Το Περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

ΑΝΑΣΚOΠΗΣΗ ΤOΥ 2013 ΓΙΑ ΤΑ ΑΙOΛΙΚΑ & ΤΑ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ

ΠΡOΜΗΝΥΕΤΑΙ «ΕΜΦΥΛΙOΣ» ΣΤO ΚΑΡΤΕΛ ΤOΥ OΠΕΚ

O ΑΓΩΓOΣ EASTMED ΚΕΡΔΙΖΕΙ ΕΔΑΦOΣ ΣΤΗ Ν.Α. ΕΥΡΩΠΗ

ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΔΡOΓOΝΑΝΘΡΑΚΩΝ

ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤOΥ ΔΙΚΤΥOΥ ΖΗΤΕΙ Η ΡΑΕ

ΙΕΝΕ: ΖΗΤOΥΜΕΝO Η ΑΠΑΣΧOΛΗΣΗ ΣΤOΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚO ΤOΜΕΑ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛOΓΗ ΓΙΑ ΤOΝ OΜΙΛO ΕΛΠΕ Η ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Ιανουάριος 2014Τεύχος 53, Τιμή 3 ευρώ

ΜΗΝΙΑΙO ΠΕΡΙOΔΙΚO ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ  ΚΑΙ ΤO ΠΕΡΙΒΑΛΛON KΩΔΙΚOΣ: 018262

ΕΤOΣ 7o, ΤΕΥΧOΣ 53 Ιανουάριος 2014

Ιδιοκτησία: TRIM A.E.

Εκδότης Απόστολος Κόμνος

Σύμβουλος έκδοσης Γιώργος Στουραΐτης

Μarketing - Επικοινωνία Αλεξάνδρα Κόμνου Σοφία Ανδριτσοπούλου

Art direction A.L.L. designers info@alldesigners.eu

Συνεργάτες Κώστας Βουτσαδάκης Γιώργος Παυλόπουλος Γιάννης Πισπιρίγκος Πηνελόπη Μητρούλια

Τιμή τεύχους 3 ευρώ

Ταχυδρομικές επιταγές και εμβάσματα προς: Ειδικές εκδόσεις ΤRIM A.E.

energyworld TRIM A.E.  Έντυπες & ηλεκτρονικές εκδόσεις Έδρα: Λεωφ. Αθηνών 286 124 62 Χαϊδάρι Τηλ.: 210-5810581

Τμήμα Εκδόσεων: Γριβογιώργου 5 115 28 Ιλίσια - Χίλτον Τηλ.: 210-7240510 Φαξ: 210-7249473

www.energymag.grinfo@energyonline.gr

Η άποψη των συντακτών δεν είναι απαραίτητα και άποψη της διεύθυνσης του περιοδικού

ΜΕΛOΣ ΤΗΣ ΕΝΩΣΗΣΔΗΜOΣΙOΓΡΑΦΩΝ ΙΔΙOΚΤΗΤΩΝΠΕΡΙOΔΙΚOΥ ΤΥΠOΥ

2

Περιεχόμενα

ΣΗΜ

ΕΙΩ

ΜΑ

ΤOΥ

ΕΚΔ

OΤΗ

ΔΙΕ

ΘΝΗ

KAI

ΕΛΛ

ΗΝ

ΙΚΑ

ΝΕΑ

ΣΤΡΑ

ΤΗΓΙ

ΚΗ Ε

ΠΙΛ

OΓΗ

ΓΙΑ

ΤOΝ

OΜ

ΙΛO

ΕΛΠ

Ε Η

ΒΙΩ

ΣΙΜ

Η Α

ΝΑΠ

ΤΥΞΗ

ΡΕΑΛ

ΙΣΤΙ

ΚΗ Α

ΝΤΙ

ΜΕΤ

ΩΠ

ΙΣΗ

ΤΩ

Ν Ε

ΛΛΗ

ΝΙΚ

ΩΝ

ΥΔ

ΡOΓO

ΝΑΝ

ΘΡΑΚ

ΩΝ

ΕΠΙΤ

ΑΧΥΝ

ΣΗ Τ

ΗΣ

ΑΝΑΠ

ΤΥΞΗ

Σ ΤO

Υ Δ

ΙΚΤΥ

OΥ Ζ

ΗΤΕ

Ι Η Ρ

ΑΕ

ΙΕΝ

Ε: Ζ

ΗΤO

ΥΜΕΝ

O Η

ΑΠ

ΑΣΧO

ΛΗΣΗ

ΣΤO

Ν Ε

ΝΕΡ

ΓΕΙΑ

ΚO Τ

OΜΕΑ

Η Δ

ΕΗ Κ

OΝΤΑ

ΣΤO

ΥΣ Ε

ΥΑΛΩ

ΤOΥΣ

ΚΑΤ

ΑΝΑΛ

ΩΤΕ

Σ

ΑΝΑΣ

ΚOΠ

ΗΣΗ

ΤOΥ

201

3 ΓΙ

Α ΤΑ

ΑΙO

ΛΙΚΑ

& Τ

Α Φ

ΩΤO

ΒOΛΤ

ΑΪΚΑ

ΠΡO

ΜΗ

ΝΥΕ

ΤΑΙ «

ΕΜΦ

ΥΛΙO

Σ» Σ

ΤO Κ

ΑΡΤΕ

Λ ΤO

Υ OΠ

ΕΚ01 02 03 04 05 06 07 08 09

3

O ΑΓ

ΩΓO

Σ EA

STM

ED Κ

ΕΡΔ

ΙΖΕΙ

ΕΔ

ΑΦOΣ

ΣΤΗ

ΝΑ

ΕΥΡΩ

ΠΗ

OΥΚΡ

ΑΝΙΑ

, SOU

TH S

TREA

M &

«Ψ

ΥΧΡO

Σ Π

OΛΕΜ

OΣ»

ΕΕ-Ρ

ΩΣΙ

ΑΣ

ΦΥΣ

ΙΚO

ΑΕΡΙ

O: Η

ΕΞΥ

ΠΝ

Η &

ΠΡΑ

ΚΤΙΚ

Η Λ

ΥΣΗ

ΘΕΡ

ΜΑΝ

ΣΗΣ

ΗΜ

ΕΡΙΔ

ΕΣ Δ

ΙΑΛO

ΓOΥ

ΓΙΑ

ΤΗΝ

ΕΤΑ

ΙΡΙΚ

Η Κ

OΙΝ

ΩΝ

ΙΚΗ

ΕΥΘ

ΥΝΗ

«ΚΡΥ

ΦΑ»

ΑΥΤ

OΚΙΝ

ΗΤΑ

ΣΤΗ

ΜΑΧ

Η ΕΝ

ΑΝΤΙ

OΝ Τ

ΗΣ Ν

OΘΕΙ

ΑΣ Κ

ΑΥΣΙ

ΜΩΝ

ΑΒΒ:

ΦΑΣ

ΜΑΤ

OΓΡΑ

ΦOΙ

ΓΙΑ

ΔΙΑ

ΣΤΗ

ΜΙΚ

ΕΣ Ε

ΦΑΡ

ΜOΓ

ΕΣ

ΣΧΕΔ

ΙO Δ

ΙΑΧΕ

ΙΡΙΣ

ΗΣ

& Α

ΝΤΙ

ΜΕΤ

ΩΠ

ΙΣΗ

Σ Π

ΕΤΡΕ

ΛΑΪΚ

ΩΝ

ΔΙΑ

ΡΡOΩ

Ν

ΕΞΥΠ

ΝΑ

ΠΡO

ΪOΝ

ΤΑ Μ

Ε Π

ΕΡΙΒ

ΑΛΛO

ΝΤΙ

ΚΗ Σ

ΥΝΕΙ

ΔΗ

ΣΗ

ΚΑΤΑ

ΛOΓO

Σ ΕΝ

ΕΡΓΕ

ΙΑΚΩ

Ν Ε

ΤΑΙΡ

ΕΙΩ

Ν10 11 12 13 14 15 16 17 18

4

Σημείωμα του εκδότηEditorial

Αποχαιρετώντας το 2013, η αγορά της ενέργειας εισέρχεται στο νέο έτος αντιμετωπίζοντας προκλήσεις, προγραμματισμένες αλλαγές και ανατροπές που πιέζουν ώστε να κλείσουν πολλά ανοιχτά ενεργειακά ζητήματα εδώ και τώρα! Από κάθε άποψη, το 2014 κρίνεται ως μια πολύ ενδιαφέρουσα χρονιά, στη διάρκεια του οποίου αναμένεται να συμβούν εξελίξεις στις ενεργειακές αποκρατικοποιήσεις, οι αλλαγές (κατά παραγγελία των ευρωπαίων εταίρων μας) στη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρισμού, αλλά και η μείωση των τιμών του φυσικού αερίου.Μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές δεν είχε δοθεί κάποια επίσημη πληροφορία σχετικά με τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της ΔΕΠΑ και της Gazprom για την τιμή του φυσικού αερίου που προμηθευόμαστε από τον ρωσικό κολοσσό. Η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, επιμένει σταθερά στην εναρμόνιση των τιμών προμήθειας με αυτών της Δυτικής Ευρώπης. Επειδή υπάρχει όμως και μια πιθανότητα ασυμφωνίας μεταξύ των πλευρών, η διαιτησία αποτελεί το τελευταίο σενάριο που θα δώσει λύση στη «διαμάχη» για το ακριβό αέριο.Επίσης περιμένουμε να σημειωθεί κάποια εξέλιξη γύρω από τον ΑΔΜΗΕ (θυγατρική της ΔΕΗ) σχετικά με τα δίκτυα, καθώς, σύμφωνα με τις δεσμεύσεις, θα πρέπει να παραχωρηθεί σε στρατηγικό επενδυτή το 66% των μετοχών. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει και η ολοκλήρωση της πώλησης του ΔΕΣΦΑ στη Socar, με τον επόμενο λόγο να τον έχουν πλέον τα ευρωπαϊκά όργανα ρύθμισης της αγοράς. Βέβαια, δεν μπορούμε να παραβλέψουμε και το

σημαντικότατο γεγονός της ελληνικής προεδρίας στην ΕΕ, που θα αποτελέσει έναν μοχλό πίεσης (εκατέρωθεν) για την επίσπευση των ενεργειακών εξελίξεων στη χώρα μας. Κομβικό σημείο θεωρείται από πολλούς η σύνοδος κορυφής του Φεβρουαρίου, όπου θα τεθεί επί τάπητος το θέμα της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, της βιομηχανίας και της ενέργειας.Εξελίξεις πρέπει να περιμένουμε και στο (γνώριμο…) θέμα του ελλείμματος του λογαριασμού ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ, και αυτό γιατί αποτελεί δέσμευση της Ελλάδας να το μηδενίσει μέχρι το 2015. Έτσι, μετά την πρόσφατη απόφαση της ΡΑΕ για το ΕΤΜΕΑΡ (αυξήσεις έως 105% με δίμηνη αναστολή) το ΥΠΕΚΑ εκτός απροόπτου αναμένεται να προχωρήσει στην ανακοίνωση των νέων μέτρων που θα αφορούν τη μείωση των επιδοτήσεων στις υφιστάμενες συμβάσεις φωτοβολταϊκών.Σε αναβρασμό βρίσκεται και ο χώρος των υδρογονανθράκων, καθώς στις αρχές της χρονιάς η νορβηγική PGS θα δημοσιεύσει τα αποτελέσματά της για την περιοχή του Ιονίου και της Κρήτης. Η πρώτη παρουσίαση θα γίνει στο Τέξας, ενώ στη συνέχεια θα ξεκινήσουν οι διαδικασίες για τη χάραξη οικοπέδων και την προκήρυξη διεθνούς γύρου παραχωρήσεων, πιθανόν μέχρι το τέλος του 2014. Όσον αφορά τον κλάδο των πετρελαιοειδών, όσο συνεχίζεται η παράλογη τακτική της υπερφορολόγησης, ο κλάδος θα συνεχίσει να δοκιμάζεται και τα διυλιστήρια θα αναζητούν διέξοδο στις εξαγωγές, όπου όμως οι συνθήκες δεν είναι καθόλου εύκολες...

ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ & ΑΝΑΤΡOΠΕΣ ΦΕΡΝΕΙ ΤO 2014 ΣΤΗΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑ

4

01

6

Eλληνικά και διεθνή νέα

02Υπεγράφη η συμφωνίαπώλησηςτου ΔΕΣΦΑΥπεγράφη στην Αθήνα η συμφωνία πώλησης του 66% των μετοχών του ΔΕΣΦΑ στην αζερική Socar έναντι 400 εκατ. ευρώ, κατά τη διάρκεια ειδικής εκδήλωσης παρουσία του υπουργού και του υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γιάννη Μανιάτη και Μάκη Παπαγεωργίου, αλλά και του προέδρου της Socar Ρόβναγκ Αμπντουλάγιεφ.Η συμφωνία προβλέπει τη μεταβίβαση στη Socar έναντι 400 εκατ. ευρώ του 66% του ΔΕΣΦΑ, ήτοι 31% που κατείχε το ΤΑΙΠΕΔ και 35% που κατείχαν τα ΕΛΠΕ. Παράλληλα, υπεγράφη και συμφωνία μετόχων, μεταξύ του Δημοσίου, του ΤΑΙΠΕΔ και της Socar, η οποία αφορά τη διοίκηση του ΔΕΣΦΑ μετά τη μεταβίβαση των μετοχών. Επισημαίνεται ότι για την ολοκλήρωση της συναλλαγής απαιτείται η λήψη των σχετικών εγκρίσεων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.Όπως σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της τελετής υπογραφής, η συμφωνία αυτή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την εισροή επιπλέον επενδυτικών κεφαλαίων, για την υλοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων που θα οδηγήσουν στον εκσυγχρονισμό και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην αγορά ενέργειας.Σχολιάζοντας την υπογραφή της συμφωνίας ο υπουργός ΠΕΚΑ, Γιάννης Μανιάτης δήλωσε ότι η εν λόγω κίνηση ουσιαστικά επισφραγίζει τη συνεργασία μεταξύ της Ελλάδας και του Αζερμπαϊτζάν στον ενεργειακό τομέα, ενώ συμβαδίζει και με τη δέσμευση της χώρας μας για την υλοποίηση του Νοτίου Διαδρόμου μεταφοράς φυσικού αερίου προς την ΕΕ.

ΡΑΕ: Αυξήσεις στο ΕΤΜΕΑΡαπό 1η ΜαρτίουΤην αναπροσαρμογή του ΕΤΜΕΑΡ (ειδικό τέλος μείωσης εκπομπών αερίων ρύπων) αποφάσισε σε ολομέλειά της η ΡΑΕ προκρίνοντας μεσοσταθμικές αυξήσεις της τάξης του 97% (από 14,6 ευρώ στα 29,5 ευρώ η μεγαβατώρα). Ωστόσο, οι αυξήσεις αυτές που αποφασίστηκαν από την ολομέλεια της ΡΑΕ, τίθενται σε ισχύ από την 1η Μαρτίου και όχι την 1η Ιανουαρίου. Αυτό σημαίνει ότι το ΥΠΕΚΑ έχει χρονικό περιθώριο δύο μηνών μέχρι να ισχύσουν οι αυξήσεις, ούτως ώστε να ανακοινώσει τα νέα μέτρα που απαιτούνται για τη μείωση του ελλείμματος στον λογαριασμό ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ.Πάντως, πληροφορίες θέλουν ακόμη και αυτήν την απόφαση να έχει προκαλέσει αναβρασμό στους κόλπους των καταναλωτών. Μάλιστα οι ενεργοβόρες βιομηχανίες διαμηνύουν σε όλους τους τόνους ότι δεν είναι διατεθειμένες να πληρώσουν για διαχρονικά λάθη και παραλείψεις και εμφανίζονται έτοιμες να κλιμακώσουν την αντίδρασή τους σε περίπτωση που ισχύσουν τελικά οι αποφάσεις. Δεν αποκλείεται πάντως να επιχειρηθεί ακόμη και η προσβολή της απόφασης στα δικαστήρια.

ΕΛΠΕ: Προθεσμίαγια stock optionsέως 13/1Τα ΕΛΠΕ ανακοίνωσαν πως στο πλαίσιο της εφαρμογής του Προγράμματος Παροχής Δικαιωμάτων Προαίρεσης επί μετοχών του ομίλου, τα στελέχη της εταιρείας που είναι δικαιούχοι Δικαιωμάτων Προαίρεσης επί μετοχών της εταιρείας καλούνται από 1 Νοεμβρίου 2013 έως 13 Ιανουαρίου 2014 να δηλώσουν στη διοίκηση της εταιρείας, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα από το πρόγραμμα, την πρόθεσή τους να ασκήσουν μέρος ή το σύνολο των δικαιωμάτων τους.Το δικαίωμα άσκησης για την περίοδο αφορά δικαιώματα προαίρεσης που χορηγήθηκαν το 2009 και αφορά 1.704.716 νέες κοινές ανώνυμες μετοχές της εταιρείας ονομαστικής αξίας 2,18 ευρώ η καθεμία, οι οποίες θα προκύψουν από αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας, που θα πραγματοποιηθεί αμέσως μετά την εξάσκηση των δικαιωμάτων.O αριθμός των νέων μετοχών που τελικά θα εκδοθούν και θα ζητηθεί η εισαγωγή τους στο ΧΑ εξαρτάται από τον αριθμό των μετοχών για τις οποίες θα ασκηθεί το σχετικό δικαίωμα και θα καταβληθεί το αντίστοιχο ποσό.

77

Νέα ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά έργα, υψηλού προϋπολογισμού και τεχνολογίας, σε συνεργασία με τα σημαντικότερα ερευνητικά κέντρα και κορυφαίες βιομηχανίες της Ευρώπης, ανέλαβε το ΚΑΠΕ. Τα ερευνητικά έργα, που συγχρηματοδοτούνται από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, ξεκίνησαν το τελευταίο τετράμηνο του 2013 και αφορούν τους τομείς της αιολικής ενέργειας και των έξυπνων δικτύων. Συγκεκριμένα:• Το έργο WINDTRUST ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2013 έχοντας ως στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της αιολικής ηλεκτροπαραγωγής, μέσω ανάπτυξης και δοκιμών καινοτόμων υποσυστημάτων ανεμογεννητριών. • Η εξέλιξη πρωτοποριακών υπολογιστικών μεθόδων, που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη της επόμενης γενιάς μεγάλου μεγέθους ανεμογεννητριών, είναι ο βασικός στόχος του τετραετούς ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος AVATAR, που ξεκίνησε την 1η Νοεμβρίου 2013. • Η συνεχώς αυξανόμενη παραγωγή ενέργειας από μονάδες ΑΠΕ, που συνδέονται με το δίκτυο σε όλα τα επίπεδα τάσης, θα απαιτήσει ριζικά διαφορετικές προσεγγίσεις για τον έλεγχο, σε πραγματικό χρόνο, του ηλεκτρικού συστήματος. Το ηλεκτρικό σύστημα θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να φιλοξενήσει τη συντονισμένη λειτουργία των εκατομμυρίων διασυνδεδεμένων μονάδων (διαφόρων τεχνολογιών, διαφορετικών μεγεθών και σε διάφορα επίπεδα τάσης λειτουργίας), που βρίσκονται διεσπαρμένες στο δίκτυο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ως πύλη εξωστρέφειας για περισσότερες από 1.500 ελληνικές επιχειρήσεις λειτούργησε την τελευταία τριετία το Ελληνογερμανικό Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο, προσφέροντας ευκαιρίες ανάπτυξης σε περίοδο παρατεταμένης ύφεσης.Όπως τόνισε ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου κ. Μιχάλης Μαΐλλης, συνολικά 1.573 ελληνικές επιχειρήσεις συμμετέχοντας σε εκθέσεις που διοργανώθηκαν στη Γερμανία και υποστηρίχθηκαν από το Επιμελητήριο, προώθησαν τα προϊόντα τους στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης και μέσω αυτής και σε άλλες μεγάλες εθνικές αγορές, ενώ σε πολλές περιπτώσεις κατέληξαν άμεσα σε Β2Β συμφωνίες – σε συμφωνίες δηλαδή με τρίτες επιχειρήσεις.Ειδικότερα, ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου επεσήμανε ότι στο διάστημα 2011-2013 το Επιμελητήριο οργάνωσε τη συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων σε 23 μεγάλες εκθέσεις της Γερμανίας, με θεματικές ενότητες που παρουσίαζαν αυξημένο ενδιαφέρον για την Ελλάδα. Στις εκθέσεις αυτές, η ελληνική παρουσία κατέλαβε συνολική έκταση 22.000 τ.μ. και κέρδισε το ενδιαφέρον 26.830 επισκεπτών.Σε άλλο σημείο των τοποθετήσεών του ο κ. Μαΐλλης υπογράμμισε ότι η Γερμανία είναι σήμερα από τους σημαντικότερους εμπορικούς εταίρους της Ελλάδας, με τις ελληνικές εξαγωγές προς τη Γερμανία να φτάνουν στο εννεάμηνο του 2013 το 1,2 δισ. ευρώ και τις εισαγωγές τα 2,9 δισ. ευρώ.

Παρά τις γενικότερα αντίξοες οικονομικές συνθήκες και το αρνητικό για τις ΑΠΕ πολιτικό κλίμα, ο κλάδος της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα εμφάνισε σημάδια επενδυτικής ανάκαμψης κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013, σύμφωνα με τη Στατιστική της Αιολικής Ενέργειας που ανακοίνωσε η αρμόδια επιτροπή της Ελληνικής Επιστημονικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ).Η συνολική καθαρή αιολικής ισχύς που εγκαταστάθηκε κατά την περίοδο Ιουνίου-Δεκρμβρίου 2013 ήταν 71,15 MW, ήτοι σχεδόν διπλάσια από την ισχύ του προηγούμενη εξαμήνου (44,05 MW) και επταπλάσια από την ισχύ της αντίστοιχης περιόδου του 2012 (10,35 MW). Αυτό σημαίνει ότι η ανάπτυξη της αγοράς αιολικής ενέργειας «έτρεξε» με 7,93% κατά το τελευταίο εξάμηνο του 2013, ενώ σε ετήσια βάση η ανάπτυξη ήταν 7,05%.Με βάση τη Στατιστική, τo σύνολο της αιολικής ισχύος που κατά τα τέλη 2013 βρισκόταν σε εμπορική ή δοκιμαστική λειτουργία είναι: 1.864,6 MW.Η ισχύς αυτή κατανέμεται ως εξής:• Στα μη διασυνδεμένα νησιά: 307,5 MW• Στο διασυνδεμένο σύστημα: 1.557,1 MWΗ νέα αιολική ισχύς που εγκαταστάθηκε καθ’ όλο το 2013 ήταν 116,2 MW ενώ απεγκαταστάθηκε ισχύς 1 MW.Όσον αφορά τους επιχειρηματικούς ομίλους, στο τοπ 5 κατατάσσονται:• η EDF με 322,8 MW (17,3%),• η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή με 277,4 MW (14,9%),• η Iberdrola Rokas με 250,7 MW (13,4%),• η ENEL Green Power με 200,5 MW (10,8%) και• η ΕΛΛΑΚΤΩΡ με 162,9 MW (8,7%).

Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο:Πύλη εξωστρέφειας

Με 8% «έτρεξε»η αιολικήτο β’ εξαμ. του 2013

ΚΑΠΕ: Αναλαμβάνειευρωπαϊκά αιολικά& έξυπνα δίκτυα

8

Η Boussias Communications σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Επιχειρηματικότητας και Αειφόρου Ανάπτυξης (ΙΕΑ) και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (ΕΒΕΑ), διοργανώνουν το 3ο Στρατηγικό Συνέδριο για την αγορά της Ενέργειας, Investing in Energy 2014, που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2014 στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία», στην Αθήνα, με χορηγούς επικοινωνίας το περιοδικό «energyworld» και το energyonline.gr.Με θέμα: «Energy Outlook: Investments, Regional Cooperation, Security of Supply», το συνέδριο θα αναλύσει τις ραγδαίες εξελίξεις στην αγορά ενέργειας της Ελλάδας, την ενεργειακή πολιτική της ΕΕ και τη γεωπολιτική και γεωοικονομία των κοιτασμάτων και αγωγών της ευρύτερης περιοχής. Φιλοδοξεί επίσης να ορίσει το νέο πλαίσιο ευκαιριών και επενδύσεων, αλλά και τις βασικές παραμέτρους για το σχεδιασμό στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης της χώρας.Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε το http://www.boussiasconferences.gr/default.asp?pid=86&la=1&confID=304.

Investing in Energy: Στρατηγικό συνέδριο για την ενέργεια

Το 2ο ετήσιο Frankfurt Gas Forum συζήτησε τις εξελίξεις στους πιο ανταγωνιστικούς και με τις περισσότερες προκλήσεις αγωγούς φυσικού αερίου στον Νότιο Διάδρομο, δημιουργώντας τις κατάλληλες ευκαιρίες για ανάπτυξη επενδύσεων, με χορηγόούς επικοινωνίας το περιοδικό «energyworld» και το energyonline.gr.Το Frankfurt Gas Forum, με ξεχωριστή δυναμική στην καρδιά της Ευρώπης, πρόσφερε την ευκαιρία στους συμμετέχοντες να ενημερωθούν για τις τελευταίες εξελίξεις και να γνωρίσουν τους βασικούς συντελεστές που επηρεάζουν τις εξελίξεις στο φυσικό αέριο. Συγκεκριμένα, τα κύρια θέματα που απασχόλησαν τους ομιλητές στο φετινό συνέδριο εστίασαν στην κατασκευή και λειτουργία των αγωγών μεταφοράς φυσικού αερίου του Νοτίου Διαδρόμου, όπως του ΤΑΡ, του ΤΑΝΑΡ και του ρωσικού South Stream. Επιπλέον, οι ομιλητές στο συνέδριο αναφέρθηκαν και στην έρευνα και παραγωγή στα κοιτάσματα Αφροδίτη και Λεβιάθαν στην Κύπρο και Ισραήλ.Το 2ο ετήσιο Frankfurt Gas Forum 2013 διοργανώθηκε στην πιο κατάλληλη χρονική περίοδο μετά την ανάθεση από την κοινοπραξία Σαχ Ντενίζ στον ΤΑΡ να μεταφέρει το φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη. Παράλληλα, οι πρόσφατες ανακαλύψεις σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, Κύπρο και Ισραήλ συμβάλλουν στην ανάπτυξη επενδυτικών πρωτοβουλιών, ενώ σηματοδοτούν μια νέα εποχή για το φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο αλλά και την Ευρώπη.

O Νότιος Διάδρομοςστο συνέδριοτης Φρανκφούρτης

O Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ) συμμετείχε στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του κ. Πάνου Καρβούνη, επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ελλάδα, στο πλαίσιο της επίσκεψης του επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα ενέργειας κ. Γκίντερ Έτιγκερ.Στη συζήτηση αναδείχθηκε η δυνατότητα της Ελλάδας να αποτελέσει ενεργειακό κόμβο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, γεγονός το οποίο συνάδει με τις θέσεις του Συνδέσμου για τις δυνατότητες της χώρας σε ό,τι αφορά την περαιτέρω αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των φωτοβολταϊκών ειδικότερα.O ΣΕΦ συντάσσεται με κάθε πρόταση η οποία συμβάλλει στην ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και στη μετάβασή της σε ένα ενεργειακό μίγμα που αξιοποιεί τα φυσικά χαρακτηριστικά της και τη γεωπολιτική της θέση, ενώ ταυτόχρονα προσφέρει ενέργεια φιλικότερη στο περιβάλλον και οικονομικά οφέλη στους καταναλωτές.Σε ό,τι αφορά τα φωτοβολταϊκά, ο Σύνδεσμος υπογραμμίζει ότι με βάση τη μελέτη του ΑΠΘ, η οποία παρουσιάστηκε σε πρόσφατη ημερίδα, η περαιτέρω διείσδυση των φωτοβολταϊκών στο ενεργειακό μίγμα της χώρας προσφέρει τεκμηριωμένα οικονομικά οφέλη στους καταναλωτές, πέραν της φιλικότητας στο περιβάλλον. Το υψηλό επίπεδο ηλιοφάνειας στη χώρα μας αναδεικνύει τον ήλιο ως το εθνικό μας καύσιμο, το οποίο είναι επιπλέον αστείρευτο και το πλέον φιλικό στο περιβάλλον.

ΣΕΦ: Υποστηρίζειτην ενεργειακήασφάλεια της χώρας

99

Σε ιδιαίτερα εορταστική και αισιόδοξη ατμόσφαιρα πραγματοποιήθηκε για 2η χρονιά φέτος η τελετή απονομής των Environmental Awards 2014. Περισσότερα από 300 υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων, δήμαρχοι και εκπρόσωποι δημόσιων φορέων παρακολούθησαν την απονομή βραβείων στις καλύτερες πρακτικές για την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορία, οι οποίες διακρίθηκαν μέσω της αδιάβλητης διαδικασίας, που θεσμοθέτησε η εταιρεία Boussias Communications και το Plant Management.Όπως τόνισε η πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής δρ Κωνσταντίνα Σκαναβή: «Oι συμμετοχές της φετινής διοργάνωσης ήταν υψηλότατου επιπέδου, γεγονός που δημιούργησε ισχυρό ανταγωνισμό. Χαρακτηριστική ήταν η αύξηση κατά 82% της συμμετοχής υποψηφιοτήτων από νέες εταιρείες, αλλά και η σημαντική αύξηση συνολικά των εταιρειών που διαγωνίστηκαν (κατά 37%). Είναι ιδιαίτερα σημαντική η σημασία των βραβείων, αφού οι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που βραβεύτηκαν συνεισφέρουν και υποστηρίζουν την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορία, αναδεικνύοντας παράλληλα τη συνεισφορά επιχειρήσεων και οργανισμών στην εθνική οικονομία και την κοινωνία». Μεγάλοι νικητές της βραδιάς οι εταιρείες: OTE-Cosmote (Grand Award) και Ελληνικά Πετρέλαια (Grand Award). Gold Award έλαβαν οι εταιρείες ΔΕΣΦΑ (2 Gold), Eλαΐς – Unilever Hellas, OTE-Cosmote, Oργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης, Mamidoil Jetoil, Vodafone, Ελληνικά Πετρέλαια, ΑΓΕΤ ΗΡΑΚΛΗΣ.

Βραβεία περιβαλλοντικών δράσεων Environmental Awards για το 2014

Δύο εκθέσεις τον Μάρτιο για το νερό & το περιβάλλονΣτις 6-9 Μαρτίου 2014 στο εκθεσιακό κέντρο Helexpo Palace στο Μαρούσι θα λάβουν χώρα η 7η έκθεση Watertec-Environtec με θέμα τις τεχνολογίες νερού και περιβάλλοντος, καθώς και η 4η έκθεση Πανόραμα Κήπου για τη διαχείριση του πρασίνου. Και οι δύο εκθέσεις διοργανώνονται από τη Leader Expo και τη Leader Tech, υπό την αιγίδα του ΥΠΕΚΑ και με υποστηρικτές επικοινωνίας, μεταξύ άλλων, το περιοδικό «energyworld» και το energyonline.gr. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφτείτε το http://www.leaderexpo.gr/en/event/7th-exhibition-watertec-environtec-4th-exhibition-garden-show-2014.

Η προετοιμασία της διεθνούς έκθεσης Climatherm-Energy για το έτος 2014 έχει ήδη ξεκινήσει με υψηλό ενδιαφέρον συμμετοχής όλων των διακεκριμένων εταιριών του κλάδου της ενέργειας. Υποστηρίζεται από όλους τους επίσημους φορείς του κλάδου της ενέργειας και την έχουν αγκαλιάσει και στηρίξει όλοι οι τεχνικοί επαγγελματικοί φορείς των κλάδων καταξιώνοντάς την ως τη μεγαλύτερη εξειδικευμένη διεθνή έκθεση στα Βαλκάνια.Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας & Κλιματικής Αλλαγής, με την υποστήριξη του ΚΑΠΕ, με τη συμμετοχή της ΕΝΕΕΠΙΘΕ (Ένωση Ελληνικών Επιχειρήσεων Θέρμανσης-Ενέργειας).Η Climatherm-Energy 2014 θα πραγματοποιηθεί από τις 6 έως τις 9 Μαρτίου 2014, από τις 11:00 πμ έως τις 9:00 μμ στο Metropolitan Expo, σε έναν μοναδικό χώρο συνολικής έκτασης 45.000 τμ στον διεθνή αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» στα Σπάτα και θα φιλοξενήσει όλους τους πρωτοπόρους της αγοράς.Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνείτε στα 210 9356110, 210 9315073, ή στο email: info@climatherm.gr.

25 χρόνιαClimatherm-Energyτον Μάρτιο

10

03ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΛOΓΗΓΙΑ ΤOΝ OΜΙΛO ΕΛΠΕΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΗ έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης αποτελεί στρατηγική επιλογή για τον όμιλο των Ελληνικών Πετρελαίων (ΕΛΠΕ), που την τελευταία πενταετία παρά το εξαιρετικά δυσμενές οικονομικό περιβάλλον ολοκλήρωσε με επιτυχία ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ, με σημείο αναφοράς την αναβάθμιση του διυλιστηρίου της Ελευσίνας. O διευθυντής Εταιρικών Σχέσεων των Ελληνικών Πετρελαίων κ. Ευάγγελος Στράνης παρουσιάζει στο «energyworld» τις παραμέτρους αυτής της στρατηγικής, τονίζοντας ότι η έννοια της ανάπτυξης δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην επίτευξη των άριστων οικονομικών επιδόσεων. Αντίθετα, όπως λέει, συναρτάται όλο και περισσότερο με την περιβαλλοντική συμπεριφορά, αλλά και την ποιότητα των σχέσεων μιας επιχείρησης με το κοινωνικό σύνολο, με όλους όσοι εμπλέκονται, επηρεάζουν και επηρεάζονται από τη λειτουργία της.

Συνέντευξη του Ευάγγελου Στράνη, Διευθυντή Εταιρικών Σχέσεων του ομίλου Ελληνικά ΠετρέλαιαΣτην Πηνελόπη Μητρούλια

11Κύριε Στράνη, το 2013 ήταν μια από τις πιο δύσκολες οικονομικά χρονιές στην πρόσφατη ελληνική ιστορία. O κλάδος των πετρελαιοειδών βιώνει και αυτός την ύφεση και τα αποτελέσματα της κατακόρυφης μείωσης της ζήτησης. Ποια είναι η στρατηγική των ΕΛΠΕ για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης; Πράγματι η προηγούμενη χρονιά υπήρξε μια χρονιά υποτονικής παγκόσμιας ανάπτυξης και ύφεσης στην Ευρωζώνη. Oι αρνητικές επιπτώσεις επηρέασαν σημαντικά τις χώρες της Νότιας Ευρώπης και ιδιαίτερα βεβαίως την Ελλάδα. Το ΑΕΠ της χώρας μας εξακολούθησε να μειώνεται σημαντικά για πέμπτη χρονιά, με παράλληλη επιδείνωση της χρηματοοικονομικής ρευστότητας. Ως αποτέλεσμα όλων αυτών, η κατανάλωση στην Ελλάδα έχει υποστεί μείωση άνω του 30% την τελευταία τριετία, εξαναγκάζοντας την αγορά να προσαρμοστεί σε μια διαφορετική επιχειρησιακή πραγματικότητα. Όλες οι εταιρείες επανεξετάζουν το λειτουργικό τους μοντέλο, δίνοντας έμφαση στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της εξωστρέφειας. Μέσα σε αυτό το δύσκολο επιχειρηματικό περιβάλλον εμείς στον όμιλο των ΕΛΠΕ θεωρούμε ότι η έννοια της ανάπτυξης δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην επίτευξη των άριστων οικονομικών επιδόσεων. Αντίθετα, συναρτάται όλο και περισσότερο με την περιβαλλοντική συμπεριφορά, αλλά και την ποιότητα των σχέσεων μιας επιχείρησης με το κοινωνικό σύνολο, με όλους όσοι εμπλέκονται, επηρεάζουν και επηρεάζονται από τη λειτουργία της. O όμιλος ΕΛΠΕ έχει υιοθετήσει αυτήν την αρχή, έχοντας θέσει ως κεντρική στρατηγική προτεραιότητα τη βιώσιμη ανάπτυξη σε όλους τους τομείς. Ειδικά σήμερα, εν μέσω της βαθύτερης οικονομικής κρίσης στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας, ο όμιλος συνδέει

έμπρακτα την επιχειρηματική του δραστηριότητα με τη στήριξη της εθνικής οικονομίας, την υπευθυνότητα απέναντι στο περιβάλλον και την ενεργή συνεισφορά στην κοινωνία. Θα μπορούσε κάποιος να αντιτείνει ότι όλα αυτά είναι ευχάριστα λόγια που απέχουν όμως από τη δύσκολη οικονομική πραγματικότητα. Ποιες είναι οι επιλογές των ΕΛΠΕ που αποδεικνύουν την προσήλωσή τους στην έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης παρά την οικονομική κρίση;

Στη διάρκεια της τελευταίας πενταετίας, παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, ο όμιλος ολοκλήρωσε με επιτυχία ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ, με σημείο αναφοράς την αναβάθμιση του διυλιστηρίου της Ελευσίνας. Πρόκειται για ένα έργο ύψους 1,4 δισ. ευρώ, κατά την κατασκευή του οποίου χρειάστηκαν 20 εκατ. ανθρωποώρες, απασχολήθηκαν περισσότεροι από 3.400 εργαζόμενοι και στηρίχτηκαν δεκάδες ελληνικές επιχειρήσεις, προμηθεύοντας υλικά και υπηρεσίες. Αξίζει να πω ότι το έργο ολοκληρώθηκε χωρίς να σημειωθεί κανένα σοβαρό ατύχημα, γεγονός που επιβεβαιώνει τις υψηλές επιδόσεις του ομίλου στον τομέα της ασφάλειας. Η επένδυση στο διυλιστήριο της Ελευσίνας αποτυπώνει επίσης τη δέσμευση του ομίλου ΕΛΠΕ στην προστασία του περιβάλλοντος. Το έργο, μεταξύ άλλων ωφελειών, συμβάλλει και στη μείωση των τοπικών ρύπων, σε ποσοστό ώς και 85%. Η χρησιμοποιούμενη τεχνολογία Flexicoking Conversion έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο να παράγονται καθαρά και μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας μεσαία κλάσματα πετρελαιοειδών (ντίζελ) αλλά και καθαρό αέριο καύσιμο για ιδιοκατανάλωση, συνεισφέροντας έτσι στη μείωση των εκπομπών λειτουργίας. Τα παραπάνω περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, μαζί με τα κοινωνικά οφέλη, ήταν τα βασικά κριτήρια για την απονομή του πρώτου βραβείου στην κατηγορία «Διεργασία» των Ελληνικών Βραβείων Επιχειρήσεων για το Περιβάλλον, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το έτος 2012. Μετά την ολοκλήρωση της επένδυσης της Ελευσίνας και την έναρξη λειτουργίας του νέου διυλιστηρίου, σχεδιάζετε κάποιες επιπλέον κινήσεις

O κ. Ευάγγελος Στράνης, Διευθυντής Εταιρικών Σχέσεων του Ομίλου Ελληνικά Πετρέλαια

«O όμιλος ολοκλήρωσε με επιτυχία ένα επενδυτικό πρόγραμμα ύψους άνω των 3 δισ. ευρώ, με σημείο αναφοράς την αναβάθμιση του διυλιστηρίου της Ελευσίνας. Πρόκειται για ένα έργο ύψους 1,4 δισ. ευρώ, κατά την κατασκευή του οποίου χρειάστηκαν 20 εκατ. ανθρωποώρες, απασχολήθηκαν περισσότεροι από 3.400 εργαζόμενοι και στηρίχτηκαν δεκάδες ελληνικές επιχειρήσεις, προμηθεύοντας υλικά και υπηρεσίες. Αξίζει να πω ότι το έργο ολοκληρώθηκε χωρίς να σημειωθεί κανένα σοβαρό ατύχημα», σημειώνει ο κ. Ε. Στράνης των ΕΛΠΕ

12

ειδικά στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος; Η συμβολή του ομίλου στην προστασία του περιβάλλοντος θα ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια, με νέες επενδύσεις ύψους άνω των 100 εκατ. ευρώ, που στοχεύουν μεταξύ άλλων στην περαιτέρω μείωση των αέριων εκπομπών, στην ανάπτυξη του κλάδου των ΑΠΕ, στην επέκταση των προγραμμάτων εναλλακτικής διαχείρισης και ανακύκλωσης, την εξοικονόμηση ενέργειας και στον περιορισμό του ανθρακικού αποτυπώματος σε όλες τις μονάδες. Πέραν όμως αυτών, εξίσου σημαντική δέσμευση για τον όμιλο είναι η διαρκής επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό του. Η έμφαση στην υλοποίηση της στρατηγικής για βιώσιμη ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα έχει μετασχηματίσει τα ΕΛΠΕ σε έναν από τους πλέον δυναμικούς ομίλους ενέργειας στην περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου, διαθέτοντας μια ισχυρή παραγωγική βάση με έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό.Στο πλαίσιο αυτό, ο όμιλος θα εξακολουθήσει να επενδύει στους τομείς της ασφάλειας, της προστασίας του περιβάλλοντος και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, δίνοντας επίσης ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη και

αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού του και στην προώθηση της αριστείας σε όλες τις δραστηριότητές του. Εφαρμόζοντας στην πράξη αυτήν τη δέσμευση, προχώρησε στη σύσταση του εκπαιδευτικού φορέα HELPE Academy, που υλοποιεί ολοκληρωμένα προγράμματα εκπαίδευσης για στελέχη του ομίλου. Την περασμένη χρονιά πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 120.000 ώρες εκπαίδευσης, με τη συμμετοχή 1.750 εργαζομένων. Ποιες είναι οι σχέσεις του ομίλου των ΕΛΠΕ με τις τοπικές κοινωνίες των περιοχών όπου βρίσκονται οι παραγωγικές εγκαταστάσεις του; Σημαντικός πυλώνας δράσης για τα ΕΛΠΕ, στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης, είναι η έμπρακτη στήριξη της κοινωνίας. O όμιλος υλοποιεί ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, με επίκεντρο τις τοπικές κοινωνίες της Δυτικής Αττικής και της Δυτικής Θεσσαλονίκης, όπου λειτουργούν οι εγκαταστάσεις του, αλλά και με δράσεις που απευθύνονται στο σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.Η ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεγγύης δεν θα μπορούσε παρά να αποτελεί προτεραιότητα, με ενέργειες που έχουν ως στόχο να διασφαλίσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε

ευπαθείς κοινωνικά ομάδες, όπως οι άνεργοι, τα ΑμεΑ, οι ηλικιωμένοι, οι πολύτεκνες και οικονομικά ασθενείς οικογένειες. Προτεραιότητα αποτελεί επίσης η επένδυση στη νέα γενιά, με έμφαση στη στήριξη των αρίστων. O όμιλος βραβεύει σε ετήσια βάση μαθητές και φοιτητές που διακρίνονται για τις επιδόσεις τους και από φέτος παρέχει την ευκαιρία σε επτά άριστους μεταπτυχιακούς φοιτητές να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο εξωτερικό. Επίσης, υλοποιεί προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας για φοιτητές και αποφοίτους ΑΕΙ και ΤΕΙ. Χάρη στις προσπάθειες των εργαζομένων του, στην υποστήριξη της κοινωνίας και την εμπιστοσύνη των μετόχων του, ο όμιλος ΕΛΠΕ κατάφερε να υλοποιήσει μια φιλόδοξη στρατηγική και να πετύχει τους στόχους του, παρά τις αντίξοες συνθήκες σε εγχώριο και διεθνές περιβάλλον. Δεσμευόμαστε ότι με την ίδια υπευθυνότητα και συνέπεια θα συνεχίσουμε την πορεία μας τα επόμενα χρόνια, ώστε να βελτιώσουμε την αποτελεσματικότητά μας σε όλους τους τομείς, προσηλωμένοι στις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης.

14

04ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΔΡOΓOΝΑΝΘΡΑΚΩΝΧαμηλώνουν τον πήχη των προσδοκιών για τις έρευνες υδρογονανθράκων στελέχη του ιδιωτικού τομέα αλλά και του ΥΠΕΚΑ, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουν την τάση της υπερβολής που έχει ήδη καλλιεργηθεί ως προς το μέγεθος και την αξία των κοιτασμάτων στην ελληνική επικράτεια.

ΥδρογονάνθρακεςTου Κώστα Βουτσαδάκη

15O χρόνος και το κόστος που προϋποθέτουν οι έρευνες, η έλλειψη οργάνωσης από την πλευρά της πολιτείας, οι καθυστερήσεις στις συμβάσεις του open door είναι ορισμένοι από τους παράγοντες που επικαλούνται για να διαλύσουν τις προσδοκίες ότι σε λίγους μήνες θα λυθούν τα οικονομικά προβλήματα της χώρας επειδή θα αρχίσει η εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου.

Oι δυσκολίες & το κόστοςΧωρίς να αμφισβητείται το γεγονός ότι στην ελληνική επικράτεια υπάρχουν πετρελαϊκά συστήματα, οι ειδικοί του χώρου επισημαίνουν ότι από την παραδοχή αυτήν μέχρι τη στιγμή της εξόρυξης μεσολαβούν πολύς χρόνος, τεράστιες επενδύσεις και απαιτείται η υπέρβαση πολλών τεχνικών, νομικών αλλά και πολιτικών δυσκολιών.Μιλώντας στο συνέδριο του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου, ο κ. Μαθιός Ρήγας, διευθύνων σύμβουλος της Energean, της εταιρείας που εκμεταλλεύεται τα κοιτάσματα Καβάλας και Πρίνου, παρουσίασε στοιχεία σύμφωνα με τα οποία η θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και νότια της Κρήτης, όπου πραγματοποιήθηκαν οι σεισμικές έρευνες από τη νορβηγική PGS, χαρακτηρίζεται από μεγάλα βάθη που συνεπάγονται τεχνικές δυσκολίες αλλά και μεγάλο κόστος. Συγκεκριμένα στο μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής αυτής τα βάθη υπερβαίνουν τα 2.000 ή ακόμη και τα 3.000 μέτρα.Σύμφωνα με την ίδια παρουσίαση, για τις περιοχές αυτές οι διαγωνισμοί αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2015, οι συμβάσεις να υπογραφούν το 2016 και η ερευνητική περίοδος μπορεί να διαρκέσει ώς το 2023, πριν αρχίσει η φάση της ανάπτυξης και της παραγωγής.

Καθυστερούν οι συμβάσειςΑναφορικά με τις συμβάσεις του open door, ο κ. Ρήγας σε συνέντευξή του στο Reuters ανέφερε ότι οι συμβάσεις για Κατάκολο και Ιωάννινα αναμένεται να υπογραφούν και να περάσουν από τη Βουλή στα τέλη του χρόνου. «Η καθυστέρηση αυτή σημαίνει ότι ενδεχόμενη παραγωγή στο Κατάκολο θα ξεκινήσει το νωρίτερο το 2015. Στα Ιωάννινα, το μεγαλύτερο από τα δύο πιθανά κοιτάσματα, δεν προβλέπεται πριν το 2016».

Oι πληροφορίες αναφορικά με τις συμβάσεις για Κατάκολο και Ιωάννινα αναφέρουν ότι η βασική, ίσως και μοναδική, εκκρεμότητα πλέον αφορά το φορολογικό καθεστώς κατά τη διάρκεια ισχύος τους. Oι επενδυτές δεν αρκούνται στις προβλέψεις του νόμου, θεωρώντας ότι οι νόμοι μπορούν να αλλάξουν εύκολα και σε περίπτωση επιτυχίας (δηλαδή αν ανακαλυφτούν κοιτάσματα υδρογονανθράκων) το Δημόσιο μπορεί να αυξήσει τους φορολογικούς συντελεστές, και ζητούν να υπάρξουν εγγυήσεις στη σύμβαση. Από την πλευρά του ΥΠΕΚΑ αντιτείνουν ότι τέτοιου είδους εγγυήσεις δεν δίνονται σε καμία χώρα της Δύσης, ενώ στις κατηγορίες για καθυστερήσεις αντιτείνουν αφενός ότι τα οικονομικά μεγέθη που διακυβεύονται είναι τεράστια και αφετέρου ότι για ανάλογες συμβάσεις του Δημοσίου με ιδιώτες, π.χ. για τους αυτοκινητόδρομους, οι διαπραγματεύσεις κράτησαν χρόνια.

Αφερέγγυο το φορολογικό σύστημαΣύμφωνα πάλι με τις απόψεις των υποψήφιων επενδυτών, η Ελλάδα δεν μπορεί να περιληφθεί στην ίδια κατηγορία με χώρες όπως η Μ. Βρετανία ή η Νορβηγία, αλλά και ότι το πρόσφατο παράδειγμα των φωτοβολταϊκών όπου επιβλήθηκε έκτακτη εισφορά και «κούρεμα» στις ταρίφες κάθε άλλο παρά εγγύηση σταθερότητας και φερεγγυότητας αποτελεί.Στη διαπραγμάτευση για το φορολογικό έχουν πέσει στο τραπέζι το μοντέλο τόσο των αυτοκινητόδρομων όσο και του αγωγού TAP, η σύμβαση για τον οποίο προβλέπει αναθεώρηση του φορολογικού καθεστώτος ανά δεκαετία με πλαφόν μεταβολής προς τα πάνω ή προς τα κάτω. Την τελευταία λέξη στο θέμα θα πει πάντως το υπουργείο Oικονομικών.

Oι επενδυτές δεν αρκούνται στις προβλέψεις του νόμου, θεωρώντας ότι οι νόμοι μπορούν να αλλάξουν εύκολα και σε περίπτωση επιτυχίας (δηλαδή αν ανακαλυφτούν κοιτάσματα υδρογονανθράκων) το Δημόσιο μπορεί να αυξήσει τους φορολογικούς συντελεστές, και ζητούν να υπάρξουν εγγυήσεις στη σύμβαση

16

05ΕΠΙΤΑΧΥΝΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤOΥ ΔΙΚΤΥOΥ ΖΗΤΕΙ Η ΡΑΕΕπιτάχυνση των διαδικασιών για τη διασύνδεση των Κυκλάδων και αύξηση της μεταφορικής ικανότητας της διασύνδεσης της Κρήτης ζητεί η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) από τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή του Δικτύου Μεταφοράς (ΑΔΜΗΕ), με την απόφαση με την οποία εγκρίθηκε το νέο δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του δικτύου.

ΗλεκτρισμόςTου Κώστα Βουτσαδάκη

17Παράλληλα, από τα σχετικά έγγραφα προκύπτει ότι η ΡΑΕ εξετάζει και τη λύση της ιδιωτικής χρηματοδότησης για την κατασκευή των εν λόγω διασυνδέσεων καθώς ο ΑΔΜΗΕ δηλώνει αδυναμία εξεύρεσης των απαιτούμενων οικονομικών πόρων για την υλοποίηση των έργων που περιλαμβάνονται στο δεκαετές πρόγραμμα.

Το πρόγραμμα του ΑΔΜΗΕΣύμφωνα με την πρόταση του ΑΔΜΗΕ, η διασύνδεση των Κυκλάδων με το ηπειρωτικό δίκτυο θα ολοκληρωθεί σε ορίζοντα δεκαετίας (2022). Το έργο θα οδηγήσει σε σημαντική εξοικονόμηση πόρων, καθώς τα νησιά ηλεκτροδοτούνται από τοπικούς σταθμούς παραγωγής που λειτουργούν με πετρέλαιο, με πολλαπλάσιο κόστος σε σχέση με τις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής στο ηπειρωτικό δίκτυο. Το επιπλέον κόστος κυμαίνεται στα 700 εκατ. ευρώ τον χρόνο, ποσό που καλύπτεται μέσω των χρεώσεων για τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) που περιλαμβάνονται στους λογαριασμούς ρεύματος. Η διασύνδεση των νησιών θα βελτιώσει επίσης την ασφάλεια εφοδιασμού, μειώνοντας τις πιθανότητες για ατυχήματα όπως αυτό που συνέβη φέτος στη Σαντορίνη, και θα επιτρέψει αυξημένη απορρόφηση ενέργειας από ΑΠΕ που θα παράγεται στα νησιά.

Oι τροποποιήσεις της ΡΑΕΗ ΡΑΕ ενέκρινε με απόφασή της το δεκαετές πρόγραμμα ανάπτυξης του ΑΔΜΗΕ, αλλά με δύο βασικές τροποποιήσεις αναφορικά με τις διασυνδέσεις Κυκλάδων και Κρήτης. Αναλυτικά:-Σε σχέση με τις Κυκλάδες η πρόταση του ΑΔΜΗΕ προβλέπει την υλοποίηση της διασύνδεσης σε τρεις φάσεις, με ορίζοντα ολοκλήρωσης διαδοχικά το 2016, το 2017 και το 2022.

Η πρώτη φάση (2016) περιλαμβάνει τη διασύνδεση Λαυρίου-Σύρου και τις διασυνδέσεις της Σύρου με Πάρο και Μύκονο. Η δεύτερη (2017) τις διασυνδέσεις Πάρου-Νάξου, Νάξου-Μυκόνου και τον υποσταθμό Νάξου, και η τρίτη φάση (2022) τη δεύτερη γραμμή διασύνδεσης Λαυρίου-Σύρου. Η ΡΑΕ θεωρεί ότι με το χρονοδιάγραμμα αυτό δεν εξασφαλίζονται έγκαιρα επαρκείς εφεδρείες με αποτέλεσμα να πρέπει να παραμείνουν σε ετοιμότητα τοπικές μονάδες παραγωγής, κάτι που αυξάνει το κόστος. Επίσης, ότι δεν λαμβάνονται υπόψη «ούτε οι οικονομίες κλίμακας που επιτυγχάνονται με την ταυτόχρονη υλοποίηση του έργου, ιδίως δεδομένου ότι διαχωρίζονται και ετεροχρονίζονται παρόμοια τμήματα του έργου (π.χ. σύνδεση Λαυρίου-Σύρου) ούτε το οικονομικό κόστος και ο αντίστοιχος κοινωνικός αντίκτυπος που θα προκληθεί στην τοπική οικονομία των νησιών αλλά και της χώρας, μέχρι την υλοποίηση της Γ’ Φάσης του έργου, στην περίπτωση που συμβεί βλάβη, ειδικά κατά τη διάρκεια τουριστικής περιόδου (θερινή περίοδος), με αποτέλεσμα τη διακοπή της ηλεκτροδότησης στα νησιά αυτά».Η ΡΑΕ προκρίνει με την απόφασή της αφενός σύντμηση της Γ’ Φάσης του έργου, ώστε αυτή να ολοκληρωθεί μαζί με τη Β’ Φάση (2017) ή το αργότερο μέχρι τα μέσα του 2018, αφετέρου ολοκλήρωση της ενίσχυσης της υποβρύχιας διασύνδεσης Εύβοιας-Άνδρου και Άνδρου-Τήνου έως το τέλος του έτους 2017, δηλαδή με την ολοκλήρωση της Β’ φάσης.«Η πρόταση για χρονική μετατόπιση της Γ’ Φάσης αποτελεί κατά βάση συνέπεια της αδυναμίας εξεύρεσης πόρων και όχι αποτέλεσμα κάποιου τεχνικού λόγου. Στις περιπτώσεις αυτές, η ΡΑΕ οφείλει να κινήσει τις διαδικασίες των παρ. 7 και 8 του άρθρου 108 του ν.4001/2011», καταλήγει η

απόφαση της αρχής. Στα άρθρα αυτά περιλαμβάνεται η χρηματοδότηση ή και κατασκευή των έργων από τρίτους.-Για την Κρήτη ο ΑΔΜΗΕ προτείνει μεταφορική ικανότητα της τάξης των 700 MW, ενώ η ΡΑΕ τονίζει ότι «ένα έργο τέτοιας στρατηγικής και οικονομικής σημασίας για τη χώρα, όπως είναι το έργο διασύνδεσης της Κρήτης που διερευνάται εδώ και πολλές δεκαετίες, πρέπει να έχει τη δυνατότητα κάλυψης των αναγκών του νησιού τουλάχιστον σε βάθος 20ετίας και όχι μεταφορική ικανότητα ίση με αυτήν του συστήματος κατά το έτος κατασκευής του έργου», και προτείνει αύξηση της μεταφορικής ικανότητας στα 1.000 MW. Η ΡΑΕ ζητεί επίσης να προσδιοριστούν τα σημεία στα οποία θα γίνει η προσγειάλωση του καλωδίου, τα οποία στη μεν Αττική θα είναι το Κέντρο Υπερυψηλής Τάσης Κουμουνδούρου, ενώ στην Κρήτη εξετάζονται τα Λινοπεράματα (Ηράκλειο) ή μια νέα θέση 15 χιλιόμετρα ανατολικά του Ρεθύμνου.Τέλος, ως προς την επέκταση του συστήματος στην Πελοπόννησο ο ΑΔΜΗΕ επισημαίνει ότι οι καθυστερήσεις οφείλονται κυρίως στην αδυναμία λήψης ΕΠO και ζητεί τη συνδρομή της ΡΑΕ προς επίλυση του προβλήματος. Η ΡΑΕ, μέχρι το τέλος του α’ εξαμήνου του 2014, θα διερευνήσει τους λόγους καθυστέρησης στην υλοποίηση των έργων επέκτασης του συστήματος στην Πελοπόννησο και θα προτείνει στην πολιτεία τον χαρακτηρισμό των έργων αυτών αλλά και του έργου της διασύνδεσης της Κρήτης ως έργων γενικότερης σημασίας για την οικονομία της χώρας, αναλαμβάνοντας τη σχετική πρωτοβουλία προώθησης των αναγκαίων ενεργειών και αποφάσεων, με βάση την κείμενη νομοθεσία.

18

06ΖΗΤOΥΜΕΝO Η ΑΠΑΣΧOΛΗΣΗ ΣΤOΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚO ΤOΜΕΑΣτασιμότητα στο συνολικό μέγεθος των απασχολούμενων στην ενέργεια και μετατόπιση της απασχόλησης από παραδοσιακούς κλάδους όπως η διύλιση και εμπορία πετρελαίου, οι λιγνίτες κ.λπ., σε νέες δραστηριότητες όπως τα δίκτυα, η εξοικονόμηση ενέργειας, οι έρευνες υδρογονανθράκων κ.λπ. προβλέπει το Ινστιτούτο Ενέργειας Νοτιοανατολικής Ευρώπης (ΙΕΝΕ) σε μελέτη με θέμα «Ενέργεια και Απασχόληση στην Ελλάδα».

Έρευνα IENETου Κώστα Βουτσαδάκη

«Τα επόμενα χρόνια, οι προγραμματισμένες επενδύσεις στα ηλεκτρικά δίκτυα, στα δίκτυα του φυσικού αερίου, στην έρευνα και παραγωγή πετρελαίου και στην ενεργειακή αποδοτικότητα, αναμένεται ότι θα οδηγήσουν σε αύξηση των θέσεων εργασίας. Παρ’ όλα αυτά, η μείωση του ανθρώπινου δυναμικού στη μεγαλύτερη επιχείρηση -από πλευράς απασχόλησης- που δραστηριοποιείται στον χώρο της ενέργειας στην Ελλάδα, δηλαδή στη ΔΕΗ, καθώς και η μείωση της απασχόλησης στη διύλιση και στη λιανική εμπορία πετρελαιοειδών λόγω αυτοματοποίησης, αναμένεται να αντισταθμίσει αυτήν την αύξηση», αναφέρει συγκεκριμένα το Ινστιτούτο.

Στις ΑΠΕ οι περισσότερες δουλειέςΣύμφωνα με τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από επαγγελματικούς φορείς, την Ελληνική Στατιστική Αρχή και επιχειρήσεις, το 2012 απασχολούνταν συνολικά 93.630 εργαζόμενοι σε διάφορους κλάδους του ενεργειακού τομέα, από 82.059 το 2008. Προκύπτει δηλαδή ότι η απασχόληση στον τομέα της ενέργειας παρά την κρίση των τελευταίων ετών αυξήθηκε σημαντικά. Αιχμή του δόρατος αποτέλεσε ο τομέας των ΑΠΕ που συνεισέφερε τις περισσότερες νέες

θέσεις και έφτασε τις 32.354 το 2011 από 11.292 το 2008.Παράλληλα, την πενταετία 2008-2012 παρατηρείται μείωση θέσεων εργασίας σε παραδοσιακούς κλάδους, όπως η παραγωγή προϊόντων διύλισης, το λιανικό εμπόριο καυσίμων κίνησης και η παραγωγή, μεταφορά και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας. Βασικό συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι η αναδιάρθρωση του ενεργειακού μίγματος στην Ελλάδα αναμένεται να έχει όχι μόνο ποσοτικές αλλά και ποιοτικές επιπτώσεις στην απασχόληση. Οι προβλεπόμενες επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα μπορούν να προσφέρουν σημαντική τόνωση στην απασχόληση. Ωστόσο, το καθαρό όφελος στην απασχόληση από την ώθηση των ΑΠΕ μπορεί να αλλάξει σημαντικά λόγω του ασταθούς οικονομικού περιβάλλοντος. Καθώς η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να επιτύχει τους στόχους που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ, με σκοπό τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλού άνθρακα, είναι σχεδόν βέβαιο πως θα υπάρξει αναδιάρθρωση της απασχόλησης στον ενεργειακό τομέα. Από τη στροφή του ενεργειακού συστήματος προς καθαρότερες μορφές ενέργειας, κάποιοι κλάδοι θα πληγούν περισσότερο, με αρνητικό αντίκτυπο στην απασχόληση

19

(π.χ. λιγνίτης, πετρέλαιο). Αποτελεί λοιπόν ευθύνη των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στους κλάδους που θα επηρεαστούν περισσότερο, αλλά και της πολιτείας, να προετοιμαστούν για τη μετάβαση αυτήν.

Ζητούνται επενδύσεις…Ένα ακόμα βασικό συμπέρασμα είναι ότι η διατήρηση των υφιστάμενων όσο και η δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στον ενεργειακό τομέα απαιτεί σημαντικές επενδύσεις τόσο στον χώρο της παραγωγής όσο και σε αυτόν της αποθήκευσης και μεταφοράς ενέργειας. Έτσι, την πενταετία 2008-2012, όπου έχει γίνει εκτίμηση του απασχολούμενου εργατικού δυναμικού, πραγματοποιήθηκαν συνολικές επενδύσεις της τάξης των 9 δισ. ευρώ σε όλη την γκάμα εφαρμογών του ενεργειακού τομέα, πράγμα που συνέβαλε σε μια καθαρή αύξηση της απασχόλησης περίπου κατά 11.500 θέσεις εργασίας συνολικά στον ενεργειακό τομέα. Άρα η δυνατότητα της χώρας να προσελκύει επενδύσεις σε συνεχή βάση στον ενεργειακό τομέα αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη διαμόρφωση ενός θετικού κλίματος στον τομέα της απασχόλησης.

Μίχαλος: Να ανοίξει η αγοράΜιλώντας στην εκδήλωση για την

παρουσίαση της μελέτης ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ κ. Κ. Μίχαλος τόνισε ότι για να επενδυθούν νέα κεφάλαια στην ενέργεια, πρώτη προϋπόθεση είναι μια πραγματικά ελεύθερη αγορά, η οποία θα επιτρέπει τη λειτουργία του ανταγωνισμού.«Δυστυχώς στον τομέα αυτόν η Ελλάδα δεν τα έχει καταφέρει μέχρι τώρα. Αφήσαμε να χαθεί πολύτιμος χρόνος σε πρόχειρες και προσχηματικές μεταρρυθμίσεις, με μόνο σκοπό την τυπική εκπλήρωση υποχρεώσεων έναντι της ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Αφήσαμε να περάσουν χρόνια χωρίς να διασφαλιστούν συνθήκες που ευνοούν την προσέλκυση σοβαρών επενδυτών και την ανάπτυξη υγιών πρωτοβουλιών.

Τα αποτελέσματα τα έχουμε δει, δυστυχώς, στον χώρο της αγοράς ηλεκτρισμού».Ο κ. Μίχαλος αναφέρθηκε και στις εξελίξεις στον κλάδο των ΑΠΕ, τονίζοντας ότι και εκεί απαιτείται ένα ορθολογικό θεσμικό πλαίσιο, το οποίο θα είναι ελκυστικό για τους επενδυτές αλλά ταυτόχρονα βιώσιμο και σταθερό. «Με άλλα λόγια, είναι απαραίτητο να διασφαλίζονται εύλογες αποδόσεις στις επενδύσεις, χωρίς όμως να τίθεται σε κίνδυνο η οικονομική βιωσιμότητα του συστήματος. Χωρίς να κινδυνεύει κάθε τόσο να τιναχτεί στον αέρα η αγορά, χωρίς να αναγκάζεται ο ιδιωτικός τομέας -και ειδικά η βιομηχανία- να χρηματοδοτεί την πολιτική του κράτους, μέσω όλο και υψηλότερων ειδικών τελών και φόρων. Και, βεβαίως, χωρίς να έχουμε το απαράδεκτο φαινόμενο της επιβολής έκτακτων εισφορών ή άλλων αναδρομικών μέτρων, σε ήδη υπογεγραμμένες συμβάσεις. Το θέμα της σταθερότητας και της αξιοπιστίας του επενδυτικού πλαισίου είναι ίσως το σοβαρότερο που θα πρέπει να λάβει υπόψη της η πολιτεία στον ενεργειακό τομέα - όπως βεβαίως και σε όλους τους τομείς της οικονομίας», κατέληξε ο πρόεδρος του ΕΒΕΑ.

«Για να επενδυθούν νέα κεφάλαια στην ενέργεια, απαραίτητη προϋπόθεση είναι μια πραγματικά ελεύθερη αγορά», υπερθεμάτισε ο κ. Μίχαλος, πρόεδρος του ΕΒΕΑ.

Oι προβλεπόμενες επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα μπορούν να προσφέρουν σημαντική τόνωση στην απασχόληση. Ωστόσο, το καθαρό όφελος στην απασχόληση από την ώθηση των ΑΠΕ μπορεί να αλλάξει σημαντικά λόγω του ασταθούς οικονομικού περιβάλλοντος

20

07Η ΔΕΗ ΚOΝΤΑΣΤOΥΣ ΕΥΑΛΩΤOΥΣΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣΕξαιτίας της οικονομικής κρίσης πολλοί συνάνθρωποί μας έχασαν τις δουλειές τους και τις οικονομίες τους, με αποτέλεσμα πλέον να είναι αδύνατον να ανταποκριθούν στις βασικές τους ανάγκες. Για αυτούς τους ανθρώπους λοιπόν, που δέχτηκαν ένα τόσο βαρύ πλήγμα από την κρίση, η ΔΕΗ εφαρμόζει μια σειρά από μέτρα και διευκολύνσεις, ούτως ώστε να μη μείνουν ποτέ από ρεύμα.

Αγορά ηλεκτρισμού

21Σαν γενική αρχή θα μπορούσαμε να πούμε, όσον αφορά τους ευάλωτους καταναλωτές, ότι η ΔΕΗ δεν διακόπτει την ηλεκτροδότησή τους λόγω ληξιπρόθεσμων οφειλών:• Σε περιόδους που επικρατούν ακραίες κλιματικές συνθήκες (βαρυχειμωνιά, καύσωνας κ.λπ.) ή κατά τη διάρκεια των γιορτών των Χριστουγέννων ή του Πάσχα, μέτρο το οποίο για αυτές τις συγκεκριμένες περιόδους ισχύει για το σύνολο των πελατών της ΔΕΗ που έχουν ληξιπρόθεσμους λογαριασμούς.• Σε άτομα που έχουν οποιαδήποτε είδους εξάρτηση από μηχανικά μέσα που χρειάζονται ηλεκτρικό ρεύμα.• Σε πελάτες με Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο (ΚΟΤ) και εν γένει στους ευάλωτους πελάτες, όπως αυτοί καθορίζονται από την πολιτεία, όχι μόνο κατά τους επτά μήνες που προβλέπει ο νέος Κώδικας Προμήθειας (Νοέμβριος-Μάρτιος και Ιούλιος- Αύγουστος), αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, εξαιρουμένων βέβαια των περιπτώσεων παραβατικών συμπεριφορών (ρευματοκλοπές).

Τιμολόγιο για φθηνότερο ρεύμαΗ ΔΕΗ εφαρμόζει την απόφαση της πολιτείας για μειωμένες τιμές ρεύματος έως και 42% στους ευάλωτους καταναλωτές, μέσω του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου, στο οποίο έχουν ήδη ενταχθεί περισσότερες από 470.000 οικογένειες.

Διακανονίστε τις οφειλές σαςΕιδικά για τους ευάλωτους καταναλωτές υπάρχει η πρόβλεψη για ευνοϊκά προγράμματα με σκοπό κάποιος που δεν μπορεί λόγω οικονομικών δυσχερειών να καλύψει τον λογαριασμό του ρεύματος, να διακανονίσει τις οφειλές του. Η ΔΕΗ ουσιαστικά, στοχεύοντας στην περαιτέρω ελάφρυνση των

ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων, προσφέρει στους καταναλωτές της ιδιαίτερα ευνοϊκά προγράμματα διακανονισμών ληξιπρόθεσμων οφειλών. Ενδεικτικά, για τους ευάλωτους καταναλωτές κάθε δόση δεν ξεπερνά το 25% του συνόλου ενός διμηνιαίου λογαριασμού, προσφέροντας έτσι τη δυνατότητα ρύθμισης σε πολύμηνες, άτοκες δόσεις.

Σε συνεργασία με τους δήμουςΌσον αφορά την αντιμετώπιση

ιδιαίτερων περιπτώσεων, έχουν συγκροτηθεί ειδικές επιτροπές στα κατά τόπους καταστήματα της ΔΕΗ με σκοπό την εξεύρεση λύσης και άμεσης διευθέτησης του προβλήματος.Η ΔΕΗ, κατανοώντας πλήρως τις οικονομικές δυσκολίες των πολιτών, υλοποιεί συντονισμένες ενέργειες ενημέρωσης των καταναλωτών, μέσω διαφημιστικής εκστρατείας, δελτίων Τύπου, τηλεοπτικών αναφορών κ.λπ., παροτρύνοντας όσους θεωρούν ότι εμπίπτουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και χρήζουν ειδικής μέριμνας να το δηλώνουν. Επιπλέον, συνεργάζεται με κοινωνικούς φορείς που μπορεί να γνωρίζουν περιπτώσεις συνανθρώπων με σοβαρά προβλήματα διαβίωσης, ώστε να λαμβάνεται η απαραίτητη μέριμνα.

Πού θα απευθυνθείτεΟι καταναλωτές, προκειμένου να αξιοποιήσουν τις ευνοϊκές ρυθμίσεις της ΔΕΗ για τους ευάλωτους καταναλωτές, δύνανται να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο μητρώο ευάλωτων καταναλωτών, είτε επικοινωνώντας στο τηλέφωνο 210 9298000 είτε υποβάλλοντας αίτηση στο www.dei.gr. Το ίδιο ισχύει και για όσους επιθυμούν να ενταχθούν στο Κοινωνικό Οικιακό Τιμολόγιο, ενώ οι καταναλωτές που επιθυμούν να εξασφαλίσουν διακανονισμό της ληξιπρόθεσμης οφειλής τους μπορούν να καλούν στην τηλεφωνική υπηρεσία της ΔΕΗ 11770.

Oι καταναλωτές δύνανται να υποβάλουν αίτηση για ένταξη στο μητρώο ευάλωτων καταναλωτών, είτε επικοινωνώντας στο τηλέφωνο 210 9298000 είτε υποβάλλοντας αίτηση στο www.dei.gr. Το ίδιο ισχύει και για όσους επιθυμούν να ενταχθούν στο Κοινωνικό Oικιακό Τιμολόγιο, ενώ οι καταναλωτές που επιθυμούν να εξασφαλίσουν διακανονισμό της ληξιπρόθεσμης οφειλής τους μπορούν να καλούν στην τηλεφωνική υπηρεσία της ΔΕΗ 11770

22

08ΑΝΑΣΚOΠΗΣΗ ΤOΥ 2013ΓΙΑ ΤΑ ΑΙOΛΙΚΑ & ΤΑ ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑΠοιες προκλήσεις, δυσκολίες και ευκαιρίες χάθηκαν αυτήν τη χρονιά για τους κλάδους της αιολικής ενέργειας και των φωτοβολταϊκών; Η οικονομική κρίση αποδυνάμωσε την ελληνική οικονομία και επέφερε σημαντικές επιπτώσεις στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά το ηθικό δίδαγμα παραμένει: Επενδύοντας στις ΑΠΕ μάς δίνεται η ευκαιρία να ατενίζουμε τη νέα χρονιά και το μέλλον πιο αισιόδοξα, αρκεί οι υπεύθυνοι παράγοντες (πολιτεία) να αξιοποιήσουν τα πλεονεκτήματά τους τώρα που η χώρα μας έχει ανάγκη την πραγματική ανάπτυξη.

Ευχαριστούμε τον κ. Γιάννη Τσιπουρίδη, πρόεδρο του ΔΣ της ΕΛΕΤΑΕΝ, καθώς και τον κ. Στέλιο Ψωμά, σύμβουλο του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών, για την άμεση ανταπόκρισή τους και τη συμμετοχή τους στην ανασκόπηση της χρονιάς που μας πέρασε.

Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

23ΑΙOΛΙΚΑ: ΣΤOΝ ΚΑΛΑΘO ΤΗΣ ΑΔΙΑΦOΡΙΑΣ ΤO ΜΕΛΛOΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΜΑΣ;Του Γιάννη Τσιπουρίδη, προέδρου ΔΣ της ΕΛΕΤΑΕΝ

Μια ακόμη χρονιά πλησιάζει στο τέλος της και οι απολογισμοί είναι στην ημερήσια διάταξη. Έτσι, ως αισιόδοξοι άνθρωποι που είμαστε και βλέπουμε πάντοτε το μισογεμάτο ποτήρι, κοιτώντας τον κλάδο της αιολικής ενέργειας πιστεύουμε πως σταθεροποιήθηκε. Το 2013, εγκατέστησε 113 MW, δηλαδή όσα περίπου το 2012. Μάλιστα, τα περισσότερα προς το τέλος της χρονιάς. Παράλληλα, αυτήν τη στιγμή εγκαθίστανται ή έχουν συμβολαιοποιηθεί αιολικά πάρκα συνολικής ισχύος πάνω από 100 MW. Τα καλά νέα λοιπόν είναι ότι υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο κλάδος ανακάμπτει και ότι έχει τις δυνάμεις να ξεπεράσει την κρίση και -γιατί όχι;- αν δεν του βάλουν και άλλες τρικλοποδιές να επανέλθει ακόμη και στο ρεκόρ ισχύος του 2011.Άλλωστε, δεδομένης της οικονομικής κρίσης και του γεγονότος ότι τα περισσότερα από τα έτσι κι αλλιώς μειωμένα διαθέσιμα επενδυτικά κεφάλαια των προηγούμενων ετών κατευθύνθηκαν σε φωτοβολταϊκά έργα, όπου η προσδοκία για σαφώς μεγαλύτερες οικονομικές αποδόσεις λειτούργησε σαν «κράχτης», η νέα ισχύς που προστέθηκε πέρσι και φέτος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ακόμη και ως επιτυχία.Ωστόσο, υπάρχουν και τα κακά νέα που φυσικά δεν έχουν να κάνουν με το γουρσούζικο «13». Όχι, ο χαρακτηρισμός κακά που συνοδεύεται από την ευχή «να πάει και να μην

ξανάρθει» δεν έχει να κάνει με μεταφυσικά φαινόμενα. Έχει να κάνει με γρουσούζικες πολιτικές.

Η αδιάφορη στάση της πολιτείαςΈχει να κάνει με τον διαχρονικό αρνητισμό της πολιτείας απέναντι στον εγχώριο θησαυρό που είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), ο οποίος μπορεί να εκκινήσει την πολυπόθητη οικονομική ανάπτυξη. Έχει να κάνει με τους θιασώτες των ορυκτών καυσίμων που ενθαρρυμένοι από τη

στάση της κυβέρνησης και με όπλο την υποτιθέμενη φθήνια των βρόμικων πηγών ενέργειας που εκπροσωπούν και την εξίσου υποτιθέμενη ακρίβεια των ΑΠΕ, έχουν περάσει σε επίθεση και ζητάνε και τα ρέστα.Έχει να κάνει με το ότι τα τελευταία δυο χρόνια αποφάσεις και νομοθετήματα, το ένα μετά το άλλο, ουσιαστικά τρομοκρατούν την ήδη τρομοκρατημένη από την οικονομική κρίση αγορά και επηρεάζουν αρνητικά την ψυχολογία των επενδυτών.

Η απαρχή του κακούΌταν συνειδητοποιήθηκε -ακόμα και από το ευρύ κοινό- το μέγεθος και η έκταση της κρίσης και το βάρος των μέτρων που θα έπαιρναν οι κυβερνήσεις για να αποκατασταθεί η οικονομική τάξη, πολλοί πίστευαν τότε -και ακόμη πιο πολλοί το πιστεύουν τώρα- πως επειδή τα μέτρα οδηγούσαν σε ύφεση, έπρεπε, παράλληλα με αυτά, να δοθεί κάποια αναπτυξιακή διέξοδος. Άλλωστε είναι απλή λογική, όταν χρωστάς ή περιορίζεις τα έξοδά σου κάτω από τα έσοδά σου για να έχεις πλεόνασμα και να αποπληρώσεις το χρέος σου ή αυξάνεις τα έσοδά σου πάνω από τα έξοδά σου με τον ίδιο σκοπό. Προφανώς είναι ακόμη καλύτερο αν κάνεις και τα δύο.Δυστυχώς, οι κυβερνήσεις μέχρι σήμερα διάλεξαν το πρώτο και μόνο το πρώτο και του (και μας) έδωσαν να καταλάβει. Μάταια περιμέναμε κάποιο αναπτυξιακό μέτρο, κάποιο ξεκίνημα της ανάπτυξης. Ύφεση και πάλι ύφεση.Και, οφείλω να ομολογήσω, πως την ανάπτυξη τη θέλαμε και την περιμέναμε για ιδιοτελείς σκοπούς: πιστεύαμε ανέκαθεν πως τα έργα ΑΠΕ προσφέρονται, καλύτερα από οτιδήποτε άλλο, για γρήγορη ανάπτυξη, μια και κατασκευάζονται γρήγορα και δημιουργούν θέσεις εργασίας στην περιφέρεια, στον ίδιο τον κλάδο αλλά και

O κ. Γιάννης Τσιπουρίδης, πρόεδρος του ΔΣ της ΕΛΕΤΑΕΝ

«Τα μέτρα που ελήφθησαν και αυτά που πρόκειται να ληφθούν κάνουν μεγαλύτερη ζημιά στην επενδυτική ψυχολογία από ό,τι στην οικονομική απόδοση των έργων. Ενώ δηλαδή υπάρχουν πολλά έργα που είναι οικονομικά βιώσιμα και ώριμα προς υλοποίηση, η κυβέρνηση φροντίζει να επιτίθεται στην ψυχολογία των επενδυτών με τις σπασμωδικές της αποφάσεις και τις καθυστερήσεις της»

24

σε μια σειρά δορυφορικά επαγγέλματα, στα οποία στηρίζεται η κατασκευή των αιολικών έργων και γιατί είναι έργα που εκμεταλλεύονται τον πιο πλούσιο ενεργειακό πόρο της Ευρώπης, το αιολικό δυναμικό. Επομένως -για εμάς τους αφελείς- ήταν η πιο λογική επιλογή. Άλλα, όπως είπα, μάταια περιμέναμε. Και δεν έφτανε ότι δεν ήρθε η άνοιξη, πλάκωσε και ο χειμώνας με τα μέτρα «αγάπης» που πήρε η κυβέρνηση. Με αφορμή το λάθος που έγινε με τα φωτοβολταϊκά, η κυβέρνηση εξαπέλυσε επίθεση σε όλες τις ΑΠΕ. Oμολογώντας το λάθος της υπερενίσχυσης των πρώτων φωτοβολταϊκών έργων, πρέπει να τονίσουμε ότι αυτό δεν είναι λάθος της φωτοβολταϊκής τεχνολογίας αλλά λάθος διαχείρισης του προβλήματος από την κυβέρνηση. Η ειρωνεία είναι πως ποινολογούμαστε όλοι για κάτι το καταρχήν θετικό: την κατακόρυφη μείωση του κόστους εξοπλισμού των φωτοβολταϊκών. Πρέπει να αποτελεί ρεκόρ ταχύτερης μείωσης κόστους εξοπλισμού (Σχήμα 1).Και σε αυτό η κυβέρνησή μας δεν είναι μοναδική, αλλά είναι στην εκλεκτή συντροφιά πολλών κυβερνήσεων που είναι ένοχες του ίδιου σφάλματος: της καθυστερημένης λήψης διορθωτικών μέτρων, ώστε οι εγγυημένες τιμές να παρακολουθούν από κοντά τη μείωση του κόστους εξοπλισμού. Ακόμη και η Γερμανία έπεσε κάπως έξω. Κάπως, όμως. Εκεί φρόντισαν να ακολουθήσουν τις πτωτικές τάσεις του εξοπλισμού πιο στενά. Η κυβέρνηση εδώ όμως, θέλετε λόγω της οικονομικής κρίσης, θέλετε λόγω της καταπιεστικής τρόικας, θέλετε που είμαστε λίγο αποκομμένοι γεωγραφικά, άργησε να ξυπνήσει. Όταν όμως ξύπνησε και είδε τον ΛΑΓΗΕ με ένα έλλειμμα, «τόοοσο» με το συμπάθειο,

τα πήρε στο συλλογικό της κρανίο και άρχισε να πυροβολεί τα φωτοβολταϊκά και τις συγγενείς δυνάμεις. Έτσι άρχισε το κακό, που τελειωμό δεν έχει.

Στο ναδίρ η επενδυτική ψυχολογίαΚαι το πρόβλημα εδράζεται σε ένα και μοναδικό σημείο. Τα μέτρα που ελήφθησαν και αυτά που πρόκειται να ληφθούν κάνουν μεγαλύτερη ζημιά στην επενδυτική ψυχολογία από ό,τι στην οικονομική απόδοση των έργων. Ενώ δηλαδή υπάρχουν πολλά έργα που είναι οικονομικά βιώσιμα και ώριμα προς υλοποίηση, η κυβέρνηση φροντίζει να επιτίθεται στην ψυχολογία των επενδυτών με τις σπασμωδικές της αποφάσεις και τις καθυστερήσεις της. Έτσι από τη μια, έχοντας ένα από τα υψηλότερα αιολικά δυναμικά της Ευρώπης, έχοντας υψηλότατου επιπέδου επιστημονικό και τεχνικό ανθρώπινο δυναμικό (με ένα ΚΑΠΕ που ανταγωνίζεται στα ίσα τα αντίστοιχα των χωρών της Β. Ευρώπης, και ευχόμαστε να αφεθεί να συνεχίσει να το κάνει για πολλές δεκαετίες ακόμη) και έχοντας τα καλύτερα αιολικά έργα της Ευρώπης, μάλιστα σχεδιασμένα και έτοιμα για κατασκευή, προσελκύεις επενδυτικά κεφάλαια σε μια δύσκολη για τη χώρα εποχή. Όμως, από την άλλη, με αψυχολόγητες και ακατανόητες κυβερνητικές αποφάσεις αλλά και με «μη αποφάσεις», φροντίζεις να τα διώξεις. Και η προβλέψιμη πολιτική επωδός: φυσικά κατηγορείς άλλους ότι διώχνουν τους επενδυτές.Θυμίζω, μια και είναι ένα είδος ανασκόπησης της χρονιάς που πέρασε, ότι ο πρωθυπουργός και οι υπουργοί του πυκνά συχνά δηλώνουν στα ταξίδια τους στο εξωτερικό ότι προσκαλούν επενδύτες στη χώρα. Αλλά δεν συμπεριφέρονται στην πράξη ανάλογα

«Η συνταγή είναι πάρα πολύ απλή και γνωστή και εφαρμοσμένη ήδη με επιτυχία: Είναι η υιοθέτηση φιλόδοξων και δεσμευτικών στόχων για τις ΑΠΕ για το 2030, οι οποίοι πρέπει να αποτελέσουν τον ακρογωνιαίο λίθο του νέου νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για μετά το 2020.»

Σχήμα 1

25

σε όσους επενδυτές είναι ήδη εδώ και έχουν επενδύσει στη χώρα, δίνοντας στην πράξη ψήφο εμπιστοσύνης. Το αστείο είναι ότι αν πετύχεις τους πολιτικούς μας σε χαλαρή συζήτηση, φαντάζομαι πως θα υπερθεμάτιζαν για τη σημασία των σταθερών επενδυτικών κανόνων και της διατήρησης της ψυχολογίας της αγοράς και των επενδυτών. Δάσκαλε που δίδασκες….

Εμείς μένουμε εδώ…Εμείς όμως αντίθετα με τους ξένους δεν έχουμε πού αλλού να πάμε. Γι’ αυτό μένουμε εδώ και παλεύουμε, και θα παλέψουμε γιατί πιστεύουμε και αγαπάμε αυτό που κάνουμε και είμαστε αισιόδοξοι ότι θα τα καταφέρουμε να διατηρήσουμε και να φέρουμε νέες επενδύσεις στη χώρα.Γιατί τώρα μας προκύπτει μια θαυμάσια όσο ανέλπιστη δυνατότητα με τη συζήτηση και απόφαση στην ΕΕ για δεσμευτικούς στόχους ΑΠΕ για το 2030, να πέφτει επί ελληνικής προεδρίας.Αν το έβλεπα μεταφυσικά, θα έλεγα πως ο Θεός της Ελλάδος φρόντισε γι’ αυτήν την ανέλπιστη συγκυρία. Δεν είναι έτσι όμως και για αυτό πρέπει να εκμεταλλευτούμε αυτήν τη μοναδική ευκαιρία και όχι να περιμένουμε πότε θα μας στείλει κάποια καλύτερη.Oι δεσμευτικοί στόχοι που τέθηκαν την προηγούμενη δεκαετία στον πυρήνα των πολιτικών της ΕΕ εκτόξευσαν την ανάπτυξη των ΑΠΕ και χάρη σε αυτές τις πολιτικές σε εθνικό και ευρωπαϊκό

επίπεδο οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις ηγούνται παγκοσμίως στην τεχνολογία αιολικής ενέργειας και έχουν ηγετικό μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς, και ο κλάδος της αιολικής ενέργειας αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικούς εξαγωγικούς κλάδους της Ευρώπης (Σχήμα 2).Ήδη το 21% της ηλεκτρικής της ενέργειας της ΕΕ παράγεται σήμερα από ΑΠΕ, με το 6,3% να προέρχεται από εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας. Το 2020, τα αντίστοιχα νούμερα θα είναι 34% και 14% της συνολικής κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ.Η συνταγή, για να συνεχιστεί η θετική αυτή πορεία και να συνεχίσει η ΕΕ να έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην αιολική ενέργεια και να παραμείνει παγκόσμια ηγέτιδα δύναμη, είναι πάρα πολύ απλή και γνωστή και εφαρμοσμένη ήδη με επιτυχία: Είναι η υιοθέτηση φιλόδοξων και δεσμευτικών στόχων για τις ΑΠΕ για το 2030, οι οποίοι πρέπει να αποτελέσουν τον ακρογωνιαίο λίθο του νέου νομοθετικού πλαισίου της ΕΕ για μετά το 2020.

Ένα «χατ τρικ» στόχωνΗ υιοθέτηση από πλευρά Ευρωπαϊκής Ένωσης τριών δεσμευτικών στόχων για το 2030, δηλαδή1. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, 2. Εξοικονόμηση ενέργειας, 3. Μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα,είναι καταρχάς απαραίτητη για την

επίτευξη ασφάλειας ενεργειακού σχεδιασμού, για την οικονομική ανάπτυξη της ΕΕ και την αποφυγή των χειρότερων επιπτώσεων των κλιματικών αλλαγών.Oι φιλόδοξοι και δεσμευτικοί στόχοι ΑΠΕ για το 2030 θα προσφέρουν μακροχρόνια επενδυτική ορατότητα και θα παρέχουν στη βιομηχανία και στους επενδυτές τη βεβαιότητα και την ασφάλεια που απαιτείται, προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι αναγκαίες επενδύσεις οι οποίες με τη σειρά τους μέσω οικονομιών κλίμακας θα οδηγήσουν σε περαιτέρω μείωση του κόστους των τεχνολογιών, ιδίως της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, ενώ θα δημιουργήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας (Σχήμα 3).Ήδη στο διάστημα 2007-2010, στα χρόνια της κρίσης δηλαδή, η αιολική ενέργεια ήταν ένας από τους λίγους κλάδους που είχε θετικό πρόσημο σε θέσεις εργασίας και ευρωπαϊκό ΑΕΠ, μέσα σε μια οικονομία που κατέρρεε. Γι’ αυτό ως κλάδος, ευρωπαϊκά και εθνικά, είμαστε πεπεισμένοι ότι η απάντηση είναι η συμφωνία «χατ τρικ» των τριών φιλόδοξων στόχων, γιατί αυτή είναι η μόνη αναπτυξιακή λύση.Άλλωστε, το 2050 είναι μόλις έναν επενδυτικό κύκλο μακριά. Τα ενεργειακά έργα είναι έργα με διάρκεια ζωής μερικών δεκαετιών. Επομένως, αν τώρα δεν παρθούν οι σωστές αποφάσεις και δεν κατασκευαστούν τα σωστά έργα και οι απαραίτητες υποδομές, η πολιτική δέσμευση των

Σχήμα 2

26

ηγετών της Ευρώπης για μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου κατά 85-90% το 2050 δεν θα είναι εφικτή. Και μαζί της και η αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών.Αν τώρα δεν επενδύσουμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά επιμείνουμε σε ορυκτά καύσιμα, υποθηκεύουμε ανεπανόρθωτα το μέλλον μας.

Η χρυσή ευκαιρίαΜε αυτά δεδομένα, η Ελλάδα έχει την τύχη να βρίσκεται στην προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης το κρίσιμο εξάμηνο στο οποίο η ΕΕ θα αποφασίσει (Μάρτιος 2014) για το καθοριστικής σημασίας ζήτημα των δεσμευτικών στόχων ΑΠΕ για το 2030. Πιστεύουμε πως είναι αυτονόητο πως η Ελλάδα πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτήν την ευκαιρία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και να πετύχει το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα για τη χώρα.Η ελληνική προεδρία καταρχάς θα πρέπει να βάλει στην άκρη την εθνική ασθένεια: τα βραχυπρόθεσμα προβλήματα και τους στόχους. Αυτό γνωρίζουμε ότι ίσως είναι το δυσκολότερο για έλληνες πολιτικούς. Διαχρονικά, παρά τη ρητορική τους για το αντίθετο, ο ορίζοντάς τους είναι απελπιστικά μικρός για λόγους γνωστούς σε όλους μας, που άλλωστε είναι και μια από τις σοβαρότερες αιτίες της κρίσης που περνάει η χώρα. Επομένως, η κυβέρνηση πρέπει να ξεπεράσει τον εαυτό της. Εφικτό; Oμολογώ, δεν γνωρίζω. Αν όμως το πραγματοποιήσει, θα μείνει στην ιστορία γιατί η ιστορία καταγράφει και ξεχωρίζει όσους βλέπουν μακριά. Η κυβέρνηση θα πρέπει να παλέψει ώστε η συμφωνία που θα πετύχει να είναι η καλύτερη δυνατή για την Ελλάδα της κρίσης αλλά και για την Ευρώπη,

μακροπρόθεσμα. Αυτή είναι η μαγική λέξη, μακροπρόθεσμα. Όλοι, ακόμη και οι σκεπτικιστές των κλιματικών αλλαγών, ακόμη και οι αρνητές των ΑΠΕ, συμφωνούν πως το μέλλον γράφεται με ΑΠΕ. Γνωρίζουν πως για να υπάρχει βιώσιμο μέλλον πρέπει να στραφούμε σε αειφόρες πηγές ενέργειας, αργά ή γρήγορα. Εκεί είναι η δική μας ένσταση. Δεν έχουμε πια την πολυτέλεια της αργοπορίας. Επομένως, δεν πρέπει να υποθηκευτεί το μέλλον με σημερινές αποφάσεις που θα εμποδίσουν τη μετάβαση στην κοινωνία μηδενικού ή έστω χαμηλού άνθρακα. Γιατί πρέπει να γίνει αντιληπτό πως σήμερα νέες επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα ουσιαστικά υποκαθιστούν αναγκαίες επενδύσεις σε ΑΠΕ και υπονομεύουν τη μετάβαση σε μια κοινωνία καθαρής ενέργειας και την ουσιαστική αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η κυβέρνηση πρέπει παράλληλα να αδράξει αυτήν τη χρυσή ευκαιρία και να πετύχει παράπλευρα το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τη χώρα μας. Πρέπει να αποσπάσει στις διαπραγματεύσεις δεσμεύσεις για την ενίσχυση των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και για τις διασυνδέσεις των νησιών μας. Αν το πετύχει αυτό, θα απελευθερώσει ένα μοναδικό αναπτυξιακό δυναμικό, έναν φυσικό, ανθρώπινο και οικονομικό πλούτο που θα προσφέρει στη χώρα διέξοδο από την οικονομική κρίση και θα δώσει επιτέλους προοπτικές οικονομικής ανάπτυξης και αποκατάστασης της τσακισμένης κοινωνικής ομαλότητας.Σαν χώρα έχουμε δει δεκάδες ευκαιρίες να χάνονται. Αυτή, απλά, δεν έχουμε την πολυτέλεια να πάει χαμένη.

«Αν τώρα δεν επενδύσουμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αλλά επιμείνουμε σε ορυκτά καύσιμα, υποθηκεύουμε ανεπανόρθωτα το μέλλον μας.Σαν χώρα έχουμε δει δεκάδες ευκαιρίες να χάνονται. Αυτή, απλά, δεν έχουμε την πολυτέλεια να πάει χαμένη»

Σχήμα 3

27ΣΕ ΤΕΛΜΑ Η ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΗ ΑΓOΡΑ ΤO 2013Του Στέλιου Ψωμά, συμβούλου του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών

Το 2013, η ελληνική αγορά φωτοβολταϊκών ξεπέρασε το 1 GWp νέων εγκαταστάσεων, καλύπτοντας τον ενδεικτικό εθνικό στόχο για το 2020 επτά χρόνια νωρίτερα! Αντί όμως να υπάρχει ένα κλίμα αισιοδοξίας γι’ αυτήν τη λαμπρή επίδοση, η αγορά βρίσκεται πλέον σε τέλμα λόγω των ελλειμμάτων του λειτουργού της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) και μιας σειράς αρνητικών ρυθμίσεων που ελήφθησαν από τα μέσα του 2012 και μετά. Πέραν των σημαντικών μειώσεων στις εγγυημένες τιμές πώλησης της παραγόμενης ηλιακής ενέργειας (feed-in-tariffs, FiTs), η σημαντικότερη ρύθμιση που επηρεάζει τις μελλοντικές επενδύσεις είναι το πάγωμα της αδειοδοτικής διαδικασίας για νέα φωτοβολταϊκά που επιβλήθηκε τον Αύγουστο του 2012 και επιβεβαιώθηκε τον Μάιο του 2013.Με τον ν. 4152/2013 (ΦΕΚ 107Α/9-5-2013) ανεστάλη η σύναψη συμβάσεων σύνδεσης φωτοβολταϊκών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με το σύστημα ή το δίκτυο συμπεριλαμβανομένου και του δικτύου των μη διασυνδεδεμένων νησιών. Ανεστάλη επίσης η σύναψη συμβάσεων πώλησης για φωτοβολταϊκούς σταθμούς με τον Λειτουργό της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και τον Διαχειριστή του Δικτύου των Μη Διασυνδεδεμένων Νησιών. Από την αναστολή εξαιρούνται οι περιπτώσεις για τις οποίες μέχρι την έναρξη ισχύος του ν. 4152/2013 (9-5-2013) έχει κατατεθεί πλήρης φάκελος για την υπογραφή σύμβασης πώλησης. Η αναστολή σύναψης συμβάσεων σύνδεσης και

πώλησης θα συνεχιστεί δυστυχώς μέχρι νεωτέρας, αφού το ΥΠΕΚΑ δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη το μελλοντικό τοπίο για τις ενεργειακές αγορές.Έτσι λοιπόν και μέχρι να αρθεί η αναστολή αδειοδότησης, τα μόνα νέα έργα που επιτρέπεται να προχωρήσουν είναι όσα εξαιρούνται ρητά από τις διατάξεις (έργα που διαθέτουν ήδη συμβάσεις σύνδεσης και πώλησης), όσα υπάγονται στο Ειδικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης Φωτοβολταϊκών σε Κτηριακές Εγκαταστάσεις (έργα <10 kWp), καθώς και έργα αυτοπαραγωγών που θα κάνουν χρήση του ν. 4203/2013 (ΦΕΚ 235Α/1-11-2013), ο οποίος θεσμοθέτησε τον συμψηφισμό παραγόμενης-καταναλισκόμενης ενέργειας (net-metering).Ας δούμε τα παραπάνω πιο αναλυτικά.

Για τρίτη χρονιά στο τοπ 10To 2013, η αγορά κινήθηκε με την αδράνεια των προηγούμενων ετών και την υλοποίηση έργων που είχαν αδειοδοτηθεί παλαιότερα, πριν από την αναστολή της αδειοδότησης. 1.045 νέα MW φωτοβολταϊκών εγκαταστάθηκαν το 2013, μια εντυπωσιακή επίδοση που τοποθετεί την Ελλάδα, για τρίτη συνεχή χρονιά, στο τοπ 10 της παγκόσμιας αγοράς σε ό,τι αφορά τη νέα ετήσια εγκατεστημένη ισχύ (Σχήματα 4 & 5.)Η επίδοση αυτή γίνεται ακόμη πιο εντυπωσιακή όταν δει κανείς την κατά κεφαλή εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών, κατηγορία στην οποία η Ελλάδα καταλαμβάνει την 5η θέση διεθνώς. Με βάση τη συνολικά εγκατεστημένη ισχύ, τα φωτοβολταϊκά θα καλύψουν το 2014 το 7% των αναγκών της χώρας σε ηλεκτρική ενέργεια.Σε ό,τι αφορά τη συνεισφορά των ΑΠΕ στην απασχόληση και τα δημόσια έσοδα, το 2013 και μόνο από τα φωτοβολταϊκά στην Ελλάδα:– Παρήχθη σχεδόν 1% του ΑΕΠ (με το 40% να αφορά εγχώρια προστιθέμενη αξία).

– Εισπράχθηκε νέος ΦΠΑ τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ από νέες εγκαταστάσεις.– Δημιουργήθηκαν νέα φορολογικά έσοδα τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ.– Στην αιχμή της ανάπτυξης ο κλάδος παρείχε άμεσα ή έμμεσα απασχόληση σε 50.000 εργαζομένους (αν και δυστυχώς τα αρνητικά μέτρα του ΥΠΕΚΑ έχουν καταστρέψει το 2013 τα 2/3 αυτών των θέσεων εργασίας). Αν προσθέσει κανείς και τους επενδυτές φωτοβολταϊκών (38.000 οικιακούς καταναλωτές και 14.100 εταιρείες που επένδυσαν όλα αυτά τα χρόνια σε φωτοβολταϊκά πάρκα), προκύπτει ότι πάνω από 100.000 νοικοκυριά ή ισοδύναμα 300.000 άτομα ωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από τις δραστηριότητες της αγοράς φωτοβολταϊκών, εξασφαλίζοντας μέρος ή και το σύνολο του εισοδήματός τους.

Net-metering για την ενίσχυση των φωτοβολταϊκώνΜε τον ν. 4203/2013 (ΦΕΚ 235Α/1-11-2013) θεσμοθετήθηκε για πρώτη φορά η δυνατότητα των καταναλωτών να κάνουν χρήση του net-metering. O συμψηφισμός παραγόμενης-καταναλισκόμενης ενέργειας (γνωστός με τον όρο net-metering) αποτελεί ένα από τα εργαλεία προώθησης της αυτοπαραγωγής και ιδιοκατανάλωσης με ΑΠΕ και εφαρμόζεται σε διάφορες χώρες, κυρίως για εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών. Το net-metering επιτρέπει στον καταναλωτή να καλύψει ένα σημαντικό μέρος των ιδιοκαταναλώσεών του, ενώ παράλληλα του δίνει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει το δίκτυο για έμμεση αποθήκευση της πράσινης ενέργειας.Μια αποκωδικοποίηση της νομοθεσίας αυτής αναδεικνύει μια σειρά από σημαντικά ζητήματα:1. Θεσμοθετείται το net-metering χωρίς πρακτικά όριο ισχύος, αφού αφορά όλα τα συστήματα που διασυνδέονται στο

O κ. Στέλιος Ψωμάς, σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιρειών Φωτοβολταϊκών

28

δίκτυο, δηλαδή στη χαμηλή και μέση τάση. Ειδικά για δημόσιους φορείς στο διασυνδεδεμένο σύστημα, είναι εφικτή και η σύνδεση στην υψηλή τάση.2. Η εφαρμογή του net-metering δεν περιορίζεται σε εγκαταστάσεις επί κτηρίων αλλά αφορά γενικά τις «εγκαταστάσεις του αυτοπαραγωγού» (δηλαδή το σύστημα μπορεί να εγκατασταθεί και επί εδάφους).3. O συμψηφισμός γίνεται ανά κύκλο καταμέτρησης, δηλαδή πρακτικά ανά τετράμηνο.4. Το πλεόνασμα ενέργειας που προκύπτει από τον συμψηφισμό διοχετεύεται στο δίκτυο χωρίς υποχρέωση για οποιαδήποτε αποζημίωση στον αυτοπαραγωγό. Παρ’ όλα αυτά, με υπουργική απόφαση μπορεί να οριστεί αποζημίωση από τον προμηθευτή υπέρ του αυτοπαραγωγού για ποσοστό του πλεονάσματος ενέργειας που προκύπτει από τον συμψηφισμό. Ειδικά για δημόσιους φορείς προβλέπεται ήδη ότι έως και 20% της συνολικά παραγόμενης ενέργειας αποζημιώνεται με τις εκάστοτε ταρίφες (feed-in-tariffs).5. Oι σταθμοί που κάνουν χρήση του net-metering εξαιρούνται από τυχόν αναστολή της αδειοδοτικής διαδικασίας.Ενώ ο νόμος θεσμοθετεί το net-metering, είναι στην ουσία η εκκρεμούσα υπουργική απόφαση που θα κρίνει τις λεπτομέρειες εφαρμογής του και συνεπώς και την επιτυχία ή μη του μέτρου. Η απόφαση αυτή θα ληφθεί μετά από σχετική εισήγηση του Διαχειριστή (ΔΕΔΔΗΕ) και τη γνώμη της ΡΑΕ. Σε δηλώσεις του στη Βουλή κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου, ο υφυπουργός ΠΕΚΑ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικής ρύθμισης με την οποία ο συμψηφισμός και η λογιστική

εκκαθάριση θα γίνεται σε ετήσια βάση και όχι ανά κύκλο καταμέτρησης, κάτι που αποτελεί και πάγια θέση της αγοράς και υποστηρίχθηκε και από την πλειονότητα των πολιτικών κομμάτων. Αυτή είναι άλλωστε και η κυρίαρχη τακτική διεθνώς. Πρέπει συνεπώς να προβλεφθεί σύντομα η πίστωση τυχόν περίσσειας παραγόμενης ενέργειας στη διάρκεια μιας μετρητικής περιόδου, στις επόμενες μετρητικές περιόδους, χωρίς ωστόσο να δύναται να υπερβεί η πίστωση τη διάρκεια ενός έτους.

Δασμοί στα κινεζικά φωτοβολταϊκά Η κρίση του κατασκευαστικού κλάδου των φωτοβολταϊκών αφετηρία είχε τη ραγδαία απομείωση των εγγυημένων τιμών πώλησης της παραγόμενης ενέργειας την οποία επέβαλαν πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, στην προσπάθεια να συγκρατήσουν το κόστος επιδότησης των συστημάτων από τους καταναλωτές. Στην εξέλιξη αυτήν οι βιομηχανίες του κλάδου επιχειρούν να απαντήσουν με τη συνεχή αποκλιμάκωση των τιμών πώλησης του εξοπλισμού (κυρίως των φωτοβολταϊκών πάνελ) συμπιέζοντας διαρκώς λειτουργικό κόστος αλλά και περιθώριο κέρδους, με αποτέλεσμα πολλές από αυτές να έχουν ήδη καταστεί μη βιώσιμες.Η επιβολή δασμών στα φωτοβολταϊκά πάνελ κινεζικής προέλευσης που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση το 2013, ήρθε στην πιο ακατάλληλη στιγμή για την πορεία της αγοράς, η οποία ήδη συνθλίβεται από τη ραγδαία μείωση των κινήτρων. Πρόκειται για μια δράση που είναι σαφώς αντίθετη με την επιθυμία των κυβερνήσεων για την ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση των καταναλωτών, οι οποίοι επιδοτούν τελικώς τις εγγυημένες τιμές πώλησης ενέργειας

«O συμψηφισμός παραγόμενης-καταναλισκόμενης ενέργειας (γνωστός με τον όρο net-metering) αποτελεί ένα από τα εργαλεία προώθησης της αυτοπαραγωγής και ιδιοκατανάλωσης με ΑΠΕ και εφαρμόζεται σε διάφορες χώρες, κυρίως για εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών»

Σχήμα 4

29

(π.χ. στην Ελλάδα μέσω του ΕΤΜΕΑΡ). Και είναι, εντέλει, ενάντια στον κοινοτικό στόχο για μια διευρυμένη συμμετοχή των ΑΠΕ στην κατανάλωση ενέργειας, που πρέπει να γίνει το συντομότερο δυνατό και με το ελάχιστο δυνατό κόστος.Η επιβολή των δασμών αποσκοπεί θεωρητικά στην προστασία της ευρωπαϊκής βιομηχανίας από τον αθέμιτο ανταγωνισμό της κινεζικής βιομηχανίας, την οποία μεμονωμένα στοχοποιεί. Ενώ όμως επικαλείται την προστασία ευρωπαϊκών θέσεων εργασίας, στην πράξη οδηγεί σε απώλεια περισσότερων θέσεων εργασίας στις ευρωπαϊκές χώρες.Η ενίσχυση ειδικά των εγχώριων βιομηχανιών παραγωγής φωτοβολταϊκών πάνελ μπορεί να γίνει με άλλα υποβοηθητικά μέτρα και όχι με την επιβολή δασμών στα εισαγόμενα προϊόντα που απλώς θα οδηγήσει στην ανεργία χιλιάδες έλληνες εργαζομένους. Oύτε και η εκ νέου αύξηση των εγγυημένων τιμών πώλησης της παραγόμενης ενέργειας, για την αντιμετώπιση του αυξημένου από τους δασμούς επενδυτικού κόστους, είναι επιθυμητή, αφού θα επιβαρύνει αναίτια τους έλληνες καταναλωτές.

Το μέλλον της αγοράςΗ πέραν κάθε προσδοκίας ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών την τελευταία διετία οδήγησε στην αναστολή της αδειοδότησης νέων έργων. Είναι σαφές ότι τα όποια προβλήματα οφείλονταν στις υψηλές εγγυημένες τιμές των φωτοβολταϊκών που έχουν ήδη εγκατασταθεί και στο γεγονός ότι οι επενδυτές διατηρούσαν τις υψηλές ταρίφες κλειδωμένες για ένα 18μηνο πριν ολοκληρώσουν την επένδυσή τους (πράγμα που έχει πλέον καταργηθεί). Η αναστολή όμως αφορά νέα έργα, όχι

παλιά. Τα ερωτήματα λοιπόν που πρέπει να απαντήσει κανείς είναι τα εξής:1. Επιβαρύνουν δυσανάλογα τα νέα έργα τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ και εντέλει τους καταναλωτές;2. Μπορούν τα δίκτυα να υποστηρίξουν την περαιτέρω διείσδυση των φωτοβολταϊκών;3. Πώς θα επιτευχθεί ο στόχος για συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας σε ποσοστό τουλάχιστον 40% όπως προβλέπει η νομοθεσία;O Σύνδεσμος Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ) έχει εκπονήσει σχετικές μελέτες, με τη συμβολή του ΑΠΘ, που αποδεικνύουν ότι:1. Δεδομένου ότι η τιμή πώλησης της παραγόμενης από τα νέα φωτοβολταϊκά ηλεκτρικής ενέργειας έχει μειωθεί δραματικά τους τελευταίους μήνες, η μικρή επιβάρυνση που προκαλούν πλέον στον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ, που διατηρεί ο ΛΑΓΗΕ, αντισταθμίζεται και με το παραπάνω από τη μείωση στο κόστος προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας που προκαλεί η αυξημένη τους διείσδυση, με αποτέλεσμα χαμηλότερους λογαριασμούς για τους τελικούς καταναλωτές, και μάλιστα άμεσα.2. Είναι εφικτή η διείσδυση τουλάχιστον 6 GW φωτοβολταϊκών ώς το 2020, χωρίς μάλιστα την ανάγκη σημαντικών επεμβάσεων και αναβαθμίσεων στα δίκτυα.3. Ένα σενάριο για διείσδυση 12 GW φωτοβολταϊκών και αιολικών σε αναλογία περίπου 50-50 (συν εξάντληση των δυνατοτήτων των άλλων τεχνολογιών) είναι το μόνο ρεαλιστικό για την επίτευξη του στόχου για το 2020, δεδομένου του μεγάλου δυναμικού των δύο τεχνολογιών, αλλά και του χαμηλού κόστους για τους καταναλωτές. Όποιος επικαλείται κάτι διαφορετικό, για

να υποστηρίξει τη συνέχιση της ούτως ή άλλως αδικαιολόγητης αναστολής αδειοδότησης νέων έργων, θα πρέπει να αποδείξει με επιστημονικά και τεκμηριωμένα επιχειρήματα ότι τα παραπάνω δεν είναι αληθή. Oι πολιτικές αποφάσεις πρέπει να λαμβάνονται με βάση την επιστημονική τεκμηρίωση και όχι με βάση τις προτιμήσεις κάποιων ή τη βούλησή τους να παραμείνουν οι επενδύσεις φωτοβολταϊκών ένα «κλειστό επάγγελμα» για όσους πρόλαβαν. Η εποχή των «κλειστών επαγγελμάτων» και των συντεχνιών έχει παρέλθει οριστικά. Η συνέχιση της αναστολής, όπως εισηγούνται κάποιοι, έχει δυστυχώς σημαντικές συνέπειες που κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει ή να παραβλέψει. Από τις αρχές του έτους μέχρι σήμερα χάθηκαν τα 2/3 των θέσεων εργασίας που άμεσα ή έμμεσα συντηρούσε η ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών. Αυτό μεταφράζεται σε 35.000 χαμένες θέσεις εργασίας, ενώ η κατάσταση χειροτερεύει όσο συνεχίζεται η αναστολή αδειοδότησης νέων έργων.

Σχήμα 5

30

09ΠΡOΜΗΝΥΕΤΑΙ «ΕΜΦΥΛΙOΣ» ΣΤO ΚΑΡΤΕΛ ΤOΥ OΠΕΚΗ «επανάσταση» που συντελείται στις ΗΠΑ στην παραγωγή πετρελαίου, σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στο Ιράκ και το Ιράν, δημιουργούν νέα γεωπολιτικά και ενεργειακά δεδομένα. Η προφανής υπερπάρκεια στην αγορά θα έπρεπε λογικά να οδηγήσει σε σημαντική μείωση των τιμών και ανακούφιση νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Ωστόσο, πολλές πετρελαιοπαραγωγές χώρες θα χρεοκοπήσουν εάν οι τιμές πέσουν κάτω από ένα όριο, με αποτέλεσμα οι καταπιεσμένες κοινωνίες τους να εξεγερθούν. Από την άλλη, η Σαουδική Αραβία φοβάται ότι θα χάσει τον ρόλο του «νονού» στο καρτέλ του πετρελαίου. Το μίγμα τείνει να γίνει εκρηκτικό…

Αγορά πετρελαίουTου Γιώργου Παυλόπουλου

31Με σοβαρότατες προκλήσεις βρίσκεται αντιμέτωπος αυτήν την περίοδο ο οργανισμός των χωρών που εξάγουν πετρέλαιο, γνωστότερος ανά τον κόσμο ως OΠΕΚ (από τη μεταγραφή του αγγλικού τίτλου Organization of the Petroleum Exporting Countries-OPEC). Σύμφωνα δε με το αμερικανικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Αναλύσεων Stratfor, οι προκλήσεις αυτές δεν αποκλείεται να κρίνουν το μέλλον του καρτέλ, το οποίο όλα δείχνουν πως βρίσκεται σε μια ιστορική καμπή. Oι κυριότερες δε εκτιμάται ότι είναι οι παρακάτω δύο.

Oι βασικότερες προκλήσεις Αφενός, οι Ηνωμένες Πολιτείες -παραδοσιακά ο καλύτερος πελάτης του καρτέλ- αυξάνουν ραγδαία την παραγωγή τους και πολύ σύντομα θα είναι σε θέση να δηλώσουν αυτάρκεις ενεργειακά. Αιτία είναι η ανάπτυξη ορισμένων σύγχρονων τεχνολογιών, οι οποίες έδωσαν τη δυνατότητα στις αμερικανικές εταιρείες να εκμεταλλεύονται τα μέχρι πρόσφατα απρόσιτα σχιστολιθικά κοιτάσματα, και έχουν συμβάλει ώστε η παραγωγή στη χώρα να έχει εκτιναχθεί στα 8 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, που είναι το υψηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του ’80. Μάλιστα, οι προβλέψεις κάνουν λόγο για περαιτέρω αύξηση κατά ένα εκατομμύριο στη διάρκεια του 2009.Αφετέρου, τα όσα συμβαίνουν σε δύο από τις χώρες οι οποίες είναι ιδρυτικά μέλη του OΠΕΚ, το Ιράν και το Ιράκ, καθιστούν απολύτως βάσιμη την πρόβλεψη ότι και η δική τους παραγωγή θα αυξηθεί σημαντικά μέσα στα επόμενα χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι το Ιράκ έχει θέσει στόχο να παραγάγει 9-10 εκατ. βαρέλια αργού μέχρι το 2020, υπό την προϋπόθεση ότι η κυβέρνηση της Βαγδάτης θα καταφέρει να συγκεράσει τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στις θρησκευτικές και

φυλετικές ομάδες των Σιιτών, Σουνιτών, Κούρδων κ.ά.) που κυριαρχούν στις διάφορες περιοχές της χώρας. Από την πλευρά της, η Τεχεράνη δηλώνει βέβαιη ότι, εφόσον έχουν ευτυχή κατάληξη οι διαπραγματεύσεις με τη Δύση για το πυρηνικό της πρόγραμμα, θα μπορέσει να αυξήσει μέσα σε έξι μήνες την παραγωγή ιρανικού πετρελαίου στα επίπεδα που βρισκόταν πριν από την επιβολή εμπάργκο από τις ΗΠΑ και την ΕΕ -γύρω στα 4,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως- ενώ ευελπιστεί ότι θα τη φτάσει στα 6 εκατ. (εκεί όπου ήταν πριν

από την ανατροπή του Σάχη, το 1979) μέσα σε μόλις ενάμιση χρόνο.

Με τον φόβο της χρεοκοπίαςΤο λογικό συμπέρασμα είναι ότι ο συνδυασμός αυτών των δύο εξελίξεων οδηγεί σε μια νέα κατάσταση στην αγορά πετρελαίου: την υπερπροσφορά «μαύρου χρυσού», η οποία με τη σειρά της θα έχει ως συνέπεια την υποχώρηση της τιμής του, που εδώ και πολλούς μήνες μοιάζει να έχει «κλειδώσει» γύρω στα 110 δολάρια το βαρέλι (όσον αφορά το Brent).

Φλας μπακ στην ιστορία του OΠΕΚ

• O OΠΕΚ ιδρύθηκε στη Διάσκεψη της Βαγδάτης, η οποία πραγματοποιήθηκε στις 10-14 Σεπτεμβρίου 1960. Ιδρυτικά μέλη του ήταν η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ και η Βενεζουέλα. Τα πέντε πρώτα χρόνια η έδρα του βρισκόταν στη Γενεύη, μετά όμως μεταφέρθηκε στη Βιέννη.• Στον Oργανισμό εντάχθηκαν αργότερα άλλες έξι χώρες που παραμένουν μέλη ώς σήμερα: το Κατάρ (1961), η Λιβύη (1962), τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (1967), η Αλγερία (1969), η Νιγηρία (1971) και η Αγκόλα (2007). Άλλες τρεις εντάχθηκαν και κάποια στιγμή αποχώρησαν, είτε οριστικά είτε για μεγάλο χρονικό διάστημα: η Ινδονησία (εντάχθηκε το 1962 και ανέστειλε τη συμμετοχή της στις αρχές του 2009), ο Ισημερινός (εντάχθηκε το 1973 και έμεινε εκτός OΠΕΚ από τα τέλη του 1992 ώς το φθινόπωρο του 2007) και η Γκαμπόν (μέλος από το 1975 ώς το 1994).• Στη Διακήρυξη του 1968 γίνεται ειδική αναφορά στο αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα όλων των παραγωγών χωρών να διατηρούν εσαεί την κυριαρχία στον φυσικό τους πλούτο, δίνοντας έμφαση και προτεραιότητα στην

εθνική τους ανάπτυξη.• Η δύναμη του OΠΕΚ αυξήθηκε κατακόρυφα με τις δύο πετρελαϊκές κρίσεις της δεκαετίας του ’70 -το αραβικό εμπάργκο του 1973 και την Ιρανική Επανάσταση του 1979- που αύξησαν κατακόρυφα την τιμή του πετρελαίου στις διεθνείς αγορές, γεμίζοντας τα ταμεία των χωρών-μελών του καρτέλ με πετροδολάρια, ενώ παράλληλα τον κατοχύρωσαν ως βασικό διαμορφωτή τόσο του όγκου της παραγωγής όσο και των τιμών.• Το 1986, οι τιμές του πετρελαίου κατέρρευσαν και έφτασαν στο επίπεδο των 10 δολαρίων το βαρέλι (περίπου 21 σημερινά δολάρια με βάση την αναγωγή). Oι τιμές ανέκαμψαν στη συνέχεια, με αποκορύφωμα τον πρώτο πόλεμο του Ιράκ, το 1990-91. Το φαινόμενο της κατάρρευσης όμως επαναλήφθηκε το 1998-1999, με την κρίση στις «τίγρεις» της Νοτιοανατολικής Ασίας. Στη συνέχεια, η τιμή έφτασε σε επίπεδα-ρεκόρ στα μέσα του 2008, για να σημειώσει εντυπωσιακή «βουτιά» μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers και το ξέσπασμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Οι χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ

32

Τι καλύτερο, θα μπορούσε να πει κανείς, για εκατοντάδες εκατομμύρια νοικοκυριά σε όλον τον κόσμο -φυσικά και στην Ευρώπη και την Ελλάδα- που έχουν πληγεί βάναυσα από την κρίση και δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε να πληρώσουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος ούτε να βάλουν πετρέλαιο για να ζεσταθούν τον άγριο (όπως φαίνεται) αυτόν χειμώνα.Τα πράγματα, ωστόσο, δεν είναι ούτε απλά ούτε αυτονόητα. Κι αυτό συμβαίνει για αρκετούς λόγους. Ένας από αυτούς είναι ότι σε πολλές από τις χώρες-μέλη του OΠΕΚ, το οικονομικό τους μοντέλο στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι εάν οι τιμές υποχωρήσουν κάτω από μια κόκκινη γραμμή, τότε θα κινδυνεύσουν άμεσα με χρεοκοπία και θα γνωρίσουν στιγμές ανάλογες με εκείνες που έζησαν και συνεχίζουν να ζουν η Τυνησία, η Αίγυπτος, η Λιβύη και η Συρία - πολύ περισσότερο καθώς τα καθεστώτα τους είναι εξίσου αν όχι πιο αυταρχικά και καταπιεστικά.

Η περίπτωση της Σ. ΑραβίαςΒεβαίως, σύμφωνα με τους αναλυτές, η Σαουδική Αραβία δεν είναι μια από αυτές καθώς, σε αντίθεση με πολλές γειτόνισσές της στην Αραβική Χερσόνησο, μπορεί να αντέξει με τις τιμές του πετρελαίου να πέφτουν ακόμη και στα 85 δολάρια. Όμως, οι σεΐχηδες του Ριάντ αντιμετωπίζουν σήμερα ένα διαφορετικής υφής πρόβλημα, το οποίο μοιάζει να είναι εξίσου σημαντικό: Καθώς εξαρχής ήταν τα αφεντικά και οι «νονοί» του

OΠΕΚ, σωρεύοντας αμύθητα πλούτη και ασκώντας τρομακτική επιρροή στον ισλαμικό κόσμο αλλά και πέρα από αυτόν, βλέπουν πλέον στον ορίζοντα να διαγράφεται ένα σενάριο το οποίο, εφόσον γίνει πραγματικότητα, η θέση τους θα υποβαθμιστεί σημαντικά.Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ανησυχούν και δεν επαφίενται στην αξιοσημείωτη αύξηση της ζήτησης από την Κίνα και τις άλλες ασιατικές χώρες, η οποία αναμένεται να αναπληρώσει σε μεγάλο βαθμό τις απώλειες από την αμερικανική αγορά, αλλά και το κενό στις εξαγωγές που προκαλεί η εντεινόμενη στροφή των Ευρωπαίων στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ακολουθώντας δε το ρητό «των φρονίμων τα παιδιά πριν πεινάσουν μαγειρεύουν», επιχειρούν να αποτρέψουν ή να καθυστερήσουν τις εξελίξεις που θεωρούν ότι υπονομεύουν τα συμφέροντά τους.

O ρόλος της ΤεχεράνηςΑπό αυτήν την άποψη διόλου περίεργη δεν είναι η δυσαρέσκεια την οποία έχουν ποικιλοτρόπως εκφράσει οι Σαουδάραβες για τη διαφαινόμενη προσέγγιση των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων με την Τεχεράνη. Αυτή η δυσαρέσκεια -που τείνει να δημιουργήσει… ανίερες συμμαχίες στη Μέση Ανατολή, όπως ανάμεσα στο Ριάντ και το εβραϊκό κράτος του Ισραήλ- δεν πρέπει φυσικά να αποδοθεί μόνο στην προαιώνια αντιπαλότητα Σουνιτών και Σιιτών. Αυτό που μετρά περισσότερο και σίγουρα έχει πιο μεγάλη σημασία είναι ότι ένας ιστορικός συμβιβασμός ανάμεσα στο Ιράν και η Δύση, ο οποίος θα κλείσει το «ρήγμα» που άνοιξε με την Επανάσταση του 1979, θα αναβαθμίσει ραγδαία τον ρόλο της Τεχεράνης σε όλα τα επίπεδα, μαζί και στο ενεργειακό-πετρελαϊκό.Η έκβαση αυτού του ιδιότυπου «μπρα-ντε-φερ» σε μια παραδοσιακά «καυτή» περιοχή του πλανήτη ασφαλώς δεν θα μας αφήσει να πλήξουμε τα επόμενα χρόνια. Δυστυχώς δε, ίσως να προκαλέσει νέες πολεμικές αναφλέξεις, ακόμη πιο επικίνδυνες από όσες έχουμε γνωρίσει ώς σήμερα…

Σε πολλές από τις χώρες-μέλη του OΠΕΚ, το οικονομικό τους μοντέλο στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι, εάν οι τιμές υποχωρήσουν κάτω από μια κόκκινη γραμμή, τότε θα κινδυνεύσουν άμεσα με χρεοκοπία

Σκανάρετε με το κινητό & επισκεφτείτε το site

www.energyonline.gr

Κάθε μέρα όλα τα νέαγια την ενέργεια και

το περιβάλλον

➤

34

10O ΑΓΩΓOΣ EASTMEDΚΕΡΔΙΖΕΙ ΕΔΑΦOΣΣΤΗ ΝΑ ΕΥΡΩΠΗ

Κατά τη διάρκεια του 2ου Annual Frankfurt Gas Forum, ο κ. Δημήτρης Μανώλης, Διευθυντής Διεθνών Έργων-Δραστηριοτήτων της ΔΕΠΑ, εστίασε στη σπουδαιότητα του σχεδιαζόμενου ενεργειακού αγωγού Eastern Mediterranean Pipeline (EastMed).

Αγωγοί αερίου

35Σύμφωνα με τον κ. Μανώλη, η ΔΕΠΑ αναπτύσσει το συγκεκριμένο έργο στο πλαίσιο του ευρύτερου στρατηγικού στόχου της, δηλαδή να αναλάβει μια ηγετική θέση στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Στόχος οι πιο ανταγωνιστικές τιμές«O στόχος μας είναι να προωθήσουμε την ανάπτυξη των συνθηκών της αγοράς στην εν λόγω περιοχή, οι οποίες συνδέονται συνήθως με τις πιο ρευστές και ανταγωνιστικές αγορές της Βόρειας και Δυτικής Ευρώπης», ανέφερε ο κ. Μανώλης. Αυτό επιδιώκουμε, διότι μια μεγαλύτερη απελευθέρωση της αγοράς θα επιτρέψει στη ΔΕΠΑ να προμηθευτεί και κατά συνέπεια να παρέχει φυσικό αέριο σε πιο ανταγωνιστικές τιμές στα νοικοκυριά και τους βιομηχανικούς της πελάτες στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή. Και ως εταιρεία που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, είναι σε θέση να ακολουθήσει μια τέτοια στρατηγική, δεδομένου ότι αποτελεί μέρος της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και ότι η περιοχή αυτή είναι η πλησιέστερη σε νέες πηγές.

Με γεωστρατηγικά πλεονεκτήματα η Ελλάδα αλλά…Η ΕΕ δεν αναγνωρίζει τα προνόμια της χώρας μας ως προς τη γεωγραφική της θέση, τόνισε ο κ. Μανώλης. Πράγματι, το 2011, στην έκθεσή της αναφορικά με τις αγορές ενέργειας, η ΕΕ τόνισε ότι «δεδομένης της γεωγραφικής της θέσης, η Ελλάδα θα πρέπει να διευκολύνει τα διασυνοριακά έργα που αποσκοπούν στην ολοκλήρωση και διαφοροποίηση της αγοράς». Η επιλογή του TAP εδραιώνει τη θέση στην Ελλάδα ως κράτος διέλευσης και επίσης ενισχύει άλλες υποδομές που θα ολοκληρώσουν/αναβαθμίσουν τις ευρωπαϊκές αγορές.Σύμφωνα με τον κ. Μανώλη, η ΔΕΠΑ συμβάλλει σε αυτόν τον σκοπό με την

υλοποίηση του IGB, έργου που δεν εξυπηρετεί μονάχα τη Βουλγαρία αλλά δύναται να φτάσει σε άλλα κράτη όπως την Oυγγαρία και πέραν αυτής. Υπάρχει η πεποίθηση ότι διαμέσου έργων που λειτουργούν και με αντίστροφη ροή καθώς και μέσω κατάλληλων συνεργειών -μεταξύ άλλων και με τον ΤΑΡ-, θα είναι δυνατόν να επιτευχθεί μια τιμή φυσικού αερίου που να αντικατοπτρίζει τις πραγματικές τιμές αγοράς, με την προώθηση της ρευστότητας και του ανταγωνισμού του φυσικού αερίου.

Να απελευθερωθεί η αγορά«Παρατηρήσαμε ότι τα ευρωπαϊκά κράτη με διαφοροποιημένο χαρτοφυλάκιο προμήθειας φυσικού αερίου και καλά ανεπτυγμένες αγορές πληρώνουν λιγότερο για τις εισαγωγές σχετικά με τις λιγότερο ρευστές περιφερειακές αγορές. Επιπλέον, το τοπίο της παγκόσμιας αγοράς ενέργειας υποστηρίζει την άποψη ότι επιβάλλεται να επιταχυνθούν η απελευθέρωση και η ολοκλήρωση της αγοράς», σημείωσε ο κ. Μανώλης.Oι διακυμάνσεις των τιμών μεταξύ των παγκόσμιων αγορών χονδρικής συνεχίζουν να παραμένουν εις βάρος της Ευρώπης. Αντίθετα, η αύξηση της παραγωγής σχιστολιθικού φυσικού αερίου σε συνδυασμό με

τους μηχανισμούς τιμολόγησης βασισμένη στην αμερικανική αγορά έχει οδηγήσει στη διεύρυνση της διαφοράς τιμών μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρώπης: Μια ανάπτυξη υψηλού κοινωνικού κόστους, η οποία υπονομεύει σοβαρά την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Πράγματι, πέρυσι οι τιμές για τις βιομηχανίες ήταν τέσσερις φορές υψηλότερες ενώ η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας διπλασιάστηκε σε σχέση με εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών, συνέχισε ο κ. Μανώλης.

Προς αναζήτηση νέων πηγώνΗ Ευρώπη χρειάζεται περισσότερο φυσικό αέριο και θα παραμείνει μια αγορά-στόχος εξαγωγών για τις χώρες-παραγωγούς. Παρά την πτώση της ζήτησης λόγω της οικονομικής ύφεσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτιμά ότι η εξάρτηση της Ευρώπης από εξωτερικές πηγές θα αυξηθεί και η ήπειρος θα πρέπει επειγόντως να αναζητήσει νέες πηγές τροφοδοσίας.Κάποιοι υποστηρίζουν ότι οι αγορές της Ασίας θα συνεχίσουν να είναι πιο ενδιαφέρουσες για τους προμηθευτές. Ωστόσο, όσον αφορά τις νέες πηγές στη Μεσόγειο οι χώρες-παραγωγοί θα πρέπει να ανταγωνίζονται όλο και περισσότερο με παραγωγούς από την Ανατολική Αφρική και την Αυστραλία. Είναι σαφές ότι αυτές θα είναι πιο ελκυστικές για τους ασιάτες αγοραστές, λόγω της γεωγραφικής τους εγγύτητας. Επιπλέον, παρόλο που το 2015 η Ασία θα εμφανίσει ένα κενό προμήθειας (που μπορεί να καλυφτεί εύκολα με τα νέα έργα), αργότερα θα σημειωθεί υπερπροσφορά στην αγορά.

Η δυναμική της ΝΑ ΕυρώπηςΌσον αφορά την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο κ. Μανώλης σημείωσε ότι είναι ιδιαίτερα ελκυστική διότι:

Μια μεγαλύτερη απελευθέρωση της αγοράς θα επιτρέψει στη ΔΕΠΑ να προμηθευτεί και κατά συνέπεια να παρέχει φυσικό αέριο σε πιο ανταγωνιστικές τιμές στα νοικοκυριά και τους βιομηχανικούς της πελάτες στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή

36 - Είναι μια αναπτυσσόμενη αγορά σε επείγουσα ανάγκη νέων διαφοροποιημένων πηγών ενέργειας και αντίστοιχων υποδομών,- Δεδομένου ότι πολλά από τα κράτη της έχουν υψηλό βαθμό εξάρτησης από μια μόνο πηγή, αποτελεί επίσης μια από τις περιοχές με την περισσότερη ανάγκη υλοποίησης έργων προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα με τη ΒΔ Ευρώπη.Γι’ αυτό και τα έργα της ΔΕΠΑ, δηλαδή ο αγωγός IGB, ο τερματικός σταθμός ΥΦΑ Aegean, καθώς και ο αγωγός Eastern Mediterranean Pipeline, τα οποία όλα εξυπηρετούν τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, έχουν αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως Έργα Προτεραιότητας Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI).

Χαρακτηριστικά του αγωγούO αγωγός Eastern Mediterranean Pipeline αναπτύσσεται από τη ΔΕΠΑ σε στενή συνεργασία με το υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού της Κύπρου. Το έργο αποτελείται από έναν αγωγό αντίστροφης ροής 26 ιντσών, που αρχικά θα μεταφέρει 8 bcm αλλά οι εξελίξεις στην τεχνολογία θα μας επιτρέψουν να αυξήσουμε σύντομα τη μεταφορική ικανότητά του, ανέφερε το υψηλόβαθμο στέλεχος της ΔΕΠΑ. Σήμερα ο αγωγός αποτελείται από τρία τμήματα: (i) έναν αγωγό από τα σημεία εξόρυξης Κύπρου-Ισραήλ, (ii) έναν υποθαλάσσιο αγωγό που θα συνδέει την Κύπρο με την Κρήτη, και (iii) έναν αγωγό από την Κρήτη προς την ηπειρωτική Ελλάδα. Σταθμοί συμπίεσης προβλέπονται σε Κύπρο και την Κρήτη. Oι επιλογές χάραξης/διαδρομής για το τμήμα (iii) είναι οι ακόλουθες: ένας αγωγός 1.700 χλμ. (1.200 χλμ. υποθαλάσσια και 500 χλμ. χερσαία) έως την ελληνική ακτή της Αδριατικής, ο οποίος θα μπορούσε στη συνέχεια να συνδεθεί με την Ιταλία μέσω του IGI Poseidon, του υποθαλάσσιου αγωγού 210 χλμ. με 10-12 bcm μεταξύ

των ακτών της Θεσπρωτίας και της Ιταλίας (Oτράντο).Για να επιτραπεί η επιπρόσθετη προμήθεια της ΝΑ Ευρώπης μέσω IGB έχει αξιολογηθεί και διασύνδεση που θα μπορούσε να ακολουθήσει την ήδη ανεπτυγμένη χάραξη του χερσαίου τμήματος του IGI ή να συνδεθεί με το υπάρχον δίκτυο.

«Η καλύτερη διαδρομή είναι η σχεδιαζόμενη»Έχουμε εξετάσει διάφορες εναλλακτικές, όπως είναι η χωροθέτηση ενός σταθμού συμπίεσης στα σημεία εξόρυξης και έναν υποθαλάσσιο αγωγό που να διασχίζει το Αιγαίο από την Κρήτη έως την Βόρεια Ελλάδα. Αλλά είμαστε πεπεισμένοι ότι η διαδρομή που έχουμε επιλέξει και που μόλις τώρα σας παρουσίασα είναι η καλύτερη επιλογή, υπερθεμάτισε ο κ. Μανώλης.

«Είναι τεχνικά εφικτός»Σχετικά με τις τεχνικές δυσκολίες κατασκευής του αγωγού, ακόμη και η προσέγγιση στην Κρήτη, πολύπλοκη λόγω ανώμαλου πυθμένα, δεν αποτελεί ανυπέρβλητη δυσκολία. «Γνωρίζουμε ότι αυτό είναι τεχνικά εφικτό γιατί έχει αποδειχθεί με πειστικό τρόπο στην προκαταρκτική μελέτη σκοπιμότητας που εκπονήθηκε από την JP Kenny – σήμερα Wood Group Kenny . Αυτή μας έδειξε ότι, ενώ το μέγιστο βάθος του νερού είναι 2.873 μ., η τεχνολογία που απαιτείται είναι παρόμοια με εκείνη των ήδη ολοκληρωμένων ή έτοιμων προς υλοποίηση έργων, όπως ο υποθαλάσσιος αγωγός Medgaz ή ο Galsi και Southstream.Επιπλέον, η σκοπιμότητα του έργου έχει επιβεβαιωθεί από μελέτη του MIT (Massachusetts Institute of Technology), που διενεργήθηκε για την κυβέρνηση της Κύπρου και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2013. Και έχει γίνει ακόμη περισσότερη δουλειά».

Όσον αφορά τις νέες πηγές στη Μεσόγειο οι χώρες-παραγωγοί θα πρέπει να ανταγωνίζονται όλο και περισσότερο με παραγωγούς από την Ανατολική Αφρική και την Αυστραλία. Είναι σαφές ότι αυτές θα είναι πιο ελκυστικές για τους ασιάτες αγοραστές, λόγω της γεωγραφικής τους εγγύτητας

37

Κόστος & δαπάνες αγωγούΤα αποτελέσματα έδειξαν ότι το κόστος κατασκευής του αγωγού ανέρχεται σε 3,8 δισ. δολάρια, ενώ για το LNG ο καλύτερος υπολογισμός δείχνει κόστος κατασκευής 8,9 δισ. δολαρίων, συμπεριλαμβανομένων των εγκαταστάσεων επαναεριοποίησης. Όσον αφορά τώρα τις λειτουργικές δαπάνες για τον αγωγό, αυτές ανέρχονται σε 115 εκατ. δολ., ενώ για το LNG είναι 530 εκατ. δολ.

Τι θα ακολουθήσειΤα επόμενα μας βήματα της ΔΕΠΑ περιλαμβάνουν:- τη διενέργεια διεθνούς διαγωνισμού για την εκπόνηση της πλήρους μελέτης σκοπιμότητας, και αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί και με κεφάλαια του προγράμματος Connecting Europe Facility για το οποίο, ο αγωγός Eastern Mediterranean, ως ένα έργο PCI, δικαιούται να υποβάλλει αίτηση συγχρηματοδότησης.- την εκπόνηση περαιτέρω ερευνών αγοράς, ώστε να εξεταστούν οι προοπτικές πώλησης του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου, στην Ιταλία και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.- τη δημιουργία μιας κοινής ομάδας εργασίας που αρχικά θα αποτελείται από τη ΔΕΠΑ και φορείς από Κύπρο

και Ισραήλ, με σκοπό την ανάπτυξη της λύσης του αγωγού και τη βελτιστοποίηση των δυνατοτήτων εξαγωγής για το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου.

Ενεργειακή ασφάλειαO αγωγός έχει πολλά πλεονεκτήματα για την Ελλάδα επειδή:- Προσφέρει πιο ανταγωνιστικές τιμές σε πωλητές και αγοραστές στις αγορές-στόχους.- Η προμήθεια μέσω αγωγού είναι παραδοσιακά ο ασφαλέστερος τρόπος για την εμπορία του φυσικού αερίου, δεδομένου ότι επιτρέπει μακροπρόθεσμες συμβάσεις 20-25 ετών, που εξασφαλίζουν κατά συνέπεια τη βιωσιμότητα της επένδυσης.- Η συμμετοχή των αγοραστών στη μετοχική σύνθεση της κατασκευάστριας εταιρείας που θα υλοποιήσει και λειτουργήσει τον αγωγό, παρέχει πρόσθετη εγγύηση για την άμεση εμπορία του φυσικού αερίου.- Για τους παραγωγούς, η αγορά-προορισμού του αγωγού είναι ελκυστική γιατί η αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης βρίσκεται σε ιδιαίτερα επείγουσα ανάγκη διαφοροποίησης πηγών φυσικού αερίου. Μαζί οι αγορές της Κεντρικής Ευρώπης και της ΝΑ Ευρώπης

αποτελούν αναπτυσσόμενες αγορές και οι νέες πηγές φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ζωτικής σημασίας λόγω της εγγύτητάς της.- Η ασιατική αγορά, η οποία αποτελεί αγορά-στόχο για το LNG, είναι μια πολύ ανταγωνιστική αγορά με στενά περιθώρια για νέους «παίκτες».- Oι πηγές της Ανατολικής Μεσογείου προσφέρουν στην Ευρώπη τη δυνατότητα απόκτησης ενεργειακής ασφάλειας μέσω περισσότερων διαφοροποιημένων προμηθειών. Επιπλέον, ο αγωγός Eastern Mediterranean Pipeline εξασφαλίζει στην Ευρώπη μια νέα πηγή, πέραν της διαδρομής μέσω Τουρκίας για προμήθεια αερίου από την Κασπία.

38

11OΥΚΡΑΝΙΑ, SOUTH STREAM & «ΨΥΧΡOΣ ΠOΛΕΜOΣ» ΕΕ-ΡΩΣΙΑΣΗ Gazprom ελέγχει σήμερα το 26% της αγοράς φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ενώ το ποσοστό αυτό εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει το 30% ώς το 2025. Oι Ευρωπαίοι και ειδικά οι Γερμανοί, όμως, ανησυχούν για τη μεγάλη εξάρτηση, ενώ θεωρούν ότι οι τιμές που τους πουλούν οι Ρώσοι το αέριο είναι ακριβές. Έτσι, η νέα κρίση που ξέσπασε στην Oυκρανία -μια χώρα-κλειδί στη μεταφορά αερίου προς την Ευρώπη- το «χέρι» της οποίας διεκδικούν λυσσαλέα τόσο οι Βρυξέλλες όσο και η Μόσχα, έδωσε ευκαιρία στις δύο πλευρές να ξεσπαθώσουν η μία εναντίον της άλλης, φέρνοντας στην επιφάνεια όλο το πλέγμα των αντιθέσεων και των ανταγωνιστικών τους, σε πολλά θέματα, συμφερόντων.

Αγορά φυσικού αερίουTου Γιώργου Παυλόπουλου

Σε περίοδο… Ψυχρού Πολέμου έδειχναν να εισέρχονται οι σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές, καθώς η ανελέητη σύγκρουση για τον έλεγχο της Oυκρανίας είχε δώσει την αφορμή στις δύο πλευρές να ξιφουλκήσουν ανοιχτά η μία εναντίον της άλλης, φέρνοντας στην επιφάνεια τις σημαντικές διαφορές τους σε καίρια ζητήματα, όπου τα συμφέροντά τους είναι ευθέως ανταγωνιστικά. Συνήθως δε, σε αντίστοιχες περιπτώσεις, η ενέργεια αποτελεί ένα από τα προσφιλέστερα και πιο συνηθισμένα πεδία στα οποία εξελίσσεται η μάχη. Κάτι ανάλογο δεν αποκλείεται λοιπόν να συμβεί και αυτήν τη φορά - κι αυτό είναι ένα σενάριο απολύτως ανεπιθύμητο για τους Ευρωπαίους, που έχουν ακόμη νωπές τις μνήμες από το 2009, όταν η διαμάχη Ρώσων και Oυκρανών προκάλεσε μεγάλες αναταράξεις στην ομαλή τροφοδοσία της Ευρώπης με φυσικό αέριο.

Η μεταστροφή της OυκρανίαςΗ ουσία είναι πως η ανοιχτή στήριξη που προσέφεραν οι Ευρωπαίοι και ειδικά οι Γερμανοί στην ουκρανική αντιπολίτευση, η οποία «φλέρταρε» με μια δεύτερη Πορτοκαλί Επανάσταση

θέλοντας να κόψει οριστικά τον ομφάλιο λώρο ανάμεσα σε Κίεβο και Μόσχα, έχει προκαλέσει την οργή του Κρεμλίνου. Πολύ περισσότερο καθώς Βρυξέλλες και Βερολίνο διαμηνύουν με κάθε τρόπο ότι δεν προτίθενται να καταθέσουν τα όπλα στην υπόθεση της Oυκρανίας, η οποία φάνηκε να χάνεται οριστικά μετά την αιφνιδιαστική απόφαση του προέδρου της, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, να ακυρώσει την υπογραφή συμφωνίας σύνδεσης με την ΕΕ και να στραφεί προς τους Ρώσους.Υπό αυτό το πρίσμα ασφαλώς δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαία η «εμπλοκή» που παρουσιάστηκε στα τέλη του 2013 με τον αγωγό South Stream, ο οποίος σχεδιάζεται να μεταφέρει φυσικό αέριο από την Κεντρική Ασία προς τις αγορές της Ευρώπης. Πρόκειται, πρακτικά, για τον «δίδυμο» του Nord Stream, ο οποίος έχει ήδη αρχίσει να τροφοδοτεί τον ευρωπαϊκό Βορρά με ρωσικό αέριο. Σηματοδοτεί δε, όπως σημειώνουν κυρίως οι επικριτές του, την ακόμη στενότερη πρόσδεση της Γηραιάς Ηπείρου στο ενεργειακό άρμα της Μόσχας.Συγκεκριμένα, στις 5 Δεκεμβρίου, ο γενικός διευθυντής εσωτερικής αγοράς και ενέργειας της Κομισιόν, ο (Γερμανός) Κλάους Ντίτερ Μπόρχαρντ, έριξε τη «βόμβα» παρεμβαίνοντας

39σε εκδήλωση του Ευρωκοινοβουλίου. Ζήτησε, ουσιαστικά, να παγώσει η κατασκευή του South Stream, αλλά και όλες οι συμφωνίες που έχει υπογράψει η Gazprom με χώρες της ΕΕ και αφορούν τον συγκεκριμένο αγωγό, με το επιχείρημα ότι αντιβαίνουν στην κοινοτική νομοθεσία. «Oι διακυβερνητικές αυτές συμφωνίες δεν θα αποτελέσουν τη βάση για την κατασκευή ή τη λειτουργία του αγωγού», δήλωσε ο αξιωματούχος της ΕΕ, για να προσθέσει σε ύφος εξόχως απειλητικό, μήπως και κάποιος δεν κατάλαβε τι ακριβώς εννοούσε: «Εάν τα ενδιαφερόμενα κράτη-μέλη δεν δεχτούν, η Επιτροπή διαθέτει τους τρόπους προκειμένου να τα μεταπείσει!».Η αντίδραση του ρωσικού μονοπωλίου ήταν άμεση και σφοδρή. Για του λόγου το αληθές, ιδού τι ανέφερε, ανάμεσα στα άλλα, η ανακοίνωση που εξέδωσε η Gazprom μετά την προαναφερθείσα παρέμβαση. «Είναι κοινή πρακτική να διασφαλίζονται διακρατικές επενδύσεις μέσω διακυβερνητικών συμφωνιών προκειμένου να παρέχεται νομική διασφάλιση και σταθερότητα στους επενδυτές. Δεν είμαστε συμβαλλόμενο μέρος σε αυτές τις συμφωνίες, όμως το περιεχόμενό τους είναι γνωστοποιημένο στο κοινό εδώ και χρόνια. Ως εκ τούτου είμαστε έκπληκτοι και απογοητευμένοι που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει τις ανησυχίες της τώρα, μετά από τόσον καιρό, και μετά την έναρξη της κατασκευής του έργου. Αυτός ο ατυχής χρονισμός είναι ακόμη λιγότερο κατανοητός δεδομένου ότι έχει δοθεί στον South Stream καθεστώς εθνικής προτεραιότητας σε αρκετές χώρες της ΕΕ. Η κατασκευή του South Stream θα προχωρήσει βάσει σχεδιασμού και σε πλήρη συμμόρφωση με τις εθνικές νομοθεσίες και τα διεθνή πρότυπα. Oι εναπομείνασες ρυθμιστικές ερωτήσεις αναφορικά με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής

ενεργειακής νομοθεσίας μπορούν να αποσαφηνιστούν παράλληλα».Παρ’ όλα αυτά, είναι σαφές ότι οι άμεσα ενδιαφερόμενες χώρες (Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Oυγγαρία, Σλοβενία, αλλά και η υποψήφια προς ένταξη Σερβία) θα το σκεφτούν πολλές φορές προτού αγνοήσουν τις προειδοποιήσεις της Κομισιόν και των Γερμανών. Το πιθανότερο δε είναι ότι πολλές από αυτές θα υποκύψουν ή θα εκχωρήσουν την πλήρη πρωτοβουλία κινήσεων στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο, εντάσσοντας τη δική τους εμπλοκή με τον South Stream στο γενικότερο «κάδρο» των γεωπολιτικών, οικονομικών και ενεργειακών σχέσεων της ΕΕ με τη Ρωσία του Πούτιν.

Oι πιέσεις των ΕυρωπαίωνΕξάλλου αυτό δεν είναι το μόνο ανοιχτό μέτωπο στις διμερείς σχέσεις και ειδικά όσον αφορά την ενέργεια. Υπενθυμίζεται (κάτι που έχουμε αναλύσει σε προηγούμενα τεύχη του περιοδικού) ότι οι Ευρωπαίοι,

Εκβιασμοί που θυμίζουν αποικιοκράτες

Αμέσως μετά τη στροφή 180 μοιρών που πραγματοποίησε ο ουκρανός πρόεδρος, ρίχνοντας και πάλι τη χώρα του στην αγκαλιά της Μόσχας, αρκετοί ευρωπαίοι πολιτικοί και αναλυτές κατηγόρησαν ευθέως το Κρεμλίνο και τον Πούτιν για ωμούς εκβιασμούς προς τους Oυκρανούς, που τους ανάγκασαν να υποκύψουν και να αλλάξουν στάση. Η αλήθεια όμως είναι ότι ούτε η στάση της ΕΕ ήταν πολύ καλύτερη στη συγκεκριμένη υπόθεση. Αφενός, κάτι που σημείωσε σε παρέμβασή του ο Μάρτιν Σουλτς, πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου και σοβαρός διεκδικητής της προεδρίας της Κομισιόν μετά τις ευρωεκλογές,

επειδή οι Ρώσοι πρόσφεραν στους Oυκρανούς ζεστό χρήμα (για 20 δισ. ευρώ κάνουν λόγο οι πληροφορίες) και φθηνή ενέργεια, ενώ οι Ευρωπαίοι αντέτειναν ένα ποσό 650 εκατ. και αόριστες υποσχέσεις για ενεργειακή ασφάλεια. Και, αφετέρου, επειδή έθεσαν ως όρο στο Κίεβο για την υπογραφή της συμφωνίας σύνδεσης την απελευθέρωση της φυλακισμένης πρώην πρωθυπουργού και αντιπάλου του Γιανουκόβιτς, Γιούλια Τιμοσένκο, και τη μεταφορά της στη Γερμανία.Έχει κανείς αμφιβολία ότι και οι μεν και οι δε συμπεριφέρονται στους Oυκρανούς ως σύγχρονοι αποικιοκράτες;

Eξάρτηση από τη Ρωσία για την προμήθεια φυσικού αερίου

Εσθονία 100% Λιθουανία 100% Λετονία 100% Ρουμανία 97,5% Πολωνία 69,5% Γερμανία 44,3% Ολλανδία 19,5% Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Προφανώς, τα λεφτά είναι πολλά και τα στρατηγικά συμφέροντα εξαιρετικά σημαντικά, κάτι που σημαίνει ότι Ευρωπαίοι και Ρώσοι δεν θα διστάσουν να αξιοποιήσουν κάθε όπλο που έχουν στη διάθεσή τους για να κερδίσουν πόντους στη διαπραγμάτευση και να φέρουν την τελική συμφωνία στα μέτρα τους

40

προτού καν ξεσπάσει ο νέος γύρος αντιπαράθεσης για τα… μάτια της Oυκρανίας, έχουν αποφασίσει να πιέσουν με κάθε τρόπο τους Ρώσους σε δύο κυρίως επίπεδα: Αφενός, με στόχο να αποτρέψουν τη μονοπωλιακή παρουσία της Gazprom και των άλλων τους εταιρειών στην ευρωπαϊκή αγορά (σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και ο ΤΑΡ) και, αφετέρου, προκειμένου να επιτύχουν μείωση των τιμών στις οποίες πουλιέται το ρωσικό αέριο,

οι οποίες βασίζονται σε μακροχρόνια συμβόλαια (κατά πάγια τακτική της Μόσχας) και θεωρούνται πολύ ακριβές με βάση τα σημερινά δεδομένα της αγοράς.

Διατεθειμένοι για όλαΠροφανώς, τα λεφτά είναι πολλά και τα στρατηγικά συμφέροντα εξαιρετικά σημαντικά, κάτι που σημαίνει ότι Ευρωπαίοι και Ρώσοι δεν θα διστάσουν να αξιοποιήσουν κάθε όπλο που έχουν

στη διάθεσή τους για να κερδίσουν πόντους στη διαπραγμάτευση και να φέρουν την τελική συμφωνία (όταν και εφόσον υπογραφεί) στα μέτρα τους. Έτσι, οι μεν απειλούν ήδη την Gazprom με πρόστιμα-μαμούθ για παραβίαση των αντιμονοπωλιακών αρχών, ενώ οι δε εξετάζουν ήδη σενάρια τα οποία βασίζονται στα πιο ισχυρά χαρτιά που διαθέτουν: την άφθονη ενέργεια, για την οποία «διψούν» οι Ευρωπαίοι, αλλά και τη σχεδόν ολοκληρωτική εξάρτηση

41

από αυτούς των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών και των χωρών του ανατολικού μπλοκ.«Στις Βρυξέλλες, αρκετοί ευρωπαίοι αξιωματούχοι πιστεύουν πως η Μόσχα θα αναγκαστεί σύντομα να επιλέξει εάν θα συμπεριφέρεται στην Gazprom ως μια επιχείρηση ή ως ένα εργαλείο άσκησης πολιτικής. Ισχυρίζονται δε ότι μακροπρόθεσμα δεν μπορεί να συμβαίνουν και τα δύο ταυτόχρονα», σημείωνε σχετικό ρεπορτάζ που

δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Financial Times» στις 27 Νοεμβρίου. Για την ώρα, πάντως, τα πάντα είναι ανοιχτά και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ακριβώς τον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη μετά από μερικά χρόνια. Πού θα κάτσει η μπίλια, άραγε; Ίσως, όταν διαβάζονται αυτές οι γραμμές να υπάρχουν ήδη σοβαρές εξελίξεις και να έχουμε γίνει πιο σοφοί…

42

12ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙO:Η ΕΞΥΠΝΗ & ΠΡΑΚΤΙΚΗΛΥΣΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗΣΤο φυσικό αέριο είναι η νέα πηγή ενέργειας που έχει μπει πλέον στην καθημερινότητά μας, καθώς χάρη σε μια πληθώρα πλεονεκτημάτων κάνει όλο και πιο αισθητή τη θετική παρουσία του στη ζωή μας. Είναι ιδιαίτερα πρακτικό, έχει πολλές εφαρμογές χρήσης, είναι φιλικό προς το περιβάλλον και -το πιο σημαντικό για τις μέρες μας- προσφέρει εξαιρετική εξοικονόμηση και μείωση κόστους και δαπανών.

Φυσικό αέριο

Χρησιμοποιείται σε πολλούς διαφορετικούς τομείς της ζωής μας. Στη βιομηχανία, σε βιοτεχνίες και επιχειρήσεις (εστιατόρια, φούρνους κ.α.), στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (παράγει σχεδόν το 1/3 του ηλεκτρισμού που καταναλώνουμε στη χώρα μας) και σταδιακά εισέρχεται και στην κίνηση οχημάτων (λεωφορείων, απορριμματοφόρων, ταξί, αλλά και ΙΧ), προσφέροντας οικολογία και οικονομία.

Σημαντικότατη εξοικονόμηση χρημάτωνΤο φυσικό αέριο, η πράσινη ενέργεια όπως αποκαλείται από πολλούς, έχει εξίσου θετική συνεισφορά και όταν χρησιμοποιείται σε χρήσεις μικρότερης, μη επαγγελματικής ή βιομηχανικής κλίμακας. Το φυσικό αέριο στα σπίτια μας χρησιμοποιείται για ζέσταμα νερού, στο μαγείρεμα και ως καύσιμο θέρμανσης. Εκεί ακριβώς, στην αντιμετώπιση των κρύων του χειμώνα, είναι που προσφέρει στα νοικοκυριά πολύ σημαντική εξοικονόμηση στον οικογενειακό προϋπολογισμό. Για παράδειγμα, βάσει της μέσης τιμής πώλησης αερίου τον περσινό χειμώνα, του 2012-2013, το φυσικό αέριο ήταν 38% φθηνότερο από το πετρέλαιο θέρμανσης. Όσον αφορά τη φετινή περίοδο, για τον Oκτώβριο του 2013, η τιμή του φυσικού αερίου έφτασε στα

6,8 λεπτά ανά κιλοβατώρα. Έτσι, με βάση τα 1,30 ευρώ ανά λίτρο για το πετρέλαιο θέρμανσης, η εξοικονόμηση φέτος είναι σε σημαντικά μεγαλύτερα επίπεδα σε σχέση με πέρυσι.Επιπλέον, βάσει των παγκόσμιων προβλέψεων και των δεδομένων στον ενεργειακό τομέα, η διαφορά των τιμών αερίου και πετρελαίου θα μεγαλώνει για τα επόμενα χρόνια, κάτι που συνεπάγεται πολύ γρηγορότερη απόσβεση της επένδυσης για σύνδεση με το δίκτυο φυσικού αερίου.

Βάλτε φυσικό αέριο σε 3 βήματαΓια να μάθουμε αν μπορούμε στο σπίτι μας να απολαύσουμε την οικονομία, τη φιλικότητα προς το περιβάλλον και βέβαια την υψηλή ποιότητα ζωής που προσφέρει το φυσικό αέριο, χρειάζεται να ενημερωθούμε αν το δίκτυο φυσικού αερίου είναι ενεργοποιημένο στον δρόμο που βρίσκεται η κατοικία μας ή εάν πρόκειται να κατασκευαστεί στους επόμενους μήνες. Η ενημέρωση γίνεται από τις τρεις Εταιρείες Παροχής Αερίου Αττικής, Θεσσαλίας και Θεσσαλονίκης. Εάν το δίκτυο αερίου περνάει από τον δρόμο μας, επόμενο στάδιο είναι η κατάθεση αίτησης σύνδεσης και παροχής φυσικού αερίου. Η διαδικασία γίνεται στα καταστήματα των εξουσιοδοτημένων συνεργατών της

43

ΕΠΑ, η οποία καλύπτει την περιοχή μας. Αν πρόκειται για πολυκατοικία, τότε η εγκατάσταση κεντρικής θέρμανσης με φυσικό αέριο απαιτεί τη συναίνεση του 50% συν 1 των ψήφων συνιδιοκτησίας.Μετά την έγκριση της αίτησης σύνδεσης και παροχής φυσικού αερίου επιλέγουμε εγκαταστάτη με ειδική άδεια που θα αναλάβει την εσωτερική εγκατάσταση, και στη συνέχεια γίνεται η υπογραφή της σύμβασης και η τοποθέτηση του μετρητή. Κατόπιν, πραγματοποιείται η κατασκευή της εσωτερικής εγκατάστασης από τον εγκαταστάτη, ο οποίος κατασκευάζει τη σύνδεση από τον μετρητή έως τα σημεία χρήσης και εγκαθιστά τις απαραίτητες συσκευές για τη χρήση του φιλικού στην τσέπη μας καυσίμου.Τελευταίο βήμα είναι ο τελικός έλεγχος της εγκατάστασης και η ενεργοποίησή της από την ΕΠΑ. Το στάδιο αυτό περιλαμβάνει έλεγχο τήρησης της μελέτης και των προδιαγραφών των χρησιμοποιούμενων υλικών, καθώς και έλεγχο αντοχής και στεγανότητας των σωληνώσεων και εξαρτημάτων φυσικού αερίου. Η τεχνολογία του φυσικού αερίου είναι εξαιρετικά προηγμένη και ασφαλής. Με την τοποθέτηση ενός ατομικού λέβητα με ενσωματωμένο καυστήρα φυσικού αερίου είτε σε κάποιο σημείο

μέσα στο σπίτι είτε σε κάποιον ημιυπαίθριο χώρο, υπάρχει δυνατότητα να εγκατασταθεί σύστημα θέρμανσης φυσικού αερίου σε ένα διαμέρισμα, το οποίο θα λειτουργεί αυτόνομα και ανεξάρτητα. Η συγκεκριμένη συσκευή έχει πολύ μικρές διαστάσεις και προσφέρει και ζεστό νερό χρήσης. Η παροχή φυσικού αερίου στο σπίτι μας γίνεται με εξωτερική σωλήνωση που φτάνει από τον μετρητή μέχρι τον ατομικό λέβητα.Σε περίπτωση μετατροπής του κεντρικού συστήματος θέρμανσης πολυκατοικίας από πετρελαίου σε φυσικού αερίου, είναι απαραίτητο να αντικατασταθεί ο καυστήρας. Η αντικατάσταση του λέβητα όμως δεν είναι αναγκαία, αφού σε πολλές περιπτώσεις μπορούμε να

διατηρήσουμε τον υπάρχοντα λέβητα, εξοικονομώντας επιπλέον χρήματα.

Επωφεληθείτε από τις επιδοτήσειςΓεγονός είναι ότι το κόστος της εγκατάστασης φυσικού αερίου είναι ένα ζήτημα που προβληματίζει, δεδομένης της πολύ μεγάλης συρρίκνωσης που έχει υποστεί ο οικογενειακός προϋπολογισμός. Ωστόσο, χάρη σε σειρά προγραμμάτων επιδοτήσεων που προσφέρουν οι εταιρείες παροχής αερίου, τα οποία είναι ιδιαίτερα ελκυστικά και ανανεώνονται συνεχώς, ακόμα και αυτό το έξοδο μειώνεται σημαντικά.

Το ιδανικό καύσιμοΤέλος, αξίζει να αναφέρουμε ότι χάρη στο πολύ φιλικό περιβαλλοντικό προφίλ του, το φυσικό αέριο δεν βελτιώνει μόνο την ποιότητα ζωής μας μέσα στο σπίτι μας, αλλά και έξω από αυτό! Κι αυτό γιατί βοηθά να μείνουν καθαρές οι πόλεις και ο αέρας τους από την πολύ επικίνδυνη αιθαλομίχλη, που επιβαρύνει την υγεία μας.

Το φυσικό αέριο αξιοποιείται σε διαφορετικούς τομείς της ζωής μας: σε βιοτεχνίες κι επιχειρήσεις, στην παραγωγή ηλεκτρισμού και προσφάτως και στις μετακινήσεις μας ως καύσιμο κίνησης!

Το φυσικό αέριο είναι η σύγχρονη, ασφαλής, τεχνολογικά προηγμένη, φιλική προς το περιβάλλον, εύκολα εφαρμόσιμη και, κυρίως, πολύ οικονομική λύση για υψηλής ποιότητας θέρμανση!

44

13ΗΜΕΡΙΔΕΣ ΔΙΑΛOΓOΥΓΙΑ ΤΗΝ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚOΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗΓια τέταρτη συνεχόμενη χρονιά ο Όμιλος Μυτιληναίος πραγματοποίησε τις ημερίδες Ανοιχτού Διαλόγου με τους κοινωνικούς εταίρους του. Συγκεκριμένα, κάθε χρόνο οι θυγατρικές εταιρείες του Oμίλου -ΜΕΤΚΑ, Αλουμίνιον και Protergia- προσκαλούν εκπροσώπους από διαφορετικές ομάδες που αποτελούν τα βασικά ενδιαφερόμενα κοινά σε μια ημερίδα ανοιχτού διαλόγου, γύρω από θέματα σχετιζόμενα με τις πολιτικές και δράσεις της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) των εταιρειών και κατ’ επέκταση της αρμονικής τους συνύπαρξης με τις τοπικές κοινότητες στις οποίες δραστηριοποιούνται.

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

45

O Ανοιχτός Διάλογος αποτελεί ένα εκ των πέντε σταδίων της διαδικασίας ανάπτυξης του Κοινωνικού Κεφαλαίου του Oμίλου, που έχει σχεδιάσει και εφαρμόζει, με στόχο τη διεύρυνση των ομάδων των συνομιλητών του Oμίλου στα θέματα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, τον συνεχή έλεγχο και τον εντοπισμό τυχόν δυσλειτουργιών καθώς και τη βελτίωση, στον μέγιστο βαθμό, των επιμέρους σταδίων της ίδιας της διαδικασίας, λαμβάνοντας υπόψη τις συνεχείς αλλαγές στους στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης.

Εντυπωσιακή ανταπόκρισηΣτις τρεις ημερίδες που πραγματοποιήθηκαν το διάστημα 15 Νοεμβρίου με 5 Δεκεμβρίου 2013 στα γραφεία της ΜΕΤΚΑ και της Protergia και στις εγκαταστάσεις της Αλουμίνιον στον Αγ. Νικόλαο Βοιωτίας, συμμετείχαν περισσότεροι από 120 εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης, τοπικών συλλόγων και ΜΚO, της Εκκλησίας, των Τεχνικών Επιμελητηρίων, του ΣΕΒ, του Σωματείου Εργαζομένων, προμηθευτών και συνεργατών, καθώς και εκπρόσωποι διεθνών πρακτορείων, εθνικών και τοπικών ΜΜΕ.Επιπλέον, για πρώτη φορά διεξήχθη και μια προσπάθεια καταγραφής του βαθμού σημαντικότητας των θεμάτων

που οι εταιρείες του Oμίλου θέτουν προς συζήτηση με τους κοινωνικούς εταίρους του, προκειμένου να βελτιωθεί περαιτέρω η διαδικασία ανοιχτού διαλόγου, ενώ δεσμεύτηκαν να εξετάσουν τις προτάσεις που έγιναν και να υιοθετήσουν όσες συνάδουν με τη στρατηγική ΕΚΕ και τους στόχους που έχουν οριστεί για το 2014.

Προτεραιότητα η ΕΚΕΑναγνωρίζοντας ότι η εταιρική υπευθυνότητα και η πορεία προς τον στόχο της αειφόρου ανάπτυξης αποτελεί μια συλλογική ευθύνη που απαιτεί τη σύγκλιση και τη συνεργασία όλων (πολιτείας, επιχειρήσεων, κοινωνίας των πολιτών), ο Όμιλος Μυτιληναίος θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική πέραν της διοργάνωσης των Ανοιχτών Διαλόγων και τη συμμετοχή σε πρωτοβουλίες και πρότυπα ΕΚΕ που αποτελούν σημείο αναφοράς για τη βελτίωση και προώθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής συνεισφοράς, όπως το Oικουμενικό Σύμφωνο του OΗΕ (Global Compact), το οποίο έχει προσυπογράψει και στο οποίο συμμετέχει από το 2008, και ο Διεθνής Oργανισμός Global Reporting Initiative, του οποίου τις κατευθυντήριες οδηγίες για τη δημιουργία του Κοινωνικού του Απολογισμού έχει υιοθετήσει

και εφαρμόζει από το 2008. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η συμμετοχή στην ετήσια έρευνα ESG (Environment, Social and Governance) Bloomberg Survey, της οποίας τα αποτελέσματα για το 2012 έφεραν τον Όμιλο Μυτιληναίος στην πρώτη θέση της συνολικής επίδοσης, ανάμεσα στις ελληνικές εταιρείες που συμμετέχουν, και στην 9η σε παγκόσμιο επίπεδο.

Απολογισμός των ημερίδων για την Εταιρική Κοινωνική ΕυθύνηΑλουμίνιον, 15 Νοεμβρίου 2013Η διοίκηση της Αλουμίνιον, δεδομένου ότι πρόκειται για την τέταρτη χρονιά υλοποίησης της συγκεκριμένης εκδήλωσης, προχώρησε σε πιο στοχευμένες παρουσιάσεις συγκεκριμένων θεμάτων ΕΚΕ στα οποία εστιάζει η Αλουμίνιον και τα οποία απασχολούν τους κοινωνικούς εταίρους της. Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν στοιχεία σχετικά με την περιβαλλοντική επίδοση της εταιρείας το 2012, τη σταθεροποίηση που παρουσιάζουν τα αποτελέσματα ασφάλειας και την κατάταξη της εταιρείας που ξεπερνά τον μέσο όρο επίδοσης του συνόλου των εργοστασίων αλουμινίου παγκοσμίως και τις επενδύσεις που υλοποιούνται σε συνεργασία

46

O Όμιλος Μυτιληναίος θεωρεί ιδιαίτερα σημαντική πέραν της διοργάνωσης των Ανοιχτών Διαλόγων και τη συμμετοχή σε πρωτοβουλίες και πρότυπα ΕΚΕ που αποτελούν σημείο αναφοράς για τη βελτίωση και προώθηση της κοινωνικής και περιβαλλοντικής συνεισφοράς, όπως το Oικουμενικό Σύμφωνο του OΗΕ

με ερευνητικούς φορείς για την ανάπτυξη εφαρμογών αξιοποίησης των καταλοίπων βωξίτη. Εκτενώς συζητήθηκε το κοινωνικό αποτύπωμα της εταιρείας στην ευρύτερη περιοχή, η πολιτική προσλήψεων της Αλουμίνιον και η προσφορά εργασίας στην περιφέρεια Βοιωτίας, καθώς και η πορεία του προγράμματος βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας «Το Μέλλον», προκειμένου να γίνουν αντιληπτές από τους κοινωνικούς εταίρους της οι δύσκολες διεθνείς και εγχώριες συνθήκες που αντιμετωπίζει η εταιρεία και ευρύτερα ο ευρωπαϊκός κλάδος αλουμινίου. Αντίστοιχα, έντονο ήταν το ενδιαφέρον των συμμετεχόντων για διάδραση με την εταιρεία, καθώς διατυπώθηκαν περισσότερες από άλλη φορά ερωτήσεις, τοποθετήσεις και προτάσεις για από κοινού ανάληψη δράσεων. Oι περισσότερες προτάσεις έγιναν από τους εκπροσώπους των όμορων δήμων και της περιφέρειας, οι οποίοι πρότειναν τη συνεργασία της εταιρείας με την τοπική αυτοδιοίκηση για την επίτευξη των στόχων μείωσης εκπομπών ρύπων που έχουν τεθεί στους δήμους από την ΕΕ, για την κατάρτιση ενός στοχευμένου εκπαιδευτικού προγράμματος σπουδών, για την αναδάσωση περιοχής του Διστόμου που έχει αποτεφρωθεί μετά από πυρκαγιά, και για τη δημιουργία ενημερωτικής καμπάνιας επαγγελματικού προσανατολισμού των

νέων της περιοχής, προκειμένου να αυξηθούν οι δυνατότητες απορρόφησής τους στην τοπική επαγγελματική αγορά.

ΜΕΤΚΑ, 27 Νοεμβρίου 2013Φέτος η διοίκηση της ΜΕΤΚΑ προχώρησε σε ενδελεχείς θεματικές παρουσιάσεις, που περιέγραψαν με μεγαλύτερη λεπτομέρεια τον τρόπο που η εταιρεία λειτουργεί σε συγκεκριμένους τομείς, λαμβάνοντας υπόψη ότι το μεγαλύτερο μέρος των συμμετεχόντων έχει παρακολουθήσει και τις προηγούμενες ημερίδες. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα θέματα ασφάλειας, υγιεινής και περιβάλλοντος, που κάλυψαν και το μεγαλύτερο μέρος της ημερίδας και αποτέλεσαν και το επίκεντρο των θεμάτων του διαλόγου με τους συμμετέχοντες.Η διαβούλευση είχε και κάποιες πρωτοτυπίες, σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Στην ενότητα της υγιεινής και ασφάλειας έγινε απευθείας σύνδεση με το εργοτάξιο της εταιρείας στην Ιορδανία, όπου ο υπεύθυνος ασφαλείας του εργοταξίου ανέλυσε τα μέτρα ασφάλειας και υγιεινής που λαμβάνονται εκεί, ενώ απάντησε ζωντανά και σε ερωτήσεις του κοινού. Επιπλέον, παρουσιάστηκε αναλυτικά η πολιτική και η πρακτική της ΜΕΤΚΑ σε θέματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ παρουσιάστηκαν και οι συγκεκριμένοι στόχοι που έχουν τεθεί για το επόμενο διάστημα.

47

Παράλληλα, η εταιρεία ανταποκρινόμενη σε θέματα που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και ειδικότερα στις εκπομπές CO2, που είχαν τεθεί από τους κοινωνικούς εταίρους της σε προηγούμενο φόρουμ, παρουσίασε την πρωτοβουλία που έχει αναλάβει για την απόκτηση του πιστοποιητικού περιβαλλοντικής διαχείρισης ISO 14064, με στόχο την καταγραφή και τον περιορισμό των σχετικών εκπομπών από τις δραστηριότητές της και, κατ’ επέκταση, την περαιτέρω βελτίωση του περιβαλλοντικού της αποτυπώματος. Τέλος, από τις παρεμβάσεις και τοποθετήσεις των κοινωνικών εταίρων, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η τοποθέτηση από την ομάδα των υπεργολάβων της εταιρείας, που παρότρυνε τη ΜΕΤΚΑ να υιοθετήσει στις συμβάσεις με τους υπεργολάβους της ακόμα πιο αυστηρά κριτήρια που σχετίζονται με τις δεσμεύσεις των τελευταίων σε θέματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, προκειμένου να συμβάλει στην εκπαίδευση των μικρότερων τεχνικών εταιρειών, αλλά και να τους δώσει περαιτέρω κίνητρα να εφαρμόζουν τις βέλτιστες ευρωπαϊκές προδιαγραφές. Η τοποθέτηση αυτή δείχνει το ενδιαφέρον των συνεργατών/προμηθευτών της ΜΕΤΚΑ να ενημερώνονται από την εταιρεία για τις νέες τάσεις σε θέματα ΕΚΕ, αλλά κυρίως αποδεικνύει έμπρακτα ότι η πρωτοβουλία αυτή του Oμίλου Μυτιληναίος προάγει τον διάλογο

σε θέματα που βελτιώνουν την επιχειρηματική λειτουργία των επιχειρήσεων προς όφελος της κοινωνίας, του περιβάλλοντος και της οικονομίας.

Protergia, 5 Δεκεμβρίου 2013Oι επιμέρους παρουσιάσεις της Protergia, που διεξήγαγε τον Ανοιχτό Διάλογο για τρίτη χρονιά, είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αφού παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά εξειδικευμένα θέματα Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκε το εταιρικό κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα της εταιρείας. Με σημείο αναφοράς τις αξίες της για «Κοινωνικά υπεύθυνη ανάπτυξη» και «Αποδοχή από τον κοινωνικό περίγυρο», η Protergia συνεχίζει να μεριμνά για την αναβάθμιση και ενίσχυση του ρόλου της ως ενεργού κοινωνικού εταίρου σε επίπεδο τοπικών κοινωνιών, όπου αναπτύσσει επενδυτική δραστηριότητα. Στο πλαίσιο της καταγραφής του κοινωνικού αποτυπώματος της εταιρείας παρουσιάστηκαν τα κοινωφελή έργα για την ενίσχυση των τοπικών κοινοτήτων που υλοποίησε η εταιρεία το 2012, τα οφέλη από την ανάπτυξη έργων ΑΠΕ και τη συνεισφορά τους στην επίτευξη του εθνικού στόχου 20-20-20, καθώς και η στήριξη προς δήμους, τοπικούς φορείς και συλλόγους, επιστημονικούς φορείς και ΜΚO για την αναβάθμιση της πολιτισμικής ζωής της περιοχής,

την ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και την προώθηση δράσεων και προγραμμάτων κοινής ωφέλειας.Στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα της εταιρείας δόθηκε έμφαση στην επίδοση της Protergia στους τομείς της περιβαλλοντικής συμμόρφωσης, περιβαλλοντικής εκπαίδευσης εργαζομένων, συμβολής στην άμβλυνση της κλιματικής αλλαγής, υπεύθυνης κατανάλωσης ενέργειας, υπεύθυνης κατανάλωσης νερού, διαχείρισης διαρροών, διαχείρισης αποβλήτων και διαχείρισης βιοποικιλότητας, ενώ παρουσιάστηκαν και οι στόχοι που έχουν τεθεί για την τρέχουσα χρονιά.Παράλληλα, η διοίκηση της Protergia αναφέρθηκε στα αποτελέσματα του έργου της συνολικής χαρτογράφησης της ΕΚΕ, κατά το οποίο διερευνήθηκαν και καταγράφηκαν οι υφιστάμενες εταιρικές πολιτικές, οι συστηματικές δράσεις, οι τομείς δραστηριοποίησης της εταιρείας που υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, ενώ καθορίστηκαν και οι βασικοί τομείς ανάπτυξης, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό τους περιβάλλον.Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις εργασιακές πρακτικές που υιοθετεί η εταιρεία στο πλαίσιο του συστήματος διαχείρισης ποιότητας ISO 9001, που στοχεύουν στην προστασία και διαφύλαξη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στους χώρους εργασίας.

48

14«ΚΡΥΦΑ» ΑΥΤOΚΙΝΗΤΑΣΤΗ ΜΑΧΗ ΕΝΑΝΤΙOΝΤΗΣ ΝOΘΕΙΑΣ ΚΑΥΣΙΜΩΝ

Το «καμουφλαρισμένο» αυτοκίνητο επιστρατεύει το υπουργείο Ανάπτυξης στη μάχη κατά της νοθείας στα καύσιμα και της κλοπής στην αντλία, φαινόμενα που όπως καταγγέλλουν εκπρόσωποι του κλάδου εμπορίας πετρελαιοειδών έχουν πάρει εκρηκτικές διαστάσεις.

Καύσιμα

49

Ένα ειδικά μετασκευασμένο αυτοκινούμενο όχημα, χωρίς διακριτικά της υπηρεσίας και με συμβατικές πινακίδες κυκλοφορίας, θα εμφανίζεται στα πρατήρια χωρίς προηγούμενη γνωστοποίηση για να γεμίσει το ρεζερβουάρ και να διαπιστώσει επιτόπου εάν υπάρχει παραβατικότητα.

Με την τελευταία λέξη της τεχνολογίαςΤο όχημα θα διαθέτει ειδική μετρική διάταξη προσδιορισμού του όγκου του παραλαμβανόμενου από την αντλία καυσίμου, η οποία περιλαμβάνει δεξαμενή συλλογής καυσίμου, υποσύστημα ζύγισης, διάταξη προσδιορισμού πυκνότητας, υποσυστήματα αναγωγής σφαλμάτων λόγω θερμοκρασίας και λόγω ευθυγράμμισης, σύστημα γεωγραφικού προσδιορισμού της θέσης (GPS) με πιστοποιημένη αναφορά στον εθνικό χρόνο, καθώς και σύστημα μετάγγισης του παραληφθέντος καυσίμου. Το σύστημα είναι εξοπλισμένο έτσι ώστε να μπορεί να μεταδίδει αυτόματα τα αποτελέσματα σε κεντρικό φορέα υποδοχής, αποτυπώνοντας παράλληλα το γεωγραφικό σημείο του ελέγχου και τον χρόνο εκτέλεσής του. Η οδήγηση του οχήματος καθώς και η διενέργεια των ελέγχων, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Ανάπτυξης, γίνεται

από υπαλλήλους της Διεύθυνσης Μετρολογίας της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου, που έχουν εκπαιδευτεί κατάλληλα και η επάρκειά τους βεβαιώνεται από τη Διεύθυνση Μετρολογίας. Μετά τον έλεγχο, οι ελεγκτές συντάσσουν έκθεση, η οποία υποβάλλεται στη Διεύθυνση Μετρολογίας μαζί με την εκτύπωση των αποτελεσμάτων της μέτρησης και την απόδειξη λιανικής πώλησης πρατηρίου.

Θετική η αγοράΘετικό χαρακτηρίζουν παράγοντες της αγοράς το μέτρο, επισημαίνοντας ότι ο φόβος που θα προκαλέσει θα υποχρεώσει πολλούς παραβάτες να συμμορφωθούν. Εκτιμούν ότι κατά μέσο όρο το «κρυφό» αυτοκίνητο θα πραγματοποιεί περί τις 8 με 10 επισκέψεις την ημέρα σε πρατήρια, θέτουν ωστόσο ερωτήματα σε σχέση με τα αποτελέσματα, αφού δεν θα είναι πιστοποιημένο να επιβάλει επιτόπου κυρώσεις. Το σύστημα της παραπομπής των αποτελεσμάτων των ελέγχων σε κεντρικό φορέα εφαρμόζεται από τα ΚΕΔΑΚ, με τα γνωστά αποτελέσματα της καθυστέρησης επιβολής προστίμων και της περιορισμένης εισπραξιμότητάς τους, τονίζουν στελέχη του Συνδέσμου Εταιρειών Εμπορίας Πετρελαιοειδών.

Καλπάζει η παραβατικότηταΣύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, περίπου τρία στα δέκα λίτρα βενζίνης (ποσοστό 30%) στην Αττική περνούν μέσα από «πειραγμένες» αντλίες. Ο καταναλωτής που προμηθεύεται από πρατήριο που έχει παρέμβει στην αντλία, επιβαρύνεται με ένα ποσό της τάξης των 6-12 λεπτών το λίτρο. Οι παρεμβάσεις στη λειτουργία των αντλιών γίνονται είτε με την τοποθέτηση μικροτσίπ (σε μέγεθος φακής) είτε στο λογισμικό. Σε ό,τι αφορά τη νοθεία, η πλέον δημοφιλής μέθοδος είναι η πρόσμειξη βενζίνης με αιθανόλη, όπως και με άλλες ουσίες, όπως τολουόλη ή «τούλα» όπως αποκαλείται στην πιάτσα, διαλύτες και χρησιμοποιημένα ορυκτέλαια. Άλλη μέθοδος είναι η τεχνητή αύξηση της θερμοκρασίας των καυσίμων έτσι ώστε να αυξάνεται ο όγκος τους, ενώ προσφάτως κυκλοφορεί στην αγορά ειδική ταμπλέτα, η οποία επίσης προκαλεί αύξηση του όγκου.

50

15ABB: ΦΑΣΜΑΤOΓΡΑΦOΙΓΙΑ ΔΙΑΣΤΗΜΙΚΕΣΕΦΑΡΜOΓΕΣ

Λέγεται ότι στο διάστημα κανείς δεν μπορεί να σε ακούσει να ουρλιάζεις, γεγονός που θα μπορούσε να είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους οι διαστημικές υπηρεσίες εγκαθιστούν αξιόπιστο εξοπλισμό με όργανα της ΑΒΒ για τους δορυφόρους τους.

Τεχνολογία

51Τα όργανα αυτά πρέπει να είναι αρκετά ανθεκτικά ώστε να αντέξουν κλυδωνισμούς, κραδασμούς και ακραίες μεταβολές θερμοκρασίας επί σειρά ετών χωρίς απώλειες απόδοσης ή ανάγκη επισκευής. Τέτοια χαρακτηριστικά είναι επίσης αναγκαία για τα όργανα που χρησιμοποιούνται σε σκληρά βιομηχανικά περιβάλλοντα στη Γη, όπου πολυέξοδες βλάβες μπορούν να είναι εξίσου δύσκολο να επιλυθούν, όπως εκείνες στο διάστημα.

Εξελιγμένη τεχνογνωσίαΟ Τομέας Προϊόντων Μέτρησης της ΑΒΒ υπερηφανεύεται για την ανάπτυξη των οργάνων και των αναλυτών που κάνουν την επίλυση δύσκολων εφαρμογών μέτρησης μια εύκολη διαδικασία για τους πελάτες. Σε αυτό το άρθρο θα ανακαλύψουμε πώς ο σχεδιασμός των οργάνων από τα Προϊόντα Μέτρησης της ΑΒΒ για χρήση σε διαστημικές εφαρμογές, ωφέλησε επίσης τις βιομηχανικές διαδικασίες εδώ στη Γη. Στην ΑΒΒ, η συνέργεια μεταξύ των οργάνων και αναλυτών επέτρεψε τη μεταφορά τεχνολογίας προς τις δύο κατευθύνσεις. Εκτός από την ενισχυμένη αντοχή, την αξιοπιστία και την απόδοση που χαρακτηρίζουν τα όργανα που προκύπτουν, είναι επίσης συνήθως μικρότερα και ελαφρύτερα σε σύγκριση με τα προγενέστερα.Αυτό συμβαίνει επειδή, όταν πρόκειται για το διάστημα, το μέγεθος μετράει. Μπορεί να υπάρχει αρκετός χώρος εκεί έξω αλλά η θέση ενός αντικειμένου σε τροχιά απαιτεί τεράστιο ποσό δαπανηρής ενέργειας εκτόξευσης, γεγονός που καθιστά τη μείωση του μεγέθους πολύτιμη. Ο εφοδιασμός των διαστημικών υπηρεσιών έχει ως εκ τούτου ενθαρρύνει τον τομέα Μέτρησης Προϊόντων της ΑΒΒ να μειώσει ακόμη περισσότερο το μέγεθος και τη μάζα των οργάνων και αυτό έχει επίσης ωφελήσει τον βιομηχανικό τομέα. Για

παράδειγμα, πριν από μερικά χρόνια η ABB συνδύασε τη ζήτηση για έναν νέο (επίγειο) βιομηχανικό αναλυτή με εκείνη της Υπηρεσίας Διαστήματος του Καναδά για ένα (εξωγήινο) Miniature Interferometer (MINT), προοριζόμενο για χρήση πάνω σε μια τροχιά Άρη-Σελήνης. Ο αναλυτής δεν έχει ακόμη λειτουργήσει σε αυτό το εξωγήινο περιβάλλον αλλά ο Τομέας Προϊόντων Μέτρησης της ABB έχει πουλήσει πάνω από 1.500 μονάδες για επίγεια χρήση. Ο νέος σχεδιασμός χαρακτηρίζεται από περίπου το μισό μέγεθος του προκατόχου του, έχοντας παράλληλα καλύτερη απόδοση και μικρότερες απαιτήσεις συντήρησης. Περιλαμβάνει, για παράδειγμα, ένα solid-state laser σχεδιασμένο να λειτουργεί στο διάστημα χωρίς συντήρηση για περισσότερο από 20 χρόνια. Η προγενέστερη συσκευή χρειαζόταν συντήρηση κάθε τρία χρόνια.

Αυτονομία & αξιοπιστίαΤα διαστημικά συστήματα είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά για να αντιμετωπίσουν τους κραδασμούς, το κενό, την ακτινοβολία και τις θερμικές ανταλλαγές (στο διάστημα δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί γράσο για τη μηχανική λίπανση, και στην απουσία αέρα τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα μπορούν να θερμανθούν δραματικά, με αποτέλεσμα τη γρήγορη «γήρανσή» τους). Για να ανταποκριθούν σε αυτές τις προκλήσεις, και την απαίτηση για λειτουργία χωρίς ανάγκη συντήρησης, οι συσκευές έχουν σχεδιαστεί ώστε να είναι πιο αξιόπιστες από τις προηγούμενες. Για να αποκτήσουν ακόμη μεγαλύτερη αξιοπιστία, η αυτονομία έχει επίσης ληφθεί υπόψη στον σχεδιασμό. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη και σε περίπτωση σφάλματος η συσκευή μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα, όντας εκτεθειμένη σε μικρομετεωρίτες, υπεριώδη ακτινοβολία, απειροελάχιστο οξυγόνο,

ατμοσφαιρική τριβή, καθώς και μια σειρά από άλλες εξουθενωτικές συνθήκες, περισσότερο επιβλαβείς από ό,τι αυτές που συναντάμε στη Γη, ακόμα και σε σκληρά βιομηχανικά περιβάλλοντα.

Το παράδειγμα του SCISATΑπόδειξη για την επιτυχία των αρχών που διέπουν τον σχεδιασμό των ιδιαίτερα ανθεκτικών οργάνων μέτρησης της ΑΒΒ ήταν η πρόσφατη 10η επέτειος του φασματογράφου υψηλής ανάλυσης της ΑΒΒ (ACE-FTS). Το όργανο αυτό εγκαταστάθηκε στον δορυφόρο SCISAT του CSA και το 2003 ξεκίνησε για μια αποστολή δύο ετών. Μια δεκαετία αργότερα, ο δορυφόρος και ο φασματογράφος του είναι ακόμα σε λειτουργία. Έτσι, συνεχίζεται η συλλογή δεδομένων, βοηθώντας τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα την ατμόσφαιρα της Γης και τα ποσοστά της καταστροφής του όζοντος και της κλιματικής αλλαγής. Χάρη στο στιβαρό όργανο μέτρησης που διαθέτει, το πρόγραμμα SCISAT έχει εντοπίσει χημικές ουσίες στην ατμόσφαιρα που προηγουμένως δεν είχαν ποτέ εντοπιστεί από το διάστημα.

Με το βλέμμα στη ΓηΟι σχεδιαστικές προσαρμογές, που έχουν γίνει από τον Τομέα Προϊόντων Μέτρησης της ΑΒΒ για όργανα που χρησιμοποιούνται στο διάστημα, υπερβαίνουν εκείνες που είναι απαραίτητες για τις επίγειες εφαρμογές, αλλά από την κατανόηση των λειτουργικών απαιτήσεων στο διάστημα η ABB μπορεί να δώσει λύσεις σε μερικές από τις πιο δύσκολες επίγειες βιομηχανικές προκλήσεις και να κάνει τις μετρήσεις ένα εύκολο θέμα για τους πελάτες. Εκτός από το διάστημα, οι φασματογράφοι ΑΒΒ βρίσκουν εφαρμογή στη φαρμακευτική και πετροχημική βιομηχανία, καθώς και στη βιομηχανία τροφίμων και ποτών.

52

16ΣΧΕΔΙO ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ& ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣΠΕΤΡΕΛΑΪΚΩΝ ΔΙΑΡΡOΩΝΣύμφωνα με την αμερικανή υπηρεσία προστασίας περιβάλλοντος, κάθε χρόνο καταγράφονται 1.800 με 2.400 διαρροές πετρελαίου σε όλον τον κόσμο, που προκαλούνται από πληθώρα αιτιών, όπως οι διαρροές των αποθηκών. Αυτά τα μεγέθη ισοδυναμούν με την επιβάρυνση του περιβάλλοντος με εκατομμύρια τόνους πετρελαίου ετησίως.

Περιβάλλον

Η συχνότητα των διαρροών παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση, καθώς τη δεκαετία του 1980 καταγράφηκαν 2.900 διαρροές πετρελαίου και άλλων τοξικών στοιχείων, ενώ τη δεκαετία του 1990 4.400 βαρέλια διέρρευσαν στη θάλασσα προκαλώντας ανυπολόγιστη περιβαλλοντική καταστροφή. Στις ΗΠΑ μόνο, τους πέντε πρώτους μήνες του 2013 καταγράφηκαν τρεις μεγάλες πετρελαϊκές διαρροές.Το πιο πρόσφατο περιστατικό έλαβε χώρα τον Οκτώβριο στη Βόρεια Ντακότα, όπου ένας αγωγός μεταφοράς πετρελαίου έσπασε επιτρέποντας σε 20.000 βαρέλια να χυθούν σε εύφορες πεδιάδες. Το εν λόγω συμβάν ήταν ένα από τα σημαντικότερα που συνέβησαν στην αμερικανική ήπειρο εδώ και πολλά χρόνια, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης.Καθώς αυξάνονται συνεχώς οι ενεργειακές ανάγκες, αναλογικά θα αυξηθεί και η παραγωγή του πετρελαίου παγκοσμίως. Με πλούσια αποθέματα σε όλη την περιοχή, η Λατινική Αμερική διατηρεί το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων σε πετρέλαιο. Η ευρύτερη περιοχή αναμένεται να προσθέσει 7,5 δισεκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, διπλασιάζοντας έτσι την τρέχουσα παραγωγή μέχρι το 2025.

Παρ’ όλη την προετοιμασία όμως και τις ασφαλιστικές δικλείδες, ατυχήματα συμβαίνουν. Οι κατασκευές παρουσιάζουν σφάλματα, τα οποία προκαλούν διαρροές μεγάλης ή μικρής έκτασης. Στη Βενεζουέλα μόνο, παρατηρήθηκαν περίπου 4.000 διαρροές σε θαλάσσιες και παράκτιες περιοχές, καθώς και υπογείως, για το 2011, δηλαδή μια αύξηση 69% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά.Σαν απάντηση στα συνεχή περιστατικά πετρελαϊκών διαρροών, μια εταιρεία ερευνών, η Vepica Environmental Consulting, κατήρτισε έναν οδικό χάρτη έξι σημείων για την ταχύτερη αντιμετώπιση και διαχείριση μιας διαρροής πετρελαίου, και με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό κόστος.

Βήμα 1: Προκαταρκτικές εκτιμήσειςΑυτό είναι το σημείο έναρξης. Είναι το στάδιο της διαδικασίας κατά το οποίο αποκαλύπτονται όλα τα δεδομένα της κατασκευής, με σκοπό να προβλεφθούν ελλείψεις και τυχόν επικίνδυνα κενά. Ουσιαστικά περιλαμβάνει την ιστορία και το παρασκήνιο, τη γεωλογία καθώς και την εναέρια απεικόνιση της πετρελαϊκής κατασκευής. Επίσης, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη η εθνική και παγκόσμια νομοθεσία.

53

54

Βήμα 2: Προδιαγραφές του έργουΑυτό το δεύτερο βήμα, το οποίο συχνά αναφέρεται ως περιβαλλοντική εκτίμηση του έργου, περιλαμβάνει συνεντεύξεις με μετόχους, ιδιοκτήτες γης, κατοίκους και αντιπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης. Τα πορίσματα αυτού του σταδίου συμπληρώνουν και, πολλές φορές, πιστοποιούν τα στοιχεία του πρώτου βήματος.Κατόπιν, η έρευνα προχωρά στο δεύτερο μέρος της περιβαλλοντικής εκτίμησης του έργου, στο οποίο τις περισσότερες φορές ανήκει η δειγματοληψία υπόγειων μεταδοτικών ενώσεων. Δηλαδή ανιχνεύεται η ύπαρξη κάτω από τη γη νερού με επικίνδυνα συστατικά. Σε περίπτωση που τα δείγματα φανούν θετικά στην ύπαρξη τέτοιων στοιχείων, τότε οι περιοχές των έργων απομονώνονται μέχρι να γίνει μεγαλύτερη διερεύνηση. Στη συνέχεια, θα αξιολογηθούν τα δείγματα αλλά και η τοποθεσία τους, με σκοπό να προβλεφθεί η έκταση καθώς και η ροή τους υπογείως.

Βήμα 3: Στρατηγική αποκατάστασηςΣε αυτό το στάδιο η αρμόδια ομάδα για την αποκατάσταση εκτιμά τις τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαχείριση της διαρροής, λαμβάνοντας υπόψη τρεις

παράγοντες: την έκταση της περιοχής που μολύνθηκε, την πρόσβαση στο έργο και το πώς η γη όπου έγινε η διαρροή χρησιμοποιείται. Ο τρίτος παράγοντας είναι ο σπουδαιότερος γιατί θα καθορίσει την τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται συνήθως σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η άντληση και η αφαίρεση υπόγειων αποθηκευμένων ποσοτήτων.

Βήμα 4: Εφαρμόζοντας την αποκατάστασηΌπως προαναφέραμε, η άντληση και η αφαίρεση των ποσοτήτων που έχουν διαρρεύσει είναι οι συνηθέστερες μέθοδοι αντιμετώπισης των διαρροών. Αποτελούν ανέξοδες λύσεις και μπορούν να συνδυαστούν με τη χρήση οργανικών στοιχείων για την επιτάχυνση των διαδικασιών αντιμετώπισης των διαρροών.Ένα παράδειγμα εφαρμογής των ανωτέρω τεχνικών έγινε στη Βενεζουέλα, όπου προκειμένου να επεκταθεί μια δεύτερη γραμμή του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου οι τεχνικοί ανακάλυψαν ότι στο έδαφος πάνω από το επίπεδο όπου θα γινόντουσαν οι εργασίες διάφοροι σταθμοί φυσικού αερίου είχαν απελευθερώσει βενζίνη και άλλα κατάλοιπα στη γη. Οι ομάδες

Παρά την αυστηρή παρακολούθηση και τις προηγμένες μεθόδους εξόρυξης, ο εξοπλισμός αποτυγχάνει, οι πηγές παρουσιάζουν διαρροές, οι αγωγοί σπάνε και παρουσιάζονται πετρελαιοκηλίδες

55

Αυτό το σχέδιο έξι βημάτων έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα αποτελεσματικό για την αποκατάσταση των χώρων για επαναχρησιμοποίηση. Παρ’όλα αυτά, η καλύτερη στρατηγική αποκατάστασης βασίζεται πάντα στην πρόληψη

εφάρμοσαν τις παραπάνω τεχνολογίες με αποτέλεσμα να εξαφανίσουν τα κατάλοιπα και να αποφύγουν, εντέλει, πιθανές εκρήξεις.

Βήμα 5: Συντήρηση του συστήματοςΤο πιο δαπανηρό και χρονοβόρο στάδιο της διαδικασίας αντιμετώπισης και διαχείρισης διαρροών δεν είναι άλλο από το συγκεκριμένο μέρος, όπου πρέπει να γίνει συντήρηση των τεχνολογιών που έχουν εφαρμοστεί παράλληλα με στενή παρακολούθηση των διαδικασιών. Κρίνεται ιδιαίτερα σημαντικό να ελέγχεται η σύσταση του εδάφους ούτως ώστε τυχόν ανωμαλίες ή διαφοροποιήσεις της ποιότητας και της θερμοκρασίας να αντιμετωπιστούν εγκαίρως και να μη θέσουν σε κίνδυνο την πορεία υλοποίησης της αποκατάστασης.

Βήμα 6: Ανάπλαση του συστήματοςΑφού ολοκληρωθούν τα στάδια 1 έως 5, οι διαχειριστές του συστήματος-έργου πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα συμπεράσματα από την έρευνα των τεχνικών και να προχωρήσουν σε ανασχεδιασμό με σκοπό την επαναλειτουργία του έργου. Προφανώς οποιοδήποτε εγχείρημα επαναχρησιμοποίησης του έργου δεν μπορεί να τεθεί σε εφαρμογή

εάν πρώτα δεν επιλυθούν ζητήματα περιβαλλοντικής ή νομικής φύσης.Δεν είναι λίγες περιπτώσεις που η τοπική αυτοδιοίκηση ή ακόμη και η κυβέρνηση αποφάσισε ορισμένα προβληματικά έργα να λήξουν τη λειτουργία τους ή να χρησιμοποιηθούν για άλλους σκοπούς.Η διεθνής εμπειρία έχει αποδείξει ότι ο οδικός χάρτης των έξι σταδίων μπορεί να συμβάλει στον περιορισμό και την αντιμετώπιση μιας διαρροής. Βέβαια, η πρόληψη είναι προτιμότερη της θεραπείας, και γι’ αυτό ευχής έργο είναι όλες οι κατασκευές να γίνονται με υψηλή περιβαλλοντική συνείδηση, αλλά και προγραμματισμό για την πρόληψη πιθανών ατυχημάτων. Σε περίπτωση όμως που θα συμβεί το ατύχημα, αν ακολουθηθούν τα έξι στάδια που αναφέραμε, υπάρχει η σοβαρή πιθανότητα η διαρροή να αντιμετωπιστεί έγκαιρα και χωρίς σοβαρές επιπτώσεις για το περιβάλλον και την ανθρώπινη ζωή.

56

17ΕΞΥΠΝΑ ΠΡOΪOΝΤΑΜΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤΙΚΗΣΥΝΕΙΔΗΣΗΈνας πυρετός περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης σαρώνει την αγορά καταναλωτικών προϊόντων, με νέες δημιουργίες που υπόσχονται εξοικονόμηση χρημάτων και μειωμένες εκπομπές ρύπων. Σε καθημερινή βάση εταιρείες εμπλουτίζουν τις σειρές των προϊόντων τους με γκατζετάκια αυτού του είδους, καθώς οι επιχειρήσεις, μεγάλες ή μικρές, προσπαθούν να ενσωματώσουν στην πολιτική τους έναν πιο πράσινο τρόπο σκέψης.Ακολουθεί λοιπόν ένας κατάλογος από τα καλύτερα και πιο καινοτόμα προϊόντα περιβαλλοντικού προσανατολισμού μαζί με τους συνδέσμους (link) για να μάθετε περισσότερα ή ακόμη και να τα αγοράσετε.

Πράσινη τεχνολογία

Χαρτοφύλακες-ηλιακοί φορτιστέςΜια καινούργια ιδέα που έχει αρχίσει να κυκλοφορεί, αλλά χρειάζεται λίγη ακόμη δουλειά ως προς την εμφάνιση και το αισθητικό αποτέλεσμα, είναι οι χαρτοφύλακες με μια επιφάνεια καλυμμένη από φωτοβολταϊκό πάνελ, το οποίο συγκεντρώνει την ηλιακή ακτινοβολία και μπορεί να φορτίσει ένα ολόκληρο γραφείο! Η τιμή του είναι απαγορευτική, αλλά μπορεί να αποτελέσει έμπνευση και για άλλες δημιουργίες.http://www.voltaicsystems.com/generator.shtml

57

Oικολογικός καταστροφέας εγγράφωνΠολλές εταιρείες ή οργανισμοί δεν επιθυμούν να δουν το φως της δημοσιότητας κάποια έγγραφα με σημαντικές πληροφορίες. Γι’ αυτό και χρησιμοποιούν καταστροφείς εγγράφων, δηλαδή μηχανήματα που λειτουργούν με ηλεκτρικό ρεύμα και καταστρέφουν χαρτιά. Αντί να ξοδεύετε όμως ηλεκτρικό, μπορείτε να επιλέξετε φορητούς καταστροφείς εγγράφων που λειτουργούν χειροκίνητα. Είναι λίγο πιο κοπιαστικό από το να βάζεις απλώς ένα χαρτί σε μια υποδοχή και αυτό να καταστρέφεται, αλλά σε βάθος χρόνου θα εξοικονομήσετε χρήματα.http://www.uncommongoods.com/product/hand-powered-paper-shredder

Πρίζες εξοικονόμησης ενέργειαςOι Αμερικανοί ονομάζουν «electricity vampire» το ρεύμα που ξοδεύει μια ηλεκτρική συσκευή όταν είναι κλειστή ή βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής. Μπορεί να μην το αντιλαμβανόμαστε αλλά ξοδεύουμε ρεύμα ακόμα και όταν κλείσουμε μια συσκευή και δεν τη βγάλουμε από την πρίζα. Με αυτόν τον αντάπτορα που σας προτείνουμε δεν θα χρειάζεται να ανησυχείτε μήπως αφήσετε συνδεδεμένο το κινητό στον φορτιστή όλη τη νύχτα.http://www.amazon.com/iGo-PM00012-0001-Green-Power-Protectors/dp/B0039KFS2S

Dryer BallsΈνα απλοϊκό αλλά αποτελεσματικό πρότζεκτ που επιτέλους γνωρίζει μεγαλύτερη απήχηση. Oυσιαστικά τα Dryer Balls είναι λαστιχένια μπαλάκια των οποίων η επιφάνεια καλύπτεται από εξογκώματα, σαν καρφιά. Αν τοποθετηθούν στο πλυντήριο μαζί με τα ρούχα, θα τα ξεχωρίσουν και θα συμβάλουν στο καλύτερο στέγνωμά τους. Επίσης κάνουν τα ρούχα να δείχνουν πιο φουσκωτά. Το πλεονέκτημα είναι ότι μακροπρόθεσμα σας βοηθούν να εξοικονομείτε χρήματα, αλλά το μειονέκτημα είναι ότι κάποιες φορές κάνουν θόρυβο μέσα στο πλυντήριο.http://www.amazon.com/Ontel-Dryer-Balls/dp/B004W7GNB2

Τηλεόραση… πράσινης τεχνολογίαςΗ τηλεόραση αποτελεί μια από τις βασικότερες ηλεκτρονικές συσκευές ενός νοικοκυριού. Oπότε, μπορείτε να φανταστείτε την εξοικονόμηση που μπορεί να επιτευχθεί αν για τη λειτουργία μιας τηλεόρασης εφαρμοστούν τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας. Μεγάλα ονόματα του χώρου κυκλοφορούν στις αγορές τηλεοράσεις με περιβαλλοντική κατεύθυνση, αρκεί να διαθέτουν πιστοποίηση «Energy Star».http://www.samsung.com/us/article/energy-star

58

Εφαρμογή για πράσινες εταιρείεςΚαθώς οι εταιρείες προσπαθούν να επεκταθούν περισσότερο στην αγορά και να κερδίσουν μεγαλύτερη πελατεία, πολλές φορές μεταμφιέζονται σε πράσινες εταιρείες με σκοπό να κεντρίσουν την προσοχή των οικολογικά σκεπτόμενων. Για να ξεσκεπάσετε λοιπόν όλες εκείνες τις εταιρείες που δεν έχουν περιβαλλοντική συνείδηση, κατεβάστε στο iPhone σας την εφαρμογή Eco Labels από την εταιρεία Consumer Reports, στην οποία βρίσκονται σε λίστα όλα τα πράσινα brands. https://itunes.apple.com/us/app/eco-labels/id474002458

Λαμπτήρες LEDO φωτισμός τεχνολογίας LED θεωρείται η τελευταία λέξη της τεχνολογίας φωτισμού αιχμής. Σε μια εποχή που η οικολογική συνείδηση και η εξοικονόμηση χρημάτων και ενέργειας έχει ξεκινήσει να γίνεται πράξη με αλματώδη βήματα, τα προϊόντα τεχνολογίας LED όχι μόνο αποτελούν την οικολογικότερη εναλλακτική λύση στις παραδοσιακές πηγές φωτός αλλά θεωρούνται και το μέλλον του φωτισμού διατηρώντας άριστα επίπεδα ενεργειακής απόδοσης και υψηλά περιβαλλοντικά οφέλη. Στο κατάστημα ledguru.gr μπορείτε να βρείτε λάμπες LED από 3,50 ευρώ.http://www.ledguru.gr/index.php/?___store=greek&___from_store=default&gclid=COehmon4trsCFabLtAod_CkAZA

Ηλιακά ηχείαΤα φωτοβολταϊκά πάνελ δεν έχουν χρησιμοποιηθεί μόνο σε μεγάλες επιφάνειες για παραγωγή και αποθήκευση ενέργειας, αλλά και για να κάνουν προϊόντα της καθημερινότητας πιο ενεργειακά αυτόνομα. Ένας σχεδιαστής λοιπόν, ο Eton Rukus, έχει κυκλοφορήσει μέσω του διαδικτύου μια σειρά ηχείων στα οποία έχει προσθέσει μια επιφάνεια από φωτοβολταϊκό πάνελ, το οποίο με τη σειρά του δεσμεύει την ηλιακή ακτινοβολία και τη μετατρέπει σε ηλεκτρική ενέργεια για την αυτονομία του ηχείου.http://www.etoncorp.com/en/productdisplay/rukus-solar-1

59

18YELLOW PAGES

01. ΦOΡΕΙΣ02. ΦΥΣΙΚOΑΕΡΙO03. ΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΣΗλεκτρολογικόΥλικό04. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑιoλικήΕνέργεια05. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΗλιακήΕνέργεια06. ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣΠΗΓΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΥδρoηλεκτρισμός07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ08. ΒΙOΜΑΖΑ09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ10. ΥΓΡΑΕΡΙO11. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΔιύλιση12. ΠΕΤΡΕΛΑΙOΕμπορία13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑΚΑΥΣΙΜΑ14. ΣΤΕΡΕΑΚΑΥΣΙΜΑΕισαγωγές-Εμπορία15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ/ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣ16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣΕΤΑΙΡEΙΕΣ17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝ

60

01. ΦOΡΕΙΣΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥ(ΔΕΗ)Διεύθυνση: Χαλκοκονδύλη 30 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5230301 / 210 5234301 Fax: 210 5237727 Website: www.dei.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΘΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣ ΦΥΣΙΚOΥΑΕΡΙOΥ(ΔΕΣΦΑ)Διεύθυνση: Λ. Μεσογείων 357-359, Χαλάνδρι 152 31, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6793500 Fax: 210 6749504 E-mail : prdesfa@desfa.gr Website: www.desfa.gr

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣΕΛΛΗΝΙΚOΥΣΥΣΤΗΜΑΤOΣΜΕΤΑΦOΡΑΣΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΑ.Ε.(ΔΕΣΜΗΕ)Διεύθυνση: Κάστορος 72 185 45 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 9466789, Fax: 210 9483221 E-mail: contact@desmie.gr Website: www.desmie.gr

ΔΙΕΘΝΗΣOΡΓΑΝΙΣΜOΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣIEA INTERNATIONALENERGYAGENCYΔιεύθυνση: 9 rue de la Fédération 75015 Paris, FRANCE Tel: +33 1 40 57 65 00/01 Fax: +33 1 40 57 65 59 E-mail: info@iea.org Website: www.iea.org

ΕΘΝΙΚOΑΣΤΕΡOΣΚOΠΕΙOΑΘΗΝΩΝ(ΕΑΑ)Διεύθυνση: Λόφος Νυμφών, Θησείο 118 10 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3490104 Fax: 210 3490120 Ε-mail: secretary@admin.noa.gr Website: www.noa.gr

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΣΤΗΜOΝΙΚΗΕΝΩΣΗΑΙOΛΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 3636791 e-mail: eletaen@eletaen.gr Website: www.eletaen.gr/

ΕΛΛΗΝΙΚΗΕΠΙΤΡOΠΗΑΤOΜΙΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΕΑΕ)Διεύθυνση: Νεαπόλεως, Τ.Θ. 60092 15310 Αγ. Παρασκευή Τηλέφωνα: 210 6506803 Fax: 210 6506762 Website: www.eeae.gr

ΕΛΛΗΝΙΚHΕΤΑΙΡΕΙΑΒΙOΜΑΖΑΣ(ΕΛΛΕΒΙOΜ)Διεύθυνση: Λεωφ. Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 e-mail: info@hellabiom.gr Website: www. hellabiom.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΙΝΣΤΙΤOΥΤOΧΑΛΚOΥ(Ε.Ι.Α.Χ.)Διεύθυνση: Πειραιώς 252 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 6861590-1 Fax: 210 6861589

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΗΛΕΚΤΡOΠΑΡΑΓΩΓΩΝαπόΑΠΕΔιεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 - 6968418, Fax: 210 - 6968031 e-mail: info@hellasres.gr Website: www. hellasres.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝBIOKAYΣΙΜΩΝ(ΕΣΠΑΒ)Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241687 e-mail: info@espav.gr

ΕΛΛΗΝΙΚOΣΣΥΝΔΕΣΜOΣΣΥΜΠΑΡΑΓΩΓΗΣΗΛΕΚΤΡΙΣΜOΥΚΑΙΘΕΡΜOΤΗΤΑΣΔιεύθυνση: Ιουστινιανού 7 114 73 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8219118 Fax: 210 8821917 E-mail: hachp@hachp.gr Website: www.hachp.gr

ΕΝΩΣΗΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝΗΛΙΑΚΗΣΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΕΒΗΕ)Διεύθυνση: Αχαρνών 315 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2112591 Fax: 210 2112592 E-mail: info@ebhe.gr Website: www.ebhe.gr

ΕΝΩΣΗΕΛΛΗΝΙΚΩΝΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΘΕΡΜΑΝΣΗΣΚΑΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Τατοίου 100 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 36.31.207, Fax: 210 33.88.523 E-mail: info@uhhe.gr Website: http://www.uhhe.gr

ΕΠΙΤΡOΠΗΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜOΥΔιεύθυνση: Κότσικα 1Α & Πατησίων 104 34 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8846294,210 8809203-202 Fax: 210 8809132

ΙΔΡΥΜΑOΙΚOΝOΜΙΚΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΚΩΝΕΡΕΥΝΩΝ(ΙOΒΕ) Διεύθυνση: Τσάμη Καρατάση 11 117 42 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9211200- 211 Fax : 210 9228130 , 210 9233977 E-mail: info@iobe.gr Website: www.iobe.gr

ΙΝΣΤΙΤOΥΤOΕΝΕΡΓΕΙΑΣΚΑΙΝOΤΙOΑΝΑΤOΛΙΚΗΣΕΥΡΩΠΗΣ(ΙΕΝΕ)Διεύθυνση: Αλεξάνδρου Σούτσου 3 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3628457, 210 3640278 Fax: 210-3646144 E-mail: secretariat@iene.gr Website: www.iene.gr

ΚΕΝΤΡOΑΝΑΝΕΩΣΙΜΩΝΠΗΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣ(ΚΑΠΕ)Διεύθυνση: 19ο χλμ Λεωφ. Μαραθώνος 190 09 Πικέρμι Αττικής Τηλέφωνα: 210 6603300 Fax: 210 6603301-302 Ε-mail: cres@cres.gr Website: www.cres.gr/

OΜOΣΠOΝΔΙΑΒΕΝΖΙΝOΠΩΛΩΝΕΛΛΑΔΑΣΔιεύθυνση: Λόντου 8 106 81 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3820870, Fax: 210.3301977 E-mail: info@obe.gr Website: www.obe.gr

ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΑΡΧΗΕΝΕΡΓΕΙΑΣΔιεύθυνση: Πειραιώς 132 118 54, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3727400 Fax: 210 3255460 E-mail: info@rae.gr Website: www.rae.gr

ΣΥΜΒOΥΛΙOΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣΑΞΙOΠOΙΗΣΗΣΑΠOΒΛΗΤΩΝΕΛΛΑΔΑΣ-ΣΥΝΕΡΓΕΙΑΔιεύθυνση: ΑΙΤ, 19ο χλμ Λεωφ. Μαρκοπούλου 190 02 Παιανία Τηλέφωνα: 210 6682711 E-mail: synergia@synergia.com.gr Website: www.wtert.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΩΝ(ΣΕΦ)Διεύθ.: Λεωφ. Βουλιαγμένης 224 & Αγ. Δημητρίου 173 43 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9577470 Fax: 210 9707440 Ε-mail: info@helapco.gr Website: www.helapco.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΤΑΙΡΕΙΩΝΕΜΠOΡΙΑΣΠΕΤΡΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΕΛΛΑΔOΣΔιεύθυνση: Ίωνος Δραγούμη 46 115 28 Ιλίσια-Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7291.050-051, Fax: 210 7245.172 E-mail: Info@seepe.gr Website: www.seepe.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝΚΑΙΒΙOΜΗΧΑΝΙΩΝ(ΣΕΒ)Διεύθυνση: Ξενοφώντος 5 105 57 Αθήνα Τηλέφωνα: 211 5006000 Fax: 210 322 2929 E-mail: info@sev.org.gr Website: www.sev.org.gr

ΣΥΝΔΕΣΜOΣΠΑΡΑΓΩΓΩΝΕΝΕΡΓΕΙΑΣμεΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑ(ΣΠΕΦ)Διεύθυνση: Αρτέμιδος 2 & Κοσμά Αιτωλού 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828580 E-mail: info@spef.gr

ΤΕΧΝΙΚOΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙOΕΛΛΑΔΑΣ(ΤΕΕ)Διεύθυνση: Καραγεώργη Σερβίας 4, 102 48 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3291200, Fax: 210 3221772 Email: tee@central.tee.gr Website: www.tee.gr

ΥΠOΥΡΓΕΙOΠΕΡΙΒΑΛΛOΝΤOΣ,ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ &ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣΑΛΛΑΓΗΣΔιεύθυνση: Αμαλιάδος 17, 11523 Αθήνα Τηλέφωνα: 213 1515000, Fax : 210 6447608 Τμήμα Ενέργειας: Διεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 119 101 92 Αθήνα Τηλέφωνα· 210 6969000 E-mail: service@dorg.minenv.gr Website: www.minenv.gr

02. ΦΥΣΙΚO ΑΕΡΙOΑΕΡΙOΠOΛΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Νικ. Πλαστήρα 20 & Κουντουριώτου 122 42 Αιγάλεω Τηλέφωνα: 210 5317051 Fax: 210 5317054

ΔΗΜOΣΙΑΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΑΕΡΙOΥ(ΔΕΠΑ)Διεύθυνση: Mαρίνου Αντύπα 92 141 21 Ν. Ηράκλειο Τηλέφωνα: 210 2701000-5, Fax: 210 2701010 Email: pr@depa.gr Website: www.depa.gr

ΕΠΑΑΤΤΙΚΗΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αθηνών 31-33 & Σπύρου Πάτση 104 47 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3406000 /1133 Fax: 210 3406020 Email: info@aerioattikis.gr Website: www.aerioattikis.gr

61

ΠΡOΜΗΘΕΑΣGASΑ.Ε.Διεύθυνση: Λ. Κηφισίας 209 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6141130-5 Fax: 210 6140373 Email: info@promitheusgas.gr Website: www.promitheusgas.gr

HΛΕΚΤΡΙΣΜOΣ03. Ηλεκτρολογικό ΥλικόASEABROWNBOVERIA.E.(ABB)Διεύθυνση: 13ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2891500 Fax: 210 2891599 Email: abb@gr.abb.com Website: www.abb.gr _

ΕΛΛΗΝΙΚΑΚΑΛΩΔΙΑΔιεύθυνση: 57ο χλμ Εθν. Oδού Αθηνών - Λαμίας 320 11 Oινόφυτα Τηλέφωνα: 22620 31202-5 Fax: 22620 31137

SIEMENSMETERINGΑ.Ε.Διεύθυνση: Κολοκοτρώνη 5 & Δημοκρατίας 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλέφωνα: 210 6778901-3/210 6778101-3 Fax: 210 6779565

TUDORΕΛΛΗΝΙΚΗΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Πλαστήρα 3 144 52 Μεταμόρφωση Τηλέφωνα: 210 2840936 Fax: 210 2842055

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ04. Αιολική ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

ΕΝΤΕΚΑΑ.Ε.Διεύθυνση: Τύχης 2 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6816803 Fax: 210 6816837

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ITAGROUPA.E.Διεύθυνση: Ανδρέα Παπανδρέου 150 165 61 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9652031 Fax: 210 9652081 Email: info@itagroup.gr Website: www.itagroup.gr

TERNAA.E.Διεύθυνση: Μεσογείων 85 115 26 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6968000 Fax: 210 6968099

VestasHellasΔιεύθυνση: Βορείου Ηπείρου 74-76 & Κονίτσης 151 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 213 0164700 Fax: 210 9646252 Email: Vestas-hellas@vestasmail.com

ΧΡ.ΡOΚΑΣΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ριζαρείου 3 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 8774100 Fax: 210 8774111 Email: info@rokasgroup.gr Website: www.rokasgroup.gr

05. Ηλιακή ΕνέργειαΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

STIBΕTHERMΔιεύθυνση: BI.ΠΕ.Θ., Β’ Φάση, Oδός ΔΑ 8, 570 22 Τηλέφωνα: 2310 795226-8 Fax: 2310 795093 Email: elitherm@elitherm.gr Website: www.elitherm.gr

ΔΗΜΑΣΔιεύθυνση: 2ο χλμ Άργους - Ναυπλίου 212 00 Άργος Τηλέφωνα: 27510 29110 Fax: 27510 62671 Email: info@dimas-solar.gr Website: www.dimas-solar.gr

ΗΛΙOΑΚΜΗΑ.Ε.Διεύθυνση: 193 00 Νέα Ζωή - Απρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5595625 Fax: 210 5595723 Email: megasun@helioakmi.com Website: www.helioakmi.com

ΙΝΤΕΡΣOΛΑΡΑ.Β.Ε.Τ.Ε.Διεύθυνση: Δημοσθένους 267 176 74 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9416057 Fax: 210 9409119 Email: iparad@intersolar.gr Website: www.intersolar.gr

ΜΑΛΤΕΖOΣΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Αμφιθέας 55 175 64 Παλαιό Φάληρο Τηλέφωνα: 210 9428485 / 210 9428486 Fax: 210 9402019 Email: info@maltezos.gr Website: www.maltezos.gr

06. ΥδρoηλεκτρισμόςIWECOA.E.Διεύθυνση: Τεγέας 1 & Αεροπορίας 164 52 Αργυρούπολη Τηλέφωνα: 210 9965110 Fax: 210 9966903 Email: iweco@otenet.gr

07. ΦΩΤOΒOΛΤΑΪΚΑBPHELLASΔιεύθυνση: Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777 Fax: 210 6887697 Email: bpsolar.gr@bp.com Website: www.bpsolar.com

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕ-Εμπορίαεξοπλισμού&εγκατάστασησυστημάτωνΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

CONERGYΔιεύθυνση: Λ. Κηφισίας 32 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9117700 Fax: 210 9117725 Email: info@conergy.gr Website: www.conergy.gr

ΔΕΛΤΑΤΕΧΝΙΚΗΑΚΒΕΤΤΕΔιεύθυνση: Λ. Ποσειδώνος 51, Μοσχάτο 183 44 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9400720 Fax: 210 9407170 Website: wwwdeltatechniki.gr

ECOSUNΔιεύθυνση: Βούλγαρη 58 542 49 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 327914 Fax: 2310 325693 Email: info@ecosun.gr Website: www.ecosun.gr

ELECTROTECHPOWERSYSTEMSΔιεύθυνση: Υψηλάντου 81 187 58 Κερατσίνι Τηλέφωνα: 210 4321398 Fax: 210 4321034 Email: info@electrotech.gr Website: www.electrotech.gr _

ENGAIAA.Ε.Διεύθυνση: ΒΙ.ΠΕ. Θεσσαλονίκης O.Τ. 40, ΔΑ 12α, Τ.Θ. 1388 570 22 Σίνδος-Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 541344 Fax: 2310 570563 Email: info@engaia.gr Website: www.engaia.gr

ERGONEQUIPMENTA.E.T.E.Διεύθυνση: Κλεισθένους 102 & Παπαφλέσσα 153 44 Γέρακας Αττικής Τηλέφωνα: 210 6049420 Fax: 210 6049448 Email: ergon@tee.gr Website: www.ergon.com.gr

GLOBAL-ENERGYSolutionsΔιεύθυνση: Κωλέττη 25Β 546 27 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 525645 Fax: 2310 538852 Email: kyriakides@global-energy.eu Website: www.global-energy.eu

GREENTOPENΕΡΓΕΙΑΚΗΑ.Ε.Διεύθυνση: Βας. Σοφίας 1 151 24 Μαρούσι - Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8128150 Fax: 210 8128160 Εmail: energy@greentop.gr Website: www.greentop.gr _

ΗΛΙOΔΥΝΑΜΗΔιεύθυνση: Λεωφ. Συγγρού 224 176 72 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9592323 Fax: 210 9571756 Email: ealasis@pertip.gr Website: www.heliodynami.gr

IBCSOLARΔιεύθυνση: Παραδείσου 29 & Ζαγοράς 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6828163 / 210 6801724 Fax: 210 6801723 Email: info@ibc-solar.gr Website: www.ibc-solar.gr _

62

KRANNICHSOLARΜ.Ε.Π.Ε.(ΧOΝΔΡΙΚΗΠΡOΜΗΘΕΙΑΦ/ΒΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ)Διεύθυνση: Κεντρικά : Σταδίου 40, Καλοχώρι 57009, Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 751960 Fax: 2310 751540 Υποκατάστημα: Συγγρού 336, Καλλιθέα 17673, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9531040, Fax: 210 9531041 Email: info@gr.krannich-solar.com Website: www.krannich-solar.com _

PHOENIXSOLARΕΠΕΔιεύθυνση: Λ. Πεντέλης 104 & Μεταμορφώσεως 1 152 34 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6838386, Fax: 210 6838361 Email: info@phoenixsolar.gr

PHOTOVOLTAICΔιεύθυνση: Eλλανίκου 20, 116 35 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7225471 Fax: 210 7220637 Email: info@photovoltaic.gr Website: www.photovoltaic.gr

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200 Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ScheutenSolarHellasΔιεύθυνση: Φανερωμένης 2Α, 155 61 Χολαργός, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6528216, Fax: 210 6528262 Email: info@scheutensolar.gr Website: www.scheuten.com

SMA(αντιστροφείς-inverters)Διεύθυνση: Β. Τσιτσάνη 102 166 75 Γλυφάδα Τηλέφωνα: 210 9856660, Fax: 210 9856670 Email: info@sma-hellas.com Website: www.sma-hellas.com

SUNERAΔιεύθυνση: Ηλία Ηλιού 48 117 43 Νέος Κόσμος Τηλέφωνα: 210 4375690 Email: pchatzip@sunera.gr Website: www.sunera.gr

ΣυστήματαSUNLIGHTΑΒΕΕΔιεύθυνση: Ερμού 2 & Νίκης 105 63 Πλατεία Συντάγματος Τηλέφωνα: 210 6245400, Fax: 210 6245409 Email: info@sunlight.gr Website: www.sunlight.gr

SunPowerSolarΕνεργειακήΕλλάςΔιεύθυνση: Αγίας Βαρβάρας 35 152 31 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6714721, Fax: 210 6714729 Email: effie.kondaxi@sunpowercorp.com _

SOLARCELLSHELLASΔιεύθυνση: Κεντρικά Γραφεία: Λεωφ. Κηφισίας 64 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9595159, Fax: 210 9537618 Eργοστάσιο: Βιομηχανική περιοχή Πατρών, 252 00 Άγιος Στέφανος, Block 3A Tηλέφωνα: 2610 241958, Fax: 2610 647129 Email: info@schellas.gr Website: www.schellas.gr

08. ΒΙOΜΑΖΑΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

Ν.ΑΧ.ΦΙΛΙΠΠOΠOΥΛOΣ-ΕξοπλισμόςΕνεργειακήςΑξιοποίησηςΒιομάζαςΔιεύθυνση: 1o χλμ Νεοχωρούδας - Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 301, 57008 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 785840, Fax: 2310 785841 Email: info@nphilippopoulos.gr Website: www.nphilippopoulos.gr

09. ΓΕΩΘΕΡΜΙΑAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΡΓΥΡOΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΩΝ&ΒΑΡΥΤΙΝΗΣΑ.Ε.Ε.Διεύθυνση: Αμερικής 21α 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3690111, Fax: 210 3602318

ΓΕΩΡΥΘΜΙΚΗΑΤΕΔιεύθυνση: Αγίου Δημητρίου 170 173 41 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9322234, 210 9322248 Fax: 210 9359210 Email: info@georythmiki.gr Website: www.georythmiki.gr _

10. ΥΓΡΑΕΡΙOBPHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 26 & Παραδείσου 2 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6887777, Fax: 210 6887697

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210- 9491000, Fax: 210- 9407987 Website: www.coralgas.gr

ΠΕΤΡOΛΙΝΑΑ.Ε.ΠΕΤΕΛΑΙOΕΙΔΩΝΔιεύθυνση: Λεωφ. Μεσογείων 2, 115 27 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7705401 / 210 7725114 Fax: 210 7725233

11. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΔιύλισηΕΛ.ΠΕΑ.Ε.Διεύθυνση: E.O. Αθηνών - Κορίνθου (17ο χλμ) 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5533000, Fax: 210-5539298 Διοίκηση: Χειμάρρας 8Α 15125 Μαρούσι Τηλέφωνο: 210 6302000, Fax: 210 6302510 Website: www.elpe.gr

ΜOΤOΡOΙΛ(ΕΛΛΑΣ)Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8094000, Fax: 210-8094444 Website: www.moh.gr

12. ΠΕΤΡΕΛΑΙO - ΕμπορίαΑΙΓΑΙOΝOΙΛΔιεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241 Website: www.aegeanoil.gr

AVINOILΑ.Β.Ε.Ν.Ε.Π.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093500, Fax: 210 8093555 Website: www.avinoil.gr

CoralGasΑ.Ε.Β.Ε.Υ. (πρώην SHELL GAS Α.Ε.Β.Ε.Υ.)Διεύθυνση: Γεωργίου Αβέρωφ 26-28 142 32 Περισσός Τηλέφωνα: 210 9491000 Fax: 210 9407987 Website: www.coralgas.gr

CoralHellasΑ.Ε.(πρώην SHELL Hellas Α.Ε.)Διεύθυνση: 12Α Ηρώδου Αττικού 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 9476000 Fax: 210 9476500 Website: www.coralenergy.gr

CYCLONHellasΑ.Ε.Διεύθυνση: Ηρώδου Αττικού 12Α 151 24 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 8093900 Fax: 210 8093999 Website: www.cyclon.gr

DRACOILS.A.Διεύθυνση: Πατησίων 48 106 82 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 8224311-3 Fax: 210 8838407 Website: www.dracoil.gr

ΕΚOΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Χειμάρρας 8Α 115 25 Mαρούσι Τηλέφωνα: 210 7705201-401 Fax: 210 7705847 Website: www.eko.gr

ΕΛΙΝOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Πηγών 33 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 6241500 / 210 6241510 Fax: 210 6241509 Website: www.elin.gr

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

REVOILΑ.Ε.Ε.Π.Διεύθυνση: Καποδιστρίου 5 166 72 Βάρη Τηλέφωνα: 210 8976000 Fax: 210 8974943 Website: www.revoil.gr

13. ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑAEGEANOILS.A.Διεύθυνση: Λεωφ. Χατζηκυριακού 42 185 36 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4586000 Fax: 210 4586241

BPHELLASS.A.-BPMARINEΔιεύθυνση: Ακτή Μιαούλη 89 & Μαυροκορδάτου 289 185 38 Πειραιάς Τηλέφωνα: 210 4595800 / 210 4595900 Fax: 210-4595869 Email: triands@bp.com

63

MAMIDOILJETOILΑ.Ε.Διεύθυνση: Ευρώτα 27 & Κηφισού 145 64 Κηφισιά Τηλέφωνα: 210 8763100, Fax: 210 8055955 Website: www.jetoil.gr Email: info@jetoil.gr

ΚΑΒΑΛΑOΙΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Τ.Θ. 8 - Νέα Καρβάλλη 640 06 Καβάλα Τηλέφωνα: 2510 317201 Fax: 2510-317204 Email: kavalaoil@otenet.gr

14. ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΥΣΙΜΑΒΙOΛΙΓΝΙΤΑ.Μ.Ε.Τ.Β.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210-2581281, Fax: 210-2581033

ΕΣΧΑΑ.Ε.Β.Ε.Διεύθυνση: Παραλία Ασπροπύργου 193 00 Ασπρόπυργος Τηλέφωνα: 210 5574600-4, Fax: 210-5572974

ΗΡΑΚΛΗΣΑΝΩΝΕΤΑΙΡΕΙΑΤΣΙΜΕΝΤΩΝΔιεύθυνση: Σοφ. Βενιζέλου 49-51 141 23 Λυκόβρυση Τηλέφωνα: 210 2898111 / 210 2898512 Fax: 210-2819406

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΜΥΝΤΙOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Ιωνίας 28 143 41 Νέα Φιλαδέλφεια Τηλέφωνα: 210 2583681, Fax: 210 2581033

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΑΧΛΑΔΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Γ. Παπανδρέου 21 546 45 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 861411, Fax: 2310 867966

ΛΙΓΝΙΤΩΡΥΧΕΙΑΣΕΡΒΙΩΝΔιεύθυνση: Διονυσίου Σολωμού 13 505 00 Σέρβια - Κοζάνη Τηλέφωνα: 210 3225018, Fax: 210 3237146

Μ.Ε.Τ.Ε.Α.Ε.Διεύθυνση: Στεφ. Δραγούμη 15 53 100 Φλώρινα Τηλέφωνα: 23850 29583, Fax: 23850 24763

ΜΠΙΤOΥΛΑΪΝΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: Ακαδημίας 19 & Βουκουρεστίου 106 71 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 3639091, Fax: 210 3625386

15. ΘΕΡΜΑΝΣΗ / ΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

CALORIAA.B.&E.E.Διεύθυνση: Ηφαίστου 57 - Μπότα Τζήμα 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 6628068-73 Fax: 210 6623784

CARRIERΕΛΛΑΣΚΛΙΜΑΤΙΣΜOΥΑ.Ε.Διεύθυνση: Άντερσεν 4 & Μωραΐτη 93 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6773300, Fax: 210 6745487

HITACHIHOMEELECTRONICSHELLASA.E.Διεύθυνση: Λεωφ. Κηφισίας 364 152 33 Χαλάνδρι Τηλέφωνα: 210 6837200, Fax: 210 6835694

RobertBoschA.E.Διεύθυνση: Ερχείας 37, 194 00 Κορωπί Τηλέφωνα: 210 5701200, Fax: 210 5770080 Email: RBGR.Greece@gr.bosch.com Website: www.bosch.gr _

ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΝ.&ΥΙOΙΑ.Ε.&Ε.Ε.Διεύθυνση: Σολωμού 55 104 32 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 5224719 / 210 5224735 Fax: 210 5222278

ΒΙOΣΩΛΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 3-5 & Μενεμένης 177 78 Ταύρος Τηλέφωνα: 210 3410000, Fax: 210 3421001 Email: info@biossol.gr Website: www.biossol.gr

ΘΕΡΜΑΝΤΙΚΗΑ.Ε.Ε.&Β.Ε.Διεύθυνση: Αχαρνών 374 111 45 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 2026655 / 210 2011698 Fax: 210 2019382- 3

ΙΝΤΕΡΚΛΙΜΑΑ.Β.Ε.Ε.Διεύθυνση: 7ο χλμ Αθηνών - Λαμίας Τ.Θ. 173, 34 100 Χαλκίδα Τηλέφωνα: 22620 79902, Fax: 22620 71929

ΚΑΣΤΑΦΑΝΑΣΝ.ΠΑΝ.Α.Ε.Ε.ΕΔιεύθυνση: Όλγας 110 172 36 Άγιος Δημήτριος Τηλέφωνα: 210 9707032, Fax: 210 9750331

ΚΛΙΜΑΤΑΙΡΑ.Ε.Διεύθυνση: Λεωφ. Βουλιαγμένης 82 167 77 Ελληνικό Τηλέφωνα: 210 9691500, Fax: 210 9691580

16. ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΕΣ / ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣAIDENGINEERINGLTDΔιεύθυνση: Αιθρίας 17, Ν. Κηφισιά 145 64 Αθήνα Τηλ./Fax: 210 8003784 Email: information@aidengineering.gr Website: www.aidengineering.gr _

ΑΣΠΡOΦΩΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Ελ. Βενιζέλου 284 176 75 Καλλιθέα Τηλέφωνα: 210 9491600, Fax: 210 9491610

CONTECA.E.Διεύθυνση: Λαέρτου 22 Τ.Θ. 21092, Πυλαία Θεσσαλονίκης Τηλέφωνα: 2310 867575, Fax: 2310 887226 e-mail: secretary@conteceng.gr www.conteceng.gr

ENERGOGROUPA.E.Διεύθυνση: Βεάκη 1 & Κηφισίας 115 25 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6777825 Fax: 210 6777813

EXERGIAA.E.Διεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 6996185 Fax: 210 6996186

KANTORManagementConsultants ΓραφείαΑθηνώνΔιεύθυνση: Oμήρου & Βησσαρίωνος 1 106 72 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7297500, Fax: 210 7249528

ΚΥΜΗΑΒΕΕΔιεύθυνση: ΒΙΠΑ Σχιστού, Οδ. 2 Ο.Τ. 2 188 63 Πέραμα Τηλέφωνα: 210 4004757 Fax: 210 4326399 E-mail: info@kimi-sa.com Website: www.kimi-sa.com _

ΜΕΛΕΤΗΤΙΚΗΕΠΕΔιεύθυνση: Μονεμβασιάς 27 151 25 Μαρούσι Τηλέφωνα: 210 6800690 Fax: 210 6801005

σινμηχανικοί-ΙσμήνηΠανοπούλουΔιεύθυνση: Βασ. Κων/νου 29 106 74 Αθήνα Τηλέφωνα: 210 7234628, mob: 6937110655 e-mail: isminipano@gmail.com

TECHNIPETROLΕΛΛΑΣΑ.Ε.Διεύθυνση: Παύλου Μπακογιάννη 42 144 52 Μεταμόρφωση Αττικής Τηλέφωνα: 210 2854300 Fax: 210 2834090 E-mail: info@technipetrol.gr Website: www.technip.com

17. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΕΩΝΑC/DCΔιεύθυνση: Κύπρου 16, Πυλαία 555 35 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνα: 2310 314754 Fax: 2310 314666 Email: milonas@fotovoltaica.gr Website: www.acdc.com.gr / www.fotovoltaica.gr

AdamsnetΜΕΠΕΔίκτυα Αυτοματισμών & Τηλεπικοινωνιών Ενεργειακών Εφαρμογών Ενεργειακοί Επιθεωρητές Κτηρίων & Βιομηχανιών Διεύθυνση: Ταξιαρχών 51 Τηλέφωνα: 210 4082291 Fax: 2104628163 Αδαμόπουλος Χ. Αλέξιος (Διπλ. Ηλ/γος & Πολ. Μηχανικός ΔΠΘ) e-mail: info@adamsnet.gr energy.inspectors@yahoo.gr www.adamsnet.gr

COFELYHELLASA.E.Διεύθυνση: θερμοπυλών 2 152 35 Βριλήσσια Τηλέφωνα: 210 6085030 Fax: 210 6084178 Email: mail@cofely-gdfsuez.com Website: www.cofely-gdfsuez.gr

Γ.ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ-Χ.ΣΚOΥΒΑΚΗO.Ε.Σύμβ. Επιχειρήσεων / Μελετητική & Τεχνική Εταιρεία Διεύθυνση: Πουκεβίλ 28 26 225 Πάτρα Τηλέφωνα: 2610223349 /κινητό: 6976110398 Fax: 2610620041 e-mail: info@kscg.gr / www.kscg.gr

NRG-ORIONΔιεύθυνση: Θεσσαλονίκης 31 145 61 Κηφισιά, Αθήνα Τηλέφωνα: 210 9329770 Fax: 210 9333597 e-mail: info@nrg-orion.gr / www.nrg-orion.gr

Oνοματεπώνυμο / Νame or company

________________________________________________________________Διεύθυνση / Address

________________________________________________________________

T.K. / Postcode: ___________________________________________________

E-mail: _________________________________________________________

Τηλέφωνο / Daytime Tel. ___________________ Fax: ___________________

Θα ήθελα τιμολόγιο n

Eπάγγελμα: ______________________________________________________

Α.Φ.Μ.: ______________________ Δ.O.Υ.: _____________________________

Τρόπος πληρωμής / Method of payment

1) Εσωκλείω ταχυδρομική επιταγή / I enclose a cheque made payable to TRIM A.E. n2) Παρακαλώ χρεώστε την πιστωτική μου κάρτα / Please charge my credit card

Mastercard n Visa n Switch / Maestro nIssue number n n n n Αρ. κάρτας / Card n.

n n n n n n n n n n n n n n n nValid from / Ισχύει από n n n n Expires / Έως n n n nOνοματεπώνυμο (όπως αναγράφεται στην κάρτα) / Name on card

_________________________________________________________________

Υπογραφή / Signature ______________________________________________

Hμερομηνία / Date _________________________________________________

Η ετήσια συνδρομή εσωτερικού κοστίζει 30 ευρώ και για Ευρώπη 50 ευρώ.Συμπληρώστε αυτό το κουπόνι και ταχυδρομήστε το στη διεύθυνση:

Ειδικές εκδόσεις ΤΡΙΜ Α.Ε.Περιοδικό:energyworldΈδρα: Λεωφ. Αθηνών 286124 62 ΧαϊδάριΤηλ.: 210 5810581

Ειδικές εκδόσεις:Γριβογιώργου 5115 28 Ιλίσια - ΧίλτονΤηλ.: 210-7240510Fax: 210-7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

Annual subscription for Greece:30 euros, for Europe: 50 eurosPlease complete this coupon and send it to the following address:

TRIM S.A.energyworld MagazineHead Office: 286 Athinon Avenue124 62 Athens - GreeceTel.: +30 210 5810581

Publishing Division:5 Grivogiorgou Str.115 28 Ilissia - AthensTel.: +30 210 7240510Fax: +30 210 7249473

info@energyonline.grwww.energymag.gr

ΕΤΗΣΙΑ ΣΥΝΔΡOΜΗ / ANNUAL SUBSCRIPTION

Το Περιοδικό για την Ενέργεια και το Περιβάλλον

ΕΛΕΤΑΕΝΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤHΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

Μέλος της European Wind Energy Association

Μάθε για την Αιολική ΕνέργειαΕίναι:

3 Φθηνή Μειώνειτοκόστοςτουρεύματος

3 Ανεξάντλητη Μειώνειτηνεξάρτησηαπότα ορυκτάκαύσιμα

3 Εγχώρια Συμβάλλειστηντοπικήοικονομικήανάπτυξη καιτημείωσητωνεισαγωγώνκαυσίμων

3 Φιλική στο περιβάλλον Είναιηεπιλογήενάντιαστην κλιματικήαλλαγή

Ενημερώσου

www.eletaen.gr