιπής εμπειρία που φέρονται να έχουν οι Κινέζοι σε αυτόν τον τομέα (ήτοι στην κατασκευή πυρηνικών μονάδων σε χώρες του εξωτερικού,

πλην του Πακιστάν) και, αφετέρου, οι γεωπολιτικές προτεραιότητες των Τούρκων αυτήν την περίοδο, φαίνεται πως κλίνουν την πλάστιγγα υπέρ των Γιαπωνέζων και των Γάλλων.Υπενθυμίζεται ότι ήδη οι Ρώσοι –μέσω της Rosatom και της ZAO Atomstroyexport– έχουν αναλάβει το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της γειτονικής χώρας, αντίστοιχης αξίας και συνολικής ισχύος 5 GW, το οποίο θα κατασκευαστεί στις μεσογειακές ακτές της και πιο συγκεκριμένα στο Ακούγιου, στην περιοχή της Μερσίνας. Παρά τις επικρίσεις και τις αναβολές που έχουν υπάρξει, για διάφορους λόγους –η περιοχή θεωρείται εξαιρετικά σεισμογενής (η Άγκυρα διαβεβαιώνει ότι μπορεί να αντέξει σεισμό ώς και 9 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ), ενώ Αθήνα και Λευκωσία έκαναν κάθε προσπάθεια να το μπλοκάρουν και για τους δικούς τους λόγους– η μονάδα υπολογίζεται ότι θα είναι έτοιμη να λειτουργήσει εν μέρει εντός των ενός ή δύο επόμενων χρόνων.

Τα ανταλλάγματαΑξίζει να σημειώσουμε πως η Μόσχα κατάφερε να πάρει το έργο του Ακούγιου αναλαμβάνοντας εξ ολοκλήρου το κόστος κατασκευής και διασφαλίζοντας σε αντάλλαγμα ότι οι

25τιμές της παραγόμενης ενέργειας θα είναι εγγυημένες και σταθερές για τα πολλά επόμενα χρόνια. Πρόκειται για μια πάγια τακτική που εφαρμόζεται από την πλευρά του Κρεμλίνου στον τομέα της ενέργειας, με τα συμβόλαια μακράς χρονικής διάρκειας – τα οποία πάντως δέχονται έντονες επικρίσεις στην Ευρώπη, όσον αφορά το πετρέλαιο και, κυρίως, το φυσικό αέριο. Πάντως οι Τούρκοι δεν φαίνονται να ενοχλούνται ιδιαιτέρως από αυτό το μοντέλο ούτε να προβάλλουν σοβαρές ενστάσεις. Αντιθέτως, μάλλον θέλουν να το επιβάλουν και στην περίπτωση της δεύτερης μονάδας παραγωγής πυρηνικής ενέργειας, η οποία θα βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της χώρας, στη Σινόπη της Μαύρης Θάλασσας. Η δεύτερη μονάδα, σύμφωνα με τις υπάρχουσες μελέτες, θα αποτελείται από τέσσερις αντιδραστήρες και, όταν λειτουργήσει πλήρως, θα παράγει συνολική ισχύ της τάξης των 4,5 GW.

Η συμμετοχή της ΓαλλίαςΕνδιαφέρον παρουσιάζει η περίπτωση της Areva και της φερόμενης ως πιθανής (έως σίγουρης) συμμετοχής της στο έργο της Σινόπης. Κι αυτό διότι μέχρι πριν από έναν χρόνο, όσο δηλαδή πρόεδρος της Γαλλίας ήταν ο Νικολά Σαρκοζί, κάτι τέτοιο θεωρούνταν απίθανο. Η αιτία βρισκόταν στην κάθετη αντίθεση του Σαρκοζί με το σενάριο της ένταξης ή ακόμη και προσέγγισης της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που είχε οδηγήσει τις διμερείς σχέσεις στο σημείο ναδίρ. Ωστόσο, με την έλευση του Φρανσουά Oλάντ στο Μέγαρο των Ηλυσίων, το κλίμα έχει αλλάξει και ο Ερντογάν ενδέχεται να θελήσει να κάνει μια κίνηση καλής θέλησης προς το Παρίσι – προσφέροντας έτσι στον Oλάντ ένα «δώρο» σε μια περίοδο που σε όλους σχεδόν τους άλλους τομείς τα έχει κάνει κυριολεκτικά… μαντάρα.Σε κάθε περίπτωση, με τις κινήσεις

της αυτές η Άγκυρα αποδεικνύει ότι είναι αποφασισμένη να εισέλθει δυναμικά και το ταχύτερο δυνατό στην πυρηνική εποχή. Αξίζει, άλλωστε, να σημειωθεί ότι εφόσον τεθεί σε λειτουργία και η δεύτερη μονάδα –με βάση τους υπάρχοντες υπολογισμούς, η κατασκευή θα αρχίσει το 2017 και η σταδιακή έναρξη της λειτουργίας θα γίνει το 2023– οι αντιδραστήρες που θα υπάρχουν στο τουρκικό έδαφος θα παράγουν ισχύ η οποία θα πλησιάζει τα 10 GW. Η ποσότητα αυτή

αντιστοιχεί σε πάνω από το 20% της συνολικής παραγωγής και θα συμβάλει ώστε η χώρα να ανεξαρτητοποιηθεί ενεργειακά, κάνοντας ένα ακόμη καίριο βήμα για τη μετατροπή της σε περιφερειακή υπερδύναμη.Σημειώνεται ότι η Τουρκία, ενώ αποτελεί ήδη έναν σημαντικότατο κόμβο στο δίκτυο μεταφοράς ενέργειας προς τις αγορές της Ευρώπης και γενικότερα της Δύσης, διαθέτει πολύ μικρούς ενεργειακούς πόρους στο (υπ)έδαφός της. Το ενεργειακό «μίγμα» αποδεικνύει του λόγου το αληθές: Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2010, πάνω από το 46% της παραγωγής ηλεκτρισμού γινόταν με πρώτη ύλη το φυσικό αέριο, το οποίο εισάγεται σχεδόν εξ ολοκλήρου, ενώ το 25% με λιγνίτη, που επίσης είναι κυρίως εισαγόμενος. Προφανώς, λοιπόν, η λειτουργία των δύο πυρηνικών μονάδων θα αλλάξει άρδην την κατάσταση. Και μάλιστα, σχετικά φθηνά όπως εκτιμούν οι ειδικοί – μιας και το πιο ακριβό τμήμα γύρω από την πυρηνική ενέργεια είναι εκείνο που αφορά την πρώτη φάση, δηλαδή την κατασκευή των αντιδραστήρων.Έτσι, εφόσον πράγματι η ηγεσία της Άγκυρας καλυφθεί από τις οικονομικές προσφορές των ενδιαφερομένων όσον αφορά την κατασκευή, τότε θεωρεί ότι μπορεί να ελπίζει σε καλύτερες ενεργειακά ημέρες. Και ο φιλόδοξος Ερντογάν σε μια ακόμη μεγάλη επιτυχία, η οποία θα «σμιλέψει» την εικόνα του στην κοινωνία και την τουρκική Ιστορία…

Η Τουρκία, ενώ αποτελεί ήδη έναν σημαντικότατο κόμβο στο δίκτυο μεταφοράς ενέργειας προς τις αγορές της Ευρώπης και γενικότερα της Δύσης, διαθέτει πολύ μικρούς ενεργειακούς πόρους στο (υπ)έδαφός της. Το ενεργειακό «μίγμα» αποδεικνύει του λόγου το αληθές: Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2010, πάνω από το 46% της παραγωγής ηλεκτρισμού γινόταν με πρώτη ύλη το φυσικό αέριο, το οποίο εισάγεται σχεδόν εξ ολοκλήρου, ενώ το 25% με λιγνίτη, που επίσης είναι κυρίως εισαγόμενος. Προφανώς, λοιπόν, η λειτουργία των δύο πυρηνικών μονάδων θα αλλάξει άρδην την κατάσταση. Και μάλιστα, σχετικά φθηνά, όπως εκτιμούν οι ειδικοί

26

09«ΝΕΚΡΗ» Η ΒΙOΜΗΧΑΝΙΑΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ Φ/Β ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝΗ μία μετά την άλλη, οι μεγάλες γερμανικές επιχειρήσεις ρίχνουν… μαύρη πέτρα στον κλάδο της εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας, καθώς τα αποτελέσματά τους είναι εξαιρετικά ζημιογόνα και δεν φαίνεται να υπάρχει ένδειξη αντιστροφής του κλίματος, ούτε μακροπρόθεσμα. Η βασική αιτία είναι οι Κινέζοι, οι οποίοι έχουν «σαρώσει» την αγορά, με μαζική παραγωγή και πολύ χαμηλές τιμές – αξιοποιώντας την τεχνολογία και τεχνογνωσία την οποία, στο αρχικό στάδιο, τους πρόσφεραν οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι. Τους πούλησαν, με άλλα λόγια, το σκοινί με το οποίο τώρα οι Κινέζοι τούς κρεμούν, κάτω από τον… ήλιο!

ΦωτοβολταϊκάTου Γιώργου Παυλόπουλου

«Καταδικασμένη σε θάνατο» θεωρεί ότι είναι η γερμανική βιομηχανία φωτοβολταϊκών ο επικεφαλής του ομίλου της Bosch Φραντς Φέρενμπαχ, ενισχύοντας την άποψη ότι επίκεινται σημαντικές αλλαγές στον κλάδο που έχει να κάνει με την εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Σε συνέντευξη την οποία παραχώρησε στην εφημερίδα «Frankfurter Allgemeine Zeitung» και δημοσιεύτηκε στο φύλλο της Κυριακής 31 Μαρτίου, ο Φέρενμπαχ παραδέχθηκε ουσιαστικά πως οι γερμανικές επιχειρήσεις –και, κατ’ επέκταση, όλες οι ευρωπαϊκές– δεν είναι πλέον σε θέση να συναγωνιστούν τους Κινέζους όσον αφορά την παραγωγή φωτοβολταϊκών πάνελ.«Τα συνεργεία που τοποθετούν τα συστήματα αυτά στις στέγες των σπιτιών θα συνεχίσουν τη δουλειά τους και έχουν μέλλον. Αυτοί που υποφέρουν είναι οι παραγωγοί τους, οι οποίοι λιγοστεύουν διαρκώς. Στο τέλος αυτής της φάσης των δυσάρεστων ανακατατάξεων δεν θα μπορείτε να βρείτε ούτε έναν παραγωγό κρυσταλλικών φωτοβολταϊκών από την Ευρώπη που να είναι ανταγωνιστικός», ισχυρίστηκε το αφεντικό της Bosch, ενώ μαζί του μοιάζουν να συμφωνούν απολύτως και οι συνάδελφοί του από την επίσης γερμανική Siemens, η οποία δήλωσε ότι θα ρίξει… μαύρη πέτρα

στον τομέα της παραγωγής ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα, καθώς τα οικονομικά αποτελέσματά της είναι χρώματος… βαθύ κόκκινο!Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Φέρενμπαχ υπερασπίστηκε την επιλογή της Bosch και άλλων γερμανικών επιχειρήσεων να εμπλακούν με την εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας το 2008. «Με βάση τα τότε δεδομένα, αυτή έμοιαζε να είναι η ορθή απόφαση», λέει, για να συμπληρώσει όμως αμέσως μετά: «Στο μεταξύ, η αγορά άλλαξε ολοκληρωτικά. Η μαζική παραγωγή στην Κίνα και οι τεράστιες πιέσεις που ασκήθηκαν στις τιμές ήταν παράγοντες που δεν μπορούσαμε να προβλέψουμε, ενώ και σήμερα δεν είμαστε σε θέση να τους συνειδητοποιήσουμε».Ο ίδιος δεν διστάζει, μάλιστα, να γίνει ειρωνικός όσον αφορά τον ρόλο της χώρας του και άλλων Ευρωπαίων: «Οι εγκαταστάσεις για την παραγωγή των συστημάτων αυτών στην Ασία προέρχονται από τη Γερμανία και την Ελβετία», λέει. Στη συνέχεια δε, οι Κινέζοι και οι λοιποί Ασιάτες κατάφεραν να γιγαντώσουν τον κλάδο, με τη βοήθεια των αθρόων κρατικών επιδοτήσεων, καθιστώντας τον έτσι κυρίαρχο παγκοσμίως – εφαρμόζοντας και εδώ μια τακτική που είναι από τις πολύ αγαπημένες τους.

27

Σε κάθε περίπτωση, όπως εύκολα μπορεί να υποθέσει ο οποιοσδήποτε, το «αντίο» στην παραγωγή φωτοβολταϊκών συνεπάγεται μεγάλο πλήγμα για χιλιάδες ανθρώπους, καθώς πρόκειται να χαθούν οι θέσεις εργασίας τους. Μόνο στην περίπτωση της Bosch ο σχετικός αριθμός υπολογίζεται στις 3.000 – αναγκάζοντας έτσι τον Φέρενμπαχ να δηλώσει στην FAZ ότι αυτή «είναι η πιο επώδυνη στιγμή στη διαδρομή μου ως επιχειρηματίας». Ξεκαθάρισε, ωστόσο, ότι η απόφαση της ηγεσίας της Bosch υπήρξε ομόφωνη και, κατά συνέπεια, κανείς δεν δικαιούται να του καταλογίσει λάθος.Ασφαλώς, τόσο οι Bosch και Siemens όσο και άλλοι όμιλοι δεν προτίθενται να εγκαταλείψουν εντελώς τον κλάδο των ανανεώσιμων πηγών, καθώς εκτιμούν ότι υπάρχει ακόμη αρκετό «ψωμί» – κι αυτό παρά την ανακάλυψη νέων μεθόδων για την εκμετάλλευση των τεράστιων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται εγκλωβισμένα σε σχιστολιθικά πετρώματα, σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, που φαίνεται να βάζουν φρένο στην ανάπτυξη των εναλλακτικών μορφών. Σε αυτό το πλαίσιο, όπως διευκρίνισε ο Φέρενμπαχ στην προαναφερθείσα συνέντευξή του, ο όμιλος του οποίου

ηγείται προτίθεται να δώσει μεγάλο βάρος στην κατασκευή και εξέλιξη των ηλεκτροκινητήρων, με εφαρμογές κυρίως για τα ποδήλατα και τα σκούτερ.«Η καθαρή και αποκλειστική ηλεκτροκίνηση θα έρθει –σύμφωνα με τις δικές μας αναλύσεις– μέσα την επόμενη δεκαετία. Ωστόσο, με τους υβριδικούς κινητήρες δημιουργήσαμε την αναγκαία γέφυρα μετάβασης, η οποία μας φέρνει νωρίτερα σε αυτόν τον κλάδο», δήλωσε,

για να προσθέσει: «Ο ηλεκτροκινητήρας θα περάσει πρώτα από τους δύο τροχούς και γι’ αυτό έχουμε επιταχύνει την κατασκευή ηλεκτροκίνητων ποδηλάτων και σκούτερ», είπε, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν χάνει τον καιρό του «κλαίγοντας» για τις χαμένες ευκαιρίες, τα πεταμένα λεφτά ή, πολύ περισσότερο, τις χαμένες θέσεις εργασίας.

Απόλυτη η κυριαρχία των ΚινέζωνΗ ανάπτυξη του κλάδου παραγωγής φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Κίνα την προηγούμενη δεκαετία υπήρξε εκρηκτική. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ το 2001 η ποσότητα των παραγόμενων στην Κίνα φωτοβολταϊκών ήταν αμελητέα, καθώς αντιπροσώπευε μόλις και μετά βίας το 1% της παγκόσμιας παραγωγής, το ποσοστό αυτό είχε φτάσει στο 50% το 2010, ενώ σήμερα μιλάμε ουσιαστικά για μονοπωλιακές τάσεις: οι τέσσερις στις πέντε μεγαλύτερες κατασκευάστριες τέτοιων συστημάτων είναι κινεζικές!Η κατάσταση αυτή έχει προκαλέσει την έντονη αντίδραση τόσο των Αμερικανών όσο και των Ευρωπαίων (όπως έχουμε γράψει και πάλι στις σελίδες του

περιοδικού), που προσφεύγουν στον ΠΟΕ ζητώντας να επιβληθούν σκληρές κυρώσεις σε βάρος του Πεκίνου. Όμως, στην πράξη αποδεικνύεται ότι είναι πρακτικά αδύνατο να ανακοπεί η… ορμή των Κινέζων, κάτι που οδηγεί σε «λουκέτο» τις θυγατρικές γιγάντων όπως η Siemens, η Bosch και άλλες πολλές.Ακόμη κι έτσι, όμως, το σίγουρο είναι ότι η μάχη θα συνεχιστεί και θα έχει αρκετά «θύματα», από όλες τις πλευρές, της κινεζικής συμπεριλαμβανομένης. Αν το αποτέλεσμά της, βεβαίως, είναι να γίνουν ακόμη πιο φθηνές και προσιτές οι εγκαταστάσεις παρόμοιων συστημάτων, τότε μπορούμε να παρακολουθήσουμε με ενδιαφέρον την έκβασή της…

28

10ΕΕ: ΠΡΑΣΙΝΗ ΒΙΒΛOΣΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΗ Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε το πρώτο βήμα προς την κατάρτιση ενός στρατηγικού πλαισίου με ορίζοντα το 2030 σχετικά με τις πολιτικές της ΕΕ για την αλλαγή του κλίματος και την ενέργεια. Πρόκειται για την έγκριση της πράσινης βίβλου με την οποία δρομολογείται δημόσια διαβούλευση σχετικά με το περιεχόμενο του πλαισίου 2030.

Εξοικονόμηση ενέργειας

Η Επιτροπή δημοσίευσε επίσης γνωμοδοτική ανακοίνωση σχετικά με το μέλλον της δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS) στην Ευρώπη, με στόχο την έναρξη συζήτησης γύρω από τις διαθέσιμες επιλογές ώστε να εξασφαλιστεί η έγκαιρη ανάπτυξή της.Τέλος, η Επιτροπή εξέδωσε έκθεση αξιολόγησης της προόδου που έχουν σημειώσει τα κράτη-μέλη ως προς τους στόχους αναφορικά με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για το 2020, καθώς και εκθέσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα των βιοκαυσίμων και βιορευστών που καταναλώνονται στην ΕΕ.Ο αρμόδιος επίτροπος για την ενέργεια κ. Γκίντερ Έτινγκερ δήλωσε: «Πρέπει το συντομότερο δυνατόν να ορίσουμε το πλαίσιο πολιτικής μας για το κλίμα και την ενέργεια με ορίζοντα το 2030, ώστε να εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες επενδύσεις που θα μας αποφέρουν βιώσιμη ανάπτυξη, προσιτές ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας και μεγαλύτερη ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού. Το νέο πλαίσιο πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, αλλά πρέπει επίσης να είναι αρκετά φιλόδοξο, ώστε να ανταποκριθεί στον απαραίτητο μακροπρόθεσμο στόχο της μείωσης των εκπομπών κατά 80-95% μέχρι το 2050».

Η αρμόδια επίτροπος για την κλιματική αλλαγή κ. Κόνι Χέντεγκαρντ δήλωσε: «Η εξάρτηση της Ευρώπης από ξένα ορυκτά καύσιμα αυξάνεται κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει δαπανηρότερους και δυσβάσταχτους λογαριασμούς ενέργειας για τους Ευρωπαίους. Αυτό δεν είναι καλό. Είναι προφανές ότι δεν είναι καλό για το κλίμα ούτε για την οικονομία μας και την ανταγωνιστικότητά μας. Αυτός είναι ο λόγος που αποφασίσαμε ότι στην Ευρώπη θέλουμε, έως το 2050, να έχουμε εμπεδώσει μια κοινωνία χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Υπάρχουν στόχοι για το 2020, αλλά για τους περισσότερους επενδυτές το 2020 είναι κιόλας αύριο. Είναι πλέον η ώρα να καθορίσουμε τους στόχους για το 2030. Όσο πιο γρήγορα το κάνουμε αυτό τόσο μεγαλύτερη βεβαιότητα εξασφαλίζουμε για τις εταιρείες και για τους επενδυτές μας. Κι όσο πιο φιλόδοξοι είναι αυτοί οι στόχοι, τόσο το καλύτερο για το κλίμα».

Κρίσιμα ερωτήματα• Τι είδους χαρακτήρα και επιπέδου κλιματικοί και ενεργειακοί στόχοι πρέπει να καθοριστούν για το 2030;• Πώς μπορεί να επιτευχθεί συνοχή μεταξύ διαφορετικών μέσων άσκησης πολιτικής;

29

• Με ποιον τρόπο μπορεί το ενεργειακό σύστημα να συμβάλει καλύτερα στην ανταγωνιστικότητα της ΕΕ;• Πώς μπορούν να ληφθούν υπόψη οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών ως προς την ικανότητα ανάληψης δράσης;Η διαβούλευση θα διαρκέσει έως τις 2 Ιουλίου. Βασιζόμενη στις απόψεις που θα διατυπωθούν από τα κράτη-μέλη, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα ενδιαφερόμενα μέρη, η Επιτροπή προτίθεται έως το τέλος του τρέχοντος έτους να παρουσιάσει το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για το κλίμα και την ενέργεια με ορίζοντα το 2030.Η ύπαρξη σαφήνειας στο θέμα αυτό θα παράσχει ασφάλεια στους επενδυτές και θα τονώσει την καινοτομία και τη ζήτηση για τεχνολογίες χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, στηρίζοντας έτσι την πρόοδο προς την κατεύθυνση ανταγωνιστικότερης και βιώσιμης ευρωπαϊκής οικονομίας, με μεγαλύτερη ενεργειακή ασφάλεια. Το πλαίσιο 2030 θα βασιστεί στην πείρα και στα διδάγματα που αντλήθηκαν από το πλαίσιο 2020 και θα προσδιορίζει πού μπορούν να γίνουν βελτιώσεις. Προχωρώντας, λαμβάνουμε υπόψη τις αλλαγές σε σχέση με το προηγούμενο στρατηγικό πλαίσιο, όπως οι αλλαγές στο ενεργειακό σύστημα και την οικονομία, καθώς και οι διεθνείς εξελίξεις.

Δέσμευση-αποθήκευση άνθρακαΣτη σημερινή γνωμοδοτική ανακοίνωση προσδιορίζονται οι φραγμοί που εμπόδισαν τη CCS να αναπτυχθεί με τον ρυθμό που προβλεπόταν το 2007. Για παράδειγμα, με τις τιμές του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ να υπολείπονται κατά πολύ των αρχικών προσδοκιών, οι οικονομικοί φορείς δεν έχουν κίνητρα να επενδύσουν σε τεχνολογίες CCS.Στην ανακοίνωση εξετάζονται επιλογές για περαιτέρω προώθηση της έγκαιρης επίδειξης και εγκατάστασης της

CCS, ενώ απευθύνεται πρόσκληση για σχολιασμό του ρόλου της CCS στην Ευρώπη. Οι απαντήσεις στη διαβούλευση θα τροφοδοτήσουν τις εργασίες τής Επιτροπής σχετικά με το πλαίσιο της πολιτικής για το 2030.

Ανανεώσιμες πηγές Από την έκθεση προόδου για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ) προκύπτει ότι το υφιστάμενο πλαίσιο πολιτικής, αποτελούμενο από νομικά δεσμευτικούς στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είχε ως αποτέλεσμα σημαντική αύξηση μέχρι το 2010 του τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, των οποίων το μερίδιο στην ΕΕ ανήλθε σε 12,7%. Για να συνεχιστεί η πρόοδος και να επιτευχθούν οι στόχοι για το 2020 θα απαιτηθούν περισσότερες προσπάθειες, οι οποίες πρέπει ιδιαίτερα να συγκεντρωθούν στην ενίσχυση της ασφάλειας για τους επενδυτές, στη μείωση του διοικητικού φόρτου και σε σαφέστερο προγραμματισμό.

«Πρέπει το συντομότερο δυνατόν να ορίσουμε το πλαίσιο πολιτικής μας για το κλίμα και την ενέργεια με ορίζοντα το 2030, ώστε να εξασφαλίσουμε τις κατάλληλες επενδύσεις που θα μας αποφέρουν βιώσιμη ανάπτυξη, προσιτές ανταγωνιστικές τιμές ενέργειας και μεγαλύτερη ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού» - Γκίντερ Έτινγκερ

30

Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, χρειάζε-ται να εργαστούμε συστηματικά ώστε σε επίπεδο περιοχών, κρατών, ηπείρων και διεθνώς, να μπορέσουμε να συμβιβά- σουμε δύο πραγματικότητες διαμετρικά αντίθετες. Από τη μία μεριά, τη συνεχιζό- μενη αύξηση της ζήτησης για φθηνή, εύ- κολα προσβάσιμη ενέργεια. Και από την άλλη μεριά, την ανάγκη για προστασία του περιβάλλοντος – όχι μόνο για περιο- ρισμό της επίδρασης που έχουμε σε αυτό, αλλά, ει δυνατόν, και για αναστροφή κάποιων από τις συνέπειες που του έχουν προκαλέσει οι ανθρώπινες δραστηριότητες στο παρελθόν.

Αντιμετωπίσιμο πρόβλημαΠρόκειται για ένα πρόβλημα για δυνατούς λύτες. Ωστόσο, σε αυτήν τη μακρόπνοη και απαραίτητη προσπάθεια, τα κράτη, οι διεθνείς οργανισμοί, οι φορείς, αλλά και τα νοικοκυριά και εμείς οι ίδιοι έχουμε έναν ισχυρό σύμμαχο: το φυσικό αέριο, το συμβατικό καύσιμο που χάρη στις ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά του προσφέρει τη δυνατότητα ευελιξίας στις υπάρχουσες και μελλοντικές πολιτικές ενέργειας. Είναι ένα καύσιμο ασφαλές, με πληθώρα εφαρμογών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας και με πολύ ανταγωνιστική τιμή. Ας δούμε όμως αναλυτικά κάποιες από τις

περιβαλλοντικές ιδιότητες του φιλικού στην τσέπη και το περιβάλλον, καυσίμου.

Εκπομπές διοξειδίου του άνθρακαΤο φυσικό αέριο δεν εκπέμπει μεγάλες ποσότητες επιβλαβών αερίων. Συγκρινόμενο με άλλα ορυκτά καύσιμα εκλύει μικρότερες ποσότητες CO2. Όταν χρησιμοποιείται για θέρμανση ή στη βιομηχανία, εκλύει 25-30% λιγότερο από το πετρέλαιο και 40-50% λιγότερο από τον άνθρακα, ανά παραγόμενη ενεργειακή μονάδα. Η καύση του είναι καθαρή, πρακτικά χωρίς καπνό και αιωρούμενα σωματίδια – ουσιαστικά εκπέμπονται μόνον υδρατμοί και πολύ λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα απ’ ό,τι με τα υπόλοιπα ορυκτά καύσιμα.

Εκπομπές άλλων αερίωνΤο φυσικό αέριο παράγει δύο με τρεις φορές λιγότερα οξείδια του αζώτου (ρυπαντικές ουσίες που συμβάλλουν πολύ περισσότερο στο φαινόμενο του θερμοκηπίου από το CO2) και πολύ λιγότερο διοξείδιο του θείου (που ευθύνεται για την όξινη βροχή) από τον άνθρακα, ανά μονάδα ενεργειακού περιεχομένου. Το φυσικό αέριο συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της μόλυνσης από αιωρούμενα σωματίδια, που υπολογίζεται ότι ευθύνονται για 200.000 θανάτους ετησίως στην Ευρώπη.

11ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO: ΜΕ ΤO ΒΛΕΜΜΑ ΣΤO ΜΕΛΛOΝ& ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΗ αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, η είσοδος χωρών με μεγάλο αριθμό κατοίκων στην κατηγορία των αναπτυσσόμενων κρατών, δηλαδή εκείνων των οποίων όλο και περισσότεροι έχουν πρόσβαση στα αγαθά του πολιτισμού, και βέβαια η όλο και μεγαλύτερη επίδραση της ανθρώπινης δραστηριότητας στο φυσικό περιβάλλον, έχουν διαμορφώσει μία νέα πραγματικότητα σχετικά με τα ενεργειακά δεδομένα.

Ενεργειακή πολιτική

31

Παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειαςH μετατροπή των εργοστασίων ηλεκτροπαραγωγής που χρησιμοποιούν ως καύσιμο άνθρακα και πετρέλαιο σε εργοστάσια αεριοστρόβιλων συνδυασμένου κύκλου, τα οποία έχουν πολύ καλύτερη απόδοση, θα μείωνε τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 58% σε σχέση με τα επίπεδα του 1990.

Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού-θέρμανσηςΈχει απόδοση άνω του 90% και μεγαλύτερη μείωση των εκπομπών αερίων σε σύγκριση με την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ένα συμβατικό εργοστάσιο. Το φυσικό αέριο αποτελεί το ιδανικό καύσιμο για συμπαραγωγή.

ΑπόδοσηΤο φυσικό αέριο έχει συνολικότερα υψηλό-τερη απόδοση μετατροπής και μικρότερη απώλεια ενέργειας από άλλα ορυκτά καύσιμα κατά την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος ή θέρμανσης. Τι σημαίνει αυτό με απλά λόγια; Ότι για να έχουμε την ίδια ποσότητα ενέργειας χρειαζόμαστε λιγότερους φυσικούς πόρους - άρα επιβαρύνουμε λιγότερο το περιβάλλον.

Oδικές μεταφορέςΤα οχήματα που κινούνται με φυσικό αέριο εκλύουν 20-25% λιγότερο

διοξείδιο του άνθρακα από τα συμβατικά, γι’ αυτό είναι ιδανικά για επαγγελματικούς και δημόσιας χρήσης στόλους (λεωφορείων ή απορριμματοφόρων) αστικών περιοχών. Το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου και οι εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα μπορούν να μειωθούν σημαντικά με τη μετάβαση του τομέα των μεταφορών από το πετρέλαιο στο φυσικό αέριο. Ενώ οι εκπομπές CO2 μπορούν να μειωθούν κατά 50% περίπου, οι εκπομπές του διοξειδίου του θείου μπορούν να μειωθούν κατά χίλιες φορές, συμβάλλοντας έτσι καταλυτικά στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα και στη μείωση των προβλημάτων υγείας των κατοίκων των αστικών περιοχών.

ΘέρμανσηΤο φυσικό αέριο προσφέρεται ως μια εξαιρετικά αποδοτική λύση για τις ανάγκες θέρμανσης των οικιακών, εμπορικών και βιομηχανικών χρηστών. Η χρήση λεβήτων υψηλής απόδοσης (περίπου 90%) είναι δύο φορές αποδοτικότερη για τη μείωση των εκπομπών CO2, αν ληφθούν υπόψη οι απώλειες των δικτύων, μετατρέποντας το αέριο σε ηλεκτρικό ρεύμα που προορίζεται για θέρμανση χώρων. Το φυσικό αέριο μας δίνει ανταγωνιστική, φθηνότερη από το πετρέλαιο

θέρμανση... χωρίς αιθαλομίχλη πάνω από την πόλη μας!

Μέλλον με το φυσικό αέριοΗ περαιτέρω διάδοση του φυσικού αερίου αποτελεί σήμερα την πιο υπεύθυνη και ρεαλιστική επιλογή για τη μελλοντική απρόσκοπτη και περιβαλλοντικά συνειδητοποιημένη κάλυψη των ενεργειακών μας αναγκών. Γι’ αυτό εξάλλου και είναι σημαντική προτεραιότητα της ενεργειακής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφού, συν τοις άλλοις, μπορεί να γίνει γέφυρα διαχρονικής μετάβασης από τις συμβατικές στις ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Επιχειρήσεις, επαγγελματίες και νοικοκυριά εξοικονομούν ενέργεια, μειώνουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα και συνεισφέρουν στην προστασία του περιβάλλοντος χωρίς συμβιβασμούς στην αποδοτικότητα και την ευκολία. Στη χώρα μας όλες αυτές οι σημαντικές περιβαλλοντικές ιδιότητες του φυσικού αερίου συνδυάζονται και με τον ισχυρό αναπτυξιακό του ρόλο, καθιστώντας το έτσι έναν παράγοντα με ουσιαστική επίδραση σε ένα καλύτερο μέλλον για την Ελλάδα και τους κατοίκους της.

32

12MEDITERRANEAN OIL & GAS CONFERENCE ΓΙΑ ΤΕΤΑΡΤΗ ΧΡOΝΙΑΤο 4ο Ετήσιο Συνέδριο «2013 Mediterranean Oil & Gas Conference» θα διοργανωθεί για τέταρτη συνεχή χρονιά στις 12 & 13 Ιουνίου στην Αθήνα, στο Plaza Resort Hotel, στην Ανάβυσσο.

Συνέδριο υδρογονανθράκων

33Πρόκειται για ένα εξειδικευμένο συνέδριο για το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο σε μια περίοδο που οι εξελίξεις στους χώρους αυτούς είναι τόσο ραγδαίες όσο και σημαντικές για την Ανατολική Μεσόγειο και για τη χώρα μας. Oι διοργανωτές Energy Stream CMG GmbH και Symeon Tsomokos SA, αλλά και το περιοδικό «energyworld» ως αποκλειστικός κλαδικός χορηγός επικοινωνίας, με μακρά πείρα διοργάνωσης ενεργειακών συνεδρίων ανταποκρίνονται ακριβώς σε αυτές τις εξελίξεις στον τομέα του πετρελαίου και φυσικού αερίου με το φετινό συνέδριο για τους υδρογονάνθρακες, σε μια κρίσιμη χρονική στιγμή για την Ανατολική Μεσόγειο. Εντός των ερχομένων μηνών θα ληφθεί η τελική επενδυτική απόφαση για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν και για τον αγωγό που τελικώς θα επιλεγεί.

Σταυροδρόμι εξελίξεωνΗ Ανατολική Μεσόγειος και η Κασπία είναι μεταξύ των πλέον δυναμικών περιοχών στον κόσμο ως προς την εξόρυξη και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η αναμενόμενη, στο τέλος Ιουνίου, τελική επενδυτική απόφαση της κοινοπραξίας του Σαχ Ντενίζ στο Αζερμπαϊτζάν, και συνεπώς η τελική ανάθεση για την κατασκευή του αγωγού που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο του κοιτάσματος στην Ευρώπη, θα καθορίσει τις χώρες διαμετακόμισης. Μεταξύ αυτών είναι και η Ελλάδα, εφόσον ο αγωγός ΤΑΡ που θα περάσει από την Ελλάδα έχει ήδη πάρει την προκαταρκτική έγκριση και έχει προβεί και σε διακρατική συμφωνία με την Ελλάδα. Εάν και εφόσον ο ΤΑΡ λάβει την τελική επενδυτική απόφαση για τη μεταφορά φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, η κατασκευή του θα σηματοδοτήσει τεράστιες επενδυτικές προοπτικές, της τάξης του 1,5 δισ.

για την Ελλάδα και χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Η γεωστρατηγική θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη καθιστά ακόμα περισσότερο τον ρόλο της Ελλάδας σημαντικό για τη μελλοντική συμμετοχή και συμβολή της στις παγκόσμιες εξελίξεις, αλλά και για την επίσης σημαντική ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης.

Oι θεματικές του συνεδρίου Η «καυτή» ατζέντα του συνεδρίου περιλαμβάνει τα εξής θέματα: Εξελίξεις στον Νότιο Διάδρομο και στους αγωγούς φυσικού αερίου - Εξελίξεις στην Ευρωπαϊκή και Ελληνική Βιομηχανία Πετρελαίου - Ευκαιρίες για την διαμετακόμιση υγροποιημένου αερίου (LNG) και τις σχετικές υποδομές στην Ανατολική Μεσόγειο - Γεωπολιτικοί κίνδυνοι στη Ανατολική Μεσόγειο, την Κασπία και τον Νότιο Διάδρομο - Εξελίξεις και ευκαιρίες στην Κύπρο και στην εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Ισραήλ - Προοπτικές εξόρυξης

και παραγωγής πετρελαίου στην Ελλάδα. Το Συνέδριο «2013 Mediterranean Oil & Gas Conference» στις 12 & 13 Ιουνίου, έχει ήδη προσελκύσει το ενδιαφέρον των κοινοπραξιών που είναι άμεσα ενδιαφερόμενες αλλά και παγκόσμιων εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου που θα συμμετάσχουν με υψηλόβαθμα στελέχη τους. Έχουν προσκληθεί επίσης ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, υπουργοί Εξωτερικών, Ενέργειας και Ναυτιλίας, όπως και υπουργοί Ενέργειας χωρών άμεσα ενδιαφερομένων. Συμμετοχή επίσης αναμένεται από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διεθνείς οικονομικούς αναλυτές και εμπειρογνώμονες στον ενεργειακό τομέα και τα διεθνή μέσα ενημέρωσης.

Ταυτότητα διοργανωτώνΗ Energy Stream CMG GmbH είναι διεθνής συμβουλευτική εταιρεία εξειδικευμένη στον χώρο του πετρελαίου και φυσικού αερίου, με έδρα τη Φρανκφούρτη και γραφείο αντιπροσωπείας στην Oυάσινγκτον. Η εταιρεία σχεδιάζει και εφαρμόζει αναπτυξιακές στρατηγικές για αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου και παρέχει στρατηγική πληροφόρηση για τη διεθνή αγορά και τα εμπορικά έργα στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. H εταιρεία Δημοσίων Σχέσεων και Επιχειρησιακής Επικοινωνίας Συμεών Γ. Τσομώκος ΑΕ (SGT) δραστηριοποιείται με επιτυχία στην Ελλάδα από το 1997. Από το 2000 διατηρεί θυγατρική εταιρεία στο Βελιγράδι (TGI International). Με δημιουργική ομάδα στελεχών, η εταιρεία παρέχει προς ελληνικούς και διεθνείς οργανισμούς και εταιρείες: Oλοκληρωμένη Στρατηγική Δημοσίων Σχέσεων, Κυβερνητικές Σχέσεις, Σχέσεις με ΜΜΕ κ.ά.

Ως αποκλειστικός κλαδικός χορηγός επικοινωνίας το περιοδικό «energyworld» θα βρίσκεται εκεί για να μεταφέρει πρώτο τις τελευταίες εξελίξεις από την αγορά του πετρελαίου και των υδρογονανθράκων, προβάλλοντας τις θέσεις και προοπτικές των εταιρειών που θα συμμετάσχουν στο συγκεκριμένο συνέδριο, τόσο μέσω των σελίδων του όσο και από την ανανεωμένη και έγκυρη ιστοσελίδα energyonline.gr

34

132013: ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤOΝ ΑΞOΝΑ ΕΛΛΑΔΑΣ-ΚΥΠΡOΥ-ΙΣΡΑΗΛΗ ξαφνική άνθιση των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων που ακολούθησε το αιματηρό επεισόδιο του πλοίου Mavi Marmara (Ιούνιος 2010) και τον καθορισμό της κυπροϊσραηλινής Αποκλειστικής Oικονομικής Ζώνης (ΑOΖ) τον Δεκέμβριο του 2010, δημιούργησε την εντύπωση ότι μια μικρή διπλωματική επανάσταση βρισκόταν προ των πυλών. Είναι μάλιστα αξιοσημείωτο ότι οι πλέον ακραίοι υποστηρικτές αυτής της προσέγγισης έφτασαν στο σημείο να υποστηρίζουν ότι οι παραδοσιακές συμμαχίες της Ελλάδας και της Κύπρου με τον αραβικό κόσμο ήταν πλέον απαρχαιωμένες, αν όχι σχεδόν κενές περιεχομένου.

Διπλωματικές σχέσειςΆρθρο του δρος Θεόδωρου Τσακίρη*

Σύμφωνα με αυτό το σκεπτικό, που επικρατούσε σε κύκλους συνεργατών του τότε πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου, η βασική προτεραιότητα της νέας ελληνικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή σχετιζόταν με τη δημιουργία μιας ελληνοϊσραηλινής στρατηγικής συμμαχίας που θα επέτρεπε στην Κύπρο να αναπτύξει τους υδρογονάνθρακες (Υ/Α) της ΑΟΖ της, παρά τις όποιες τουρκικές αντιδράσεις, έστω και εάν αυτό συνεπαγόταν την απώλεια της διπλωματικής υποστήριξης ορισμένων αραβικών κρατών. Παράλληλα, σημαντικό μέρος αυτών των Υ/Α θα εξάγονταν μέσω Ελλάδος στην κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη, κατά προτίμηση μέσω ενός αγωγού φυσικού αερίου που θα συνέδεε τα τρία μεσογειακά κράτη. Μολονότι η Ελλάδα και κυρίως το Ισραήλ προστάτευσαν την Κύπρο έναντι των απειλών της Τουρκίας όταν διεξαγόταν (Σεπτέμβριος - Νοέμβριος 2011) η διερευνητική γεώτρηση της Noble που οδήγησε στην ανακάλυψη του πεδίου της Αφροδίτης, οι οραματισμοί μιας στρατηγικής συμμαχίας αποδείχθηκαν μάλλον υπερβολικοί. Οι διπλωματικές επαφές αυξήθηκαν, οι κοινές στρατιωτικές ασκήσεις πολλαπλασιάστηκαν και η ροή των ισραηλινών τουριστών στην Ελλάδα διογκώθηκε, αλλά η συμμαχία

στρατηγικών διαστάσεων δεν προέκυψε. Η αδυναμία του Ισραήλ να αποφασίσει το πόσες ακριβώς ποσότητες αερίου θα εξάγει, σε συνδυασμό με την κατάρρευση της κυβέρνησης Παπανδρέου (Νοέμβριος 2011) και την ανικανότητα της Τουρκίας να αποτρέψει τη συμμετοχή μεγάλων διεθνών και ευρωπαϊκών εταιριών στην ανάπτυξη των κυπριακών αποθεμάτων, συνέβαλαν στη μερική αναθεώρηση της αρχικής προσέγγισης αναφορικά με τις ευκαιρίες που προσέφερε η ελληνοϊσραηλινή προσέγγιση. Αυτή η αναθεώρηση προσέθεσε ένα μεγαλύτερο βαθμό διπλωματικής ευελιξίας στην αναπτυσσόμενη τριγωνική σχέση. Στο πλαίσιο αυτό, παρά την αντίθεση των ΗΠΑ και της Βρετανίας, η Ελλάδα και η Κύπρος ψήφισαν υπέρ της αναβάθμισης του διπλωματικού καθεστώτος της Παλαιστινιακής Αρχής στον ΟΗΕ (Νοέμβριος 2012) αλλά και την ένταξη της Παλαιστίνης ως κράτους-μέλους της UNESCO (Οκτώβριος 2011), ενώ παράλληλα συνέχισαν να προωθούν την ενεργειακή τους συνεργασία με το Ισραήλ τόσο σε διμερές όσο και σε τριμερές επίπεδο. Στις αρχές του 2013 η αναπτυσσόμενη τριγωνική σχέση Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ ομοιάζει περισσότερο με μια συστηματική, πλην ευέλικτη,

35

ευθυγράμμιση των κοινών ενεργειακών συμφερόντων που ενώνουν τις τρεις μεσογειακές χώρες, και λιγότερο με μια μορφή γεωστρατηγικού άξονα, ο οποίος συνήθως προϋποθέτει και την ύπαρξη υποχρεώσεων στρατιωτικής συμμαχίας.Το κατά πόσον η παρούσα τριγωνική σχέση θα εμβαθύνει σε σημείο που να λάβει τα χαρακτηριστικά μιας στρατηγικής συμμαχίας θα εξαρτηθεί σε σημαντικό βαθμό από τον τρόπο με τον οποίο το Ισραήλ και η Κύπρος θα καθορίσουν τις ενεργειακές τους προτεραιότητες μέσα στο 2013. Εάν το Ισραήλ αποφασίσει να μην εξάγει καθόλου φυσικό αέριο μέσω της Κύπρου ή εάν η Κύπρος ανακαλύψει και νέα πεδία ανάλογου μεγέθους με αυτό της «Αφροδίτης» τότε η αναγκαιότητας μίας κυπροϊσραηλινής σύμπραξης στον εξαγωγικό τομέα θα μειωθεί σημαντικά.

Η ατζέντα των ΙσραηλινώνΜε την επανεκλογή του Βενιαμίν Νετανιάχου στην πρωθυπουργία του Ισραήλ, το 2013 αποτελεί το έτος «κλειδί» για την οριστικοποίηση της μακροπρόθεσμης στρατηγικής φυσικού αερίου της χώρας. Μέσα στο 2012 η διυπουργική επιτροπή που συστήθηκε υπό τον γενικό γραμματέα του υπουργείου Ενέργειας & Υδάτων Shaul Zemach κατέληξε σε δύο διαμετρικά

αντίθετες εκδοχές στρατηγικής (Απρίλιος και Αύγουστος 2012) που ωστόσο κατέληξαν να προτείνουν (Σεπτέμβριος 2012) ένα ρυθμιστικό πλαίσιο απολύτως ενθαρρυντικό για τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Παρά τις πιέσεις της de facto μονοπωλιακής βιομηχανίας του Ισραήλ που ουσιαστικά κυριαρχείται από τη Noble και τις δύο θυγατρικές του ομίλου Delek, την Delek Drilling και την Avner Oil & Gas, η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν μπόρεσε να προχωρήσει στην ταχεία αποδοχή των προτάσεων της τελικής έκθεσης Zemach λόγω της προκήρυξης πρόωρων εκλογών στις 16 Οκτωβρίου 2012. Η δυναμική αποδοχής των προτάσεων Zemach οι οποίες προβλέπουν την εξαγωγή έως και 500 δισ. κυβικών μέτρων (εφεξής ΔΚΜ) αερίου μέχρι το 2038, φάνηκε να ενισχύεται σημαντικά από τη συμφωνία συμμετοχής της αυστραλιανής Woodside έναντι 2,5 δισ. δολαρίων στην ανάπτυξη του πεδίου Λεβιάθαν τον Δεκέμβριο του 2012. Φημολογείται, άλλωστε, έντονα στο Ισραήλ ότι η αυστραλιανή εταιρία έλαβε τις προσωπικές διαβεβαιώσεις του Νετανιάχου ότι θα εγκριθούν οι προτάσεις της επιτροπής Zemach, που σε τελική ανάλυση διαμορφώθηκαν υπό την ασφικτική πίεση του ιδίου του ισραηλινού πρωθυπουργού,

πρίν προχωρήσουν στην επένδυση του Λεβιάθαν. Η αναμενόμενη έναρξη, τον Απρίλιο του 2013, της παραγωγής αερίου από το πεδίο Ταμάρ, τρείς μάλιστα μήνες πριν από την αρχική προθεσμία, ενίσχυσε έτι περαιτέρω την πολιτική επιρροή των Noble/Delek που αποτελούν και τους βασικούς εταίρους της κοινοπραξίας εκμετάλλευσης του Λεβιάθαν. Με βάση τα ανωτέρω, η μετατροπή των προτάσεων Zemach σε νόμο του κράτους θα έπρεπε να θεωρείται λίγο πολύ δεδομένη παρά την πολιτική ισχύ των οικολογικών οργανώσεων του Ισραήλ σε τοπικό επίπεδο αλλά και τη θεσμική αντίσταση του υπουργείου Περιβαλλοντικής Προστασίας, το οποίο ηγείται της προσπάθειας πολλαπλών κέντρων επιρροής (εντός και εκτός της κυβέρνησης) να υπάρξουν είτε ελάχιστες είτε πολύ περιορισμένες εξαγωγές αερίου.

* O δρ Θεόδωρος Τσακίρης είναι Senior Analyst στο Middle East Economic Survey και Επικεφαλής του Προγράμματος Γεωπολιτικής της Ενέργειας στο ΕΛΙΑΜΕΠ.

Πηγή: www.foreignaffairs.gr

36

14Η ΔΕΗΕΚΣΥΓΧΡOΝΙΖΕΤΑΙΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΕΙΗ ελληνική οικονομία και κοινωνία για πέμπτη συνεχή χρόνια ταλανίζονται από την οικονομική κρίση, η οποία έχει βάλει στον πάγο τα επενδυτικά σχέδια του δημόσιου τομέα και των ιδιωτικών πρωτοβουλιών. Παρόλα αυτά, η ΔΕΗ ΑΕ συνεχίζει να επενδύει και να εκσυγχρονίζει το ηλεκτροπαραγωγικό δυναμικό της, συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη, την απασχόληση και την προστασία του περιβάλλοντος.

Ηλεκτρισμός

Oι παραγωγικές επενδύσεις της ΔΕΗ έχουν διπλό νόημα για την Ελλάδα, και αυτό γιατί όχι μόνο αποτελούν τις μεγαλύτερες προσπάθειες που γίνονται στη χώρα μας, αλλά και επειδή εκτυλίσσονται στην περιφέρεια που έχει χτυπηθεί περισσότερο από την ανεργία. Έτσι, λοιπόν, στο πλαίσιο των στρατηγικών προτεραιοτήτων της ΔΕΗ ΑΕ, η Γενική Διεύθυνση Παραγωγής έχει αναλάβει να πραγματοποιήσει επενδυτικά έργα για να αντικαταστήσει τις πεπαλαιωμένες μονάδες της με νέες περιβαλλοντικά φιλικές και σύγχρονης τεχνολογίας, αλλά και υψηλότερων αποδόσεων.Τα σημαντικότερα έργα που υλοποίει η Γενική Διεύθυνση Παραγωγής της ΔΕΗ είναι τα εξής:- Μονάδα V ΑΗΣ Αλιβερίου (φυσικό αέριο)- Μονάδα V ΑΗΣ Μεγαλόπολης (σταθμός φυσικού αερίου)- Μονάδα V ΑΗΣ Πτολεμαΐδας (λιγνιτική)- ΥΗΣ Ιλαρίωνα (υδροηλεκτρικός σταθμός)- Περιβαλλοντική αναβάθμιση των υφιστάμενων μονάδων παραγωγής

Oι σύγχρονες μονάδεςΤο ακόμη πιο θετικό είναι πως η επιχείρηση δεν σχεδιάζει απλώς την αναβάθμιση των μονάδων, αλλά και έχει σημειώσει ήδη σημαντική πρόοδο στο επενδυτικό της πρόγραμμα.

Σύμφωνα λοιπόν με τα πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία:- Μονάδα Αλιβερίου. Πρόκειται για τη Μονάδα V ΑΗΣ Αλιβερίου, συνδυασμένου κύκλου με καύσιμο φυσικό αέριο, ισχύος 417 MW και τιμήματος 219,2 εκατ. ευρώ. Η κατασκευή της μονάδας ουσιαστικά έχει ολοκληρωθεί από τις 10/8/2012, ενώ έχει ξεκινήσει το commissioning της. Η εμπορική της λειτουργία τοποθετείται στο πρώτο τρίμηνο του 2013. Τα συνοδά έργα του ΑΔΜΗΕ για την κατασκευή του Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) Αλιβερίου 150/400 kV ολοκληρώθηκαν, ενώ των Γραμμών Μεταφοράς 400 kV βρίσκονται στην τελική ευθεία. Τέλος, ο ΔΕΣΦΑ έχει ολοκληρώσει την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Υψηλής Πίεσης προς τη μονάδα.- Μονάδα Μεγαλόπολης. Η V ΑΗΣ Μεγαλόπολης είναι και αυτή συνδυασμένου κύκλου με καύσιμο φυσικό αέριο, ισχύος 811 MW και τιμήματος 499,5 εκατ. ευρώ. Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες Πολιτικού Μηχανικού και η ανέγερση Ηλεκτρομηχανολογικού Εξοπλισμού. Η λειτουργία του συγκεκριμένου έργου εξαρτάται από τα συνοδά έργα του ΑΔΜΗΕ για την κατασκευή Κέντρου Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) Μεγαλόπολης 400 kV και του ΔΕΣΦΑ

37

για τον αγωγό φυσικού αερίου Υψηλής Πίεσης από τους Αγ. Θεοδώρους έως τη Μεγαλόπολη. Αυτά τα έργα αναμένεται να ολοκληρωθούν πριν από το φθινόπωρο του 2013.- Μονάδα Πτολεμαΐδας. Για τη Μονάδα V ΑΗΣ Πτολεμαΐδας, με καύσιμο λιγνίτη, ισχύος 616 MW και τιμήματος 1.394,63 εκατ. ευρώ, έχουν ολοκληρωθεί οι διαπραγματεύσεις για τη σύνταξη του οριστικού κειμένου των τεχνικών και εμπορικών όρων της σύμβασης με τον υποψήφιο ανάδοχο. Επίσης έχουν υπογραφεί οι σχετικές αποφάσεις έγκρισης περιβαλλοντικών όρων τόσο για τη μονάδα όσο και για το ορυχείο. Η Credit Agricole προσλήφθηκε ως σύμβουλος για να βρεθεί η χρηματοδότηση και έγιναν οι επαφές-παρουσιάσεις του έργου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για την παροχή εγγυήσεων από τον οργανισμό ασφαλίσεων Euler-Hermes. Το έργο έχει λάβει την έγκριση από την αρμόδια επιτροπή παραγωγής και εμπορίου της Βουλής.- Σταθμός Ιλαρίωνα. Στις 13/7/2012 πραγματοποιήθηκε η έμφραξη της σήραγγας εκτροπής και η έναρξη πλήρωσης του ταμιευτήρα του υδροηλεκτρικού σταθμού του Ιλαρίωνα. Πολύ σύντομα αναμένεται να ενταχθεί στο παραγωγικό δυναμικό της ΔΕΗ.

Έχει συνολική ισχύ 157 MW και τίμημα 281,57 εκατ. ευρώ.

Περιβαλλοντική αναβάθμιση μονάδωνΑπό τις 6/1/2011 ισχύει η οδηγία 2010/75/EU για τις Βιομηχανικές Εκπομπές. Στο πλαίσιο της επικαιροποίησης της Στρατηγικής Παραγωγής, για την περίοδο μετά το 2015, εξετάζονται διαφορετικές προσεγγίσεις για την προσαρμογή των υφιστάμενων μονάδων στις απαιτήσεις της οδηγίας.Ακολουθώντας και εφαρμόζοντας λοιπόν τη συγκεκριμένη οδηγία, η

ΔΕΗ είναι δεσμευμένη να προχωρήσει έως το 2016 σε επενδύσεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης σε υφιστάμενες μονάδες παραγωγής ή και να τις θέσει σε περιορισμένη λειτουργία με στόχο την οριστική διακοπή τους μετά τη συμπλήρωση καθορισμένων ωρών.Η προσαρμογή στη συγκεκριμένη οδηγία αφορά σχεδόν όλες τις λιγνιτικές μονάδες που θα συνεχίσουν να λειτουργούν και μετά το 2015 (ο ΑΗΣ Πτολεμαΐδας αναμένεται να αποσυρθεί έως το 2015). Στην κατεύθυνση της προσαρμογής αξιολογούνται εναλλακτικές προσεγγίσεις για τη λειτουργία των μονάδων μετά το 2015, ενώ ήδη έχουν δρομολογηθεί οι πιο ώριμες από τις απαιτούμενες δράσεις. Σε αυτές περιλαμβάνονται η πλήρης περιβαλλοντική προσαρμογή στη Μονάδα V του ΑΗΣ Αγ. Δημητρίου και δοκιμές ξηράς αποθείωσης σε μονάδες του ίδιου σταθμού.

Ακολουθώντας και εφαρμόζοντας τη συγκεκριμένη οδηγία, η ΔΕΗ είναι δεσμευμένη να προχωρήσει έως το 2016 σε επενδύσεις περιβαλλοντικής αναβάθμισης σε υφιστάμενες μονάδες παραγωγής ή και να τις θέσει σε περιορισμένη λειτουργία με στόχο την οριστική διακοπή τους μετά τη συμπλήρωση καθορισμένων ωρών

38

15ΣΕΦ: ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗΤΗΣ ΑΓOΡΑΣΤΩΝ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝΕπτά χρόνια πριν, με την ψήφιση ενός καινοτόμου νόμου, του 3468/2006, άνοιγε ο δρόμος για την ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών και στη χώρα μας. Αποτέλεσμα των κινήτρων που συνόδευσαν αυτήν την πρώτη φάση ανάπτυξης των φωτοβολταϊκών ήταν η εγκατάσταση χιλιάδων συστημάτων και η επίτευξη των ενδεικτικών εθνικών στόχων του 2020, επτά χρόνια νωρίτερα!

Ηλιακή ενέργειαΆρθρο του δρος Σωτήρη Καπέλλου, Προέδρου του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών

Το πρώτο δίμηνο του 2013, μάλιστα, η Ελλάδα εγκατέστησε, για πρώτη φορά, περισσότερα φωτοβολταϊκά από τη Γερμανία, την ηγέτιδα στον χώρο. Στα τέλη του 2012 η Ελλάδα κατελάμβανε την 5η θέση διεθνώς σε ό,τι αφορά την εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών ανά κάτοικο. Τόσο το 2012 όσο και την προηγούμενη χρονιά η Ελλάδα ήταν επίσης στο τοπ 10 διεθνώς σε ό,τι αφορά τη νέα εγκατεστημένη ισχύ.

«Έκρηξη» φωτοβολταϊκώνΜέχρι τις αρχές του 2013, επενδύθηκαν σχεδόν 4,5 δισ. ευρώ στα φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα, ποσό κατά 35% μεγαλύτερο από τις συνολικές επενδύσεις σε όλες τις άλλες ΑΠΕ την τελευταία 20ετία. Μόνο το 2012 επενδύθηκαν στα φωτοβολταϊκά περίπου 1,6 δισ. ευρώ, δηλαδή σχεδόν το 0,8% του ΑΕΠ της χώρας. Η εγχώρια προστιθέμενη αξία μάλιστα των επενδύσεων στα φωτοβολταϊκά είναι σήμερα περίπου 40%.Το 2012, τα φωτοβολταϊκά κάλυψαν το 3% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια. Το 2013 θα καλύψουν άνω του 5%. Το 2012 είχαμε 19.700 άμεσες θέσεις πλήρους απασχόλησης και άλλες 31.400 έμμεσα συντηρούμενες από τα φωτοβολταϊκά (θέσεις εργασίας που συντηρούνται στην ευρύτερη οικονομία

από την τόνωση της κατανάλωσης που επιφέρει η ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών). Αν προσθέσει κανείς και τους επενδυτές φωτοβολταϊκών (35.000 οικιακούς καταναλωτές και 15.000 εταιρείες που επένδυσαν όλα αυτά τα χρόνια σε φωτοβολταϊκά πάρκα), προκύπτει ότι πάνω από 100.000 νοικοκυριά ή ισοδύναμα 300.000 άτομα ωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από τις δραστηριότητες της αγοράς φωτοβολταϊκών, εξασφαλίζοντας μέρος ή και το σύνολο του εισοδήματός τους.

Δεν προσαρμόστηκαν οι ταρίφεςΌλα τα παραπάνω έγιναν εφικτά χάρη στην εφαρμογή του επιτυχημένου (σε 60 χώρες) μοντέλου των σταθερών εγγυημένων τιμών (feed-in-tariffs). Ενώ όμως τα τελευταία επτά χρόνια το μέσο επενδυτικό κόστος μειώθηκε σχεδόν κατά 70%, οι ταρίφες παρέμειναν υψηλές και δεν ακολούθησαν, όπως θα έπρεπε, την πτωτική τάση του επενδυτικού κόστους. Το αποτέλεσμα ήταν μεν υψηλότερες αποδόσεις για τους επενδυτές, αλλά και μια εκτίναξη των ποσών που καλείται να πληρώσει ο Ειδικός Λογαριασμός ΑΠΕ, δηλαδή όλοι οι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας.

Η δεύτερη φάση ανάπτυξηςΗ αγορά φωτοβολταϊκών, αλλά και

39το σύνολο της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, αντιμετωπίζει πολλά και δυσεπίλυτα προβλήματα, απόρροια εν πολλοίς της προϊούσας οικονομικής κρίσης αλλά και των πολλαπλών στρεβλώσεων που ισχύουν εδώ και χρόνια. Χωρίς άρση του συνόλου των στρεβλώσεων αυτών δεν πρόκειται να επέλθει ισορροπία στην αγορά. Σε ό,τι αφορά τα συσσωρευμένα χρέη του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ, είναι σαφές ότι αυτά δεν οφείλονται στα φωτοβολταϊκά συστήματα που πρόκειται να εγκατασταθούν μελλοντικά. Δεδομένου ότι τα συστήματα αυτά θα αποζημιώνονται με ταρίφες αρκετά χαμηλές και συγκρίσιμες με το κόστος των υπολοίπων ενεργειακών τεχνολογιών (συμβατικών ή ΑΠΕ), δεν θα προκληθεί διεύρυνση του χρέους του ΛΑΓΗΕ. Αν τα φωτοβολταϊκά κοστίζουν όσο και το αέριο ή τα αιολικά, τότε δεν υπάρχει επιπλέον επιβάρυνση για τους καταναλωτές. Μπορούν όμως να είναι βιώσιμες επενδύσεις φωτοβολταϊκών με τόσο χαμηλές ταρίφες; Δεδομένης της μείωσης του κόστους και δεδομένου επίσης ότι μιλάμε για νέα έργα που θα υλοποιηθούν προς τα τέλη του 2014, η απάντηση είναι καταφατική με κάποια προαπαιτούμενα βέβαια (περαιτέρω μείωση κόστους συστημάτων, περιοχές υψηλής ηλιοφάνειας, μικρό κόστος χρήσης γης, χαμηλά λειτουργικά έξοδα, οικονομίες κλίμακας, χαμηλό κόστος διασύνδεσης κ.λπ.).

Να αυξηθεί ο εθνικός στόχοςΓια τους λόγους αυτούς ο ΣΕΦ ζητεί την άμεση άρση της αναστολής αδειοδότησης και την αύξηση του εθνικού στόχου για τα φωτοβολταϊκά και θεωρεί αβάσιμη και άστοχη κάθε πρόταση για αναστολή σύνδεσης νέων φωτοβολταϊκών. Όπως απέδειξαν και σχετικές μελέτες του ΑΠΘ για λογαριασμό του ΣΕΦ, ο εθνικός στόχος για τα φωτοβολταϊκά ώς το 2020 μπορεί να υπερδιπλασιαστεί, χωρίς περαιτέρω

επιβάρυνση των καταναλωτών. Άλλωστε, οι εξελίξεις της τελευταίας διετίας έχουν επιβεβαιώσει την κριτική που είχε ασκήσει ο ΣΕΦ στον αναιμικό και εκτός πραγματικότητας στόχο που είχε τεθεί από το ΥΠΕΚΑ για τα φωτοβολταϊκά το 2010, αγνοώντας τη δυναμική και τις δυνατότητες των διαφόρων τεχνολογιών.Σε ό,τι αφορά τα οικιακά φωτοβολταϊκά συστήματα, έχει υπάρξει πρόσφατα

μια μεγάλη μείωση των ταριφών και υπάρχει περιθώριο και για περαιτέρω αποκλιμάκωση. Εκτιμάται επίσης ότι εντός της ερχόμενης διετίας θα είναι εφικτή και μια μετάβαση σε ένα άλλο μοντέλο ενίσχυσης των οικιακών συστημάτων, αυτό του συμψηφισμού της παραγόμενης και καταναλισκόμενης ενέργειας (net metering).

Δρ Σ. Καπέλλος - Who is who

Ο δρ Σ. Καπέλλος είναι χημικός και διδάκτωρ Φυσικοχημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1993 προσλαμβάνεται από την ΒΡ Hellas ΑΕ ως χημικός στο εργαστήριο ελέγχου ποιότητας καυσίμων και λιπαντικών του Περάματος. Από τότε είχε την ευκαιρία να μετακινηθεί σε διάφορες θέσεις στην εταιρεία: Διευθυντής ποιότητας, ασφάλειας, υγιεινής και περιβάλλοντος, Σύμβουλος Ανθρωπίνου Δυναμικού, Διευθυντής του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πελατών, Πιστώσεων και Κοστολόγησης της διεύθυνσης δικτύου πρατηρίων και Διευθυντής Πωλήσεων του δικτύου πρατηρίων Β. Ελλάδος. Το 2007 που δημιουργείται η BP Solar, με αντικείμενο την ηλιακή ενέργεια, ο δρ Σ. Καπέλλος τοποθετείται Διευθύνων Σύμβουλος με στόχο τη χάραξη της στρατηγικής, την οργάνωση και στελέχωση της διεύθυνσης και την κατοχή ηγετικής

θέσης στην ελληνική αγορά. Μετά την εξαγορά της BP Hellas από τα Ελληνικά Πετρέλαια (Δεκ. 2009), αναλαμβάνει Διευθυντής Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών Συστημάτων της εταιρείας Ελληνικά Πετρέλαια Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας ΑΕ με στόχο την ανάπτυξη του τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας του ομίλου.Εκτός από τα πρωτότυπα άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά στα πλαίσια της ακαδημαϊκής του καριέρας, είχε την ευκαιρία να δημοσιεύσει άρθρα πάνω σε θέματα ασφάλειας, υγιεινής και περιβάλλοντος και τα τελευταία χρόνια επί των φωτοβολταϊκών σε εφημερίδες και περιοδικά του κλάδου και γενικότερα. Από τον Μάρτιο του 2008 είναι εκλεγμένο μέλος του ΔΣ του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ) και τον Απρίλιο του 2013 εξελέγη πρόεδρος του Συνδέσμου.

40

16ΠΡOΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝΑΝΑΤOΛΙΚΗ ΜΕΣOΓΕΙOΑΠO ΤO ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΤεράστια αποθέματα φυσικού αερίου έχουν εντοπιστεί από ερευνητικές γεωτρήσεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, δηλαδή κοντά σε Κύπρο, Αίγυπτο και Ισραήλ. Όμως η διαμάχη για τα δικαιώματα αξιοποίησης αυτών των φυσικών πόρων επιδεινώνει τις υφιστάμενες εντάσεις για την κυριαρχία και τα θαλάσσια σύνορα.

Φυσικό αέριοΆρθρο του Γιούρι Ζούκοφ*

Τα τελευταία χρόνια, οι διαφωνίες για τους πλουτοπαραγωγικούς πόρους στη θάλασσα της Νότιας Κίνας έχουν γίνει πρωτοσέλιδα σε όλον τον κόσμο. Αλλά μια άλλη θάλασσα, η Μεσόγειος, γίνεται γρήγορα τόσο ασταθής όσο και η ανατολική «ξαδέλφη» της, η θάλασσα της Κίνας. Το Ισραήλ φαίνεται να είναι ο κύριος αποδέκτης του πλούτου της Ανατολικής Μεσογείου, κάτι που οφείλεται κυρίως στη γεωγραφική κατανομή των πρόσφατων ανακαλύψεων. Το 2009 και το 2010, δύο αμερικανοϊσραηλινές κοινοπραξίες που εξερευνούσαν τον βυθό κοντά στη Χάιφα ανακάλυψαν τα πεδία Tamar και Leviathan, τα οποία περιέχουν κατ’ εκτίμηση συνολικά περίπου 26 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (TCF) φυσικού αερίου. Η χρονική συγκυρία αυτών των ανακαλύψεων ήταν ευνοϊκή. Από την αρχή της Αραβικής Άνοιξης, το Ισραήλ έχει αντιμετωπίσει συχνές διακοπές τροφοδοσίας και το ενδεχόμενο της λύσης του συμβολαίου της με την Αίγυπτο, η οποία παρείχε κατά το παρελθόν το 40% του φυσικού αερίου που καταναλώνεται στο Ισραήλ, σε τιμές χαμηλότερες της αγοράς. Τα πεδία Tamar και Leviathan, όταν αναπτυχθούν, θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του Ισραήλ για ηλεκτρική ενέργεια στα επόμενα 30

χρόνια και ακόμη και να του επιτρέψουν να γίνει καθαρός εξαγωγέας ενέργειας.

Σε συναγερμό το ΙσραήλΟ Λίβανος, με τον οποίο το Ισραήλ δεν έχει διευθετήσει τα θαλάσσια σύνορα του, έχει δηλώσει ότι ένα μέρος του πεδίου Λεβιάθαν συμπίπτει με μια περιοχή 330 τετραγωνικών μιλίων που και οι δύο χώρες υποστηρίζουν ότι αποτελεί τμήμα των προστατευόμενων οικονομικών ζωνών τους (ΑΟΖ). Αυτή η διαφορά, σε συνδυασμό με την απειλή της Χεζμπολάχ να επιτεθεί στις εξέδρες φυσικού αερίου του Ισραήλ, έχει αυξήσει τον φόρτο εργασίας στο μικρό ναυτικό του Ισραήλ. Μέχρι πρόσφατα, ο πρωταρχικός στρατηγικός στόχος του ισραηλινού ναυτικού ήταν η παράκτια άμυνα και η διατήρηση του αποκλεισμού της Γάζας. Για να εξοπλίσει τον στόλο για την προστασία των υπεράκτιων εξέδρων άντλησης φυσικού αερίου, ο ισραηλινός υπουργός Άμυνας Εχούντ Μπαράκ και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Benny Gantz έχουν εγκρίνει ένα σχέδιο για την προμήθεια τεσσάρων νέων πολεμικών πλοίων. Το Ισραήλ έχει επίσης εργαστεί για να επεκτείνει την πολιτική, στρατιωτική και οικονομική συνεργασία με άλλους τοπικούς φορείς, ιδιαίτερα την Κύπρο.

41

Η Κύπρος στο μέσον των εξελίξεωνΑφότου η Κύπρος υπέγραψε συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα με το Ισραήλ το 2010, έχει γίνει η δεύτερη κύρια ωφελημένη χώρα από τον πυρετό του φυσικού αερίου. Το νησί βρίσκεται στη μέση της πιο πιθανής ισραηλινής οδού εξαγωγής του φυσικού αερίου προς τις ευρωπαϊκές αγορές. Η Κύπρος επίσης διεκδικεί τα δικά της κοιτάσματα φυσικού αερίου. Το πεδίο Αφροδίτη, το οποίο βρίσκεται δίπλα στο Λεβιάθαν, μπορεί να περιέχει έως και επτά TCF φυσικού αερίου - αρκετά για να καλύψουν τις ελληνοκυπριακές εγχώριες καταναλωτικές ανάγκες για τις επόμενες δεκαετίες. Ωστόσο, ακόμη και αυτό το πεδίο αμφισβητείται από άλλους. Το ψευδοκράτος υποστηρίζει ότι έχει συνιδιοκτησία επί των φυσικών πόρων του νησιού και έχει αντιταχθεί στις προσπάθειες της Λευκωσίας να υπογράψει μονομερώς συμβάσεις υπεράκτιων γεωτρήσεων.

Τουρκία: Απαντά με ναυτικές ασκήσειςΌπως η Βόρεια Κύπρος και ο Λίβανος, η Τουρκία βλέπει με ανησυχία την ισραηλινοκυπριακή φλέβα φυσικού αερίου. Η Άγκυρα δεν αναγνωρίζει τις συνοριακές συμφωνίες της Κύπρου με τους γείτονές της και φοβάται ότι οι Τουρκοκύπριοι θα αποκλειστούν από τα

μελλοντικά κέρδη του φυσικού αερίου της Λευκωσίας. Η Τουρκία βλέπει επίσης μια πιθανή διαδρομή εξαγωγής αερίου μέσω Κύπρου και Ελλάδας ως απειλή για τις φιλοδοξίες της να γίνει χώρα διέλευσης φυσικού αερίου από την Κασπία και την Κεντρική Ασία προς την ευρωπαϊκή αγορά. Έτσι, η Άγκυρα έχει διαμαρτυρηθεί για τη συνεργασία μεταξύ του Ισραήλ και της Κύπρου και υποστηρίζει τη θέση του Λιβάνου για τις συνοριακές διαφορές του με το Ισραήλ. Προς επίρρωση των ανωτέρω, η Τουρκία έχει προγραμματίσει μεγάλες ναυτικές ασκήσεις ώστε να συμπέσουν με γεωτρήσεις των ελληνοκυπρίων εργολάβων και έχει στείλει τα δικά της ερευνητικά σκάφη σε αμφισβητούμενα ύδατα, απειλώντας να προχωρήσει σε γεωτρήσεις για λογαριασμό των Τουρκοκυπρίων στο οικόπεδο Αφροδίτη - το οποίο βρίσκεται εν μέρει μέσα στην οικονομική ζώνη του Ισραήλ.

Κρίσιμες οι τουρκοϊσραηλινές σχέσειςΟι κινήσεις αυτές γίνονται κατά τη διάρκεια μιας περιόδου συνεχιζόμενης επιδείνωσης των τουρκοϊσραηλινών σχέσεων, που σηματοδοτήθηκε κυρίως από την επιβίβαση ισραηλινών κομάντο σε τουρκικό πλοίο που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στην Γάζα τον Μάιο 2010. Αυτό και άλλα

γεγονότα οδήγησαν την Τουρκία να διαθέσει περισσότερους πόρους για να εξασφαλίσει την ασφαλή διέλευση των πολιτικών και εμπορικών πλοίων της στην Ανατολική Μεσόγειο. Ως η μεγαλύτερη και πιο ικανή δύναμη θαλάσσιας περιοχής - μπορεί να υπερηφανεύεται για ένα μίγμα 200 πλοίων από φρεγάτες, κορβέτες, τακτικά υποβρύχια, σκάφη ταχείας επέμβασης, αμφίβια σκάφη και πλοία εφοδιασμού - ο τουρκικός στόλος υιοθέτησε με χαρά αυτή την διευρυμένη αποστολή του.

* O Γιούρι Ζούκοφ είναι συνεργάτης στο Πρόγραμμα Μελετών Εθνικής Ασφάλειας στο Κέντρο Διεθνών Υποθέσεων Weatherhead και συνεργάτης στο Ινστιτούτο Ποσοτικών Κοινωνικών Επιστημών και στο Κέντρο για Ρωσικές και Ευρασιατικές Σπουδές Davis.

Πηγη: www.foreignaffairs.gr

42

17ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΤΙΚOΣ ΜΗΧΑΝΙΣΜOΣ ΓΙΑ ΤΗ ΒΙOΜΗΧΑΝΙΑΗ έναρξη της τρίτης φάσης λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Ρύπων από 01/01/2013 σηματοδοτεί το τέλος της δωρεάν διάθεσης δικαιωμάτων εκπομπών αερίων ρύπων στον κλάδο της ηλεκτροπαραγωγής, γεγονός που ήδη αποτελεί την αφετηρία μιας σειράς δυσμενών επιπτώσεων για την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής βιομηχανίας.

Δικαιώματα εκπομπών αερίων ρύπωνΕπιμέλεια: «Μεταξάς & Συνεργάτες - Δικηγόροι & Νομικοί Σύμβουλοι»

Καθώς οι ηλεκτροπαραγωγοί επιβαρύνονται πλέον με την αγορά των μέχρι πρότινος δωρεάν διατιθέμενων δικαιωμάτων ρύπων, μετακυλίουν το κόστος αυτό στους πελάτες τους, με αποτέλεσμα η βιομηχανία να καλείται να αντιμετωπίσει το αναπόφευκτα αυξημένο ενεργειακό κόστος ούσα υποκείμενη στο επονομαζόμενο «έμμεσο κόστος εκπομπών» (indirect emission cost). Συγκεκριμένα, υπολογίζεται αναμενόμενο κόστος ύψους 22 εκατ. ευρώ, ποσό που θα επιμερισθεί κατά κύριο λόγο στις μεγάλες ενεργοβόρες βιομηχανίες όπως η μεταλλουργία, η χαλυβουργία, η κλωστοϋφαντουργία, τα αλουμίνια και η χαρτοβιομηχανία, οι οποίες και είχαν λάβει σχετική επιστολή της ΔΕΗ που προανήγγειλε τη μετακύλιση του εν λόγω κόστους στα τιμολόγιά της για καταναλωτές μέσης και υψηλής τάσης.

Και περιβαλλοντικός κίνδυνοςΗ αύξηση του ενεργειακού κόστους με τη σειρά της φέρει ως επακόλουθο την αύξηση της διαρροής άνθρακα (carbon leakage), ένα περιβαλλοντικό φαινόμενο με έντονα αρνητικό επιχειρηματικό αντίκτυπο, καθότι υφίσταται ο κίνδυνος ολόκληροι βιομηχανικοί κλάδοι να μεταφερθούν σε τρίτες χώρες όπου δεν ισχύουν δεσμευτικές συμφωνίες για τη

μείωση των εκπομπών ή υποκαθίστανται από ανταγωνιστές στις χώρες αυτές. Ως αποτέλεσμα, όχι μόνον επίκειται σημαντική εξασθένηση της δυναμικής των παραγωγικών κλάδων των κρατών-μελών της ΕΕ, αλλά και ελλοχεύει ο κίνδυνος αύξησης των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, καθιστώντας μία τέτοια εξέλιξη άστοχη, από ενεργειακή, οικονομική αλλά και περιβαλλοντική άποψη.

Ενισχύσεις για τις βιομηχανίεςΣτα πλαίσια της αντιμετώπισης του περιβαλλοντικού σκέλους της ανωτέρω περιγραφείσας εξέλιξης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιτρέπει τη χορήγηση στοχευμένων κρατικών ενισχύσεων σε βιομηχανικούς κλάδους που υπόκεινται σε υψηλό βαθμό έκθεσης στον κίνδυνο διαρροής άνθρακα. Με βάση το πρωτογενές ενωσιακό δίκαιο, τις οδηγίες που ρυθμίζουν το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), 2003/87/ΕΚ και 2009/29/ΕΚ και τις Κατευθυντήριες Γραμμές που εκδόθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ορισμένα μέτρα κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ, τα κράτη-μέλη δύνανται να σχεδιάσουν έναν μηχανισμό κατάλληλο και πρόσφορο, ώστε να αντισταθμιστεί το κόστος των

43

δικαιωμάτων CO2 για συγκεκριμένους επιλέξιμους ενεργοβόρους κλάδους της βιομηχανικής παραγωγής οι οποίοι αντιμετωπίζουν ήδη αξιοσημείωτες αυξήσεις του ενεργειακού τους κόστος.

O αντισταθμιστικός μηχανισμόςΣτη δικηγορική εταιρεία Μεταξάς & Συνεργάτες έχει ήδη ανατεθεί η εκπόνηση εκτενούς γνωμοδότησης για τη διερεύνηση των νομικών παραμέτρων δόμησης ενός τέτοιου αντισταθμιστικού μηχανισμού. Στόχευση αυτής της προσέγγισης είναι ο σχεδιασμός ενός πλαισίου συμβατού με τις αρχές του ευρωπαϊκού δικαίου ανταγωνισμού και τις σχετικές Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής με στόχο την αποφυγή αρνητικών παράπλευρων επιπτώσεων, όπως η στρέβλωση του ανταγωνισμού. Το σχετικό καθεστώς κρατικών ενισχύσεων θα κατατείνει στη μερική αντιστάθμιση του έμμεσου κόστους εκπομπών που θα βαρύνει επιχειρήσεις που πρόκειται να εκτεθούν σε σημαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα λόγω του κόστους των δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ που μετακυλίεται στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Επιπροσθέτως, ο εν λόγω σχεδιασμός πρέπει να συμπεριλαμβάνει και πρόνοιες για την εφαρμογή του αντισταθμιστικού μηχανισμού σε διαχειριστικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη τις συγκεκριμένες κλαδικές παραμέτρους ανά επιλεγόμενο βιομηχανικό κλάδο που εντάσσεται στον μηχανισμό.

ΡΑΕ: Δικαιώνει καταναλωτήΤέλος, αξίζει να επισημανθεί ότι

αναφορικά με τους βιομηχανικούς καταναλωτές μέσης τάσης, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) με πρόσφατη απόφασή της (υπ’ αριθμ. 153/2013) δικαιώνει καταγγέλλοντα καταναλωτή ως προς τη διαμάχη με τη ΔΕΗ για την επιβληθείσα επιπλέον χρέωση που αφορά την «ανάκτηση του κόστους των δικαιωμάτων εκπομπών CO2». Η απόφαση αυτή δύναται να αποτελέσει εφαλτήριο για την επιτάχυνση των εξελίξεων στο φλέγον θέμα της τιμολόγησης των βιομηχανικών καταναλωτών και καθιστά προφανή την ανάγκη σχεδιασμού του αντισταθμιστικού μηχανισμού προς εξομάλυνση της μετακύλισης του κόστους των CO2 δικαιωμάτων. Η ΡΑΕ κατόπιν συγκεκριμένης καταγγελίας που συντάχθηκε από τη δικηγορική εταιρεία Μεταξάς &

Συνεργάτες υιοθέτησε τη νομική επιχειρηματολογία της καταγγέλλουσας εταιρείας και έκρινε καταχρηστική τη συμπεριφορά της ΔΕΗ, η οποία δεν έχει εκπληρώσει ακόμη τη δυνάμει προηγούμενης απόφασης της ΡΑΕ ρυθμιστική της υποχρέωση, να καταρτίσει τουλάχιστον τρία διαφορετικά τιμολόγια για τη μέση τάση.Εν κατακλείδι, καθίσταται προφανής η επιτακτική φύση της ανάγκης σχεδιασμού και υιοθέτησης του μηχανισμού αντιστάθμισης του έμμεσου κόστους των δικαιωμάτων CO2, προκειμένου να ενισχυθούν έναντι του μετακυλιόμενου επιπλέον κόστους επί των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας.

Μεταξάς & Συνεργάτες - Who is Who

Η Δικηγορική Εταιρεία «Μεταξάς & Συνεργάτες» αναγνωρίζεται ως μία εκ των πλέον εξειδικευμένων δικηγορικών εταιρειών σε όλο το φάσμα της επιχειρηματικής δικηγορίας, με ιδιαίτερη επικέντρωση στο Δίκαιο της Ενέργειας. Στόχευση της δικηγορικής εταιρείας

«Μεταξάς & Συνεργάτες» είναι η παροχή υψηλού επιπέδου, επιστημονικά άρτιων νομικών υπηρεσιών, καθώς και η ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών των εντολέων για ολοκληρωμένη υποστήριξη, όχι μόνο κατασταλτικά, αλλά και με προληπτική νομική κάλυψη.

44

18OΙ ΑΠΕΣΤΗ «ΜΕΓΓΕΝΗ»ΤOΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤOΣOλοένα πιο πιεστική γίνεται καθημερινά η ανάγκη λήψης μέτρων για τον έλεγχο του ελλείμματος του λογαριασμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Θεσμικοί φορείς της αγοράς, εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου αλλά και επιστήμονες του χώρου επισημαίνουν σε όλους τους τόνους ότι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί δεν είναι βιώσιμη, απειλεί με κατάρρευση το σύνολο της αγοράς, με πιθανές δυσμενείς επιπτώσεις και στο τραπεζικό σύστημα της χώρας δεδομένου ότι η πλειοψηφία των μονάδων ΑΠΕ έχουν κατασκευαστεί με τραπεζική χρηματοδότηση.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειαςTου Κώστα Βουτσαδάκη

45

Κοινή συνισταμένη είναι ότι το πακέτο των μέτρων του περυσινού Αυγούστου μπορεί να περιόρισε την έκταση του προβλήματος, αλλά δεν το έλυσε, ούτε σταμάτησε την ανοδική τροχιά του ελλείμματος και μάλιστα με γεωμετρική πρόοδο.

Πιθανή η διατήρηση του έκτακτου τέλουςΗ εξίσωση που καλείται να λύσει το αρμόδιο υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής είναι εξαιρετικά δύσκολη, καθώς η περαιτέρω επιβάρυνση τόσο των καταναλωτών (με αύξηση του τέλους ΑΠΕ, ή ΕΤΜΕΑΡ) όσο και των επιχειρήσεων (με περικοπή εσόδων) στις σημερινές συνθήκες είναι δυσβάστακτη. Ανώδυνες λύσεις ωστόσο δεν υπάρχουν και φαίνεται ότι θα επιλεγεί μια σύνθετη προσέγγιση που μπορεί να περιλαμβάνει από «κούρεμα» των εγγυημένων τιμών και για τις ισχύουσες συμβάσεις μέχρι συμμετοχή των τραπεζών στη λύση (με επιμήκυνση των δανείων και μείωση επιτοκίων) και πιθανώς διατήρηση της έκτακτης εισφοράς. Υπάρχουν επίσης και εισηγήσεις για νέα αύξηση του τέλους ΑΠΕ, αλλά και για τροποποίηση της νομοθεσίας για τα φωτοβολταϊκά στις στέγες προκειμένου να πωλείται στο δίκτυο μόνο η ενέργεια που περισσεύει αφού αφαιρεθεί η ιδιοκατανάλωση (και όχι το σύνολο όπως γίνεται τώρα).

«Δεσμευμένη» η φ/β παραγωγήΣτελέχη της αγοράς καταγγέλλουν τις πολιτικές επιλογές των προηγούμενων ετών που άφησαν ενσυνείδητα το περιθώριο να θεωρηθούν οι ΑΠΕ ως

το νέο «Ελντοράντο» που θα έφερε εύκολες και γρήγορες αποδόσεις, με τις υπερβολικές (ιδίως στα φωτοβολταϊκά) εγγυημένες τιμές αγοράς της ενέργειας και χωρίς έλεγχο στο πλαφόν ανανεώσιμης ενέργειας που θα μπορούσε, οικονομικά και τεχνικά, να απορροφήσει η ελληνική αγορά. Oι ίδιες πηγές θεωρούν ότι το βασικό πρόβλημα είναι πως η φωτοβολταϊκή παραγωγή «δεσμεύθηκε» νωρίς, από τα πρώτα χρόνια ανάπτυξης του κλάδου σε ακριβές τεχνολογίες, με αποτέλεσμα τώρα που η αγορά ωρίμασε και το κόστος εγκατάστασης των πάνελ έχει μειωθεί δραστικά να μην υπάρχει χώρος αλλά και να είναι δεσμευμένο το ηλεκτρικό σύστημα σε ακριβή παραγωγή ρεύματος.

Δραματική επιδείνωσηOικονομικά, το πρόβλημα ορίζεται από τις εκθέσεις του Λειτουργού της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ), σύμφωνα με τις οποίες το σωρευτικό έλλειμμα του λογαριασμού χρηματοδότησης των ΑΠΕ προβλέπεται στα 700 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2013 και σε 1,39 δισ. το 2014. Oι προβλέψεις επιδεινώνονται μήνα με τον μήνα κυρίως λόγω του άλματος στην εγκατεστημένη ισχύ των φωτοβολταϊκών αλλά και στην κατάρρευση των τιμών χονδρικής της ηλεκτρικής ενέργειας στην ημερήσια αγορά, τη μείωση των τιμών για τα δικαιώματα εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα κ.ά.

Τεχνικές δυσκολίεςΤεχνικά, εκτός από τις πεπερασμένες

δυνατότητες των δικτύων να απορροφήσουν την ανανεώσιμη ενέργεια, οι αρμόδιοι προειδοποιούν για το λεγόμενο «sunset effect» που αναμένεται να εμφανιστεί από φέτος το καλοκαίρι. Πρόκειται για τη μαζική και απότομη, σε μικρό χρονικό διάστημα, απώλεια από το σύστημα παραγωγής όλης της ισχύος των φωτοβολταϊκών κατά τις απογευματινές ώρες (όταν δύει ο ήλιος). Φαινόμενο που δημιουργεί αστάθεια στο σύστημα και επιβάλλει την ύπαρξη μονάδων που θα είναι έτοιμες να αναλάβουν το φορτίο που εξυπηρετούν τα φωτοβολταϊκά. Η λειτουργία των οποίων πάντως, για να αναφέρει κανείς και τη θετική πλευρά, εξαφάνισε το πρόβλημα των θερινών αιχμών που οφείλεται κυρίως στη λειτουργία των κλιματιστικών και απειλούσε επί σειρά ετών με μπλακάουτ τη χώρα.

Κοινωνικά άδικη η αύξηση του τέλουςΤα ίδια στελέχη επισημαίνουν πάντως και την κοινωνική αδικία που συνεπάγεται η αύξηση του τέλους ΑΠΕ μέσω του οποίου το σύνολο των καταναλωτών -και οι μη έχοντες- επιδοτούν τα έσοδα και τα κέρδη κατά τεκμήριο της ανώτερης οικονομικής τάξης που επένδυσε στις ανανεώσιμες πηγές. Ενδεικτικό των υπερβολών που σημειώθηκαν τα τελευταία χρόνια είναι ότι η ισχύς των φωτοβολταϊκών στο διασυνδεδεμένο σύστημα έφθασε τον περασμένο Φεβρουάριο στα 1.615 MW και ξεπέρασε για πρώτη φορά την ισχύ των αιολικών που διαμορφώθηκε στα 1.495 MW.

46

19«ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ ΣΤΙΣΣΤΕΓΕΣ»: ΚΕΡΔΗΕΩΣ ΚΑΙ 8.000 ΕΥΡΩΣύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του Λειτουργού Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ), το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις στέγες» αυξάνεται με εντυπωσιακούς ρυθμούς, καθώς εγγυάται ετήσιο εισόδημα που ξεκινάει από 600 και μπορεί να φτάσει τα 8.000 ευρώ.

Ηλιακή ενέργεια

47Ένα από τα πιο επιτυχημένα προγράμματα ενίσχυσης και προώθησης της ηλιακής ενέργειας στη χώρα μας είναι το πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις στέγες», καθώς η συνολική εγκατεστημένη ισχύς των μικρών οικιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων ανήλθε τον Μάρτιο σε 329 MW, δηλαδή περίπου στο 17% της συνολικής ισχύος της φωτοβολταϊκής αγοράς, όπως σημειώνει ο ΛΑΓΗΕ. Εξάλλου να μην ξεχνούμε ότι όσα νοικοκυριά εγκαταστήσουν στις στέγες τους ένα μικρό φωτοβολταϊκό μπορούν να αποκομίσουν υψηλά κέρδη.

Ποιοι μπορούν να ενταχθούνΤο πρόγραμμα «Φωτοβολταϊκά στις στέγες» καλύπτει όλη την ελληνική επικράτεια και αφορά συστήματα με μέγιστη ισχύ 10 KWp, ενώ για τα μη Διασυνδεδεμένα Νησιά η μέγιστη ισχύς αγγίζει τα 5 KWp. Επίσης, επιτρέπεται η κατασκευή και εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε μη οικοδομήσιμα οικόπεδα κάτω των 4 στρεμμάτων.Στο εν λόγω πρόγραμμα μπορούν να ενταχθούν φυσικά πρόσωπα μη επιτηδευματίες και φυσικά ή νομικά πρόσωπα επιτηδευματίες που κατατάσσονται στις πολύ μικρές επιχειρήσεις, τα οποία κατέχουν τον χώρο στον οποίον θα εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό. Σημειωτέον ότι, εάν πρόκειται για κοινόχρηστο χώρο, μπορεί να εγκατασταθεί μόνον ένα φωτοβολταϊκό σύστημα.Επιπλέον, δικαίωμα να συμμετοχής στο πρόγραμμα έχουν οι κύριοι των οριζόντιων ιδιοκτησιών, εκπροσωπούμενοι από τον διαχειριστή ή έναν από τους κυρίους των οριζόντιων ιδιοκτησιών έπειτα από παραχώρηση χρήσης του κοινόχρηστου χώρου από τους υπόλοιπους συνιδιοκτήτες, με ευθύνη των ενδιαφερομένων.Για να ενταχθεί όμως ένα φωτοβολταϊκό

σύστημα στο πρόγραμμα πρέπει να υπάρχει σύνδεση κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος στο ακίνητο στο οποίο το σύστημα εγκαθίσταται. Επιπλέον, καλό είναι να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι πως, όταν το ακίνητο στο οποίο εγκαθίσταται το φωτοβολταϊκό, χρησιμοποιείται για κατοικία, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί μέρος των θερμικών αναγκών του ακινήτου για ζεστό νερό να καλύπτεται με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Πώς θα ενταχθείτε στο πρόγραμμαΠρώτον, θα έρθετε σε επαφή με κάποια εταιρεία που θα αναλάβει να σας προμηθεύσει και να εγκαταστήσει το φωτοβολταϊκό σύστημα, για να αποφασίσετε τι σύστημα θα επιλέξετε αλλά και πώς θα το εγκαταστήσετε.Δεύτερον, μαζί με την εταιρεία που θα εγκαταστήσει το σύστημα θα κάνετε αίτηση στην τοπική μονάδα δικτύου της ΔΕΗ στην οποία θα γνωστοποιήσετε και την έναρξη των εργασιών, υπογράφοντας εσείς και ο μηχανικός που θα εγκαταστήσει τον μηχανισμό. Η ΔΕΗ από την πλευρά της θα εξετάσει το αίτημα και μέσα σε 20 ημέρες από την παραλαβή της αίτησής σας θα προβεί στην έγγραφη

διατύπωση προσφοράς σύνδεσης, η οποία θα περιλαμβάνει την περιγραφή και τη δαπάνη των έργων σύνδεσης. Θα ισχύει τρεις μήνες από την ημερομηνία έκδοσής της. Αφού κάνετε αποδεκτή την προσφορά σύνδεσης, θα υπογράψετε τη σύμβαση καταβάλλοντας τη σχετική δαπάνη στην τοπική ΔΕΗ. Σύμφωνα με τον κανονισμό, η ΔΕΗ εντός 20 ημερών κατασκευάζει τα έργα σύνδεσης από την υπογραφή της σύμβασης, εφόσον δεν απαιτούνται νέα έργα δικτύου.Τρίτον, θα προχωρήσετε στην υποβολή αίτησης κατάρτισης της σύμβασης συμψηφισμού στην τοπική υπηρεσία εμπορίας της ΔΕΗ. Εάν η ΔΕΗ δεν είναι ο προμηθευτής της ηλεκτρικής ενέργειας για τον συγκεκριμένο μετρητή κατανάλωσης με τον οποίο θα γίνει συμψηφισμός, θα υποβάλετε την αίτηση στα γραφεία άλλου προμηθευτή. Έπειτα από 15 ημέρες θα υπογραφεί και η σύμβαση συμψηφισμού.Τέταρτον, θα χρειαστεί να υποβάλετε αίτηση ενεργοποίησης της σύνδεσης στην τοπική ΔΕΗ, η οποία από την πλευρά της θα σας ειδοποιήσει τηλεφωνικά για την ημερομηνία διενέργειας του ελέγχου της εγκατάστασης. Η σύνδεση θα ενεργοποιηθεί αμέσως μετά την επιτυχημένη ολοκλήρωση του ελέγχου. Γενικά μιλώντας, ένα φωτοβολταϊκό στην Ελλάδα μπορεί να παραγάγει ετησίως έως και 1.500 κιλοβατώρες ανά εγκατεστημένο KWh.

Στο εν λόγω πρόγραμμα μπορούν να ενταχθούν φυσικά πρόσωπα μη επιτηδευματίες και φυσικά ή νομικά πρόσωπα επιτηδευματίες που κατατάσσονται στις πολύ μικρές επιχειρήσεις, τα οποία κατέχουν τον χώρο στον οποίον θα εγκατασταθεί το φωτοβολταϊκό

48

20ΠOΙΕΣ ΔΙΑΣΗΜOΤΗΤΕΣ ΞΕΧΩΡΙΖOΥΝ ΓΙΑ ΒΑΘΥ OΙΚOΛOΓΙΚO LIFESTYLEΕίναι «αστέρια», περπατούν συχνά στο περιβόητο κόκκινο χαλί του Χόλιγουντ και προσπαθούν στη ζωή τους να είναι όσο πιο «πράσινοι» γίνεται. Oδηγούν ηλεκτρικά αυτοκίνητα, έχουν στα σπίτια τους φωτοβολταϊκά πάνελ, μερικοί είναι φυτοφάγοι, υποστηρίζουν περιβαλλοντικούς οργανισμούς, δωρίζουν εκατομμύρια δολάρια για το περιβάλλον. Μπραντ Πιτ, Λεονάρντο ντι Κάπριο, Στινγκ, Χάρισον Φορντ, Έντουαρντ Νόρτον είναι μερικοί μόνο από τους κορυφαίους διάσημους που αγαπούν και το «πράσινο χαλί».

Άνθρωποι και Περιβάλλον

49

10. Dave Matthews BandΤο συγκρότημα έχει κερδίσει τον σεβασμό του κοινού ως πρωτοπόρο στις «πράσινες» περιοδείες. Συμψηφίζουν τις περιβαλλοντικές συνέπειες των ταξιδιών τους μέσω της χρηματοδότησης δενδροφυτεύσεων και της κατασκευής αιολικών πάρκων. Φέτος η περιοδεία «Eco-Village» σε 40 πόλεις εμπνέει τους οπαδούς του συγκροτήματος να ενημερωθούν για τεχνολογίες και προϊόντα που παρέχουν περιβαλλοντικά οφέλη.

9. Barenaked LadiesΑπό το 2004 το συγκρότημα πραγματοποιεί περιοδείες με τη χρήση οχημάτων που χρησιμοποιούν βιοκαύσιμα, ενώ στις ζωντανές συναυλίες δημιουργεί πληροφοριακά «Eco-Villages» που αποκαλούνται «Barenaked Planets», για την ευαισθητοποίηση του κοινού. Ακόμη και τα CDs του συγκροτήματος πωλούνται σε θήκες που είναι 100% ανακυκλώσιμες, ενώ δεν παραλείπουν να ανακυκλώνουν όλα τα υπολείμματά τους, ακόμη και τις κατεστραμμένες χορδές από τις κιθάρες τους. Στα παρασκήνια υπάρχουν πάντα αποθέματα οργανικών τροφίμων και βιοδιασπώμενων υλικών.

8. Adrian GrenierO Αndrian Grenier, πρωταγωνιστής της ταινίας «Entourage», είναι και στην πραγματική ζωή του ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος περιβαλλοντικά, τόσο που στο σπίτι του χρησιμοποιεί ανακυκλωμένα τζιν για μόνωση και ηλιακά πάνελ για ηλεκτρισμό. Παρουσιάζει επίσης την οικολογική εκπομπή «Planet Green’s Alter Eco», καταδεικνύοντας στους θεατές του τις αλλαγές που μπορούν να κάνουν στη ζωή τους για να υιοθετήσουν ένα πιο φιλικό περιβαλλοντικά lifestyle.

7. StingO Sting και η γυναίκα του Trudie Styler ίδρυσαν το ίδρυμα «Rainforest» για την προστασία των τροπικών δασών και των ανθρώπων που κατοικούν στις περιοχές αυτές. Η «Oceana», ένας οργανισμός που εργάζεται για την προστασία και τη διατήρηση της ζωής των ωκεανών, έχει τιμήσει το ζευγάρι μαζί με τον πρώην αμερικανό πρόεδρο Bill Clinton για τις αξιέπαινες προσπάθειές τους.

50

6. Harrison FordΩς αντιπρόεδρος του συμβουλίου «Conservation International», ο Ford έχει διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ευαισθητοποίηση του κοινού για το περιβάλλον συμμετέχοντας, μεταξύ άλλων, στην προσπάθεια συλλογής χρημάτων για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Έχει κερδίσει σειρά βραβείων για τη δράση του.

5. Alicia SilverstoneΗ Silverstone ζει και αναπνέει με έναν οικολογικό τρόπο. Η αυστηρά φυτοφάγος ηθοποιός ζει σε ένα οικολογικά φιλικό σπίτι στο Λος Άντζελες με δικό του κήπο για οργανικά κηπευτικά, ενώ διαθέτει τη δική της σειρά φυσικών καλλυντικών. Στο βιβλίο της «The Kind Diet», η Silverstone προσφέρει μυστικά και συμβουλές για μια οικολογικά φιλική ζωή.

4. Ed Begley Jr.O Begley είναι πρωτοπόρος στο «παιχνίδι» της οικολογίας επί δεκαετίες. Oδηγεί ηλεκτρικό αυτοκίνητο ήδη από τη δεκαετία του ’70, χρησιμοποιεί στο σπίτι του ηλιακή και αιολική ενέργεια και είναι φυτοφάγος εδώ και χρόνια. Έχει συνεργαστεί με πολλές οικολογικές οργανώσεις, παρουσιάζει την οικολογική εκπομπή «Living Like Ed» και έχει εκδώσει το ομώνυμο βιβλίο με οδηγίες για μια φιλική προς το περιβάλλον ζωή.

3. Brad PittΜετά τον τυφώνα «Κατρίνα» που κατέστρεψε τη Νέα Oρλάνη, ο Pitt δημιούργησε το πρόγραμμα για τα πράσινα σπίτια με την επωνυμία «Make It Right». Το 2009 ο διάσημος ηθοποιός συνεργάστηκε στενά με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Oμπάμα για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων κατασκευής «πράσινων» σπιτιών. Επίσης, έχει δανείσει τη φωνή του σε διαφημιστικά σποτ για το περιβάλλον.

51

2. Edward NortonΩς μέλος του διοικητικού συμβουλίου του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Community Partners» για τη δημιουργία οικονομικής στέγασης, ο Norton θεωρείται σημαντικός «λομπίστας» για τη δημιουργία «πράσινων» σπιτιών, με διασυνδέσεις που φτάνουν μέχρι το αμερικανικό Κονγκρέσο. Έχει παρουσιάσει τη σειρά περιβαλλοντικών εκπομπών «Strange Days» του «National Geographic». Είναι επίσης μεγάλος οπαδός των μέσων μαζικής μεταφοράς και δεν είναι δύσκολο να τον εντοπίσει κανείς κάπου στο μετρό της Νέας Υόρκης.

1. Leonardo Di CaprioΛεονάρντο, Λεονάρντο! O αγαπημένος ηθοποιός πολλών κινηματογραφόφιλων. O καρδιοκατακτητής του Χόλιγουντ, με μία από τις κορυφαίες ερμηνείες της καριέρας του, τον «Τιτανικό», κάνει πολύ περισσότερα από το να συμμετέχει σε οσκαρικές ταινίες. Ως ένας από τους πιο πιστούς οικολόγους του Χόλιγουντ, ο Di Caprio έχει διακριθεί από πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις για το έργο του ως ακτιβιστή. Το 2007 ο Di Caprio ανέλαβε τη συγγραφή, την παραγωγή και την αφήγηση του οικολογικού ντοκιμαντέρ με τίτλο «Η 11η ώρα» για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το φυσικό περιβάλλον μας. Επίσης, ίδρυσε τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό «Leonardo Di Caprio Foundation» για τη διάδοση των οικολογικών ιδεών. Μεταξύ άλλων αξιόλογων κινήσεων, έχει προσφέρει ένα εκατομμύριο δολάρια για τη διατήρηση της άγριας ζωής στον οργανισμό «Wildlife Conservation Society» και άλλο ένα εκατομμύριο δολάρια για την ανακούφιση των πληγέντων της Αϊτής μετά τον καταστροφικό σεισμό. Στην προσωπική του ζωή, ο Di Caprio διαθέτει ηλεκτρικά αυτοκίνητα Prius, έχει εγκαταστήσει στο σπίτι του φωτοβολταϊκά πάνελ και κυκλοφορεί με εμπορικές αεροπορικές αερογραμμές, αποφεύγοντας την αγορά ιδιωτικού τζετ για οικολογικούς λόγους. Είναι τόσο… πράσινος, που δεν χρησιμοποιεί αποσμητικά και πλένεται μόνο δύο φορές την εβδομάδα (!) για οικονομία νερού. Παρ’ όλα αυτά, εμείς εξακολουθούμε να τον αγαπάμε.

Πηγή: energydigital

52

21O ΝΕOΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚOΣΧΑΡΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΗΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑOι μη συμβατικές τεχνολογίες ενέργειας, όπως η υδραυλική διάρρηξη, ήρθαν για να μείνουν. Έχουν παραγάγει ήδη εντυπωσιακό πλεόνασμα φυσικού αερίου στις Ηνωμένες Πολιτείες και τα επόμενα χρόνια θα αναμορφώσουν τον κόσμο, φέρνοντας πλούτο και δύναμη σε αυτούς που τις διαθέτουν και αφήνοντας πίσω τις δικτατορίες του πετρελαίου.

Διεθνής αγορά ενέργειαςΆρθρο του Aviezer Tucker, Υποδιευθυντή του Ινστιτούτου Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας, στο Όστιν

O ενεργειακός χάρτης του κόσμου επανασχεδιάζεται, κατά συνέπεια η παγκόσμια γεωπολιτική τάξη παραπαίει. Κινούμαστε μακριά από έναν κόσμο κυριαρχούμενο από λίγους μεγαλο-προμηθευτές ενέργειας, όπως η Ρωσία, η Σαουδική Αραβία και η Βενεζουέλα, προς εκείνον τον κόσμο στον οποίο οι περισσότερες χώρες έχουν κάποιους εγχώριους πόρους για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών τους και μπορούν να εισάγουν την υπόλοιπη ενέργεια από γειτονικούς προμηθευτές. Αυτός ο νέος κόσμος θα διαθέτει σημαντικά χαμηλότερες τιμές ενέργειας και η γεωπολιτική, με τη σειρά της, θα εξαρτάται λιγότερο από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια τα καθεστώτα που εξαρτώνται από τις εξαγωγές ενέργειας θα δουν τη δύναμή τους να μειώνεται. Δεν θα είναι πλέον σε θέση να κερδίζουν τεράστια ποσά από πωλήσεις ενέργειας, να λειτουργούν ως πάτρωνες και να προβάλλουν ισχύ στο εξωτερικό, θα πρέπει δε να φορολογήσουν τους πολίτες τους.

Νέες τεχνολογίεςΗ επανάσταση στη μη συμβατική παραγωγή ενέργειας προέρχεται από τεχνολογίες που κάνουν τις γεωτρήσεις και την εξόρυξη από

υπόγειους σχηματισμούς σχιστόλιθου όλο και πιο εύκολες και φθηνές. Μία διαδικασία τεχνολογικής αιχμής, η υδραυλική διάρρηξη, περιλαμβάνει την έγχυση μείγματος άμμου, χημικών και είτε νερού είτε ζελέ ή υγροποιημένων αερίων του θερμοκηπίου σε σχιστολιθικά πετρώματα, με σκοπό την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Παρά το γεγονός ότι η συγκεκριμένη τεχνική ανακαλύφθηκε το 1948, μόλις πρόσφατα δημιουργήθηκαν οι τεχνολογίες που θα την καταστήσουν εμπορικά βιώσιμη. Μία τέτοια διαδικασία, οι οριζόντιες γεωτρήσεις, επιτρέπει στους επιχειρηματίες να εκμεταλλεύονται τα ρηχά, αλλά μεγάλα, αποθέματα με αξιοσημείωτη ακρίβεια.

Εντυπωσιακό πλεόνασμα αερίουΗ υδραυλική διάρρηξη έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως μόλις τα τελευταία πέντε χρόνια. Εντούτοις, το αποτέλεσμα –ένα εντυπωσιακό πλεόνασμα φυσικού αερίου στις Ηνωμένες Πολιτείες– είναι ήδη εμφανές. Η τιμή του φυσικού αερίου στη χώρα έχει βυθιστεί στο ένα τέταρτο της τιμής που είχε το 2008. Η χαμηλή τιμή οδήγησε σε αλλαγές σε όλη την οικονομία των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων της προβλεπόμενης απόσυρσης του ενός

53έκτου της αμερικανικής δυναμικότητας παραγωγής άνθρακα μέχρι το 2020, της μετατροπής εκατοντάδων χιλιάδων οχημάτων από βενζινοκίνητα σε αεριοκίνητα, καθώς και της κατασκευής και του επαναπατρισμού από την Κίνα εργοστασίων χημικών, πλαστικών και λιπασμάτων που χρησιμοποιούν φυσικό αέριο τόσο ως πρώτη ύλη όσο και ως καύσιμο. Η εταιρεία επαγγελματικών υπηρεσιών Pricewaterhouse Coopers προβλέπει ότι μέχρι το 2025 οι βιομηχανίες έντασης ενέργειας θα δημιουργήσουν 1.000.000 νέες θέσεις εργασίας για τους Αμερικανούς.

Σχιστολιθικό πετρέλαιοΕν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν όλο και πιο συχνά καινοτόμες τεχνολογίες ενέργειας για την εξαγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου, «σφικτού» πετρελαίου και μεθανίου από στρώματα άνθρακα. Κατά συνέπεια, το μερίδιο της κατανάλωσης πετρελαίου των ΗΠΑ που εισάγεται από το εξωτερικό έχει μειωθεί σημαντικά, περίπου από 60% το 2005 σε λιγότερο από 45% φέτος. Κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει να μειώνεται, μέχρι η χώρα –ή τουλάχιστον η Βόρεια Αμερική– να είναι ενεργειακά αυτάρκης.

Μείωση παγκόσμιων τιμώνΤα οικονομικά και γεωπολιτικά κύματα θα γίνουν αισθητά σε όλον τον κόσμο. Η μείωση της ζήτησης στις Ηνωμένες Πολιτείες για υγροποιημένο φυσικό αέριο, εισαγωγές πετρελαίου και εγχώριο άνθρακα επισύρει τη μείωση των παγκόσμιων τιμών για τα συγκεκριμένα προϊόντα. Ως αποτέλεσμα, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν ισχυρότερη θέση στις αναδιαπραγματεύσεις με τη Ρωσία σχετικά με τις εισαγωγές φυσικού αερίου, από την οποία Ρωσία λαμβάνουν το ένα τέταρτο της συνολικής προσφοράς της. Αυτή η πρωτόγνωρη δύναμη ίσως ενθάρρυνε την Ευρωπαϊκή Ένωση να

αρχίσει έρευνα τον Σεπτέμβριο για ένα πιθανό κύκλωμα καθορισμού των τιμών από την Gazprom, τον ρωσικό ενεργειακό γίγαντα. Επιπλέον, οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν διαπραγματευτεί λιγότερες μακροπρόθεσμες συμβάσεις φυσικού αερίου με τη Ρωσία, στην οποία η συμφωνημένη τιμή για το φυσικό αέριο συνδέεται με εκείνη του πετρελαίου – το είδος που ευνοεί η Gazprom. Αντ’ αυτού επιλέγουν τις αγορές spot –βραχυπρόθεσμες αγορές που βασίζονται στις τιμές της αγοράς– με την προσδοκία

να αυξηθεί η προσφορά και να πέσουν οι τιμές. Η Ρωσία έχει χορηγήσει ήδη σε ορισμένες χώρες έκπτωση περίπου 10% στις ισχύουσες συμβάσεις.

Ρωσία και νέες τεχνολογίεςΜέχρι πρόσφατα η Gazprom ήταν αρνητική σχετικά με την επανάσταση του σχιστολιθικού αερίου, υποστηρίζοντας

ότι η μη συμβατική τεχνολογία του φυσικού αερίου δεν είναι εμπορικά βιώσιμη και ότι εκθέτει το περιβάλλον σε σοβαρούς κινδύνους. Δεδομένου ότι η Ρωσία κερδίζει πλέον τα περισσότερα από τα ομοσπονδιακά έσοδά της από τις εξαγωγές ενέργειας –περίπου το 60%, σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις–, η μείωση των πωλήσεων φυσικού αερίου θα ήταν πολιτικά καταστροφική. Τόσο η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης όσο και η πτώση του ρώσου πρώην προέδρου Μπόρις Γέλτσιν στα τέλη της δεκαετίας του 1990 συνέπεσαν με περιόδους χαμηλών τιμών ενέργειας. O Βλαντιμίρ Πούτιν, ο σημερινός πρόεδρος, γνωρίζει αυτή την ιστορία πολύ καλά.Το πρόβλημα είναι ότι όλες οι επιλογές του σε έναν κόσμο που κατακλύζεται από φθηνή ενέργεια είναι κακές. Το καθεστώς του θα μπορούσε να προσπαθήσει να διατηρήσει το μερίδιο αγοράς της Ρωσίας στην Ευρώπη συνεχίζοντας να μειώνει τις τιμές, αλλά αυτό θα σήμαινε εισροή σημαντικά χαμηλότερων εσόδων. Κάνοντας τα πράγματα χειρότερα, τα περιθώρια κέρδους της Gazprom είναι χαμηλά. Δεδομένου ότι πουλά το 60% του φυσικού αερίου της στην εγχώρια αγορά με ζημία, η Gazprom πρέπει να διατηρεί μεγάλα περιθώρια κέρδους στις ευρωπαϊκές εξαγωγές της, ώστε να παραμείνει «ζωντανή». Προς το παρόν, πουλά φυσικό αέριο στην Ευρώπη με περιθώριο κέρδους περίπου 66%.Από τις εξαγωγές της στην Ευρώπη, η Gazprom πρέπει να κερδίζει 12 δολάρια ανά 1.000 κυβικά πόδια φυσικού αερίου, για να καλύψει τα έξοδά της. Η τιμή του φυσικού αερίου στις Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα είναι κάτω από τα 3 δολάρια ανά 1.000 κυβικά πόδια. Ένας λόγος γι’ αυτό είναι το γεγονός ότι το κράτος και η ελίτ συγκεντρώνουν δισεκατομμύρια από το πολιτικοποιημένο,

O νέος κόσμος θα διαθέτει σημαντικά χαμηλότερες τιμές ενέργειας και η γεωπολιτική, με τη σειρά της, θα εξαρτάται λιγότερο από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Τα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια τα καθεστώτα που εξαρτώνται από τις εξαγωγές ενέργειας θα δουν τη δύναμή τους να μειώνεται. Δεν θα είναι πλέον σε θέση να κερδίζουν τεράστια ποσά από πωλήσεις ενέργειας, να λειτουργούν ως πάτρωνες και να προβάλλουν ισχύ στο εξωτερικό, θα πρέπει δε να φορολογήσουν τους πολίτες τους

54 αναποτελεσματικό και αδιαφανές μονοπώλιο. Όλη αυτή η διαφθορά συμπίπτει με τους γεωπολιτικούς ελιγμούς σε έργα μεγάλων αγωγών: όπως ακριβώς η γειτονική Αλάσκα έχει τη διαβόητη γέφυρα, η Ρωσία διαθέτει αγωγούς στο «πουθενά».Για παράδειγμα, ο Nord Stream, ο υποθαλάσσιος αγωγός φυσικού αερίου που συνδέει τη Ρωσία απευθείας με τη Γερμανία, παρακάμπτοντας την Oυκρανία και την Πολωνία. Το έργο δεν είχε καμία οικονομική λογική. Θα ήταν πολύ φθηνότερο για τη Μόσχα να έρθει σε συμφωνία με το Κίεβο σχετικά με τα τέλη διέλευσης. Η Ρωσία, όμως, δεν ήταν πρόθυμη να το πράξει. Ως συνήθως, η διαφθορά έπαιξε σημαντικό ρόλο: ο Αρκάντι Ρότενμπεργκ, ο ιδιοκτήτης της εταιρείας που τοποθέτησε τους αγωγούς, είναι παιδικός φίλος του Πούτιν και η ρωσική κυβέρνηση του κατέβαλε υπέρογκη αμοιβή για το έργο του, το περιθώριο κέρδους της οποίας ανερχόταν σε ποσοστό 30%. Τώρα η Gazprom σχεδιάζει έναν άλλο «τρελό» αγωγό, τον South Stream, ο οποίος θα παρακάμπτει πάλι την Oυκρανία, περνώντας κάτω από τη Μαύρη Θάλασσα προς τη Νότια Ευρώπη.

Επέκταση Gazprom στην ΚίναΑυτά τα εξωφρενικά έργα υποδομής θα μπορούσαν να γίνουν ως και συνήθη, αν η Gazprom προσπαθήσει να ισοφαρίσει την πτώση των εσόδων της στην Ευρώπη ανεβάζοντας τις πωλήσεις της στην Κίνα. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να κατασκευάσει μεγάλους αγωγούς κατά μήκος του δύσκολου εδάφους της Σιβηρίας. Το έργο αυτό ωχριά μπροστά στην πρόκληση να πείσει την Κίνα να πληρώσει οτιδήποτε κοντά σε αυτό που επιβάλλει η Ρωσία στις ευρωπαϊκές χώρες – και όχι μόνο επειδή οι Κινέζοι είναι σκληροί διαπραγματευτές, αλλά και επειδή η Κίνα διαθέτει τα

μεγαλύτερα κοιτάσματα σχιστολιθικού φυσικού αερίου από οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο (886 τρισ. κυβικά πόδια σε σύγκριση με τα 750 τρισ. των ΗΠΑ, τα δεύτερα μεγαλύτερα αποθέματα στον κόσμο). Παρά το γεγονός ότι η Κίνα μόλις που ξεκινά να αξιοποιεί τα κοιτάσματα φυσικού αερίου της, από τη στιγμή που κάθε κινεζικο- ρωσικό έργο αγωγού θα μπορούσε να ολοκληρωθεί, θα μπορούσε να διαθέτει αρκετό μη συμβατικό φυσικό αέριο, ώστε να είναι ενεργειακά αυτάρκης. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της κινεζικής κυβέρνησης, η χώρα έχει αρκετό φυσικό αέριο για την κάλυψη των εγχώριων αναγκών της σε βάθος έως και δύο αιώνων. Η μόνη ελπίδα για την Gazprom είναι τα κινεζικά πετρώματα σχιστόλιθου να μην ανταποκρίνονται στις νέες τεχνολογίες – αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι θα συμβεί κάτι τέτοιο.Προς το παρόν, η Ρωσία έχει προσπαθήσει να προστατεύσει το μερίδιό της στην αγορά απλώς εμποδίζοντας την εξάπλωση των μη συμβατικών ενεργειακών τεχνολογιών. Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω του Προγράμματος Τεχνικής Δέσμευσης Μη Συμβατικού Αερίου του 2010, μεταφέρουν τεχνολογίες σε έθνη που θα ήθελαν να γίνουν πιο ανεξάρτητα ενεργειακά, όπως η Ινδία, η Πολωνία και η Oυκρανία. Oι χώρες που επιτυγχάνουν μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία, όπως θεωρεί η Oυάσινγκτον, θα είναι λιγότερο επιρρεπείς σε εκφοβισμούς από εχθρικά κράτη με πετρέλαιο.Εν τω μεταξύ, η Ρωσία προσπαθεί να εμποδίσει ή, τουλάχιστον, να επιβραδύνει τη διαδικασία. Μία από τις αγαπημένες τακτικές της Μόσχας περιλαμβάνει την άσκηση πίεσης στις εταιρείες που θέλουν να δραστηριοποιηθούν στη Ρωσία να μη διενεργήσουν έρευνες για σχιστολιθικό

Προς το παρόν η Ρωσία έχει προσπαθήσει να προστατεύει το μερίδιό της στην αγορά απλώς εμποδίζοντας την εξάπλωση των μη συμβατικών ενεργειακών τεχνολογιών. Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες, μέσω του Προγράμματος Τεχνικής Δέσμευσης Μη Συμβατικού Αερίου του 2010, μεταφέρουν τεχνολογίες σε έθνη που θα ήθελαν να γίνουν πιο ανεξάρτητα ενεργειακά, όπως η Ινδία, η Πολωνία και η Oυκρανία. Oι χώρες που επιτυγχάνουν μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία, όπως θεωρεί η Oυάσινγκτον, θα είναι λιγότερο επιρρεπείς σε εκφοβισμούς από εχθρικά κράτη με πετρέλαιο. Τα πρώην μέλη του σοβιετικού μπλοκ - όπως η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Πολωνία και η Oυκρανία- εξακολουθούν να αγοράζουν το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου τους από την Gazprom. Η Πολωνία και η Oυκρανία έχουν αρκετά δυνητικά σχιστολιθικά αποθέματα, ώστε να μην εξαρτώνται από την Gazprom

55

φυσικό αέριο πουθενά αλλού. Για παράδειγμα, η Μόσχα θα μπορούσε να πιέσει την Exxon Mobile να αποχωρήσει από την Πολωνία, η οποία θα μπορούσε να έχει τα μεγαλύτερα κοιτάσματα σχιστολιθικού φυσικού αερίου σε όλη την Ευρώπη, ως αντάλλαγμα σε μια συμφωνία συνεργασίας με τη Rosneft. Όμως, όπως πάντα στην ελεύθερη αγορά, όταν κάποια εταιρεία αποχωρεί, κάποια άλλη σπεύδει να καλύψει το κενό. Η αμερικανική εταιρεία Chevron έχει αρχίσει τις έρευνες για την ύπαρξη σχιστολιθικού αερίου και πετρελαίου σε όλη την περιοχή μεταξύ Βαλτικής και Μαύρης Θάλασσας. O Τζορτζ Σόρος, εξάλλου, έχει επενδύσει 500 εκατ. δολάρια σε έργα μη συμβατικής ενέργειας στην Πολωνία.Μία πιο αποτελεσματική ρωσική τακτική περιλαμβάνει τη χρηματοδότηση των περιβαλλοντολογικών ομάδων που βρίσκονται στο λόμπι κατά του σχιστολιθικού αερίου. Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει καμία αξιόπιστη επιστημονική απόδειξη ότι η υδραυλική διάρρηξη έχει αρνητικές επιπτώσεις και στον αέρα και στο νερό. Αρκετές μελέτες, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που πραγματοποιούνται από τη Royal Society, το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο του υπουργού Ενέργειας των ΗΠΑ καθώς και τον Διεθνή Oργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η υδραυλική διάρρηξη είναι αρκετά ασφαλής όταν εφαρμόζεται με τον σωστό τρόπο. Ωστόσο, ύστερα από μία έξαρση περιβαλλοντολογικών διαδηλώσεων, τόσο η Βουλγαρία όσο και η Τσεχία επέβαλαν πρόσφατα μορατόριουμ σχετικά με τη χρήση της

τεχνολογίας. Το μήνυμα από κάθε εξωτερική επιρροή είναι σαφές: στη Βουλγαρία σπάνια πραγματοποιούνται διαδηλώσεις κάθε είδους και στην Τσεχία οι περιβαλλοντολογικές ομάδες επικεντρώνονται σε σημαντικά θέματα, δηλαδή κυρίως σε προγραμματισμένες επεκτάσεις του πυρηνικού σταθμού στο Temelin.Τα πρώην μέλη του σοβιετικού μπλοκ –όπως η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Πολωνία και η Oυκρανία– εξακολουθούν να αγοράζουν το σύνολο ή το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου τους από την Gazprom. Η Πολωνία και η Oυκρανία έχουν αρκετά δυνητικά σχιστολιθικά αποθέματα, ώστε να μην εξαρτώνται από την Gazprom. Παρά το γεγονός ότι η Βουλγαρία και η Τσεχία δεν είναι τόσο «προικισμένες», ακόμη και η μέτρια εγχώρια παραγωγή μπορεί να ανατρέψει τη δύναμη του μονοπωλίου της Gazprom και να μειώσει την τιμή του εισαγόμενου φυσικού αερίου.Oρισμένοι αναλυτές έχουν προβλέψει ότι η ασιατική ζήτηση για ενέργεια είναι σχεδόν αστείρευτη, συνεπώς οι τιμές της ενέργειας είναι απίθανο να μειωθούν σημαντικά. Όπως υποστηρίζει ο αναλυτής της Morgan Stanley Ruchir Sharma, η ασιατική οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται και μπορεί να σταματήσει σύντομα. Εν τω μεταξύ, με τις μη συμβατικές πηγές που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα σε υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου στα ανοιχτά των ακτών της ανατολικής Αφρικής και στο Ισραήλ και με την αύξηση των γεωτρήσεων στην Αρκτική, ο κόσμος σύντομα θα μπορεί να απολαύσει πλεόνασμα ενέργειας. Τουλάχιστον, η εποχή

των χαμηλότερων διεθνών τιμών της ενέργειας φαίνεται αναπόφευκτη.Για τη Ρωσία, το καλύτερο σενάριο είναι το πλεόνασμα της ενέργειας να επιφέρει διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, παρόμοιες με εκείνες που πραγματοποίησαν η Εσθονία και η Πολωνία τη δεκαετία του 1990 και που η Ρωσία ξεκίνησε, αλλά δεν ολοκλήρωσε. Oι αλλαγές αυτές θα μπορούσαν τελικά να οδηγήσουν στην εγκαθίδρυση εκεί της πραγματικής δημοκρατίας και του κράτους δικαίου. Τα επόμενα έτη η ξεκάθαρη οικονομική αναγκαιότητα και η επικείμενη πτώχευση θα αναγκάσουν τη Ρωσία να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις. Όμως, σε όλη την ιστορία της Ρωσίας ο εκσυγχρονισμός δεν έχει συνήθως ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση. Και δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να δείχνουν ότι αυτή τη φορά τα πράγματα θα είναι διαφορετικά.Παρ’ όλα αυτά, οι μη συμβατικές τεχνολογίες ενέργειας όχι μόνο έχουν έρθει, αλλά είναι εδώ για να μείνουν. Καθώς οι νέες μέθοδοι καταγράφονται στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη, πολλές από τις παλιότερες και πιο σταθερές γεωπολιτικές αλήθειες θα καταρρίπτονται. Θα ήταν φρόνιμο οι τύραννοι οι οποίοι στηρίζονται στα έσοδα από τις εξαγωγές ενέργειας να αρχίσουν να σχεδιάζουν τη συνταξιοδότησή τους.

Πηγή: www.foreignaffairs.gr

56

22To νέo ηλέκτρoκίνητo ΑΥτoκίνητo RAV4 EV των ToyoTA-TEslA

H ιαπωνική Toyota προωθεί ταχύτατα την παραγωγή του ηλεκτροκίνητου RAV4 που συνεξέλιξε με τη βοήθεια της Tesla. το RAV4 EV, όπως είναι η πλήρης ονομασία του, εφοδιάζεται με ηλεκτρικό μοτέρ της Tesla ισχύος 154 ίππων, ενώ διαθέτει δύο προγράμματα οδήγησης: sport και normal.

Αυτοκίνητο και περιβάλλον

57

Με την ενεργοποίηση του προγράμματος normal το ιαπωνικό μοντέλο επιταχύνει από 0 έως 100 χλμ./ώρα σε 8,6 δευτερόλεπτα και φτάνει την τελική ταχύτητα των 137 χλμ./ώρα, ενώ στο sport τα μεγέθη αυτά διαμορφώνονται σε 7,0 δευτερόλεπτα και 160 χλμ./ώρα. Εκτός από το μοτέρ, προέλευσης Tesla είναι και οι μπαταρίες ιόντων λιθίου που εφοδιάζουν το RAV4 EV, εξασφαλίζοντάς του αυτονομία 160 χλμ. Όσον αφορά στη φόρτισή τους απαιτούνται έξι ώρες σε οικιακό δίκτυο τάσης 240 V.Σε επίπεδο σχεδίασης, το ηλεκτροκίνητο RAV4 φέρει τροποποιήσεις στο μπροστινό τμήμα για να να ξεχωρίζει από τη συμβατική εκδοχή του, αλλά και για να έχει έναν πιο αεροδυναμικό χαρακτήρα προς όφελος του φιλικού προς το περιβάλλον χαρακτήρα του.Έτσι, τροποποιήσεις έχουν πραγματοποιηθεί στο κατώτερο τμήμα του αυτοκινήτου, οι οποίες σε συνδυασμό με

τις υπόλοιπες αλλαγές σε λεπτομέρειες του αμαξώματος, όπως τα αεροδυναμικά βοηθήματα, το σχήμα των καθρεπτών και η σχεδίαση της γρίλιας, υπόσχονται να αναδείξουν το ιαπωνικό μοντέλο το SUV με τον χαμηλότερο αεροδυναμικό συντελεστή στον κόσμο (0,3).

ΑναβαθμίσειςΠαράλληλα, αναβαθμίσεις έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο και στην ανάρτηση ώστε το ηλεκτροκίνητο RAV4 EV να αντεπεξέρχεται στη διαφορετική κατανομή του βάρους του λόγω της παρουσίας των μπαταριών και να προσφέρει οδική συμπεριφορά που να προσεγγίζει τη βενζινοκίνητη εκδοχή του.Αξίζει να σημειωθεί ωστόσο ότι τα στοιχεία που προσδιορίζουν ένα ηλεκτροκίνητο όχημα και ο επιπλέον χώρος που αυτά απαιτούν δεν επηρέασαν τον θάλαμο επιβατών του RAV4 που παραμένει αντίστοιχος της βενζινοκίνητης εκδοχής του, προσφέροντας παραπάνω επιλογές

τεχνολογικών και μη gadget και διαθέτοντας μεταξύ άλλων στον βασικό εξοπλισμό του δορυφορικό ραδιόφωνο, Bluetooth, οθόνη αφής οκτώ ιντσών, θύρα USB, σύστημα πλοήγησης και θερμαινόμενα καθίσματα.Αμετάβλητος σε σχέση με το βενζινοκίνητο RAV4 παραμένει, σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις της Toyota, και ο χώρος αποσκευών της ηλεκτροκίνητης εκδοχής του. Η διάθεση του ηλεκτροκίνητου RAV4 EV θα ξεκινήσει από το καλοκαίρι στις μεγαλύτερες πόλεις της Καλιφόρνιας: Σακραμέντο, Σαν Φρανσίσκο, Λος Άντζελες, Όραντζ Κάουντι και Σαν Ντιέγκο, όπου η αρχική του τιμή θα ξεκινά από 49.800 δολάρια (38.210 ευρώ).Στόχος της Toyota είναι να διαθέσει από το ηλεκτροκίνητο μοντέλο που θα κατασκευάζεται στον Καναδά 2.600 μονάδες σε ορίζοντα τριετίας.

59

23YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙO03. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό04. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια05. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια06. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ08. ΒΙOΜΑΖΑ09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ10. ΥΓΡΑΕΡΙO11. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση12. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ14. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ/ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

60

01. ΦOΡΕΙΣΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6793500 Fax: 210 6749504 E-mail : prdesfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 E-mail: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104 Fax: 210 3490120 Ε-mail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 3636791 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr/

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506803 Fax: 210 6506762 Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 e-mail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 6861590-1 Fax: 210 6861589

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 - 6968418, Fax: 210 - 6968031 e-mail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝBIOKAYΣΙΜΩΝ(ΕΣΠΑΒ)Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241687 e-mail: info@espav.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118 Fax: 210 8821917 E-mail: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Αχαρνών 315 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2112591 Fax: 210 2112592 E-mail: info@ebhe.gr Website: www.ebhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294,210 8809203-202 Fax: 210 8809132

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200- 211 Fax : 210 9228130 , 210 9233977 E-mail: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 E-mail: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Ε-mail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870, Fax: 210.3301977 E-mail: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 E-mail: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΜΒOΥΛΙOΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣΑΞΙOΠOΙΗΣΗΣΑΠOΒΛΗΤΩΝΕΛΛΑΔΑΣ-ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΔιεύθυνση: ΑΙΤ, 19ο χλμ Λεωφ. Μαρκοπούλου 190 02 Παιανία Τηλέφωνα: 210 6682711 E-mail: synergia@synergia.com.gr Website: www.wtert.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Λεωφ. Βουλιαγμένης 224 & Αγ. Δημητρίου 173 43 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Ε-mail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051, Fax: 210 7245.172 E-mail: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000 Fax: 210 322 2929 E-mail: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Αρτέμιδος 2 & Κοσμά Αιτωλού 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828580 E-mail: info@spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200, Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ,ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ &ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣΑΛΛΑΓΗΣΔιεύθυνση: Αμαλιάδος 17, 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000, Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 E-mail: service@dorg.minenv.gr Website: www.minenv.gr

02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΑΕΡΙOΠOΛΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Νικ. Πλαστήρα 20 & Κουντουριώτου 122 42 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5317051 Fax: 210 5317054

ΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5, Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αθηνών 31-33 & Σπύρου Πάτση 104 47 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3406000 /1133 Fax: 210 3406020 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

ΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5 Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

61

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ03. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: 57ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 320 11 Oινόφυτα Τηλέφωνα: 22620 31202-5 Fax: 22620 31137

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

TUDORΕΛΛΗΝΙΚΗΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Πλαστήρα 3 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2840936 Fax: 210 2842055

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ04. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099

VestasHellasΔιεύθυνση: Βορείου Ηπείρου 74-76 & Κονίτσης 151 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 213 0164700 Fax: 210 9646252 Email: Vestas-hellas@vestasmail.com

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

05. Ηλιακή ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150, Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

STIBΕTHERMΔιεύθυνση: BI.ΠΕ.Θ., Β’ Φάση, Oδός ΔΑ 8, 570 22 Τηλέφωνα: 2310 795226-8, Fax: 2310 795093 Email: elitherm@elitherm.gr Website: www.elitherm.gr

ΔΗΜΑΣΔιεύθυνση: 2ο χλμ Άργους - Ναυπλίου 212 00 Άργος Τηλέφωνα: 27510 29110, Fax: 27510 62671 Email: info@dimas-solar.gr Website: www.dimas-solar.gr

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

ΙΝΤΕΡΣOΛΑΡΑ.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Δημοσθένους 267 176 74 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9416057, Fax: 210 9409119 Email: iparad@intersolar.gr Website: www.intersolar.gr

ΜΑΛΤΕΖOΣΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αμφιθέας 55 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 9428485 / 210 9428486 Fax: 210 9402019 Email: info@maltezos.gr Website: www.maltezos.gr

06. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: iweco@otenet.gr

07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑBPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777, Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτωνΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

CONERGYΔιεύθυνση: Βουλιαγμένης 4 166 74 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9651800, Fax: 210 9630768 Email: info@conergy.gr Website: www.conergy.gr

ΔΕΛΤΑΤΕΧΝΙΚΗΑΚΒΕΤΤΕΔιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9400720, Fax: 210 9407170 Website: wwwdeltatechniki.gr

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMSΔιεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398, Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr _

ENGAIAA.Ε.Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης O.Τ. 40, ΔΑ 12α, Τ.Θ. 1388 570 22 Σίνδος-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 541344 Fax: 2310 570563 Email: info@engaia.gr Website: www.engaia.gr

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GLOBAL-ENERGYSolutionsΔιεύθυνση: Κωλέττη 25Β 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 525645 Fax: 2310 538852 Email: kyriakides@global-energy.eu Website: www.global-energy.eu

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

IBCSOLARΔιεύθυνση: Παραδείσου 29 & Ζαγοράς 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828163 / 210 6801724 Fax: 210 6801723 Email: info@ibc-solar.gr Website: www.ibc-solar.gr _

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009, Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960 Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040, Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com _

PHOENIXSOLARΕΠΕΔιεύθυνση: Λ. Πεντέλης 104 & Μεταμορφώσεως 1 152 34 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6838386 Fax: 210 6838361 Email: info@phoenixsolar.gr

62

PHOTOVOLTAICΔιεύθυνση: Eλλανίκου 20, 116 35 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7225471 Fax: 210 7220637 Email: info@photovoltaic.gr Website: www.photovoltaic.gr

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200, Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ScheutenSolarHellasΔιεύθυνση: Φανερωμένης 2Α, 155 61 Χολαργός, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6528216 Fax: 210 6528262 Email: info@scheutensolar.gr Website: www.scheuten.com

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660 Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

SUNERAΔιεύθυνση: Ηλία Ηλιού 48 117 43 Νέος Κόσμος Τηλέφωνα: 210 4375690 Email: pchatzip@sunera.gr Website: www.sunera.gr

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ερμού 2 & Νίκης 105 63 Πλατεία Συντάγματος Τηλέφωνα: 210 6245400 Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SunPowerSolarΕνεργειακήΕλλάςΔιεύθυνση: Αγίας Βαρβάρας 35 152 31 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6714721 Fax: 210 6714729 Email: effie.kondaxi@sunpowercorp.com _

SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159 Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958 Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

08. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840 Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ&ΒΑΡΥΤΙΝΗΣΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Αμερικής 21α 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3690111, Fax: 210 3602318

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

10. ΥΓΡΑΕΡΙOΑΝΔΡΙΑΝOΣ-GOKΔιεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 Καλαμάτα Τηλέφωνα: 27210 - 23124 Fax: 27210 - 96522

BPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777, Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000 Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

ΠΕΤΡOΛΙΝΑΑ.Ε.ΠΕΤΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΔιεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 2 115 27 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7705401 / 210 7725114 Fax: 210 7725233

11. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000 Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000, Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000, Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

12. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΕμπορίαΑΙΓΑΙOΝOΙΛΔιεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241 Website: www.aegeanoil.gr

AVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500 Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210 9491000 Fax: 210 9407987 Website: www.coralgas.gr

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000 Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900 Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3 Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401 Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000 Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

63

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

ΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201 Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

14. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281, Fax: 210-2581033

ΕΣΧΑΑ.Ε.Β.Ε.Διεύθυνση: Παραλία Ασπροπύργου 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5574600-4, Fax: 210-5572974

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681, Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21 546 45 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 861411, Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018, Fax: 210 3237146

Μ.Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Διεύθυνση: Στεφ. Δραγούμη 15 53 100 Φλώρινα Τηλέφωνα: 23850 29583, Fax: 23850 24763

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091, Fax: 210 3625386

15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ / ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300, Fax: 210 6745487

HITACHIHOMEELECTRONICSHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 364 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6837200, Fax: 210 6835694

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200, Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ΑΝΔΡΙΑΝOΣA.E.Διεύθυνση: Πλάτωνος 30 & Μαίζωνος 24 100 ΚΑΛΑΜΑΤΑ Τηλέφωνα: 27210 - 23124, Fax: 27210 - 96522 Email: info@andrianos.gr Website: www.andrianos.gr

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΝ.&ΥΙOΙΑ.Ε.&Ε.Ε.Διεύθυνση: Σολωμού 55 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5224719 / 210 5224735 Fax: 210 5222278

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000, Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΘΕΡΜΑΝΤΙΚΗΑ.Ε.Ε.&Β.Ε.Διεύθυνση: Αχαρνών 374 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2026655 / 210 2011698 Fax: 210 2019382- 3

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902, Fax: 22620 71929

ΚΑΣΤΑΦΑΝΑΣΝ.ΠΑΝ.Α.Ε.Ε.ΕΔιεύθυνση: Όλγας 110 172 36 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9707032, Fax: 210 9750331

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500, Fax: 210 9691580

16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ / ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600, Fax: 210 9491610

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22 Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσσαλονίκης Τηλέφωνα: 2310 867575, Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

ENERGOGROUPA.E.Διεύθυνση: Βεάκη 1 & Κηφισίας 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6777825 Fax: 210 6777813

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185 Fax: 210 6996186

KANTORManagementConsultants ΓραφείαΑθηνώνΔιεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7297500, Fax: 210 7249528

ΚΥΜΗΑΒΕΕΔιεύθυνση: ΒΙΠΑ Σχιστού, Οδ. 2 Ο.Τ. 2 188 63 Πέραμα Τηλέφωνα: 210 4004757, Fax: 210 4326399 E-mail: info@kimi-sa.com Website: www.kimi-sa.com _

ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗΕΠΕΔιεύθυνση: Μονεμβασιάς 27 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6800690, Fax: 210 6801005

σινμηχανικοί-ΙσμήνηΠανοπούλουΔιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655 e-mail: isminipano@gmail.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300 Fax: 210 2834090 E-mail: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝΑC/DCΔιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 314754 Fax: 2310 314666 Email: milonas@fotovoltaica.gr Website: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

AdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291 Fax: 2104628163 Αδαμόπουλος Χ. Αλέξιος (Διπλ. Ηλ/γος & Πολ. Μηχανικός ΔΠΘ) e-mail: info@adamsnet.gr energy.inspectors@yahoo.gr www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030 Fax: 210 6084178 Email: mail@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Σύμβ. Επιχειρήσεων / Μελετητική & Τεχνική Εταιρεία Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610620041 e-mail: info@kscg.gr / www.kscg.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31 145 61 Κηφισιά, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9329770 Fax: 210 9333597 e-mail: info@nrg-orion.gr / www.nrg-orion.gr

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο n

Eπάγγελμα: ______________________________________________________

Α.Φ.Μ.: ______________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM A.E. n2) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n Αρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n nValid from / Ισχύει από n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού κοστίζει 30 ευρώ και για Ευρώπη 50 ευρώ.Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

Ειδικές εκδόσεις ΤΡΙΜ Α.Ε.Περιοδικό:energyworldΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Ειδικές εκδόσεις:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510Fax: 210-7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

Annual subscription for Greece:30 euros, for Europe: 50 eurosPlease complete this coupon and send it to the following address:

TRIM S.A.energyworld MagazineHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

Publishing Division:5 Grivogiorgou Str.115 28 Ilissia - AthensTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

Το περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

ΕΛΕΤΑΕΝΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤHΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μέλος της European Wind Energy Association

Μάθε για την Αιολική ΕνέργειαΕίναι:

3 Φθηνή Μειώνειτοκόστοςτουρεύματος

3 Ανεξάντλητη Μειώνειτηνεξάρτησηαπότα ορυκτάκαύσιμα

3 Εγχώρια Συμβάλλειστηντοπικήοικονομικήανάπτυξη καιτημείωσητωνεισαγωγώνκαυσίμων

3 Φιλική στο περιβάλλον Είναιηεπιλογήενάντιαστην κλιματικήαλλαγή

Ενημερώσου

www.eletaen.gr

Κάθε μέρα όλα τα νέαγια την ενέργεια καιτο περιβάλλον

➤www.energyonline.gr