ul. Koszykowa 16

00- 564 Warszawa

tel. 022 60 174 47

fax. 022 60 174 44

www.udsc.gov.pl

e-mail: tomasz.dzieciol@udsc.gov.pl

SYSTEM OPIEKI NAD CUDZOZIEMCAMI

UBIEGAJĄCYMI SIĘ O OCHRONĘ

MIĘDZYNARODOWĄ W POLSCE-

DOŚWIADCZENIA URZĘDU DO SPRAW

CUDZOZIEMCÓW

Tomasz Dzięcioł

Główny Specjalista

Wydział Realizacji Świadczeń

Departament Pomocy Socjalnej

Urząd do Spraw Cudzoziemców

09.06.2016

Schemat systemu pomocy socjalnej dla osób ubiegających

się o ochronę miedzynarodową

Ośrodki dla Cudzoziemców ubiegających się

o ochronę miedzynarodową

Obecnie DPS prowadzi 11 ośrodków dla cudzoziemców.

4 placówki stanowią własność Urzędu (byłe obiekty

wojskowe):

1. Biała Podlaska (oś. recepcyjny dla osób

składających wnioski w Terespolu).

2. Podkowa Leśna – Dębak (oś. recepcyjny dla osób

przekazywanych w ramach Dublin II oraz

cudzoziemców, którzy składają wnioski m.in. w

warszawskiej placówce Straży Granicznej).

3. Linin.

4. Czerwony Bór.

Ośrodki dla Cudzoziemców Ubiegających się

o nadanie Statusu Uchodźcy

Obecnie DPS sprawuje opiekę nad 4 121 cudzoziemcami:

• 1 563 (38 %) jest zakwaterowanych w ośrodkach dla cudzoziemców,

• 2 558 (62 %) otrzymuje świadczenia pieniężne na pokrycie we własnym zakresie

kosztów na terytorium Rzeczypospolitej.

• Ośrodki wynajmowane od prywatnych administratorów (7 obiektów) wybierane w

ramach przetargów publicznych;

• Kryteria wyboru obiektów:

• Cena = 45%

• Warunki lokalowe= 20%

• Dodatkowe warunki lokalowe = 10%

• Położenie administracyjne obiektu

(liczba mieszkańców oraz stopa bezrobocia) = 10%

• Elastyczność zakwaterowania – możliwość zwiększenia

zakwaterowania = 10%

• Suma odległości obiektu od istotnych obiektów Zamawiającego = 5%

5

Województwo Mazowieckie:

1.Dębak (1992r.)

2.Linin (2004r.)

3.Warszawa- Targówek

(koniec 2010r.)

Województwo Podlaskie:

1.Czerwony Bór (2002r.)

2.Białystok Budowlani

(2001r.)

Województwo Lubelskie:

1.Biała Podlaska (2009r.)

2.Łuków (2001r.)

3.Kolonia Horbów (2008r.)

4.Bezwola (2007- 2010r.;

ponownie uruchomiona w

2013r.)

Województwo

Kujawsko-Pomorskie:

1.Grupa (2008r.)

Województwo Łódzkie:

1.Grotniki (koniec 2010r.)

Lokalizacja ośrodków dla Cudzoziemców Ubiegających się

o nadanie Statusu Uchodźcy

Pomoc w ośrodkach dla Cudzoziemców Ubiegających się

o Nadanie Statusu Uchodźcy

Cudzoziemcy, którym przyznano świadczenia socjalne sukcesywnie przenoszeni są z ośrodków recepcyjnych w Białej Podlaskiej i Dębakudo innych ośrodków.

Przyznawana pomoc obejmuje:

• Zakwaterowanie;

• Wyżywienie;

• Zwrot kosztów za przejazdy środkami komunikacji publicznej wokreślonych przypadkach;

• Stała pomoc pieniężna na zakup środków higieny osobistej - 20 PLNmiesięcznie oraz tzw. „kieszonkowego” – 50 PLN miesięcznie;

• Zapewnienie jednorazowej pomocy pieniężnej na zakup odzieży i obuwia –jednorazowo 140 PLN;

• Zapewnienie ekwiwalentu pieniężnego w zamian za wyżywienie dla dziecido 6 roku życia oraz dzieci realizujących obowiązek szkolny – 9 PLNdziennie.

Pomoc socjalna udzielana w postaci świadczenia

pieniężnego

Wysokość świadczenia pieniężnego

Ilość członków

rodziny

Dzienna kwota na 1 osobę Miesięczna kwota na 1 osobę

1 osoba 25 PLN (ok. 5,60 EUR) 750 PLN (ok. 170 EUR)

2 osoby 20 PLN (ok. 4,5 EUR) 600 PLN (ok. 136 EUR)

3 osoby 15 PLN (ok. 3,40 EUR) 450 PLN (ok. 102 EUR)

4 osoby 12,50 PLN (ok. 2,80 EUR) 375 PLN (ok. 85 EUR)

Świadczenie pieniężne może przysługiwać, w przypadku gdy wymagają tego

względy organizacyjne albo jest to niezbędne do:

• zapewnienia bezpieczeństwa cudzoziemcowi, z uwzględnieniem szczególnej

sytuacji samotnych kobiet;

•ochrony i utrzymania więzi rodzinnych;

• przygotowania cudzoziemca do prowadzenia samodzielnego życia poza

ośrodkiem, po otrzymaniu decyzji o udzieleniu ochrony międzynarodowej;

• ochrony porządku publicznego.

Realizacja obowiązku szkolnego obejmuje również dzieci cudzoziemskie.

Pomoc obejmuje:

Zapewnienie niezbędnych pomocy dydaktycznych (podręczniki oraz

wyprawki), jak również pokrycie w miarę możliwości kosztów

wynikających z nauki, np. zajęć rekreacyjno-sportowych;

Możliwość bezpłatnej nauki języka polskiego w salach edukacyjnych na

terenie każdego ośrodka.

Na terenie większości ośrodków działają przedszkola lub świetlice dla dzieci.

Obecnie pod opieką Urzędu do Spraw Cudzoziemców przebywa ok. 1000

dzieci w wieku objętym obowiązkiem szkolnym tj. od 6 do 18 lat.

Edukacja oraz nauka języka polskiego dla osób

ubiegających się o ochronę międzynarodową

Wnioskodawcy to osoby głównie rosyjskojęzyczne:

najliczniejsza grupa z Kaukazu,

druga największa liczebnie grupa – Ukraińcy,

rośnie liczba obywateli Tadżykistanu.

Rodziny, w tym duża grupa dzieci około 60%;

Wnioskodawcy posiadający dokumenty tożsamości;

Napływ głównie przez jedno przejście graniczne (Terespol);

Niska liczba małoletnich bez opieki – 7 osób.

Charakterystyka grupy osób ubiegających się

o udzielnie ochrony międzynarodowej w

Polsce

10

Spotkania informacyjne prowadzone są w ośrodku recepcyjnym w Białej Podlaskiej,

podczas których wydawane są pakiety powitalne dla nowoprzybyłych cudzoziemców.

Pakiety wydawane są również w ośrodku recepcyjnym w Dębaku.

W trakcie spotkań cudzoziemcy są informowani na temat:

• pomocy socjalnej,

• podstaw funkcjonowania w Polsce:

ogólne informacje – normy, obyczaje, tradycje,

edukacja,

opieka medyczna,

zatrudnienie.

Spotkania informacyjne

Opieka medyczna dla osób Ubiegających się o Nadanie

Statusu Uchodźcy

• Filtr epidemiologiczny

Wszystkie osoby zgłaszające się o objęcie ich pomocą socjalnąprzechodzą przez tzw. „filtr epidemiologiczny”. Prowadzone wramach filtra procedury medyczne obejmują:

- program wczesnego wykrywania, diagnostyki i leczenia gruźlicy,

- program wczesnego wykrywania, diagnostyki i leczenia choróbzakaźnych, wenerycznych i pasożytniczych.

• Projekt:

„Budowa filtra epidemiologicznego na terenie obiektu UdSC w Białej

Podlaskiej”

- W ramach filtra epidemiologicznego na terenie ośrodka

recepcyjnego w Białej Podlaskiej powstaje obiekt

ambulatoryjny oraz wdrożone zostaną rozwiązania

medyczno – logistyczne, które pozwolą na weryfikację stanu

zdrowia cudzoziemców.

Opieka medyczna dla osób Ubiegających się o Nadanie

Statusu Uchodźcy

Opiekę medyczną dla cudzoziemców ubiegających się o nadaniestatusu uchodźcy koordynuje firma Petra Medica Sp. z o.o., napodstawie umowy zawartej z Urzędem do Spraw Cudzoziemców.

1. Opieka lekarzy w ośrodku

We wszystkich ośrodkach działają ambulatoria, w których pomocymedycznej udzielają lekarz oraz pielęgniarki.

2. Opieka w miastach wojewódzkich

W każdym mieście wojewódzkim zapewniona jest opieka medyczna

i pomoc psychologiczna.

3. Konsultacje i badania specjalistyczne;

4. Opieka psychologiczna

W ośrodkach dla cudzoziemców dostępny jest psycholog, z któregopomocy mogą skorzystać przebywający mieszkańcy oraz osoby,korzystające ze świadczeń poza ośrodkiem.

5. Opieka stomatologiczna

6. Identyfikacja osób wymagających szczególnego traktowania

w postępowaniu o nadaniu statusu uchodźcy lub w związku

z udzielaną im pomocą socjalną.

13

Pomoc dla osób wymagających

szczególnego traktowania

Dokonuje się oceny w zakresie szczególnego traktowania wobec osoby, będącej m.in.:

1. osobą małoletnią,

2. osobą niepełnosprawną,

3. osobą w podeszłym wieku,

4. kobietą ciężarną,

5. osobą samotnie wychowującą dziecko,

6. osobą będącą ofiarą handlu ludźmi,

7. osobą obłożnie chorą,

8. osobą z zaburzeniami psychicznymi,

9. osobą poddaną torturom,

10. osobą będącą ofiarą przemocy psychicznej, fizycznej, w tym seksualnej, a także ze

względu na płeć, orientację seksualną i tożsamość płciową.

Za osoby wymagające szczególnego traktowania w zakresie pomocy socjalnej uważa się

osoby, wobec których zachodzi potrzeba:

1. zakwaterowania ich w ośrodku:

- przystosowanym do potrzeb osób niepełnosprawnych,

- zapewniającym pokój jednoosobowy,

- przeznaczonym wyłącznie dla kobiet lub kobiet z dziećmi;

2. umieszczenia ich w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-

-opiekuńczym lub hospicjum;

3. umieszczenia ich w pieczy zastępczej, odpowiadającej sytuacji psychofizycznej

tych osób;

4. dostosowania diety do stanu ich zdrowia.

Pomoc w dobrowolnym powrocie

Szef Urzędu może zapewnić pomoc w dobrowolnym powrocie tylko osobie,

wobec której została wydana decyzja o umorzeniu postępowania w

sprawie udzielenia ochrony międzynarodowej w przypadku, gdy

cudzoziemiec oświadczył, że wycofuje wniosek o udzielenie ochrony

międzynarodowej.

58

116 138

48

514

265

25 15 545 39

6858

169

382

559

1336

1395

971

581

457

1289

911

688

053

244

511

822

1130

946

566

452

1244

872

620

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Dobrowolne powroty w latach 2004-2015

UdSC IOM we współpracy z UdSC Razem

Przykłady:

• IOM (Organizacja dobrowolnych powrotów, projekt „Kampania na rzecz

poprawy zdrowia i opieki zdrowotnej dla cudzoziemców ubiegających się o

nadanie statusu uchodźcy” – cel: poprawa poziomu wiedzy i świadomości w

zakresie ochrony zdrowia i opieki medycznej);

• UNHCR (coroczne badania potrzeb cudzoziemców w ramach AGD Age, Gender

Diversity);

• Straż Graniczna (detencja, deportacja);

• Policja (bezpieczeństwo, przestępczość);

• Sądy (małoletni bez opieki, nadzór kuratorski);

• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (DAiPM – założenia polityki migracyjnej);

• Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (integracja);

• Ministerstwo Edukacji Narodowej i placówki edukacyjne.

Współpraca z polskimi instytucjami państwowymi

i międzynarodowymi organizacjami międzyrządowymi

Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Organizacje obecne są we wszystkich ośrodkach dla cudzoziemców.

Działania organizacji pozarządowych:

- Bezpłatna pomoc prawna;

- Działania na rzecz społeczności lokalnej;

- Działania edukacyjno-rekreacyjne na rzecz dzieci cudzoziemskich;

- Aktywizacja zawodowa.

Współpraca z organizacjami pozarządowymi

Projekty realizowane w partnerstwie z Urzędem do

Spraw Cudzoziemców w latach 2016-2017:

- „Refugee.pl 5” w partnerstwie z Fundacją Refugee.pl im. Małgorzaty

Jasiczek – Gebert.

- "Lotni prawnicy - pomoc i informacja prawna” w partnerstwie z Fundacją

Refugee.pl im. Małgorzaty Jasiczek-Gebert.

- „Polski na dobry start” - w partnerstwie z Fundacją Linguae Mundi.

- „Daj im szansę – poprawa dostępu do poradnictwa prawnego dla osób

szczególnej troski poszukujących ochrony w Polsce” w partnerstwie ze

Stowarzyszeniem Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć.

- „Chronimy dzieci w ośrodkach dla uchodźców - kompleksowy system

ochrony dzieci przed przemocą i wykorzystaniem” w partnerstwie z

Fundacją Dajemy Dzieciom Siłe i Fundacją Ocalenie.

- „Immigrants in Action – program wsparcia i integracji cudzoziemców w

Polsce” w partnerstwie z Fundacją dla Somalii.

- „Razem dla integracji” w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Centrum

Wolontariatu w Lublinie.

- „Dostrzegam, pomagam – integracja oraz rozwój działań i procedur

Urzędu do Spraw Cudzoziemców i Straży Granicznej w zakresie

kompleksowej identyfikacji grup wrażliwych wśród osób poszukujących

ochrony na terytorium RP.” w partnerstwie ze Strażą Graniczną i

Fundacją Różnosfera.

- „Nowy Dom Polska” w partnerstwie z Caritas Polska.

• Od 2010 r. Urząd do Spraw uczestniczy w programie ENARO

(European Network of Asylum Reception Organizations) wraz z 16

państwami UE oraz Szwajcarią , Norwegią i Serbią. Projekt ten

opiera się na wymianie dobrych praktyk oraz wzmacnianiu

współpracy międzynarodowej w obszarze opieki nad osobami

ubiegającymi się o nadanie statusu uchodźców.

• EPRA została stworzona jako platforma organizacji państwowych,

której celem jest umożliwienie wyższej kadrze kierowniczej oraz

ekspertom dzielenie się istotnymi informacjami i stosowanymi

rozwiązaniami w zakresie zarządzania sieciami recepcyjnymi oraz

w celu prowadzenia wspólnego dialogu z partnerami

zewnętrznymi, np. instytucjami europejskimi.

• W ramach działań prowadzonych przez EASO na rzecz państw

znajdujących się w sytuacji presji migracyjnej z Departamentu

Pomocy Socjalnej zostali oddelegowani pracownicy do Zespołów

Wsparcia w Dziedzinie Azylu w Grecji, Bułgarii, Włoszech i na

Węgrzech.

Współpraca międzynarodowa DPS

Realizacja projektów współfinansowanych

z Funduszy Europejskich

DPS wykorzystuje środki unijne na realizację projektów w zakresie:

1.Modernizacji infrastruktury recepcyjnej (remonty i adaptacja budynków we

wszystkich ośrodkach własnych Urzędu, remont boisk sportowych w

ośrodkach w Lininie i Czerwonym Borze, wybudowanie nowych placów

zabaw w Lininie, Czerwonym Borze oraz Dębaku, wyposażenie sal

komputerowych w ośrodkach własnych).

2. Wsparcia materialnego (bony na odzież i obuwie, wyprawki szkolne,

wyprawki niemowlęce, wózki dziecięce, zakup sprzętów dla osób

niepełnosprawnych).

3.Przygotowanie graficzne oraz wydruk informatorów dla cudzoziemców dot.

podstawowych informacji o Polsce oraz na temat pomocy socjalnej

realizowanej przez DPS.

4. Organizacji dodatkowych zajęć dla dzieci i młodzieży (wycieczki rekreacyjno-

edukacyjne dla dzieci i młodzieży).

5. Współpracy międzynarodowej (wizyty studyjne w Danii- we współpracy z

Duńskim Czerwonym Krzyżem oraz w Holandii- we współpracy z Centralną

Organizacją ds. Azylu).

6. Podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników (szkolenia m.in. dotyczące

wypalenia zawodowego, interwencji kryzysowej, zarządzania konfliktem,

radzenia sobie ze stresem, krajów pochodzenia cudzoziemców ubiegających się

o nadanie statusu uchodźcy).

Realizacja dodatkowych inicjatyw międzynarodowych

1. W ramach „Rządowego Programu Pomocy Cudzoziemcom i Innym Osobom

Współpracującym z Polskim Kontyngentem Wojskowym oraz Kontyngentami

Policyjnymi i Straży Granicznej, Wydzielonymi do Realizacji Zadań Poza Granicami

Państwa” na przełomie lat 2008/2009 pod opieką Urzędu było 27 obywateli Iraku.

Cudzoziemcy byli zakwaterowani w specjalnie przygotowanym dla nich ośrodku

mieszczącym się w wojskowym Domu Wypoczynkowym „Żagiel” w Borównie.

2. Projekt EUREMA - w 2013 r. relokowano 6 osób z Malty (obywatele Somalii oraz

Erytrei) w ramach programu wewnątrzunijnych przemieszczeń EUREMA II.

Zrealizowane w ramach projektu działania:

- zapewnienie intensywnego kursu nauki języka polskiego;

- zapewnienie wsparcia mentora kulturowego (Fundacja dla Somalii);

- sprowadzenie rodzin z Etiopii i Somalii;

- wsparcie przy poszukiwaniu zakwaterowania poza ośrodkiem.

Dodatkowe działania

Ćwiczenia „PIONEX 2014”

Współdziałanie służb w wypadku nasilenia się presji migracyjnej było sprawdzane

podczas ćwiczeń służb podległych MSW "PIONEX" pod koniec kwietnia 2014r. W

ramach ćwiczeń pracownicy Departamentu Pomocy Socjalnej uczestniczyli w

epizodach dotyczących m.in. protestu przed ośrodkiem dla cudzoziemców,

stwierdzenia choroby zakaźnej wśród jednego z mieszkańców ośrodka, czy

zapewnieniu transportu dla grupy cudzoziemców składających wnioski o ochronę

międzynarodową oraz ich zakwaterowaniem w ośrodku.

Dodatkowe działania

W trakcie ćwiczeń odbyły się następujące epizody z udziałem pracowników Urzędu:

1.Przyjęcie fali cudzoziemców;

2. Podejrzenie choroby zakaźnej;

3. Demonstracja ludności lokalnej przeciwko pobytowi cudzoziemców;

4. Pobicie ze skutkiem śmiertelnym na terenie ośrodka jednego z cudzoziemców;

5. Bunt mieszkańców ośrodka w zakresie warunków socjalno-bytowych;

6. Pożar na terenie ośrodka;

7. Kradzież mienia;

8. Znalezienie środków odurzających.

Ćwiczenia „ANAKONDA 14”

Na przełomie września i października 2014r.

odbyły się ćwiczenia wojskowe "ANAKONDA

14", na potrzeby których w części

kontenerowej poligonu w Nowej Dębie

uruchomiono ośrodek dla cudzoziemców, ze

strukturą organizacyjną odzwierciedlającą

stan faktyczny. Do udziału w ćwiczeniach

zostało skierowanych łącznie 15

pracowników Urzędu do Spraw

Cudzoziemców (14 osób z ramienia

Departamentu Pomocy Socjalnej oraz 1

osoba reprezentująca Departament

Postępowań Uchodźczych).

Dziękuję za uwagę