Download - reaksi-ELEKTROLIT-00
By Soelasmono, SPd
4. Memahami sifat-sifat larutan asam-basa, metode pengukuran, dan terapannya.
4.2 Menghitung banyaknya pereaksi dan hasil reaksi dalam larutan elektrolit dari hasil titrasi asam basa
STANDAR KOMPETENSI
KOMPETENSI DASAR
By Soelasmono, SPd
By Soelasmono, SPd
UNSUR NAMA UNSUR
Bilangan Oksidasi
OKSIDALOGAM
NAMAOKSIDA
Na Natrium 1 Na2O Natrium Oksida
K Kalium 1 K2O Kalium Oksida
Ca Calsium 2 CaO Kalsium Oksida
Ba Barium 2 BaO Barium Oksida
Mg Magnesium 2 MgO Magnesium Oksida
Cu Tembaga 1 dan 2 Cu2O
CuO
Tembaga ( I ) Oksida Tembaga ( II ) Oksida
Fe Besi 2 dan 3 FeO
Fe2O3
Besi ( II ) Oksida Besi ( III ) Oksida
Zn Zink 2 ZnO Zink Oksida
Al Aluminium 3 Al2O3 Aluminium Oksida
By Soelasmono, SPd
OKSIDA NAMA OKSIDA BASA NAMA BASA
Na2O Natrium Oksida NaOH Natrium Hidroksida
K2O Kalium Oksida KOH Kalium Hidroksida
CaO Kalsium Oksida Ca(OH)2 Kalsium Hidroksida
BaO Barium Oksida Ba(OH)2 Barium Hidroksida
MgO Magnesium Oksida Mg(OH)2 Magnesium Oksida
Cu2O
CuO
Tembaga ( I ) Oksida
Tembaga ( II ) OksidaCuOH
Cu(OH)2
Tembaga ( I ) Hidroksida Tembaga ( II ) Hidroksida
FeO
Fe2O3
Besi ( II ) Oksida
Besi ( III ) OksidaFe(OH)2
Fe(OH)3
Besi ( II ) Hidroksida Besi ( III ) Hidroksida
ZnO Zink Oksida Zn(OH)2 Zink Hidroksida
Al2O3 Aluminium Oksida Al(OH)3
Aluminium Hidroksida
By Soelasmono, SPd
UNSUR NAMA UNSUR
Bilangan Oksidasi
OKSIDANON LOGAM
NAMAOKSIDA
N Nitrogen 3 dan 5 N2O3
N2O5
Nitrogen trioksidaNitrogen pentaoksida
S Belerang 4 dan 6 SO2
SO3
Belerang dioksidaBelerang trioksida
P Phospor 3 dan 5 P2O3
P2O5
Phospor trioksidaPhospor pentaoksida
C Karbon 2 , 4 CO
CO2
Karbon monoksidaKarbon dioksida
Cl Khlor 1 , 3 , 5 , 7 Cl2O
Cl2O3
Cl2O5
Cl2O7
Dikhlor monoksidaDikhlor trioksida
Dikhlor pentaoksidaDikhlor heptaoksida
By Soelasmono, SPd
OKSIDANON LOGAM
NAMAOKSIDA
ASAM NAMA ASAM
N2O3
N2O5
Nitrogen trioksida Nitrogen pentaoksida
HNO2
HNO3
Asam Nitrit Asam Nitrat
SO2
SO3
Belerang dioksida Belerang trioksida
H2SO3
H2SO4
Asam Sulfit Asam Sulfat
P2O3
P2O5
Phospor trioksida Phospor pentaoksida
H3PO3
H3PO4
Asam Phospit Asam Phospat
CO
CO2
Karbon monoksida Karbon dioksida
CO
H2CO3
Asam Karbonat
Cl2O
Cl2O3
Cl2O5
Cl2O7
Dikhlor monoksida Dikhlor trioksida Dikhlor pentaoksida Dikhlor heptaoksida
HClO
HClO2
HClO3
HClO4
Asam Hipoklorit Asam Klorit Asam Klorat Asam Perklorat
By Soelasmono, SPd
REAKSI – REAKSI ELEKTROLIT
REAKSI NETRALISASI
ASAM + BASA GARAM + AIR
HxZ + L(OH)y LxZy + H2O
OKSIDA ASAM + BASA GARAM + AIR
ASAM + OKSIDA BASA GARAM + AIR
OKSIDA ASAM + OKSIDA BASA GARAM
H2SO4 + 2 NaOH Na2SO4 + 2 H2O
Fe(OH)3 +3 HNO3 Fe(NO3)3 + 3 H2O
HCl + Na2O 2 NaCl + H2O
CaO + 2 HNO3 Ca(NO3)2 + H2O
N2O5 + 2 NaOH 2 NaNO3 + H2O
3 Ca(OH)2 + P2O5 Ca3(PO4)2 + 3 H2O
3 N2O5 + Al2O3 2 Al(NO3)3
SO3 + Na2O Na2SO4
By Soelasmono, SPd
REAKSI PEMBENTUKAN GAS
LOGAM + ASAM KUAT ENCER GARAM ( O ) + GAS H2
Li–K–Ba–Ca–Na–Mg–Al–Zn–Cr–Fe–Ni–Sn–Pb–( H )–Cu–Hg–Ag-Pt –Au
DERET VOLTA
LOGAM + ASAM OKSIDATOR GARAM ( i ) + GAS + H2O
GARAM (I) + ASAM (I) GARAM (II) + ASAM (II)
GARAM (I) + BASA (I) GARAM (II) + BASA (II)
REAKSI PEMBENTUKAN ENDAPAN
LOGAM L + GARAM AB GARAM LB + LOGAM A
GARAM AB + GARAM CD GARAM AD + GARAM CB
By Soelasmono, SPd
Li–K–Ba–Ca–Na–Mg–Al–Zn–Cr–Fe–Ni–Sn–Pb–( H )–Cu–Hg–Ag-Pt –Au
LOGAM + ASAM KUAT ENCER GARAM ( O ) + GAS H2
SYARAT REAKSI : Logam yang dapat bereaksi hanya logam-logam disebelah kiri (H)
pada deret volta.
Garam yang terbentuk menggunakan bilangan oksidasi / valensi yang rendah
Ca + 2 HCl CaCl2 + H2
Fe + H2SO4 encer FeSO4 + H2
Cu + HCl
LOGAM + ASAM OKSIDATOR GARAM ( i ) + GAS + H2O
SYARAT REAKSI : semua Logam pada deret volta kecuali logam Pt dan Au
Garam yang terbentuk menggunakan bilangan oksidasi / valensi yang tinggi
Cu + 2 H2SO4 pekat CuSO4 + SO2(g) + 2 H2O
Fe + 6HNO3 pekat Fe(NO3)3 + 3 NO2(g) + 3 H2O
3Ca + 8HNO3encer 3 Ca(NO3)2 + 2 NO(g) + 4 H2O
By Soelasmono, SPd
REAKSI PEMBENTUKAN ENDAPAN
LOGAM L + GARAM AB GARAM LB + LOGAM A
Syarat reaksi : logam L terletak disebelah kiri logam A pada deret volta garam AB larut dalam air
Li–K–Ba–Ca–Na–Mg–Al–Zn–Cr–Fe–Ni–Sn–Pb–( H )–Cu–Hg–Ag-Pt –Au
Zn(s) + CuSO4(aq) ZnSO4(aq) + Cu(s)
Cu(s) + ZnSO4(aq) CuSO4(aq) + Zn(s)
GARAM AB + GARAM CD GARAM AD + GARAM CB
Syarat reaksi : Garam AB dan garam CD larut dalam air Garam AD dan Garam CB salah satu atau keduanya sukar larut dalam air.
Na2SO4(aq) + CaCl2(aq) NaCl(aq) + CaSO4(s)
AgNO3(aq) + NaCl(aq) NaNO3(aq) + AgCl(s)
By Soelasmono, SPd
By Soelasmono, SPd
By Soelasmono, SPd
By Soelasmono, SPd
Tuliskan reaksi molekul dan reaksi ion bersihnya
1. Logam aluminium + asam klorida
2. Besi (III) oksida + asam sulfat
3. Belerang trioksida + natrium hidroksida
4. Logam besi + tembaga (II) nitrat
5. Natrium hidroksida + amonium sulfat
6. Magnesium karbonat + asam klorida
7. Perak nitrat + magnesium klorida
8. Barium nitrat + kalium sulfat
9. Kalsium nitrat + kalium karbonat
10. Asam cuka + natrium karbonat
11. Kalium sulfat + barium nitrat
12. Kalsium hidroksida + amonium klorida
1. Logam besi + asam bromida
2. Aluminium oksida + asam sulfat
3. Diklor pentaoksida + kalsium hidroksida
4. Logam seng + larutan tembaga (II) sulfat
5. kalium karbonat + asam nitrat
6. Amonium nitrat + kalsium hidroksida
7. Timbal (II) nitrat + amonium sulfat
8. Perak nitrat + kalium pospat
9. Asam klorat + kalsium karbonat
10.kalium pospat + kalsium klorida
11. Kalium iodida + perak nitrat
12.Asam cuka + magnesium karbonat
K I R I K A N A N
By Soelasmono, SPd
1. 26 gram logam besi (Ar. 65) dilarutkan kedalam 100 ml HCl 3 M . a. berapa liter volume gas yang terbentuk jika pada p & t tersebut 1 liter gas NO massanya 1 gram b. berapa gram sisa logam besi yang belum bereaksi ( N = 14 ; O = 16 )
2. 100 ml 0,8 M Kalium karbonat direaksikan dengan 100 ml 0,4 M asam klorida a. tuliskan reaksi molekul dan reaksi ion bersihnya b. berapa liter volume gas yang terbentuk diukur pada keadaan 270C 1 atm
3. 50 ml 0,4 M larutan Timbal (II) nitrat direaksikan dengan 75 ml 0,2 M larutan Kalsium iodida a. tuliskan reaksi molekul dan reaksi ion bersihnya b. berapa gram endapan yang terbentuk ( Ar. Ca = 40 ; Pb = 307 ; I = 127 ; N = 14 ; O = 16 )
4. 16,6 gram campuran logam besi dan aluminium direaksikan dengan asam klorida dapat menghasilkan
11,2 liter gas hidrogen (STP) jika Ar. Fe = 56 dan Al = 27 tentukan berat masing – masing logam dalam campuran tersebut . Reaksi : Fe + 2 HCl → FeCl2 + H2(g)
2 Al + 6 HCl → 2 AlCl3 + 3 H2(g)
5. 100 ml larutan kalsium hidroksida pH = 13 berapa ml larutan HCl dengan pH = 2 - log 5 diperlukan untuk menetralkan larutan asam sulfat tersebut .
6. 100 gram cuplikan batu kapur dilarutkan kedalam asam klorida ternyata menghasilkan 16,8 liter gas CO2 (STP) . Hitung berapa % kadar CaCO3 dalam batu kapur tersebut
(Ca = 40 ; C = 12 ; O = 16)
By Soelasmono, SPd
By Soelasmono, SPd
REAKSI MOLEKUL DAN REAKSI ION
ASAM SULFAT + NATRIUM HIDROKSIDA
H2SO4 + 2 NaOH Na2SO4 + 2 H2O
2H+ + SO42- + 2 Na+ + 2 OH- 2 Na+ + SO4
2- + 2 H2O
2H+ + 2 OH- 2 H2O
REAKSI ION
REAKSI ION BERSIH
REAKSI MOLEKUL
CuSO4(aq) + Ca(NO3)2(aq) Cu(NO3)2(aq) + CaSO4(s)
Cu2+ + SO42- + Ca2+ + 2 NO3
- Cu2+ + 2 NO3- + CaSO4(s)
SO42- + Ca2+ CaSO4(s)
TEMBAGA (II) SULFAT + KALSIUM NITRAT
REAKSI MOLEKUL
REAKSI ION
REAKSI ION BERSIH