Allahun e falënderojmë, paqja dhe bekimi qofshin mbiMuhamedin, familjen, shokët dhe gjithë ata që ecin hapave tëtyre sinqerisht deri në ditën e Kiametit.Të nderuar!Takohemi në këtë numër të Albislamit në petkun e ri, i cili do

t'u freskon me risitë në redaksi dhe risitë në përmbajtje.Kjo që ju ofrojmë është një mund me të cilin janë bashkuar

hoxhallarët dhe thirrësit nga trojet shqiptare dhe mendojmë sekjo është një fryt mjaft i rëndësishëm dhe i vlefshëm për pop-ullin tonë të dashur mysliman shqiptar.Shkrimet e Albislamit synojnë ofrimin e Islamit burimor dhe

shkencor dhe është një kontribut modest për të zgjidhur dilematdhe kokëçarjet me të cilat ballafaqohen myslimanët në përgjithësidhe rinia islame shqiptare në veçanti.Islami sot ballafaqohet me lloj-lloj akuzash dhe nga kënde dhe

prizma të ndryshme, andaj detyrë e hoxhallarëve dhe thirrësveështë që tua tregojnë muslimanëve Islamin të kulluar nga çdonjollë dhe tu japin përgjigje dilemave që manifestohen herë pashere në media dhe oda rreth rikthimit të fesë në jetën shoqëroretë shqiptarëve.Kur vijnë këto akuza nga jashtë, nga qarqe të njohura për

armiqësi ndaj shqiptarëve çështja është e qartë, mirëpo kur navijnë prej brenda, nga njerëz që në një far mënyre konsiderohenlider të popullit, apo të një pjese të popullit, të cilët janë mysli-man dhe ndihen krenar për këtë gjë, atëherë kjo dhimbje shtohetdhe bëhet e zhurmshme.Sot disa njerëz nuk kanë guximin të akuzojnë drejtpërsëdrejti

Islamin, andaj përdorin akuzat ndaj ekstremizmit apo funda-mentalizmit islamik, thua se vetëm tek Islami paska dukuri dhefenomene të këtilla, duke i heshtur izmat e tilla që gjenden për-brenda shtresave të caktuara tek shqiptarët dhe në fqinjësinëtonë.Si duket qëllimi i këtyre njerëzve është provokimi i situatës dhe

inicimi i trazirave në mendjen e popullit tanë, duke luajtur mendjenjat e muslimanëve, sidomos rinisë, dhe të nxjerrin zgjiminIslam nga diskursi i tyre i qetë dhe ofertdhënës për popullintonë që ta nxjerr nga ky udhëkryq në të cilin ka ardhur.Sidoqoftë, myslimanët, sidomos të rinjtë, duhet të kuptojnë se

kështu janë sjellë paritë e popujve injorantë ndaj pejgamberëve,të cilët njerëzit i kanë thirrur në besim, vepra të mira dhemoral, kurse përgjigjja e pejgamberëve ka qenë: duroni,përhapeni të mirën dhe njerëzve thoni fjalë të mira!

Në emër të redaksisë: Bekir HALIMIEd

it

or

ia

li

Akt

uale

Nëse dëshirojmë të kuptojmëpse, ku, kur, kush dhe si, duhettë dëgjojmë të gjitha palët

rreth "pse"- së, duke u kujdesur që tëbëjmë ndarje mes realitetit dhemendimeve… A nuk bëhet kështugazetaria cilësore?

A nuk premtojnë objektivitet rekla-mat e CNN, Fox, ose Jazeeras nënparullën "ne u emetojmë ndodhitë,kurse ju vendosni"?

Edhe pse unë pas punës si reporterpër pesë vite nga Lindja e Mesme kthe-hem me një rezyme pesimiste: gaze-tarët perëndimor nuk kanë mundësi qëtë përshkruajnë me precizitet e mos tëflasim për objektivitet botën arabe dheLindjen e Mesme. Edhe kur i respekto-jnë rregullat e punës së gazetarisë tek-stualisht, ata ofrojnë përshkrim tëshëmtuar dhe të errësuar të thellë tërajonit.

Problemi kryesor ka të bëjë me frazatqë përdoren: frazat që i përdorin gaze-tarët nuk domethënë asgjë për evropi-anët ose amerikanët, ose kuptohen nëmënyrë të ndryshme ose deformohenshumë lehtë.

Shembujt më të mirë të këtyrefrazave "të panjohura" nga opinioniperëndimor, domethënë se njerëzit ipërdorin pa i shijuar ato, janë "okupa-cioni" dhe "diktatura". Mosnjohja e

natyrës së diktatorizmit nuk ka të bëjëvetëm me intelektualët dhe opinionin egjerë. Gjatë punës time si reporter disaherë qortohesha nga kryeredaktori: pseje vonuar kaq për të marrë vizën përhyrje në Irak gjatë sundimit të SadamHusejnit? Pse akoma nuk ke arritur nëLibi? Pse nuk të japin vizë? Insisto tekata! Një gazetar i njohur në çështjet eanalizave kërkoi prej meje që të gjejmënyrë për të kontaktuar me sigurim-in e Jordanisë. Kurse kontabilisti igazetës kërkonte prej meje faturatfiskale nga personat që u kam dhënëryshfet gjatë vizitës time në Irak nëkohën e Sadam Husejnit.

Të gjithë këta, kryeredaktori,kontabilisti dhe analisti, i përcillninndodhitë nga afër, i lexonin gazetat dhe

5Loja me fjalë në Lindjen e MesmeGazetaria e luftës

Shkruan: Joris LUYENDIJK

Akt

uale

përcillnin televizorin. Mirëpo këtogazeta dhe stacione televizive si kamundësi ta sqarojnë diktaturën në for-mën e tij të vërtetë?

Librin që botova në verën e vitit tëkaluar ka të bëjë rreth kësaj teme:frika, dyshimi, shpërlajra e trurit,abuzimet, shkatërrimet e qëllimta tëresurseve të veçanta të çdo njeriu dhetë fisnikërisë personale.

Botuesi u nxeh personalisht dhe elexoi disa herë librin. U kthye ngapanairi i librit në Frankfurt edhe më inxehur. Kishte folur për librin tim menjë koleg timin egjiptian, i cili uangazhua rreth kësaj teme.

Depërtimi im në botënarabe ishte afër! Mbeti ishndërritshëm deri në ditënqë ia sqarova kontradiktatnë shprehje: a do të lejojëndonjë diktaturë botimin enjë libri që analizon natyrëne urryer të vet diktaturës?Edhe pse i lexoi njëqindfaqet e rezervuara për kul-turën e frikës, në të cilënmbështeten shtetet policore, domethë-nia e diktaturës mbeti e zhveshur përlexuesin perëndimor.

Shprehja "okupacion" a është boshepër lexuesit dhe spektatorët perëndi-mor? Ky boshllëk është ajo që komen-ton shkakun pse shtojmë (perëndimi)presionin ndaj qeverisë palestineze qëtë argumentojë se është duke "bërë atëqë kërkohet kundër dhunës", kurseasnjëherë nuk kërkojmë nga zëdhënësi iqeverisë izraelite pse "nuk bëjnë atë qëduhet për të përfunduar okupacionin".

S'ka dyshim se qytetari në perëndim ekupton kërcënimin e trishtueshëm tëterrorizmit, duke filluar ngapërgjegjësit e të djathtës, të cilin pandalë e përmendin. Mirëpo kush iasqaron publikut perëndimor terroristine fshehur pas vellos së "okupacionit"?

Nëse i shikojmë statistikat të cilit dovit do të shohim se numri i viktimavecivil palestinez që kanë rënë ngaveprimtaria e okupimit izraelit është sëpaku tre fish më i madh se numri i vik-timave civil izraelit, të cilët janë vrarënga sulmet. Mirëpo reporterët dhekomentuesit perëndimor flasin për"aksionet vetëvrasëse të përgjakura"dhe aspak nuk e përmendin "okupimine përgjakshëm".

Nëse skandalet e përditshme të oku-pacionit në masë të madhe mbeten largsyve, atëherë "informatat" që vijnë nga"diktatoritë" vijnë në gazeta dhe sta-cionet televizive perëndimore. Këtu

lind problemi i dytë: gaze-tarët kur i përshkruajnëndodhitë, ata përdorinshprehjet që janë të veçantapër demokracitë, sikursejanë: "parlamenti","gjykatësi", shprehjet"kryetari Mubarek", nëvend se "diktatoriMubarek", flasin për"Partinë demokratike kom-

bëtare" edhe pse aty s'ka aspakdemokraci e as elemente të një partie.Përmendin profesorë universitarë ngabota arabe, mirëpo harrojnë të shtojnëse ai kontrollohet nga sigurimishtetëror. Kur dalin në ekranet tele-vizive disa djelmosha të hidhëruar dukedjegur flamurin kanadez në një shtetpolicor, këtë e emërtojnë "protestë"dhe jo aktivitet reklamues.

Ajo që të sjell në mëdyshje është faktise reporterët që gjenden në Lindjen eMesme e dinë shumë mirë se çkadomethënë okupacioni dhe diktatura.Ata jetojnë dhe punojnë në vendetarabe, në tokën e okupuar palestineze,kanë miq, kolegë dhe farefis, mirëpo nëraste nevoje nuk mund të kërkojnëasnjë ndihmë ligjore. Ata miq, kolegëdhe farefisi nuk janë qytetar por janë

6

Pse çifuti i cilikërkon një tokë, tëcilën ia ka dhënë Zotinuk quhet "nacional-ist ekstremist" kursenjë musliman që epërdorë të njëjtënlogjikë cilësohet si"fundamentalist"?

Akt

uale

pasues, të zhveshur nga çdo mbrojtjedhe ata e dinë shumë mirë këtë.Mirëpo si ta dijë këtë gjë publikuperëndimor, si ta dijë praktikisht se sipunon një sistem i këtillë? Sidomos kurnjësitë gjuhësore të përdorura japinkuptimin se shtetet policore dhedemokracitë, përafërsisht, punojnësipas të njëjtës metodë, kanë parla-ment, kryetar dhe mbi këtë "zgjed-hje!?"

Disa fjalë nuk kanë domethënie tëmadhe për një qytetar të rëndomtë nëperëndim, kurse disa tjera kanëdomethënie tjetër. Janëfjalë me të cilat luhet, nësei kalojmë disa çaste parastacioneve televizivesatelitore do të na mjafto-jnë për të sjellë argumentpër këtë gjë. A themi"Izraeli" apo "ShtetiSionist" apo "Palestina eokupuar"? "Intifada","Holokausti i ri", "rezis-tenca për pavarësi"? Kjocopë toke është "kontestuese", ose"okupuar" ose "jepet" ose "kthehet"? Akonsiderohet "koncesion" nëse Izraelizbaton një detyrim që lind nga një mar-rëveshje, të cilën e ka nënshkruar mëherët? A ka "negociata" mespalestinezëve dhe izraelitëve. Nëse kjoështë e saktë, cila është hapësira përmanovra e palestinezëve, kur e dimë se"negociatat" kanë kuptimin e konce-sioneve reciproke mes dy palëve tëpërngjashme?

Nuk ka këtu fjalë të paanshme. Pra,në cilat njësi gjuhësore duhet tëmbështetemi? Nuk është lehtë tëshkruash një telegram gazetaresk të llo-jit: "Sot në Jahuda dhe Samira /nëtokat palestineze/ në tokat e okupuarapalestineze/ në tokat kontestuese/ nëtokat e çliruara/ tre palestinez të pafa-jshëm/ terroristë mysliman u vranëpreventivisht/ u vranë egërsisht/ uvranë nga armiku sionist/ nga forcat eokupatorit izraelit/ nga forcat mbro-jtëse të ushtrisë izraelite". Apo rrethIrakut: sot, forcat sio-kryqtare/okupuese amerikane/ aleancës sul-muan bazat e rezistencës islame/ ter-roristëve/ qelive terroriste".

Kultura perëndimore është opti-miste. Kur përcakton ndonjë problemnjëkohësisht prej teje kërkohet zgjidhjame këtë përcaktim.

Mirëpo si të dalim nga kjo kënetëgjuhësore përpos se konfirmim, ndosh-

ta me çiltërsi më tëmadhe, me anim dhevetkontroll, nga e cilanuk mund të ikim nëasnjë veprimgazetaresk, ndalimi imashtrimit nga parrulatkonsumatoreske.

Ne i emetojmë ndod-hitë, kurse ju vendosni.Mirë. Mirëpo ne ven-dosim se çka do të shih-

ni dhe si do t'i shihni.Fatmirësisht ka mbetur edhe katego-

ria e fundit e shprehjeve, të cilat mediaperëndimore mund t'ua jep hakun nëmënyrë më të mirë.

Pse çifuti i cili kërkon një tokë, tëcilën ia ka dhënë Zoti nuk quhet"nacionalist ekstremist" kurse një mus-liman që e përdorë të njëjtën logjikëcilësohet si "fundamentalist"?

Një diktator arab që zgjedh politikëqë dallon nga politika perëndimore

7

Gjatë punës time sireporter disa herë qorto-hesha nga kryeredaktori:pse je vonuar kaq për tëmarrë vizën për hyrje nëIrak gjatë sundimit tëSadam Husejnit? Pseakoma nuk ke arritur nëLibi? Pse nuk të japinvizë? Insisto tek ata!

Nëse i shikojmë statistikat të cilit dovit do të shohim se numri i viktimavecivil palestinez që kanë rënë ngaveprimtaria e okupimit izraelit ështësë paku tre fish më i madh se numri iviktimave civil izraelit, të cilët janëvrarë nga sulmet

(1) Epidemia e korrupsionit

Të dhënat e fundit, që tregojnë atë çka pondodh brendapërbrenda shtetit sionist në gjirin ePalestinës, dëftojnë qartas ndyrjen e thellë në tëcilën janë zhytur qoftë kreu i shtetit, qoftëkryeministri, qoftë disa ministra.Të gjithë gjen-den nën akuzën e përfshirjes në hallkat e korrup-sionit, si dhe në skandale morale.Tepër i çuditur,Jehuda Jehari shkruan në kolonat e "BedijutAhrenut": "Çfarë po i ngjet vallë Izraelit? Është epamundur të gjejmë një njeri të shëndoshë, tëcilit mund t'i besojmë ofiqet më të lartashtetërore; shkurt, një njeri mbi të cilin të mosrëndojë asnjë dyshim.Ai çka kërkojmë nuk ështëveçse një njeri i pastër, i cili nuk ujdiset të blejënjë shtëpi me çmim fare të ulët dhe pastaj, kinsegabimisht, e detyrojnë ta shesë me çmim më tëlartë?!" (Shih: el-Kuds el-Arabi 28/ 2/ 2007).

Kjo gjë më solli ndërmend atë që kishte shkru-ar gjeniu i historisë islame, Ibën Halduni, teksaparashtron përmes një analize të thellë shkaqet edestabilizimit dhe të dobësimit të mbretërisë sëIzraelitëve mbasi dolën nga Egjipti. Në atë kohë,Shami ishte teatër fisesh dhe popujsh të përçarë,të cilët vrisnin shoqi-shoqin, e kjo sëmundjengjitëse (përçarja) u mbart edhe tek Izraelitët, tëcilët u përçanë egërsisht mes tyre. Që prej atijA

ktua

leemërtohet "armiqësor ndajperëndimit" mirëpo nuk jepet injëjti emërtim në drejtimin ekundërt?

A mund të parafytyrojmë njëlider amerikan të cilësohet"ekstremist në armiqësinë e tijkundër arabëve"?

Një përgjegjës izraelit i cilivetëm në dhunë beson për tambrojtur popullin e vet ështëprej "shqiponjave", mirëpo akemi dëgjuar për "shqiponjat"e palestinezëve?

Assesi, ata janë ekstremistdhe terrorist. Përgjegjësitizraelit që besojnë në bisedimejanë prej "pëllumbave", kursepalestinezi që zgjedh të njëjtënrrugë është "i moderuar", qëdomethënë se edhe pse dhunaka zërë vend në zemrën e tij, kypalestinez, i falem Zotit, kandryshuar natyrën e tij origji-nale. Përderisa Hamasi e"urren" Izraelin, kurse asnjëparti apo lider izraelit "urren"palestinezët, madje edhe kurkëta lider përdorin ministritë etyre për të kërkuar deportimine palestinezëve, përpos nëse kjogjë ka të bëjë me "spastriminetnik", apo "deportimin edhunshëm" apo "transferimin"?

Autori është gazetar holan-dez, autor i librit "Gjysmënjeriu. Foto nga Lindja eMesme", në gjuhën holandeze.Botoi Shtëpia botuese"Podium". Viti 2006. Janë shi-tur 600 mijë kopje në Holandë.

Marrë nga: Le MondDiplomatique, verzioni ara-bisht, për Mars, 2007.

Përktheu: Bekir HALIMI

8 Vrojtime politike

Shkruan: Dr. Muhamed el-Abdeh

Akt

uale

9

çasti, ata, Izraelitët, "nuk do të kishin kurrëmë një mbretëri të vazhdueshme, e cila tëpranohej si e tillë nga të gjithë, çka zgjatideri në kohët kur ranë nën sundimin e per-sëve, paskëtaj nën atë të grekëve dhe, sëfundmi, nën sundimin romak, gjatë kohëskur zë fill edhe shpërngulja e tyre." (Shih:"El-Mukadime", 2/536).

A mos ndoshta kjo epidemi e korrupsion-it në administratë u transferua falë përhap-jes së saj në formë miti te çifutët, çka ështëe pranishme edhe te pjesa dërrmuese eshteteve arabe? A mos ndoshta kjo është një

e mirë nga të mirat e kësaj qeverie (edhepse të mirat e tyre janë pak) e cila ia ngjitikëtë sëmundje shtetit izraelit?!

(2) Amerika dhe disa tipare të ardhmërisë

Politika amerikane po kalon nëpër njëzinxhir përplasjesh të mëdha, kurse Bushipo përjeton momentet e tij më kritike nëIrak. Shumë zëra janë ngritur fuqishëm dhei kërkojnë me këmbëngulje Uashingtonittërheqjen e forcave nga Iraku.

Humbja e Amerikës në Irak nuk është engjashme me humbjen e saj në Vietnam; kjopër faktin e thjeshtë se, në Vietnam lëviztenjë shtet të madh (Bashkimi Sovjetik), i cilipo përkrahte fuqimisht e po u vinte nëndihmë vietnamezëve, ndërkohë që në Irakpo lëviz dhe vepron qëndresa e fortë ebotës arabe dhe islame; ndonëse pa kurr-farë përkrahjeje nga asnjë shtet, i madh apoi vogël qoftë, dhe pa kurrfarë ndihme nga

Rusia është distancuar plotësisht ngapolitika e butë dhe e paqëndrueshmeqë Jelcini kish treguar kundrejtAmerikës. Ajo filloi të ballafaqohetdhe t'i pengojë përpjekjet amerikanepër depërtim në shtetet islamike, tëcilët ishin dikur pjesë e BashkimitSovjetik

Akt

uale

10

jashtë, sërish këto forca do të ngadhënjejnëdhe do të jenë dështimi i Amerikës.Andaj,a do të jetë ardhmëria e Amerikës engjashme me atë të Britanisë pas luftës sëkanalit të Suezit, pas të cilës mbeti vetëmnjë shtet i madh, i cili e kuptoi mirë mad-hështinë dhe forcën e vet (pretenduese)dhe u tkurr në ishujt e vet në veri-perëndim të Evropës?

Ajo që na e forcon bindjen se Amerika evitit 2006 nuk është më ajo e pas rënies sëBashkimit Sovjetik janë faktet që shohimpërditë, si dhe mënyra se si po ndërrojnëgjërat në parkun e përmbrapëm të Shtetevetë Bashkuara; fjala është përkontinentin e Amerikës Lat-ine, disa shtete të të cilit fillu-an të marrin një drejtim krejttjetër nga ai i Amerikës kapi-talist-liberale.

Shkrimtari francez XhirKurt thotë: "Për herë të parënë historinë e saj bashkëko-hore, demokracitë latine pondiejnë se janë të lira në gjet-jen e rrugëve të tyre të veçan-ta". Në Venezuelë njerëzit potregojnë entuziazëm përpunë vullnetare, ndërkohë qëudhëheqësi i tyre (Çavezi) iofroi naftën e vendit të tijKubës me kushtin që kjo efundit të sjellë grupe mjekësh në Venezuelë.Bolivia, ky shtet i varfër, i refuzoi rrobat epërdorura, të cilat vinin nga Shtetet e Ba-shkuara. Kryetari i ri i këtij shteti shprehetprerazi: "Duhet ta ndalojmë këtë importimnënçmues, i cili është duke e mbytur indus-trinë vendore të tekstilit". (Krahaso këtë gjëme botën arabe, e cila po importon rroba tëpërdorura, ndërkohë që, në të kaluarën,eksportonin kumashin në Evropë!).

Një tjetër ndryshim, që nuk i shkon asfarepër josh Amerikës, është edhe roli i ri që pomundohet të marrë mbi vete Rusia, për tëtreguar se, si shtet i madh që është, edhe ajoka peshën e saj në zhvillimet politike

botërore. Nuk është aspak e vështirë për t'ukapur pakënaqësia që shfaq Rusia në lidhje sime hegjemoninë e Amerikës, ashtu edhe mesundimin që shpalos një pjesë jo e pakët emendësisë dhe e koncepteve amerikane.

Në konferencën e dhjetë botërorë të pop-ullit rus, e mbajtur në Moskë më 4 Prill tëvitit të kaluar, e cila u zhvillua nën drejtimindhe patronazhin e kishës ruse, pjesëmar-rësit, në tërësinë e tyre, ndërmorënfuqimisht një fushatë masive kundër liber-alëve perëndimorë, të cilët i vendosën ash-për nën akuzën se "po i zbusin kufijtë mes tëmirës dhe të keqes,gjë e cila shkakton prish-

je të normave të etikës".Rusia është distancuar

plotësisht nga politika e butëdhe e paqëndrueshme qëJelcini kish treguar kundrejtAmerikës. Ajo filloi të bal-lafaqohet dhe t'i pengojëpërpjekjet amerikane përdepërtim në shtetetislamike, të cilët ishin dikurpjesë e Bashkimit Sovjetikdhe arriti ta bindëUzbekistanin që t'i largontetrupat amerikane nga tokat etija.

Futja në qorrsokakunIrakian s'ka pikë dyshimi qëdo t'i sjellë Amerikës humb-

je të mëdha qoftë në autoritet, qoftë nëpozitat e saj globale.Turpet dhe gabimet esaj, të cilat po i vërejmë shpesh, sidomosditët e fundit, si p. sh., vrasja e qytetarëvetë pafajshëm (në Hadithe), marrja me qirae burgjeve nëpër Evropën lindore etj. Ngaana tjetër, s'ka pikë dyshimi se këto turpetë saj do të vazhdojnë ngase ajo është agre-sive dhe zullumqare. Porse, mbas disakohësh, ajo s'do të jetë më boshti aposhtylla e vetme botërore, siç pretendon memashtrimet e saj, dhe për të cilën po për-gatitej. Planeti ynë patjetër do të jetë në njëbaraspeshë politike botërore.

Përktheu: Lulzim SUSURI

Humbja e Amerikësnë Irak nuk është engjashme me humbjene saj në Vietnam; kjopër faktin e thjeshtë se,në Vietnam lëvizte njështet i madh (BashkimiSovjetik), i cili popërkrahte fuqimisht epo u vinte në ndihmëvietnamezëve, ndërko-hë që në Irak po lëvizdhe vepron qëndresa efortë e botës arabe dheislame

Edhe pse feja Islame e ka përfshirëfemrën me të gjitha llojet e kujde-sit ndaj saj, qoftë ajo nënë, bashk-

ëshorte, motër apo vajzë, perëndimikëmbëngulë në supozimin e tij se femranuk i gëzon të drejtat e veta në Islam sidhe Sheriati islam, sipas këndvështrimit tëtyre, është diktatori më tiran si dhearmiku numër një i femrës. Faktin sembulesa është obligim për femrën e mar-rin si pretekst për tu arsyetuar me tekundër Islamit.

Në kohën kur të gjitha mjetet einformimit si ato perëndimore ashtu edheato arabe, janë angazhuar me shkrime eprograme të ndryshme në vigjilje të asaj qëe quajnë "dita ndërkombëtare e gruas" sidhe muajin mars në përgjithësi e quajnë simuaj i gruas, duke përmbajtur në veteshumë festa, të cilat i kanë shpikur si "dita egruas", "festa e nënës" etj. Përkundërgjithë kësaj, kush i përcjellë këto rrjedhamund ta vërejë, madje me shumë lehtësi, setë drejtat e femrës myslimane e sidomos në

11Të drejtat e njerëzvenë Gjermani?!

Akt

uale

Shkruan: Vail EXHHURI

Akt

uale

perëndim nuk kanë arriturtë respektohen as në mini-mum si dhe çështja e sajështë margjinalizuar shumëdukshëm nga dialogët dhebisedat që kanë rrjedh nëkëtë relacion.

Revista gjermane "Dershpigel", e cila ka një shtrir-je mjaft të gjerë, para disaditësh botoi artikullin rrethvështirësive dhe proble-meve, me të cilat ballafaqo-het femra myslimane nëkërkim të punësimit. Eçuditshme në këtë rastështë, se artikulli qet në pah në mënyrë tëqartë, se me këto probleme nuk ballafaqo-het vetëm femra myslimane e huaj, poredhe femra gjermane që i ka besuar Allahutpër Zot, Islamit për fe dhe Muhamedit,lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshin mbitë, për të dërguar.

Përmbajtja e artikullit

Është femër e arsimuar, fetare dhe e re,mirëpo mbanë mbulesën në kokë dhe përkëtë arsye profesoreshat myslimane, të cilatkanë arritur diploma të studimeve të larta

akademike, nuk gjejnë shansetë përshtatshme përpunësim. Rezultatet e dalanga këto raste dihen, pra qëzonjat myslimane të mbesinnë familje si zonja shtëpie nëvend se të zënë pozitat e tyretë merituara, që u përkasinniveleve të tyre arsimor. Nëkëtë formë, një forcëndikuese, vepruese dhe evlefshme zhduket nga tregugjerman i prodhimit. Ka lin-dur dhe është rritur në njëlagje të ngritur të Munihut nëGjermani dhe është bërë

stomatologe. Ka udhëtuar në Malajzi përtrajnim dhe për gjysmë viti e përfundontrajnimin dhe kthehet si asistente e mjekut.Më pas dëshiron që të pavarësohet dhe taushtrojë profesionin e saj vet. Si një vajzë ere gjermane, e veshur me mantelin e bard-hë u pa të jetë aktive.

Kjo vajzë e re gjermane është NisrinëFaris, dhe është 28 vjeçe. Në kokën e sajmban shaminë. Kjo gjë qe shkak, që ajo tëbëjë disa ndryshime në jetën e saj arsimoredhe në formimin e personalitetit të saj.Studimi i saj për stomatologji, nuk ishte gjëtjetër përveç një zgjidhje e domosdoshmeqë kishte zgjedhur për ta lehtësuar mundës-

12

Pa marrë parasysh se apajtohemi me çështjen epunësimit të femrës apojo, ky artikull i ngjasonthënies Kur'anore nëngjarjen e Jusufit, alejhiselam, me gruan embretit, kur një dëshmi-tar nga familja e sajgjykoi kundër vetë asaj.

Këto janë fakte tëshumta, me të cilat bal-lafaqohen femrat mysli-mane në vendet kutrumbetojnë natë e ditëlidhur me të drejtat dheliritë e femrës dhe tëminoriteteve

Akt

uale

inë e punësimit pas diplomimit.Ajo e kup-tonte me çiltëri se femra myslimane, e cilamban shaminë mbi kokë, nuk do të gjentevend pune të përshtatshëm për te, siç ështëpuna në arsim.

Nisrina është ballafaquar me një sërëvështirësish e problemesh për të gjet punënë profesionin e saj. Pas një lodhje dhemundi të rëndë, ajo aktualisht punon thua-jse pa rrogë fare. Pas më shumë se 130 për-pjekjeve për punësim, ajo punësohet si asis-tente tek një mjek arab, i cili nuk ndienmangësi kur i pohon asaj realitetin gjermanduke i thënë: "Nëse nuk të përshtatet puname mua, shko ku të duash se askush nuk dotë të pranojë në punë, përderisa je e mbu-luar!"

Kjo është ajo me çka vuan Nisrinë Faris.Ajo nuk është e vetme në këtë arenë.Asaj ibashkëngjiten shumë prej bijave të famil-jeve të huaja myslimane, të cilat i përmba-hen veshjes islame duke mbuluar kokat etyre. Ato refuzojnë të zbulohen për hir tëndonjë vendi të punës të përshtatshëmduke e konsideruar si obligim, që ua kanëprej fesë islame.

Unioni i Rinisë Islame në Gjermani si dheKëshilli për të Drejtat e Femrës Myslimanethonë se problemet, me të cilat është bal-lafaquar Nisrina dhe shoqe të tjera të saj,janë bërë prej problemeve ditore, me tëcilat ballafaqohen femrat e mbuluara nëGjermani, por edhe në mbarë botënperëndimore. Duke e marrë parasysh sediskriminimi fetar konsiderohet shkelje e tëdrejtave të njeriut, organizatat e ndryshmepër të drejtat e njeriut duhet të gjejnë zgjid-hje urgjente për këtë.

Këto vështirësi, që kanë të bëjnë mekërkimin e vendeve adekuate të punës, ikanë bërë shumë femra myslimane që tëorientohen kah profile të ndryshme, që ibëjnë më pak të atakohen si femra të mbu-luara me rastin e punësimit. Kështu qëshumë prej tyre i janë shmangur shkollimitnë drejtimet, që mund të aftësoheshin përpunë si p.sh. mjeke edukatore etj., për

shkak të vështirësive që i gjejnë pastaj, dhejanë orientuar në specializime të ndryshmeshoqërore, ose të punojnë në arkat etregtisë, të cilat i posedojnë prindërit e tyresi projekte private.

Në rrethanat që jeton tregu i biznesitgjerman, konsulentët ekonomistë ikëshillojnë bashkëpunëtorët e tyre që tareflektojnë llojllojshmërinë shoqërorepërmes politikës së tyre private në biznesete tyre.

"Shumëllojshmëria", "gjithëpërfshirja",janë shprehje shumë tërheqëse, por shumi-ca këto shprehje i ngushtojnë në botëkupti-min e kërkesave që kanë të bëjnë me gjith-përfshirjen e femrave në shoqëri apo ngan-jëherë me kërkesat e njerëzve me aftësi tëkufizuara. Pjesa më vitale e kuptimit tëfjalës, që e injorojnë, është gjithpërfshirjaracore, etnike dhe fetare.

Mishel Shtuper, i cili ka një këshillimorenë Këln të Gjermanisë thotë: "Përzierjaështë më e mirë. Nuk ka ndonjë shtet nëbotë, që pozicionohet më ashpër kundërideve të llojllojshmërisë e gjithpërfshirjes seGjermania." Në fjalën e tij, Shtuper vazh-don dhe thotë se çdo gjë, që nuk përputhetme idenë e gjithpërfshirjes multikulturore,çon në çrregullim e konfuzion. Parimi i tij,të cilin e përfillë vet dhe i këshillon të tjerëtme te është "shumëllojshmëria do të thotësukses më shumë dhe më të madh."

Nga rastet e tjera, që do ta përmendimështë edhe ai i Merfi Ertigjonit, e cila kavuajtur po ashtu prej problemeve tëpunësimit. Merfi është 26 vjeçare. Kambaruar studimet në shkencat ekonomikenë kryeqytetin gjerman Berlin. Ajo tregonpër veten e saj dhe thotë se të tjerë, që kanëpërfunduar të njëjtat studime, kanë paraqi-tur kërkesa për ta mbajtur praktikën nëvende të ndryshme tri a dhjetë herë.Dikush madje ka aplikuar 15 herë. Ndërsaunë, thotë ajo, kam dërguar CV-të nëvende dhe kompani të ndryshme 50 herë.Kanë ndryshuar udhëheqjet, por shkaku irefuzimit tim ka qenë një gjithherë, shamia.

13

Akt

uale

Ertigjon i ka ndjekur të gjitha politikat,strategjitë dhe mënyrat e mundshme përpunësim, që përshtatet me mbulesën dhekualifikimin e saj shkencor. Çështja e sajështë sikur çështja e Nisrinë Farisit, që epërmendem më lartë. Nganjëherë kërkesëssë saj për punësim ia bashkëngjit edhe fototpersonale, nganjëherë jo. Hera të tjera bënthirrje telefonike vet ajo dhe cakton ter-minin për intervistë. Disa herë ka dërguarnjerëz nga jomyslimanët për të ndërmjetë-suar, por në fund, rezultati është gjithherëme dështim sa i përket punësimit. Fjalitëme të cilat përgjigjen janë: ...mbulesa? Jo,të faleminderit!

Kur ndodh që përmes lidhjes telefoniketë merret termin për intervistë dhe ndodhtakimi, që në momentin e parë rrjedhinpërgjigjet: Oh! A ti je ajo? Më falni. Mekeqardhje, por nuk mundemi. Nganjëherëpara se të hyhet në intervistë u thuhet: lënigjësendet në orman, e që nënkupton edheshaminë. Mirëpo Merfi Ertigjon, NesrinëFaris dhe shoqe të tyre të tjera, këtë gjënuk e vënë në diskutim asnjëherë.

Në këtë mënyrë armiqtë e mbulesës pro-movojnë idenë se ajo është simbol politikdhe argument i pakontestueshëm nëpadrejtësinë dhe persekutimin e femrës.Ata konsiderojnë se është e çuditshme, qëfemra e arsimuar dhe e pavarur të vuajë ngakjo padrejtësi. Kështu ata e arsyetojnëvetveten për refuzimin e femrave të mbulu-ara në punësim duke thëne se ajo është eshtypur dhe si e tillë, si mund të punojë ajonë kompanitë e tyre?!

Femrat turke nuk i nënshtrohen intervistave

Monika Hoseman, një ekonomiste gjer-mane, ka bërë një studim rreth tregut tëpunës për arabë dhe myslimanë nëGjermani dhe ka ardhur në përfundim seemrat arabë myslimanë, që janë të njohurdhe japin për të kuptuar se bartësit e tyrejanë myslimanë, shkaktojnë pengesë nërast konkurrimi për punësim apo mbajtje të

praktikës. Në hulumtimin e saj Monika veçtjerash përmend, se mashkulli apo femragjermanë kur konkurrojnë në ndonjë vendpune, përgjegjësi për punësim i anulonkonkurrentët me emra turq nga lista ekonkurrimit. Kurse femrat turke, të cilat iposedojnë të njëjtat kualifikime me ato tëfemrave me nacionalitete të tjera evropi-ane, presin pa dobi për të hy në intervistë,për shkak shumë të thjeshtë, sepse përmesfletëve të aplikacionit është bërë përzgjedh-ja paraprakisht dhe turket veç janë elimin-uar.

Mishel Shtuper, konsulenti publik, ka njëpropozim që ndoshta nuk iu pëlqen shumëmuslimanëve. Ai mendon se të dy palët;pala punëdhënëse gjermane si dhe palapunëkërkuese, femrat myslimane të mbu-luara, duhet të lëvizin njëra në drejtim tëtjetrës. Femra myslimane, mendon ai,duhet të tregojë gatishmëri për heqjen eshamisë, dhe kjo duhet të jetë vetëm gatish-mëri jo edhe realitet, derisa ta bind opin-ionin se ajo ec e mbuluar me shami ngabindja e saj për te dhe se nuk është ushtru-ar kurrfarë lloji i dhunës mbi te.

Në fund, pa marrë parasysh se a pajtohe-mi me çështjen e punësimit të femrës apojo, ky artikull i ngjason thënies Kur'anorenë ngjarjen e Jusufit, alejhi selam, me gruane mbretit, kur një dëshmitar nga familja esaj gjykoi kundër vetë asaj.

Këto janë fakte të shumta, me të cilat bal-lafaqohen femrat myslimane në vendet kutrumbetojnë natë e ditë lidhur me të drejtatdhe liritë e femrës dhe të minoriteteve. Nëkohën kur një i huaj perëndimor që punonnë ndonjë vend islam respektohet si ekspertdhe gëzon privilegje më të larta se ato që igëzojnë vet nënshtetasit myslimanë.

Përktheu:Muhamed DËRMAKU

Artikujt e paraqitur në këtë rubrikë janëmendime dhe komente personale të autorëvedhe nuk korrespondojnë patjetër me atë qëredaksia i di për të vërteta

14

Art

ikuj

Sigurisht që e dimë mirë se simediat kanë një ndikim tëjashtëzakonshëm te njerëzit dhe

kjo nuk duhet te nënvlerësohet, porduhet të studiohet me një vëmendje tëveçantë, për shkak se mediat janë njëndikues masiv. Jemi dëshmitarë se simediat ndikojnë në ndryshimin eshoqërisë dhe të jetës së përditshme tënjerëzve. Ata ndikojnë në atë se si nesillemi me prindërit, të afërmit,shoqërinë, se si ushqehemi dhe kurushqehemi, kur kemi kohën përgjumë, kur kemi kohën e pushimit etj.

Në bazë të ofertës se madhe medi-atike (është i pafund numri i kanalevetelevizive) njerëzit bëhen të varur ngakonsumi i mediave e sidomos nga tele-vizori. Këto shfaqje dalin në dukjengaqë gjigandët e mediave i manipulo-jnë shikuesit dhe i dirigjo-jnë si "kukulla te tyre".

Shumë njerëz dëshirojnëta mbushin kohën e tyre tëlirë me televizorin.

Mediat sot janë një pjesëpërbërëse e integruar erealitetit shoqëror. Atobëjnë pjesë në përdit-shmërinë e familjes dhe të

shkollës. Përveç familjes, edhe mediatjanë bërë edukuese. Mediat trajtojnëtema të ndryshme të jetës shoqëroredhe ndikojnë shumë në rregullimindhe ndërtimin e jetës së moshavefëmijërore dhe rinore, gjë që ndikonshumë herët edhe në arsimim dhe nëedukim familjar dhe shkollor. Nukduhet te nënvlerësohet edhe fjala eNaom Chomsky-t i cili thotë që: "sot,një ushtri e madhe dhe profesioniste(njerëzit që punojnë dhe udhëheqinmediat) punojnë pa pushim për t'indryshuar bindjet tona për çështjetesenciale te jetës".

Televizioni bashkon fotografinë elëvizshme, zërin dhe tekstin dhe kjoështë arsyeja që ky lloj mediumi nabind aq fort.

Mediat, ku një pjesë shumë tërëndësishme e zëpadyshim Hollivudi, nuki reflektojnë dhe as nuk irespektojnë vlerat famil-jare të shumicës së popu-jve. Me ketë ide ështëedhe Keith Merrill kurthotë se "Hollivudi ështëshndërruar në sinonimpër ideologji ekstreme

15Arabët hajdutë?!Si ndikojnë mediumet e sidomos filmi dhe si pasqyrohet religjioni nëpër mediaMediat dhe ndikimi i tyre

Shkruan: Agron KURTISHI

"Sot, një ushtri emadhe dhe profesion-iste (njerëzit që puno-jnë dhe udhëheqinmediat) punojnë papushim për t'indryshuar bindjettona për çështjetesenciale te jetës".

Art

ikuj

liberale të përcaktuar nga një filozofi tëhumanizmit shekullar, nga shthurja sek-suale, nga martesat homoseksuale, anti-religjion, pro abortim, pro-dhunë, pro-duhan, pro-sharje, pro-alkool, anti-familje, anti-traditë, anti-prind, anti-autoritet. Kjo është një ideologji, e cilaka gjithnjë dhe më pak pika të për-bashkëta me vlerat tradicionale të botëssë civilizuar. Me këtë tregohet që armiku(apo mediumet) nuk dëshiron ta vrasëaudiencën, por dëshiron që ta mbajëpeng për të mos e lëshuar asnjëherë.Duke përdorur "armët e tyre", mediatna kapin dhe na fusin në një errësirë kuna mbajnë 2-3-4 ose më shumë orë, përtë na konvertuar, jo vetëm me atë qëparaqet dhe thotë por edhe me atë qënuk e paraqet dhe nuk e thotë e për habi

ndikon në të ashtuquajturën"pavetëdijen" tonë.

Udhëheqësit e mediave eshfrytëzojnë fuqinë e

hatashme komunikuese tëfotografisë për të dhënëdeklarata mbi religjionin,

politikën, kulturën,etnitetin, racën, popullatatetj. Ata komunikojnë idetë,ndërsa idetë motivojnë sjell-jen e njeriut. Kështu mediatpërdorin fuqinë e vet dukeportretizuar popullata të tëra

të shoqërisë tonë në mënyrënegative ose stereotipie, që shumë lehtëmund të ndikojnë në paragjykime tëndryshme ndaj një popullate. Të gjithamediat kontrollohen nga një grup ingushtë njerëzish, të cilët mbajnë pengindustrinë mediatike dhe përderisa nuk

ndryshon kjo gjë, nuk ka pra asdemokraci. Jo më kot thuhet që:

mediat janë pushteti i katërtdhe jo më kot thuhet që: ai qësundon mediat, sundonbotën.

Feja nëpër media

Të bëjmë një lidhje të kësaj që e thamëmë lartë me religjionin. Duket shumëqartë që besimi në një Zot të vetmin dheAbsolut është braktisur ose injoruarsepse shumë njerëz, nën ndikimin emediave (televizionit, filmit, kinemasë,radios) kanë filluar të besojnë në njeriune jo në Zotin Fuqiplotë. Robert Knightthotë se: "Nocioni se e vërteta dhemoraliteti janë kategori relative ka arrit-ur statusin e dogmës për shumicën enjerëzve" Për Knight-in: Relativizmiparaqet kultivim të injorancës, shikim tërrejshëm të realitetit, të konstruktuarnga injorantët për injorantët, mjetjashtëzakonisht efikas për propagandë,

16

Art

ikuj

ndërsa kultura dhe edukataqë merret nga mediatparaqesin mjetin më efikaspër përhapjen e rela-tivizmit".

Industria mediatikemundohet të reflektojëditurinë që ka botaperëndimore për Islamin.Këtu e shikojmë që kjoindustri ka shumë pakinformata dhe njohje mbikëtë çështje. Ata e shabllo-nizojnë racën arabe sibartëse kryesore te karak-teristikave kulturore të një besimtarimysliman. Me plot bindjen mund tëthemi që arabët kanë qenë një prej gru-peve që janë paraqitur më keq nga medi-at e ndryshme, e sidomos nga filmi dhepo këto janë ngarkuar me stereotipe tëndryshme negative. Ata nëpër filma tëndryshëm janë paraqitur si kriminel,mashtrues, hajdutë, të çmendur, barbarëdhe vrasës, njerëz të klasës së ulët, tëpakrahasueshëm me kulturën evropianedhe amerikane. D.m.th., arabëtparaqiten në çdo formë, por vetëm siarabë të vërtetë nuk paraqiten. Ata janëparaqitur nëpër filma të ndryshëm edhesi terroristë që kanë pasur për qëllim tëvrasin një numër të madh personash dhebashkë me ta edhe presidentin amerikan,ata janë bërë pengmarrës të graveperëndimore, sulmojnë fëmijë perëndi-morë, paraqiten si specialistë për torturaetj. Është interesant që filmi as që përdorarabë të vërtete në rolet e tyre, me bind-jen që këta as nuk janë të aftë të luajnënjë rol të tillë, çka do të thotë se përsërikemi të bëjmë me një stereotipizim. Përkëto role përdoren aktorë si p. sh:Rudolf Valentino, Shon Koneri, RichardGir etj.

Edhe në kohën e sotme arabët vazhdo-jnë të paraqiten në forma nga më nega-tivet. Rast interesant është edhe filmi i

animuar për fëmijë Aladinii kompanisë se njohur WaltDisney. Këtu do të thel-lohem pak më shumë,ngaqë në qoftë se filmat etjerë për të rritur nuk dotë ndikojnë në persona qëe njohin realitetin, filmat eanimuar janë më të besuardhe prindërit i lënë fëmi-jët në plotëbesim për t'ishikuar këta filma. Aladinibazohet mbi tregimin ngalegjendat arabe përAladinin, Ali Babën dhe 40

hajdutët. Edhe në ketë film vazhdoiparaqitja negative dhe stereotipe e mysli-manëve dhe kulturës së tyre me anë tëfotografive dhe fjalëve. Aladini paraqitetsi një rrugaç i varfër arab. Këtu paraqitenedhe figura të tjera si Veziri, Sulltani,Xhafari dhe banditi Kazim. Banditi ështëi parregulluar, i palarë, i veshur me rrobatë vjetra e të grisura. Edhe Xhafaripërmban këto karakteristika, duke shtu-ar dukjen e keqe dhe aksentin. Edhe pseky film është shfaqur për fëmije, aipërmban shumë skena në të cilat arabëttregohen si tejet të dhunshëm. Çfarëkuptojmë nga kjo? Shumë thjesht: fëmi-jët duhet të edukohen dhe të rriten menjë frymë anti-arabe dhe anti-islame.Diku më sipër vura në dukje faktin semediat ndikojnë më shumë në pavetëdi-jen tonë dhe pikërisht kjo pavetëdijendikon në formë dhe në mënyrë afatgjatënë sjelljen tonë. Aspekti afatgjatë qën-dron në faktin se gjatë gjithë kohës fëmi-ja do t'i ketë të ngulitura mirë në psikëpamjet dhe imazhet e filmit. Në këngën"Netët e Arabisë", që këndohet në filmine animuar që po trajtojmë, një frazëthotë: "Arabia është vend barbar". Çkado të thotë se Hollivudit as që i shkonndërmend që të ndryshojë gjësend nëtërë "pikturitjet" e veta mbi Myslimanëtdhe Arabët. Myslimanët, që nga koha kur

17

"Hollivudi ështëshndërruar në sinonimpër ideologji ekstremeliberale të përcaktuarnga një filozofi tëhumanizmit shekullar,nga shthurja seksuale,nga martesat homosek-suale, anti-religjion, proabortim, pro-dhunë,pro-duhan, pro-sharje,pro-alkool, anti-familje,anti-traditë, anti-prind,anti-autoritet.

18

nisi industria e filmit, paraqiten në formanga më negativet. Sikundërse kemi patrastin ta dëgjojmë dendur, fjala dhe bind-ja e tyre mbetet gjithnjë e njëjtë:kundërshtari gjeografik është arab, ndër-sa ai ideologjik është islami.

Ku është harruar etika? A është etikedhe e lejuar të fyesh një kulturë dhe njëfe? Etnocentrizmi mbisundon nëpër tëgjithë mediat dhe në veçanti në mediu-min e filmit.

Një prift me emrin Dave Christiano,përdor formën e tregimit didaktik, në tëcilin figura e djallit ndër të tjera thotë:"Ne ndikojmë nëpërmjet Hollivudit dheindustrisë së argëtimit (mediumeve). Ekemi mashtruar 99 % të popullatës. Njëfamilje amerikane ngulet mesatarisht 7orë në ditë përpara ekranit të televizorit,ndërkohë që një familje e mesme nuklexon në ditë asnjë fjalë nga Bibla. Dhepastaj thonë se Krishti është Perëndi.Porse perëndia e tyre është vetëm argë-timi, atij ia përkushtojnë të gjithë kohën.Nëpërmjet filmave, videove dhe tele-vizionit kemi pesëqindfishuar çdo të

keqe të mundshme në Amerikë. Madje,edhe më shumë. Krimet, abortimet,mashtrimet, prostitucioni janë shumë-fishuar që nga çasti kur morëm kahun eargëtimit. Dhe mbani mend demonë...Hollivudi sundon!

Morali: Nuk ka shtëpi pa televizor,madje, në ditët tona fëmijët kanë një tëtillë edhe në dhomën e tyre. Shumëprindër krenohen me fëmijën/t e tyre qësheh/shohin televizor në dhomën etij/tyre pa bërë "zhurmë". Të moshabitemi kur dikush "ndryshon". Duhetta përqendrojmë vëmendjen sidomos tegjeneratat e reja, të cilat mund të ndiko-hen fare lehtë nga mediat e ndryshme.

Le të jetë ky shkrim fillimi i një udhëz-imi të shëndoshë e të vetëdijshëm medi-atik.

(autori është profesor pranë UEJL)Art

ikuj

Me plot bindjen mund të themi qëarabët kanë qenë një prej grupeve qëjanë paraqitur më keq nga mediat endryshme, e sidomos nga filmi

Art

ikuj

Hyrje

Krahas cilësive trupore njerëzore, qësë bashku me veçoritë dallueseshoqërore i klasifikojnë njerëzit, sipaskohës, vendit dhe rrethit ku ata jetojnë,ekzistojnë edhe veçori shpirtërore.Njerëzit nuk janë, ashtu siç pretendo-jnë t'i paraqesin disa teori perëndi-more, të burgosurit e qelizave kultur-ore, ndikuese nëmënyrën e të menduaritdhe në mënyrën e tëzgjedhurit. Assesi.Kulturat e njerëzve tëndryshëm përfshijnëbesimet e tyre, vleratdhe botëkuptimet dheshpeshherë profilizohenbrenda qytetit modern.Çdo qytet ka veçoritëdhe natyrën e vet, i cilisi i tillë ndikohet nga qytetet tjera, metë cilët është i ndërlidhur me rrugë tështruara dhe mjete të ndryshme tëkomunikimit. Po të ishte ashtu si poho-jnë këto teori, njerëzit nuk do të kishinmundësi të kuptohen mes vete, e as tëndryshojnë besimet dhe botëkuptimettë trashëguara në kulturat e tyre.

Kjo nuk do të mundej të ndodhë paekzistimin e atyre veçorive të për-bashkëta shpirtërore, prej të cilave atëmë të rëndësishmen, do ta quajmë"Standardet e mençurisë" të cilët i pra-non çdo njeri edhe pse jo çdoherë izbaton apo i pranon rezultatet e tyre.

Disa individ duke i vështruar dallimetmes njerëzve, i godet dëshpërim dhehumbje shprese: Ky është besimtar e kyateist, ky është mysliman e ai krishterë,çifut ose budist, ky është anëtarë i filanxhematit ose partisë e ky tjetri itjetrës. Ky është sunit e ky tjetri shi'it.Ky vështrim shpeshherë e le të hutuar.Po ta kujtonte, ky i dëshpëruar,logjikën e tij dhe kriteret e mençurisë

me të cilët, pranon oserefuzon qëndrime, nukdo të lejonte të kaplo-het nga pashpresa.

Në vijim do të për-mendi disa kritere tëmençurisë, njohjen e tëcilëve Allahu na e kaobliguar në Kur'an dhena ka detyruar të gjyko-jmë me të. Këto kriterejanë prej argumenteve

më të forta se kjo fe, Islami, është fe enatyrshmërisë, fe e cila i drejtohetnjeriut, qenies të përkufizuar me kul-turë, kohë dhe vend të caktuar.

Prej kritereve të pranuara nga gjithëkategoritë e mençura të llojit njerëzorjanë:

1. Ligjet e logjikës

Kam për qëllim premisat logjike dhepërfundimet e tyre të pashmangshme,parimet me të cilët njohim saktësinëapo jo saktësinë e fjalisë. Prej këtyreligjeve është "Ligji i simetrisë" ose i

19

Disa individ duke ivështruar dallimet mesnjerëzve, i godet dëshpërimdhe humbje shprese: Kyështë besimtar e ky ateist, kyështë mysliman e aikrishterë, çifut ose budist,ky është anëtarë i filan xhe-matit ose partisë e ky tjetri itjetrës.

Kriteret e të mençurveShkruan: Dr. Xha'fer Shejh IDRIS

Art

ikuj

quajtur ndryshe i "mënjanimit të kon-tradiktave" ligj ky i cili është bazë dhethelb i ligjeve të logjikës.

Gjithë njerëzit, madje edhe fëmijët,kuptojnë kotësinë e fjalisë kontradik-tore.

Fjalinë tënde: "Ta kam sjellë sot njëdhuratë të bukur por nuk ta kam sjellësot atë dhuratë të bukur" edhe fëmijado ta vlerësonte si e pakuptimshme.

Çdonjëri është në gjendje të vërtetonpakuptimin e fjalive: Do të blej veturëdje, ose kam blerë veturë nesër.Megjithatë, jo çdo fjali kontradiktoreështë e thjeshtë dhe e qartë në kon-tradiktën që përmban, dhe si e tillëkërkon më tepër se një shikim dheanalizë sipërfaqësore.

Shembull i tillë është fjala eMu'tezilëve: Njeriu është krijuesi iveprave të tij. Nga kjo fjalë nënkupto-jmë se në botë ekzistojnë disa sende tëcilat nuk i ka krijuar Allahu, subhanehuve teala, pohim ky i cili ndeshet meajetin: "Allahu është krijues i çdosendi..." (Ez Zumer, 62).Përgënjeshtrimi i Kur'anit është kufër,ky parim a na jep të drejtë të shpallimsi mosbesimtarë çdonjërin i cili ethotë këtë fjalë? Assesi; shembulli imëshirës me të cilën dallohen pasuesite sunnetit është rregulli sipas të cilit:ajo që detyrimisht nënkuptohet prejfjalës jo çdoherë e ka të njëjtën dis-pozitë (nuk gjykojmë që njeriu i cili eka thënë atë fjalë detyrimisht e kapasur për qëllim atë kuptim i cili meparimet e logjikës dhe mençurisëmedoemos nënkuptohet prej fjalës).

Prej mjeteve më të mira për argu-mentimin e kotësisë të ndonjë fjalie,është nxjerrja në shesh të pohimeve tëgabuara që doemos nënkuptohen prejsaj.

Për shembull: Kur çifutët deshën tëmohojnë pejgamberinë e Muhamedit,

paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbitë, u mbështetën në rregullin epërgjithshëm: "Allahu nuk i shpalli gjëasnjë njeriu!" (El En'am, 91) nga i cilipatjetërsueshëm arrijmë në përfundimse Allahu nuk i ka shpallur Musait, ale-jhi selam, Tevratin, për të cilin vetëçifutët besojnë se është fjalë e Zotit;për këtë shkak Allahu, subhanehu vete'ala, atyre u drejtohet me pyetjedenoncuese: "Thuaj: "Kush e zbritilibrin, me të cilin erdhi Musai e qëishte dritë e udhërrëfyes përnjerëz..." (El En'am, 91)

Ndoshta vendi ku në mënyrë mëeksplicite, u përmend ky kriter nëKur'an, është ajeti: "A nuk e përfillinata (me vëmendje) Kur'anin? Sikur tëishte prej dikujt tjetër, përveç prejAllahut, do të gjenin në të shumëkundërthënie. " (En Nisa, 82)

Ky ajet duke e mohuar praninë ekundërthënieve në Kur'an, mosekzis-timin e tyre e promovon si argumentqë vërteton se Kur'ani është i shpallurprej Allahut. Nuk është e mundshmeqë një krijesë të shkruan libër siKur'ani, të veçantë për nga madhësia,llojllojshmëria e temave, për ngarreziku i tyre dhe koha e gjatë eshkrimit, e që në të, të mos ketë

20

21

kundërthënie. Nëse do të vërtetoshsaktësinë e këtij pohimi shih librat eshkruara prej njerëzve në të cilët atavetë pranojnë mospajtimin e asaj që ekanë shkruar para disa vjet me atë tëcilën e pohojnë sot. Analizo mevëmendje teoritë njerëzore sidemokracia, kapitalizmi, socializmietj. dhe do të gjesh kontradikta num-rin e të cilëve e di vetëm Allahu.Prania e kundërthënieve ishte shkakqë disa të krishterë (që quhenkrishterë liberalë) të mohojnë për-shkrimin e çdo gjëje që përmendet nëBibël si fjalë e Zotit. Kjo gjendje (pra-nia e tepërt e kundërthënieve nëBibël) ishte shkak që shumica e tyre tëmohojnë krishterimin si fe.

Ekzistimi i këtij kri-teri në natyrshmërinë enjeriut ishte shkaku qështyri Shejhul IslamIbën Tejmijje, përlogjikën greke, tëthotë: Është dije për tëcilën nuk ka nevojë imençuri e as që mundtë përfiton prej saj ai që nuk ka arsye .

Ndoshta pohimi i Shejhul Islam do tëishte më preciz po të formulohejvetëm kështu: (Logjika) është dije qënuk i nevojitet të mençurit, sepse gra-dat e jo arsyes dallojnë dhe çdo njeri,sa do i marrë që të jetë, ka njohuri përkëtë kriter (ligji i simetrisë) aq sa inevojitet në përdorimin ditor.

Kjo më bënte që shpeshherë tëhabitem me disa perëndimorë qëthoshin: Logjika është gjë e veçantëpër kulturën perëndimore dhe është epanjohur për popujt e tjerë. Njëri prejorientalistëve u kap fortë për këtëfjalë të kotë dhe u orvat ta vërtetojë sitë saktë edhe për arabët, dhe dukefolur në emër të arabëve tha:

"Ajo që del si përfundim prej kësaj

është që nëse ne në Kur'an gjejmëndonjë kundërthënie, ajo do të jetëprovë për pasurinë e tij, dhe tejkalim ifrytshëm i mendimit të thatë analitik.Do të kemi mundësi të ruajmë të dykuptimet sepse çdonjëri prej tyrenxjerr në shesh realitetin e neglizhuarnga tjetri, dhe si të tillë, edhe pse nge-lim të paaftë t'i bashkojmë, na japinfotografi më të qartë për të vërtetën."

Arabët si gjithë popujt tjerë e kanëtë patjetërsueshme të perceptojnëkotësinë e fjalive kundërthënëse, dhepër këtë ata në gjuhën e tyre kanëdëshmi aq shumë saqë shënimi i tyreështë një detyrë e vështirë. Këtokritere nuk munden të jenë të veçantëpër evropianët ashtu siç nuk munden

të jenë të veçantë përarabët. Këtë e vërtetonekzistimi i gjuhëve tëndryshme për komu-nikim mes individëve tëshoqërisë që e flet atëgjuhë, dhe si të tilla(gjuhët) duhen tëpërmbajnë fjalë për

mohimin dhe pohimin, që nukmunden të përdoren drejtë pa rregul-la për të vërtetuar atë që duhet pohuarose mohuar. Këto rregulla janë ligji isimetrisë.

Pohimi i më tepër se një të vërtetepër një gjë nënkupton mohimin dhepohimin e saj në një kohë, lejuesh-mërinë dhe ndalimin e saj, mundësinëdhe pamundësinë e saj.

Sa bukur ka thënë Imam Shatibiu:"Në Sheriat çdo gjë kthehet te një fjalëe cila është e vetmja e vërtetë edheatëherë kur ka shumë mendime për njëçështje. I njëjti parim vlen edhe përbazat (themelet). Argumentet për këtëjanë..."

Megjithatë disa njerëz duke synuarargumentimin e pluralizmin e të vërte-

shembulli i mëshirës me tëcilën dallohen pasuesit esunnetit është rregulli sipastë cilit: ajo që detyrimishtnënkuptohet prej fjalës joçdoherë e ka të njëjtën dis-pozitë

Art

ikuj

Art

ikuj

22

Udhërrëfyes i besimtarit në real-izimin e këtij objektivi fisnikislam gjithsesi duhet të jenë

udhëzimet të cilat deri te ne përcillennga i Dërguari i Allahut, paqja dhe beki-mi i Allahut qoftë mbi të.Ai që u përm-bahet këtyre udhëzimeve të ndritshme,nuk ka mundësi të mos jetë shembulldhe më i miri në sjellje.Atij do t'ia kenëlakmi të gjithë.Abdullah b.Amri tregonse Muadhi i ka thënë të Dërguarit tëAllahut: Më këshillo diçka.Ai i ka thënë:"Qëndro paluhatshëm në besim dhesjellja jote me njerëzit le të jetë sa më emirë." Ndërsa Ebu Dherri, Allahuqoftë i kënaqur me të, rrëfen se iDërguari i Allahut i ka thënë: "Kije

tave akoma përmendin rastin e dy gru-peve të as'habëve që ndryshe kuptuanfjalët e të Dërguarit, salallahu alejhi veselem: Ai që beson në Allahun dheDitën e fundit, të mos e falë namazin eiqindisë përpos te Beni Kurejdha...Pranimin e dy mënyrave të kuptimit tëhadithit, që mes vete janë kontradik-tore (sipas tyre), ata e konsideruanargument për mundësinë e ekzistimin emë tepër se një të vërtete.

Kjo assesi nuk ka mundësi të kupto-het nga vepra e të Dërguarit, sal-lal-lahu alejhi ve sel-lem, i cili vetëm pra-noi veprën e çdo grupi sipas kuptimittë tyre të hadithit. Ata të cilët u falënpara se të arrijnë te Beni Kurejdha ishintë mendimit se vonimi i namazit ështëgabim, në kohë që të tjerët ishin tëmendimit se përshpejtimi i namazitështë gabim. I Dërguari i Allahut u shp-jegoi atyre, se mënyra se si ata e kanëkuptuar hadithin është e lejuar dhe nukka kundërthënie mes tyre. Lejohet qënamazi të falet në fillim të kohës ashtusi lejohet të falet në fund të kohës, dhei njëjti parim vlen për lejueshmërinë efaljes para se të arrihet te BeniKurejdha dhe pas arritjes te BeniKurejdha.

Biseda jonë ka vazhdim...

Përktheu:Talha KURTISHI

Shejhul Islam Ibën Tejmijje, përlogjikën greke, të thotë: Është dije përtë cilën nuk ka nevojë i mençuri e asqë mund të përfiton prej saj ai që nukka arsye .

Dhenjerëzvefoluni fjalë të mira 3/3

Shkruan: Ekrem AVDIU

Art

ikuj

dronë e Allahutkudo që të jesh, pasveprës së keqe bënvepra të mira dheme njerëzit sillu mesjellje të mirë."

S'do mend sejetësimi i këtyreudhëzimeve mad-hështore më sëshumti vjen nëshprehje nëpërmjetkontakteve mesnjerëzve, e ato mësë shpeshti realizo-hen nëpërmjet të folurit. Kur dikush i drej-tohet myslimanit me fjalë të mira, ky ështëi obliguar që t'ia kthejë me më të mira.Vetëm në këtë mënyrë mund të dëshmojëpraktikisht se i përket fesë më të ndritshmedhe është pjesëtar i ummetit, shenjë mbro-jtëse e të cilit është korrektësia dhe sjellja emirë. Një njeri e ka pyetur Seid b.Xhubejrin: Një zjarrputist zakonisht mëpërshëndet dhe sillet mirë me mua, a t'iakthej me të mirë? Ai i është përgjigjur: Ekam pyetur për këtë Ibën Abbasin, Allahuqoftë i kënaqur me të dhe më ka thënë:Sikur faraoni të ishte e mundur të mëthoshte një fjalë të mirë, unë do t'ia kthejame të mirë.

Në të vërtetë sjellja e keqenuk i bën keq askujt më shumëse sa vet atij që sillet ashtu. Nëkëtë me shumë përparësi bëjnëpjesë edhe fjalët ngase të folu-rit pa vend u ka kushtuarshtrenjtë njerëzve gjithnjë.Ndoshta organi që më sëshumti shkakton komplikime në jetën enjeriut është gjuha, andaj edhe aktiviteti isaj është aq i ndjeshëm dhe i rrezikshëm.Krejt kjo vjen si pasojë e obligueshmërisësë të sjellurit mirë me njerëzit dhe të folu-rit mirë atyre. Mirëpo kjo obligueshmëri,te disa kategori njerëzish sa vjen e rritet.

Dijetarët islamë janë njerëz të cilët

Allahu i ka ngriturnë pozitë të lartëdhe masave të gjeraua ka obliguarrespektin dhe sjell-jen e mirë ndaj tyre.Ata duhet të respek-tohen për shkak tëdijes që bartin dhemirësisë që mysli-manët përjetojnëfalë aktivitetit tëtyre. Ata janëpishtarët dhe kandi-lat ndriçues në jetën

e muslimanëve, ngase atyre ua mësojnë atëqë është më e mira dhe që i afron tekAllahu i Madhëruar. "Allahu i ngritë ata qëbesojnë dhe u është dhënë dituria na gradatë larta." (Muxhadele, 11) Vlera e dije-tarëve kuptohet prej rolit që ata luajnë nëpërmirësimin e jetës dhe veprimtarisë sëmuslimanëve. Ata janë trashëgimtarët evetëm legjitimë të të Dërguarve të Allahutngase të Dërguarit e Allahut nuk kanë lënëpas vetes pasuri, dinarë e as dërhemë, porkanë lënë diturinë, dinjitetin dhe sjelljen emirë, andaj kush merr prej saj, merr mjaft.

Sjellja e sahabëve me të Dërguarin eAllahut është shembulli më i mirë se si

duhet të respektohen dije-tarët dhe njerëzit meautoritet. El-Bera b. Azibitregon se për një kohë tëgjatë ka dashur t'i bëntepyetje të Dërguarit tëAllahut për ndonjë gjë, porturpi që ishte rrjedhojë erespektit të madh e pen-

gonte. Ai madje thotë se gëzoheshimshumë kur vinte ndonjë beduin, ngasebeduinët akoma nuk ishin gdhendur merregullat e mirësjelljes andaj pyesnin ngan-jëherë edhe për gjëra shumë banale, për tëcilat rëndom sahabët turpëroheshin tëpyesnin. E kanë pyetur një herë Abbasin,axhën e të Dërguarit të Allahut:A je ti më

23

Sikur faraoni të ishtee mundur të mëthoshte një fjalë tëmirë, unë do t'ia kthe-ja me të mirë.

24

i madh apo i Dërguari i Allahut? Ai ështëpërgjigjur:Ai është më i madh, ndërsa unëkam lindur para tij. Ndërsa Enes b. Maliku,sipas asaj që shënon Buhariu në librin "El-edebul-mufred", transmeton se kur dikushtrokiste për ndonjë arsye në derën e tëDërguarit të Allahut, trokiste me thonj,nga kujdesi i madh për të mos shkaktuarzhurmë dhe shqetësim për të dhe familjene tij. Shembujt e respektit të veçantë qësahabët kishin për të Dërguarin janë tëshumtë dhe të llojllojshëm.

Ajo që duhet patjetër të mësojmë prejkëtyre sjelljeve është se dijetarët dhenjerëzit me autoritet duhet të respektohendhe për ta duhet, krahas sjelljeve shembul-lore duhet folur fjalë të mira. Nganjëherë,mëkatet të cilat rëndom kanë një peshë tëcaktuar, bëhen edhe më tërënda kur ato bëhen ndajnjerëzve të caktuar. Përgojimi,për shembull, është mëkatshumë i rëndë, por nëse dikushi përgojon dijetarët, ai ka bërëmëkat edhe më të rëndë sesavet përgojimi i një njeriu tëthjeshtë. Kjo është kësisojngase paprekshmëria dhe shen-jtëria e dijetarëve është shumëe madhe. Dijetarët e mëdhenjtë Islamit kanë dhënë shembull tëshkëlqyeshëm me respektin që kanëtreguar ndaj mësuesve të tyre dhe dije-tarëve tjerë. Është pyetur Ebu Vaili përRebi' b. Huthejmin, se cili prej dy dije-tarëve është më i vjetër. Ai ështëpërgjegjur: Unë jam më i madh se ai mëvjet, ndërsa ai është më i madh se unë medije. Dijetari i njohur el-Iraki thotë: "Nuk itakon muhadithit të flasë në prezencën e

atij që është më i ditur se ai." Sufjan eth-Thevriu i ka thënë Sufjan b. Ujejnes: "Ç'keqë nuk po flet?" Ai u përgjigj: "Derisa je tikëtu unë nuk flas."

Të gjitha këto raste kanë të bëjnë menjerëz të mëdhenj, të rangut të njëjtëpërafërsisht, megjithatë, ata njerëz trego-nin shumë respekt për njëri tjetrin, për

shkak të dijes që mbanin dheautoritetit që kishin.

I Dërguari i Allahut ka thënë:"Nuk është prej neve ai që nuke nderon të madhin, mëshirontë voglin dhe ia di vlerën dije-tarit."

Thënë me një fjalë, dijetarëtduhet të nderohen dhe respek-tohen për shkak të asaj dije qëbartin në vete, për shkak tëfjalës së Allahut, mësimeve të të

Dërguarit dhe për shkak se ata janë mësue-sit që njerëzve ua mësojnë hairin.Ata kanëautoritet tek Allahu, andaj duhet të jenë tënderuar edhe te njerëzit. Borxhi që u kemiatyre është shumë i madh.Ai mund të lahetnëse i nderojmë, respektojmë dhe sillemimirë me ta. Nëse një personi duhet t'i jemimirënjohës për shkak të një të mire të kësajbote që na e ka bërë, atëherë dijetarëveduhet tu jemi edhe më mirënjohës ngaseata na e mësuan fenë, që është çelësi i suk-sesit dhe lumturisë në të dy botët.

Në anën tjetër, ofendimi i tyre ështëofendim ndaj Islamit dhe një gjë e tillëzakonisht ndodhë prej atyre që në tëvërtetë kanë urrejtje dhe armiqësi ndajIslamit.

Dijetarët islamë janë njerëz të cilëtAllahu i ka ngritur në pozitë të lartëdhe masave të gjera ua ka obliguarrespektin dhe sjelljen e mirë ndaj tyre.Ata duhet të respektohen për shkak tëdijes që bartin dhe mirësisë që mysli-manët përjetojnë falë aktivitetit tëtyre.

. Përgojimi, për shembull, ështëmëkat shumë i rëndë, por nëse dikushi përgojon dijetarët, ai ka bërë mëkatedhe më të rëndë sesa vet përgojimi injë njeriu të thjeshtë.

Ofendimi i tyreështë ofendimndaj Islamit dhenjë gjë e tillëzakonisht ndodhëprej atyre që në tëvërtetë kanë urre-jtje dhe armiqësindaj Islamit

Art

ikuj

25

Lavdia i takon Allahut, Atë e falën-derojmë, prej Tij ndihmë dhe faljekërkojmë. Salavatet dhe selamet

qofshin mbi të Dërguarin e Mëshirës,Muhamedin, salallahu alejhi ue selem.

Një njeri është besimtar vetëm atëherëkur beson se Allahu është Sundues i gjithë-sisë dhe sundues tjetër nuk ekziston,vetëm Ai është Zot dhe vetëm Ai meritontë adhurohet dhe Ai është plotësisht i për-sosur me cilësitë dhe emrat e Tij. Në këtëmënyrë, besimtari ka konfirmuar njësimin(teuhidin) e adhurimit, zotërimit, si dheemrat e Allahut dhe cilësitë e përsos-mërisë së Tij. Ky është teuhidi, besimi qëduhet të qëndrojë në zemrat e gjithë bes-imtarëve.

Po ashtu, duhet kujtuar se besimi nukështë vetëm fjalë, e cila thuhet me gjuhë,por është vërtetësi me detyra, obligimedhe përgjegjësi. Nuk mjafton thjesht qënjerëzit të thonë: besojmë dhe veprojmë ekëta të mos të ballafaqohen me teste, spro-va, vuajtje, shqetësime. Besimtarët ndesh-en me shqetësime dhe sprova të natyravetë ndryshme. Është e natyrshme të bëhenteste dhe analiza në sfera dhe lëmi tëndryshme. Blerësi kërkon të testohetsendi që blihet, studenti po ashtu i nën-shtrohet provimit pranues kur aplikon përstudime; punëtori i nënshtrohet intervis-tave, e kështu me radhë.

Një prej ligjeve të Allahut të Lartësuarështë që besimtari të testohet me njëprovim të përgjithshëm, ku i jepetmundësia për të marrë notë të lartë apomesatare, por mund të marrë edhe notë të

Testi i sprovës!Shkruan: Ulvi FEJZULLAHU

Art

ikuj

Art

ikuj

26

dobëta dhe jo kaluese. Pyetjet e përgatitu-ra janë të hapura dhe të njohura për tëgjitha shtresat e njerëzve. E njohur, poashtu, është edhe lënda e provimit, notatkaluese dhe rëndësia e këtij provimi.

Lënda e provimit është imani-besimi.Në Kur'an,Allahu i Lartësuar ka thënë: "Amenduan njerëzit të thonë: "Ne kemibesuar, dhe nuk do të sprovohen?(Ankebut, 2)

Pyetjet e provimit testues janë të përm-bledhura në fjalën e Allahut të Lartësuar:"Ne do t'ju provojmë me ndonjë frikë, meuri, humbje të pasurisë, të jetës, të fru-tave. Por t'i përgëzoi durimtarët.''(Bekare, 155)

Vendmbajtja e provimit testues është kjobotë, dynjaja; përderisa njeriu jeton, ai dotë testohet. Allahu i Lartësuarka thënë: "Njerëzve u ështëzbukuruar dashuria ndaj tëlakmuarit, si ndaj grave,djemve, ndaj pasurisë sëgrumbulluar nga ari e argjen-di, kuajve të stolisur, bagëtisëdhe bujqësisë. Këto janëkënaqësi të kësaj bote, po tekAllahu është e ardhmja më emirë.'' (Ali-imran, 14)

"Shembulli (ngjashmëria) i jetës së kësajbote është si i një shiu që Ne e kemi sjellënga qielli, e me anën e të cilit gërshetohen(mbijnë dhe shpeshtohen të gjitha llojet)bimët e tokës prej nga hanë njerëzit e kaf-shët deri kur toka të ketë marrë stolinë evet dhe të jetë zbukuruar (me bimë, pemëe behar), e banorët e saj të mendojnë sejanë të zotët e saj, e asaj i vjen urdhri Ynë,natën ose ditën, Ne e bëjmë atë (të mbjel-lat) të korrur sikurse të mos ekzistontedje. Kështu Ne ua sqarojmë faktetnjerëzve që mendojnë.'' (Junus, 24)

Më pas, besimtarit i duhet që të marrëmasat e nevojshme për t'i krijuar vetesmundësitë për ta kaluar me sukses testinprovues dhe kjo arrihet me durim dhenamaz. Allahu i Lartësuar ka thënë:

"Kërkoni ndihmë (në të gjitha çështjet)me durim dhe me namaz, vërtet, ajo ështëe madhe (vështirë), por jo edhe për ata qëkanë frikë (Zotin)." (Bekare, 45)

Nota kaluese për çdo besimtar ështëmëshira dhe udhëzimi në rrugë të drejtë.Në Kur'an, Allahu i Lartësuar ka thënë:"Të tillët janë që te Zoti i tyre kanëbekime e mëshirë dhe të tillët janë ata tëudhëzuarit në rrugën e drejtë."(Bekare,157)

E gjithë dobia nga ky provim është testi-mi i njeriut në këtë botë: "Ne i sprovuamata që ishin para tyre, ashtu që Allahugjithqysh do t'i dallojë ata që e thanë tëvërtetën e do t'i dallojë edhe gën-jeshtarët." (Ankebut, 3)

Të nderuar lexues!Sprovat janë të dobishme;

përmes tyre vihet në provëvullneti dhe sinqeriteti i bes-imtarëve; ato nxjerrin nëshesh dhe ripërtërijnë bes-imin, hapin dhe shndrisinzemrat e besimtarëve.Shumë gjëra nuk do t'i dintebesimtari, po të mossprovohej. Për më tepër,

nën klimën e sprovës një besimtar kalitet.Poeti el-Mutenebi thotë:

Më gjuajti koha me fatkeqësitë,Deri sa pëlhura e zemrës m'u bë e

hekurt.Dhe u bëra, që kur të më godasin me

shigjeta,Të thyhen, mend si shigjetat të preknin

njëra me tjetrën.Dhe ja kështu jetova, e për fatkeqësitë as

që u interesovaNgase të mbaj mërzinë dobi nuk pata e

as diçka fitova.Testi provues nuk ka karakter aspak fyes

dhe përdhosës, por është i natyrës veri-fikuese dhe korrigjuese, edukuese dhereformuese.

"Dhe që Allahu t'i provojë (pastrojë)besimtarët (nga gjynahet) dhe t'i shkatër-

Po ashtu, duhet kuj-tuar se besimi nukështë vetëm fjalë, ecila thuhet me gjuhë,por është vërtetësi medetyra, obligime dhepërgjegjësi.

Art

ikuj

27

rojë mosbesimtarët.'' (Ali Imran, 141)Pejgamberi, salallahu alejhi ue selem ka

thënë: "E çuditshme është çështja (gjend-ja) e besimtarit. Çështja e tij është krejtmirë për të dhe nuk është e tillë përaskënd tjetër. Nëse besimtarin e godetgëzimi, ai falënderon (Allahun), e kjo isjell dobi. E kur e godet e keqja, ai ështëdurimtar andaj kjo i sjell dobi (shpër-blim)". (Transmeton Muslimi)

Njerëzit më të sprovuar ishin të dër-guarit e Allahut të Lartësuar, meqë ishinmë të paluhatshmit në misionin e shenjtëthirrës. Sad b. Ebi Vekasi e pyet

Muhamedin, salallahu alejhi ue selem:"Cilët njerëz janë më të sprovuar", dhe aipërgjigjet: "Njerëzit më të sprovuar janëpejgamberët, pastaj ata që janë më afërtyre dhe që i ndjekin ata. Sprovohet njeriusipas shkallës së besimit, nëse është i fortënë besimin e tij edhe sprovën e ka më tëmadhe. Nëse është i dobët në besimin e tijdo të sprovohet sa shkalla e besimit të tij.Njeriu sprovohet derisa të ecë mbi tokë paasnjë mëkat. (Transmeton Tirmidhiu,hadithi është sahih).

Kështu do të testohen besimtarët,Allahu Fuqiplotë i sprovon ata që i do ngatë devotshmit, por çdo herë duhet të jenënë gatishmëri dhe të qëndrueshëm, porsidega që luhatet nga era djathtas dhe maj-tas, por sërish mbahet.

O njeri! Kërko mbështetje tek Allahu iLartësuar dhe duro. Asnjëherë mos uligështo dhe mos u dobëso.

Besimtarët, të dashurit e Allahut, janë tëkënaqur dhe durimtarë me çdo caktim tëAllahut të Lartësuar; nuk janë aspak tëfrikësuar, as të dëshpëruar.Të kujtojmë sëbashku fjalët e Allahut të Lartësuar:

"Ta keni të ditur se të dashurit e Allahut(evliatë) nuk kanë frikë (në botën tjetër) eas kurrfarë brengosje? (Ata janë ata) Tëcilët besuan dhe ishin të ruajtur. Atyre ujepet myzhde në jetën e Dynjasë (në çastine vdekjes) dhe në jetën tjetër (për shpëtimdhe xhenet). Premtimet e Allahut nukmund të pësojnë ndryshim. E, ai ështësukses i madh.'' (Junus, 62-64)

"E mos u dobësoni (fizikisht) dhe mos udëshpëroni (shpirtërisht) deri sa ju jeni mëtë lartit, po qe se jeni besimtarë të sin-qertë.'' (Ali imran 139)

Më gjuajti koha me fatkeqësitë,Deri sa pëlhura e zemrës m'u bë e hekurt.Dhe u bëra, që kur të më godasin me shigjeta,Të thyhen, mend si shigjetat të preknin njëra me tjetrën.Dhe ja kështu jetova, e për fatkeqësitë as që u interesovaNgase të mbaj mërzinë dobi nuk pata e as diçka fitova.

Vend

i p r

re

klam

n tu

aj

Tem

a28

Shumë njerëz kanë kuptimtë gabuar në këtë çështje,gjë e cila shumë prej tyre

i ka dërguar në mosbesim dhe lajthitje.Dy njerëz polemizonin dhe njëri prejtyre tha: Doemos duhet të kemi ndër-mjetësues mes neve dhe Allahut, sepsenuk mundet të arrijmë tek Ai pa ndër-mjetësues! Për këtë fjalë u pyet dijetariIbën Tejmije, Allahu e mëshiroftë, i ciliu përgjigj:

Nëse ka për qëllim ndërmjetësuesin icili na kumton ligjin e Allahut - kjoështë e vërtetë. Sepse krijesat nuk edinë se çka dëshiron Allahu dhe cilatvepra e kënaqin Atë, nuk e dinë çka kaurdhëruar dhe çka ka ndaluar, nuk dinëçka ka përgatitur me Bujarinë e Tij përmiqtë e Tij dhe me dënimin e Tij përarmiqtë e Tij. Krijesat nuk e dijnë secilat emra të bukur dhe cilat cilësi tëlarta janë meritore për Allahun. Përshkak se mendja dhe logjika nuk kamundësi t'i njohë këtodhe të ngjashmet me këtopërveçse me të dërguarqë i ka dërguar Allahu.Andaj, ata që u besojnëpejgamberëve dhe shko-jnë pas tyre, ata janë tëudhëzuar dhe janë të afru-ar tek Allahu. Ata do të

ngrihen në shkallë të larta dhe do tëgëzojnë nderimin në dynja dhe ahiret.Ndërsa kush i kundërshton të dërguar-it, ata janë të mallkuar, të humbur dhetë privuar nga Zoti. Ai ka thënë: "Obijtë e Ademit, juve ju vijnë të dërguarnga mesi juaj, ua përkujtojnë faktet eMia (shkoni pas tyre). E kush ruhetdhe përmirësohet, për ta s'ka as frikëas s'kanë përse të pikëllohen. E ata që ikonsideruan të rreme faktet tona dheme kryelartësi u larguan prej tyre, atajanë banues të zjarrit dhe në të janëpërjetë". (A'raf 35, 36); "Kur tu vijënga Unë udhëzim, kush i përmbahetudhëzimit Tim, ai nuk ka për të hum-bur e as nuk ka për të dështuar. E kushia kthen shpinën udhëzimit Tim, do tëketë jetë të vështirë dhe në ditën ekiametit do ta ringjall të verbër. Ai (qënuk besoi) do të thotë: "Zoti im, përsemë ngrite të verbër, kur unë isha mesy?" Allahu thotë: "Ashtu si i harrove

ti argumentet Tona që t'iofruam, ashtu ti je i harru-ar sot". Ibën Abbasi kathënë: Allahu garanton sekush e lexon Kur'anin dhevepron sipas tij, nuk do tëpësojë humbje në këtë botëe as nuk do të dështojë nëbotën tjetër. Allahu i

Ndërmjetësimi - tek Allahu dhe te njerëzit

Shkruan: Salih b. Feuzan EL-FEUZAN

Allahu garanton sekush e lexon Kur'anindhe vepron sipas tij,nuk do të pësojë hum-bje në këtë botë e asnuk do të dështojë nëbotën tjetër.

Tem

a

Lartmadhëruar përbanorët e Zjarrit thotë:"Sa herë që hidhet në tëndonjë turmë, roja i pyet:"A nuk ju pat ardhur juvendonjë i dërguar? Atathonë: "Po, na erdhipejgamberi, por ne epërgënjeshtruam dhe ne uthamë: "Allahu nuk shpalliasgjë, e ju nuk jeni tjetërvetëm se në një humbje tëmadhe! Dhe thonë: "Sikurtë kishim dëgjuar dhe pasurmend, ne nuk do të ishim ndër banue-sit e zjarrit". (Mulk 8-10)

Në këtë janë pajtuar të gjithë njerëz-it: myslimanët, çifutët dhe tëkrishterët.Të gjithë pohojnë se ka ndër-mjetësues mes Allahut dhe robërve tëTij, të cilët i quajmë pejgamber, të dër-guar nga Allahu për të kumtuar urdhrat

dhe fjalët e Tij. Allahu iLartmadhëruar thotë:"Allahu zgjedh të dërguarnga melekët dhe nganjerëzit". (Haxh 75). Kushi mohon këta ndërmjetë-sues ai është i pabesë mepajtimin e të gjithëve,sepse ai mohon pejgam-berët dhe i përgënjeshtron.

Allahu na ka rrëfyertregimet e atyre qëmohuan pejgamberët se siu shkatërruan dhe në anën

tjetër si triumfuan pejgamberët dhebesimtarët.

Ibën Tejmije vazhdon: Këta ndërm-jetësues (të dërguar) duhet respektuar,pasuar dhe marr shëmbëlltyrë. Allahu iLartmadhëruar thotë: "Çdo pejgamberkemi dërguar që të respektohet melejen e Allahut"; "Kush e respekton të

29

Kush i konsideronengjëjt dhe pejgam-berët si ndërmjetësuesdhe mbështetet në ta, ilut dhe kërkon tëmirat apo mbrojtje ngatë këqijat, sikurse fal-jen e mëkateve apoudhëzimin, ai njeriështë jobesimtar mepajtimin e gjithë mys-limanëve.

Tem

a30

dërguarin, ai e ka respektuar Allahun";"Nëse vërtetë e doni Allahun, ecni pasmeje, atëherë Allahu do t'ju dojë juve".

Pas kësaj, dijetari e sqaroi llojintjetër të ndërmjetësimit, të cilin kushe pohon del nga feja. Ai tha: Nëse mefjalën ndërmjetësim kapër qëllim se është pat-jetër të kemi ndërmjetë-sues në sjelljen e tëmirave dhe largimin e tëkëqijave, si p.sh. të jetëndërmjetësues për tësjellë riskun, ndihmënapo udhëzimin dhe sipasojë e kësaj, të lutenata persona (ndërmjetë-sues) apo të shpresohen,kjo është shirku (idhuj-taria) më i madh, me të cilin Allahu iquajti kafira idhujtarët (mushrikët).Sepse ata, besonin në ndërmjetësues,nëpërmjet të cilëve kërkonin të miratdhe mbrojtje nga të këqijat.

Nga kjo përjashtohet ndërmjetësimi(shefati) të cilin e lejon Allahu për atë,me fjalën dhe punën e të cilit është ikënaqur Ai. Pra, ndërmjetësimi të cilindo ta lejojë Allahu është realitet qëduhet besuar.

Pastaj tha: Kush i beson melekët dhepejgamberët si ndërmjetësues, mbë-shtetet tek ata dhe kërkon të mirat apombrojtje nga të këqijat, sikurse kërki-mi i faljes së mëkateve, udhëzimit tëzemrave, largimit të problemeve etj -ai është i pabesë me pajtimin e të gjithëmyslimanëve. Ajetet që na e mësojnëkëtë janë: "S'është e drejtë as nuk itakon asnjë njeriu që t'i ketë dhënëAllahu librin, urtësinë dhe pejgamber-llëkun, e pastaj ai t'u thotë njerëzve:"Bëhuni robër të mi (më adhuronimua) e jo të Allahut"! Por: "Bëhunidijetarë të mësimeve të Zotit, ngase ukeni mësuar njerëzve librin dhe e kenistudiuar atë. Dhe as t'ju urdhëron ai

(pejgamberi) që engjëjt, apo pejgam-berët t'i konsideroni për zota.Vallë, dot'ju urdhërojë në mosbesimin pasi që jujeni bërë myslimanë"? (Alu Imran 79,80). Këtu na sqaron se konsiderimi eengjëjve dhe pejgamberëve si zota

është kufër (mosbesim),andaj kush i konsideronengjëjt dhe pejgamberëtsi ndërmjetësues dhembështetet në ta, i lutdhe kërkon të mirat apombrojtje nga të këqijat,sikurse faljen e mëkat-eve apo udhëzimin, ainjeri është jobesimtarme pajtimin e gjithëmyslimanëve.

Ndërsa përveçpejgamberëve, sikurse dijetarët, kush ipohon ata si ndërmjetësues midispejgamberit dhe besimtarëve, të cilëtdo të kumtojnë dijen, do t'ua mësojnëtë tjerëve, do t'i edukojnë - kjo është evërtetë. Kur dijetarët janë unanim përnjë çështje, pajtimi i tyre është argu-ment i prerë. Nuk mund të bashkohennë të pavërtetë, e nëse nuk pajtohenpër diçka, atë çështje ia referojnëAllahut dhe të dërguarit, sepse individ-ualisht, asnjëri prej tyre nuk është ipagabueshëm. Përkundrazi, fjala esecilit pranohet ose refuzohet, përveçfjalës së Resulullahut, paqja dhe beki-mi i Allahut qoftë mbi të.

Muhamedi, paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të, ka thënë:"Dijetarët janë trashëgimtarë tëpejgamberëve, mirëpo trashëgimia epejgamberëve nuk është dinar asdërhem, trashëgimia e tyre është dija,kush merr dijen ai ka marr diç tëmadhe". Pra, dijetarët me këtë kuptimmund t'i quajmë ndërmjetësues.Ndërsa, kush i beson si ndërmjetësuesmidis Allahut dhe krijesave, sikursejanë ndërmjetësuesit midis

kush i konsideron engjëjtdhe pejgamberët si ndërm-jetësues dhe mbështetet nëta, i lut dhe kërkon tëmirat apo mbrojtje nga tëkëqijat, sikurse faljen emëkateve apo udhëzimin,ai njeri është jobesimtarme pajtimin e gjithë mysli-manëve.

Tem

a

mbretërve/ kryetarëve dhe popullitdhe se ata janë kompetent t'i paraqesinnevojat e njerëzve para Allahut, ashtuqë njerëzit t'i lusin ata, e ata ta lusinAllahun... kush i pohon me këtë kup-tim ai është jobesimtar dhe politeist(mushrik). Në atë rast duhet të kërko-het pendim i shpejtë nga ai, përndrysheshteti Islam duhet ta vret, sepse ai kabërë përngjasimin e krijesës meKrijuesin dhe i ka përshkruar Atijortakë.

Kështu na e sqaroi ky dijetar i madhkëtë çështje të rëndësishme - pohimin endërmjetësuesve - ku tregoi se ndërm-jetësimi i të dërguarve mes Allahut dhekrijesave është ndërmjetësim për tëkumtuar nga Allahu dhe detyrë e jonaështë t'i respektojmë në të.Ndërsa, ndërmjetësimi idijetarëve midis pejgam-berëve dhe njerëzimit ështëndërmjetësim për të kumtu-ar dijen që ka ardhur nëpër-mjet të dërguarve, sepse atajanë trashëgimtarë tëpejgamberëve.

Mirëpo, kush i konsideronpejgamberët apo dijetarët sindërmjetësues tek Allahupër kryerjen e nevojave apopranimin e lutjeve ky është ndërm-jetësim i rremë dhe kush e pohon ai nukmund të jetë besimtar. Sepse, Allahundërmjet Tij dhe nesh nuk ka bërë tëligjshëm asnjë ndërmjetësues për kësoçështje, madje ka gjykuar se nuk ështëmysliman kush beson ashtu. Ai kathënë: "Ndërsa ata që në vend të Tijkanë zënë miq të tjerë dhe thonë: Nenuk i adhurojmë ata për tjetër, vetëmqë të na afrojnë sa më afër Allahut, s'kadyshim se Allahu do të gjykojë mes tyrepër atë që ata ishin në kundërshtim. E,është e vërtetë se Allahu nuk udhëzonnë rrugë të drejtë atë që është gën-jeshtar, jobesimtar". (Zumer 3).

Dallimi mes ndërmjetësuesve tek Allahu dhe te njerëzit

Dijetari Ibën Tejmije vazhdon dhe nasqaron dallimin e ndërmjetësimit qëbëhet midis pushtetarëve dhe popul-latës, me atë ndërmjetësim që ata ebesojnë mes Allahut dhe krijesave. Aithotë: Ata fillimisht e kanë përngjarëkrijesën me Krijuesin, sepse ndërm-jetësimet që ndodhin midis pushte-tarëve dhe popullatës janë tre sish:

- për t'i lajmëruar se çka ndodhë nëmesin e popullatës. E kush thotë seAllahu nuk di çka ndodhë te krijesat eTij përderisa të lajmërohet nga dikush(ndërmjetës), qoftë ai melek, pejgam-ber apo dikush tjetër, ai me këtë besimështë jomysliman. Përkundrazi, Allahu

i di sekretet dhe ato mëtë fshehtat, Atij nuk mundt'i fshihet asgjë në tokëapo në qiej. Ai Dëgjondhe Sheh. Ai i dëgjonzhurmat e zërave, megjuhët e llojllojshme dhepër nevojat më tëndryshme. Nuk eangazhon dëgjimi i diçka-je nga dëgjimi i diçkatjetër. Atij nuk i përzihençështjet e as nuk mërzitet

nga lutjet e tepërta.- pushtetari të jetë i pamundshëm në

rregullimin e çështjeve të qytetarëvedhe mbrojtjen e tyre nga armiqtë, ponuk i doli dikush në ndihmë. Pra, përshkak të pamundësisë dhe dobësisë kanevojë për ndihmë dhe ndihmëtarë.Allahu i Lartmadhëruar nuk ka nevojëpër përkrahje e as për ndihmëtar. Ai kathënë: "Thuaj: Thirrni ata, për të cilëtsupozuat se janë zota pos Allahut! Atanuk posedojnë as sa një grimcë në qieje as në tokë dhe as që kanë në to ndon-jë pjesë, dhe Ai nuk ka prej tyre ndon-jë përkrahje". (Sebe 22); "Dhe thuaj:Falënderuar qoftë Allahu, i cili nuk ka

31

Allahu i di sekretetdhe ato më të fshehtat,Atij nuk mund t'i fshi-het asgjë në tokë aponë qiej. Ai Dëgjon dheSheh. Ai i dëgjon zhur-mat e zërave, megjuhët e llojllojshmedhe për nevojat më tëndryshme.

32

fëmijë dhe nuk ka për Tëshok në sundim, dhe sa ipërket aftësisë, nuk kanevojë për ndihmëtarë,dhe madhëroje Atë memadhërinë që i takon".(Zumer 111). Çdo gjëqë gjendet në gjithësi,Allahu është Krijuesi, Zoti dhePoseduesi i saj. Ai është i Pasuri dhe ipanevojshëm nga çdo gjë, ndërsa çdogjë tjetër është e varfër dhe e nevo-jshme për Të. Gjë të cilën nuk e gëzo-jnë pushtetarët, të cilët vazhdimishtkanë nevojë për përkrahës, të cilët nërealitet janë edhe pjesëmarrës në atëpushtet. Allahu i Lartësuar nuk kaasnjë ortak (pjesëmarrës) në pushtetine Tij. Shkurt, nuk ka të adhuruar me tëdrejtë përveç Tij, të vetmit i Cili nukka ortak, Atij i takon pushteti dhe igjithë falënderimi. Mbi çdo gjë, Aiështë i Gjithëfuqishëm.

- pushtetari të mos dëshirojë tëmirën, bamirësinë dhe mëshirën përpopullatën, ashtu që ka nevojë të nxitetnga dikush tjetër (ndërmjetësues). Pasiqë ta nxisë këshilltari i tij me këshilladhe fjalë miradije, apo e lajmëron sedikush konkretisht e respekton dhe enderon shumë atë pushtetar, vetëm nëatë rast dëshira dhe ambicia e pushtetar-it ngjallet për të bërë ndonjë të mirë përpopullatën. Dhe atë, ose për shkak tëfjalëve prekëse nga këshilltari ose përshkak të shtimit të respektit dhe nderitte popullata.

Mirëpo Allahu është Zot dhePosedues i çdo gjëje, Ai ka mëshirë përkrijesat më shumë sesa nëna për fëmi-jën, të gjitha gjërat ndodhin me vull-netin e Tij, çka dëshiron Ai bëhet, e çkajo - nuk bëhet. Ai ka bërë që krijesat tëkenë dobi nga njëri - tjetri, ky i bënmirë atij, lutet për të, i ndihmon etj. Aie krijoi të gjithë këtë, Ai e krijoi nëzemrën e këtij bamirësi dëshirën për

bamirësi, lutje dhe ndih-më.

Askush në gjithësi, nukka mundësi ta detyrojëAllahun të bëjë ndryshenga ajo që Dëshiron Ai,ta këshillojë dikush apota lajmërojë se kush e lut

dhe e respekton Atë. Prandaj, i dër-guari i Allahut, salallahu alejhi ueselem, ka thënë: "Askush nga ju mosthoni: O Allahu im, nëse do, më falmua. O Allahu im, nëse do, më mëshi-ro mua. Bëhuni të vendosur në lutjettuaja, sepse Allahun s'mundet ta dety-rojë askush".

Ndërmjetësuesit e vërtetë janë ataqë do të ndërmjetësojnë vetëm meleje të Allahut. Këtë na e mëson Allahui Lartësuar me ajetet: "E kush do tëndërmjetësojë tek Ai, përveç se melejen e Tij"; "nuk do të ndërmjetësojëpërveç me të cilin është i kënaqurAllahu".

Gjë që nuk gjendet te pushtetarët,meqë tek ata ndërmjetësuesi duhet tëjetë i pasur, pjesëmarrës në pushtetapo përkrahës dhe ndihmëtar i atijpushtetit. Dhe këta, ndërmjetësojnëte pushtetarët edhe pa leje dhe ata epranojnë atë ndërmjetësim sepse kanënevojë për atë, frikohen nga ata apopër t'i shpërblyer ata.

Allahu nuk shpreson nga askush, nukka frikë dhe nuk ka nevojë për askëndsepse Ai është i Pasuri. Allahu iLartësuar thotë: "Ta keni të ditur segjithçka që është në qiej e në tokë janëtë Allahut. E ata (idhujtarët), që posAllahut adhurojnë, nuk janë dukepasuar zota të vërtetë, ata nuk janëduke pasuar tjetër pos supozimeve dheata vazhdimisht gënjejnë". (Junus 66).

Idhujtarët, duke u bazuar në ndërm-jetësimin që e njohin në këtë botë -d.m.th. te pushtetarët - në atë formëmendojnë se është edhe ndërmjetësi-

Askush në gjithësi, nukka mundësi ta detyrojëAllahun të bëjë ndryshenga ajo që Dëshiron Ai, takëshillojë dikush apo talajmërojë se kush e lut dhee respekton Atë.

Tem

a

Tem

a

33

mi tek Allahu. Allahu i Lartësuarthotë: "Ata pos Allahut adhurojnë çdogjë që nuk bën dëm e as dobi, dhethonë: Këta janë ndërmjetësuesit tanëtek Allahu!. Thuaj: "A ju po e infor-moni Allahun me diçka që Ai nuk editka në qiej dhe në tokë? I pastër (ngaçdo e metë) dhe I Lartë është Ai nga ajoqë i përshkruajnë ata". (Junus 18).Allahu na rrëfen se ata idhujtarë kanëthënë: "Ne nuk i adhurojmë ata përtjetër, vetëm që të na afrojnë sa më afërAllahut". (Zumer 3).

Më pas na sqaroi ky dijetar rreth lut-jes së krijesave njëri - tjetrin për ndër-mjetësim (shefat), duke thënë se kjolloj lutje ka kushte. Dhe atë: personipër të cilin bëhet lutja të jetë myslimane jo idhujtar dhe lutësi tëbëjë lutje të lejuara.

Nuk ka dyshim se lutjae krijesave për njëritjetrin është e dobishmedhe për këtë jemi të urd-hëruar. Mirëpo lutësi apondërmjetësuesi ka tëdrejtë të bëjë lutje dhendërmjetësim vetëm kuka lejuar Allahu. Nuk lejohet të ndër-mjetësojë aty ku ka ndalesë, sikursendërmjetësimi për idhujtarët apolutja që atyre tu falen mëkatet.Allahu i Lartësuar ka thënë: "Nuk katë drejtë Pejgamberi e as besimtarëttë kërkojnë falje për idhujtarët, edhenëse janë të afërmit të tyre, pasi që ubë e qartë se me të vërtetë ata (idhu-jtarët) janë banorë të xhehenemit.Edhe lutja e Ibrahimit për babanë evet nuk ishte tjetër, pos për shkak tënjë premtimi që ia pat premtuar atij,e kur iu bë e qartë se ai është armik iAllahut, u largua prej tij". (Teube113-14).

Po ashtu është vërtetuar se Allahuia ka ndaluar Muhamedit të lutet përidhujtarët dhe dyfytyrëshit dhe ka

lajmëruar se atyre nuk ua falë, nësenuk pendohen. Allahu ka thënë: "Mosu lut për asnjërin prej tyre kur tëvdesin dhe mos qëndro pranë varrevetë tyre, sepse ata e kanë mohuarAllahun, të dërguarin dhe kanëvdekur duke qenë të prishur". (Teube84). Po ashtu ka thënë: "Luteni Zotintuaj të përulur e në heshtje, pse Ainuk i do ata që i kalojnë kufijtë (nëlutje)". (A'raf 55). Kalimi i kufijve nëlutje është kërkimi nga Allahu diçkaqë nuk do ta bënte asnjëherë. P.sh. tëkërkojë të jetë në shkallë të pejgam-berëve ndërsa ky nuk është i tillë, tëkërkojë falje për idhujtarët apo tëkërkojë gjëra të cilat janë mëkat,sikurse kërkimi i ndihmës për të bërë

gabime dhe mëkate.Pra, secili që lutet

është edhe ndërmjetë-sues. Lutja dhe ndërm-jetësimi ndodhë me cak-timin dhe dëshirën eAllahut të Lartësuar.Allahu është që upërgjigjet lutjeve dhepranon ndërmjetësimin.

Ai e ka krijuar shkakun dhe pasojën.Lutja është një prej shkaqeve të cilat ika caktuar Allahu i Lartmadhëruar.Pasi qenka kështu, duhet ta dimë sembështetja e plotë në shkaqe kon-siderohet shirk në njësimin e Allahut,mos marrja në konsideratë e shkaqeveështë e metë mentale, ndërsamospërfillja e tyre në tërësi ështënënçmim për sheriatin.

Përkundrazi, është e detyrueshmeqë besimtari të mbështetet, ta lutëdhe të kërkojë vetëm te Allahu iLartësuar, ndërsa Allahu është Ai i ciliia mundëson shkaqet.

Përktheu: Omer BERISHA

"Mos u lut përasnjërin prej tyre kur tëvdesin dhe mos qëndropranë varreve të tyre,sepse ata e kanë mohuarAllahun, të dërguarindhe kanë vdekur dukeqenë të prishur".

Tem

a34

Në fillim, kur u obligua namazi, nukishin të ndaluara bisedat të cilatnuk kishin të bënin me namazin

sikurse përshëndetja me selam, kthimi isaj, etj. Por më vonë, pasi kaloi një kohënga obligimi i namazit, u ndaluan të gjithabisedat që nuk kishin të bënin me të.Prandaj, juristët islamë, kur e shtjellojnëkëtë problematikë, theksojnë se ekzistonkonsensus (ixhma), që nëse flasim nënamaz qëllimisht, atëherë namazi prishetdhe nuk pranohet .

Por, nëse ndodh të flasim në namaz ngaharresa ose nëse dalim nga namazi dukemenduar se e kemi përfunduar atë dheflasim, atëherë a konsiderohet namazi iprishur apo jo? Fukahatë në këtë çështjekanë dy mendime.

Mendimet e fukahave në këtë:

1. Shumica e dijetarëve (medhhebiMaliki, Shafi dhe Hanbeli) janë tëmendimit se, nëse flasim nënamaz nga harresa, osenëse flasim duke menduarse e kemi përfunduar atëdhe japim selam para kohe,namazi nuk prishet .

2. Fukahatë e medhhebitHanefi janë të mendimit se,namazi konsiderohet iprishur, pa marrë parasysha kemi folur në namaz qël-limisht ose nga harresa dhe ne duhet tapërsërisim atë nga fillimi .

Argumentet e të dy palëve:Argument bazë i mendimit të parë është

hadithi që është i njohur te juristët islamësi "Hadithi i Dhuljedejnit (Dorëgjatit)".

Transmetohet nga Ebu Hurejra seResulullahu, salallahu alejhi ve selem, menjë rast, fali njërin nga dy namazet e pas-ditës (drekën ose ikindinë) dhe pas dyrekateve dha selam (derisa namazi ishtekatër rekatësh), pastaj u ul në xhami paranjerëzve, ku ndër ata që u falën, ishte EbuBekri dhe Omeri, por ngurruan të flasindhe pyesin. Njerëzit filluan të dalin ngaxhamia, duke u pyetur: a u shkurtuanamazi? Një njeri, që i Dërguari i Allahute quante Dhuljedejn, pyeti: "O i Dërguari Allahut, a u shkurtua namazi apo har-rove?" Resulullahu, salallahu alejhi ueselem, u përgjigj: "As nuk u shkurtua asnuk kam harruar." Ai tha: "Jo, ke harru-ar." I Dërguari pyeti se a është duke ethënë të vërteten Dhuljedjeni.Ata që ishintë pranishëm iu përgjigjën se po.Muhamedi, salallahu alejhi ve selem, iplotësoi dy rekatet të cilat nuk i kishtefalur, dha selam, pastaj i bëri dy sexhde si

ato të mëparshmet dhe prapëdha selam. (Shënon: Buhariudhe Muslimi)

Argumentimi me këtëhadith është mjaft i qartë,Muhamedi, bekimi dhe paqjaqofshin mbi të, e plotësoinamazin me dy rekate tëtjera, pasi kishte dhënë selampara se ta përfundonte atënga harresa dhe ai kishte

folur ndërmjet kësaj. Ekzistojnë edhe disahadithe tjera që e vërtetojnë se Muhamedi,salallahu alejhi ve selem ka dhënë selamnga harresa para kohe dhe ka folur pastaj eka vazhduar namazin aty ku e ka ndërpre-rë, pasi i është tërhequr vërejta.

Të folurit gjatë namazitPërgatiti: Alaudin ABAZI

Nëse ndodh të flasimnë namaz nga harresaose nëse dalim nganamazi duke menduar see kemi përfunduar atëdhe flasim, atëherë akonsiderohet namazi iprishur apo jo?

35

Pastaj ata argumentojnëedhe me hadithin e Muavijeb. Hakemit. Ku thotë:"Derisa falesha me tëDërguarin e Allahut, njëringa të pranishmit (nënamaz) teshtiu dhe unë ithashë: "Jerhamukellah(Allahu të mëshiroftë)". Njerëzit filluan tëmë shikojnë duke zgurdulluar sytë (nëshenjë qortimi për këtë vepër). Unë uthashë: "Çfarë keni që më shikoni?" Atafilluan t`i mëshojnë me duar kofshëve dhekur vërejta se më qortojnë pse kam folur,heshta. Pasi përfundoi Profeti, bekimi dhepaqja e Allahut qofshin mbi të, namazin,vallahi nuk kam parë mësues më të mirë seai, as më para as më pas.Ai as nuk më qor-toi, as nuk më rrahu, as nuk më fyeu, pormë tha: "Ky është namaz dhe nuk lejohetnë të diç nga bisedat e njerëzve, namaziështë për tesbih (lavdërim për Allahun),për tekbir (madhërim i Allahut) dhe leximi Kur'anit." (Shënon Muslimi, Ahmedi,Nesaiu, Ebu Davudi).

Me këtë argumentohet se Muavije b.Hakemi ka folur në namaz nga mosdija përndalimin e saj. Kurse Resulullahu nuk eurdhëroi ta përsërisë namazin për këtë. Enjëjta vlen edhe nëse njeriu flet nga har-resa ose nga mendimi se ai ka përfunduarnamazin, ndërkohë që, në realitet, nuk eka përfunduar. Pra, dijetarët argumento-jnë më këtë hadith duke bërë analogji(kijas) mos njohjen e dispozitës me har-resën .

Kurse argument i mendimit të dytë, iatyre që thonë se namazi prishet nëseflasim nga harresa, është hadithi i Abdullahb. Mesudit i cili thotë: "Në fillim e për-shëndetnim (i jepnim selam)Resulullahun, salallahu alejhi ve selem,duke qenë në namaz dhe ai na e kthenteatë. Pasi u kthyem nga Nexhashiu (ngaEtiopia), (me një rast) i dhashë selam(duke qenë ai në namaz), e ai nuk maktheu, pastaj unë i thashë: "O i Dërguar i

Allahut (më herët) të jepn-im selamin dhe ti na e kthe-je atë duke qenë në namaz".Ai tha: "Me të vërtetë nënamaz ka preokupimetjera" (Shënon Buhariu,Muslimi dhe të tjerët).

Dhe, argument tjetërgjithashtu, është hadithi i Zejd b. Erkam kuthotë: "Në fillim gjatë namazit ne flisnim,njëri nga ne i fliste shokut të tij që e kishteafër në namaz. Kur zbriti ajeti "…dhendaj Allahut të jeni respektues (nënamaze)" (Bekare 237). U urdhëruam tëheshtim dhe u ndaluam nga biseda."(Shënon Muslimi).

Këto dy hadithe janë argument se bisedae prish namazin dhe juristët islamë, të cilëti përmendin këto hadithe si argument,sqarojnë se dispozita që nxirret nga këtoështë e përgjithshme qoftë qëllimisht aponga harresa dhe ata nuk bëjnë dallim ndër-mjet këtyre rasteve.

Me këtë formë të shp-jegimit të hadithevevihet në dispozicion tëpunuarit me të gjithahadithet pa e anuluarasnjërin nga ato dhe kjoështë më primare

Tem

a

Tem

a36

Sqarim rreth argumenteve të dy palëve

Fukahatë, të cilët kanë thënë se namaziprishet në përgjithësi qoftë nëse flasimqëllimisht ose nga harresa, u janëpërgjigjur argumenteve të mendimit tjetërse ato hadithe me të cilat kanë argumentu-ar ata janë të hershme dhe janë të anuluara(mensuh), me hadithet tjera (që këta argu-mentojnë me to), pasi në fillim ishte elejuar biseda në namaz pastaj u ndalua.Prandaj, ata thonë se hadithi i Dhuljedejnitdhe ai i Muavijes (të cilat u përmendën mëlart) kanë ndodhur para se të ndalohetbiseda në namaz, pastaj kjo u ndalua mëvonë dhe ato konsiderohen të anuluara(deroguara).

Mirëpo, ajo që llogaritet e saktë këtuështë se këto hadithe, hadithi iDhuljedejnit dhe Muavije Ibën Hakemit,janë më të vonshme se hadithi i Abdullahb. Mesudit dhe Zejd b. Erkamit (me tëcilat kanë argumentuar ata që thonë senamazi prishet nëse flasim në të, qoftë qël-limisht ose nga harresa). Hadithi iDhuljedejnit dhe i Muavijes janë pashixhretit, kurse hadithi i Abdullah b.Mesudit padyshim ka qenë para hixhretitpasi të gjithë pajtohen në mendimin seIbën Mesudi është kthyer nga Abesinia(Etiopia) para hixhretit. Gjithashtu edhehadithi i Zejd b. Erkamit është i hershëm.Këto dy hadithe (i Abdullah b. Mesuditdhe ai i Zejd b. Erkamit) tregojnë se në fil-lim kur është obliguar namazi, nuk ishte endaluar biseda, që duke u falur të flasëshme atë që e ke afër, kthimi i selamit, etj.,e më pas këto ndalohen. Por kjo ndalesëka ndodhur pa dyshim para hixhretit,ashtu si aludohet qartë kjo nga hadithi iIbën Mesudit. Për këtë është i paqën-drueshëm pretendimi se ky hadith (i IbënMesudit) të jetë anulues (nasih) i hadithittë Dhuljedejnit, pasi ngjarja që tregohet nëkëtë hadith (të Dhuljedejnit) ka ndodhurnë Medinë pas hixhretit. Për të qenë emundur anulimi i një hadithi është e

detyrueshme që ky anulim të bëhet me njëcitat që është më i vonshëm se i pari.

Prandaj edhe një herë e theksojmë sehadithi i Ibën Mesudit dhe Zejd b. Erkamitkanë të bëjnë nëse flasim qëllimisht nënamaz, e jo nga harresa. Kurse hadithi iDhuljedejnit dhe i Muavijës janë më tëvonshëm dhe kanë të bëjnë nëse flasim ngapavetëdija, ose nga harresa. Me këtëformë të shpjegimit të haditheve vihet nëdispozicion të punuarit me të gjitha hadi-thet pa e anuluar asnjërin nga ato dhe kjonë shkencën e Usuli Fikhut, pra, të punuar-it me të gjitha hadithet që kanë të bëjnë menjë çështje duke mos lwnw anash ndon-jërin prej tyre, është më primare, sesa tëanulohet ndonjëra nga ato.

Çfarë duhet të veprojmë nëse flasim në namaz nga harresa

Pasi kuptuam qëndrimet e fukahave nekëtë dhe vlerësuam se qëndrimi më i avan-cuar dhe i qëndrueshëm në këtë është senëse flasim me harresa, namazi nuk prishetdhe nuk është e nevojshme të përsëritet ainga fillimi, atëherë na mbetet të sqarojmëse çfarë duhet të veprohet në atë rast.

Për të qenë më i lehtë kuptimi i kësajproblematike do të bëjmë ndarjen e çësht-jes në dy raste të mundshme, ku myslimanimund të flasë në namaz nga harresa:

a) Nëse duke u falur, nga harresa e shqip-ton ndonjë fjalë që nuk është pjesë enamazit ose edhe i flet dikujt pa qenë ivetëdijshëm se është në namaz.

b)Të japë selam ai që është duke u falur,para përfundimit të namazit, nga harresa(qoftë edhe para përfundimit të të gjitharekateve) dhe të mendojë se e ka komplet-uar namazin të tërin ashtu si është ekërkuar dhe fillon të flasë, t`i thotë lutjet,ta bëjë dhikrin, ose të bisedojë me dikë qëe ka.

Për rastin e parë, themi: nëse kjo bëhetme qëllim, namazi prishet dhe është ipapranuar, ashtu siç vërtetohet në hadithine Zejd b. Erkamit që e transmeton Muslimi

Tem

a

37

Zemërimi i jomyslimanëve tëMekës nuk shuhej assesi, ngadisfata që kishin pësuar prej

myslimanëve në Bedër, ku u vranëshumë burra dhe trima të tyre. Shumëzullumqarë pësuan nga majat e shigje-tave dhe shpatave të myslimanëve.Andaj, me padurim prisnin ndonjë rastqë të hakmerreshin kundërMuhamedit, paqja dhe bekimi i Allahutqoftë mbi të, dhe shokëve të tij, meshpresë që t'u shkaktonin humbje dhe

Por, nëse flasim nga harresa se jemi nënamaz, ose na shpëton nga goja ndonjëfjalë pa qëllim, atëherë mendimi më i saktëështë se namazi nuk prishet, por është iobliguar të bëjë sehvi sexhde pasi këto fjalënuk kanë të bëjnë me namazin .

Për rastin e dytë (nëse jep selam parapërfundimit të namazit dhe flet), themigjithashtu se, nëse kjo bëhet me qëllim,atëherë namazi është i papranuar dheduhet të përsëritet nga fillimi.

Kurse, nëse kjo ndodh nga harresa, p.sh.nëse jep selam në rekatin e dytë duke men-duar se e ka përfunduar namazin, porrealisht atij i kanë ngelur edhe një ose dyrekate për t`i falur (nëse është nënamazin e drekës ose te akshamit).Atëherë shikojmë, nëse koha prej daljesnga namazi deri kur i kujtohet është egjatë, ose ka dal nga xhamia dhe ka kalu-ar një kohë, ose e ka prishur abdesin, ainamaz është i papranuar dhe duhet tapërsërisë nga fillimi, pasi që nuk është emundur ta plotësojë namazin të cilin e kalënë të mangët dhe ka kaluar kohëshumë.

Nëse koha nuk është e gjatë, atëherë aie plotëson namazin (edhe pse ai ka dhënëselam ose ka folur, qoftë edhe ka biseduarrreth ndonjë gjëje që nuk ka të bëjë menamazin), pastaj pasi e plotëson atë nëfund të namazit bën sehvi sexhde dhe jepselam edhe njëherë. Argument për këtëështë hadithi i lartpërmendur iDhuljedejnit të cilin e shënon Buhariu.Në këtë hadith kuptohet mjaft qartë seMuhamedi, salallahu alejhi ve selem, kadhënë selam nga harresa pasi ka falurvetëm dy rekate, pastaj e ka plotësuar atëedhe me dy rekate tjera për t'i bërë katërrekate pasi ishte namazi i drekës apoikindisë. Muhamedi, sallallahu alejhi veselem, ndërmjet këtyre rekateve kafolur, megjithatë ai nuk e filloi namazinnga fillimi, por rekateve të mëparshmeia bashkëngjiti të tjerat për ta plotësuartërë namazin.

Deumetulxhendel -ngjarja qëktheu krenarinë eMedinës

Shkruan: Semir HALEBI

Tem

a38

në atë mënyrë të largojnë turpin dhenënçmimin që e kishin fituar nga disfa-ta e madhe në Bedër.

Ky rast iu mundësua atyre në luftën eUhudit, sidomos kur shigjetarët nukrespektuan urdhrin e Resulullahut,paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të,duke u larguar nga pozicioni i tyre nëkodër. Halid b. Velidi atëbotë ishte nëkrye të kalorësve të Kurejshëve dhe kjoishte një gjendje e përshtatshme për tëqë t'i rrethonte myslimanët dhe t'ushkaktonte disfatë. Ai arriti të ngjitetnë kodër dhe të vriste shigjetarët embetur aty, pastaj e befasoi ushtrinëmyslimane me sulm të ashpër. Kjovërtet ishte një sprovë erëndë, e cila shkaktoihumbje të dhimbshme,edhe pse gjatë luftimit utreguan të qëndrueshëmdhe trima. Sidoqoftë,befasia ishte e rëndë dhe ektheu fitoren në anë tëjomyslimanëve.

Myslimanët u kthyen nëMedinë për të shëruarplagët e luftës dhe dëshpërimin e hum-bjes. Por, dhembjet e të plagosurve dheqarjet e nënave as që krahasoheshin metë hidhurën e disfatës dhe me rënien eflamurit të myslimanëve në këtë betejëme mushrikët.

Kjo disfatë shkaktoi uljen eautoritetit të myslimanëve në Medinëkarshi çifutëve dhe mushrikëve tëtjerë, të cilët me shumë kujdes prisnintë gëzoheshin me zhdukjen e shtetit tëmyslimanëve në Medinë. Mirëpo, sër-ish nuk kishin guxim t'i shprehnin këtondjenja dhe këtë armiqësi para mysli-manëve.

Muhamedi, paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të, mjaft mirë evërente këtë mërzi dhe ndjenjat emposhtjes në gjokset e besimtarëve.Edhe pse, Allahu kishte zbritur ajetin:

"Në qoftë se juve u goditi çka u dhemb(në Uhud), edhe atë popull (armikun) epat prekur një dhembje si kjo e juaja(në Bedër). Këto janë vetëm ditë, që indërrojmë mes njerëzve, për t'u njohurtek Allahu ata që i besuan dhe për t'izgjedhur disa prej jush për dëshmorë(shehida). Allahu nuk i do zul-lumqarët". (Alu Imran 140). Mirëpo,zemrat dhe ambiciet e besimtarëvedëshironin të liroheshin nga kjo mërzidhe ta tejkalonin këtë mposhtje duke eshfaqur forcën dhe duke nxjerrë në pahkrenarinë e tyre kundër armiqve nëpërgjithësi. Qofshin ata të brendshmit(në Medinë) apo të jashtmit (Kurejshët

dhe fiset tjera arabe qëishin mushrikë).

Fushatat e çifutëve dhe tradhtia emarrëveshjes me të dërguarin e Allahut,paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të

Dëshirën që kishin bes-imtarët e kishte edhe idërguari i Allahut, t'ibindin armiqtë e tyre se

myslimanët ishin ende të fuqishëm dhembanin ende krenarinë për të rikthyerpozitën dhe namin që kishin tek arabëttjerë dhe te çifutët.

Mes myslimanëve dhe çifutëve qëbanonin në Medinë kishte marrëveshje,në të cilën u pajtuan të dy palët që ngahyrja e parë e Resulullahut, paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbi të, nëMedinë. Ajo marrëveshje siguronte lir-inë e besimit dhe të adhurimit për të dypalët. Po ashtu, me anë të asaj mar-rëveshjeje, gjithë banorët e Medinësdetyroheshin ta mbronin qytetin nërast të çdo rreziku apo sulmi.

Mirëpo, ëndja e çifutëve për ta patMedinën të tyren dhe edukata e tyreplot dredhi, tradhti dhe mashtrime,bëri që ata të organizohen kundër tëdërguarit të Allahut, paqja dhe bekimi i

Mirëpo, zemrat dheambiciet e besimtarëvedëshironin të liroheshinnga kjo mërzi dhe tatejkalonin këtë mposht-je duke e shfaqur forcëndhe duke nxjerrë në pahkrenarinë e tyre kundërarmiqve në përgjithësi.

39

Allahut qoftë mbi të.Tentuan ta vrasin dhe të lirohen nga

ai dhe thirrja e tij. Resulullahu, salal-lahu alejhi ue selem, mori vesh përkëtë fushatë që udhëhiqej nga fisi BeniNadir (fis çifut) dhe atë, me lajmërimnga Allahu i Lartësuar.

Prandaj, Resulullahu paqja dhe beki-mi i Allahut qoftë mbi të, dha urdhërqë fisi Benu Nadir ta braktisin Medinënmenjëherë, me qëllim qënë qytet të rikthehej sig-uria dhe qetësia. Kështumyslimanët shpëtuan ngadredhitë dhe fushatat eçifutëve dhe patën fatint'i gëzojnë pasuritë dhekopshtet e çifutëve.

Ndërkohë, u mor veshse edhe mushrikët eMekës kishin vendosur tëndesheshin me mysli-manët me një ushtri tëmadhe. Andaj, edhe idërguari i Allahut, salal-lahu alejhi ue selem, i

bëri gati afër 1000 kalorës dhe dolisërish në Bedër për t'u ndeshur me ta,ndërsa në Medinë la përgjegjësAbdullah b. Abdullah b. Ubej b. Selul.Mekasit u nisën nën udhëheqjen e EbuSufjanit me afro 2000 kalorës. Mirëpo,pasi bënë një udhëtim dy ditësh EbuSufjani vendosi të kthehet së bashkume shokët e tij, ndërsa Muhamedi,paqja dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të,

dhe shokët e tij qëndruanduke pritur tetë ditë meradhë, ku kohë pas kohebënë disa aktivitete tregtaredhe fituan mjaft pasuri.Pastaj u kthyen në Medinë,ku kishte ardhur lajmi seMekasit ishin tërhequr dhekishin ikur nga ballafaqimime myslimanët në Bedrin edytë. Çka u ktheu mysli-manëve vetëbesimin dheqetësinë, dhe solli, poashtu, krenarinë e dikur-shme dhe ngriti person-alitetin e tyre te të tjerët.

Nuk u interesonte ado të vdesin apo do tëmbijetonin; besimi i tyrenë Allahun dhe të dër-guarin e Tij ishte shtytëspër tejkalimin e të gjithavështirësive. Këtë ebënin në respekt përAllahun dhe përgjigjendaj kërkesës sëResulullahut, salallahualejhi ue selem. Besimi ifortë i tyre i lëvizte drejttriumfit dhe fitores.

Tem

a

Tem

a40

Rreziku që po vjen nga veriu

Nuk shkoi shumë kohë, dhe lajmi sefiset e vendit "Deumetul Xhendel"ishin tubuar që të përgatiten për luftëkundër myslimanëve mori dhenë. Nëfakt, edhe kohë më parë, syresh sul-monin karvanët që kalonin pranë tyre,keqtrajtonin ata që u afroheshin tokavetë tyre, pengonin tregtinë, grabitninpasurinë dhe vrisnin këdo që i kundër-shtonte. Ata u bënë rrezik serioz përkarvanët e tregtarëve që vinin nëMedinë, të cilët ishin mjaft të rëndë-sishëm për atë vend.

Andaj, Resulullahu, salallahu alejhiue selem, dha shenjë se besimtarëtduhet të mblidheshin për t'i luftuarkëto fise, me qëllim që të ndalnin tëtjera zullume, duke synuar të eliminon-in rreziku që po i kanosej Medinës. Ubënë 1000 myslimanë dhe u nisën përnë Deumetul Xhendel, ndërsa nëMedinë përgjegjës u caktua Sibaë b.Urfuta el-Gifari.

Ishte rrugë e gjatë dhe e rëndë,shkretëtirë e thatë dhe shumë e nxehtë.Duhej të udhëtonin afër 300 km për tëarritur në Deumetul Xhendel, në veritë Gadishullit Arabik. Për këtë rrugë idërguari i Allahut zgjodhi edhe njëudhëheqës rruge nga familja Adhra, icili quhej Medhkur. Ai kishte mençuritë dalluar, shkathtësi të paparë, përvojëtë madhe dhe njohuri për kushtet,rrugët e fshehta dhe vështirësitë eshkretëtirës.

Vazhduan rrugëtimin nëpërshkretëtirën e thatë dhe të rëndë, nukia venin veshin vështirësive dhe proble-meve të rrugës, duronin temperaturëne lartë, thatësinë dhe mungesën e ujit.Nuk u interesonte a do të vdesin apo dotë mbijetonin; besimi i tyre në Allahundhe të dërguarin e Tij ishte shtytës përtejkalimin e të gjitha vështirësive. Këtëe bënin në respekt për Allahun dhe

përgjigje ndaj kërkesës së Resulullahut,salallahu alejhi ue selem. Besimi i fortëi tyre i lëvizte drejt triumfit dhefitores.

Muhamedi, paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të, me shokët e tijrrugëtonin gjatë natës ndërsa ditënfshiheshin, që të mos vëreheshin ngamushrikët (idhujtarët), çka mund t'indihte fiset e Deumetul Xhendel tëkuptonin se ai ishte nisur drejt tyre.Qëllimi ishte të arrinin atje përpara searmiku të përgatitej për betejë. Kjo arrit-je do t'i siguronte realizimin e elementittë kapjes në befasi të armikut.

Ky lloj rrugëtimi po ashtu u sigurontembrojtje nga temperaturat e larta dhenxehtësia e rërës, që të mos takohen mearmikun me fuqi të harxhuar, të lodhurnga rruga dhe klima e nxehtë.

Fitore pa luftë

Kur u afruan myslimanët në DeumetulXhendel, udhëheqësi i rrugës u tregoi seaty pranë kishte deve e dhen që kullos-nin; ishin të disa njerëzve nga fisi Temim.Kështu që, shkuan dhe arritën të zinindisa kafshë, ndërsa shumica e kafshëveikën dhe u shpërndanë në çdo anë.

Nga kjo, banorët e Deumetul Xhendelkuptuan se kanë ardhur myslimanët dheshpejtuan për t'u arratisur, duke lënështëpitë dhe pasuritë, që të shpëtonin ngamyslimanët.

Atëherë, Resulullahu salallahu alejhi ueselem, hyri në qytet dhe nuk gjeti

Kjo betejë synonte të arrinte disaqëllime; ajo shëroi shpirtin e dobësuartë myslimanëve dhe nënçmimin qëgati i goditi kur e humbën betejën nëUhud, ndihmoi të lirohen nga gjurmëte disfatës që pësuan, ndikoi në ngrit-jen e moralit dhe kthimit të vetëbes-imit si dhe njëherazi shkatërroimoralin luftarak të ushtrisë armike.

Tem

a

41

askënd. Aty u ndal disa ditë dhevazhdimisht dërgonte ekspedita për tëhulumtuar në çdo anë, mirëpo nuk gjeninasnjë njeri. Përveç një person, të cilin ekishte zënë Muhamed b. Mesleme dhe esolli te i dërguari i Allahut, paqja dhebekimi i Allahut qoftë mbi të. Ku i keshokët - e pyeti. Kanë ikur dje - upërgjigj. Resulullahu salallahu alejhi ueselem, i ofroi që ta pranonte Islamin dheai e pranoi.

Pasi qëndruan disa ditë atje, në datën20 Rebiul Evvel, viti i 5 (18 Shtator 626G) u kthyen në Medinë.

Shumë ushtarakë bashkëkohorë këtëngjarje e quajtën operacion sulmuesmbrojtës për shtetin Islam në Medinë.Sepse, Resulullahu, paqja dhe bekimi iAllahut qoftë mbi të, nuk priti qëarmiqtë ta befasonin me sulm kundër

Medinës, përkundrazi, shpejtoi kundërtyre posa kuptoi për planet e këqija.

Kjo betejë synonte të arrinte disa qël-lime; ajo shëroi shpirtin e dobësuar tëmyslimanëve dhe nënçmimin që gati igoditi kur e humbën betejën në Uhud,ndihmoi të lirohen nga gjurmët e disfatësqë pësuan, ndikoi në ngritjen e moralitdhe kthimit të vetëbesimit si dhe njëher-azi shkatërroi moralin luftarak të ushtrisëarmike.

Kjo betejë edhe më tepër i ngjau shfaq-jes së fuqisë së shtetit Islam, gjë e cila dot'i shkatërronte dëshirat e armiqvekundër myslimanëve, duke i bashkëngji-tur kësaj edhe shkatërrimin e projektevegrabitqare të armiqve dhe privimin e tyrenga realizimi i elementit të befasimit.

Zgjuarsia ushtarake e komandantit Pejgamber

Aftësia dhe zgjuarsia ushtarake eResulullahut, salallahu alejhi ue selem,nga kjo ngjarje shihet prej disa aspekteve:

- kujdesi paraprak nga rreziqet dhenjoftimi me lëvizjet, aktivitetet dhe plan-et ushtarake të armikut.

- Mosnënçmimi i armikut, përgatitja emirëfilltë për betejë dhe kërkimi i ndih-mës nga njerëzit me përvojë dhe kompe-tentëve në artet e luftës dhe kushtet eshkretëtirës.

- Sekreti i plotë dhe fshehja e përsosurqë bëri duke rrugëtuar gjatë natës dhenëpër rrugë jo të zakonshme dhe dukepushuar dhe u fshehur gjatë ditës.

- Kujdesi për të vërtetuar mbisundimindhe për të lajmëruar fitoren pasi të ikinarmiqtë, çka e bëri duke qëndruar njëkohë më të gjatë në vendbanimet earmiqve që kishin ikur.

- Praktikimi i elementit të zëniesnë befasi të armiqve, duke i sulmuar nëvendin e tyre dhe para se të përgatiten.Gjë e cila ndikon në arritjen e fitores.

Përktheu: Omer BERISHA

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja42

Këshilla të arta për një martesë tëlumtur dhe të suksesshme (1/2)Njerëzit kërkojnë lumturinë në

martesë. Çdo njeri mendon se nëmartesë do të gjejë kënaqësi, harmoni,respekt, kuptueshmëri, përkrahje për nërrugë të vërtetë... Më pastaj, befasohetkur përballet me të vërtetën. Nga kyrealitet, mjafton të flasim për këtë temëmjaft të rëndësishme. Nëse kësaj i shto-jmë edhe faktin se njeriu kalon shumëkohë në shtëpi dhe se, nëse nuk ka njëjetë bashkëshortore të rehatshme, kjo dotë bëjë që ai mos të ndihet i qetë nështëpi, e cila duhej të ishte oazi e pre-hjes, vend ku do të pushojë ngaangazhimet e përditshme, strehim ngasfidat që e ndjekin në çdo hap...

Familja luan një rol shumë të madh përzhvillimin dhe funksionimin e drejtë tënjë shoqërie. Nëse familja funksionondrejtë, atëherë është për të pritur frytecilësore nga kjo qelizë e rëndësishme eshoqërisë. Frytet më cilësore që mund tëpresim nga një familje që funksionondrejtë janë fëmijët e edukuar mirë,pikërisht ata, që nesër do të bëhenbartësit e kësaj shoqërie. Gjithë jetënmbi ta do të vërehen gjurmët e edukatëssë familjes, qoftë në kuptimin pozitivapo negativ. Fëmijë të edukuar mirë nukdo t'i shërbejnë vetëm vetes dhe famil-

Si ta fitojmë dashurinë e bashkëshortes

Shkruan: Elvedin Peziq

43

jes, por edhe gjithë shoqërisë,e cila do ta ndjejë mirësinë etyre. Fëmijë të edukuar keqnuk do t'i sjellin problemevetëm familjes, por do të jenëproblem edhe për gjithëshoqërinë. Për të dy kate-goritë ekzistojnë shumëshembuj, që nuk është enevojshme që t'i përmendimkëtu. Një njeri me arsye tëshëndoshë nuk dyshon përasnjë moment se burimi më i madh iproblemeve bashkëshortore ështëmungesa e zbatimit të principeve islamenë jetën e përditshme, në krye të së cilësqëndron Ligjdhënësi.

Më i miri ndër ju është ai,i cili është më i mirë me gruan e vet

Shpesh do të takojmë njerëz, të cilët,nga pamja e jashtme, duket sikur zbato-jnë fenë në jetën e tyre të përditshme,porse, kur largohen nga sytë e publikutdhe hynë në shtëpi, jetojnë në njëmënyrë krejt tjetër nga ajo që i njohinshokët dhe kolegët. Dëshmitarë më tëmirë janë gruaja dhe familja e tyre. Ështëpër t'u habitur: këta njerëz, që tregohenjashtë goxha fetarë, a nuk kanë i dëgjuarfjalët e të Dërguarit të Allahut, salAllahualejhi ue selem: "Më i miri ndër jushështë ai që është më i mirë megruan e vet" [hadithin e kashënuar Tirmidhiu prejAishës, radijallahu anha, ndër-sa Albani e ka vlerësuar tësaktë].

Janë shumë njerëz, që zba-timin e fesë e kanë përku-fizuar vetëm në disa rregulla,duke harruar se feja islameështë shumë më e gjerë dhemë gjithëpërfshirëse. Fejaislame është një sistem i tërëjetese. I Dërguari i Allahut,

salAllahu alejhi ue selem, kapas nëntë gra "nëntë kameratë fshehta", të cilat kanëregjistruar pa ndërprerje tërësjelljet e tij. Duke përshkruarjetën e tij të përditshme, atovazhdimisht kanë thënë tënjëjtën gjë: "Morali i tij kaqenë Kur'ani". Përfytyronipër një çast sikur t'i pyesningratë tona për moralin qëshpalosim, për sjelljen tonë,

ibadetin, qëndrimin ndaj familjes. Mesiguri që do të dëgjonim diçka, që kurrës'na kishte shkuar në mendje. Sa herë kandodhur të përjetojmë ndonjë fyerje nërrugë apo në shoqëri dhe t'i kemi falurfyesit me të vetmin qëllim, që t'i trego-jmë se i përmbahemi fesë tonë, duketreguar durim dhe moral të mirë. Sikur enjëjta fyerje apo edhe diç më pak të vintenga bashkëshortja, me siguri që nuk dota falnim edhe aq lehtë. A thua personinqë ke takuar rastësisht në rrugë, aposhoku që takon njëherë në muaj merito-jnë të falen më lehtë se gruaja jote?! Vallëai person ka bërë më shumë të mira përty se gruaja jote, prandaj edhe meritonmë tepër?! A kujdeset ai kur ti je isëmurë, brengoset bashkë me ty kur kendonjë hall?! Më së paku që mund tëthuhet është se që të dy janë myslimanëdhe duhet t'u falet gabimi dhe të vazhdo-

het me sjellje të mirë ndajtyre, por të falurit gabiminbashkëshortes dhe sjellja emirë ndaj saj s'ka fjalë seështë më e merituar. Këtushihet qartë dallimi mesPejgamberit, salAllahu alejhiue selem, dhe neve. Para set'i përmendim metodat mëkonkrete, duhet të sqarohendisa gjëra me rëndësi, qëkëto mënyra dhe këshilla tëkuptohen drejt. Fakti qëkëtu po i drejtohemi burrave

Frytet më cilë-sore që mund tëpresim nga njëfamilje që funk-sionon drejtë janëfëmijët e edukuarmirë, pikërisht ata,që nesër do tëbëhen bartësit ekësaj shoqërie.

Përfytyroni përnjë çast sikur t'ipyesnin gratë tonapër moralin qëshpalosim, përsjelljen tonë,ibadetin, qëndriminndaj familjes. Mesiguri që do tëdëgjonim diçka, qëkurrë s'na kishteshkuar në mendje G

rua

ja d

he f

am

ilja

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja44

dhe kritikojmë sjelljen e tyre ndaj gruasnuk do të thotë se edhe sjellja e gravendaj burrave nuk meriton kritikë, paskëtij teksti pason shkrimi për të, sepseqëllimi ynë është vendosja e njëbaraspeshe të sjelljes mes të dybashkëshortëve. E dyta, shumica ekëshillave janë marrë nga jetë-për-shkrimi i Pejgamberit, salAllahu alejhiue selem, e udhëzimi i tij është udhëzi-mi më i mirë. E treta, as mos mendonise dikush u garanton më shumë të drej-ta bashkëshortëve sesa feja islame.

Thirrja e bashkëshortes me emrin më të bukur,më të dashur

Dhe në fund, këshillat që do të për-mendim, do të mbeteshinvetëm fjalë të vdekura, tëshkruara në letër dhe nukdo të ishin frytdhënësenëse nuk i marrim që t'izbatojmë një nga një nëjetën e përditshme.Vetëm pas kësaj mund tëpresim harmoni nëmartesë, respekt, dashuridhe besim të ndërsjellë.

Çdo njeri me arsye tëshëndoshë e di shumëmirë se si ndikon në shpirtin e tjetritkur atë e thërret me emrat më tëbukur.Të gjithë ne pëlqejmë të na thër-rasin me emrat më të bukur, të narespektojnë, të na drejtohen me"zotëri" apo të na thërrasin sipasmbiemrit. E në këtë hulli bashkëshort-ët nuk përjashtohen kurrsesi; përkun-drazi, ata e meritojnë plotësisht që tathërrasin njëri-tjetrin me emrat më tëbukur. Prandaj, nëse burri dëshiron tëfitojë dashurinë e gruas së vet, le tëprovojë këtë mënyrë, le ta thërrasë atëme emrin apo ofiqin që më së shumti ipëlqen asaj. Po të shikojmë jetën e tëDërguarit, salAllahu alejhi ue selem, do

të gjejmë se si ai e ka përdorur këtëmetodë ndaj grave të veta, ndajashabëve; me qëllim për tu fituar zem-rat, i thërriste me emrat më të bukur.Në një transmetim të saktë shënohet seAishen, radijallahu anha, e ka thirrur"Ja Aish" apo: "Ja Humejra". Madje,edhe kur iu është drejtuar jobesim-tarëve, të cilët kishin ardhur tek ai mekërkesë për të hequr dorë nga thirrjaislame, ai nuk e neglizhonte këtëmënyrë: "A mbarove, o Ebu Velide?", ifoli i Dërguari, salAllahu alejhi ueselem, Ukbe b. er-Rabiut. Nga kjoshohim se mënyra e lartpërmendur nukështë ndonjë urtësi e madhe, por tëjemi të sigurt se lë gjurmë të madhe tepersoni me të cilin komunikojmë. Ne

sikur e dimë se sa gjurmë lëemri me të cilin i drejtohemidikujt dhe prandaj e thërrasimpo me atë emër apo ofiq, porkjo është problematike kur kyveprim bëhet në kuptimin neg-ativ dhe i thërrasim gratë toname emra të shëmtuar apo meofiqin që ajo nuk e pëlqen. Përfat të keq, kemi rastin të dëgjo-jmë disa gra që, sapo janë lid-hur në martesë, ankohen:"Posa u martuam, burri im më

thërriste me emra të kafshëve të vogla:mace, sorrë... dhe pas një kohe të kalu-ar filloi të më thërriste dhe me emra tëkafshëve të mëdha..." Si mendon njëburrë që gruaja e tij ta dojë pas njësjellje të këtillë?

Dashamirësia dhe hajgarja mes vete

Sa e sa njerëz ka që nuk dinë seç'është dashamirësia apo hajgarja nëjetën e përditshme në raport me gruane vet. Njerëzit mendojnë se detyrimi ityre është vetëm sigurimi material ifamiljes, duke i siguruar vetëm gjëratmë të nevojshme për ekzistencë, duke

Vëlla i nderuar,jepi lirisht pakshpirt sjelljes ndajgruas tënde. Shtëpianuk është kazermëushtarake, ku çdogjë duhet të jetë nëmënyrë të rreptë,serioze dhe nënkomandë.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

45

harruar kështu anën shpirtërore tëmartesës. Madje, ndoshta anën më tërëndësishme dhe më të nevojshme përmbajtjen drejt të lundrimit të varkësbashkëshortore. Po të shohim jetën e tëDërguarit, salAllahu alejhi ue selem, qënë shumëçka dallon nga ajo e jona, do tëvërejmë se i ka kushtuar shumëvëmendje dashamirësisë dhe hajgares.Ai, i cili ka qenë kryetar shteti, udhëhe-qës i ushtrisë, prind, bashkëshort, kagjetur kohë të ulej me familjen e vet, tëbisedonte e të qeshej me ta.Transmetohet prej Aishes, radijallahuanha, se në një rast ka qenë me tëDërguarin, salAllahu alejhi ue selem,duke udhëtuar dhe kanë bërë gara,Aisha, radijallahu anha, e ka fituarPejgamberin. Kur Aisha, radijallahuanha, kishte shtuar në peshë - sikur qëtregon ajo për vete - e kishte thirrurPejgamberi që përsëri të garojnë, porkëtë rast fitoi i Dërguari, salAllahu ale-jhi ue selem, e ai iu kishte drejtuar mefjalët: "Ta ktheva hakun, që më fitoveatëherë" (hadithin e shënon Ebu Davudindërsa të saktë e ka vlerësuar Albani).Ku jemi ne afër këtij suneti? Sa prejneve kanë gjetur kohë që të bëjnë garame gruan vet, duke dashur të fitojëdashurinë dhe vëmendjen e saj? Vëlla inderuar, jepi lirisht pak shpirt sjelljesndaj gruas tënde. Shtëpia nuk ështëkazermë ushtarake, ku çdo gjë duhet tëjetë në mënyrë të rreptë, serioze dhenën komandë. Bëj pak hajgare megruan tënde dhe do të shohësh se kjosjellje ka për ta rritur dashurinë mesjush dhe do ta përforcojë lidhjen tuajbashkëshortore.

Shfrytëzimi i metodës "dhuratë befasie"

Është më se e njohur se dhurata apohedija ndikon në forcimin e lidhjes mesnjerëzve, sidomos dhurata e bërë ngabashkëshorti. Dhënia e dhuratësbashkëshortes ka për qëllim që t'itregohet se nuk është e harruar ngaburri i saj, se ai mendon për të, sepërpiqet t'i plotësojë dëshirat e sajdhe, në këtë formë, ai i tregonkujdesin ndaj saj. Nëse burri i blendiçka që i pëlqen asaj, pa ia kërkuarajo më parë, inshallah, ky gjest do tëndikojë në fitimin e dashurisë së saj,do të shtojë besimin se burri i sajmendon për të, do të fillojë të men-dojë dhe ajo për dëshirat e tij, do tëfillojë të tregojë respekt, kujdes, dhee gjithë kjo do të çojë drejt një forci-mi të dashurisë së dyanshme mesbashkëshortëve, që është arritja esynimeve. A nuk ka thënë iDërguari,salAllahu alejhi ue selem,"Shkëmbeni dhurata mes njëri-tjetrit,që të duheni!"?

Përktheu: R. Kurtishi

"Posa u martuam, burri im më thër-riste me emra të kafshëve të vogla:mace, sorrë... dhe pas një kohe tëkaluar filloi të më thërriste dhe meemra të kafshëve të mëdha..."

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja46

Besniku e vërejti se nuk ështëduke marrë vesh asgjë nga ajo qëpo lexon, sytë e tij janë duke

parë shkronja dhe shikuar fjalë, por ainuk e kupton domethënien e tyre.Ai, nëtë vërtet, nuk është duke menduar rrethmësimit. Por është duke menduar rrethasaj gruaje keqbërëse dhe shqetësimetqë është duke ia shkaktuar. Si ia zehëroijetën atij dhe motrës së tij fatkeqe e uabëri ferr të zjarrtë.

E shikoi orarin dhe pa se nuk i ka mbe-tur deri te provimi vetëm se edhe njëjavë. Kurse ai, ka nevojë të lexojë dhe tëparapërgatitet. Por..., si të lexojë e tëpërgatitet? Ku të gjejë qetësi dhepërqendrim në këtë shtëpi, kur kjo gruaështë duke e ndjekur dhe duke e mund-uar aq shumë, sa që nuk e le të qetëasnjë moment. Kur ajo, mjaftohet metë, i shkon motrës së tij e cila përjetonmjerime nga ajo. Vallë, a ia dëshironvetës që të ngel këtë vit shkollor, derisanë vitet e mëparshme ishte më i dalluaringa shokët dhe i pari i klasës.

Duke qenë i thelluar në këtomendime, kur papritmas, dëgjon zërin egruas si shtrëngatë e erës...! Megjithëse,shtrëngata edhe pse kalon një herë nëmuaj mbi fusha të mbjella dhe i dëmtonduke i thyer ato, më pas pasojnë shirat,toka ujitet, dielli del dhe bima e cila

ishte dëmtuar rikthehet, e së bashku metë dalin edhe bimët tjera. Kurse, shtrën-gata e shtëpisë së këtyre dyve çdomoment fryn dhe ua thyen zemrat, atij emotrës së vogël gjashtë vjeçare! Pastaj,kjo thyerje nuk rregullohet mëkurrë....! Sikurse furtuna e erës ështëmë e mëshirshme, më e butë, më fisnikee humane se kjo grua. Kjo grua, që tëtjerët e shohin të bukur, të ëmbël e që irobëron zemrat...! Por, ajo nuk ështëvetëm se një gjarpër i cili ecë qetë dhebutë kurse sherrin -helmin e ka të fshe-hur në gjuhë.

Besniku dëgjonte fyerjet, sharjet dhezhurmën e dorës së saj...! Iu thaftëdora, e cila është duke ra në fytyrën efëmijës së pafajshme. Nuk arriti të qën-droj ulur. Por, nuk ka mundësi edhe tëshkoj e ta mbroj motrën nga frika ebabait. BABAI! Ky njeri i cili bëribesëlidhje me gruan e tij të re dhe indihmoi asaj ta luftoj vajzën e mjerë et`ia zë frymën e jetës, para se ta kup-tonte çfarë është jeta. U ngrit të shikojënga dritarja, e pa motrën të mbështeturpër muri të dërmuar, mërzitur dhe dukeqarë. Fytyrën e kishte të zverdhur, rro-bat e vjetruara. Kurse afër saj rri gjys-mëmotra më e vogël, ku fytyra e sajishte plotë shëndet, sytë e saj ishkëlqenin dhe ishte e zbukuruar me

Dy JetimëtShkruan: Ali TANTAVI

Tregim kushtuar fëmijëve që kanë mbeturpa personin më të dashur të tyre "nënën".

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

47

rrobe të shtrenjta. E ndjeu se zemra iuhodh te sytë dhe i bëri ato të rrjedhinlot.Vallë, çfarë faji kishte bërë ky fëmijeqë të poshtërohet me këto mundime? Anuk ishte ajo gëzimi i babait dhe stolia ejetës së tij? A nuk ishte ajopër babanë personi më içmuar? Çfarë ka tani ajo që ubë e pavlerë dhe e urryer. Nëkëtë shtëpi nuk dëgjonvetëm fyerje dhe qortimendaj saj. Kurse të gjitha llas-timet i takojnë motrës së saje cila është më e vogël dyvite edhe i tërë përqendrimiështë vetëm ndaj saj. Sikursetë ekzistonte vetëm ajo,derisa kjo u bë shërbëtore nështëpinë e babait të saj.Madje është edhe më keq, pasi që shër-bëtorja ka mundësi të shërbejë në ndon-jë shtëpi ku njerëzit kanë zemër, ndjen-ja dhe janë fetarë, e sillen me të sikurme fëmijën e tyre. Kurse babait të kësajjetimeje, kjo grua, nuk i ka lënë në gjokszemër që ta mbronte me denjësi ose tësillej mirë me të. I qenka përcaktuarkësaj jetimeje të mos i ketë të dyprindërit, pasi i vdiq e ëma e ka mbeturpa të dhe i vdiq edhe ndërgjegjja ebabait, e mbeti edhe pa baba!

E dëgjoi zërin e njerkës duke thirrur:-"Eja këtu oj derre e mjerë"!"Derre" ishte emri i saj, dhe ajo nuk e

thërriste gjatë gjithë kohës vetëm sekështu. E, kur vinte babai i saj nëmbrëmje, atëherë e thërriste "vajzë"dhe thoshte: "Eja këtu vajzë, shko andejvajzë"! Kurse gjysmë motra e saj gjith-monë ishte "e dashur", "Ku je e dashur,eja këtu e ëmbla ime"...!

U rikthye zëri në shtëpi duke rënkuar:-"A nuk dëgjon se motra jote është

duke qarë? Shko shihe çfarë kërkon dhesillja...! Pse nuk i përgjigjesh? A jememece? Pyete çfarë dëshiron?".

Ajo e gjora u përgjigj me zë të frikë-

suar:-"Është duke kërkuar çokolatë...!".

-"Pse ke mbetur pra duke pritur, shkodhe jepja atë që e kërkon".

Kjo e gjora mbeti duke mos ditur sit`ia sqarojë se pjesa e mbeture çokollatës është e saj. Babaii saj kishte blerë dje njëçokollatë e ia kishte dhënëmotrës së vogël, ajo filloi tangrejë derisa kjo e shikonte.Motra e vogël, u bezdis ngashikimet e saja dhe e ndaunjë pjesë e ia hodhi asaj,ashtu si ia hedh njeriu kaf-shatën maces e cila ishkreptin sytë nga ushqimi.Ajo, e shkreta e mori atëpjesë me gëzim. Nuk mundi

ta ngrejë edhe pse e kishte endje, por efshehu. Orë e çast shkonte te vendi ku ekishte fshehur dhe e shikonte. Ngaëndja, e kafshoi një herë. Kurse motra esaj e llastuar e vërejti këtë dhe tani ështëduke ia kërkuar çokollatën.

-"Ku ku për ty, oj e mallkuar, ku ështëçokollata?".

Ajo heshti... por motra e vogël tha:-"E ka lënë atje oj nënë, kjo e mal-

lkuara e mori nga unë!".E mori gruaja vajzën e saj dhe vajzën e

burrit e i dërgoi te vendi ku e fshihtepjesën e çokollatës, ashtu si dërgohet iakuzuari të merret në pyetje. Kur u"vërtetua" se ka bërë "krim" dhe kurnjerka e pa "dëshminë" (çokollatën), fil-loi sprova e madhe për vajzën.

-"Oj vjedhacake e mjerë! A kështu tëka mësuar nëna jote... të vjedhësh atë qënuk është e jotja!".

Besniku ishte në gjendje t`i përbal-lonte të gjitha, përveçse t`i ofendohet eëma. Kur e dëgjoi se ajo e përmendi atë,nuk arriti ta përmbaj veten dhe thërriti:

-"Unë, assesi nuk lejoj që ti të flasëshkeq për nënën time!"

Njerka iu përvesh atij dhe iu vërsul...

Vepra më krimi-nale që e veproi kjogrua shpirtlig, ishtese ajo ia shëmtoikësaj vajze emrinmë të ëmbël dhe mëtë përkëdhelur tëçdo fëmije, fjalën qëmë së pari e mësonta shqiptojë çdofëmijë, ajo është"NËNË".

48

Gjithmonë ajo e poshtëronte nënën etyre dhe qëllimisht e lëndonte, kurse aiduronte duke heshtur dhe nuk shfaqtevëmendje dhe përfillje. E kjo e tërbonteedhe më shumë gruan. Prandaj e kishteëndje dhe mezi priste të gjente rrugëpër ta shfryer (shëruar) tërbimin, kursetani i paska ardhur rasti ta bëjë këtë:

-"Nuk më lejon ti mua...? I lutemzotërisë suaj më lejoni...! Unë jam nënnderin e juaj...oh! A nuk mjafton se unëlodhem e rraskapitem për të të ofruar

ushqim dhe i bëj të gjitha shërbimettjera ndaj teje. Kurse ti nuk vlen përasgjë, vetëm se të shkruash në fletorentënde. I tërë mundi pas teje më paskahumbur, o i njollosur... Por, nuk ështëpër tu çuditur pasi ti je i biri i nënëstënde!".

-"Të thash mos e përmend nënën timepërndryshe unë do të bëj që të hes-htësh!".

E liga, qëllimisht iu afrua djalitkatërmbëdhjetë vjeçar dhe filloi të bër-tas që të dëgjojnë fqinjët:

-"Do që të më rrahësh? O besëthyes, omohues i mirësive...o njerëz! Më ndih-moni...!"

Fqinjët nga zhurma që dëgjuan ugrumbulluan, kurse Besniku u përvodhnë dhomën e tij, në skutën që e quajtëndhomë, të cilën ia përcaktuan atij dhe tëmotrës për t`u çliruar zonja e shtëpisëdhe mos t`i ketë gjithmonë këta fëmijëtë bezdisur para fytyrës!

***Në mbrëmje u kthye babai, i mër-

rolur, zakonisht rrinte ashtu, i ngrysur,nuk qeshte para fëmijëve. Këtë e bënteai me qëllim, që ata të kenë frikë dhemos të sillen pahijshëm e të fitojnëmoral të keq! Ai, më herët nuk ishtekështu, por ia vuri vetës këtë traditë,prej asaj dite që u paraqitë në shtëpi kjoshtriga dhe ia hodhi helmin në trup.Ajo,ia ka ngulitur atij në mendje se Besnikudhe motra e tij janë dy fëmijë të llastuar(halitur) dhe të neveritshëm nuk bënëpunë tjetër gjë me ta vetëm se ashpërsiadhe ngurtësia...

Kjo e liga, kur afrohej koha e kthimittë babait, i hiqte rrobat e saja të vjetradhe vishej me rrobe të bukura, ashtu si elargonte nga vetja fytyrën e vrazhdëdjallëzore duke e zëvendësuar me njëfytyrë që ka shenja të dëlirësisë e tëpafajësisë. Gjithashtu, nuk harronte t`ipastronte edhe dy vajzat e tu veshteatyre rrobe të njëjta që mos të kuptojëG

rua

ja d

he f

am

ilja

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

49

babai se ajo po preferon vajzën e saj ndajjetimes...

Kur hyri babai, ajo e takoi me pritje tëmirë, të përzemërt dhe emocionuese,por, fytyrës i dha ngjyrë të dhimbjes qëtë kuptohet se i është bërë zullum gjatëditës. E përcolli atë në dhomën e fjetjesduke i ndihmuar ta heq pallton dhe atjei tregoi ndodhinë e përgënjeshtruar tëditës duke e deformuar atë, kështu iambushi gjoksin me hidhërim dhe tërbimndaj fëmijëve te tij.

Ai doli nga dhoma duke mos parë paravetës nga hidhërimi, e thirri vajzën e cilaerdhi e frikësuar ashtu si shkohet përvdekje. Ajo u ndal para tij si do tështangej një qengj i dobët para ujkut.Kurse ai, u ulë në një karrige të lartësikur të jetë karrige e gjyqit. Filloi t`ibërtas e ta qortoj ashpër duke ia sqaruarshëmtinë e vjedhjes. Gjatë kësaj kohe, eshikonte Besnikun me sy të shtrembër.Këto shikime i paralajmëronin atij tëkeqen. Ai nuk kishte çfarë të bënte kurdëgjonte se si akuzohej motra e pafa-jshme për vjedhje por vetëm heshtte. Iuafrua babait me qëllim t`ia sqaroj çësht-jen dhe me këtë ai vetëm se ia përshpe-jtoi vetës të keqen.

Zëri i babait të zemëruar dhe shqetë-suar eksplodoi si vullkan mbi djalin evogël dhe filloi të dridhet shtëpia:

-"O i pacipë, dëshiron ta rrahëshnjerkën tënde, edebsuz i mallkuar? Kammenduar se kur t'i arrish të katërmbëd-hjetat do të bëhesh burrë! A e rrahnjeriu njerkën e tij? Do ta thyej dorën,ore fatkeq!".

Besniku tentoi të bëj ndonjë sqarim:-"Vallahi o baba nuk është e

vërtet...!".-"Prapë paturpësi! A nuk të ka mbetur

asnjë moral? Edhe e përgënjeshtronnjerkën tënde?".

-"Unë nuk e përgënjeshtroj. Por themse ajo thotë fjalë të pavërteta".

Në këtë moment u ngrit babai i hum-

bur në hidhërimet me të cilat ishtembushur nga dredhitë e kësaj gruaje. Iuvërsul djalit dhe filloi ta rrah sikur takishte humbur vetëdijen. Nuk u mjaftuavetëm me kaq, por ia mori fletoren ezezë në të cilën Besniku kishte shkruartë gjitha mësimet dhe e grisi... pastaj ela atë dhe motrën pa darkë si dënim dhetërheqje vërejtjeje ndaj tyre.

***Çifti me vajzën e tyre hëngrën darkë

dhe shkuan në gjumë. Djaloshi ishte ishtrirë duke shikuar fletoren e grisurpër të cilën kishte kaluar net të tëraduke e shkruar. Nuk i hahej dhe nuk i fli-hej nga mërzia. Fletoren për të cilën i kaqorruar sytë duke e shkruar. Nëpërmjettë cilës e ndërtonte ardhmërinë. U ngritdhe filloi t`i mbledh pjesët e grisura,ashtu sikur nëna do t`i mblidhte pjesët etrupit të fëmijës që i është ekspozuarndonjë bombe... Por, jo, janë me mijapjesë, nuk ka mundësi të bashkohen.Nuk është e mundur të kthehet ajo nëfletore që të lexohej, ashtu si nuk do tëmund të ktheheshin pjesët e fëmijës nënjë trup që flet e lëvizë. Ai u bind se karënë nga provimi dhe se e humbi vitin.Iu bë shumë e paduruar kjo dhe nukarrinte dot ta qetësojë vetën nga këtopadrejtësi. E ndjeu se bota po i sillet dhefilloi ta kthejë kujtimin e ditëve të kalu-ara ashtu si do të kthehej një filmprapa...

Përnjëherë iu kujtua fytyra e ëmbël enënës dhe buzëqeshja e saj, e cila ia har-ronte të gjitha dhimbjet. Gjoksin e saj, ekishte vend ku gjente qetësinë gjatëfatkeqësive të jetës. Iu kujtua ajo kurishte në moshën më të re dhe të shën-detshme. Iu kujtua shtëpia, kur ishte eqetë, e pastër dhe plotë dashuri. Iu kuj-tua babai kur ishte baba i vërtet që derd-hte shpirtin prindëror nga dy sytë e mal-lëngjyer, duart e tij përplot me butësidhe bamirësi, gjuhën gjithmonë të lagurme fjalë të mira dhe të dashura.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja50

E riktheu kujtimin atëherë kur nënëne kishte të sëmurë, por ai nuk mer-akosej, duke paramenduar se është njësëmundje e rastësishme dhe kalimtare...Pas një kohe, ai vëren në shtëpi rrëmu-jë, shihte shqetësimin në fytyrat e famil-jarëve, i dëgjonte ata duke qarë dhe si elargonin nënën të shtrirë në një dërrasënga shtëpia duke e fshehur lajmin nga ai.Por, ai kuptoi se nëna e tij kishteVDEKUR! E vdekur...! Fjalë që edëgjonte dhe e kalonte duke mos ia vënëveshin domethënies. Ai, kishte dëgjuarpër vdekjen dhe kishte lexuar diçka nëlibra, por nuk e kishte parë për së afër-mi dhe ajo, ende nuk kishte vizituarshtëpinë e tij. Nuk e kishte shijuar kup-timin e saj tek asnjë i dashur dhe i afërmi tij. Por, ditët atij shumë shpejtë iamësuan kuptimin e vdekjes. Ajo ndodhipasi i vdiq e ëma, në mëngjesin e ditës sënesërme, kur atë e zgjoi vaji i motrës ecila ishte shumë e dashur për nënën esaj. Motra, gjithashtu, ishte e dashuredhe për babanë atyre ditëve. Ajo, atëmëngjes, i hapi sytë dhe nuk gjeti nënënpranë saj t`i jap gji dhe ta përqafojë,prandaj u shtua vaji i saj. Kurse Besnikufilloi ta thërras: NËNË...u shqetësuadhe filloi ta kërkoj. E gjeti babanë dhedisa nga të afërmit duke qarë, gjithash-tu... i pyeti se ku e ka nënën? Nuk iupërgjigjën... Ai kur u nis për të shkuarnë shkollë, thirri prapë, që të vijë e ëmadhe t`ia përgatis çantën, ta vesh dhe tapërcjell te dera duke e puthur dhekëshilluar që të mos zihet me askënd emos të luaj në rrugë të asfaltuar. Kursekur u largua pakëz nga shtëpia, e ktheukokën se mos po e sheh të ëmën, pasi aikur arrinte në atë vend ajo e përsëristelamtumiren dhe porositë, por nuk e pa!U kthye nga shkolla, por në vend tënënës e gjeti një grua të huaj duke idhënë gji motrës... pse ajo gruaja e huaji jepka gji motrës.. ku është nëna...?

E kthen kujtesën mbrapa dhe e sheh

babanë, atyre ditëve kur vdiq e ëma, aiishte i butë dhe miqësor ndaj tij dhemotrës, mundohej t`u bëhet atyre nënëdhe baba. Por ky baba ndryshoi nga ajoditë ogurzi. Ditën kur i tha: "Besnik,babai do të sjell nënë të re nështëpi...!". Nënë të re? Këtë nuk ekishte dëgjuar më parë. Ai dinte se si sil-let motra e re; nëna e lind nga barku isaj. Kurse nënë tjetër të re, nga lindkjo? Ai priti derisa i erdhi nëna e re. Nëfillim ajo ishte e ëmbël, rroba të buku-ra, faqet i kishte ngjyrë muzgu, buzët tëkuqe, jo sikur buzët e njerëzve tjerë. Uçudit nga kjo ngjyrë e buzëve. Por, nuke deshi dhe nuk anoi kah ajo, asnjëherë.Ditëve të para ajo ishte e butë dhe edashur sikur një fidan i imë. Por, kurkaluan ditët, kur ajo u vendos e u stabi-lizua dhe i forcoi rrënjët, u bë e thatë sitrungu i pemës së madhe që i tradhtonata që e shohin me fletat dhe lulëzimine jashtëm. Kur e lindi vajzën u bë njëdreqe, gjarpër i fshehur që mbulohetme lëkurën e një gruaje të bukur.Allahu na mbrojt nga gruaja e bukur qënë realitet është një shejtane në formëtë gjarpri të fshehur.

U fshinë të gjitha fotografitë e sëkaluarës së dashur dhe u zhduk filmi.Nuk mbeti nga tërë ajo që e kujtontevetëm se kjo foto e shëmtuar dhe eneveritshme e kësaj gruaje. Iu zmadhuaaq shumë derisa e përfshiu tërë jetëndhe iu mbush e tëra me këtë, që ta pen-goj depërtimin e dritës së shpresës...

E dëgjoi zërin e saj duke qeshur dheiu duk si të reshurat e mitralozit që egoditën zemrën e tij. Qeshja e kësajgruaje që ka marrë vendin e nënëspërzihej me vringëllima të qeshurave tëbabait të tij...

Ashtu i heshtur dëgjoi edhe një zë vajitë zbehur, të mërzitur dhe të vazh-dueshëm. I ra ndërmend motra të cilëne kishte harruar gjatë çasteve të kujtim-it. Nga uria që e përjetonte ai, ia kujtoi

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

51

se edhe e motra e mjerë kishte mbeturpa darkë. E ndoshta edhe nuk kadrekuar fare, pasi kjo e liga tërë ditënnuk e lë të qetë duke e shtyrë t`i shër-bejë asaj dhe vajzës së saj. Ajo e mbanëtë mbyllur kuzhinën, duke mos i dhënëasaj vetëm se një copë buke të thatë.Kurse vajzën e saj e ushqen fshehurazi.Kur vjen babai, ajo në mbrëmje para tije vesh fytyrën me dëlirësi dhe i ankohetse si kjo vajzë është e sëmurë dhe edobët.

-"E gjorë kjo vajzë, nuk han fare...shikoje trupin e saj. Pse nuk po e dër-gon te mjeku? Por çfarë t`i bëj mjekukur ajo është kokëforte dhe e pasjell-shme... "thotë ajo. "Unë e thirri të hajëpor ajo nuk më përgjigjet...kryeneçësia e saj do ta shkatërrojë!".

Kurse babai i saj duke u besuar këtyrefjalëve e thërret dhe i thotë:

-"Çfarë ke kështu që mbanë inat? Ha,se do të të rrah".

Ajo e gjora, afrohet për të ngrënë.Por kur e sheh gruan e cila e shikonmbrapa babait me sy të kërcënimit dhee vëren se ajo fytyrë është shndërruarnë fytyrë të hienës, frikohet dhe fillontë dridhet...

Gruaja i thotë burrit të saj:-"A të kam thënë se është shumë

kryeneçe dhe ka nevojë të edukohet?".Babai e lëviz kokën dhe fillon ta

edukojë duke e goditur në fytyrë, ngre-hur veshin ose edhe duke e nxjerr ngakuzhina dhe kështu darka e saj përfun-don me kaq!

Besnikut iu kujtua motra dhe shkoitek ajo, e ngriti dhe e përqafoi.

-"Çfarë ke? Pse qan? Heshtë zemraime!". E përqafon dhe e përkëdhel.

-"A je e uritur!".A je e uritur? Por, prej nga t`i sjell

ushqim? U ngrit të kërkojë... Për fatine tij e gjeti derën e kuzhinës hapur, pasiqë zakonisht rri mbyllur. Në tavolinëgjeti të mbeturat e ushqimit. Ia solli

motrës, ajo u gëzua dhe hëngri.Besniku ndjeu dhimbje nga gëzimi imotrës së saj që u ngop me të mbeturate ushqimit dhe prapë iu kthyen nëkujtesë fotografitë e të kaluarës dhe iuparaqitë nëna në mendime.

E mori në gjoks motrën dhe epërqafoi duke e shtrënguar dhe duke idhënë ngrohtësi për të cilën nuk kishtemundësi ta ngopte. E gjora, në brendësikishte zbrazësi të përkëdheljesprindërore që nuk kishte mundësi t`iajepte vëllai, pasi edhe atij i mungonte enjëjta.

E mori dhe e vendosi në shtrat duke eputhur ashtu dhe përkëdhelur. Filloi t`itregojë diç për të cilën edhe ai vetëkishte nevojë të dëgjonte. Rreth nënës,të cilën mezi e kujtonte edhe veteBesniku pasi kishin kaluar ca vite ngandarja.

Kur e përmendte Besniku atë dukethirrur "nënë", motra ndienteshqetësim dhe frikë, pasi nuk kuptontepër kë po fletë vëllai i saj. Motra e saj enjihte vetëm një grua që e thërriste meemrin "nënë", ajo ishte kjo grua e ligqë ia mbushi jetën plotë ankth.

Ndoshta vepra më kriminale që eveproi kjo grua shpirtlig, ishte se ajo iashëmtoi kësaj vajze emrin më të ëmbëldhe më të përkëdhelur të çdo fëmije,fjalën që më së pari e mëson ta shqipto-jë çdo fëmijë, ajo është "NËNË".

Pas një kohe ata futen në një gjumë tëthellë, pasi që kishin përfunduar edhenjë ditë të zakonshme për ta. Vallë kurdo të përjetojnë ata ndonjë ditë tëpazakonshme. Ndoshta ëndrra do tëjetë rast për ta, të përjetojnë diç tëmirë, që nuk kanë mundësi ta përjeto-jnë në realitet. (fund)

Përktheu dhe përshtati:Alaudin ABAZI

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja52

Në vend të hyrjes:

Thirrje drejtuar çdo kreu tështëpisë… uluni me fëmijët tuaj dheshihni pasqyrën e punës tuaj. Sa jenitë kënaqur me sjelljen e tyre dhe memënyrën si ata i kuptojnë gjërat. Amund të themi vallë me plot bindjese fëmijët tanë i kanë të qarta gjërat.Sa drejtë e kuptojnë termin trimëridhe heroizëm. Në këtë kohë të"heronjve" të rrejshëm jemi të oblig-uar që t'ia sqarojmë sa më mirë fëmi-jës kuptimin e fjalës hero.

Heronjtë në jetën e fëmijëve:

Heroizmi dhe fëmijët, nga t'ia mba-jmë?!

Kush janë heronjtë në jetën e fëmi-jëve?!

Si e kuptojnë fëmijët heroizmin?! Si ndikon në ardhmërinë e fëmijëve

konceptimi i heroizmit?! Janë pyetje të rëndësishme, për të

cilat i lus prindërit që përgjigjen t'iajapin vetvetes në çastin e së vërtetës.Kam shpesë se përgjigjet e këtyrepyetjeve do të pajtohen me realitetindhe nuk do të mbeten pjesë e imagji-

natës apo shpresave. Le të jetë çasti ipërgjigjes moment i sinqeritetit dhetransparencës, aq sa është i saktëreflektimi i objektit në pasqyre...

Dëshiroj të bëhem Spiderman?!

Kur një mësuese, në një foshnjoreislame, ku i jepet rëndësi edukatës nëvlera islame e pyeti fëmijën, që vintenga një familje të njohur si familje qëi respekton parimet Islame, se çfarëdëshiron të bëhet në ardhmëri ai tha:dëshiroj të bëhem Spiderman.

Rasti në fjalë është i vërtetë dhe tënjëjtin ia ka transmetuar nënës sëfëmijës, e cila ka marrë prej mësue-ses një letër, ku kjo e këshillonte qët'i shpjegonte sa më qartë se ciladuhet të jetë shëmbëlltyra e tij nëjetë.

Kushteve të mira që i ofrohen fëmi-jës duhet t'u shtohen edhe të qenit iinformuar për gjendjen e fëmijësdhe mbikëqyrja e vazhdueshme, fak-torë këto, që me lejen e Allahut, sig-urojnë që fëmija të mbetet i sigurtnga pasojat e luftës ideologjike, ecila, falë larushisë së mjeteve tëinformimit që i përhapin, na

Mes Mehmed Fatihit dhe Spiderman-it

Shkruan: Halid ABDULATIF

53

paraqitet në forma të ndryshme.El Faruku është djali im i madh!Kur në shpirtin e fëmijës jepet

saktë nocioni i shëmbëlltyrës, vijonhapi që nënkupton nënvijëzimin edallimeve të shumta mes heronjveshëmbëlltyrë nga histo-ria e ummetit dhe"heronjve" të rrejshëm"të fuqishëm fizikishtdhe me mjete teknike",të paraqitur në shumëtregime dhe filma tëanimuar.

Është e nevojshme tëfuqizohet koncepti imotivimit fetar, qëllimittë sinqertë dhe synimitfisnik për të cilin vepro-jnë heronjtë tanë!

Këto dallime, si dhetjerat, u mundëson tërinjve të rriten mepasqyrim të qartë përtrimërinë, që nuk kor-respondon me kuptimin

e saj "trendist" si trup i zhvilluar,lëvizje imagjinare, hungërim dhebritma. Fëmija mysliman e di qartëkuptimin e trimërisë, fuqisë dhe xhi-hadit dhe nuk mashtrohet me"heronjtë" e globalizimit dhe ligjit të

xhunglës.Shkronja në fund...Nëse dëshiron ta

mësosh se sa efikas keqenë në edukimin efëmijës dhe sa ke kon-tribuar që ata qartë takuptojnë termin hero-izëm pyeti le të bëjnëkrahasimin mes OmerEl Farukut dhe Spide-rmanit ose mes Salahu-dinit dhe Supermenit.

Allahu është Dhuruesi suksesit dhe i luturipër ndihmë në çdo situ-atë.

Përktheu dhe përshtati:Talha KURTISHI G

rua

ja d

he f

am

ilja

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja54 Kujto...

Për ku je nis oj motra ime dashur..Ulu dhe medito rreth qenies tëndeMos vallë, të solli ndonjë valë e detit Apo, rastësisht në mesin e njerëzve ndodheNga erdhe, dhe ku po shkon,Të lutem, më dëgjo, dhe mos më thuaj, mjaft!A e din se, ka kohë te gjatë, që për ty mendojPër ty lutem, çdoherë që kokën në sexhde vendojMos motra ime, trupin tënd gjithkujt mos ia zbuloSe bukurinë e ke dhunti prej Zotit, mos e nënçmoKujtoi dhe dhuntitë tjera, dhe mendjen e shëndoshëThuaj o Zot i gjithësisë, veç ty të falënderojPendimi për ty, asnjëherë nuk është vonë.

E di që ndjehesh fajtore për atë që po bënPo djalli i mallkuar, veprat po t'i zbukuronRuaje veten tënde vetëm për një personSe të humbet vlera, mbetesh për askëndBëhu e fort, e largohu nga ai zakonse me vepra të tilla asgjë nuk fitonpërveç zjarrit te xhehenemit, që dhimbshëm dënon.

Mos i mbyll sytë para realitetite më pas të thuash paskam vepruar si të verbëtitLe të jetë për ty nesër një ditë, e botës së reduke i thënë lamtumirë jetës pa feke për t'i sjell vetes lumturikënaqësia e të cilës nuk ka kufipendohu sa më shpejt, se vdekja nuk garantonajo nuk ka mëshirë, dhe hallin nuk ta qan

Në momentin e vdekjes për ndihmë kë do ta kërkosh?!Allahun e madhëruar apo ata që të shfrytëzuan?!Fjalë arsye nuk të mbeten të më thuashzgjatma dorën dhe eja me muadrejt rrugës së Zotit tënd, që të gjithëve na ka krijuar edhe zbukuruar...

Umu HAMZA

56

Pyet

je p

rg

jig

je

Dje, duke ndenjur në zyrë, më erdhinjë vëlla besimtar dhe më pyeti përshitjen e qenve.Ai e dinte se mbajt-

ja e qenve është e ndaluar, mirëpo nukkishte dijeni edhe rreth faktit se është endaluar edhe shitja e tyre, andaj e hulumto-va këtë çështje në disa libra të fikhut dhe nëinternet dhe nga ky hulumtim i gjeta këtoinformata dhe ua paraqes si fetva.

Një: Mbajtja e qenve.

Nga pikëpamja e fesë ndalohet kategorik-isht mbajtja e qenve përpos se në tri raste:

a) për sigurim të pasurisë në shtëpi;b) qen për sigurim të bagëtisë;c) qen për gjueti, apo zagari që i themi ne.Transmeton Buhariu nga Ebu Hurejre,

radijAllahu anhu, i cili na rrëfen sePejgamberi, salAllahu alejhi ve selem, kathënë:"Ai që mban qen,për çdo ditë i pakë-sohen shpërblimet e veprave të tija për njëkirat, përpos qenit të bujqësisë apo për tëruajtur bagëtinë". (Buhariu, nr. 2145).

Transmeton Muslimi nga Ebu Hurejre,radijAllahu anhu, i cili na rrëfen sePejgamberi, salAllahu alejhi ve selem, kathënë: "Ai që posedon qen, i cili nuk ështëqen gjuetie, bagëtie apo toke, i pakësohetnga shpërblimi dy kirate për çdo ditë".(Muslimi, nr. 2974 dhe 2943).

Transmeton Ibn Maxheja nga Ali b. EbiTalibi, radijAllahu anhu, i cili na rrëfen sePejgamberi, salAllahu alejhi ve selem, kathënë: "Melaqet nuk hyjnë në shtëpinë kuka qen apo fotografi". (Ibën Maxheja, nr.3640.Albani thotë se hadithi është sahih).

Këto hadithe na tregojnë se posedimi iqenit është i ndaluar përpos kategorive qëjanë përjashtuar, e ato janë: qeni për bagët-inë, qeni për gjuetinë dhe qeni për bujqës-inë (Për ruajtjen e pasurisë).

Ibën Abdul-Beri, rahimehull-llah, thotë:"Ky hadith na tregon se lejohet të mbahenqen për gjueti, për bagëtinë dhe për bujqës-inë".

Në hadithet e lartpërmendura janë për-mendur dy pakësime të shpërblimeve. Nënjërin një kirat e në të dytin dy kirate, si tëbëhet bashkimi mes këtyre dy çështjeve.

Dijetarët si përgjigje të kësaj dileme kanëthënë:

- I pakësohen shpërblimet për dykirate atij që ka qenë që bën shumë dëm,kurse për një atij që bën dëm më pak.

- Në fillim Pejgamberi, salAllahualejhi ve selem, tregoi se i pakësohet njëkirat, kurse më vonë e shtoi këtë dënim qëtë jetë dy kirate, për të shtyrë edhe mëshumë të largohen njerëzit nga mbajtja eqenve.

Shih: "Sherhu Sahihi Muslim", 10/342

Mbajtja dhe shitblerja e qenve

Shkruan: Bekir HALIMI

57

dhe "Fet'hul-Bari", 5/9.Shejh Ibën Uthejmini, rahimehull-llah, në

komentin e librit "Rijadus-Salihin", 4/241,thotë: "Mbajtja dhe posedimi i qenve ështëharam, madje prej mëkateve të mëdha,sepse ai që mban qen, përpos asaj që për-jashtohet, për çdo ditë i pakësohet shpërbli-mi për dy kirate…

Nga urtësia e Allahut është fakti: tëfëlliqurit janë për të fëlliqurit, dhe në këtëdrejtim është edhe informata se jobesim-tarët, çifutët, të krishterët dhe komunistëtnë lindje dhe në perëndim, secili prej tyremban nga një qen.Ai për çdo ditë e lan mesapun dhe lënde tjera për pastrim! Edhe psepo ta lante me ujin e detit dhe sapunin ebotës ai nuk do të pastrohej! Sepse papastër-tia e qenit është subjektive, kurse papastër-tia subjektive nuk pastrohet ndryshe përposse me shkatërrim apo eliminim të tij tëpërgjithshëm.

Kjo është nga Urtësia e Allahut.Të rakordo-hen ata të fëlliqurit me atë që është e fëlliqur.Ashtu sikurse ata rakordohen dhe adaptohenme vahjin (inspirimin dhe motivimin) e shej-tanit, sepse edhe vet kufri dhe mosbesimi ityre është nga shpallja e shejtanit dhe punë eshejtanit. Shejtani urdhëron në imoralitet dhevepra të këqija, urdhëron në kufër dhe devi-jim. Kurse ata që u nënshtrohen janë robër tëshejtanit dhe të epsheve të tyre. E lusimAllahun të na udhëzojë neve dhe ata".

Dy: Shitja e qenve.

Shitja e qenve sipas argumenteve fetareështë kategorikisht e ndaluar edhe nëse qeniështë nga lloji dhe kategoria që lejohet tëmbahet duke u mbështetur në shumëhadithe që ndalojnë shitjen e qenve dhepërderisa janë hadithe që në mënyrë tëpërgjithshme e ndalojnë shitjen e qenve ikaplon edhe ata që lejohet të mbahen.

Transmeton Buhariu nga Ebu Xhuhejfe,radijAllahu anhu, i cili na rrëfen se:"Pejgamberi, salAllahu alejhi ve selem, kandaluar çmimin (fitimin) e qenit". (Buhariunr. 1944).

Transmeton Buhariu dhe Muslimi ngaEbu Mesudi, radijAllahu anhu, i cili narrëfen se: "Pejgamberi, salAllahu alejhi veselem, ka ndaluar çmimin (fitimin) e qenit,dhuratën e prostitutës dhe ëmbëlsirat e fal-lxhorit". (Buhariu nr. 2083 dhe Muslimi nr.2930).

Transmeton Ebu Davudi nga Abdullah b.Abasi, radijAllahu anhu, i cili na rrëfen:"Pejgamberi, salAllahu alejhi ve selem, kandaluar çmimin e qenit e nëse vjen dikush tëkërkon çmimin e qenit mbushjani duart medhe". (Ebu Davudi, nr. 3021. Hafidh IbënHaxheri, rahimehull-llah, ka thënë: senediështë sahih, gjithashtu edhe shejh Albani,rahimehull-llah, e ka konsideruar të vërtetëkëtë hadith).

Pye

tje

për

gji

gje

Pyet

je p

gji

gje

58

Imam Neveviu, rahimehull-llah, dukekomentuar këtë hadith në librin e tij"Komenti i Sahihut të Muslimit" mes tjerashthotë: "Ndalimi i çmimit të qenit, fakti seështë fitimi më i keq dhe së ështëpara e fëlliqur tregojnë se ndalo-het shitja e tij dhe se fetarishtnuk është kontratë e saktë kon-trata për shitje të tij, nuk lejohettë merret çmimi për te e as vleranga ai që e shkatërron, pa marrparasysh se a është zagar ose jo,a bën të mbahet ose jo. Ky ështëmendimi i xhumhurit - shu-micës të dijetarëve. Prej tyre janë: EbuHurejre, Hasan Basriu, Rebia, Evzaiu,Hakemi, Hammadi, Shafiu, Ahmedi,Davudi, Ibën Mundhiri, etj. Ebu Hanifeja,rahimehullah, ka thënë: është e saktë kon-trata e shitjes së qenve nga të cilët ka dobidhe nëse i shkatërron dikush duhet paguarvlerën…. Mirëpo argumenti i shumicës sëdijetarëve janë këto hadithe".

Hafidh b. Haxheri, rahimehullah, thotë:"Nga këto ndalesa kuptohet se shitja eqenit është haram dhe është i përgjithshëmpër çdo qen, qoftë i stërvitur apo jo, bëntë mbahet ose jo. Nga kjo lind edhe çësht-ja tjetër se nuk duhet kompensuar nësedikush ia shkatërron qenin dikujt. Kështukanë thënë xhumhuri - shumica e dije-tarëve".

Këshilli i përhershëm për fetva kathënë:

"Nuk lejohet shitja e qenit e as marrja efitimit nga kjo shitje, qofte ai qen, qenroje apo gjahu, për shkak të hadithit që etransmeton Ebu Mesudi, Ukbe ibënAmër, radijAllahu anhu, se Pejgamberi,salAllahu alejhi ve selem, ka ndaluarçmimin (fitimin) e qenit, dhuratën e pros-titutës dhe ëmbëlsirat e fallxhorit".(Buhariu nr. 2083 dhe Muslimi nr.2930)". (Shiko: "Fetvatë e këshillit tëpërhershëm për fetva", 13/36).

Shejh Ibën Bazi, rahimehull-llah, thotë:"Shitja e qenit është shitblerje jovalide, e

kotë". (Shiko: "Mexhmuu Fetava IbënBaz", 19/39).

Shejh Ibën Uthejmini, rahimehull-llah,në librin "Sherhul-Mumti' ", 8/90 ka

thënë: "Nuk lejohet shitja eqenit edhe në qoftë se e shetpër gjueti, edhe kjo nuk lejo-het".

Dikush është mbështetur nëdisa hadithe për të bërë për-jashtim qenin për gjah,zagarin, mirëpo të gjitha atohadithe janë të dobëta.

Imam Neveviu, rahimehull-llah, në librin "Komenti i Sahihut tëMuslimit" thotë: "Hadithet që përjashto-jnë qenin për gjah, zagarin dhe për kom-pensimin e tij, të gjitha këto janë të dobëtame pajtimin e imamëve të hadithit".

Tre: Blerja e qenit për nevojë.

Nëse një njeri ka nevojë për qen gjahu,zagar apo për të siguruar shtëpinë a bagët-inë dhe askush nuk i jep asi qeni, i lejohettë blejë, kurse mëkatin e ka ai që e shet,sepse shet një gjë që nuk i lejohet ta shesë,e jo ky që e blen.

Ibën Hazmi, rahimehull-llah, në librin etij "El-Muhal-la", 7/493 thotë: "Nuk lejo-het shitja e qenit, as i atij për gjah e as i atijpër bagëti, mirëpo nëse ka nevojë tëmadhe për qen dhe nuk gjen kush i jep,atëherë i takon ta blejë. Pra, i lejohet mysh-terisë (blerësit) dhe i ndalohet shitësit…kjo i ngjan ryshfetit që jepet për të larguarzullumin, apo për të çliruar robin, apo përt'ia bërë qejfin zullumqarit (që mos të bënzullum)".

Kjo është e tëra që arrita të grumbulloj nëkëtë rast, por çdo herë Allahu e di më sëmiri.

(në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja,ndërsa ato më interesante do të

botohen.Pyetjet mund t'i dërgoni në albislam@gmail.com)

"Ai që mban qen,për çdo ditë i pakë-sohen shpërblimet eveprave të tija përnjë kirat, përposqenit të bujqësisëapo për të ruajturbagëtinë".

Ilm

iha

lli

59

Besimi në Ditën e Ahiretit përf-shin aspektin e përgjithshëmdhe një detaj të vetë besimit.

Besim i përgjithshëm do të thotë: tëbesuarit se ekziston një ditë në tëcilën Allahu, subhanehu ve teala, dot'i mbledhë të parit dhe të fundit dheçdonjërin do ta shpërblejë sipasveprës së tij, disa do të jenë për nëxhenet e disa të tjerë për në Zjarr.Allahu, subhanehu ve teala, thotë:"Thuaj: "Edhe të parit edhe të fun-dit!" Keni për t'u tubuar në një ditëtë caktuar!"

Sa i takon detajit të besimit nëDitën e Ahiretit, ai nënkupton besiminnë çdo gjë që do të ndodhë pas vdekjesdhe në mënyrë të hollësishme. Këtupërfshihet:

Një: sprova e varrit: bëhet fjalë përpyetjet që do t'i bëhen të vdekurit nëvarr, për Zotin, pejgamberin dhe fenëe tij. Në këtë moment Allahu i përqen-dron me fjalën e palëkundshme ata tëcilët kanë besuar, siç është përmendurnë hadith se kur të pyetet, ai (besim-tari) do të thotë: Zoti im është Allahu,feja ime Islami dhe pejgamberi im

Muhamedi. Pra, obligohemi të beso-jmë në mënyrë të hollësishme këtë qëpërshkruhet në hadithe, si do tëpërgjigjet besimtari, si do të përgjigjetmunafiku e kështu me radhë.

Dy: dënimi dhe shpërblimi në varr:Obligohemi të besojmë në dënimindhe shpërblimin e varrit dhe se ai, osedo të jetë një gropë prej gropave tëZjarrit, ose një kopsht prej kopshtevetë xhenetit. Varri është hapi i parë iAhiretit, kush shpëton prej tij, do taketë më lehtë më pas. Ai që nuk shpë-ton prej tij, më pas do ta ketë mëvështirë. Në fakt për të ka filluarKiameti.

Edhe trupi, sikundër shpirti, do tapërjetojnë dënimin apo shpërblimin nëvarr. Ndonjëherë, ky përjetim mund tëjetë i veçantë për shpirtin. Dënimi dotë jetë për të padrejtët, ndërsa shpër-blimi për besimtarët e vërtetë.

Jeta e varrit quhet Berzah. Në atëjetë, i vdekuri ja do të dënohet ja do tëshpërblehet, pa marrë parasysh nësevarroset apo jo (nëse është djegur, fun-dosur në ujë, apo e kanë ngrënë bishat,ai patjetër që do të përjetojë dëniminapo shpërblimin). Allahu, subhanehu

Përshkrimi i momenteve të Ahiretit

Shkruan: Agim BEKIRI

Ilm

iha

lli

60

ve teala, thotë: "Ata i nënshtrohenZjarrit në mëngjes dhe në mbrëmje, editën e kiametit (u thuhet engjëjve):"Ithtarët e faraonit futini në dëniminmë të rëndë!"

Tre: fryrja në Sur: suri është një boriqë do t'i fryjë Israfili, alejhi selam. Kurt'i fryjë të parën herë, do të vdesin tëgjitha krijesat, me përjashtim të atyreqë Allahu dëshiron të mos vdesin. Kurt'i fryjë të dytën herë, do të ringjallentë gjitha krijesat që jetuan që nga kohakur Allahu krijoi dynjanë e deri nëkiamet. Allahu, subhanehu ve teala,thotë: "Dhe i fryhet Surit dhe bie ivdekur çka ka në qiej dhe çka ka nëtokë, përveç atyre që do Allahu (tëmos vdesin), pastaj i fryhet atij herëntjetër, kur qe, të gjithë ata të ngritur epresin (urdhrin e Zotit)."

Katër: ringjallja: bëhet fjalë përngjalljen e të vdekurve nga ana eAllahut, azze ve xhel, pasi t'i fryhetsurit për së dyti. Atëherë njerëzit do tëngrihen prej varreve. Do të shpejtojnëtë dalin në vendqëndrimin paraAllahut. Do të jenë të zhveshur, këm-bëzbathur, të pa bërësunet dhe duarzbrazur. Kyqëndrim do të jetë njëkohë të gjatë, dielli do tëafrohet mbi kokat enjerëzve dhe do të shtohetnxehtësia e tij. Njerëzit dotë fundosen në djersët etyre, dikush deri në zogj tëkëmbëve, dikush deri nëgjunjë, dikush deri nëmes, dikush deri në gjoks,dikush fundoset i tëri.

Ringjallja është realitet që e argu-menton sheriati, shqisat dhe mendja:

Sa i takon sheriatit, ka shumë ajetedhe hadithe që flasin për këtë. Allahu,subhanehu ve teala, thotë: "Thuaj:"Po, pasha Zotin tim, patjetër do të

ringjalleni", po ashtu thotë: "Ashtusikundër e kemi filluar krijimin (tuaj),e rikthejmë.", po ashtu thotë: "Ai nasolli Neve shembull, e harroi krijimine vet e tha: "Kush i ngjall eshtrat dukeqenë ata të kalbur? Thuaj: "I ngjall Aiqë i krijoi për herë të parë, e Ai ështëshumë i dijshëm për çdo krijim."

Argumenti shqisor: Allahu, subhane-hu ve teala, ua bëri të mundur disanjerëzve në këtë botë që të shohinringjalljen. Në kaptinën Bekare ka pesëshembuj për këtë gjë. Fjala është përpopullin e Musait, alejhi selam, njeriunqë e vranë Beni Israilët, njerëzit qëdolën prej shtëpive të tyre për të ikurnga vdekja, personi që kaloi pranëfshatit dhe shpezët e Ibrahimit, alejhiselam.

Argumenti logjik:1) Allahu, subhanehu ve teala, e

ka krijuar gjithësinë pa qenë, kurse aiqë e ka krijuar diçka pa qenë edhe mëlehtë mund ta rikthejë atë.

2) Toka mund të jetë e vdekur,pasi që bie shi ajo ngjallet, gjelbërohetdhe lulëzon. Ai që ka fuqi për ta ngjal-

lë atë pasi ka vdekur ka fuqiqë t'i ringjallë edhe njerëz-it pasi të vdesin.

Pesë: tubimi, llogaria dhedënimi apo shpërblimi:Besojmë se njerëzit do tëtubohen dhe do të dalinpërpara Allahut, për t'upyetur, për të dhënë llogaridhe çdonjëri merr shpër-blimin e vet. Allahu, sub-hanehu ve teala, thotë:"dhe Ne i tubojmë ata e

nuk na mbetet asnjë prej tyre pa etubuar.", "Kujt t'i jepet libri i vet nga edjathta e tij, ai do të thotë: "O ju, qelexojeni librin tim!" Unë kam qenë ibindur se do të jap llogarinë time. Dheai atëherë është në një jetë të

Edhe trupi, sikundërshpirti, do ta përjeto-jnë dënimin aposhpërblimin në varr.Ndonjëherë, ky përje-tim mund të jetë iveçantë për shpirtin.Dënimi do të jetë përtë padrejtët, ndërsashpërblimi për besim-tarët e vërtetë.

61

kënaqshme.", "Ndërkaq,kujt i jepen librat e vet ngae majta e tij, ai thotë: "O imjeri unë, të mos mëjepej fare libri im. Dhe tëmos dija fare se çka ështëllogaria ime."

Me fjalën tubim nënkup-tohet thirrja e njerëzvedhe tubimi i tyre në"meukif" vendqëndrimpër të dhënë llogari.Dallimi mes tij dhe ring-jalljes është se ringjallja ka për qëllimkthimin e shpirtrave në trupa kursetubimi është thirrja e njerëzve dhetubimi i tyre në vendqëndrim.

Llogaria dhe shpërblimi: është fjalapër momentin kur Allahu, subhanehuve teala, do t'i ndalë para Vetes, do t'injoftojë me veprat e tyre. Besimtarët edevotshëm do të japin llogari duke iekspozuar veprat e tyre dhe duke e

parë dhuntinë e Allahut, iCili ua ka mbuluarmëkatet, i ka siguruarnga trishtimi i madh, atëditë kur disa fytyra do tëzbardhen e disa do të nxi-hen.

Përgënjeshtruesit, ataqë ia kishin kthyershpinën fesë së Allahut,shumë vështirë do takenë gjatë dhënies sëllogarisë.

Të parit që do të japin llogari ditën ekiametit është ummeti i Muhamedit,salallahu alejhi ve selem. Në mesin etyre do të jenë shtatëdhjetë mijë që dotë hynë në xhenet pa llogari, as dënimpër shkak të përkryerjes së besimit tëtyre. Për cilësitë e tyre Pejgamberi,salallahu alejhi ve selem, ka thënë:"nuk kërkojnë që t'u bëhet rukje, nukshërohen me djegie (kauterizim), nuk

Të parit që do të japinllogari ditën e kiametitështë ummeti iMuhamedit, salallahualejhi ve selem. Nëmesin e tyre do të jenështatëdhjetë mijë që dotë hynë në xhenet pallogari, as dënim përshkak të përkryerjes sëbesimit të tyre.

Ilm

iha

lli

Ilm

iha

lli

62

parashikojnë të ardhmen me shenjadhe vetëm në Zotin e tyrembështeten."

Puna e parë për të cilën njeriu do tëjep llogari e që ka të bëjë me obligimetndaj Allahut është namazi. Sa u takonobligimeve ndaj njerëzve, obligimi iparë për të cilin do të jepet llogariështë gjaku.

Gjashtë: Hauzi (Haudi): besojmë nëhauzin e Pejgamberit, salallahu alejhive selem. Ai është një hauz i madh dhenjë burim i shenjtë. Burimin e ka prejKeutherit në Xhenet. Uji i tij është mëi bardhë se qumështi, më i ftohtë sebora, më i ëmbël se mjalti, kurse era etij është më e mirë se era e miskut.Është shumë i gjerë. Çdo kënd ështëlarg nga këndi tjetër sa një muaj udhë-

tim. Enët e tij janë më shumë se yjet eqiellit. Ai që pi prej tij nuk etet mëasnjëherë.

Shtatë: ndërmjetësimi (shefati): kurtë vështirësohet gjendja në mahsher, tëzgjatet qëndrimi, njerëzit do të nxito-jnë për të gjetur ndonjë ndërmjetësuesqë të shpëtojnë nga brengat dhe tmer-ri i atij qëndrimi. Do të drejtohen tepejgamberët e zgjedhur, mirëpo tëgjithë do të arsyetohen se janë tëpreokupuar më çështjet e veta përposMuhamedit, salallahu alejhi ve selem,vulës së pejgamberisë, të cilit Allahu iaka falur të gjitha mëkatet. Ai do të bienë sexhde, nën arsh, dhe do ta falën-derojë e lavdërojë Allahun me disalutje që do t'ia mësojë Allahu, subhane-hu ve teala.

Ky është ndërmjetësimi i madh me tëcilin Allahu, subhanehu ve teala, do taveçojë Muhamedin, salallahu alejhi veselem. Ka edhe ndërmjetësime tjera:

1.ndërmjetësimi që xhenetlijve t'ulejohet për të hyrë në Xhennet.

2.ndërmjetësimi për ata që i kanë tëbarabarta të mirat dhe të këqijat.

3.ndërmjetësimi për mëkatarët që emeritojnë zjarrin, për të mos hyrë nëzjarr.

4.ndërmjetësimi për t'i ngriturgradët e banorëve të xhennetit.

5.ndërmjetësimi për disa njerëz qëdo të hyjnë në xhenet pa llogari.

6.ndërmjetësimi që të dalinmëkatarët të cilët kanë hyrë në zjarr,.

7.ndërmjetësimi për t'ua lehtësuardënimin atyre që meritojnë dëniminsiç është rasti me xhaxhain ePejgamberit, salallahu alejhi ve selem,Ebu Talibin.

Lib

ri

63

Libri në fjalë është hartim i disa tekstevedhe shkrimeve të imamëve të mëdhenj qënga koha e vjetër e deri më sot. Kjo i jepvlerën dhe rëndësinë këtij libri, të cilinjemi duke ua paraqitur në këtë shkrim.

Ky libër, duke u mbështetur në imamët emëdhenj, sikurse është Ibën Tejmiu,Shatibiu, Ibën Kajimi, Albani, Ibën Bazi,Uthejmini, Abadi, komisioni i përhershëmpër fetva, mëton të japë sqarime shumë tëdomosdoshme dhe jetësore për zhvillim tëshëndoshë të këtij zgjimi të begatë islam tërinisë së popullit tonë të dashur shqiptar.

Si çdo zgjim, pasohet me veprime joshumë mirë të balancuara, por vijonmungesa e koncentrimit të madh dhemungesa e vizionit të qartë të asaj që dësh-iron ta arrijë gjatë asaj dite; edhe zgjimikolektiv i një populli, është shumë normalqë në fillimin e këtij zgjimi t'i përjeton tënjëjtat gjëra. Ky libër mundohet qënjerëzve që janë duke e përjetuar këtëzgjim t'u japë ndihmë që mos ta vazhdojnëjetën pas zgjimit në mungesë të vizionit tëqartë dhe të pastër e as në mungesë të bal-ancimit të veprimeve të veta, duke anuar

Prezantim i librit "Studime dhe Fetva"

Shkruan: Bekir HALIMI

Titulli i librit: "Studime dhe Fetva"Mblodhi dhe përgatiti: Ismail BardhoshiBotoi: Shtëpia botuese "Dy Lindje dhe dy Perëndime"Tiranë - 2006 Fq: 500

Lib

ri64

herë në të majtë e më shumëherë në të djathtë.

Në hyrje të librit hartuesi etregon qartë nevojën e këtijlibri dhe synimin që ka, e ajoështë "ta dijë se çfarë ështëbidat dhe çfarë nuk është itillë, çfarë është kufër dheçfarë jo, kush është bidatçidhe kush nuk është bidatçi,kush është kafir dhe kush nukështë kafir". (fq. 18).

Ai, duke përmendur disaraste të keqkuptimit të qën-drimeve të dijetarëve dhe imamëve të njo-hur nga disa njerëz dhe etiketimi i tyre melloj-lloj etiketimesh, i merr si bazë për tëargumentuar se edhe sot ka këso njerëz, tëcilët refuzojnë të studiojnë tërësinë e jetësshkencore dhe të veprimtarisë së një dije-tari dhe shkencëtari, por i kapin ca fjalë dhepjesë shkrimesh dhe në bazë të tyre i etike-tojnë si të dalë nga rruga e Ehli sunnetit, gjëe cila ka ndodhur në të kaluarën dhe mekalimin e kohës është vërtetuar se ështëgabim dhe nëse ndodh në këtë kohë, mekalimin e kohës do të vërtetohet se ështëgabim, andaj rinia jonë islame nuk duhet tëbëhet viktimë e këtyre luftimeve intelek-tuale dhe të bëhet pre i këtyre zënkave dhemosmarrëveshjeve, të cilat lindin shumëdukuri negative, sikurse është mosrespekti-mi i dijetarëve, keqkuptimi i teksteve,mbështetja në deklarata të gjymtuara, nxiti-mi për të dhënë gjykime dhe vlerësime përfenomene, njerëz dhe organizma, difer-encimi i njerëzve për mosmarrëveshje tëvogla, përçarja e myslimanëve, mosnjohja erealitetit të myslimanëve nga populli i tyre,imponimi i çështjeve që nuk përkojnë mekapacitetin fetar të popullit të tyre, impon-imi i luftërave ideologjike për të cilat pop-ulli ynë nuk është i përgatitur, mundësitëpër keqpërdorim nga struktura të caktuaradashakeqe të Islamit dhe myslimanëve ndërpopullin tonë etj. (shiko faqet: 20- 26).

Në fund të parathënies së tij ai i jep edhe

disa sqarime të rëndësishme,prej tyre do t'i paraqesimkëto:

Leximi i librave të dije-tarëve të njohur, sikurseështë Shatibiu, Ibën Tejmiu,Sad Gamidiu, IbrahimRuhejli që flasin për bidatindhe bidatçitë.

Lufta ndaj bidatit dhebidatçive është detyrë fetare,mirëpo jo keqpërdorim ikëtyre rregullave përdiskualifikim të thirrësve të

njohur në trevat tona dhe eliminim tëkonkurrencës.

Nuk duhet tu mveshen qëndrime të gru-peve të caktuara, që sipas rrugës së EhliSunetit janë të gabuara, të gjithë thirrësvetë Ehli Sunnetit, me vet faktin se këta i hes-htin për momentin gabimet e tyre.

Nuk duhet të mohohet mundi që ështëderdhur për pesëmbëdhjetë vjet në përhap-jen e sunetit dhe njohjes së rrugës së EhliSunetit dhe nuk duhet dikush ta paraqetvetveten si restartues i rrugës së EhliSunetit.

Bashkëpunëtor me shkrimet dhe përk-thimet e tyre të disa teksteve që gjenden nëbrendësinë e këtij libri janë: hoxha i njohurAhmed Kalaja, Bilal Teqja,Azem Bardhoshi,Sajmir Ismaili dhe Bilal Shkrepi.

Ky libër përbëhet prej dhjetë krerëve.Kreu i parë flet për Bidatin, kuptimi dhe

përkufizimi i bidatit, ndarja e bidatit, kushcilësohet bidatçi, disa shenja të bidatçivedhe qëndrimi i Selefit ndaj bidatçinjve.

Kreu i dytë flet për pasimin e Sunetit, apothënë ndryshe është paraqitje e shkrimitdhe libërthit të hoxhës së madhAbdulMuhsin Abadit, ish rektor iUniversitetit Islamik në Medinë, i cilinëpërmjet këtij libri ka dashur t'i bëjë disasqarime për fanatikët e etiketimeve dheatyre që diskualifikojnë nga xhemati i EhliSuneti njerëz për gabime shumë të vogla.Argument për këtë që them është nëntitul-

Në hyrje të librithartuesi e tregon qartënevojën e këtij libri dhesynimin që ka, e ajoështë "ta dijë se çfarëështë bidat dhe çfarënuk është i tillë, çfarëështë kufër dhe çfarë jo,kush është bidatçi dhekush nuk është bidatçi,kush është kafir dhekush nuk është kafir".

Lib

ri

65

li "bidati i provimit të njerëzve për tënxjerr në shesh mendimet e tyre person-ale" dhe "Fitneja e "texhrihut" degradimittë njerëzve".

Kreu i tretë flet për Butësinë që duhet taposedojë Ehli Suneti ndaj ithtarëve të EhliSunetit dhe ndaj tjerëve. Edhe ky kre për-bëhet nga një shkrim i hoxhës së lartpër-mendur, i cili me këtë libër ka synuar tëzbutë fitnen që ka ndodhur në botën islameme ashpërsinë dhe vrazhdësinë e etike-timeve dhe diskualifikimeve të dijetarëvenga radhët e Ehli Sunetit për gjëra shumë tëimta.

Kreu i katër flet për"Hexhrin", injorimin dheizolimin e bidatçive dhemëkatarëve duke u mbështe-tur në sqarimet e shejhulIslam Ibën Tejmiut.

Kreu i pestë flet për rreg-ullat e tekfirit (anatemosjes),e cila është dukuri paraleleme atë të parën, tebdiun(vlerësimin e njerëzve sibidatçi). Këtu i sqaronkushtet e tekfirit dhe penge-sat e tij.

Kreu i gjashtë është paraqitje e njëshkrimit të muhadithit më të madhbashkëkohor dhe me origjinë shqiptare,Muhamed Nasirudin Albanit, me titull"Kush është kafir dhe kush bidatçi".

Kreu i shtatë flet për Metodën e EhliSunetit në argumentim dhe referim. Iparaqet disa parime të argumentimit dheanalizë të disa fenomeneve shkencore,sikurse është argumentimi me haditheahad, pozita e logjikës në Islam, etj.

Kreu i tetë flet për Xhematin e vërtetë,emri dhe metoda e davetit të këtij xhemati.Pastaj flet për metodat e gabuara të xhe-mateve tjera dhe qëndrimi i muslimanëvendaj tyre. Nxitja për bashkim, dënimi ipërçarjes dhe sqarimi i llojeve të mosmar-rëveshjeve. Këtu ka sqarime rrethdomethënies së Ehli Sunetit, Selefizmit,

Grupit të Shpëtuar (El-Firkatun-Naxhije),Palës së Ndihmuar (Et-Taifetul-Mensure),Ehlu Hadithit, mbi parimin "dëlirje dheedukim", detyrimi i gjykimit me sheriat,rreth xhihadit, rregullat e bashkëpunimitme xhematët tjerë, provokimi i njerëzve,pozita e dijetarëve në Islam, kritikat mesthirrësve, gëzimi me gabimin e tjerëve,legalizimi i gibetit (përgojimit) në emër të"xherhit", mbi metodën e krahasimit të tëmirave dhe gabimeve të një dijetari dheçështjet që kanë të bëjnë me përngjasimin.

Kreu i nëntë flet për Thirrjen dhemënyrat dhe mjetet e thirrjes në fe të

Allahut. Këshillat e IbënUthejminit, Ibën Tejmiut dheAlbanit për ata që thërrasinnë fe të Allahut. Parimi ivlerësimit të parimit tëdëmit dhe dobisë. Nevojapër mëshirë, durim dhe tol-erancë gjatë procesit tëthirrjes. Premtimet dhe kër-cënimet si metodë Kur'anorepër thirrje në fe të Allahut.

Kreu i dhjetë flet përRregullat Islame për trajtimtë fitmeve dhe trazirave dhe

me këtë kre përmbyllet ky libër.Kompiluesi i këtij libri Ismail Bardhoshi

ka kryer fakultetin islamik në Universitetine Imam Muhamed Ibën Suudit në Rijad,kurse studimet postdiplomike i vazhdon nëUniversitetin Amerikan të hapur me seli nëKairo. Është i njohur për mësimet dheligjëratat e tija që i mbanë anembanëShqipërisë dhe në trojet tjera shqiptare.

Mendoj se ky hap ka qenë shumë i qëllu-ar dhe i bereqetshëm nga vëllai ynë, i cilime këtë kontribut ka manifestuar akadem-izmin e tij dhe brengën për të mbrojturkëtë zgjim të bekuar islam nga çdo lloj devi-jimi, sado që në fillim mund të jetë i vogël.

E lusim Allahun, azze ve xhel-le, ta shpër-blejë me shpërblimet e Tija të mëdha dhe tainspirojë që të na freskoj herë pas here mëkëso veprash.Amin.

Rinia jonë islame nukduhet të bëhet viktimë ekëtyre luftimeveintelektuale dhe tëbëhet pre i këtyrezënkave dhe mosmar-rëveshjeve, të cilatlindin shumë dukurinegative, sikurse ështëmosrespektimi i dije-tarëve, keqkuptimi iteksteve

Letr

a66

E lusim Allahun qe te jeni mire...Allahu ju shpërbleftë, revista juaj është me e mira dhe prej se e njoh

këtë revistë, e kam lexuar vazhdimisht, ndërsa temat më të nevojshme ikam lexuar nga 2-3 here e me shume. Nuk kam asnjë vërejtje për revistënndërsa për te rejat qe do te i bëni po e shprehi edhe unë mendimin tim...për dizajn te ri nuk ka problem por qe te jete me i shitur mundohuni qedhe çmimin ta ketë sa me te ulte. Po ashtu, nëse mundeni se paku pasi teshtypet albislam temat te dalin edhe ne internet qe te lexohen nga ata qenuk e blejnë se është shume revistë e mire dhe ka tema shumë te mira...

Besoi se me kuptuat,Allahu ju shpërbleftë për mirëkuptimin...Kasim Jakupi

Të nderuar miq!Duke e lutur Allahun qe t'ju japi bereqetet e Tij ne te dy dunjate, duaT'ju dërgoj një ide qe e kam menduar në lidhje me risitë e revistës tone,

Albislam, me shprese te mirëkuptimit nga ana e juaj (redaksisë)...Kam menduar qe ne kuadër te revistës te behet një shtojce ku i takon teVegjëlve - fëmijëve ... te ketë shume pake fleta, po ato fleta ne vete tëpërmbajnë një karakter të lartë këshillues e joshës për fëmijët , si dhekëshilla te dobishme rreth tyre; se si ata të jenë të sjellshëm dhe të

edukuar denjësisht.Kjo është në favor të revistës, kurse në te të punohet me kujdes... kjo

është çka unë e kam menduar, nëse juve ju duket e arsyeshme vazhdoni epunoni në këtë drejtim...

Allahu ju pastë në emanetin e Tij .me nderime:Valbona Kelmendi