Z czego składa się nauka?pojęcia, twierdzenia, prawa i teorie
Metodologia nauk społecznych
Składniki teorii naukowej
• Zjawiska społeczne
• Pojęcia• Twierdzenia• Prawa• Modele
Dwie perspektywy patrzenia na zjawiska społeczne
Perspektywa czysto obserwacyjna
• Piotr biegnie• Domy w miejscowości Wojszki
stoją bardzo ściśle• Tłum zebrał się na leśnej
polanie• Grupa zachowuje się hałaśliwie• Przechodnie stoją przed
przejściem dla pieszych
Perspektywa rozumiejącaSposób rozmieszczenia domów we wsiach o przewadze osób prawosławnych w Polsce wynika z większego poczucia wspólnotowości i enklawowości tej grupy społecznej, a także z odmiennego poczucia estetyki.
Dwie perspektywy patrzenia na zjawiska społeczne
Perspektywa rozumiejąca
Chodzi o to, aby ulokować elementy obserwowalne tej rzeczywistości w kontekście związanych z nimi przeżyć i
nastawień ludzi w nie uwikłanych, w szczególności znaczeń, jakie im oni nadają.
Stanisław Ossowski (1897-1963)
Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych
Zjawiska należące do sfery wyłącznie obserwacyjnej
Kobieta biegnie
Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych
Zjawiska należące do sfery wyłącznie przeżyciowo-
psychicznej
Mężczyzna jest szczęśliwy
Mężczyzna ma wysoki prestiż
Trzy rodzaje zjawisk w naukach społecznych
Zjawiska ze sfery obserwacyjnej i psychicznej zarazem
Mężczyzna ucieka
Mężczyzna biegnie
KonwencjonalnośćZwiązek pojęć z nazwami oraz zakresami znaczeniowym ma charakter konwencji,
choć niekiedy jest bardzo głęboko zakorzenionym w tradycji języka.
Funkcje pojęć
Komunikacja
międzyludzka
Perspektywa
Klasyfikacja danych
doświadczenia
Składniki teorii
Język wpływa na myślenie
(hipoteza Sapira-Wolfa)
Pojęcia
Pojęcia możemy dzielić ze względu na ilość desygnatów:
• Pojęcia jednostkowe• Pojęcia ogólne• Pojęcia puste…jak również ze względu na
właściwości tych desygnatów:• Pojęcia historyczne• Pojęcia uniwersalne
Cechy pojęć
Równoznaczność… kiedy zakresy
znaczeniowe dwóch lub więcej pojęć się pokrywają
Warstwa społeczna
Klasa społeczna
Cechy niektórych pojęć
Nieostrość… zakres pojęcia jest trudny
do sprecyzowania…
DZIECI DOROŚLI
?
Cechy niektórych pojęć
Wieloznaczność… tej samej nazwie odpowiada
różny zakres desynatów…
Definicje operacyjne
Według idei operacjonalistów
(np. P.W. Bridgman)
pojęcia naukowe o tyle mają wartość, o
ile jesteśmy w stanie wskazać operacje, które pozwolą nam
zaobserwowanie zjawisk
odnoszących się do tych pojęć
Definicja alienacji (Seeman)
Twierdzenia naukiTwierdzenie to zdanie orzekające
coś o przedmiocie, którego dotyczy
Zdanie jednostkowe
Zdanie jednostkowe to takie, którego podmiot jest nazwą jednostkową
Julia Tymoszenko wystartuje w wyborach
prezydenckich
Zdanie ogólne
Zdanie ogólne to takie, którego podmiot jest nazwą ogólną, a zdanie dotyczy
wszystkich jej desygnatów
Jednostkowe, czy ogólne?
1. Ludność Białegostoku jest bardzo przywiązana do swojego miasta.
2. Wszyscy mieszkańcy Białegostoku bardzo kochają swoje miasto.
Zdania szczegółowe
Zdanie szczegółowe to takie, w których wprawdzie podmiot jest
nazwą ogólną, ale orzecznik dotyczy niektórych spośród desygnatów
podmiotu.
Niektórzy robotnicy mają drobnomieszczańskie wzorce konsumpcji
siła wyporu działająca na ciało zanurzone w płynie jest równa ciężarowi płynu wypartego przez to ciało
Prawa deterministyczne
Używanie telefonów komórkowych zwiększa o 15% ryzyko zachorowania na raka
Prawa statystyczn
e
Przyczynowe prawa
następstwa
Przyjmowanie pokarmów umożliwia realizowanie przez ludzi swoich podstawowych funkcji życiowych
Prawa współistnienia
W środowiskach osób bezrobotnych często dochodzi do
patologii społecznych
…a na następnych zajęciach
porozmawiamy o tym, co to jest
teoria naukowa…