Einstaklingsmiðað nám –Fjölgreindakenning

Ingvar Sigurgeirsson – janúar 2011

Einstaklingsmiðað nám

• Þetta nafn um tiltekna kennsluhætti – fylgir að

mestu þessari öld ... heitið er komið úr

stefnumörkun Reykjavíkurborgar

(Fræðslumiðstöð / Menntasvið) í upphafi

aldarinnar

• Hugmyndin um þessa kennsluhætti er miklu

eldri

• Útfærslurnar skipta tugum ...

Ótal orð ... sama (svipuð) kennslufræði?

Ensk heiti Íslensk heiti

Individualized learning, instruction,

-teaching, -curriculum, -education

Einstaklingsmiðun, einstaklingsmiðað

nám, -kennsla ...

Differentiation, differentiated

instruction, -teaching, -curriculum,

Námsaðlögun, námsaðgreining,

einstaklingsmiðun

Multi-level instruction, -curriculum Fjölþrepakennsla

Responsive instruction, -teaching Gagnvirk kennsla, sveigjanlegir

kennsluhættir, sveigjanlegt skólastarf

Adaptive learning Sveigjanlegt nám

Personalized instruction Einstaklingsmiðuð kennsla

Open school, open classroom,

integrated day

Opinn skóli, opin skólastofa, heildstætt

skólastarf,

Multiage education, mixed-age

grouping

Aldursblöndun, samkennsla árganga,

samkennsla aldurshópa

Inclusive education Skóli án aðgreiningar, skóli fyrir alla

Multi-cultural education Fjölmenningarleg kennsla

Dæmi um skilning á þessari hugmynd

Matstæki Menntasviðs Reykjavíkur

Nemendum skipt í árganga eða bekki

... námsgreinar ... 40 mín

kennslustundir ...

Samvinna þvert á árganga ...

þemavinna ... teymisvinna kennara

Einn nemandi við borð ... í röðum ...

kennari fyrir framan ...

Vinnusvæði ... tölvur ... fjölbreyttir

miðlar ... nemendur fara á milli

svæða

Kennsla í brennidepli ... allir læra

það sama á sama tíma ...

Nám nemenda í brennidepli ...

skólinn er vinnustaður ...

Sama námsáætlun ... sömu aðferðir

fyrir heilan bekk ...

Nemendur gera sér

einstaklingsáætlanir í samvinnu við

kennara og foreldra

Kennarar ábyrgir fyrir náminu ... Nemendur ábyrgir fyrir

námi sínu

Engin þátttaka foreldra ... Foreldrar virkir samstarfsmenn ...

Skipulagsstoð

Námsumhverfisstoð

Viðhorfastoð

Kennarastoð

Nemendastoð

Foreldrastoð

Dæmi um rök:

• Samfélagsbreytingar

• Ör tækniþróun

• Þróun miðla

• Nýjar (?) kröfur í

atvinnulífi

• Hnattvæðingin

• Nemendahópurinn verður

stöðugt fjölbreyttari

• Námsálar- og

kennslufræðileg rök

Hvers vegna einstaklingsmiðað nám?

Hvaða markmið skipta mestu?

• Tjáning

• Samstarfshæfni

• Þekking – eða hæfni í þekkingarleit -upplýsingalæsi

• Gagnrýnin hugsun

• Sköpun

• Frumkvæði, áræðni

• Dugnaður

Hversu þungt vega

þessi markmið í

skólastarfi um

þessar mundir?

Dæmi um áherslur í

stefnumörkun Reykjavíkurborgar

• Ábyrgð nemenda á eigin námi

• Þemanám – samþætting

• Val nemenda

• Samvinnunám

• Fjölbreytt, sveigjanlegt námsumhverfi – skólinn sem vinnustaður

• Markviss notkun tölvu og upplýsingatækni

• Skapandi starf

• Sterk sjálfsmynd nemenda

• Frumkvæði nemenda og

sjálfstæði í vinnubrögðum

• Samvinna nemenda,

kennara og foreldra

• Náin tengsl við

grenndarsamfélag,

umhverfi og atvinnulíf

• Þverfagleg samvinna

kennara

• Kennarinn sem

leiðbeinandi

• Áhersla á tengsl við umhverfið

• Höfð er hliðsjón af áhuga og þörfum nemenda –nemendur hafa val um viðfangsefni

• Virkar kennsluaðferðir ... áhersla á sjálfstæð vinnubrögð, öflun upplýsinga ... leikni ... áþreifanleg viðfangsefni

• Áhersla á ábyrgð nemenda

• Fjölbreytt og áhugavekjandi viðfangsefni ... kennsluaðferðir

• Fjölbreytt og örvandi námsumhverfi

• Leiðsagnarhlutverk kennara

Opni skólinn (50 ára (?) gömul hugmynd) hafði

einstaklingsmiðun að leiðarljósi

Úr bókinni Skólastofan:

Umhverfi til náms og þroska (1981)

Nokkrir íslenskir framhaldsskólar hafa

einstaklingsmiðaða kennsluhætti í stefnu sinni

• Framhaldsskólinn á Laugum

• Fjölbrautaskóli Snæfellinga

• Framhaldsskólinn í Mosfellsbæ

• Menntaskóli Borgarfjarðar

• MA

Lög og námskrár

• Íslensk löggjöf um grunn- og framhaldsskóla

hefur verið smituð af þessari hugmyndafræði

(frá 1974)

• Hið sama gildir um námskrár (frá 1976)

Lög um grunnskóla 2008 (2. gr)

Hlutverk grunnskóla, í samvinnu við heimilin, er að stuðla að alhliða

þroska allra nemenda og þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi sem er í

sífelldri þróun. Starfshættir grunnskóla skulu mótast af umburðarlyndi og

kærleika, kristinni arfleifð íslenskrar menningar, jafnrétti, lýðræðislegu

samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi og virðingu fyrir manngildi. Þá skal

grunnskóli leitast við að haga störfum sínum í sem fyllstu samræmi við

stöðu og þarfir nemenda og stuðla að alhliða þroska, velferð og

menntun hvers og eins.

Grunnskóli skal stuðla að víðsýni hjá nemendum og efla færni þeirra í

íslensku máli, skilning þeirra á íslensku samfélagi, sögu þess og sérkennum,

högum fólks og á skyldum einstaklingsins við samfélagið, umhverfið og

umheiminn. Nemendum skal veitt tækifæri til að nýta sköpunarkraft sinn

og að afla sér þekkingar og leikni í stöðugri viðleitni til menntunar og

þroska. Skólastarfið skal leggja grundvöll að frumkvæði og sjálfstæðri

hugsun nemenda og þjálfa hæfni þeirra til samstarfs við aðra.

Lög um framhaldsskóla (2. gr)

Hlutverk framhaldsskóla er að stuðla að alhliða þroska allra

nemenda og virkri þátttöku þeirra í lýðræðisþjóðfélagi með því

að bjóða hverjum nemanda nám við hæfi.

Framhaldsskólar búa nemendur undir þátttöku í atvinnulífinu og

frekara nám. Þeir skulu leitast við að efla færni nemenda í íslensku

máli, bæði töluðu og rituðu, efla siðferðisvitund, ábyrgðarkennd,

víðsýni, frumkvæði, sjálfstraust og umburðarlyndi nemenda, þjálfa

þá í öguðum og sjálfstæðum vinnubrögðum, jafnrétti og

gagnrýninni hugsun, kenna þeim að njóta menningarlegra verðmæta

og hvetja til þekkingarleitar. Framhaldsskólar sinna miðlun

þekkingar og þjálfun nemenda þannig að þeir öðlist færni til að

gegna sérhæfðum störfum og hafi forsendur til að sækja sér frekari

menntun.

Úr drögum að nýrri aðalnámskrá

fyrir framhaldsskóla

Nám- og kennsluhættir í framhaldsskólum skulu stuðla að alhliða

þroska nemenda og undirbúa þá undir frekara nám og störf. Þeir

skulu einkennast af virðingu fyrir einstaklingnum og þörfum hans

og miða að því að gera nemendur sem virkasta og sjálfstæðasta í

námi sínu og sem færasta um að afla sér þekkingar á eigin

spýtur.

Mikilvægt er að kennsluhættir séu þannig að öllum nemendum

gefist tækifæri til að nýta hæfileika sína og þeir fái endurgjöf á

vinnu sína. Til þess að aðstoða nemendur við að ná tökum á

margvíslegri hæfni þarf að ríkja fjölbreytni í vinnubrögðum og

kennsluaðferðum í skólastarfi …

Einstaklingsmiðað nám merkir oftast að

kennarar reyni með markvissum hætti við

að koma betur til móts við hvern nemanda

með hliðsjón af ...

getu og kunnáttu og hvers og eins

hæfileikum (sbr. t.d. hugmyndin um fjölgreindir)

áhuga og viðhorfum

námstíl (Learning Style)

framtíðaráformum

Áhrifakona um einstaklingsmiðun

• Carol Ann Tomlinson

Leadership for

Differentiating

Schools and

Classrooms. 2000.

How to Differentiate Instruction in Mixed-Ability

Classrooms. 1995 / 2001 (2. útgáfa).

The Differentiated Classroom.

Responding to the Needs of All

Learners. 1999.

Fulfilling the Promise of the

Differentiated Classroom:

Strategies and Tools for

Responsive Teaching. 2003.

Líkan Tomlinson

Hægt er að einstaklingsmiða:

Inntak(Content)

Með hliðsjón af

Með því að beita aðferðum á ýmsu tagi ...

Aðferð

(Process)

Skil

(Product)

Umhverfi

(Environment)

Námshæfi /getu(Readiness)

Áhuga

(Interest)

Námstíl

(Learning Style)

Viðhorf / tilfinningar

(Affect)

Aðferðir sem henta einstaklingsmiðuðu

skólastarfi samkvæmt Tomlinson o.fl.

• Samvinnunám

• Fjölgreinda-kennsla

• Einstaklingsmiðað heimanám

• Námssamningar

• Samkomulagsnám

• Þemanám, heildstæð viðfangsefni

• Þyngdarskipt efni

• Mismunandi verkefni

• Lausnaleitar-

nám

• Sjálfstæð

viðfangsefni

• Vinnuspjöld

• Valverkefni +

valnámskeið

• Frjáls verkefni

• Fjölbreytt náms-

gögn, textar, ítarefni

• Markviss notkun

ólíka miðla

• Kennsluforrit

• Samræðuaðferðir

• Áhugasvæði –

krókar – valsvæði

(Hringekjur)

• Áhugahópar

• Jafningjakennsla

• Stöðugt alhliða

námsmat

Fjölgreindakenningin

Howard

Garner

Erla

Kristjánsdóttir

Thomas

Armstrong

Fjölgreind og einstaklingsmiðun

• „... styrkir þá hugmynd

að einstaklingar búi yfir

fjölbreytilegum

hæfileikum sem komi

samfélaginu til góða”

(Howard Gardner)

8