edebiyatina iliŞkin arapÇa bir bibliyografya...

iSLAM HUKUK LiTERATÜRÜNÜN ORTAYA ÇIKIŞI, GELiŞMESi VE 1980 SONRASI iÇiN iSLAM KAMU HUKUKU EDEBiYATINA iLiŞKiN ARAPÇA BiR BiBLiYOGRAFYA DENEMESi

AhmetYAMAN Selçuk Üniv. ilahiyat Fak.

Gl adece Allah ile kul arasındaki ilişkileri düzenlemekle kalmayıp, insan ve toplum hayatını bir bütü~ hilinde kucaklayan ve onun her cephesi ile ilgili kaide ve kurallar koyan Islam hukuku/fıkıh, bu yönüyle benzersiz bir özel

liğe sahiptir. İslam hukukunun ayırt edici bir diğer özelliği de onun, kaynak itibariyle ilahi oluşudur. Yani bu hukuk sisteminin özü, esas ve ilkeleri; kanun koyucu olan Yüce Allah (1) ile O' nun denetimindeki elçisi tarafından(2) belirlenmiş ve çerçevesi

çizilerek İslam ümmetine teslim edilmiştir. İslam ümmeti de, kendi içinden yetiştirdiği müctehitlerinin çabalanyla bu hukuku, değişen ve gelişen hayat şart

larıyla, yeni yeni ortaya çıkan ihtiyaçlara intibak ettirerek devamını sağlamışlardır.

Bu bakımdan, hukuki vahyin daha ziyade indiği Medine döneminden itibaren 15

asır süren İslam hukuk tarihi, emsalsiz bir edebiyat hazinesine sahip olmuştur.

Söz konusu hazine, söylenilen rakamlann en büyüğüne göre içinde bin kadar

hüküm ayeti bulunduran yazılı kutsal kitap Kur'an-ı Kerim ile; Peygamber (sav)

devrinde, içinde hukuki mahiyet arzedenlerinin de bulunduğu sünnetin yazılması durumu bir tarafa bırakılırsa; ilk dönemlerde devlet başkanlarının, özel bir-iki

konuyla ilgili olarak bölge valileriyle diğer kamu görevlilerine gönderdiği mektup ve küçük risaleler tarzında başlamıştır. ,

Nitekim Hz.Peygamber (sav) zekadailgili kimi hükümleri yazdırarak, bu yazılı metni valilerine göndermiştir<3). Öme; b. Hazm (53/673) Yemen'e vali olarak

atandığında O'ndan (sav) feraiz, sadakalar, diyetler ve benzeri konulardaki hükümleri içeren bir yazılı metin aldığı gibi, memleketi Hadramevt' e dönen Vail b. Hucr

(1) En'am 6/57; Yusuf 12/40, 67. (2) Nisa 4/65; Ahzab 33/36; Necm 53/34; Haşr 59/7. (3) Abdurrazzak b. Hemmam, Musannef, 4/61,63,119, Hadis no:6967,6968,6972,7187; Ebu Ubeyd,

Emval, Hadis no:65,93,1411; Ebu Davud, Zekat 5; İbn Mace, Zekat 9; M.Uzunpostalcı, "İlk İki Asırda Fıkıh" s.317.

107

DiVAN ET iLMi DERGi • TEMMUZ- AGUSTOS :-EYLÜL 1995 • CiLT:31 • SAYI: 3

de (50/670) namaz, zekat, faiz, içki konulannı düzeleyen küçük bir risaleyi yine Efendimizden almıştıf4). Aynı şekilde diyet, vergiler, cizye, miras, murdar hayvanlar ve diğer fıkhi konularda Hz.Peygamber' in (sav) civar bölgelere gönderdiği mektuplar bugün elimizdedif5).

O'nun (sav) devr-i saadetlerini takiben yönetirnde bulunan Raşit Halifeler de gerektikçe yazılı metinler halinde hukuki talimatlannı etrafa duyurmuşlardır.Değerli araştırmacı alim Muhammed Hamidullah, büyük emek sarfederek. bu yazışmalan "MecmCt' atü' !-Vesaiki' s-Siyasiyye li' !-Akdi' n-Nebevi ve' 1-Hılafeti'r-Raşide" isinıli eserinde biraraya getirmiştir(6).

Mesala birinci halife Hz.Ebu Bekr (ra), saime olan hayvaniann zekatma ilişkin bir risale kaleme alarak Bahreyn'e gönderdiği Enes b.Malik'e verirkenm, Şam'da bulunan ordu komutanıanna da ribaya dair hükümleri içeren mektuplar yazmıştır(8), İkinci halife Hz.Ömer (ra) döneminde sözkoıi'usu hukuki yazışmalar artarak devam etmiştir. Öyle ki, yapılan anlaşmalar da dahil olmak üzere, yazılı olan belgeler bir sandık içinde O'nun yanında bulunuyordu. Fakat ne yazık ki, bu arşiv sandığı, h. 82 yılında başgösteren Cemacim olayında yanıp :gitmiştif9)

İmam Müslim'in (261/875) Sahih'inin mukaddimesinde belirtildiğine göre Abdullah b. Abbas (68/687) kendisinden bazı konularda yazılı bilgi isteyen İbn Ebi Müleyke'ye cevap yazarken, amcasının oğlu Hz.Ali'nin vermiş olduğu malıkeme kararlanm incelemiş ve ondan naklen bazı bilgiler yazmıştırOO). Hatta bir sonraki rivayette Tavus'dan naklen şu ayrıntı verilmiştir: "İbn Abbas'a, Ali'nin (ra) verdiği hükümleri içeren bir kitap getirdiler; fakat İbn Abbas, az bir yeri hariç, onu yoketti"(ll). Kaynaklarda, İbn Mesud'un da böyle küçük bir fetva kitabından sözedilmektedirC 12).

Bütün bunlar gösteriyor ki, İslam hukuk edebiyatının teşekkülü, hemen hemen İslam hukukunun doğumuyla eş zamanlıdır. Bu açıklığa rağmen Batılı araştıncılar, bu edebiyatın teşekkül tarihini daha geç zamanlara bağlarlar. Mesela, İslam hukuku araştırmalanyla tanınan Joseph Schacht (1969) İslam hukukunun yazılı devrini 150/765 yılından başlatır03).

Fuat Sezgin bu yanlış değerlendirmeyi, yukanda değindiğimiz bilgilere ek olarak

( 4) Taberani, ei-Mu'cemu's-Sağir, s.242.

( 5) Taberani, age, s.217.

( 6) Bu eser, aynı zamanda O'nun 1935 yılında Paris Üniversitesi 'ne " La Diplomatie Musulmana a I 'Epoque du Prophete et des Khalifes Orthodoxes" ismiyle sunduğu doktora tezidir.

( 7) M.Yusuf Musa, Tarihu'I-Fıkhi'I-İslami, s.184.

( 8) M.Hamidullah, Mecmfi'atü'I-Vesaik, vesika no: 301/b.

( 9) M.Hamidullah, age, s.24.

(lO) Müslim, Mukaddime 4.

(ll) Müslim, Mukaddime 4.

(12) Ali Şafak, İslam Hukukunun Tedvini, s.37.

(13) J.Schacht, An Introduction to Islamic Law, s.40.

108

AHMET YAMAN • iSLAM HUKUK LiTERATÜRÜ

şu tarihi verilerle çüıütür ve fıkıh edebiyatının Hz.Peygamber (sav) devrinden itibaren vücut bulduğunu vurgular:

a- Hz. Ömer'in (ra) torunu, O'nun terekesi içinde hayvanların zekatı ve vergi ile ilgili bir yazı bulunduğunu bildirmiştir.

b-Hz.Ali'nin (ra) oğlu İbnül Hanefiyye, Hz.Osman'a (ra) iletilrnek üzere babasının kendisine Rasulullah'ın vergi konusundaki talimatını muhtevi bir yazıyı verdiğini ifade etmiştir.

c- Hişam b.Urve, babası Urve b.Zübeyr'in (94/712) birçok fıkıh yazması bulunduğunu ve bunların 63/683 tarihindeki Harre olayında yandığını bildirmiştir.

d- Kimi eski kaynaklarda Allah Rasulülünün hüküm ve kanun koyma metodunu anlatan ve Sa' d b. Ubade tarafından korunan bir kitaptan bahsedilmektedir.

e- Şa'bi'nin (103/721) vergiler ve uvras konusunda üç tomar kağıt büyüklüğünde bir fıkıh notu olduğu, Mücahid tarafındpn bildirilmiştir.

f- Döneminde "fakih" diye tanınanpbuz Zinad'ın (131/748) şöyle dediği rivayet edilir:Biz helal ve haram hakkında bi~şeyler yazdık, 'fakat Zühri duyduğu her şeyi yazdı.

g-Em evi Halifesi Ömer b.Abdilaziz, Medine 'ye geldiğinde, birisi Hz.Peygamber'e (sav) diğeri de dedesi Hz. Ömer' e (ra) ait "Kitabu' s Sadakat" isimli iki eski metni aratmış; bulununca da çoğaltılmasını emretmiştir.

h- Abdullah b.Amr b. As'ın öğrencisi olan Hüseyn b.Şüfey (129/746), O'ndan iki kitap nakletmiştir ki, birisinin başlığı "Kada Rasulluhlah (sav) fi keza, ve Kale Rasullullah (sav) keza" idi.

ı- Meşhur ilk fakibierden birisi olan Zeyd b.Sabit (45/665) de benzer bir kitap derlemiş; öğrencisi Kubeysa da o'ndan feraiz ile ilgili bir kitap nakletmiştir. Hatta öyle ki, rivayetlerden anlaşıldığına göre bu kitap, tabiin nesli arasında, miras

· konusunda vazgeçilmez bir kaynak olmuştur.

i- İlk dönemler ile ilgili haberlerden anlaşıldığına göre sahabiler, hukuki konularda birbirleriyle yazışırlar, kitap değişiminde bulunurlardı. Mesela Nafi b. Ezrak, akrabalann miras bölüşümündeki hisseleri konulanndaki pürüzlerini sorduğu bir mektubu Abdullah b.Abbas'a göndermişti.

j- Dalıhak b.Müzahim (105/722), öğrencisi Hüseyn b.Akil'e hac menasiki hakkında bir kitap imla ettirmiş; aynca, Ebu Zinad Abctillah b. Zekvan' ın

bildirdiğine göre de, helal ve haram olan şeyler hakkında kitapçıklar kaleme almıştır04).

İşte böylece, başlangıçta mektup şeklinde ortaya çıkan fıkıh edebiyatı, sahabe döneminde küçük kitapçıklar boyutunu almış ve Bıneviler döneminde büyük gelişme göstermiştir. Tabakat ve teracim yazarlan, bu dönemde yaşayan birçok fakihi ve eserlerini özenle naklederler. Fakat ne yazık ki, sözkonusu dönemden bize

(14) Fuat Sezgin, GAS, l/393-398;Tarihu't-Türasi'I-Arabi, c.l/3, s.3-9.

109

DiVAN ET iLMi DERGi • TEMMUZ- AGUSTOS- EYLÜL 1995 • CiLT:31 • SAYI: 3

çok az eser ulaşabilmiştir:

1- Süleyman b.Kays el-Hilali'nin (95/714) eseri,

2- Katade b.Di'ame'nin (118/736) el-Manasik isimli eseri,

3- Zeyd b.Ali'nin (122/739) Menasiku' !-Hac ve Adabuh isimli eseri,

4- Yine Zeyd b. Ali'nin öğrencisi ve ravisi olan Amr b.Halid el-Vasıti tarafından rivayet edilen Mecmu' u' 1-Fıkhi' l-Kebfr'i05).

,;

5- Şurayh b. el-Haris'in (78/697) fıkıh sahasında yazdığı eserinin büyük bir bölümü, Veki'inAhbaru'l-Kudad'ın'da nakledilmiştir.

Fıkıh eserlerinin konularına göre bölümler halinde yine Emeviler devrinde sistematize edildiğine dair bilgiler mevcuttur. İbnü'l-Kayyım el-Cevziyye (751/1378), Basra fakihi olarak bilinen ve 110/728 tarihinde vefat eden el-Hasenü'l-Basri'nin fetvalannın 7 büyük kitap (asfar) halinde ve fıkıh bablarına göre tanzim edildiğini; 124/742 tarihinde vefat eden ez-Zühri'nin feWalarının ise Muhammed b.Nuh tarafından 3 büyük kitap halinde düzenlendiğini bildirirCl6).

ı

Hatta İbnü'l-Imad ve İbn Hallİkan'ın beltrttiğine göre; İbn Şihab ez-Zühri, evin-de oturur, kitaplarını etrafına yayar ve devamlı onları mutalaa eder, etrafıyla ilgilenmezdi. Öyle ki, bu durumdan ve ilgisizlikten adeta bıkan eşi birgün dayanamamış "Bu kitaplar bana, valiahi üç kumadan daha ağır geliyor." demiştir<m.

Yine dönemin, fıkıh bablarına göre tasnif edilen bir diğer kitabı, Mekhul b.Şuhrab 'ın (116/734) es-Sünen fi' 1-Fıkh ile Kitabu' !-Mesai! fi' l-Fıkh isimli eseridir (18).

İslam hukuk edebiyatı, 130/747 tarihinde başlayan Abbasiler devrinde zirve müelliflerini ve tedvin edicilerini bulmuş; fıkıh klasikleri de hemen neredeyse bu dönemde yazılmıştır. Bu Sebledir ki, sözkonusu dönem, "fıhkın olgunluk çağı" olarak yadedilmektedir. Herbiri farklı ictihat yöntemine sahip bu müellifler, daha sonraları farklı mezheplerin de kurucuları vasfını almışlar, talebe yetiştirmişler ve görüşlerini topluma maletmişlerdir. Bugün de meşhur dört mezhep imaını ile yakın talebesi yanında, takip edeni kalmamış İbn Ebi Leyla (148/765), Ebu Amr Abdurrahman B. Muhammed el-Evza'i (157/774), Süfyan b.Sa'id es-Sevri (161/778), el-Leys b. Sa'd (175/791), Süfyan b. Uyeyne (198/814), Davud b. Ali (270/883) gibi büyük hukukçular hep bu döneme aittir.

Tarihçiler, Abbasi döneminin ilk yıllarını anlatırken bizimle ilgisi olması açısından tedvin faaliyetine ilişkin bilgiler de verirler. Mesela Suyuti 143. hicri yılı hadiselerine değinirken Zehebi'den naklen şunları söyler:

"İslam alimleri bu devirde hadis, fıkıh ve tefsir alanında tedvine başladılar.

(15) Fuat Sezgin, GAS, l/399;Hayreddin Karaman, İslam Hukuk Tarihi,s. 167.

(16) İbnü'l-Kayyım, İ~lamu'l-Muvakkı'in, 1/22-24.

(17) İbnü '1-Imad el-Hanbeli, Şezeratü'z-Zeheb, l/163-164; İbn Hallikan, Vefeyatü'1-A 'yan. 4/177-178.

(18) İbnü'n-Nedlm, ei-Fihrist, s.227; F.Sezgin, GAS, 1/398; Y.Ziya Kavakçı. Karahahhlar Devri İslam Hukukç,ııları, s. 13.

110

AHMETYAMAN • iSLAM HUKUK LiTERATÜRÜ

Nitekim İbn Cüreyc Mekke'de yazarken, Malik Medine'de Muvvatta'ı Yazdı, Aynı

Şekilde Şam'da Evzii'i, Basra'da İbn Ebi Arilbe, Hammad b.Ebi Selerne ve diğerleri,

Yemen'de Ma'mer, Kufe'de Süfyan es-Sevr! teliflerde bulundular. İbn ishak el-Meğazi

isimli eserini, Ebu Hanife de fıkıh alanındaki eserlerini tasnif etti. Kısa bir süre sonra

Hüşeym, Leys, İbn Lehi'a, İbnü'l-Mübarek, Ebu Yusuf ve İbn Vehb de eserler mey

dana getirdiler. Böylece ilimierin yazılması ve sistematize edilmesi hızlandı, .. "09).

Bize ulaşmış tarih itibariyle en eski sistematik fıkıh eseri, Zeyd b. Ali'ye nisbet

edilmektedir(20). Ancak bu eserin Zeyd b. Ali'ye ait oluşu, Muhammed Yusuf

Musa'nın da dediği gibi, hem metin ve muhteva hem de rivayet açısından şüpheli görünmektedir(21).

Kitabın öncelikle, fıkıh tedvininin sistematize edilmediği bir devirde bu kadar

düzenli ve açık bir plana sahip bulunması dikkat çekicidir. Aynca, bize kesin olarak

ulaşan ilk fıkıh mecmuasının yazarı tİmarn Malik'in, kendisinden önce yazıldığı söylenen bu eserden hiç haberdar olmaması da düşündürücüdür. Diğer taraftan

sözkonusu eserin bir tek ravisinin olması ve üstelik onun da cerh ve ta' dil yönünden

çoğunlukla "metrükü'l-hadis=rivayetlerine güvenilmez" kabul edilmesi, eserin

Zeyd b. Ali 'ye nisbetinin kesin olmadiğını göstermektedir. Genel olarak şu eseriere

büyük önem veren edebiyat tarihçisi İbnü Nedim'in esere, el-Fihrist'te hiç yer ver

memesi de bunu teyid etmektediı·(22).

Ancak şu kadarı var ki, "el-Mecmu fl' l-Fıkh", Mecmu' u' l-Fıkhi' l-Kebir" ,"elMecmu' u' l-Kebir" veya "el-Müsned" isimleriyle tanınan eserin, tek ravisi olan ve

hicri ikinci asnn ikinci yansında vefat eden Ebu Halid Amr b.Halid el-Vasıti tarafın

dan Zeyd b. Ali'nin vefatından çok sonra derlenmesinin kuvvetle mühtemel

oluşu(23), yazıya geçiriliş tarihinin, Muvatta'ın telifine yakın, ya da daha sonraki ta

rihte olduğunu bize göstermektedir.

1919 yılında Dr. Eugenio Griffini tarafından Milana'da "Corpus Juris di Zaid b. · Ali" ismiyle neşredilen<24) eser bir yıl sonra 1340'da Kahire'de "Müsnedü' !-İmam

Zeyd"; 1966'da Beyrut'ta yine aynı isimle tekrar yayımlanmıştır-<25). Mezkur esere

Şerafüddin Hüseyn el-Haymi es-San'ani (1221/1806) tarafından "er-Ravdu'n-Nadir Şerh Mecmu'i'l- Fıkhi'l-Kebir" ismiyle yapılan şerh de 1348-1349'da Kahire'de

(19) Siiyutl, Tarihu'I-Hulefa, s.261. (20) J.Schacht, Fıkıh md, Ei 2/887; M.Yusuf Musa, el-Medhal li Diraseti'l· Fıkhi'I-İslami, s. 173

Ayrıca bkz. Ebu Zehra, el-İmam Zeyd, Kahire, ty; Şerif Salih Ahmed el-Hatib, el-İmam Zeyd b. Ali el-Müfteri! aleyh, Beyrut 1984.

(21) Bkz. M, Y. Musa, Tarihu'I-Fıkhi'I-İslami, s. 194 vd. (22) M. Y. Musa, age, s. 196-198, (23) Bu konuda bkz. Ebu Zehra, Tarihu'I-Mezahibi'I-Fıkhiyye, s. 510 vd.; M. Y. Musa age. prg. no: 284

vd; Ali Şafak, İslam Hukukunun Tedvini, s. 58; Abdulkadir Şener, İslam Hukuku Dersleri. 1/33-34; H. Karaman. İslam Hukuk Tarihi, s.24 1.

(24) C. Brockelmann, GAL Supplemant Band, 1/313-314. (25) Abdülvasi b. Yahya tarafından yapılan bu son yayıının tanıtımı için bkz. Abdulkadir Şener. A.Ü.i.F.

Dergisi c. XVII, s.339.

ı ı ı

DiYANET iLMi DERGi • TEMMUZ- AGUSTOS-: EYLÜL 1995 • CiLT:31 • SAYI: 3

basılmış tır.

Diğer taraftan, dört mezhep imamının vefat tarihleri itibariyle en erkeni olan Ebu

Hanife'nin, KUfe'de kurduğu fıkıh medresesinde derslerini ve görüşlerini ashabı yoluyla yazıya geçirdiği bilinmektedir. Zira O, ders gündemini oluşturan hukuki mesele tartışılıp bir neticeye vanldığında öncelikle Ebu Yusuf'a döner ve ondan bu neticenin falanca kısma yazılmasım isterdi(26). Üstelik tek yazıcı, Ebu Yusuf da

değildi; rivayete göre Ebu Hanife'den istifade edenlerin sayısı 730 civanndaydı ve bunlardan lO'nu tedvin işiyle görevliydi(27).

Hatta ilk dönem hanefi fıkıh edebiyatının neşredilmesinde büyük emeği olan Ebul Vefa Efgani'nin söylediklerine göre bizzat Ebu Hanife ilk olarak namaz ile

ilgili "Kitabu' l-Arus" ismini verdiği bir eser yazmıştır. Sonra peşisıra başka kitaplar yazmış, arkadaşlan da onlan, ilaveler ya da çıkarmalar yaparak sistematize edip

çoğaltmışlardır. Öyle ki, aslı Ebu Hanife'ye ait olan bu kitaplar, daha sonralan yakın öğrencilerinin telifi gibi görülmüştür(28).

Ebu Hanife'nin hayatı ve menkıbeleriyle ilgili ana kaynaklarda da benzer bilgiler yer almaktadır. İmam Muvaffak b. Ahmed el-Mekki'nin (568/1 1 72) tesbitlerine göre Ebu Hanife, şeriat ilmini tedvin eden ilk kimsedir ve ondan önce hiç kimse böyle bir

faaliyette bulunmamıştır. O, düzenli baplar ve sistematik kitaplar halinde bu işi yapmıştır. Nitekim önce taharet konusuyla başlamış, ardından namaz ve düzenli olarak diğer ibadetleri incelemiş, mu'amelatla devam edip miras hukukuyla (feraiz) bitirmiştir. İbn Süreye'in bildirdiğine göre de Ebu Hanife, miras hukuku konusunda kitap

yazan ilk kişidir; ayrıca şurüt (noterlik) ile ilgili ilk kitabı yazan da yine Ebu Hanife' dir(29).

İslam hukuk tarihçisi el-Hacvi de Ebu Hanife ile ilgili olarak şunları söyler:

"İmam Ebu Hanife en-Nu'man el-Fıkhu'l-Ekber'i yazmıştır. Kuşkusuz böylece O, telif işinde Maliki'ten önce gelmektedir. Ne var ki, onun bu kitabının ona mı ait olduğu yoksa arkadaşlarının mı telifi olduğu konusunda bazı görüş ayrılıkları mevcuttur"(30).

Bu kitapların bugün elimizde bulunmadığını ve Hanefi doktrininin temelini oluş

turan zahiru'r-rivaye kitaplannın 189/805 tarihinde vefat eden İmam Muhammed b. Hasen eş-Şeybani tarafından yazıldığını dikkate alırsak, en eski İslam hukuk mecmuasının (corpus juris) İmam Malik'e ait el-Muvatta oluduğunu söyleyebiliriz(3l).e[ (26) Şa'rani, ei-Mizanu'I-Kübra, 1/58; M. Hamidullah, Ebu Hanife'nin İslam Hukukunu Tedvin İçin

Kurduğu Akademi, s.l90. (27) Taşköprüzade, Miftahu's-Se'ade, 2/257; Muhammed İbrahim Ahmed, el-Mezheb inde'I

Hanefiyye, s.lO.

(28) Ebu! Vefa Efgani, Şeyhani'nin Kitabu'I-Asl'ına yazdığı Mukaddime (l/6)'den naklen M. İbrahim Ahmed, age, s. 60.

(29) Muvakkak el-Mekki, Menakıbu Ebi Hanife, s.393-394. (30) Hacvi, ei-Fikru's-Sami. 1/338. (31) Katip Çelebi, Keşfu'z-Zunun, 2/1907; Hacvi, age. 1/335; Ebu Zehra, Malik, s. 1 75; M.Y. Musa, ei

Medhal, prg no: 276; Goldziher, Klasik Arap Literatürü, s. 59, A. Şafak, age. s.77.

112


Muvatta; içinde 100 müsned, 222 mürsel, 613 mevkuf hadis ve 285 de tabiin görüşü(32) olmak üzere toplam bin kadar rivayet ile aynı zamanda İmam Malik'in ·

ictihatlannı ihtiva eden sistematik bir fıkıh-hadis mecmuasıdır.

O, bu mecmuayı, Abdullah b. el-Mukaffa'nın (145/732), bütün İslam ülkelerinde yargı birliğini sağlamaya . yarayacak bir hukuk kitabı yazılması teklifi üzerine harekete geçen Abbasi halifesi Ebu Cafer el-Mansur'un (158/774) isteği üzerine yazmaya başlamıştırC33).

İslam hukuk edebiyatının hicri ikinci asırdaki gelişimi konusunda son olarak devrin üç büyük hukukçusuna değinmek istiyoruz. Bunlardan ikisi, Ebu Hanife'nin

fıkıh medresesinde yetişmiş ve onun çizgisinde Hanefi mezhebini kurmuş olan büyük müctehitler Ebu Yusuf Y akub b. İbrahimel-Ensari (182/798) ve Ebu Abdiilah Muhammed b. Hasen eş-Şeybani; üçüncüsü de kendi adıyla anılan mezhebin kuru

cusu olan büyük imam Ebu Abdiilah Muhammed b. İdris eş-Şafii (204/820)' dir.

Kaynaklarda Ebu Yusuf'un birçok eserinin bulunduğu söylense ve bunların isim-leri sayılsa da(34) bugün biz onlardan dört tanesine sahibiz:

a) Maliye ve kısmen idare hukuku sahasındaki Kitabu' l-Harlic (Bulak 1302)

b) Fetvalannın toplandığı Kitabu' !-Asar (Kahire 1355)

c) İki hocası arasındaki görüş ayrılıklarını ele alan İhtilafu Ebi Hanife ve İbn Ebi

Leyla (Kahire 1357, ayrıca Şafii'nin el-Ümm'ü içinde 7/87-150)

d) Şam fakihi el-Evza'l'nin devletler hukuku ile ilgili görüşlerine cevap teşkil eden er-Red ala Siyeri' l-Evzfi'f (Kahire ty, ayrıca el-Ümm içinde 7/303-336)

Hanefi mezhebiin tedvininde en büyük rolü oynayan ve bu sebeple Hanefi mezhebinin nilili olarak da anılan İmam Muhammed' e gelince, onun telif ettiği fıkıh

edebiyatı ürünlerinden bilinenler şunlardır:

a) el-Asi (el-Mebsut olarak da bilinmektedir; Kahire, 1954).

b) el-Cami' u' s-Sağir (Leknev 1292,1294).

c) el-Cami' u' l-Kebir (Haydarabad 1356; Kahire 1356).

d) es-Siyeru' s-Sağir.

e) es-Siyeru' l-Kebir (Haydarabad 1335-1336).

f) ez-Ziyfidfit (Ayasofya, 1385; Fatih 1555; Laleli 946).

Naklinde şüphe olmaması açısından "zahiru'r-rivaye" veya "mesailü'l-usôl"

diye bilinen bu altı eserden başka İmam Muhammed'den ahad yolla nakledilen başka bazı eserler de vardır ki, bunlar da "nevadiru'r-rivaye" veya "mesailü'n-nevadir" diye bilinirler(35). Yine .ona ait olmak üzere şu eserler de bugün basılmış olarak eli

(32) F. Sezgin, GAS, 1!458; A. Şafak age. s. 80; Ahmet Özel, Hanefi Fıkıh Alimleri, s. 153. (33) Hacvi, age. 1/336. (34) Mesela bk. İbnü'n-Nedim, el-Fihrist, s. 203; İbn Kutluboğa, Tacü't-Teracim, s.81; el-Leknevi, el

Fevaidü'l-Behiyye, s. 225; ez-Zirikli, el-A'lam, 9/252; Brockelmann, GAL Supp, 1/288; A. Özel, age. s. 20-21; A. Şafak, age. s. 82.

(35) bkz. İbn. Abidin, Resmü'l-Müfti, s. 16; Muhammed. İ. Ahmed, El-Mezheb inde'l-Hanefiyye, s. 14 vd.

113

DiYANET iLMi DERGi • TEMMUZ- AGUSTOS- EYLÜL 1995 • CiLT:31 • SAYI: 3

mizde mevcuttur:

a) Kitabu' !-Asar (Leknev 1883).

b) el-Hucce ala Ehli' l-Medine (Haydarabad 1385, Leknev 1888, ayrıca el-Ümm

içinde 7/277-303).

c) Ziyfidatü' z-Ziylidat (Haydarabad 1387, şerhiyle beraber).

d) Kaynaklann ona atfettiği ve J. Schacht tarafından neşredilen (Leipzig 1930) elMeharic fi' l-Hiyel isimli eserin gerçekten ona aidiyeti konusu tartışmalıdır. Aynı

zamanda Ebu Hanife ve ebu Yusuf'a da nisbet edilen(36) eser, yapılan araştırmalara

göre her üç imamada ait değildir, daha sonralan derlenmiştir(37).

Devrin ele alacağımız son fıkıh müellifi, İmam Şafıi'dir. O, biri İslam hukuku

nun nazariyesi (usulü'l-fıkh), diğeri uygulamasıyla (furu'u'l-fıkh) ilgili iki ölmez

eseriyle İslam hukuk tarihinde meşhur olmuştur. Fıkıh usulü alanında, yakın öğrencisi er-Rabi b. Süleyman'a (270/883) imla ettirmek yoluyla telif eltiği(38) ve ken

disinin "el-Kitab" dediği(39) fakat daha sonraları er-Risale ismiyle anılan eseri, aynı

zamanda bu sahada bize ulaşmış ilk kitap olması yönüyle ayrı bir önem taşımaktadır.

(Kahire 1312).

İslam hukukunun tatbikatıyla ilgili olan eseri ise el-Ümm adını taşımaktadır (Bulak 1321). Her ne kadar bazıları bu eserin, Şafii'nin Mısır'daki talebesinden el

Büveyti (231/845) tarafından yazıldığını iddia etse de(40) çoğunluğun kanaati, Şafi

i'nin bizzat kendisinin imla yoluyla tesbit ettiği yönündedir<41).

Buraya kadar, doğuşuna ve ilk iki asırdaki gelişmesine kısaca işaret ettiğimiz

İslam hukuk edebiyatı, bundan sonramezheplerinde kurulup yaygınlaşması ile hızla ilerlemiştir. Bu ilerleme, bir mezhepteki muteber görüşü seçen ve kısaca meseleleri

ortaya koyan "muhtasarlar" ya da "metinler"; bu muhtasarları açıklayan, delilleri

zikredip diğer mezhep ve görüşlere de atıflar yapan "şerhler" ile yeni yeni ortaya .

çıkan meseleleri ele alan fetva ve vak:ıat ya da nevazil türü eserlerle(42) devam

etmiştir. Kısa bir süre sonra da hukukun tek bir konusuyla ilgili özel

(35) bkz. İbn Abidin, Resmü'l-Müfti, s. 16; Muhammed, İ. Ahmed, ei-Mezheb inde'l-Hanefiyye, s. 14 vd.

(36) Brockelmann, GASL Suppl., 1/288, 291; F. Sezgin, GAS, l/421, 431; A. Şafak, age. s. 67-68, 89. (37) Hamevi, Gamzu Uyuni'I-Basair, 4/219; Saffet Köse, İslam Hukukunda Kanuna Karşı Hile, s.16. (38) Ahmed Muhammed Şakir, er-Risale'ye yazdığı takdim s. 12. (39) bkz. Şafii, er-Risale prg. no: 92,418,420,573; ei-Ümm (Kitabu Cima'i'1-İllm) 7/253; Ahmed

Muhammed Şakir, agm. s.12. (40) Bu konuda bkz. Zeki Mübarek, İslahu Eşnei Hata fi Tarihi't-Teşri'i'I-İslami: Kitabu'l-Ümm !em

Yüellifhü eş-Şafii ve innema Ellefehü el-Büveyti, Kahire 1943; A. Özel, age. s. 155. (41) Ebu Zehra, eş-Safii, s. 163; Ahmed M. Şakir, agm s.9- 10; H. Karaman, age. s. 221; A. Özel, age.

s.100. (42) bkz. İbn Abidin, agm. s. 36; Muhammed İ. Ahmed, age. s. 18vd; Ahmet Yaman, Ebu'l-Berakat en

Nesefi ve Kenzü'd-Dekaik, s. 89.

114


çalışmalar günyüzüne çıkmıştır(43).

Aşağıda vereceğimiz bibliyografya, İslam kamu hukuku edebiyatının 1980 son

rası döneminde yazılmış, emek ve araştırma mahsulü olarak görülen ve el kitabı ya

da ders kitabı özelliği taşımayan çağdaş arapça eserlerden oluşacaktır. Bu listenin,

andığımız tarihten sonra dünyanın her tarafında arap dilinde yayımıanmış fıkıh ede

biyatının bütününü kuşatamayacağı tabiidir. Ancak öyle inanıyoruz ki, büyük bir kıs

mını gösterecektir. Y ayımlayan kurumun/yayın evinin ismi verilmiş olanlar genel

likle tarafımızdan bizzat görülmüş olan eserler, diğerleri ise dalaylı olarak ulaşa

bildiğimiz eserlerdir.

(43) Bu konuda, dipnotlarda daha önce geçen kaynaklarla beraber şu çalışmalara da bakınız:

a) H. Lammens, el-Fıkhu'l-İslami tarihuh ve Tatavvuruh 2: Taraiku'l-Mezahibi's-Sünniyyc (elMeşnk XXXI, Beyrut 1933 s. 116-125. b) J. Schacht, Fi Tarihi'l-Fıkhi'l-İslami 2-3 (el-Meşnk XXXIII/3-4, Beyrut 1935 s. 361-367, 547-556).

c) Humeydan Abdullah el-Humeydan, Neş'etü'I-Hareketi'l-Fıkhiyye fi'ş,Şam ve Tatavvuruha Hılale Asri't-Tabiin (Mecelletü Külliyyeti'l-Adab-Cami'atü'l-Melik Suud, Riyat 1407, c. 14/2 s. 623-660). d) el-Bağdadi, Takyidü'l-İlm, 1974 Daru İhyai's-Sünneti'n-Nebeviyye

e) Ahmed Teymur, Nazra Tarihiyye fı Hudusi'l-Mezahibi'l-Erba'a, Kahire 1344

f) R. Mackenson, Arabic Books and Libraries in the Omayad Period (AJSL vol LII-LIV). g) Edvard Sachau, Zur Altesten Geschichle des Muhammed Recht, Wieu 1870 h) Mahmud Muhammed et-Tanahi, Medhal ila Tarihi Neşri't-Türasi'l-Arabi ma'a Muhadara ani'tTashif ve't-Tahrif, Kahire 1984.

1) Ahmat Hasan, EarlyDevelopment of İslam Jurisprudence, Islamabad 1979.

i) Humeydan Abdullah el-Humeydan, el-Merakizü'l-İlmiyye ve Meşahiru'l-Fukaha Hılale Asri'tTabiin (Mecelletü Külliyyeti'l-Adab ve'l-Ulumi'1-İnsaniyye Cidde 1405, c. 5, s. 25-74) j) Ayide İbrahim Nasır, el-Kütübü'l-Arabiyye elieti Nüşirat fı Mısr beyne Arney 1926-1940, Kahire 1980. k) M. Cemaleddin eş-Şurbaci, Kaime bi Evaili'l-Matbbu'ati'l-Arabiyyeti'l-Mahfuza bi Dari'lKütüb, Kahire 1963. , l) A.G. Ellis, Catalogue of Arabic Books in the British Museum, Londa,n ı 967.

m) H.A.R. Gibb, Arabic Literatüre: an Introduction (London 1926).

n) Clement Huart, A History of Arabic Literature, (London ı 903).

115

DiYANET iLMi DERGi • TEMMUZ- AGUSTOS-EYLÜL 1995 • CiLT:31 • SAYI: 3

1980 SONRASI İSLAM KAMU HUKUKU EDEBİYA Tl BİBLİYOGRAFYASI

Müellif Dr. Şehhate es-Seyyid Zağlul

Dr. Munir el-Aclani

es-Seyyid Ab<lulaziz Hindi

Dr. Su' ad İbrahim Salih

Dr. Halid Raşid el-Ctimeyli

Dr. Ebu Seri'Muharnmed Alıdulhad

Müsa'id b.Kasım el-Falih

Dr.Abdullahmid İsmail el-Ensari

Abdullatif Amir

Dr. Kamil Musa

Dr. Cebr Mahmud Fudaylat

Dr. Haseni el-Cündi

Adulmecid Mahmud Salahayn

Cebr Mahmud Fudaylat

Dr. Ahmed el-Vaili

Dr. Su 'ud İbrahim Salih

Ali Muhammed Haseneyn

Eser Abdullah b. Mes'ud: eş-Şahsiyye ve's-Sira

Abkariyyetü'l-İslam fi Usuli'l-Hukm

Adva ala Taknini'ş-Şeri'ati'l-İslan_ıiyye, el-Kitabu'l.Evvel: el-Cerime ve'l-lkab

Bs. Kurum ve Yer Bs. Trh. Dar'ul-Ma'arif, Kahire 1986

Dar'un-Nefais, Beyrut I 985

Daru '1-Hidaye-Daru 'd 1987 Da've, Kahire

Ahkamu İbadati '1-M er' e fı 'ş-Şeri' at i '1-İslamiye Dam' d-Dıya, Kah i re 1986

i\hkamu'l-Ahlaf ve'l-Mu'ahedat fi'ş-Şeri'ati'l Bağdat ı987 Islamiyye ve'l-Kanun

Ahkamu'l-At'ime ve'z-Zebaih fi'l- Kahire ı985 Fıkhi 'l İslami

Ahkilmu'l-Avrat ve'n-Nazar bi Delili'n- Riyat ı993 Nass ve'n-Nazar

Ahkamu '1-Cenaiz fi'l-Fıkhi'l-İslami Mektebetü'l-Mütenebbi 1993 Kah i re

{\hkamu'l-Esril ve's-Sebaya fi'l,Hurubi'l- Darul-Kitabi'l-mısri, 1986 lslamiyye Kahire

Ahkilmu'l-İbadat Müessesetü'r-Risale, ı991 Beyrut

Ahkilmu '1-Kafir fi 'ş-Şeri'ati'l-İslamiyye Daru Arnmar, Arnman ı 992

Ahkilmu.'l-Mer'e fi't-Teşri'i'l-Cinaiyyi'l-İslami Daru'n-Nehdati'l- ı993

Ahkamu'n-Necesat fi'l-Fıkhi'l-İslami c.!-II

Ahkilmu'r-Ridde ve'l-Murteddin

Ahkamu's-Sücun beyne'ş-Şeri'a ve'l-Kanun

Arabiyye, Kahire (2.bsk)

Daru 'H1üctema, Cidde ı 991

Daru'\-Arab, Arnman ı987

Darull-Kütübi li'!- ı987 Matl:ıU'at, Beyrut (3.bsk)

Ahkamü İbadati'l-Mer'e fi'ş-Şeri'ati'l-İslamiyye Daru:d-Dıya, Kahire ı986

ı983 Akdü'l-Bey'a beyne'l-Fıkh ve't-Tarih Dam' s-Sekafe, Kah i re

Muhammed b.Abdillah ez-Zahim Asaru Tatbiki'ş-Şeri'ati'l-İslamiyye fi Men'i'l- Daru'l-Menar, Kahire 199ı

Muhammed Abdulcevad Muhammed

Ce rime

Buhı1s fi 'ş-Şeri 'atİ ·ı-İslamiyye ve'l-Kanun

Dr.Abdulvehhab ömer el-Bıtravi Cerimetü'z-Zina beyne'ş-Şera'i's-Semaviyye ve '1-Kavanini '1-Vad'iyye

Dr. Vehbe Zühayli

Dr. Muhammed Rakan ed-Duğmi


Dr. İsmail Bedevi

Dr. İsmail el-Bedevi

Adnan Nimet

Dr.Muhammed Memduh el-Arabi

Miklos Muranyi

116

Cühı1d Taknini'l-Fıkhi'l-İslami

Da'va't-Tenakuz ve'd-Def' fi'ş-Şeriati'lİslamiyye

Damanatü Hıirmeti'l-Hayati'l-Hassa fi'l-İslam

De'aimu'l-Hukm fi'ş-Seri'ati'l-İslamiyye ve'nNuzumi'd-Düsturiyyi'l-Mu'asıra:el-Hukuk ve'l-Hurriyatü'l-Arnme . De' ai mu '1-Hukm fi 'ş-Şeriatİ' I-Islamiyye ve 'nNuzumi'd-Düsturiyyi'l-Muasıra (el-Hurriyyatü'l-Arnme) . Devletil'l-Kanun fi Itari'ş-Şer'iyyeti'l-Islami

Devletü'r-Rasul fi'I-Medine

Dirasat fi Masadıri'I-Fıkhi'I-Maliki

Münşeetü 'l·Maarif, Iskenderiy_ye

Kah i re

Müessesetü 'r-Risale, Beyrut

Daru Arnmar (Amman)Daru'I-Cil (Beyrut)

Daru'n-Nehdati'lArabiyye, Kahire


Darui-Fikri'I.Arabi, Kahire

ei-Müessesetü '1-Cami'iyye, Beyrut

1991

ı991

ı987

1991

ı993

1994

1981

1987

ei-Heye'etü'I-Mısrıyyetü'l 1988 Amme li'I-Kitab, Kahire

Daru '1-Garbi '1-İslami, Beyrut

1988

Müellif

Dr. Harndi Abdülmun'im

Dr. Ahmed el-Husari

Dr. Muhammed Imara

Dr. Hasen Subd hi Ahmed Abdüllatif

Dr. Macid Rağıb el-Hulv

Dr. Cemaleddin Muhammed M abm u d

Dr. İbrahim Bedun

Dr. İvad Ahmed İdris

Abdurrahman eş-Şerkavi


Eser

Divanü'l-Mezalim Neş'etüh ve tatavvuuruh ve ihtisasaruh mukaranan bi'n-Nuzumi'l-Kada-iyyi'l-Hadise . ed-Devle ve Siyasetü'l-Hukm fi'l-Fıkhi'l-lslfuni

Bs. Kurum ve Yer Bs. Trb.

Daru 'ş-Şuruk, Beyrut· I 983 Kahire

Mektebatü'l-Külliyyati'l- 1987 Ezheriyye, Kabire

ed-Devletü'l-İslamiyye beyne'l-Almaniyye ve's- Daru'ş-Şuruk, Kahire Sultatü'd-Diniyye

1988

ed-Devletü '1-İslamiyye ve's-Sultatü 't-Teşriiyye Müesseşetü Şebabi'lCamia, ıskenderiye

ı 982(?)

ed-Devle fi Mizani'ş-Şeri'a

ed-Devletü '1-İslamiyyetü '1-Mu'asıra, el-Fikra ve't-Tatbik

ed-Devletü'l-Ümeviyye ve'l-Mu'arada

ed-Diye Beyne'l-Ukube ve't-Tavid

Eimmetü '1-Fıkhi 't-Tis 'a

Daru'l-Matbu'ati'l- 1994 Cami'iyye, İsk:enderiyye

Daru'l-Kütübi'l-Mısri- 1992 Daru '1-Kütübi '1-Lübnani, Kabire el-Müessesetü 'I-Cami 'iyye 1985 li'd-Dirasat Beyrut (2.bsk)

Daru '1-Hilal-Beyrut

Daru 'ş-Ş uru k, Kahire

1986

1991

Dr. Mesud Ahmed Mustafa Ekalimü'd-Devleti'l-İslamiyye beyne elLamerkeziyyeti's-,Siyasiyye ve el-

el-Hey'etü'l-Mısriyyetü'l- 1990 Amme li'l-Kitab, Kahire

Lamerkeziyyeti'l-Idariyye , Dr.Muhammed Seyyid Tantavi- ei-Ahkamu'ş-Şer'iyye li'l-A'mali't-Tıbbiyye Dr. Hassan Hathut

Kabire (2.bsk) 1987

Dr. Muhammed Memduh Ali el- el-Ahlak ve's-Siyase fi'l-Fikri'l-İslami ve'l Arabi Liberali ve'!-Markisi

el-Heyetü'l-Mısrıyetü'l- 1992 Amme li'l-Kitab, Kahire

Dr.Hatice Ahmed Ebu Ü tl e el-İslam ve'l-Alakatü'd-Devliyye fi's-Silm ve'l- Daru'l-Ma'arif, Kabire Harb

1983

Dr. Mahmud Muhammed Haşim el-Kada ve Nizamu'l-İsbat fi'l-Fıkhi'l-İslami Imadetü şuuni'I-Mektebat, 1988 ve'J-Enzımeti'l-Vadiyye Riyat

Abdurrahman İbrahim Humeydi el-Kada ve Nizamuh fi'l-Kitab ve's-Sünne Cami'atü Ümmi'l-Kura, 1989 Mekke

Muhammed Abdurrahim el-Medbal ila Fıkhi'l-İmam Ali Daru 'I-Hadis, Kahire 1989 Muhammed

Dr. Hüseyin Atvan el-Ümeviyyun ve'l-Hılafe Daru '!-Cil, Beyrut 1986

Dr. Zeyd b.Abdilkerim b. Ali el-Afv ani'l-Ukube fi'l-Fıkhi'l-İslami Riyat 1410

Muhammed Memduh Ali M. el- el-Ahlak ve's-Siyase fi'l-Fikri'l-İslami ve'!- el-Hey' e tü' 1-Mısriyyetü 'l 1991 Arabi Liberali ve'l-Markisi Amme li'l-Kitab, Kahire

Safiyyürrabman el-Mubarekfuri ey-Ahzabu 's-Siyasiyye fi 'I-İslam Rabıtatü'I-Cami'ati'l- 1987 İslamiyye,yy

Dr. Meryem Muhammed Züheyri el-Aliika beyne-Cemaleddin Efğan! ve Daru'l-Fikri'l-Arabi, 1993 Nasıruddin Şahfidavit-Tevcihati 'l-Islamiyye Kab i re

Dr. Vehbe ez-Zühayli el-Aliikatüd-Devliyye fil-İslam Beyrut 1987

Dr. Muhammed Ali Hasen el-Alakatü'd-Devliyye fı'l-Kur'ani'l-Kerim ve's Sünne

Arnman 1980

Dr. Arif Halil Ebu lyd el-Alakatül-Hariciyye fi Devleti'l-Hılafe Kuveyt 1983

Dr. Ahmad Muhammed el-Husari el-Alakatij'I-Maliyye ve'l-İctima'iyye fi'ş-Şeri 'ali' 1-Islamiyye

Daru'l-Evza'i, Beyrut 1984

Dr. Salih b.Fevzan b. Abdiilah el-At'ime ve Ahkamu's-Sayd ve'z-Zebaih Riyat 1988

Dr. Ahmed Hamed el-Canibü 's-Siyasi fi Hayati'r-Rasul (sav) Daru'I-Kalem, Kuveyt 1982

Mahmud Ahmed M. Süleyman Avrad

ei-Ceyş ve'l-Kıtal fi Sadri'l-İslam Mektel:ıÇ.tü'l-Menar, ez- 1987 Zerka (Urdün)

117


Müellif

Dr. Muhammed Hayr Heykel

Muhammed Kamil Hasen elMuhamt

V efi k ed-D akdiiki

Dr. Mustafa eş-Şek'a

Dr.es-Seyyid Halil Heyket

Dr. Yusuf Ali Mahmud Hasen

Dr. Mahmud Mursi Laşin

Bs. Kurum ve Yer Bs. Trh.

el-Cihad ve'l-Kital fi-Siyaseti'ş-Şer'iyye c.I-ID Daru'l-Beyan, Beyrut 1993

el-Cizye fil-İslam Daribetü'r-Ruus ve Daribetü'l- Daru'l-Mektebeti'l-Hayat ıy Ard Beyrut

el-Cündiyye fi Ahdi'd-Devleti'l-Ümeviyye

el-Eimmetü'l-Erba'a

el-Enzımetü's-Siyasiyye et-Taklidiyye ve'nNizamu'l-Isıfint

el-Erkanu '1-Maddiyye ve'ş-Ser'iyye li Cerimeti'l-Katli'l-Amq ve ECziyetüha'lMukarrara fı'l-Fıkhi 'I-Islami c.I-II el-Faruk Ömer ve'l-Harac:limaza Hallet elEmvalü' 1-Emiriyye mahalle '1-H ara c

Beyrut 1985

Daru'l-Kütübi'l-Mısri- 1992 Daru '1-Kütübi '1-Lübnani, Kahire (3.bsk) Mektebetü'l-Alati'l- 1983 Hadise, Asyut

Daru'l-Fikr, Arnman 1982

Daru Sabık, Kahire 1990

Muhammed Mütevelli eş-Şa'ravi el-Fetava c.I-II Daml-Kalem, Beyrut ty

1991 Dr. Muhammed Ahmed Sirac el-Fıkhu'l-İslami beyne'n-Nazariyye ve't-Tatbik Sa'd Sak lit-Tıba'a, Kah i re

Dr. Vehbe Zühayli

Gade Dahir

Dr. Harndi Emin Abdullahdi

Dr. Muhammed AzizNazmi Salim

Dr. Ebu'!-Yezid Ebu Zeyd elAcemi

el-Fıkhu'l-İslami ve Edilletüh c.I-VID

el-Fıkhu'ş-Şe~yık ala mezhebi'I-imam eş-Şafii ve'l-Eimmeti s-Selas c.!-IV

el-Fikru '1-İdari yyü' I-İslami ve' 1-Mukarana:elUsulü'l-Amme

ei-Fikru's-Siyasi ve'l-Hukm fı'l-İslam

el-Fukaha ve Buhusü'l-Akideti'l-İslamiyye

el-Fukaha ve'l-Hılafe fı'l-Asri'l-Ümevi

Dımeşk 1985

Daru'l-Mehabbe, Dımeşk ty

Dam 'I-Fikri '1-Arabi, 1984 Kah i re

Müesses~tü Şebabi'l- ty Cami'a, ıskenderiye

Daru'l-Hidaye, Kahire 1985 (?)

· Daru'l-Cil, Beyrut 1991 Dr. Hüseyin Atvan

Dr. Subhi Abduh Said el-Hakim ve Usulü'l-Hukm fi'n-Nizami'l-İslami Daru'l-Fikri'l-Arabi, yyi's-Siyasi ve' I-İktisadi ve'l-İctimai ve'l-Fikri Kahire

1985

Dr. Hasen Şeyh Fatin Garibullah el-Harbu'l-Ehliyye fi Sadri'l-İslam

Dr. Muhammed Mustafa İmbabi el-Hareketli '1-Fıkhiyyetü '1-İslamiyye (Dirase Tahliliyye Tarihiyye) c.I

Dr. Muhanımed Cemaleddin Siirur

Dr. Ömer Süleymanel-Aşkar

Dr. Cemal Ahmed Cade'lMerakibi

el-Hayatü 's-~iyasiyye fı 'd-Devleti '1-Arabiyyeti' 1-Islamiyye hılale' 1-kameyni '1-Evvel ve's-Sani ba'de'I-Hicra el-Hayd ve'n-Nifas ve'l-Hamil beyne'l-Fıkh ve't-Tıb

el-Hılafetü'l-İslamiyye beyne Nuzumi'lHukmi'l-Mu'asıra

Dam 'I-Cil, Beyrut

Matba 'atü 's-S iba' i, Kahire

1991

1984

Darul-Fikri'l-Arabi, Kahire ty

Ürdün 1993

Matba'at İbn Teymiyye, 1994 Kah i re

Dr. Şahade en-Na'tur-Dr. Ahmed ei-Hılafetü'l-İslamiyye Hatta Kami'r-Rabi'i'l- Ürdün Avedat-Dr. Cemi! Beydun Hicri

1990

Siham Mustafa Ebu Zeyd

Dr. Haydar b. Ahmed es-Safih

Dr. Subhi Abdülmü'im Muhammed

Dr. Fadl İlahi

Cemal ei-Benna

Dr. Abdülhamid eş-Şevaribi

118

el-Hisbe fi Mısr el-İslamiyye mine'l-Fethi'IArabi ila Nihayeti'l-Asri'l-Memluki

el-Hisbe fi'l-Asri'I-Memluki ve Vaki'ina'lMu'asır

el-Hisbe fi'l-İslam Beyne'n-Nazariyye ve'tTatbik

ei-Hisbe Ta'rifuha ve Meşru'iyyetüha ve Hukmüha

el-Hukmü bi'l-Kur'an ve Kadıyyetü Tatbiki'şŞeri 'a

el-Hukuku's-Siyasiyye li'l-Mer'e fi'l-İslam ma'a'l-Mukarane bi'I-Enzımeti'd-Düsturiyye'lHadise

el-Hey'etü '1-Mısriyyetü '1- l 986 Amme li'l-Kitab, Kahire

Daru'l-İ'lami'D-Devli, Kahire

Daru Riyadı's-Salihin, Feyyum

Riyat

Daru'l-Fikri'l-İslami, Kah i re ~ünşeetü'l-Maarif, ıskenderiye

1993

1994

1990

1986

1986


Müellif

Dr. Abdulhakim.Hasen el-'Ayli

Dr. Abdulhakim Hasenel-Ayli

Cami'atü'l-İmam Muhammed b. Suud el-İslamiyye

Dr. Muhammed Hasen Heytu

Necde Hammaş

Dr. Mustafa eş-Şek'a

Dr. Mustafa eş- Şek' a

Abdulhalim el-Cündi

Muhammed Desuki

Eser

el-Hurriyat_ü 'I-Amme fi' l-Fikr ve 'n-Nizamu' sSiyasi fi'l-Islam

el-Hurriyat,ü'l-Amme fi'l-Fikr ve'n-Nizamu'sSiyasi fi'l-Islam

el-ictihad fi 'ş-Şeri 'ati-İslamiyye

el-ictihad ve Tabakatu Müctehidi 'ş-Şafiliyye

el-idara fi'l-Asri'l-Ümevi

el-İmam Ahmed b. Hanbel

el-imam Malik b. Enes

el-imam Muhammed Abduh

el-imam Muhammed b.Hasen eş-Şeybani

Dr. Mustaafa eş-Şek'a el-imam Muhammed b.İdris eş-Şafi'i

Abdullah İbrahim Salalı el-İmam_ Şihabuddin el-Karafi ve Eseruh fı'-Fakhi'l-Islami ·

Şerif Salih Ahmed el-Hatib el-imam Zeyd b. Ali el-müftera Aleyh

Dr. Ebu'l-Yakzan Atıyye el-imam Züfer ve Ara uhu'l-Fıkhiyye el-Cebburi

Dr. mustafa eş-Şek'a el-imamul-A'zam Ebu Hanife en-Nu'man

Dr. Hüseyni Abdulmecid Haşim el-imamu' 1-Buhari Muhaddisen ve Fakihen

Bs. Kurum ve Yer

Darul-Fikri'l-Arabi, Kah i re

Darul-Fikri'l-Arabi, Kahire

Riyad

Müessesetü 'r-Risale, Beyrut

Dımeşk

Bs. Trh.

1983

1983

1984

1988

1980

Daru'l-Kütübi'l-İslamiyye 1984 Beyrut


Daru'l-Ma'arif, Kahire

Devlıa

1987

1987


Merkezü Dirasati'l- 1991 Alemi'l-İslami, Valletta (Malta)

Dam 'n-Nedveti'l-Cedide, 1984 Beyrut

Daru 'n-Nedveti' 1-Cedide, 1986 Beyrut (2.bsk)

Daru'l-Kütübi'l-İslamiyye, 1983 Beyrut Mısru '1-Arabiyye, Kah i re 1982

Yusuf Kardavi el-imamu'l-Gazzali Bey'ne Madihih ve Nakıdih Daru'l-Vefa, Mansura 1988

İbrahim b. Aliel-Vezir ~1-iman,ıu'ş-Şafı'i:Da'iyetü Sevra ve Müessisü Ilm ve Imamu Mezheb

Dr. Hüseyin b. Abdilialı el-Ömeri el-imamu'ş-Şevkani Raidu Asrilı:Dirase fi Fıkhih ve Fikrih

Dr. Adil Mahmud Ali el-imamu'ş-Şevkani Siratüh ve Fikruh c.l-Il

Merkezü't-Türas ve'l- 1993 Buhnsi '1-Yemeni (Londra), Kahire Daru '1-Fikr, Beyrut 1990

Daru Riyadı's-Salihin, Feyyum

1994

Dr. Muhammed Hasen Heytu

Dr. el-Kutb Muhammed el-Kutb Tabliye

el-imamu'ş-Şirazi Hayatuh ve Arauhu '1-Usuliyye Darul-Fikr-Dımeşk 1980

1987

Dr. Muhammed Sadık Afifi

Dr.Abdulmü'im Alımed Berake

Dr. Abdurrahman Abdullah el-I vadi (derleyen)

el-islam ve Hııkuki'l-insan:Gayri'l-Müslimin fi 'd-Devleti '1-Islamiyye

el-İslam ve'l-Mu'ahedatü'd-Devliyye

«.i-islam ve'l-Musavat beyne'I-Müsljmin ve Gayri'I-Müslimin fi Usurit-Tarihi'l-Islami vefi'l Asri'l-Hadis el-islam ve '1-Müşkilatü 'ı-Tı):ıbiyye '1-Mu' asıraEvvelen el-incab fı Dav'i'l-Islam

Dr. Abdullah b.İbrahim b. Ali et- ~1-isti'ane bi Gayri'l-Müslimin fi'l-Fıkhi'I-Tariki Islami

Dr. Macid Rağıb el-Hulv el-istiftau' ş-Şabi fi 'ş-Şeriatİ '1-İslamiyyc

Dr. Abdulfettah Mahmud İdris el-Kada bi'l-Eyman ve'n-Nükul

Dr. Muhammed Abdulkadir Ebu el-Kada fi'I-İslam Faris

Abdülfettah Muuhammed Ebu'!- el-Kada ve'l-isbat fi'I-Fıkhi'I-İslami Ayneyn

Kah i re

Mektebetü'l-Anclu elMısriyye, Kahire

Müessesşetü Şebabi'lCami 'a, ıskenderiye

el-Munazzamatü'lİslamiyye li '1-UlumitTabbiyye, Kahire (2.bsk) Müessesetü 'r-Risale, Beyrut (2.bsk)

Daru 'i-Matbuati'ICamiiyye, İskenderiye

Kah i re

Daru'I-Furkan, Arnman (2.bsk 1991)

1986

1990

1991

1414

1983

1993

1983

Matbaa tü '1-Emane, Kahire 1983

119


Dr. Semir Aliye

Dr. Abdulğani Mahmud

Eser

el-Kada ve'l-Örffi'l-İslam

el-Kanunu' d-Devliyyü '1-jnsani (Dirase Mukarane bi 'ş-Şeri 'ali 'l-Islarniyye)

Dr. Mustafa Muhammed Receb el-Kanuni'l-Babri yyil-İslamike Masdar li Kavidi'l-Kanuni'l-Bahriyyi'l-Mu'asır

Enver Mabmud Debur

Muhammed Sa'id Abdullatif

Dr. Muhammed es-Seyyid el-V eki!

el-Karain ve Devruha fi'l-isbat fi'l-Fıkhi'lCinaiyyi '1-İslami

el-Kısas fi'ş-Şeri'ati'l-İslamiyye

el-Kıyade ve'l-Cündiyye fi'l-İslam c.I-II

el-Kıyadetü '1-Askeriyye fiahdi 'r-Rasul

Bs. Kurum ve Yer

el-Müessesetü '!-Cami' i yy e 1986 li'd-Dirasat, Beyrut


1991

el-Mek!ebü'l-Arabiyyü'l- 1990 Hadis, Iskenderiye

Kahire

Mektebet Dari-Türas, K abi re Daru'l-Vefa, Mansura (2.bsk)

Daru'l-Kalem, Dımeşk

1985

1989

1988

Abdullah Muhammed er-Reşid

Dr. Muhammed Kasım Cafer

Muhammed Muhammed İsmail Ferhat

çi-Mebadiu'l-Esasiyye li'l-Vazifeti'l-Amme fi'l- Daru'n-Nehdati'lIslam ve meda Tatbikatiha'l-Mu'asıra fi'l- Arabiyye, Kahire Memleketi' 1-A_rabiyyeti 's-Su 'udirye çl-Mebadiü'l-Amme fi'n-Nizami s-Siyasiiyyi'l- Daru'n-Nehdati"lIslami, Ka'"aiduhu'l-Esasiyye ve Masadıruh ve's Arabiyye, Kahire

1990

1992 1992

1991

Dr. Abdülhalim Mabmud

Dr. Muhammed Abdurrabim Muhammed

Dr. Hazim Abdulmüte'al es-Saidi

Muhammed Ahmed el-MüftiSami Salihel-Vekil

Muhammed Mabmud Rabi

Dr. Muhammed Kemal Vasfi

Menna'el-kattan

Sulutatü '!-Amme fih el-Mecmu'atü'l-Kamile li Müellefat Dr. Abdülhalim Mabmuud c.!-XVII

el-Medhal ila Fıkhi'l-İmam Ali

en-Nazariyyetü'l-İslamiyye f'id-Devle Ma'a'lmukarana bi Nazariyyeti'd-Devle fi'l-Fıkhi'd-Düsturiyyi'l-Hadise . en-Nazariyyetü's-Siyasiyyetü'l-Islamiyye fi Hukuki'l-Insani'ş-Şer'iyye

en-Nazariyyetü's-Siyasiyye li'bn Haldun

en-Nizamu'd-Düsturi fi'l-İslam Mukaranan bi 'n-Nuzumi 'L-Asriyye

en-Nizamy' 1-Kadafi Ahdi'n-Nebev! ve Ahdi'l- Hili\feti'r-Raşide

Dr. Ahmed Muhammed Müleyhi en-Nizamu'l-Kadaiyyü'l-İslami

Dr. Yahya es-Seyyid es-Sababi

Dr. Muhammed el-Cevheri Hamdü '1-Cevheri

en-Nizamu'r-Riasi el-Emriki ve'l-Hılafetü'lİslamiyye

en-Nizamü's-Siyasiyyü'l-İslami.ve'l-Fikru'lLiberali

Dr. Asım Ahmed Uceyle- en-Nuzumu's-Siyasiyye Dr. Muhammed Rıfat Abdülvehhab

Muhammed Abdurrauf Behıiesi er-Re'yu'l-Amm fi'l-İslam

Dr. Sa'id el-Hakim çr-Rikabe ala A'mali'l-İdara fi'ş-Şeri'ati'lIslamiyye ve'n-Nuzumi'l-Vad'iyye

Dr. Subhi Abduh Said es-Sultatü's-Siyasiyye fi'l-Müctema'i'l-İslami

Dr. Muhammed İsmail Ebui-Riş es-Sıyam fi'l-Fıkhi'l-İslami

Dr. Muhammed Re'fet Sa'id es-Silm ve'l-Harab ve'l-Alakatü'd-Devliyye fi Nususi'l-Kitab ve's-Sünne ve's-Sebilü'l-Ameli fi Tahkikiha

İbrahim Harekat es-Siyase ve'l-Muctema'fi'l-Asri'L-Ümevi

İbrahim Harekat es-Siyase ve'l-Muctema'fi'l-Asri'n-Nebevi

Dr. Ahmedel-Vaili JOs-siyasetü'l-Cezaiyye fi Fıkhı'l-Ukubi\ti'lIslamiyyi'l-Mukaran c.I-III

120

Daru'l-Kütübi'l-Lübnani- 1991 Daru'l-Kütübi'l-Mısri, Beyrol

Daru'l-Hadis, Kabire 1989

Daru'n-Nehdati'l- 1986 Arabiyye, Kahire

Merkezü'l-Buhus ve'l- 1990 Ma'lumat, Katar

Daru '1-Huna, Kahire 1981

Mektebet Vehbe, Kabire 1994 (2.bsk.)

Mektebetü Vehbe 1993

Mektebetü Vehbe, Kahire 1984

Daru '1-Fikri '1-Arabi, 1993 Kah i re

Daru'l-Fikri'I-Arabi, 1993 Kahire

Nehdatü Mısr, Kahire 1987

Müessesetü '1-Halici '1- 1987 Arabi, Kahire (2.bsk)

Daru'I-Fikri'l-Arabi, 1987 Kahire (2.bsk)

Vekaletü'l-Ehram, Kahire 1991

Matba' atü '1-Emane, 1989 K ahi re

Daru'l-Menar, Kahire 1992

Daru'l-Afakı '1-Cedide, 1990 Mağrib

Daru'l-Afakı'l-Cedide, 1990 Mağrib

Daru'l-Cil, Beyrol 1992

Müellif

Ahmed Fethi Behnesi

Kutb İbrahim Muhammed


Eser Bs. Kurum ve Yer

es-Siyaseti!' 1-Cinaiyye fi 'ş-Ş eri 'ati '1-İslamiyye Beyrut

Bs. Trh.

1983

es-Siyasetü'l-Maliyye li Ebi Bekr es-Sıddik el-Hey'etü 'L-Mısriyyetü'l 1990 Amme li'l-Kitab, Kahire

Dr. Abdullah Muhammed el-Kadi es-Siyasetü'ş-Şer'iyye Masdar li 't-Taknin beyne'n-Nazariyye ve't-Tatbik

Daru '1-Kütübi '1- 1989 Cami'iyyeti'l-Hadise,Tanta

Dr. Subhi Abduh Sa'id

Dr. Mahmud Muhammed etTantavi

Dr. Şevki Abduh es-Sahi

Dr. Sa'id muhammed el-Celidi

Dr. İsmet ed-Din K eker

Dr. Abdulkerim b. Muhammed el-Lahim (hazırlayan)

Dr.Ahmed Fethi Behnesi

Dr.Nevi Abdulhalık Mustafa

Dr. Ali Abdulvahid Vafi


Dr.Subhi Malımasani

es-Sulta ve'l-Hurriyye fi'n-Nizami'l-İslami

el-Medhal ile'l-Fıkhi'l-İslami

el-Medhalli Diraseti'l-Fıkhi'l-İslami

el-Medhalli diraseti'I-Fıkhi'l-İslami

el-Mer'e fi'l-Ahdi'n-Nebevi

el-Mesailü '1-Fıkhiyye min Kitabi'r-Rivayeteyn ve'!-Vecheyn c.I-III

el-Mevsu 'atü '1-Cinaiyye fi '1-Fıkhi 'I-İslami c.I-III

el-Mu 'arada fi '1-Fikri's-Siyasiyyi 'I-İslami

el-Musiiviit fi'l-İslam

el-Mutalebetü'd-Devliyye li Islahi'd-Darar fi'lKanuni'd-Devliyyi'l-Amm ve'ş-Şeri'ati'lİslamiyye el-Müctehidun fi'l-Kada:Muhtarat min Akdiyeti 's-Selef

el-Merkezü'l-Arabi li'd-Dirasati'l el-Müttehem ve Hukukuh fi'ş-Şeri'ati'l-Emniyye ve't-Tedrib İslamiyye c.I-II

Dr. Nurnan Abdurrazzak es, Samerrai

Dr. Hammad Muhammed Şata

el-Fadi Şelag

Dr. Kutb Muhammed el-Kutb Tabliye

Hamd Abdulmecid Ku veysi

Dr. Salah es-Savi

Dr. Mansur Muhammed Mansur el-Hafnavi

el-Ukubat fi'ş-Şeri'a Ehdafuha ve Masaliihuha

el-Usulü '1-İslamiyye li 'I-Kanuni '1-İdari 1

el-Ümme ve'd-Devle Cedeliyyatü'l-.Cama'a ve's-Sulta fi '1-Mecali 'L-Arabıyyi 'I-Islami

el-V asit fi:n-Nuzumi'l-İslamiyye:el-Halkatü'sSalise: el-Islam ve'd-Devle el-Cüz'ü'l-Evvel: el-Hılafe el-Vazifetil '1-Akidiyye li' d-Devleti '1-İslamiyye

el-Vee iz fi Fıkhi'l-Hılafe

el-Vesailü'l-İlmiyye fi Mizani'l-İsbati'ş-Şer'i

Daru 'I-Fikri' 1-Arabi, Kahire

1982

Mektebetü Vehbe, Kahire 1987

Kahire

el-Cami' atil' 1-Meftuha, Trablus (2.bsk)

Daru '1-Garbi '1-İslami, Beyrut

Riyat

Daru'n-Nehdati'lArabiyye, Beyrut

Mtıktebet Melik Faysal el-Islamiyye, yy

Nehdatu Mısr, Kahire

Daru 'ı-Tıba 'ali 'I-Hadise, K ahi re

Daru'l-İlm Li'l-Melayin, Beyrut

Riyad

Mektebetü '1-Ma' arif, Riyat

Daru's-Sahve, Kahire

Daru' 1-Müntehabi '1-Arabi, Beyrut

Daru '1-İttihadi '1-Arabi Kahire

Daru Tevzi, Kahire

Daru '1-İ'lami 'd-Dev li, Kahire (2.bsk)

Metba'atü'l-Emane, Kahire

1989

1983

1993

1985

1991

1985

ty

1986

1980

1986

1984

1993

1993

1982

1993

1994

1991

Dr. Ali Abdulkadir Mustafa el-Vizara fi'n-Nizami'l-İslami ve fi'n-Nuzumi'd Matba'atü's-Sa'ade, 1982

Ahmed Ferac HüseynAbdulvedud M. es-Seriti

Muhammed ez-Zilhayli

Dr.Seyyid Ahmed Ferac

Dr. Abdulkerim Zeydan

Hasen Ali eş-Şazeli

Düsturiyyeti'l-Mu'asıra Kahire

· en-Nazariyyetü '!-Amme fi '1--Fıkhi '!-İslami ve Tarihuh

en-Nazariyyatü'l-Fıkhiyye

es-Sultatü '1-İd;ıriyye ve' s-Siyasetü 'ş-Şeri 'yye fi' d-Devleti '1-Islamiyye

es-Sünenü'l-İlahiyye fi'l-Ümem ye'l-Cema 'atve'l-Efrad fi 'ş-Şeri 'ati '1-Islamiyye

Eseru Tatbiki '1-Hudud fi '1-Müctema'

Daru'n-Nehdati'l- 1992 Arabiyye, Beyrut

Daru'l-Kalem,Dımeşk 1993

Daru'l-Vefa, Mansura 1993

Müessesetü'r-Risale, 1993 Beyrut

Cami'atü'l-İmam 1984 Muhammed b. Su 'ud elİslamiyye, Riyat

121


Müellif Eser Bs. Kurum ve Yer Bs. Trh.

Fadıl Dulan Esra'I-Harb fi't-Teşri'i'I-İslami ve'I-Kanuni'd-Devliyyi'I-Amm

Cem'iyyetü '1-Hilali'l-Ahmeriyyi'I-Iraki, Irak

1985

Abdülvahhab Kelziyye eş-Şer'u'd-Devli fi Ahdi'r-Rasul Daru'I-İim li'I-Melayin, 1984 Beyrut

Abdulvehhab Kelziyye eş-Şer'u'd-Devlifi Ahdi'r-Rasul Daru'l-İim li'l-Melayin, Beyrut

1984

Dr. Abdullah b.Aiuned el-Kadiri eş-Şura Daru '1-Müctema; Cidde 1986

Dr. Abdullahb. Aluned Kadiri eş-Şura Daru 'i-Müctema; Cidde 1986

İzzüddin Hatib Temimi eş-Şura Arnman 1985

Adnan Ali Razı Nahvi eş-Şura fi 'd-Devleti '1-İslamiyye Matbi'u'I-Ferazdak et- 1984 Ticariyye, Riyat

Dr. Hüseyin Atvan eş-Şura fi'I-Asri'I-Ümevi Daru'I-Cil, Beyrut 1990

Dr. Muhammed Muhammed eş-Şura min. Akva De'aimi'l-Hukmi'I-İslami Abdulhay

Daru'I-Beşir, Tanta 1990

Dr. Abdülhamid İsmail ei-Ensari eş-Şura ve Eseruha fi'd-Dimukratiyye el-Mektebetü '1-Asriyye, Beyrut

ty(2.hsk)

Dr. Mansur Muhammed Mansur eş-Şübühat ye Eseruha fi'I-Ukubeti'I-Cinaiyye Matba'atü'I-Emane, 1986 Hafnavi fi'l-Fıkhi'I-Islami Kahire

Dr. Muhammed Ahmed Sirac et-Teşriatü'I-Kuraniyye Daru's-Sekafe, Kahire 1991

ei-Müceddidi et-Ta'rifatu'I-Fıkhiyye Karaçİ 1407

Züheyr Ahmed es-Sibai- et-Tabib Edebuh ve Fıkhuh Dam '!-Kalem, Dımeşk 1993 Muhammed Ali el-Bar


Muhammed Muhammed Şahin

Münir Muhammed e!-Gadban

Menna'le-Kattan

et-Tahaffuz ale'l-Mu'ahedati'd-Devliyye fi'IKanun ve'ş-Şeri'a

et-Tanzimatü '1-İdariyye fi'I-İslam

et-Tehalüfü's-Siyasi fi'I-İslam

et-Teşri've'I-Fıkhu'l-İslami Tarihen ve Menliecen

el-Merkezü' 1-Arabi li' d-Dirasati '1- et-Teşri 'ui-Cihaiyyü '1-İslam Emmniyye ve't-Tedrib

Dr. Galib Abdulkafi el-Kuraşi

Dr. Galib b. Abdulkafi el-Kuraşi

Muhammed Salih e!-Useymin

Muhammed Abdullah ei-Hatb

Ahmed b. Abdirrazık ed-Düveyş (Cem ve tertib)

Dr. Yusuf Kardavi

Dr. Yusuf ei-Kardavi

Hasen Murad Menna

Muhammed Salih e!-Useymin

Abdulhalim Mahmud

Muhammed Salih ei-Useymin -Abdullah b. Abdurrahman eiCeberayın

122

Evveliyyetü '!-Faruk es-Siyasiyye

Evveliyyetü '!-Faruk fi'I-İdare ve' -Kada c. I-II

Fetava c. I-II

Fetava Havle'd-Din ve'd-Dünya fi Kadaya'l-Müslimi'l-Mu'asır

Fetava Lecneti'd-Daine li'I-Buhusi'l -İslamiyye ve'l-ifta c.!-V

Fetava Mu'asıra c.I-II

Fetava Mu'asıra li'I-Mer'eti ve'l -Üsrati'l Müslime

Fetava ve Tevcihat

Fetava'I-Hac

Fetava'I-İmam Abdulhalim Mahmud c. I-II

Fetava'I-Mer'e

Daru'I-İttihadi'l-Arabi !it- 1986 Tıba'a, Kahire

ei-Haye'etü'l-Mısriyyetü'l 1984 Amme li'I-Kitab, Kahire

Daru's-Selam, Kahire 1982

Beyrut 1985

Riyat 1986

Dam 'Vefa, Mansura 1990

Müessesetü'l-Kütüb 1990 i's-Sekafiyye, Beyrut

Riyat (2. bsk) 1991

K ahi re 1989

Riyat 1412

Kuveyt 1989

Daru'd-Dıya-Daru İsra Kah i re

ty

Kah i re 1990

Kahire 1990

Dam '1-Vefa, Mansura 1988 (2. Bsk)

Kahire 1990


Müellif

Dr. Abdulazim-ed--Dib

Dr. Ruvey'i b. Racih er-Ruhay'i

Dr. Ebu Yezid Ebu Zeyd el-acemi

Dr. Muhammed Abdulkadir Ebu Faris

Fıkhu imami'l-Harameyn Hasaisuh, Esemh, Menzileruh

Fıkhu Ömer Muvazenen bir Fıkh Eşheri '1-Müctehidin c. I-II

Fıkhu'l-akide inde'ş-Şafi'i ve Ahmed (el-Mevkıf ve'l-Minhac)

Fıkhu'l-Buhari c.I-II

Abdulvehhab Abdusselam Tavile Fıkhu'l-Eşribe ve Hadduha

Dr. Mahmud Salim Ubeydat

Nizarn b. Abdilkerim b. Sultan

Dr. Yahya Muhammed.Bekkuş

fıkhu'-Eyman ve'n-Nüzur ve Hukmü'lIzlam fi'z-Zebah ih

Fıkhu'l-İmam Buharimin Cami'ihi'sSahih

Fıkhu'l-İınam Cabir b. Zeyd

Dr. Nizarn b. Alıdilkerim b. Sultan Fıkhu'l-İınam el-buharimin Cami'ihi's-Sahih Dr. Mahmud S'ad Fıkhu'l-İınam Leys b. S'ad fi Dav'i'l

Fıkhi'l-Mukara

Hasen Aimed el-Hatib

A.bdülkadir Şeybe el-Hamd

Dr. Tevfik eş-Şavi

Dr. Muhammed Ahmed Şerif


Dr. Muhammed Abdulcevad Muhammed

Dr. Abdulaziz Muhaymen Alıdulhadi

Dr. Muhammed Abdulkadir Ebu Faris

Dr. Abdüsselam b. el-Hasen el-Edgiri

Alıdulhay b. Muhammed b. es-Sıddık

Dr. Abdulfettah Mahmud İdris

Muhammed Fethi Osman

Dr. Yusuf Mahmud Subh

Dr. Abdulğa ni Mahmud

Dr. Ahmet Celal

Dr. Muhammed Yusuf Mustafa

Dr. Ahmed Celal Hammad

Dr. Ali Cerişe

Fıkhu'l-İslam: Sümüvvü Mebadiih, Rasanetüh, Kavaiduh, Te'addüdü mezayah ve Mehasinih

Fıkhu'l-İslam Şerh Buluği'l-Meram c.I-II

Fıkhu'ş-Şura ve'l-İstişara

Fikratü'l-Kanunit-Tabi'i inde'l-Müslimin

Fikratü'l-Ukubatit-Te.be'iyye ve'tTekmiliyye fi' ş-Ş eri' ati 'i-Islamiyye

Hımayetü'l-Umume ve't-Tufule fi'l -j\1eva~ikı 'd-Devliyye ve 'ş-Şeri'ati '1 -Islamıyye

Hımayetü't-Tufule fi'l-Kanuni'd-Devlt ve' ş-~eri' ati '1-Islamiyye

Hukmu 'ş-Şura fi'l-İslam ve Neticetüha

Hukmü'l-esra fi'l-İslam ve Mukaranetüha bi'l-Kanuni'd-Devliyyi'l-Amm

Hukmü'l-Lahmi'l-Müstevrad min Urubba ev er-;Reddü'l-Muhkemü'l-Kaviyy ale'IKadı Ibni'l-Arabi ve'l-Kardevi

Hukmüt-Tedavi bi'l-Muharramat

tıukuk u'l-insan beyne'ş-Şer i'ati'lIslamiyye ve'l-Fikri'l-Kanun

·Hukuk u'l.-insan fi'l-Kanun ve'şŞeri 'at i' 1-Islamiyye

Hiıkuk u'l-Mer'e fi'l-Kanuni'dDevliyyi '!-Amın ve'ş-Şeri 'ati-İslamiyye

Hurriyyetü.'r-R'ey fi'l-Meyda ni'sSiyasi fi'l-Islam

Hurriyyetü'r-Re'y fi'l-İslam

Hurriyyetü 'r-Re'y fi'l- Meydani's-Siyasi fi Zılli mebdei '1-Meşmıye

İ'lanün Düsturiyyün islami


Daru'l-Vefa, Mansura 1988 (2. bsk)

Beyrut 1404

Daru'cl-Da've, Kahire 1987

Arnman 1989

Dam's-Selam, Kahire 1986

Dam Ammar, Arnman 1992

Mekke 1412

Daru '1-Garbi 'i-İslami 1981 Beyrut

Me kk e 1412 Münşe-etü' 1-Ma' arif, 1988 ıskenderiye

e1-Hey'etü'1-Ammetü'1- 1992 Mısriyye li'!-Kitap, Kahire

el-Medinetü'l-munevvera 1983

Daru'l-Vefa, Kahire 1992

Vizaratü's-Sekafe ve'!- 1980 İ'lam, Irak

Daru'n-Nehdati'l 1993 -Arabiyye, Kahire

Münşeetü'l-Ma'arif, Kahire 1991

Dam'n-Nehdati'l-Arabiyye Kahire

1991

Amman, Daru'l-Furkan 1988

Mektebetü'l-Ma' Arif, 1985 Rabat

Matba'atü Tanca, 1986 Tanca (2. baskı)

Kah i re 1993

Daru'ş-Şuruk, Beyrut 1982

Daru 's-Sekafe 1992 Kah i re

Daru 'n-Nehdati '1-Arabiyye 1991 Kah i re

Daru'I.Vefa, Kahire 1987

Mektebetü Garib, Kahire 1989

Daml-Vefa, Mansure 1987

Dar'!-Vefa, Mansura 1985

123

DiYANET iLMi DERGi • TEMMUZ- AGUSTOS- EYLÜL 1995 • Cil T:31 • SAYI: 3


Dr. el-Muhtar b. İbn Rüşd ve Kitabıılı el-Mııkaddemat ecl-Darıı'l-arabiyye li'!- 1988 et-Tahir et-Tüleyli Kitab, Tarablus

Abdurrahman eş-Şerkavi İbn Teymiyye el-Fakihu'l-Mıı'azzeb Dam 'ş-Şurıık, Kahire 1990

Dr. Mustafa İbrahim el-Muşeni İbnu '1-Arabi el-Maliki el-İş biliye Tefsirııh Arnman 1991 Ahkamıı '!-Kur' an

Dr. Nuh Ali Süleyman İbrau'z-Zimme min Hukuki'l-İbad Dam '!-Beşir, Arnman 1986

Dr. Ebu Seri' Muhammed İhtilafu's-Sahabe ve Esbabuh ve Asaruh Kah i re 1991 Abdulhad fi '1-Fıkhi '1-İbyali

Dr. İsmail Bedevi ihtisasa tu' s-su)tati 't-Tenfiziyye Darıı 'n-Nehdati'l- 1993 fi'd-Devleti'l-Islamiyye ve'n-Nuzumi' Arabiyye, Kahire d-düsturiyyeti '1-Mu' as ıra

Dr. Semih Aliye İlmü'l-Kanıın ve 'ı-Fıkhi'l-İslami el-Müessesetti '!-Cami 'iyye 1991 (Nazariyyetü '!-Kanun ve'l-Mıı 'amelat li'd- Dirasat, Beyrııt i'ş-Şer'iyye) .

ed-Düsııki es-Seyyid Istiklalü '1-Fıkhi '!-Islami ani '!-Kanuni 'r !vlektebet Tev'iyeti '1- 1989 ed-Düsııki Iyd -Rumani ve'r Red ala Şübehi'l-Müsteşrikin Islamiyye, Kahire

Receb Beyyumi Kadaya İslamiyye Mıınakaşat ve Rııdııd c.!-ll

yy 1985

İsam Muhammed Şebarıı Kadı'I-Kudaı fi'l-İslam Darıı'n-Nehdati'l-Arabiyye 1407 Beyrııt (2. bsk. I 992)

Qr. Muhammed Ta!' at el- Kanunu 's-Selamfi 'I-İslam !vlünşeetü 'l-Ma 'arif, 1989 Ganimi ıskenderiye

Dr. Muhammed Abdullah Kasdu'l-Kelam fi me'an il-Ayat Darıı'l-kalem, Debi 1990 el-Bedri ve'l-Ahkam "Sıırati'n-Nur"

Dr. Cafer Abdüsselam Kavaidıı '1-Alakati 'd-Devliyye Mektebetü 's-Selami' 1- 1981 fı'l-Kanuni'd-Devli ve fi'ş-Şeri'ati'l- Alemiyye, Kahire Islamiyye

Dr. Mahmud el-Halidi Kavidü Nizami'l-Hııkm fi'l-İslam Mektebetü '1-Muhtesib 1980 Arnman

Ebu Bekr Abdurrazık Kımemün İşlamiyye: Ebu Zelıra Imamu Asrih

Darıı'l-itisam, Kahire 1985

Ebu Bekr Abdıırrazık Kımemün İslamiyye: Ebu Zelıra ve Kadaya '1-Asr Darıı'l-itisam, Karibe 1988

Dr. Abdulfettah Mahmud İdris Ma yenfe'u'l-Emvat min Sa'yil-Ahya (Bahs Fıkhi Mukaran)

Kah i re 1993

Abdtilaziz bin Nabııdullah Ma'lemetü'I-Fıkhi'l-Maliki Dam '1-Garbi 'I-İslami, 1983 Beyrııd

YusufKasım Mebadiu'l-Fıkhi'l-İslamı Kahire 1983

Dr. Yakub Muhammed Mebdeü'ş-Şura fi'l-İslam maa'l-Mııkarana Müessesetü 's-Sekafeti' 1- ty. (2.bs) el-Müleyci ne bi mebadii'd-Dimukratiyyeti'l-Garbiyye Camiiyye, İskenderiye

Dr. İsmail el-Bedevi Mebdeü 'ş-Şura fi 'ş-Şeriatİ '1-İslamiyye Dam '!-Fikri '1-Arabi, 1981 Kahire

Dr. Abdtilkerim Zeydan Mecmıı'atü Buhus Fıkhiyye Müessestü 'r-Risale, 1986 Beyrııt

Abdulaziz b. Abdiilah b. Baz Mecmu'u Fetava ve Makalat Mütenevvi'a Kahire 1409 c.I-II

Yusuf Kardavi Medhal li Diraseti'ş-Şeri'ati'l-İslamiyye Mektebet Y ehbe, Kah i re 1990

Hişam Halid Mefhumü'l-Ameli'l-Kadaifi Dav'i- Müessesçtü Şebab i' 1- 1990 Fıkıh ve Ahkami'l-Kadaifi Cami'a, ıskenderiye

Dr. Yahya İsmail Menhecü's-Süune fi'l-Alakat beyne'!-Hakim ve'l-Mahkıım

Dam '1-Vefa, Mansura 1986

Dr. es-Seyyid Halli Heyket Mevkıfu'l-Fıkhi'd-Düsturi et-Taklidi Darıı 'n-Nehdati '1- 1989 ve'l-Fıkhi'l-İslami min bina i ve Arabiyye, Kahire tanzimi 'd-Dev le

124



Muhammed Ravvas Kal'aci Mevsu'at Fıkh Alıdillah b. Mes'ud Cami'at Ümmi'l-Kura, 1984 Me kk e

Muhammed Ravvas Kal' aci Mevsu'atfıkh Alıdillah b. Ömer Daru'n-Nefais, Beymt 1986

Muhammed Ravvas Kal'aci Mevsu'at Fıkh Ali b. Ebi Talib Daru' 1-Fikri, Dım eş k 1983

Muhammed Ravvas Kal'aci Mevsu'at Fıkh Ebi Bekr es-Sıddık Daru'1-Fikr, Dımeşk 1983

Muhammed Ravvas Kal'aci Mevsu'at Fıkh el-Haseni'l-Basri Dam'n-Nefais, Beymt 1989

Muhammed Ravvas Kal'aci M ev su' at Fıkh Osman B. Affan Cami' at Ümmi'1 Kura, Me kk e 1983

Muhammed Ravvas Kal' aci Mevsu'at Fıkh Ömer b. el-Hattab YY 1981

Muhammed Ravvas Kal'aci Mevsu' at Fıkh Süfyan es-Sevri Dam'n-Nefais, Beymt 1990

Muhammed Ravvas Kal'aci M ev su' at Fıkh Zeyd b. Sabit Dam'n-Nefais, Beymt 1993

Sami Zeyne l'Abidin Hammad Mevsu'atu'l-İdara fi'1-İs1am, e1-Cildü'1-Evve1: Mas~dımt-Teşri ve Nizamu'1-Hukm ve'1-Idara fi'1-Islam

Cidde 1988

İbn Halife el-Uleyvi Mevsu'atü Fetava'n-Nebi (sav) c. I-IV Dam'l-Kütübi'l-İlmiyye Beymt.

1992

Halid Abdurrahman el-Ak Mevsu'atü'l-Fıkhi-Ma1iki c. I-VI Dam'! Hikme, Dımeşk 1993

Dr. Ahmed Muhammed Kasım Min Fetava'I-İslam Kahire 1984

Dr. Muhmud Muhammed mara Min Fıkhi Ömer fi 't-Ta 'yin ve'l-Müsaele ve'l-Azı

Dam'I-Menar, Kahire 1992

Cemal Bedevi Min Türasi'I-Fikri's-Siyasi fi'I"İslam Kah i re 1989

Dr. Muhammed Fethi Osman Min Usuli'I-Fikiri's-Siyasiyyi'I-İslami Müessesetü 'r-Risale 1984 Beymt (2.bsk)

Dr. Ahmed Muhammed Mine'l-Fıkhi'l-İslami el-MedhaL ve'l-İbadat Beymt 1988 el-Husari

el-Mecma"I-Meliki li'l-Buhus Mu'ameletü Gayri'I-Müslimin fi'I,İslam Annan 1989

Muhammed Zühayli ve bşk. Mu'ameletü Gayri'l-Müslimin fi'l-İslam el-Mecma'u'l-Meliki 1989 li'l-Buhus, Arnman

Dr. İdvar Gali ed-Dehebi Mu'ameletü (layri'l-Müslimin fi'l-Müctema'ı'l-Islami

Mektebetü Garib, Kahire 1993

Menna'u'l-Kattan Mu' avvikat Tatbiki' ş-Şeri 'ati '1-İslamiye Mektebetü Vehbe, Kahire 1991

Muhamed el-Muntasır Mucemu Fıkhi's-Selef c. I-IX Me kk e 1405 el-Kettani

Muhammed İbrahim Muhammed Muskıtatü'l-Ukubeti'l-Haddiyye Dam '1-Asale, Hartum 1989

Dr. Mustafa Fevzi Peydullah ]'<ezariyyetü'd-Daman fi'l-Fıkh'l-Islamiyyi'l-Amm

Kuveyt (2.bsk) 1986

Dr. Alıdulğa ni Alıdullah Nazariyyetü'd-Devle fi'l-İslam ed-Dam'l-Cami'yye, 1986 Besyuni Beymt

Dr. Semir Aliye Nazariyyetü'd-Devle ve adabuha fi'l-İslam el-Müessesetü'l-Cami'yye 1988 li' d-Dirase, Beymt

Dr. Muhammed Ali el-Cündi Nazariyyetü '1-İmame beyne' Mektebetü 'z-Zehra, 1991 ş-Şi'a ve'l-Mutasavvife Kahire

Dr. Mustafa el-Ceddavi Nazariyyetü'ş-Şi'a fi'l-Hukrni'1-İslami ma'a'l-Muvazene beyneh ve ];ıeyne

İskenderiye 1988

Mebadii 'd-Dimukratiyyeti' 1-Gürbiyye

Dr. Muhamed Alıdülmün'im Nazratü'1 Kur'an li'1-Çerime ve'·l-ikab Dam'I-Menar, Kahire 1988 e1-Gı'i

Dr. Avn eş-Şerif Kasım Neş'etü'd Devleti'l-İslamiyye Dam'l-Cil-Dam Me'muni'l 1991 aHi Ahdi Rasulillah Mahdude, Beyrut (3.bsk)

125



Dr. Muhammed Celal Şeref Neş'etü'I-Fıkhi'ş-Siyasi ve Daru'n-Nehdati'l 1990 Tatavvuruh fi'I-Islam -Arabiyye, Beyrut (2.bsk)

Dr. Hüseyin Atvan Nizamu Yelaveti'l Ahd ve Veraseti'l- Daru'I-Cil, Beyrut 1991 Hılafe fi'l-Asri'I-Ümevi

Dr. Abdullah Muhammed Nizamu'd-Devle fi'I-İslam Daru's-Sekafe, Feccale 1990 Cemaleddiıı

Dr. Mustafa Hilmi Nezamu'l-Hılafe beyne Ehli's-Sünne ve'ş-Şia

İskenderiye 1988

Dr Abdulhamid Nizamu'I-Hukm fi'I-İslam Daru katarib. Fücace, 1985 İsmail el Ensari Dev ha

Abdulmute al Muhammed Nizamu'l-Hukm fı'l-İslam b. Aklami Mektebetü Vehbe, 1984 el-Cebri Fe!asifeti 'n-Nasara Kahire

Ömer Şerif Nizamu'I-Hukm ve'l-İdara fi'd- Matba' atü' 1-Medeni 1982 Devleti'I-İslamiyye Kahire

Dr. Mahmud Hilmi Nizamu'I-Hukmi'I-İslami Kahire 1981 Mukaranan bi'n-Nuzumi'I-Muasıra (6. bsk)

Dr. İsmail Bedevi Nizamu' 1-Hukmi' 1-İslami Mukaranan Daru'n Ne hdati'l 1994 bi'n-Nuzumi's-Siyasiyyi'l Mu'asıra Arabiyye, Kahire

Dr. İsmail Bedevi Nizamu' 1-Vi zara fi 'd-Dev !eti' 1-İslamiyye Daru'n-Ne hdati'l 1994 Arabiyye, Kahire

Dr. Zekeriya Abdülmün 'im Nizamu'ş-Şura fi'I-İslam ve'n-Nuzumu'd- Matbaatü's-Seade 1985 İbrahim ei-Hatib Dimukratiyyetü'I-Muasıra Kah i re

;;':ekeriya Abdulmün'in Nizamu'ş-Şura fi'I-İslam ve'n-Nuzumu'd- yy 1958 Ihrahim el-Hatip Dimukratiyetü '1-Mu 'as ıra

Muhammed Şerif er-Rahmuni Nizamu 'ş-Şurta fi 'I-İslam ed-Daru'I-Arabiyye 1983 Wl-Kitab, Tunus

Muhammed eş-Şerif er-Rahmuni Nizamu'ş-Şurta fi'l-İslam ila Daru'l-Arabiyye li'l 1983 Evabiri '1-Kami 'r-Rabi 'i-Hi eri -Ki tab, Tunus

Dr. Fethiye Abdülvehhab en- Nuzum'd-Devleti'l-İslamiyye fi'I-Meşrık · Kahire 1985 Nebravi

Dr. Cebr Mahmud Fudaylat Su kutu '1-Ukubat Daru Amar Arnman 1987

Dr. Salalıaddi n Ahdullahim Sultaü Veliyyi '1-Emr fi Fardı Vezaife Maliyye "ed-Daraib"

Hecr, İmbabe 1988

Dr. Mansur Muhammed Sul ta tü 'd-Dev le fi'l-Manzuri'ş-Şer'i Makba' atü' 1-Emane, 1989 Mansur e!-Hafnavi Kahire

Dr. Muhammed Abdülhamid Sultatü'l-Hakim fi tağyi"ri't-Teşri Şer'an Daru 'n-Nehdati '1- 1984 Ebu Zeyd ve Kanunen Arabiyye, Kahire

Dr. Fa vi e!-Mellah Sulutatü '1-Emn ve'l-Hasanat ve'l- l\fünşeetü' 1-Maarif 1981 İmtiyazad ed-Diblumasiyye fi'l- Vaki'in- ıskenderiye l'/azarive'l-Ameli Mukaranan bi'ş-Şeriati '1-Islamiyye

Dr. Ahmed Fethi Behnesi Şerh ve Ta'lik ala Risaleti'l-Merhum eş-şeyh Müessesetü'I-Halic i'l- 1987 Mahmud Şeltut fi'I-Mes'uliyyeti'l-Cinaiyye Arabi, Kalıire

Muhammed b. Alevi b. Şeri 'atullahi '1-Halide (Fıkıh tarihi) Kah i re 1986 Abbas

Abdulhalim Ebu Şıkka Tarhiru '1-Mer'e fi Asri 'r-Risale c .I-V Kuveyt 1990

Dr. Ömer Süleyman el, Aşkar Tarih u '1-Fıkhi 'I-İslami Mektebetü '1-Endelüs 1991 -Daru Felah, Arnman (3. bsk)

Dr. Ahmed Ferac Hüseyin Tarihu' 1-Fıkhi 'I-İslami ed-Daru'l-Cami'iyye 1989 Beyrut

Ahmed Muhammed es-Seriti Tarihu'l-Fıkhi'I-İslami ve Daru 'n-Nehdati '1- 1993 Nazariyyetühü'l-Amme Arabiyye, Beyrut

126



Mahmud b. Muhammed b. Amus Tarihu'l-Kada fi'l-İslam Mektebetü '1-Külliyyati' 1-Ezbeıiyye Kariher ei-Müessesetü'l-Camiyye li'd-Dirasat, Beyrut

ı<J8o (?)

1986 Dr. Ali Muhammed Cafer

Dr. Abdulfettah Hüseyin eş-Şeyh

Dr. Abdulazim Şerafüddin

Dr. Fethiye en-Nebravi-Dr. Muhammed Nasr Mehna

Dr. Muhammed Sadık Afifi

Dr. Abdunnasır Tevfikel-Attar

Dr. Sami Cemaleeldin

Muhammed Salih elMerrakuşi

Dr. Ahmed Muhammed el-Husaıi

Dr. Feıid Mustafa Selman

Dr. İbrahim Beydun

Dr. Sa' d Muhammed Halil

Dr. İsmail el-Bedevi

Dr. Subhi Malımasani

Ahmed Abdulazim Muhammed

Dr. Muhammed Kemaleeldin İmam

Dr. İsmail Bedevi

Dr. Faruk Abdiisselam

Menna'Halil Kattan

Muhammed el-Muhtar Kettani

Halil Muhyiddin Meys

Vezaratü'I-Evkaf

Vezfiratü'l-Evkiif

Ömer b. Abctilkerim Cidi

Ebu't-Tahir Muhammed Derdiri

Abdülfettah Muhammed Hulu

ı:arihu '1-Kavanin ve'l-Merahili't-Teşri 'il -Islam

Tarihu 't-Teşri 'i '!-İslami

Tarihu't-Teşri'i'l-İslami ve ahkamu'l-Milkiyye ve'ş-Şufa ve'I-Akd

Tatavvuru'I-Fikri's-Siyasi fi'I-İslam c.l-II

Daru'I-Cill, Feccale

Cami 'at-Kar Yunus, Bingazi (4. bsk.)

Daru'l-Ma'arif, Kahire

Tatavvuru't-Tebeddüli'd-Diblumasi fi'I-İslam Mektebetü'l-Anclu elmısıiyye, Kahire

ı:atbik u'ş-Şeri'ati'I-İslamiyye fi'l-Alemi'l -Islami

Tederrucü'l-Kavidi'l0Kanuniyye ve Mebadiu 'ş-Ş eri' ati '!-Islamiyye

Tefkiru Muhammed Reşid Rıza min Hılal Mecelleti'l-Menar !898-1935

Tefsiru Ayati'I-Alıkarn ·

Tefsiru Ayati'I-Alıkarn min Surateyi'lEn'am ve'l-A'raf

Tekevvünü 'l-İtticahati' s-Siyşsiyye Fi' 1-Islami'l-Evvel min Devleti ümer ila Devleti Abdi'I-Melik

Tevliyetü Rçisi'd-Devle fi'l-Fikri'ssiyasiyy i'l-Islami ve'l-Fikıi's-Siyasiyyi'l -Hadis

Tevliyetü Deisi 'd-Dev le fi 'ş-Şeri 'ati' 1-Islamiyye ve'n-Nuzum i's-Siyasiyyeti'l Mu'asıra

Daru '1-Fadıle, Kahire

Mektebetii 'I-Ma 'arif İskenderiye

ed-Daru't-Tunisiyye Tunus

Daru 'I-Cil, Beyrut

Matba'anı Amr ei-Halebi, Kahire (?)

Daru Ikra, Beyrut (2. bsk)

el-Müessesetü'lArabiyyetü 'I-Hadise Kahire


Türsü'l-Hulefair-Raşidin fi'l-Fıkh ve'l-Kada Daru'l-İlm li'I-Melayin Beyrut

Usulü'I-Fikri'I-İdari fi'I-İslam

Usulü'l-Hisbe fi'l-İslam

\/ilayetü 'l-Ahçl fi 'ş-Şeri'ati'lIslamiyye (el-Istihlaf)

Vilayetü'l-Fakih fi Mizani'I-İslam

Vücub tahkimi 'ş-Şeri 'at i 'l-İslamiyye

Mu'cemu Fıkhi's-Selef

Feharisü 'I-Mebsüt

Fihıisü Şerhi'I-Minhac

Fihıisü Şerhi'z-Zürkanı ala Muhtasari Haııı

ei-Örf ve'l-Amel fi'l-Mezhebi'l-Maliki

Tahricü 'l-Ehildlsi :n-Nebeviyyeti 'l-varide fi Müdevveneti'l-Imam Malik

Fehiirisü'L Beyan ve't-Tahsil

Mektebet V ehbe Kah i re

Daru'l-Hidaye, Kahire

Daru 'n-Nehdati '1-Arabiyye, Kahire

Kahire

Cami'atü'I-İmam Muhammed b. Su'ud, Riyat

Mekke

Beyrut

Kuveyt

Kuveyt

Muhammediye

Mekke

Beyrut

1993

1993

1982

1986

1993

1986

1985

1991

1992

!986

1988

1994

1983

1994

1986

1994

1987

1985

1984

1980

1986

1986

1984

1986

1991

127


Müellif Eser ·Bs. Kurum ve Yer Bs • .Trh.

Abdurrahman Ahmed Sıddik el-Bey' a fi 'n-Nizami 's-Siyasiyyi 'I-İslami Kahire 1988

Mamud Hillidi el-Bey'a fi'l-fikri's-Siyi\si Arnman 1985

Mahmud Halidi Me'alimü'l-Hılafe fi'l-Fikri's Siyilsiyi '1- islami

Beyrut 1984

Vezaratü '1-Evkilf Nedvetü'l Bey'a ve'I-Hılafe fi'I-İslam Muhammediye 1986

Ali Ahmed Salus Eseru'I-İmame fi'l-Fıkhi'I-Caferi ve Usfilih Dev ha 1982

Atıf Ali Salih Feharisü Ehildis ve Asaru Kiti\bi'l-Emvi\1 Beyrut 1989

Vezaratü '1-Evkilf Fihrisü Haşiyeti İbn Abidin Kuveyt 1986

Nasır b. Abdirrahman Ceri et-Teberrük Envaruh ve Alıkarnuh Riyat 1991

Vezi\ratü'I-Evkilf Fihrisü Fethi'I-Kadir Şerhi'l-Hidaye Kuveyt 1986

Riyad Abdullah Abdulhi\di Fehilrisü'd-Diraye fi Tahrici Ehildisi '1-Hidi\ye

Beyrut 1988

Ahmed Cevad e)-Hınzir beyne mizani'ş-Şer ve minzari'l Beyrut 1987 -Ilm

Davut Attar Tecacüzü' d-Difai' ş-Şer! yy 1-983

Semire Seyyid Süleyman el-Kasilme ve Alıkamubil yy 1990 Beyyil mi fi 'ş-Şeriatİ '1-İslamiyye

Adil Muhammed Fak! HukfikA' I-M~cni aleyh fi 'ş-Şeriatİ '1-Islamiyye

Kahire 1988

Muhammed b. Ma'cfiz Vesailü'l-İsbat fi'l-Fıkhi'l-İslami Dii.rul-Beydil 1984

Muhammed Ahmed Terhfini Huccik';;etü :ı-Karain fi '1-İs bati '1-Cinai fi'l-Fı i'l-Islii.mi

Bingazi 1993

N asır b. Akil et-Tar!fi Tilrihu '1-Fıkhi 'I-İslami Riyat 1408

Vezaratu'I-Evkii.f Nedvetül-İmam Malik Merrakü ş 1983

Muhammed İsa Musa el-Bibliyucra fiyatül-İbiidiyye Riyat 1984

Ömer b. İshak el-Hindi el-Gurratül-Münife fi tahkiki'I-İmam Ebu Hanife

B'eyrut 1986

Muhammed Rıza el-Hakimi Levla's-senatan le Heleke'n-Nu'man yy 1985

Habib Ahmed Kiranevi Ebu Hanife ve Ashabuh Beyrut 1989

Vehbi süleyman Gaveci Ebu Hanife en-Nurnan Dimeşk 1987

İnayetullah İblağ ei-İmamu'l-A'zam Ebu Hanife el-Mütekellim

Kahire 1987

Mustafa eş-Şek' a İmamu'l-A'zam Ebu Hanife Kahire-Beyrut 1983

Vehbe Zühayli Vesailü '1-İsbat fi 'ş-Şeriatİ '1-İslamiyye fi'l-muamelati'I-Medeniyye ve'!-Ahvii.li'ş-Şahsiyye

Dimeşk 1982

Mahmud Muhammed Haşim el-Kaza ve Nizamül'İsbat fi'l-Fıkhi'l- Riyat 1988 İslami ve'l-Enzımeti '1-Vadiyye

Vehbe Zühayli ei-Fıkhu'l-İslilmi fi Üslfibihi '1-cedid Dımşek 1985

Zeynep Rıdvan en-Naz~riyyetü'l-ictimaiyye fi'l-Fikri' 1-Isliimi Kah i re 1982

Süleyman et-Tamavi es-Sülütatü 's-Selas fi 'd-Desatiri '1-A.rabiyyeti' 1-Muasıra ve' I-Fikri' s-siyasiyyi 'I -Islami

Kah i re 1986

128

edebiyatina iliŞkin arapÇa bir bibliyografya...

Documents