ผลของการเสรมเอนไซมไฟเตสในอาหารปลาดกลกผสม

Effect of Enzyme Phytase in Hybrid Catfish Feed

โดย

สจตรา สหสนฤภยพงษ Sujittra Sahatnarepaipong อมรรตน เสรมวฒนากล Amonrat Sermwatanakul พรพรรณ พมพวง Pornpun Poompoung

ส านกวจยและพฒนาประมงน าจด กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ

Inland Fisheries Research and Development Bureau Department of Fisheries

Ministry of Agriculture and Cooperatives

เอกสารวชาการฉบบท ๕/๒๕๕๐ Technical Paper No. 5/2007

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

ผลของการเสรมเอนไซมไฟเตสในอาหารปลาดกลกผสม

Effect of Enzyme Phytase in Hybrid Catfish Feed

โดย

สจตรา สหสนฤภยพงษ Sujittra Sahatnarepaipong อมรรตน เสรมวฒนากล Amonrat Sermwatanakul พรพรรณ พมพวง Pornpun Poompoung

สถาบนวจยอาหารสตวน าจด เกษตรกลาง จตจกร กรงเทพ ๑๐๙๐๐ โทร. ๐๒-๙๔๐๖๕๔๘ ๒๕๕๐

Inland Feed Research Institute Chatuchak, Bangkok 10900

Tel. 02-9406548 2007

รหสทะเบยนวจย 48 0512 48018 001

เอกสารวชาการฉบบท ๕/๒๕๕๐ Technical Paper No. 5/2007

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

สารบาญ หนา บทคดยอ 1 Abstract 2 ค าน า 3 วตถประสงค 4 วธด าเนนการ 1. การวางแผนการศกษา 4 2. วธการทดลอง 4 3. การวเคราะหขอมล 8 ผลการศกษา 1. การเจรญเตบโต 9 2. ปรมาณอาหารทกนและอตราแลกเนอ 9 3. อตรารอด 10 4. ปรมาณฟอสฟอรสในมลปลา 10 5. คณภาพน า 10 สรปและวจารณผล 11 เอกสารอางอง 13

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

สารบาญตาราง ตารางท หนา 1. สวนประกอบของอาหาร 6 2. ผลการวเคราะหทางเคมของอาหารทดลอง 7 3. น าหนกเฉลยของปลาดกลกผสมทเลยงดวยอาหารตางกน 3 สตรเปนระยะเวลา 12 สปดาห 9 4. ผลการเลยงปลาดกลกผสมดวยอาหารตางกน 3 สตรเปนระยะเวลา 12 สปดาห 11

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

ผลของการเสรมเอนไซมไฟเตสในอาหารปลาดกลกผสม

สจตรา สหสนฤภยพงษ๑* อมรรตน เสรมวฒนากล๒ และ พรพรรณ พมพวง๓ ๑ส านกวจยและพฒนาประมงน าจด กรมประมง จตจกร กรงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐

๒ราชการบรหารสวนกลาง กรมประมง จตจกร กรงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐ ๓สถาบนวจยและพฒนาทรพยากรประมงน าจด กรมประมง จตจกร กรงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐

บทคดยอ

อาหารทดลอง 3 สตร ซงก าหนดใหมระดบโปรตน 34 เปอรเซนต และคาพลงงานรวม 4,000

kcal/kg และใชเฉพาะกากถวเหลองเปนแหลงโปรตนเทานน อาหารทดลองแตละสตร (1. อาหารชดควบคม 2. อาหารชดควบคมผสมไดแคลเซยมฟอสเฟต 3. อาหารชดควบคมผสมไฟเตส) ใชเลยงปลาทมน าหนกตว 0.78 กรม แตละชดการทดลองม 4 ซ า เลยงปลาทดลองในตกระจกขนาด 45 x 90 x 45 เซนตเมตร อตราความหนาแนน 10 ตวตอต ใหอาหารทดลองวนละ 2 ครง แตละครงใหจนกระทงปลาอม ใชระยะเวลาในการทดลอง 12 สปดาห ผลการทดลองพบวา ปลาทเลยงดวยอาหารสตรท 2 มคาน าหนกสดทายและอตราการเจรญเตบโตจ าเพาะมากกวา ( p<0.05) ปลาทเลยงดวยอาหารสตรท 1 และ 3 เมอเปรยบเทยบคาดชนดงกลาวระหวางปลาทเลยงดวยอาหารสตรท 1 และ 3 พบวา ไมมความแตกตางทางสถต (p>0.05) แตอยางไรกตามเมอพจารณาจากคาอตราสวนปรมาณฟอสฟอรสในมลทขบถายตอปรมาณฟอสฟอรสในอาหารทกน พบวา อาหารสตรท 3 มคาต ากวาอาหารสตรท 1

ค าส าคญ :ไฟเตส ไดแคลเซยมฟอสเฟต ปลาดกลกผสม *ผรบผดชอบ : ส านกวจยและพฒนาประมงน าจด กรมประมง จตจกร กรงเทพมหานคร ๑๐๙๐๐

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

2

Effect of Enzyme Phytase in Hybrid Catfish Feed

Sujittra Sahatnarepaipong1* Amonrat Sermwatanakul2 and Pornpun Poompoung3 1Inland Fisheries Research and Development Bureau Chatuchak, Bangkok 10900, Thailand

2Central Government, Department of Fisheries Chatuchak, Bangkok 10900, Thailand 3Inland Fisheries Resources Research and Development Institute Chatuchak, Bangkok 10900, Thailand

ABSTRACT

Three isonitrogenous (34 % protein) and isocaloric (4,000 kcal/kg) diets were formulated by

using soybean meal as sole protein source. These diets (1. control diet 2. control diet with dicalcium phosphate 3. control diet with phytase) were fed to three replicates of fish with individual weight of 0.78 g. Fish were kept in 12, 45 x 90 x 45 cm glass aquaria at a stocking rate of 10 fish per aquarium. The diets were fed to satiation twice daily for 12 weeks to the fish. The results showed that the fish fed diet 2 had better (p<0.05) final weight and specific growth rate than those fed diet 1 and 3. There were no significant differences (p>0.05) on these parameters between the fish fed diet 1 and 3. However, the ratio of phosphorus in faeces : phosphorus intake of the fish fed diet 3 was lower than diet 1.

Key words : Phytase, Dicalciumphosphate, Hybrid Catfish *Corresponding author: Inland Fisheries Research and Development Bureau Chatuchak, Bangkok 10900, Thailand

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

3

ค าน า

การเลยงปลาดกในประเทศไทยป 2546 มผลผลต 115,400 ตน คดเปนมลคา 3,702.2 ลานบาท

หรอ 18.27 เปอรเซนตของมลคาสตวน าจดทงหมดและมแนวโนมเพมขนทกป โดยผลผลตปลาดกในป 2545 เพมขนจากป 2544 คดเปน 2.72 เปอรเซนต และเพมขนเปน 22.11 เปอรเซนตในป 2546 (ศนยสารสนเทศ, 2548) แตยงมปญหาเรองอาหารเมดทใชเลยงปลาดกมราคาสง เนองจากตอง ใชแหลงโปรตนจากสตว ซงมระดบโปรตนสง เชนปลาปนเพอ ใหสตวน าเจรญเตบโตไดด แตราคากสงตามไปดวย ผผลต อาหารสตวน าจงเรมแสวงหาแหลงโปรตนจากแหลงวตถดบอนทมราคาต ากวา เพอน ามาทดแทนโปรตนจากปลาปนดงกลาว โดยน าเอาวตถดบทมองคประกอบเปนพชชนดตาง มๆาใชมากขน เชน ธญพช ขาวโพด ถวเหลอง เมลดพชน ามน ร า และผลพลอยไดจากพช เปนตน ตอมาภายหลงพบวาวตถดบทเปนโปรตนจากพชซงน ามาใชนมฟอสฟอรสอยในรปของไฟเตท (Phytate) หรอ กรดไฟตก (Phytic acid) ซงสตวน าน าไปใชประโยชนไดนอย เนองจากขาดเอนไซมในการยอย (Erdman, 1979) จงมการเสรมฟอสฟอรสอนนทรยลงในอาหารสตวน าเพอปองกนการขาดฟอสฟอรส (Ramseyer and Garling, 2003) จากการศกษาปรมาณฟอสฟอรสในเมลดพชทมการสะสมฟอสฟอรสในรปไฟเตท ซงมปรมาณแตกตางกนแลวแตชนดของพช เชน ขาวโพด และกากถวเหลองซงนยมใชเปนวตถดบในการผลตอาหารสตวน า พบวามฟอสฟอรสทอยในรปไฟเตทประมาณ 0.22-0.25 เปอรเซนต หรอประมาณ 60-80 เปอรเซนต ของฟอสฟอรสรวมทงหมด นอกจากนนไฟเตทยงมคณสมบตเปนสารตานโภชนาการ ซงเปนตวขดขวางการใชแรธาตอนๆ (chelate) เชน แคลเซยม แมกนเซยม เหลก และสงกะส (บญลอม และสธน, 2540) ดงนนหากสตวน าไมสามารถน าเอาฟอสฟอรสในอาหารมาใชประโยชนไดอยางเตมท มผลท าใหการเจรญเตบโตของสตวน าลดลง นอกจากนนฟอสฟอรสยงรวมกบแคลเซยม วตามนซ และแมกนเซยม ในการสรางกระดก การขาดฟอสฟอรสท าใหการเสรมสรางกระดกไมด กลามเนอเปนตะครว มการเจรญเตบโตชา และมอาการผดปกตเกยวกบระบบประสาท (เวยง , 2542) นอกจากปญหาทสตวน าไมสามารถน าฟอสฟอรสทอยในรปไฟเตทในวตถดบพชไปใชแลว ปรมาณของฟอสฟอรสทไมยอยยงถกปลอยลงแหลงน ามาพรอมกบมล ยงเปนสงส าคญอกประการหนงทท าใหเกดมลภาวะในสงแวดลอม (Spencer et al., 2000; Gernat and Ferket, 2003) เนองจากฟอสฟอรสเหลานถกใชเปนแหลงอาหารใหกบแพลงกตอนพชขนาดเลกท าใหปรมาณออกซเจนทละลายในน ากไมเพยงพอตอความตองการของสตวน าในตอนใกลรง ดงนนเพอชวยใหสตวน าสามารถใชประโยชนจากฟอสฟอรสอนทรยทมอยในวตถดบใหไดมากทสด จงไดมการศกษาหาเอนไซมทเหมาะสมเพอชวยใหสตวน าสามารถยอยไฟเตทในวตถดบพชได และตอมามการคนพบเอนไซมจากจลนทรยในธรรมชาต ทมชอวา "ไฟเตส" (Phytase) ซงเมอน าไปผสมกบอาหารใหสตวกนแลวมคณสมบตชวยใหสตวยอยและดงสารฟอสฟอรสทอยในรปไฟเตทออกมาใชงานไดมากขน และมลทถายออกมามสารฟอสเฟตทไมถกยอยนอยลง เมอเทยบกบอาหารสตวทไมไดผสมเอนไซมดงกลาว (Han et al., 1998; Stahl et al., 1999) จงไดเกดแนวคดในการน าเอนไซมไฟเตสมาผสมในอาหารเพอใหสามารถใชกากถวเหลองทดแทนปลาปนในอาหารทใชเลยงปลาดกลกผสมไดมากขน

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

4

วตถประสงค

เพอศกษาผลของเอนไซมไฟเตสตอการเจรญเตบโตของปลาดกลกผสมและปรมาณฟอสฟอรส

ทขบถายออกมาในมล

วธด าเนนการ 1. การวางแผนการศกษา

1.1 การวางแผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบสมตลอด (Completely Randomized Design, CRD) โดยสรางสตร

อาหารทมแหลงโปรตนจากพชคอกากถวเหลองจ านวน 3 ชดการทดลอง (treatment) ชดการทดลองละ 4 ซ า (replication) ดงน

ชดการทดลองท 1 อาหารชดควบคม (สตรท 1) ชดการทดลองท 2 อาหารชดควบคมผสมไดแคลเซยมฟอสเฟต (สตรท 2) ชดการทดลองท 3 อาหารชดควบคมผสมเอนไซมไฟเตส (สตรท 3) อาหารทกชดการทดลองมคาพลงงานรวม (Gross energy) เทากน คอ 4,000 kcal/kg และ

ก าหนดใหทกสตรมโปรตนเทากนคอ 34 เปอรเซนต มสวนประกอบหลกของอาหารทกสตรเหมอนกน (ตารางท 1)

1.2 สถานทและระยะเวลาในการทดลอง ด าเนนการทดลองทศนยวจยอาหารสตวน าจด อ.บางไทร จ.พระนครศรอยธยา ระหวางเดอน

เมษายน-มถนายน 2548 เปนระยะเวลา 12 สปดาห 2. วธการทดลอง

2.1 การเตรยมตทดลอง เตรยมตกระจกขนาด 45 x 90 x 45 เซนตเมตร ใสน าใหมระดบ 30 เซนตเมตร จ านวน 12 ต ให

อากาศโดยใชหวทรายตละ 1 อน ใชระบบน าหมนเวยนโดยใชปมน าขนาดเลกทมอตราไหล 300 ลตรตอชวโมง ตละ 1 เครอง ส าหรบสบน าผานแผนกรองภายในตตลอดเวลา

2.2 การเตรยมปลาทดลอง น าปลาดกลกผสมขนาด 3 เซนตเมตร จ านวน 400 ตว ทไดจากการเพาะพนธรนเดยวกน จาก

สถาบนวจยการเพาะเลยงสตวน าจด มาเลยงในถงไฟเบอรกลาสขนาด 2 ลกบาศกเมตร ใหอาหารทดลองชด

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

5

ควบคมเปนระยะเวลา 1 สปดาห เพอปรบใหปลาคนเคยกบอาหารทดลอง หลงจากนนคดปลาใหมขนาดและน าหนกใกลเคยงกนสมใสในตทดลองตละ 10 ตว

2.3 การเตรยมอาหาร น ากากถวเหลอง มนส าปะหลงบด และปลายขาวทใชเปนวตถดบในสตรอาหารมาวเคราะห ( proximate

analysis) เพอหาคา โปรตน ไขมน เถา เยอใย และความชน ชงวตถดบตามปรมาณทไดจากการค านวณ แลวน ามาผสมคลกเคลาใหเขากนและเตมน า 30 เปอรเซนต ผสมใหเขากนดจงน าไปท าการอดเมดโดยใชเครอง Hobart อาหารทไดมลกษณะเปนเสนยาว น าอาหารมาท าใหแหงดวยเครอง hot air oven ทอณหภม 60 องศาเซลเซยส เปนเวลา 10-12 ชวโมง หรอจนกวาอาหารมความชนไมเกน 10 เปอรเซนต อาหารแหงทไดน ามาหกเปนทอนสนขนาด 2-3 มลลเมตร ใสถงพลาสตกแลวเกบเขาตเยนทอณหภม –20 องศาเซลเซยส จนกวาจะใชในการทดลอง ส าหรบไดแคลเซยมฟอสเฟตทใชในการทดลองคอ DCP-bone feed grade ประกอบดวยแคลเซยม 24 เปอรเซนต และฟอสฟอรส 16 เปอรเซนต สวนเอนไซมไฟเตสทใช ผลตจากเชอรา Aspergillus niger ลกษณะเปนผงละเอยดโดยมปรมาณของเอนไซมทเขาท าปฏกรยากบไฟเตทตอนาทเทากบ 1,000 FTUsตอกรม และสามารถท างานไดมประสทธภาพทความเปนกรด-ดาง 5.5 และอณหภม 37 องศาเซลเซยส

สมเกบตวอยางอาหารสตรละ 100 กรม มาท าการวเคราะหหาองคประกอบเคมเพอตรวจสอบผลจากการค านวณ ดงน คอ การวเคราะหเพอหาปรมาณโปรตนโดย macro-kjeldahl, ปรมาณไขมนโดยวธ ether-extraction, ปรมาณความชนโดยวธ oven-drying, ปรมาณเถาโดยวธ muffle furnace combustion, ปรมาณเยอใยโดยวธ acid-alkali digestion (AOAC, 1990) วเคราะหฟอสฟอรสโดยวธ Photometric method Phosphorus in animal feed AOAC official method 965.17 (AOAC, 1995) การค านวณหาคาของ Nitrogen Free Extract (NFE) NFE (%) = 100 – (%โปรตน + %ไขมน + %เยอใย + %เถา + %ความชน) การค านวณคาพลงงานรวมในอาหาร (Gross energy) (NRC, 1993) คาพลงงานรวมในอาหาร GE (kcal/kg)

= (%โปรตน x 5.64) + (%ไขมน x 9.44) + (% NFE x 4.11)

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

6

ตารางท 1 สวนประกอบของอาหาร

สวนประกอบ (เปอรเซนต)

อาหารชดควบคม อาหารชดควบคมผสม ไดแคลเซยมฟอสเฟต

อาหารชดควบคมผสมเอนไซมไฟเตส

กากถวเหลอง 55.205 55.205 55.205

มนส าปะหลงบด 16.465 15 16.445

ปลายขาว 24 24 24

น ามนปลาทนา 3 3 3

DL-เมทไธโอนน 0.24 0.24 0.24

ไลซน 0.09 0.09 0.09

วตามนรวม1 0.25 0.25 0.25

วตามนซ 0.1 0.1 0.1

โคลน คลอไรด (50 เปอรเซนต) 0.2 0.2 0.2

แรธาตรวม2 0.05 0.05 0.05

สารเหนยว (α-strach) 0.4 0.4 0.4

ไดแคลเซยมฟอสเฟต3 0 1.465 0

เอนไซมไฟเตส4 0 0 0.02

รวม 100 100 100

หมายเหต 1.วตามนรวม (mg/1,000 g) : Vitamin A 6,000 IU, Vitamin D3 3,000 IU, Vitamin E 300 mg, Vitamin K 12 mg, Thiamine 48 mg, Riboflavin 60 mg, Pyridoxine 48 mg, Pantothenic acid 180 mg, Nicotinic acid 240 mg, Biotin 0.6 mg, Folic acid 12 mg, Vitamin B12 0.06 mg, Ethoxyquin 200 mg และ Inositol 500 mg 2. แรธาตรวม (mg/1,000 g) : Magnesium 800 mg, Iron 60 mg, Zinc 100 mg, Maganese 50 mg, Copper 6 mg, Cobalt 1 mg, Iodine 6 mg, Chromium 0.5 mg และ Selenium 0.2 mg

3. ไดแคลเซยมฟอสเฟต ประกอบดวยแคลเซยม 24 เปอรเซนต และฟอสฟอรส 16 เปอรเซนต 4. เอนไซมไฟเตส 1,000 FTUsตอกรม

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

7

ตารางท 2 ผลการวเคราะหทางเคมของอาหารทดลอง

สตรอาหาร อาหารชดควบคม

อาหารชดควบคมผสม ไดแคลเซยมฟอสเฟต

อาหารชดควบคมผสมเอนไซมไฟเตส

คาทไดจากการวเคราะห (เปอรเซนตน าหนกแหง) โปรตน 34.91 34.77 34.57 ไขมน 4.12 3.61 3.31 เยอใย 7.66 8.34 8.42

เถา 7.84 8.88 7.48

ฟอสฟอรส 0.98 1.31 1.04

คาทไดจากการค านวณ

NFE (%) 45.46 44.40 46.23

คาพลงงานรวมในอาหาร (kcal/kg) 4,226.59 4,126.43 4,1619.66

2.4 การด าเนนการทดลอง สมปลาดกลกผสมใสในตทดลอง หลงจากนนสมตทดลองใหกบชดการทดลอง และใหอาหารปลา

ในแตละชดการทดลอง วนละ 2 ครง ในเวลา 7.00 น. และ 18.00 น. โดยกอนใหอาหารเชาและเยนเกบรวบรวมมลของปลาทถายออกมาโดยวธกาลกน าและเตมน าใหเทากบปรมาตรเดม แลวน าไปอบทอณหภม 60 องศาเซลเซยสเปนเวลา 4 ชวโมง เพอน าไปวเคราะหฟอสฟอรสดวยวธเดยวกบทวเคราะหในอาหาร เมอเกบมลปลาเสรจแลวจงใหอาหารปลาโดยในแตครงใหปลากนจนอม ขณะทใหอาหารปดระบบใหอากาศและระบบน าหมนเวยน ท าการตรวจสอบผลการทดลองทก 3 สปดาหโดยชงน าหนกรวมและนบจ านวนปลาทเหลอของปลาในแตละชดการทดลองเปนระยะเวลา 12 สปดาห เมอสนสดการทดลองน าขอมลทไดมาค านวณหาคาของเปอรเซนตน าหนกทเพมขน อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ ปรมาณอาหารทกน อตราแลกเนอ และอตรารอด ดงน

1.น าหนกทเพมขนเมอสนสดการทดลอง (weight gain = WG) : เปอรเซนต

= น าหนกเฉลยเมอสนสดการทดลอง – น าหนกเฉลยเมอเรมการทดลอง

x 100 น าหนกเฉลยเมอเรมการทดลอง

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

8

2. อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ (Specific growth rate = SGR) : เปอรเซนตตอวน

= ln น าหนกเฉลยเมอสนสดการทดลอง – ln น าหนกเฉลยเมอเรมการทดลอง

x 100 ระยะเวลาทดลอง

3. ปรมาณอาหารทกน (Feed intake) : กรมตอตว

= น าหนกอาหารทกนทงหมด

จ านวนปลาทเหลอ

4. อตรารอด (Survival rate) : เปอรเซนต

= จ านวนปลาทเหลอรอด

x 100 จ านวนปลาทเรมทดลอง

5. อตราแลกเนอ (Feed conversion ratio = FCR)

= น าหนกอาหาร (แหง) ทปลากน

น าหนกปลาทเพมขน

6. อตราสวนปรมาณฟอสฟอรสในมลทขบถายตอปรมาณฟอสฟอรสในอาหารทกน

= ปรมาณฟอสฟอรสในมลทขบถาย

ปรมาณฟอสฟอรสในอาหารทกน

2.5 คณสมบตของน า ตรวจสอบคณสมบตของน าในตทดลอง โดยวธดงน

- อณหภม (Temperature) ใชเทอรโมมเตอร (องศาเซลเซยส) - ความเปนกรดเปนดาง (pH) โดยใชเครองวดยหอ HANNA รน HI 991001 - คาความเปนดางตรวจสอบตามวธ titration method (มลลกรมตอลตร) - คาความกระดางตรวจสอบตามวธ EDTA titrimetric method (มลลกรมตอลตร) - แอมโมเนย (NH3) โดยใชเครองวดยหอ HANNA รน HI 93733 (มลลกรมตอลตร)

3. การวเคราะหขอมล

น าขอมลทไดจากการทดลองมาเปรยบเทยบและวเคราะหทางสถต โดยวธวเคราะหวาเรยนซ (one way analysis of variance) แบบสมตลอด ( completely randomized design) ในขอมลทเปนเปอรเซนตและอตราสวนแปลงขอมลดวยวธ arcsine transformation กอนน าไปวเคราะห และเปรยบเทยบความแตกตาง

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

9

ของคาเฉลยระหวางชดการทดลองโดยวธ Duncan’s New Multiple Range test ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต โดยใชโปรแกรม SYSTAT version 5.0

ผลการศกษา

1. การเจรญเตบโต ปลาดกลกผสมทน ามาทดลองน าหนกเรมตน มคา 0.80±0.02, 0.76±0.04 และ 0.78±0.02 กรม

ความยาวเรมตนมคา 3.31±0.33, 3.32±0.05 และ 3.30±0.37 เซนตเมตร ตามล าดบ เมอน ามาเลยงดวยอาหารทตางกน 3 สตร เปนระยะเวลา 1 2 สปดาห พบวาปลาดกลกผสมทไดรบ อาหารสตรท 2 มน าหนกสดทายและอตราการเจรญเตบโตจ าเพาะเฉลย มากกวาปลาทไดรบอาหารสตรท 1 และ 3 อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) สวนปลาทไดรบอาหารสตรท 1 และ 3 แตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p>0.05)โดยน าหนกสดทายมคาเทากบ 4.66±1.69, 11.15±4.59 และ 4.84±2.26 กรม และอตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ มคา 2.03±0.45, 3.11±0.49 และ 2.05±0.58 เปอรเซนตตอวน ตามล าดบ ส าหรบเปอรเซนต น าหนกเพมเฉลยและความยาวสดทายเฉลย ของปลาทไดรบอาหารสตรท 3 มความแตกตางอยางไมมนยส าคญทางสถต (p>0.05) กบอาหารสตรท 1 และ 2 แตปลาทไดรบอาหารสตรท 2 มคามากกวาปลาทไดรบอาหารสตรท 1 อยางมนยส าคญทางสถต ( p<0.05) โดยเปอรเซนตน าหนกเพมเฉลย มคา 482.72±218.36, 1,368.11±671.63 และ 509.60±270.70 เปอรเซนต และความยาวสดทายเฉลย มคา 8.19±0.83, 11.29±1.32 และ 8.26±1.25 เซนตเมตร ตามล าดบ (ตารางท 4)

ตารางท 3 น าหนกเฉลยของปลาดกลกผสมทเลยงดวยอาหารตางกน 3 สตรเปนระยะเวลา 12 สปดาห

ระยะเวลา อาหารชดควบคม อาหารชดควบคม ผสมไดแคลเซยมฟอสเฟต

อาหารชดควบคม ผสมเอนไซมไฟเตส

สปดาหท 0 0.80±0.02 a 0.76±0.04 a 0.78±0.02 a สปดาหท 3 1.38±0.17 a 1.51±0.25 a 1.45±0.17 a สปดาหท 6 1.91±0.31 a 2.52±0.89 a 1.94±0.52 a สปดาหท 9 3.07±0.97 a 4.21±0.88 a 3.03±1.14 a สปดาหท 12 4.66±1.69a 11.15±4.59 b 4.84±2.26 a

2. ปรมาณอาหารทกนและอตราแลกเนอ

เมอสนสดการทดลองพบวาปลาทไดรบอาหารสตรท 2 มน าหนกอาหารทปลากนเฉลยมากกวาปลาทไดรบอาหารสตรท 1 และ 3 อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) สวนปลาทไดรบอาหารสตรท 1 และ 3 น าหนกอาหารทปลากนเฉลยแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p>0.05) โดยปรมาณอาหารทปลากนมคา

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

10

11.56±1.96, 23.39±7.33 และ 12.39±1.81 กรมตอตว ตามล าดบ ในขณะทอตราแลกเนอของปลาดกลกผสมทไดรบอาหารทง 3 สตรมความแตกตางอยางไมมนยส าคญทางสถต ( p>0.05) โดยอตราแลกเนอมคา 3.31±1.03, 2.33±0.26 และ 3.82±2.03 ตามล าดบ (ตารางท 4) 3. อตรารอด

จากการทดลองเลยงปลาดกลกผสมดวยอาหารทง 3 สตร พบวาอตรารอด มคา 82.50±12.58, 82.50±12.58 และ 82.50±17.07 เปอรเซนต ตามล าดบ และเมอน าผลการทดลองทไดมาทดสอบทางสถตพบวามความแตกตางกนอยางไมมนยส าคญทางสถต (p>0.05) (ตารางท 4) 4. ปรมาณฟอสฟอรสในมลปลา

จากการทดลองเลยงปลาดกลกผสมดวยอาหารทง 3 สตรเปนระยะเวลา 12 สปดาห พบวาปรมาณฟอสฟอรสในมลปลามคา 2.05, 1.99 และ 1.66 เปอรเซนต ตามล าดบ เมอน าปรมาณฟอสฟอรสทอยในมลปลาทขบถายออกมาทงหมดมาเปรยบเทยบกบปรมาณของฟอสฟอรสทปลาไดรบจากอาหารทงหมด พบวาอตราสวนปรมาณฟอสฟอรสในมลทขบถายตอปรมาณฟอสฟอรสในอาหารทกนมคา 0.49, 0.29 และ 0.35 ตามล าดบ (ตารางท 4) 5. คณภาพน า

ระหวางการทดลองเลยงปลาดกลกผสมดวยอาหารเสรมเอนไซมไฟเตสเปนเวลา 12 สปดาห พบวา อณหภมน ามคาอยระหวาง 29-31 องศาเซลเซยส คาความเปนกรดเปนดางมคาอยระหวาง 7.30-7.48 คาความเปนดางมคาอยระหวาง 115.20-124.54 มลลกรมตอลตร คาความกระดางมคาอยระหวาง 90.14-91.52 มลลกรมตอลตร และแอมโมเนยมคาอยระหวาง 0.1872-0.3648 มลลกรมตอลตร

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

11

ตารางท 4 ผลการเลยงปลาดกลกผสมดวยอาหารตางกน 3 สตรเปนระยะเวลา 12 สปดาห

คาดชน อาหารชดควบคม

อาหารชดควบคมผสม ไดแคลเซยมฟอสเฟต

อาหารชดควบคผสมเอนไซมไฟเตส

น าหนกเรมตน (กรม) 0.80±0.02 0.76±0.04 0.78±0.02 ความยาวเรมตน (เซนตเมตร) 3.31±0.33 3.32±0.05 3.30±0.37 น าหนกสดทาย (กรม) 4.66±1.69 a 11.15±4.59 b 4.84±2.26 a ความยาวสดทาย (เซนตเมตร) 8.19±0.83 a 11.29±1.32 b 8.26±1.25 ab อตรารอด (เปอรเซนต) 82.50±12.58 a 82.50±12.58 a 82.50±17.07 a เปอรเซนตน าหนกทเพม (เปอรเซนต)

482.72±218.36 a 1,368.11±671.63 b 509.60±270.70 ab

อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ(เปอรเซนตตอวน)

2.03±0.45 a 3.11±0.49 b 2.05±0.58 a

อตราแลกเนอ 3.31±1.03 a 2.33±0.26 a 3.82±2.03 a ปรมาณอาหารทกน (กรมตอตว) 11.56±1.96 a 23.39±7.33 b 12.39±1.81 a ปรมาณฟอสฟอรสในอาหารทกน (กรมตอตว)

0.113±0.019 a 0.306±0.096 b 0.128±0.018 a

ปรมาณมลปลาทขบถาย (กรมตอตว) 2.75 4.59 2.80 ปรมาณฟอสฟอรสในมล (เปอรเซนต) 2.05 1.99 1.66 ปรมาณฟอสฟอรสในมลทขบถาย (กรมตอตว)

0.056 0.091 0.046

อตราสวนปรมาณฟอสฟอรสในมลทขบถายตอปรมาณฟอสฟอรสในอาหารทกน

0.49 0.29 0.35

สรปและวจารณผล

จากผลการทดลองเลยงปลาดกลกผสมดวยอาหาร 3 สตรเปนระยะเวลา 12 สปดาห พบวาปลาท

ไดรบสตรท 2 มการเจรญเตบโตดกวาปลาทไดรบอาหารสตรท 1 และ 3 อยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05)โดยพจารณาจากน าหนกสดทายและอตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ แสดงวาไดแคลเซยมฟอสเฟตมผลตอการเจรญเตบโตของปลาดกลกผสม ตามท Leibowitz (1981) กลาววาถาเลยงปลาดกดวยอาหารทมพลงงานและฟอสฟอรสเพยงพอกบความตองการและใหอาหารกนจนอม สามารถใชกากถวเหลองทดแทนปลาปน (menhaden fish meal)ในอาหารปลาดกได สวนสาเหตทปลาทไดรบอาหารสตรท 1 และ 3 มการ

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

12

เจรญเตบโตไมดทงนอาจเนองมาจากปลาดกลกผสมเปนปลากนเนอ ซงมระบบทางเดนอาหารทสนท าใหมเวลาในการดดซมสารอาหารไปใชไดนอย (วรพงศ , 2536) จงไมสามารถน าโปรตนจากกากถวเหลองมาใชประโยชนใน การเจรญเตบโตไดเตมท ดงเชนปลา channel catfish ทเลยงดวยอาหารทใชวตถดบจากพชทงหมดมการ เจรญเตบโตนอยกวาอยางมนยส าคญทางสถตกบปลาทเลยงดวยอาหารทมปลาปนเปนองคประกอบ (Lovell et at. 1974) และในปลา red drum (Sciaenops ocellatus) ซงเปนปลากนเนอทเลยงดวยอาหารทมแหลง โปรตนจากกากถวเหลองเพยงอยางเดยวมการเจรญเตบโตต ากวาปลาทไดรบอาหารทมสวนผสมของปลาปน 25, 50, 75 และ 100 เปอรเซนต (Robert and Ellis, 1992) เมอพจารณาคาอตราสวนปรมาณฟอสฟอรสในมลทขบถายตอปรมาณฟอสฟอรสในอาหารทกน พบวาปลาดกลกผสมทไดร บอาหารสตรท 3 มคาอตราสวนดงกลาวนอยกวาปลาทไดรบอาหารสตรท 1 สอดคลองกบการทดลองของ Menghe and Robinson (2005) ทพบวาปลา channel catfish ทไดรบอาหารผสมเอนไซมไฟเตส 250, 500 และ 750 FTUsตอกโลกรม มปรมาณของฟอสฟอรสในมลนอยกวาปลาทไดรบอาหารทไมไดผสมอยางมนยส าคญ และมปรมาณของฟอสฟอรสในมลลดลงเมอความเขมขนของเอนไซม เพมขน นอกจากนมรายงานวาปรมาณการใชไฟเตสในอาหารควรเตม ทระดบมากกวา 1000 ยนตขนไป จะท าใหการสะสมแคลเซยม ฟอสฟอรส แมกนเซยม และสงกะส ในกระดกมากกวาการเตมเอนไซมท 500 ยนต โดยทน าหนกปลา อตราแลกเนอ การยอยโปรตน และการน าโปรตนไปใชไมมความแตกตางกน (Jackson et al., 1996; Reigh and Yan, 2003) และการเตม microbial phytase ในอาหารสามารถเพมประสทธภาพการใช phytate phosphorus ในปลา rainbow trout Oncorhychus mykiss (Cain and Garling, 1995; Rodehutscord and Pfeffer, 1995) และในปลาไน Cyprinus carpio (Schafer et al., 1995) จากผลการทดลองนไดเหนแนวทางการแกไขปญหาเรองใชกากถวเหลองเปนวตถดบในอาหารทดแทนปลาปน สามารถพฒนาตอไปไดโดยใชวธเตมไดแคลเซยมฟอสเฟตลงในอาหารปลาดกเพอใหปลามการเจรญเตบโตไดตามปกต และโดยการเตมเอนไซมไฟเตสเพอลดปรมาณฟอสฟอรสในมลปลา และลดปรมาณฟอสเฟตทเปนสาเหตของมลพษในสงแวดลอมได

การทดลองนสรปไดวาการเตมเอนไซมไฟเตสในอาหารปลาดกลกผสม ซงมกากถวเหลองเปนแหลงโปรตนท าใหลดปรมาณฟอสฟอรสในมลปลาได แตควรเพมความเขมขนมากกวาน และควรศกษาถงแหลงและปรมาณของเอนไซมไฟเตสในอาหารเลยงปลาดกลกผสมตอไป

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

13

เอกสารอางอง

บญลอม ชวะอสระกล และ สธน ตงทววพฒน . 2540. ไฟเตท : สารขดขวางการใชประโยชนฟอสฟอรสใน

อาหารสตว. วารสารสตวบาล 7(37) : 23-30. วรพงศ วฒพนธชย . 2536. อาหารปลา . ภาควชาวารชศาสตร , คณะวทยาศาสตร , มหาวทยาลยบรพา . ชลบร.

216 หนา. เวยง เชอโพธหก . 2542. โภชนศาสตรและการใหอาหารสตวน า . ภาควชาเพาะเลยงสตวน า , คณะประมง ,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร. 255 หนา.

ศนยสารสนเทศ . 2548. สถตการประมงแหงประเทศไทย พ .ศ. 2546. เอกสารฉบบท 6/2548. กรมประมง . กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 91 หนา.

Association of Official Analytical Chemists. 1990. Official Methods of Analysis. Association of Official Chemists. Washington D.C. 1,018 pp.

Association of Official Analytical Chemists. 1995. Official Methods of Analysis. Association of Official Chemists. Washington D.C. Chapter 4 p. 23, 27.

Cain, K.D. and D.L. Garling. 1995. Pretreatment of soybean meal with phytase for salmonid diets to reduce phosphorus concentrations in hatchery effluents. Prog. Fish Cult. 57 : 114-119.

Erdman, J.W. 1979. Oilseed phytates: Nutritional implications. J. of the Amer. Oil. Chem. Soc. 56 : 736-741. Gernat, A. and P. Ferket. 2003. Strategical changes in poultry diets to decreases the potential for nitrogen

and phosphorus pollution in the environment. ZOO Technica Internationa. 6 : 46-50. Han, Y.M., K.R. Roneker, W.G. Pond and X.G. Lei. 1998. Adding wheat middlings, microbial phytase

and citric acid to corn-soybean meal diets for growing pigs may replace inorganic phosphorus supplementation. J. Anim. Sci. 76 : 2649-2653.

Jackson, L.S., H.L. Menghe and E.H. Robinson. 1996. Use of microbial phytase in channel catfish Ictalurus punctatus diets to improve utilization of phytase phosphorus. J.World Aqua. Soc.

27 : 309-313. Liebowitz, H.E. 1981. Replacing fish meal with soybean meal in practical catfish diets. M.S. Thesis,

Auburn Univ., Auburn, AL. Lovell, R.T., E.E. Prather, J. Tres-Dick and C. Lin. 1974. Effect of addition of fish meal to all-plant feeds

on the dietary protein needs of channel catfish in ponds. Proc. Ann. Conf. SE. Assoc. Game Fish Comm. 28 : 222-228.

Menghe, H.L. and E.H. Robinson. 2005. Feeding fungal phytase to channel catfish. Aqua Feeds : Formulation & Beyond, Volume 2 Issue 1 : 13-15.

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด

14

National Research Council. 1993. Nutient Requirements of Fishes. National Academy Press, Washingtion,

D.C. 114 pp. Ramseyer, L.J. and D.L. Garling. 2003. Fish Nutrition and Aquaculture Waste Management. (on line)

Available : http://66.218.71.225/search/cache?p=phytin+fish&ei=UTF-8&url=ikeE_-NAq. Reigh R.C. and W. Yan. 2003. Enzyme treatment of catfish feeds can reduce environmental phosphorus.

(online) Available : http://www.Isuagcenter.com/Communications/LouisianaAgriculture/agmag/4. Robert C.R. and S.C. Ellis. 1992. Effect of dietary soybean and fish-protein ratios on growth and body

composition of red drum (Sciaenops ocellatus) fed isonitrogenous diets. Aquaculture 104 : 279-292. Rodehutscord, M. and E. Pfeffer. 1995. Effects of supplemental microbial phytase on phosphorus

digestibility and utilization in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Water Sci. Technol. 31 : 143-147. Schafer, A., W.M. Koppe, K.H. Meyer-Burgdorff and K.D. Gunther. 1995. Effects of microbial phytase on

the utilization of native phosphorus by carp in a diet based on soybean meal. Water Sci. Technol. 31 : 149-155.

Spencer, J.D., G.L. Alle and T.E. Sauber. 2000. Phosphorus bioavailability and digestibility of normal corn and genetically modified low-phytate corn for pig. Journal of Animal Science. 78(3) : 675-681.

Stahl, C.H., Y.M. Han, K.R. Roneker, W.A. House and X.G. Lei. 1999. Phytase improve iron bioavailability for haemoglobin synthesis in young pigs. J. Anim. Sci. 77 : 2135-2142.

สานกวจยและพฒ

นาประมงน�าจด