Slajd 1

dr Tomasz MrozekInstytut AstronomicznyUniwersytet WrocawskiO aktywnoci sonecznej i zorzach polarnych cz I1Soce

ProtuberancjaWknoDziura koronalnaProporzeckoronalnyJdroWarstwa promienistaWarstwa konwekcyjnaPlamaChromosferaFotosferaPromie696 000 km (109 promieni ziemskich)Okres obrotu27 dni (rwnik) do 31 dni (okolice biegunw)Temperatura powierzchni5 800 K (rednia)Masa 2*1030 kg (300 000 razy wicej od masy Ziemi)Skad chemiczny70% wodr, 28% hel, 2% inneTemperatura w centrum15 milionw KWiek 5 miliardw lat

rdo energii sonecznej

T=15 000 000 K, =153 000 kg/m3600 mln ton wodoru zamienia si w hel w kadej sekundzieMoc produkowana przez wszystkie ziemskie elektrownie: 2.5*1012 Wz tego 4 mln ton jest przeksztacane w energi: E=mc2=3.6*1026 WWystarczyoby na 3 mln lat!

Warstwa promienista

Cige rozpraszanie, pochanianie i emisja coraz mniejsze energiekwantwBardzo powolna wdrwka:200 000 lat zamiast 2.7 sekundy

Warstwa konwekcyjna

Transport promienisty jest utrudniony, ale energia musi zosta przetransportowana do powierzchni.Pojawia si konwekcja ruchy pionowe plazmy cieplejsze warstwy unosz si do gry oddaj ciepo i jako chodniejsze opadaj na d

Warstwa konwekcyjna

Obserwujemy komrki konwekcyjne na powierzchniSoca granulacjaFotosfera

Powierzchnia Soca

Temperatura okoo 5800 K

Widoczna granulacja i plamyChromosfera

ac. chroma - barwa

Widoczna podczas zamie jako czerwona otoczka

Niewielka grubo rzdu kilku tysicy kilometrw

Korona

Gorca (powyej 1 mln K) zewntrznaotoczka Soca

W wietle biaym widoczna podczas zamie lub przy uyciu koronografu.

W zakresie ultrafioletowym i rentgenowskim jest najjaniejsz warstw atmosfery Soca

Strumienie koronalneGrzebienie biegunoweProtuberancjeKorona

Tachoklina

Ogromna zmiana warunkw fizycznych pomidzy warstw promienist i konwekcyjn

Gaz budujcy Soce jest zjonizowany skada si z elektronw (adunki ujemne) i jder atomowych (adunki dodatnie).

W poruszajcej si plazmie generowane s pola magnetyczne.

Rotacja rnicowa Soca wzmacnia pole magnetyczne wewntrz a komrki konwekcyjne wynosz na powierzchniDynamo soneczne

12Troch o generacji pola. Dlaczego wewntrz rzdzi plazma a w koronie pole. Jakie struktury obserwujemy. Pokaza film o generowaniu pola. Na nastpnych slajdach par przykadw prawdziwych obserwacji.W miejscach wypywu pola magnetycznego obserwowane s plamy.

Pole magnetyczne w koronie

13Troch o generacji pola. Dlaczego wewntrz rzdzi plazma a w koronie pole. Jakie struktury obserwujemy. Pokaza film o generowaniu pola. Na nastpnych slajdach par przykadw prawdziwych obserwacji.Plamy Soneczne

Obserwowane przez staroytnychChiczykw

Kilka obserwacji plam wykonanych ok. 1000 1200 r. okres wyjtkowo silnej aktywnoci Soca

ok. 1610 pierwsze obserwacje za pomoc lunetyTypowe rozmiary plamy: rednica od 4 000km do 30 000 km (czasem nawet 60 000 km).

Temperatura: o 1000-1500 K nisza odtemperatury powierzchni Soca (5778 K)

Typowy czas ycia: od kilku dni do kilku miesicy

Pole magnetyczne: od 250 Gs do 5000 Gs

0 cmPlamy Soneczne15Kilka podstawowych informacji o Socu. Podstawowe informacje na temat poszczeglnych warstw.

Obszar aktywny

Miejsce w atmosferze sonecznej obserwowane w okolicach plam

Wyglda inaczej w rnych zakresachfal elektromagnetycznych duy rozrzuttemperatur

Pojawiaj si w nim rnego rodzaju zjawiska dynamiczne takie jak rozbyski czy CME

Widmo elektromagnetyczne

Odkrycie niewidzialnegopodczerwie

sir William Herschel ok. 1800

Odkrycie niewidzialnego

Johann Wilhelm RitterWilliam Hyde WollastonPromieniowanie UV1801

Wilhelm Conrad RntgenPromienie X1895Rne zakresy widma = rne temperatury

Pozaziemskie obserwatoria

Zakres UV:- SOHO- TRACE- STEREO- HINODE

dugo falinieprzezroczystoZakres X:- RHESSI- HINODESoce w rnych zakresach widma

mikrofalepodczerwiewidzialne

UV

EUV

X

Liczba Wolfa

liczba Wolfa: W = 10g+p (g liczba grup, p liczba plam)

samotna plama te stanowi grup

suy do badania aktywnoci sonecznej g= 3 p= 11 w =41

Aktywne Soce to Soce zaplamione

Zaplamienie zmienia si w cigu okoo 11 lat

Cykl aktywnoci24Kilka podstawowych informacji o Socu. Podstawowe informacje na temat poszczeglnych warstw.

Diagram motylkowy

Cykl aktywnoci

Kade maksimum cyklu jest inne

Byy w przeszoci okresy gdy na Socu nie obserwowano plam

Czy to wpywa na Ziemi?

Wpyw na ziemski klimat

Dua korelacja midzy aktywnoci Soca a rednimi temperaturamina Ziemi

Brak podobnych korelacji w przypadkudwutlenku wgla

Gwnym czynnikiem cieplarnianym jest para wodna (zachmurzenie)

Minimum Maundera

Targ na zamarznitej Tamizie

Zamarzajcy Batyk regularne poczenie ze Szwecj

Cykl aktywnoci

W miejscach wypywu pola obserwowane s plamy.

Mierzc pole magnetyczne na powierzchni Soca moemy zbudowa model

Pole magnetyczne w koronie

30Troch o generacji pola. Dlaczego wewntrz rzdzi plazma a w koronie pole. Jakie struktury obserwujemy. Pokaza film o generowaniu pola. Na nastpnych slajdach par przykadw prawdziwych obserwacji.

Pole magnetyczne w koronie31Troch o generacji pola. Dlaczego wewntrz rzdzi plazma a w koronie pole. Jakie struktury obserwujemy. Pokaza film o generowaniu pola. Na nastpnych slajdach par przykadw prawdziwych obserwacji.

W koronie sonecznej plazma moe porusza si tylko wzdu linii sipola magnetycznego.

Kiedy ptle magnetyczne s wypenioneplazm to jestemy w stanie je zobaczy

Tyle, e potrzebujemy specjalnych instrumentw obserwujcych Soce w zakresach UV i X

Pole magnetyczne w koronie32

Soce w ultrafiolecie

33Troch o generacji pola. Dlaczego wewntrz rzdzi plazma a w koronie pole. Jakie struktury obserwujemy. Pokaza film o generowaniu pola. Na nastpnych slajdach par przykadw prawdziwych obserwacji.

Soce w ultrafiolecie34Troch o generacji pola. Dlaczego wewntrz rzdzi plazma a w koronie pole. Jakie struktury obserwujemy. Pokaza film o generowaniu pola. Na nastpnych slajdach par przykadw prawdziwych obserwacji.

Koniec czci pierwszej